PENGAJIAN MALAYSIA

BAB 4:
ZAMANPENJAJAHAN
 KONSEP PENJAJAHAN
satu penguasaan dan kawalan sebuah negara asing
terhadap wilayah dan penduduknya atas
kepentingan:

politik Ekonomi Sosial agama

 PORTUGIS (1511-1641)
• Pemerintahan selama 130 tahun
• Tujuan utama ialah untuk menduduki Melaka
yang merupakan pusat perdagangan
terpenting.
• Matlamatnya adalah mencari pelabuhan
bagi menguasai perdagangan di kawasan
timur dan mengembangkan agama Kristian.
SISTEM PENTADBIRAN PERDAGANGANG OLEH
PORTUGIS
1) Kapal2 pedagang diwajibkan membayar cukai
sebanyak 6-10% daripada hasil dagangan
2) Seorang pedagang perlu mendapatkan pas
kebenaran untuk berdagang
3) Portugis memonopoli barang dagangan
utama
4) Diskriminasi terhadap pedagang Islam
 KESAN PENJAJAHAN PORTUGIS
1) membawa kepada kemunculan kerajaan Melayu
Riau
2) Memperkenalkan sistem pentadbiran kerajaan di
Melaka
3) Kesan peninggalan: A’farmosa, Gejera St. Paul,
Portuguese dance)
4) Kelahiran masyarakat serani
5) Pengenalan tulisan rumi kepada masyarakat Melayu
6) Perkataan bahasa Portugis (jendela, almari, garpu,
mancis dan tuala.
 BELANDA (1641-1824)
• pada tahun 1616, Belanda telah menguasai
Betawi (Batavia) di pulau jawa. Malah Betawi
telah dijadikan sebagai pusat perdagangan
Belanda di kepulauan Melayu Melaka.
• Penjajahan Belanda bertujuan:
1) Menguasai perdagangan rempah di
kepulauan Melayu
2) Memonopoli perdagangan biji timah di
negeri2 Melayu.
 Samb…
• Tahun 1640, Belanda bersatu dengan Johor
untuk menyerang melaka dan dapat
mengalahkan Portugis selepas enam bulan
berperang.
• 1641, Portugis kalah dan Belanda menguasai
Melaka.
• Belanda telah mewujudkan monopoli kepada
seluruh perdagangan di kepulauan Melayu.
• Betawi dijadikan pusat perdagangan, Melaka
sebagai pengkalan untuk mengawal negeri2
tanah Melayu yang kaya dengan biji timah.
 Samb…
• Pada tahun 1942, Belanda mendesak Johor
untuk menandatangani perjanjian
perdagangan yang menetapkan semua kapal
yang berlayar ke utara melalui selat Melaka,
hendaklah mendapat kebenaran daripada
Belanda.
• Pada kurun 18, Belanda menghadapi
tentangan dan persaingan daripada Bugis.
 KESAN PENJAJAHAN BELANDA
1) Bangunan stadhuys di melaka
2) Kota Belanda di pulau Pangkor
 PERJANJIAN INGGERIS –BELANDA
(MAC 1824)
• Perjanjian Inggeris dan Belanda pada 17 Mac
1824
• Sebelum perjanjian tersebut berlaku perebutan
pelabuhan di Betawi dan di Singapura antara
Inggeris dan Belanda.
• Bagi mengelakkan berlakunya konflik,mereka
telah membahagikan wilayah kepada
• 1) Selat Melaka dibahagi kepada 2 kawasan:
• a) Belanda= selatan dan barat (Sumatera, Jawa,
Kepulauan Riau dan Kalimantan)
• b) British= Utara dan Timur (Tanah Melayu dan
Singapura).
• 2) Singapura diakui sebagai Wilayah British
• 3) Melaka ditukar suka sama suka dengan
Bangkahulu, Sumatera.
• Perjanjian ini telah menimbulkan kesan
penting iaitu:
• 1) kepulauan Melayu terbahagi kepada
pengaruh Inggeris dan Belanda
• 2) perpecahan empayar Johor dan riau
• 3) persaingan antara British dengan Belanda
bertambah sengit.
Inggeris (1824-1941, 1945-1957)
• Awal abad ke 17,, pedagang British muncul di
kepulauan melayu
• 11 ogos 1786, campurtangan British di tanah
Melayu apabila Francis Light menduduki
Pulau Pinang.
• 16 feb 1819, Stamford Raffles berjaya
menduduki Singapura melalui perjanjian
antara Tengku Long dengan Temenggung
Abdul Rahman.
 Inggeris (1824-1941, 1945-1957)
• 1826, Inggeris berjaya menguasai Pulau
Pinang, Melaka dan Singapura (NNS).
• 1874, perjanjian pangkor. Selepas perjanjian
ini Inggeris mula campur tangan di negeri-
negeri Melayu.
Faktor2 campur tangan Inggeris
Faktor
ekonomi

Faktor keadaan
anarki

Faktor kebimbangan
campur tangan
kuasa2 asing
Campur tangan Inggeris di Negeri-
negeri Melayu
• 1) campur tangan di Perak
• - sebab British campur tangan di Perak:
• a)perebutan tahta kerajaan Perak
• b)pergaduhan kongsi gelap cina
• 20 januari 1874, Perjanjian pangkor
ditandatangani oleh wakil britsih Sir Andrew
Clarke dengan Raja Abdullah dan para pembesar
Perak.
• Sistem residen pertama diperkenalkan di Perak.
• 1875, J.W.W. Birch dilantik sebagai residen
pertama di Perak.
 Campur tangan di Selangor
• 1867, Raja Mahadi mengusir Raja Abdullah dari
Klang.
• Raja Ismail iaitu anak kepada Raja Abdullah pula
memusuhi Raja Mahadi.
• 1868, sultan Selangor melantik Tengku Kudin
sebagai wizurai Selangor untuk menghentikan
permusuhan tersebut.
• British campur tangan dengan memberi sokongan
kepada Raja Ismail dan Tengku Kudin di samping
masalah cukai di muara sungai dan masalah lanun
di perairan Selangor.
• Jun 1871, kapal saudagar cina di rompak oleh
pengikut Raja Mahadi.
• British menghantar 2 buah kapal untuk
menyerang kubu Raja Mahadi di kuala
Selangor.
• Akhirnya, British mengambil alih Selangor dan
melantik J.G. Gavidson sebagai residen
pertama.
Campur tangan di Sungai Ujong dan Negeri
Sembilan
• Berlakunya perbalahan antara datuk kelana
dengan datuk bandar berkenaan kuasa
mengutip cukai biji timah di Sungai Linggi,
maka Inggeris mula campur tangan.
• 21 April 1874, Datuk Kelana dan Dato’ Muda
Tinggi membuat perjanjian dengan Sir Andrew
Clarke di Singapura dan datuk kelana
bersetuju untuk menerima perlindungan
British.
Samb…

• Akhirnya, melalui perjanjian pada 16

september 1874, Datuk Kelana diberi seorang
penolong residen iaitu W.I. Tatham. Setelah
dikalahkan, semua daerah di Negeri Sembilan
jatuh ke tangan British dan Martin Lister
diterima sebagai residen pada tahun 1889.
 Campur tangan di pahang
• Bermula pada tahun 1800 an.
• 1884, Berlaku pertikaian saudara antara
bendahara Wan Ahmad dengan Wan Mansur .
• Disember 1884, Wan Ahmad mengisytiharkan
dirinya sebagai sultan Pahang (Sultan Ahmad
Muazzam Syah)dan melantik anaknya sebagai
pewaris takhta.
• Frank Swettenham di hantar ke Pahang bagi
menyelesaikan masalah ini dan
mencadangkan Sultan Ahmad menerima
residen British.
• Akhirnya, Sultan Ahmad menerima residen
pertama Pahang pada 8 Oktober 1887 iaitu
J.P. Rodger.
Pentadbiran Inggeris Di Tanah Melayu.
• Inggeris telah mewujudkan pelbagai sistem pentadbiran
semasa jajahannya di tanah Melayu, iaitu:

Sistem
Residen

Dasar Negeri-negeri
Desentralisasi Selat (NNS)

Sistem
pentadbiran
Inggeris

Negeri-negeri Negeri-negeri
Melayu Tidak Melayu
Bersekutu Bersekutu
(NNMTB) (NNMB)
 1) Sistem residen
• Sistem residen bermula dari negeri Perak-
Selangor-Negeri Sembilan-Pahang.
• Matlamat sistem residen ialah:
a)mewujudkan keamanan melalui undang-
undang
b) mengadakan sistem pentadbiran awam
dan pungutan cukai secara bersistematik
c)penguasaan ekonomi.
Kesan-Kesan Sistem Residen
pembangunan ekonomi di
negeri2 Melayu

perubahan politik

perkembangan
infrastruktur
 2) Negeri-Negeri Selat (NNS)
• Ditubuhkan pada 1826
• Merangkumi negeri Pulau Pinang, Melaka,
dan Singapura.
• Pentadbiran NNS di ketuai oleh gabenor
• Robert Fullerton dilantik sebagai residen
pertama.
• 1 April 1867, unit pentadbiran NNS terletak di
bawah pejabat tanah jajahan di London.
3) Negeri2 Melayu Bersekutu (NNMB)
• British menubuhkan negeri-negeri Melayu
bersekutu melalui perjanjian persekutuan
1896 yang terdiri dari Perak, Selangor, Negeri
Sembilan, dan Pahang.
• Pentadbiran NNMB diketuai oleh residen
jeneral.
• Residen jeneral pertama Frank Swettenham.
• Pusat pentadbiran NNMB terletak di kuala
lumpur
• 1896, majlis mesyuarat raja2 (DURBAR)) telah
ditubuhkan.
• 1909, British menubuhkan majlis mesyuarat
persekutuan
• 1910, jawatan residen jeneral dihapuskan dan
diganti dengan jawatan pesuruhjaya tinggi.
• Antara faktor penubuhan NNMB:
1) masalah kewangan yang berlaku di Pahang
2) kelemahan sistem residen
3)mengurangkan perbelanjaan untuk
pentadbiran negeri-negeri berkenaan.
 Kesan penubuhan NNMB
1) British menubuhkan beberapa buah jabatan
seperti jabatan kerja raya.
2) kemerosotan kuasa raja dan pembesar
3) kuasa mutlak raja beralih kepada residen
jeneral
4) penyusunan sistem pentadbiran yang lebih
teratur
5) menimbulkan rasa tidak puas hati dalam
kalangan raja.
 4)Negeri2 Melayu Tidak Bersekutu
(NNMTB)
• Telah ditubuhkan pada 1909, melalui perjanjian
Bangkok antara perjanjian British dengan siam
yang melibatkan negeri Perlis, kedah, Kelantan
dan Terengganu.
• Pentadbiran NNMTB diletakkan di bawah kawalan
pesuruhjaya tinggi.
• Sultan NNMTB diberi kebebasan yang luas dalam
pentadbiran .
• Johor telah menerima penasihat daripada British
pada tahun 1914,
 Pengagihan kuasa Desentralisasi
(1920-1941)
• Diperkenalkan oleh pesuruhjaya tinggi British
di tanah Melayu.
• Faktor dasar desentralisasi ialah:
1) sultan di NNMB tidak berpuas hati dengan
pemusatan kuasa pentadbiran di tangan
pesuruhjaya tinggi. Majlis mesyuarat
persekutuan 1909 tidak berpihak kepada sultan
Samb…

2) menyatukan negeri Melayu (NNS, NNMB, dan

NNMTB).
3) mengurangkan perbelanjaan pentadbiran
4) persaingan kuasa antara residen jeneral dan
pesuruhjaya tinggi.
REAKSI MASYARAKAT TEMPATAN TERHADAP PENJAJAHAN
BRITISH

Penentangan
Penentangan Penentangan Penentangan
di Naning
di Perak di Kelantan di Sarawak
(1831-1832)

Penentangan di Penentangan di Penentangan Penentangan

Selangor Pahang di Terengganu di Sabah
 Jepun (1941-1945)
• 8 Disember 1941, Jepun telah menyerang
tanah Melayu.
• 15 Februari 1942, seluruh tanah Melayu dan
Singapura telah ditawan oleh Jepun.
• Jepun telah memerintah tanah Melayu
sehingga 12 September 1945.
• Jepun telah banyak meninggalkan kesan
kepada penduduk tempatan walaupun hanya
3 tahun setengah memerintah.
Faktor kejayaan Jepun menawan Tanah
Melayu
• Pihak British kurang bersedia untuk menghadapi
peperangan.
• Kelewatan bantuan ketenteraan dari Landon dan
India.
• Jepun membuat serangan melalui jalan laut dan
tidak menggunakan jalan udara.
• Persediaan tentera Jepun yang lengkap dengan
membuat persediaan rapi.
• Tentera Jepun yang terlatih dan berdisiplin
• Penggunaan basikal sebagai kenderaan yang
mudah dan ringan.
 Pentadbiran Jepun
• Bercirikan military (ketenteraan)
• Tanah Melayu dikenali sebagai malai baru
yang diketuai oleh seorang presiden jepun
atau Gunseikan.
• Setiap negeri diketuai oleh gebenor jepun,
Singapura dikenali sebagai Syonan.
• Ogos 1943, negeri2 Melayu utara terdiri
daripada Kelantan, Terengganu, Perlis dan
kedah diserahkan kepada negara Thai.
KESAN-KESAN PENDUDUKAN JEPUN

sosial

ekonomi

politik
 Tanah Melayu Selepas Pendudukan
Jepun
• Jepun berundur dari tanah Melayu pada 15 ogos
1945. hal ini disebabkan oleh kuasa berikat dan
akibat pengeboman Hiroshima dan Nagasaki.
• Pesuruhjaya tinggi tanah Melayu, Sir Edward
Gent telah mengishtiharkan darurat pada 18 jun
1948 diseluruh tanah Melayu dan parti komunis
diharamkan pada 23 julai 1948.
Samb…
• British telah menubuhkan 2 rancangan untuk
membanteras aktiviti komunis iaitu:
• 1)rancangan templer
• 2)rancangan briggs.
• Rundingan baling antara kerajaan
persekutuan tanah Melayu dengan Parti
Komunis Malaya (PKM), yg telah diadakan
pada 28 dan 29 Disember 1955 di Sekolah
Kebangsaan Tunku Putera Baling, Kedah.
• Akhirnya, kerajaan persekutuan Malaysia
telah mengisytiharkan darurat tamat pada 31
julai 1960.
 RUMUSAN
• Malaysia telah dijajah oleh kuasa-kuasa asing
selama 446 tahun.
• Penjajahan berasaskan kepada dorongan 3 G
(gospel, gold, glory).
• Penjajahan menimbulkan pelbagai kesan.
QUIZ
 SOALAN 1
1) Apakah sistem pentadbiran yang diwujudkan
dalam pemerintahan Inggeris.
 Soalan 2
1) Apakah faktor kerajaan Jepun menawan
tanah Melayu?