3

Science
Kwarter 1 – Modyul 1:
Kausaban sa Matter
Science – Grade 3
Alternative Delivery Mode
Quarter 1 – Module 1: Nature of Biology
First Edition, 2020

Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist in any work
of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency or
office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit.
Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment of
royalties.

Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names,
trademarks, etc.) included in this module are owned by their respective copyright holders.
Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials from
their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent nor claim
ownership over them.

Published by the Department of Education

Secretary: Leonor Magtolis Briones
Undersecretary: Diosdado M. San Antonio

Development Team of the Module

Writers: Laramie S. Ceniza and Riza Fay C. Lao
Editors: Emelyn C. Albarico and
Reviewers: Faith B. Ortega
Illustrator: Riza Fay C. Lao
Layout Artist: Name
Management Team: Reynaldo M. Guillena, CESO V
Basilio P. Mana-ay, Jr., CESE
Emma C. Camporedondo, CESE
Alma C. Cifra, EdD
Aris B. Juanillo, PhD
Faye Genevieve P. Pasamonte

Printed in the Philippines by ________________________

Department of Education – Region XI

Office Address: DepEd-Division of Davao City

____________________________________________
Quirino Ave., Davao City
____________________________________________
Telefax: ____________________________________________
E-mail Address: ____________________________________________
 3

Science
Kwarter 1 – Modyul 1:
Kausaban sa Matter
Introductory Message
For the facilitator:
Welcome to the Science - Grade Three Alternative Delivery Mode
(ADM) Module on Kausaban sa Matter!
This module was collaboratively designed, developed and
reviewed by educators both from public and private institutions to
assist you, the teacher or facilitator in helping the learners meet
the standards set by the K to 12 Curriculum while overcoming their
personal, social, and economic constraints in schooling.
This learning resource hopes to engage the learners into guided
and independent learning activities at their own pace and time.
Furthermore, this also aims to help learners acquire the needed
21st century skills while taking into consideration their needs and
circumstances.
In addition to the material in the main text, you will also see this
box in the body of the module:

Notes to the Teacher

This contains helpful tips or strategies
that will help you in guiding the
learners.

As a facilitator, you are expected to orient the learners on how to

use this module. You also need to keep track of the learners'
progress while allowing them to manage their own learning.
Furthermore, you are expected to encourage and assist the
learners as they do the tasks included in the module.

1
For the learner:
Welcome to the Science – Grade Three Alternative Delivery Mode
(ADM) Module on Kausaban sa Matter!
This module was designed to provide you with fun and meaningful
opportunities for guided and independent learning at your own
pace and time. You will be enabled to process the contents of
the learning resource while being an active learner.
This module has the following parts and corresponding icons:

Magkat-on Kita This will give you an idea of

the skills or competencies you
are expected to learn in the
module.

Sulayan Nato This part includes an activity

that aims to check what you
already know about the
lesson to take. If you get all
the answers correct (100%),
you may decide to skip this
module.

Atong Balikan This is a brief drill or review to

help you link the current
lesson with the previous one.
Magtuon Kita
In this portion, the new lesson
will be introduced to you in
various ways such as a story, a
song, a poem, a problem
opener, an activity or a
situation.

2
Magbansay Kita This section provides a brief
discussion of the lesson. This
aims to help you discover and
understand new concepts
and skills.

Magbansay Pa This comprises activities for

Kita independent practice to
solidify your understanding
and skills of the topic. You
may check the answers to the
exercises using the Answer
Key at the end of the module.

Hinumduman Nato This includes questions or

blank sentence/paragraph to
be filled in to process what
you learned from the lesson.

Susihon Nato This section provides an

activity which will help you
transfer your new knowledge
or skill into real life situations or
concerns.
Magpalambo Kita This is a task which aims to
evaluate your level of mastery
in achieving the learning
competency.
Mamalandong In this portion, another activity
Kita will be given to you to enrich
your knowledge or skill of the
lesson learned.

Susi sa Pag-insakto This contains answers to all

activities in the module.

3
At the end of this module you will also find:

Reperensiya This is a list of all sources used

in developing this module.

The following are some reminders in using this module:

1. Use the module with care. Do not put unnecessary mark/s on
any part of the module. Use a separate sheet of paper in
answering the exercises.
2. Don’t forget to answer Sulayan Nato before moving on to
the other activities included in the module.
3. Read the instruction carefully before doing each task.
4. Observe honesty and integrity in doing the tasks and
checking your answers.
5. Finish the task at hand before proceeding to the next.
6. Return this module to your teacher/facilitator once you are
through with it.
If you encounter any difficulty in answering the tasks in this
module, do not hesitate to consult your teacher or facilitator.
Always bear in mind that you are not alone.
We hope that through this material, you will experience
meaningful learning and gain deep understanding of the
relevant competencies. You can do it!

4
 Magkat-on Kita

This module was designed and written with you in mind. It is here
to help you master the nature of Biology. The scope of this module
permits it to be used in many different learning situations. The
language used recognizes the diverse vocabulary level of
students. The lessons are arranged to follow the standard
sequence of the course. But the order in which you read them
can be changed to correspond with the textbook you are now
using.

After going through this module, you are expected to:

Describe the changes in materials based on the effect of
temperature (MELC)
Solid to Liquid
Liquid to Solid
Liquid to Gas
Solid to Gas

5
 Sulayan Nato
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.
1. Asa sa mga mosunod nga solid ang DILI mamahimong
liquid kung kini maagian og kainit?
A. papel
B. tsokolate
C. mantikilya
D. kandila
2. Unsa ang posibleng hinungdan nganong malanay ang
mantikilya?
A. tungod sa kainit
B. tungod sa kabugnaw
C. tungod sa kolor niini
D. tungod sa kadako niini
3. Gisindihan ni Lito ang kandila. Human ang pipila ka minuto
nalanay kini. Unsa ang kausaban nga nahitabo sa kandila?
A. gikan sa solid nahimong gas
B. gikan sa liquid nahimong solid
C. gikan sa solid nahinong liquid
D. gikan sa liquid nahimong gas
4. Tungod sa kainit nipalit si Juan og ice candy og iyang
gibutang sa baso. Human molabay ang pipila ka minuto,
unsay mahitabo sa ice candy?
A. matunaw
B. mogahi
C. modaghan
D. mobaho
5. Unsa ang tawag sa proseso nga agian sa usa ka solid aron
mahimo kining liquid?
A. Freezing
B. Sublimation
C. Evaporation
D. Melting

6
Lesson
Kausaban sa Solid ngadto
1 sa Liquid

Ang matter adunay nagkalain-laing porma. Mamahimo kining

solid, liquid o gas. Apan, unsa kahay mahitabo sa ubang solid
kung kini mainitan? Kini nga pagtulun-an maghisgot sa mga
kausaban nga mahitabo sa solid.

Atong Balikan

Una kita mopadayon, ato usang balikan ang inyong mga

miaging pagtulun-an aron inyo pang mas masabtan ang
kausaban sa mga butang nga solid ngadto sa liquid.

Andam na ba ka? Tara! Sugdan na nato!

Pahibalo sa Magtutungha
Ang mga buluhaton dinhi nga panid sa modyul
buhaton sa mga bata apan ibutang ang ilahang
tubag sa notebook.

7
Tun-i ang mga hulagway. Ilha kon kini ba solid, liquid, o gas.
Idibuho ang mga hulagway og isulat ang imong tubag sa
notebook.

solid liquid Gas solid liquid gas

solid liquid Gas solid liquid gas

solid Liquid Gas

8
 Magtuon Kita

Si Manong Ice
Sinulat ni Laramie S. Ceniza
Gidibuho ni: Riza Fay C. Lao

Si Manong Ice nagpuyo sa usa ka dapit nga bugnaw og sukad

wala pa siya kabati og init. Usa ka higayon nadungog niya ang
tingog nga naghigayong “Igawas ang ice sa ref kay hastang inita
sa panahon.” Nalipay pag-ayo si Manong Ice tungod kay sa
katapusan makabati na siya og init. Apan, wala siya masayod sa
posibleng mahitabo kaniya. Nalanay siya!

9
 Magbansay Kita

Unsay nahitabo kang Manong Ice?

Nganong nahitabo man kadto kaniya?

Sa maong estorya nga imong nabasa, mao ang nahitabo sa usa

ka ice. Dinhi nasabtan nimo nga ang ice usa ka solid, puydi
mausab ang porma og mamahimong liquid. Sa maong estorya,
ang ice nga usa ka solid, sa dihang naexpose sa init nga
temperatura, nalanay og nahimong liquid ug ang particles niini
naglagyo, kay nainitan kini, nahimong liquid. Ang proseso diin ang
usa ka solid mausab og mamahimong liquid gitawag og Melting.
Kini nga proseso mahitabo kon ang usa ka solid moagi og kainit.

10
 Magbansay Pa Kita

Buluhaton A: Ipares Ta!

Isumpay ang kolum A sa kolum B aron makita ang kausaban nga
mahitabo sa matag solid kon kini maagian og kainit.

A B

1. a.

2. b.

3. c.

4. d.

5. e.

11
Buluhaton B: Ila-ilahon nato!

Ilha ang gihulagway. Isulat ang letra nga mokompleto sa pulong.

Kopyaha kini sa imong notebook.

1. proseso diin ang solid mamahimong liquid

m i g

2. mahitabo sa ice kung mainitan

m a a y

3. gamit kini sa pagluto

m a n t k i y a

4. tam-is nga hilig kaonon sa bata

t o k o a t e

5. ibutang ibabaw sa spaghetti

e o

12
 Hinumduman Nato

Adunay ubang solid nga mausab ang porma. Kini mamahimong

liquid kung mainitan sama sa kandila, mantikilya, tsokolate ug
uban pa. Kini nga proseso gitawag og Melting.

Susihon Nato
Basaha ang balak ug tubaga ang mga pangutana human niini.
Isulat ang imong tubag sa notebook.

Ang Ice Cream nga Lamian

ni: Laramie S. Ceniza

Ang ice cream lamian

Gustong kaonon
Sa bata o tigulang man.
Ang gikahinamang ice cream
Dalion sa pagkaon, kay kini matunaw dayon.
Ilabina kung init ang panahon nga nasinati karon.

Mga pangutana: (Isulat ang imong tubag sa notebook.)

1. Nganong gusto man sa tanan ang ice cream?
___________________________________________________________
2. Nakakaon na ba ka og ice cream? Unsa man ang imong
gibati pagkaon niini? ______________________________________
3. Unsa may mahitabo sa ice cream kon dili dayon nimo
kaonon? Ngano man? ____________________________________
4. Makaayo ba ang pagsigig kaon og ice cream? Ngano
man? ____________________________________________________
5. Unsa may imong ikasulti sa mga batang mahilig mokaon og
ice cream? ______________________________________________
13
 Magpalambo Kita
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.
1. Asa sa mga mosunod nga solid ang DILI mamahimong
liquid kung mainitan?
A. papel
B. tsokolate
C. mantikilya
D. kandila
2. Unsa ang posibleng hinungdan nganong malanay ang
mantikilya?
A. tungod sa kainit
B. tungod sa kabugnaw
C. tungod sa kolor niini
D. tungod sa kadako niini
3. Gisindihan ni Lito ang kandila. Human ang pipila ka minuto
nalanay kini. Unsa ang kausaban nga nahitabo sa kandila?
A. gikan sa solid nahimong gas
B. gikan sa liquid nahimong solid
C. gikan sa solid nahinong liquid
D. gikan sa liquid nahimong gas
4. Tungod sa kainit nipalit si Juan og ice candy og iyang
gibutang sa baso. Human molabay ang pipila ka minuto,
unsay mahitabo sa ice candy?
A. matunaw
B. mogahi
C. modaghan
D. mobaho
5. Unsa ang tawag sa proseso nga agian sa usa ka solid aron
mahimo kining liquid?
A. Freezing
B. Sublimation
C. Evaporation
D. Melting

14
 Mamalandong Kita

Nganong malanay man ang kandila?

Inubanan sa giya sa imong ginikanan, buhata ang mga
mosunod:

Mga galamiton: kandila, posporo, lata o baso

Mga pamaagi:
1. Ibutang ang kandila sa usa ka baso o lata.
2. Sindihi kini og obserbahi. Unsay mahitabo sa kandila human
ang pipila ka minuto? Mag-amping sa pagsindi sa kandila.
3. Idibuho ang imong obserbasyon sa una og ikaduhang
kahon og kolori. Himoang giya ang mga pangutana.
(Buhata kini sa imong notebook.)

Akong gibuhat Ang nahitabo Akong

(Unsay imong (Unsay nahitabo napamatud-an
gibuhat sa sa kandila human
nasindihan?) (Unsay posibleng
kandila?) mahitabo sa usa ka
solid sama sa kandila
kung kini mainitan?)
Sumpayi ang pahayag.

Ang kandila kung

mainitan
__________________.

15
Mga Pangutana:
1. Kung sabay nga sindihan ang usa ka payat og usa ka taba nga
kandila nga parehas katas-on, asa kaha ang unang malanay?
________________________________________________________________
Ngano kaha? __________________________________________________
2. Asa kaha ang dali matunaw nga kandila kung sindihan, ang
colored o puti? _________________________________________________
3. Unsa man ang mahitabo kung dili kita mag-amping sa
paggamit og kandila? __________________________________________
4. Unsa ang tamang pag-amping kung kita mogamit og kandila?
________________________________________________________________
Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton ☺ 
Nasunod og husto ang buluhaton.
Masabtan ang hulagway nga gidibuho.
Adunay mensahe ang hulagway nga
gidibuho.
Nakoloran og husto ang mga hulagway
nga gidibuho.

Nalipay sa pagbuhat sa buluhaton.

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

16
 Sulayan Nato
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.

1. Asa sa mga mosunod ang mamahimong solid kung

mabugnawan?
A. asin
B. candle wax
C. kutsara
D. baso

2. Kung ang tsokolate mamahimong liquid kung mainitan, unsa

ang mahitabo sa mantika kung mabugnawan?
A. mamahimong solid
B. mamahimong liquid
C. mamahimong gas
D. walay mahitabo

3. Ang tubig sa dihang gibutang sa freezer nahimong solid.

Unsa ang kausaban nga giagian niini?
A. gikan sa solid nahimong liquid
B. gikan sa solid nahimong gas
C. ikan sa liquid nahimong solid
D. gikan sa liquid nahimong gas

4. Gusto ni Ondo nga makatabang sa iyang ginikanan.

Nagbuhat siya og ice aron ibaligya. Unsa nga proseso ang
giagian sa ice bago kini nahimong solid?
A. Melting
B. Freezing
C. Sublimation
D. Evaporation

5. Asa sa mga mosunod ang miagi og freezing/solidification?

A. ice candy
B. asukar
C. kape
D. gatas
17
Lesson
Kausaban sa Liquid
2 ngadto sa Solid

Ang liquid usa ka matter nga walay insaktong porma. Daghan

niini makita sa atong panimalay sama sa tubig, mantika ug uban
pa. Apan, unsa kahay kausaban nga mahitabo kung kini
mabugnawan? Dinhi hisgutan nato ang kausaban nga mahitabo
sa mga liquid.

Atong Balikan

Una kita mopadayon, atoa usang balikan ang inyong mga

miaging pagtulun-an aron aduna kamoy giya sa atong pagatun-
an karon.

Andam na ba ka? Tara! Sugdan na nato!

Pahibalo sa Magtutungha
Ang mga buluhaton dinhi nga panid sa modyul
buhaton sa mga bata apan ibutang ang ilahang
tubag sa notebook.

18
Pangitaa ang lima ka liquid nga mamahimong solid kon kini
mabugnawan o mabutang sa freezer. Himoang giya ang mga
hulagway sa ubos. Isulat ang imong tubag sa notebook.

A E I S O J U B C
C D F O G U H I J
K L M F N I O P Q
R S U T V C W M Y
C A N D L E W A X
Z O F R B M U N V
T U B I G B L T F
E L C N T H O I P
S K L K B R Y K Z
E F I S O S V A X

Patindog:

Pahigda:

19
 Magtuon Kita

Buluhaton

Unsay mahitabo sa mantika? Tara, atong tun-an!

Inubanan sa giya sa imong ginikanan, buhata ang mga
mosunod:

Galamiton: mantika, relo

Mga pamaagi:
1. Ibutang ang mantika sa refregirator sa sulod sa usa ka oras.
2. Human ang usa ka oras, igawas ang mantika sa refregirator.
Kung walay refregirator, ibutang ang mantika tibuok gabii sa
gawas sa balay diin kini mabugnawan.

Tubaga ang mga pangutana og isulat ang imong tubag sa

notebook.
1. Unsa ang porma sa mantika sa wala pa nimo gibutang sa
sulod sa refregirator?
___________________________________________________________

2. Unsa ang nahitabo sa mantika human nimo gibutang sa

refregirator?
___________________________________________________________

3. Nganong nahitabo man kini?

___________________________________________________________

4. Human nimo gigawas sa ref ang mantika, unsa ang

nahitabo?
___________________________________________________________

5. Nganong nahitabo man kini?

___________________________________________________________

20
 Magbansay Kita

Sa maong buluhaton, unsay nahitabong kausaban sa mantika sa

dihang inyo kining gibutang sulod sa refregirator. Nakita ninyo nga
ang mantika nga usa ka liquid nahimong solid. Ang bugnaw sa
refregirator ang nagpausab sa porma sa mantika. Ang mga
particles sa liquid naglagyo apan sa dihang kini nabugnawan
nagdikit kini og nahimong solid. Kini nga proseso gitawag og
Freezing/Solidification.

Magbansay Pa Kita

Buluhaton A: Subayon Nato!

Idibuho sa unang kahon ang porma sa mantika sa wala pa kini

nabugnawan og sa ikaduhang kahon, kon nabugnawan na base
sa nahuman nga buluhaton. Isulat ang imong tubag sa notebook.

Freezing
point

Sa wala pa nabugnawan Human kini nabugnawan

21
Buluhaton B: Koloreti!

Idibuho sa inyong notebook ug kolori ang mga hulagway nga

mamahimong solid kon kini maagian og eksaktong kabugnawon.

Hinumduman Nato

Ang liquid kung maagian og igong kabugnaw mamahimong

solid. Ang kabugnaw puyding nagagikan sa mga butang sama sa
refregirator. Ang proseso gitawag nga Freezing/ Solidification.

22
 Susihon Nato

Ikonektar ang mga tuldok base sa numero. Butangi og tsek (√)

ang kahon kung ang hulagway mahimong solid kung
mabugnawan, eks (x) kung dili.
13
2
3 1 12 11
4 4 3
16 7 2 10
5 6 8 1
15
5
9
9
14 13 12 11 6
8
7
1. 7 6 2.
8
5
9
4
10
3
11 2
1
12
13
1
3. 2
13
3
14
1. 5 15 12
4 7 4 16
2 3 6 8
11
5 17

18 10
6 9
4. 8 5.
7

23
 Magpalambo Kita
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.
1. Asa sa mga mosunod ang mamahimong solid kung
mabugnawan?
A. asin
B. candle wax
C. kutsara
D. baso

2. Kung ang tsokolate mamahimong liquid kung mainitan, unsa

ang mahitabo sa mantika kung mabugnawan?
A. mamahimong solid
B. mamahimong liquid
C. mamahimong gas
D. walay mahitabo

3. Ang tubig sa dihang gibutang sa freezer nahimong solid.

Unsa ang kausaban nga giagian niini?
A. gikan sa solid nahimong liquid
B. gikan sa solid nahimong gas
C. gikan sa liquid nahimong solid
D. gikan sa liquid nahimong gas

4. Gusto ni Ondo nga makatabang sa iyang ginikanan.

Nagbuhat siya og ice aron ibaligya. Unsa nga proseso ang
giagian sa ice bago kini nahimong solid?
A. Melting
B. Freezing
C. Sublimation
D. Evaporation

5. Asa sa mga mosunod ang miagi og freezing/solidification?

A. ice candy
B. asukar
C. kape
D. gatas

24
 Mamalandong Kita

Ice, Ice Baby!

Nganong mogahi man ang tubig? Andam na ba kang
mahibaloan?
Inubanan sa giya sa inyong ginikanan, buhata ang mga
mosunod:
Mga galamiton:
tubig, cellophane, pitsel, og embudo
Mga pamaagi:
1. Iandam ang tubig sa pitsel.
2. Andama ang embudo ug cellophane.
3. Butangi og tubig ang cellophane nga dili kaayo pono.
4. Hikti ang tumoy sa cellophane.
5. Ibutang sa freezer ang nabuhat na og pasagdi kini sa
freezer tibuok gabie.
7. Unsa ang imo ikasulti sa imong ginikanan sa ilang
pagtabang sa imo sa maong buluhaton?
8. Idibuho ang inyong gibuhat sulod sa una og ikaduhang
kahon. Himoang giya ang mga pangutana.

Akong gibuhat Ang nahitabo Akong

(Asa nimo (Unsay nahitabo napamatud-an
gibutang ang sa tubig human
nimo gibutang sa (Unsay posibleng
tubig?) mahitabo sa usa ka
freezer?)
liquid sama sa tubig
kung kini mabugnawan
o mabutang sa
freezer?)
Ang tubig kung
mabugnawan
__________________.

25
Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton
☺ 
Nasunod og husto ang buluhaton.

Masabtan ang hulagway nga gidibuho.

Adunay mensahe ang hulagway nga

gidibuho.

Nakoloran og husto ang mga hulagway

nga gidibuho.

Nalipay sa pagbuhat sa buluhaton.

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

26
 Sulayan Nato
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.

1. Unsa ang tawag sa proseso nga agian sa usa ka liquid aron

mamahimo kining gas?
A. Melting
B. Freezing/Solidification
C. Sublimation
D.Evaporation

2. Unsa ang mahitabo sa tubig kung kini pabukalan og dugay?

A. mogahi
B. mohubas
C. modaghan
D. mobaho

3. Nakita nimo ang takori na ganina lang nagbukal. Unsa

imong buhaton?
A. pasagdan kini
B. palungon ang kalayo
C. mo singgit og kalit
D. agian lng

4. Unsa nga matang sa matter ang nigawas sa baba sa takori

kon nagbukal ang tubig sulod niini?
A. gas
B. solid
C. particles
D. matter

5. Unsa ang mahitabo sa mga particles sama sa tubig kon kini

pabukalan?
A. magdikit
B. maglagyo
C. mausab
D. walay mahitabo
27
Lesson
Kausaban sa Liquid
3 ngadto sa Gas

Ang gas walay porma, gidak-on, lami, og kolor. Magbase lang

ang porma niini sa iyang sudlanan. Dili kini makita sa atong mga
mata apan atoa kining mabati.

Atong Balikan

Una kita mopadayon, balikan usa nato ang imong mga miaging
pagtulun-an aron mas masabtan ang kausaban sa mga butang
kon kini mainitan.

Andam na ba ka? Sugdan na nato!

Pahibalo sa Magtutungha
Ang mga buluhaton dinhi nga panid sa modyul
buhaton sa mga bata apan ibutang ang ilahang
tubag sa notebook.

28
Gamit ang mga hulagway isulat ang sakto nga pulong nga anaa
sa kahon. Mga pamaagi kini aron ang liquid mamahimong gas.
Kopyaha ug isulat ang imong tubag sa notebook.

1
.
a
.

2 a a

4
i u i
3
o

Solusyon:
5
e a o a i o

Proseso kini nga ang solid mamahimong liquid.

29
 Magkat-on Kita

Buluhaton
Inubanan sa giya sa inyong ginikanan, buhata ang mga
mosunod:
Mga galamiton:
usa ka baso nga tubig, takori

Mga pamaagi:
1. Ibutang ang tubig sulod sa takori.
2. Pabukali ang tubig sulod sa treyenta ka minuto og
obserbahi.

Mga pangutana:
1. Unsa ang nahitabo sa tubig sa sulod sa takori nga
gipabukalan? Ngano man? _____________________
________________________________________________

2. Unsa ang nagagawas sa baba sa takori samtang

ginapabukalan? _________________________________
_________________________________________________
3. Unsa man ang angay buhaton aron malayo sa disgrasya
samtang nagbuhat sa maong buluhaton? ______________
_______________________________________________________
4. Nahimo bang malampuson ang bulohaton inubanan sa
imong ginikanan? _______________

30
 Magbansay Kita
Sa maong buluhaton nakita nato nga adunay nagagawas nga
aso sa baba sa takori samtang atong gipabukalan ang tubig. Kini
mao ang gas. Ang kainit sa kalayo ang hinungdan sa paglagyo
sa mga particles nga anaa sa tubig og nahimo kining aso o gas.
Gitawag kini nga Evaporation.

31
 Magbansay Pa Kita

Buluhaton 1

Ang Gamhanang Kamot

Sa inyong mga palad bubui og alcohol. Ikuskos kini. Obserbahi

ang nahitabo sa alcohol sa inyong palad human sa pipila ka
segundo.
Pangutana:
1. Unsa ang nahitabo sa alcohol nga anaa sa imong mga
palad? ______________________________________________
2. Dali lang ba nawala ang alcohol sa imong palad? ______
______________________________________________________
3. Unsa ang mahimo sa alcohol sa atoa? _________________
4. Importante ba sa atoa ang alcohol? Ngano man?
______________________________________________________
5. Naa ba moy alcohol sulod sa imong panimalay?
______________________________________________________

32
Buluhaton 2

Mag Tigmo Kita

Basaha ang mga tigmo og isulat ang imong tubag sa imong

notebook.

1. Kon magpabukal og tubig ako mosaka. Sa baba sa takori

ako imong mahikaplagan. Unsa ako?

__________________________
2. Wala man koy kolor og lami sama sa uban, apan
importante ako sa tanan. Kung ikaw giuhaw, ako imong
gikinahanglan. Unsa ako?

__________________________

3. Mapuslanon kaayo ko sa tanan. Mapatawo, tanom og

kahayopan. Sa buntag inyo akong makit-an apan sa
kagabhion ako masalipdan. Unsa ako?

__________________________

4. Liquid ko sa sinugdanan, gas ko sa katapusan. Unsa nga

proseso akong giagian?

____________________
5. Bugnaw ko kung imong mabatian. Pag ako gamiton ang
kagaw ma wagtang. Unsa ako?

___________________________

33
 Hinumduman Nato

Ang mga liquid kong imong painiton sa taas nga

temperatura mamahimo kining gas. Ang mga particles niini
molagyo. Kini nga proseso diin ang usa ka liquid mamahimong
gas gitawag og Evaporation.

Susihon Nato

Buhata kini nga buluhaton sa imong panimalay inubanan sa giya

sa imong ginikanan.
Mga galamiton:
Usa ka panyo o towel, gamay nga plangana, tubig

Mga pamaagi:
1. Iandam ang planggana og butangi og tubig.
2. Ibutang ang panyo o towel sa planggana aron mabasa.
3. Lubagi ang panyo o towel.
4. Ihalay ang maong panyo o towel ilalom sa init sa adlaw.
5. Pasagdi kini sulod sa tulo ka oras.
6. Human ang tulo ka oras, hikapa ang panyo o towel.

34
Mga pangutana:
1. Unsa ang nahitabo sa towel human ang tulo ka oras?
________________________________________________________
2. Unsa ang hinungdan niini?
________________________________________________________
3. Nakita nimong naglaba ang imong Mama.Unsa ang angay
nimong buhaton? _______________________________________
4.Unsa kaha ang posibling nahitabo sa tubig ngadto sa towel
nga kini gibulad sa adlaw sulod sa tulo ka oras?
_________________________________________________________

35
Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton
☺ 
1. Naa ang mga galamiton na kinahanglan

2. Nasunod og hustong buluhaton

3. Nasabtan ang mga pamaagi

4. Nakita pag-ayo kung unsa nahitabo

sa panyo/towel samtang kini gipabulad sa
tulo ka oras

5. Nabuhat og husto ang tanan pamaagi

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

36
 Magpalambo Kita
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.
1. Unsa ang tawag sa proseso nga giagian sa usa ka liquid
aron mamahimo kining gas?
A. Melting
B. Freezing/Solidification
C. Sublimation
D. Evaporation

2. Unsa ang mahitabo sa tubig kung kini pabukalon og dugay?

A. mogahi
B. mohubas
C. modaghan
D. mobaho

3. Nakita nimo ang takori nga ganina pang nagbukal. Unsa

imong buhaton?
A. pasagdan kini
B. palungon ang kalayo
C. mosinggit og kalit
D. agian lang

4. Unsa nga matang sa matter ang nigawas sa baba sa takori

kon nagbukal ang tubig sulod niini?
A. gas
B. solid
C. particles
D. matter

5. Unsa ang mahitabo sa mga particles sa usa ka liquid sama

sa tubig kon kini pabukalan?
A. magdikit
B. maglagyo
C. mausab
D. walay mahitabo

37
 Mamalandong Kita
Ilalom Sa Adlaw!
Unsa ang mahitabo sa tubig ilalom sa adlaw?
Inubanan sa giya sa imong ginikanan, buhata og tubaga ang
mga pangutana:

Mga galamiton: baso, tubig, ruler

Mga pamaagi:
1. Magbutang og tubig tunga sa baso.
2. Ibutang ang baso nga anaay tubig ilalom sa init sa adlaw.
3. Sukda ang tubig sa baso kada duha ka oras.
4. Buhata kini sulod sa unom ka oras.
5. Ilista ang inyong obserbasyon sa ubos.

Oras Sukod sa tubig Obserbasyon

(cm.)

Unang duha ka
oras

Human ang upat

ka oras

Human ang unom

ka oras

Mga pangutana: (Isulat ang imong tubag sa notebook.)

1. Pagkahuman sa duha ka oras pila na ang sukod sa tubig

sulod sa baso? _____________________________________________

2. Pagkahuman sa upat ka oras pila na ang sukod sa tubig

sulod sa baso? _____________________________________________

3. Pagkahuman sa unom ka oras pila na ang sukod sa tubig

sulod sa baso? _____________________________________________

38
4. Unsa ang nahitabo sa tubig sulod sa baso human ang unom
ka oras? Nganong nahitabo man kini? _______________________
______________________________________________________________________________

5. Unsa ang imong isulti sa imong ginikanan nga nitabang sa

imo sa pagbuhat sa buluhaton? ___________________________
___________________________________________________________

Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton
☺ 
1.Nasunod og hustong ang buluhaton

2. Nasabtan ang mga pamaagi

3. Nakita ang importansya sa adlaw sa

atong kinabuhi

4. Naay na tun-an sa aktibidad

5. Nabuhat og husto ang tanan pamaagi

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

39
 Sulayan Nato
Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.

1. Unsa ang mahitabo sa mga particles sa usa ka solid sama sa

moth balls kon kini pabukalan?
A. maglagyo
B. magdikit
C. mabuak
D. walay mahitabo

2. Unsa ang mahitabo sa mothballs kung imo kini ibilin sulod sa

kabinet sa pipila ka mga adlaw?
A. mamahimong liquid
B. mogahi pag-ayo
C. mamahimong gas
D. walay mahitabo

3. Unsa nga matang sa matter ang makita sa dihang ibilin ang

ang mothballs sa kabinet pipila ka mga adlaw?
A. solid
B. liquid
C. gas
D. matter
4. Asa sa mga mosunod ang resulta sa sublimation?
A. Ang solid mamahimong gas.
B. Ang liquid mahimong solid.
C. Ang gas mamahimong liquid.
D. Ang solid mamahimong liquid.

5. Unsa ang tawag sa proseso nga agian sa usa ka solid aron

mamahimo kining gas?
A. Melting
B. Freezing/Solidification
C. Sublimation
D. Evaporation

40
Lesson
Kausaban sa Solid ngadto
4 sa Gas

Ang solid naglahi-lahi ang porma og gibug-aton. Adunay ubang

solid nga mausab ang porma og mamahimong liquid. Apan
aduna usay uban nga mamahimong gas. Kini nga kausaban sa
solid ngadto sa gas ang atong tun-an karon.

Atong Balikan

Una kita mopadayon, balikon usa nato ang imong mga miaging
pagtulun-an aron mas masabtan ang leksyon sa kausaban sa
mga butang nga solid kon kini mainitan.

Andam na ba ka? Sugdan na nato!

Pahibalo sa Magtutungha
Ang mga buluhaton dinhi nga panid sa modyul
buhaton sa mga bata apan ibutang ang ilahang
tubag sa notebook.

41
Tun-i ang mga hulagway. Butangi og tsek ( ) ang kahon nga
ang kausaban gikan sa liquid ngadto sa gas og ekis () kon wala
nagpakita og kausaban.

1. 4.

2. 5.

3.

42
 Magtuon Kita

Basaha ang balak:

“Sublimation”
Gisulat ni: Riza Fay C. Lao

Solid ngadto sa gas

Sublimation ang gawas
Mainitan o mahanginan
Ang proseso makit-an.

Solid ngadto sa gas

Sublimation di moatras
Sa syensya kita nahibulong
Pamaagi kita makakat-on.

Magbansay Kita

Ang Sublimation usa ka proseso diin ang usa ka solid mamahimong

gas og dili na kini moagi sa yugto sa pagka-liquid. Usa ka pananglitan
niini mao ang pag-init sa dry ice diin mamatikdan ang daghang aso
nga mogawas gikan niini.

43
 Magbansay Pa Kita

Buluhaton

Pangita-a ko!
Pangitaa ang letra gamit ang secret code aron makaporma ug
pulong mahitungod sa proseso sa Sublimation.

Φ ζ Π Ξ ♏ Ω Γ Ϟ Ϡ ♉ Ψ Σ ♌

A B C D E F G H I J K L M

♍ ♒ ♐ ♓ ♎ ♑ ϡ ♈ Λ δ Θ ♋ ♊

N O P Q R S T U V W X Y Z

1. ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____ ____

♑ ♈ ζ Σ Ϡ ♌ Φ ♌ Ϡ ♒ ♍
2. ____ ____ ____ ____ ____

♑ ♒ Σ Ϡ Ξ
3. ____ ____ ____ ____ ____ ____

♌ Φ ϡ ϡ ♏ ♎
4. ____ ____ ____

Γ Φ ♑
5. ____ ____ ____ ____

Ϡ ♍ Ϡ ϡ

44
 Hinumduman Nato

Pinaagi sa proseso sa sublimation ang usa ka butang mabag-o

gikan sa solid ngadto sa gas bisan wala pa niagi sa yugto sa
pagka-liquid.

Susihon Nato

Buhata kini nga buluhaton sa imong panimalay inubanan sa giya

sa imong ginikanan.

Mga galamiton:
mothballs o alcamphor, kabinet

Mga pamaagi:
1. Ibutang ang mothballs sa kabinet sa balay.
2. Ibilin lang kini sa pipila ka mga adlaw.
3. Obserbahi unsa ang mahitabo sa mothballs sa wala pa
gibutang sa kabinet og pagkahuman kini nagibilin sa pipila
ka mga adlaw.
Mga Pangutana:
1. Unsa ang nahitabo sa mothballs human kini gibutang sa
kabinet og gibilin pipila ka mga adlaw? ________________
________________________________________________________
2. Human ang pipila ka mga adlaw, unsa na ang porma sa
mothballs o alcamphor sulod sa kabinet? _______________

45
 3. Importante ba ang mothballs o alcamphor sa atong
panimalay? ___________________________________________________________
4. Unsa ang imong isulti sa imong ginikanan nga nitabang sa
maong buluhaton? _______________________________________
__________________________________________________________
5. Malipayon ba ka na gibuhat ang maong buluhaton? ______
__________________________________________________________________________

Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton ☺ 
1.Nasunod og hustong ang buluhaton

2. Nasabtan ang mga pamaagi

3. Nagpatabang sa ginikanan sa
pagbuhat sa aktibidad.

4. Naay na tun-an sa aktibidad

5. Nasa ka luwas na sitwasyon samtang

gibuhat ang aktibidad.

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

46
 Magpalambo Kita

Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong notebook.

1. Unsa ang mahitabo sa mga particles sa usa ka solid sama sa

moth balls o alcamphor kon kini pabukalan?
A. maglagyo
B. magdikit
C. mabuak
D. walay mahitabo

2. Unsa ang mahitabo sa mothballs o alcamphor kung imo kini

ibilin sulod sa kabinet sa pipila ka mga adlaw?
A. mamahimong liquid
B. mogahi pag-ayo
C. mamahimong gas
D. walay mahitabo

3. Unsa nga matang sa matter ang makita sa dihang ibilin ang

ang alcamphor sa kabinet pipila ka mga adlaw?
A. solid
B. liquid
C. gas
D. matter
4. Asa sa mga mosunod ang resulta sa sublimation?
A. Ang solid mamahimong gas.
B. Ang liquid mahimong solid.
C. Ang gas mamahimong liquid.
D. Ang solid mamahimong liquid.

5. Unsa ang tawag sa proseso nga agian sa usa ka solid aron

mamahimo kining gas?
A. Melting
B. Freezing/Solidification
C. Sublimation
D. Evaporation
47
 Mamalandong Kita

Buhata kini nga buluhaton sa imong panimalay inubanan sa giya

sa inyong ginikanan.

Galamiton:
bathroom deodorizer

Mga pamaagi:

1. Magbutang og bathroom deodorizer sa sulod sa inyong

banyo.

2. Obserbahi unsa ang mahitabo sa bathroom deodorizer

human ang duha ka adlaw.

3. Idibuho sulod sa kahon ang bathroom deodorizer sa unang

adlaw og human molabay ang duha ka adlaw. Isulat kini sa
imong notebook.

Unang adlaw Human ang duha ka adlaw

Mga pangutana:
1. Unsa ang porma sa bathroom deodorizer nga imong

48
 gibutang sa banyo? _____________________________________
2. Unsa ang nahitabo sa bathroom deodorizer human ang
duha ka adlaw? ______________________________________
3. Unsa ang gamit sa bathroom deodorizer? ______________
_______________________________________________________
4. Nagagamit ba mo og deodorizer sa inyong balay?
_________________________________________________________
5. Motabang ba ka sa paglimpyo sa inyong balay? Unsa may
imong gibati? __________________________________________
Rubrics:
Idibuho ang malipayong nawong kung nabuhat ang buluhaton
og masulob-on kung wala.

Giya sa buluhaton ☺ 
1. Nasunod og hustong ang buluhaton

2. Nasabtan ang mga pamaagi

3. Nagpatabang sa ginikanan sa pagbuhat sa

aktibidad.

4. Naay na tun-an sa aktibidad

5. Na obserbahan og tarong ang nahitabo sa

bathroom deodorizer sulod sa pipila ka mga adlaw.

Sumada

Sumbanan sa Pag-eskor:
5 smileys ---------- Excellent
4 smileys ---------- Very Good
3 smileys ---------- Good
2-1 smileys -------- Fair

49
Reperensiya
n.d. http://puzzlemaker.biz/.

n.d. https://www.kidspot.com.au/things-to-do/activity-articles/science-in-the-
kitchen-solids-to-liquids/news-story/9838e4c48aaf93907357b862e2b35ec5.
2017. Science Teacher's Guide .

2017. Science Teacher's Guide . Department of Education.

n.d. "Teacher Guide ." 25-47.

Wong, Daniel. 2014. Seret Code Puzzle Maker. theteaherroom.net.

50
For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education–Region XI Davao City Division

Elpidio Quirino Avenue, Davao City, Davao del Sur, Philippines

Telephone: (082) 224 0100 / 228 3970

Email Address: info@deped-davaocity.ph / lrmds.davaocity@deped.gov.ph

51