Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan?

| Trouw 27-11-20 16(22

Dit is Google's cachegeheugen van https://www.trouw.nl/nieuws/waar-komt-de-nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/. Dit is een momentopname van hoe de pagina eruitzag op 26
nov 2020 08:42:36 GMT. De huidige pagina kan in de tussentijd veranderd zijn. Meer informatie.

Volledige versie Tekstversie Bron weergeven

Tip: als je je zoekterm snel wilt vinden op deze pagina, druk je op Ctrl+F of ⌘-F (Mac) en gebruik je de zoekbalk.

Waar komt de nieuwe

Jodenhaat vandaan?

De Franse president Macron bezoekt een Joodse begraafplaats waar de graven zijn beklad met
swastika’s. Beeld REUTERS

Antisemitisme is een groeiend probleem in Europa.

Waar komt het vandaan en wie zitten erachter?

Janne Chaudron 1 maart 2019, 10:39

Een paar willekeurige incidenten die opvielen in de afgelopen

weken. In het oosten van Frankrijk zijn tachtig Joodse graven
beklad met swastika’s. Tijdens een conferentie over de Holocaust
in Parijs zijn Poolse onderzoekers uitgescholden en online bedreigd
door Poolse activisten die de conferentie betitelden als anti-Pools.
Een Hongaarse minister en vriend van premier Viktor Orbán
beschuldigde een belangrijk afgevaardigde van de Joodse
gemeenschap in Groot-Brittannië ervan politiek gemotiveerde
leugens te verspreiden toen ze wees op het groeiende
antisemitisme onder Orbán. En in het Verenigd Koninkrijk stapten

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 1 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

in totaal acht Labour-parlementariërs op, onder meer uit onvrede

over het antisemitische sentiment binnen de partij.

Antisemitisme is een groeiend probleem in Europa en het

manifesteert zich in alle geledingen van de maatschappij: zowel
politici als individuen als sociale bewegingen maken zich er
schuldig aan.

Met name in Frankrijk, waar de gele hesjes zich vaker van hun
extremistische kant laten zien, neemt het aantal antisemitische
incidenten toe. In 2017 werden er nog 311 geregistreerd, in 2018
waren dat er al 541. Het baart de Franse president Emmanuel
Macron zorgen. Hij zei vorige week in een toespraak dat het
antisemitisme in zijn land een hoogtepunt heeft bereikt. Macron
beloofde harder op te treden tegen Jodenhaat.

Zijn regering omarmt voortaan de werkdefinitie voor

antisemitisme van de International Holocaust Remembrance
Alliance (IHRA). Overigens stellen critici dat de IHRA een erg
strikte definitie hanteert: kritiek op Israël wordt al snel als
antisemitisch ervaren, zeggen zij.

Dat neemt niet weg dat de Joodse gemeenschap in Europa zich in

toenemende mate onveilig voelt. Een recente enquête onder
16.300 Joden in de twaalf Europese lidstaten met de grootste
Joodse gemeenschappen, uitgevoerd door de European Union
Agency for Fundamental Rights (FRA), schetst een verontrustend
beeld. 89 procent van de ondervraagden is van mening dat het
antisemitisme in de afgelopen vijf jaar is toegenomen, 85 procent
noemt dat een serieus probleem.

Onvrede
De Joodse gemeenschap in Europa wordt vaak geconfronteerd met
uitspraken als ‘Israëli’s gedragen zich net als nazi’s richting de
Palestijnen’ of ‘Joden hebben te veel macht’ of ‘Joden gebruiken de
Holocaust voor hun eigen doeleinden’. In Frankrijk wordt
antisemitisme door 95 procent van de respondenten als groot
probleem ervaren, in Duitsland is eenzelfde trend zichtbaar. Alleen
in Italië en Spanje ziet de Joodse gemeenschap werkloosheid en
VOORPAGINA VERDIEPING corruptieOPINIE
als grotere maatschappelijke
RELIGIE&FILOSOFIEkwesties.DUURZAAMHEID&NATUUR CULTUUR&MEDIA

De enquête wordt iedere vijf jaar uitgevoerd en nog nooit was de

onvrede zo groot. De respondenten zeggen dat het antisemitisme
zich het vaakst manifesteert op het internet en sociale media,
gevolgd door de media en in de politiek.

Andere onderzoeken onder de Joodse gemeenschap schetsen

eenzelfde soort beeld. De laatste Eurobarometer, een enquête in 28

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 2 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

lidstaten, laat zien dat 89 procent van de Joden vindt dat

antisemitisme sterk is gestegen in de afgelopen vijf jaar, terwijl 36
procent van de rest van de bevolking dat zo ervaart.

Antisemitisme is in het oosten van Europa vooral zichtbaar onder

(extreem)-rechtse groepen of politici. Terwijl in West-Europa
extremistische moslims of linkse politici zich er schuldig aan
maken. “Iedere politieke traditie, iedere religie, lijkt zijn eigen
antipathie jegens Joden te hebben ontwikkeld”, zegt Jonathan
Boyd, voorzitter van het Britse Institute for Jewish Policy Research.
“Wanneer de spanningen toenemen in de maatschappij en mensen
een zondebok zoeken, groeit het antisemitisme.”

Oorlog in het Midden-Oosten: antisemitisme onder moslims

Het is een bekend patroon: in de afgelopen twintig jaar gaan
antisemitische aanvallen hand in hand met spanningen in het
Midden-Oosten. “Het is alsof het conflict tussen Israël en de
Palestijnen wordt geïmporteerd”, zei de historicus Marc Knobel
tegen de Britse krant The Guardian.

Beeld Louman & Friso Nijmegen

Het islamitische antisemitisme wordt in dat kader ook vaak

toegeschreven aan de vluchtelingen uit Arabische landen (Syrië,
Irak, Afghanistan) die de afgelopen jaren naar het Westen trokken
en die zich verbonden voelen met de Palestijnen. Het aantal
antisemitische incidenten in Duitsland is toegenomen sinds 2015,
het jaar dat veel vluchtelingen zich daar vestigden. De Joodse

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 3 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

gemeenschap in Duitsland voelt zich om die reden in toenemende

mate bedreigd door moslims, blijkt uit de FRA-enquête. Om het
antisemitisme onder vluchtelingen tegen te gaan hebben Joodse
organisaties in Duitsland zelfs speciale lessen voor migranten
geïntroduceerd. Die moeten voorlichting geven over de Holocaust.

Overigens zijn er geen bewijzen dat de toename van antisemitisme

in Duitsland samenhangt met de toename van het aantal
vluchtelingen. In Nederland concludeerden migratie-onderzoekers
Leo Lucassen en Annemarike Stremmelaar eerder al dat
vluchtelingen uit Arabische landen weliswaar antisemitische
denkbeelden meenemen, maar dat niet per se omzetten in daden.

Ook Franse Joden voelen zich vooral bedreigd door moslims. Dat is
niet zo verwonderlijk, want Frankrijk is de afgelopen jaren een paar
keer opgeschrikt door antisemitische aanvallen uitgevoerd door
extremistische moslims. Bijvoorbeeld de jihadist Mohammed
Merah die in 2012 bij een Joodse school in Toulouse vier mensen
doodde, of de 65-jarige Sarah Halimi die twee jaar geleden werd
vermoord door een man die Allahu Akbar riep.

Recent werd filosoof Alain Finkielkraut op straat uitgescholden en

voor zionist en fascist uitgemaakt. De man die werd opgepakt,
heeft een islamitische achtergrond en is afkomstig uit de
protestbeweging van de gele hesjes. Maar die moslimachtergrond
zegt antisemitisme-onderzoeker Vincent Duclert in dit geval niet
zoveel. “Het had net zo goed iemand kunnen zijn met extreem-
rechts gedachtengoed.”

Wat Duclert beangstigt, is dat de gele hesjes een verzamelplek

worden van extremistische groeperingen. Of het nu moslims,
extreem-linkse of extreem-rechtse mensen zijn. “Iedereen is daar
welkom”, zegt Duclert, die is verbonden aan de school voor sociale
wetenschappen in Parijs

Qua denkbeelden verschillen al die stromingen weliswaar, maar ze

hebben volgens Duclert een paar dingen gemeen: hun afkeer van
instituties én antisemitisme. “De haat tegen de Joden kan een
gezamenlijk doel worden. Een heel enge ontwikkeling. Te meer
omdat de gele hesjes geweld niet schuwen.”

Anti-Israël: (extreem)-links
In tegenstelling tot de Franse Joden denken de Britse Joden dat het
gevaar van links komt. Zij voelen zich in toenemende mate
bedreigd door linkse politici, blijkt uit de FRA-enquête.

Antisemitisme op links ligt gecompliceerd, zegt Matthew Lyons,

een Amerikaanse onderzoeker en auteur van verschillende boeken

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 4 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

over de ideologie van het populisme en van extreem-rechts.

“Wanneer ben je antisemitisch? Mag je kritiek uiten op het beleid
van Israël en hoe ver kun je daarin gaan?”

Beeld Louman & Friso Nijmegen

Dat gezegd hebbende ziet Lyons wel een toename van het aantal
antisemitische incidenten op links. “Kritiek kan al snel doorslaan.
Israël is dan een masker om antisemitisme te verhullen. Soms is dat
niet zo bedoeld, soms wel.”

In Groot-Brittannië zorgde dit ‘onbedoelde antisemitisme’ zoals

Lyons het noemt, voor een verziekte sfeer in de hoge regionen van
de Labour-partij. Van partijleider Jeremy Corbyn is bekend dat hij
zich schaart achter de Palestijnen, zijn kritiek op Israël steekt hij
niet onder stoelen of banken. Op harde antisemitische uitspraken
kan hij niet worden betrapt, maar zijn duidelijke standpunten
wakkeren wel een bepaalde sfeer aan binnen de partij en
daarbuiten.

“In Groot-Brittannië hebben we een grote politieke partij die

hartstochtelijk en irrationeel anti-Israël is”, zegt Jonathan Boyd van
het Britse Institute for Jewish Policy Research daarover. “Sommige
Labour-leden en -aanhangers uiten daarom zonder enige gêne hun
antisemitische denkbeelden. Soms is de aanval specifiek gericht op
Joodse partijleden, waardoor die zich niet meer thuisvoelen.”

Het belangrijkste voorbeeld daarvan is de Joodse Labour-

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 5 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

parlementariër Luciana Berger, die twee weken geleden opstapte

uit onvrede over het antisemitische sentiment binnen haar partij.
Zij kreeg vorig jaar bij het Labour-congres zelfs bewaking vanwege
doodsbedreigingen die betrekking hadden op haar afkomst.

Er zijn meer incidenten: de voormalige burgemeester van Londen,

Ken Livingstone, werd geschorst nadat hij de jonge Hitler in een
interview zelf een zionist noemde. Hoewel Livingstone beweerde
dat hij verkeerd geciteerd was, zegde hij in mei zijn Labour-
lidmaatschap op.

De partij liet een onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar

aanleiding van de incidenten en daaruit kwam naar voren dat
Labour niet doordrenkt is van antisemitisme, maar wel dat er een
‘giftige sfeer’ heerst.

Corbyn heeft inmiddels beterschap beloofd en keurt de incidenten

af. Andere politici hebben zich in het openbaar gedistantieerd van
alles wat maar riekt naar links antisemitisme.

De Franse president Macron zei vorige week in zijn toespraak:

“Anti-zionisme is een moderne vorm van antisemitisme. Achter de
ontkenning van het bestaan van de staat Is-raël, schuilt de haat
jegens Joden.”

De complotdenkers: (extreem)-rechts
Complottheorieën zijn een belangrijk onderdeel van de
antisemitische tendens. Dat is niet nieuw. Dat Joden als globalisten
worden neergezet die de macht naar zich toetrekken, is inmiddels
een bekend beeld. Maar in een wereld die zich in toenemende mate
afkeert van globalisering, duikt de complottheorie steeds vaker op.

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 6 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

Beeld Louman & Friso Nijmegen

De Hongaars-Amerikaanse filantroop George Soros is het

belangrijkste gezicht voor de propagandisten van zulke theorieën.
Soros wordt niet alleen in Oost-Europa onder vuur genomen, ook
in de VS is hij steeds vaker de zondebok. De Hongaarse regering
van premier Orbán zegt dat Soros een geheim complot smeedt door
migranten naar Hongarije te lokken om de etnische samenstelling
van het land kapot te maken.

Waarom juist Soros, de man die in Oost-Europa na de val van de

Muur democratische initiatieven steunde? “Omdat hij een machtig
propaganda-tool is: hij is Jood, hij verdiende zijn geld in de
financiële sector en hij is liberaal. Die combinatie maakt hem een
goed doelwit voor rechts”, zegt Matthew Lyons. “Er zit ook een
kern van waarheid in: hij ís machtig en hééft veel geld. Maar dat
komt niet door zijn Joodse afkomst.” Een slimme strategie denkt
Lyons. “Rechtse groeperingen suggereren vooral, maar hebben het
niet expliciet over de afkomst van Soros. Toch: als hij geen Jood zou
zijn geweest, zou de propaganda minder goed werken.”

Zeker in Hongarije worden de complottheorieën rond Soros steeds

vaker geloofd. Niet alleen de aanhangers van Orbán denken dat
Soros vluchtelingen naar Hongarije wil halen, ook veel
oppositiekiezers geloven erin, zo bleek eind vorig jaar uit een
enquête van de denktank Political Capital. Onder deze
omstandigheden is het niet verwonderlijk dat de Joodse
gemeenschap in Hongarije zich het vaakst aangevallen voelt door

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 7 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

rechtse kiezers en politici, zo blijkt ook uit de FRA-enquête.

In Polen is een zelfde trend zichtbaar. Ook de regeringspartij PiS

schuwt het antisemitisme niet. Vorig jaar was er veel te doen over
een wetsvoorstel dat mensen strafte die Polen beschuldigen van
medeplichtigheid aan nazi-misdrijven. Dat voorstel werd
uiteindelijk versoepeld, maar het zette wel de toon.

Maar het is niet alleen Oost-Europa waar rechts antisemitisme de

kop opsteekt, ook in Duitsland is deze trend zichtbaar. Daar steeg
het aantal antisemitische incidenten in 2018 met 10 procent ten
opzichte van 2017. De rechts-populistische AfD schrijft dat toe aan
vluchtelingen. Maar volgens onderzoekers is ook de populariteit
van de AfD zelf een oorzaak voor het groeiende antisemitisme.
Björn Höcke, AfD-fractievoorzitter van de deelstaat Thüringen,
bijvoorbeeld liet zich nogal onbehouwen uit over het
Jodenmonument in Berlijn. “De partij kan dienen als katalysator
voor verschillende groepen met antisemitische wortels”, zei
Abraham Lehrer, voorzitter van de raad voor Joden in Duitsland,
onlangs tegen de BBC.

Lees ook:
Wat is een antisemiet?
Wat is een antisemiet? In Het Parool van zaterdag werd daarover een
oude Joodse witz geciteerd: ‘Een antisemiet is iemand met een meer
dan normale hekel aan Joden’. Schrijver Robert Vuijsje, aan wie deze
grap werd voorgelegd, kon er wel om lachen.

Het liberale paradepaardje van filantroop George Soros is

verdreven uit Boedapest
Eind deze week valt het doek voor de liberale Central European
University (CEU) in Boedapest. De universiteit verhuist naar Wenen
wegens toenemende repressie. Een portret van het pronkstuk van
filantroop George Soros.

MEER OVER RELIGIE EN GELOOF GELOOF POLITIEK JODENDOM ISLAM SAMENLEVING

CONFLICTEN, OORLOG EN VREDE INTERNATIONALE BETREKKINGEN JANNE CHAUDRON

voorpagina
Net binnen MEER Administratie

Nieuwe wet voor

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 8 van 9

Waar komt de nieuwe Jodenhaat vandaan? | Trouw 27-11-20 16(22

Forum voor Democratie huisarts, tandarts en

Baudet stelt splitsing Forum
voor Democratie voor fysio‘niet
Gepast eerbetoon aan linkspoot
Maradona
uitvoerbaar’ en
Parlementaire Ondervragings-commissie
Volg hier de parlementaire
‘onbetaalbaar’
verhoren over de
Toeslagenaffaire

Economie
CPB: sterk derde kwartaal zorgt
voor minder sterke krimp
economie Best gelezen MEER Toeslagenaffaire

Updates Coronavirus Reporta​ge Snel erkent zoe

Sterfte door coronavirus in
Diego Maradona
1 Nieuwe wet voor huisarts,
tandarts en fysio ‘niet 3 De senaatsrace in de VS
naar dubbele
zuiden 8 keer zo hoog als in Buenos Aires wordt beslist in Georgia,
noorden uitvoerbaar’ en nationaliteit
daar zijn ze bi
rouwt om ‘onbetaalbaar’ verkiezingsmoe
fraude-opspor
Genetische manipulatie
Maradona:
toeslagen
De Baby Builder laat zien: de
verleiding het dna van je baby ‘Vandaag is het 2 Jesse Klaver lijkt weinig
geleerd te hebben
te manipuleren is moeilijk te voetbal
weerstaan
gestorven’

MEER VOORPAGINA

Wilt u iets delen met Trouw?

Tip hier onze journalisten

Algemeen Service Meer Trouw Navigeer

Over ons Klantenservice Abonneren Columnisten
Contact met Trouw Mijn account Nieuwsbrieven Recensies
Privacystatement Vakantieservice Digitale krant Archief
Abonnementsvoorwaarden Adverteren Webwinkel
Gebruiksvoorwaarden Losse verkoop RSS-feeds
Cookiebeleid Facebook
Cookie-instellingen Twitter
Colofon Android apps
iOS apps

Op alle verhalen van Trouw rust uiteraard copyright. Linken kan altijd, eventueel met de intro van het stuk erboven.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@trouw.nl.
© 2020 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden

https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:tPVe5gX…nieuwe-jodenhaat-vandaan~bdb7582d/+&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Pagina 9 van 9