กฎหมายกับคุณชายมอส

ตอน การแจงยายที่อยู

สวัสดีครับคุณผูอานทุก ๆ คน ก็กลับมาพบกันกับ ผม ธัชพล เดชอนันต หรือที่รูจักวามอส ก็เปนปที่ 3 แลวที่ผมไดอยู

ชมรมการสื่อสาร ในชวงความรูที่นาสนใจ ของวารสาร Laws in everyday life จาก โรงเรียนสาธิตนานาชาติมหาวิทยาลัย
มหิดล โดยวันนี้หัวขอที่ผมตองการนําเสนอคือ การแจงยายที่อยู เนื่องจากลาสุดผมไดยายบานก็เลยตองเตรียมเอกสาร และ
ตองไปดําเนินการอีกหลากหลายขั้นตอน ทําใหผมนึกสงสัยวา เพื่อน ๆ นักเรียนรูเรื่องการแจงยายที่อยูกันไหม ก็เลยได
เขาไปสอบถามเพื่อน ๆ และนอง ๆ และผลลัพธที่ไดคือ รอยละ 90 ของนักเรียน นั้นรูเพียงผิวเผินและมองขามเรื่องนี้แต
ผมเล็งเห็นวาเรื่องนี้เปนเรื่องของพลเมือง และ กฎหมายที่เราควรรู และอาจจะเปนประโยชนตอเราในอนาคต ก็เลยจะนํา
มาขยายใหอานกันในชวงนี้นะครับ

เริ่มแรก การยายทะเบียนบาน ดูจะเปนการทําธุรกรรมทางราชการที่ผมไมเคยสนใจเลย และ ผมเชื่อวาหลาย ๆ คนก็

มองขามและปลอยปละละเลยไป แตจนมาถึงชวงที่ผมตองมาเผชิญกับมันจริง ๆ ผมนั้นทําอะไรไมถูกและเอาแตพึ่งผู
ปกครองทั้งหมด ซึ่งผมก็ไดเรียนรูวาในความเปนจริง การแจงยายที่อยูนั้นมีความสําคัญมากกวาที่คิด และไมไดมีวิธีการที่ซับ
ซอนแตอยางใด โดยการแจงยายที่อยูแบงออกไปไดทั้ง 3 กรณี ไดแก กรณีการแจงยายออก การแจงยายเขา และ การแจง
ยายปลายทาง ทั้งนี้อยางแรกผมอยากใหความหมายของทะเบียนบานกอน ทะเบียนบานนั้นคือ เอกสารที่ใชแสดงรายชื่อของ
ผูอาศัยอยูในบาน และ แสดงเลขประจําของบาน ซึ่งตามกฎหมายแตละบานกําหนดใหมีคนอยูอาศัยได 1 คน ตอพื้นที่ 3
ตารางเมตร และเจาบานเพียงแค 1 คน

สองกรณีแรกที่ผมคุนชินมากที่สุด คือ กรณีการแจงยายออก และ การแจงยายเขา โดยปกติทะเบียนบานผมนั้นอยูที่

เพชรบูรณ เพราะตอนเด็ก ๆ ผมอาศัยอยูที่นั่นและพอแมผมทํางานที่นั่น แต พอผมโตขึ้น ครอบครัวของผมก็ไดยายมาอยูที่
กรุงเทพ ฯ ดวยกัน ดวยเหตุผลตาง ๆ
อยางแรกที่ครอบครัวผมทําคือการแจงยายออก เพราะเปนสิ่งที่
สําคัญมากหากไมรีบดําเนินการอาจจะโดนโทษปรับไมเกิน 1,000
บาท ได ซึ่งนั่นคือเหตุผลวาทําไมตองแจงยายออกภายใน 15 วัน
หลังจากยายออกจากบาน ดังนั้นการเตรียมเอกสารใหเร็วและ
แมนยําจึงสําคัญมาก เพราะอาจจะถือวาเปนขั้นตอนที่ยากที่สุดและ
มีเวลาจํากัด ในตอนที่ครอบครัวผมแจงยายออก แมผมไดระบุให
ผมเตรียมเอกสารที่ตองใช มีทั้งหมด 5 อยาง

เอกสารที่ใชในการแจงยายออก
1). สําเนาทะเบียนบาน (ฉบับเจาบาน)
หลังจากเตรียมเอกสารใชในการติดตอทั้งหมดสําเร็จ แมและผม 2). บัตรประจําตัวประชาชนของเจาบาน
ก็ไดเดินทางไปยื่นเอกสาร และ หลักฐานตอนายทะเบียนทองที่ของ 3). หนังสือมอบหมายจากเจาบาน (กรณีผูแจง
ทะเบียนบานเดิม ถึงแมวาเจาบานหรือพอผมไมสามารถไปแจง ยายไมใชเจาบาน)
ยายออกใหไดในวันเดียวกัน ผูที่ยายอยูสามารถขอทําหนาที่เจาบาน 4). บัตรประจําตัวประชาชนของผูที่ไดรับมอบ
เพื่อยายชื่อตนเองออกได ตอมา ผมสังเกตุเห็น นายทะเบียนตรวจ หมายจากเจาบาน (กรณีมอบหมาย)
สอบหลักฐาน และรายการบุคคลที่จะยายออกลงรายการในใบแจง 5). บัตรประจําตัวประชาชนของผูยายที่อยูกรณี
การยายที่อยู และตอจากนั้น ก็จําหนาย รายการบุคคลที่ยายออกใน แจงยายที่อยูของตนเอง
ทะเบียนบานและสําเนาทะเบียนบาน ซึ่งเปนฉบับเจาบาน โดยจะ
ประทับคําวา "ยาย" เปนสีนํ้าเงินไวหนารายการ ฯ และระบุวายาย
ไปที่ใด หลังจากนั้น ก็เปนขั้นตอนสุดทาย ก็คือ นายทะเบียนมอบ หลังจากที่ครอบครัวและผมไดทําการยายออกจาก
หลักฐานการแจง พรอมมอบเอกสารในการแจงยายเขาตอไป ซึ่ง ทะเบียนบานที่เพชรบูรณ พวกเราก็ไดเดินทางมาที่
จากที่ผมสํารวจขั้นตอน จะมีหลัก ๆ ทั้งหมดเพียง 3 ขั้นตอน กรุงเทพ ฯ และอาศัยอยูได 5 วัน หลังจากนั้นตองรีบ
ไปแจงยายเขา ตามหลักเกณฑหลัก ของการยายเขา
คือ เมื่อครอบครัวและผมไดไปอาศัยอยูในบาน ตอง
เอกสารที่ใชในการแจงยายเขา ใหพอผมหรือเจาบานไปแจงการยายเขาภายใน 15
1). สําเนาทะเบียนบาน (ฉบับเจาบาน) (บานที่ วันนับแตวันที่ยายเขา อยูในบาน หากไมปฏิบัติตาม
จะแจงการยายเขา) ตองระวังโทษปรับไมเกิน 1000 บาท แตกอนที่จะไป
2). บัตรประจําตัวประชาชนของผูที่ไดรับมอบ แจงยายเขา ผมไดเห็นพอผมเตรียมเอกสารที่ใชใน
หมายจากเจาบาน การติดตอทั้งหมด 5 อยาง ไดแก
3). บัตรประจําตัวประชาชนของเจาบาน
4). หนังสือมอบหมายจากเจาบาน ในกรณีเจา
บานไมสามารถมาแจงยายไดดวยตนเอง
5). ใบแจงการยายที่อยู (ท.ร. 6) ตอนที่ 1
และ 2 ซึ่งเจาบานลงนามยินยอมใหยายเขา
แลว (ในกรณีที่ผูแจงไมไดมาแจง ซึ่งในกรณี
ผมนั้นไมจําเปนเพราะ พอผมหรือเจาบานเปน
คนมาแจงเอง)
 ขั้นตอนการยายเขาหลัก ๆ นั้นมีเพียงแค 2 ขั้นตอน คือ เดินทางไปยื่นเอกสารติดตอนายทะเบียนบานในทองที่ ที่ตองการ
จะยายเขา และตอมา นายทะเบียนบานตองตรวจสอบหลักฐาน และรายการใบแจงการยายที่อยู เพื่อจะไดเพิ่มชื่อลงใน
ทะเบียนบาน และสําเนาทะเบียนบาน ฉบับเจาบาน จากนั้น ผูแจงก็เตรียมรับสําเนาทะเบียนบานและ หลักฐาน จากนาย
ทะเบียนบาน และ อยาลืมตรวจสอบรายการใหถูกตองตรงกันนะครับ

หลังจากที่ผมทําการแจงยายสําเร็จทั้ง 2 กรณี ผมก็ไดกลับมาศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการแจงยายที่อยูเพื่อ จะไดนําขอมูลมา

ขยายใหเพื่อน ๆ ผมก็ไดพบกับการแจงยายที่อยูอีกกรณี ก็คือ การยายทะเบียนบานปลายทาง เปนวิธีที่ผมคิดวานาจะ
สะดวกที่สุด แถมยังประหยัดเวลาเปนอยางมาก ดังนั้น ถามีการแจงยายที่อยูครั้งหนา ผมก็จะแนะนําเพื่อน ๆ และ
ครอบครัวผม ใหแจงยายในกรณีนี้ การแจงยายปลายทาง คือ ผูที่ยายที่อยู สามารถแจงยายออกและยายเขา ตอนาย
ทะเบียนผูรับแจงในทองที่ใหมไปพรอม ๆ กัน ซึ่งจะเห็นวาเปนวิธีที่สะดวกและประหยัดเวลาสําหรับผูแจงสุด ๆ เพราะไม
ตองเดินทางไปกลับหลายที่ แตสามารถจัดการทั้ง 2 กรณีในที่เดียวกัน เอกสารในการยายทะเบียนบานปลายทางทั้งหมด 5
อยาง คือ

เอกสารที่ใชในการแจงยายทะเบียนบาน ขั้นตอนนั้นก็คลาย ๆ อีกทั้ง 2 กรณีแรก อยางแรกคือ ยื่น

ปลายทาง คํารองใหกับนายทะเบียนทองที่ที่จะยายเขาตอมา นาย
1). สําเนาทะเบียนบานฉบับเจาบาน และตอง ทะเบียนตรวจสอบหลักฐาน และลงรายการในใบแจงการยาย
เปนบานที่จะแจงการยายเขาไปอยูใหม ที่อยูทั้ง 3 ตอน โดยใหผูแจงลงลายมือชื่อ ในชองผูแจงยาย
2). บัตรประจําตัวประชาชนของผูแจงยาย ออก และชองผูแจงยายเขาแลวคืนทะเบียนบานฉบับเจาบาน
3). บัตรประจําตัวประชาชนของเจาบานที่จะ และบัตร ฯ แกผูแจง แคนี้ก็รอรับใบเสร็จที่เก็บคาธรรมเนียม
ยายเขาอยูใหม ตามระเบียบ ฯ หลังจากนั้น เราก็จะไดรับ ใบตอบรับ (ท.ร.6
4). หนังสือยินยอมใหแจงยายเขาของเจาของ ตอน 2) จากสํานักทะเบียนตนทาง เพื่อใหเรานําสําเนา
บานที่จะเขาอยูใหม (กรณีเจาบานไมสามารถ ทะเบียนบานฉบับ เจาบานมาดําเนินการเพิ่มชื่อใหถูกตองตรง
ไปแจงยายได) กับทะเบียนบาน
5). หนังสือมอบหมายจากผูยายที่อยู บัตร
ประจําตัวประชาชนพรอมดวยสําเนาบัตรดัง
กลาวที่ลงชื่อเจาของบัตรกํากับไว ทั้งผูมอบ
และผูรับมอบ (ขอแนะนําคือ ในกรณีที่มีการ
มอบอํานาจใหผูอื่นมาดําเนินการแทน ทั้ง 2
ฝายควรเปนผูที่มีความเกี่ยวของสัมพันธกันไม
วาจะเปนญาติ คนรูจัก ผูมีสวนไดเสีย หรือผูที่
มีนิติสัมพันธ)
หลังจากที่เรียนรูกรณีและวิธีการแจงยายบานตาง ๆ แลว ผมก็อยากจะมีพูดถึงประโยชนหลัก ๆ ของการแจงยายที่อยู ใน
ปจจุบันนี้มีคนจํานวนไมนอยที่ไมไดทําเรื่องยายทะเบียนบานเพราะเปนประชากรแฝงในพื้นที่อื่น ๆ เชน กรณียายมา
ทํางานในกรุงเทพ ฯ หรือยายมาเรียนที่นครปฐม ซึ่งอาจไมจําเปนตองยายทะเบียนบานตามมา แตเมื่อมีปญหาเรื่อง
เอกสารหรือการใชสิทธิ์อื่น ๆ ตามกฎหมาย เชนการเลือกตั้ง ประชากรแฝงเหลานี้ก็จะตองเดินทางไปมาเพื่อจัดการ
นิติกรรมสัญญาตาง ๆ ดังนั้น การแสดงตัวตนของผูอยูอาศัย รวมทั้งการนําไปใชเปนเอกสารทางราชการเพื่อดําเนินการ
ธุรกรรมตาง ๆ ทําใหทะเบียนบานนั้นถือเปนเอกสารสําคัญมาก ๆ โดยกฎหมายระบุไววา ใหบุคคลหนึ่งคน ไมวาจะอยูใน
สถานะเจาบานหรือผูอยูอาศัยก็ตาม สามารถมีชื่ออยูในทะเบียนบานไดเพียงแคหนึ่งแหงเทานั้น หวังวาเพื่อน ๆ จะเห็น
ประโยชนของการยายบาน และ อยาลืมที่จะจัดการเรื่องการยายที่อยูหลังจากเพื่อน ๆ ไดเปนเจาของบานหลังใหมนะครับ
แลวไวพบกันใหมในบทความหนานะครับ แลวมารอลุนกันวาจะไดเรียนรูเรื่องอะไรตอไป สวัสดีครับ

ผูจัดทํา
ผูเขียน ธัชพล เดชอนันต
ผูพิสูจนอักษร สรวิศ เฉลิมนัย
ผูออกแบบศิลป จิรพล วรกิจการวศิน

แหลงอางอิง
เทศบาลตําบลเขาบายศรี. กฎหมายการยายที่อยุ. 6 กุมภาพันธ 2557 [เขาถึงเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2563].
เขาถึงไดจาก: https://sites.google.com/site/tssmba55020963/brikar-
prachachn/kdhmay/kdhmay-kar-yay-thi-xyu
นครนายก. การยายที่อยู. 20 สิงหาคม 2545 [เขาถึงเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2563]. เขาถึงไดจาก:
http://www.nakhonnayok.go.th/e-service/move.html
ฝายระบบอินเทอรเน็ต กลุมเทคโนโลยีสารสนเทศการทะเบียน สวนบริหารและพัฒนาเทคโนโลยีการทะเบียน.
การยายที่อยู. ไมปรากฏปที่พิมพ [เขาถึงเมื่อวันที่ 17 พฤศจิดายน 2563]. เขาถึงไดจาก:
https://www.bora.dopa.go.th/CallCenter1548/index.php/menu-population/13-service-
handbook/population/26-population-relocation=
เทศบาลเมืองวิารินชําราบ. การแจงยายที่อยู (กรณีแจงยายเขา). ไมปรากฏปที่พิมพ [เขาถึงเมื่อวันที่ 17
พฤศจิกายน 2563]. เขาถึงไดจาก: http://www.warincity.go.th/index.php?
option=com_content&view=article&id=1124:2011-12-20-06-32-45&catid=104:2011-12-20-06-
13-01&Itemid=405
DDproperty. การยายทะเบียนบาน แจงยายทะเบียนบานปลายทาง สิ่งที่เจาของบานตองรู. 6 ตุลาคม 2563
[เขาถึงเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2563]. เขาถึงไดจาก: https://www.ddproperty.com/