ELEKTRIČNI USLOVI RADA ČETKICE

ELEKTRI?NI USLOVI RADA ?ETKICE

PRELAZNI PAD NAPONA U KONTAKTU

Prelazni pad napona u kontaktu uslovljavaju faktori koji su u stanju da promene patinu ili kliznu
površinu ?etkice. Kolektorska patina je smeša metalnog oksida, ugljenika i vode. Klizna
površina ?etkice klizi preko patine u me?usloju, koji se sastoji od jonizovanog gasnog plina u
kome su vrlo sitne ?estice ugljenika.

Faktori koji uti?u na prelazni pad napona su: temperatura kolektora, vazdusni pritisak, vlaga u vazduhu,
atmosferske ne?isto?e, brzina kolektora, struja koja prolazi kroz ?etkicu, kao i kvalitet materijala od kojeg je
uradena ?etkica.

Kontakt ?etkice i kolektora stalno menjaju svoje fizi?ke karakteristike, sto se vidi pri merenju prelaznog pada
napona na kontaktu. Pad napona izaziva zagrejavanje kolektora, odnosno kliznog prstena, i to usled elektrienih
gubitaka, a pored toga uti?e na komutaciju i raspodelu struje izmedu pojedinih ?etkica.

KOMUTACIJA

Komutacione pojave, koje su ?esto uzrok pojave iskrenja (varni?enja) pod ?etkicama su promene smera struje u
namotajima koje ?etkica dovodi u kratak spoj. Do iskrenja moze do?i usled mehaniekih uzroka, zbog lošeg
podesavanja neutralne zone mašine, nejednakih polnih razmaka linije ?etkica, slabe izolacije u namotajima,
grešaka pri montazi ?etkica.

Komutacija mašine može se poboljsati slede?im postupcima:

- uvo?enjem sendvi? ?etkica koje ograni?avaju kratkospojne struje i održavaju dobro stanje patine,
- uvo?enjem stepenastog rasporeda ?etkica.

RASPODELA STRUJE U ?ETKICAMA

Struja u ?etkicama se ne raspodeljuje jednako po ?itavoj kliznoj površini ?etkice. Ona u stvari prelazi preko ta?aka,
Cija je površina vrlo mala i ?iji se broj stalno menja. Ako je sve u redu, ta?ke prolaza struje javljaju se povremeno
na ?itavoj kliznoj površini ?etkice.

?esto se dešava da se prolaz struje poremeti. Ako se broj ta?aka preko kojih prolazi struja smanji ili pregrupiše,
struja prolazi samo delom površine ?etkice, pa kao posledica dolazi do pojave istruganih i užebljenih mesta na
kolektorskoj patini, a takva mesta su izraženija ukoliko je broj ta?aka manji.

Uzroci ovih pojava su razni:

- atmosferski uslovi (gasovi, visoka vlažnost, prašina),

- materijal ?etkice (ukoliko je neodgovaraju?i za odre?ene uslove rada mašine, može do?i do stvaranja ve?eg sloja
patine),
- loša ventilacija mašine (dovodi do razlike u temperaturi ispod ?etkica iste mašine),
- nejednaka raspodela struje istog pola na kolektoru ili istog reda na kliznom prstenu,
- previsoki pojedina?ni pritisci na ?etkice iste mašine (mehanicka potrošnja).

1/2
 ELEKTRIČNI USLOVI RADA ČETKICE

GUSTINA STRUJE

Srednja vrednost ja?ina struje po jedinici klizne površine naziva se gustinom struje. Gustina struje bitno utice na
dobro funkcionisanje ?etkice, kao i na njenu potrošnju, temperaturu i trenje. Dozvoljene gustine struje koje se
navode u tablicama za svaki materijal su vrednosti koje ?etkica može trajno izdržati u radu elektri?ne mašine.
Utvr?eno je da je preniska gustina struje po ?etkici mnogo nepovoljnija od previsoke. Polaze?i od te ?injenice,
?esto je u pogonu korisno smanjiti broj ?etkica na kolektoru podoptere?ene mašine da bi se time pove?ala gustina
struje za vreme rada pod manjim optere?enjem, uz uslov da to smanjenje traje duže vremena.

SPECIFI?NI ELEKTRI?NI OTPOR

Specifi?ni elektri?ni otpor odre?uje se metodom ampermetar-voltmetar, a predstavlja odre?enu fizi?ku veli?inu.
Izražava se u ? mm2/m . Pri prora?unima treba imati u vidu da elektri?ni otpor proizvoda od ugljenika, naro?ito
elektrografita, ima izraženi negativni koeficijent, tako da se vrednost otpora na oko 400°C smanjuje priblizno za
20%.

PROIZVODNJA - IZRADA GRAFITNIH I METALOGRAFITNIH ?ETKICA

2/2

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)