Professional Documents
Culture Documents
Καθηγητή (επ.) του Εκκλησιαστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ,
δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, θεολόγου
Η κοινή υπουργική απόφαση 2867/Υ1, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 872/Β/16-3-2020 για
την αναστολή, δηλαδή για την προσωρινή απαγόρευση της λατρείας όλων των
θρησκευμάτων, για λόγους προληπτικής προστασίας της δημόσιας υγείας από τον
κορωναϊό, παραβιάζει ευθέως την ελευθερία της λατρείας όλων των θρησκευμάτων, για
τους ακόλουθους λόγους:
3 - Το αρθ. 4 παρ. 2 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα
απαγορεύει την αναστολή του διεθνούς ανθρώπινου δικαιώματος στη θρησκευτική
ελευθερία ακόμη και σε περίπτωση επιβολής κατάστασης έκτακτης δημόσιας ανάγκης
(public emergency). Επίσης, το αρθ. 48 του Συντάγματος απαγορεύει την αναστολή του
συνταγματικού δικαιώματος στη θρησκευτική ελευθερία ακόμη και κατά την επιβολή
κατάστασης πολιορκίας.
6 - Στο πρώτο στάδιο εξετάζεται αν το περιοριστικό μέτρο στη συλλογική διάσταση της
ελευθερίας λατρείας προβλέπεται από έναν τυπικό νόμο (ή νόμο της Βουλής) ή
ουσιαστικό νόμο (κανονιστική πράξη της διοίκησης). Εν προκειμένω, από την
παραπάνω κοινή υπουργική απόφαση δεν προβλέπεται περιοριστικό μέτρο στη
συλλογική διάσταση της ελευθερία λατρείας, αλλά η αυθαίρετη αναστολή της, δηλαδή η
αυθαίρετη προσωρινή απαγόρευσή της, με δυνατότητα περαιτέρω αναστολής της.
8 – Στο τρίτο στάδιο εξετάζεται αν το περιοριστικό μέτρο στη συλλογική διάσταση της
ελευθερίας λατρείας (εν προκειμένω η αναστολή ή προσωρινή απαγόρευση της
ελευθερίας της λατρείας) είναι αναγκαίο σε μια δημοκρατική κοινωνία. Δηλαδή αν τούτο
2/3
εκπληρώνει μια επιτακτική κοινωνική ανάγκη (εν προκειμένω την προληπτική
προστασία των πιστών και του πληθυσμού από τον κορωνοϊό) και είναι ανάλογη προς
τον επιδιωκόμενο νόμιμο σκοπό (εν προκειμένω προς τη δημόσια υγεία). Στην επιβολή
νόμιμων περιορισμών πρέπει να τηρείται η αρχή της αναλογικότητας. Τούτο σημαίνει
ότι η διοίκηση πρέπει να αποδείξει ότι δεν υπήρχαν άλλα μέσα για την επίτευξη του
ίδιου σκοπού που θα περιόριζαν λιγότερο σοβαρά το θεμελιώδες δικαίωμα στην
ελευθερία λατρείας στη συλλογική της διάσταση (απόφαση του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Biblical Centre of the Chuvash Republic v.
Russia, παρ. 58).
8.1. Η από 16-3-2020 απόφαση της διευρυμένης Διαρκούς Συνόδου της Εκκλησίας της
Ελλάδος, η οποία αποφάσισε την τέλεση μόνο της θείας λειτουργίας της Κυριακής από
τις 7 – 8 π.μ., με τήρηση των υγειονομικών κανονισμών αναφορικά με την αναλογία
πιστών και τετραγωνικών μέτρων του ναού 1/10, όπως και στα καταστήματα των
οποίων η λειτουργία επιτρέπεται.
8.2. Η από 13-3-2020 απόφαση της Επαρχιακής Συνόδου της Κρήτης, η οποία
αποφάσισε την τέλεση όλων των ακολουθιών και λειτουργιών με λίγους πιστούς.
3/3