Professional Documents
Culture Documents
Laghujataka PDF
Laghujataka PDF
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
.. laghujAtakam ..
sanskritdocuments.org
August 20, 2017
.. laghujAtakam ..
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
Location : doc_z_misc_sociology_astrology
Author : Varahamihira
Language : Sanskrit
Subject : Jyotish
This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study and
research. The file is not to be copied or reposted without permission, for
promotion of any website or individuals or for commercial purpose.
sanskritdocuments.org
अथ राशिप्रभेदाध्यायः ॥ १॥
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
edition: KRISHNADAS ACADEMY, VARANASI-221001,
1983
अथ लघुजातकम्।
१. राशिप्रभेदाध्यायः
२. ग्रहभेदाध्यायः
३. ग्रहमैत्रीविवेकाध्यायः
४. ग्रहस्वरुपाध्यायः
५. गर्भाधानाध्यायः
६. सूतिकाध्यायः
७. अरिष्टाध्यायः
८. अरिष्टभण्गाध्यायः
९. आयुर्दयाध्यायः
१०. दशान्तर्दशाध्यायः
११. अष्टकवर्गाध्यायः
१२. प्रकीर्णाध्यायः
१३. नाभसयोगाध्यायः
१४. स्त्रीजातकाध्यायः
१५. निर्याणाध्यायः
१६. नष्टजातकाध्यायः
अथ राशिप्रभेदाध्यायः ॥ १॥
यस्योदयास्तसमये सुरकुटनिधृष्टचरणकमलोऽपि ।
कुरुतेऽञ्जलिं त्रिनेत्रः स जयति धाम्नां निधि सूर्यः ॥ १॥
होराशास्त्रं वृत्तैर्मया निबधं नरीक्ष्य शास्त्राणि ।
यत्तस्याप्यार्याभिः सारमहं सम्प्रवक्ष्यामि ॥ २॥
laghujAtaka.pdf 1
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
2 sanskritdocuments.org
अथ ग्रहभेदाध्यायः ॥ २॥
अथ ग्रहभेदाध्यायः ॥ २॥
आत्मा रविः शीतकरस्तु चेतः
सत्त्वं धराजः शशिजोऽथ दाणी ।
ज्ञानं सुखं चेन्द्रगुरुर्मदश्च
शुक्रः शनिः कालनरस्य दुःखम्॥ १॥
आत्मादयो गगनगैर्वलिभिर्वलवत्तराः ।
दुर्बलैर्दुर्बलाग़्येया विपरीतः शनिः स्मृतः ॥ २॥
राजा रविः शशधरश्च बुधः कुमारः
सेनापतिः क्षितिसुतः सचिवौ सितेज्यौ ।
भृत्यस्तथा तरणिजः सबला ग्रहाश्च
laghujAtaka.pdf 3
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
अथ ग्रहमैत्रीविवेकाध्यायः ॥ ३॥
मित्राण्यर्काजीवो ग़्यगुरू ज्ञैतौ विभास्करा विकुजा ।
दीन्द्वरा विकुजरवीन्दवश्च केषांचिदाचार्यणमयो ॥ १॥
4 sanskritdocuments.org
अथ ग्रहस्वरुपाध्यायः ॥ ४॥
अथ ग्रहस्वरुपाध्यायः ॥ ४॥
रविस्वरूपम्-
चतुरस्त्रो नातुच्चस्तनुकेशः पैत्तिकोऽस्थिसारश्च ।
शूरो मधुंपिगाक्षो रक्तश्यामः पृतुश्चार्कः ॥ १॥
चन्द्रस्वरूपम्-
स्वच्छः प्राज्ञो गौरश्चपलः कफवातिको रुधिरसारः ।
मृदुवाग्घृणी प्रियसखस्तनुवृत्तश्चन्द्रमाः प्रांशुः ॥ २॥
कुजस्वरूपम्
हिम्स्रो ह्वस्वस्तरुणः पिंगाक्षः पैत्तिको दुरार्धषः ।
चपलः सरक्तगौरो मज्जासारश्च माहेयः ॥ ३॥
बुधस्वरूपम्
मध्यमरुपः प्रियवाग्दुर्वश्यामः शिराततो निपुणः ।
laghujAtaka.pdf 5
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
अथ गर्भाधानाध्यायः ॥ ५॥
आधानेऽस्तगृहं यत्तच्छिलो मैथूने पुमान्भवति ।
सायासमसद्युतवीक्षिते विदग्धं शुभैरस्ते ॥ १॥
सौरांशेऽब्जांशे वा चन्द्रः सौरान्वितोऽथ हिबुके वा ।
शान्तो दीपो जन्मन्याधाने चेन्न रविदृष्टः ॥ २॥
चन्द्रो यावर्संख्ये द्वादशभागे निषेकसमये स्यात्।
तस्मात्तावति राशौ जन्मेन्दौ सम्भवे मासि ॥ ३॥
उदयति मृदुभांशे सप्तमस्थे च मन्दे
यदि भवति निषेकः सूतिमब्दत्रयेण ।
शशिनि तु विधिरेष द्वादशोऽब्दे प्रकिर्या-
न्निगदितमिह चिन्त्यं सूतिकालेऽपि युक्त्या ॥ ४॥
यमवक्रौ द्यूनेऽर्कात्पुंसो रोगप्रदौ स्त्रियश्चन्द्रात्।
6 sanskritdocuments.org
अथ सूतिकाध्यायः ॥ ६॥
सन्मध्यगयोर्मृत्युस्तदेकयुतदृष्टयोश्चैवम्॥ ५॥
कल्लधनावयवास्थित्वग्रोमस्मृतिसमुद्भवाः क्रमशः ।
मासेषु शुक्रकुजजीवसूर्यचन्द्रार्किसौम्यानाम्॥ ६॥
अशनिद्वेगप्रसवाः परतो लग्नेशचन्द्रसूर्याणाम्।
कलुषैः पीडा पतनं निपीडितैर्निर्मलैः पष्टिः ॥ ७॥
बलयुक्तौ स्वगृहांशेष्वर्कसितावुपचयर्क्षगौ पुंसाम्।
स्त्रीणां वा कुजचन्द्रौ यदा तदा गर्भसम्भवो भवति ॥ ८॥
लग्ने बलिनि गुरौ वा नवपञ्चमसंस्थितेऽपि वा भवति ।
योगा हतबीजानामफला वीणेव वधिराणाम्॥ ९॥
विषमर्क्षे विषमांशे संस्थिताश्च गुरुशशाङ्कलग्नार्काः ।
पुञ्जन्मकराः समभेषु योषितां समनवांशगताः ॥ १०॥
बलिनौ विषमेऽर्कगुरू नरं स्त्रियं समगृहे कुजेन्दुसिताः ।
यमलं द्विशरीरांशेष्विन्दुजदृष्टाः स्वपक्षसमम्॥ ११॥
लग्नाद्विषमोपगतः शनिश्चरः पुत्रजन्मदो भवति ।
निगदितयोगबलाबलमवलोक्य विनिश्चयो वाच्यः ॥ १२॥
॥ इति लघुजातके गर्भाधानाध्यायः पञ्चमः ॥
अथ सूतिकाध्यायः ॥ ६॥
गुरुशशिरवयः सत्त्वं रजः सितग़्यौ तमोऽर्कसुतभौमौ ।
एतेऽन्तरात्मनि स्वां प्रकृतिं जन्तोः प्रयच्छन्ति ॥ १॥
सत्त्व रजस्तमो वा त्रिंशांशे यस्य भास्करस्तादृक् ।
बलिनः सदृशी मूर्तिर्बुध्वा वा जातिकुलदेशान्॥ २॥
पूर्वविलग्ने यादृक् नव भागस्तादृशी भवति मूर्तिः ।
यो वा ग्रहो बलिष्ठस्तत्काले तादृशी वाच्या ॥ ३॥
चन्द्रे लग्नमपश्यति मध्ये वा शुक्रसौम्ययोश्चन्द्रे ।
जन्म परोक्षस्य पितुर्य्मोदये वा कुजे वाऽस्ते ॥ ४॥
laghujAtaka.pdf 7
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
अथ अरिष्टाध्यायः ॥ ७॥
षष्टेऽष्टमेऽपि चन्द्रः सद्यो मरणाय पापसंदृष्टः ।
अष्टाभिः शुभदृष्टो वर्षैर्मश्रिस्तदर्धेन ॥ १॥
शशिवत्सौम्याः पापैर्वक्रिभिरवलोकिता न शुभदृष्टाः ।
मासेन मरणदाः स्युः पापजितो लग्नपश्चास्ते ॥ २॥
राश्यन्तस्थैः पापैः सन्ध्यायां हिममयूखहोरायाम्।
मृत्युः प्रत्येलस्थैः केन्द्रेषु शशाङ्कपापैश्च ॥ ३॥
चक्रपाक्पश्चार्द्धे पापशुभैः कीटभोदये मृत्युः ।
8 sanskritdocuments.org
अथ अरिष्टभण्गाध्यायः ॥ ८॥
अथ अरिष्टभण्गाध्यायः ॥ ८॥
सर्वानिमानतिबलः स्फुरदंशुजालो
लग्नस्थितः प्रशमयेत्सुरराजमन्त्री ।
एको बहूनि दुरितानि सुदुस्तराणि
भक्त्या प्रयुक्त इव शूलधरप्रणामः ॥ १॥
लग्नाधिपोऽतिबलवानशुभैरदृष्टः
केन्द्रस्थितैः शुभखगैरवलोक्यमानः ।
मृत्युं विधूय विदधाति शुदीर्घमायुः
सार्द्धं गुणैर्बहुभिरूर्जितया च अक्ष्म्या ॥ २॥
लग्नादष्टमवर्त्यपि बुधगुरुभार्गवदृकाणगश्चन्द्रः ।
laghujAtaka.pdf 9
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
10 sanskritdocuments.org
अथ दशान्तर्दशाध्यायः ॥ १०॥
अथ आयुर्दयाध्यायः ॥ ९॥
राश्यंशकला गुणिता द्वादशनवभिर्ग्रहस्य भगणेभ्यः ।
द्वादसहृतावशेषेऽब्दमासदिननाडिकाः कपशः (कृपशः) ॥ १॥
होरादायोऽप्येवं बलयुक्ताऽन्यानि राशितुल्यानि ।
वर्षाणि सम्प्रयच्छत्यनुपाताच्चांशकादिफलम्॥ २॥
वर्गोत्तमस्वराशिद्रेष्काणनवांशके सकृद्द्विगुणम्।
वक्रोच्चयोस्त्रिगुणितं द्वित्रिगुणत्वे सकृत्रिगुणम्॥ ३॥
त्रंशमवक्रो रिपुभे नीचेऽर्घ सूर्यलुप्तकिरणश्च ।
क्षपयति स्वायुर्दायान्नास्तं यातौ राविजशुक्रौ ॥ ४॥
सर्वार्धत्रिचतुर्थेन्द्रियर्तुभागान्व्ययाद्धरन्त्यशुभाः ।
सन्तोऽर्धमतो वामं बलवानेकर्क्षगेष्वेकः ॥ ५॥
इति लघुजातके आयुर्दायाध्यायः नवमः ॥
अथ दशान्तर्दशाध्यायः ॥ १०॥
शोध्यक्षेपविशुद्धः कालो यो येन जीविते दत्तः ।
स विचिन्त्या तस्य दशा स्वदशासु फलप्रदाः सर्वे ॥ १॥
लग्नार्कंशशाङ्कानां यो बलवां स्तदृशा भवेत्प्रथमा ।
तत्केन्द्रपणफरापोक्लिमगतानां बलाच्छेषाः ॥ २॥
मित्रोच्चस्वगृहाम्शोपगतानां शोभना दशाः सर्वाः ।
स्वोच्चाभिलाषिणमपि न तु कथितविपर्ययस्थानाम्॥ ३॥
होरादशा दृकाणैः पूजितमध्याधमा चरे क्रमशः ।
द्विशरीरे विपरीता स्थिरे तु पापेष्टमध्यफला ॥ ४॥
laghujAtaka.pdf 11
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
अथाष्टकवर्गाध्यायः ॥ ११॥
केन्द्रायाष्टद्विनवस्र्वकः स्वादार्किभौमतश्च शुभः ।
षट्सप्तान्त्येषु सितात्षडायधीधमर्गो जीवात्॥ १॥
उपचयगोऽर्कश्चन्द्रादुपचयनवमान्त्यधीगतः सौम्यात्।
लग्नादुपचयबन्धुव्ययस्थितः शोभनः प्रोक्तः ॥ २॥
शश्युपचयेषु लग्नात्साद्यमुनिः स्वात्कुजात्वनवधीषु ।
सूर्यत्साष्टस्मरगस्त्रिषडायसुतेषु सूर्यसुतात्॥ ३॥
ज्ञात्केन्द्रत्रिसुतायाष्टगो गुरोर्व्ययायमृत्युकेन्द्रेषु ।
त्रिचतुःसुतनवदशमद्युनायगश्चन्द्रमाः शुक्रात्॥ ४॥
भौमः स्वादायस्वाष्टकेन्द्रगस्त्र्यायषट्सुतेषु बुधात्।
जीवादृशाय-शत्रु-व्ययेष्विनादुपचय-सुतेषु ॥ ५॥
उदयादुपचयतनुषु त्रिषडायेष्विन्दुतः समो दशमः ।
भृगुतोन्त्यषडष्टाय्ष्वसितात्केन्द्रायनववसुषु ॥ ६॥
सौम्योऽन्त्यषण्णवायात्मजेश्विनात्स्वात्त्रितनुदशयुतेषु ।
चन्द्राद्द्विरिपुदशायाष्टसुखगतः सादिषु विलग्नात्॥ ७॥
प्रथमसुखायद्विनिधनधर्मेषु सितात्त्रिधीसमेतेषु ।
साशास्मरेषु सौरारयोर्व्ययायरिपुवसुषु गुरोः ॥ ८॥
जीवो भौमाद्द्वयायाष्टकेन्द्रगोऽर्कात्सधर्मसहजेषु ।
स्वात्सत्रिकेषु शुक्रान्नवदशलाभस्वधीरिपुषु ॥ ९॥
शशिनः स्वरत्रिकोणार्थलाभगस्त्रिरिपुधीव्ययेषु यमात्।
12 sanskritdocuments.org
अथ प्रकीर्णाध्यायः ॥ १२॥
अथ प्रकीर्णाध्यायः ॥ १२॥
राविवर्ज्यं द्वादश्गैरनफा चन्द्राद्द्वितीयगैः सुनफा ।
उभयस्थितैर्दुरुधरा केमद्रुमसंज्ञकोऽतोऽन्यः ॥ १॥
सच्छिलं विषयसुखान्वितं प्रभु ख्यातियुक्तमनफायाम्।
सुनफयां धीधनकिर्तितयुक्तशात्मार्जितैश्वर्याम्॥ २॥
बहुभृत्यकुटुम्बारम्भं सुखभोगान्वितं च दौर्धरिके ।
भृतकं दुखितमधनं जात केमद्रुमे विद्यात्॥ ३॥
भौमः शूरश्चण्डो महाधनो ज्ञानवान्बुधो निपुणः ।
ऋद्धः शुक्रः सुखितो गुरुर्गुणाढ्यो नृपतिपूज्यः ॥ ४॥
बह्वारम्भः सौरिर्बहुभृत्यः पूजितो गुणैर्विद्धः
एषां गुणैः समगुणा ज्ञेया योगोद्भवाः पुरुषाः ॥ ५॥
सूर्याद्द्वितीयमृक्षं विशेस्थानं प्रकीर्तितं यवनैः ।
तच्चेष्टग्रहयुक्तं जन्मनि चेष्टासु च विलग्नम्॥ ६॥
laghujAtaka.pdf 13
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
अथ राशिशीलनिरुपणम्
अस्थिरविभूतिशित्रं चलनमटनं स्खलितनियममपि चरभे ।
स्थिरभे तद्विपरीतं क्षमान्वितं दीर्घसूत्रं (दीर्घसून्नं) च ॥ १॥
द्विशरीरे त्यागयुतं कृतज्ञमुत्साहितं विविधचेष्टम्।
ग्राम्यारण्यजलोद्भवराशिषु विद्याच्च तच्छीलान्॥ २॥
क्षेत्राधिपसन्दृष्टे शशिनि नृपस्तत्सुहृद्भिरापि धनवान्।
द्रेष्काणांशपैर्वा प्रायः सीम्यैः शुभं नान्यैः ॥ ३॥
पुष्णन्ति शुभा भावान्मूयार्दीन्घ्नन्ति संस्थिताः पापाः ।
सौम्याः षष्ठेऽरिष्णाः सर्वेऽरिष्टा व्ययाष्टमगाः ॥ ४॥
कर्कवृषाजोपगते चन्द्रे लग्ने धनी सुरूपश्च ।
14 sanskritdocuments.org
अथ नाभसयोगाध्यायः ॥ १३॥
अथ नाभसयोगाध्यायः ॥ १३॥
चर्भवनादिषु सर्वैराश्रयजा रज्जुमुसलयोगाः ।
ईर्ष्युमानी धनवान्क्रमेण कुलविश्रुताः सर्वे ॥ १॥
laghujAtaka.pdf 15
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
16 sanskritdocuments.org
अथ निर्याणाध्यायः ॥ १५॥
अथ स्त्रीजातकाध्यायः ॥ १४॥
त्रीपुंसोर्जन्मफलं तुल्यं कितत्वत्र लग्नचन्द्रस्थम्।
तद्बलयोगाद्वपुराकृतिश्च सौभग्यमस्तमयात्॥ १॥
युग्मर्क्षे लग्नेन्द्वोः प्रकृतिस्था रूपशीलगुणयुक्ता ।
ओजे पुरूषाकारा दुःशीला दुःखिता चैव ॥ २॥
अबले सप्तमभवने सौम्येक्षणवर्जिते च कापुरूषः ।
भव्ति पतिश्चरभेऽस्ते प्रवासशीलो भवेद्भ्रान्ती ॥ ३॥
बाल्ये विधवा भौमे पतिसन्त्यक्ता दिवाकरेऽस्तस्थे ।
सौरे पापैदृष्टे कन्येव जारं समुपयाति ॥ ४॥
सितकुजजीवेन्दुसुतैर्बलिभिर्लग्ने समश्च यदि राशिः ।
स्त्री ब्रह्मवादिनी स्यात्सुशास्त्रकुशला प्रतीता सा ॥ ५॥
पुञ्जन्मफलं यद्यन्न घटति वनितासु तत्तासाम्।
वक्तव्यं राज्याद्यं वृषणविनाशादि वा पापं ॥ ६॥
इति लघुजातके स्त्रीजातकाध्यायः चतुर्दशः ।
अथ निर्याणाध्यायः ॥ १५॥
सूर्यादिभिर्निधनगैर्हुतवहहुसलिलायुधज्ववरामवजः ।
क्षुत्तृट्कृतश्च मृत्युः परदेशे नैधने चरभे ॥ १॥
यो वा निधनं पश्यति बलवाम्स्तद्धातुकोपजो मृत्युः ।
लग्नात्त्र्यांशपतिर्वा द्वाविंशः कार्णं मृत्योः ॥ २॥
सुरपितृतिर्यङ्नरकान्गुरुरिन्दुसितावसृग्रवी ज्ञयमौ ।
रिपुरन्ध्रत्र्यंशकपा नयन्ति चाऽस्तारिनिधनास्थाः ॥ ३॥
षष्ठाष्टमकण्टकगो गुरुरुच्चो भवति मीनलग्ने वा ।
शेषैरबलैर्जन्मनि मरणे वा मोक्षगतिमाहुः ॥ ४॥
गुरुरुडुपतिशुक्रौ पूर्यभौमौ यमग़्यौ
विबुधपितृतिरश्चो नारकीयांश्च कुर्युः ।
laghujAtaka.pdf 17
॥ वराहमिहिराचार्यस्य लघुजातकम्॥
दिनकरशशिवीर्याऽधिष्ठितत्र्यंशनाथाः
प्रवरसमनिकृष्टास्तुङ्गह्वासादनूके ॥ ५॥
इति लघुजातके निर्याणाध्यायः पञ्चदशः ॥
अथ नष्टजातकाध्यायः ॥ १६॥
गोसिंहौ जितुमाष्टमौ क्रियतुले कन्यामृगौ च क्रमात्
संवर्ग्या दशकाष्टसप्तविषयैः स्वसंख्यागुणाः ।
जीवारास्फुजिदैन्दवाः प्रथमवच्छेषा ग्रहाः सौम्यव-
द्राशीनां नियतो विधिर्ग्रहयुतैः कार्या च तद्वर्गणा ॥ १॥
सप्ताहतं त्रिघनभाजितशेषमृक्षं
दत्वाऽथवा नव शिशोध्य नवाऽथवा स्यात्।
एवं कलत्रसहजात्मजशत्रुभेभ्यः
प्रष्टुर्वदेदुदयराशिवशेन तेषाम्॥ २॥
वर्षर्तुमासतिथयो द्युनिशं हयुडुनि
वेलोदयर्क्षनवभागविकल्पनाः स्युः ।
भूयो दशादिगुणिताः स्व्विकल्पभक्ता
वर्षादयो नवकदानविशोधनाभ्याम्॥ ३॥
विज्ञेया दशकेष्वब्दा ऋतुमासातथैव च ।
अष्टकेष्वपि मासार्ध तिथयश्च तथा स्मृताः ॥ ४॥
दिवारात्रिप्रसूतिं च नक्षत्रानयनं तथा ।
सप्तसङ्ख्येऽपि वर्गे तु नित्यमेवोपलक्षयेत्॥ ५॥
वेलामथ विलग्नं च होरामंशकमेव च ।
पञ्चकेषु विजानीयान्नष्टजातकसिद्धये ॥ ६॥
इति वराहमिहिराचार्यकृते लघुजातके नष्टजातकाध्यायः षोडशः ।
समाप्तोऽयं ग्रन्थः ।
18 sanskritdocuments.org
.. laghujAtakam ..
Searchable pdf was typeset using XeTeXgenerateactualtext feature of XƎLATEX 0.99996
on August 20, 2017
laghujAtaka.pdf 19