‫‪1‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬
‫‪4‬‬
‫اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﻋﺎرف ﭘﻮر∗‪ ،1‬اﺣﻤﺪ ﻣﻨﺸﻲ‪ ،2‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻓﺮوﻏﻲ‪ ،1‬ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ رﺑﻴﻌﻲ‪ 3‬و ﻣﺮﺿﻴﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻴﺎن‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﺪه از اﻛﺴﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻠﻮﺋﻮر و ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻓﻠﻮﺋﻮر ﻳﻜﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و اﻳﺠﺎد رواﻧﻜﺎري ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻓﻮﻻدي ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه و ﻗﺎﻟﺐ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻓﻠﻮﺋﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ HF(g‬ﻣﺸﻜﻼت ﺳﻼﻣﺘﻲ و زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺬف ﻓﻠﻮﺋﻮر از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻳﻚ ﭘﻮدر روانﺳﺎز ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و ﺗﺒﻠﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از اﻫﺪاف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آزﻣﻮن وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﺷﻴﺎري و آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﭘﻮدر اﺻﻠﻲ ﻣﺬاب و ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﺑﻠﻮري از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰ اﺳﭙﻜﺘﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ اﻧﺮژي ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﺎﻳﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم و ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪود ‪ 3‬درﺻﺪ وزﻧﻲ ) ﻣﺎزاد ﺑﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ( ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺪون ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ داراي وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﭘﻮدر اﺻﻠﻲ ﻣﺬاب ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺎزﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ )‪(CaTiO3‬‬
‫و ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ )‪ (Fe2SiO4‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺪون ﻓﻠﻮرﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و‬
‫ﺗﺒﻠﻮر آن ﺑﺎ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﻲ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﭘﻮدرﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي ﻣﺪاوم‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ازاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﺠﻒ آﺑﺎد اﺻﻔﻬﺎن‪،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﺎد‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ازاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﺠﻒ آﺑﺎد اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -3‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ازاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻧﺠﻒ آﺑﺎد اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -4‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻮاد‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫∗ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻘﺎﻟﻪ‪arefpour.a@gmail.com :‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻓﺰودن اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺗﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪود ‪ 6‬درﺻﺪ‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫وزﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻦ‬
‫و ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎز ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻓﺰودن آﻟﻮﻣﻴﻨﺎ و ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻫﺎي وﻳﺴﻜﻮز ﺳﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ و‬
‫اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻴﺘﻴﻢ و آﻫﻦ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ]‪ .[19‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از دﺳﺘﻪ دوم ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮاي ﻓﻠﻮﺋﻮر‬
‫در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﭘﻮدر روانﺳﺎز )ﭘﻮدر‬
‫اﺻﻠﻲ( ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم‬
‫ﻓﻮﻻد ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﺣﺬف ﻓﻠﻮﺋﻮر از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر و ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و ﺗﺒﻠﻮر آنﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ )‪ ،(Fe2O3‬اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم )‪ ،(TiO2‬اﻛﺴﻴﺪ روي )‪ (ZnO‬و اﻛﺴﻴﺪﺳﺪﻳﻢ‬
‫)‪ (Na2O‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻠﻮﺋﻮر در ﭘﻮدرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‬
‫ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت آزﻣﻮن وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﺷﻴﺎري و آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ‬
‫ﭘﻮدر اﺻﻠﻲ ﻣﺬاب و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر‬
‫ﺑﻠﻮري ﭘﻮدر اﺻﻠﻲ و ﭘﻮدرﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي‪ ،‬آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ‪،XRD‬‬
‫‪ SEM‬و ‪ EDX‬ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﭘﻮدر اﺻﻠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﻦ اﻫﺪاف را ﺑﺮآورده ﻛﻨﺪ]‪.[16-18‬‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ‬
‫ﭘﻮدر روانﺳﺎز ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﻛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي‬
‫ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آن در ﺟﺪول ‪ 1‬آورده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﻮدري از ﻣﻮاد ﻛﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺲ )‪ ،(SiO2‬ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ )‪ ،(Na2CO3‬اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﻣﻨﮕﻨﺰ )‪ ،(MnO‬اﻛﺴﻴﺪ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ )‪ ،(MgO‬ﻓﻠﻮرﻳﻦ‬
‫)‪ ،(CaF2‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ )‪ ،(Fe2O3‬اﻛﺴﻴﺪروي )‪،(ZnO‬‬
‫اﻛﺴﻴﺪﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم )‪ (TiO2‬و ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﻲﻫﺎي زﻳﺎﻧﺒﺎر ﺳﻮﻟﻔﺎﺗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﺪول ‪2‬‬
‫ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﺪه از اﻛﺴﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻠﻮﺋﻮر و‬
‫ﻛﺮﺑﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻮدرﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮل در‬
‫رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي ﻣﺪاوم ﺗﺨﺘﺎلﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ‬
‫ﻣﻬﻢ در ﭘﺎﻳﺪاري ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﺮآورده‬
‫دارﻧﺪ ]‪ .[1-3‬از وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺳﻄﺢ ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب از اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن‪ ،‬ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ‪ ،‬رواﻧﻜﺎري‪ ،‬ﺟﺬب آﺧﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﻗﺎﻟﺐ از راه ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه و ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺷﺪت ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ]‪.[4-8‬ﻓﻠﻮﺋﻮر ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و دﻣﺎي اﻧﺠﻤﺎد ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه در‬
‫ﻻﻳﻪ ﺳﺮﺑﺎره ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺑﺎ روانﺳﺎزي و اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻣﻴﺎن ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺷﺪه‬
‫ﻓﻮﻻد و دﻳﻮاره ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺴﻲ در ارﺗﺒﺎطاﻧﺪ ]‪ .[9-11‬ﻧﺸﺮ‬
‫ﻓﻠﻮﺋﻮر از راه ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ HF( g‬ﻣﺸﻜﻼت ﺳﻼﻣﺘﻲ و‬
‫زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ‬
‫و ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮاد ﺳﻤﻲ از ﭘﻮدرﻫﺎي ﺣﺎوي ﻓﻠﻮﺋﻮر در‬
‫آبﻫﺎي ﺳﺮد ﻛﻨﻨﺪه و آﺛﺎر ﻣﺨﺮب آن ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻠﻮﺋﻮر ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي‬
‫ﺑﺪون زﻳﺎن ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي‬
‫اﺧﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ]‪ .[12-15‬ﻓﻠﻮﺋﻮر ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ وﻳﮋهاي‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي ذوب‪ ،‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و اﻳﺠﺎد ذرات ﺑﻠﻮري‬
‫در ﻓﻴﻠﻢ ﺳﺮﺑﺎره ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ زﻳﺎدي ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ‬
‫دارد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو‬
‫دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪ :‬دﺳﺘﻪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺬاب را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم و‬
‫دﺳﺘﻪ دوم ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺘﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و روانﺳﺎزي‬
‫ﺳﺮﺑﺎره ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﻛﺴﻴﺪﻫﺎي ﺳﺪﻳﻢ‪،‬‬
‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﻟﻴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻮر و ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻦ ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺮاي‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‪ ،‬اﺛﺮي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺗﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪6‬‬
‫درﺻﺪ وزﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 6‬درﺻﺪ وزﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎز‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ]‪ .[19‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 6‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻦ ﻗﻮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ اﻛﺴﻴﮋنﻫﺎي ﭘﻞ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻨﻲ در‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻠﻮرﻳﻦ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎز و ﻛﺎر ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻨﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ در ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻲ در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l2‬ﺷﻜﻞ ‪ (1‬ﺣﺎوي ‪ 3/3‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم و ‪ 1/1‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻛﺴﻴﺪ روي اﺳﺖ‪ .‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ زﻳﺎدﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﮔﺮﭼﻪ اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻄﻔﻪ‬
‫ﺳﺎز)ﺟﻮاﻧﻪ زا( در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻦ ﻗﻮي ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l3‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻢ از ‪ 9/08‬درﺻﺪ‬
‫وزﻧﻲ ﺑﻪ ‪ 10/07‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ 3/33 ،‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫اﻓﺰوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻼً وﻳﺴﻜﻮز ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ رواﻧﻜﺎري اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮده اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ ‪ .(1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l3‬ﻣﻘﺪار اﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻤﻲ ﻛﻪ از راه‬
‫ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻢ ﺑﻮده و ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﻘﺪار آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ رواﻧﻜﺎري ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻳﺪ‪ .‬اﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻢ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ روانﺳﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ اﻓﺰوده‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﮔﺮدد]‪3‬و‪.[14‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﺴﺎﺣﺖﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮوه ‪l‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻋﺪاد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در‬
‫ﺟﺪول ‪ ،4‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪470/404mm2‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب ﺑﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ 3 ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻮدري ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس درﺻﺪ وزﻧﻲ در ﺟﺪول‬
‫‪ 4‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﻮدن و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺗﺎﻧﻮل )ﻣﻘﺪار اﺗﺎﻧﻮل ﻫﻢ وزن‬
‫ﭘﻮدرﻫﺎ ﺑﻮد( ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪﻫﺎي آﺳﻴﺎب ﮔﻠﻮﻟﻪاي )ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﻫﺎي ﻓﻮﻻدي و ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻓﻮﻻدي( رﻳﺨﺘﻪ و ﻣﺪت زﻣﺎن ‪5‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ،600 Rpm‬ﭘﻮدرﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺗﺎﻧﻮل در‬
‫آﺳﻴﺎب ﮔﻠﻮﻟﻪاي ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﺨﻴﺮ‬
‫اﺗﺎﻧﻮل و ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﭘﻮدرﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در داﺧﻞ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ‬
‫در دﻣﺎي ‪ 110oC‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺮار داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از آن‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺮس ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ 6‬ﺗﻦ ﻗﺮصﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ وزن ‪ 1 g‬از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻛﻪ‬
‫داراي ﻗﻄﺮ ‪ 13 mm‬و ارﺗﻔﺎع ‪ 2 mm‬ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﻗﺮصﻫﺎ ﺑﺎﻻي ﻳﻚ وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﺷﻴﺎري ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ و وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ روي ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺒﺪار ﺑﺎ زاوﻳﻪ ‪45o‬‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻛﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در داﺧﻞ ﻛﻮرهاي ﺑﺎ دﻣﺎي‬
‫‪ 1150oC‬ﻗﺮار داده ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دﻣﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ روي ﺷﻴﺎرﻫﺎي‬
‫وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﺷﻴﺎري ذوب ﮔﺮدﻳﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻛﻮره ﺧﺎﻣﻮش و‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در داﺧﻞ ﻛﻮره ﺧﻨﻚ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬در اداﻣﻪ‬
‫اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب از ﻧﺮم اﻓﺰار آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺬاب روي ﺷﻴﺎرﻫﺎي‬
‫وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ‬
‫در اﻳﻦ ‪ 3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎﻣﻞ از ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l1‬ﺷﻜﻞ‪ (1‬ﻣﻘﺪار ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‬
‫از ‪ 1/54‬درﺻﺪ وزﻧﻲ ﺑﻪ ‪ 4/78‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ‪ 3/14‬درﺻﺪ وزﻧﻲ اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫‪ 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﺑﺪون ﻓﻠﻮﺋﻮر اﺳﺖ و وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ آن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻮدر‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻨﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‪ ،‬ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ وﺟﻮد‬
‫دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺷﻜﻨﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎﺗﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ و رواﻧﻜﺎري ﻣﻄﻠﻮب آنﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎ ﻧﻈﻴﺮ اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ]‪ . [4‬ﺷﻜﻞ ‪3‬‬
‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب را ﻧﺸﺎن داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ )‪ (SE‬ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب در ﺷﻜﻞ ‪ 4‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﺬاب ﺑﺎ زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻴﺸﻪﺳﺎزي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻦ اﻧﺠﻤﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺷﺒﺎع ﺑﻮدن ﺷﻴﺸﻪ از‬
‫ﺳﻴﻠﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ از اﻫﻤﻴﺘﻲ وﻳﮋه ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‬
‫زﻳﺮا از وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در دﻣﺎي ذوب‬
‫ﻓﻮﻻد )‪ (1600oC‬ﺑﺮاي ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ رخ دﻫﺪ و ﻓﺮورﻳﺰي‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﺬاب ﺑﺴﻴﺎر روانﺳﺎز را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ و وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪاي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮد ﺷﺪن ﺷﻤﺶ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ] ‪ . [6‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﮔﻮﻳﺎي زاده ﺷﺪن اﻳﻦ ﺑﻠﻮرﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ (a)4‬در‬
‫ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ‪ 3000‬اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﺑﻠﻮرﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ را‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ (b)4‬در ﺑﺰرﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ‪ 9000‬اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ رﺷﺪ ﺑﻠﻮرﻫﺎ را در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش‬
‫ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l1‬ﺷﻜﻞ ‪ (5‬ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮري ژﻟﻨﻴﺖ‪،‬‬
‫آﻛﺮﻣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ و ‪ Ca3SiO5‬را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ Mn3O4‬ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮري ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ و‬
‫ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻓﺎز ﺑﻠﻮري‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺎز ﺑﻠﻮري ﻛﺎﺳﭙﻴﺪﻳﻦ در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ‬
‫رﻳﺨﺘﻪﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l1‬ﺷﻜﻞ ‪ (5‬و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﺎز ﺑﻠﻮري ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﺮاه ﻣﺬاب در ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﺮﺑﺎره‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﻧﺎ ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻠﻮر‬
‫ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻴﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻄﻔﻪ ﺳﺎز ﻳﺎ ﺟﻮاﻧﻪ زا‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮون‬
‫‪4‬‬
‫‪ 494/530‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪاي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻣﺬاب ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ رﻓﺘﺎر ﺑﻠﻮري ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب و‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ،l1‬از ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ و از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻮدر‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ و از ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ، l1‬ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰ ‪ EDX‬ﺗﻬﻴﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻓﺎزﻫﺎي‬
‫وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ )‪ ،(CaSiO3‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎ )‪ ،(SiO2‬ﻓﻠﻮرﻳﻦ‬
‫)‪ ،(CaF2‬ﻛﻮراﻧﺪم )‪ ،(Al2O3‬ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻣﻨﮕﻨﺰ‬
‫)‪،(Na2CO3‬‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ‬ ‫ﻛﺮﺑﻨﺎت‬ ‫)‪،(MnSiO3‬‬
‫‪ CaMg(SiO3)2‬و ‪ CaAl2O4‬را ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﻴﻚﻫﺎ در ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ اﻳﻦ ﭘﻮدر‪ ،‬ﻓﺎز‬
‫وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ داراي ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﺷﺪت ﭘﻴﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻓﺎزﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺻﻠﻲ‬
‫)ﭘﺎﻳﻪ( اﻳﻦ ﭘﻮدر را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻓﺎز‬
‫وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ ﻛﻪ در اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ‬
‫وﺟﻮد دارد و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ آن ‪ CaSiO3‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ از ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﻛﻪ ‪ %88‬ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫آن از ‪ CaO‬و ‪ SiO2‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺗﺮﻛﻴﺐ اﺻﻠﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪2‬‬
‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫از آن‪ ،‬ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ در دﻣﺎي ‪ 1150oC‬ذوب ﮔﺮدﻳﺪ و از آن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب ﻓﺎزﻫﺎي‬
‫ﺑﻠﻮري ﻧﻈﻴﺮ ژﻟﻨﻴﺖ )‪ ،(Ca2Al2SiO7‬ﻛﺎﺳﭙﻴﺪﻳﻦ‬
‫)‪ ،(Ca4F2Si2O7‬آﻛﺮﻣﺎﻧﻴﺖ )‪ ،(Ca2MgSi2O7‬ﻧﻔﻠﻴﻦ‬
‫)‪ (NaAlSiO4‬و ﻓﺎز ﺑﻠﻮري ‪ Mn3O4‬را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺎز ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﭘﻮدر ﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎ ذوب ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و در‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺮد ﺷﺪن از درون ﻣﺬاب اوﻟﻴﻪ ﻓﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ژﻟﻨﻴﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺎﺳﭙﻴﺪﻳﻦ‪ ،‬آﻛﺮﻣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻔﻠﻴﻦ و ‪ Mn3O4‬ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮري ﻧﻈﻴﺮ ژﻟﻨﻴﺖ و ﻛﺎﺳﭙﻴﺪﻳﻦ ﻛﻪ در‬
‫اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫‪5‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻜﺎر‬ ‫روﺑﺸﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l1‬ﺷﻜﻞ ‪ (6‬وﺟﻮد ﺑﻠﻮرﻫﺎﻳﻲ اﻟﻴﺎﻓﻲ ﻳﺎ‬
‫رﻓﺘﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫رﺷﺘﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ در اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻳﻦ اﻟﻴﺎف از ﻓﺎزﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در اﻟﮕﻮي‬
‫‪ -‬از ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي‬ ‫ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﮕﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻠﻮر ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ‬
‫وﻻﺳﺘﻮﻧﻴﺖ دور از دﺳﺘﺮس در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫)‪ (CaTiO3‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻳﻚ ﺑﻠﻮر ﻣﻜﻌﺒﻲ زﻧﺠﻴﺮهاي ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ )‪ (MgSiO3‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر وﺟﻬﻲ‬
‫‪ -‬ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ اﻛﺴﻴﺪ روي و ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ اﺛﺮي‬ ‫ﻫﺎي ﻛﻨﺎري ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ‬ ‫)‪ (2×1)+(2×1/2‬ﺳﻪ اﻛﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻳﻚ ‪Ti4+‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪن وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ اي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب‪ ،‬از‬ ‫‪ Ca2+‬ﻧﻴﺰ در ﮔﻮﺷﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﻟﻜﺘﺮون دﻫﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬ ‫)ﻧﻈﻴﺮ آن ﭼﻪ در آزﺑﺴﺖ ﻳﺎ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﺴﻮز دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ ، l1‬ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪن‬ ‫ﻗﻄﻌﻲ ﺷﺪن آن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺑﻴﺶﺗﺮي دارد‪ .‬ﺷﻜﻞ‬
‫ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮري ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ و ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻠﻮرﻫﺎي‬ ‫ﮔﻴﺮي ‪ CaO.TiO2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﻬﺎر وﺟﻬﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ‬
‫آنﻫﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻳﻚدﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺪاري از ‪ CaTiO3‬ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺪون ﻓﻠﻮرﻳﻦ از ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم‬ ‫ﻣﻜﻌﺒﻲ ﺷﻜﻞ در ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ آﻟﻮﺗﺮوﭘﻲ ﻧﺎدر ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﻓﻮﻻد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻨﺘﺮل وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ ‪ EDX‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬از‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ رﻧﮓ )ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ 1‬ﺷﻜﻞ ‪ 6‬و ﺟﺪول ‪ (5‬ﺣﻀﻮر‬
‫‪ -‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪود ‪ 3‬درﺻﺪ‬ ‫ﺣﺪود ‪ 3/46‬درﺻﺪ وزﻧﻲ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم و ‪ 6/41‬ﺻﺪ وزﻧﻲ‬
‫وزﻧﻲ و ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪود ‪ 3‬درﺻﺪ وزﻧﻲ )ﻣﺎزاد ﺑﺮ‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ آﻫﻦ را ﮔﺰارش ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻠﻮرﻫﺎي ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ و ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ را در ﻛﻨﺎر‬
‫ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ( ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺪون ﻓﻠﻮرﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ و‬ ‫ﺑﻠﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎزﻫﺎي ﺑﻠﻮري آن در اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش‬
‫ﺗﺒﻠﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ اﺷﺎره ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﻠﻮﺋﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻠﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺎﻳﺎﻟﻴﺖ و ﭘﺮوﺳﻜﺎﻳﺖ‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ l1‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدر ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬
Refrences
1- J.Y. Chung, "Improvements & innovations
in the continuous casting process at POSCO",
Materials Science Forum, Vol. 561, pp. 3-4,
2007.
2- A. Morita, T. Omoto and Y. Iwamoto,
"Molding powder for continuous casting of
steel and a method for continuous casting of
steel", United States Patent, No.
US00641402B1, 2002.
3- H. Lidefelt and P. Hasselstrom,
"Characterization of the Functional Properties
of Mould Powders for Continuous casting of
steel", china, 4th International Iron and Steel
Congress Proceedings, 1982.
4- M. Nakamoto, Y. Miyabayashi, L. Holappa
and T. Tanaka, "A Model for Estimating
Viscosities of Aluminosilicate Melts
Containing Alkali Oxides", ISIJ International,
Vol. 47, No. 10, pp. 1409-1415, 2007.
5- E.T. Turkdogan, "Fundamentals of
steelmaking", Cambridge : The University
Press, pp. 138-179, 1996.
6- M. Mueller, W. Willenborg, K. Hilpert and
L. Singheiser, "Structural dependence of alkali
oxide activity in coal ash slage", VII
International Conference on molten slage,
fluxes and salts, The South African Institute of
Minig and Metallurgy, 2004.
7- M. Nakamoto, J. Lee and T. Tanaka, "A
Model for Estimation of Molten Silicate Slag",
ISIJ International, Vol. 45, No. 5, pp. 651-656,
2005.
8- S. Sridhar, "Estimation Models for Molten
Slag and Alloy Viscosities", JOM, pp. 46-48,
2005.
9- R.F. Brooks, A.T. Dinsdale and P.N.
Quested, "The measurement of viscosity of
alloys –a review of methods, data and models",
Meas. Sci. Technol., Vol. 16, pp. 354-362,
2005.
10- Q. Shu and J. Zhang, "Viscosity Estimatin
for Slags Containing Clacium Fluoride",
6
Journal of University of Science and
Technology Beijing, Vol. 12, p. 221, 2005.
11- P.V.Riboud and M. Larrecq, "Fundamental
study of the behavior of casting powders", ISIJ
International, Vol. 36, pp. 522-525, 1996.
12- C. Orrling, A.W. Cramb, A. Tilliander and
Y. Kashiwaya,"Observations of the melting
and solidification behavior of mold slags", Iron
and steelmaker, Vol. 27, No. 1, pp. 53-63,
2000 .
13- S. Feldbauer, I. Jimbo, A. Sharan, K.
Shimizu, W. king, J. Stepanek, J. Harman and
A.W. Cramb, "Physical properties of mold
slags that are relevant to clean steel
manufacture", Proceedings 78th Steelmaking
Conference, Nashville, Iron & Steel Society,
pp. 655-667, 1995.
14- K.C.Mills, S. Sridhar, A.S. Normanton and
S.T. Mallaband, "Mould flux behavior in
continuous casting",japan, The Brimacombe
Memorial Symposium, pp. 781-794, 2000.
15- P.V. Riboud, Y. Roux, L.D. Lucas and H.
Gaye, "Improvement of Continuous Casting
Powders", Fachber. Huttenprax.
Metallweiterverarb., Vol. 19, p. 859, 1981.
16- G. Urbain, F. Cambier, M. Deletter and
M.R. Anseau, "Viscosity of Silicate Melts",
Transaction and Journal of British Ceramics
Society, Vol. 80, p. 139, 1981 .
17- E.T. Turkdogan, "Physicochemical
Properties of Molten Slags and Glasses", The
Metals Society, p. 11, 1983.
18- S. Seetgraman, D. Sichen and F.Z. Ji,
"Estimation of Viscosities of Ternary Silicate
Melts using the Excess Gibbs Energy of
Mixing", Metallurgical and Materials
Transaction B, Vol. 31B, p. 105, 2000.
19- L. Zhang and S. Jahanshahi, "Review and
Modeling of Viscosity of Silicate Melts: Part I.
Viscosity of Binary and Ternary Silicates
Containing CaO, MgO and MnO",
Metallurgical and Materials Transactions B,
Vol. 29B, issue.1, p. 177, 1998.
 ‫‪7‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬
‫‪ -1‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ وزﻧﻲ‪.‬‬
‫درﺻﺪ وزﻧﻲ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫‪15-18‬‬ ‫‪LOI‬‬
‫‪7- 9‬‬ ‫)‪C(total‬‬
‫‪4/5-6/5‬‬ ‫)‪C(free‬‬
‫‪28-29/5‬‬ ‫‪SiO2‬‬
‫‪1-2/5‬‬ ‫‪Fe2O3‬‬
‫‪3- 5‬‬ ‫‪Al2O3‬‬
‫‪26-28‬‬ ‫‪CaO‬‬
‫‪5- 6‬‬ ‫‪MgO‬‬
‫‪6-8‬‬ ‫‪Na2O+K2O‬‬
‫‪3- 4‬‬ ‫‪F-‬‬
‫‪4- 6‬‬ ‫‪MnO‬‬
‫‪0/ 3‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪0/ 8‬‬ ‫)‪H2O(120ºC‬‬

‫ﺟﺪول ‪ - 2‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻨﻜﺮ ﺳﻴﻤﺎن ﭘﺮﺗﻠﻨﺪ ﺗﻴﭗ ‪ I‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ وزﻧﻲ‪.‬‬
‫‪CaO‬‬ ‫‪SiO2‬‬ ‫‪Al2O3‬‬ ‫‪Fe2O3‬‬ ‫‪MgO‬‬ ‫‪Na2O‬‬ ‫‪K2O‬‬ ‫‪SO3‬‬
‫‪64/32‬‬ ‫‪21/78‬‬ ‫‪5/41‬‬ ‫‪3/14‬‬ ‫‪1/89‬‬ ‫‪0/28‬‬ ‫‪0/73‬‬ ‫‪0/01‬‬

‫ﺟﺪول ‪ - 3‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ وزﻧﻲ‪.‬‬

‫‪Li2O‬‬ ‫‪TiO2‬‬ ‫‪Al2O3‬‬ ‫‪SiO2‬‬
‫‪B2O3‬‬ ‫‪ZnO‬‬ ‫‪F-‬‬ ‫‪K2O‬‬ ‫‪Na2O‬‬ ‫‪MgO‬‬ ‫‪MnO‬‬ ‫‪Fe2O3‬‬ ‫‪CaO‬‬

‫ﻧﺎم‪ ‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﮔﻮﮔﺮد‬ ‫‪C‬‬ ‫)اﻛﺴﻴ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬
‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)ﻓﻠﻮﺋﻮر(‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬ ‫)ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ‬ ‫)اﻛﺴﻴﺪ‬
‫‪S‬‬ ‫)ﻛﺮﺑﻦ(‬ ‫د‬ ‫ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم‬ ‫آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‬ ‫ﺳﻴﻠﻴﺴﻴﻢ‬
‫ﺑﻮر(‬ ‫روي(‬ ‫ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ(‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ(‬ ‫ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ(‬ ‫ﻣﻨﮕﻨﺰ(‬ ‫(‬ ‫ﻛﻠﺴﻴﻢ(‬
‫ﻟﻴﺘﻴﻢ(‬ ‫(‬ ‫(‬ ‫(‬
‫‪0/004‬‬ ‫‪1/77‬‬ ‫‪3/24‬‬ ‫‪0/36‬‬ ‫‪9/32‬‬ ‫‪6/02‬‬ ‫‪6/42‬‬ ‫‪4/78‬‬ ‫‪2/67‬‬ ‫‪33/7‬‬ ‫‪31/7‬‬ ‫‪l1‬‬
‫‪0/004‬‬ ‫‪1/81‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪3/30‬‬ ‫‪0/36‬‬ ‫‪9/52‬‬ ‫‪6/16‬‬ ‫‪6/56‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2/72‬‬ ‫‪34/5‬‬ ‫‪32/4‬‬ ‫‪l2‬‬
‫‪0/004‬‬ ‫‪1/95‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪0/36‬‬ ‫‪10/07‬‬ ‫‪6/2‬‬ ‫‪6/6‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪2/74‬‬ ‫‪34/62‬‬ ‫‪32/55‬‬ ‫‪l3‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار آﻧﺎﻟﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺮي‬
‫‪l3‬‬ ‫‪l2‬‬ ‫‪l1‬‬ ‫ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻣﺬاب‬
‫‪394/127‬‬ ‫‪400/006‬‬ ‫‪494/530‬‬ ‫‪470/404‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬ 8

. l1 ‫ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬1 ‫ از ﻣﻨﻄﻘﻪ‬EDX ‫ ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﺎﻟﻴﺰ‬-5 ‫ﺟﺪول‬

Element Series unn. C norm. C Atom. C
[wt. %] [wt. %] [at. %]
Carbon K series 0.00 0.00 0.01
Oxygen K series 10.49 12.39 22.24
Sodium K series 8.26 9.76 12.19
Magnesium K series 3.41 4.03 4.76
Aluminum K series 2.81 3.32 3.54
Silicon K series 22.57 26.66 27.27
Potassium K series 1.02 1.21 0.89
Calcium K series 25.96 30.65 21.98
Titanium K series 3.06 3.61 2.17
Manganese K series 1.42 1.68 0.88
Iron K series 5.66 6.69 3.44
Total: 100 %

. l ‫ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺴﺖ وﻳﺴﻜﻮﻣﺘﺮ ﺷﻴﺎري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﺮوه‬-1 ‫ﺷﻜﻞ‬

‫‪9‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮاﻳﻜﺲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -3‬اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺮﺟﻊ )ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب(‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬ ‫‪10‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ ﭘﻮدر ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺬاب‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻮاد ﻧﻮﻳﻦ‪ /‬ﺟﻠﺪ ‪/3‬ﺷﻤﺎره ‪ /1‬ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ - 5‬اﻟﮕﻮي ﭘﺮاش ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻜﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪. l1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ روﺑﺸﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) l1‬ﻛﺮﻳﺴﺘﺎلﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻫﻤﺎﺗﻴﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺗﻴﺘﺎﻧﻴﻮم ﺑﺮ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﭘﻮدرﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﻣﺪاوم ﻓﻮﻻد‬ ‫‪12‬‬