జీవవైవిధ్య చట్టం PDF

JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002
JeyÓ$’ <Û´ä ìj·TeT ìã+<Ûqä \T, 2004

eT]j·TT
Ä+Á<|ÁäÛ <
ü X
˚ Ÿ JeyÓ$’ <Û´ä ìj·TeT ìã+<Ûqä \T, 2009
Ä+Á<ÛÁä |ü<X
˚ Ÿ JeyÓ$
’ <Û´ä eT+&É*
ø±|”s¬ {’ Ÿ‡ @ C≤rj·T JeyÓ$
’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú
yÓTT<ä{Ï eTTÁ<äD, 2004 .............. 5000 ø±|”\T
¬s+&Ée eTTÁ<äD, 2007 ............... 3000 ø±|”\T
eT÷&Ée eTTÁ<äD, 2009 .............. 500 ø±|”\T
Hê\Ze eTTÁ<äD, 2009 ................ 1000 ø±|”\T
◊<äe eTTÁ<äD, 2010 ................. 1000 ø±|”\T
‘Ó\T>∑T nqTyê<ä+ :
yÓTT<ä{Ï eTTÁ<äD, 2011 ............... 3000 ø±|”\T
á Á|ü#T· s¡D˝À øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ C≤Ø#˚jT· ã&çq JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002, JeyÓ$’ <Û´ä ìj·Te÷efi¯ó
\T 2004, e⁄HêïsTT. á Á|ü#T· s¡DqT ªC≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düμú qT+&ç Á|ü‘´˚ ø£ nqTeT‹
˝Ò≈î£ +&Ü, $<ë´|üse¡ TsTTq, ˝≤uÛ≤ù|ø£˝å ìÒ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ ‹]– Á|ü#T· ]+#·Tø√e#·TÃqT. á |ü⁄düøÔ Üìï
Ä<Ûës¡+>± ñ|üj÷Ó –+#·Tø=+≥÷ @<˚ì Á|ü#T· s¡D yÓ\Te&çq|ü⁄&ÉT Á|ü‘´˚ ø£+>± ªC≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düμú Á|üX+¯ dædTü +Ô ~.
á Á|ü#T· s¡D ñ|üjT· Tø£Ô Á>∑+<∏ä |ü{øºÏ ,£ ìπs•› +|üã&çq / ìπs•› ‘· ñ<˚X› +¯ ø√dü+, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º
2002, JeyÓ$’ <Û´ä ìj·Te÷e[ 2004, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*>± ìπs•› +#·ã&Ü*.
n~Ûø£ düe÷#ês¡+ ø√dü+ <äjT· #˚dæ dü+Á|ü~+#·+&ç :

ø±s¡´<ä]Ù #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé, düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*
5e n+‘·dTü ,Ô {Ï.◊.dæ.Ç.m˝Ÿ. ãjÓ÷bÕsYÿ, s¡÷+. HÓ+. 626, ns¡DúÛeÑ Hé,
‘êsêeTDÏ s√&é, ‘êsêeTDÏ, #ÓHï’Ó ` 600 113. ôV≤’ <äsêu≤<é ` 500 004. Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ
bò˛Hé : 044 2254777, bòÕø˘‡ : 044 22541200 bò˛Hé : 040 ` 23239885/6
á`yÓTsTT˝Ÿ : secretary@nbaindia.in áyÓTsTT˝Ÿ:apsbiodiversityboard@gmail.com
yÓuŸôd{’ Ÿ : www.nbaindia.org yÓuŸôd’{Ÿ : www.apbiodiversity.ap.nic.in
eTTÁ<äD:
s¬ sTTHéuÀ |
Á +æ {Ÿ bÕ´ø˘
nMTsYù|{Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é`16.
bò˛Hé: 23731620, 23731625
$wüj·Tdü÷∫ø£
ù|J HÓ+.
2002 JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002 i
n<Ûë´j·T+ I ` ÁbÕ<Û$ä Tø£ n+XÊ\T 1
n<Ûë´j·T+ II ` Je yÓ$’ <Û´ä $ìjÓ÷>∑ Áø£eTãB∆øs£ D ¡ 4
n<Ûë´j·T+ III ` C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú 8
n<Ûë´j·T+ IV ` C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú $<ÛTä \T, n~Ûø±sê\T 14
n<Ûë´j·T+ V ` C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ ÄyÓ÷<ä+ 16
n<Ûë´j·T+ VI ` sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* 20
n<Ûë´j·T+ VII ` C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä]úø£ eqs¡T\T, U≤‘ê\T, Ä&ç{Ÿ 24
n<Ûë´j·T+ VIII ` sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* Ä]úø£ eqs¡T\T, U≤‘ê\T, Ä&ç{Ÿ n+XÊ\T 27
n<Ûë´j·T+ IX ` øπ +Á<ä, sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\ $<ÛTä \T 29
n<Ûë´j·T+ X ` JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T 32
n<Ûë´j·T+ XI ` kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û 34
n<Ûë´j·T+ XII ` Ç‘·s¡ $wüj÷· \T 36
2004, JeyÓ$’ <Û´ä ìj·TeTìã+<Ûqä \T, 2004 47
bòÕs¡+ ` I Jeeqs¡T\T, düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+
$ìjÓ÷>∑+ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+ (Rule 14) 69
bòÕs¡+ ` II |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT $<˚o C≤rj·TT\≈£î, ø£+ô|˙\≈£î,
Á|üyêdü uÛ≤s¡rj·TT\≈£î, yêDÏ»´ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ ã~©#˚ùd+<äT≈£î
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eTT+<ädTü Ô nqTeT‹
rdüTø√e&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+ 72
bòÕs¡+ ` III y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ ø√dü+ <äsU¡ ≤düT#Ô j˚ T· &ÜìøÏ
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eTT+<ädTü Ô
ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+ 74
bòÕs¡+ ` IV $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£
|ü]C≤„q+ ‘·èrj·T |üø+å£ ã~© ø√dü+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+ 76
bòÕs¡+ ` V n|”\T |üÁ‘·+ qeT÷Hê bòÕs¡+ 78
bòÕs¡+ ` VI $#ês¡D H√{°dTü 81
bòÕs¡+ ` VII H√{°dTü qeT÷Hê bòÕs¡+ 83
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

(n~Ûø±s¡T\T, ñ<√´>∑T\ ìj·÷eTø£+, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·Te÷e[, 2006 89
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (yê]¸ø£ ìy˚~ø£, U≤‘ê\yê]¸ø£ $es¡D) ìj·÷e÷e[ 118
bòÕs¡+`1 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡ yê]¸ø£ ìy˚~ø£ 121
bòÕs¡+`2 20____ e÷]Ã 31 Hê{ÏøÏ eTT–dæq dü+e‘·‡sêìøÏ sêã&ÉT\T, #Ó*+¢ e⁄\T 123
bòÕs¡+`3 20____ e÷]Ã 31 Hê{ÏøÏ eTT–dæq dü+e‘·‡sêìøÏ Ä<ëj·T+, e´j·T+ 126
bòÕs¡+`4 U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D 20____ e÷]Ã Hê{ÏøÏ »eTKs¡TÃ\ |ü{øºÏ £ 129
bòÕs¡+`5 U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D 20____ e÷]Ã ∫e]Hê{ÏøÏ |üqT\ô|’ e´j·T+ 133
bòÕs¡+`6 U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D 134
20____ e÷]Ã ∫e]Hê{ÏøÏ »eTKs¡TÃ\ |ü{øºÏ £ (n+X¯+`2`»eTKs¡TÃ\ |ü{øºÏ £ ÄdüT\Ô T)
20____ e÷]Ã ∫e]Hê{ÏøÏ dæsú ¡ ÄdüT\Ô T (n+X¯+`3`$T>∑T\T ÄdüT\Ô T)
2003, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

(#Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé, Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\ J‘·u‘ÑÛ ê´\T, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·Te÷e[ 135
mdt.z 1146 (m|ò)t 138
mdt.z 1147 (Ç) 139
mdt.z 497 (Ç) 142
mdt.z 753 (Ç) 145
mdt.z 1911 (Ç) 147
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÁøÏ+<ä ìπø|å kü ÕúHê\qT ìπs•› +#·&+É 151
mdt.z 2708 (Ç) 156
mdt.z 120 (Ç) 158
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* ìj·TeTìã+<Ûqä \T 160
bòÕs¡+ ` I 183
bòÕs¡+ ` II 187
bòÕs¡+ ` III 191
|ü]#·j·T+
JeyÓ$’ <Û´ä + uÛ÷Ñ $Tô|>’ \∑ nìï ÁbÕDT\ C≤‘·T\‘√ Äe]+∫ e⁄+≥T+~. Á|ü|+ü #·+˝Àì
17 n‹ ô|<ä› JeyÓ$’ <Û´ä <˚XÊ\˝À uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˇø£{.Ï uÛ÷Ñ $d”sÔ +í¡ ˝À 2.4 XÊ‘·+ e÷Á‘·yT˚
e⁄qï uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ Ç|üŒ{Ïøπ Á|ü|+ü #·+˝À e⁄qï JeC≤‘·T\˝À 7.8 XÊ‘·+>± qyÓ÷<äsTTe⁄+~.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ dü÷Árø£]+∫q ˝Ò<ë ˝≤+#Ûq· ÁbÕj·TeTsTTq s¬ +&ç+{Ï˝À dü+Á|ü<ëj·Tø£, dü«<˚o
dü+ã+<Ûä |ü]C≤„q+˝À ≈£L&Ü düTdü+|üqï+>± e⁄+~.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ JeyÓ$’ <Û´ä ˇ&É+ã&çø≈£ î£ (1992) ˇø£ eTTKýÓTqÆ uÛ≤>∑kÕ«$T>± e⁄+~.
sêC≤´\T yê{Ï dü«+‘· Jeeqs¡T\T $ìjÓ÷–+#·Tø√yê&ÜìøÏ >∑\ kÕs¡«uÛÖeT Vü≤≈£îÿ\qT
>∑T]Ôd÷ü ,Ô bÕØº\T C≤rj·T XÊdüHê\≈£î ˝Àã&ç |üsd¡ Œü s¡ ˇ|üŒ+<ä wüs‘¡ T· \ô|’ (JeyÓ$’ <Û´ä
ˇ&É+ã&çø˝£ Àì 315e n~Ûøs£ D ¡ ≤\T |ü]X‚Ã<¤ ë\T) Ç‘·s¡ bÕØº\≈£î »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\T
$ìjÓ÷>∑ dü<Tä bÕj·÷\qT ø£*Œ+#ê\ì ˇ&É+ã&çø£ Ä•+∫+~. JeyÓ$’ <Û´ä ˇ&É+ã&çø˝£ Àì
8(C…) |ü]X‚Ã<Û+ä ˝À dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+, |ü<‘›ä T· \T, ø=‘·Ô Ä$wüÿs¡D\ <ë«sê Jeeqs¡T\
dü+s¡øD å£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>±ìøÏ Á|ü»\ |ü]C≤„q+, |ü<‘∆ä T· \T, Áø=‘·Ô Ä$wüÿs¡D\T $ìjÓ÷>∑+
<ë«sê ñ‘·ŒqïeTsTTq Á|üj÷Ó »Hê\qT n{Ïº uÛ≤>∑kÕ«eTT´\≈£î Hê´jÓ÷∫‘·+>± |ü+|üø+£
#˚jT· &ÜìøÏ kÕúìø£, dü«<˚X¯ esêZ\ ùde\qT >∑T]Ô+∫+~.
JeyÓ$’ <Û´ä + nH˚~ yÓ$’ <Û´ä dü+ã+<Ûä ø±sê´ø£˝≤bÕ\ #·s´¡ \ Á|üyT˚ j·T+‘√ ˇø£ ãVüQfi¯
n+XÊ\ $wüj÷· +X¯+>± e⁄+≥T+~. JeyÓ$’ <Û´ä +˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT´\T>± øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+,
sêh Á|ü u Û Ñ T ‘ê«\ dü + dü ú \ T, kÕú ì ø£ dü « j· T + |ü ] bÕ\q dü + dü ú \ T, |ü ] ÁX¯ e T\T
yÓTT<ä\>∑Tq$e⁄HêïsTT. JeyÓ$’ <Û´ä ˇ&É+ã&çø˝£ À bı+<äT|ü]Ãq Á|üj÷Ó »Hê\T Hê´jÓ÷∫‘·
|ü+|üø£+ ñ<˚›XÊ\qT kÕ~Û+#·&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ $<ÛëHêìï neT\T|üs¡Ã&É+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
eTT+<äTqï Á|ü<ëÛ q düyêfi¯fl˝À ˇø£{.Ï
uÛ≤>∑kÕ«eTT´\ Á|üyT˚ j·T+‘√ $g‘·, eTTeTTàs¡ dü+Á|ü~+|ü⁄\ Á|üÁøÏjT· ‘·sT¡ yê‘· øπ +Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ÁøÏ+~ eTTU≤´+XÊ\˝À JeyÓ$’ <Û´ä #·{≤ºìï 2002˝À rdüTø=∫Ã+~.
i
JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º eT]j·TT ìj·TeT ìã+<Ûqä \T
1) JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+
2) Jeeqs¡T\T, Jeeqs¡T\≈£î dü+ã+~Û+∫q düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„q $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê
düeT≈£L&˚ Á|üj÷Ó »Hê\˝À Hê´jÓ÷∫‘· yê{≤qT kÕ~Û+#ê\H˚ ñ<˚X› +¯ ‘√ <˚X+¯ ˝Àì
Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìï Áø£eTãB›ø]£ +#·&+É .
3) JeyÓ$’ <Ûë´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q kÕúìø£ esêZ\T |ü]C≤„Hêìï Ä<ä]+#·&+É , ø±bÕ&É≥+.
4) Jeeqs¡T\ dü+s¡ø≈å£ î£ \T>± Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü]C≤„q+,
düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ<ës¡T\T>± kÕúìø£ Á|ü»\˝À Á|üj÷Ó »Hê\ |ü+|üø±ìï kÕ~Û+#·&+É .
5) JeyÓ$’ <Û´ä eT÷\ kÕúq+ qT+&ç ÁbÕeTTK´‘· >∑\ ÁbÕ+‘ê\qT yê{Ïì JeyÓ$’ <Û´ä
yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T>± Á|üø{£ +Ï #·&+É <ë«sê dü+s¡øD
å£ n_Ûeè~∆.
6) Ä+‘·]+∫ b˛‘·Tqï C≤‘·T\qT ø±bÕ&ÉT≥, |ü⁄qsêyêdü+
7) JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\qT @sêŒ≥T #˚j·T&É+ <ë«sê JeyÓ’$<Ûä´ #·≥º+
neT\T≈£î dü+ã+~Û+∫q $düèÔ ‘· |ü<Û øä∏ +£ ˝À sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\≈£î Á>±eT dü«j·T+ bÕ\Hê
dü+dü\ú ≈£î Á|üyT˚ j·÷ìï ø£*Œ+#·&+É .
ii
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ sê»|üÁ‘·+
(nkÕ<Ûës¡D)
2e $uÛ≤>∑+ ` (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
n~Ûø±]ø£ Á|ü#T· s¡D
q÷´&Û©ç ,¢ ãT<Ûyä ês¡+, |òÁæ ãe]q 2003 / e÷|òTü 16, 1924
XÊdüq, Hê´j·T eT+Á‹‘·«XÊK
(XÊdüq dü+ã+<Ûä XÊK)
q÷´&Û©ç ,¢ ãT<Ûyä ês¡+, |òÁæ ãe]q, 2003 / e÷|òTü 16, 1924 (düK)
á ÁøÏ+~ bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ #·{≤ºìøÏ 2003, |òÁæ ãe] 5e ‘˚~q >ös¡e sêh|ü‹ >±] ÄyÓ÷<ä+
bı+~+~. n+<ä] düe÷#ês¡+ ø√dü+ Ç+<äTeT÷\+>± Á|ü#T· ]+#·&eÉ TsTT+~.
JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002 ˝À 18e ìã+<Ûqä

(|òÁæ ãe], 5, 2003)
JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q

$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê ñ‘·ŒqïeTj˚T´ Á|üj÷Ó »Hê\T ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ , <ëì‘√
dü+ã+<Û+ä >∑\ ˝Ò<ë <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q nqTwü+–ø£ n+XÊ\qT düeT≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ ñ<˚•› +∫q
#·≥º+.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ JeyÓ$’ <Û´ä +˝ÀqT, <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫ düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£, düeTø±©q
|ü]C≤„q $<ÛëHê\˝À düTdü+|üqïyÓTqÆ +<äT#˚‘.·
eT]j·TT uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ JeyÓ$’ <Û´ä +ô|’ ˇ&É+ã&çø≈£ î£ uÛ≤>∑kÕ«$T>± Áu…õ˝Ÿ˝À ØjÓ÷&ç
C…ìs√˝À 1992, pHé 5e ‘˚Bq dü+‘·ø+£ #˚dqæ +<äT #˚‘,· eT]j·TT dü<sä T¡ ˇ&É+ã&çø£
1993, &çôd+ãsY 29e ‘˚~ qT+&ç neT\T˝ÀøÏ e∫Ã q+<äT #˚‘.·
iii
eT]j·TT dü<sä T¡ ˇ&É+ã&çø£ sêC≤´\≈£î yê{Ï Jeeqs¡T\ô|’ >∑\ kÕs¡«uÛÖe÷~Ûø±sêìï
|ü⁄qs¡T<ëÈ{+Ï ∫q+<äT #˚‘,· eT]j·TT dü<sä T¡ ˇ&É+ã&çø£ JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øD å£ , yê{Ï n+XÊ\
düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\
ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ n+XÊ\T Á|ü<ëÛ q ñ<˚X› +¯ >±e⁄qï+<äT #˚‘—·
eT]j·TT »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\ dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, yê{Ï <ë«sê düeT≈£L&çq
Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ n+XÊ\qT düeT≈£Ls¡Ã&É+ nedüse¡ Tì, n+‘˚>±ø£
dü<sä T¡ ˇ&É+ã&çøq£ T neT\T |üsêÃ\ì |ü]>∑D+Ï ∫q+<äTq bÕs¡y¢ TÓ +≥T#˚ uÛ≤s¡‘· >∑D‘·+Á‘·
sê»´ 53e dü+e‘·‡s¡+˝À á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± #·≥+º #˚jT· ã&çq~.
iv
n<Ûë´j·T+ ` I
ÁbÕ<Û$ä Tø£ n+XÊ\T
dü+>Á V
∑ ≤ü HêeT+, |ü]~Û, bÁ Õs¡+uÛ+Ñ
1. (1) á #·{≤ºìï ªªJeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002μμ>± |æ\Tee#·TÃqT.
(2) Bì e]Ô+|ü⁄ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ n+‘·{≤ $dü]Ô +∫ e⁄+≥T+~.
(3) Ç~ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ n~Ûø±]ø£ sê» |üÁ‘·+˝À Á|üø≥
£ q <ë«sê düeT≈£Lsπ Ã
$<Û+ä >± Á|üø≥£ q ‘˚~ qT+&ç neT\T˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
nsTT‘˚, á #·≥º+˝Àì $$<Ûä ìã+<Ûäq\≈£î $$<Ûä ‘˚B\qT düeT≈£Ls¡Ãe#·TÃqT.
á #·≥+º ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ n{Ïº @<˚ì ìu+<Ûqä ˝À @<˚ì ìπsX› Êìï Ä ìã+<Ûqä ≈£î neT\T˝ÀøÏ
e#˚Ã ìπsX› +¯ >± ns¡+ú #˚dTü ø√yê*.
ìs¡«#·Hê\T
2. dü+<äs“¡ +¤ Ç‘·s¡ $<Û+ä >± nedüse¡ TTqï|ü⁄&ÉT $TqVü‰ á #·≥+º ˝À
(a) ªªÁ|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\Tμμ n+fÒ Jeeqs¡T\T, yê{Ï nqTu+<Û√‘·Œ‘·T\Ô
dü+s¡ø£å≈£î\T, n{Ïº Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+, e]Ô+|ü⁄‘√ düVü≤dü+ã+~Û‘·
Ä$wüÿs¡D\T, |ü<‘›ä T· \≈£î dü+ã+~Û+∫ |ü]C≤„q+, düe÷#ês¡ düèwæøº s£ \Ô¡ T,
Vü≤≈£îÿ<ës¡T\Tμ nì ns¡+ú .
(b) ªªJeyÓ$’ <Û´ä +μμ n+fÒ nìï ñ‘·Œ‹Ô kÕúHê\ <ë«sê J$+∫e⁄qï JesêX¯ó\˝À
_Ûqï‘·, yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q Jyêes¡D dü+ø°s‘í¡ \· T nì ns¡+ú . Ç+<äT˝À
C≤‘·T\˝ÀqT ˝Ò<ë C≤‘·T\T, Jyêes¡D eédü\ú eT<Û´ä yÓ$’ <Û´ä + #˚]e⁄+≥T+~.
1
(c ) ªªJeeqs¡T\Tμμ n+fÒ eèøå±\T »+‘·Te⁄\T, dü÷ø£ÎJesêX¯ó\T ˝Ò<ë yê{Ï
uÛ≤>±\T, yê{Ï »qT´dü+ã+<Ûä |ü<ësêú\T, yêdü$Ô ø£ ˝Ò<ë dü+uÛ≤e´ $ìjÓ÷>∑+
˝Ò<ë $\Te\‘√ nqTã+<Û√‘·Œ‘·T\Ô T ($\Te Ä<Ûë]‘· ñ‘·Œ‘·T\Ô $TqVü‰)
nì ns¡+ú . nsTT‘˚ Ç+<äT˝À e÷qe »qT´dü+ã+<Ûä |ü<ësêú\T #˚]e⁄+&Ée⁄.
(d) ªªJe |ü]s¡ø£åD Je $ìjÓ÷>∑+μμ n+fÒ @<˚ì ñ<˚›X¯+ ø√dü+ C≤‘·T\T
ñ|üC≤‘·T\T, »qTé⁄\T, Jeeqs¡T\ uÛ≤>±\T, |ü]s¡ø£åD, ˝Ò<ë ùdø£s¡D
K+&Ü\T nì ns¡+ú . Ç+<äT˝À es¡qí , C≤_‘ê|üsÃ¡ &É+, Jeìsê∆sD
¡ n+XÊ\T
#˚]e⁄+{≤sTT.
(e) ªª#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéμμ n+fÒ C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë
Äj·÷dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé nì
ns¡ú+.
( f) ªªyêDÏ»´ |üse¡ TsTTq $ìjÓ÷>∑+μμ n+fÒ Wwü<ë\T, bÕ]ÁXÊ$Tø£ m+C…e’ TT\T,
ÄVü‰s¡s¡T#·T\T, düTyêdü\T, n\+ø£s¡D kÕeTÁ–, s¡kÕj·THê\T, õ>∑Ts¡T¢,
s¡+>∑T\T, »qT´dü+ã+<Ûä CÀø£´+ <ë«sê |ü+≥\T, |üXó¯ dü+|ü<qä T yÓTs¡T>∑T
|üsÃ¡ &ÜìøÏ »qTé⁄\ $ìjÓ÷>∑+ e+{Ï yêDÏ»´|üse¡ TsTTq $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+
Jeeqs¡T\qT $ìjÓ÷–+#·&+É nì ns¡+ú . Ç+<äT˝À @<˚ì eékÕj·T+,
ñ<ë´qeHê\T, ø√fi¯¢|ü]ÁX¯eT, bÕ&çb˛wüD, |üX¯ódü+es¡∆ø£ ˝Ò<ë ‘˚H˚{°>∑\
ô|+|üø+£ ˝Àì dü+Á|ü<ëj·Tø£ ô|+|üø+£ ˝Ò<ë yê&ÉTø£ |ü<‘›ä T· \T #˚]e⁄+&Ée⁄.
(g) ªªìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· Á|üj÷Ó »Hê\ |ü+|üø+£ μμ n+fÒ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú 21e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >± Á|üj÷Ó »Hê\qT
|ü+#·Tø√e&É+ nì ns¡+ú .
(h) ªªkÕ∆ìø£ dü+dü\ú Tμμ n+fÒ @ ù|s¡T‘√ |æ*∫q|üŒ{Ïø° sêC≤´+>∑+˝Àì 243 _
|ü]X‚Ã<Û+ä ˝Àì (1)e K+&É+, 243≈£L´ |ü]X‚Ã<Û+ä ˝Àì (1)e K+&É+ |ü]~Û
ÁøÏ+<ä >∑\ |ü+#êj·Tr\T, eTTì‡bÕ*{°\T, @y˚ì |ü+#êj·Tr\T ˝Ò<ë
eTTì‡bÕ*{°\T ˝Òì |üø£å+˝À sêC≤´+>∑+ ˝Ò<ë πø+Á<ä #·≥º+ ˝Ò<ë sêh
#·≥+º ˝Àì @<˚ì Ç‘·s¡ ìã+<Ûqä \ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq dü«|ü]bÕ\q
dü+dü\ú T nì ns¡+ú .
2
(i) ªªdüuTÑÛ ´&ÉTμμ n+fÒ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É* düuTÑÛ ´&ÉT nì ns¡+ú . Ç+<äT˝À #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ H / #Ûs’Ó à¡ Hé ≈£L&Ü #˚]e⁄+{≤s¡T.
(j ) ªªC≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düμú μ n+fÒ 8e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T
#˚jT· ã&çq C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nì ns¡+ú .
(k) ªªìs¡ísTT+∫qμμ n+fÒ á #·≥º+ ÁøÏ+<ä #˚dæq ìj·÷e÷e[ <ë«sê
ìs¡sí TT+∫q~ nì ns¡+ú
(l) ªªìã+<ÛHä êefi¯ó\Tμμ n+fÒ á #·≥+º ÁøÏ+<ä #˚dqæ ìu+<ÛHä êefi¯ó\T nì
ns¡ú+
(m) ªª|ü]XÀ<Ûqä μμ n+fÒ ñ‘·Œ‘·T\Ô qT #˚jT· &ÜìøÏ ˝Ò<ë e÷s¡TŒ#˚jT· &ÜìøÏ ˝Ò<ë
@<˚ì yê&Éø+£ #˚jT· &ÜìøÏ Jyêes¡D eédü\ú T, J$+∫e⁄qï JesêX¯ó\T
˝Ò<ë n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q e⁄´‘·ŒqïeTT\ ñ|üjTÓ >±\T, @<˚ì Jeeqs¡T
˝Ò<ë kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q e]Ô+|ü⁄ n+XÊìï n<Ûë´j·Tq+ ˝Ò<ë Áø£e÷qT>∑TD
<äsê´|ü⁄Ô nì ns¡+ú .
(n) ªªsêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*μμ n+fÒ 22e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* nì ns¡+ú
(o) ªªdüTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+μμ n+fÒ JeyÓ$’ <Û´ä + Bs¡øÈ ±*ø£ ø°Då ‘·≈î£ <ë] rj·T≈£î+&Ü,
‘·<ë«sê yê{Ï kÕeTsêú´ìï Á|üdüTÔ‘·, uÛ≤$‘·sê\ nedüsê\T, nø±+ø£å\T
rs¡Ã>∑*>π ˝≤ ìs¡«Væ≤+#˚+<äT≈£î n{Ïº $<Ûëq+˝À, n{Ïº ìwüŒ‹Ô˝À JeyÓ$’ <Û´ä
n+XÊ\qT ñ|üj÷Ó –+#·&+É nì ns¡+ú .
(p) ªª$\Te Ä<Ûë]‘· ñ‘·Œ‘·T\Ô Tμμ n+fÒ >∑T]Ô+|ü⁄ ˝Òì, uÛÖ‹ø£+>± y˚sT¡ #˚jT· ˝Òì
s¡÷|ü+˝À eèøå±\T, »+‘·Te⁄\ uÛ≤>±\T ˝Ò<ë K+&Ü\‘√ e⁄qï{Ïº |ü<ësêú\T
nì ns¡+ú .
3
n<Ûë´j·T+ ` II
Je yÓ$’ <Û´ä $ìjÓ÷>∑ øÁ e
£ TãB∆øs£ D
¡
me¬s’Hê e´≈£îÔ\T ˝Ò<ë dü+düú ˝Ò<ë eédüú ªC≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düúμ
ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&Ü JeyÓ$’ <Û´ä dü+ã+<Ûä ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT #˚|≥
ü ≈º L£ &É<Tä .
3. (1) (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs›•+∫q e´øÏÔ ªC≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düúμ
eTT+<ädTü Ô nqTeT‹ ˝Ò≈î£ +&Ü, |ü]XÀ<Ûqä ø√dü+ ˝Ò<ë yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+
ø√dü+ ˝Ò<ë Je |ü]s¡øDå£ , Je $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ‘·≥dæ+ú ∫q
@<˚ì Jeeqs¡TqT ˝Ò<ë <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„Hêìï
bı+<ä&+É #˚jT· sê<äT.
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ëìï
rdüTø√yê*‡q nedüs+¡ e⁄qï e´≈£î\Ô T, yê¬ses¡+fÒ,
(a) uÛ≤s¡‘· bÂs¡T&ÉT ø±ì e´øÏÔ
(b) 1961, Ä<ëj·T |üqTï#·≥º+˝Àì 2e $uÛ≤>∑+ (30)e K+&É+˝À
ìs¡«∫+∫q $<Û+ä >± ìyêùd‘·s¡ uÛ≤s¡‘· bÂs¡T&ÉT.
(c) dü+|òüT{Ï‘· dü+düú, dü+|òüT+ ˝Ò<ë eédüú
(i) uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À qyÓ÷<äTø±≈£î+&Ü ˝Ò<ë ]õdüºsY ø±≈£î+&Ü
e⁄qï|ü⁄&ÉT, ˝Ò<ë
(ii) Äj·÷ düeTj·T+˝À neT\T˝À e⁄qï @<˚ì#·≥º+ ÁøÏ+<ä
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À qyÓ÷<äsTT ˝Ò<ë ]»düsº s¡ TT e⁄+&ç <ëì˝À yê{≤
eT÷\<Ûäq+ ˝Ò<ë ìsê«Vü≤D˝À meπsì uÛ≤s¡rj˚T‘·s¡ e´øÏÔ
uÛ≤>∑kÕ«e÷´ìï ø£*–e⁄qï|ü⁄&ÉT |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT C≤rj·T
4
JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈£î+&Ü ø=+‘·eT+~
e´≈£î\Ô ≈£î ã~© #˚jT· ã&É≈L£ &É<Tä .
4. @ e´ø°Ô C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&Ü, uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À
‘·≥dæ+ú ∫q ˝Ò<ë uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç bı+~q @<˚ì Jeeqs¡T≈£î dü+ã+~Û+∫q
@<˚ì |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT uÛ≤s¡rj·T bÂs¡T&ÉT ø±q{Ïº ˝Ò<ë 1961, Ä<ëj·T |üqTï
#·≥+º ˝Àì 2e $uÛ≤>∑+ (30)e K+&É+˝À ìs¡«∫+∫q $<Û+ä >± ìyêùd‘·s¡ uÛ≤s¡rj·T
bÂs¡T&Ó’q e´øÏÔøÏ ˝Ò<ë uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ]õdüºs¡T ø±≈£î+&Ü ˝Ò<ë qyÓ÷<äTø±≈£î+&Ü
e⁄qï @<˚ì dü+|òüT{Ï‘· dü+düú ˝Ò<ë eédüú ˝Ò<ë ‘·q yê{≤ eT÷\<Ûäq+ ˝Ò<ë
ìsê«Vü≤D˝À uÛ≤s¡rj˚T‘·s¡ e´øÏÔ uÛ≤>∑kÕ«e÷´ìï ø£*– e⁄qï dü+dü≈ú î£ q>∑<Tä Á|ü‹|ò\ü +
ø√dü+ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ $<Û+ä >± ã~© #˚jT· e#·TÃ.
$es¡D :` á $uÛ≤>∑+ ñ<˚X› Ê\ø√dü+ ªªã~©μμ nH˚ <ëì˝À |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\
Á|ü#T· s¡D ˝Ò<ë @<˚ì ôd$THês¡T ˝Ò<ë es¡TÿcÕ|ü⁄˝À |ü]C≤„q+ yê´|æ+|ü#j ˚ T· &É+
#˚]e⁄+&É<Tä . nsTT‘˚, n{Ïº Á|ü#T· s¡D øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ C≤Ø #˚jT· ã&çq e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\
Á|üø±s¡+>± e⁄+&Ü*.
3,4, $uÛ≤>±\qT ø=ìï düVü≤jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûäq ÁbÕC…≈£îº\≈£î

e]Ô+|ü#˚j·T≈£L&É<äT.
5. (1) uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝Àì Á|üuTÑÛ ‘·« Á|ü‹bÕ~‘· dü+dü\ú T, Ç‘·s¡ <˚XÊ\˝Àì n{Ïº Ç‘·s¡
dü+düú\‘√ düVü‰ dü+düú\ eT<Ûä´ Jeeqs¡T\T ˝Ò<ë yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q
düe÷#ês¡ ã~© ˝Ò<ë e÷]Œ&ç˝À Ç$T&çe⁄qï düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…ø\º˘ ≈£î
3 eT]j·TT 4 $uÛ≤>±\˝Àì ìã+<Ûqä \qT e]Ô+|ü#j ˚ T· ≈£L&É<Tä . nsTT‘˚
n{Ïº düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º T (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ì]∆w|ºü ]ü Ãq
wüs‘¡ T· \qT HÓsy¡ s˚ êÃ*.
(2) á #·≥º+ ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ eTT+<äT ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï ˇ|üŒ+<ë\ Ä<Ûës¡+>±
neT\T˝À e⁄+&ç (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +∫q$ ø±ì nìï düV≤ü jÓ÷>∑
|ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º ˇ|üŒ+<ä+˝Àì ìu+<Ûqä \T á #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \‘√
˝Ò<ë (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ (m) K+&É+ ÁøÏ+<ä C≤Ø#˚dqæ @<˚ì e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\‘√
ndü+ã<ä+∆ >± e⁄qï$ #Ó\¢ H˚se¡ ⁄.
5
(3) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝Àì ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…ø\º̆ T
(a) Ç+<äT ø√dü+ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ C≤Ø#˚jT· ã&çq $<Ûëq |üse¡ TsTTq
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\≈£î nqT>∑TD+>± e⁄+&Ü*.
(b) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ÄyÓ÷~+#·ã&Ü*.
y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\ ø√dü+ <äs¡U≤düTÔqT C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· ≈£L&É<Tä .
6. (1) n{Ïº <äsU¡ ≤düTqÔ T #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
qT+&ç eTT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ëìï bı+<ä≈î£ +&Ü @ e´ø°Ô uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç bı+~q
Jeeqs¡Tô|’ @<˚ì |ü]XÀ<Ûqä ˝Ò<ë düe÷#ês¡+ Ä<Ûës¡+>± @<˚ì Ä$wüÿs¡D
ø√dü+ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ˝Ò<ë yÓ\T|ü\ @<˚ì y˚T<Û√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ
#˚jT· sê<äT. nsTT‘˚, ˇø£e´øÏÔ ˇø£ ù|f…+{Ÿ ø√dü+ <äsU¡ ≤düT#Ô d˚ qæ ≥¢sTT‘˚,
n{Ïº ù|f…+{ŸqT ÄyÓ÷~+∫q ‘·sT¡ yê‘·, nsTT‘˚ dü+ã+~Û‘· ù|f…+{Ÿ Ä<Ûë]{Ï#˚
ù|f…+{Ÿ≈î£ d”\T y˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
nqTeT‹ ‘·|Œü ì dü]. nsTT‘˚, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú <ëì
nqTeT‹ ø√dü+ #˚dqæ <äsU¡ ≤düTqÔ T, n~ n+~q ‘˚~ qT+&ç ‘=+u…’ s√E\
ø±\ |ü]$T‹˝À |ü]wüÿ]+#ê*.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ÄyÓ÷<ëìï eT+E≤s¡T
#˚d÷ü Ô n{Ïº Vü≤≈£îÿ\ yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Ä]úø£ Á|üj÷Ó »Hê\
|ü+|üø+£ ‘√ düV‰ü Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ |òE ” ˝Ò<ë sêj·T©ºì ˝Ò<ë s¬ +&ç+{Ïì
˝Ò<ë wüs‘¡ T· \qT $~Û+#·e#·TÃqT.
(3) á $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûäq\qT bÕs¡¢yÓT+≥T#˚ #·≥º+ #˚j·Tã&çq yÓTT≈£ÿ\
s¡ø±\ dü+s¡øD å£ ≈£î dü+ã+~Û+∫q @<˚ì #·≥+º ÁøÏ+<ä @<˚ì Vü≤≈£îÿø√dü+
<äs¡U≤düTÔ #˚düTÔqï @eπsì e´øÏÔøÏ e]Ô+|ü#˚j·T≈£L&É<äT.
(4) (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +∫q #·≥+º ÁøÏ+<ä @<˚ì Vü≤≈£îÿqT eT+E≤s¡T
#˚dqæ |ü⁄&ÉT, dü+ã+~Û‘· Ä<Ûë]{° n{Ïº Vü≤≈£îÿqT eT+E≤s¡T#˚d÷ü ,Ô Vü≤≈£îÿqT
eT+E≤s¡T#˚dTü qÔ ï n{Ïº &Ü≈£îýÓT+≥T Á|ü‹ì C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+dü≈ú î£ ‘Ó*j·TCÒj÷· *.
6
ø=ìï ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ Jeeqs¡T\qT bı+<ä&+É ø√dü+ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ
eTT+<ädTü Ô düe÷#ës¡+
7. uÛ≤s¡‘· bÂs¡T&Óq’ e´øÏÔ ˝Ò<ë uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ]õdüsº T¡ nsTTq dü+|òTü {Ï‘· dü+dü,ú dü+|òTü +
˝Ò<ë eédüú dü+ã+~Û‘· sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ eTT+<ädTü Ô düe÷#ês¡+ Çe«≈£î+&Ü
yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+, ˝Ò<ë yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ Je |ü]s¡øDå£ , Je $ìjÓ÷>∑+
ø√dü+ @<˚ì Jeeqs¡TqT bı+<äsê<äT. nsTT‘˚, á $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûäq\T
Ä ÁbÕ+‘·+˝Àì kÕúìø£ Á|ü»\≈£î, esêZ\yê]øÏ e]Ô+|ü#˚j·T≈£L&É<äT. Ç+<äT˝À
JeyÓ$’ <Û´ä dü+ã+<Ûä s¬ ‘’ T· \T, eékÕj·T<ës¡T\T dü«<˚oj·T yÓ<’ ë´ìï ne\+_düTqÔ ï
yÓ<’ Tä ´\T #˚]e⁄+{≤s¡T.
7
n<Ûë´j·T+ ` III
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú @sêŒ≥T
8. (1) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø≥
£ q <ë«sê ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >±
n{Ïº ‘˚B qT+&ç neT\T‘√ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nì |æ\Teã&˚
ˇø£ dü+düqú T á #·≥+º ÁøÏ+<ä ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ @sêŒ≥T
#˚j·Tã&Ü*.
(2) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ô|’q ù|s=ÿìq ù|s¡T MT<ä, XÊX¯«‘·
yês¡d‘ü ê«ìï, düs«¡ kÕ<Ûës¡D eTTÁ<äqT ø£*–e⁄+≥÷, dæsú ¡ #·sêdüT\Ô s¬ +&ç+{Ïì
Ädæ Ô ø=qT>√\T, ìs¡ « Vü ≤ D $Áø£ j · T + n~Û ø ±s¡ + ‘√, ˇ|ü Œ +<ë\qT
≈£î<äTs¡TÃø√e&ÜìøÏ, dü<sä T¡ ù|s¡T‘√ <ëyê y˚jT· &ÜìøÏ, <ëyê m<äTs√ÿe&ÜìøÏ
ˇø£ dü+|òTü {Ï‘· dü+dü>ú ± e⁄+≥T+~.
(3) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Á|ü<ëÛ q ø±sê´\j·T+ #ÓHï’Ó ˝À e⁄+≥T+~.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ eT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ä+‘√
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝Àì Ç‘·s¡ Á|ü<X˚ Ê\˝À ø±sê´\j·÷\qT @sêŒ≥T #˚jT· e#·TÃqT.
(4) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú á ÁøÏ+~ düuTÑÛ ´\qT ø£*–e⁄+&Ü*.
(a) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìj·T$T+#˚ #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé JeyÓ$’ <Û´ä + dü+s¡øDå£ ,
düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Á|üy÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q
Ä+XÊ\˝À ‘·–q+‘· |ü]C≤„q+, nqTuÛyÑ êìï ø£*–e⁄qï Á|üd<æ úä e´øÏÔ
nsTTe⁄+&Ü*.
(b) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìj·T$T+#˚ eTT>∑TsZ T¡ |ü<$ä Ø‘ê´ düuTÑÛ ´\T –]»q
eéVü‰sê\T #·÷düTqÔ ï eT+Á‹‘·« XÊK≈£î ÁbÕ‹ì<Û´ä + eVæ≤düTqÔ ï ˇø£]ì,
8
|üsêés¡D, n&Ée⁄\ eéVü‰sê\qT #·÷düTÔqï eT+Á‘·‘·«XÊK≈£î
ÁbÕ‹ì<Û´ä + eVæ≤düTqÔ ï yê] qT+&ç Ç<ä]› ì ìj·T$TdüT+Ô ~. Ç+<äT˝À
ˇø£sT¡ n≥M n<äq|ü⁄ &Ós’ ø¡ sº£ T¡ »qs¡\T ˝Ò<ë n≥M &Ós’ ø¡ sº£ T¡ »qs¡\T
e⁄+{≤s¡T.
(c) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ es¡Tdü>± á ÁøÏ+~ n+XÊ\qT #·÷düTqÔ ï øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«
eT+Á‹‘·«XÊK\≈£î ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤+#·&ÜìøÏ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
ìj·T$T+#˚ @&ÉT>∑Ts¡T |ü<$ä Ø‘ê´ düuTÑÛ ´\T.
(i) eékÕj·T |ü]XÀ<Ûqä , $<ä´—
(ii) ãjÓ÷ f…ø±ï\J—
(iii) düeTTÁ<ä eqs¡T\ n_Ûeè~∆—
(iv) eékÕj·T+, düV≤ü ø±s¡+—
(v) uÛ≤s¡rj·T yÓ<’ ´ä , Äj·TTπs«<ä, j·TTHêì, ôVA$TjÓ÷|ü‹ eédü\ú T—
(vi) XÊÁdü,Ô kÕ+πø‹ø£ $C≤„q+—
(vii) XÊÁd”j Ô T· , bÕ]ÁXÊ$Tø£ |ü]XÀ<Ûqä —
(d) JeyÓ$’ <Û´ä + dü+s¡øD å£ , Jeeqs¡T\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˝À Á|ü‘´˚ ø£ |ü]C≤„Hêìï ˝Ò<ë nqTuÛyÑ êìï ø£*–
e⁄qï nqTuÛÑeE„\T, XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T, Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ |ü]ÁX¯eT
Á|ü‹ì<ÛTä \T, düèwæøº s£ \Ô¡ T, dü+s¡ø≈å£ î£ \T, |ü]C≤„q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\˝À qT+&ç
◊<äT>∑Ts¡T nq~Ûø±s¡ düuTÑÛ ´\qT ìj·T$TdüT+Ô ~.
#Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé, düuTÑÛ ´\ ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T
9. C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú |ü<ä$Ø‘ê´ düuÛÑT´\T ø±≈£î+&Ü, #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé /
#Ûs’Ó à¡ Hé, Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\ |ü<Mä ø±\+, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#˚
n{Ïº $<Û+ä >± e⁄+&Ü*.
9
#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé/#Ûs’Ó à¡ Hé C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú eTTK´ø±s¡´ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]>±
e⁄+&É≥+
10. #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ eTTK´ ø±s¡ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]>±
e⁄+&ç,ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº n~Ûø±sê\qT ñ|üj÷Ó –+∫,n{Ïº $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#ê*.
düuTÑÛ ´\ ‘=\–+|ü⁄
11. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú qT+&ç meπsì düuTÑÛ ´&çï
(a) ~yêfi¯ø√s¡T>± Hê´j·T ìs¡j
í T· + #˚jT· ã&çHês¡ì— ˝Ò<ë
(b) ˙‹u≤Vü≤´‘· Á|üyT˚ j·T+e⁄qï{Ïº H˚s+¡ ˝À <√wæ>± ìπs•› +#·ã&çHês¡ì— ˝Ò<ë
(c ) düuÛÑT´ì>± eéVü≤]+#·&ÜìøÏ uÛÖ‹ø£+>± ˝Ò<ë e÷qdæø£+>± nX¯≈£îÔ\T>±
e÷sês¡ì— ˝Ò<ë
(d) Á|üC≤Á|üj÷Ó »HêìøÏ Vü‰ìø£sy¡ TÓ qÆ $<Û+ä >± ‘·q |ü<$ä ˝À ø=qkÕ>∑&ÜìøÏ >±qT
‘·q ôVA<ëqT <äT]«ìjÓ÷>∑|sü êÃs¡ì— ˝Ò<ë
(e) düuTÑÛ ´ì>± n‘·ì $<ÛTä \≈£î Á|ü‹≈£L\+>± |ü]D$T+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ä]úø£
˝Ò<ë Ç‘·s¡ Á|üjÓ÷»Hê\qT Ä]®+#ês¡ì n_ÛjÓ÷>∑+ e⁄qï dü+<äs¡“¤+˝À
‘=\–+#·e#·TÃqT.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\T

12. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº düeTj·T+,
Á|ü<X˚ Ê\˝À düe÷y˚XÊ\T, <ëì düe÷y˚XÊ\˝À (<ëì düe÷y˚XÊ\ ø√s¡+‘√
düVü‰) eéVü‰s¡ ˝≤yê<˚$ $wüj·T+˝À n{Ïº ø±s¡´$<Ûëq ìj·Te÷e[ì
bÕ{Ï+#ê*.
(2) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\˝À n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤kÕÔs¡T.
10
(3) @<˚ì ø±s¡D≤\ #˚‘· #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
jÓTTø£ÿ @<˚ì düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡Tø±˝Òø£ b˛sTTq≥¢sTT‘˚, düe÷y˚XÊìøÏ
Vü‰»s¡sTTq düuÛÑT´\#˚ m+|æø£#˚düTø√ã&çq C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú˝Àì meπsì düuÛÑT´&ÉT düe÷y˚XÊìøÏ n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤kÕÔs¡T.
(4) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú jÓTTø£ÿ @<˚ì düe÷y˚X¯ düeTøå±ìøÏ
eTT+<äT≈£î e∫Ãq nìï dü+<˚V‰ü \qT Vü‰»s¡sTTq düuTÑÛ ´\ z{Ï+>∑T‘√ Ä~Ûø´£ +
z≥¢ <ë«sê ìs¡sí TT+#ê*. düe÷q z≥T¢ e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ ˝À #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé /
#ÛÓ’s¡àHé ˝Ò<ë Äj·Tq / ÄyÓT ¬>’s¡TVü‰»Ø˝À n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+∫q e´øÏÔ ¬s+&Ée
˝Ò<ë ìsêíjT· ø£ z≥TqT y˚jT· &ÜìøÏ ns¡Ω‘· ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(5) düe÷y˚X¯+˝À ìs¡ísTT+#ê*‡q ˇø£ $wüj·T+˝À Á|ü‘·´ø£å, |üs√ø£å ˝Ò<ë e´øÏÔ>∑‘·,
dü+ã+~Û‘· ˝Ò<ë Ädüø>ÔÏ \∑ , @<Óq’ |üŒ{Ïø° Á|ü‹ düuTÑÛ ´&ÉT n‘·ì dü+ã+<Û+ä
˝Ò<ë ÄdüøÔÏ dü«uÛ≤yêìï yÓ\&¢ ç #˚j÷· *. n{Ïº yÓ\&¢ ç ‘·sT¡ yê‘· dü+ã+~Û‘·
˝Ò<ë Ädüø>ÔÏ \∑ düuTÑÛ ´&ÉT Ä düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡Tø±≈£L&É<Tä .
(6) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú jÓTTø£ÿ #·s¡´ ˝Ò<ë ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT
á ÁøÏ+~ dü«\Œ ø±s¡D≤\ #˚‘H· ˚ #Ó\T¢ã&çø±≈£î+&Ü #˚jT· sê<äT.
(a) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú À @<˚ì U≤∞ ˝Ò<ë @sêŒ≥T˝À
@<˚ì ˝À|ü+— ˝Ò<ë
(b) düuTÑÛ ´ì>± eéVü≤]+#·&ÜìøÏ ˇø£ e´øÏÔ ìj·÷eTø£+˝À @<˚ì ˝À|ü+—
˝Ò<ë
(c) øπ düT jÓ÷>∑´‘·\ô|’ Á|üu≤Û e+ #·÷|üì C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú ø±s¡´ $<Ûëq+˝À>∑\ @<˚ì nÁø£eT+.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú ø£$T{°\T

13. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eékÕj·T JeyÓ$’ <Ûë´ìï ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ
ˇø£ ø£$T{°ì @sêŒ≥T #˚jT· e#·TÃqT.
11
$es¡D ` á ñ|ü$uÛ≤>∑+ ñ<˚X› Ê\ø√dü+ ªªeékÕj·T JeyÓ$’ <Û´ä +μμ n+fÒ
eékÕj·T dü+ã+<Ûä C≤‘·T\T, yê{Ï n≥M dü+ã+<Ûä n+XÊ\ JeyÓ$’ <Û´ä +
nì ns¡+ú .
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìã+<Ûqä \≈£î Á|ü‹≈£L\+ ø±≈£î+&Ü, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #·≥+º ÁøÏ+<ä ‘·q $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#·&+É ø√dü+, ‘·q ø£syÔ¡ ê´\
ìsê«Vü≤D ø√dü+ n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº nH˚ø£ ø£$T{°\qT
ìj·T$T+#·e#·TÃqT.
(3) á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥sTTq ø£$T{°øÏ n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\T ø±q{Ïº nH˚øe£ T+~ düuTÑÛ ´\qT
m+|æø£ #˚dTü ø√yê*. Ä $<Û+ä >± m+|æø¬ q’ düuTÑÛ ´\T Ä ø£$T{° düe÷y˚XÊ\≈£î
Vü‰»s¡sTT, <ëì ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˝À bÕ\T|ü+#·Tø√e&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT ø£*–
e⁄+{≤s¡T. nsTT‘˚ z≥Ty˚jT· &ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT ø£*–e⁄+&ÉsT¡ .
(4) (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ø£$T{° düuÛÑT´\T>± ìj·T$T+#·ã&çq e´≈£îÔ\T
π ø +Á<ä Á|ü u Û Ñ T ‘· « +#˚ ìs¡ í s TT+#· ã &˚ $<Û ä + >± ø£ $ T{° dü e ÷y˚ X Ê\≈£ î
Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï+<äT ø√dü+ n{Ïº uÛ‘Ñ ê´\T ˝Ò<ë |òE ” \qT bı+<ä&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿ
ø£*– e⁄+{≤s¡T.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±s¡T\T, ñ<√´>∑T\T

14. (1) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á #·≥º+ ÁøÏ+<ä ‘·q $<ÛäT\qT
düeTs¡eú +‘·+>± ìs¡«]Ô+#·&+É ø√dü+ n~ nedüse¡ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±
n{Ïº n~Ûø±s¡T\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T\qT ìj·T$T+#·e#·TÃqT.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì n{Ïº n~Ûø±s¡T\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T\
ñ<√´>∑ ìj·TeT ìã+<Ûqä \T ìã+<ÛHä êefi¯ó\ <ë«sê ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >±
e⁄+&Ü*.
12
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú ñ‘·sÔ T¡ e⁄\T, ìs¡j
í ÷· \ bÁ Õe÷D°øs£ D
¡
15. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú jÓTTø£ÿ nìï ñ‘·sÔ T¡ e⁄\T, ìs¡j í ÷· \qT #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé
/ #Ûs’Ó à¡ Hé ˝Ò<ë Ç+<äTø√dü+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ n~Ûø±s¡$Te«ã&çq
meπsì Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´&ç dü+‘·ø+£ #˚ Á|üe÷D°ø]£ +#·&eÉ Te⁄‘·T+~. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ neT\T|ü]Ãq Ç‘·s¡ |üÁ‘ê\ìï{Ïì Ç+<äTø√dü+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Û ø ±s¡ dü + dü ú <ëì#˚ n~Û ø ±s¡ + Çe«ã&ç q n~Û ø ±] dü + ‘· ø £ + #˚
Á|üe÷D°ø£]+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
n~Ûø±sê\ ã<ä˝≤sTT+|ü⁄
16. C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Áyê‘·|üPs¡«ø£+>± kÕ<Ûës¡D ˝Ò<ë Á|ü‘˚´ø£
ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê, wüs‘¡ T· \T @yÓH’ ê e⁄qï≥¢sTT‘˚ n{Ïº wüs‘¡ T· \≈£î ˝Àã&ç ñ‘·sÔ T¡ e⁄˝À
ìπs•› +∫q $<Û+ä >± á #·≥+º ÁøÏ+<ä n~ nedüse¡ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº
n~Ûø±sê\qT, $<ÛäT\qT (50e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n|”\TqT <ëK\T #˚j·T&ÜìøÏ
n~Ûø±s¡+, 64e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ìã+<ÛHä êefi¯ó\qT #˚ùd n~Ûø±s¡+ $TqVü‰) C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì meπsì düuTÑÛ ´ìøÏ, n~Ûø±]øÏ ˝Ò<ë meπsì Ç‘·s¡
e´øÏøÔ Ï ã<ä˝≤sTT+#·e#·TÃqT.
uÛ≤s¡rj·T dü+∫‘· ì~ÛqT+&ç uÛ]Ñ +#ê*‡q C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú
Ks¡TÃ\T
17. düuÛÑT´\≈£î #Ó*¢+#·<ä>∑T J‘· uÛÑ‘ê´\T, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú˝Àì
n~Ûø±s¡T\≈£î, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T\≈£î dü+ã+~Û+∫ ˝Ò<ë yê]øÏ #Ó*+¢ #·<>ä T∑ J‘· uÛ‘Ñ ê´\T,
|æ+#Ûq· T‘√ düV‰ü C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú |ü]bÕ\ø£ Ks¡TÃ\qT uÛ≤s¡rj·T
dü+∫‘· ì~Û qT+&ç uÛ]Ñ +#ê*.
13
n<Ûë´j·T+ ` IV
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú $<ÛTä \T, n~Ûø±sê\T
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú $<ÛTä \T, n~Ûø±sê\T
18. (1) 3, 4, 6 $uÛ≤>±\˝À ìπs•› +∫q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT Áø£eTãB∆ø]£ +#·&ÜìøÏ
Je eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+, ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£
ø√dü+ ìã+<ÛäHêefi¯ó\ <ë«sê e÷s¡Z<äs¡Ùø±\qT C≤Ø #˚j·T&É+ C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú $~Û>± e⁄+≥T+~.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú 3, 4, 6 $uÛ≤>±\˝À ìπs•› +∫q @<˚ì
ø±s¡´ø£˝≤bÕìï #˚|≥ ü &º +É ø√dü+ ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T #˚jT· e#·TÃqT.
(3) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± #˚jT· e#·TÃqT.
(a) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øD
å£ , yê{Ï n+XÊ\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\
dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\ô|’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ dü\Vü‰ Çe«&É+
(b) 37e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Á|üø{£ +Ï #·uÀj˚T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕeTTK´‘· >∑\ ÁbÕ+‘ê\qT yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T>± m+|æø£ #˚jT· &É+˝ÀqT,
n{Ïº yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\ ìs¡«Vü≤D ø√dü+ #·s´¡ \˝ÀqT sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\≈£î
dü\Vü‰ Çe«&É+.
(c) á #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \qT ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ nedüse¡ TsTTq $<Û+ä >±
n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#·&+É .
14
(4) uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç bı+~q @<˚ì Jeeqs¡T ˝Ò<ë uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç bı+~q
n{Ïº Jeeqs¡T‘√ >∑\ düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„q+ô|q’ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ yÓ\T|ü\
@<˚ì <˚X¯+˝À y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\qT eT+ps¡TqT e´‹πsøÏ+#·&ÜìøÏ
nedüse¡ TsTTq @<˚ì #·s´¡ \qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ‘·s|¡ ⁄üò q C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú rdüTø√e#·TÃqT.
15
n<Ûë´j·T+ ` V
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#
ú ˚ ÄyÓ÷<ä+
ø=ìï ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT #˚|ü≥º&É+ ø√dü+ C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú#˚
ÄyÓ÷<ä+
19. (1) |ü]XÀ<Ûäq ø√dü+ ˝Ò<ë yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ˝Ò<ë Je |ü]s¡ø£åD,
Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ‘·≥dæ+ú ∫q @<˚ì Jeeqs¡T
˝Ò<ë <ëì‘√ dü+ã+<Û+ä >∑\ düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„Hêìï bı+<ä&ÜìøÏ ˝Ò<ë
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ‘·≥dædú Tü qÔ ï ˝Ò<ë bı+~q Jeeqs¡T≈£î dü+ã+~Û+∫q @<˚ì
|ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT ã~© #˚j÷· \ì ñ<˚•› düTqÔ ï 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e
ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +∫q meπsì e´øÏ,Ô ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± ìØí‘· bòÕs¡+˝À
n{Ïº |òE ” \ #Ó*+¢ |ü⁄‘√ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ <äsU¡ ≤düTÔ
#˚j·÷*.
(2) 6e $uÛ≤>∑+˝Àì (1) ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +#·ã&çq, uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝ÀHÓH’ ê
˝Ò<ë uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ yÓ\T|ü\˝ÀHÓH’ ê @<˚ì ù|f…+≥T ø√dü+ ˝Ò<ë y˚T<∏√dü+|ü‹Ô
s¡øDå£ ≈£î dü+ã+~Û+∫q @<˚ì $<Ûëq+ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· \ì ñ<˚•› düTqÔ ï
meπsì e´øÏÔ ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>± n{Ïº $<Ûëq+˝À n{Ïº ìØí‘· bòÕs¡+˝À
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ <äsU¡ ≤düTÔ #˚jT· e#·TÃqT.
(3) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ˝Ò<ë (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä <äsU¡ ≤düTÔ n+~q MT<ä≥,
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±
dü+Á|ü~+|ü⁄\T »]|æq ‘·s¡Tyê‘·, nedüs¡eTsTTq≥¢sTT‘˚ Bìø√dü+
@sêŒ≥T#˚dqæ ì|ü⁄DT\ ø£$T{°ì dü+Á|ü~+∫q ‘·sT¡ yê‘·, sêj·T©º s¡÷|ü+˝À
#ÛêØ®\qT $~Û+#·&+É ‘√ düV‰ü Ç+<äTø√dü+ #˚dqæ @<˚ì ìã+<ÛHä êefi¯ó\≈£î
˝Àã&ç, n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº ìj·TeTìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç
ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê ÄyÓ÷<ëìï Çe«e#·TÃqT ˝Ò<ë Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± ø±s¡D≤\qT
16
qyÓ÷<äT#˚dæ <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚, Á|üu≤Û $‘· e´øÏøÔ Ï ‘·q
yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ neø±XÊìï ø£*Œ+#·≈£î+&Ü ‹s¡düÿs¡D
ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT #˚jT· sê<äT.
(4) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n~ C≤Ø#˚ùd Á|ü‹
ÄyÓ÷<ëìøÏ ãVæ≤s¡+>∑ H√{°dTü qT Çyê«*.
Jeeqs¡T ˝Ò<ë |ü]C≤„q+ ã~©

20. (1) 19e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ÄyÓ÷<ä+ eT+ps¡TqT bı+~q e´øÏ,Ô dü<sä T¡ ÄyÓ÷<ä+˝À
$wüj·÷+X¯+>± e⁄qï @<˚ì Jeeqs¡T ˝Ò<ë <ëì‘√ dü+ã+<Ûä+>∑\
düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„Hêìï C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nqTeT‹‘√
‘·|Œü ã~© #˚jT· sê<äT.
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs›•+#·ã&çq @<˚ì Jeeqs¡T ˝Ò<ë <ëì‘√
dü+ã+<Û+ä >∑\ düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„Hêìï ã~© #˚j÷· \ì ñ<˚•› düTqÔ ï meπsì
e´øÏÔ ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº $<Ûëq+˝À, n{Ïº bòÕs¡+˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· *.
(3) (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä <äsU¡ ≤düTÔ n+~q MT<ä≥, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± dü+Á|ü~+|ü⁄\T »]|æq
‘·sT¡ yê‘·, nedüse¡ TsTTq≥¢sTT‘˚ Bì ø√dü+ @sêŒ≥T#˚dqæ ì|ü⁄DT\ ø£$T{°ì
dü+Á|ü~+∫q ‘·sT¡ yê‘·, sêj·T©º s¡÷|ü+˝À #ÛêØ®\qT $~Û+#·&+É ‘√ düV‰ü ,
n~ j·TTø£ÔeTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>± n{Ïº ìj·TeTìã+<Ûäq\≈£î ˝Àã&ç
ÄyÓ÷<ëìï ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê Çe«e#·TÃqT ˝Ò<ë Áyê‘·|Pü s¡«ø£+>± ø±s¡D≤\qT
qyÓ÷<äT#˚dæ <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚, Á|üu≤Û $‘· e´øÏøÔ Ï ‘·q
yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ neø±XÊìï ø£*Œ+#·≈î£ +&Ü ‹s¡dÿü s¡D ñ‘·sÔ T¡ e⁄
#˚j·Tsê<äT.
(4) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n~ C≤Ø #˚ùd Á|ü‹
ÄyÓ÷<ëìøÏ ãVæ≤s¡+>∑ H√{°dTü qT Çyê«*.
17
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+dü#
ú ˚ Hê´jÓ÷∫‘· |
Á j
ü ÷Ó »q |ü+|üø+£ ìsê∆sD
¡
21. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú 19 ˝Ò<ë 20e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ÄyÓ÷<ë\qT
eT+ps¡T #˚d÷ü Ô n{Ïº ÄyÓ÷<ä+ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚dTü qÔ ï e´øÏ,Ô kÕúìø£ dü+dü\ú T,
Á|ü j Ó ÷ »q Vü ≤ ≈£ î ÿ<ës¡ T \T eT<Û ä ´ |ü s ¡ d ü Œ s¡ n+^ø±s¡
ìj·TeTìã+<Ûäq\ø£qT>∑TD+>± $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, yê{Ï
nqTã+<Û√‘·Œ‘·T\Ô T, Ä$wüÿs¡D\T, yê{Ï yê&Éø+£ , e]Ô+|ü⁄\‘√ düV≤ü dü+ã+<Ûä
|ü<‘∆ä T· \T, <ëì‘√ dü+ã+<Û+ä >∑\ |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq
Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìï kÕ~Û+#˚˝≤ eT+ps¡T #˚dqæ ÄyÓ÷<ëìøÏ
˝Àã&ç ìj·TeTìã+<Ûqä \T e⁄+&˚˝≤ #·÷&Ü*.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ç+<äTø√dü+ #˚dqæ @y˚ì ìã+<ÛHä êefi¯ó
\≈£î ˝Àã&ç, á ÁøÏ+~ $<Ûëq+˝À @<˚ì ˝Ò<ë yÓTT‘·Ô+>± neT\T|ü]Ã
Á|üj÷Ó »q |ü+|üø±ìï ìsêú]+#ê*. ny˚$T≥+fÒ `
(a) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ˝Ò<ë Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\qT
>∑T]Ô+∫q |üø£å+˝À n{Ïº Á|üjÓ÷»q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î y˚T<∏√dü+|ü‹Ô
ñeTà&ç j·÷»e÷q´ Vü≤≈£îÿ eT+ps¡T.
(b) kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+ ã~©.
(c) Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î ñ‘·eÔ T Jeq Á|üe÷D≤\qT düeT≈£Ls¡Ã>∑*>π
n{Ïº ÁbÕ+‘ê\˝À ñ‘·Œ‹Ô, |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~∆jT· Tqï≥T¢ ìsê∆sD ¡ .
(d) Jeeqs¡T\ |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~∆, Je |ü]s¡øD å£ , Je $ìjÓ÷>±ìøÏ
dü+ã+~Û+∫ uÛ≤s¡rj·T XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T, Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\T, kÕúìø£
Á|ü»\‘√ dü+|òTü +.
(e) Á|üjÓ÷»q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î düVü‰j·T+ n+~+#·&É+ ø√dü+ yÓ+#·sY
ø±|æ≥˝Ÿ |ò+ü &éqT @sêŒ≥T#˚jT· &É+.
(f) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±
Á|üjÓ÷»q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î Á<äe´ qwüº |ü]Vü‰s¡+, Á<äe´j˚T‘·s¡
Á|üj÷Ó »Hê\ #Ó*+¢ |ü⁄.
18
(3) Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ s¡÷|ü+˝À @<˚ì q>∑<Tä yÓTT‘êÔìøÏ ñ‘·sÔ T¡ e⁄ #˚dqæ |üø+å£ ˝À
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä yÓTT‘êÔìï C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~ÛøÏ
»eT#˚jT· e\dæ+~>± Ä<˚•+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚, Jeeqs¡T ˝Ò<ë |ü]C≤„Hêìï
ì]∆wºü e´øÏÔ ˝Ò<ë e´≈£î\Ô düeT÷Vü≤+ ˝Ò<ë dü+dü\ú qT+&ç $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq
dü+<äs“¡ +¤ ˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú Ä yÓTT‘êÔìï @<˚ì ˇ|üŒ+<ä+
ìã+<Ûqä \≈£qT>∑TD+>±qT, n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q n{Ïº $<Ûëq+˝À H˚sT¡ >±
n{Ïº e´øÏÔøÏ ˝Ò<ë e´≈£îÔ\ düeT÷Vü‰ìøÏ ˝Ò<ë dü+düú\≈£î #Ó*¢+#ê\ì
Ä<˚•+#·e#·TÃqT.
(4) á $uÛ≤>∑+ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú øπ +Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+‘√ dü+Á|ü~+∫, ìã+<ÛäHêefi¯ó\ <ë«sê e÷s¡Z<äs¡Ùø±\qT
s¡÷bı+~+#ê*.
19
n<Ûë´j·T+ ` VI
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* @sêŒ≥T
22. (1) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø≥
£ q <ë«sê ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >±
n{Ïº ‘˚B qT+&ç neT\T‘√ (sêh+ ù|s¡T) JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*>± |æ\Teã&˚
sêÁcÕºìøÏ ˇø£ JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*ì á #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ sêh
Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ @sêŒ≥T#˚jT· ã&Ü*.
(2) á $uÛ≤>∑+˝À @$T e⁄qï|üŒ{Ïø,° ˇø£ øπ +Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘êìøÏ sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É*ì @sêŒ≥T #˚jT· ≈£L&É<Tä . øπ +Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä øπ +Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+ ø√dü+ sêh
JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* n~Ûø±sê\qT $ìjÓ÷–+∫, $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#ê*.
nsTT‘˚, @<˚ì øπ +Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+ $wüjT· +˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú á ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ‘·q n~Ûø±sê\qT ˝Ò<ë $<ÛTä \qT nìï{Ïì
˝Ò<ë <˚ìHÓ’Hê πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«+ ì]∆wüº|üπsÃ $<Ûä+>± n{Ïº e´øÏÔ ˝Ò<ë e´≈£îÔ\
düeT÷Vü‰ìøÏ ã<ä˝≤sTT+#·e#·TÃqT.
(3) eT+&É*ô|q’ ù|s=ÿìq ù|s¡TMT<ä XÊX¯«‘· yês¡d‘ü ê«ìï, kÕ<Ûës¡D eTTÁ<äqT
ø£*–e⁄+≥÷, dæs∆ ¡ #·sêdüT\Ô s¬ +&ç+{Ïì, ÄdæÔ ø=qT>√\T, ìs¡«Vü≤D, $Áø£jT· +
n~Ûø±sê\‘√, ˇ|üŒ+<ë\qT ≈£î<äTs¡TÃø√e&ÜìøÏ, <ëyê y˚jT· &ÜìøÏ, <ëyê
m<äTs√ÿe&ÜìøÏ ˇø£ dü+|òTü {Ï‘· dü+dü>ú ± e⁄+≥T+~.
(4) eT+&É* á ÁøÏ+~ düuTÑÛ ´\‘√ Ç$T&ç e⁄+&Ü*, yê¬ses¡+fÒ `
(a) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìj·T$T+#·uÀj˚T #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ` Äj·Tq / ÄyÓT
JeyÓ$’ <Û´ä + dü+s¡øD
å£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘·
20
|ü+|üø+£ dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˝À ‘·–q+‘· |ü]C≤„q+, nqTuÛyÑ êìï
ø£*–e⁄qï Á|üd<æ ∆ä e´øÏÔ nsTT e⁄+&Ü*.
(b) sêh Á|üuTÑÛ ‘·« dü+ã+~Û‘· XÊK\≈£î ÁbÕ‹ì<Û´ä + eVæ≤+#˚+<äT≈£î sêh
Á|üuÛÑT‘·«+ ìj·T$T+#˚ ◊<äT>∑Ts¡T≈£î ‘·≈£îÿe ø±≈£î+&Ü |ü<ä$Ø‘ê´
düuÛÑT´\T.
(c) JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, Jeeqs¡T\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\
dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˝À ì|ü⁄DT˝…’q yê] qT+&ç ìj·T$T+#˚
◊<äT>∑Ts¡T≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü düuTÑÛ ´\T.
(5) sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* Á|ü<ëÛ q ø±sê´\j·T+ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ n~Ûø±]ø£
sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø≥£ q <ë«sê ì]∆w|ºü sπü Ã $<Û+ä >± n{Ïº Á|ü<X˚ +¯ ˝À e⁄+&Ü*.
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* $<ÛTä \T

23. sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* $<ÛTä \T á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± e⁄+{≤sTT
(a) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ C≤Ø #˚dqæ @y˚ì e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\≈£î ˝Àã&ç, JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ ,
yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê
düeT≈£L&ÉT‘·Tqï Á|üjÓ÷»Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q
n+XÊ\ô|’ sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ dü\Vü‰ Çe«&É+.
(b) uÛ≤s¡rj·TT\ qT+&ç @<˚ì Jeeqs¡T\ yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ˝Ò<ë Je
|ü]s¡øD
å£ , Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ n+~q nuÛ´Ñ s¡qú \≈£î ÄyÓ÷<ë\qT
˝Ò<ë Ç‘·s¡ $<Û+ä >± eT+ps¡T #˚d÷ü Ô Áø£eTãB∆ø]£ +#·&+É .
(c) á #·≥+º ÁøÏ+<ä ìã+<Ûqä \qT neT\T |üsÃ¡ &ÜìøÏ nedüse¡ TsTTq $<Û+ä >±
˝Ò<ë sêh Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ìs¡ísTT+#·ã&˚ $<Ûä+>± n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛäT\qT
ìs¡«]Ô+#·&É+.
21
dü+s¡ø£åD yÓTT<ä\>∑T n+XÊ\ ñ<˚›XÊ\qT ñ\¢+|òæTdüTÔqï ø=ìï ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT
|ü]$T‘·+ #˚jT· &ÜìøÏ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* jÓTTø£ÿ n~Ûø±s¡+.
24. (1) 7e $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +|üã&çq @<˚ì ø±s¡´ø£˝≤bÕìï #˚|{ü ≤º\ì ñ<˚•› düTqÔ ï
meπsì uÛ≤s¡rj·T bÂs¡T&ÉT ˝Ò<ë uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ]õdüsº T¡ nsTTq dü+|òTü {Ï‘·
dü+düú, eédüú ˝Ò<ë dü+|òüT+ sêh Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>± n{Ïº
bòÕs¡+˝À eTT+<ädTü Ô düe÷#êsêìï sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ Çyê«*.
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä düe÷#ês¡+ n+~q MT<ä≥ sêh JeyÓ’$<Ûä´
eT+&É* dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+düú\‘√ dü+Á|ü~+#·&É+, <ëì dü+s¡ø£åD≈£î
dü+ã+~Û+∫ nedüse¡ TsTTq n{Ïº $#ês¡D #˚dqæ MT<ä≥, n{Ïº ø±s¡´ø£˝≤|ü+
JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+ ˝Ò<ë n{Ïº ø±s¡´ø£˝≤|ü+ <ë«sê
düeT≈£L&ÉT‘·Tqï Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ Vü‰ìø£s+¡ >± ˝Ò<ë
$s¡T<ä+∆ >± e⁄+<äì n_ÛÁbÕj·T+>± e⁄qï≥¢sTT‘˚, j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±,
@<˚ì ø±s¡´ø£˝≤bÕìï ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê ìùw~+#·&+É ˝Ò<ë |ü]$T‘·+ #˚jT· &É+
#˚jT· e#·TÃqT. nsTT‘˚, Á|üu≤Û $‘· e´øÏøÔ Ï ‘·q yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ
neø±XÊìï ø£*Œ+#·≈î£ +&Ü n{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT C≤Ø#˚jT· sê<äT.
(3) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +#·ã&çq bòÕs¡+˝À Ç∫Ãq @<˚ì düe÷#ês¡+
s¡V≤ü dü´+>± e⁄+∫, <ëì‘√ dü+ã+<Û+ä ˝Òì meπsì e´øÏøÔ Ï ñ<˚X› ¯ |üPs¡«ø£+>±
>±ì ˝Ò<ë ñ<˚X› s¯ V¡ ≤æ ‘·+>± >±ì yÓ\&¢ ç #˚jT· sê<äT.
9 qT+∫ 17 $uÛ≤>±\˝Àì ìã+<Ûäq\qT ø=ìï e÷s¡TŒ\‘√ sêh JeyÓ’$<Ûä´

eT+&É*øÏ e]Ô+|ü⁄ #˚jT· &É+
25. 9 qT+∫ 17 $uÛ≤>±\˝Àì ìã+<Ûqä \T sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ e]Ô+|ü #˚j÷· *.
n~ ÁøÏ+~ e÷s¡TŒ\≈£î ˝Àã&ç neT\T˝À e⁄+{≤sTT, ny˚$T≥+fÒ—
(a) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ìπs›XÊ\qT ªsêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ìπs›XÊ\Tμ>± ns¡ú+
#˚düTø√yê*.
22
(b) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ìπsX› Ê\qT ªsêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*μøÏ
ìπsX› Ê\T>± ns¡+ú #˚dTü ø√yê*. 9 qT+∫ 17 $uÛ≤>±\˝Àì ìã+<Ûqä \qT
e÷s¡TŒ\‘√ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ e]Ô+|ü⁄ #˚jT· &É+.
(c) uÛ≤s¡rj·T dü+∫‘· ì~ÛøÏ ìπsX› Ê\qT ªsêh dü+∫‘· ì~ÛμøÏ ìπsX› Ê\T>± ns¡+ú
#˚düTø√yê*.
23
n<Ûë´j·T+ ` VII
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä]úø£ eqs¡T\T, U≤‘ê\T, Ä&ç{Ÿ
øπ +Á<ä |
Á uü ‘ÑÛ «· +#˚ >Á ±+≥T¢, s¡TD≤\T
26. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTø√dü+ XÊdüq+ <ë«sê bÕs¡y¢ TÓ +≥T ‘·>T∑ Ø‹>± Á<äe´ $ìjÓ÷>∑+
‘·sT¡ yê‘·, á #·≥+º ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ $ìjÓ÷–düTqÔ ï+<äT≈£î, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ j·TTø£eÔ Tì
uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº q>∑<Tä yÓTT‘êÔ\qT Á>±+≥T¢ ˝Ò<ë s¡TD≤\T s¡÷|ü+˝À C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ #Ó*+¢ #·q>∑TqT.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

27. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û nì |æ*#˚ ˇø£ ì~Ûì @sêŒ≥T #˚d,æ á ÁøÏ+~
yê{Ïì n+<äT˝À »eT#˚j÷· *.
(a) 26e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ eT+ps¡T
#˚dqæ @y˚ì Á>±+≥T¢, s¡TD≤\T.
(b) á #·≥+º ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ d”«ø£]+#·ã&çq
nìï #ÛêØ®\T, sêj·T©º\T.
(c) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú d”«ø£]+∫q nìï q>∑<Tä yÓTT‘êÔ\T.
(2) ì~Ûì á ÁøÏ+~ yê{ÏøÏ e]Ô+|ü⁄#˚j÷· * :`
(a) Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î Á|üj÷Ó »Hê\ |ü+|æDø° .Ï
(b) Jeeqs¡T\ dü+s¡øDå£ , n_Ûeè~∆, $ìjÓ÷–+#·Tø=qï n{Ïº Jeeqs¡T\T
˝Ò<ë yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü]C≤„Hêìï bı+~q{Ïº ÁbÕ+‘ê\ dü+s¡øDå£ ,
n_Ûeè~∆.
24
(c) dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü\ú ‘√ dü+Á|ü~+∫, (b) K+&É+˝À ìπs•› +∫q
ÁbÕ+‘ê\ kÕe÷õø£ Ä]∆ø±_Ûeè~∆.
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú yê]¸ø£ ìy˚~ø£

28. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ø‹˝À, Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+
n{Ïº düeTj·T+˝À >∑‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝Àì ‘·q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ |üP]Ô $esê\qT
bı+<äT|üsT¡ dü÷Ô ‘·q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚d,æ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ U≤‘ê\
Ä&ç{Ÿ Á|ü‹ì, <ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düVü‰ ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>± n{Ïº ‘˚BøÏ
eTT+<äT düeT≈£LsêÃ*.
ã&Ó{
® Ÿ U≤‘ê\T, Ä&ç{Ÿ
29. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ã&Ó{® ŸqT ‘·j÷· s¡T#˚d,æ düÁø£eTeTsTTq
U≤‘ê\qT, Ç‘·s¡ dü+ã+~Û‘· ]ø±s¡T\¶ qT (C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û U≤‘ê\T,
Ç‘·s¡ dü+ã+~Û‘· ]ø±s¡T\¶ ‘√ düV‰ü ) ìs¡«Væ≤+#ê*. uÛ≤s¡‘· ø£+Áb˛º\s¡T eT]j·TT
Ä&ç≥sY »qs¡\T‘√ dü+Á|ü~+∫ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >±
n{Ïº Ø‹˝À yê]¸ø£ U≤‘ê\ $es¡DqT ‘·j÷· s¡T#˚j÷· *.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\qT ø£+Áb˛º\s¡T Ä&ç≥sY »qs¡\T#˚
ì]∆w|ºü sπü Ã $<Û+ä >± n{Ïº eé<ÛTä \˝À Ä&ç{Ÿ #˚j÷· *. n{Ïº Ä&ç{Ÿ dü+<äs“¡ +¤ >±
Ks¡TÃ#˚dqæ e´j·÷ìï C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú uÛ≤s¡‘· ø£+Áb˛º\s¡T
Ä&ç≥sY »qs¡\T≈£î #Ó*+¢ #·e#·TÃqT.
(3) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\ Ä&ç{Ÿ dü+<äs“¡ +¤ >± ø£+Áb˛º\s¡T
Ä&ç≥sY »qs¡\T, ìj·T$T+#·ã&çq meπsì Ç‘·s¡ e´øÏÔ n{Ïº Ä&ç{Ÿ dü+<äs“¡ +¤ >±,
Á|üuTÑÛ ‘·« U≤‘ê\ Ä&ç{Ÿ dü+<äs“¡ +¤ >± ø£+Áb˛º\s¡T Ä&ç≥sY »qs¡˝Ÿ kÕ<Ûës¡D+>±
ø£*–e⁄+&˚ ny˚ Vü≤≈£îÿ\T, dü<äTbÕj·÷\T, n~Ûø±sêìï ø£*– e⁄+{≤s¡T.
ì]∆w+ºü >± |ü⁄düøÔ ±\T, U≤‘ê\T, M{Ï dü+ã+<Ûä s¡d<” Tä \T, Ç‘·s¡ <äkÕÔyE ˚ \T,
|üÁ‘ê\qT <ëK\T #˚jT· e\dæ+~>± ø√s¡&ÜìøÏ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+dü≈ú î£ #Ó+~q @y˚ì ø±sê´\j·÷\qT ‘·ìF #˚jT· &ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT ø£*–
e⁄+{≤s¡T.
25
(4) uÛ≤s¡rj·T ø£+Áb˛º\s¡T Ä&ç≥sY »qs¡\T ˝Ò<ë Ç+<äTø√dü+ Äj·Tq#˚
ìj·T$T+#·ã&çq @eπsì Ç‘·s¡ e´øÏÔ <Ûèä Mø£]+∫q $<Û+ä >± C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\qT, yê{Ïô|’ Ä&ç{Ÿ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü yê]¸ø+£ >± øπ +Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ |ü+bÕ*.
yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT bÕs¡y

¢ TÓ +≥T düeTø£+å ˝À e⁄+#·&+É .
30. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT, Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£qT kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈î£ yê]øÏ
n+~q yÓ+≥H˚ bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À Á|ü‹ì düu≤Û düeTø£+å ˝À e⁄+#ê*‡q nedüs+¡ e⁄+~.
26
n<Ûë´j·T+ ` VIII
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* Ä]úø£ eqs¡T\T, U≤‘ê\T, Ä&ç{Ÿ n+XÊ\T
sêh |
Á uü TÑÛ ‘·«+#˚ JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ q>∑<Tä >Á ±+≥T¢
31. sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTø√dü+ sêh XÊdüq düu#ÑÛ ˚ ‘·>T∑ Ø‹>± Á<äe´ $ìjÓ÷>∑+ ÄyÓ÷<ä+
‘·sT¡ yê‘·, á #·≥+º ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ $ìjÓ÷–düTqÔ ï+<äT≈£î sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ j·TTø£eÔ Tì
uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº q>∑<Tä yÓTT‘êÔ\qT Á>±+≥T¢ ˝Ò<ë s¡TD≤\ s¡÷|ü+˝À sêh
JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ #Ó*+¢ #·q>∑TqT.
sêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

32. (1) ªsêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Ûμ nì|æ*#˚˝≤>± ì~Ûì @sêŒ≥T#˚d,æ á ÁøÏ+~yê{Ïì
n+<äT˝À »eT#˚j÷· *.
(a) 31e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ eT+ps¡T #˚dqæ
@y˚ì Á>±+≥T¢, s¡TD≤\T.
(b) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ eT+ps¡T #˚jT· ã&çq @y˚ì
Á>±+≥T¢ ˝Ò<ë s¡TD≤\T.
(c) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* d”«ø£]+∫q nìï yÓTT‘êÔ\T.
(2) sêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Ûì á ÁøÏ+~ yê{ÏøÏ e]Ô+|ü#j ˚ ÷· *.
(a) yês¡dü‘·« düú˝≤\ ìs¡«Vü≤D, dü+s¡ø£åD
(b) 37e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Á|üø≥£ q <ë«sê Ä]úø+£ >±
qwübº ˛sTTq Á|ü»\˝À @<˚ì esêZìøÏ qwü|º ]ü Vü‰s¡+ ˝Ò<ë |ü⁄qsêyêdü+
ø£*Œ+#·&ÜìøÏ
27
(c) Jeeqs¡T\ dü+s¡øD å£ , n_Ûeè~∆
(d) dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü\ú ‘√ dü+Á|ü~+∫ 24e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä #˚dqæ
@<˚ì ñ‘·sÔ T¡ e⁄≈£î ˝Àã&ç $ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ Jeeqs¡T ˝Ò<ë
düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„Hê\qT bı+~q{Ïº Äj·÷ ÁbÕ+‘ê\ kÕe÷õø£,
Ä]úø£ n_Ûeè~∆.
(e) á #·≥+º ÁøÏ+<ä ÄBÛøè£ ‘· ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ Ks¡TÃ#˚dqæ e´j·÷\qT
uÛÑ]+#·&É+.
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT sêh |

Á uü TÑÛ ‘·« düeTø£+å ˝À e⁄+#·&+É
33. sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ø‹˝À Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ n{Ïº
düeTj·T+˝À >∑‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝Àì ‘·q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ |üP]Ô $esê\qT
bı+<äT|üsT¡ dü÷Ô ‘·q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚d,æ n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|ü‹
H=ø£<ëìì sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ düeT]Œ+#ê*.
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* U≤‘ê\ Ä&ç{Ÿ

34. sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* U≤‘ê\qT sêh nøö+f…+{Ÿ »qs¡\T‘√ dü+Á|ü~+∫,
ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >± n{Ïº $<Ûëq+˝À ìs¡«Væ≤+∫, Ä&ç{Ÿ #˚j÷· *. sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É* ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº ‘˚BøÏ eTT+<äT U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚dqæ Á|ü‹ì,
<ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ düeT≈£LsêÃ*.
sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT sêh XÊdüq düuÛÑ düeTø£å+˝À

e⁄+#·&É+
35. sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ yê]¸ø£ ìy˚~ø£, Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£qT kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈î£ yê]øÏ n+~q
yÓ+≥H˚ sêh XÊdüqdüu˝ÑÛ À Á|ü‹ì, düu≤Û düeTø£+å ˝À e⁄+#ê*‡q nedüs+¡ e⁄+~.
28
n<Ûë´j·T+ ` IX
øπ +Á<ä, sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\ $<ÛTä \T
øπ +Á<ä |
Á uü TÑÛ ‘·«+ JeyÓ$’ <Ûë´ìøÏ dü+ã+~Û+∫ dü+s¡øDå£ yÓTT<ä\>∑T n+XÊ\ ø√dü+
C≤rj·T eP´Vü‰\T, | Á D ü ≤[ø£ yÓTT<ä\>∑Tq$ n_Ûeè~∆ |üsÃ¡ &É+.
36. (1) JeyÓ’$<Ûä´ |ü]s¡ø£åD, n_Ûeè~∆, düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
C≤rj·T kÕúsTT˝À Á|üD≤[ø£\qT, eP´Vü‰\qT, ø±s¡´Áø£e÷\qT n_Ûeè~∆|sü êÃ*.
Ç+<äT˝À Jeeqs¡T\ düTdü+|üqï ÁbÕ+‘ê\ >∑T]Ô+|ü⁄, |üs´¡ y˚øD å£ , dü«kÕúq
ÁbÕ+‘ê\˝À, dü«kÕúH‘˚ s· ¡ ÁbÕ+‘ê\ yÓ\T|ü\ n_Ûeè~∆, Jeeqs¡T\ dü+s¡øD å£
ø√dü+ #·s´¡ \T, |ü]XÀ<Ûqä , •ø£D
å . JeyÓ$’ <Ûë´ìøÏ dü+ã+~Û+∫ ne>±Vü≤qqT
ô|+#·&ÜìøÏ Á|ü»\qT #Ó‘’ q· ´ |üsÃ¡ &É+ e+{Ï #·s´¡ \T #˚]e⁄HêïsTT.
(2) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ JeyÓ$’ <Û´ä +˝À düTdü+|üqïyÓTqÆ @<˚ì ÁbÕ+‘·+, Jeeqs¡T\T,
yê{Ï ñìøÏøÏ dü+ã+~Û+∫ n~Ûø£ $ìjÓ÷>∑+, <äT]«ìjÓ÷>∑+ ˝Ò<ë ìs¡ø¢ ´å£ +
<ë«sê eTT|ü ‘˚e&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï<äì $X¯«dæ+#˚ ø±s¡D+ e⁄qï |üø+å£ ˝À
‘·øDå£ ìyês¡D #·s´¡ \qT rdüTø√e&ÜìøÏ, kÕ<Û´ä yÓTqÆ y˚Ts¡≈î£ sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ
düeT≈£Ls¡Ãe\dæq ˝Ò<ë nedüse¡ TsTTq @<˚ì kÕ+πø‹ø£, Ç‘·s¡ düV‰ü j·÷\qT
n+~dü÷Ô sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ Ä<˚XÊ\qT C≤Ø#˚j÷· *.
(3) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ neT\T kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·yT˚ s¡≈î£ n~ düeTT∫‘·eTì uÛ≤$+∫q
#√≥, JeyÓ$’ <Û´ä + dü+s¡øDå£ , n_Ûeè~∆, düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑ n+XÊ\qT dü+ã+~Û‘·
s¡+>∑+ ˝Ò<ë $_Ûqï s¡+>±\ Á|üD≤[ø£\T, ø±s¡´Áø£e÷\T, $<ÛëHê\˝ÀøÏ
@ø°øè£ ‘·+ #˚j÷· *.
(4) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ á ÁøÏ+~ #·s¡´\qT #˚|ü{≤º* :`
(i) nedüse¡ TsTTq #√≥, JeyÓ$’ <Û´ä +ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìï #·÷|æ+#˚
Ä ÁbÕC…≈£îº |üsêés¡D Á|üuÛ≤e+ eT~+|ü⁄ ø√dü+, n{Ïº Á|üuÛ≤yê\
29
ìyês¡D ˝Ò<ë ø£ìwü‘º s· +¡ #˚ùd ñ<˚X› +¯ ‘√, n{Ïº eT~+|ü⁄˝À Á|ü»\
uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ø√dü+ düeTT∫‘· #·s´¡ \qT düeT≈£Ls¡Ã&É+.
(ii) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, e÷qe Äs√>∑´+ô|’ Á|ü‹≈£L\
Á|üu≤Û yêìï #·÷|æ+#˚ ãjÓ÷f…ø±ï\J <ë«sê J$+∫e⁄qï JesêX¯ó\
$ìjÓ÷>∑+, $&ÉT<ä\‘√ düV≤ü dü+ã+<Û+ä >∑\ Á|üe÷<ë\qT Áø£eTãB∆øs£ D¡ ,
ìs¡«Vü≤D ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D≈£î #·s´¡ \T.
(5) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ JeyÓ$’ <Ûë´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q kÕúìø£ Á|ü»\ |ü]C≤„Hêìï
>ös¡$+#·&ÜìøÏ, ø±bÕ&É{≤ìøÏ, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú dæbÕò s¡dTü
#˚dqæ $<Û+ä >± n{Ïº #·s´¡ \ <ë«sê ø£èwæ #˚j÷· *. Ç+<äT˝À kÕúìø£, sêh
˝Ò<ë C≤rj·T kÕúsTT\˝À n{Ïº |ü]C≤„q+ ]õÁùdwº Hü ,é Á|ü‘´˚ ø£ $<Ûëq+‘√
düV‰ü ø±bÕ&É{≤ìøÏ Ç‘·s¡ #·s´¡ \T #˚] e⁄+&Ée#·TÃqT.
$es¡D :` á $uÛ≤>∑+ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+
(a) ªªdü«kÕúq ÁbÕ+‘·+ yÓ\T|ü\ dü+s¡ø£åDμμ n+fÒ JeyÓ’$<Ûä´ n+XÊ\
dü+s¡øDå£ yê{Ï düV≤ü » ñìøÏøÏ yÓ\T|ü\ nì ns¡+ú .
(b) ªªdü«kÕúq ÁbÕ+‘·+˝À dü+s¡ø£åDμμ n+fÒ Jyêes¡D eédüú, düVü≤» dæ<ä∆
ñìøÏ˝À>∑\ Á|ü<˚XÊ\ dü+s¡ø£åD. yê{Ï #·T≥Tº Á|üø£ÿ\˝À dü«j·T+
b˛wüø£‘·«+>∑\ C≤‘·T\ ìs¡«Vü≤D, ùdø£s¡D, >∑èVü≤dü+ã+<Ûä ˝Ò<ë
kÕ>∑T#˚dqæ C≤‘·T\ dü+<äs“¡ +¤ ˝À, yê{Ï Á|ü‘´˚ ø£ ÄdüT\Ô |ü]~Û˝À n_Ûeè~∆
|ü]Ãq #·T≥TºÁ|üøÿ£ \˝À dü+s¡øD å£ nì ns¡+ú .
JeyÓ$’ <Û´ä yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T

37. (1) Ä düeTj·T+˝À neT\T˝À e⁄qï @<˚ì Ç‘·s¡ #·{≤ºìøÏ Á|ü‹≈£L\+ ø±≈£î+&Ü,
Äj·÷ düeTj·÷\˝À kÕúìø£ dü+düú\‘√ dü+Á|ü~+∫, á #·≥º+ ÁøÏ+<ä
JeyÓ$’ <Û´ä + düTdü+|üqï+ >∑\ ÁbÕ+‘ê\qT yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T>± n~Ûø±]ø£
>¬ õ{Ÿ˝À Á|üø{£ +Ï #·e#·TÃqT.
(2) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+‘√ dü+Á|ü~+∫, nìï yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\ ìs¡«Vü≤D,
dü+s¡øD
å£ ø√dü+ ìj·Te÷efi¯ó\qT s¡÷bı+~+#·e#·TÃqT.
30
(3) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ n{Ïº Á|üø≥
£ q <ë«sê Ä]úø+£ >± qwübº ˛sTTq meπsì e´øÏÔ
˝Ò<ë Á|ü»\˝À @<˚ì e´sêúìøÏ qwü|º ]ü Vü‰sêìï ˝Ò<ë |ü⁄qsêyêdü+ ø£*Œ+#·&ÜìøÏ
|ü<øä∏ ±\qT s¡÷bı+~+#ê*.
eTT|ü ‘Ó#˚Ã ˝Ò<ë n+‘·]+∫b˛‘·Tqï C≤‘·T\qT Á|üø£{Ï+#·&ÜìøÏ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«

n~Ûø±s¡+
38. Ä düeTj·T+˝À neT\T˝À e⁄qï @<˚ì Ç‘·s¡ #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \≈£î Á|ü‹≈£L\+
ø±≈£î+&Ü, dü+ã+~Û‘· sêh Á|üuÛÑT‘·«+‘√ dü+Á|ü~+∫ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, Äj·÷
düeTj·÷\˝À, ìs¡÷à\q n+#·Tq e⁄qï ˝Ò<ë uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À ìs¡÷à\q »s¡T>∑T‘·T+<äì
uÛ≤$düTqÔ ï @y˚ì C≤‘·T\qT eTT|ü ‘Ó#Ã˚ ˝Ò<ë n+‘·]+∫ b˛‘·Tqï C≤‘·T\T>±
Á|üø{£ +Ï #·e#·TÃqT. @<˚ì ñ<˚X› +¯ ø√dü+ yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q ùdø£sD¡ qT ìùw~+#·&+É
˝Ò<ë Áø£eTãB∆ø]£ +#·&+É , Äj·÷C≤‘·T\ |ü⁄qsêyêkÕìøÏ, uÛÁÑ <ä|sü Ã¡ &ÜìøÏ düeTT∫‘·
#·s´¡ \qT rdüTø√yê*.
$øÏ|
å Ôü kÕúHê\qT ìπs•› +#·&ÜìøÏ øπ +Á<ä |
Á uü TÑÛ ‘·« n~Ûø±s¡+
39. (1) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü‘ú √ dü+Á|ü~+∫ Jeeqs¡T\
$$<Ûä s¡ø±\≈£î á #·≥+º ÁøÏ+<ä dü+dü\ú qT ìøÏ|å Ôü kÕúHê\T>± ìπs•› +#·e#·TÃqT.
(2) ìøÏ|å Ôü kÕúHê\ e<ä› &çbÕõ{Ÿ #˚dqæ Ä<Ûës¡ qeT÷Hê\‘√ düV‰ü Je |ü<ësêú\qT
düTs¡ø‘åÏ +· >± uÛÁÑ <ä|sü êÃ*.
(3) meπsì e´øÏ#Ô ˚ ø£qT>=qã&çq @<˚ì Áø=‘·Ô C≤‹ì á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ ìπs•› +∫q
ìøÏ|å Ôü kÕúHê\≈£î ˝Ò<ë dü+dü\ú ≈£î ‘Ó*j·TCÒj÷· *. Ä<Ûës¡ qeT÷HêqT n{Ïº
ìøÏ|å Ôü kÕúq+ ˝Ò<ë dü+düú e<ä› &çbÕõ{Ÿ #˚j÷· *.
ø=ìï Jeeqs¡T\≈£î $TqVü‰sTT+|ü⁄ìe«&ÜìøÏ øπ +Á<ä |

40. á #·≥+º ˝À @$T e⁄qï|üŒ{Ïø,° øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü‘ú √
dü+Á|ü~+∫ n~Ûø±s¡ sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø≥£ q <ë«sê kÕ<Ûës¡D+>± yêDÏ»´ düsT¡ ≈£î\T>±
˝≤yê<˚M\T ìs¡«Væ≤+#˚ Jeeqs¡T\‘√ düVü‰ @<˚ì edüTÔe⁄\≈£î á #·≥º+˝Àì
ìã+<Ûqä \T e]Ô+|ü⁄ #˚jT· ≈£L&É<ìä Á|üø{£ +Ï #·e#·TÃqT.
31
n<Ûë´j·T+ ` X
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ @sêŒ≥T
41. (1) Á|ü‹ kÕúìø£ dü+düú Jeq n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À|ü⁄ JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, düTdæús¡
$ìjÓ÷>∑+, |üÁ‘ê\T düeT≈£Ls¡Ã&É+ e+{Ï n+XÊ\qT n_Ûeè~∆ |üsπ Ã ñ<˚X› +¯
ø√dü+ ˇø£ JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°ì @sêŒ≥T#˚j·÷*. Ç+<äT˝À
eqs¡T\ ñìøÏ Á|ü<˚XÊ\qT |ü]s¡øÏå+#·&É+, uÛÑ÷$T˝À>∑\ JeC≤‘·T\T,
C≤q|ü<sä ø¡ ±\T, |ü+≥\ s¡ø±\T, ô|+#·Tø=ìq |üXó¯ e⁄\T, »+‘·Te⁄\ C≤‘·T\T,
dü÷ø£åà JesêX¯ó\ dü+s¡ø£åD, JeyÓ’$<Ûë´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü]C≤„Hêìï
ø±\Áø£eT+˝À bı+<äT|üsÃ¡ &É+ e+{Ï $wüj÷· \T #˚]e⁄HêïsTT.
$es¡D :` á ñ|ü $uÛ≤>∑+ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+
(a) ªªø£*ºesY‡μμ n+fÒ ñ‘·Œ‹Ô #˚dæ, kÕ>∑TÁøÏ+<ä e⁄+∫q ˝Ò<ë kÕ>∑T
ñ<˚›XÊ\ ø√dü+ ì]∆wüº C≤‹>± e⁄qï ˇπø s¡ø£eTsTTq yÓTTø£ÿ\
düeTT<ëj·T+ nì ns¡+ú .
(b) ªªC≤q|ü<ä s¡ø+£ μμ n+fÒ n_Ûeè~∆ #˚d,æ ô|+∫q, s¬ ‘’ T· \˝À nìj·T‘·
|ü<‹∆ä ˝À e÷]Œ&ç #˚dTü ø=ìq ªkÕ>∑T#˚dqæ s¡ø+£ μ nì ns¡+ú .
(c) ªªuÛ÷Ñ C≤‹μμ n+fÒ ÁbÕNq s¬ ‘’ T· \T, yê] yês¡dTü \#˚ ô|+#·ã&çq{Ïº
ÁbÕNq |ü+≥ s¡ø+£ nì ns¡+ú .
(2) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&Éfi¯ó¢ JeyÓ’$<Ûä´
j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ ÁbÕ<˚•ø£ n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À|ü⁄ ‘·≥dæ+ú ∫q Jeeqs¡T\T
n{Ïº Jeeqs¡T\‘√ dü+ã+<Û+ä >∑\ |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫
@<˚ì ìs¡j í ÷· ìï rdüTø=+≥Tqï|ü&ÉT JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\qT
dü+Á|ü~+#ê*.
32
(3) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T yê{Ï ÁbÕ<˚•ø£ n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝ÀøÏ e#˚Ã
ÁbÕ+‘ê\ qT+&ç yêDÏ»´ |üs¡eTsTTq ñ<˚›XÊ\ ø√dü+ @<˚ì Jeeqs¡T
$ìjÓ÷–+#·Tø=qï+<äT≈£î ˝Ò<ë ùdø£]+#·Tø√e&ÜìøÏ e∫Ãq meπsì e´øÏÔ
qT+&ç ùdø£sD¡ |òE
” \T>± #ÛêØ®\qT $~Û+#·e#·TÃqT.
33
n<Ûë´j·T+ ` XI
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~ÛøÏ >Á ±+≥T¢
42. sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äT ø√dü+ XÊdüq+ <ë«sê sêh XÊdüqdüu#ÑÛ ˚ ‘·>T∑ Ø‹>± Á<äe´
$ìjÓ÷>∑+ #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·, á #·≥+º ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ $ìjÓ÷–düTqÔ ï+<äT≈£î sêh
Á|üuÛÑT‘·«+ j·TTø£ÔeTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>± n{Ïº q>∑<äT yÓTT‘êÔ\qT Á>±+≥T¢ ˝Ò<ë
s¡TD≤\ s¡÷|ü+˝À kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~ÛøÏ #Ó*+¢ #·q>∑TqT.
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

43. (1) @<˚ì dü«j·T+ |ü]bÕ\q dü+düú |üì#˚düTÔqï #√≥ sêh Á|üuÛÑT‘·«+#˚
Á|üø{£ +Ï #·ã&çq Á|ü‹ ÁbÕ+‘·+˝À kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û nì |æ*#˚ ˇø£
ì~Ûì @sêŒ≥T#˚j·Tã&Ü*. á ÁøÏ+~ yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q yÓTT‘êÔ\qT
»eT#˚j÷· * `
(a) 42e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä eT+ps¡T #˚dqæ @y˚ì Á>±+≥T¢, s¡TD≤\T
(b) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eT+ps¡T #˚jT· ã&çq @y˚ì Á>±+≥T¢
˝Ò<ë s¡TD≤\T
(c) sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi#¢̄ ˚ eT+ps¡T #˚jT· ã&çq @y˚ì Á>±+≥T¢ ˝Ò<ë
s¡TD≤\T
(d) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\#˚ d”«ø£]+#·ã&çq 41 $uÛ≤>∑+˝Àì
(3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À ìπs•› +∫q |òE ” \T
(e) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~ÛøÏ n+~q nìï yÓTT‘êÔ\T.
34
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û e]Ô+|ü⁄
44. (1) (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç, kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û ìs¡«Vü≤D,
dü+s¡øD å£ , n{Ïº ì~Ûì e]Ô+|ü⁄#˚j÷· *‡q Äj·÷ ñ<˚X› Ê\T sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚
ìs¡sí TT+#˚ $<Ûëq+˝À e⁄+&Ü*.
(2) ì~Ûì dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+düú n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝ÀøÏ e#˚Ã ÁbÕ+‘ê\˝À JeyÓ$’ <Û´ä
dü+s¡øDå£ , n_Ûeè~∆ ø√dü+, Ç|üŒ{Ï es¡≈î£ JeyÓ$’ <Û´ä , dü+s¡øDå£ ‘√ dü+ã+<Û+ä >∑\
n{Ïº esêZ\ Á|üj÷Ó »q+ ø√dü+ $ìjÓ÷–+#ê*.
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ yê]¸ø£ ìy˚~ø£

45. kÕúìø£ JeyÓ’$<Ûä´ ì~Û dü+s¡ø£åDqT ìs¡«Væ≤düTÔqï e´øÏÔ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+#˚
$<Û+ä >± n{Ïº Ø‹˝À, Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ n{Ïº düeTj·T+˝À >∑‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝Àì
‘·q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ |üP]Ô $esê\qT düeT≈£Ls¡TÃ‘·÷ ‘·q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚d,æ
n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|ü‹H=ø£<ëìì dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü≈ú î£ düeT]Œ+#ê*.
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ U≤‘ê\ |ü]o\q

46. kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û sêh nøö+f…+{Ÿ »qs¡\T‘√ dü+Á|ü~+∫ ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >±
n{Ïº $<Ûëq+˝À ìs¡«Væ≤+∫, Ä&ç{Ÿ #˚j÷· *. kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û dü+s¡øD å£ qT
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï e´øÏÔ ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± n{Ïº ‘˚BøÏ eTT+<äT U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚dqæ
Á|ü‹ì, <ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü≈ú î£ düeT≈£LsêÃ*.
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{° yê]¸ø£ ìy˚~ø£ yÓTT<ä\sTTq$ õ˝≤¢ y˚TõÁùd{

º ≈Ÿ î£
düeT]Œ+#·&É+
47. 41e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ˇø£ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°ì
@sêŒ≥T#˚dTü qÔ ï Á|ü‹ kÕúìø£ dü+dü,ú n{Ïº ø£$T{°øÏ dü+ã+~Û+∫ es¡Tdü>± 45, 46
$uÛ≤>±\˝À ìπs•› +∫q $<Û+ä >± yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT, U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚dqæ Á|ü‹ì,
<ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü kÕúìø£ dü+düú ÁbÕ+‘·+ô|’ n~Ûø±s¡ |ü]~Ûì ø£*–
e⁄qï õ˝≤¢ y˚TõÁùd{º Ÿ≈î£ düeT]Œ+#ê*‡q u≤<Û´ä ‘· JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°øÏ
e⁄+≥T+~.
35
n<Ûë´j·T+ ` XII
Ç‘·s¡ $wüj÷· \T
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ C≤Ø#˚dæq Ä<˚XÊ\≈£î C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
ø£≥Tºã&ç e⁄+&É≥+
48. (1) á #·≥º+˝À ô|’q #Ó|æŒq ìã+<Ûäq\≈£î Á|ü‹≈£L\+ ø±≈£î+&Ü C≤rj·T
JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, á #·≥º+ ÁøÏ+<ä ‘·q ø£s¡Ôyê´\T, $<ÛäT\qT
ìs¡«]Ô+#·&+É ˝À $<ÛëHê\ Á|ükÕÔeqô|’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À
<ëìøÏ Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± Ç#˚Ã n{Ïº Ä<˚XÊ\≈£î ø£≥Tºã&ç e⁄+&Ü*. nsTT‘˚,
á ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @<˚ì Ä<˚XÊìï Çe«&ÜìøÏ eTT+<äT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ Ä#·sD¡ jÓ÷>∑´‘· y˚Ts¡≈î£ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\qT e´ø£|Ô sü Ã¡ &ÜìøÏ
neø±XÊìï Çyê«*.
(2) Á|ükÕÔ$+∫q $wüjT· + $<Ûëq+˝À ˇø£{>Ï ± e⁄qï ˝Ò<ë ˝Òøb£ ˛sTTHê øπ +Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìs¡j
í T· + ‘·T~>± e⁄+&Ü*.
Ä<˚XÊ\qT Çe«&ÜìøÏ sêh |

49. (1) á #·≥+º ˝À ô|q’ #Ó|Œæ q ìã+<Ûqä \≈£î Á|ü‹≈£L\+ ø±≈£î+&Ü sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É* á #·≥+º ÁøÏ+<ä ‘·q ø£syÔ¡ ê´\T, $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#·&+É ˝À $<Ûëq
Á|ükÕÔeq\ô|’ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À <ëìøÏ Áyê‘· |üPs¡«ø£+>±
Ç#˚Ã n{Ïº Ä<˚XÊ\≈£î ø£≥Tºã&ç e⁄+&Ü*. nsTT‘˚, á ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä
@<˚ì Ä<˚XÊìï Çe«&ÜìøÏ eTT+<äT sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É*øÏ Ä#·s¡D
jÓ÷>∑´‘· y˚Ts¡≈î£ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\qT e´ø£|Ô sü Ã¡ &ÜìøÏ neø±XÊìï Çyê«*.
(2) Á|ükÕÔ$+∫q $wüjT· + $<Ûëq+˝À ˇø£{>Ï ± e⁄qï ˝Ò<ë ˝Òøb£ ˛sTTHê sêh
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìs¡j
í T· + ‘·T~>± e⁄+&Ü*.
36
sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi¢¯ eT<Û´ä $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡+
50. (1) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* eT<Û´ä
$yê<ä+ ñ‘·ŒqïeTsTTq≥¢sTT‘˚, dü<sä T¡ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü>ú ±ì ˝Ò<ë eT+&É*>±ì
Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>± n{Ïº düeTj·T+˝À|ü⁄ πø+Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ n|”\TqT <ëK\T #˚jT· e#·TÃqT.
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä #˚dqæ Á|ü‹ n|”\T øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìs¡sí TT+#˚
$<Û+ä >± n{Ïº Ø‹˝À e⁄+&Ü*.
(3) ˇø£ n|”\TqT |ü]wüÿ]+#·&ÜìøÏ ø±sê´#·sD¡ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚
$<Û+ä >± e⁄+&Ü*. nsTT‘˚, n|”\TqT |ü]wüÿ]+#·&ÜìøÏ eTT+<äT bÕØº\≈£î
‘·q yê<äq\qT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq neø±XÊìï ø£*Œ+#ê*.
(4) sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi¢¯ eT<Û´ä $yê<ä+ ñ‘·ŒqïeTsTTq≥¢sTT‘˚, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
<ëìì C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ìπs•› +#ê*.
(5) (4)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @<˚ì $yê<ëìï Hê´j·T ìs¡j í T· + #˚dTü qÔ ï|ü⁄&ÉT
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ düV≤ü » Hê´j·Tdü÷Á‘ê\T, e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£+>±
e⁄+&ç, πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ìs¡ísTT+#·ã&˚ $<Ûä+>± n{Ïº ø±sê´#·s¡DqT
bÕ{Ï+#ê*.
(6) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ‘·q ø£syÔ¡ ê´\qT
ìs¡«]Ô+#˚ ñ<˚X› Ê\ ø√dü+, á ÁøÏ+<ä n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ 1908, H˚s•¡ øå±
düàè‹ ÁøÏ+<ä dæ$\T ø√s¡T≈º î£ <ëK\T |ü]Ãq ny˚ n~Ûø±sê\qT ø£*– e⁄+≥T+~,
ny˚$T≥+fÒ`
(a) @eπsì e´øÏìÔ Vü‰»s¡Tø£eTàì Ä<˚•+#·&+É , neT\T|üsÃ¡ &É+, Á|üe÷D+ô|’
n‘·ìì $#ê]+#·&+É .
(b) nedüse¡ TsTTq <äkÕÔyE ˚ \qT ø£qT>=ì, <ëK\T #˚jT· eTì ø√s¡&+É .
(c) n|ò&æ $É ≥¢ <ë«sê kÕøå±´ìï d”«ø£]+#·&+É .
(d) kÕ≈£îå \T ˝Ò<ë <äkÕÔyE ˚ \ |ü]o\q ø√dü+ Ä»„\T C≤Ø #˚jT· &É+
37
(e) ‘·q ìs¡j í ÷· \qT düMTøÏ+å #·&+É , dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± ˇø£ <äsU¡ ≤düTqÔ T
ø={Ïº y˚jT· &É+ ˝Ò<ë <ëìì @ø£|øü +å£ >± ìs¡sí TT+#·&+É .
(f) @<˚ì <äsU¡ ≤düTqÔ T ø={Ïyº d˚ qæ ˝Ò<ë @ø£|øü +å£ >± ìs¡sí TT+∫ C≤Ø #˚dqæ
@<˚ì ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT s¡<Tä |› sü Ã¡ &É+.
(g) ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± @<˚ì Ç‘·s¡ $wüjT· +.
(7) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düeTø£+å ˝Àì Á|ü‹ ø±s¡´ø£˝≤|ü+ uÛ≤s¡rj·T
•øå± düàè‹˝Àì 196 ôdø£qå T ñ<˚X› +¯ ø√dü+, 193, 228 ôdø£qå ¢ ns¡+ú |ü]~Û˝À|ü⁄
ˇø£ Hê´j·T |üse¡ TsTTq ø±s¡´ø£˝≤|ü+ uÛ≤$+#ê*. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düqú T 1973, H˚s¡ $#ês¡D düàè‹˝Àì 195 ôdø£qå T, n<Ûë´j·T+ ` 26
ñ<˚X› Ê\ìï{Ï ø√dü+ dæ$\T ø√s¡T>º ± e⁄+≥T+<äì uÛ≤$+#ê*.
C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* düuÛÑT´\T,

n~Ûø±s¡T\T yÓTT<ä\>∑Tyê]ì |
Á uü TÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\T>± uÛ≤$+#·&+É .
51. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú ˝Ò<ë sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* jÓTTø£ÿ düuTÑÛ ´\T,
n~Ûø±s¡T\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T\+<ä]ì á #·≥+º ˝Àì @y˚ì ìã+<Ûqä \ø£qT>∑TD+>±
eéVü≤]düTqÔ ï|ü⁄&ÉT ˝Ò<ë eéVü≤]+#ê\ì ñ<˚•› +∫q|ü⁄&ÉT uÛ≤s¡rj·T •øå± düàè‹˝Àì
21e ôdø£qå T ns¡+ú |ü]~Û˝À|ü⁄ Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\T>± e⁄+{≤s¡ì uÛ≤$+#ê*.
n|”\T
52. á #·≥+º ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É* ñ‘·sÔ T¡ e⁄ ˝Ò<ë Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ ìsêúsD ¡ <ë«sê qwübº ˛sTTq meπsì
e´øÏÔ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É* ìsê∆sD¡ ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·T|ü]Ãq ‘˚B qT+&ç 30s√E\˝À|ü⁄
ôV≤’ ø√s¡T≈º î£ n|”\TqT <ëK\T #˚jT· e#·TÃqT. nsTT‘˚, ôV≤’ ø√s¡T,º dü<sä T¡ >∑&TÉ e⁄ø±\+˝À|ü⁄
n|”\TqT <ëK\T #˚j·T&ÜìøÏ ‘·–q ø±s¡D≤\‘√ n|”\T<ës¡T&çì ìs√~Û+#ês¡ì
dü+‘·è|æÔ #Ó+~q≥¢sTT‘˚ 60 s√E\T $T+#·≈î£ +&Ü ‘·<Tä |ü] >∑&TÉ e⁄ø±\+˝À|ü⁄ <ëìì
<ëK\T #˚dTü ø√e&ÜìøÏ nqTeT‹+#·e#·TÃqT.
38
ìsê∆sD
¡ ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄ neT\T|üsÃ¡ &É+
53. á #·≥+º ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä
eT+&É*#˚ #˚jT· ã&çq Á|ü‹ Á|üj÷Ó »q |ü+|üø£ ìsê∆sD ¡ ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄ ˝Ò<ë C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* jÓTTø£ÿ @<˚ì ìsê∆sD ¡
˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄ô|’ @<˚ì n|”\T˝À ôV≤’ ø√s¡Tº #˚dqæ ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*˝Àì meπsì n~Ûø±] ˝Ò<ë ôV≤’ ø√s¡Tº
]õÁkÕºsT¡ C≤Ø#˚dqæ <Ûèä e|üÁ‘·+ô|’ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº dæ$\T ø√s¡Tº &çÁø°>±
|ü]>∑D+Ï ∫, n<˚ $<Ûëq+˝À neT\T |üsÃ¡ e#·TÃqT.
$es¡D :` á $uÛ≤>∑+, 52e $uÛ≤>∑+˝Àì ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ ªªsêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*μμ
nH˚ e´ø°øÔ s£ D
¡ ˝À 22e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Ä ñ|ü $uÛ≤>∑+˝Àì
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ìã+<Ûqä ÁøÏ+<ä n~Ûø±sê\T ˝Ò<ë ø£syÔ¡ ê´\qT n|üŒ–+#·ã&çq e´øÏÔ
˝Ò<ë e´≈£î\Ô düeT÷Vü≤+, #˚] e⁄+≥T+~. á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n{Ïº e´øÏÔ ˝Ò<ë e´≈£î\Ô
düeT÷Vü‰ìøÏ dü+ã+~Û+∫ <Ûèä e|üÁ‘êìï Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº n{Ïº e´øÏÔ ˝Ò<ë
e´≈£î\Ô düeT÷Vü≤+#˚ C≤Ø #˚jT· ã&Ü*.
dü<Tä <˚X› +¯ ‘√ rdüT≈£îqï #·s´¡ ≈£î s¡øD

å£
54. á #·≥+º ÁøÏ+<ä ˝Ò<ë <ëì ÁøÏ+<ä #˚dqæ ìj·Te÷efi¯ó\T ˝Ò<ë ìã+<ÛHä êefi¯ó\
ÁøÏ+<ä dü<Tä <˚X› +¯ ‘√ #˚dqæ ˝Ò<ë #˚j÷· \ì ñ<˚•› +∫q @<˚ì $wüj÷· ìøÏ dü+ã+~Û+∫
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+˝Àì meπsì n~Ûø±] ˝Ò<ë C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* jÓTTø£ÿ @eπsì düuTÑÛ ´&ÉT, n~Ûø±]
˝Ò>± ñ<√´–ô|’ m≥Te+{Ï <ëyê, $#ês¡D ˝Ò<ë Ç‘·s¡ Hê´j·T|üs¡eTsTTq
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT #˚|≥ ü sº ê<äT.
»]e÷Hê\T
55. (1) 3e $uÛ≤>∑+ ˝Ò<ë 4e $uÛ≤>∑+ ˝Ò<ë 6e $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûäq\qT
ñ\¢+|òæT+∫q ˝Ò<ë ñ\¢+|òæT+#ê\ì Á|üj·T‹ï+∫q ˝Ò<ë ñ\¢+|òüTqqT
Áù|sπ¬ |æ+∫q me]HÓH’ ê ◊<äT dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£ eé~Ûì bı&ç–+#·<>ä T∑
39
ø±sê>±sê •øå±ø±\+‘√ ˝Ò<ë 10 \ø£å\ yÓTT‘·Ô+ es¡≈£î bı&ç–+#·<ä>∑T
»]e÷Hê‘√qT, qwü+º 10 \ø£\å s¡÷bÕj·T\≈£î $T+∫ e⁄qï |üø+å£ ˝À, n{Ïº
»]e÷HêqT qwüº+‘√ düe÷qyÓTÆq yÓTT‘·Ô+‘√ ˝Ò<ë ¬s+&ç+{Ï‘√ ø£*|æ
•øÏå+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
(2) 7e $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûqä \qT ˝Ò<ë 24e $uÛ≤>∑+ (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
ÁøÏ+~ #˚dæq @<˚ì ñ‘·Ôs¡Te⁄qT ñ\¢+|òæT+∫q ˝Ò<ë ñ\¢+|òæT+#ê\ì
Á|üjT· ‹ï+∫q ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü qqT Áù|sπ |æ+∫q me]HÓH’ ê eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\
es¡≈£î eé~Ûì bı&ç–+#·<ä>∑T ø±sê>±sê •øå±ø±\+‘√ ˝Ò<ë ◊<äT\ø£å\
s¡ ÷ bÕj· T \ es¡ ≈ £ î bı&ç – +#· < ä > ∑ T »]e÷Hê‘√ ˝Ò < ë ¬ s +&ç + {Ï ‘ √
•øÏå+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, sêh Á|üuÛÑT‘·«+, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh

JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi¢¯ Ä<˚XÊ\ ñ\¢+|òTü q≈£î »]e÷Hê
56. meπsì e´øÏÔ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, sêh Á|üuÛÑT‘·«+, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú,
˝Ò<ë sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* Ç∫Ãq @<˚ì Ä<˚X¯+ ˝Ò<ë #˚dæq ñ‘·Ôs¡Te⁄qT
ñ\¢|òæT+∫q≥¢sTT‘˚, n+<äTø√dü+ $&ç>± á #·≥º+ ÁøÏ+<ä m≥Te+{Ï •ø£åqT
düeT≈£Ls¡Ãq+<äTq, Äj·Tq≈£î / ÄyÓT≈£î ˇø£ \ø£å s¡÷bÕj·T\ es¡≈î£ bı&ç–+#·<>ä T∑
»]e÷Hê‘√qT, s¬ +&Ée ˝Ò<ë ‘·sT¡ yê‹ H˚s+¡ dü+<äs“¡ +¤ ˝À s¬ +&ÉT \ø£\å s¡÷bÕj·T\
es¡≈î£ bı&ç–+#·<>ä T∑ »]e÷Hê‘√qT, ìs¡+‘·s+¡ ñ\¢+|òTæ düTqÔ ï dü+<äs“¡ +¤ ˝À ñ\¢+
|òTü q ø=qkÕ–q+‘·ø±\+˝À Á|ü‹s√E n<äq+>± s¬ +&ÉT \ø£\å s¡÷bÕj·T\ es¡≈î£
bı&ç–+#·<>ä T∑ »]e÷Hê‘√ •øÏ+å #·&eÉ Te⁄‘·T+~.
ø£+ô|˙\#˚ H˚sê\T
57. (1) á #·≥+º ÁøÏ+<ä ˇø£ ø£+ô|˙ H˚s+¡ ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü q≈£î bÕ\Œ&çq |üø+å£ ˝À
H˚s¡+ ˝Ò<ë ñ\¢+|òüTq »]–q düeTj·T+˝À ø£+ô|˙ eéVü‰s¡ ìs¡«Vü≤D
ø√dü+ ø£+ô|˙øÏ u≤<ÛTä ´&ÉT>± e⁄qï eT]j·TT u≤<Û´ä ‘·>\∑ Á|ü‹e´øÏÔ n˝≤π>
ø£+ô|˙ H˚s+¡ ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü q≈£î bÕ\Œ&çq <√wæ>± uÛ≤$+∫, yê]ô|’ #·≥]º ‘ê´
#·s´¡ rdüTø√e&ÜìøÏ, Ä Á|üø±s¡+>± •øÏ+å |üã&É{≤ìøÏ bÕÁ‘·T\e⁄‘ês¡T. nsTT‘˚,
40
á #·≥+º ˝À düeT≈£L]Ãq @<˚ì •ø£≈å î£ bÕÁ‘·T\sTTq meπsì n{Ïº e´øÏ,Ô
n‘·ì H˚s+¡ ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü qqT n‘·ìøÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü »]–+<äì ˝Ò<ë n{Ïº
H˚s+¡ ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü q≈£î bÕ\Œ&˚ #·s´¡ qT ìyê]+#˚+<äT≈£î ‘êqT ‘·–q ÁX¯<‘∆ä √
eéVü≤]+#êqì ìs¡÷|æ+∫q≥¢sTT‘˚ á ñ|ü $uÛ≤>∑+˝Àì~ @B e]Ô+#·<Tä .
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝À @$T e⁄qï|üŒ{Ïø,° ˇø£ ø£+ô|˙#˚ á #·≥+º ÁøÏ+<ä
H˚sêìøÏ ˝Ò<ë ñ\¢+|òTü q≈£î bÕ\Œ&çq |üø+å£ ˝À ø£+ô|˙˝Àì meπsì &Ós¬’ ø£sº T¡ ,
y˚TH˚»s¡T, ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë Ç‘·s¡ n~Ûø±] düeTà‹‘√ ≈£îeTàø£ÿsTT ˝Ò<ë yê]
|üø±å q @<˚ì ìs¡ø¢ ±å ´ìï, <ëìøÏ ÄbÕ~+#·ã&çq @<˚ì $wüjT· + ìs¡÷|üD
nsTTq|ü⁄&ÉT n{Ïº &Ós¬’ ø£sº T¡ , y˚TH˚»s¡T, ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë n~Ûø±] H˚s+¡ ˝Ò<ë
ñ\¢+|òTü q≈£î bÕ\Œ&çq <√wæ>± uÛ≤$+∫, yê]ô|’ #·≥+º ‘° ê´ #·s´¡ rdüTø√e&ÜìøÏ
Ä Á|üø±s¡+>± •øÏ+å |üã&É{≤ìøÏ bÕÁ‘·T\e⁄‘ês¡T.
$es¡D :` á $uÛ≤>∑+˝Àì ñ<˚X› Ê\ ø√dü+
(a) ªªø£+ô|˙μμ n+fÒ @<˚ì ]õdüsº T¡ ø±ã&çq dü+|òTü {Ï‘· dü+düú nì ns¡+ú .
Ç+<äT˝À dü+dü\ú T ˝Ò<ë e´øÏ>Ô ‘∑ · dü+|ò÷ü \T #˚] e⁄+{≤sTT.
(b) ªª&Ós’ ø¡ sº£ T¡ μμ ˇø£ dü+dü≈ú î£ dü+ã+~Û+∫q n+fÒ Ä dü+dü˝ú À ˇø£ uÛ≤>∑kÕ«$T
nì ns¡+ú .
$#ês¡D jÓ÷>∑éTsTTq, C≤MTqT Çe«<ä>ì∑ $>± e⁄+&˚ H˚sê\T

58. á #·≥+º ÁøÏ+<ä H˚sê\T $#ês¡D jÓ÷>∑éTsTTq$>±qT, C≤MTqT Çe«<ä>ì∑ $>±
e⁄+{≤sTT.
Ç‘·s¡ #·{≤º\≈£î n<äq+>± |

Á uü ≤Û e+ e⁄+&˚ #·≥+º
59. á #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \T n&Ée⁄\T ˝Ò<ë eq´ÁbÕDT\≈£î dü+ã+~Û+∫q Äj·÷
düeTj·T+˝À neT\T˝À e⁄qï @<˚ì Ç‘·s¡ #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \qT ‘·–+Z #·≈î£ +&Ü
n<äq+>± e⁄+{≤sTT.
41
sêh |
Á uü TÑÛ ‘ê«ìøÏ Ä<˚XÊ\qT Çe«&ÜìøÏ øπ +Á<ä |
60. á #·≥+º ˝Àì @y˚ì ìã+<Ûqä \T ˝Ò<ë <ëì ÁøÏ+<ä #˚dqæ @<˚ì ìj·TeT+ ˝Ò<ë
ìã+<Ûqä ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT sêh+˝À neT\T˝ÀøÏ rdüTø=ì sêe&ÜìøÏ dü+ã+~Û+∫
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ @<˚ì sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ Ä<˚XÊ\T Çe«e#·TÃqT.
H˚sê\ $#ês¡D≤s¡‘Ω ·
61. á ÁøÏ+~ yê]#˚ |òsæ ê´<äT #˚dqæ |ü⁄&ÉT $TqVü‰, á #·≥+º ÁøÏ+<ä @ ø√s¡Tº @<˚ì
H˚sêìï $#ês¡DqT #˚|≥ ü sº ê<äT`
(1) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë meπsì n~Ûø±s¡ es¡+Z ˝Ò<ë Ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ Ç+<äTø√dü+
n~Ûø±s¡+ bı+~q n~Ûø±]— ˝Ò<ë
(2) n{Ïº H˚sêìøÏ dü+ã+~Û+∫, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ ˝Ò<ë n~Ûø±s¡ esêZìøÏ ˝Ò<ë
ô|q’ #Ó|Œæ q $<Û+ä >± n~Ûø±s¡+ bı+~q n~Ûø±]øÏ |òsæ ê´<äT #˚j÷· \ì n‘·ì
ñ<˚X› +¯ >± e⁄+&ç ìs¡sí TT+∫q $<Ûëq+˝À 30 s√E\≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü
H√{°dTü qT Ç∫Ãq meπsì Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ<ës¡T&ÉT.
ìj·Te÷efi¯ó\qT #˚jT· &ÜìøÏ øπ +Á<ä |

62. (1) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ á #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\qT H˚sy¡ s˚ Ã¡ &É+ ø√dü+ n~Ûø±]ø£
sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø≥ £ q <ë«sê ìj·Te÷efi¯ó\qT #˚jT· e#·TÃqT.
(2) ì]∆wüº+>±, ô|’q #Ó|æŒq n~Ûø±s¡+ kÕ<Ûës¡D‘·≈£î Á|ü‹≈£L˝+ ø±≈£î+&Ü,
á ÁøÏ+~ n+XÊ\˝À nìï{ÏøÏ ˝Ò<ë @<˚ì ˇø£<ëìøÏ ìj·Te÷efi¯ó\qT
#˚jT· e#·TÃqT, ny˚e+fÒ :`
(a) 9e $uÛ ≤ >∑ + ÁøÏ + <ä #Û Ó ’ s Y | ü s ¡ ‡ Hé / #Û Ó ’ s ¡ à Hé dü u Û Ñ T ´\ ñ<√´>∑
ìj·TeTìã+<Ûäq\T
(b) 10e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé n~Ûø±s¡T\T, $<ÛTä \T
(c) düe÷y˚XÊ\˝À eéVü‰s¡+ ˝≤yê<˚MøÏ dü+ã+~Û+∫ 12e $uÛ≤>∑+˝Àì
(1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ø±s¡´ $<Ûëq+
42
(d) 19e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ø=ìï ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT
#˚|≥ ü &º +É ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+, |òE
” \ #Ó*+¢ |ü⁄
(e) 19e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä <äsU¡ ≤düTÔ #˚jT· &ÜìøÏ
bòÕs¡+, $<Ûëq+.
(f) 20e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Jeeqs¡T ˝Ò<ë |ü]C≤®q+
ã~© ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+, $<Ûëq+.
(g) 28e $uÛ ≤ >∑ + ÁøÏ + <ä C≤rj· T JeyÓ ’ $ <Û ä ´ ÁbÕ~Û ø ±s¡ dü + dü ú
‘·j÷· s¡T#˚j÷· *‡q yê]¸ø£ ìy˚~ø£ $<Ûëq+, Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+
#˚j÷· *‡q{Ïº düeTj·T+, U≤‘ê\T Ä&ç{Ÿ #˚dqæ Á|ü‹ì, <ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢
ìy˚~ø£‘√ düV‰ü @ ‘˚BøÏ eTT+<äT düeT≈£LsêÃ\H˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(h) 29e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @ $<Ûëq+˝À yê]¸ø£
U≤‘ê $es¡DqT ‘·j÷· s¡T#˚j÷· \H˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(i) 50e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n|”\TqT <ëK\T düeTj·T+˝ÀqT ˇø£ n|”\TqT
|ü]wüÿ]+#˚ ø±s¡´ $<Ûëq+˝ÀqT, Hê´j·T ìs¡j í T· ø±s¡´ $<Ûëq+˝ÀqT
#˚|≥ü eº \dæq{Ïº $<Ûëq+, Ä $<Û+ä >± m+‘·ø±\|ü]$T‹˝À|ü⁄ #˚j÷· \H˚
$wüj·T+˝ÀqT.
(j) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú 50e $uÛ≤>∑+˝Àì (6)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+, (ôV≤#Y) K+&É+ ÁøÏ+<ä dæ$\T ø√s¡Tº n~Ûø±sê\qT @j˚T
n<äq|ü⁄ n+XÊ\˝À ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ, nH˚ $wüjT· +˝ÀqT,
(k) 61e $uÛ≤>∑+˝Àì (_) K+&É+ ÁøÏ+<ä H√{°dTü qT Ç#˚Ã $<Ûëq+.
(l) ìs¡sí TT+#ê*‡q{Ïº ˝Ò<ë ìs¡sí TT+#·<>ä T∑ @<˚ì Ç‘·s¡ $wüjT· + ˝Ò<ë
ìj·Te÷e[ <ë«sê @j˚T ìã+<Ûqä qT#˚j÷· \H˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(3) á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä #˚dqæ Á|ü‹ ìj·Te÷ìï, á #·≥+º ÁøÏ+<ä #˚dqæ Á|ü‹
ìã+<Ûqä qT M˝…q’ +‘· ‘=+<äs>¡ ±, <ëìì #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·, bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À
Á|ü‹ì düu≤Û düeTø£+å ˝À düe÷y˚X+¯ ˝À e⁄qï|ü&ÉT ˝Ò<ë ˇø£ düe÷y˚X+¯ ˝Ò<ë
s¬ +&ÉT ˝Ò<ë n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe Áø£e÷qT>∑‘· düe÷y˚XÊ\ ø±˝≤˝À¢ yÓTT‘·+Ô
43
30 s√E\˝À nsTT‘˚ dü]>±Z ‘·sT¡ yê‹ düe÷y˚X+¯ eTT–j·T&ÜìøÏ eTT+<äT>±
e⁄+#ê*. ô|q’ #Ó|Œæ q düe÷y˚X+¯ ˝Ò<ë Áø£e÷qT>∑‘· düe÷y˚XÊ˝À¢ s¬ +&ÉT
düu\ÑÛ T ìj·TeT+ ˝Ò<ë ìã+<Ûqä ˝À @<˚ì e÷s¡TŒ\T #˚jT· &ÜìøÏ @ø°u$ÑÛ +#·&+É ,
˝Ò<ë s¬ +&ÉT düu\ÑÛ T ìj·TeT+ ˝Ò<ë ìã+<Ûqä qT #˚jT· ≈£L&É<ìä @ø°u$ÑÛ +#·&+É
»]–q|ü⁄&ÉT Ä ìj·TeT+ ˝Ò<ë ìã+<Ûqä Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº Ä ‘·sT¡ yê‘·
n{Ïº e÷s¡TŒ #˚dqæ s¡÷|ü+˝À e÷Á‘·yT˚ Á|üu≤Û yêìï ø£*– e⁄+&É≥+ ˝Ò<ë m{Ïº
Á|üu≤Û e+ ˝Ò≈î£ +&ÜqT e⁄+≥T+~. @yÓq’ |üŒ{Ïø,° Ä ìj·TeT+ ˝Ò<ë ìã+<Ûqä
ÁøÏ+<ä Ç+‘·≈£îeTTqT|ü⁄ #˚dæq @<˚ì $wüj·T+ #Ó\T¢u≤≥T≈£î Á|ü‹≈£L\+
ø±≈£î+&Ü @<˚ì n{Ïº e÷s¡TŒ ˝Ò<ë s¡<Tä › e⁄+&Ü*.
ìj·Te÷e[ì #˚jT· &ÜìøÏ sêh |

63. (1) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ á #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\qT HÓsy¡ s˚ Ã¡ &É+ ø√dü+ n~Ûø±]ø£ sê»
|üÁ‘·+˝À Á|üø≥ £ q <ë«sê ìj·Te÷efi¯ó\qT #˚jT· e#·TÃqT.
(2) ì]∆wüº+>±, ô|’q #Ó|æŒq n~Ûø±s¡+ kÕ<Ûës¡D‘·≈£î Á|ü‹≈£L\+ ø±≈£î+&Ü
á ÁøÏ+~ n+XÊ\˝À nìï{Ï ø√dü+ ˝Ò<ë @<˚ì ˇø£ <ëìøÏ n{Ïº ìj·Te÷efi¯ó
\qT #˚jT· e#·TÃqT, ny˚$T≥+fÒ `
(a) 23e $uÛ≤>∑+˝Àì (c) K+&É+ ÁøÏ+<ä sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É*#˚
ìs¡«]Ô+#ê*‡q Ç‘·s¡ ø£syÔ¡ ê´\T.
(b) 24e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä eTT+<ädTü Ô düe÷#êsêìï
Çe«e\dæq{Ïº bòÕs¡+ $wüjT· +˝ÀqT.
(c) 33e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚j÷· *‡q{Ïº bòÕs¡+,
Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À @ düeTj·T+˝À #˚j÷· \H˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(d) 34e $uÛ ≤ >∑ + ÁøÏ + <ä , sêh JeyÓ ’ $ <Û ä ´ eT+&É * U≤‘ê\qT
ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ, Ä&ç{Ÿ #˚jT· &ÜìøÏ $<Ûëq+ $wüjT· +˝ÀqT, U≤‘ê\T
Ä&ç{Ÿ #˚dqæ Á|ü‹ì, <ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü @ ‘˚BøÏ eTT+<äT
düeT≈£LsêÃ\H˚ $wüjT· +˝ÀqT.
44
(e) 37e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\ ìs¡«Vü≤D,
dü+s¡ø£åD.
(f) 44e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û
ìs¡«Vü≤D, dü+s¡ø£åD $<Ûëq+, n{Ïº ì~Ûì @j˚T ñ<˚›XÊ\≈£î
ñ|üj÷Ó –+#ê* nH˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(g) 45e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä yê]¸ø£ ìy˚~ø£ bòÕs¡+, Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+
@ düeTj·T+˝À n{Ïº ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚j÷· * nH˚ $wüjT· +˝ÀqT.
(h) 46e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û U≤‘ê\qT ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ,
Ä&ç{Ÿ #˚jT· &ÜìøÏ $<Ûëq+ $wüjT· +˝ÀqT, U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚dqæ
Á|ü‹ì, <ëìô|’ Ä&ç≥s¡¢ ìy˚~ø£‘√ düV‰ü @ ‘˚BøÏ eTT+<äT düeT≈£LsêÃ\H˚
$wüj·T+˝ÀqT.
(i) ì]∆wºü |üsêÃ*‡q ˝Ò<ë ì]∆w|ºü sü Ã¡ <ä>T∑ @<˚ì Ç‘·s¡ düe÷#ês¡+.
(3) á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ #˚dqæ Á|ü‹ ìj·Te÷ìï M˝…q’ +‘· ‘=+<äs>¡ ±,
<ëìì #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·, s¬ +&ÉT düu\ÑÛ T e⁄qï |üø+å£ ˝À XÊdüqeT+&É* Á|ü‹
düu≤Û düeTø£+å ˝ÀqT ˝Ò<ë n{Ïº XÊdüqeT+&É* ˇπø düuqÑÛ T ø£*–e⁄qï |üø+å£ ˝À
Ä düu≤Û düeTø£+å ˝À e⁄+#ê*.
ìã+<ÛHä êefi¯ó\qT #˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±s¡+

64. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\qT H˚sy¡ s˚ Ã¡ &É+ ø√dü+
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« |üPs¡« nqTeT‹‘√ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø£≥q <ë«sê
ìã+<ÛHä êefi¯ó\qT #˚dTü +Ô ~.
Çã“+<äT\qT ‘=\–+#˚ n~Ûø±s¡+

65. (1) á #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \qT neT\T|üsÃ¡ &É+˝À @<˚ì Çã“+~ ñ‘·ŒqïeTsTT‘˚,
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+, á #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \≈£î $s¡T<ä+∆ ø±≈£î+&Ü, ñ‘·sÔ T¡ e⁄
45
<ë«sê, Çã“+~ì ‘=\–+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚, á #·≥+º ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTTq|üŒ{Ï
qT+&ç s¬ +&ÉT dü+e‘·‡sê\ ø±\|ü]$T‹ eTT–dæq ‘·sT¡ yê‘·, n{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT
#˚j·Tsê<äT.
(2) á $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä #˚dqæ Á|ü‹ ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT M˝…q’ +‘· ‘=+<äs>¡ ± <ëìì
#˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À Á|ü‹ì düu≤Û düeTø£+å ˝À e⁄+#ê*.
düTuÛ≤wt dæ. C…’Hé,

uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´<ä]Ù
46
JeyÓ’$<Ûä´ ìj·TeTìã+<Ûäq\T, 2004
uÛ≤s¡‘· sê» |üÁ‘·+
(nkÕ<Ûës¡D)
uÛ≤>∑+ (2) ` $uÛ≤>∑+ 3 ` ñ|ü $uÛ≤>∑+ (1)
|üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK
q÷´&Û©ç ,¢ >∑Ts¡Tyês¡+, @Á|æ˝Ÿ 15, 2004
õ.mdt.ÄsY. 261 (Ç) ` JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002˝Àì 62e $uÛ≤>∑+ <ë«sê \_Û+∫q
n~Ûø±sê\qT, 2003, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé/#ÛÓ’s¡àHé Ç‘·s¡ düuÛÑT´\
J‘·+, uÛ‘Ñ ê´\T, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·Te÷e[ n~ÛÁø£eTD+ #˚jT· &Üìï |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì,
n{Ïº n~ÛÁø£eTD+ #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT #˚dqæ ˝Ò<ë #˚j÷· \ì e~*y˚dqæ |üqT\≈£î dü+ã+~Û+∫
$TqVü‰ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>± á ÁøÏ+~ ìj·Te÷e[ì #˚dTü qÔ ï~, n<˚$T≥+fÒ:`
1. dü+>Á V
∑ ≤ü HêeT+, bÁ Õs¡+uÛ+Ñ
(1) á ìj·Te÷e[ì JeyÓ$’ <Û´ä ìj·Te÷e[ 2004, nì |æ\Tee#·TÃqT.
(2) á ìj·Te÷e[ @Á|æ˝Ÿ 15e ‘˚B 2004, qT+&ç neT\T˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
2. ìs¡«#·Hê\T
dü+<äs“¡ +¤ Ç‘·s¡ $<Û+ä >± nedüse¡ TsTTq|ü⁄&ÉT $TqVü‰, á ìj·Te÷e[˝À
(a) ªª#·≥+º μμ n+fÒ JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002. (2003˝À 18e #·≥+º )
47
(b) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ ªªdü+düμú μ n+fÒ 8e $uÛ≤>∑+˝À (1)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
(c ) ªªJeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°μμ n+fÒ 41e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
ÁøÏ+<ä kÕúìø£ dü+dü#ú ˚ @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°
(d) ªª#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéμμ n+fÒ C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé /
#Ûs’Ó à¡ Hé ˝Ò<ë Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*
(e) ªª|òE
” μμ n+fÒ nqTdü÷∫˝À ìã+~Û+#·ã&çq |òE
”
( f) ªªbòÕs¡+μμ n+fÒ á ìj·Te÷e[øÏ »‘·|]ü Ãq bòÕs¡+
(g) ªªdüuTÑÛ ´&ÉTμμ n+fÒ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé‘√ düV‰ü C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* düuTÑÛ ´&ÉT
(h) ªª$uÛ≤>∑+μμ n+fÒ #·≥+º ˝Àì ˇø£ $uÛ≤>∑+
(i) ªªø±s¡´<ä]Ùμμ n+fÒ dü+düú |üP]Ôø±*ø£ ø±s¡´<ä]Ù nì ns¡+ú
(j ) á ìj·Te÷e[˝À ñ|üjÓ÷–+#·ã&ç, nsTT‘˚ ìs¡«∫+#·≈£î+&Ü #·≥º+˝À
ìs¡«∫+#·ã&çq |ü<ë\T, |ü<Cä ≤˝≤\≈£î #·≥+º ˝À yê{ÏøÏ es¡Tdü>± ìπs•› +∫q
n<˚ nsêúìï ø£*– e⁄+{≤sTT.
3. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé m+|æø,£ ìj·÷eTø£ $<Ûëq+
(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ HéqT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìj·T$T+#·&eÉ Te⁄‘·T+~.
(2) Á|ü‹ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ìj·÷eTø±ìï (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä &Ó|ü⁄´fÒwüHé
ÁbÕ‹|ü~ø£q ˝Ò<ë øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ yÓ\T|ü\ qT+&ç m+|æø£ <ë«sê >±ì
#˚j÷· *. ìj·÷eTø£+ &Ó|Pü ´fÒwHü é <ë«sê nsTTq dü+<äs“¡ +¤ ˝À, <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T
ôVA<ë øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« n<äq|ü⁄ ø±s¡´<ä]Ù ôVA<ë ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe e⁄+&É≈L£ &É<Tä .
48
4. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé |ü<Mä ø±\|ü]$T‹
(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé≈£î eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ |ü<äM ø±\+
e]Ô+|ü⁄ e⁄+≥T+~. |ü⁄qsY ìj·÷eTø±ìøÏ ns¡Ω‘· e⁄+≥T+~.
(2) nsTT‘˚ #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé, Äj·Tq≈£î / ÄyÓT≈£î 65 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡
|üPs¡sÔ TTq ‘·sT¡ yê‘· ˝Ò<ë Äj·Tq |ü<Mä ø±\+ eTT–dæq|ü⁄&ÉT á s¬ +&ç+{Ï˝À
@B eTT+<äT nsTT‘˚ n|ü⁄&ÉT |ü<Mä ø±\+ e]Ô+|ü⁄ eTT>∑TdüT+Ô ~.
(3) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ø£˙dü+ ˇø£ HÓ\ H√{°düTqT Áyê‘·
|üPs¡«ø£+>± Çdü÷Ô ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷ #˚jT· e#·TÃqT.
5. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé y˚‘q· +, uÛ‘Ñ ê´\T
(1) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé HÓ\≈£î s¡÷. 26,000/`\ ìØí‘· y˚‘·Hêìï bı+<ä&ÜìøÏ
Vü≤≈£îÿqT ø£*– e⁄+{≤s¡T. $ÁXÊ+‘· ñ<√´–ì #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé>±
ìj·T$T+∫q dü+<äs“¡ +¤ ˝À, n{Ïº ñ<√´>∑T\≈£î e]Ô+#·<>ä T∑ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«
ñ‘·sÔ T¡ e⁄\qqTdü]+∫ n‘·ì y˚‘H· êìï ìs¡sí TT+#ê*.
(2) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>±
n{Ïº uÛ‘Ñ ê´\T, ôd\e⁄, |æ+#Ûq· T, uÛ$Ñ wü´ì~Û, Ç\T¢, Ç‘·s¡ uÛ‘Ñ ê´\T bı+<ä&ÜìøÏ
Vü≤≈£îÿqT ø£*–e⁄+{≤s¡T.
6. nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ |ü<Mä ø±\+, uÛ‘Ñ ê´\T

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì Á|ü‹ nq~Ûø±s¡ düuTÑÛ ´&ÉT n‘·ì ìj·÷eTø±ìï n~Ûø±]ø£
sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç ˇø£ |üsê´j·T+˝À eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\
ø±\ |ü]$T‹ì <ë≥≈£î+&Ü |ü<$ä ˝À e⁄+{≤s¡T.
(2) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï Á|ü‹ nq~Ûø±s¡ düuÛÑT´&ÉT πø+Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·« ø£MTwüqT¢, ø£$T{°\ nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\≈£î n{Ïº ø£MTwüqT¢ ˝Ò<ë ø£$T{°\
49
düe÷y˚XÊ\≈£î Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï+<äT≈£î e]Ô+#˚ düe÷y˚X¯ uÛÑ‘·´+, Á|üj·÷D
Ks¡TÃ\T, ~qdü] uÛ‘Ñ ´· +, n{Ïº Ç‘·s¡ uÛ‘Ñ ê´\T bı+<ä&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT ø£*–
e⁄+{≤s¡T.
7. nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ U≤∞\qT uÛØÑ Ô #˚jT· &É+

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú˝Àì nq~Ûø±]ø£ düuÛÑT´&ÉT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ‘·q #˚Áyê\T‘√
Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± ‘Ó*j·T|üsT¡ dü÷Ô @ düeTj·T+˝ÀHÓH’ ê ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷
#˚j·Te#·TÃqT.
(2) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´ì Äø£dàæ ø£ U≤∞ì ‘êC≤ m+|æø£ <ë«sê
uÛØÑ Ô #˚j÷· *. U≤∞ uÛØÑ Ô #˚jT· &ÜìøÏ m+|æøs£ TTq e´øÏÔ me] kÕúq+˝À Äj·Tq
m+|æø£ ø±ã&çHês√ Ä düuÛÑT´ì |ü<äM ø±\|ü]$T‹˝À $T–*q ø±˝≤ìøÏ
e÷Á‘·yT˚ |ü<$ä ˝À e⁄+{≤s¡T.
8. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\ ‘=\–+|ü⁄

#·≥+º ˝Àì 11e $uÛ≤>∑+˝À ì]∆w|ºü ]ü Ãq @<˚ì ø±s¡D+ô|’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ á
ñ<˚X› +¯ ø√dü+ ìj·T$T+#·ã&çq uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« ø±s¡´<ä]Ù ôVA<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº
n~Ûø±]#˚ ‘·>T∑ Ø‹>± düÁø£eT+>± $#ês¡D »s¡T|ü≈î£ +&ÜqT, düuTÑÛ ´ìøÏ ‘·q yê<äqqT
$ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq neø±XÊìï Çe«≈£î+&ÜqT @ düuTÑÛ ´&çï |ü<$ä
qT+&ç ‘=\–+#·sê<äT.
9. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú ø±s¡´<ä]Ù

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú <ëìø√dü+ ˇø£ ø±s¡´<ä]Ùì ìj·T$TdüT+Ô ~.
(2) ø±s¡´<ä]Ù ìj·÷eTø£+ ìj·TeTìã+<Ûqä \qT ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ìã+<ÛHä êe[
<ë«sê ìs¡sí TTdüT+Ô ~.
50
(3) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\qT düeTq«j·T|üsÃ¡ &É+, düe÷y˚X|¯ sü Ã¡ &É+ ø√dü+
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ ]ø±s¡T\¶ ìs¡«Vü≤D, ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ n‘·ìøÏ
ìπs•› +#˚ n{Ïº Ç‘·s¡ $wüj÷· \≈£î ø±s¡´<ä]ÙøÏ u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+~.
10. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\T

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Á|ü<Ûëq ø±s¡´kÕúq+˝À ˝Ò<ë #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé#˚ ìs¡ísTT+#˚
$<Ûä+>± n{Ïº Ç‘·s¡ Á|ü<˚X¯+˝À kÕ<Ûës¡D+>± eT÷&ÉT HÓ\\ ‘·s¡Tyê‘·
dü+e‘·‡s¡+˝À ø£˙dü+ Hê\T>∑T |üsê´j·÷\≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú düe÷y˚Xe¯ Tyê«*.
(2) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì ◊<äT>∑Ts¡T≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü düuTÑÛ ´\≈£î
Ç∫Ãq Áyê‘· |üPs¡«ø£ nuÛ´Ñ s¡qú ô|q’ ˝Ò<ë øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ä<˚X+¯ ô|q’ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú Á|ü‘´˚ ø£ düe÷y˚XÊìï @sêŒ≥T #˚jT· e#·TÃqT.
(3) ˇø£ kÕ<Ûës¡D düe÷y˚XÊìï »s¡T|ü&ÜìøÏ 15 s√E\ H√{°dTü qT, Á|ü‘´˚ ø£
düe÷y˚XÊìï »s¡T|ü&ÜìøÏ 3 s√E\ H√{°dTü qT n{Ïº düe÷y˚XÊìï »s¡T|üuÀj˚T
Á|ü<X˚ +¯ , düeTj·T+, ñ<˚X› Êìï ‘Ó*j·T|üsT¡ dü÷Ô düuTÑÛ ´\≈£î H√{ÏdTü Çyê«*.
(4) Á|ü‹ düe÷y˚XÊìøÏ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+#ê*. Äj·Tq / ÄyÓT
>¬ s’ T¡ Vü‰»Ø˝À Vü‰»s¡sTTq düuTÑÛ ´\#˚ yê]˝À qT+&ç mqTïø=qã&É¶ Á|æôd&’ +ç >∑T
n~Ûø±] n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#ê*.
(5) düe÷y˚X+¯ ˝À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ìs¡jí ÷· ìï nedüse¡ TsTTq≥¢sTT‘˚ Vü‰»s¡sTTq
düuTÑÛ ´\ z{Ï+>∑T <ë«sê kÕ<Ûës¡D yÓTC≤]{°‘√ rdüTø√yê*. #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé /
#ÛÓ’s¡àHé ˝Ò<ë n‘·ì ¬>’s¡TVü‰»Ø˝À n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+∫q düuÛÑT´&ÉT ¬s+&Ée ˝Ò<ë
ìsêíjT· ø£ z≥TqT ø£*–e⁄+{≤s¡T.
(6) Á|ü‹ düuÛÑT´&ÉT ˇø£ z≥TqT ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(7) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊìøÏ ◊<äT>∑Ts¡T düuTÑÛ ´\ ø√s¡+ e⁄+&Ü*.
51
(8) düuTÑÛ ´&ÉT 10 s√E\ H√{°dTü Çe«≈£î+&Ü @<˚ì $wüj÷· ìï düe÷y˚X+¯ |ü]o\q
ø√dü+ eTT+<äT≈£î rdüTø=ì e#˚Ã Vü≤≈£îÿqT ø£*–e⁄+&ÉsT¡ . nsTT‘˚, #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé
/ #Ûs’Ó à¡ Hé ‘·q $#·øD
å£ ‘√ Ä $<Û+ä >± #˚jT· eTì n‘·ìì Ä<˚•+∫q|ü⁄&ÉT
$TqVü‰sTT+|ü⁄ e⁄+≥T+~.
(9) düuTÑÛ ´\≈£î düe÷y˚X+¯ H√{°dTü qT yÓTôd+»s¡T <ë«sê <ëìì ã{≤«&Ü #˚jT· &É+
<ë«sê ˝Ò<ë ‘Ó*dæq n‘·ì ∫e] ìyêdü+ ˝Ò<ë yê´bÕs¡ ∫s¡THêe÷≈£î
]õdüsº T¡ ¶ b˛dtº <ë«sê ˝Ò<ë dü+düú ø±s¡´<ä]Ù Äj·÷ øπ düT |ü]dæ‘ú T· \˝À j·TTø£eÔ Tì
nqTø=ìq $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ $<Ûëq+˝À Çe«e#·TÃqT.
11. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+dü#

ú ˚ ì|ü⁄DT\ dü+|òTü + ìj·÷eTø£+, yê{Ï Vü≤≈£îÿ\T
(1) |üP]Ô>± düuTÑÛ ´\‘√ ˝Ò<ë |üP]Ô>± Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\‘√ ˝Ò<ë ø=+‘·eT+~ düuTÑÛ ´\‘√
˝Ò<ë ø=+‘·eT+~ Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\‘√ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q
$<Û+ä >± n{Ïº ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú mìï dü+|ò÷ü \HÓH’ ê @sêŒ≥T
#˚j·Te#·TÃqT.
(2) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuÛÑT´\T ø±q{Ïº dü+|òüT+˝Àì Ç‘·s¡ düuÛÑT´\≈£î düe÷y˚XÊ\≈£î
Vü‰»s¡Tø±e&É+ ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº
düe÷y˚X¯ uÛ‘Ñ ê´\qT, Á|üj÷· D Ks¡TÃ\T #Ó*+¢ #·&eÉ Te⁄‘·T+~.
12. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú kÕ<Ûës¡D $<ÛTä \T

ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú á ÁøÏ+~ $<ÛTä \qT ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃqT. ny˚$T≥+fÒ `
(i) 3, 4, 6 $uÛ≤>±\ ÁøÏ+<ä düeT≈£L]Ãq ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ
ø±s¡´$<ÛëHêìï, e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT ìsêú]+#ê*.
(ii) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , yê{Ï n+XÊ\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q @<˚ì $wüjT· +ô|’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ dü\Vü‰ Çe«&É+.
52
(iii) sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi¢̄ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT düeTq«j·T|üsÃ¡ &É+.
(iv) sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&Éfi¯¢≈£î kÕ+πø‹ø£ düVü‰j·÷ìï, e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘ê«ìï
düeT≈£Ls¡Ã&É+.
(v) n<Û´ä j·THê\qT ìs¡«Væ≤+#·&+É , <äsê´|ü⁄\Ô T, |ü]XÀ<Ûqä \≈£î u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#·&+É .
(vi) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú <ëì $<ÛTä \qT düeTs¡eú +‘·+>± ìs¡«]Ô+#·&+É ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú≈£î kÕ+πø‹ø£ düVü‰j·÷ìï n+~+#·&ÜìøÏ eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î
$T+#·≈î£ +&Ü ˇø£ ì]∆wºü ø±˝≤ìøÏ ì|ü⁄DT\qT ìj·T$T+#·&+É . nsTT‘˚, meπsì
ì|ü⁄DÏ&çì eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î $T+∫ ìj·T$T+#ê*‡q ÄeX¯´ø£‘·,
‘·|Œü ìdü] dü+<äs“¡ +¤ nsTTq≥¢sTT‘˚ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n{Ïº ìj·Te÷ø±ìøÏ
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ qT+&ç eTT+<ädTü Ô nqTeT‹ì rdüTø√yê*.
(vii) Jyêes¡D JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+,
Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå ,£
Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ kÕ+πø‹ø£, >∑D≤+ø£ düe÷#ês¡+,
ìj·TeTìã+<Ûqä \T, dü+Væ≤‘·\T ˝Ò<ë e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\ ùdø£sD
¡ qT dü+ø£\Hê\
Á|ü#T· s¡DqT #˚|≥
ü &º +É .
(viii) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øD
å£ , yê{Ï n+XÊ\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\ |ü]C≤„q
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L]q Á|üj÷Ó »Hê\qT ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫q |ü+|üø+£
n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ Á|ükÕs¡e÷<Û´ä e÷\ <ë«sê ˇø£ düeTÁ>∑ ø±s¡´Áø£e÷ìï
@sêŒ≥T#˚j·÷*.
(ix) Jyêes¡D JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+
ø±s¡´Áø£e÷\˝À ìj·TT≈£îÔ\sTTq ˝Ò<ë ìj·TT≈£îÔ\qT #˚j·÷\qTø=+≥Tqï
dæã“+~øÏ •ø£D
å ø±s¡´Áø£e÷\ s¡÷|üø\£ Œq, ìs¡«Vü≤D.
(x) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ‘·q dü«+‘· sêã&ÉT\T, n+‘˚>±ø£ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ qT+&ç
sêã&ÉT\qT <äèwæ˝º À e⁄+#·Tø=ì yê]¸ø£ ã&Ó{® ŸqT ‘·j÷· s¡T#˚jT· &É+. nsTT‘˚
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ #˚jT· ã&çq øπ {≤sTT+|ü⁄\qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ÄyÓ÷~+∫q
ã&Ó{® Ÿ ìã+<Ûqä \ø£qT>∑TD+>±H˚ ìs¡«Væ≤+#ê*.
53
(xi) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ‘·q $<ÛäT\qT |ü{Ïwüºe+‘·+>± ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ, πø+Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ |ü<eä ⁄\qT @sêŒ≥T#˚jT· &ÜìøÏ dæbÕò s¡T‡ #˚jT· &É+. nsTT‘˚, n{Ïº
|ü<äe⁄\qT @sêŒ≥T #˚ùd dü+<äs¡“¤+˝À XÊX¯«‘· / ‘ê‘êÿ*ø£ ˝Ò<ë @<˚ì
dü«uÛ≤e+˝À >∑\ n{Ïº |ü<$ä ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« eTT+<ädTü Ô nqTeT‹ ˝Ò≈î£ +&Ü
ìj·÷eTø£+ #˚jT· sê<äT.
(xii) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±s¡T\, dæã“+~ ìj·÷eTø£ $<ÛëHêìï ÄyÓ÷~+#·&+É .
(xiii) düeTs¡úe+‘·eTsTTq ìs¡«Vü≤D, n_Ûeè~∆, düTdæús¡ $ìjÓ÷>±\T e⁄+&˚˝≤
#·÷&É{≤ìøÏ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº T¡ ,¢ m\Áø±ºìø˘ &˚{≤uÒd\t <ë«sê Jeeqs¡T\T,
düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hê\ ø√dü+ &˚{≤uÒd\t qT kÕú|+æ #·&ÜìøÏ, düe÷#ês¡+,
|üÁ‘ê\qT düeT≈£Lsπ Ã eédü\ú qT ø£*Œ+#·&ÜìøÏ #·s´¡ \qT rdüTø√e&É+.
(xiv) #·{≤ºìï düeTs¡eú +‘·+>± neT\T|üsÃ¡ &É+ ø√dü+ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfió¯ ,¢
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± Ä<˚XÊ\qT Çe«&É+.
(xv) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú |üì rs¡T, #·≥º+ neT\T >∑T]+∫ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
ìy˚~+#·&É+.
(xvi) m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT Jeeqs¡T\≈£î dü+ã+~Û+∫ 6e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Á|üj÷Ó »q |ü+|üø£ s¡TdüTeTTqT dæbÕò s¡dTü #˚jT· &É+, düe]+#·&+É ,
edü÷\T #˚jT· &É+ ˝Ò<ë 19e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä sêj·T©º\
e÷s¡TŒ\T.
(xvii) ì]›wºü ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfió¯ ,¢ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´
ø£$T{°\≈£î düV‰ü j·Tø£ Á>±+≥T¢, Á>±+≥T¢ eT+ps¡T #˚jT· &É+.
(xviii) #·≥+º neT\T dü+<äs“¡ +¤ >± @<˚ì ÁbÕ+‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫ uÛÖ‹ø£ ‘·ìFì
#˚|ü≥º&É+.
(xix) nÁø£ e T |ü < ä › ‹ ˝À uÛ ≤ s¡ ‘ · <˚ X ¯ + qT+&ç bı+~q @<˚ ì Jeeqs¡ T ,
düV≤ü |ü]C≤„q+ô|’ uÛ≤s¡‘· <˚X+¯ yÓ\T|ü\ @<˚ì <˚X+¯ ˝À y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ
eT+ps¡TqT e´‹πsøÏ+#·&ÜìøÏ Hê´j·Tì|ü⁄DT\ ìj·÷eTø£+‘√ düVü‰
nedüse¡ TsTTq #·s´¡ \qT rdüTø√e&É+.
54
(xx) m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ πø{≤sTT+∫q ˝Ò<ë Ä<˚•+∫q $<Ûä+>±
n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛTä \qT ìs¡«Væ≤+#·&+É .
13. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé n~Ûø±sê\T, $<ÛTä \T
(1) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé dü+düú s√EyêØ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ô|’ düeTÁ>∑ ìj·T+Á‘·DqT
ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(2) 10e $uÛ≤>∑+˝Àì ìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì
dæã“+~, n~Ûø±s¡T\ô|’ kÕ<Ûës¡D n»e÷sTTw” n~Ûø±sê\qT ø£*– e⁄+{≤s¡T.
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eéVü‰sê\ ìs¡«s¡Ôq, ìs¡«Vü≤D ø√dü+ nedüs¡eTsTTq
Ä<˚XÊ\qT C≤Ø #˚jT· e#·TÃqT.
(3) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú jÓTTø£ÿ s¡Vü≤dü´ |üÁ‘ê\T, ]ø±s¡T¶\≈£î
ÇHé#êÛ Ø®>± e⁄+{≤s¡T. yê{Ï dü+s¡øD å£ u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+~.
(4) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú C≤Ø#˚jT· uÀj˚T nìï dü÷#·q\T, nìï ñ‘·sÔ T¡ e⁄\T #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé
/ #Ûs’Ó à¡ Hé dü+‘·ø+£ ‘√ ˝Ò<ë ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Bì ø√dü+ <ëì ‘·s|¡ ⁄üò q n~Ûø±s¡+
Çe«ã&çq meπsì Ç‘·s¡ n~Ûø±] dü+‘·ø+£ ‘√ e⁄+&Ü*.
(5) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé dü«j·T+>± >±ì ˝Ò<ë á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ n~Ûø±s¡+ bı+~q
n~Ûø±] <ë«sê >±ì ÄyÓ÷~‘· ã&Ó≥® T qT+&ç nìï #Ó*+¢ |ü⁄\≈£î eT+ps¡T\qT,
ã{≤«&Ü\qT #˚jT· e#·TÃqT.
(6) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé nìï n+#·Hê\≈£î |ü]bÕ\ø£, kÕ+πø‹ø£ eT+ps¡T\qT
Çe«&ÜìøÏ |üP]Ô n~Ûø±sê\qT ø£*–e⁄+{≤s¡T.
(7) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nìï düe÷y˚XÊ\qT ìs¡«Væ≤+∫ n<Ûä´ø£å‘·
eVæ≤+#ê*. ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú rdüTø=ìq nìï ìs¡j í ÷· \T düÁø£eT $<Ûëq+˝À
neT\T »]π>˝≤ #·÷&Ü*.
(8) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À
n‘·ìøÏ n|üŒ–+∫q $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ n~Ûø±sê\qT ñ|üj÷Ó –+∫ ‘·~‘·s¡
$<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#ê*.
55
14. Jyêes¡D eqs¡T\T, düV≤ü dü+|
Á <ü ëj·Tø£ |ü]C≤„Hê\ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+
ø±sê´#·s¡D
(1) |ü]XÀ<Ûqä ˝Ò<ë yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ Jeeqs¡T\T, düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£
|ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú qT+&ç ÄyÓ÷<ëìï Ä•düTqÔ ï
@eπsì e´øÏÔ bòÕs¡+`1˝À <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· *.
(2) (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Á|ü‹ <äs¡U≤düTÔ‘√ bÕ≥T |ü~y˚\ s¡÷bÕj·T\
|òE
” qT #Óø˘ ˝Ò<ë ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ù|]≥ rdüTø=ìq Á&Ü|ò⁄ü º s¡÷|ü+˝À ì~Û>±
»‘· #˚j÷· *.
(3) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü\ú ‘√ dü+Á|ü~+∫, n~ nedüse¡ Tì
uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± <äsU¡ ≤düTÔ <ës¡T, Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç n{Ïº n<äq|ü⁄
düe÷#êsêìï ùdø£]dü÷,Ô kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈î£ <äsU¡ ≤düTÔ n+~q ‘˚B qT+&ç
Äs¡T HÓ\\ ø±\ |ü]$T‹ ˝À|ü\ <äsU¡ ≤düTqÔ T |ü]wüÿ]+#ê*.
(4) <äsU¡ ≤düTÔ jÓ÷>∑´‘· $wüjT· +˝À dü+‘·è|æÔ #Ó+<äT‘·Tqï MT<ä≥, ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº ìj·TeT ìã+<Ûqä \qT $~Û+#·&ÜìøÏ
˝Àã&ç Jeeqs¡T\, düV≤ü |ü]C≤„q $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T
#˚j·Tq>∑TqT.
(5) $ìjÓ÷>∑ ÄyÓ÷<ä+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄBÛøè£ ‘· n~Ûø±], <äsU¡ ≤düTÔ <ës¡Tì#˚
dü+‘·ø+£ #˚jT· ã&çq ˇø£ Áyê‘· |üPs¡«ø£ ˇ|üŒ+<ä+ s¡÷|ü+˝À e⁄+≥T+~.
(6) (5) ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä ìπs•› +∫q ˇ|üŒ+<ä+ bòÕs¡+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚
ìsêú]+#·&ÉeTe⁄‘·T+~. n+<äT˝À á ÁøÏ+~ n+XÊ\T #˚]e⁄+&Ü*,
ny˚$T≥+fÒ `
(i) ÄyÓ÷<ëìï ø√s¡T‘·Tqï <äsU¡ ≤düTÔ kÕ<Ûës¡D \øå±´\T, ñ<˚X› +¯
(ii) düe÷#ês¡+‘√ düV‰ü Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $es¡D
(iii) Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ ñ<˚›XÊ\T (|ü]XÀ<Ûäq, ô|+|üø£+, yêDÏ»´
$ìjÓ÷>∑+ yÓTT<ä˝q’… $)
56
(iv) @j˚T wüs‘¡ T· \ ÁøÏ+<ä <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\qT ø√s¡e#·TÃqT
(v) Á<äe´ dü+ã+<Ûä, Ç‘·s¡ nqTwü+–ø£ Á|üjÓ÷»Hê\ |ü]e÷D+.
nedüs¡eTsTTq≥¢sTT‘˚, Á|ü‘˚´øÏ+∫ ˇø£ Je |ü<ësêúìï |ü]XÀ<Ûäq
ñ<˚ › X Ê\≈£ î rdü T ø=ì, <ä ] $T˝≤ yêDÏ » ´ $ìjÓ ÷ >±\≈£ î
$ìjÓ÷–+#·Tø=+{≤eTì nuÛÑ´]ú+∫q dü+<äs¡“¤+˝ÀqT, n+‘˚>±ø£,
‘·sT¡ yê‹ ø±\+˝À n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q $ìjÓ÷>∑+˝À @<˚ì Ç‘·s¡
e÷s¡TŒ e⁄qï dü+<äs“¡ +¤ ˝ÀqT ‘êC≤>± ˇ|üŒ+<ëìï ≈£î<äTs¡TÃø=q&ÜìøÏ
yê>±∆q+ #˚jT· &É+
(vi) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hê\qT
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eTT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&Ü ‘·èrj·T |üø±å ìøÏ ã~©
#˚jT· &É+ô|’ Ä+ø£\å T
(vii) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T&ÉT $ìjÓ÷>±ìï ø√s¡T‘·Tqï{Ïº Jeeqs¡T\ |ü]e÷D+,
HêD´‘· n+XÊ\ô|’ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú#˚ ìs¡ísTT+∫q |ü]$T‹ì
bÕ{Ï+#·&É+
(viii) $ìjÓ÷–+#·Tø√yê\ì nuÛ´Ñ ]ú+∫q Jeeqs¡T ª]|òs¬ü qT‡ XÊ+|æ˝ŸμqT
39e $uÛ≤>∑+˝À >∑T]Ô+∫q ìøÏ|å Ôü kÕúq+˝À &çbÕõ{Ÿ #˚jT· &ÜìøÏ Vü‰MT.
(ix) |ü]XÀ<Ûqä , Ç‘·s¡ n_Ûeè~∆ n+XÊ\ô|’ Áø£eT+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü »q kÕúsTT
ìy˚~ø£ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ düeT]Œ+#·&+É
(x) #·≥+º , ìj·Te÷e[˝Àì ìã+<Ûqä \T, <˚X+¯ ˝À neT\T˝À e⁄qï Ç‘·s¡
dü+ã+~Û‘· #·{≤º\≈£î ìã<äT\∆ e⁄‘êeTì yê>±›q+
(xi) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\ dü+s¡øD å£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+
#·s´¡ \≈£î dü<Tä bÕj·÷\qT ø£*Œ+#·&ÜìøÏ yê>±›q+
(xii) ùdø£sD¡ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T |üsêés¡D Á|üu≤Û yê\qT ø£ìwü‘º s· +¡ #˚jT· &ÜìøÏ
yê>±›q+.
(xiii) ˇ|üŒ+<ä+ ø±\|ü]$T‹, ˇ|üŒ+<ä+ s¡<äT›≈£î H√{°düTe+{Ï Hê´j·T
dü+ã+<Ûä ìã+<Ûqä \T
57
(xiv) e´øÏ>Ô ‘∑ · wüs‘¡ T· \ dü«‘·+Á‘· neT\T kÕeTs¡‘ú ,· ˇ|üŒ+<ä+ ‘=\–+|ü⁄
nq+‘·s+¡ e⁄+&˚ Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ ˝À u≤<Û´ä ‘·\ @sêŒ≥T. #Ó*+¢ |ü⁄
u≤<Ûä´‘·\qT |ü]$T‘·+ #˚j·TT dü+|òüT≥q\T (Á|üø£è‹ yÓ’|ü]‘ê´\T),
eT<Û´ä e]Ô‘«· +, @<˚ì s¡V≤ü dü´ dü+ã+<Ûä wüs‘¡ T· \T.
(7) $ìjÓ÷>∑ wüs‘¡ T· \˝À $ìjÓ÷>±ìï eT+ps¡T #˚dTü qÔ ï{Ïº Jeeqs¡T\ dü+s¡øDå£ ,
|ü]s¡øD
å£ ø√dü+ ì]∆w+ºü >± #·s´¡ \qT dü÷∫+#·e#·TÃqT.
(8) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nuÛ´Ñ s¡qú düeTà‹+#·<–ä q~>± ˝Ò<ìä n~ uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚
n+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qT Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT #˚dæ, <äs¡U≤düTÔqT
‹s¡düÿ]+#·e#·TÃqT.
(9) <äs¡U≤düTÔ<ës¡T&ÉT ‘·q yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq
neø±XÊìï ø£*Œ+∫q MT<ä≥ e÷Á‘·yT˚ <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#ê*.
(10) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eT+ps¡T #˚dqæ ÄyÓ÷<ë\ >∑T]+∫ yêsêÔ|Áü ‹ø£\T ˝Ò<ë
m\Áø±ºìø˘ MT&çj÷· <ë«sê $düèÔ ‘· Á|ü#ês¡+ ø√dü+ #·s´¡ \T rdüTø√yê*.
ÄyÓ÷<ëìï Ç∫Ãq{Ïº Äj·÷ wüs‘¡ T· \qT HÓsy¡ s˚ Ã¡ &Üìï ìØí‘· ìj·T$T‘·ø±*ø£+>±
düMTøÏå+#ê*.
15. $ìjÓ÷>∑+ / ÄyÓ÷<ä+ s¡<Tä ›

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú @<˚ì |òsæ ê´<äTô|q’ ˝Ò<ë ‘·q+‘·‘êqT>± 15e ìj·TeT+
ÁøÏ+<ä $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ Ç∫Ãq eT+ps¡TqT ñ|üd+ü Vü≤]+#·Tø√e#·TÃqT.
á ÁøÏ+~ wüs‘¡ T· \ ÁøÏ+<ä Áyê‘· |üPs¡«ø£ ˇ|üŒ+<ëìï s¡<Tä › #˚jT· e#·TÃqT,
ny˚$T≥+fÒ `
(i) ÄyÓ÷<ä+ eT+ps¡TqT bı+~q{Ïº e´øÏÔ #·≥+º ˝Àì @<˚ì ìã+<Ûqä \qT
˝Ò<ë ÄyÓ÷<ä+ eT+ps¡T wüs‘¡ T· \qT ñ\¢+|òTæ +#ês¡ì düùV≤‘·Tø£eTsTTq
$XÊ«dü ÁbÕ‹|ü~ø£ô|q’
(ii) e´øÏÔ ˇ|üŒ+<ä+˝Àì ìã+<Ûqä \qT bÕ{Ï+#·&+É ˝À $|ò\ü eTsTTq|ü⁄&ÉT
58
(iii) $ìjÓ÷>∑ wüs‘¡ T· \˝À <˚ìHÓH’ ê HÓsy¡ s˚ Ã¡ &É+˝À $|ò\ü eTsTTq|ü⁄&ÉT
(iv) |üsêés¡D |ü]s¡ø£åD, JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD\ n+XÊ\˝À Á|üC≤
Á|üj÷Ó »HêìøÏ $|ò÷ü ‘·+ ø£*–q dü+<äs“¡ +¤ ˝À
(2) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~ C≤Ø #˚dqæ Á|ü‹ s¡<Tä › ñ‘·sÔ T¡ e⁄ qø£\TqT $ìjÓ÷>±ìï
ìùw~+#·&+É ø√dü+ n˝≤π> @<˚ì qwü+º yê{Ï*‘¢ ˚ eT~+|ü⁄ #˚dæ Ä qcÕºìï
sêã≥º&ÜìøÏ #·s´¡ \qT rdüTø=H˚+<äT≈£î dü+ã+~Û‘· sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*øÏ,
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î |ü+bÕ*.
16. Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ô|’ Ä+ø£\å T

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~ nedüse¡ Tì, düeTT∫‘·eTì uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚ á ÁøÏ+~
ø±s¡D≤\ #˚‘· Je eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ nuÛ´Ñ s¡qú ô|’ Ä+ø£\å T $~Û+#·&ÜìøÏ
˝Ò<ë ìùw~+#·&+É ø√dü+ #·s´¡ \T rdüTø√yê*, ny˚$T≥+fÒ `
(i) $ìjÓ÷>∑ nuÛ´Ñ s¡qú qT @<˚ì nbÕj·Tø£s,¡ n+‘·]+∫b˛‘·Tqï C≤‘·T\
ø√dü+ #˚jT· &ÉeTsTT+~
(ii) $ìjÓ÷>∑ nuÛÑ´s¡úqqT @<˚ì $\ø£åD, ns¡T<Ó’q C≤‘·T\ ø√dü+
#˚j·T&ÉeTsTT+~.
(iii) $ìjÓ÷>∑ nuÛ´Ñ s¡qú kÕúìø£ Á|ü»\ eè‘·T\Ô yê]ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìøÏ
<ë] rj·Te#·TÃqT.
(iv) $ìjÓ÷>±ìøÏ #˚dqæ nuÛ´Ñ s¡qú , ìj·T+Á‘·D, ‘·–+Z |ü⁄\≈£î Çã“+~ø£s+¡ >±
|ü]D$T+#˚ Á|ü‹≈£L\ |üsêés¡D Á|üu≤Û yêìøÏ <ë] rj·Te#·TÃqT.
(v) $ìjÓ÷>∑ nuÛ´Ñ s¡qú »qT´ dü+ã+<Ûä Áø£eTø£j å ÷· ìøÏ ˝Ò<ë Jyêes¡D
eédüú |üìrs¡TqT Á|üu≤Û $‘·|sü Ã¡ &ÜìøÏ <ë] rj·Te#·TÃqT.
(vi) eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ ñ<˚›X¯+ C≤rj·T Á|üjÓ÷»Hê\≈£î uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
≈£î<äTs¡TÃø=qï Ç‘·s¡ dü+ã+~Û‘· n+‘·sê®rj·T ˇ|üŒ+<ë\≈£î $s¡T<ä+∆ >±
ñ+&É&É+.
59
17. |ü]XÀ<Ûäq |òü*‘ê\qT ã~© #˚j·T&É+ ø√dü+ ÄyÓ÷<ä+ bı+<˚+<äT≈£î
ø±sê´#·s¡D
(1) uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ qT+&ç bı+~q Jeeqs¡T\≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü]XÀ<Ûäq
|ò*ü ‘ê\qT q>∑<Tä Á|ü‹|ò\ü + ø√dü+ $<˚o C≤rj·TT\≈£î, ø£+ô|˙\≈£î, Á|üyêdü
uÛ≤s¡rj·TT\≈£î ã~© #˚j÷· \ì Äø±+øÏdå Tü qÔ ï meπsì e´øÏÔ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú bòÕs¡+`2˝À <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· *.
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä Á|ü‹ <äs¡U≤düTÔ‘√ bÕ≥T s¡÷. 5,000/`\
s¡TdüTeTTqT JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ù|]≥ rdüTø=ìq u≤´+≈£î Á&Ü|òü⁄º
˝Ò<ë #Óø˘ s¡÷|ü+˝À »‘·|sü êÃ*.
(3) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä Á|ü‹ <äsU¡ ≤düTqÔ T ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·
es¡≈£î n~ n+~q ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT HÓ\\ ø±\|ü]$T‹ ˝À|ü\
|ü]wüÿ]+#ê*.
(4) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T&ÉT nìï nedüsê\qT HÓsy¡ s˚ êÃs¡ì dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥,
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Á|ü‹ øπ düT˝À n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± $~Û+#·uÀj˚T
n{Ïº ìj·TeTìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT ã~©#˚jT· &ÜìøÏ
ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T #˚jT· e#·TÃqT.
(5) ã~© ÄyÓ÷<ëìï ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄBÛø£è‘· n~Ûø±], <äs¡U≤düTÔ<ës¡T\#˚
‘·>T∑ Ø‹>± dü+‘·ø+£ #˚jT· ã&çq ˇø£ Áyê‘·|Pü s¡«ø£ ˇ|üŒ+<ä+ <ë«sê eT+ps¡T
#˚jT· &ÉeTe⁄‘·T+~. ˇ|üŒ+<ä |üÁ‘ê\T ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >±
e⁄+&Ü*.
(6) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú <äs¡U≤düTÔqT nqTeT‹+#·˝ÒeTì n~ uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚
n+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qT Áyê‘·|üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT#˚dæ <äs¡U≤düTÔqT
‹s¡düÿ]+#·e#·TÃqT.
(7) nsTT‘˚, <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T&ÉT ‘·q yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq
neø±XÊìï ø£*Œ+∫q MT<ä≥ e÷Á‘·yT˚ <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#ê*.
60
18. y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ëìï
bı+<ä&ÜìøÏ ø±sê´#·sD ¡
(1) uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç bı+~q Jeeqs¡T düV≤ü |ü]C≤„q+ô|’ |ü]XÀ<Ûqä Ä<Ûës¡+>±
ù|f…+{Ÿ ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· \ì
Ä•düTqÔ ï meπsì e´øÏÔ bòÕs¡+`3˝À <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· *.
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä Á|ü‹ <äsU¡ ≤düT‘Ô √bÕ≥T ◊<äTy˚\ s¡÷bÕj·T\
|òE
” qT #Ó*+¢ #ê*.
(3) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú <äsU¡ ≤düTqÔ T ‘·>T∑ Ø‹>± eT~+|ü⁄#˚dqæ ‘·sT¡ yê‘·, @<˚ì n<äq|ü⁄
düe÷#êsêìï ùdø£]+∫q ‘·sT¡ yê‘·, jÓ÷>∑´‘· ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈î£
n~ n+~q ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT HÓ\\ ø±\|ü]$T‹ ˝À|ü⁄>± <äsU¡ ≤düTqÔ T
|ü]wüÿ]+#ê*.
(4) <äs¡U≤düTÔ<ës¡T nedüs¡eTsTTq nìï nedüsê\qT HÓs¡y˚sêÃs¡ì dü+‘·è|æÔ
#Ó+<äT‘·Tqï MT<ä≥, Á|ü‹ πødüT˝À n~ j·TTø£ÔeTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>±
$~Û+#·uÀj˚T n{Ïº ìj·TeTìã+<Ûäq\≈£î ˝Àã&ç ù|f…+{Ÿ ˝Ò<ë @<˚ì
y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ≈£î <äsU¡ ≤düTÔ #˚dTü ø√e&ÜìøÏ ÄyÓ÷<ëìï Çe«e#·TÃqT.
(5) ÄyÓ÷<ëìï ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄBÛøè£ ‘· n~Ûø±], <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T#˚ ‘·>T∑ Ø‹>±
dü+‘·ø£+ #˚j·Tã&çq ˇø£ Áyê‘· |üPs¡«ø£ ˇ|üŒ+<ä+ <ë«sê eT+ps¡T
#˚jT· &ÉeTe⁄‘·T+~. ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˇ|üŒ+<ä+ bòÕsêìï ìs¡sí TT+#·e#·TÃqT.
(6) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nuÛÑ´s¡úqqT nqTeT‹+#·˝ÒeTì n~ uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚
n+<äT≈£î>∑\ ø±s¡D≤\qT Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT#˚dæ <äs¡U≤düTÔqT
‹s¡düÿ]+#·e#·TÃqT. ‹s¡düÿs¡D ñ‘·Ôs¡Te⁄ C≤Ø #˚j·T&ÜìøÏ eTT+<äT
<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ yê<äq $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ ˇø£ neø±XÊìï ø£*Œ+#ê*.
61
19. 20e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä ‘·èrj·T |üø£å ã~©øÏ
ø±sê´#·s¡D
(1) Jeeqs¡T\T, düV≤ü |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ ÄyÓ÷<ëìï bı+~q
e´≈£îÔ\T $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T ˝Ò<ë |ü]C≤„Hêìï @eπsì Ç‘·s¡
e´øÏøÔ Ï ˝Ò<ë dü+dü≈ú î£ ãB* #˚j÷· \ì ñ<˚•› +∫q|ü⁄&ÉT, bòÕs¡+`4˝À ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+dü≈ú î£ <äsU¡ ≤düTÔ #˚j÷· *.
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä Á|ü‹ <äsU¡ ≤düT‘Ô √ bÕ≥T |ü~y˚\ s¡÷bÕj·T\
|òE
” qT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ù|]≥ rdüTø=ìq u≤´+≈£î Á&Ü|ò⁄ü º
˝Ò<ë #Óø˘ s¡÷|ü+˝À »‘·|sü êÃ*.
(3) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú @<˚ì n<äq|ü⁄ düe÷#êsêìï ùdø£]+∫q ‘·s¡Tyê‘·
kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·es¡≈î£ <äsU¡ ≤düTÔ n+~q ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT HÓ\\ ˝À|ü⁄>±
|ü]wüÿ]+#ê*.
(4) <äs¡U≤düTÔ<ës¡T nedüs¡eTsTTq nìï nedüsê\qT HÓs¡y˚sêÃs¡ì dü+‘·è|æÔ
#Ó+<äT‘·Tqï MT<ä≥, Á|ü‹πødüT˝À n~ j·TTø£ÔeTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>±
$~Û+#·uÀj˚T n{Ïº ìj·TeTìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç ª‘·èrj·T|üøμå£ ã~© ø√dü+
ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T #˚jT· e#·TÃqT.
(5) ÄyÓ÷<ëìï (4)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄBÛøè£ ‘· n~Ûø±],
<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T#˚ ‘·>T∑ Ø‹>± dü+‘·ø+£ #˚jT· ã&çq ˇø£ Áyê‘·|Pü s¡«ø£ ˇ|üŒ+<ä+
<ë«sê eT+ps¡T #˚jT· e#·TÃqT.
(6) ˇ|üŒ+<ä+ bòÕs¡+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ ìs¡sí TT+#·ã&˚ $<Û+ä >± e⁄+&Ü*.
(7) nuÛÑ´s¡úqqT nqTeT‹+#·˝ÒeTì n~ uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚, n+<äT≈£î>∑\
ø±s¡D≤\qT Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT#˚dæ <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#·e#·TÃqT.
nsTT‘˚, n{Ïº <äsU¡ ≤düTqÔ T <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ ‘·q yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ
neø±XÊìï ø£*Œ+#·≈î£ +&Ü ‹s¡dÿü ]+#·sê<äT.
62
20. Hê´jÓ÷∫‘· |
Á j
ü ÷Ó »q |ü+|üø+£ ø√dü+ ns¡‘Ω · |
Á e
ü ÷D+ (21e $uÛ≤>∑+)
(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±]ø£ ¬>õ{Ÿ˝À Á|üø£≥q <ë«sê e÷s¡Z<äs¡Ùø±\qT
s¡÷bı+~+∫ Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ dü÷Árø£sD¡ qT $e]düT+Ô ~.
(2) Á<äe´ dü+ã+<Ûä n+XÊ\T, sêj·T©º, C≤sTT+{Ÿ yÓ+#·sT¡ ,¢ f…ø±ï\J ã~©,
ñ‘·Œ‹Ô n_Ûeè~∆, $<ä´ ne>±Vü≤qqT ô|+bı+~+#˚ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T, dü+kÕú>‘∑ ·
kÕeTs¡´ú +, ìsêàD+, yÓ+#·sY ø±´|æ≥˝Ÿ |ò+ü &é e+{Ï Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\qT
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\˝À düeT≈£Ls¡Ã&ÉeTe⁄‘·T+~.
(3) Á|ü j Ó ÷ »q |ü + |ü ø £ + ø√dü + dü ÷ Árø£ s ¡ D qT π ø dü T yêØ ÁbÕ‹|ü ~ ø£ q
ìs¡ísTT+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
(4) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n+<äTu≤≥T˝À>∑\ Jeeqs¡T, düV≤ü |ü]C≤„Hê\qT $ìjÓ÷>±ìøÏ
˝Ò<ë |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\T ã~© ø√dü+ ˝Ò<ë ù|f…+{Ÿ, y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿqT
<äsU¡ ≤düTÔ #˚jT· &ÜìøÏ ˝Ò<ë ‘·èrj·T |üø±å ìøÏ ã~© ø√dü+ meπsì e´øÏøÔ Ï
ÄyÓ÷<ëìï Çdü÷Ô n+<äTu≤≥T˝À>∑\ Jeeqs¡T\T, düV≤ü |ü]C≤„q+ <ë«sê
düeT≈£L]q Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ »]π>˝≤ #·÷&É≥+ ø√dü+
ìj·TeTìã+<Ûqä \qT $~Û+#·e#·TÃqT.
(5) Á|üj÷Ó »Hê\ |ü]e÷D+ n{Ïº ÄyÓ÷<ä+ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚dTü qÔ ï e´≈£î\Ô T,
kÕúìø£ dü+dü\ú T, Á|üj÷Ó »q Vü≤≈£îÿ <ës¡T\˝À dü+Á|ü~+∫ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
eT<Û´ä |üsd¡ Œü s¡ n+^ø±s¡+ô|’ e⁄+≥T+~. $ìjÓ÷>∑ |ü]~Û, ìs¡«Vü≤D <Ûèä ø£Œ<ä+,
Á|üu≤Û e+ Ä•düTqÔ ï |ò*ü ‘·+ kÕúsTT\T, JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+
ø√dü + #· s ¡ ´ \‘√ dü V ü ‰ ìsêú ] +∫q Á|ü e ÷D≤\ $wü j · T +˝ÀqT
ìs¡ísTT+#·e#·TÃqT.
(6) Á|ü‹ πødüTqT ã{Ïº ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú dü«\Œø±*ø£, eT<Ûä´ø±*ø£, Bs¡Èø±*ø£
Á|üjÓ÷»Hê\≈£î Á|üjÓ÷»q |ü+|üø£+ eT~+|ü⁄ ø√dü+ ø±\|ü]$T‹ì
ìã+~ÛdüTÔ+~.
(7) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Á|üj÷Ó »Hê\T JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+
nqTe⁄>± e⁄+&˚˝≤ ìs¡sí TT+#ê*.
63
(8) ˇø£ ìs¡∆wüº e´øÏÔ qT+&ç ˝Ò<ë e´≈£îÔ\ düeT÷Vü≤+ ˝Ò<ë dü+düú\ qT+&ç
Jeeqs¡T\T ˝Ò<ë |ü]C≤„Hêìï $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq dü+<äs“¡ +¤ ˝À n+^ø£]+∫q
yÓTT‘êÔìï õ˝≤¢ j·T+Á‘ê+>∑+ <ë«sê yê]øÏ #Ó*+¢ #˚˝≤ #·÷&É{≤ìøÏ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú #·s´¡ \T rdüTø√e#·TÃqT. n{Ïº e´≈£î\Ô T ˝Ò<ë e´≈£î\Ô düeT÷Vü≤+ ˝Ò<ë
dü+dü\ú qT >∑T]Ô+#·˝qÒ |ü⁄&ÉT, Á<äe´ Á|üj÷Ó »Hê\qT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û˝À
»eT#˚j·÷*.
(9) $ìjÓ÷>∑ Á|üj÷Ó »Hê\˝À 5 XÊ‘êìï |ü]bÕ\ø£, düØ«düT #ÛêØ®\ ì$T‘·+Ô
Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë eT+&É*øÏ Á|ü‘´˚ øÏ+#ê*.
(10) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (4)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä ìs¡ísTT+∫q $<Ûä+>± n~
ìs¡sí TT+∫q $<Ûëq+˝À Á|üj÷Ó »Hê\ n+XÊ\qT |üs´¡ y˚ø+åÏ #ê*.
21. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û e]Ô+|ü⁄

(1) C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ì~Ûì ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ˝Ò<ë
á $wüjT· +˝À ÄBÛøè£ ‘·+ Ç∫Ãq $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ n~Ûø±] ìs¡«Væ≤+#ê*.
(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û s¬ +&ÉT Á|ü‘´˚ ø£ U≤‘ê |ü<Tä \› qT ø£*– e⁄+≥T+~.
ˇø£{Ï øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ qT+&ç n+<˚ sêã&ÉT\≈£î dü+ã+~Û+∫q~. eTs√ø£{Ï
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú |ò”E, ˝…’ôdqT‡ |ò”E sêj·T©º, Ç‘·s¡ sêã&ÉT\≈£î
dü+ã+~Û+∫q~.
22. JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ @sêŒ≥T

(1) Á|ü‹ kÕúìø£ dü+düú ‘·q n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À|ü⁄ ˇø£ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´
ø£$T{°ì @sêŒ≥T #˚j÷· *.
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T nsTTq JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°˝À
kÕúìø£ dü+düú#˚ m+|æø£ #˚j·Tã&çq ˇø£ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé Äs¡T>∑Ts¡T≈£î
$T+#·ì e´≈£î\Ô ‘√ e⁄+&Ü*. M]˝À 1/3 e+‘·T≈£î ‘·≈î£ ÿeø±≈£î+&Ü eTVæ≤fi¯\T,
18 XÊ‘êìøÏ ‘·≈î£ ÿeø±≈£î+&Ü ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T / ôw&É÷´\T¶ ‘·s>¡ ‘∑ T· \≈£î
#Ó+~q yês¡T e⁄+&Ü*.
64
(3) JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéqT kÕúìø£ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé
/ #Ûs’Ó à¡ Hé n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#˚ düe÷y˚X+¯ ˝À ø£$T{° düuTÑÛ ´\˝À qT+&ç ˇø£]ì
mqTïø√e&ÉeTe⁄‘·T+~. z≥T¢ düe÷q+>± e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ ˝À kÕúìø£ dü+düú
#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ìsêíjT· ø£ z≥TqT y˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±sêìï ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(4) JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé≈£î eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\
|ü<Mä ø±\|ü]$T‹ e]Ô+|ü⁄˝À e⁄+≥T+~.
(5) kÕúìø£ XÊdüqdüuÛÑ düuÛÑT´\T, XÊdüq |ü]wü‘·TÔ düuÛÑT´\T, bÕs¡¢yÓT+≥T düuÛÑT´\T
ø£$T{° düe÷y˚XÊ\≈£î Á|ü‘´˚ ø£ ÄVü‰«ì‘·T\T>± e⁄+{≤s¡T.
(6) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{° kÕúìø£ Á|ü»\‘√ dü+Á|ü~+∫ Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä
]õdüsº T¡ qT ‘·j÷· s¡T #˚jT· &É+ Á|ü<ëÛ q ø£seÔ¡ ´+>± e⁄+≥T+~. ]õdüsº T¡ ˝À
kÕúìø£ Jeeqs¡T\ \uÛ´Ñ ‘·, düV≤ü |ü]C≤„q+ yê{Ï yÓ<’ ´ä ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡
$ìjÓ÷>∑+ ˝Ò<ë yê{Ï düV≤ü dü+ã+~Û‘,· Ç‘·s¡ dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ô|’
düeTÁ>∑ düe÷#êsêìï ø£*–e⁄+&Ü*.
(7) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ Ç‘·s¡ $<ÛTä \T>± ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T
#˚j·T&ÜìøÏ sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* ˝Ò<ë ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú#˚ <ëìøÏ
ìπs•› +#·ã&çq @<˚ì n+X¯+ô|’ dü\Vü‰ Çe«&É+, Jeeqs¡T\qT ñ|üj÷Ó –düTqÔ ï
kÕúìø£ ∫øÏ‘‡· \T, ÁbÕø°wº qü s¡¢ >∑T]+∫q düeTÁ>∑ düe÷#êsêìï ìs¡«Væ≤+#·&+É
e⁄HêïsTT.
(8) Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº ¢¡ qeT÷HêqT, n~ ø£*– e⁄+&Ü*‡q $esê\qT,
m\Áø±ºìø˘ &˚{≤uÒdt ø√dü+ bòÕsêà{ŸqT ì]∆w|ºü sü Ã¡ &ÜìøÏ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #·s´¡ \T
rdüTø√yê*.
(9) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&Éfi¯ó¢ Á|üC≤ JeyÓ’$<Ûä´ ]õdüºs¡¢ ‘·j·÷s¡T
#˚j·T&É+ ø√dü+ JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘ê«ìï,
kÕ+πø‹ø£ eT<ä‘› T· qT düeT≈£LsêÃ*.
(10) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº q¢¡ T #Ó\T¢u≤≥T
nj˚T´˝≤ #˚kÕÔsTT.
65
(11) Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ Ç∫Ãq eT+ps¡T\
$esê\T, $~Û+∫q |òE ” edü÷\T $esê\T, bı+~q Á|üj÷Ó »Hê\ $esê\T,
yê{Ï |ü+|üø+£ $<Ûëq+ $esê\‘√ ø£$T{° ˇø£ ]õdüsº T¡ qT ≈£L&Ü ìs¡«Væ≤+#ê*.
23. 50e $uÛ≤>∑+ øÁ +Ï <ä $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ n|”\T #˚jT· &É+
(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ˝Ò<ë eT+&É* eT<Û´ä ˝Ò<ë ˇø£ eT+&É*, Ç‘·s¡ eT+&Éfi¢̄
eT<Û´ä @<˚ì ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j
í T· +˝À @<˚ì n+X¯+ô|q’
$yê<ä+ @s¡Œ&çq≥¢sTT‘˚ Á|üu≤Û $‘· |üø±å \˝À @<√ ˇø£{Ï n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú eT+&É* Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº #·≥+º ˝Àì 50e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä
bòÕs¡+`5˝À ˇø£ n|”\TqT øπ +Á<ä |üsêés¡D n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK ø±s¡´<ä]ÙøÏ
<ëK\T #˚jT· e#·TÃqT.
(2) ˇø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*, eTs=ø£ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* ˝Ò<ë eT+&Éfi¢̄
eT<Û´ä $yê<ä+ @s¡Œ&çq dü+<äs“¡ +¤ ˝À Á|üu≤Û $‘· eT+&É* ˝Ò<ë eT+&Éfió¯ ¢ $yê<ä
n+X¯+ ˝Ò<ë n+XÊ\qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ <ëK\T #˚j÷· *. n~ <ëìì
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ìπs•› +#·&eÉ Te⁄‘·T+~.
(3) n|”\T |üÁ‘·+˝À øπ düT yêdüyÔ ê\T, n|”\TqT <ëK\T #˚jT· &É+ ø√dü+ n|”\T<ës¡T
$X¯«dæ+∫q ø±s¡D≤\qT, <ëì <ë«sê nuÛ´Ñ ]ú+∫q düV‰ü j·T $esê\T e⁄+&Ü*.
(4) n|”\T |üÁ‘·+‘√ bÕ≥T n|”\T <ës¡T&ÉT <˚ì <ë«sê nsTT‘˚ qwübº ˛‘·THêïs√
Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº n{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<ëq ìs¡j
í T· + jÓTTø£ÿ
n~Ûø±]ø£ qø£\TqT »‘·#j ˚ ÷· *. n|”\T |üÁ‘·+ô|’ n|”\T<ës¡T n~Ûø±]ø£
Á|ü‹ì~Û#˚ ‘·>T∑ Ø‹>± dü+‘·ø+£ #˚j÷· *.
(5) n|”\T |üÁ‘êìï n|”\T<ës¡T Äπøå|æ+∫q ñ‘·Ôs¡Te⁄, Ä<˚X¯+ ˝Ò<ë $<Ûëq
ìs¡j
í T· + ‘˚B qT+&ç 30 s√E\ ˝À|ü⁄ Hê\T>∑T Á|ü‘T· \‘√ dü«j·T+>± >±ì
˝Ò<ë ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√ ]õdüsº T¡ b˛düTº <ë«sê >±ì düeT]Œ+#ê*. nsTT‘˚
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ n|”\TqT <ëK\T #˚jT· &É+˝À C≤bÕ´ìøÏ, düùV≤‘·Tø£eTsTTq
‘·–q ø±s¡D+ e⁄+<äì dü+‘·è|æÔ #Ó+~q≥¢sTT‘˚, n+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\≈£î
66
Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT #˚dæ ô|q’ ‘Ó*|æq 30 s√E\ ø±\|ü]$T‹ eTT–dæq
‘·sT¡ yê‘· nsTT‘˚ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº Äπø|å +æ ∫q ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯
˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j í T· + ‘˚B qT+&ç 45 s√E\T ø±\+ eTT–j·T&ÜìøÏ eTT+<äT
n|”\TqT <ëK\T #˚jT· &ÜìøÏ nqTeT‹+#·e#·TÃqT.
(6) n|”\T $#ês¡D ø√dü+ H√{°dTü qT ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√ ]õdüsº T¡ b˛düTº <ë«sê
bòÕs¡+`6˝À Çyê«*.
(7) øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ n|”\T<ës¡T, Ç‘·s¡ |üø±å \ yê<äq\T $qï ‘·sT¡ yê‘· n|”\T
|ü]wüÿ]+#ê*.
(8) n|”\TqT |ü]wüÿ]+#˚ düeTj·T+˝À Äπøå|æ+∫q ñ‘·Ôs¡Te⁄, Ä<˚X¯+, ˝Ò<ë
$<ÛëHêìï Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº e÷s¡Ã&É+, düe]+#·&É+ ˝Ò<ë s¡<äT›
#˚jT· &É+>± >±ì e⁄+&Ée#·TÃqT.
(9) $yê<ëìï |ü]wüÿ]+#·&+É ˝À dü+dü≈ú î£ düV≤ü » Hê´j·T dü÷Á‘ê\T kÕ<Û´ä yÓTqÆ
y˚Ts¡≈£î Ä#·s¡D≤‘·àø£+>±qT á ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
nqTdü]+#ê*‡q{Ïº n<˚ $<ÛëHêìï bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£+>± e⁄+&Ü*.
24. 61e $uÛ≤>∑+ øÁ +Ï <ä H√{°dTü qT Ç#˚Ã $<Ûëq+

(1) 61e $uÛ≤>∑+ (_) K+&É+ ÁøÏ+<ä H√{°dTü qT Ç#˚Ã $<Ûëq+ á ÁøÏ+~ $<Û+ä >±
e⁄+&Ü*. n<˚$≥+fÒ`
(i) H√{°dTü Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± bòÕs¡+`VII ˝À e⁄+&Ü*
(ii) e´øÏÔ ÇdüTqÔ ï H√{°dTü qT á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± |ü+|üe#·TÃqT
(a) Äs√|æ‘· H˚s+¡ ˇø£ øπ +Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+˝À »]–q≥¢sTT‘˚,
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé≈î£ |ü+bÕ*.
(b) Äs√|æ‘· H˚s+¡ sêh+˝À »]–q≥¢sTT‘˚, sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*
#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé≈£î |ü+bÕ*.
67
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ìπs•› +∫q H√{°dTü qT ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√ ]õdüsº T¡ b˛dtº
<ë«sê |ü+bÕ*.
(3) 61e $uÛ≤>∑+ (_) K+&É+ ÁøÏ+<ä ù|s=ÿìq 30 s√E\ ø±\|ü]$T‹ì (1)e
ñ|ü ìj·TeT+˝À ù|s=ÿìq dü+dü\ú ≈£î H√{°dTü n+~q ‘˚B qT+&ç ˝…øÿ£ >∑{≤º*.
68
bòÕs¡+ ` I
(14e ìj·TeT+)
Jeeqs¡T\T, düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ <Ûsä U¡ ≤düTÔ bòÕs¡+.
uÛ≤>∑+ ` @
1. <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $esê\T
(i) ù|s¡T
(ii) XÊX¯«‘· ∫s¡THêe÷
(iii) uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À dü+Á|ü~+#·e\dæq e´øÏÔ / @C…+{Ÿ ∫s¡THêe÷ @<Ó’Hê
e⁄qï≥¢sTT‘˚,
(iv) eédü∆ dü«s¡÷|ü+ es¡íq (<äs¡U≤düTÔ<ës¡T ˇø£ e´øÏÔ nsTTq dü+<äs¡“¤+˝À e´øÏÔ
>∑‘· $esê\T) <äj·T #˚dæ Á|üe÷D°ø£s¡D≈£î dü+ã+~Û+∫q |üÁ‘ê\qT
»‘·|üs¡Ã+&ç.
(v) yê´bÕs¡ dü«uÛ≤e+
(vi) dü+düú ≥s√ïes¡T s¡÷bÕj·T\˝À eT]j·TT nyÓT]ø± &Ü\s¡˝¢ À
2) nuÛÑ´]ú+∫q $ìjÓ÷>∑ dü«uÛ≤e+, Jyêes¡D |ü<ës¡›+ eT]j·TT / ˝Ò<ë

$ìjÓ÷–+#·T ø√yê\qT ø=+≥Tqï düVü≤|ü]C≤„q+ >∑T]+∫ $esê\T,
ì]∆wºü düe÷#ês¡+.
(a) Jeeqs¡T\T, yê{Ï dü+Á|ü<ëj·Tø£ $ìjÓ÷>∑+ >∑T]Ô+|ü⁄ (XÊÁd”j
Ô T· HêeT+)
(b) Á|ü‹bÕ~‘· ùdø£sD
¡ uÛÖ>√[ø£ Á|ü<X˚ +¯
69
(c ) dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $es¡D / dü«uÛ≤e+ (eTÚœø£ |üÁ‘ê\qT düeT≈£Ls¡Ã+&ç)
(d) dü+ÁbÕ<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hêìï ø£*–e⁄qï meπsì >∑T]Ô+∫q e´øÏÔ / es¡+Z
(e) ùdø£]+#·e\dæq Jeeqs¡T |ü]e÷D+ ($es¡D |ü{øºÏ q£ T Çe«+&ç)
( f) Jeeqs¡TqT ùdø£]+#ê\ì Á|ü‹bÕ~+∫q{Ïº ø±\ |ü]$T‹.
(g) ùdø£sD
¡ #˚jT· &ÜìøÏ ø£+ô|˙#˚ n~Ûø±s¡+ Çe«ã&çq e´≈£î\Ô ù|s¡T,¢ dü+K´.
(h) nuÛ´Ñ ]∆+∫q $ìjÓ÷>∑ ñ<˚X› +¯ , |ü]XÀ<Ûqä ‘·sV¡ ‰ü , |ü]~Û‘√ düV‰ü , <ëì qT+&ç
bı+<äT‘·Tqï, bı+<ë\ì Ä•düTqÔ ï yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ‘·~‘·s¡ $esê\T.
(i) @<˚ì eqs¡T ùdø£sD
¡ JeyÓ$’ <Û´ä +˝Àì @<˚ì n+XÊìøÏ nbÕj·Tø£se¡ ÷ ?
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê ñ‘·ŒqïeTj˚T´ Á|üe÷<ä+ $esê\T.
3) |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~∆ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˝À bÕ˝§ZH˚ @<˚ì C≤rj·T dü+düú $esê\T.
4) n+<äTu≤≥T˝À >∑\ eqs¡T ÁbÕ<∏$ä Tø£ >∑eT´kÕúq+, |ü]XÀ<Ûqä n_Ûeè~∆ì #˚|fü ºÒ Á|ü<X˚ +¯
>∑T]Ô+|ü⁄.
5) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ ˝Ò<ë n‘·qT / ÄyÓT≈£î #Ó+~q <˚XÊìøÏ ñ<˚•› +∫q ˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑
Ä]úø,£ Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\T. Ç+<äT˝À $ìjÓ÷–+∫ø=ìq Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+
<ë«sê bı+~q @<˚ì y˚T<∏√dü+|ü‹ Vü≤≈£îÿ, ù|f…+{Ÿ e\¢ düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\T
#˚]e⁄+{≤sTT.
6) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+ <ë«sê bı+~q yê{Ï˝À <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ
˝Ò<ë n‘·qT / ÄyÓT≈£î #Ó+~q <˚XÊìøÏ ñ<˚•› +∫q ˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #˚ ãjÓ÷f…ø±ï\õø£˝Ÿ,
XÊÁd”j
Ô T· , kÕe÷õø£ ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\T.
7) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑ e\¢ #˚≈L£ sπ
Á|üj÷Ó »Hê\˝À uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ / esêZ\≈£î düeT≈£L&˚ Á|üj÷Ó »Hê\ Ä+#·Hê
8) Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ ø√dü+ Á|ü‹bÕ~+∫q j·T+Á‘ê+>∑+ @sêŒ≥T¢.
9) dü+ã+~Û‘e· TsTTq~>± |ü]>∑D+Ï ∫q @<˚ì Ç‘·s¡ düe÷#ês¡+
70
uÛ≤>∑+ ` _
H˚qT / y˚TeTT
• Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£sD
¡ eqs¡T\ düTdæsú ‘¡ ≈· î£ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìï #·÷|ü<ìä —
• Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£sD
¡ @<˚ì |üsêés¡D Á|üu≤Û yêìï ø£\T>∑#j
˚ T· <äì—
• Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£s¡D Jyêes¡D eédüú\≈£î @<˚ì Á|üe÷<ëìï
ø£\T>∑#˚j·T<äì—
• Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£sD ¡ kÕúìø£ esêZ\ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìï #·÷|ü<ìä
Á|üø£{ÏdüTÔHêïqT / Á|üø£{ÏdüTÔHêï+.
H˚qT/y˚TeTT <äsU¡ ≤düTbÔ Õò s¡+˝À düeT≈£L]Ãq düe÷#ês¡+ ì»yÓTqÆ <äì, yêdüeÔ yÓTqÆ <äì,
@<˚ì nyêdüÔq / ‘·|ü&ÉT düe÷#êsêìøÏ Hê≈£î / e÷≈£î u≤<Ûä´‘· e⁄+≥T+<äì
<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì dü+‘·ø+£
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : |üP]Ô ∫s¡THêe÷ :
71
bòÕs¡+ ` II
(17e ìj·TeT+)
|ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ $<˚o C≤rj·TT\≈£î, ø£+ô|˙\≈£î,
Á|üyêdü uÛ≤s¡rj·TT\≈£î ã~©#˚jT· &É+ ø√dü+ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eTT+<ädTü Ô
nqTeT‹ì ø√s¡&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düT.Ô
1) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $es¡eTT\T

i) ù|s¡T
ii ) ∫s¡THêe÷
iii ) eè‹Ô |üse¡ TsTTq dü«s¡÷|ü+ es¡qí
iv ) eékÕú|sü e¡ TsTTq nqTã+<Û+ä (<äjT· #˚dæ Á|üe÷D°øs£ D
¡ ≈£î dü+ã+~Û+∫q
|üÁ‘ê\qT »‘·#j ˚ T· +&ç)
2) ìs¡«Væ≤+∫q |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\ $esê\T.
3) |ü]XÀ<Ûqä ≈£î $ìjÓ÷–+∫q Jeeqs¡T\T eT]j·TT / ˝Ò<ë düV≤ü |ü]C≤„q+ $esê\T
4) |ü]XÀ<Ûqä ≈£î $ìjÓ÷–+∫q Jeeqs¡TqT ùdø£]+∫q{Ïº uÛÖ>√[ø£ Á|ü<X˚ +¯
5) |ü]XÀ<Ûqä ˝À $ìjÓ÷–+∫q @<˚ì dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $esê\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£
|ü]C≤„Hêìï ø£*–e⁄qï meπsì >∑T]Ô+∫q e´øÏÔ / es¡+Z $esê\T.
6) |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~Û› ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT ìs¡«Væ≤+∫q{Ïº dü+düú $esê\T.
7) |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT me]øÏ ã~©#˚j÷· \ì nqTø=+≥THêïs√ Äj·÷ e´øÏÔ / dü+düú
$esê\T.
72
8) ã~©#˚dqæ |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT yê´bÕØø£sD ¡ e\¢ e´øÏÔ / dü+dü≈ú î£ ñ<˚•› +∫q
˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑ Ä]úø,£ Je kÕ+πø‹ø£, XÊÁd”j
Ô T· , ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\
$esê\T.
9) |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\ ã~©ø√dü+ ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡T‘·Tqï <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ ñ<˚•› +∫q
˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑ Ä]úø,£ Je kÕ+πø‹ø£, XÊÁd”j
Ô T· ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\
$esê\T.
10) Á|ü‹bÕ~‘· d”«ø£s¡Ô, |ü]XÀ<Ûäq |òü*‘ê\ ã~© ø√dü+ ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡T‘·Tqï
<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì eT<Û´ä ≈£î<äTs¡TÃø=qï @<˚ì ˇ|üŒ+<ä+ ˝Ò<ë |üsd¡ Œü s¡ ne>±Vü≤Hê
ˇ|üŒ+<ä+ $esê\T.
Á|üø£≥q
H˚qT / y˚TeTT <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+˝À düeT≈£L]Ãq düe÷#ês¡+ yêdüeÔ yÓTqÆ <äì, ì»yÓTqÆ <äì,
@<˚ì ‘·|ü &ÉT / nyêdüeÔ düe÷#êsêìøÏ Hê≈£î / e÷≈£î u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+<äì Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïqT
/ Á|üø£{ÏdüTÔHêï+.
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
73
bòÕs¡+ ` III
(18e ìj·TeT+)
y˚T<Û√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ ø√dü+ <äs¡U≤düTÔ #˚j·T&ÜìøÏ ªC≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düúμ
eTT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ëìï ø√s¡&+É ø√dü+ <äsU¡ ≤düT.Ô

i) ù|s¡T
ii ) ∫s¡THêe÷
¡ ≈£î dü+ã+~Û+∫q
|üÁ‘ê\qT »‘·#j ˚ T· +&ç)
2) y˚T<Û√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿqT ø√s¡T‘·Tqï{Ïº Ä$wüÿs¡D $esê\T
3) Ä$wüÿs¡D˝À $ìjÓ÷–+∫q Jeeqs¡T\T eT]j·TT / ˝Ò<ë düV≤ü |ü]C≤„q+ $esê\T.
4) Ä$wüÿs¡D˝À $ìjÓ÷–+∫q Jeeqs¡T\qT ùdø£]+∫q{Ïº uÛÖ>√[ø£ Á|ü<X˚ +¯ .
5) Ä$wüÿs¡D˝À $ìjÓ÷–+∫q @<˚ì |ü]C≤„q+ $esê\T, Ä dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hêìï
ø£*–e⁄qï meπsì >∑T]Ô+∫q e´øÏÔ / es¡+Z $esê\T.
6) |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~Û› ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT ìs¡«Væ≤+∫q{Ïº dü+düú $esê\T
7) Ä$wüÿs¡D yê´bÕØø£sD¡ e\¢ <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ ñ<˚•› +∫q ˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑ Ä]úø,£
Je kÕ+πø‹ø£ XÊÁd”j
Ô T· , ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\ $esê\T.
74
Á|üø£≥q
H˚qT / y˚TeTT <äsU¡ ≤düTbÔ Õò s¡+˝À düeT≈£L]Ãq düe÷#ês¡+ yêdüeÔ yÓTqÆ <äì, ì»yÓTqÆ <äì,
@<˚ì ‘·|ü &ÉT / nyêdüeÔ düe÷#êsêìøÏ Hê≈£î / e÷≈£î u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+<äì Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïqT
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
75
bòÕs¡+ ` IV
(19e ìj·TeT+)
$ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T, düV≤ü |ü]C≤„Hêìï ‘·èrj·T |üø±å ìøÏ ã~© ø√dü+ C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+.

i) ù|s¡T
ii ) ∫s¡THêe÷
¡ ≈£î dü+ã+~Û+∫q
|üÁ‘ê\qT »‘·#j ˚ T· +&ç)
2) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡TJe|ü<ës¡+ú , dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $esê\T
3) ≈£î<äTs¡TÃø=qï $ìjÓ÷>∑ ˇ|üŒ+<ä+ $esê\T (Á|ü‹ì »‘·|sü êÃ*‡ e⁄+≥T+~)
4) Ç|üŒ{Ïøπ neT\T|ü]Ãq Á|üj÷Ó »Hê\T, j·T+Á‘ê+>∑+ Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ ø√dü+
@sêŒ≥¢ $esê\T.
5) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq |ü<ës¡+ú / |ü]C≤„q+qT me]øÏ ã~© #˚j÷· \ì ñ<˚•› +∫q
ª‘·èrj·T |üø+å£ μ $esê\T.
6) ñ<˚•› +∫q ‘·èrj·T |üø+å£ ã~© \ø£´å +
7) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Je |ü<ës¡+ú , |ü]C≤„Hê\ ã~©e\¢ ‘·èrj·T |üø±å ìøÏ ñ<˚•› +∫q
˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑ Ä]úø,£ kÕe÷õø£, Je kÕ+πø‹ø£ XÊÁd”j
Ô T· , ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡
Á|üj÷Ó »Hê\ $esê\T.
76
8) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T&ÉT, ª‘·èrj·T |üø+å£ μ eT<Û´ä ≈£î<äTs¡TÃø=quÀj˚T @<˚ì ˇ|üŒ+<ä+ $esê\T.
9) $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hêìï ‘·èrj·T |üø+å£ ã~©
<ë«sê uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ / esêZ\≈£î düeT≈£L&˚ Á|üj÷Ó »Hê\ n+#·Hê.
10) Á|ü‹bÕ~‘· ‘·èrj·T |üøå£ ã~© <ë«sê ñ‘·ŒqïeTj˚T´ Á|üj÷Ó »Hê\ |ü+|üø+£ ø√dü+
Á|ü‹ bÕ~+∫q j·T+Á‘ê+>∑+, @sêŒ≥T¢.
11) @<˚ì Ç‘·s¡ dü+ã+~Û‘· düe÷#ês¡+.
Á|üø£≥q
H˚qT / y˚TeTT <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+˝À düeT≈£L]Ãq düe÷#ês¡+ ì»yÓTqÆ <äì, yêdüeÔ yÓTqÆ <äì,
@<˚ì nyêdüeÔ / ‘·|ü &ÉT düe÷#ês¡+ ø√dü+ Hê≈£î / e÷≈£î u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+<äì Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïqT
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
77
bòÕs¡+ ` V
(23 (1)e ìj·TeT+)
n|”\T |ü‘Á +· bòÕs¡+
q÷´&Û©ç ˝¢ Àì uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« |üsêés¡D, n&Ée⁄\T, eT+Á‹‘·«XÊK ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë
C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé düeTø£å+˝À (Äj·÷ dü+<äsê“¤¤ìï ã{Ïº)
(2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 50e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n|”\T |üÁ‘·+)
n|”\T HÓ+. ______________________ / 200

________________________________________
______________________ n|”\T <ës¡T (\T) / yê]

e¬s‡dt
_________________________
_________________________
______________________ Á|ü‹yê~ (\T)

(Çø£ÿ&É Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº dü+düú / eT+&É* ôVA<ëqT ù|s=ÿHê*)
á ÁøÏ+~ yêdüyÔ ê\T, ø±s¡D≤\ô|’ Á|ü‹yê~#˚ C≤Ø #˚jT· ã&çq _______________ ‘˚B>∑\
ñ‘·sÔ T¡ e⁄≈£î e´‹πsø£+>± á n|”\T |üÁ‘êìï <ëK\T #˚jT· &ÜìøÏ n|”\T<ës¡T $qï$+#ês¡T.
1. yêdüyÔ ê\T :` (Çø£ÿ&É øπ düT yêdüeÔ n+XÊ\qT dü+øÏ|å +Ôü >± ù|s=ÿHê*)
78
2. ø±s¡D≤\T :` (Çø£ÿ&É n|”\T #˚jT· &ÜìøÏ >∑\ ø±s¡D≤\qT ù|s=ÿHê*)
i)
ii )
iii )
3. nuÛ´Ñ ]ú+∫q düV‰ü j·T+

i)
ii )
iii )
4. $q‹ `
(m) @<Ó‘’ ˚ ô|q’ ‘Ó*j·TCÒjT· ã&çq<√ <ëì <äècÕº´, Á|ü‹yê~ ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / ìs¡j
í ÷· ìï
s¡<Tä › |üsêÃ\ì / ø={Ïyº j
˚ ÷· \ì n|”\T<ës¡T $qÁeT+>± nuÛ´Ñ ]údTü HÔ êïs¡T.
(_) Á|ü‹yê~#˚ s¡÷bı+~+#·ã&çq $<Ûëq+ / e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\T / ìj·÷e÷e[ /
ìã+<ÛHä êefi¯ó\qT ____________ y˚Ts¡≈î£ s¡<Tä › #˚j÷· * / düe]+#ê* /
ø={Ïº y˚j÷· *.
(dæ) __________________________________________________
__________________________________________________
n|”\T<ës¡T dü+‘·ø+£
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : ∫s¡THêe÷ :
79
|ü]o\q
n|”\T<ës¡T&Óq’ H˚qT ô|q’ ‘Ó*j·TCÒdqæ $wüjT· + Hê≈£î ‘Ó*dæq düe÷#ês¡+, $XÊ«dü+
y˚Ts¡≈î£ ì»yÓTqÆ <äì Ç+<äTeT÷\+>± Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïqT.
__________________ ‘˚~q dü]#·÷&É≥eTsTT+~.
eTTÁ<ä, ∫s¡THêe÷‘√
»‘·|ü]Ãq$: <˚ìøÏ e´‹πsø£+>± n|”\TqT <ëK\T #˚jT· ã&ç+<√ Ä ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / Ä<˚X+¯ /
$<Ûëq ìs¡jí ÷· ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n~Ûø±]ø£eTsTTq qø£\T.
80
bòÕs¡+ ` VI
(23 (6)e ìj·TeT+)
q÷´&Û©ç ˝¢ Àì øπ +Á<ä uÛ≤s¡‘· |Á uü TÑÛ ‘·« |üsêés¡D, n&Ée⁄\T eT+Á‹‘·«XÊK ____________
˝Ò<ë
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düeTø£+å ˝À (Äj·÷ dü+<äsê“ì¤ ï ã{Ï)º
n|”\T HÓ+. ______________________ / 20______

áÁøÏ+~ yê] eT<Û´ä
___________________________________
___________________________________ : n|”\T
ø£øåÏ <ës¡T(\T)
___________________________________ e¬s‡dt
___________________________________
___________________________________
___________________________________ Á|ü‹yê~ (\T)

áÁøÏ+~ yê]øÏ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
81
(H√{°düT)
ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / Ä<˚X+¯ / $<Ûëq |üse¡ TsTTq ìs¡j
í ÷· ìøÏ ($esê\qT Çe«+&ç) e´‹πsø£+>±
n|”\T <ës¡T#˚ <ëK\T #˚j·Tã&çq ô|’ n|”\TqT ______________________ e<ä›
_________________ ‘˚Bq $#ês¡D #˚jT· &ÜìøÏ ìs¡s í TT+#·&eÉ TsTT+<äì, <äjT· #˚dæ áH√{°dTü
rdüTø√+&ç.
n|”\T |üÁ‘·+ Á|ü‘T· \qT, n|”\T‘√ bÕ≥T <ëK\T #˚dqæ Ç‘·s¡ nqTã+<Ûë\qT
MT ìπsX› +¯ ø√dü+ |ü+|ü+&ÉeTe⁄‘·Tqï~.
n|”\T $#ês¡D dü<äs¡T ‘˚Bq ˝Ò<ë ‘·s¡Tyê‹ ‘˚~q $#ês¡D≈£î yês¡T Vü‰»s¡T
ø±e&É+˝À $|òü\eTsTTq≥¢sTT‘˚, $TeTTà\qT @ø£ |üø°åj·TT\T>± |ü]>∑DÏ+∫, n|”\TqT
|ü]wüÿ]+#·&+É »s¡T>∑T‘·T+<äì <äjT· #˚dæ >∑eTì+#·+&ç.
n|”˝≥Ò T n~Ûø±] ‘·s|¡ ⁄üò q

nBÛøè£ ‘· dü+‘·ø+£ <ës¡T (eTTÁ<ä)
Á|ü<X˚ +¯ :
‘˚B :
82
bòÕs¡+ ` VII
H√{°dt bòÕs¡+
(24(1)e ìj·TeT+ #·÷&É+&ç)
]õdüsº T¡ ¶ b˛dtº <ë«sê ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√
á ÁøÏ+~ yê] qT+&ç

l _________________________________
___________________________________
___________________________________
áÁøÏ+~ yê]øÏ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
$wüjT· + :` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 61(_) $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä H√{°dTü .
1) ________________________ #˚ JeyÓ’$<Ûä´ #·≥º+, 2002, ÁøÏ+<ä H˚sêìøÏ

bÕ\Œ&Ü¶sì¡ / bÕ\Œ&ÉT‘·THêïs¡H˚ ø±s¡D+#˚‘.·
2) H˚qT / y˚TeTT JeyÓ’$<Ûä´ #·≥º+, 2002˝Àì ìã+<Ûäq\ ñ\¢+|òüTq ø√dü+
........................ yê]øÏ e´‹πsø£+>± Hê´j·TkÕúq+˝À |òsæ ê´<äTqT <ëK\T #˚j÷· \H˚
Hê / e÷ ñ<˚›XÊ´ìøÏ 2002, JeyÓ’$<Ûä´ #·{º+˝Àì. (61)_ $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä
Ç+<äTeT÷\+>± 30 s√E\ H√{°dTü qT ÇdüTHÔ êïqT.
83
3) Hê / e÷ H√{°düT≈£î eT<ä∆‘·T>± H˚qT / y˚TeTT s¡TEe⁄≈£î kÕø£å´+>± á ÁøÏ+~
|üÁ‘ê\qT Ç+<äTeTT\+>± »‘·|sü Ã¡ &ÉeTsTT+~.
Á|ü<X˚ +¯ : nBÛøè£ ‘· dü+‘·ø+£ <ës¡T (eTTÁ<ä)

‘˚B : ∫s¡THêe÷ :
$es¡D
1) ø£+ô|˙ ù|]≥ Çyê«*‡q H√{°dTü $wüjT· +˝À, ø£+ô|˙ ‘·sT¡ |ü⁄q H√{°dTü ô|’ dü+‘·ø+£
#˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±s¡+ >∑\ e´øÏÔ <äkÕÔyE
˚ kÕøå±´ìï H√{°dTü ≈£î »‘·|sü êÃ*.
2) Äs√|æ‘· H˚sd¡ Tü ìÔ ù|s¡T, ∫s¡THêe÷qT Çe«+&ç. ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&Ü
Jeeqs¡T / |ü]C≤„q+ / |ü]XÀ<Ûqä / Je|üØø£D å / Je $ìjÓ÷>∑+ / y˚T<Û√dü+|ü‹Ô
Vü≤≈£îÿ/ ù|fÒ+{ŸqT $ìjÓ÷–düTqÔ ï dü+<äs“¡ +¤ ˝À <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q $esê\T,
yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ @<ÓH’ ê e⁄qï≥¢sTT‘˚ yê{Ï $esê\qT düeT≈£Ls¡Ãe\j·TTqT.
3) Äs√|æ‘· ñ\¢+|òTü q / H˚sêìï $#ês¡DqT »s¡|&ü +É ø√dü+ <äkÕÔyE
˚ kÕøå±´\˝À
bò˛{ÀÁ>±|ò,t kÕ+πø‹ø£ ìy˚~ø£ yÓTT<ä\sTTq$ #˚]e⁄+{≤sTT.
(HÓ+.C…. 22018/57/2002`dæ.mdt.dæ (_dæ)

<˚XŸ B|üø˘ es¡à, dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù
84
Á|üø£≥q\T
q÷´&Û©ç ˝¢ Àì |üsêés¡D, eT+Á‹‘·«XÊK#˚ C≤Ø #˚jT· ã&çq Á|üø≥£ q\T mdt.z. 1146
(Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 1e $uÛ≤>∑+ (3)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷˝+>±
2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚~ n$ neT\T˝ÀøÏ e#˚Ã ‘˚B>± dü<sä T¡ #·≥+º ˝Àì ÁøÏ+~ $uÛ≤>±\qT
düeT≈£Ls¡TdüTqÔ ï~ ny˚$T≥+fÒ, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì $uÛ≤>∑+ 1,2, $uÛ≤>∑+ 8 qT+∫ 17
(¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï) 48,54,59,62,63,64,65 $uÛ≤>±\T 2003, nø√ºãsY 1e ‘˚B qT+&ç
neT\T˝À e⁄+{≤sTT.
(m|ò.t HÓ+. C…. 22018/46/2003`dæ.mdt.dæ (_dæ)
õ.mdt.ÄsY 779 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 62e
$uÛ≤>∑+, (2) ñ|ü$uÛ≤>∑+ (m) K+&É+‘√ bÕ≥T (1) ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê \_Û+∫q
n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>± á ÁøÏ+~ ìj·÷e÷e[ì
#˚düTÔqï~. n<˚$T≥+fÒ, 2003, #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé Ç‘·s¡ düuÛÑT´\ J‘·+, uÛÑ‘ê´\T, ñ<√´>∑
ìã+<Ûqä \T ìj·÷e÷e[ Ç~ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚~ qT+&ç neT\T˝À e⁄+≥T+~.
mdt.z. 1147 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 8e
$uÛ≤>∑+˝Àì (1) (4) ñ|ü $uÛ≤>±\ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú nì |æ*#˚ ˇø£ dü+düqú T á ÁøÏ+~ düuTÑÛ ´\‘√ dü<sä T¡
#·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚Bq, Ä ‘˚B qT+&ç øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
85
Ç+<äTeT÷\+>± @sêŒ≥T #˚dTü qÔ ï~. 2003 nø√ºãs¡T 1e ‘˚B qT+&ç 8e $uÛ≤>∑+ (4)e
ñ|ü $uÛ≤>∑+ K+&É+ (m) ÁøÏ+~ düuTÑÛ ´&çï #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé>± ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~.
mdt.z. 497 (Ç) ` 2003, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé
Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\ J‘·+, uÛ‘Ñ ê´\T ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·÷e÷e[˝Àì 5e ìj·TeT+˝Àì
(1)e ñ|ü ìj·TeT+‘√ bÕ≥T>± 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 8e
$uÛ≤>∑+, (1) (4) ñ|ü $uÛ≤>±\ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ÁøÏ+~ n~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeTT\+>±
ìj·T$TdüTqÔ ï~. Ä ñ<˚X› +¯ ø√dü+ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚~>∑\ Á|üø≥ £ q dü+K´ mdt.z.
1147 (Ç)qT düe]düTqÔ ï~. 2004 @Á|æ˝Ÿ 15e ‘˚~ qT+&ç á Á|üø≥ £ q n~Ûø±]ø£ sê»
|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç, Ä ‘˚Bq neT\T˝À e⁄+≥T+~.
õ.mdt.ÄsY.261 (Ç) ` 2003, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 62e $uÛ≤>∑+ <ë«sêqT 2003,
JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé Ç‘·s¡ düuÛÑT´\ J‘·+, uÛÑ‘ê´\T, ñ<√´>∑
ìã+<Ûqä \T) ìj·÷e÷e[ì n~ÛÁø£eTD+ #˚jT· &É+ <ë«sêqT n{Ïº n~Áø£eTDeTTq≈£î eTT+<äT
#˚dqæ ˝Ò<ë #˚j÷· \ì e~*y˚dqæ |üqT\T \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì
$TqVü‰, 2004, @Á|æ˝Ÿ 15e ‘˚B qT+&ç øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷˝+>± á ÁøÏ+~
ìj·÷e÷e[ì #˚dTü qÔ ï~.
mdt.z. 753 (Ç) ` 2003 JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 1e
$uÛ≤>∑+ (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì 2004,
86
p˝…’ 1e ‘˚Bq n$ neT\T˝ÀøÏ e#˚Ã $<Û+ä >± düeT≈£Ls¡TdüTqÔ ï~. $uÛ≤>∑+ 3 qT+&ç 7
(¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï) $uÛ≤>±\T 18 qT+∫ 47 (¬s+&É÷ø£*dæe⁄qï) $uÛ≤>±\T 49 qT+∫ 53
(¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï) $uÛ≤>±\T 55 qT+∫ 58 (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï) eT]j·TT 60, 61
$uÛ≤>±\T.
mdt.z. 1689 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 28,29
$uÛ≤>±\‘√ bÕ≥T>± 62 $uÛ≤>∑+ (2)e $uÛ≤>∑+˝Àì (õ) (ôV≤#Y) K+&Ü\T, (1)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ á ÁøÏ+~
ìj·÷e÷e[ì #˚dTü qÔ ï~.
õ.bdt.ÄsY 156 ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 14e
$uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+, 64e $uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛÑéTsTTq n~Ûø±sê\qT
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTT+<ädTü Ô ÄyÓ÷<ä+‘√ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü + dü ú ‘· q ñ<√´>∑ T \T, n~Û ø ±s¡ T \ ìj· ÷ eTø£ $<Û ë q+, ñ<√´>∑ ìã+<Û ä q \qT
Áø£eTãB∆ø]£ +#·&ÜìøÏ á ÁøÏ+~ ìã+<ÛHä êe[ì Ç+<äTeT÷\+>± #˚dTü qÔ ï~.
mdt.z. 1911 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì (3) ñ|ü $uÛ≤>∑+ (m) K+&É+
<ë«sê \uÛÑéTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>±
á ÁøÏ+~ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT #˚dTü qÔ ï~.
(m|ò.t HÓ+. 26/4/2006`dæ.mdt.dæ)
87
mdt.z. 1911 (Ç)`2006, qe+ãs¡T 8e ‘˚B>∑\ Á|üø≥ £ q mdt.z. 1911 (Ç)˝Àì
6,12 $uÛ≤>±\‘√ bÕ≥T>± 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 39e $uÛ≤>∑+ (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
<ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì, uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+, |üs´¡ es¡D n&Ée⁄\
eT+Á‘·‘«· XÊK Jeeqs¡T\ |ü\Ts¡ø±\ ø√dü+ #·≥+º ÁøÏ+<ä á ÁøÏ+<ä dü+dü\ú qT ìøÏ|å Ôü kÕúHê\T>±
Ç+<äTeTT\+>± ìπs•› düTqÔ ï~.
(m|ò.t HÓ+. 26`15/2007`dæ.mdt.dæ)
@.¬ø.>√j·T˝Ÿ, dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù
$uÛ≤>∑+˝Àì (m) K+&É+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì ~>∑Te |ü{øºÏ ˝£ À
2e >∑&˝ç À ì]∆w|ºü ]ü Ãq n~Ûø±s¡T\≈£î dü<sä T¡ #·≥+º ÁøÏ+<ä •øÏ+å #·<>ä T∑ H˚sê\ $wüjT· +˝À,
ô|q’ #Ó|Œæ q |ü{øºÏ ˝£ Àì 3e >∑&˝ç À ‘·‘‡· e÷qyÓTqÆ qyÓ÷<äT˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ] m<äTs¡T>± ì]∆w|ºü ]ü Ãq
n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝Àì ÁbÕ+‘ê\˝À |òæsê´<äT\qT <ëK\T #˚j·T&ÜìøÏ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
Ç+<äTeTT\+>± n~Ûø±sêìï ø£*Œ+#·&eÉ TsTT+~. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üC≤Á|üj÷Ó »Hê\ <äècÕº´
n{Ïº #·s´¡ nedüse¡ Tì n_ÛÁbÕj·T |ü&qç ≥¢sTT‘˚ n{Ïº n~Ûø±sêìï s¡<Tä › |üsÃ¡ e#·TÃqì ˝Ò<ë
dü«j·T+>± dü<äs¡T $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n~Ûø±sê\qT ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃqH˚ wüs¡‘·T≈£î
˝Àã&çe⁄+≥T+~.
(m|ò.t HÓ+. 28`14/2008`dæ.mdt.3 (mHé_@)
mdt.z. 120 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝À 61e
$uÛ≤>∑+˝Àì (m) K+&É+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì 2008, qe+ãs¡T
17e ‘˚B>∑\ HÓ+. mdt.z. 2708 (Ç)˝À øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>± ÁøÏ+~ ‘·<Tä |ü]
dües¡D\qT #˚dTü qÔ ï~.
(m|ò.t HÓ+. 28`14/2008`dæ.mdt.3 (mHé_@)
88
uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+
|üsêés¡D, n&ÉTe⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK
q÷´&Û©ç ,¢ |
Á øü ≥£ q, pHé 30, 2006
õ.mdt.ÄsY. 156`2002, JeyÓ’$<Ûä´ #·≥º+ (2003˝À 18e #·≥º+)˝Àì 14e
$uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü$uÛ≤>∑+, 64e $uÛ≤>∑+ <ë«sê \_Û+∫q n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTT+<ädTü Ô nqTeT‹‘√ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ‘·q dæã“+~
n~Ûø±s¡T\ ìj·÷eTø£ $<Ûëq+, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \qT Áø£eTãB∆ø]£ +#·&ÜìøÏ Ç+<äTeT÷\+>±
á ÁøÏ+~ ìã+<ÛHä êe[ì #˚dTü qÔ ï~ ny˚$T≥+fÒ.
1) dü+>Á V
1) á ìã+<ÛHä êe[ì 2006, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (n~Ûø±s¡T\T,
ñ<√´>∑ T \ ìj· ÷ eTø£ + , ñ<√´>∑ ìã+<Û ä q \T) ìã+<Û ä H êe[ nì
|æ\Tee#·TÃqT.
2) n$ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç neT\T˝ÀøÏ ekÕÔsTT.
2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú dæã“+~

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú À n~Ûø±s¡T\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T\ |ü<eä ⁄\ ù|s¡T,
yê{Ï dü+K´, eØZøs£ D
¡ , yê{ÏøÏ ìπs•› +∫q y˚‘q· ÁX‚DÏ á ìã+<ÛHä êe[øÏ »‘·|]ü Ãq
nqTdü÷∫˝À 1 qT+∫ 4 es¡≈î£ >∑\ >∑&TÉ \˝À ì]∆w|ºü ]ü Ãq $<Û+ä >± e⁄+{≤sTT.
3) ìj·TeTø£ $<Ûëq+, ejÓ÷|ü]$T‹, ns¡‘Ω \· T yÓTT<ä\>∑Tq$

dü<sä T¡ |ü<$ä ˝À ìj·÷eTø£ $<Ûëq+, ejÓ÷|ü]$T‹, ns¡Ω‘\· T, n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q
Ç‘·s¡ $wüj÷· \T dü<sä T¡ nqTdü÷∫˝À 5 qT+∫ 14 >∑&TÉ \˝À ì]∆w|ºü ]ü Ãq $<Û+ä >±
e⁄+{≤sTT.
89
4) nqs¡‘Ω \· T ` dü<sä T¡ |ü<$ä ˝À ìj·TeTø£+ ø√dü+ nqs¡T\Ω e⁄‘ês¡T.
m) uÛ≤>∑kÕ«$T J$+∫ e⁄qï e´øÏ‘Ô √ $yêVü≤+ #˚dTü ø=qï ˝Ò<ë ˇ|üŒ+<ä+ #˚dTü ø=qï
e´øÏÔ ˝Ò<ë.
_) uÛ≤>∑kÕ«$T J$+∫ e⁄+&ç meπsì e´øÏ‘Ô √ $yêVü≤+#˚dTü ø=qï ˝Ò<ë ˇ|üŒ+<ä+
#˚düTø=qï e´øÏÔ.
nsTT‘˚ C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+‘√ dü+Á|ü~+∫, Ç‘·s¡
e´øÏÔ‘√ $yêVü≤+ ø√dü+ dü+ã+~Û+∫ n{Ïº e´øÏÔøÏ e]Ô+#·<ä>∑T e´øÏÔ |üs¡#·≥º+
nqTeT‹+#·<–ä q~>±qT Ä $<Û+ä >± #˚jT· &ÜìøÏ Ç‘·s¡ ø±s¡D≤\T e⁄Hêïj·Tì dü+‘·è|æÔ
#Ó+~q≥¢sTT‘˚, á ìj·TeT+ e]Ô+|ü⁄ qT+&ç meπsì e´øÏÔøÏ $TqVü‰sTT+|ü⁄
ìe«e#·TÃqT.
5) ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T
uÛ‘Ñ ê´\T, ôd\e⁄, ;Ûe÷ ì~Û, $s¡eTD ej·TdüT‡, |æ+#Ûq· T, |ü<Mä $s¡eTD Á|üj÷Ó »Hê\T,
yÓ<’ ´ä dü<Tä bÕj·÷\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑ ìã+<ÛHä ê\ $wüj÷· \˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±s¡T\T, ñ<√´>∑T\ ñ<√´– ìã+<Ûqä \qT Á>∑÷|ü⁄ ` m, Á>∑÷|ü⁄`_,
Á>∑÷|ü⁄ ` dæ, Á>∑÷|ü⁄ ` &ç |ü<eä ⁄\≈£î Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº Äj·÷ |ü<eä ⁄\≈£î
ìπs›•+∫q ‘·‘·‡e÷q y˚‘·q ÁX‚DT\≈£î #Ó+~q πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ n~Ûø±s¡T\T,
ñ<√´>∑T\≈£î Äj·÷ düeTj·T+˝À e]Ô+|ü #˚j·T<ä>∑T n{Ïº ìj·÷e÷efi¯ó\T,
ìã+<ÛHä êefi¯ó\ø£qT>∑TD+>± Áø£eTãB∆ø]£ +#ê*.
6. 1) ìj·÷eTø£ n~Ûø±s¡+ :` Á>∑÷|ü⁄`m, Á>∑÷|ü⁄`_, |ü<eä ⁄\ ìj·Te÷\ìï{Ïì

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé #˚j÷· *.
2) Á>∑÷|ü⁄`dæ, Á>∑÷|ü⁄`&ç |ü<äe⁄\ ìj·÷eTø±\ìï{Ïì C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú ø±s¡´<ä]Ù #˚j÷· *.
90
7. dü&*É +|ü⁄ #˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±s¡+
C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä $<Ûä+>± #˚j·T&É+. nedüs¡eTì ˝Ò<ë
Á|üj÷Ó »qø£s+¡ >± e⁄+≥T+<äì n_ÛÁbÕj·T+>± e⁄qï dü+<äs“¡ +¤ ˝À øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+‘√
dü+Á|ü~+∫ n+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qT Áyê‘·|Pü s¡«ø£+>± qyÓ÷<äT#˚dæ ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê
e´≈£î\Ô @<˚ì ‘·s>¡ ‹∑ ˝Ò<ë øπ ≥>∑ØøÏ dü+ã+~Û+∫ á ìj·Te÷efi¯ó\˝Àì @y˚ì
ìã+<Ûqä \qT dü&*É +#·e#·TÃqT.
8. $TqVü‰sTT+|ü⁄
á $wüjT· +˝À Áπø+<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT C≤Ø#˚dqæ ñ‘·sÔ T¡ e⁄\ø£qT>∑TD+>±
ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T, ôw&É÷´\T¶¶ ‘Ó>\∑ T Ç‘·s¡ yÓqTø£ã&çq ‘·s>¡ ‘∑ T· \T, mø˘‡düØ«düTyÓTHé,
Ç‘·s¡ Á|ü‘´˚ ø£ øπ ≥–Ø\ e´≈£î\Ô ø√dü+ düeT≈£Ls¡Ãe*‡q nedüs+¡ e⁄qï ]»πs«wüqT¢,
ejÓ ÷ |ü ] $T‹ dü & É * +|ü ⁄ , Ç‘· s ¡ sêsTTr\ô|’ á ìj· T e÷e∞˝Àì @B
Á|üuÛ≤e+#·÷|ü<äT.
91
1972, øπ +Á<ä dæ$\T düØ«düT\
|ü<$ä |ù s¡T |ü<eä ⁄\ |ü<$ä y˚‘q· XÁ D‚ Ï dô \ø£Hå é |ü<$ä >± ˝Ò<ë (|æ+#Ûq· T) ìj·Te÷e[˝Àì 30e H˚sT¡ ìj·÷eTø±ìøÏ
dü+K´ eØZø£s¡D dô \ø£Hå j é T˚ ‘·s¡ |ü<$ä >± ìj·TeT+ øÁ +Ï <ä düØ«düT dü+e‘·‡sê\ ejÓ÷|ü]$T‹
e⁄qï<ë |Á j
ü ÷Ó »Hêìï nqTeT‹+#·&+É
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
50 dü+e‘·‡sê\T (πø+Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
Äj·÷ düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dæq
Ä<˚ X Ê\T ˝Ò < ë ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\qT
nqTdü ] +∫ Á|ü u Û Ñ T ‘· «
ñ<√´>∑T\≈£î 55 dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
>∑ e Tìø£ : ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì

ìs¡ísTT+#˚+<äT≈£î ìsêíj·Tø£ ‘˚B>±
92
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì nuÛÑ´s¡Tú\ qT+&ç
<äsU¡ ≤düTÔ d”«ø£sD¡ ø√dü+>∑\ eTT–+|ü⁄
‘˚B e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚T|ò÷ü \j·T,
ns¡ T D≤#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , $TCÀs¡ + ,
eTDÏ|Pü sY, Hê>±˝≤+&é, Á‹|ü⁄s¡, dæøÿÏ +,
»eT÷àø±oàsY sêh+˝À \&É ø ˘
&ç$»qT, ˝≤VüA˝Ÿ, dæŒ{Ï õ˝≤¢,
#·+u≤ õ˝≤¢˝Àì |ü+– düuŸ &ç$»Hé
Væ ≤ e÷#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , n+&É e ÷Hé ,
ìø√u≤sY Be⁄\T ˝Ò<ë \ø£å B«|t\˝À
e⁄qïyê]øÏ ìs¡sí TT+∫q eTT–+|ü⁄ ‘˚B
ø±<äT).
H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·Te÷ø±\ ø√dü+ ÁbıuÒwüHé ìj·÷eTø£ $<Ûëq+: ìj·÷eTø±\qT ìj·÷eTø£+ |ü<√qï‹ / &Ó|⁄ü ´fÒwHü é / XÊK |ü<√qï‹ ø£$T{° ìj·÷eTø±\qT
ø√dü+ ìs¡sí TT+∫q ej·TdüT‡, ø±\|ü]$T‹ H˚s¡T ìj·÷eTø£+ <ë«sê ˝Ò<ë |ü<√qï‹ $©q+ <ë«sê nsTTq dü+<äs+¤“¡ ˝À neT\T˝À e⁄qï≥¢sTT‘˚ #˚jT· &É+˝À @j˚T
nedüse¡ TsTTq $<ë´s¡‘Ω \· T |ü<√qï‹ @<˚ì <ë«sê ˝Ò<ë &Ó|⁄ü ´fÒwHü é / $©q+ <ë«sê @j˚T >πÁ &ÉT\ qT+&ç &Ó|⁄ü ´fÒwHü é / <ëì ≈£Ls¡TŒ @$T{Ï— |ü]dæ‘ú T· \˝À j·T÷ìj·THé
$<ë´, bı+~qyê] $wüjT· +˝À e⁄qï≥¢sTT‘˚ #˚jT· &É+ »s¡T>∑T‘·T+<ë? $$<Ûä $<ÛëHê\ $©Hê\qT #˚jT· &É+ »s¡T>∑T‘·T+~ |ü_ø¢ ˘ düØ«düT ø£MTwüHéqT
Ç‘·s¡ ns¡‘Ω \· T e]Ô+|üe⁄‘êj·÷ <ë«sê uÛØÑ Ô #˚jT· uÀj˚T |ü<eä ⁄\ XÊ‘·+ dü+|Á ~ü +#·&+É »s¡T>∑T‘·T+~
8 9 10 11 12 13 14
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`m XÊFj·T e]Ô+#·<äT
$X¯«$<ë´\j·T+ ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) s¬ >∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√
&Üø£sº ˝¡ Ÿ &çÁ^ / ø√dü + 2) s¡÷. 16,400`20,000 ÁX‚D˝Ï À Ç$T&ç e⁄+≥T+~
¬s+&ÉT |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2 dü+ˆˆsê\
Eyê\J / u§≥˙/ bÕ≥T ¬s>∑T´\s¡T ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ (dæØú ø£sD¡ øπ düT\qT
eT¬sH’ é ãjÓ÷\J/ dü+e‘·‡sê\T e÷‘·èøπ &ÉsY / XÊK˝À ‘·‘‡· e÷q |ü]o*+#·&ÜìøÏ
ãjÓ÷f…ø±ï\J\˝À |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë e÷Á‘·y˚T)
Á|ü<eä∏ T ÁX‚D‘Ï √ 3) s¡÷. 14,300` 400` 18,300
e÷düsº ‡Y &çÁ^ ˝Ò<ë ÁX‚D˝Ï À |ü<eä ⁄\qT ˝Ò<ë ø£˙dü+ 1) ø±s¡´<ä]Ù `
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘.· 4 dü+ˆˆsê\ bÕ≥T e÷‘·èπø&ÉsY |üsêés¡D
˝Ò<ë XÊK ‘·‘‡· e÷q |ü<eä ⁄\qT
93
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï n~Ûø±s¡T\T n&Ée⁄\
nqTuÛeÑ |ü]bÕ\q _) dü + ã+~Û ‘ · s¡ + >∑ + ˝ÀqT n˝≤π > eT+Á‹‘·«XÊK
uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« |ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï ` #ÛÓ’s¡àHé
ìj·Te÷efi¯ó\˝À n~Ûø±s¡T\T
ø£˙dü+ 5 >∑eTìø£ : 2) #ÛÓ’s¡àHé`
dü+ˆˆsê\ 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ C≤rj·T
nqTuÛeÑ +‘√bÕ≥T>± kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î JeyÓ’$<Ûä´
JeyÓ’$<Ûä´+/ $T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
á ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT
<äsê´|ü⁄\Ô T/ n<˚ dü+düú / XÊK˝À ˝Ò<ë eTs=ø£ ` düuTÑÛ ´&ÉT
dü+s¡ø£åD, <ëì˝À ìs¡«Væ≤+∫q eTs=ø£
ìs¡«Vü≤D, C≤rj·T mø˘‡`πø&ÉsY |ü<ä$ &Ó|ü⁄´fÒwüHé 3) n<äq|ü⁄
JeyÓ’$<Ûä´ ø±\|ü ] $T‹ ≈£ L &Ü ø±s¡´<ä]Ù,
eP´Vü‰\ô|’ kÕúsTT #˚]e⁄+≥T+~. |üsêés¡D
düsπ «˝À 14 2) &Ó|ü⁄´fÒwüHé <ë«sê ìj·÷eTø£+ n&Ée⁄\
ø√dü + >∑ ] wü º ejÓ ÷ |ü ] $T‹ eT+Á‹‘·«XÊK
dü+ˆˆsê\ <äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘˚B
nqTuÛÑe+ Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT $T+∫ ` düuTÑÛ ´&ÉT
e⁄+&Ü*. e⁄+&Ésê<äT.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
|ü]bÕ\q 1 Á>∑÷|ü⁄`m s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 45 dü+e‘·‡sê\T (πø+Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
n~Ûø±] *(2006) HêHé`¬>õf…&é 10000` Äj·÷ düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dæq
|üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 325`15200 Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄\ø£qT>∑TD+>±
uÛ≤s¡+ô|’ Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\ ø√dü+ »qs¡\T
Ä<Ûës¡|ü&ç nuÛ´Ñ s¡T\∆ $wüjT· +˝À 50 dü+e‘·‡sê\
es¡≈î£ , ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>\∑ yê]øÏ #Ó+~q
e÷s¡TŒ≈£î
˝Àã&ç nuÛ´Ñ s¡T\ú $wüjT· +˝À 55 dü+e‘·‡sê\
es¡≈î£ dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
94
>∑ e Tìø£ : ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
<äs¡U≤düTÔ d”«ø£s¡D≈£î eTT–+|ü⁄ ‘˚B
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚T|òü÷\j·T,
ns¡ T D≤#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , $TCÀs¡ + ,
»eT÷àø±oàsY sêh+˝Àì \&É ø ˘
#·+u≤ õ˝≤¢˝Àì |ü+– düuŸ &ç$»Hé,
Væ ≤ e÷#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , n+&É e ÷Hé ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`m XÊFj·T e]Ô+#·<äT
$X¯«$<ë´\j·T+ ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) s¬ >∑÷´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
Á|üuTÑÛ ‘·« |ü]bÕ\q ø√dü + 2) s¡÷. 8,000`13,500 ÁX‚DÏ˝À e⁄+≥T+~.
¬s+&ÉT |ü <$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 5 dü+ˆˆsê\
XÊÁdü+Ô ˝À e÷düsº ‡Y bÕ≥T ¬s>∑T´\s¡T ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ 1) #Ûs’Ó à¡ Hé`
&çÁ^ ˝Ò<ë dü+e‘·‡sê\T e÷‘·èøπ &ÉsY / XÊK˝À ‘·‘‡· e÷q C≤rj·T
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘· |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë JeyÓ$’ <Û´ä
eT]j·TT 3) s¡÷. 6,500`175`10,500 ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 8 ` #Ûs’Ó à¡ Hé
nqTuÛÑe+ : dü+ˆˆsê\ bÕ≥T e÷‘·èøπ &És/Y XÊK 2) ø±s¡´<ä]Ù `
‘·‘·‡e÷q |ü<ä$ì ìs¡«Væ≤düTÔqï
95
ø£+|üP´≥sY˝À |ü] n~Ûø±s¡T\T eT]j·TT C≤rj·T
|ü]C≤„q+‘√ bÕ≥T _) dü + ã+~Û ‘ · s¡ + >∑ + ˝ÀqT n˝≤π > JeyÓ$’ <Û´ä
Á|üuÛÑT‘·« dü+düú˝À |ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
|ü]bÕ\q, n~Ûø±s¡T\T ` düuTÑÛ ´&ÉT
dæã“+~ |üqT\˝À >∑eTìø£ : 3) ˇø£ düV≤ü
1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ m+|æø£ düuTÑÛ ´&ÉT
10 dü+e‘·‡sê\ kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î
nqTuÛÑe+ $T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À eTTK´+>±
e⁄+&Ü*. á ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
n<˚ dü+düú /XÊK˝À ˝Ò<ë eTs=ø£ n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
<ëì˝À ìs¡«Væ≤+∫q eTs=ø£ ôVA<ë≈£î
mø˘‡`πø&ÉsY |ü<ä$ &Ó|ü⁄´fÒwüHé ‘·≈£îÿe
ø±\|ü ] $T‹ ≈£ L &Ü ø±≈£î+&Ü
#˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
2) &Ó|ü⁄´fÒwüHé <ë«sê ìj·÷eTø£+ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
ø√dü + >∑ ] wü º ejÓ ÷ |ü ] $T‹ ôw&É÷´\T¶
<äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘˚B ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT $T+∫ yês¡T
e⁄+&Ésê<äT. ` düuTÑÛ ´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
1 *(2006) 1 Á>∑÷|ü⁄`m s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 35 dü+e‘·‡sê\T (πø+Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
Äj·÷ düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dæq
|üì uÛ≤s¡+ô|’ *(2006) HêHé`¬>õf…&é 10000` Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë ñ‘·sÔ T¡ e⁄\ø£qT>∑TD+>±
Ä<Ûës¡|ü&ç |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 325`15200 Á|ü u Û Ñ T ‘· « ñ<√´>∑ T \≈£ î »qs¡ \ T
e÷s¡TŒ≈£î uÛ≤s¡+ô|’ nuÛ´Ñ s¡T\∆ $wüjT· +˝À 40 dü+e‘·‡sê\
˝Àã&ç Ä<Ûës¡|ü&ç es¡≈£î, ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T ˝Ò<ë
e÷s¡TŒ≈£î ôw&É ÷ ´\T¶ ‘Ó > ∑ \ yê] nuÛ Ñ ´ s¡ T ú \

˝Àã&ç $wüjT· +˝À 45 dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
96
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚T|òü÷\j·T,
ns¡ T D≤#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , $TCÀs¡ + ,
#·+u≤ õ˝≤¢˝Àì |ü+– düuŸ &ç$»Hé,
Væ ≤ e÷#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , n+&É e ÷Hé ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Óm)|ü⁄´fÒ1)wüHs¬é: >∑πøT+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`m XÊFj·T e]Ô+#·<äT
$X¯«$<ë´\j·T+ ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê ´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç |ü < $
ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√
ø√dü + 2) s¡÷. 8,000`13,500 y˚‘·q Ç$T&ç e⁄+≥T+~.
u≤´∫\sY‡ &çÁ^ ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 5 1) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé /
˝Ò<ë ‘·‘‡· e÷q ¬s+&ÉT dü + ˆˆsê\ bÕ≥T ¬ s >∑ T ´\s¡ T
dü+e‘·‡sê\T #ÛÓ’s¡àHé`
ns¡Ω‘·. ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ ‘·‘‡· e÷q |ü<$ä ì C≤rj·T
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë JeyÓ’$<Ûä´
ø£+|üP´≥s¡T |üì˝À 3) s¡÷. 6,500`175`10,500 ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
$wüjT· |ü]C≤„q+ y˚‘·q ÁX‚DÏ˝À |ü<ä$ì ˝Ò<ë ` #ÛÓ’s¡àHé
ø£ ˙ dü + 8 dü + ˆˆsê\ bÕ≥T 2) ø±s¡´<ä]Ù `
s¬ >∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ ‘·‘‡· e÷q C≤rj·T
97
nqTuÛÑe+ : |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï n~Ûø±s¡T\T— JeyÓ’$<Ûä´
ôdºH√Á>±|ò”, _) dü+ã+~Û‘· ôdºH√Á>∑|ò” s¡+>∑+˝ÀqT, ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
|ü]bÕ\q, uÛ≤s¡‘· |ü ] bÕ\q, uÛ ≤ s¡ ‘ · Á|ü u Û Ñ T ‘· « ` düuTÑÛ ´&ÉT
Á|üuÛÑT‘·« ìj·Te÷efi¯ó\˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*–
e⁄qï n~Ûø±s¡T\T 3) ˇø£ düV≤ü
ìj·Te÷efi¯ó\˝À >∑eTìø£ : m+|æø£
10 dü+e‘·‡sê\ 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ düuTÑÛ ´&ÉT
nqTuÛÑe+ kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î eTTK´+>±
e⁄+&Ü*. $T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
á ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT n+&ÉsY
n<˚ dü + dü ú /XÊK˝À ˝Ò < ë ôdÁø£≥Ø
eTs=ø£ < ëì˝À ìs¡ « Væ ≤ +∫q ôVA<ë≈£î
eTs=ø£ mø˘ ‡ `π ø &É s Y |ü < ä $ ‘·≈£îÿe
&Ó|ü⁄´fÒwüHé ø±\|ü]$T‹ ≈£L&Ü ø±≈£î+&Ü
#˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
2) &Ó|ü⁄´fÒwüHé <ë«sê ìj·÷eTø£+ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
ø√dü + >∑ ] wü º ejÓ ÷ |ü ] $T‹ ôw&É÷´\T¶
<äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘˚B ‘Ó>∑\≈£î
Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT $T+∫ #Ó+~q yês¡T
e⁄+&Ésê<äT. ` düuTÑÛ ´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
nøö+≥¢ 1 Á>∑÷|ü⁄`m s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 21 qT+∫ 30 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
ñ<√´>∑T\≈£î øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Äj·÷
n~Ûø±] *(2006) HêHé`¬>õf…&é 8,000` düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dqæ Ä<˚XÊ\T /
|üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 275`13500 ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± Á|ü u Û Ñ T ‘· «
uÛ≤s¡+ô|’ ñ<√´>∑ T \≈£ î »qs¡ \ T nuÛ Ñ ´ s¡ T ∆ \
Ä<Ûës¡|ü&ç $wüjT· +˝À 40 dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£ ,
e÷s¡TŒ≈£î ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T ˝Ò<ë ôw&É÷´\T¶

˝Àã&ç ‘Ó>\∑ yê] nuÛ´Ñ s¡T\ú $wüjT· +˝À 45
dü + e‘· ‡ sê\ es¡ ≈ £ î dü & É * +|ü ⁄
e⁄+≥T+~).
98
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚T|òü÷\j·T,
ns¡ T D≤#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , $TCÀs¡ + ,
#·+u≤ õ˝≤¢˝Àì |ü+– düuŸ &ç$»Hé,
Væ ≤ e÷#· ˝ Ÿ Á|ü < ˚ X Ÿ , n+&É e ÷Hé ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Óm)|ü⁄´fÒ1)wüHs¬é: >∑πøT+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`m XÊFj·T e]Ô+#·<äT
$X¯«$<ë´\j·T+ / ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê ´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
dü+düú qT+&ç á ÁøÏ+~ |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
n+XÊ\˝À <˚ì˝ÀHÓH’ ê ø√dü+ 2) s¡÷. 7,500`250`12,000 e⁄+≥T+~.
u≤´∫\sY‡ &çÁ^ ˝Ò<ë ¬s+&ÉT y˚‘q· ÁXD‚ ˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+
2 dü+ˆˆsê\ bÕ≥T ¬s>∑T´\s¡T 1)#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé`#ÛÓ’s¡àHé
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘.· dü+e‘·‡sê\T ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èøπ &ÉsY / XÊK˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
‘·‘‡· e÷q |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
ø±eTsY‡, >∑D‘Ï +· , ˝Ò<ë ` #ÛÓ’s¡àHé
>∑D≤+ø±\T, 3) s¡÷. 6,500`200`10,500
Ä]úø£ XÊÁdü+Ô , y˚‘q· ÁXD‚ ˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2) ø±s¡´<ä]Ù `
ø£+|üP´≥sY ôdq’ T‡, 5 dü+ˆˆsê\ bÕ≥T ¬s>∑T´\sY C≤rj·T
99
Ä|üsπ wüHé ]ôd]Ã, ÁbÕ‹|ü ~ ø£ ô |’ e÷‘· è XÊK˝À/ JeyÓ’$<Ûä´
ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ/ π ø &É s Y ˝ À ‘· ‘ · ‡ e÷q |ü < ä $ ì ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ ìs¡«Væ≤düTqÔ ï n~Ûø±s¡T\T eT]j·TT ` düuÛÑT´&ÉT
y˚TH˚CŸyÓT+≥T _) dü + ã+~Û ‘ · s¡ + >∑ + ˝ÀqT n˝≤π > 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
nøö+f…˙‡ |ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï düuÛÑT´&ÉT
n~Ûø±s¡T\T
>∑eTìø£ : ÁbÕ<Ûëq´‘·
nqTuÛÑe+ : uÛ≤s¡‘· 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ eTTK´+>±
Á|üuTÑÛ ‘·« ìj·Te÷e[, kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
ìã+<ÛäHêefi¯ó\˝À $T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
ÁbÕMD≤´ìï n<˚ dü+düú / XÊK˝À ˝Ò<ë eTs=ø£ ôVA<ë≈£î
ø£*–e⁄+&ç ndæôd+º ≥T <ëì˝À á ìj·Te÷ø±ìøÏ dü]>±Z ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü
nøö+≥¢ n~Ûø±] eTT+<äT ìs¡«Væ≤+∫q mø˘‡`πø&ÉsY ôw&É÷´\T¶
Áπ>&ÉT˝À Á|üuÛÑT‘·« |ü<ä$ &Ó|ü⁄´fÒwüHé ø±\|ü]$T‹ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
XÊK\˝À 3 ≈£L&Ü #˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
dü+e‘·‡sê\ 2) &Ó|ü⁄´fÒwüHé <ë«sê ìj·÷eTø£+ ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
ø√dü + >∑ ] wü º ejÓ ÷ |ü ] $T‹
nqTuÛyÑ êìï ø£*– <äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘˚B yês¡T
e⁄+&É≥+, ø£+|üP´≥sY Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT $T+∫ ` düuÛÑT´&ÉT
|üì˝À |ü]C≤„q+. e⁄+&Ésê<äT.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
Hê´j·T 1 Á>∑÷|ü⁄`m s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 40 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\≈£î
dü\Vü‰<ës¡T&ÉT *(2006) HêHé`¬>õf…&é 7,500` πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À
|üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 250`12000 C≤Ø #˚ d æ q Ä<˚ X Ê\T ˝Ò < ë
uÛ≤s¡+ô|’ ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± »qs¡ \ T
es¡≈î£ , ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T ˝Ò<ë ôw&É÷´\T¶
e÷s¡TŒ≈£î
˝Àã&ç ‘Ó>\∑ yê] nuÛ´Ñ s¡T\ú $wüjT· +˝À 50
dü + e‘· ‡ sê\ es¡ ≈ £ î dü & É * +|ü ⁄
e⁄+≥T+~).
100
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
uÛ ≤ s¡ ‘ · < ˚ X ¯ + ˝Àì nuÛ Ñ ´ s¡ T ú \ qT+&ç
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ns¡TD≤#·˝Ÿ Á|ü<X˚ Ÿ, $TCÀs¡+, eTDÏ|Pü sY,
Hê>±˝≤+&é, Á‹|ü⁄s¡, dæøÿÏ +, »eT÷àø±oàsY
sêh+˝Àì \&Éø˘ &ç$»qT, ˝≤VüA˝Ÿ,
dæŒ{Ï õ˝≤¢, #·+u≤ õ˝≤¢˝Àì |ü+– düuŸ
&ç$»Hé, Væ≤e÷#·˝Ÿ Á|ü<X˚ Ÿ, n+&Ée÷Hé,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ ns¡Ω‘\· T:` e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À e]Ô+#·<äT Á>∑÷|ü⁄`_ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
1. >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê |ü<√qï‹ ø£$T{° á
$X¯«$<ë´\j·T+/ ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
dü+düú qT+&ç ø√dü+ e⁄+≥T+~.
~«rj·TÁX‚DÏ˝À ¬s+&ÉT 1)#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé`#ÛÓ’s¡àHé
Hê´j·TXÊÁdüÔ+˝À dü+e‘·‡sê\T
u≤´∫\sY‡ &çÁ^ ˝Ò<ë C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘,· ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
ø£+|üP´≥sY |üì˝À ` #ÛÓ’s¡àHé
|ü]C≤„q+. 2) ø±s¡´<ä]Ù `
2. @<˚ì Á|uü TÑÛ ‘·«XÊK˝À C≤rj·T
‘˚B dü«j·T+ Á|‹ü |ü‹Ô JeyÓ’$<Ûä´
101
>∑\ dü+dü˝ú À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
E&ÉTwæjT· ˝Ÿ Ä|òd” sü T¡ / ` düuÛÑT´&ÉT
Hê´j·÷~Ûø±s¡T\T/
düVü‰j·Tq«j·T 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
dü\Vü‰<ës¡T\T>± düuÛÑT´&ÉT
5dü+ˆˆsê\ nqTuÛeÑ + ÁbÕ<Ûëq´‘·
/$ìjÓ÷>∑<ës¡T eTTK´+>±
ù|f…+{Ÿ Vü≤≈£îÿ\T/ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«
y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\≈£î n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\ ôVA<ë≈£î
eéVü‰sê\˝À
Hê´j·Tyê~>± ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
5dü+ˆˆsê\ nqTuÛeÑ +. ôw&É÷´\T¶
yê+#Û˙· j·T ns¡Ω‘\· T ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q
ôw&É÷´\T¶
$X¯«$<ë´\j·T+/dü+düú ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
qT+&ç Hê´j·TXÊÁd+Ôü ˝À yês¡T
e÷düsº ‡Y &çÁ^ ` düuÛÑT´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
f…øÏïø£˝Ÿ 1 Á>∑÷|ü⁄`_ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 30 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\≈£î
Ä|ò”düs¡T *(2006) HêHé`¬>õf…&é 7,500` πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À
(y˚T<∏√dü+|ü‹Ô |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 250`12000 C≤Ø #˚ d æ q Ä<˚ X Ê\T ˝Ò < ë
Vü≤≈£îÿ) uÛ≤s¡+ô|’ ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± »qs¡ \ T
e÷s¡TŒ≈£î
˝Àã&ç ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q nuÛ´Ñ s¡T\ú $wüjT· +˝À
45 dü + e‘· ‡ sê\ es¡ ≈ £ î dü & É * +|ü ⁄
e⁄+≥T+~).
102
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ ns¡Ω‘·\T:` e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À e]Ô+#·<äT Á>∑÷|ü⁄`_ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
1. >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê |ü<√qï‹ ø£$T{° á
$X¯«$<ë´\j·T+ ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
/ dü+düú qT+&ç ø√dü+ e⁄+≥T+~.
Hê´j·TXÊÁdüÔ+˝À ¬s+&ÉT 1)#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé`#Ûs’Ó à¡ Hé
u≤´∫\sY‡ &çÁ^ dü+e‘·‡sê\T C≤rj·T
˝Ò<ë ‘·‘‡· e÷q JeyÓ$’ <Û´ä
ns¡Ω‘·,ø£+|üP´≥sY ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
|üì˝À |ü]C≤„q+ ` #Ûs’Ó à¡ Hé
2) ø±s¡´<ä]Ù `
yê+#Û·˙j·T ns¡Ω‘·\T C≤rj·T
103
2. >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q JeyÓ$’ <Û´ä
$X¯«$<ë´\j·T+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç ` düuTÑÛ ´&ÉT
Hê´j·TXÊÁdüÔ+˝À 3) ˇø£ düV≤ü
e÷düsº ‡Y &çÁ^ ˝Ò<ë m+|æø£ düuTÑÛ ´&ÉT
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·
eTTK´+>±
nqTuÛÑe+ : uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
$ìjÓ÷>∑<ës¡T n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
ù|f…+{Ÿ Vü≤≈£îÿ\T / ôVA<ë≈£î
y˚T<∏√dü+|ü‹Ô ‘·≈£îÿe
Vü≤≈£îÿ\≈£î ø±≈£î+&Ü
dü+ã+~Û+∫q ôw&É÷´\T¶
n+XÊ\ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
eéVü‰s¡+˝À ôw&É÷´\T¶
Hê´j·Tyê~>± 5 ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
dü+ˆˆsê\ nqTuÛeÑ + yês¡T
e⁄+&Ü*. ` düuTÑÛ ´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
f…øÏïø£˝Ÿ 1 Á>∑÷|ü⁄`_ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 30 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\≈£î
Ä|ò”düs¡T *(2006) HêHé`¬>õf…&é 7,500` πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À
(Á|üjÓ÷»q |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 250`12000 C≤Ø #˚ d æ q Ä<˚ X Ê\T ˝Ò < ë
|ü+|üø£+) uÛ≤s¡+ô|’ ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± »qs¡ \ T
e÷s¡TŒ≈£î
˝Àã&ç ‘Ó > ∑ \ yê]øÏ #Ó + ~q nuÛ Ñ ´ s¡ T ú \
$wüj·T+˝À 45 dü+e‘·‡sê\ es¡≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
104
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ e]Ô+#·<äT H˚s¡T &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À e]Ô+#·<äT Á>∑÷|ü⁄`_ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ns¡Ω‘·\T:` ìj·÷eTø£+ H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê |ü<√qï‹ ø£$T{° á
1. Eyê\J/ ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
e÷¬s’Hé ø√dü+ e⁄+≥T+~.
ãjÓ÷\J / ¬s+&ÉT 1)#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé`#Ûs’Ó à¡ Hé
eT‘·´‡ XÊÁdüÔ dü+e‘·‡sê\T C≤rj·T
s¡+>∑+˝À JeyÓ$’ <Û´ä
e÷düsº ‡Y &çÁ^ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
` #Ûs’Ó à¡ Hé
2. ø£+|üP´≥sY 2) ø±s¡´<ä]Ù `
|üì˝À C≤rj·T
|ü]C≤„q+
105
JeyÓ$’ <Û´ä
yê+#Û˙· j·T ns¡Ω‘\· T ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q ` düuTÑÛ ´&ÉT
$X¯«$<ë´\j·T+ 3) ˇø£ düV≤ü
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç m+|æø£ düuTÑÛ ´&ÉT
k˛wæj·÷\J˝À ÁbÕ<Ûëq´‘·
&çb˛¢e÷ ˝Ò<ë eTTK´+>±
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘· uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
nqTuÛÑe+ : ôVA<ë≈£î
$düÔs¡D ‘·≈£îÿe
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T / ø±≈£î+&Ü
Á|üjÓ÷»q ôw&É÷´\T¶
|ü+|üø+£ n+XÊ\ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
eéVü‰s¡+˝À ôw&É÷´\T¶
Hê´j·Tyê~>± 5 ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
dü+ˆˆsê\ yês¡T
nqTuÛÑe+ ` düuTÑÛ ´&ÉT
e⁄+&Ü*.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
ø±s¡´<ä]Ù, 1 Á>∑÷|ü⁄`_ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 21 qT+&ç 30 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
e´øÏÔ>∑‘· *(2006) HêHé`¬>õf…&é 6,500` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
ø±s¡´<ä]Ù |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 250`10,500 düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dqæ Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë
e÷s¡TŒ≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
106
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ e]Ô+#·<äT ¬s+&ÉT &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|üP´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`_ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ns¡Ω‘·\T:` dü+e‘·‡sê\T H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) ¬s>∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>∑\ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
|ü<ä$ì ìs¡«Væ≤düTÔqï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q 2) s¡÷.5,500`175`9,000ÁX‚DÏ˝À e⁄+≥T+~.
$X¯«$<ë´\j·T+ |ü<ä$ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2 dü+ˆˆsê\ 1)#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé`#ÛÓ’s¡àHé
bÕ≥T ¬s>∑T´\s¡T ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’
˝Ò<ë dü+düú e÷‘· è XÊK/π ø &É s Y ˝ À ‘· ‘ · ‡ e÷q C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
qT+&ç u≤´∫\sY‡ |ü<ä$ì ìs¡«Væ≤düTÔqï— ˝Ò<ë ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
&çÁ^ ˝Ò<ë 3) s¡÷. 4,000`100`6,000 y˚‘·q ` #ÛÓ’s¡àHé
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘,· ÁX‚DÏ˝À |ü<ä$ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 5 2) ø±s¡´<ä]Ù `
ø£+|üP´≥sY dü + ˆˆsê\ bÕ≥T ¬ s >∑ T ´\sY C≤rj·T
ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èøπ &És˝Y À /XÊK˝À JeyÓ’$<Ûä´
107
|üì˝À |ü]C≤„q+ ‘·‘·‡e÷q |ü<ä$ì ìs¡«Væ≤düTÔqï
(yÓTÆÁø√kÕ|òtº n~Ûø±s¡T\T— eT]j·TT ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
Ä|òd” Tü / _) dü + ã+~Û ‘ · s¡ + >∑ + ˝ÀqT n˝≤π > ` düuÛÑT´&ÉT
m¬ø‡˝Ÿ˝À |ü]bÕ\q˝À nqTuÛÑyêìï ø£*– e⁄qï 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
ÁbÕMD´‘·) n~Ûø±s¡T\T düuÛÑT´&ÉT
>∑eTìø£ : ÁbÕ<Ûëq´‘·
nqTuÛeÑ + : 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ eTTK´+>±
ôdHº √Á>±|òsü >Y ± 5 kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î $T+∫ uÛ≤s¡‘·<˚X¯Á|üuÛÑT‘·«
dü+ˆˆsê\ e⁄+&É ≈ £ L &É < ä T . Ç+<ä T ˝À n<˚ n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
dü+dü˝ú À/XÊK˝À ˝Ò<ë eTs=ø£ <ëì˝À ôVA<ë≈£î
nqTuÛÑe+ á ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü
e⁄+&Ü*. ìs¡«Væ≤+∫q mø˘‡`πø&ÉsY |ü<ä$ ôw&É÷´\T¶
&Ó|ü⁄´fÒwüHé ø±\|ü]$T‹ ≈£L&Ü ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
#˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
2) &Ó|Ó ⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ìj·÷eTø£+ ø√dü+ ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
>∑]wüº ejÓ÷|ü]$T‹ <äs¡U≤düTÔ\ yês¡T
d”«ø£s¡D eTT–+|ü⁄ ‘˚B Hê{ÏøÏ 56 ` düuÛÑT´&ÉT
dü+ˆˆsê\qT $T+∫ e⁄+&Ésê<äT.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
Ä|ò”dt 1 Á>∑÷|ü⁄`dæ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 20 qT+&ç 27 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
ndæôdº+≥T, *(2006) HêHé`¬>õf…&é 5,500` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
ø£+|üP´≥sY |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 175`9,000 düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dqæ Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë
ndæôdº+≥T uÛ≤s¡+ô|’ ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± »qs¡ \ T
e÷s¡TŒ≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
108
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ e]Ô+#·<äT ¬s+&ÉT &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`dæ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ns¡Ω‘·\T:` dü+e‘·‡sê\T H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) s¬ >∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
|ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q 2) s¡÷. 4,000 ` 100 ` 6,000 e⁄+≥T+~.
$X¯«$<ë´\j·T+ ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2 1) ø±s¡´<ä]Ù `
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç dü + ˆˆsê\ bÕ≥T ¬ s >∑ T ´\s¡ T C≤rj·T
u≤´∫\sY‡ &çÁ^ JeyÓ’$<Ûä´
ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èøπ &ÉsY / XÊK˝À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
˝Ò<ë ‘·‘‡· e÷q ‘·‘‡· e÷q |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ` #ÛÓ’s¡àHé
ns¡Ω‘,· ø±sê´\j·T ˝Ò<ë 2) |ü]bÕ\ø£
|üì˝À ñ _) dü + ã+~Û ‘ · s¡ + >∑ + ˝ÀqT n˝≤π > n~Ûø±]`
109
|üjÓ÷>∑ø£s¡yÓTÆq |ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï C≤rj·T
ø£+|üP´≥sY n~Ûø±s¡T\T JeyÓ’$<Ûä´
kÕ|òyºt s˚ Y Áb˛Á>±+\ >∑eTìø£ : ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
yê&Éø£+˝À 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ ` düuÛÑT´&ÉT
$wüj·T|ü]C≤„q+ kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
$T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À düuÛÑT´&ÉT
nqTuÛÑe+ : n<˚ dü+düú˝À / XÊK˝À ˝Ò<ë ÁbÕ<Ûëq´‘·
Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK\T / eTTK´+>±
eTs=ø£ <ëì˝À á ìj·÷eTø±ìøÏ uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô dü]>±Z eTT+<äT ìs¡«Væ≤+∫q n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
>∑\ dü+dü\ú T / mø˘‡`πø&ÉsY |ü<ä$ &Ó|ü⁄´fÒwüHé ôVA<ë≈£î
Á|üsTTy˚≥T ø±\|ü ] $T‹ ≈£ L &Ü ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
s¡+>∑+˝À #˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
|ü]bÕ\q 2) &Ó|ü⁄´fÒwüHé <ë«sê ìj·÷eTø£+ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
$wüj÷· \˝À 5 ø√dü + >∑ ] wü º ejÓ ÷ |ü ] $T‹ ôw&É÷´\T¶
dü+ˆˆsê\ ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
<äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘˚B yês¡T
nqTuÛÑe+ Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT $T+∫ ` düuÛÑT´&ÉT
e⁄+&Ü*. e⁄+&Ésê<äT.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
f…øÏïø£˝Ÿ 1 Á>∑÷|ü⁄`dæ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 20 qT+&ç 27 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
ndæôdº+≥T *(2006) HêHé`¬>õf…&é 5,500` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
|üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 175`9,000 düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dqæ Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë
e÷s¡TŒ≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
110
>∑ e Tìø£ : ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ ns¡Ω‘·\T:` e]Ô+#·<äT ¬s+&ÉT &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`dæ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
dü+e‘·‡sê\T H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) s¬ >∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
$X¯«$<ë´\j·T+ 2) s¡÷. 4,000 ` 100 ` 6,000 e⁄+≥T+~.
˝Ò<ë dü+düú qT+&ç ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2 1) ø±s¡´<ä]Ù `
Eyê\J, uÀ≥˙, dü + ˆˆsê\ bÕ≥T ¬ s >∑ T ´\s¡ T C≤rj·T
eT¬s’Hé ãjÓ÷\J / ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èπø&ÉsY / JeyÓ’$<Ûä´
XÊK˝À ‘· ‘ · ‡ e÷q |ü < ä $ ì ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
eT‘·´‡ XÊÁdüÔ+˝À ` #ÛÓ’s¡àHé
e÷düºsY‡ &çÁ^ ˝Ò<ë ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë
_) dü+ã+~Û‘· s¡+>∑+˝ÀqT n˝≤π> 2) |ü]bÕ\ø£
‘·‘‡· e÷q ns¡Ω‘.· n~Ûø±] `
|ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï
111
n~Ûø±s¡T\T C≤rj·T
nqTuÛÑe+ : >∑eTìø£ : JeyÓ’$<Ûä´
eØZø£s¡D XÊÁdüÔ+˝À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
|ü]XÀ<Ûqä / 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ ` düuÛÑT´&ÉT
JeyÓ’$<Ûä´ kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
$T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À düuÛÑT´&ÉT
dü+ã+<Ûä |üì˝À 2 n<˚ dü+dü˝ú À / XÊK˝À ˝Ò<ë ÁbÕ<Ûëq´‘·
dü+ˆˆsê\ eTs=ø£ <ëì˝À á eTTK´+>±
nqTuÛÑe+ ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
e⁄+&Ü*. ìs¡«Væ≤+∫q mø˘‡`πø&ÉsY |ü<$ä n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
&Ó|⁄ü ´fÒwHü é ø±\|ü]$T‹ ≈£L&Ü ôVA<ë≈£î
yê+#Û·˙j·T #˚]e⁄+≥T+~. ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
ns¡Ω‘·\T 2) &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ìj·÷eTø£+ ôw&É÷´\T¶
ø√dü+ >∑]wüº ejÓ÷|ü]$T‹ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
ø£+|üP´≥sY <äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ôw&É÷´\T¶
yê&Éø£+˝À ‘˚B Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
yês¡T
$wüj·T|ü]C≤„q+ $T+∫ e⁄+&Ésê<äT. ` düuÛÑT´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
ôdºH√Á>±|òüsY 1 Á>∑÷|ü⁄`dæ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 18 qT+&ç 27 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
(Á¬>&é`dæ) *(2006) HêHé`¬>õf…&é 5,500` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
e÷s¡TŒ≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
112
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ e]Ô+#·<äT ¬s+&ÉT &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`dæ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ns¡Ω‘·\T:` dü+e‘·‡sê\T H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) s¬ >∑T´\sY ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ b˛*ø£>\∑ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
|ü<$ä ì ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
1. >∑T]Ô+|ü⁄ 2) s¡÷. 4,000 ` 100 ` 6,000 e⁄+≥T+~.
bı+~q ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ 2 1) ø±s¡´<ä]Ù `
$X¯«$<ë´\j·T+ dü + ˆˆsê\ bÕ≥T ¬ s >∑ T ´\s¡ T C≤rj·T
˝Ò<ë dü+düú ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èπø&ÉsY / JeyÓ’$<Ûä´
XÊK˝À ‘· ‘ · ‡ e÷q |ü < ä $ ì ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
qT+&ç ` #ÛÓ’s¡àHé
u≤´∫\sY‡ ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë
_) dü+ã+~Û‘· s¡+>∑+˝ÀqT n˝≤π> 2) |ü]bÕ\ø£
&çÁ^ ˝Ò<ë n~Ûø±] `
|ü]bÕ\q˝À nqTuÛyÑ êìï ø£*– e⁄qï
113
‘·‘·‡e÷q n~Ûø±s¡T\T C≤rj·T
ns¡Ω‘·. >∑eTìø£ : JeyÓ’$<Ûä´
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
2. Ç+^¢wüß 1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ ` düuÛÑT´&ÉT
f…Æ|æ+>∑T kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
ì$TcÕìøÏ $T+∫ e⁄+&É≈L£ &É<Tä . Ç+<äT˝À düuÛÑT´&ÉT
n<˚ dü+dü˝ú À / XÊK˝À ˝Ò<ë ÁbÕ<Ûëq´‘·
100 |ü<ë\ eTs=ø£ <ëì˝À á eTTK´+>±
cÕs¡TºVü‰´+&é ìj·÷eTø±ìøÏ dü]>±Z eTT+<äT uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
d”Œ&é‘√ eTs=ø£ mø˘ ‡ `π ø &É s Y |ü < ä $ n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
(ôV’≤j·Ts¡T) &Ó|Pü ´fÒwHü é ø±\|ü]$T‹ ≈£L&Ü ôVA<ë≈£î
ø£+|üP´≥s¡T˝À #˚]e⁄+≥T+~. ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
|ü]C≤„q+ 2) &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ìj·÷eTø£+ ôw&É÷´\T¶
ø√dü+ >∑]wüº ejÓ÷|ü]$T‹ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
nqTuÛeÑ + : <äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ôw&É÷´\T¶
(yê+#Û·˙j·T+) ‘˚B Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
yês¡T
$T+∫ e⁄+&Ésê<äT. ` düuÛÑT´&ÉT
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
ôdºH√Á>±|òüsY 1 Á>∑÷|ü⁄`dæ s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 18 qT+&ç 27 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
(Á¬>&é`&ç) *(2006) HêHé`¬>õf…&é 4,000` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
e÷s¡TŒ≈£î
dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
114
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ e]Ô+#·<äT ¬s+&ÉT &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ˝Òì |üø+å£ ˝À &Ó|ü⁄´fÒwüHé: πø+Á<ä / sêh Á|üuÛÑT‘ê«\˝À Á>∑÷|ü⁄`dæ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ns¡Ω‘·\T:` dü+e‘·‡sê\T H˚sT¡ ìj·÷eTø£+ <ë«sê m) 1) ¬ s >∑ T ´\sY ÁbÕ‹|ü ~ ø£ ô |’ |ü<√qï‹ ø£$T{° á
b˛*ø£ > ∑ \ |ü < ä $ ì ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë e⁄+≥T+~.
1. >∑T]Ô+|ü⁄ 2) s¡÷. 3,050 ` 75 ` 4,590 1) ø±s¡´<ä]Ù `
bı+~q ÁX‚D˝Ï À |ü<$ä ì ˝Ò<ë ø£˙dü+ C≤rj·T
$X¯«$<ë´\j·T+ 2 dü+ˆˆsê\ bÕ≥T s¬ >∑T´\s¡T JeyÓ’$<Ûä´
˝Ò<ë dü+düú ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ e÷‘·èπø&ÉsY / ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
XÊK˝À ‘·‘·‡e÷q |ü<ä$ì ` #ÛÓ’s¡àHé
qT+&ç 2) |ü]bÕ\ø£
yÓTÁ{Ï≈L£ ´˝ÒwHü é ìs¡«Væ≤düTqÔ ï— ˝Ò<ë n~Ûø±] `
_) dü+ã+~Û‘· s¡+>∑+˝ÀqT n˝≤π>
115
˝Ò<ë |ü]bÕ\q˝À nqTuÛÑyêìï ø£*– C≤rj·T
‘·‘·‡e÷q e⁄qï n~Ûø±s¡T\T JeyÓ’$<Ûä´
ns¡Ω‘·. >∑eTìø£ : ` düuÛÑT´&ÉT
1) &Ó | ü ⁄ ´fÒ w ü H é ø±\|ü ] $T‹ 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
2. Ç+^¢wüß kÕ<Ûës¡D+>± 3 dü+ˆˆsê\≈£î düuÛÑT´&ÉT
f…Æ|æ+>∑T $T+∫ e⁄+&É ≈ £ L &É < ä T . ÁbÕ<Ûëq´‘·
Ç+<äT˝À n<˚ dü+düú˝À / eTTK´+>±
(ôV’≤j·Ts¡T) XÊK˝À ˝Ò<ë eTs=ø£ <ëì˝À uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
ì$TcÕìøÏ á ìj·Te÷ø±ìøÏ dü]>±Z n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
80 |ü<ë\ eTT+<äT eTs=ø£ mø˘‡`πø&ÉsY ôVA<ë≈£î
|ü<$ä &Ó|⁄ü ´fÒwHü é ø±\|ü]$T‹ ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
d”Œ&é‘√ ≈£L&Ü #˚]e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
cÕs¡TºVü‰´+&é, 2) &Ó|⁄ü ´fÒwHü é <ë«sê ìj·÷eTø£+ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
ø£+|üP´≥s¡T˝À ø√dü+ >∑]wüº ejÓ÷|ü]$T‹ ôw&É÷´\T¶
<äsU¡ ≤düT\Ô d”«ø£sD¡ eTT–+|ü⁄ ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
|ü]C≤„q+. yês¡T
‘˚B Hê{ÏøÏ 56 dü+ˆˆsê\qT ` düuÛÑT´&ÉT
$T+∫ e⁄+&Ésê<äT.
e⁄qï<ë |Á j
»s¡T>∑T‘·T+~
1 2 3 4 5 6 7
|üP´Hé ` 4 Á>∑÷|ü⁄`&ç s¡÷. e]Ô+#·<äT ˝Ò<äT 18 qT+&ç 25 dü+e‘·‡sê\T (Á|üuTÑÛ ‘·«
<ëÁ|òÔæ (¬s+&ÉT *(2006) HêHé`¬>õf…&é 2,550` ñ<√´>∑T\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷
ne⁄{Ÿ |üì ($Tìd”]º j·T˝Ÿ) 55 ` düeTj·÷\˝À C≤Ø #˚dqæ Ä<˚XÊ\T ˝Ò<ë
k˛]‡+>∑T uÛ≤s¡+ô|’ 2,660`60 ñ‘· Ô s ¡ T e⁄\ø£ q T>∑ T D+>± »qs¡ \ T
<ë«sê, s¬ +&ÉT Ä<Ûës¡|ü&ç ` 3,200 nuÛ´Ñ s¡T\∆ $wüjT· +˝À 40 dü+e‘·‡sê\
y˚‘q· ÁX‚D˝Ï À) e÷s¡TŒ≈£î

dü&*É +|ü⁄ e⁄+≥T+~).
116
>∑ e Tìø£ :ejÓ ÷ |ü ] $T‹ì
e⁄+≥T+~. (nkÕ‡+, y˚ T |ò ü ÷ \j· T ,
ø±<äT).
8 9 10 11 12 13 14
ÄeX¯´ø£ ns¡Ω‘·\T:` e]Ô+#·<äT H˚sT¡ H˚s¡T ìj·÷eTø£+ e]Ô+#·<äT Á>∑÷|ü⁄`dæ XÊFj·T e]Ô+#·<äT
ìj·÷eTø±\≈£î |ü<√qï‹ ø£$T{° á
1. $T&ç˝Ÿ dü÷ÿ\T ÁøÏ+~ yê]‘√ Ç$T&ç
dü]º|òæπø{Ÿ Äs¡T e⁄+≥T+~.
HÓ\\T 1) ø±s¡´<ä]Ù `
2. @<˚ì Á|üU≤´‹ C≤rj·T
dü+düú qT+&ç JeyÓ’$<Ûä´
u…+’ &ç+>∑T |üì˝À ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
C≤uŸ dü]º|òæπø{Ÿ ` #ÛÓ’s¡àHé
2) |ü]bÕ\ø£
yê+#Û·˙j·T ns¡Ω‘·\T n~Ûø±] `
117
C≤rj·T
1. Væ≤+B˝À JeyÓ’$<Ûä´
#·<äe&É+, ` düuÛÑT´&ÉT
Áyêj·T>∑*π> 3) ˇø£ düV≤ü m+|æø£
HÓ’|ü⁄D´+ düuÛÑT´&ÉT
ÁbÕ<Ûëq´‘·
2. n~Ûø±s¡T\T, eTTK´+>±
Ç‘·s¡ ñ uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«
<√´>∑T\‘√ ø£*dæ n+&ÉsY ôdÁø£≥Ø
πøåÁ‘·kÕúsTT ôVA<ë≈£î
$<ÛäT\qT ‘·≈£îÿeø±≈£î+&Ü
ìs¡«Væ≤+#·>∑*π> ôw&É÷´\T¶
kÕeTs¡ú´+ ≈£î˝≤\T, ˝Ò<ë
ôw&É÷´\T¶
3. õsêø˘‡ $Twüqq¢ T ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q
ìs¡«Væ≤+#·>∑*π> yês¡T
` düuÛÑT´&ÉT
kÕeTs¡ú+
|üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·« XÊK
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ &çôd+ãs¡T 5, 2005
mdt.z. 1689 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 28,
29 $uÛ≤>±\˝À bÕ≥T>± 62e $uÛ≤>∑+˝À (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+˝Àì (õ) (ôV≤#Y) K+&Ü\T,
(1) ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
Ç+<äTeT÷\+>± á ÁøÏ+~ ìj·Te÷e[ì #˚dTü qÔ ï~, n<˚$T≥+fÒ.
1) dü+Á>∑Vü≤HêeT+, ÁbÕs¡+uÛÑ+
1) á ìj·Te÷e[ì 2005, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (yê]¸ø£ ìy˚~ø£,
U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D) ìj·Te÷e[ nì |æ\Tee#·TÃqT.
2) á ìj·Te÷e[ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À <ëìì Á|ü#T· ]+∫q ‘˚~ qT+&ç
neT\T˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
2) ìs¡«#·Hê\T
dü+<äs“¡ +¤ Ç‘·s¡ $<Û+ä >± nedüse¡ TsTTq|ü⁄&ÉT $TqVü‰ á ìj·Te÷e[˝À
m) ªª#·≥+º μμ n+fÒ 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )
_) ªªÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düμú μ n+fÒ 8e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T
#˚jT· ã&çq ªC≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düμú .
dæ) ªª#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéμμ n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé
118
&ç) ªªdüuÛÑT´&ÉTμμ n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuÛÑT´&ÉT
Ç) ªª$uÛ≤>∑+μμ n+fÒ #·≥+º ˝Àì ˇø£ $uÛ≤>∑+ nì ns¡+ú .
3) dü+düú yê]¸ø£ ìy˚~ø£

1) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ˝Ò<ë <ëì ‘·s|¡ ⁄ü q #Ûs’Ó à¡ Hé#˚ ‘·>T∑ Ø‹>± n~Ûø±s¡+ Çe«ã&çq
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì meπsì Ç‘·s¡ n~Ûø±] #·≥+º ˝Àì 28e $uÛ≤>∑+˝À
ìπs•› +∫q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT Ä ìy˚~ø£≈î£ dü+ã+~Û+∫q{Ïº Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+
‘·s¡Tyê‘· p˝…’ 31e ‘˚Bq ˝Ò<ë Ä ‘˚BøÏ eTT+<äT>± bòÕs¡+`1˝À
‘·j·÷s¡T#˚j·÷*.
2) ô|’ (1)e ñ|ü ìj·TeT+˝À ìπs•› +∫q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚
ÄyÓ÷~+#·ã&çq ‘·sT¡ yê‘·, #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé dü+‘·ø+£ #˚d,æ Á|üe÷D°ø]£ +#ê*.
3) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé Á|üe÷D°ø£]+∫q ìy˚~ø£ Á|ü‘ê\qT #·≥º+˝Àì 30e
$uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä nedüse¡ TsTTq øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ #·s´¡ rdüTø√e&ÜìøÏ M\T>±
yê]¸ø£ ìy˚~ø£≈î£ dü+ã+~Û+∫q{Ïº Ä dü+e‘·‡s¡+ ‘·sT¡ yê‘· Ä>∑wßü º ∫e]Hê{ÏøÏ
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ düeT]Œ+#ê*.
4) bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\T

1) Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡DqT
#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ˝Ò<ë <ëì ‘·s¡|ü⁄q #ÛÓ’s¡àHé#˚ n~Ûø±s¡+ Çe«ã&çq $<Ûä+>±
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì n{Ïº n~Ûø±] ‘·j÷· s¡T#˚j÷· *.
2) U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ ‘·>T∑ Ø‹>± ÄyÓ÷~+#·ã&çq ‘·sT¡ yê‘·,
#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ì]∆wüº|üπsÃ $<Ûä+>± n{Ïº ‘˚B Hê{ÏøÏ
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ düeT]Œ+#ê*.
3) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ø√]q|ü&É˝≤¢ Ks¡TÃ #˚dæq e´j·T+, Ä]úø£
dü+e‘·‡s¡+˝À $T–*q ø±˝≤ìøÏ Ks¡TÃ #˚j÷· \ì nqTø=+≥Tqï e´j·T+
119
Ä+XÊ\ Á|ü>‹∑ øÏ dü+ã+~Û+∫q Á‘Óe’ ÷dæø£ ìy˚~ø£\qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ
|ü+bÕ*.
4) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\ ìs¡«Vü≤D≈£î, Ä]úø£ $es¡D,
]≥sYï\ dü+ø£\Hêìï |üs´¡ y˚økåÏ ÕÔsT¡ . n+‘˚>±ø£ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\ Ä&ç{Ÿ
#˚ùd ñ<˚X› +¯ ø√dü+ Ä&ç{Ÿ n~Ûø±]øÏ nedüse¡ TsTTq dü+dü≈ú î£ #Ó+~q nìï
U≤‘ê\T, |ü⁄düøÔ ±\T, dü+ã+~Û‘· z#·sT¡ ,¢ Ç‘·s¡ <äkÕÔyE
˚ \T, |üÁ‘ê\qT n~Ûø±]øÏ
|ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ <ëK\T #˚ùd˝≤ #·÷kÕÔsT¡ .
5) ÁbÕs¡+uÛÑ U≤‘ê\‘√ düV≤ü ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú U≤‘ê\qT n~ @sêŒ≥sTTq ‘˚B
qT+&ç bòÕs¡+ÌI qT+&ç VI ˝À ìs¡«Væ≤+#ê*.
6) U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡Dô|’ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé dü+‘·ø£+#˚dæ Á|üe÷D°ø£]+#ê*.
7) U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡DqT U≤‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q{Ïº dü+e‘·‡s¡+ ‘·sT¡ yê‘·
pHé 30e ‘˚Bq ˝Ò<ë Ä ‘˚BøÏ eTT+<äT>± Ä&ç{Ÿ n~Ûø±]øÏ düeT]Œ+#ê*.
Ä&ç{Ÿ n~Ûø±] U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚dæ yê{Ïô|’ ìy˚~ø£qT ÇkÕÔsT¡ .
8) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n&ç{Ÿ ìy˚~ø£ n+~q 30 s√E\ ˝À|ü⁄, n+<äT˝À ˝ÒeHÓ‹qÔ
qwüìº yês¡D, @<˚ì ˝À|ü+ ˝Ò<ë neø£‘e· ø£\T yê{Ïô|’ <ëì#˚ rdüTø=qã&çq
#·s´¡ ìy˚~ø£qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ, Ä&ç{Ÿ n~Ûø±]øÏ ìy˚~+#ê*.
m|ò.t HÓ+. C…. 22018/46/2003`dæ.mdt.dæ (_dæ)

120
bòÕs¡+ ` I
(3e ìj·TeT+)
@Á|æ˝Ÿ 1, 20______ qT+&ç e÷]Ã 31, 20______00
Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ yê]¸ø£ ìy˚~ø£
1e n<Ûë´j·T+ ` |ü]#·jT· +
2e n<Ûë´j·T+ ` ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú @sêŒ≥T. n+<äT˝Àì e÷s¡TŒ\‘√ düV‰ü
3e n<Ûë´j·T+ ` ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\T, yê{Ï˝À rdüTø=qï Á|ü<ëÛ q
ìs¡íj·÷\‘√
4e n<Ûë´j·T+ - ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú#˚ @sêŒ≥T #˚j·Tã&çq ø£$T{°\T, yê{Ï
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T
5e n<Ûë´j·T+ - Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìï, ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· Á|üj÷Ó »q
|ü+|üø±ìï Áø£eTãB›ø]£ +#˚ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T.
6e n<Ûë´j·T+ - 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 3,4,6 $uÛ≤>±\˝À ìπs•› +∫q
$<Û+ä >± ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT #˚|≥ü &º +É ø√dü+ Ç∫Ãq ÄyÓ÷<ë\
$esê\T.
7e n<Ûë´j·T+ - »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\T, düVü≤|ü]C≤„Hê\≈£î dü+ã+~Û+∫
y˚T<Û√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\ $wüjT· +˝À rdüTø=ìq #·s´¡ \T.
8e n<Ûë´j·T+ - Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ eT+ps¡T
#˚jT· ã&çq ÄyÓ÷<ë\T.
121
9e n<Ûë´j·T+ - y˚ T <Û √ dü + |ü ‹ Ô Vü ≤ ≈£ î ÿ\T, Á|ü C ≤uÛ ≤ >∑ k Õ«eTéTTq≈£ î
dü+ã+~Û+∫q ne>±Vü≤q
10e n<Ûë´j·T+ - 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 64e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä C≤]#˚dqæ
ìã+<ÛäHêefi¯ó\T
11e n<Ûë´j·T+ - ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú Ä]úø£ U≤‘ê\T.
12e n<Ûë´j·T+ - ‘·sT¡ yê‹ dü+e‘·‡s¡|⁄ü yê]¸ø£ Á|üD≤[ø£
13e n<Ûë´j·T+ - ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú eéVü≤]düTqÔ ï @<˚ì Ç‘·q eTTKéTsTTq
$wüj·T+
»‘·|ü]Ãq$
1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\ $esê\T
2) eékÕú|üq |ü≥+
3) ìj·÷eTø±\‘√ düV‰ü dæã“+~ dü+K´
` Á|ü#·Ts¡D\T
` @sêŒ≥T#˚dqæ ˝Ò<ë Vü‰»s¡sTTq •ø£D
å ≤ ø√s¡T‡\T / ôd$THês¡T.¢
es¡TÿcÕ|ü⁄\T
` U≤‘ê\ $es¡D
122
bòÕs¡+ ` II
(4e ìj·TeT+)
20______ e÷]Ã 31, Hê{ÏøÏ eTT–dæq dü+e‘·‡sêìøÏ
sêã&ÉT\T, #Ó*+¢ |ü⁄\T
>∑‘· dü+e‘·‡s¡+ sêã&ÉT\T >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ #Ó*¢+|ü⁄\T
(1) (2) (3) (4)
ÁbÕs¡+uÛÑ ì\« 1) eT÷\<Ûqä e´j·T+

1. n+~q Á>±+≥T¢ (1) |üqT\T __________
(m) Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç __________ (2) dæúsêdüTÔ\T ________________
(_) Ç‘·s¡ @»˙‡\ qT+&ç ________ (3) Ç‘·s¡ ÄdüT\Ô T ________________
2. |òE
” \T (m) ˝Òãsπ ≥Ø |ü]ø£sê\T
(_) yêVü≤Hê\T
(dæ) ìy˚X¯q kÕe÷Á–, kÕú|æ‘· edü‘·T\T
(&ç) XÊÁd”j
Ô T· |ü]ø£sê\T, eT]j·TT
(Ç) |üìeTT≥T¢, j·T+Á‘· |ü]ø£sê\T
3. »]e÷Hê\T, »|ü⁄\Ô T 2) s¬ yÓq÷´ e´j·T+ ______________
4. ô|≥Tºã&ÉT\ e&û¶ (b) |ü]bÕ\ø£ ________________
5. $$<Ûä sêã&ÉT\T (1) n~Ûø±s¡T\ y˚‘q· +
123
6. $$<Ûä n&Ü«qT‡\T (2) dæã“+~ y˚‘q· +, uÛ‘Ñ ê´\T,
>ös¡e uÛ‘Ñ ê´\T
(3) ôd\e⁄ J‘·+,|òæ+#Û·qT,$sêfi¯+
Ä>∑+‘·ø£ Ks¡TÃ ________
7. &çbÕõ≥T¢ ]ø£eØ\ ‘·–+Z |ü⁄ ______________
yÓTT‘·Ô+
(_) (1) eT+&É* ˝Òãπs≥Ø

(2) C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+dü≈ú î£ #Ó*+¢ #ê*‡q #ÛêØ®\T
(dæ) yêVü≤Hê\ ìs¡«Vü≤D...................
(&ç) ìs¡«Vü≤D, eTs¡eTà‘·T\T
(1) @y˚ì e⁄qï≥¢sTT‘˚ n<Ó\› ‘√düV‰ü
uÛeÑ q+, uÛ÷Ñ $T, Á&ÉsTTH˚õ
(2) |üqT\T ....................
(3) ìy˚X¯q kÕe÷Á–, kÕú|æ‘· edüTÔe⁄\T
(4) XÊÁd”jÔ T· |ü]ø£sê\T, ø±sê´\j·T
ñ|üøs£ D ¡ ≤\T, eTs¡eTà‘·T\T
(5) |üìeTT≥T¢, j·T+Á‘ê\T ...............
(6) ‘ê‘êÿ*ø£ |üqT\T (ìs¡«Vü≤D,
eTs¡eTà‘·T\‘√ düV‰ü )
(Ç) ø£HÓ‡˝…º+{Ÿ\T, ôdŒwü*düTº\≈£î |ò”E\T
(m|ò)t Hê´j·T|üse¡ TsTTq #ÛêØ®\T
(õ) $$<Ûä Ks¡TÃ\T / #Ó*+¢ |ü⁄\T
124
(ôV≤#Y) Ä&ç{Ÿ ø√dü+ #ÛêØ®\T
3) ø=qT>√fi¯ó¢ .................
4) $$<Ûä Ks¡TÃ\T / #Ó*+¢ |ü⁄\T
5) n&Ü«qT‡\T
6) &çbÕõ≥T¢ ..................
eTT–+|ü⁄ ì\«
yÓTT‘·Ô+
nøö+≥¢ n~Ûø±] ø±s¡´<ä]Ù #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé /#ÛÓ’s¡àHé
125
bòÕs¡+ ` III
(4e ìj·TeT+)
20______e÷]Ã 31, Hê{ÏøÏ eTT–dæq dü+e‘·‡sêìøÏ
Ä<Ûëj·T+, e´j·T+
>∑‘· dü+e‘·‡s¡+ e´j·T+ ñ|ü |ü<äT› ô|<ä› |ü<äT› >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ Ä<ëj·T+ ñ|ü |ü<äT› ô|<ä› |ü<äT›
$esê\T yÓTT‘·Ô+ yÓTT‘·Ô+ $esê\T yÓTT‘·Ô+ yÓTT‘·Ô+
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
á ÁøÏ+~ yê{ÏøÏ á ÁøÏ+<ä yê{Ï <ë«sê

s¬ yÓq÷´ e´j·T+ 1) n+~q Á>±+≥T¢
(m)|ü]bÕ\ø£ e´j·T+ (m) Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç
(_) Ç‘·s¡ @»˙‡\ qT+&ç
1. n~Ûø±s¡T\ y˚‘q· +
2. dæã“+~ y˚‘q· +
3. uÛ‘Ñ ê´\T, >ös¡e uÛ‘Ñ ´· +
4. ôd\e⁄ J‘·+, |ò+æ #Ûq· T $sêfi≤\T
5. dæã“+~ ;Ûe÷ ì~ÛøÏ ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú jÓTTø£ÿ $sêfi≤\T
6. Ä>∑+‘·ø£ e´j·T+, ‘·–+Z |ü⁄ :
‘·–Z+|ü⁄/]ø£eØ\T yÓTT‘êÔìï eT÷\<Ûäqe´j·÷ìøÏ
$ìjÓ÷–+#·&ÉeTsTT+~.
126
ìø£s¡ Á>±+≥T s¬ yÓq÷´ e´j·T+ ø√dü+
\uÛ´Ñ ‘·>± e⁄+~.
(_)˝Òãπs≥Ø ìs¡«Vü≤D Ks¡TÃ\T 2) |ò”E\T
3) düØ«düT n<Ó› #ÛêØ®\T
4) »]e÷Hê\T »|ü⁄\Ô T
5) ô|≥Tºã&ÉT\ô|’ e&û¶
6) $$<Ûä sêã&ÉT\T
dæ) yêVü≤Hê\ s¡ìï+>∑T, ìs¡«Vü≤D 7) Ä<ëj·÷ìøÏ $T+∫q e´j·T+
&ç) ìs¡«Vü≤D, eTs¡eTà‘·T\T
1. uÛeÑ Hê\T, uÛ÷Ñ $T, Á&ÉsTTH˚õ
2. |üqT\T
3. ìy˚Xq¯ kÕe÷Á–, kÕú|‘æ · edüTeÔ ⁄\T
4. XÊÁd”j Ô T· |ü]ø£sê\T, ø±sê´\j·T
ñ|üø£s¡D≤\T
5. |üìeTT≥T¢, j·T+Á‘ê\T yÓTT‘·+Ô
Ç) ‘ê‘êÿ*ø£ |üqT\T
(ìs¡«Vü≤D, eTs¡eä Tà‘·T\‘√ düV‰ü )
m|ò)t ø£H‡Ó ˝…+º {Ÿ\T, ôdŒwü*düT\º ≈£î |òE
” \T
õ) Hê´j·T|üse¡ TsTTq #ÛêØ®\T
ôV≤#Y) ‘·sT¡ >∑T<ä\
1. uÛÑeHê\T
2. ˝Òãsπ ≥Ø kÕe÷Á–
3. yêVü≤Hê\T
127
4. ìy˚Xq¯ kÕe÷Á–, kÕú|‘æ · edüTeÔ ⁄\T
5. XÊÁd”jÔ T· |ü]ø£sê\T, ø±sê´\j·T
ñ|üøs£ D
¡ ≤\T, eTs¡eTà‘·T\T
6. |üìeTT≥T¢, j·T+Á‘· |ü]ø£sê\T
◊) $$<Ûä
1. qcÕº\qT rdæyj ˚ T· &É+
(»‘·|]ü Ãq $es¡D˝À $esê\
Á|üø±s¡+)
2. Ç‘·s¡ $$<Ûä s¡ø±\ e´j·T+
C…) Ä&ç{Ÿ ø√dü+ |òE” \T
ø¬ ) e´j·÷ìøÏ $T+∫q Ä<ëj·T+
yÓTT‘·Ô+
128
bòÕs¡+ ` IV
U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡D
20______ e÷]Ã, Hê{ÏøÏ »e÷Ks¡TÃ |ü{øºÏ £
>∑‘· dü+e‘·‡s¡+ e´j·T+ ñ|ü |ü<äT› ô|<ä› |ü<äT› >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ Ä<ëj·T+ ñ|ü |ü<äT› ô|<ä› |ü<äT›
$esê\T yÓTT‘·Ô+ yÓTT‘·Ô+ $esê\T yÓTT‘·Ô+ yÓTT‘·Ô+
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
(m)eT÷\<Ûqä ì~Û
1) eT÷\<Ûqä e´j·T+ ø√dü+ Á|üuTÑÛ ‘·«+ 1) |üqT\T ____
qT+&ç n+~q Á>±+≥T¢ (bòÕs¡+ ` 8 Á|üø±s¡+)
(m) 20____ e÷]Ã 31 es¡≈î£ 2) dæsú ¡ ÄdüT\Ô T (bòÕs¡+ ` 9 Á|üø±s¡+)
(m) $ìjÓ÷–+∫q yÓTT‘·+Ô
(m) Á|üuÛÑT‘·«+ düeT≈£L]Ãq uÛÑ÷$T
$\Te (<Ûsä )¡
(_) 20____ e÷]Ã 31 es¡≈î£ (_) uÛeÑ Hê\T ....
(m$ìjÓ÷–+#·ì ì\« yÓTT‘·+Ô
2) eT÷\<Ûqä e´j·T+ ø√dü+ Ç‘·s¡ ∫e] »e÷Ks¡TÃ |ü{øºÏ £ Á|üø±s¡+ ì\«
@»˙‡\ qT+&ç Á>±+≥T á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______
m) 20____0e÷]Ã 31 es¡≈î£ yÓTT‘·+Ô ____________
(m$ìjÓ÷–+#·ì)yÓTT‘·Ô+ ‘·–Z+|ü⁄ :
129
_) 20____ e÷]Ã 31 es¡≈î£ dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·sT¡ >∑T<ä\ ( )
(m)$ìjÓ÷–+∫q ì\« yÓTT‘·+Ô ____________
_) eT÷\<Ûqä sêã&ÉT\T 3) Ç‘·s¡ ÄdüT\Ô T (bòÕs¡+`9 Á|üø±s¡+>±)
dæ) 1) yÓ\T|ü* dü+düú\ qT+&ç |üqT\ ø√dü+ (m) ∫e] »e÷Ks¡TÃ\ |ü{Ïºø£ Á|üø±s¡+
˝Òãsπ ≥Ø kÕe÷Á–
m) n+~q &çbÕõ≥T¢ ____________ á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______
_) Ç‘·s¡ &çbÕõ≥T¢ ____________ yÓTT‘·+Ô ____________
&ç) u≤ø° yÓTT‘êÔ\T ____________ ‘·–Z+|ü⁄ :

1) ø=qT>√fi¯ó¢ á dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·sT¡ >∑T<ä\ __________
2) Ç‘·s¡eTT\T yÓTT‘·Ô+ ____________
Ç) e´j·÷ìøÏ $T+∫ e⁄qï Ä<ëj·T+______ (_) ∫e] »e÷Ks¡TÃ |ü{Ïºø£ Á|üø±s¡+

yêVü≤Hê\T
1) 20____ e÷]Ã 31 es¡≈î£ _______ á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______
2) á dü+e‘·‡s¡+ ø√dü+ ø£*|æq$ yÓTT‘·+Ô ____________
3) ‘·–+Z |ü⁄ ` Ä<ëj·÷ìøÏ $T+∫ ‘·–+Z |ü⁄ :
e⁄qï e´j·T+ á dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·sT¡ >∑T<ä\ __________
yÓTT‘·+Ô ____________
(dæ) ìy˚X¯q kÕe÷Á–, kÕú|æ‘· edü‘·T\T,
∫e] »e÷Ks¡TÃ |ü{ºÏ Á|üø±s¡+
130
á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______

yÓTT‘·+Ô ____________
á dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·sT¡ >∑T<ä\___________
yÓTT‘·+Ô ____________
yÓTT‘·+Ô : (&ç) XÊÁd”j
Ô T· |ü]ø£sê\T, ø±sê´\j·T
ñ|üøs£ D
¡ ≤\T ______

á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______
(Ç) |üìeTT≥T¢, bÕ¢+≥T¢ ___________
á dü+e‘·‡s¡+˝À n<äq|ü⁄ #˚sT¡ Œ\T ______
yÓTT‘·Ô+ : ‘·–Z+|ü⁄ :
á dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·sT¡ >∑T<ä\ __________
yÓTT‘·+Ô ____________
4) $$<Ûä s¡TDÁ>∑düTÔ\T : ____________
(m) Ks¡TÃ#˚dqæ e´j·T+ ø√dü+ yÓ\T|ü*

dü+dü\ú qT+&ç sêyê*‡q ãø±sTT
yÓTT‘êÔ\T ____________ e´j·T+
n+~q ‘·≈î£ ÿe yÓTT‘·+Ô ___________
(_) Ç‘·s¡ $$<Ûä s¡TDÁ>∑düTÔ\T
131
5) n&Ü«qT‡\T : ____________
(m) $$<Ûä n&Ü«qT‡\T

(_) edü÷\T #˚j·T<ä>∑Z Ç‘·s¡ yÓTT‘·Ô+
q>∑<Tä ____________
(dæ) H√{°dTü / dü«\Œø±*ø£ &çbÕõ≥T¢
(&ç) #˚‹ q>∑<äT ____________
(Ç) dü+#ês¡D q>∑<Tä ____________
yÓTT‘·+Ô ____________ yÓTT‘·+Ô ____________
132
bòÕs¡+ ` V
20______ e÷]Ã 31, Hê{ÏøÏ $$<Ûä |üqT\ô|’ e´j·T+
20____ e÷]Ã 20____ dü+ˆˆ˝À 20____ e÷]Ã
es¡Tdü |üìù|s¡T 31 es¡≈î£ e÷]Ã 31 es¡≈î£ 31 es¡≈î£
dü+K´ Á|ü‘·´ø£å eékÕú yÓTT‘·Ô+ Á|ü‘·´ø£å eékÕú yÓTT‘·Ô+ Á|ü‘·´ø£å eékÕú yÓTT‘·Ô+
e´j·T+ e´j·÷\T e´j·T+ e´j·T+ e´j·÷\T e´j·T+ e´j·T+ e´j·÷\T e´j·T+
yÓTT‘·Ô+

133
bòÕs¡+ ` VI
20_____ e÷]Ã 31, Hê{ÏøÏ »e÷ Ks¡TÃ |ü{øºÏ £
(n+X¯+ ` 2 »e÷ Ks¡TÃ |ü{øºÏ £ ÄdüT\Ô T)
20______ e÷]Ã 31, Hê{ÏøÏ dæsú ¡ ÄdüT\Ô T (n+X¯+ ` 3 $T>∑T\T ÄdüT\Ô T)
es¡Tdü ÄdüT\Ô 20___ á dü+ˆˆ˝À á dü+ˆˆ˝À á dü+ˆˆ˝À 20___ 20___ e÷]Ã
dü+K´ $es¡eTT\T e÷]Ã 31 n<äq|ü⁄ nBÛqeT` $Áø£j·÷\ e÷]Ã ∫e] Hê{ÏøÏ
Hê{ÏøÏ #˚s¡TŒ\T sTTq$ <ë«sê ∫e] dü+#ês¡D
ì\« rdæy˚dæq$ Hê{ÏøÏ ì\« ‘·s¡T>∑T<ä\
yÓTT‘·Ô+

134
uÛ≤s¡‘· sê»|üÁ‘·+
nkÕ<Ûës¡D
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
q÷´&Û©ç ,¢ ãT<Ûyä ês¡+ nø√ºãs¡T 1, 2003 / Ä•«ì 9, 1925
|üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·« XÊK
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ nø√ºãs¡T 1, 2003
õ.mdt.ÄsY. 779 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì
62e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü$uÛ≤>∑+ (m) K+&É+‘√ bÕ≥T>± (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê
\uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeTT\+>± á ÁøÏ+~
ìj·Te÷e[ì #˚dTü qÔ ï~, n<˚$T≥+fÒ.
1) dü+>Á V
(1) á ìj·Te÷e[ì 2003, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé /
#Ûs’Ó à¡ Hé, Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\ J‘·+, uÛ‘Ñ ê´\T, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·Te÷e[
nì |æ\Tee#·TÃqT.
(2) Ç~ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚B qT+&ç neT\T˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
135
2) ìs¡«#·Hê\T
dü+<äs“¡ +¤ Ç‘·s¡ $<Û+ä >± nedüse¡ TsTTq|ü⁄&ÉT $TqVü‰ á ìj·Te÷e[˝À
m) ªª#·≥+º μμ n+fÒ 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )
_) ªªÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düμú μ n+fÒ 8e $uÛ≤>∑+˝Àì (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T
#˚jT· ã&çq C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü.ú
dæ) ªª#ÛÓ’sY |üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéμμ n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #ÛÓ’sY |üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé
&ç) ªªdüuÛÑT´&ÉTμμ n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuÛÑT´&ÉT
Ç) ªª$uÛ≤>∑+μμ n+fÒ #·≥+º ˝Àì ˇø£ $uÛ≤>∑+ nì ns¡+ú .
3) |ü<äMø±\+
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé Äj·Tq |ü<$ä ˝À #˚]q ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT
dü+e‘·‡sê\ ø±\+ |ü<$ä ˝À e⁄+{≤s¡T. nsTT‘˚ eTs√ eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T
|ü⁄qsY ìj·÷eTø±ìøÏ ns¡Ω‘q· T ø£*–e⁄+{≤s¡T.
nsTT‘˚, #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé Äj·Tq≈£î 65 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ |üPs¡sÔ TTq
‘·sT¡ yê‘· á s¬ +&ç+{Ï˝À @B eTT+<äT nsTT‘˚ n|ü&ÉT |ü<$ä ì ìs¡«Væ≤+#·sê<äT.
4. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé y˚‘q· +, uÛ‘Ñ ê´\T
1) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé HÓ\≈£î s¡÷. 26,000/`\ ìØí‘· y˚‘·Hêìï bı+<ä&ÜìøÏ
ns¡Ω‘· e⁄+≥T+~. $ÁXÊ+‘· ñ<√´– #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé >± ìj·T$T+∫q
dü+<äs¡“¤+˝À, n{Ïº e´≈£îÔ\≈£î e]Ô+#·<ä>∑T πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ñ‘·Ôs¡Te⁄\≈£î
nqT>∑TD+>± n‘·ì y˚‘H· êìï ìsê∆]+#ê*.
2) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À ìs¡ísTT+#˚ $<Ûä+>±
n{Ïº uÛ‘Ñ ê´\T, ôd\e⁄, |ò+æ #Ûq· T, ;Ûe÷ì~Û, Ç\T¢, Ç‘·s¡ uÛ‘Ñ ê´\qT bı+<ä&ÜìøÏ
136
5) nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ |ü<Mä ø±\+, uÛ‘Ñ ê´\T
(m) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì Á|ü‹ nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´&ÉT n‘·ì ìj·÷eTø±ìï n~Ûø±]ø£
sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç ˇø£ |üsê´j·T+˝À eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\
ø±\ |ü]$T‹ì <ë≥≈£î+&Ü |ü<$ä ø±\+ e]Ô+|ü⁄˝À e⁄+≥T+~.
(_) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï Á|ü‹ nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´&ÉT øπ +Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·« ø£MTwüq,¢ ø£$T{°\ nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\≈£î n{Ïº ø£MTwüqT¢, ø£$T{°\
düe÷y˚XÊ\≈£î Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï+<äT≈£î e]Ô+#˚ n{Ïº düe÷y˚X¯ uÛ‘Ñ ´· +, Á|üj÷· D
Ks¡TÃ\T, ~qdü] uÛÑ‘·´+, n{Ïº Ç‘·s¡ uÛÑ‘ê´\T bı+<ä&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT
ø£*–e⁄+{≤s¡T.
6) nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ U≤∞\qT uÛØÑ #

Ô j
˚ T· &É+
(m) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú˝Àì nq~Ûø±]ø£ düuÛÑT´&ÉT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ‘·q #˚Áyê\T‘√
Áyê‘· |üPs¡«ø£+>± ‘Ó*j·T|üsT¡ düT,Ô @ düeTj·T+˝ÀHÓH’ ê ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷
#˚jT· e#·TÃqT. ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú À Ä düuTÑÛ ´ì kÕúq+ U≤∞ ne⁄‘·T+~.
(_) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü˝ú Àì nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´ì Äø£dàæ ø£ U≤∞ì ‘êC≤ Hê$TH˚wHü é
<ë«sê uÛØÑ Ô #˚j÷· *. U≤∞ uÛØÑ Ô #˚jT· &ÜìøÏ m+|æø£ nsTTq e´øÏÔ me]
kÕúq+˝À Äj·Tq Hê$TH˚≥T ø±ã&çHês√ Ä düuTÑÛ ´ì |ü<Mä ø±\|ü]$T‹˝À
$T–*q ø±˝≤ìøÏ e÷Á‘·yT˚ |ü<$ä ˝À e⁄+{≤s¡T.
7) bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\ ‘=\–+|ü⁄

#·≥+º ˝À 11e $uÛ≤>∑+˝À ì]úwºü |ü]Ãq @<˚ì ø±s¡D+ô|’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚
á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ ìj·T$T+#·ã&çq uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« ø±s¡´<ä]Ù ¨<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe
ø±q{Ïº n~Ûø±]#˚ ‘·>T∑ Ø‹>±, düÁø£eT+>± $#ês¡D »s¡T|ü≈î£ +&ÜqT, düuTÑÛ ´ìøÏ ‘·q
yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ neø±XÊìï Çe«≈£î+&ÜqT @ düuTÑÛ ´&çï |ü<$ä qT+&ç
‘=\–+#·sê<äT.

137
(nkÕ<Ûës¡D)
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2)e ñ|ü $uÛ≤>∑+
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ nø√ºãs¡T 1, 2003
mdt.z. 1146 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì (2003˝À 18e #·≥+º ) 1e
$uÛ≤>∑+ (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷˝+>± 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚Bq n$ neT\T˝ÀøÏ e#˚Ã ‘˚~>±,
dü<sä T¡ #·≥+º ˝Àì á ÁøÏ+~ $uÛ≤>±\qT düeT≈£Ls¡TdüTqÔ ï~, ny˚$T≥+fÒ.
1) 1,2 $uÛ≤>±\T
2) $uÛ≤>∑+ 8 qT+∫ 17 (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï)
3) 48,54,59,62,63,64,65 $uÛ≤>±\T
138
(nkÕ<Ûës¡D)
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ nø√ºãs¡T 1, 2003
1. mdt.z. 1147 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì
8e $uÛ≤>∑+˝Àì (1) (4) ñ|ü $uÛ≤>±\ <ë«sê dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±sê\qT
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeTT˝+>± C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú nì |æ\eã&˚ ˇø£ dü+dü≈ú î£ á ÁøÏ+~ düuTÑÛ ´\‘√ dü<sä T¡ #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› Ê\ø√dü+
2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚Bq, Ä ‘˚B qT+&ç @sêŒ≥T #˚dTü qÔ ï~, yê¬ses¡+fÒ `
8e $uÛ≤>∑+˝À (4)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ (m) K+&É+ ÁøÏ+<ä
düuTÑÛ ´&çï #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé>± ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~.
(m) l $X¯«Hê<∏é Äq+<é, #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé ` 8e $uÛ≤>∑+˝Àì (4)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ (_)
K+&É+ ÁøÏ+<ä |ü<Mä ]‘ê´ düuTÑÛ ´\T>± e⁄+&˚yê]ì ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~.
(_) øπ +Á<ä |üuTÑÛ ‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù, –]»q eéVü‰sê\ eT+Á‹‘·«XÊK
(dæ) n<äq|ü⁄ &Ó’s¡ø£ºs¡T »qs¡\T (n&Ée⁄\T) |üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK,
139
(&ç) |üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK˝À á $wüj·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫q
eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù 8e $uÛ≤>∑+˝Àì
(4)e ñ|ü $uÛ ≤ >∑ + (Ç) K+&É + ÁøÏ + <ä |ü < ä $ ]‘ê´ dü u Û Ñ T ´*ï
ìj·T$T+#·&ÉeTsTT+~.
(Ç) eékÕj·T eT+Á‹‘·«XÊK eékÕj·T, |ü]XÀ<Ûäq, $<ä´ $uÛ≤>∑+˝À
á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(m|ò)t ãjÓ÷f…ø±ï\J XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(õ) düeTTÁ<ä n_Ûeè~∆ XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«
dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(ôV≤#Y) eékÕj·T, düV≤ü ø±s¡ XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘·
Á|üuÛÑT‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(◊) uÛ≤s¡rj·T Wwü<,äÛ ôVA$TjÓ÷|ü‹ eédü\ú XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT
#·÷düTÔqï uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(C…) XÊÁdüÔ kÕ+πø‹ø£ $C≤„q XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï uÛ≤s¡‘·
Á|üuÛÑT‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
(¬ø) XÊÁd”j
Ô T· bÕ]ÁXÊ$Tø£ |ü]XÀ<Ûqä XÊK˝À á $wüjT· eéVü‰sê\qT #·÷düTqÔ ï
uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·« dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù.
8e $uÛ≤>∑+˝Àì (4)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ (&ç) K+&É+ ÁøÏ+<ä nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\qT
ìj·T$T+#·&ÉeTsTT+~.
(m˝Ÿ) U≤∞—
(myéT) U≤∞—
(mHé) U≤∞—
140
(z) U≤∞—
(|æ) U≤∞—
2. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\ |ü<Mä ø±\+ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚B
qT+&ç 3 dü+e‘·‡sê\ ø±\|ü]$T‹ e]Ô+|ü⁄˝À ñ+≥T+~. nsTT‘˚, l $X¯«Hê<∏é
Äq+<é #Ûs’Ó àY Hé>± Äj·Tq |ü<Mä ø±\+ 2004, p˝…’ 14e ‘˚B es¡≈î£ ˝Ò<ë s¬ >∑T´\s¡T
#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé>± ìj·T$T+#˚+‘· es¡≈î£ á s¬ +&ç+{Ï˝À @B eTT+<äT nsTT‘˚
n~ e]Ô+|ü⁄˝À e⁄+≥T+~.
m|ò.t HÓ+. C…`22018/46/2003`dæmdtdæ (_dæ)

141
(nkÕ<Ûës¡D)
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+
q÷´&Û©ç ,¢ >∑Ts¡Tyês¡+ @Á|æ˝Ÿ 15, 2004 / #ÛÁ’Ó ‘· 26, 1926
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ @Á|æ˝Ÿ 15, 2004
mdt.z. 497 (Ç) ` 2003, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé,
Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\ J‘·+, uÛ‘Ñ ê´\T, ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T) ìj·Te÷e[˝Àì 5e ìj·TeT+˝Àì
(1)e ñ|ü ìj·TeT+‘√ bÕ≥T>± 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 8e
$uÛ≤>∑+ (1) (4) ñ|ü $uÛ≤>±\ <ë«sê \uÛÑéTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì
á Á|üø≥£ q n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç, Ä ‘˚Bq C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú≈£î, ÁøÏ+~ nq~Ûø±]ø£ düuÛÑT´\qT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>±
ìj·T$TdüTqÔ ï~. Ä ñ<˚X› +¯ ø√dü+ 2003, nø√ºãs¡T 1e ‘˚B >∑\ HÓ+. mdt.z. 147 (Ç)
Á|üø≥
£ qqT düe]düTqÔ ï~, n<˚$T≥+fÒ `
dü<sä T¡ Á|üø≥
£ q˝À, es¡Tdü dü+K´ 12 qT+&ç 16 es¡≈î£ >∑\ es¡Tdü dü+K´\ ø√dü+,
n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q qyÓ÷<äT\ kÕúq+˝À á ÁøÏ+~ es¡Tdü dü+K´\T, qyÓ÷<äT\qT
ã<äT\T>± #˚sêÃ*, ny˚$T≥+fÒ `
142
12. Ábıô|òdüs¡T sê|òüTy˚+<äsY >∑&˚ø£sY
ôd+≥sY |òüsY mø£˝≤õø£˝Ÿ ôd’qT‡, _.mdtdæ.,
u… + >∑ T fi¯ S s¡ T (ø£ s êï≥ø£ ) ` 12 (2006, ôdô|º + ãs¡ T 30e ‘˚ B es¡ ≈ £ î
ìj·T$T+#·&ÉeTsTT+~)
13. Ábıô|òdüs¡T nì˝Ÿ >∑TbÕÔ

Ç+&çjT· Hé ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ Ä|òt y˚TH˚CŸyTÓ +≥T (◊◊m+)
eÁdüÔ|üPsY, nVü≤à<ëu≤<é (>∑T»sê‘Y) (2006, ôdô|º+ãs¡T 30e ‘˚B es¡≈£î
ìj·T$T+#·&ÉeTsTT+~)
14. &Üø£ºsY |æ. |ü⁄cÕŒ+>∑<äHé, &Ó’¬sø£ºs¡T

H˚wüq˝Ÿ u§{≤ìø£˝Ÿ ØôdsYÃ ÇHédæº≥÷´{Ÿ, nHêïeT˝…’
˝ø√ï (ñ.Á|ü.) (2006, ôdô|+º ãs¡T 30e ‘˚B es¡≈î£ ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~)
15. Ábıô|òdüs¡T m˝Ÿ. ø£qïHé, &Ó’¬sø£ºs¡T,

ØôdsYÃ, nHêïeT˝…’ j·T÷ìe]‡{°,
‘·$Tfi¯Hê&ÉT (2006, ôdô|+º ãs¡T 30e ‘˚B es¡≈î£ ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~)
16. &Üø£ºsY m.¬ø. |òüTÀwt, e÷J &Ó’¬sø£ºs¡T

Eyêõø£˝Ÿ düsπ « Ä|òt Ç+&çj÷· ,
29, CÀ<Û|é Pü sY bÕs¡Tÿ
ø√˝Ÿø‘£ êÔ ` 700 068. (2006, ôdô|+º ãs¡T 30e ‘˚B es¡≈î£ ìj·T$T+#·&eÉ TsTT+~)
n+‘˚>±ø£, dü<sä T¡ Á|üø≥ £ q˝À es¡Tdü dü+K´ (2) eT]j·TT (4) qT+∫ (11)\˝À
ªªdü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ùμμ nH˚ |ü<ë\≈£î ã<äT\T>± ªªdü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë ‘·‘‡· e÷q ôVA<ë
>∑\ n~Ûø±]μμ nH˚ |ü<ë\qT es¡Tdü>± #˚sêÃ*.
m|ò.t HÓ+. C…`22018/46/2003`dæmdtdæ (_dæ)

143
bÕ<äd÷ü ∫ø£ : Á|ü<ëÛ q Á|üø≥
£ qqT 2003 nø√ºãs¡T 1e ‘˚B>∑\ mdt.z. 1147
(Ç) <ë«sê uÛ≤s¡‘· sê»|üÁ‘·+, nkÕ<Ûës¡D, uÛ≤>∑+`2, 3e $uÛ≤>∑+, (2)e ñ|ü
$uÛ≤>∑+˝À Á|ü#T· ]+#·&+É »]–+~.
144
(nkÕ<Ûës¡D)
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+
q÷´&Û©ç ,¢ >∑Ts¡Tyês¡+ p˝…’ 1, 2004 / ÄcÕ&ÛÉ 10, 1926
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ p˝…’ 1, 2004
mdt.z. 753 (Ç), JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002, (2003˝À 18e #·≥+º )˝Àì 1e $uÛ≤>∑+
(3) ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì 2004, p˝…’ 1e
‘˚Bq øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>± á ÁøÏ+~ $uÛ≤>±\qT 2004, p˝…’ 1e ‘˚Bq
n$ neT\T˝ÀøÏ e#˚Ã $<Û+ä >± düeT≈£Ls¡TdüTqÔ ï~, ny˚$T≥+fÒ `
1. 3 qT+∫ 7 $uÛ≤>±\T (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï)
2. 18 qT+∫ 47 $uÛ≤>±\T (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï)
3. 49 qT+∫ 53 $uÛ≤>±\T (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï)
4. 55 qT+∫ 58 $uÛ≤>±\T (¬s+&É÷ ø£*dæe⁄qï)
5. 60, 61 $uÛ≤>±\T
145
n+‘˚>±ø£, dü<sä T¡ Á|üø≥
£ q˝À es¡Tdü dü+K´ (2), (4) qT+∫ (11)\˝À ªªdü+j·TTø£Ô
ø±s¡´<ä]Ùμμ nH˚ |ü<ë\≈£î ã<äT\T>± ªªdü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë ‘·‘‡· e÷q ôVA<ë >∑\
ø±s¡´<ä]Ùμμ nH˚ |ü<ë\qT es¡Tdü>± #˚sêÃ*.
m|ò.t HÓ+. C…. 22018/46/2003`dæmdtdæ (_dæ)
146
|üsêés¡D n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ qe+ãs¡T 8, 2006
$uÛ≤>∑+, (3)e ñ|ü $uÛ≤>∑+, (m) K+&É+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·ø=ì
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>± á ÁøÏ+~ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT #˚dTü qÔ ï~, ny˚$T≥+fÒ`
1. (m) á e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT Á|üuTÑÛ ‘·« Á|ü‹bÕ~‘· dü+dü\ú T, Ç‘·s¡ <˚XÊ\˝Àì n{Ïº
dü+düú\‘√ düVü‰ dü+düú\ eT<Ûä´ Jeeqs¡T\T ˝Ò<ë yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫
düe÷#ês¡+ ã~© ˝Ò<ë e÷]Œ&ç n+XÊ\T Ç$T&ç e⁄qï n+‘·sê®rj·T
düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º ø√dü+ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\T nì |æ\Tee#·TÃqT.
(_) n$ yê{Ïì n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘˚B qT+&ç neT\T˝ÀøÏ
ekÕÔsTT.
(dæ) düVü≤jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûäq ÁbÕC…≈£îº\≈£î 2002, JeyÓ’$<Ûä´ #·≥º+ (Çø£ qT+∫
#·≥+º >± ìπs•› +#·&eÉ Te⁄‘·T+~)˝Àì 8e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq
C≤rj· T JeyÓ ’ $ <Û ä ´ ÁbÕ~Û ø ±s¡ dü + dü ú ÄyÓ ÷ <ä + bı+<ä & É + qT+&ç
$TqVü‰sTT+|ü⁄ìe«&É+, n+‘·sê®rj·T düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º ÁøÏ+<ä,
<Ó«’ bÕøÏøå ,£ ãVüQbÕøÏøå £ ˇ|üŒ+<ë\T, ne>±Vü≤q |üÁ‘·+, es¡TÿbÕ¢qT yÓTT<ä\>∑T
yê{Ï ÁøÏ+<ä Á|ü‹bÕ~+∫q n{Ïº ÁbÕC…≈î£ \º ˝À Jeeqs¡T\ ã~©, e÷]Œ&ç
ø√dü+ >∑\ ÄeX¯´ø£‘q· T Hê´j·T$s¡T<äe∆ Tì ‘√dæ|⁄ü #·Ã&É+ ≈£î<äs<¡ Hä ˚ yêdüyÔ ê\qT
<äèwæ˝º À e⁄+#·Tø=ì n{Ïº |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º ø√dü+, #·≥+º ˝Àì n{Ïº ìã+<Ûqä \
bÕ{Ï+|ü⁄ ø√dü+ |üsêés¡D n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK Ç+<äTeT÷\+>±
á e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT Á|üø{£ dÏ Tü qÔ ï~.
147
(&ç) (1) düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ º Á|ü‹bÕ<äq˝À á ÁøÏ+~ $wüj÷· \qT
düŒwü+º >± ‘Ó*j·T|üsêÃ*.
(m) düVü≤jÓ÷>∑+ #˚düTÔqï dü+düú˝À nìï bÕ{Ï+|ü⁄\ ø√dü+ u≤<Ûä´‘·
eVæ≤+#˚ eTTK´ |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT (\T). @<˚ì ñ\¢+|òTü q dü+<äs“¡ +¤ ˝À
á e´øÏÔ u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#ê*‡ e⁄+≥T+~. eTTK´ |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT
>∑T]Ô+|ü⁄˝À e÷s¡TŒ\qT dü+ã+~Û‘· XÊK≈£î / øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«
eT+Á‹‘·«XÊK≈£î ‘Ó*j·T|üsêÃ*.
(_) uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ‘·≥dæ+ú ∫q Jeeqs¡T\T, yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q
düV≤ü |ü]C≤„q+, ÁbÕC…≈î£ º ÁøÏ+<ä e÷]Œ&ç ˝Ò<ë ã~© #˚j÷· \ì
ñ<˚•› +∫q yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫ Jyêes¡D ù|s¡T, |ü]e÷D+,
ñ<˚X› +¯ , eT÷\+, ùdø£sD ¡ , Á|ü<X˚ +¯ , n{Ïº Ç‘·s¡ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T
e+{Ï $esê\T.
(dæ) Jeeqs¡T, düVü≤|ü]C≤„Hê\≈£î $\Te #˚s¡TŒ n+XÊ\T @yÓ’q
e⁄qï≥¢sTT‘˚.
(&ç) ô|’ (_) ˝À ìπs•› +∫q Jeeqs¡T uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À neT\T˝À
e⁄qï @<˚ì #·≥+º ˝Ò<ë @<˚ì n+‘·sê®rj·T ˇ|üŒ+<ä+ ÁøÏ+<ä
Á|ü‘´˚ ø£ dæ‹ú ì ø£*–e⁄qï dü+<äs“¡ +¤ ˝À düeTs¡ú n~Ûø±] qT+&ç
nedüs¡eTsTTq ÄyÓ÷<ë\‘√ düVü‰ <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q
$esê\qT düeT≈£Ls¡Ãe#·TÃqT.
(2) düVü≤jÓ÷>∑T\T Á|üdüTÔ‘·+ e⁄qï C≤rj·T #·{≤º\T, ìj·T+Á‘·D
j·T+Á‘ê+>±\T, n+‘·sê®rj·T ˇ|üŒ+<ë\T ˝Ò<ë ˇ&É+ã&çø£\˝Àì
ìã+<Ûqä \≈£î ø£≥Tºã&ç e⁄+&Ü*.
(3) n{Ïº ÁbÕC…≈£îº\ ÁøÏ+<ä e÷]Œ&ç ˝Ò<ë ã~© #˚j·÷\ì ñ<˚›•+∫q
Jeeqs¡T(\T) düV≤ü |ü]C≤„Hê\qT ô|’ (1)e ñ|ü ù|sê˝Àì (_) K+&É+˝À
ì]∆ w ü º | ü ] Ãq |ü ] XÀ<Û ä q ñ<˚ › X ¯ + ø√dü + e÷Á‘· y ˚ T
ñ|üjÓ÷–+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
148
(4) ã~© ˝Ò<ë e÷]Œ&ç #˚j÷· \ì ñ<˚•› +∫q Jeeqs¡T(\T) |ü]e÷D≤ìï
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü#ú ˚ n_Ûeè~∆ |ü]Ãq $ìjÓ÷>∑+,
|ü<ës¡ú+ ã~© e÷s¡Z<äs¡Ùø±\ Á|üø±s¡+, Á|ü‹bÕ<äq˝À ì]∆wüº|ü]Ãq
$<Û+ä >± Á|üj÷Ó >±‘·àø£ ñ<˚X› +¯ ø√dü+ nedüse¡ TsTTq |ü]e÷D≤ìøÏ
|ü]$T‘·+ #˚jT· &ÉeTe⁄‘·T+~.
(5) á ÁbÕC…≈î£ Ô <ë«sê |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\T <ä]$T˝≤ @y˚ì y˚T<∏√dü+|ü‹Ô
Vü≤≈£îÿ\≈£î <ë] rj·Te#·TÃqì ìs¡÷|üD nsTTq dü+<äs¡“¤+˝À,
y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ(\T) ø√dü+ <äsU¡ ≤düTqÔ T <ëK\T #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT
#·≥+º ˝Àì 6e $uÛ≤>∑+ ìã+<Ûqä \ø£qT>∑TD+>± Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£
e⁄+&˚˝≤ #·÷&É{≤ìøÏ düV≤ü jÓ÷>∑ uÛ≤>∑kÕ«eTT\T C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä
ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (#·≥+º ˝Àì 8e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T#˚dqæ )‘√ ˇø£
‘êC≤ ˇ|üŒ+<ëìï ≈£î<äTs¡TÃø√e&ÉeTe⁄‘·T+~.
(6) ÁbÕC…øº̆ ÁøÏ+<ä ã~© ˝Ò<ë e÷]Œ&ç #˚dqæ {Ïº uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À ‘·≥dæ+ú ∫q
Jeeqs¡T Ä<Ûës¡ qeT÷HêqT #·≥+º ˝Àì 39e $uÛ≤>±ìøÏ nqT>∑TD+>±
ìπs•› +∫q ìøÏ|å Ôü kÕúHêìøÏ |ü+|ü&eÉ Te⁄‘·T+~.
(7) düŒwüeº TsTTq ÁbÕNq eØZøs£ D¡ XÊÁdüÔ n<Û´ä j·THê\˝À ìeT>∑ïeTsTTe⁄qï{Ïº
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝Àì >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q $X¯«$<ë´\j·÷\T, Á|üuTÑÛ ‘·« dü+dü\ú T
ÁbÕe÷DÏø£ XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T / Ábıô|dò sü ≈¢¡ î£ nedüse¡ TsTTq $<Û+ä >± eØZøs£ D¡
XÊÁdüÔ n<Û´ä j·THê\ ø√dü+ s¡TD+ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ ìã+<Ûqä \ô|’ uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ
#Ó+~q yê&ÉTø£˝À ˝Òì ˝Ò<ë uÛÁÑ <ä|]ü Ãq qeT÷Hê(\T) eT]j·TT /
˝Ò<ë eT÷*ø±>∑D≤\ eqs¡T\ e÷]Œ&ç— ã~©‘√ Ç$T&çe⁄qï düV≤ü jÓ÷>∑
|ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ \º qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« dü+ã+~Û‘· XÊK\T / eT+Á‹‘·«
XÊK\ ÄyÓ÷<ä+‘√ #˚|≥ ü &º eÉ Te⁄‘·T+~.
8) düV≤ü jÓ÷>∑T\T düV≤ü jÓ÷>∑ ÁbÕC…≈î£ º |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\qT Bì ø√dü+
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü‘ú √ ˇ|üŒ+<ä+ ≈£î<äTs¡TÃø√≈£î+<ë
@<˚ì $<Ûëq+˝À ‘·èrj·T|üø±å ìøÏ ‘Ó*j·T #˚jT· &É+ ˝Ò<ë ãB© #˚jT· &É+
#˚j·T≈£L&É<äT.
149
9) n{Ïº ÁbÕC…≈î£ \º |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü ‘ê\ Ä<Ûës¡+>± |ü]XÀ<Ûqä |üÁ‘·+(\T),
|ü⁄düøÔ +£ (\T), qyÓ÷<äT |üPs¡«ø£ Á|üyX˚ ¯ #·s´¡ (\T) ñ‘·Œ‹Ô(\T) Ä+XÊ\
Á|ü#·Ts¡DqT uÛ≤s¡rj·T düVü≤jÓ÷– eTT+<ädüTÔ ÄyÓ÷<ä+ ˝Ò≈£î+&Ü
10) ÁbÕC…≈î£ º neT\T˝À uÛ≤>∑+>±, uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç e÷]Œ&ç ˝Ò<ë ãB©
#˚dTü ø=qï düV≤ü |ü]C≤„Hêìï n{Ïº |ü]C≤„HêìøÏ |üÁ‘ê\T düeT≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ
M\T>± C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ ìy˚~+#·&eÉ Te⁄‘·T+~.
11) düV≤ü jÓ÷>∑ ÁbÕC…≈î£ º ÁøÏ+<ä uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ qT+&ç e÷]Œ&ç #˚dTü ø=qï eT]j·TT
/ ˝Ò<ë ã~© #˚dTü ø=qï Jeeqs¡T‘√ düV≤ü |ü]C≤„HêìøÏ dü+ã+~Û+∫q
@<˚ ì Á|ü # · T s¡ D (\T)˝À á |ü ] C≤„ H êìï n+~+∫q |ü ] C≤„ q
Vü≤≈£îÿ<ës¡T\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ìe«&ÉeTe⁄‘·T+~.
12) ÁbÕC…≈î£ º <ë«sê ø£qT>=ìq ˝Ò<ë n_Ûeè~∆ |ü]Ãq @<˚ì ø=‘·Ô XÊg
eØZøs£ D¡ — C≤‹(\T), »qT´dü+ã+<Ûä düeT÷Vü≤+(\T),
kÕ>∑T(\T), <Û√s¡D(Ï \T) ˝Ò<ë ÁX‚D(Ï \T)\qT C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡
dü+düú≈£î ìy˚~+#·&ÉeTe⁄‘·T+~. ˇø£ Ä<Ûës¡qeT÷HêqT #·{≤ºìøÏ
nqT>∑TD+>± ìπs•› +∫q ìøÏwå Ôü kÕúq+˝À &çbÕõ{Ÿ #˚jT· &ÉeTe⁄‘·T+~.
13) düV≤ü jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûqä ÁbÕC…≈î£ ≈º î£ sêh ˝Ò<ë øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ dü+ã+~Û‘·
eT+Á‹‘·« XÊK / XÊK ÄyÓ÷~+#ê*‡e⁄+~.
14) nìï dü+ã+~Û‘· $esê\‘√ bÕ≥T>± ÄyÓ÷<ä+ Á|ü‹ì C≤rj·T
JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü≈ú î£ |ü+|ü&eÉ Te⁄‘·T+~.
15) JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002 C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+dü,ú dü+ã+~Û‘·
Ä+XÊ\ >∑ T ]+∫ eT]+‘· dü e ÷#ês¡ + ø√dü +
&ÉãT¢´&ÉãT¢´&ÉãT¢´.mdt_mÇ+&çj÷· .zÄsYõ qT #·÷&É+&ç.
m|ò.t HÓ+. C…. 22018/46/2003 dæ.mdt.dæ (_dæ)

150
HÓ+. 26`15/2007 ` dæmdtdæ
uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+
|üsêés¡DY uÛeÑ Hé
dæõz ø±+ô|ø¢ ‡˘ , ˝À~∏s√&é,
q÷´&Û©ç ¢ ` 110003
‘˚B : Ä>∑wßü º 28, 2008
ñ‘·Ôs¡Te⁄
$wüjT· + : JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002 ÁøÏ+<ä ìøÏ|å Ôü kÕúHê\qT ìπs•› +#·&+É .
2006, qe+ãs¡T 8e ‘˚B >∑\ mdt.z. 1911 (Ç) Á|üø≥ £ q˝À 6, 12, $uÛ≤>±\‘√
bÕ≥T>± JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º 2002˝Àì 39e $uÛ≤>∑+ (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq
n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì |üsêés¡D n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK, uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+
Ç+<äTeT÷˝+>± Jeeqs¡T\ $$<Ûä s¡ø±\≈£î #·≥+º ÁøÏ+<ä ìøÏ|å Ôü kÕúHê\T>± eéVü‰]+#˚+<äT≈£î
á ÁøÏ+~ dü+dü\ú qT ìπs•› düTqÔ ï~.
es¡Tdü dü+düú ù|s¡T Je eqs¡T s¡ø+£

dü+K´
1. uÀ{≤ìø£˝Ÿ düsπ « Ä|òt Ç+&çj÷· , ø√\ø£‘êÔ eèø£å C≤‘·T\T (dü+eè‘·
;»eè+‘·eTT\T) Meè‘·
;»eè+‘·eTT\T
151
2. H˚wqü ˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt bÕ¢+{Ÿ C…H{Ó øÏ ˘ Øk˛¬s‡dt, f…]&√ô|{’ò Ÿ‡, bÕ∫ C≤‹
q÷´&Û©ç .¢ (C≤rj·T »qT´ dü+ã+~Û‘· yÓTTø£ÿ\T |üP‘·˝ìÒ yÓTT\ø£\T,
»qTéqs¡T\ dü+dü,ú q÷´&Û©ç )¢ ô|<ä› •©+Á<ë\T, XËe’ ˝≤\T
eèø£å »qT´ dü+ã+<Ûä eqs¡T\T
3. H˚wqü ˝Ÿ uÀ{≤ìø£˝Ÿ ØôdsYÃ ÇHéd≥
ºæ ÷´{Ÿ, eèø£å C≤‘·T\T (dü+eè‘·
\ø√ï ;»eè+‘·eTT\T Meè‘·
;»eè+‘·eTT\T, ô|]ò &√ô|{’ò Ÿ‡,
bÕ_C≤‹yÓTTø£ÿ\T, |üP‘·˝ìÒ
yÓTT\ø£\T, ô|<ä› •©+Á<ë\T,
XË’e˝≤\T
4. uÛ≤s¡rj·T n≥MXÊg |ü]XÀ<Ûqä , eèø£å C≤‘·T\T, ;»eè+‘·eTT\T
$<ë´ eT+&É*, &ÓÁVü‰&É÷Hé (dü+eè‘· ;»eè+‘·eTT\T,
(n≥M |ü]XÀ<Ûqä dü+dü,ú &ÓÁVü‰&É÷Hé, ÇHéd≥ ºæ ÷´{Ÿ Äeè‘· ;»eè+‘·eTT\T
Ä|òt bòÕs¬ dtº C…H{Ó øÏ ‡˘ Á{° Á;&ç+>¥, ø=j·T+ã‘·÷sÔ T¡ , f…]&√ô|{’ Ÿ‡, bÕ∫ C≤‹
Á{≤|òøæ ˝£ Ÿ bòÕs¬ dtº ØôdsYÃ ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ, yÓTTø£ÿ\T, |üP‘· ˝Òì yÓTTø£ÿ\T,
»ã˝Ÿ|Pü sY, eT.Á|ü) ô|<ä› •*+Á<ë\T, XËe’ ˝≤\T)
5. p˝≤õø£˝Ÿ düsπ « n|òt Ç+&çj÷· , ø√\ø£‘êÔ »s‘·TC≤‹ dü+ã+<Ûä
Jeeqs¡T\T
6. H˚wqü ˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt j·÷ìeT˝Ÿ C…H{Ó øÏ ˘ ô|+|ü⁄&ÉT »+‘·Te⁄\
Øk˛¬s‡dt, ø£sêï˝Ÿ, Vü≤sê´q sêÁwü̃+ »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\T
7. H˚wqü ˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt |òwæ t C…ì{Ïø˘ Øk˛¬s‡dt eT‘·‡´ »qT´dü+ã+<Ûä eqs¡T\T
\ø√ï, ñ‘·ÔsYÁ|ü<˚XŸ
8. H˚wqü ˝Ÿ ÇHéd≥
ºæ ÷´{Ÿ Ä|òt zwüH√Á>∑|”ò >√yê düeTTÁ<ä »qT´dü+ã+<Ûeä qs¡T\T
9. uÛ≤s¡‘· eq´ ÁbÕDT\ dü+düú, &ÓÁVü‰&É÷Hé s¡øÏå‘· ÁbÕ+‘ê\˝À
»+‘·Tdü+ã+<Ûä eqs¡T\T
152
10. C≤rj·T eé kÕj·T |üs+¡ >± eTTKýÓTqÆ eékÕj·T|üs¡+>±
dü÷ø£àå Je⁄\ dü+dü,ú eTÚHê‘Y uÛ+Ñ »Hé, eTTKéTsTTq dü÷ø£àå Je⁄\T
ñ‘·ÔsYÁ|ü<˚XŸ
11. ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt yÓTÆÁø√_j·T˝Ÿ f…ø±ï\J, #·+&Û|û Tüò sY dü÷ø£åàJe⁄\T
12. H˚wüq˝Ÿ ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt yÓ’sê\J, |üPD… yÓ’s¡dt\T
13. uÛ≤s¡rj·T eékÕj·T |ü]XÀ<Ûqä dü+dü,ú q÷´&Û©ç ¢ dü÷ø£àå Je⁄\T / •©+Á<ë\T
2. #·≥+º ˝Àì 39e $uÛ≤>∑+ (2)e ñ|ü $uÛ≤>±ìï qqT dü]+∫, ìπs•› +∫q ìøÏ|å Ôü
kÕúHê\T C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú (mdt_@)#˚ ø√]q $<Û+ä >± &çmHé@
|ò+æ >∑sY Á|æ+{Ÿ‡ e+{Ï |ü<ësêúìøÏ dü+ã+~Û+∫q dü+ã+~Û‘· düe÷#ês¡+‘√ düV‰ü
#·≥+º ˝Àì 19e $uÛ≤>∑+ ìã+<Ûqä \ø£qT>∑TD+>± $ìjÓ÷–+∫q Jyêes¡D |ü<ës¡+ú
Ä<Ûës¡ qeTTHê\T>± ÁbÕ‹ì<Û´ä qeTTHê\qT düTs¡ø‘åÏ · dü+s¡øD
å£ ˝À e⁄+#ê*.
3. es¡Tdü dü+K´ 1,3,4,5,10,11,12,13 \˝Àì ìπs•› ‘· ìøÏ|å Ôü kÕúHê\T ˇø£ ø=‘·Ô

XÊg eØZøs£ D¡ qT ø£qT>=ìq meπsì e´øÏ#Ô ˚ ìø£|å +Ôü #˚jT· ã&çq ‘·sV¡ ‰ü qeT÷HêqT
≈£L&Ü #·≥+º ˝Àì 39e $uÛ≤>∑+, (3)e ñ|ü $uÛ≤>±qqTdü]+∫ düTs¡ø‘åÏ · dü+s¡øD å£ ˝À
e⁄+#ê*.
4. á ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT düeTs¡ú n~Ûø±] ÄyÓ÷<ä+‘√ C≤Ø#˚jT· &ÉeTsTT+~.
(m|òt HÓ+. 28`14/2008 dæ.mdt.3 (mHé_@)

153
á øÁ +Ï ~ yê]øÏ
1) &Ó’¬sø£ºsY, u§{≤ìø£˝Ÿ düπs« Ä|òt Ç+&çj·÷, dæõz ø±+ô|¢ø˘‡, <ÛäsY¶ m+mdtz _*¶+>¥,
u≤¢ø˘`m|òt, &çm˝Ÿù≤¢ø˘, ôdø±ºsY`1, kÕ˝Ÿº˝Òø˘ dæ{°, ø√\ø£‘êÔ ` 700 064.
2) &Ó’¬sø£ºsY, E˝≤õø£˝Ÿ düπs« Ä|òt Ç+&çj·÷, (C…&émdt◊) ÁbÕDÏ $C≤„q uÛÑeHé, m+ù≤¢ø˘,
q÷´ Ä*b˛sY, ø√˝Ÿø‘£ êÔ ` 700 053.
3) &Ó’¬sø£ºsY, H˚wüq˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt bÕ¢+{Ÿ C…HÓ{Ïø˘ ]k˛¬s‡dt (C≤rj·T »qT´dü+ã+~Û‘·
»qTéqs¡T\ dü+dü)ú |üPdü ø±´+|üd,t q÷´&Û©ç ¢ ` 110012.
4) &Ó’¬sø£ºsY, H˚wüq˝Ÿ u§{≤ìø£˝Ÿ ØôdsYÃ ÇHédæº≥÷´{Ÿ, sêD≤Á|ü‘ê|t e÷sYZ, |æ.|æ.HÓ+.
436, \ø√ï ` 226001, ñ‘·sÔ Y Á|ü<X˚ Ÿ.
5) &Ós¬’ ø£sº Y »qs¡\T, uÛ≤s¡rj·T n≥MXÊg |ü]XÀ<Ûqä , $<ë´ eT+&É*, |æ.z. q÷´ bòÕsYd‡ºt ,
&ÓÁVü‰&É÷Hé ` 248 006, ñ‘·sÔ êK+&é
6) &Ós¬’ ø£sº Y H˚wqü ˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt j·÷ìeT˝Ÿ C…H{Ó øÏ ˘ ]k˛¬s‡dt (C≤rj·T »qT´dü+ã+~Û‘·
|üX¯óeqs¡T\ dü+düú) eTø£sê+|üPsY ø±´+|üdt, õ.{Ï.s√&é u…’bÕdt, ãdü+‘·$Vü‰sY
dü$T|ü+˝À, |æ.z.u≤ø˘‡ 129, ø£sêï˝Ÿ (Vü≤sê´Hê) ` 132001.
7) &Ó’¬sø£ºsY H˚wüq˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt |òæwt C…HÓ{Ïø˘ ]k˛¬s‡dt (C≤rj·T eT‘·‡´ »qT´dü+ã+<Ûä
eqs¡T\ dü+düú) ¬øHê˝Ÿ]+>¥ s√&é, |æ.z. ~\T≈£îwü, ‘Ó*u≤>¥, \ø√ï`226002,
ñ‘·sÔ Y Á|ü<X˚ Ÿ.
8) &Ó’¬sø£ºsY H˚wüq˝Ÿ ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt zwüH√Á>∑|ò”, <√Hê bòÕ˝≤ `403004, >√yê
9) &Ó’¬sø£ºsY, uÛ≤s¡rj·T eq´ ÁbÕDT\ dü+düú, |æ._. HÓ+. 18, #·+Á<ä u≤ì, &ÓÁVü‰&É÷Hé `
248001, ñ‘·sÔ êK+&é.
10) &Ó’¬sø£ºsY, C≤rj·T eTTK´ eékÕj·T dü+ã+~Û‘· dü÷ø£åàJe⁄\ dü+düú, ≈£îdüe÷sY (b˛dtº
u≤´>¥ ø¬ ‘’ êe⁄*) b˛dtuº ≤ø˘‡ HÓ+. 6 eTÚHê<Ûé uÛ+Ñ »Hé, ñ‘·sÔ Y Á|ü<X˚ Ÿ ` 275101
154
11) &Ó’¬sø£ºsY, ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt yÓTÆø√_j·T˝Ÿ f…ø±ï\J, ôdø±ºs¡T`39`m, #·+&Ûû|òüTsY `
160036.
12) &Ó’¬sø£ºsY, H˚wüq˝Ÿ ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt yÓ’sê\J, 20 m, &Üø£ºsY n+uÒ<äÿsY s√&é, |æ._.
HÓ+. 11, |üPD… ` 411001.
13) &Ós¬’ ø£sº ,Y Ç+&çjT· Hé nÁ–ø£\Ãs¡˝Ÿ Ødü]Ã ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ (uÛ≤s¡rj·T eékÕj·T |ü]XÀ<Ûqä
dü+düú) |üPdüs√&é, q÷´&Ûç©¢.
|
Á ‹
ü á øÁ +Ï ~ yê]øÏ
#ÛÓ’s¡àHé, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, 475, 9e kÂ‘YÁø±dt Ád”º{Ÿ, ø£|æ˝ÒX¯«s¡
q>∑s,Y ˙\+ø±]j·T, #ÓHï’Ó ` 600004
155
nkÕ<Ûës¡D
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+
q÷´&Û©ç ,¢ X¯óÁø£yês¡+ qe+ãs¡T 1, 2008 / ø±]Ôø£ 30, 1930
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ qe+ãs¡T 17, 2008
mdt.z. 2708 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º ) ˝Àì 61e
$uÛ≤>∑+˝Àì (m) K+&É+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì ~>∑Te |ü{øºÏ ˝£ À
2e >∑&˝ç À dü÷∫+∫q n~Ûø±s¡T\≈£î dü<sä T¡ #·≥+º ÁøÏ+<ä •øÏ+å #·<>ä T∑ H˚sê\ $wüjT· +˝À,
ô|q’ #Ó|Œæ q |ü{øºÏ ˝£ Àì 3e >∑&˝ç À ‘·‘‡· e÷q qyÓ÷<äT˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ] m<äTs¡T>± ì]úw|ºü ]ü Ãq
n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝Àì ÁbÕ+‘ê\˝À |òæsê´<äT\qT <ëK\T #˚j·T&ÜìøÏ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
Ç+<äTeTT\+>± n~Ûø±sê\qT ø£*Œ+#·&eÉ TsTT+~. Ç~ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üC≤ Á|üj÷Ó »Hê\
<äècÕº´ n{Ïº #·s´¡ nedüse¡ Tì n_ÛÁbÕj·T |ü&qç ≥¢sTT‘˚ n{Ïº n~Ûø±sêìï s¡<Tä › |üsÃ¡ e#·TÃqì
˝Ò<ë dü«j·T+>± dü<sä T¡ $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä n~Ûø±sê\qT ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃqH˚ wüs‘¡ T· ≈£î ˝Àã&ç
e⁄+≥T+~. n<˚$T≥+fÒ.
156
2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 61(m) $uÛ≤>∑+
es¡Tdü ÁøÏ+<ä |òsæ ê´<äT\qT <ëK\T #˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±s¡ |ü]~Û >∑\ ÁbÕ+‘·+
dü+K´ nBÛø£è‘· n~Ûø±s¡T\T
1. ôd+’ {ÏdTü º ªdæμ ¨<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº C≤rj·T uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ yÓTT‘·+Ô

JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±s¡T\T
2. ôd+’ {ÏdTü º ªdæμ ¨<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº sêh dü+ã+~Û‘· sêh+ yÓTT‘·+Ô
JeyÓ$’ <Û´ä eT+&Éfi¢̄ n~Ûø±s¡T\T
3. ôd+’ {ÏdTü º ªdæμ ¨<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº uÛ≤s¡‘· dü+ã+~Û‘· ÁbÕ+rj·T

Á|üuTÑÛ ‘·«+, |üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·« XÊK ø±sê´\j·÷\ n~Ûø±s¡ |ü]~Û
ÁbÕ+rj·T ø±sê´\j·÷\˝Àì n~Ûø±s¡T\T. ÁøÏ+~ >∑\ sêÁcÕº\ yÓTT‘·+Ô
m|ò.t HÓ+. 28`14/2008`dæ.mdt.3 (mHé_@)

@.¬ø. >√j·T˝Ÿ, dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù
157
nkÕ<Ûës¡D
uÛ≤>∑+ (2) ` 3e $uÛ≤>∑+˝Àì (2) ñ|ü $uÛ≤>∑+
q÷´&Û©ç ,¢ k˛eTyês¡+, »qe] 12, 2009/ e÷dü 22, 1930
Á|üø£≥q
q÷´&Û©ç ,¢ »qe] 7, 2009
mdt.z. 120 (Ç) ` 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e #·≥+º ) ˝À 61e
$uÛ≤>∑+˝À (m) K+&É+ <ë«sê \uÛ´Ñ eTsTTq n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+
2008, qe+ãs¡T 17e ‘˚B>∑\ mdt.z. HÓ+. 2708 (Ç) Á|üø≥ £ q˝À á ÁøÏ+~ ‘·<Tä |ü]
dües¡D\qT #˚dTü qÔ ï~. n<˚$T≥+fÒ :`
dü<sä T¡ |
Á øü ≥£ q˝À :`
|ü{øºÏ ˝£ À es¡Tdü dü+K´ 3 ‘·sT¡ yê‘·, es¡Tdü dü+K´qT 4qT n+<äT˝Àì 2,3, >∑&TÉ \˝À
‘·‘‡· e÷q qyÓ÷<äT\qT #˚sêÃ*. n<˚$T≥+fÒ.
158
2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 61(1)e $uÛ≤>∑+
es¡Tdü ÁøÏ+<ä |òæsê´<äT\qT <ëK\T #˚j·T&ÜìøÏ n~Ûø±s¡|ü]~Û
dü+K´ nBÛøè£ ‘· n~Ûø±s¡T\T >∑\ ÁbÕ+‘·+
4. ªªπs+CŸ n|òd” sü μ¢¡ μ ¨<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº yê] dü+ã+~Û‘·

n≥M n~Ûø±s¡T\T n~Ûø±s¡|]ü ~Û˝À
m|ò.t HÓ+. 28`14/2008`dæ.mdt.3 (mHé_@)

@.¬ø. >√j·T˝Ÿ, dü+j·TTø£Ô ø±s¡´<ä]Ù
>∑eTìø£ :` Á|ü<ëÛ q Á|üø≥

£ qqT 2008, qe+ãs¡T 17 ‘˚B>∑\ mdt.z. HÓ+. 2708 (Ç)
Á|üø≥
£ q <ë«sê uÛ≤s¡‘· sê»|üÁ‘·+ nkÕ<Ûës¡D dü+∫ø£˝À Á|ü#T· ]+#·&+É »]–+~.
159
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh Á|üuÛÑT‘·«+
dü+øÏå|æÔ
2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e øπ +Á<ä #·≥+º ) `
JeyÓ$’ <Û´ä ìj·Te÷e[ì s¡÷bı+~+#·&+É `
Á|üø≥
£ q ` ñ‘·sÔ T¡ e⁄\T ` C≤Ø #˚jT· &ÉeTsTT+~.
|üsêés¡D, n&Ée⁄\T, XÊÁdüÔ kÕ+πø‹ø£ $C≤„q (n&Ée⁄\T 2) XÊK
õ.z.m+.mdt. HÓ+. 70
‘˚B : 21.8.2009
á øÁ +Ï ~ yê{Ïì #·<e
ä +&ç
1. õ.z.m+.mdt. HÓ+. 68, |üsêés¡D, n&Ée⁄\T, XÊÁdü,Ô kÕ+πø‹ø£, $C≤„q (n&Ée⁄\T
2) XÊK ‘˚B : 11.5.2006
2. ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ n≥M eTTK´ Á|ü<Ûëq dü+s¡ø£åD≤~Ûø±] qT+&ç
30.5.2006 ‘˚B>∑\ ˝ÒK HÓ+. 38483/2004/&ÉãT¢´m˝Ÿ`3.
3. ôV≤’ <äsêu≤<é˝Àì Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ n≥M eTTK´ Á|ü<ëÛ q dü+s¡øD
å£ ≤~Ûø±] (&ÉãT¢´m˝Ÿ)
Á|ü<ëÛ q eq´ÁbÕDT\ yê¬sH¶ é qT+&ç 15`5`2007 ‘˚B>∑\ ˝ÒK ÄsYdæ HÓ+. 34483/
&Éã÷¢´m˝Ÿ`3.
ñ‘·Ôs¡Te⁄
1. ô|’ 1e õ.z.˝À 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e øπ +Á<ä #·≥+º )˝Àì 22e
$uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêh Je yÓ$’ <Û´ä eT+&É*ì @sêŒ≥T#˚jT· &ÉeTsTT+~.
160
Ä+Á<|ÁäÛ <ü X˚ Ÿ JeyÓ$’ <Û´ä ìj·TeT ìã+<Ûqä \T
2. ô|q’ #·~$q s¬ +&Ée ˝ÒK˝À ôV≤’ <äsêu≤<é˝Àì Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ n≥M eTTK´ Á|ü<ëÛ q
dü+s¡øDå£ ≤~Ûø±] (&ÉãT¢´m˝Ÿ) Á|ü<ëÛ q eq´ÁbÕDT\ yê¬sH¶ é 2002 JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º
(2003˝À 18e øπ +Á<ä #·≥+º )˝Àì 63(1)e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚
Á|üø£{Ï+#·ã&çq 2004, JeyÓ’$<Ûä´ ìj·Te÷e[ Ä<Ûës¡+>±, dü<äs¡T #·≥º+˝Àì
ñ<˚›XÊ\qT neT\T|üs¡Ã&ÜìøÏ, ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ JeyÓ’$<Ûä´ ìj·Te÷e[ì
s¡÷bı+~+#·&+É ø√dü+ Á|ü‹bÕ<äq\T düeT]Œ+#ês¡T.
3. á ÁøÏ+~ Á|üø≥£ qqT 24`8`2009 ‘˚B>∑\ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sê»|üÁ‘·+ nkÕ<Ûës¡D
dü+∫ø£˝À Á|ü#T· ]+#ê*.
(Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ >∑es¡ïs¡T >±] ñ‘·sÔ T¡ e⁄ ÁøÏ+<ä, yê] ù|]≥)
C≤qøÏ ÄsY. ø=+&É|æ
Á|üuÛÑT‘·« Á|ü‘˚´ø£ Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù
á øÁ +Ï ~ yê]øÏ
ø£MTwüqs¡T, eTTÁ<äD, ùdwº qü Ø, k˛ºsT¡ ‡, ø=qT>√\T
(eTTÁ<äD $uÛ≤>∑+), Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é (nqTã+<Ûë\‘√)
(Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ nkÕ<Ûës¡D sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#·T]+∫, Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ 100 Á|ü‘·T\qT
düeT≈£LsêÃ\H˚ nuÛ´Ñ s¡qú ‘√)
n&Ée⁄\ eTTK´ Á|ü<ëÛ q dü+s¡øD å£ ≤~Ûø±], Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é (nqTã+<Ûë\‘√)
n&Ée⁄\ eTTK´ Á|ü<ëÛ q dü+s¡øD å£ ≤~Ûø±] (&ÉãT¢´m˝Ÿ) Á|ü<ëÛ q eq´ÁbÕDT\ yê¬sH¶ ,é
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é (nqTã+<Ûë\‘√)
á øÁ +Ï ~ yê]øÏ |
Á ‘ü T· \T :
øπ +Á<ä |üsêés¡D, n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·« XÊK,
uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+, |üsêés¡D uÛÑeHé, dæ.õ.z. ø±+ô|¢ø˘‡,
˝À~∏s√&é, q÷´&Û©ç ¢ ` 110 003 (nqTã+<Ûë\‘√)
161
ø±s¡´<ä]Ù, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
475, 9e kÂ‘Y Áø±dt Ád”{º Ÿ, ˙\+ø±¬s,’ #ÓHï’Ó ` 600 041 (nqTã+<Ûë\‘√)
Á|ü‘˚´ø£ Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù / Á|ü‘˚´ø£ ø±s¡´<ä]Ù e´øÏÔ>∑‘· ø±s¡´<ä]ÙøÏ Á|ü‹
Hê´j·T (_) XÊK≈£î Á|ü‹
mdtm|òt/mdt.dæ.
ˆˆñ‘·sÔ T¡ e⁄ y˚Ts¡T≈£î |ü+|ü&eÉ TsTT+~ˆˆ
$uÛ≤>∑+ n~Ûø±]
162
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh Á|üuÛÑT‘·«+
|üsêés¡D, n&Ée⁄\T, XÊÁdüÔ kÕ+πø‹ø£ $C≤„q (n&Ée⁄\T 2) XÊK
õ.z.m+.mdt. HÓ+. 70
‘˚B : 21.8.2009
Á|üø£≥q
15, @Á|æ˝Ÿ, 2004 ‘˚B>∑\ q÷´&Û©ç ˝¢ Àì |üsêés¡D n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK õ.mdt.ÄsY.
261(Ç)˝À C≤Ø #˚dqæ 2004, JeyÓ$’ <Û´ä ìj·Te÷e[‘√ bÕ≥T>± 2002, JeyÓ$’ <Û´ä
#·≥º+ (2003˝À 18e πø+Á<ä #·≥º+)˝Àì 63e $uÛ≤>∑+ (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ <ë«sê
dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±sê\qT |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ Ç+<äTeT÷\+>±
á ÁøÏ+~ ìj·Te÷e[ì #˚dTü qÔ ï~. ny˚$T≥+fÒ `
1. dü+>Á V
(1) á ìj·Te÷e[ì ªª2009, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ JeyÓ’$<Ûä´ ìj·Te÷e[μμ nì
|æ\Tee#·TÃqT.
(2) á ìj·Te÷e[ e]Ô+|ü⁄ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêh+ n+‘·{øÏ Ï $dü]Ô +∫e⁄+≥T+~.
(3) á ìj·Te÷e[ ªªÄ+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sê»|üÁ‘·+μμ˝À Á|ü#·T]+∫q ‘˚B qT+&ç
neT\T˝ÀøÏ edüT+Ô ~.
2. ìs¡«#·Hê\T
dü+<äs“¡ +¤ Ç‘·s¡ $<Û+ä >± nedüse¡ TsTTq|ü⁄&ÉT $TqVü‰, á ìj·Te÷e[˝À
(1) ªª#·≥+º μμ n+fÒ 2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º (2003˝À 18e øπ +Á<ä #·≥+º )
163
(2) ªªdü+düúμμ n+fÒ C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
(3) ªªeT+&É*μμ n+fÒ #·≥+º ˝Àì 22e $uÛ≤>∑+˝À (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä
@sêŒ≥T #˚dqæ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É*
(4) ªªø£$T{°μμ n+fÒ #·≥+º ˝Àì 41e $uÛ≤>∑+˝À (1)e ñ|ü $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä
kÕúìø£ dü+dü\ú #˚ @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°.
(5) ªª#ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHéμμ n+fÒ sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé
(6) ªª|òE
” μμ n+fÒ á ìj·Te÷e[ ÁøÏ+<ä ìã+~Û+#·ã&çq @<˚ì |òE
”
(7) ªªbòÕs¡+μμ n+fÒ á ìj·Te÷e[øÏ »‘·|]ü Ãq bòÕs¡+.
(8) ªªsêh Á|üuÛÑT‘·«+μμ n+fÒ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh Á|üuÛÑT‘·«+.
(9) ªªdüuÛÑT´&ÉTμμ n+fÒ sêh JeyÓ’$<ÛäéT+&É* düuÛÑT´&ÉT. Ç+<äT˝À #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé /
#Ûs’Ó à¡ Hé ≈£L&Ü #˚] e⁄+{≤s¡T.
(10) ªª$uÛ≤>∑+μμ n+fÒ #·≥º+˝Àì ˇø£ $uÛ≤>∑+
(11) ªªdüuÛÑ´ ø±s¡´<ä]Ùμμ n+fÒ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù
nì ns¡+ú .
(12) á ìj·Te÷e[˝À ìs¡«∫+#·≈£î+&Ü, #·≥º+˝À ìs¡«∫+#·ã&çq |ü<ë\T,
|ü<Cä ≤˝≤\≈£î ñ|üj÷Ó –+#·ã&ç #·≥+º ˝À yê{ÏøÏ es¡Tdü>± ìπs•› +∫q n<˚
nsêúìï ø£*–e⁄+{≤sTT.
3. #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé m+|æø,£ ìj·÷eTø£ $<Ûëq+

(1) eT+&É* #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, dæús¡ $ìjÓ÷>∑+˝ÀqT,
Á|üj÷Ó »Hê\qT Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˝À ‘·–q+‘·
|ü]C≤„Hêìï nqTuÛyÑ êìï ø£*–e⁄qï Á|üd<æ ∆ä e´øÏ>Ô ± e⁄+&Ü*.
(2) eT+&É* #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé qT sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìj·T$T+#·&eÉ Te⁄‘·T+~.
164
(3) Á|ü‹ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé ìj·÷eTø±ìï #·≥º+˝Àì 22e $uÛ≤>∑+, (4) ñ|ü
$uÛ≤>∑+˝Àì (m) K+&É+ ìã+<Ûqä \ Á|üø±s¡+>± &Ó|Pü ´fÒwHü é ÁbÕ‹|ü~ø£q
˝Ò<ë sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ yÓ\T|ü\ qT+&ç m+|æø£ <ë«sê >±ì #˚j÷· *.
(4) 3e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä ìj·÷eTø±ìï Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù H˚‘·è‘·«+˝À
á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ @sêŒ≥T #˚jT· ã&çq Á‹düu´ÑÛ ôdsYÃ ø£$T{° dæbÕò s¡dTü ô|’
#˚j÷· *. nsTT‘˚, sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+˝À |üì#˚dTü qÔ ï n~Ûø±] $wüjT· +˝À Äj·Tq
ôVA<ë Á|üuTÑÛ ‘·« eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe e⁄+&Ésê<äT.
4. #Ûs’Ó à¡ Hé / #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé |ü<Mä ø±\|ü]$T‹
(1) eT+&É* #ÛÓ’s¡àHé / #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé |ü<äM d”«ø±s¡+ #˚dæq ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT
dü+e‘·‡sê\ |ü<Mä ø±\+ e]Ô+|ü⁄˝À e⁄+≥T+~. |ü⁄qsY ìj·Te÷ìøÏ ns¡Ω‘·
e⁄+≥T+~. nsTT‘˚ #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé 65 dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ <ë{Ïq ‘·sT¡ yê‘·
|ü<$ä ì ìs¡«Væ≤+#·sê<äT.
(2) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé sêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ø£˙dü+ ˇø£ HÓ\ H√{°düTqT Áyê‘· |üPs¡«ø£+>±
Çdü÷,Ô ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷ #˚jT· e#·TÃqT.
(3) á ìj·Te÷e[˝Àì @<˚ì Ç‘·s¡ ìã+<Ûqä ˝À @$T e⁄qï|üŒ{Ïø,° #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé
/ #Ûs’Ó à¡ Hé |ü<$ä ˝À ø=qkÕ–+|ü⁄ sêh Á|üuTÑÛ ‘·« n;Ûw+ºü y˚Ts¡≈î£ e⁄+≥T+~.
5. #Ûs’Ó à¡ Hé / #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé y˚‘q· +, uÛ‘Ñ ê´\T

#Ûs’Ó à¡ Hé / #Ûs’Ó Y |üs‡¡ Hé≈î£ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Äj·÷ düeTj·÷\˝À ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >±
n{Ïº J‘·+, uÛ‘Ñ ê´\T, ôd\e⁄, |æ+#Ûq· T, uÛ$Ñ wü´ì~Û, edü‹, Ç‘·s¡ ã‘êÔ\qT bı+<ä&ÜìøÏ
6. ì|ü⁄D‘· (nq~Ûø±]ø£) düuTÑÛ ´\ Hê$TH˚wHü ,é |ü<Mä ø±\|ü]$T‹, uÛ‘Ñ ê´\T

(1) JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD≈£î dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\˝ÀqT, Jeeqs¡T\ düTdæús¡
$ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê ñ‘·ŒqïeTsTTq Á|üj÷Ó »Hê\qT
165
Hê´jÓ÷∫‘·+>± |ü+#·Tø=H˚ n+XÊ\˝ÀqT ì|ü⁄D‘· >∑\ yê] qT+&ç ◊<äT>∑Ts¡T
nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\qT sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Hê$TH˚≥T #˚jT· &ÉeTe⁄‘·T+~.
(2) eT+&É* nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´&ÉT n‘·ì Hê$TH˚wqü T ‘˚B qT+&ç ˇø£ |üsê´j·T+
eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ ø±\|ü]$T‹ì <ë≥≈£î+&Ü |ü<$ä ˝À ñ+{≤s¡T.
(3) nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´&ÉT eT+&É* düe÷y˚XÊ\≈£î Vü‰»s¡Tø±e&É+ ø√dü+ sêh
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìπs•› +#˚ $<Û+ä >± Á|üj÷· D Ks¡TÃ\T, ~qdü] uÛ‘Ñ ´· +, n{Ïº Ç‘·s¡
uÛ‘Ñ ê´\qT bı+<ä&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿqT ø£*–e⁄+{≤s¡T.
7. ì|ü⁄D‘· düuTÑÛ ´\ U≤∞\qT uÛØÑ Ô #˚jT· &É+

(1) eT+&É*˝Àì ˇø£ ì|ü⁄D‘· düuTÑÛ ´&ÉT sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ ‘·q #˚Áyê\T‘√ Áyê‘·
|üPs¡«ø£+>± ‘Ó*j·T|üsT¡ dü÷Ô @ düeTj·T+˝ÀHÓH’ ê ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷
#˚jT· e#·TÃqT. eT+&É*˝À Ä düuTÑÛ ´ì kÕúq+ U≤∞ ne⁄‘·T+~.
(2) eT+&É*˝À Äø£dæàø£ U≤∞ì ‘êC≤ Hê$TH˚wüHé <ë«sê uÛÑØÔ#˚j·÷*. U≤∞
uÛØÑ #Ô j
˚ T· &ÜìøÏ Hê$TH˚≥T nsTTq e´øÏÔ me] kÕúq+˝À Äj·Tq / ÄyÓT
Hê$TH˚≥T ø±ã&çHês√ Ä düuTÑÛ ´ì |ü<Mä ø±\|ü]$T‹˝À $T–*q ø±˝≤ìøÏ
e÷Á‘·yT˚ |ü<$ä ˝À e⁄+{≤s¡T.
8. eT+&É* düuTÑÛ ´\ ‘=\–+|ü⁄

#·≥+º ˝Àì 11e $uÛ≤>∑+˝À ì]›w|ºü ]ü Ãq @<˚ì ø±s¡D+ô|’ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚
á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ ìj·T$T+#·ã&çq eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù ôVA<ë≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±q{Ïº
n~Ûø±]#˚ ‘·>T∑ Ø‹>±, düÁø£eT+>± $#ês¡D »s¡T|ü≈î£ +&ÜqT, düuTÑÛ ´ìøÏ ‘·q yê<äq
$ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq neø±XÊìï Çe«≈£î+&Ü @ düuTÑÛ ´&çï |ü<$ä
qT+&ç ‘=\–+#·sê<äT.
9. eT+&É* |
Á <ü ëÛ q ø±sê´\j·T+
eT+&É* Á|ü<ëÛ q ø±sê´\j·T+ ôV≤’ <äsêu≤<é˝À e⁄+≥T+~.
166
10. eT+&É* düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù
(1) eT+&É * dü u Û Ñ ´ ø±s¡ ´ <ä ] Ù sêh Á|ü u Û Ñ T ‘· « + &Ó | ü P ´fÒ w ü H é ÁbÕ‹|ü ~ ø£ q
ìj·T$T+#·&ÉeTe⁄‘·T+~. n‘·ì ìj·÷eTø£ ìj·TeT ìã+<Ûäq\qT sêh
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìs¡sí TTdüT+Ô ~.
2) düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù eT+&É* #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ ÁøÏ+<ä eT+&É*
s√EyêØ |ü]bÕ\q, ì<ÛTä \ ìs¡«Vü≤D, ø±s¡´Áø£eT+˝Àì $$<Ûä ø±s¡´ø£˝≤bÕ\
neT\T≈£î u≤<Û´ä ‘· ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(3) eT+&É*#˚ C≤Ø#˚jT· ã&˚ nìï ñ‘·sÔ T¡ e⁄\T ˝Ò<ë dü÷#·q\T düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ù
dü+‘·ø+£ ‘√ ˝Ò<ë eT+&É* <ëì ‘·s|¡ ⁄üò q n~Ûø±s¡+ Çe«ã&çq meπsì Ç‘·s¡
n~Ûø±] dü+‘·ø+£ ‘√>±ì e⁄+&Ü*.
(4) düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ù dü«j·T+>± >±ì ˝Ò<ë á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ n~Ûø±s¡+ bı+~q
n~Ûø±] <ë«sê>±ì, ÄyÓ÷~‘· ã&Ó{® Ÿ qT+&ç nìï #Ó*+¢ |ü⁄\≈£î eT+ps¡T\qT,
ã{≤«&Ü\qT #˚jT· e#·TÃqT.
(5) düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ù eT+&É* ã&Ó{® Ÿ˝À #˚]Ãq n+#·Hê\≈£î |ü]bÕ\ø£ eT+ps¡T\qT
Çe«&ÜìøÏ n~Ûø±sê\qT ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(6) düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù eT+&É* jÓTTø£ÿ nìï s¡Vü≤dü´ |üÁ‘ê\≈£î ÇHé#ÛêØ®>± e⁄+{≤s¡T.
yê{Ï dü+s¡øD å£ ø√dü+ u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#·e\dæ e⁄+≥T+~. Äj·Tq eT+&É* /
sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ä<˚•+∫q $<Û+ä >± n{Ïº |üÁ‘ê\qT <ëK\T #˚j÷· *.
(7) düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù eT+&É*øÏ #Ó+~q n~Ûø±s¡T\T, dæã“+~ n+<ä] s¡Vü≤dü´
ìy˚~ø£\qT Áyêdæ, ìs¡«Væ≤+#ê*. yê{Ïô|’ #Ûs’Ó |¡ sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé øö+≥sY dü+‘·ø±ìï
rdüTø√yê*.
(8) düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ù eT+&É* Äj·÷ düeTj·÷\˝À n‘·ìøÏ n|üŒ–+∫q $<Û+ä >±
n{Ïº Ç‘·s¡ n~Ûø±sê\qT ñ|üj÷Ó –+∫ n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#ê*.
167
11. eT+&É* düe÷y˚XÊ\T
(1) eT+&É* Á|ü<ëÛ q ø±s¡´kÕúq+˝À ˝Ò<ë #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé#˚ ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >±
n{Ïº Ç‘·s¡ Á|ü<˚X¯+˝À eT÷&ÉTHÓ\\≈£î ˇø£kÕ]øÏ ‘·≈£îÿe ø±≈£î+&Ü ˇø£
dü+e‘·‡s¡+˝À ø£˙dü+ Hê\T>∑T |üsê´j·÷\T düe÷y˚Xe¯ Tyê«*.
(2) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé eT+&É*˝Àì ◊<äT>∑Ts¡T düuTÑÛ ´\≈£î ‘·≈î£ ÿe ø±≈£î+&Ü Ç∫Ãq
Áyê‘· |üPs¡«ø£ nuÛ´Ñ s¡qú ô|q’ ˝Ò<ë sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ä<˚X+¯ ô|q’ eT+&É* Á|ü‘´˚ ø£
düe÷y˚XÊìï @sêŒ≥T #˚jT· e#·TÃqT.
(3) ˇø£ kÕ<Ûës¡D düe÷y˚XÊìøÏ 15 s√E\ H√{°dTü qT, Á|ü‘´˚ ø£ düe÷y˚XÊìøÏ 3
s√E\ H√{°düTqT, n{Ïº düe÷y˚XÊìï »s¡T|üuÀj˚T Á|ü<˚X¯+, düeTj·T+,
ñ<˚X› Êìï ‘Ó*j·TCÒd÷ü Ô eTT+<ädTü Ô H√{°dTü düuTÑÛ ´\≈£î Çyê«*.
(4) Á|ü‹ düe÷y˚XÊìøÏ #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+#ê*. Äj·Tq / ÄyÓT
>¬ s’ VY ‰ü »Ø˝À Vü‰»s¡sTTq düuTÑÛ ´\ qT+&ç ˇø£]ì mqTïø=H˚ Á|æôd&’ +ç >∑T n~Ûø±]
n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#ê*.
(5) eT+&É* ìs¡j í ÷· ìï nedüse¡ TsTTq≥¢sTT‘˚ Vü‰»s¡sTTq düuTÑÛ ´\ z{Ï+>∑T <ë«sê
kÕ<Ûës¡D yÓTC≤]{°‘√ rdüTø=q&ÉeTe⁄‘·T+~. #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé ˝Ò<ë n‘·ì/
ÄyÓT ¬>’s¡TVü‰»Ø˝À n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+∫q düuÛÑT´&ÉT ¬s+&Ée ˝Ò<ë ìsêíj·Tø£
z≥TqT ø£*–e⁄+{≤s¡T.
(6) Á|ü‹ düuÛÑT´&ÉT ˇø£ z≥TqT ø£*– e⁄+{≤s¡T.
(7) eT+&É* düe÷y˚XÊìøÏ ◊<äT>∑Ts¡T düuTÑÛ ´\ ø√s¡+ e⁄+&Ü*.
(8) düuTÑÛ ´&ÉT 10 s√E\ H√{°dTü Çe«≈£î+&Ü @<˚ì $wüj÷· ìï |ü]o\q ø√dü+
düe÷y˚X+¯ eTT+<äT≈£î rdüTø=ìe#˚Ã Vü≤≈£îÿqT ø£*–e⁄+&ÉsT¡ . ◊‘˚ #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé/
#Ûs’Ó à¡ Hé ‘·q $#·øD
å£ ‘√ Ä $<Û+ä >± #˚jT· eTì n‘·ìì nqTeT‹+∫q|ü⁄&ÉT
$TqVü‰sTT+|ü⁄ e⁄+≥T+~.
(9) düuTÑÛ ´\≈£î düe÷y˚X+¯ H√{°dTü qT yÓTôd+»s¡T <ë«sê <ëìì ã{≤«&Ü #˚jT· &É+
<ë«sê ˝Ò<ë ‘Ó*dæq n‘·ì ∫e] ìyêdü+ ˝Ò<ë yê´bÕs¡ ∫s¡THêe÷≈£î
168
]õdüºs¡T b˛düTº <ë«sê ˝Ò<ë düuÛÑ´ø±s¡´<ä]Ù Äj·÷ dü+<äs¡“¤ |ü]dæú‘·T\˝À
j·TTø£eÔ Tì nqTø=ìq $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ $<Ûëq+˝À Çe«e#·TÃqT.
(10) Bì‘√bÕ≥T, eT+&É* á eéVü‰s¡ ˝≤yê<˚$ ø√dü+ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q
$<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ ø±s¡´$<ÛëHêìï s¡÷bı+~+#·e#·TÃqT.
12. eT+&É*#˚ ì|ü⁄DT\ dü+|òTü + ìj·÷eTø£+, yê{Ï Vü≤≈£îÿ\T

(1) |üP]Ô>± düuTÑÛ ´\‘√ ˝Ò<ë |üP]Ô>± Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\‘√ eT]j·TT ø=+‘· eT+~
düuTÑÛ ´\‘√ ˝Ò<ë ø=+‘· eT+~ Ç‘·s¡ düuTÑÛ ´\‘√ n{Ïº ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ eT+&É*
mìï dü+|ò÷ü \HÓH’ ê, n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± @sêŒ≥T#˚jT· e#·TÃqT.
(2) eT+&É* düuTÑÛ ´\T ø±q{Ïº ì|ü⁄DT\ dü+|òTü +˝Àì düuTÑÛ ´\T düe÷y˚XÊ\≈£î Vü‰»s¡T
ø±e&É+ ø√dü+ eT+&É* j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº |òE ” \T, uÛ‘Ñ ê´\qT
#Ó*¢+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
(3) eT+&É* ‘·q @<˚ì $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#·&+É ˝À @eπsì e´øÏÔ dü\Vü‰qT ˝Ò<ë
düVü‰j·÷ìï bı+<ä&É+ ñ|üj·TTø£Ôø£s¡eTì |ü]>∑DÏ+∫q e´øÏÔì @<˚ì ‘·q
düe÷y˚X+¯ #·sÃ¡ \˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ ÄVü‰«ì+#·e#·TÃqT.
eT+&É*‘√ ø£*dæ |üì#˚düTÔqï n{Ïº e´øÏÔ Äj·÷ düeTj·÷\˝À eT+&É*#˚
ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >± uÛ‘Ñ ê´\qT bı+<ä&ÜìøÏ Vü≤≈£îÿ ø£*–e⁄+{≤s¡T.
13. eT+&É* kÕ<Ûës¡D $<ÛTä \T

ì]›w+ºü >±, Ç‘·s¡ ìã+<Ûqä \≈£î Á|ü‹≈£L˝+ ø±≈£î+&Ü eT+&É* á ÁøÏ+~ $<ÛTä \qT
ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃqT.
(1) #·≥+º ˝Àì 23e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä düeT≈£L]Ãq $<ÛTä \qT ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ ø±s¡´
$<ÛëHêìï, e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT ìsêú]+#ê*.
169
(2) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , yê{Ï n+XÊ\qT dæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå £ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø±ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q @<˚ì $wüjT· +ô|’ sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ dü\Vü‰ Çe«&É+.
(3) sêh Á|üuÛÑT‘·« XÊK\≈£î kÕ+πø‹ø£ dü\Vü‰ düVü‰j·T+, e÷s¡Z <äs¡Ùø£‘ê«ìï
düeT≈£Ls¡Ã&É+.
(4) uÛ≤s¡‘· C≤rj·TT\T @<˚ì Jeeqs¡T\ yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ˝Ò<ë Je dü+ã+~Û‘·
düsπ « ˝Ò<ë Je $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ #˚dqæ nuÛ´Ñ s¡qú \≈£î ÄyÓ÷<ë\qT eT+ps¡T
#˚jT· &É+ <ë«sê ˝Ò<ë Ç‘·s¡ $<Û+ä >± Áø£eTãB∆ø]£ +#·&+É .
(5) sêh JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD eP´Vü≤+, ø±sê´#·s¡D Á|üD≤[ø£qT s¡∫+#·&ÜìøÏ,
neT\T #˚jT· &ÜìøÏ M\T ø£*Œ+#·&+É .
(6) n<Û´ä j·THê\qT ìs¡«Væ≤+#·&+É , <äsê´|ü⁄\Ô T, |ü]XÀ<Ûqä \≈£î u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#·&+É .
(7) Jyêes¡D JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+,
Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå ,£
Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£ n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ kÕ+πø‹ø£, >∑D≤+ø£ düe÷#ês¡+,
ìj·TeT dü+|ü⁄{Ï\T, dü+Væ≤‘·\T ˝Ò<ë e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\ ùdø£sD
¡ qT, dü+ø£\Hê\
Á|ü#T· s¡D\qT #˚|≥
ü &º +É .
(8) JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , yê{Ï n+XÊ\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+
$ìjÓ÷>∑+ <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ ìcÕŒøÏøå ,£ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£
n+XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫ Á|ükÕs¡ e÷<Û´ä e÷\ <ë«sê ˇø£ düeTÁ>∑ ø±s¡´Áø£e÷ìï
ìs¡«Væ≤+#·&É+.
(9) Jyêes¡D JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , yê{Ï n+XÊ\ düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+, ø±s¡´ø£s\Ô¡
ø√dü+ ìj·TT≈£î\Ô sTTq ˝Ò<ë ìj·TT≈£î\Ô qT #˚j÷· \ì Ä•düTqÔ ï dæã“+~øÏ
•ø£åD ø±s¡´Áø£eT s¡÷|üø£\Œq, ìs¡«Vü≤D.
(10) düeTs¡úe+‘·eTsTTq ìs¡«Vü≤D, n_Ûeè~∆, düTdæús¡ $ìjÓ÷>±\T e⁄+&˚˝≤
#·÷&É{≤ìøÏ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº T¡ ,¢ m\Áø±ºìø˘, &˚{≤uÒd\t <ë«sê Jeeqs¡T\T,
170
düV≤ü dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ ø√dü+ &˚{≤uÒd\t qT kÕú|+æ #·&ÜìøÏ, düe÷#ês¡+,
|üÁ‘ê\qT düeT≈£Lsπ Ã eédü\ú qT ø£*Œ+#·&ÜìøÏ #·s´¡ \qT rdüTø√e&É+.
(11) #·≥+º |ü{wÏ eºü +‘·+>± neT\Tø√dü+, dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+ Hê´jÓ÷∫‘·
Á|üj÷Ó »q |ü+|üø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫ nìï n+XÊ\˝À yê{Ï ns¡eú +‘·eTsTTq
uÛ≤>∑kÕ«e÷´ìøÏ M\T ø£*Œ+#·&ÜìøÏ Áyê‘·|Pü s¡«ø£+>± ˝Ò<ë düeTT∫‘· eTÚœø£
e÷sêZ\ <ë«sê JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î Ä<˚XÊ\qT Çe«&É+.
(12) eT+&É* |üìrs¡T, #·≥+º , <ëì ÁøÏ+<ä ìj·÷eTe[ neT\T >∑T]+∫ sêh
Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ ìy˚~+#·&+É .
(13) m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT Jeeqs¡T\ ùdø£sD¡ |òE
” \qT dæbÕò s¡T‡ #˚jT· &É+, ìs¡sí TT+#·&+É ,
düe]+#·&+É , edü÷\T #˚jT· &É+.
(14) Jeeqs¡T\T, düV≤ü |üsC¡ ≤„Hê\ô|’ y˚T<∏ëdü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\‘√ düV‰ü Hê´j·T|üsy¡ TÓ qÆ
Vü≤≈£îÿ\ s¡øDå£ e⁄+&˚˝≤ #·÷&É{≤ìøÏ $<ÛëHê\qT s¡÷bı+~+#·&+É . Ç+<äT˝À
düeTT∫‘·+>± n{Ïº düe÷#ês¡ s¡V≤ü dü´‘·qT b˛wæ+#˚ eédü\ú T, Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä
]õdüsº \¢¡ ˝À qyÓ÷<äT #˚jT· ã&çq düe÷#ês¡ s¡øD å£ n+XÊ\T #˚] e⁄HêïsTT.
(15) ì]∆wºü ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î düV‰ü j·Tø£ Á>±+≥¢qT
eT+ps¡T #˚jT· &É+.
(16) #·≥+º neT\T dü+<äs“¡ +¤ >± @<˚ì ÁbÕ+‘êìï uÛÖ‹ø£ ‘·ìFì #˚|≥
ü &º +É .
(17) JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, JeyÓ’$<Ûä´ ÄÁ•‘· eè‘·TÔ\ Á|üD≤[ø£ s¡#·q, ìs¡«Vü≤D≈£î
dü+ã+~Û+∫q nìï s¡+>±\˝ÀqT kÕúìø£ kÕúsTT qT+&ç sêh kÕúsTT es¡≈î£
nìï kÕúsTT\˝ÀqT, @ø°øs£ D ¡ »]π>˝≤ #·÷&É≥+. <ëìe\¢ n{Ïº s¡+>±\T,
|ü]bÕ\ø£ kÕúsTT\T dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡ $ìjÓ÷>∑+ n+XÊ\˝À düeTs¡eú +‘·+>±
ø£èwæ#j
˚ T· &ÜìøÏ M\T ø£\T>∑T‘·T+~.
(18) eT+&É* ‘·q dü«+‘· sêã&ÉT\T, n+‘˚>±ø£ sêh, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘ê«\ $\Te
‘·–+Z |ü⁄\qT #˚sT¡ Ã‘·÷ yê]¸ø£ ã&Ó{® ŸqT ‘·j÷· s¡T#˚jT· &É+. nsTT‘˚, øπ +Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ #˚dæq πø{≤sTT+|ü⁄qT sêh Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ÄyÓ÷~+#·ã&çq
ìã+<Ûqä \ø£qT>∑TD+>± ìs¡«Væ≤+#ê*.
171
(19) nìï n+#·Hê\≈£î |ü]bÕ\ø£, kÕ+πø‹ø£ eT+ps¡T\qT #˚jT· &ÜìøÏ eT+&É*
|üP]Ô n~Ûø±sê\qT ø£*–e⁄+≥T+~. nsTT‘˚, n{Ïº |ü]bÕ\ø£, kÕ+πø‹ø£
eT+ps¡T n~Ûø±sê\qT nedüs¡eTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>± eT+&É*
düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]ÙøÏ ã<ä˝≤sTT+#·e#·TÃqT.
(20) eT+&É* $<ÛäT\qT |ü{Ïwüºe+‘·+>± ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ, n{Ïº |ü<äe⁄\qT
@sêŒ≥T#˚ùd dü+<äs“¡ +¤ sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ |ü<eä ⁄\ @sêŒ≥T ø√dü+ dæbÕò s¡dTü
#˚jT· &É+. nsTT‘˚ XÊX¯«‘· / ‘ê‘êÿ*ø£ ˝Ò<ë @<˚ì dü«uÛ≤e+˝À >∑\<ÓH’ ê sêh
Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTT+<ädTü Ô nqTeT‹ ˝Ò≈î£ +&Ü n{Ïº |ü<$ä ì @sêŒ≥T #˚jT· sê<äT.
(21) #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \qT HÓsy¡ s˚ Ã¡ &ÜìøÏ nedüse¡ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >±,
˝Ò<ë m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ ìs¡sí TT+∫q $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛTä \qT
ìs¡«Væ≤+#·&É+.
(22) dæsú #¡ s· êdüT\Ô s¬ +&ç+{Ïì bı+<ä&ÜìøÏ, ø£*–e⁄+&É{≤ìøÏ, $Áø£sTT+#·&ÜìøÏ,
<ëì ø√dü+ ˇ|üŒ+<ë\qT ≈£î<äTs¡TÃø√e&ÜìøÏ n~Ûø±sêìï ø£*– e⁄+≥T+~.
14. #Ûs’Ó |
Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé n~Ûø±sê\T, $<ÛTä \T
(1) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé eT+&É* eéVü‰sê\T #·≥+º ˝Àì ìã+<Ûqä \T, <ëì ÁøÏ+<ä
#˚dqæ ìj·Te÷e[øÏ nqT>∑TD+>± düeTs¡eú +‘·+>± »]π>˝≤ #·÷&Ü*.
(2) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé eT+&É* n~Ûø±s¡T\T, dæã“+~ô|’ kÕ<Ûës¡D n»e÷sTTw”
n<Ûëø±sê\qT ø£*–e⁄+{≤s¡T. eT+&É* eéVü‰sê\ ìs¡«s¡qÔ , ìs¡«Vü≤D ø√dü+
nedüse¡ TsTTq Ä<˚XÊ\qT C≤Ø#˚jT· e#·TÃqT.
(3) #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé eT+&É* düe÷y˚XÊ\ìï{Ï˙ ìs¡«Væ≤+∫, n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#ê*.
eT+&É* rdüTø=qï nìï ìs¡j í ÷· \T düs¬ q’ Ø‹˝À neT\T »]π>˝≤ #·÷&Ü*.
(4) #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé eT+&É*#˚ m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT n‘·ìøÏ / ÄyÓT≈£î n|üŒ–+∫q
$<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ $<ÛTä \qT ìs¡«Væ≤+#ê*.
172
15. eT+&É* ñ<√´>∑T\ düØ«düT ìj·TeTìã+<Ûqä \T
(1) eT+&É* ñ<√´>∑T\≈£î sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ÁøÏ+<ä ‘·‘‡· düe÷q y˚‘q· ÁX‚D˝Ï Àì
Äj·÷ ñ<√´>∑T\≈£î >∑\ ny˚ ìj·TeTìã+<Ûqä \T e⁄+{≤sTT. sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚
Ç‘·s¡ $<Ûä+>± ìs¡ísTT+∫q|ü⁄&ÉT ‘·|æŒ‘˚, kÕ<Ûës¡D+>± ìj·÷eTø£+
ø±+Á{≤≈£î´º e˝Ÿ ˝Ò<ë &Ó|⁄ü ´fÒwHü é $<Ûëq+˝À e⁄+≥T+~.
(2) eT+&É*˝Àì |ü<äe⁄\ ]Á≈£L{ŸyÓT+≥T / |ü<√qï‘·T\ $<ÛëHêìï eT+&É*
ÄyÓ÷~düTÔ+~.
16. Je eqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìøÏ / ùdø£sD

¡ ø√dü+ ø±sê´#·sD
¡
(1) |ü ] XÀ<Û ä q ø√dü + ˝Ò < ë yêDÏ » ´ $ìjÓ ÷ >∑ + ø√dü + Jeeqs¡ T \T,
düVü≤|ü]C≤„Hê\qT $ìjÓ÷–+#·Tø√yê\ì / ùdø£]+#ê\ì ø√s¡T≈£î+≥Tqï
@eπsì e´øÏÔ á ìj·Te÷e[øÏ »‘·|]ü Ãq bòÕs¡+ ` 1˝À eT+&É*øÏ <äsU¡ ≤düTÔ
#˚j·÷*. Á|ü‹ <äs¡U≤düTÔ≈£î n{Ïº $ìjÓ÷>∑+, |ü]XÀ<Ûäq ø√dü+ nsTTq
dü+<äs“¡ +¤ ˝À s¡÷. 1,000/`\ |òE ” qT, yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑ dü+<äs“¡ +¤ ˝À s¡÷.
10,000/`\ |òE ” qT #Óø˘ ˝Ò<ë &çe÷+&ÉT Á&Ü|ò⁄ü º s¡÷|ü+˝À »‘·|]ü Ã e⁄+&Ü*.
(2) eT+&É* <äs¡U≤düTÔqT ‘·>∑TØ‹>± eT~+|ü⁄ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘·, dü+ã+~Û‘·
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°‘√ dü+Á|ü~+∫q ‘·sT¡ yê‘·, n~ nedüse¡ Tì
uÛ≤$+∫q $<Ûä+>± n{Ïº n<äq|ü⁄ düe÷#êsêìï ùdø£]+∫q ‘·s¡Tyê‘·,
kÕ<ÛäýÓTÆq+‘· es¡≈£î <äs¡U≤düTÔ n+~q ‘˚B qT+&ç eT÷&ÉT HÓ\\˝À|ü⁄
<äsU¡ ≤düTôÔ |’ ìs¡j
í ÷· ìï rdüTø√e&ÉeTe⁄‘·T+~. á dü+<äs“¡ +¤ >± #·≥+º ˝Àì
ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ ªªdü+Á|ü~+#·&+É μμ nH˚ |ü<+ä ˝À Ç‘·s¡ $wüj÷· \‘√ bÕ≥T
á ÁøÏ+~ #·s´¡ \T #˚] e⁄+{≤sTT. (1) $ìjÓ÷>∑+ / ùdø£sD ¡ ø√dü+ #˚dqæ
Á|ü‹bÕ<äqqT kÕúìø£ uÛ≤wü˝À ãVæ≤s¡+>∑ H√{°dTü qT C≤Ø #˚jT· &É+ (2) dü+s¡øDå£ ,
eè‘·T\Ô ô|’ Á|ü‹bÕ<äq <ëì Á|üu≤Û yê\qT kÕ<Ûës¡D düu˝ÑÛ À $#ê]+#·&+É /
#·]Ã+#·&É+.
(3) <äs¡U≤düTÔ jÓ÷>∑´‘· $wüj·T+˝À dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥, eT+&É* n~
j·TTø£ÔeTì uÛ≤$+∫q $<Ûä+>± ìj·TeTìã+<Ûäq\T $~Û+#·&ÜìøÏ ˝Àã&ç
173
Jeeqs¡T\T, düVü≤|ü]C≤„q+ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T
#˚j·Tq>∑TqT.
(4) eT+&É* ÄBÛøè£ ‘· n~Ûø±]#˚ ‘·>T∑ Ø‹>± dü+‘·ø+£ #˚jT· ã&çq Áyê‘·|Pü s¡«ø£
ˇ|üŒ+<ä+, <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ $ìjÓ÷>∑+ / ùdø£sD
¡ ≈£î nqTeT‹ì ÇdüT+Ô ~.
ˇ|üŒ+<ä+ bòÕs¡+qT eT+&É*#˚ ìs¡sí TT+#·ã&ÉT‘·T+~.
(5) ùdø£sD ¡ / $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ $~Û+∫q wüs‘¡ T· \˝À, <˚ìø¬ ‘’ ˚ $ìjÓ÷>±ìøÏ /
ùdø£sD¡ ≈£î eT+ps¡TqT Çe«&ÉeTe⁄‘·Tqï<√ n{Ïº Jeeqs¡T dü+s¡øDå£ , |ü]s¡øDå£
ø√dü+ #·s´¡ \qT ì]∆w+ºü >± düeT≈£Ls¡Ãe#·TÃqT.
(6) eT+&É* nuÛ´Ñ s¡qú düeTà‹+#·<–ä q~>± ˝Ò<ìä n~ uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚, n+<äT≈£î
>∑\ ø±s¡D≤\qT qyÓ÷<äT #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· <äsU¡ ≤düTqÔ T ‹s¡dÿü ]+#·e#·TÃqT.
‹s¡dÿü s¡D ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT C≤Ø #˚jT· &ÜìøÏ eTT+<äT <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T&ÉT ‘·q yê<äqqT
$ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq neø±XÊìï ø£*Œ+#ê*.
(7) eTT+<ädTü Ô düe÷#ês¡+ø√dü+ (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+~ ìπs•› +∫q bòÕs¡+˝À
Ç∫Ãq @<˚ì düe÷#êsêìï s¡V≤ü dü´+>± e⁄+#ê*. n+<äT≈£î dü+ã+<Û+ä ˝Òì
meπsì e´øÏÔøÏ ñ<˚›X¯|üPs¡«ø£+>± >±ì ˝Ò<ë ñ<˚›X¯s¡Væ≤‘·+>±>±ì yÓ\¢&ç
17. $ìjÓ÷>∑+ / ÄyÓ÷<ä+ s¡<Tä ›

(1) eT+&É* ‘·q+‘·‘êqT>± ˝Ò<ë @y˚ì |òsæ ê´<äT MT<ä, $ìjÓ÷>∑+ eT+ps¡TqT
ñ|üd+ü Vü≤]+∫, á ÁøÏ+~ wüs‘¡ T· \ ÁøÏ+<ä Áyê‘·|Pü s¡«ø£ ˇ|üŒ+<ëìï s¡<Tä ›
|üs¡Ãe#·TÃqT.
(a) dü<sä T¡ Jeeqs¡TqT $ìjÓ÷–+#·Tø=+≥Tqï e´øÏÔ #·≥+º ˝Àì @<˚ì
ìã+<Û ä q \qT ˝Ò < ë <ä s ¡ U ≤dü T Ô q T nqTeT‹+∫q{Ï º wü s ¡ ‘ · T qT
ñ\¢+|òTæ +#ês¡ì düùV≤‘·Tø£yTÓ qÆ $XÊ«dü ÁbÕ‹|ü~ø£ô|q’
(b) e´øÏÔ ˇ|üŒ+<ä+˝Àì ìã+<Ûqä \qT bÕ{Ï+#·&+É ˝À $|ò\ü eTsTTq|ü⁄&ÉT
(c) $ìjÓ÷>∑ wüs‘¡ T· \˝À <˚ìHÓH’ ê bÕ{Ï+#·&+É ˝À $|ò\ü eTsTTq MT<ä≥
174
(d) |üsêés¡D |ü]s¡ø£åD, JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, kÕúìø£ esêZ\ Vü≤≈£îÿ\T,
eè‘·T\Ô T, |ü]C≤„q+ n+XÊ\ ìπsX› +¯ ‘√ Á|üC≤Á|üj÷Ó »HêìøÏ $|ò÷ü ‘·+
ø£*–q dü+<äs“¡ +¤ ˝À.
(2) nedüse¡ TsTTq $<Û+ä >± n{Ïº $#ês¡D\T #˚jT· &É+, Á|üu≤Û $‘·eTj˚T´ e´øÏøÔ Ï
yê<äq $qT|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ ˇø£ neø±XÊìï ø£*Œ+∫q ‘·sT¡ yê‘· e÷Á‘·yT˚
s¡<Tä › ñ‘·sÔ T¡ e⁄ C≤Ø#˚j÷· *.
(3) eT+&É* n{Ïº s¡<Tä › ñ‘·sÔ T¡ e⁄ qø£\TqT $ìjÓ÷>±ìï ìùw~+#·&+É ø√dü+
n˝≤π> @<˚ì qwü+º yê{Ï*‘¢ ,˚ eT~+|ü⁄#˚d,æ Ä qcÕºìï sêã≥º&ÜìøÏ JeyÓ$’ <Û´ä
j·÷»e÷q´ ø£$T{°øÏ |ü+|æ+#ê*.
18. Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ô|’ Ä+ø£\å T

(1) eT+&É* n~ nedüs¡eTì, düeTT∫‘·eTì uÛ≤$+∫q≥¢sTT‘˚, á ÁøÏ+~
ø±s¡D≤\#˚ Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ Á|ü‹bÕ<äqô|’ Ä+ø£å\T ˝Ò<ë ìùw<ä+
$~Û+#·&ÜìøÏ #·s´¡ \qT rdüTø√e&ÉeTe⁄‘·T+~.
(a) $ìjÓ÷>∑ nuÛÑ´s¡úqqT @<˚ì n+‘·]+∫b˛‘·Tqï C≤‘·T\ø√dü+
#˚j·T&ÉeTsTT+~.
(b) $ìjÓ÷>∑ nuÛÑ´s¡úqqT @<˚ì $\ø£åD, ns¡T<Ó’q C≤‘·T\ø√dü+
#˚j·T&ÉeTsTT+~.
(c) $ìjÓ÷>∑ nuÛÑ´s¡úq kÕúìø£ Á|ü»\ eè‘·TÔ\T, dü+düÿè‹ ˝Ò<ë kÕúìø£
|ü]C≤„q+ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìøÏ <ë] rj·Te#·TÃqT.
(d) $ìjÓ÷>∑ nuÛ´Ñ s¡qú »qT´dü+ã+<Ûä Áø£eTø£j
å ÷· ìøÏ ˝Ò<ë Jyêes¡D eédüú
|üìrs¡TqT Á|üu≤Û $‘·eTe&ÜìøÏ <ë] rj·Te#·TÃqT.
(e) eqs¡T\ $ìjÓ÷>∑ ñ<˚X› +¯ C≤rj·T Á|üj÷Ó »Hê\≈£î <˚X+¯ ≈£î<äTs¡TÃø=qï
Ç‘·s¡ dü+ã+~Û‘· n+‘·sê®rj·T ˇ|üŒ+<ë\≈£î $s¡T<ä+∆ >± e⁄qï|ü⁄&ÉT.
175
(2) @<˚ì Ä+ø£\å $~Û+|ü⁄ ñ‘·sÔ T¡ e⁄qT nedüse¡ TsTTq $<Û+ä >± n{Ïº $#ês¡D\qT
#˚jT· &É+, dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+dü\ú T, JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\qT
dü+Á|ü~+#·&É+, Á|üuÛ≤$‘·eTsTTq e´øÏÔøÏ yê<äqqT $ì|æ+#·Tø√e&ÜìøÏ
neø±XÊìï ø£*Œ+∫q ‘·sT¡ yê‘· e÷Á‘·yT˚ #˚j÷· *.
19. sêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û ìs¡«Vü≤D

(1) sêh JeyÓ$’ <Û´ä ì<ÛTä \qT eT+&É* düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ù ˝Ò<ë <ëì ‘·s|¡ ⁄üò q eT+&É*#˚
ÄBÛø£è‘·+ bı+~q $<Ûä+>± eT+&É*˝À n{Ïº meπsì Ç‘·s¡ n~Ûø±]
ìs¡«Væ≤+#·&ÉeTe⁄‘·T+~.
(2) ªªsêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Ûμμ s¬ +&ÉT Á|ü‘´˚ ø£ U≤‘ê|ü<Tä \› qT ø£*–e⁄+≥T+~. ˇø£{Ï
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ / C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh Á|üuÛÑT‘·«+
qT+&ç n+~q sêã&ÉT\ (Á>±+≥T\T, s¡TD≤\T)≈£î dü+ã+~Û+∫q~. Ç+<äT˝À
eT+&É*#˚ ìs¡sí TT+#·ã&çq $<Û+ä >± n{Ïº eqs¡T\qT+&ç n+~q sêã&ÉT\T
#˚] e⁄+{≤sTT. eTs=ø£ U≤‘ê|ü<Tä › eT+&É* |òE ” , ˝…ô’ dqT‡ |òE
” , sêj·T©º,
Ç‘·s¡ sêã&ÉT\≈£î dü+ã+~Û+∫q~.
(3) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ <ëì ‘·s|¡ ⁄üò q #·≥+º <ë«sê sêh XÊdüqeT+&É*#˚ ‘·>T∑ Ø‹>±
Á<äe´$ìjÓ÷>∑+ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘·, sêh Á|üuÛÑT‘·«+ #·≥º+ ñ<˚›X¯+ø√dü+
$ìjÓ÷–düTqÔ ï+<äT≈£î n~ j·TTø£eÔ Tì uÛ≤$+∫q $<Û+ä >± n{Ïº q>∑<Tä yÓTT‘êÔìï
eT+&É*øÏ #Ó*+¢ #·&eÉ Te⁄‘·T+~.
(4) eT+&É * ì~Û ìs¡ « Vü ≤ D, $ìjÓ ÷ >±ìøÏ dü + ã+~Û + ∫q ìs¡ í j · ÷ \T
bÕs¡<äs¡Ùø£+>±qT, Á|ü»\≈£î »yêãT<ëØ‘·q+>± e⁄+&˚≥≥T¢ #·÷&É{≤ìøÏ
$<ÛëHê\ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT s¡÷bı+~+#ê*.
20. U≤‘ê\ yê]¸ø£ ìy˚~ø£, yê]¸ø£ $es¡D

(1) eT+&É* ‘·q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ $esê\qT U≤‘ê\ yê]¸ø£ $es¡DqT
düeT≈£Ls¡TÃ‘·÷ Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ ø√dü+ ‘·q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT
‘·j÷· s¡T#˚j÷· *. <ëìì sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ düeT]Œ+#ê*.
176
(2) eT+&É* U≤‘ê\ ìs¡«Vü≤D≈£î ø±s¡´ $<ÛëHêìï bı+<äT|üsêÃ*. eT+&É*
U≤‘ê\qT eT+&É*#˚ á ñ<˚X› +¯ ø√dü+ ìj·T$T+∫q #ês¡sº ¶Y nøö+f…+{Ÿ#˚
yê]¸ø+£ >± ‘·ìF #˚j÷· *. sêh nøö+f…+{Ÿ »qs¡\T ≈£L&Ü U≤‘ê\qT
‘·ìF #˚jT· e#·TÃqT. <ëì ì$T‘·+Ô nj˚T´ e´j·÷ìï eT+&É* #Ó*+¢ #·e#·TÃqT.
(3) Á|ü‹ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ ø√dü+ ‘·ìF #˚dqæ U≤‘ê\ $es¡D‘√ ø£*|æ eT+&É*
yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT sêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ôdô|º+ãs¡T Hê{ÏøÏ
düeT]Œ+#ê*. <ëìe\¢, sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìy˚~ø£\qT XÊdüqdüuÑÛ düeTø£+å ˝À
e⁄+#·&ÜìøÏ M\T ø£\T>∑T‘·T+~.
21. JeyÓ$’ <Û´ä yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\ @sêŒ≥T, ìs¡«Vü≤D

(1) eT+&É* kÕúìø£ dü+düú\T, Ç‘·s¡ ø°\ø£ uÛ≤>∑kÕ«eTT´\‘√ dü+Á|ü~+∫
>∑D˙j·TeTsTTq JeyÓ$’ <Û´ä $\Te >∑\ ÁbÕ+‘ê\qT yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T>±
@sêŒ≥T#˚jT· &ÜìøÏ M\T>± nedüse¡ TsTTq #·s´¡ \qT rdüTø√yê*. eT+&É*
dæbÕò s¡dTü ô|,’ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ dü+Á|ü~+∫ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ä ñ<˚X› +¯ y˚Ts¡≈î£
Á|üø≥£ qqT C≤Ø #˚j÷· *.
(2) eT+&É* yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\ m+|æø,£ ìs¡«Vü≤D, Ç‘·s¡ n+XÊ\ô|’ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT
s¡÷bı+~+#ê*. Ç$ dü+ã+~Û‘· JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ø√dü+
ìs¡j
í ÷· ‘·àø£ bÕÁ‘·qT ø£*Œ+#˚˝≤ #·÷&Ü*.
22. JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ @sêŒ≥T

(1) Á|ü‹ kÕúìø£ dü+düú ‘·q n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À|ü⁄ ˇø£ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´
ø£$T{°ì @sêŒ≥T#˚j÷· *. Ä Á|üø±s¡+>±, õ˝≤¢ |ü]wü‘,Y eT+&É\ |ü]wü‘Y
Á>±eT |ü+#êsTTr kÕúsTT˝À n˝≤π> eTTì‡bÕ*{°, eTTì‡|ü\T ø±s=ŒπswüHé
kÕúsTT˝À JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\qT @sêŒ≥T #˚j÷· *‡ e⁄+≥T+~.
(2) (1)e ñ|ü ìj·TeT+ ÁøÏ+<ä @sêŒ≥T#˚dqæ JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°˝À
kÕú ì ø£ Á|ü ø £ è ‹ Á|æ j · T T\T, yÓ T Tø£ ÿ \ >∑ T ]+∫ ‘Ó * dæ q ì|ü ⁄ DT\T,
eékÕj·T<ës¡T\T, ø£\|üjT˚ ‘·s¡ n≥M |ò\ü kÕj·T ùdø£sD¡ <ës¡T\T / es¡≈Ô î£ \T,
177
eT‘·‡´ø±s¡T\T, $ìjÓ÷>∑ dü+|òü÷\ Á|ü‹ì~Û, kÕe÷õø£ ø±s¡´ø£s¡Ô\T,
$<ëý˚‘\Ô· T, eqdü+s¡øD å£ dü$T‘·T\T ($mdtmdt), kÕúìø£ dü+düú JeyÓ$’ <Û´ä
j·÷»e÷q´ ø£$T{° ø£s¡Ôyê´\≈£î >∑D˙j·TyÓTÆq ùde\qT n+~+#·>∑\s¡ì
$X¯«dæ+∫q dü+dü≈ú î£ #Ó+~q @eπsì e´øÏÔ / Á|ü‹ì<ÛTä \ qT+&ç rdüTø=ì
Hê$TH˚≥T #˚j·Tã&çq @&ÉT>∑Ts¡T düuÛÑT´\qT ø£*– e⁄+≥T+~. ôw&É÷´\T¶
≈£î˝≤\T/ ôw&É÷´\T¶ ‘·s>¡ ‘∑ T· \≈£î #Ó+~q düuTÑÛ ´\ <ëe÷cÕ n{Ïº ø£$T{°ì
@sêŒ≥T#˚dTü qÔ ï Ä õ˝≤¢˝Àì ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T / ôw&É÷´\T¶ ‘·s>¡ ‘∑ T· \ XÊ‘êìøÏ
‘·≈£îÿe e⁄+&Ésê<äT. ô|’ yês¡+<äs¡÷ dü<äs¡T kÕúìø£ dü+düú |ü]$T‘·T\˝À
ìyêdæ‘T· ˝…’ e⁄+&ç, z≥s¡¢ C≤_‘ê˝À qyÓ÷<äsTT e⁄+&Ü*.
(3) kÕúìø£ dü+düú n≥M, eékÕj·T, |üX¯ó>∑D, Äs√>∑´, eT‘·‡´ |ü]ÁX¯eT\T,
$<ë´XÊK\ qT+&ç ˇø=ÿø£ÿs¡T #=|üq Äs¡T>∑Ts¡T Á|ü‘˚´ø£ ÄVü‰«ì‘·T\qT
Hê$TH˚≥T #˚j÷· *.
(4) kÕúìø£ dü+düú #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé / #ÛÓ’s¡àHé JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°øÏ |ü<ä$Ø‘ê´
#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé>± e⁄+&Ü*. Äj·Tq / ÄyÓT |ü<Mä ø±\+ kÕúìø£ dü+dü≈ú î£
#Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé>± Äj·Tq / ÄyÓT ø=qkÕ–q+‘· ø±\+ e⁄+≥T+~.
(5) ø£$T{°˝À Hê$TH˚≥T ø±ã&çq düuTÑÛ ´\˝ÀqT+&ç JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°
düu´ÑÛ ø±s¡´<ä]Ùì m+#·Tø√yê*.
(6) kÕúìø£ XÊdüqdüuÑÛ düuTÑÛ ´\T, bÕs¡y¢ TÓ +≥T düuTÑÛ ´\T $$<Ûä kÕúsTT\˝Àì JeyÓ$’ <Û´ä
j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ düe÷y˚XÊ\≈£î Á|ü‘´˚ ø£ ÄVü‰«ì‘·T\T>± e⁄+{≤s¡T.
(7) Á|üuTÑÛ ‘·« @»˙‡\T, Á|üuTÑÛ ‘˚«‘·s¡ dü+dü\ú T, $<ë´s¡+>∑+, düe÷»+, e´≈£î\Ô
qT+&ç rdüTø=ì JeyÓ$’ <Û´ä s¡+>∑+˝Àì ì|ü⁄DT\‘√ Ç$T&çe⁄qï ˇø£ kÕ+πø‹ø£
eT<ä‘› T· düeTT<ëj·÷ìï õ˝≤¢ j·T+Á‘ê+>∑+ @sêŒ≥T #˚j÷· *. ì|ü⁄DT\ ãè+<ä+
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î eT<ä‘› T· qT n+~düT+Ô ~.
(8) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ ø°\ø£ ø£seÔ¡ ´+>± JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øDå£ , düTdæsú ¡
$ìjÓ÷>∑+, JeyÓ$’ <Û´ä + <ë«sê düeT≈£L&çq Á|üj÷Ó »Hê\ Hê´jÓ÷∫‘· |ü+|üø+£
n+XÊ\qT |üs´¡ y˚ø+åÏ #·&+É e⁄+≥T+~. JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T
Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº ¢¡ ‘·j÷· ØøÏ dü<Tä bÕj·÷\qT ø£*Œ+#ê*. ]õdüsº \¢¡ ˝À
kÕúìø£ Jeeqs¡T\ \uÛ´Ñ ‘·, |ü]C≤„q+, yê{Ï yÓ<’ ´ä ˝Ò<ë @<˚ì Ç‘·s¡ $ìjÓ÷>∑+
178
˝Ò<ë yê{Ï düV≤ü dü+ã+~Û‘· dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ô|’ düeTÁ>∑ düe÷#êsêìï
ø£*– e⁄+&Ü*. õ˝≤¢|]ü wü‘Y kÕúsTT JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{° õ˝≤¢
yê´|üÔ Á|üC≤ JeyÓ’$<Ûä´ ]õdüºs¡T &˚{≤uÒdt HÓ{Ÿes¡Tÿ≈£î u≤<Ûä´‘· eVæ≤+#ê*.
Á>±eT |ü+#êsTTr/ eT+&É\ |ü]wü‘,Y eTTì‡bÕ*{° / eTTì‡|ü\T ø±s=ŒπswüHé
kÕúsTT˝À eT+&É*#˚ ìs¡sí TT+#·ã&çq Á|üÁøÏjT· , ì]›w˜ü bòÕsêà{ŸqT ñ|üj÷Ó –dü÷Ô
Á|üC≤ JeyÓ’$<Ûä´ ]õdüºs¡¢qT ‘·j·÷s¡T#˚j·÷*. JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´
ø£$T{°\≈£î Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº ˝¢¡ À qyÓ÷<äT #˚dqæ |ü]C≤„HêìøÏ s¡øD å£
e⁄+&˚˝≤ #·÷&É≥+, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ yÓ\T|ü* @»˙‡\T, e´≈£î\Ô #˚ $ìjÓ÷>±ìï
Áø£eTãB∆ø]£ +#·&ÜìøÏ u≤<Û´ä ‘· e⁄+≥T+~.
(9) JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ Ç‘·s¡ $<ÛTä \T>± ÄyÓ÷<ëìï eT+ps¡T
#˚j·T&ÜìøÏ sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* ˝Ò<ë ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú#˚ <ëìøÏ
ìπs•› +#·ã&çq @<˚ì n+X¯+ô|’ dü\Vü‰ Çe«&É+, Jeeqs¡T\qT ñ|üj÷Ó –düTqÔ ï
kÕúìø£ ∫øÏ‘‡· \T, yÓ<’ Tä ´\ >∑T]+∫q &˚{≤u…dqt T ìs¡«Væ≤+#·&+É e⁄HêïsTT.
(10) õ˝≤¢ , eT+&É \ JeyÓ ’ $ <Û ä ´ j· ÷ »e÷q´ ø£ $ T{° \ T Ä kÕú s TT˝À
n_Ûeè~∆øs£ e¡ TsTTq, Á|üD≤[ø£ s¡÷|üø\£ Œq\ |ü]~Û˝ÀøÏ JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øD
å£
eéVü‰sê\qT rdüTø=ìsêe&ÜìøÏ ø£èwæ #˚j÷· *.
(11) eT+&É* Á|üC≤ JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº T¡ qT ‘·j÷· s¡T#˚jT· &É+ ø√dü+ JeyÓ$’ <Û´ä
j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£‘ê«ìï, kÕ+πø‹ø£ eT<ä‘› T· qT düeT≈£LsêÃ*.
n{Ïº ]õdüºs¡T˝À qyÓ÷<äsTTq düe÷#ês¡+ n+‘·{Ïì ãj·T{Ï @»˙‡\T,
e´≈£îÔ\#˚ <äT]«ìjÓ÷>∑+, $ìjÓ÷>±\ qT+&ç #·≥ºã<ä∆ s¡ø£åD \_Û+#˚˝≤
#·÷&Ü*.
(12) Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q $ìjÓ÷>±ìøÏ Ç∫Ãq eT+ps¡T\
$esê\T, $~Û+∫q ùdø£sD¡ |òE
” $esê\T, bı+~q Á|üj÷Ó »Hê\ $esê\T,
yê{Ï |ü+|üø+£ $<Ûëq+ $esê\ >∑T]+∫ ø£$T{° ˇø£ ]õdüsº T¡ qT ≈£L&Ü
ìs¡«Væ≤+#ê*.
(13) Á>±eT|ü+#êsTTr / eT+&É\ |ü]wü‘Y eTTì‡bÕ*{° / eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s=ŒπswüHé
kÕúsTT˝À JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{° yê{Ï n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À $$<Ûä
ñ<˚X› Ê\ ø√dü+ $$<Ûä bÕØº\T JeyÓ$’ <Û´ä eqs¡T\T, düV≤ü dü+ã+<Ûä |ü]C≤„q+
179
$ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ nqTeT‹+#˚+<äT≈£î ìã+<Ûqä \qT, yê] n~Ûø±s¡
|ü]~Û ÁøÏ+<ä≈£î e#˚Ã ÁbÕ+‘·+ qT+&ç yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+ ø√dü+ @<˚ì
Jeeqs¡T $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥Tqï+<äT≈£î ˝Ò<ë ùdø£]+#·T≈£î+≥Tqï+<äT≈£î
meπsì e´øÏÔ qT+&ç ùdø£sD¡ |òE ” \ s¡÷|ü+˝À ˝…M #ÛêØ®\ $~Û+|ü⁄ n+XÊ\qT
ìs¡sí TT+#·e#·TÃqT. Áô|y’ ≥˚ T uÛ÷Ñ $T qT+&ç ùdø£]+∫q / kÕ>∑T#˚dqæ eqs¡T\≈£î
#êsY#® d˚ qæ ˝…M˝À Á|ü<ëÛ q uÛ≤>∑+ uÛ÷Ñ j·T»e÷ìøÏ / kÕ>∑T<ës¡TìøÏ / |ü]C≤„q
Vü≤≈£îÿ<ës¡T(\T)≈£î Çyê«*. $T–*q yÓTT‘êÔìï JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°
kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û˝À &çbÕõ{Ÿ #˚j÷· *. Á|üuTÑÛ ‘·« uÛ÷Ñ $TqT+&ç ùdø£]+∫q
/ kÕ>∑T#˚dqæ eqs¡T\≈£î $~Û+∫q ˝…M |üP]Ô yÓTT‘êÔìï JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´
ø£$T{° kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì<ÛTä \˝À &çbÕõ{Ÿ #˚j÷· *.
(14) eT+&É* $ìjÓ÷>∑ ìã+<Ûqä \T, JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ <ë«sê
|òE
” edü÷\T ø√dü+ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT s¡÷bı+~+#ê*.
(15) Á>±eT |ü+#êsTTr / eTTì‡bÕ*{° / eTTì‡|ü\T ø±s=ŒπswüHé kÕúsTT JeyÓ$’ <Û´ä
j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T Á|üC≤JeyÓ$’ <Û´ä ]õdüsº ˝¢¡ Àì n+XÊ\qT ñ|üj÷Ó –dü÷Ô
JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ Á|üD≤[ø£qT ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *. <ëì neT\T ø√dü+
˝Ò<ë bÕ˝§Zq&ÜìøÏ u≤<Û´ä ‘· ø£*– e⁄+≥T+~.
(16) kÕúìø£ dü+düú\T JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T ¬s>∑T´\s¡T düeTq«j·T
düe÷y˚XÊ\T, kÕúìø£ dü+düú\#˚ ìs¡ísTT+∫q $<Ûä+>± ˝Ò<ë eT+&É*#˚
ì]∆w|ºü ]ü Ãq $<Û+ä >± n{Ïº Ç‘·s¡ #·s´¡ \ <ë«sê Á|üdTü ‘Ô +· e⁄qï kÕúìø£ dü+dü\ú
|üìrs¡T‘√ @ø°øs£ D ¡ »]π>˝≤ #·÷&Ü*.
23. kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û

(1) kÕúìø£ dü+düú kÕúsTT˝À kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Ûì @sêŒ≥T #˚j÷· *.
(2) eT+&É* #·≥+º ˝Àì ñ<˚X› +¯ ø√dü+ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+, øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë
dü+düú qT+&ç <ëìøÏ n+~q @<˚ì s¡TD≤ìï ˝Ò<ë Á>±+≥TqT kÕúìø£ dü+dü≈ú î£
düeT≈£LsêÃ*. kÕúìø£ dü+düú n~ >∑T]Ô+∫q ˝Ò<ë eT+&É*#˚ ìπs•› +∫q $<Û+ä >±
Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç n{Ïº ì<ÛTä \qT ≈£L&Ü bı+<äe#·TÃ.
180
(3) kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Ûì JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T ìs¡«Væ≤+#ê*.
JeyÓ’$<Ûä´ ø£$T{°\#˚ ì~Û ìs¡«Vü≤D ø√dü+ ìs¡«Vü≤D≤|üs¡eTsTTq
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\qT eT+&É* ìsê∆]+#ê*. Ç+<äT˝À Ä<ëj·T e÷sêZ\T, <ëì
|üì rs¡T, dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+düú˝À düuÛÑT´\+<ä]ø° bÕs¡<äs¡Ùø£‘·‘√
»yêãT<ëØ‘·q+>± e⁄+&É≥+ #˚] e⁄HêïsTT.
(4) ì~Ûì dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ dü+düú n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝ÀøÏ e#˚Ã ÁbÕ+‘ê\˝À JeyÓ$’ <Û´ä
dü+s¡øD
å£ , n_Ûeè~∆ ø√dü+, Ç|üŒ{Ïes¡≈î£ JeyÓ$’ <Û´ä dü+s¡øD
å£ ˝À ìeT>∑ïeTsTT
e⁄qï{Ïº kÕúìø£ Á|ü»\ Á|üj÷Ó »q+ ø√dü+ $ìjÓ÷–+#ê*.
(5) kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä U≤‘êqT eT+&É*#˚ ì]∆w|ºü sπü Ã $<Û+ä >± n{Ïº bòÕsê\˝À,
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ Ä düeTj·T+˝À ìs¡sí TT+#˚ $<Û+ä >± ‘·j÷· s¡T#˚j÷· *.
(6) JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T >∑‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·q |üP]Ô
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT düeT≈£Ls¡TÃ‘·÷ ‘·q yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚j÷· *.
n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q qø£\TqT eT+&É*øÏ, ˇø£ qø£\TqT kÕúìø£ dü+düú
kÕ<Ûës¡D düu≈ÑÛ î£ düeT]Œ+#ê*.
(7) kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û U≤‘ê\qT eT+&É*#˚ ì]∆w|ºü sπü Ã $<Û+ä >± n{Ïº $<Ûëq+˝À
ìs¡«Væ≤+#ê*, ‘·ìF #˚j÷· *.
24. $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ n|”\T

(1) ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, eT+&É* eT<Ûä´ ˝Ò<ë ˇø£ eT+&É*, Ç‘·s¡ eT+&Éfi¢̄ eT<Ûä´
@<˚ì ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j í T· +˝À @<˚ì n+X¯+ô|’ $yê<ä+
ñ‘·ŒqïeTsTTq≥¢sTT‘˚ Á|üu≤Û $‘· |üø±å \˝À @<√ ˇø£{Ï n+fÒ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú
˝Ò<ë eT+&É* Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº #·≥+º ˝Àì 50e $uÛ≤>∑+ ÁøÏ+<ä,
á ìj·Te÷e[øÏ »‘·|]ü Ãq bòÕs¡+`2˝À ˇø£ n|”\TqT øπ +Á<ä |üsêés¡D,
n&Ée⁄\ eT+Á‹‘·«XÊK ø±s¡´<ä]ÙøÏ ˝Ò<ë ˇø£ eT+&É* eTs√ eT+&É* eT<Û´ä
$yê<ä+ dü+<äs“¡ +¤ ˝À C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé≈î£
<ëK\T #˚j÷· *.
(2) n|”\T|üÁ‘·+˝À n|”\T<ës¡T πødüT yêdüÔyê\T, $X¯«dæ+∫q ø±s¡D≤\qT,
nuÛ´Ñ ]ú+∫q düV‰ü j·T+ $esê\T ‘Ó*j·TCÒj÷· *. n|”\TqT <ëK\T #˚jT· &É+
181
ø√dü+ n|”\T<ës¡T&ÉT <˚ì <ë«sê nsTT‘˚ qwübº ˛‘·THêïs√ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï
ã{Ïº n{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j
í T· + jÓTTø£ÿ n~Ûø±]ø£ qø£\TqT
»‘·#j˚ ÷· *. n|”\T |üÁ‘·+ô|’ n|”\T<ës¡T n~Ûø±]ø£ Á|ü‹ì~Û#˚ ‘·>T∑ Ø‹>±
dü+‘·ø+£ #˚j÷· *.
(3) n|”\T |üÁ‘êìï n|”\T<ës¡T <˚ì <ë«sê nsTT‘˚ qwüºb˛‘·THêïs√ Äj·÷
dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº n{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j
í T· + jÓTTø£ÿ n~Ûø±]ø£
qø£\T‘√ bÕ≥T>± Hê\T>∑T Á|ü‘T· \˝À dü«j·T+>± >±ì ˝Ò<ë ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√
]õdüsº T¡ b˛dtº <ë«sê >±ì ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j í T· + ‘˚B
qT+&ç 30 s√E\˝À|ü⁄ düeT]Œ+#ê*. nsTT‘˚, n|”˝≥ Ò T Ä<∏ë]{° n|”\TqT
<ëK\T #˚jT· &É+˝À C≤bÕ´ìøÏ düùV≤‘·Tø£eTsTTq, ‘·–q ø±s¡D+ e⁄+<äì
dü+‘·è|æÔ#Ó+~q≥¢sTT‘˚, n|”˝Ò≥T Ä<∏ë]{° ø±s¡D≤\qT Áyê‘·|üPs¡«ø£+>±
qyÓ÷<äT #˚dæ ô|q’ ‘Ó*j·TCÒdqæ 30 s√E\T ø±\|ü]$T‹ eTT–dæq ‘·sT¡ yê‘·
nsTT‘˚ Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë $<Ûëq ìs¡j í T· + 45
s√E\T eTT–j· T &ÜìøÏ eTT+<ä T n|” \ TqT <ëK\T #˚ j · T &ÜìøÏ
nqTeT‹+#·e#·TÃqT.
(4) n|”\T $#ês¡D ø√dü+ H√{°dTü qT ‹s¡T>∑T s¡o<äT‘√ ]õdüsº T¡ b˛dtº <ë«sê
bòÕs¡+`3˝À Çyê«*.
(5) Á|ü‹ n|”\T |üÁ‘·+‘√ bÕ≥T s¡÷. 100/`\ |òE
” qT »‘·|sü êÃ*.
(6) eT+&É\T\ eT<Ûä´, JeyÓ’$<Ûä´ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\T ˝Ò<ë JeyÓ’$<Ûä´
j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ eT<Û´ä , JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°, dü+ã+~Û‘·
kÕúìø£ dü+dü\ú eT<Û´ä $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ ø±s¡´$<ÛëHêìï ì]∆w|ºü sü êÃ*.
C≤qøÏ ÄsY. ø=+&É|æ

Á|üuÛÑT‘·« Á|ü‘˚´ø£ Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù,
|üsêés¡D, n&Ée⁄\T,
XÊÁdüÔ kÕ+πø‹ø£ $C≤„q XÊK
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·«+
182
bòÕs¡+ ` I
(16 (1)e ìj·TeT+)
yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑+, düVü≤dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ ø√dü+ Jeeqs¡T\qT
$ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ / dù ø£]+#·Tø√e&ÜìøÏ <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+.
uÛ≤>∑+ ` m
1. <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $esê\T

(1) |üP]Ô ù|s¡T
(2) XÊX¯«‘· ∫s¡THêe÷
(3) uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À dü+Á|ü~+#·e\dæq e´øÏÔ / @»+{Ÿ ∫s¡THêe÷, @yÓ’q
e⁄qï≥¢sTT‘˚—
(4) eédüú dü«s¡÷|ü+ es¡qí (<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡T ˇø£ e´øÏÔ nsTTq dü+<äs“¡ +¤ ˝À e´øÏ>Ô ‘∑ ·
$es¡D)
(5) yê´bÕs¡ dü«uÛ≤e+
(6) dü+düú ≥s√ïes¡T uÛ≤s¡rj·T s¡÷bÕj·T\˝À
2. nuÛ Ñ ´ ]ú + ∫q $ìjÓ ÷ >∑ dü « uÛ ≤ e+, Jyêes¡ D |ü < ës¡ ú + eT]j· T T / ˝Ò < ë

$ìjÓ÷–+#·Tø√yê\qTø=+≥Tqï düV≤ü |ü]C≤„q+ >∑T]+∫ $esê\T, ì]∆wºü düe÷#ês¡+.
(1) Jeeqs¡T\T, yê{Ï dü+Á|ü<ëj·Tø£ $ìjÓ÷>∑+ >∑T]Ô+|ü⁄ (XÊÁd”j
Ô T· HêeT+)
(2) Á|ü‹bÕ~‘· ùdø£s¡D uÛÖ>√[ø£ Á|ü<˚X¯+ (Á>±eT+, eT+&É\+, õ˝≤¢‘√ düVü‰)
183
(3) dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ $es¡D / dü«uÛ≤e+, n~ ø£*–e⁄qï \ø£D
å ≤\T,
ñ|üj÷Ó >±\T (eTÚœø£, <äkÕÔyE
˚ |ü]Ãq)
(4) dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„Hêìï ø£*–e⁄qï meπsì >∑T]Ô+∫q e´øÏÔ / ≈£î≥T+ã+ /
es¡Z+.
(5) ùdø£]+#·e\dæq Jeeqs¡T\ |ü]e÷D+
(6) Jeeqs¡T\qT ùdø£]+#ê\ì Á|ü‹bÕ~+∫q{Ïº ø±\|ü]$T‹
(7) ùdø£s¡D #˚j·T&ÜìøÏ ø£+ô|ì#˚ n~Ûø±s¡+ Çe«ã&çq e´≈£îÔ\ ù|s¡T¢, yê]
$esê\T.
(8) nuÛ´Ñ ]ú+∫q $ìjÓ÷>∑ ñ<˚X› +¯ — |ü]XÀ<Ûqä ‘·sV¡ ‰ü , |ü]~Û‘√ düV‰ü , <ëì qT+&ç
bı+<äT‘·Tqï, bı+<ë\ì Ä•düTqÔ ï yêDÏ»´ $ìjÓ÷>∑ $esê\T
(9) @<˚ì eqs¡T ùdø£sD
¡ ˝Ò<ë $ìjÓ÷>∑+ JeyÓ$’ <Û´ä +˝Àì @<˚ì n+XÊìøÏ
nbÕj·Tø£se¡ ÷? $ìjÓ÷>∑+ <ë«sê ñ‘·ŒqïeTj˚T´ Á|üe÷<ä $esê\T.
3. |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~∆ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˝À bÕ˝§ZH˚ @<˚ì C≤rj·T dü+düú $esê\T.
4. $ìjÓ÷–+#·Tø√yê\ì Ä•düTqÔ ï eqs¡T ÁbÕ<∏$ä Tø£ >∑eT´kÕúq+ |ü]XÀ<Ûqä , n_Ûeè~∆ì

#˚|üfÒº Á|ü<˚X¯+ >∑T]Ô+|ü⁄.
5. <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ ˝Ò<ë n‘·qT / ÄyÓT≈£î #Ó+~q <˚XÊìøÏ ñ<˚•› +∫q ˝Ò<ë ÁbÕ|æ+Ô #·<>ä T∑
Ä]úø£ Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\T. Ç+<äT˝À $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+
<ë«sê bı+~q @<˚ì y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ, ù|f…+{Ÿ qT+&ç düeT≈£L&ÉT‘·Tqï
Á|üj÷Ó »Hê\T #˚] e⁄+{≤sTT.
6. $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q+ <ë«sê bı+~q yê{Ï˝À <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡TìøÏ

˝Ò<ë n‘·qT / ÄyÓT≈£î #Ó+~q <˚XÊìøÏ ñ<˚›•+∫q ˝Ò<ë ÁbÕ|æÔ+#·<ä>∑T
ãjÓ÷f…ø±ï\Jø£˝Ÿ, XÊÁd”j
Ô T· , kÕe÷õø£ ˝Ò<ë @y˚ì Ç‘·s¡ Á|üj÷Ó »Hê\T.
184
7. $ìjÓ÷–+#·Tø=ìq Jeeqs¡T\T, dü+Á|ü<ëj·Tø£ |ü]C≤„q+ <ë«sê esêZ\≈£î #˚≈L£ sπ
Á|üj÷Ó »Hê\ n+#·Hê.
8. Á|üj÷Ó »q |ü+|üø+£ ø√dü+ Á|ü‹bÕ~+∫q j·T+Á‘ê+>∑+, @sêŒ≥T¢
9. @<˚ì Ç‘·s¡ düe÷#ês¡+.
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : o]¸ø£ :
|üP]Ô ∫s¡THêe÷ :
185
uÛ≤>∑+ ` _
&çø£¢πswüHé
H˚qT / y˚TeTT
(1) Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£sD

¡ eqs¡T\ düTdæsú ‘¡ ≈· î£ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìï
#·÷|ü<äì
¡ @<˚ì |üsêés¡D Á|üu≤Û yêìï ø£\T>∑Cj
Ò T· <äì
¡ Jyêes¡D eédü\ú ≈£î m˝≤+{Ï Á|üe÷<ä+
ø£\T>∑CÒj·T<äì
(4) Á|ü‹bÕ~‘· Jeeqs¡T\ ùdø£sD¡ kÕúìø£ esêZ\ô|’ Á|ü‹≈£L\ Á|üu≤Û yêìï #·÷|ü<ìä
H˚qT / y˚TeTT <äsU¡ ≤düTÔ bòÕs¡+˝À bı+<äT|üs∫¡ q düe÷#ês¡+ ì»yÓTqÆ <äì,

yêdüeÔ yÓTqÆ <äì @<˚ì nyêdüeÔ / ‘·|ü &ÉT düe÷#êsêìøÏ Hê≈£î / e÷≈£î u≤<Û´ä ‘·
e⁄+≥T+<äì Á|üø£{ÏdüTÔHêïqT / Á|üø£{ÏdüTÔHêï+.
dü+‘·ø£+
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : ∫s¡THêe÷ :
186
bòÕs¡+ ` II
n|”\T |üÁ‘·+ bòÕs¡eTT
(24 (1)e ìj·TeT+)
q÷´&Û©ç ˝¢ Àì uÛ≤s¡‘· |Á uü TÑÛ ‘·« |üsêés¡D, n&Ée⁄\T eT+Á‹‘·«XÊK ø±s¡´<ä]Ù
˝Ò<ë
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé/#Ûs’Ó à¡ Hé düeTø£+å ˝À (Äj·÷ dü+<äsê“ì¤ ï ã{Ï)º
(2002, JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º ˝Àì 50e $uÛ≤>∑+ øÁ +Ï <ä n|”\T |ü‘Á +· )
n|”\T HÓ+. ______________________ / 20

________________________________________
______________________ n|”\T <ës¡T (\T) / yê~

e¬s‡dt
_________________________
_________________________
______________________ Á|ü‹yê~ (\T)

(Çø£ÿ&É Äj·÷ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú / eT+&É* ôVA<ëqT ù|s=ÿHê*)
187
á ÁøÏ + ~ yêdü Ô y ê\T, ø±s¡ D ≤\ô|’ Á|ü ‹ yê~#˚ C≤Ø #˚ j · T ã&ç q
_______________ ‘˚B>∑\ ñ‘·s Ô T¡ e⁄≈£î e´‹πsø£+>± á n|”\T |üÁ‘êìï <ëK\T
#˚jT· &ÜìøÏ n|”\T<ës¡T $qï$+#ês¡T.
1. yêdüyÔ ê\T :` (Çø£ÿ&É øπ düT yêdüeÔ n+XÊ\qT dü+øÏ|å +Ôü >± ù|s=ÿHê*)
2. ø±s¡D≤\T :` (Çø£ÿ&É n|”\T #˚jT· &ÜìøÏ >∑\ ø±s¡D≤\qT ù|s=ÿHê*)

a )
b )
3. nuÛ´Ñ ]ú+∫q düV‰ü j·T+

a )
b )
c )
4. $q‹ `
a ) @<Ó‘’ ˚ ô|q’ ‘Ó*j·TCÒjT· ã&çq<√ <ëì <äècÕº´, Á|ü‹yê~ ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / ìs¡j
í ÷· ìï
s¡<Tä › |üsêÃ\ì / ø={Ïyº j
˚ ÷· \ì n|”\T<ës¡T $qÁeT+>± nuÛ´Ñ ]údTü HÔ êïs¡T.
b ) Á|ü‹yê~#˚ s¡÷bı+~+#·ã&çq $<Ûëq+ / e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\T / ìj·÷e÷e[ /
ìã+<ÛHä êefi¯ó\qT ____________ y˚Ts¡≈î£ s¡<Tä › #˚j÷· * / düe]+#ê* /
ø={Ïº y˚j÷· *.
c ) ____________________________________________
188
5. á n|”\T ø√dü+ |ò”E>± s¡÷. ________________________ \ (s¡÷bÕj·T\T
_________________________________ e÷Á‘·yT˚ ) yÓTT‘êÔìï __________ ‘˚B>∑\
HÓ+. ______________ ñ‘·sÔ T¡ e⁄ <ë«sê ______________ yê]øÏ #Ó*+¢ #·&eÉ TsTT+~.
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : ∫s¡THêe÷ :
189
|ü]o\q
n|”\T<ës¡T&Óq’ H˚qT ô|q’ ‘Ó*j·TCÒdqæ $wüjT· + Hê≈£î ‘Ó*dæq düe÷#ês¡+, $XÊ«dü+
y˚Ts¡≈î£ ì»yÓTqÆ <äì Ç+<äTeT÷\+>± Á|üø{£ dÏ Tü HÔ êïqT.
_____________________ ‘˚Bq dü]#·÷&É≥eTsTT+~.
eTTÁ<ä, ∫s¡THêe÷‘√
»‘·|]ü Ãq$ : <˚ìøÏ e´‹πsø£+>± n|”\TqT <ëK\Tã&ç+<√ Ä ñ‘·sÔ T¡ e⁄, Ä<˚X+¯ ˝Ò<ë
$<Ûëq ìs¡j
í ÷· ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n~Ûø±]ø£ qø£\T.
190
bòÕs¡+ ` III
(24 (1)e ìj·TeT+)
]õdüsº T¡ b˛düTº <ë«sê / ‹s¡T>∑Ts¡o<äT‘√
q÷´&Û©ç ˝¢ Àì øπ +Á<ä uÛ≤s¡‘· |Á uü TÑÛ ‘·« |üsêés¡D, n&Ée⁄\T eT+Á‹‘·«XÊK ø±s¡´<ä]Ù

˝Ò<ë
C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé / #Ûs’Ó à¡ Hé düeTø£+å (Äj·÷ dü+<äsê“ì¤ ï ã{Ï)º
n|”\T HÓ+. ______________________ / 200______
áÁøÏ+~ yê] eT<Û´ä
___________________________________
___________________________________ : n|”\T <ës¡T(\T)

___________________________________
e¬s‡dt
___________________________________
___________________________________
___________________________________ Á|ü‹yê~ (\T)

áÁøÏ+~ yê]øÏ
___________________________________
___________________________________
___________________________________
191
(H√{°düT)
ñ‘·sÔ T¡ e⁄ / Ä<˚X+¯ / $<Ûëq |üse¡ TsTTq ìs¡j í ÷· ìøÏ ($esê\qT Çe«+&ç)
e´‹π s ø£ + >± n|” \ T <ës¡ T #˚ <ëK\T #˚ j · T ã&ç q ô|’ n|” \ TqT
______________________ e<ä› _________________ ‘˚Bq $#ês¡D #˚jT· &ÜìøÏ
ìs¡sí TT+#·&eÉ TsTT+<äì, <äjT· #˚dæ H√{°dTü >± rdüTø√+&ç.
n|”\T |üÁ‘·+ Á|ü‘T· \qT, n|”\T‘√ bÕ≥T <ëK\T #˚dqæ Ç‘·s¡ nqTã+<Ûë\qT
MT ìπsX› +¯ ø√dü+ Ç+<äT yÓ+≥ |ü+|ü&eÉ Te⁄‘·Tqï~.
n|”\T $#ês¡D≈£î dü<sä T¡ ‘˚Bq ˝Ò<ë ‘·sT¡ yê‹ ‘˚~q $#ês¡D≈£î yês¡T Vü‰»s¡T
ø±e&É+˝À $|ò\ü eTsTTq≥¢sTT‘˚, $TeTTà\qT @ø£ |üøj å° T· T\T>± e⁄+∫, n|”\TqT
|ü]wüÿ]+#·&+É »s¡T>∑T‘·T+<äì <äjT· #˚dæ >∑eTì+#·+&ç.
n|”˝≥Ò T n~Ûø±] ‘·s|¡ ⁄üò q

nBÛøè£ ‘· dü+‘·ø+£ <ës¡T (eTTÁ<ä)
Á|ü<X˚ +¯ : ù|s¡T :
‘˚B : ∫s¡THêe÷ :
192

జీవవైవిధ్య చట్టం PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

జీవవైవిధ్య చట్టం PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002

JeyÓ$’ <Û´ä ìj·TeT ìã+<Ûqä \T, 2004

n~Ûø£ düe÷#ês¡+ ø√dü+ <äjT· #˚dæ dü+Á|ü~+#·+&ç :

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

2003, C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

JeyÓ$’ <Û´ä #·≥+º , 2002 ˝À 18e ìã+<Ûqä

JeyÓ’$<Ûä´ dü+s¡ø£åD, yê{Ï n+XÊ\ düTdæús¡ $ìjÓ÷>∑+, Jeeqs¡T\T, |ü]C≤„q

3,4, $uÛ≤>±\qT ø=ìï düVü≤jÓ÷>∑ |ü]XÀ<Ûäq ÁbÕC…≈£îº\≈£î

y˚T<∏√dü+|ü‹Ô Vü≤≈£îÿ\ ø√dü+ <äs¡U≤düTÔqT C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\T

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú ø£$T{°\T

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú n~Ûø±s¡T\T, ñ<√´>∑T\T

Jeeqs¡T ˝Ò<ë |ü]C≤„q+ ã~©

sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* $<ÛTä \T

9 qT+∫ 17 $uÛ≤>±\˝Àì ìã+<Ûäq\qT ø=ìï e÷s¡TŒ\‘√ sêh JeyÓ’$<Ûä´

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú yê]¸ø£ ìy˚~ø£

yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT bÕs¡y

sêh JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT sêh |

sêh JeyÓ$’ <Û´ä eT+&É* U≤‘ê\ Ä&ç{Ÿ

sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* yê]¸ø£ ìy˚~ø£qT sêh XÊdüq düuÛÑ düeTø£å+˝À

JeyÓ$’ <Û´ä yês¡d‘ü «· dü˝ú ≤\T

eTT|ü ‘Ó#˚Ã ˝Ò<ë n+‘·]+∫b˛‘·Tqï C≤‘·T\qT Á|üø£{Ï+#·&ÜìøÏ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«

ø=ìï Jeeqs¡T\≈£î $TqVü‰sTT+|ü⁄ìe«&ÜìøÏ øπ +Á<ä |

kÕúìø£ JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û @sêŒ≥T

JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ yê]¸ø£ ìy˚~ø£

JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ U≤‘ê\ |ü]o\q

JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{° yê]¸ø£ ìy˚~ø£ yÓTT<ä\sTTq$ õ˝≤¢ y˚TõÁùd{

Ä<˚XÊ\qT Çe«&ÜìøÏ sêh |

C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh JeyÓ’$<Ûä´ eT+&É* düuÛÑT´\T,

dü<Tä <˚X› +¯ ‘√ rdüT≈£îqï #·s´¡ ≈£î s¡øD

πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, sêh Á|üuÛÑT‘·«+, C≤rj·T JeyÓ’$<Ûä´ ÁbÕ~Ûø±s¡ dü+düú, sêh

$#ês¡D jÓ÷>∑´eTsTTq, C≤MTqT Çe«<ä>ì∑ $>± e⁄+&˚ H˚sê\T

Ç‘·s¡ #·{≤º\≈£î n<äq+>± |

ìj·Te÷eﬁ¯ó\qT #˚jT· &ÜìøÏ øπ +Á<ä |

ìj·Te÷e[ì #˚jT· &ÜìøÏ sêh |

ìã+<ÛHä êeﬁ¯ó\qT #˚jT· &ÜìøÏ n~Ûø±s¡+

Çã“+<äT\qT ‘=\–+#˚ n~Ûø±s¡+

düTuÛ≤wt dæ. C…’Hé,

6. nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ |ü<Mä ø±\+, uÛ‘Ñ ê´\T

7. nq~Ûø±]ø£ düuTÑÛ ´\ U≤∞\qT uÛØÑ Ô #˚jT· &É+

8. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düuTÑÛ ´\ ‘=\–+|ü⁄

9. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú ø±s¡´<ä]Ù

10. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú düe÷y˚XÊ\T

11. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+dü#

12. bÁ Õ~Ûø±s¡ dü+düú kÕ<Ûës¡D $<ÛTä \T

15. $ìjÓ÷>∑+ / ÄyÓ÷<ä+ s¡<Tä ›

16. Jeeqs¡T\ $ìjÓ÷>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø±s¡´ø£˝≤bÕ\ô|’ Ä+ø£\å T

21. C≤rj·T JeyÓ$’ <Û´ä ì~Û e]Ô+|ü⁄

22. JeyÓ$’ <Û´ä j·÷»e÷q´ ø£$T{°\ @sêŒ≥T

24. 61e $uÛ≤>∑+ øÁ +Ï <ä H√{°dTü qT Ç#˚Ã $<Ûëq+

2) nuÛÑ´]ú+∫q $ìjÓ÷>∑ dü«uÛ≤e+, Jyêes¡D |ü<ës¡›+ eT]j·TT / ˝Ò<ë

<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì dü+‘·ø+£

1) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $es¡eTT\T

<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì dü+‘·ø+£

1) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $es¡eTT\T

<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì dü+‘·ø+£

1) <äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì |üP]Ô $es¡eTT\T

<äsU¡ ≤düT<Ô ës¡Tì dü+‘·ø+£

n|”\T HÓ+. ______________________ / 200

______________________ n|”\T <ës¡T (\T) / yê]

______________________ Á|ü‹yê~ (\T)

n|”\T HÓ+. ________________ / 20

yÓTT‘·+Ô yÓTT‘·+Ô