ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ – ΘΕΩΡΙΑ

ΚΕΦ 3
1. Ποια είναι τα κύρια στοιχεία ενός τριγώνου;
a. Κορυφές.
b. Πλευρές.
c. Γωνίες
d. Περίμετρος
2. Ποια είδη τριγώνων υπάρχουν;
a. Ανάλογα με τις σχέσεις των πλευρών:
i. Σκαληνό, έχει και τις τρεις πλευρές άνισες.
ii. Ισοσκελές, έχει δύο πλευρές ίσες.
iii. Ισόπλευρο, έχει τρεις πλευρές ίσες.
b. Ανάλογα με τις σχέσεις των γωνιών:
i. Οξυγώνιο, έχει τρεις γωνίες του οξείες.
ii. Αμβλυγώνιο, έχει μία γωνία αμβλεία.
iii. Ορθογώνιο, έχει μία γωνία ορθή.
3. Ποια είναι τα δευτερεύοντα στοιχεία ενός τριγώνου:
a. Η διάμεσος ενός τριγώνου λέγεται το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει μια κορυφή με το
μέσο της απέναντι πλευράς.
b. Η διχοτόμος μιας γωνίας ενός τριγώνου λέγεται το ευθύγραμμο τμήμα της διχοτόμου της
γωνίας, από την κορυφή της μέχρι την απέναντι πλευρά.
c. Ύψος ενός τριγώνου λέγεται το κάθετο ευθύγραμμο τμήμα που φέρεται από μία κορυφή
προς την ευθεία της απέναντι πλευράς.
4. Κριτήρια Ισότητας Τριγώνων
a. Π-Π-Π: Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο πλευρές ίσες μία προς μία και τις περιεχόμενες σε αυτές
γωνίες ίσες, τότε είναι ίσα.
b. Γ-Π-Γ: Αν δύο τρίγωνα έχουν μία πλευρά και τις προσκείμενες σε αυτή γωνίες ίσες μία προς
μία, τότε τα τρίγωνα είναι ίσα.
c. Π-Γ-Π: Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο πλευρές και την περιεχόμενη σε αυτές γωνία ίση, τότε τα
τρίγωνα είναι ίσα.
5. Πόρισμα για την μεσοκάθετη:
a. Κάθε σημείο της μεσοκαθέτου ενός ευθύγραμμου τμήματος ισαπέχει από τα άκρα του.
b. Κάθε σημείο που ισαπέχει από τα άκρα ενός τμήματος ανήκει στη μεσοκάθετό του.
6. Κριτήρια Ισότητας Ορθογωνίων τριγώνων:
a. Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν τις κάθετες πλευρές του ίσες μια προς μία τότε είναι ίσα.
b. Δύο ορθογώνια τρίγωνα που έχουν μία κάθετη πλευρά και την προσκείμενη σε αυτή οξεία
γωνία ίσες μία προς μία είναι ίσα.
c. Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν την υποτείνουσα και μία οξεία γωνία αντίστοιχα ίσες μία
προς μία τότε είναι ίσα.
d. Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν την υποτείνουσα και μία κάθετη πλευρά αντίστοιχα ίσες
μία προς μία τότε είναι ίσα.
7. Η κάθετη που φέρεται από το κέντρο ενός κύκλου προς τη χορδή του, διχοτομεί τη χορδή και το
αντίστοιχο τόξο της.
8. Δύο χορδές ενός κύκλου είναι ίσες αν και μόνο αν τα αποστήματα τους είναι ίσα.
9. Κάθε σημείο της διχοτόμου μιας γωνίας ισαπέχει από τις πλευρές της και αντίστροφα, κάθε
εσωτερικό σημείο της γωνίας που ισαπέχει από τις πλευρές της είναι σημείο της διχοτόμου της.
 10. Σχέσεις εξωτερικής και απέναντι γωνίας:
a. Κάθε εξωτερική γωνία ενός τριγώνου είναι μεγαλύτερη από καθεμία από τις απέναντι
γωνίες του τριγώνου.
b. Κάθε τρίγωνο έχει το πολύ μία γωνία ορθή ή αμβλεία.
11. Ανισοτικές σχέσεις πλευρών και γωνιών:
a. Σε κάθε τρίγωνο απέναντι από άνισες πλευρές βρίσκονται όμοια άνισες γωνίες και
αντίστροφα.
b. Αν μια γωνία ενός τριγώνου είναι ορθή ή αμβλεία, τότε η απέναντι πλευρά της είναι η
μεγαλύτερη πλευρά του τριγώνου.
12. Τριγωνική Ανισότητα:
a. Κάθε πλευρά ενός τριγώνου είναι μικρότερη από το άθροισμα των δύο άλλων και
μεγαλύτερη από τη διαφορά τους.
b. Κάθε χορδή κύκλου είναι μικρότερη ή ίση της διαμέτρου.
c. Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο πλευρές ίσες και τις περιεχόμενες γωνίες άνισες, τότε και οι
τρίτες πλευρές θα είναι όμοια άνισες και αντίστροφα.
13. Κάθετα και πλάγια ευθύγραμμα τμήματα:
a. Αν δύο πλάγια τμήματα είναι ίσα, τότε τα ίχνη του ισαπέχουν από το ίχνος την καθέτου και
αντίστροφα.
b. Αν από ένα σημείο εκτός ευθείας φέρουμε το κάθετο και δύο πλάγια ευθύγραμμα τμήματα,
τότε:
i. Το κάθετο τμήμα είναι μικρότερο από κάθε πλάγιο,
ii. Αν δύο πλάγια τμήματα είναι άνισα, τότε και οι αποστάσεις των ιχνών τους από το
ίχνος της καθέτου είναι ομοιοτρόπως άνισες και αντίστροφα.
14. Εφαπτόμενα Τμήματα:
a. Τα εφαπτόμενα τμήματα κύκλου που άγονται από σημείο εκτός αυτού είναι ίσα μεταξύ
τους.
b. Αν Μ είναι ένα εξωτερικό σημείο ενός κύκλου, τότε η διάκεντρη ευθεία του:
i. Είναι μεσοκάθετη της χορδής του κύκλου με άκρα τα σημεία επαφής,
ii. Διχοτομεί τη γωνία των εφαπτόμενων τμημάτων και τη γωνία των ακτινών που
καταλήγουν στα σημεία επαφής.
15. Διάκεντρος ενός κύκλου: Διάκεντρος δύο κύκλων λέγεται το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει τα
κέντρα των δύο κύκλων.

ΚΕΦ 4.
1. Πότε δύο ευθείες λέγονται παράλληλες;

Δύο ευθείες (ε1) και (ε2) που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο και δεν έχουν κανέναν κοινό σημείο,
λέγονται παράλληλες ευθείες. Συμβολίζονται ε1 // ε2.

2. Πότε δύο ευθείες είναι παράλληλες;

Αν δυο ευθείες τεμνόμενες από μία τρίτη ευθεία σχηματίζουν δύο εντός εναλλάξ γωνίες ίσες, τότε
είναι παράλληλες. Αν σχηματίζουν δύο εντός, εκτός και επι τα αυτά γωνίες ίσες. Αν σχηματίζουν δύο
εντός και επι τα αυτά γωνίες παραπληρωματικές.
Αν δύο ευθείες είναι κάθετες στην ίδια ευθεία σε διαφορετικά σημεία της, είναι μεταξύ τους
παράλληλες.
 3. Αξιοσημείωτοι κύκλοι τριγώνου:
1. Κάθε κύκλος που διέρχεται από τις τρεις κορυφές ενός τριγώνου ονομάζεται περιγεγραμμένος
κύκλος και το κέντρο του λέγεται περίκεντρο.
Πόρισμα: Οι τρεις μεσοκάθετες ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο, το οποίο είναι
κέντρο κύκλου που διέρχεται από τις κορυφές του τριγώνου.
2. Στο εσωτερικό κάθε τριγώνου υπάρχει κύκλος που εφάπτεται και στις τρεις πλευρές του. Ο
κύκλος αυτός λέγεται εγγεγραμμένος κύκλος του τριγώνου και το κέντρο του λέγεται έγκεντρο.
Πόρισμα: Οι διχοτόμοι των γωνιών ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο, το οποίο είναι
κέντρο του κύκλου που εφάπτεται και στις τρεις πλευρές του τριγώνου.
3. Σε ένα τρίγωνο οι διχοτόμοι των εξωτερικών γωνιών και η διχοτόμος της απέναντι γωνίας
διέρχονται από το ίδιο σημείο Ια. Το σημείο αυτό λέγεται παράκεντρο και είναι το κέντρο ενός
κύκλου που εφάπτεται στην πλευρά ΒΓ του τριγώνου και στις προεκτάσεις των δύο άλλων
πλευρών. Ο κύκλος αυτός ονομάζεται παρεγγεγραμμένος.
4. Άθροισμα Γωνιών τριγώνου:
a. Το άθροισμα 2 γωνιών κάθε τριγώνου ισούται με 2 ορθές = 180 Ο .
b. Κάθε εξωτερική γωνία τριγώνου είναι ίση με το άθροισμα των δύο απέναντι εσωτερικών
γωνιών του τριγώνου.
c. Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο γωνίες ίσες, μία προς μία, τότε έχουν και τις τρίτες γωνίες τους
ίσες.
d. Κάθε γωνία ισόπλευρου τριγώνου είναι 60ο.
e. Οι οξείες ενός ορθογωνίου τριγώνου είναι συμπληρωματικές.
5. Άθροισμα γωνιών κυρτού ν-γώνου:
a. Το άθροισμα των γωνιών κυρτού ν-γώνου είναι 2ν – 4 ορθές.
b. Το άθροισμα των εξωτερικών γωνιών κυρτού ν-γώνου είναι 4 ορθές.

ΚΕΦ 5

1. Ποιο τετράπλευρο λέγεται παραλληλόγραμμο;

a. Παραλληλόγραμμο λέγεται το τετράπλευρο που έχει τις απέναντι πλευρές του παράλληλες.
b. Κάθε παραλληλόγραμμο έχεις τις παρακάτω ιδιότητες:
i. Οι απέναντι πλευρές του είναι ίσες.
ii. Οι απέναντι γωνίες του είναι ίσες.
iii. Οι διαγώνιοι του διχοτομούνται.
c. Το σημείο τομής των διαγώνιων ενός παραλληλογράμμου είναι κέντρο συμμετρίας του.
d. Παράλληλα τμήματα που έχουν τα άκρα τους σε παράλληλες ευθείες είναι ίσα.
e. Κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο παραλληλόγραμμο:
i. Όταν οι απέναντι πλευρές του είναι ανά δύο ίσες.
ii. Όταν οι δύο απέναντι πλευρές του είναι ίσες και παράλληλες.
iii. Οι απέναντι γωνίες του ανά δύο είναι ίσες.
iv. Οι διαγώνιοι διχοτομούνται.
2. Ορθογώνιο Παραλληλόγραμμο:
a. Ορθογώνιο λέγεται το παραλληλόγραμμο που έχει μία γωνία ορθή.
b. Οι διαγώνιοι του ορθογωνίου είναι ίσες.
c. Κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο ορθογώνιο:
i. Είναι παραλληλόγραμμο και έχει μία γωνία ορθή.
ii. Είναι παραλληλόγραμμο και οι διαγώνιοί του είναι ίσες.
iii. Έχει τρεις ορθές γωνίες.
iv. Όλες οι γωνίες του είναι ίσες.
3. Ρόμβος:
 a. Ρόμβος λέγεται το παραλληλόγραμμο που έχει δύο διαδοχικές πλευρές ίσες.
b. Ιδιότητες ρόμβου:
i. Οι διαγώνιοι του ρόμβου τέμνονται κάθετα.
ii. Οι διαγώνιου του ρόμβου διχοτομούν τις γωνίες του.
c. Κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο ρόμβος:
i. Έχει όλες τις πλευρές του ίσες.
ii. Είναι παραλληλόγραμμο και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες.
iii. Είναι παραλληλόγραμμο και οι διαγώνιοι του τέμνονται κάθετα.
iv. Είναι παραλληλόγραμμο και μία διαγώνιος του διχοτομεί μία γωνία του.
4. Τετράγωνο:
a. Τετράγωνο λέγεται το παραλληλόγραμμο που είναι ορθογώνιο και ρόμβος.
b. Ιδιότητες τετραγώνου:
i. Οι απέναντι πλευρές του είναι παράλληλες.
ii. Όλες οι πλευρές του είναι ίσες.
iii. Όλες οι γωνίες του είναι ορθές.
iv. Οι διαγώνιές του είναι ίσες, τέμνονται κάθετα, διχοτομούνται και διχοτομούν τις
γωνίες του.
c. Κριτήρια για να είναι ένα τετράπλευρο τετράγωνο:
i. Μία γωνία του είναι ορθή και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες.
ii. Μία γωνία του είναι ορθή και μία διαγώνιος του διχοτομεί μία γωνία του.
iii. Μια γωνία του είναι ορθή και οι διαγώνιοι του είναι κάθετες.
iv. Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες.
v. Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και μία από αυτές διχοτομεί μία γωνία του.
vi. Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και κάθετες.
5. Εφαρμογές παραλληλογράμμων στα τρίγωνα:
a. Το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει τα μέσα των δύο πλευρών τριγώνου είναι παράλληλο
προς την τρίτη πλευρά και ίσο με το μισό της.
b. Αν από το μέσο μιας πλευράς ενός τριγώνου φέρουμε ευθεία παράλληλη προς μία πλευρά
του, τότε η ευθεία αυτή διέρχεται από το μέσο της τρίτης πλευρά του.
c. Τα μέσα των πλευρών ενός τετράπλευρου είναι κορυφές παραλληλογράμμου.
d. Αν τρεις ευθείες παράλληλες, ορίζουν σε μία ευθεία ίσα τμήματα, θα ορίζουν ίσα τμήματα
και σε κάθε άλλη ευθεία που τις τέμνει.
6. Βαρύκεντρο Τριγώνου:
a. Το σημείο στο οποίο τέμνονται οι διάμεσοι ενός τριγώνου ΑΒΓ λέγεται βαρύκεντρο ή κέντρο
βάρους του τριγώνου.
b. Οι διάμεσοι ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο, του οποίου η απόσταση από
κάθε κορυφή είναι τα 2/3 του μήκους της αντίστοιχης διαμέσου.
7. Ορθόκεντρο Τριγώνου:
a. Οι φορείς των υψών ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο.
b. Το σημείο αυτό ονομάζεται ορθόκεντρο του τριγώνου.
8. Μία ιδιότητα ορθογώνιου τριγώνου:
a. Η διάμεσος ορθογωνίου τριγώνου που αντιστοιχεί στην υποτείνουσα είναι ίση με το μισό
της υποτείνουσας.
b. Αν η διάμεσος ενός τριγώνου ισούται με το μισό της πλευράς στην οποία αντιστοιχεί, τότε
το τρίγωνο είναι ορθογώνιο με υποτείνουσα την πλευρά αυτή.
9. Τραπέζια:
a. Τραπέζιο λέγεται το κυρτό τετράπλευρο που έχει μόνο δύο πλευρές παράλληλες.
 b. Η διάμεσος του τραπεζίου είναι παράλληλη προς τις βάσεις του και ίση με το ημιάθροισμα
τους.
10. Ισοσκελές Τραπέζιο:
a. Ισοσκελές τραπέζιο λέγεται το τραπέζιο του οποίου οι μη παράλληλες πλευρές είναι ίσες.
b. Αν ένα τραπέζιο είναι ισοσκελές, τότε:
i. Οι γωνίες που πρόσκεινται σε μία βάση του είναι ίσες.
ii. Οι διαγώνιοι του είναι ίσες.
c. Κριτήρια για να είναι ένα τραπέζιο ισοσκελές:
i. Οι γωνίες που πρόσκεινται σε μία βάση του είναι ίσες.
ii. Οι διαγώνιοι του είναι ίσες.