BỘ LAO ĐỘ NG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘ I

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI

TIỂU LUẬN MÔN HỌC

TÊN ĐỀ TÀI
VẬ N DỤ NG PHƯƠNG PHÁ P SẢ N XUẤ T GIÁ TRỊ THẶ NG DƯ CỦ A C
MÁ C TRONG XÂ Y DỰ NG NỀ N KINH TẾ THI TRƯỜ NG ĐỊNH
HƯỚ NG XÃ HỘ I CHỦ NGHĨA Ở VIỆ T NAM HIỆ N NAY

Giả ng viên hướ ng dẫ n:

Họ và tên sinh viên:

Lớ p:
MSSV:

Học phần:

HÀ NỘI, 2020
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................................ 3
1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................... 3
2. Mục địch nghiên cứu đề tài.................................................................................. 3
3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài......................................................................4
4. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu............................................................4
5. Kết cấu đề tài............................................................................................................... 4
PHẦN NỘI DUNG.................................................................................................................... 5
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ QUY LUẬN CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP SẢN
XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ CỦA C MÁC...................................................................5
I. Cơ sở lí luậ n giá trị thặ ng dư................................................................................... 5
II. Cơ chế bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa...........................................................................6
III. Đà o sâ u sự phâ n cự c xã hộ i – hệ quả tấ t yếu củ a quy luậ t bó c lộ t tư
bả n chủ nghĩa.................................................................................................................... 8
CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ
TRỊ THẶNG DƯ CỦA C MÁC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH
HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY..................................10
I. Sự cầ n thiết vậ n dụ ng và ý nghĩa củ ahọ c thuyết giá trị thặ ng dư trong
nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở nướ c ta hiện nay.
.............................................................................................................................................. 10
II. Thự c trạ ng vậ n dụ ng phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư..............12
Chương 3 : Phương hướng và đề xuất giải pháp nhằm vận dụng tốt
phương pháp sản xuất giá trị thặng dư của C Mác trong nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay.............18
PHẦN KẾT LUẬN................................................................................................................. 20
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................21
 PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Nền kinh tế thị trườ ng có ả nh hưở ng lớ n đến sự tố n tạ i và phá t triển
củ a từ ng quố c gia từ ng dâ n tộ c. Vấ n đề nhà nướ c và thị trườ ng là mố i quan
tâ m hà ng đầ u củ a nhiều nhà nghiên cứ u kinh tế trong nhiều thậ p kỉ qua, do
đó việc tìm tò i mô hình quả n lý kinh tế thích hợ p và có hiệu quả hơn là vấ n
đề mà nhà nướ c ta và nhiều nướ c trên thế giớ i quan tâ m. Xâ y dự ng nền
kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa là mộ t yếu tố tấ t yếu cơ bả n
củ a quá trình đổ i mớ i quả n lý kinh tế ở nướ c ta.

Trong nhữ ng nă m qua, nhờ có đườ ng lố i đổ i mớ i đú ng đắ n củ a Đả ng

và nhà nướ c, nướ c ta đã thoá t khỏ i nhữ ng khủ ng hoả ng, đạ t đượ c tố c độ
tă ng trưở ng nhanh, đờ i số ng nhâ n dâ n đượ c cả i thiện đá ng kể, chính trị xã
hộ i ổ n định, an ninh quố c phò ng đượ c giữ vữ ng, từ mộ t nền kinh tế quan
liêu bao cấ p đã từ ng bướ c chuyển sang nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng
xã hộ i chủ nghĩa dự a trên phương sả n xuấ t giá trị thặ ng dư và tín hiệu cung
cầ u củ a thị trườ ng. Như vậ y, việc quan tâ m đến xây dự ng nền kinh tế thị
trườ ng dịnh hướ ng xã hộ i chủ nghĩa là mộ t điều sứ c cầ n thiết.

Cơ chế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa là sự vậ n độ ng khá ch

quan củ a nền kinh tế hà ng hó a. Cá c mố i quan hệ trong cơ chế thị trườ ng
chịu sự tá c độ ng củ a nhiều quy luậ t kinh tế khá ch quan, trong đó có quy
luậ t giá trị. Nhậ n thứ c đượ c tầ m quan trọ ng trong việc vậ n dụ ng phương
phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư trong nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã
hộ i chủ nghĩa đố i vớ i nướ c ta hiện nay nên em đã chọ n đề tà i: “Vậ n dụ ng
phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư củ a c má c trong xây dự ng nền kinh
tế thi trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở việt nam hiện nay” là m đề tà i
tiểu luậ n củ a mình.

2. Mục địch nghiên cứu đề tài

Mụ c đích đầ u tiên và duy nhấ t khi thự c hiện nghiên cứ u đề tà i nà y là
muố n là m rõ và phâ n tích đượ c nhữ ng mặ t tích cự c và hạ n chế củ a cơ chế
thị trườ ng hiện nay, vậ n dụ ng và o tình hình thự c tế nền kinh tế nướ c ta, để
từ đó đưa ra đượ c nhữ ng giả i phá p phù hợ p. Bên cạ nh đó cò n mộ t mú c đích
khá c đó là giú p ngườ i đọ c hiểu đượ c mộ t cá ch khá i quá t khá i niệm, ưu và
nhượ c điểm củ a cơ chế thị trườ ng mà chưa cầ n phả i đọ c nhiều tà i liệu, và
cũ ng để phụ c vụ cho cá c mụ c đích nghiên cứ u sau nà y.
 3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Nhữ ng tá c độ ng củ a phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư củ a C Má c
tớ i nền kinh tế và việc vậ n dụ ng phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư củ a
C Má c trong cơ chế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở Việt Nam hiện
nay là đố i tượ ng nghiên cứ u chính củ a đề tà i.

4. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu

Để giú p cho việc phâ n tích nghiên cứ u đề tà o mộ t cá ch đầy đủ , đú ng
đắ n, có logic thì việc lự a chọ n phương phá p và phạ m vi nghiên cứ u là vô
cù ng quan trọ ng. Đi từ thu thậ p cá c tà i liệu trên sá ch vở , tà i liệu tham khả o
bà i bá o khoa họ c và phâ n tích các vấ n đề liên quan chủ yếu và tậ p trung
và o nhữ ng tá c độ ng và hiệu quả vậ n dụ ng phương phá p sả n xuấ t giá trị
thặ ng dư củ a C Má c tớ i nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa
ở nướ c ta hiện nay.

5. Kết cấu đề tài

Đề tà i đượ c chia là m ba chương chính:
- Chương 1: Cơ sở lí quy luậ n chung về phương phá p sả n xuấ t giá
trị thặ ng dư củ a C Má c
- Chương 2 : Thự c trạ ng vậ n dụ ng phương phá p sả n xuấ t giá trị
thặ ng dư củ a C Má c trong nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ
nghĩa ở Việt Nam hiện nay
- Chương 3 : Phương hướ ng và đề xuấ t giả i phá p nhằ m vậ n dụ ng
tố t phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư củ a C Má c trong nền kinh tế thị
trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay
 PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ QUY LUẬN CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT
GIÁ TRỊ THẶNG DƯ CỦA C MÁC
Họ c thuyết giá trị thặ ng dư củ a C.Má c ra đờ i trên cơ sở nghiên cứ u
phương thứ c sả n xuấ t tư bả n chủ nghĩa. Họ c thuyết đó đã vạ ch trầ n thự c
chấ t bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa và cộ i nguồ n đố i lậ p kinh tế giữ a giai cấ p
vô sả n và giai cấ p tư sả n, vũ trang cho giai cấ p vô sả n lý luậ n cá ch
mạ ng sắ c bén trong cuộ c đấ u tranh chố ng chủ nghĩa tư bả n. Song, ý
nghĩa thự c tiễn củ a họ c thuyết giá trị thặ ng dư khô ng dừ ng ở đó . Ngà y nay,
từ quan điểm đổ i mớ i về chủ nghĩa xã hộ i, họ c thuyết nà y cò n có ý nghĩa
quan trọ ng trong sự nghiệp xây dự ng chủ nghĩa xã hộ i.

I. Cơ sở lí luận giá trị thặng dư

I.1 Khái niệm

Giá trị thặ ng dư là mộ t trong nhữ ng khá i niệm trung tâ m củ a kinh tế
chính trị C Má c. C Má c đã nghiên cứ u và đưa ra mộ t số cô ng thứ c tính toá n
xung quanh khá i niệm nà y trong cá c tá c phẩ m viết về kinh tế chính trị củ a
ô ng. Nó đượ c sử dụ ng để khẳ ng định lao độ ng thặ ng dư củ a cô ng nhâ n bị
cá c nhà tư bả n lấ y đi, là nền tả ng cho sự  tích lũ y tư bả n.

I.2 Ý nghĩa
Xét thuần túy trong lĩnh vực kinh tế, công thức trên cho thấy bất kỳ cá
nhân hay tổ chức nào có tiền (vốn) được đưa vào trong quá trình sản xuất và
kinh doanh trực tiếp hay gián tiếp như thông qua đầu tư chứng khoán, thậm chí
gửi ngân hàng sẽ sinh lời. Đồng tiền chỉ trở thành công cụ sinh lời nếu đầu tư
vào sản xuất hay kinh doanh. Mỗi cá nhân đều có thể trở thành nhà tư bản nếu
biết sử dụng hợp lý tiền của mình trong đầu tư kinh doanh. Nếu chỉ để tích lũy
thuần túy thì đó là đồng tiền chết, không những không có lợi cho cá nhân đó mà
còn không có lợi cho những người khác cần vốn để sản xuất.

Trong bất kì xã hội nào cũng cần phải tìm cách tăng giá trị thặng dư, nếu
áp dụng được các công nghệ sản xuất tiên tiến, sử dụng được tri thức, trí tuệ vào
trong quá trình sản xuất sẽ làm tăng giá trị thặng dư mà không cần phải kéo dài
thời gian lao động hay cường độ lao động ảnh hưởng đến những người sản xuất.
Công thức cũng chỉ ra cách thức tích lũy làm tăng số tiền, là cơ sở để tái sản
xuất mở rộng, phát triển quy mô sản xuất, tăng trưởng kinh tế.
II. Cơ chế bóc lột tư bản chủ nghĩa
C. Má c đã vạ ch ra rằ ng, tư bả n khô ng hề phá t minh ra lao độ ng thặ ng
dư, rằ ng: "Nơi nà o mà mộ t bộ phậ n xã hộ i chiếm độ c quyền về nhữ ng tư
liệu sả n xuấ t thì nơi đó ngườ i lao độ ng, tự do hay khô ng tự do, đều buộ c
phả i thêm và o thờ i gian lao độ ng cầ n thiết để nuô i số ng bả n thâ n mình mộ t
số thờ i gian lao độ ng dô i ra dù ng để sả n xuấ t nhữ ng tư liệu sinh hoạ t cho
ngườ i chiếm hữ u tư liệu sả n xuấ t" (1). Quy luậ t kẻ chiếm hữ u tư liệu sả n
xuấ t bó c lộ t ngườ i lao độ ng khô ng có tư liệu sả n xuấ t, đượ c thự c hiện dướ i
nhữ ng hình thứ c và cơ chế khá c nhau trong nhữ ng hình thá i xã hộ i khá c
nhau.

Trong xã hộ i chiếm hữ u nô lệ, giai cấ p nô lệ bị lệ thuộ c hoà n toà n về

thâ n thể và o giai cấ p chủ nô , thì ngoà i việc bị bó c lộ t lao độ ng thặ ng dư, nô
lệ cò n bị chiếm mộ t phầ n lớ n sả n phẩ m cầ n thiết củ a giai cấ p nô lệ. Trong
chế độ phong kiến, giai cấ p nô ng nô đã có mộ t phầ n tự do về thâ n thể đố i
vớ i giai cấ p địa chủ và chế độ bó c lộ t lao độ ng thặ ng dư biểu hiện dướ i hình
thứ c bó c lộ t địa tô , lao độ ng thặ ng dư và lao độ ng cầ n thiết đượ c phâ n chia
rõ rà ng. Bở i vậ y, theo C. Má c cơ chế bó c lộ t thờ i phong kiến có nhiều tiến bộ
hơn chiếm hữ u nô lệ.

Giai cấ p tư sả n bướ c lên vũ đà i lịch sử cũ ng là giai cấ p độ c chiếm tư

nhâ n nhữ ng tư liệu sả n xuấ t chủ yếu củ a xã hộ i. Khá c vớ i cơ chế bó c lộ t
trong hai hình thá i kinh tế – xã hộ i trướ c chủ yếu dự a trên quan hệ hiện vậ t,
cơ chế bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa dự a trên quan hệ giá trị; nó i cá ch khá c là
quan hệ trao đổ i nhữ ng vậ t ngang giá (tứ c là tuâ n theo quy luậ t giá trị).
Quan hệ nà y che dấ u sự bó c lộ t trong mộ t cơ chế trao đổ i vớ i vẻ bề ngoà i
như là tự do và bình đẳ ng, chính vì vậ y mà cá c nhà kinh tế họ c trướ c C. Má c
đã khô ng thà nh cô ng trong việc lý giả i bả n chấ t bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa.

C. Má c đã phá t hiện rằ ng, quan hệ mua bá n giữ a cô ng nhâ n và tư bả n

khô ng phả i là mua bá n hà ng hó a lao độ ng mà là mua bá n mộ t loạ i hà ng hó a
đặ c biệt – hà ng hó a sứ c lao độ ng. Hà ng hó a nà y có giá trị và giá trị sử dụ ng
khá c vớ i cá c hà ng hó a thô ng thườ ng. Giá trị củ a hà ng hó a sứ c lao độ ng là
giá trị nhữ ng tư liệu sinh hoạ t tố i thiểu cầ n thiết để tá i sả n xuấ t sứ c lao
độ ng củ a cô ng nhâ n và bao hà m nhữ ng yếu tố tinh thầ n, lịch sử và dâ n tộ c…
Giá trị sử dụ ng củ a hà ng hó a nà y (tứ c là tiêu dù ng nó trong quá trình sả n
xuấ t) có khả nă ng tạ o ra mộ t lượ ng giá trị lớ n hơn giá trị củ a chính nó là
sứ c lao độ ng. Do đó dù nhà tư bả n trả đủ giá trị sứ c lao độ ng cho cô ng nhâ n
trên cơ sở trao đổ i ngang giá thì vẫ n thu đượ c phầ n giá trị dô i ra, biến
thà nh lợ i nhuậ n. Như vậ y, quy luậ t giá trị và quy luậ t sả n xuấ t ra lợ i nhuậ n
khô ng phủ định lẫ n nhau mà song song tồ n tạ i: trao đổ i giữ a tư bả n và cô ng
nhâ n tuâ n theo quy luậ t ngang giá (quy luậ t giá trị sứ c lao độ ng) nhưng nhà
tư bả n vẫ n thu đượ c phầ n dô i ra ngoà i giá trị sứ c lao độ ng; phầ n dô i ra đó
đượ c C. Má c gọ i là giá trị thặ ng dư. Như vậ y, bó c lộ t lao độ ng thặ ng dư biểu
hiện thà nh bó c lộ t giá trị thặ ng dư là quy luậ tbó c lộ t đặ c thù củ a phương
thứ c sả n xuấ t tư bả n chủ nghĩa và là quy luậ t tuyệt đố i củ a phương thứ c sả n
xuấ t đó .

Tổ ng số giá trị thặ ng dư bó c lộ t đượ c phâ n chia thà nh cá c loạ i thu nhậ p
ă n bá m trong xã hộ i tư bả n: lợ i nhuậ n cô ng nghiệp, lợ i nhuậ n thương
nghiệp, lợ i nhuậ n ngâ n hà ng; nó cò n đượ c phâ n chia nhỏ hơn nữ a thà nh lợ i
nhuậ n doanh nghiệp, lợ i tứ c cho vay v.v.. Quá trình phâ n chia đó tuâ n thủ
theo quy luậ t cạ nh tranh bình quâ n hó a tỷ suấ t lợ i nhuậ n. Giá trị thặ ng dư
cò n phả i phâ n chia cho chủ sở hữ u ruộ ng đấ t dướ i hình thứ c địa tô . Như
vậ y, tổ ng số giá trị thặ ng dư do toà n bộ giai cấ p vô sả n, cô ng nhâ n tạ o ra
trong cá c ngà nh sả n xuấ t bị toà n bộ giai cấ p tư bả n và địa chủ phâ n chia
nhau trong cuộ c đấ u tranh khô ng khoan nhượ ng.

Trong giai đoạ n chủ nghĩa tư bả n độ c quyền, đỉnh cao củ a nó là độ c

quyền nhà nướ c là chủ nghĩa đế quố c, đã có nhiều biến đổ i trong hình thứ c
và cơ chế bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa. Quy luậ t sả n xuấ t giá trị thặ ng dư biểu
hiện thà nh quy luậ t tỷ suấ t lợ i nhuậ n bình quâ n trong thờ i kỳ tự do cạ nh
tranh thì nay, trong chủ nghĩa tư bả n độ c quyền, nó biểu hiện thà nh quy
luậ ttỷ suấ t lợ i nhuậ n độ c quyền cao; quy luậ t giá trị biểu hiện thà nh quy
luậ t giá cả sả n xuấ t trong thờ i kỳ tự do cạ nh tranh nay biểu hiện thà nh quy
luậ t giá cả độ c quyền vớ i hệ thố ng giá bá n độ c quyền cao, giá mua độ c
quyền thấ p do tư bả n độ c quyền can thiệp và á p đặ t v.v.. Nhữ ng bộ phậ n
cấ u thà nh lợ i nhuậ n độ c quyền cao là : lao độ ng thặ ng dư, thậ m chí mộ t
phầ n lao độ ng cầ n thiết củ a cô ng nhâ n trong xí nghiệp độ c quyền; mộ t phầ n
lao độ ng thặ ng dư củ a cá c xí nghiệp nhỏ và vừ a do xí nghiệp độ c quyền xén
bớ t thô ng qua hệ thố ng giá cả độ c quyền; lao độ ng thặ ng dư, thậ m chí mộ t
phầ n lao độ ng cầ n thiết củ a nô ng dâ n và thợ thủ cô ng cũ ng bị bó c lộ t thô ng
qua hệ thố ng giá cả độ c quyền; phầ n quan trọ ng là siêu lợ i nhuậ n thuộ c địa
dự a trên sự bó c lộ t nặ ng nề lao độ ng thặ ng dư và mộ t phầ n lao độ ng cầ n
thiết củ a nhâ n dâ n lao độ ng ở nhữ ng nướ c thuộ c địa hay phụ thuộ c.
III. Đào sâu sự phân cực xã hội – hệ quả tất yếu của quy luật bóc lột tư
bản chủ nghĩa
Sự phâ n hó a xã hộ i thà nh giai cấ p khô ng lao độ ng nhưng già u có , đầy
quyền lự c, thố ng trị, á p bứ c đa số ngườ i trong xã hộ i và giai cấ p lao độ ng
sả n xuấ t ra củ a cả i xã hộ i nhưng nghèo khổ , bị tướ c mọ i quyền và bị á p bứ c
là sả n phẩ m tấ t yếu củ a mọ i xã hộ i có chế độ ngườ i bó c lộ t ngườ i dự a trên
chế độ tư hữ u về tư liệu sả n xuấ t. Nhưng sự phâ n cự c xã hộ i vớ i hình thứ c
biểu hiện kinh tế củ a nó là sự phâ n hó a già u – nghèo trong cá c xã hộ i nô lệ
và phong kiến, mặ c dù cá c chế độ bó c lộ t siêu kinh tế nà y biểu hiện ra là dã
man, tà n bạ o, nhưng là có hạ n độ .

Trong chế độ bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa, sự phâ n cự c xã hộ i là vô cù ng

sâ u sắ c, sự phâ n hó a già u nghèo đượ c đẩ y tớ i cự c độ . Ở đâ y củ a cả i ngà y
cà ng tậ p trung và o mộ t số nhỏ các cá nhâ n là nhữ ng triệu phú và tỉ phú ; ở
cự c đố i lậ p là nhữ ng ngườ i số ng dướ i mứ c nghèo khổ ở cá c nướ c tư bả n
phá t triển và đô ng đả o nhữ ng ngườ i cù ng khổ , đó i rét ở cá c nướ c tư bả n
đang phá t triển. Chế độ bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa đã sớ m chớ p lấ y nhữ ng
thà nh tự u mớ i củ a khoa họ c, kỹ thuậ t và cô ng nghệ để khô ng ngừ ng nâ ng
cao nă ng suấ t lao độ ng xã hộ i, do đó nă ng suấ t lao độ ng thặ ng dư cũ ng ngà y
cà ng tă ng theo; cơ chế bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa đã chuyển hướ ng sang dự a
chủ yếu trên sự tă ng nă ng suấ t lao độ ng. Cũ ng trên cơ sở kỹ thuậ t đã phá t
triển mà cơ chế bó c lộ t dự a trên tă ng cườ ng độ lao độ ng thá i quá và kéo dà i
ngà y lao độ ng mộ t cá ch che dấ u cũ ng phá t triển. Củ a cả i xã hộ i ngà y cà ng
đượ c tạ o ra nhiều, nhưng lạ i chỉ tậ p trung và o mộ t cự c. Mặ t khá c, nộ i dung
vậ t chấ t củ a chế độ bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa là giá trị thặ ng dư mang hình
thứ c giá trị trao đổ i (tứ c là và ng bạ c hay tiền tệ); trong quan hệ bó c lộ t dự a
trên hình thứ c giá trị trao đổ i, lò ng thèm khá t tă ng lao độ ng thặ ng dư và
khá t vọ ng là m già u trên cơ sở đó đượ c đẩ y tớ i cự c độ . Sở dĩ như vậ y là vì
giá trị trao đổ i vớ i hình thứ c biểu hiện vậ t chấ t củ a nó là và ng, tứ c tiền tệ, về
mặ t chấ t lượ ng có sứ c mạ nh vô hạ n (có tiền là có tấ t cả ), về mặ t số lượ ng
bao giờ cũ ng có hạ n. Mâ u thuẫ n giữ a chấ t lượ ng có sứ c mạ nh vô hạ n và số
lượ ng có hạ n đó là m tă ng lò ng thèm khá t vơ vét đượ c nhiều tiền. Do tấ t cả
nhữ ng điều kiện lịch sử và tình hình trên, quy luậ t bó c lộ t tư bả n chủ nghĩa
đã đẩ y sâ u quá trình phâ n cự c xã hộ i mà các xã hộ i bó c lộ t trướ c kia khô ng
thể sá nh kịp.

Đặ c điểm củ a sả n xuấ t tư bả n chủ nghĩa cò n là tá i sả n xuấ t mở rộ ng

nhằ m mở rộ ng bó c lộ t và ngà y cà ng tích tụ tậ p trung tư bả n để cả i tiến kỹ
thuậ t, tă ng nă ng suấ t lao độ ng là m cho giá trị cá biệt thấ p hơn giá trị xã hộ i
vớ i mụ c đích thu lợ i nhuậ n cao hơn lợ i nhuậ n trung bình và thắ ng trong
cạ nh tranh. Tích tụ , tậ p trung tư bả n trong quá trình tích lũ y cũ ng đưa đến
kết quả mộ t số ít nhà tư bả n tướ c đoạ t củ a số đô ng nhà tư bả n nhỏ và vừ a
qua con đườ ng cạ nh tranh "cá lớ n nuố t cá bé". Nạ n nghèo khổ , á p bứ c, nô
dịch, bó c lộ t cà ng tă ng lên. Vậ y là , sự tậ p trung tư liệu sả n xuấ t và xã hộ i hó a
lao độ ng đạ t đến cá i điểm mà chú ng khô ng cò n thích hợ p vớ i cá i vỏ tư bả n
chủ nghĩa củ a chú ng nữ a…

CHƯƠNG 2 : THỰC TRẠNG VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ TRỊ
THẶNG DƯ CỦA C MÁC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

I. Sự cần thiết vận dụng và ý nghĩa củahọc thuyết giá trị thặng dư
trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
hiện nay.
Trong Họ c thuyết về giá trị thặ ng dư, C. Má c đã có mộ t nhậ n định có
tính chấ t dự bá o khoa họ c trong xã hộ i hiện nay, đó là : "Mụ c đích thườ ng
xuyên củ a nền sả n xuấ t tư bả n chủ nghĩa là là m thế nà o để vớ i mộ t tư bả n
ứ ng trướ c tố i thiểu, sả n xuấ t ra mộ t giá trị thặ ng dư hay sả n phẩ m thặ ng dư
tố i đa; và trong chừ ng mự c mà kết quả ấ y khô ng phả i đạ t đượ c bằ ng lao
độ ng quá sứ c củ a nhữ ng ngườ i cô ng nhâ n, thì đó là mộ t khuynh hướ ng củ a
tư bả n, thể hiện ra trong cá i nguyện vọ ng muố n sả n xuấ t ra mộ t sả n phẩ m
nhấ t định vớ i nhữ ng chi phí ít nhấ t về sứ c lự c và tư liệu, tứ c là mộ t khuynh
hướ ng kinh tế củ a tư bả n dạ y cho loà i ngườ i biết chi phí sứ c lự c củ a mình
mộ t cá ch tiết kiệm và đạ t tớ i mụ c đích sả n xuấ t vớ i mộ t chi phí ít nhấ t về tư
liệu" .

Từ việc nghiên cứ u Họ c thuyết giá trị thặ ng dư củ a C. Má c, chú ng ta

thấ y rõ ít nhấ t ba vấ n đề lớ n trong giai đoạ n phá t triển hiện nay củ a đấ t
nướ c.
 Một là, trong thờ i kỳ quá độ nền kinh tế ở nướ c ta, trong mộ t chừ ng
mự c nà o đó , quan hệ bó c lộ t chưa thể bị xó a bỏ ngay, sạ ch trơn theo cá ch
tiếp cậ n giá o điều và xơ cứ ng cũ . Cà ng phá t triển nền kinh tế nhiều thà nh
phầ n chú ng ta cà ng thấ y rõ , chừ ng nà o quan hệ bó c lộ t cò n có tá c dụ ng giả i
phó ng sứ c sả n xuấ t và thú c đẩ y lự c lượ ng sả n xuấ t phá t triển, thì chừ ng đó
chú ng ta cò n phả i chấ p nhậ n sự hiện diện củ a nó .

Hai là, trong thự c tế nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ
nghĩa ở nướ c ta hiện nay, mọ i phương á n tìm cá ch định lượ ng rà nh mạ ch,
má y mó c và xơ cứ ng về mứ c độ bó c lộ t trong việc hoạ ch định cá c chủ
trương chính sá ch, cũ ng như có thá i độ phâ n biệt đố i xử vớ i tầ ng lớ p doanh
nhâ n mớ i đều xa rờ i thự c tế và khô ng thể thự c hiện đượ c. Điều có sứ c
thuyết phụ c hơn cả hiện nay là quan hệ phâ n phố i phả i đượ c thể chế hó a
bằ ng luậ t. Đườ ng lố i chủ trương chính sá ch củ a Đả ng và Nhà nướ c mỗ i khi
đượ c thể chế hó a thà nh luậ t và cá c bộ luậ t thì chẳ ng nhữ ng gó p phầ n xây
dự ng Nhà nướ c phá p quyền xã hộ i chủ nghĩa, lấ y luậ t là m cô ng cụ và cơ sở
để điều chỉnh cá c hà nh vi xã hộ i nó i chung, mà cò n cả hà nh vi bó c lộ t nó i
riêng. Ai chấ p hà nh đú ng phá p luậ t thì đượ c xã hộ i thừ a nhậ n và tô n vinh
theo phương châ m: dâ n già u, nướ c mạ nh, xã hộ i cô ng bằ ng, dâ n chủ , vă n
minh. Trong nhậ n thứ c, quan điểm chung nên coi đó cũ ng chính là mứ c độ
bó c lộ t đượ c xã hộ i chấ p nhậ n, tứ c là là m già u hợ p phá p. Trong quả n lý xã
hộ i thì phả i kiểm soá t chặ t chẽ thu nhậ p cá nhâ n, thu nhậ p doanh nghiệp
để, mộ t mặ t, chố ng thấ t thu thuế, mặ t khá c, bả o đả m sự cô ng bằ ng trong
phâ n phố i thô ng qua Nhà nướ c và bằ ng các "kênh" phâ n phố i lạ i và điều tiết
thu nhậ p xã hộ i. Thiết nghĩ, đâ y là mộ t hướ ng tiếp cậ n vấ n đề bó c lộ t giú p
chú ng ta trá nh đượ c nhữ ng nhậ n thứ c giá o điều, phi biện chứ ng về quan hệ
bó c lộ t, cũ ng như việc vậ n dụ ng nó trong mộ t giai đoạ n lịch sử cụ thể củ a
việc giả i phó ng sứ c sả n xuấ t, tạ o độ ng lự c phá t triển kinh tế và chủ độ ng hộ i
nhậ p thà nh cô ng vớ i nền kinh tế quố c tế.

Ba là, mặ t khá c, cũ ng phả i bả o vệ nhữ ng quyền chính đá ng củ a cả

ngườ i lao độ ng lẫ n giớ i chủ sử dụ ng lao độ ng bằ ng luậ t và bằ ng cá c chế tà i
thậ t cụ thể mớ i bả o đả m cô ng khai, minh bạ ch và bền vữ ng. Nhữ ng mâ u
thuẫ n về lợ i ích trong quá trình sử dụ ng lao độ ng là mộ t thự c tế, việc phâ n
xử cá c mâ u thuẫ n ấ y như thế nà o để trá nh nhữ ng xung độ t khô ng cầ n thiết
cũ ng lạ i là mộ t yêu cầ u cấ p thiết hiện nay, thể hiện trong bả n chấ t củ a chế
độ mớ i. Bả o vệ đượ c nhữ ng quyền lợ i chính đá ng, nhữ ng quyền lợ i đượ c
luậ t phá p bả o vệ, củ a tấ t cả cá c bên trong quan hệ lao độ ng là mộ t bả o đả m
cho việc vậ n dụ ng mộ t cá ch hợ p lý quan hệ bó c lộ t trong điều kiện hiện nay,
đồ ng thờ i cũ ng là nhữ ng đó ng gó p cơ bả n nhấ t cho cả quá trình hoà n thiện
và xâ y dự ng mô hình kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở Việt
Nam.

II. Thực trạng vận dụng phương pháp sản xuất giá trị thặng dư
Khi đấ t nướ c chuyển sang nền kinh tế hà ng hoá nhiều thà nh phầ n vậ n
độ ng theo cơ chế thị trườ ng, việc vậ n dụ ng họ c thuyết giá trị thặ ng dư
củ a Má c trướ c hết phả i nhậ n thứ c đú ng khá i niệm bó c lộ t và bó c lộ t giá trị
thặ ng dư trong họ c thuyết Má c. Từ đó , có cơ sở khoa họ c để luậ n giả i nhữ ng
hiện tượ ng kinh tế củ a xã hộ i hiện nay.

“Bó c lộ t” là mộ t bộ phậ n ngườ i trong xã hộ i hoặ c tậ p đoà n xã hộ i nà o

đó , chiếm đoạ t khô ng có bồ i thườ ng thà nh quả lao độ ng củ a mộ t ngườ i
khá c hoặ c củ a tậ p đoà n xã hộ i. Do đó , thuộ c tính bả n chấ t củ a bó c lộ t là
“chiếm hữ u khô ng có bồ i thườ ng”, nhưng việc “chiếm hữ u khô ng có bồ i
thườ ng” thà nh quả lao độ ng củ a ngườ i khá c hoặ c tậ p đoà n xã hộ i,
khô ng chỉ dự a và o tư liệu sả n xuấ t hoặ c tư bả n tiền tệ, mà cũ ng có
thểthô ng qua bạ o lự c, quyền lự c, chinh phụ c bằ ng vũ lự c để đạ t tớ i
mụ c đích chiếm đoạ t khô ng có bồ i thườ ng thà nh quả lao độ ng củ a ngườ i
khá c.

Trong nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở nướ c
ta hiện nay, vớ i nhiều thà nh phầ n kinh tế, khô ng thể phủ nhậ n chủ doanh
nghiệp tư nhâ n cũ ng như đô ng đả o cô ng nhâ n, nô ng dâ n, trí thứ c đều là
ngườ i xâ y dự ng nhà nướ c xã hộ i chủ nghĩa, thô ng qua hoạ t độ ng sả n
xuấ t kinh doanh hợ p phá p đã gó p phầ n thú c đẩ y lự c lượ ng sả n xuấ t phá t
triển và nâ ng cao mứ c số ng củ a nhâ n dâ n. Tuy nhiên, xét mộ t cá ch biện
chứ ng thì thu nhậ p củ a chủ doanh nghiệp tư nhâ n, nhấ t là nhữ ng doanh
nghiệp loạ i lớ n và loạ i vừ a, ngoà i bộ nhậ n tiền lương tương ứ ng vớ i thu
nhậ p củ a lao độ ng phứ c tạ p (lao độ ng quả n lý, lao độ ng kỹ thuậ t), cò n
bao hà m lợ i nhuậ n nhiều hơn (tứ c giá trịthặ ng dư). Lợ i nhuậ n nà y là sự
chiếm hữ u lao độ ng thặ ng dư củ a ngườ i khá c, bao hà m bó c lộ t. Tương tự
trong kinh tế tư bả n nướ c ngoà i cũ ng bao hà m hiện tượ ng bó c lộ t. Ngườ i
lao độ ng đầ u tư dướ i hình thứ c cổ phiếu, trá i phiếu, tiền gử i ngâ n hà ng
thu đượ c lợ i tứ c cổ phầ n, lợ i tứ c trá i phiếu, lợ i tứ c tiền gử i, ngườ i
là m cô ng tá c khoa họ c - kỹ thuậ t đầ u tư dướ i hình thứ c bằ ng tri thứ c
và kỹ thuậ t chuyên mô n cao dà nh đượ c thu nhậ p cao, thì nhữ ng hình
thứ c thu nhậ p nà y suy cho cù ng là phâ n phố i lạ i giá trị thặ ng dư, bở i họ sở
hữ u cá c yếu tố nà y sá ng tạ o ra. Do đó , khô ng thuộ c về bó c lộ t. Hiện nay, có
mộ t số nhà nghiên cứ u do cá ch tiếp cậ n thiên về chủ nghĩa thự c
chứ ng, khô ng nhằ m giả i thích nguồ n gố c giá trị thặ ng dư, mà mô tả
mộ t cá ch cơ họ c quá trình luâ n chuyển, phâ n phố i giá trị tă ng thêm củ a
hà ng hó a trên thị trườ ng. Vì thế, họ thườ ng quan niệm bó c lộ t dướ i nhiều
hình thứ c khá c nhau, như: Cướ p đoạ t lẫ n nhau; tham nhũ ng; đặ c quyền
đặ c lợ i; thậ m chí có cả chuyện ngườ i lườ i nhá c bó c lộ t ngườ i siêng
nă ng; ngườ i nghèo bó c lộ t ngườ i già u, ngườ i kém bó c lộ t ngườ i tà i nă ng...
Đâ y là mộ t quan niệm khô ng khoa họ c. Bở i bả n thâ n các lý thuyết nà y đã
xâ y dự ng nên nhữ ng mô hình toá n họ c để đo độ bấ t bình đẳ ng trong phâ n
phố i củ a cả i xã hộ i. Trong khi vềmặ t bả n chấ t trong hiện thự c xã hộ i
khô ng thể có nhữ ng con ngườ i như nhau về sứ c khỏ e, hoà n cả nh, kỹ nă ng
lao độ ng... cho nên nhữ ng lý thuyết nà y ra đờ i, tuy giả i quyết đượ c mộ t
phầ n nà o đó nhu cầ u củ a cuộ c số ng thự c tiễn, nhưng vẫ n sa và o nhữ ng ướ c
lệvà thiên về lô gíc hình thứ c, và nhấ t là chưa thể phả n á nh đượ c đầ y đủ ,
chứ chưa nó i là giả i thích đú ng bả n chấ t củ a các hiện tượ ng kinh tế- xã hộ i .

- Vậ n dụ ng họ c thuyết giá trị thặ ng dư củ a Má c là cầ n thiết và có

lợ i cho sự phá t triển kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở
nướ c ta.

Cầ n phả i khẳ ng định rằ ng chiếm đoạ t giá trị thặ ng dư là xấ u so vớ i chế

độ khô ng có ngườ i bó c lộ t ngườ i mà chú ng ta đang phấ n đấ u để xây dự ng
và chỉ xây dự ng đượ c chừ ng nà o đã tạ o ra mộ t lự c lượ ng sả n xuấ t xã hộ i
cao vớ i nă ng suấ t lao độ ng cao hơn nă ng suấ t lao độ ng củ a chủ nghĩa tư bả n
hiện nay rấ t nhiều, đó là mộ t thờ i kỳ quá độ lâ u dà i, khô ng thể nó ng vộ i.
Nhưng chủ nghĩa tư bả n lạ i tố t so vớ i sả n xuấ t nhỏ và sả n xuấ t tự cung tự
cấ p dự a trên lao độ ng thủ cô ng. Trong khi phê phá n mặ t tiêu cự c củ a
chủ nghĩa tư bả n, C.Má c và V.I.Lênnin đồ ng thờ i ca ngợ i cô ng lao to lớ n củ a
chủ nghĩa tư bả n chỉ trong mấ y thế kỷ đã tạ o ra mộ t lự c lượ ng sả n xuấ t
khổ ng lồ bằ ng lự c lượ ng sả n xuấ t củ a mấ y ngà n nă m trướ c đó cộ ng lạ i,
đồ ng thờ i đã nâ ng cao trình độ xã hộ i hoá sả n xuấ t. Và chính C.Má c đã viết:
“Chú ng ta đau khổ khô ng nhữ ng vì sự phá t triển củ a nền sả n xuấ t tư bả n
chủ nghĩa, mà cò n đau khổ vì nó phá t triển chưa đầ y đủ . Ngoà i nhữ ng tai
hoạ củ a thờ i đạ i hiện nay, chú ng ta cò n phả i chịu đự ng cả mộ t loạ t
nhữ ng tai hoạ thừ a kế do chỗ phương thứ c sả n xuấ t cổ xưa lỗ i thờ i vẫ n
tiếp tụ c số ng dai dẳ ng vớ i nhữ ng quan hệ chính trị và xã hộ i trá i mù a do
chú ng đẻ ra” .

Nướ c ta lự a chọ n con đườ ng đi lên chủ nghĩa xã hộ i từ điểm xuấ t phá t
là nướ c tiểu nô ng, nghĩa là từ mộ t nướ c chưa có nền kinh tế hà ng hoá , mặ c
dù có sả n xuấ t hà ng hoá . Cá i thiếu củ a đấ t nướ c ta, theo cách nó i củ a Má c -
khô ng phả i là và chủ yếu là cá i đó , mà chính là chưa trả i qua sự ngự trị củ a
cá ch tổ chứ c củ a kinh tế xã hộ i theo kiểu tư bả n chủ nghĩa. Nhưng nền kinh
tế nướ c ta là nền kinh tế quá độ lên chủ nghĩa xã hộ i, do vậ y “cá ch tổ
chứ c củ a kinh tế xã hộ i” theo kiểu sả n xuấ t hà ng hoá cũ ng mang tính
quá độ . Nghĩa là , trong cù ng mộ t nền kinh tế vừ a có kinh tế hà ng hoá vì lợ i
ích củ a nhâ n dâ n, vừ a có kinh tế hà ng hoá vì lợ i ích củ a tư nhâ n. Nhưng dù
là nền kinh tế hà ng hoá nà o thì sả n phẩ m cũ ng đều mang hình thứ c giá
trị thặ ng dư, mặ c dù chú ng phả n á nh nhữ ng quan hệ xã hộ i đố i lậ p nhau.
Trong đó , giá trị thặ ng dư phả n á nh mố i quan hệ bó c lộ t và bị bó c lộ t vẫ n
đượ c coi là nhâ n tố “trợ thủ củ a chủ nghĩa xã hộ i”, “xú c tiến chủ nghĩa xã
hộ i”, là cá i “có ích” và “đá ng mong đợ i”. Vì thế, cố t lõ i củ a vấ n đề là phả i tạ o
điều kiện mô i trườ ng cho sự gia tă ng khố i lượ ng giá trị thặ ng dư toà n xã hộ i
ngà y cà ng lớ n, tỷ suấ t ngà y cà ng cao. Ngà y nay, trả i qua thự c tiễn, chú ng
ta ngà y cà ng nhậ n thứ c rõ : “Sả n xuấ t hà ng hoá khô ng đố i lậ p vớ i chủ
nghĩa xã hộ i, mà là thà nh tự u phá t triển củ a nền vă n minh nhâ n loạ i,
tồ n tạ i khá ch quan, cầ n thiết cho cô ng cuộ c xây dự ng chủ nghĩa xã hộ i và
cả khi chủ nghĩa xã hộ i đã đượ c xây dự ng” . Đườ ng lố i đổ i mớ i củ a Đả ng
đượ c thể chế hó a thà nh phá p luậ t tạ o hà nh lang phá p lý cho việc hình thà nh
và phá t triển nền kinh tế thi trườ ng xã hộ i chủ nghĩa. Nghiên cứ u họ c
thuyết giá trị củ a C.Má c trong điều kiện hiện nay, cầ n nhớ lờ i dặ n củ a
V.I.Lênin: “Chú ng ta khô ng hề coi lý luậ n củ a Má c như là mộ t cá i gì xong
xuô i hẳ n và bấ t khả xâ m phạ m; trá i lạ i, chú ng ta tin rằ ng lý luậ n đó
chỉ đặ t nền mó ng cho mô n khoa họ c mà nhữ ng ngườ i xã hộ i chủ nghĩa cầ n
phả i phá t triển hơn nữ a về mọ i mặ t, nếu họ khô ng muố n trở thà nh lạ c hậ u
đố i vớ i cuộ c số ng”

Ngà y nay, họ c thuyết giá trị thặ ng dư vẫ n có ý nghĩa quan trọ ng trong
sự nghiệp xâ y dự ng nền kinh tế trong thờ i kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hộ i. Việc nghiên cứ u, vậ n dụ ng họ c thuyết nà y ở nướ c ta trở thà nh mộ t
việc là m cầ n thiết, theo cá c hướ ng sau đâ y:
 Một là, khai thá c nhữ ng di sả n lý luậ n trong họ c thuyết giá trị thặ ng
dư về nền kinh tế hà ng hoá .Họ c thuyết giá trị thặ ng dư củ a Má c đượ c xâ y
dự ng trên cơ sở nghiên cứ u lịch sử nền sả n xuấ t hà ng hoá , đặ c biệt là nền
kinh tế hà ng hoá tư bả n chủ nghĩa. Cho nên, chính Má c chứ khô ng phả i ai
khá c là mộ t trong nhữ ng ngườ i nghiên cứ u sâ u sắ c về kinh tế thị trườ ng.
Nướ c ta đang phá t triển kinh tế hà ng hoá nhiều thà nh phầ n vậ n độ ng theo
cơ chế thị trườ ng, có sự quả n lý củ a Nhà nướ c theo định hướ ng xã hộ i chủ
nghĩa. Mặ c dù nền kinh tế hà ng hoá ở nướ c ta có nhữ ng đặ c trưng riêng củ a
nó , song đã là sả n xuấ t hà ng hoá thì ở đâ u cũ ng đều có nhữ ng đặ c tính phổ
biến, cũ ng phả i nó i đến giá trị và giá trị thặ ng dư. Điều khá c nhau chỉ là
trong nhữ ng quan hệ kinh tế khá c nhau thì giá trị và giá trị thặ ng dư mang
bả n chấ t xã hộ i khá c nhau. Do vậ y, việc nghiên cứ u tính phổ biến và tính đặ c
thù củ a nền sả n xuấ t hà ng hoá tư bả n, nghiên cứ u nhữ ng phạ m trù , quy luậ t
và việc sử dụ ng chú ng trong nền kinh tế hà ng hoá tư bả n chủ nghĩa từ di
sả n lý luậ n củ a Má c là việc là m có nhiều ý nghĩa thự c tiễn ở nướ c ta hiện
nay.Khi phâ n tích sả n xuấ t hà ng hó a tư bả n chủ nghĩa, Má c cho rằ ng mọ i
hoạ t độ ng củ a tư bả n đều xoay quanh việc tậ n dụ ng phương tiện bó c lộ t
nhằ m khai thá c tố i đa sứ c lao độ ng để tă ng thêm lao độ ng thặ ng dư. Do đó ,
dẫ n đến tấ t yếu kéo dà i ngà y lao độ ng, tă ng cườ ng độ lao độ ng hay cả i tiến
kỹ thuậ t, ứ ng dụ ng cô ng nghệ mớ i, tă ng nă ng suấ t lao độ ng để có thêm điều
kiện thu hú t nhiều hơn nữ a giá trị thặ ng dư, nguồ n gố c là m già u củ a
giai cấ p tư sả n. Trong hai yếu tố củ a sả n xuấ t hà ng hó a, thì sứ c lao độ ng là
yếu tố cơ bả n nhấ t, cò n tư liệu sả n xuấ t là phương tiện cầ n thiết cho sả n
xuấ t. Nếu trong xã hộ i tư bả n, tư liệu sả n xuấ t đã đượ c tậ n dụ ng để tă ng
hiệu quả bó c lộ t thì trong xã hộ i ta nó phả i đượ c chú trọ ng phá t huy để đạ t
nă ng suấ t lao độ ng cao - yếu tố quyết định sự thắ ng lợ i củ a chủ nghĩa xã
hộ i. Yếu tố thự c sự tạ o ra củ a cả i, tạ o ra giá trị và giá trị tă ng thêm là ngườ i
lao độ ng. Ngườ i lao độ ng là yếu tố nă ng độ ng, sá ng tạ o nhấ t củ a lự c
lượ ng sả n xuấ t. Chính họ đã cả i tạ o và là m biến đổ i thế giớ i tự nhiên, xã
hộ i và chính bả n thâ n mình, sá ng tạ o ra lịch sử củ a mình. Do đó , vấ n đề lao
độ ng và chiến lượ c con ngườ i đang đượ c cá c nướ c và toà n thế giớ i hết
sứ c quan tâ m. Nướ c ta có nguồ n lao độ ng dồ i dà o. Để tạ o đượ c bướ c phá t
triển nhả y vọ t trong lự c lượ ng sả n xuấ t, phả i tậ p trung mọ i nguồ n lự c để
thự c hiện chiến lượ c đà o tạ o nguồ n nhâ n lự c đáp ứ ng đượ c yêu cầ u phá t
triển củ a đấ t nướ c trong thờ i kỳ đẩy mạ nh cô ng nghiệp hó a, hiện đạ i hó a.
Đạ i hộ i VII củ a Đả ng đã chỉ rõ : “Mụ c tiêu và độ ng lự c chính củ a sự phá t
triển là vì con ngườ i, do con ngườ i, chiến lượ c phá t triển kinh tế- xã hộ i
đặ t con ngườ i và o vị trí trung tâ m...” .Đồ ng thờ i, phá t triển đồ ng bộ cá c
loạ i thị trườ ng: tư liệu sả n xuấ t, tư liệu tiêu dù ng, sứ c lao độ ng, vố n, tiền
tệ.. Xâ y dự ng, hoà n chỉnh hệ thố ng phá p luậ t, tạ o mô i trườ ng phá p lý
thuậ n lợ i cho cá c chủ thể kinh tế phá t triển sả n xuấ t, kinh doanh, tự do là m
già u trong khuô n khổ phá p luậ t. Điều đó hoà n toà n phù hợ p vớ i việc phá t
triển kinh tế hà ng hó a, kinh tế thị trườ ng ở nướ c ta hiện nay trong quá
trình hộ i nhậ p kinh tế quố c tế ngà y cà ng sâ u rộ ng. Quy mô , thự c lự c củ a nền
kinh tế nướ c ta tă ng lên khô ng ngừ ng sau 10 nă m 2001-2010, quy mô GDP
tính theo giá so sá nh tă ng gấ p đô i. Nếu theo giá thự c tế tính bằ ng đô la Mỹ
nă m 2010, GDP đạ t khoả ng 101,6 tỷ USD, gấ p 3,26 lầ n so vớ i nă m 2000
(31,2 tỷ USD). Nă m 2008, GDP bình quâ n đầ u ngườ i đạ t 1.047 USD, nă m
2010 đạ t 1.168 USD, gấ p khoả ng 3 lầ n so vớ i nă m 2000. Việt Nam đã ra
khỏ i nhó m nướ c có thu nhậ p thấ p . Đặ c biệt trong giai đoạ n hiện tạ i ,khi
Việt Nam vừ a chiến thắ ng và quả n lí vô cù ng tố t Đạ i dịch Covid 19, là m cho
vị thế củ a Việt Nam trên trườ ng quố c tế ngà y cà ng lên cao. Sự thấ t vọ ng củ a
thế giớ i già nh cho Trung Quố c đã giú p Việt Nam có sự chuyển mình quan
trọ ng, nhiều nhà má y lớ n củ a các cô ng ty, tậ p đoạ n từ nhiều nướ c Mỹ, Nhậ n
Bả n, Hà n Quố c đã lầ n lượ t chuyển dịch sang Việt Nam, tạ o điều kiện tă ng
cô ng ă n việc là m cho ngườ i dâ n, và có ý nghĩa kinh tế vô cù ng to lớ n đố i vớ i
đấ t nướ c.

Hai là, khai thá c nhữ ng luậ n điểm củ a Má c nó i về quá trình sả n xuấ t,
thự c hiện, phâ n phố i giá trị thặ ng dư trong chủ nghĩa tư bả n cù ng nhữ ng
biện phá p, thủ đoạ n nhằ m thu đượ c nhiều giá trị thặ ng dư củ a cá c nhà tư
bả n để gó p phầ n và o việc quả n lý thà nh phầ n kinh tế tư nhâ n (đặ c biệt là
kinh tế tư bả n tư nhâ n) trong nền kinh tế nướ c ta sao cho vừ a có thể
khuyến khích phá t triển, vừ a hướ ng thà nh phầ n kinh tế nà y đi và o
quỹđạ o củ a chủ nghĩa xã hộ i. Điều đó đò i hỏ i cầ n có chính sá ch thích đá ng
và có hiệu lự c để thú c đẩ y cá c thà nh phầ n kinh tế phá t triển vớ i nhiều
loạ i hình sả n xuấ t kinh doanh, qua đó thu hú t nhiều lao độ ng xã hộ i, sử
dụ ng nhiều trình độ lao độ ng để tạ o ra nhiều sả n phẩ m thỏ a mã n nhu cầ u
xã hộ i. Trướ c mắ t, cầ n có giả i phá p ưu đã i và tà i trợ vố n cho các
doanh nghiệp vừ a và nhỏ (hiện nay chiếm 97% trong tổ ng số 500
ngà n doanh nghiệp trong nền kinh tếnướ c ta) , tạ o điều kiện thuậ n lợ i
cá c doanh nghiệp nà y vượ t qua khó khă n, vươn lên là m ă n có hiệu quả .
Đồ ng thờ i tiếp tụ c đẩ y mạ nh cả i cách hà nh chính, giả m xuố ng mứ c tố i
thiểu lự c lượ ng sả n xuấ t giá n tiếp và đặ c biệt giả m biên chế bộ má y
nhà nướ c theo hướ ng tinh gọ n, hiệu quả . Trong từ ng cơ sở sả n xuấ t,
phả i đả m bả o có đượ c lao độ ng thặ ng dư, kiên quyết giả i thể cá c doanh
nghiệp nhà nướ c sả n xuấ t kinh doanh kém hiệu quả , gâ y thấ t thoá t tiền vố n,
tà i sả n củ a nhà nướ c.Trong cá c đơn vị sả n xuấ t kinh doanh cầ n có định
mứ c, bả o đả m giờ cô ng quy định để có cườ ng độ bằ ng mứ c trung bình
củ a xã hộ i, đồ ng thờ i tích cự c cả i tiến kỹthuậ t, ứ ng dụ ng quy trình
cô ng nghệ mớ i, cả i tiến tổ chứ c sả n xuấ t để nâ ng cao nă ng suấ t lao
độ ng. Bở i sự già u có củ a xã hộ i đượ c quyết định ở nă ng suấ t lao độ ng thặ ng
dư. Biện phá p để tă ng nă ng suấ t lao độ ng thặ ng dư có ý nghĩa số ng cò n, bứ c
xú c đố i vớ i sự tă ng trưở ng và phá t triển kinh tế bền vữ ng. Đó là con đườ ng
đểthoá t khỏ i nguy cơ tụ t hậ u xa hơn về kinh tế và bả o đả m tă ng trưở ng
kinh tế gắ n vớ i tiến bộ và cô ng bằ ng xã hộ i trong quá trình phá t triển kinh
tế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở nướ c ta.

Ba là, khai thá c di sả n lý luậ n củ a Má c nó i về quá trình tổ chứ c sả n

xuấ t và tá i sả n xuấ t tư bả n chủ nghĩa vớ i tính cá ch là mộ t nền sả n xuấ t lớ n
gắ n vớ i quá trình xã hộ i hó a sả n xuấ t ngà y cà ng cao nhằ m tạ o ra khố i lượ ng
giá trị thặ ng dư ngà y cà ng lớ n. Khi phâ n tích giá trị thặ ng dư tương đố i, Má c
đã trình bày rõ cá c giai đoạ n phá t triển củ a chủ nghĩa tư bả n trong cô ng
nghiệp vớ i cá c đặ c điểm, ưu thế và vị trí lịch sử củ a từ ng giai đọ an. Việc
nghiên cứ u cá c giai đoạ n đó giú p chú ng ta nhiều bà i họ c bổ ích trong quá
trình tổ chứ c sả n xuấ t ở mộ t đấ t nướ c mà sả n xuấ t nhỏ cò n phổ biến.
Chẳ ng hạ n, hiệp tá c giả n đơn là điểm khở i đầ u củ a sả n xuấ t củ a chủ nghĩa
tư bả n, có tá c dụ ng quan trọ ng trong việc khẳ ng định bướ c chuyển lên
sả n xuấ t lớ n. Nhưng trong hiệp tá c đó quy mô tậ p trung tư liệu sả n xuấ t
và sứ c lao độ ng chỉ có hiệu quả khi nó mang tính tấ t yếu kinh tế, khi có hiệu
quả , khi có tinh thầ n tự nguyện, tự giá c thậ t sự củ a ngườ i lao độ ng. Nó đò i
hỏ i vai trò chỉ huy nă ng độ ng, sá ng tạ o, biết quả n lý sả n xuấ t kinh doanh. Nó
đò i hỏ i phả i tă ng cườ ng quỹ khô ng chia, tạ o ra cá c tư liệu sả n xuấ t
buộ c phả i tiến hà nh lao độ ng tậ p thể...Hợ p tá c giả n đơn có nhiều bà i họ c
bổ ích thì giai đoạ n cô ng trườ ng thủ cô ng và đạ i cô ng nghiệp cà ng có nhiều
ý nghĩa thự c tiễn đố i vớ i nướ c ta. Cô ng trườ ng thủ cô ng, giai đoạ n chuẩ n
bị cho đạ i cô ng nghiệp cơ khí ra đờ i trên cá c mặ t: Chuẩ n bị đưa má y
mó c thay thế lao độ ng thủ cô ng, chuẩ n bị độ i ngũ quả n lý và độ i ngũ cô ng
nhâ n kỹ thuậ t, chuẩ n bị thị trườ ng cho cô ng nghiệp lớ n phá t triển.
CHƯƠNG 3 : PHƯƠNG HƯỚNG VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NHẰM VẬN
DỤNG TỐT PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ CỦA C MÁC
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Nhữ ng tổ ng kết về giá trị thặ ng dư củ a Má c về quá trình phá t triển củ a
chủ nghĩa tư bả n vẫ n cò n nguyên giá trị đố i vớ i nướ c ta hiện nay, từ đó mộ t
số giả i phá p và phương hướ ng giú p nướ c ta vậ n dụ ng mộ t cá ch có hiệu quả
phương phá p sả n xuấ t giá trị thặ ng dư trong nền kinh tế thị trườ ng định
hướ ng xã hộ i chủ nghĩa ở nướ c ta đượ c đưa ra như sau:

Một là, Để nâ ng cao nă ng suấ t lao độ ng thặ ng dư, sả n xuấ t phả i đượ c
tổ chứ c thà nh mộ t dâ y chuyền chặ t chẽ giữ a nhữ ng ngườ i lao độ ng đã
đượ c bố trí đú ng nă ng khiếu, sở trườ ng và o cá c bộ phậ n cô ng việc, ngườ i
trướ c cung cấp cô ng việc cho ngườ i sau, ngườ i sau kiểm tra cô ng việc củ a
ngườ i trướ c. Vớ i tổ chứ c đó , ngườ i lao độ ng chỉ đượ c sử dụ ng mộ t lượ ng
thờ i gian cầ n thiết cho cô ng việc củ a mình, từ đó doanh nghiệp có thểtính
ngay đượ c thờ i gian lao độ ng cầ n thiết phả i hao phí cho mộ t đơn vị sả n
phẩ m, tạ o điều kiện thuậ n lợ i cho cạ nh tranh.

Hai là, Trong điều kiện hiện nay ở nướ c ta phả i coi trọ ng phâ n
cô ng lao độ ng, phâ n cô ng phả i thích ứ ng vớ i kỹ thuậ t mớ i phù hợ p vớ i
từ ng đơn vị, từ ng ngà nh và toà n xã hộ i, mở rộ ng hợ p tá c phâ n cô ng lao
độ ng quố c tế. Phâ n cô ng lao độ ng phả i đả m bả o thú c đẩ y và tạ o điều kiện
cho sự phá t triển hợ p lý củ a cá c ngà nh, nghề trong xã hộ i, đả m bả o chuyên
mô n hó a và nă ng suấ t lao độ ng cao trong từ ng đơn vị.

Ba là, Trên cơ sở nhữ ng vấ n đề đượ c coi là tấ t yếu củ a quá trình lịch

sử tự nhiên, đặ c biệt là mặ t tổ chứ c- kinh tế, vậ n dụ ng và o nền kinh tế nướ c
ta trong thờ i kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hộ i, nhằ m thú c đẩ y nhanh quá trình
xã hộ i hoá theo định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa từ mộ t nền sả n xuấ t nhỏ trở
thà nh nền sả n xuấ t lớ n sả n xuấ t ra ngà y cà ng nhiều giá trị thặ ng dư,
thự c hiện nhiệm vụ trung tâ m củ a thờ i kỳ quá độ là cô ng nghiệp hoá ,
hiện đạ i hoá đấ t nướ c để xây dự ng cơ sở vậ t chấ t kỹ thuậ t cho chủ
nghĩa xã hộ i, thú c đẩ y tă ng trưở ng kinh tế để khô ng ngừ ng nâ ng cao đờ i
số ng vậ t chấ t và tinh thầ n củ a nhâ n dâ n.

Bốn là, để vậ n dụ ng tố t đố i vớ i nền kinh tế Việt Nam hiện nay thì vai
trò lã nh đạ o củ a Đả ng và Nhà nướ c đó ng vai trò vô cù ng quan trọ ng, như
kim chỉ nam dẫ n đườ ng , dẫ n dắ t nhậ n dâ n ta , đấ t nướ c ta sá nh vai vớ i cá c
cườ ng quố c nă m châ u. Chính vì vậ y, Đả ng và Nhà nướ c ta cầ n phả i có
nhữ ng chính sá ch quả n lí , thú c đẩy chặ t chẽ, triệt để trong các cô ng việc
chố ng quan liêu, tham nhũ ng, khuyến khích ngườ i dâ n, và vì nhâ n dâ n phụ c
vụ .

Năm là, trong cô ng cuộ c xâ y dự ng chủ nghĩa xã hộ i và cả trong

chủ nghĩa xã hộ i vẫ n cò n phạ m trù giá trị thặ ng dư. Vì thế, chú ng ta phả i
họ c tậ p cá c nhà tư bả n để sả n xuấ t ra cà ng nhiều giá trị thặ ng dư cà ng
tố t. Điều đó hoà n toà n phù hợ p vớ i lý luậ n củ a V.I.Lênin: “Tri thứ c về chủ
nghĩa xã hộ i thì chú ng ta có , nhưng chú ng ta chưa có tri thứ c về tổ chứ c
vớ i quy mô hà ng triệu ngườ i, chưa có tri thứ c về tổ chứ c và phâ n phố i
sả n phẩ m... Nghiên cứ u để khẳ ng định sự đú ng đắ n về lý luậ n giá trị thặ ng
dư khô ng phả i đểnhằ m kỳ thị thà nh phầ n kinh tế tư nhâ n.
 PHẦN KẾT LUẬN
Cơ chế thị trườ ng định hướ ng xã hộ i chủ nghĩa và vai trò quả n lí củ a
nhà nướ c đó ng vai trò quan trọ ng trong việc nghiên cứ u nhữ ng bướ c phá t
triển trong nền kinh tế nướ c ta.Vì vậ y việc vậ n dụ ng phương phá p sả n xuấ t
giá trị thặ ng dư củ a C Má c mộ t cá ch có hiệu quả trong nền kinh tế nướ c ta
hiện nay đó ng mộ t vai trò vô cù ng quan trọ ng. Nướ c ta đang trên đườ ng
tiến lên hộ i nhậ p quố c tế, sá nh ngang vớ i các cườ ng quố c nă m châ u trên thế
giớ i.Việc phá t triển kinh tế cò n đó ng vai trò quan trọ ng thiết yếu bả o vệ an
ninh quố c phò ng , bả o vệ độ c lậ p chủ quyền dâ n tộ c, khẳ ng định tiếng nó i
củ a dâ n tộ c trên trườ ng quố c tế. Thế hệ trẻ nướ c ta cầ n phả i nhậ n thứ c rõ
đượ c tầ m quan trọ ng củ a nền kinh tế thị trườ ng và vai trò quả n lí củ a nhà
nướ c trong nền kinh tế. Chú ng ta cầ n tích cự c họ c tậ p trau dồ i kiến thứ c,
vậ n dụ ng và phụ c vụ lợ i ích củ a đấ t nướ c, giú p cho nướ c ta ngà y cà ng phá t
triển.
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. C. Má c và Ph. Ă ng-ghen: Toà n tậ p, Nxb Chính trị quố c gia, Hà Nộ i,
1993
2. Nhữ ng vấ n đề kinh tế chính trị trong thờ i kì quá độ lên CNXH ở Việt
Nam ( Phâ n viện Hà Nộ i, khoa kinh tế chính trị)
3. C. Má c và Ph. Ă ng-ghen: Sđd, t26, phầ n II
4. Vũ Vă n Hà (2019), Phá t triển nền kinh tế thị trườ ng định hướ ng xã
hộ i chủ nghĩa: Sự sá ng tạ o củ a Đả ng Cộ ng sả n Việt Nam, Tạ p chí Cộ ng
sả n điện tử
5. Ban Chấ p hà nh Trung ương Đả ng khó a XII (2017), Nghị quyết số 11-
NQ/TW ngà y 9/6/2017 về hoà n thiện thể chế kinh tế thị trườ ng định
hướ ng xã hộ i chủ nghĩa
6. C. Má c và Ph.Ă ngghen, Toà n tậ p, Tậ p 3, Nxb CTQG, Hà Nộ i. 1995
7.  Đả ng Cộ ng sả n Việt Nam: Vă n kiện Đạ i hộ i đạ i biểu toà n quố c lầ n thứ
XI, NxbCTQG,H.2011
8. Đả ng Cộ ng sả n Việt Nam: Vă n kiện Đạ i hộ i đạ i biểu lầ n thứ XII, Vă n
phò ng Trung ương, H.2016;