TehnoCAD d.o.o.

- Beograd strana 15

MINIMALNI ZAHTEVI PRI IZRADI I KONTROLI I KRITERIJUMI PRIHVATLJIVOSTI

1. ZAHTEVI ZA NIVO KVALITETA ZAVARENOG SPOJA B

1.1. Vrste zavarenih spojeva i šavova
U ovom nivou kvaliteta mogu se izvoditi sve vrste zavarenih spojeva sa provarom korena i sa provarom preseka.
1.2. Osnovni, dodatni i pomoćni materijali za zavarivanje
Zavareni spojevi u ovom nivou kvaliteta moraju biti izrađeni sa ispitanim osnovnim, dodatnim i pomoćnim materijalima i sa
dokazima o njihovom kvalitetu.
1.3. Priprema delova za zavarivanje
Rezanje i obrada stranica žleba se vrši mehaničkim i termičkim postupcima. Ručno rezanje i obrada stranica gorionikom se vrši
uz doradu površina. Dozvoljeno je rezanje makazama osnovnog materijala samo do 25 mm.
Površine elemenata u zoni spajanja moraju biti potpuno suve i čiste (metalno svetle). Metalne zaštitne prevlake i zaštitni
premazi (boje) moraju se pre zavarivanja ukloniti ukoliko utiču na kvalitet zavarenog spoja.
Priprema žleba mora da bude izvedena tako da budu zadovoljeni uslovi navedeni u tabeli.
1.4. Stručna osposobljenost zavarivača
Za izvođenje zavarenih spojeva mora biti proverena stručna osposobljenost zavarivača za zavarivanje osnovnog materijala iste
grupe kvaliteta i debljine sa odgovarajućim dodatnim materijalom, i to za one postupke i položaje zavarivanja koji se javljaju na
konstrukciji. Provera se obavlja prema standardu SRPS EN 287-1.
1.5. Radni uslovi i položaji za izvođenje zavarenog spoja
Zavareni spojevi u ovom nivou kvaliteta smeju se izvoditi na radnom prostoru zaštićenom od padavina, vetra, niskih
temperatura i sl.
Zavareni spojevi moraju se izvoditi u najpovoljnijem položaju zavarivanja, što se postiže, u zavisnosti od vrste konstrukcije,
upotrebom pomoćnih alata i uređaja.
1.6. Zahtevi u izradi
1.6.1. Postavljanje elemenata u položaj za zavarivanje vrši se alatima i uređajima ili pripojnim zavarima. Uslovi za uvršćivanje
pripojnih zavara u šav dati su u tabeli.
1.6.2. Koren šava mora biti izveden tako da budu zadovoljeni kriterijumi utvrđeni srpskim standardom SRPS ISO 5817.
1.6.3. Početak i završetak šava moraju biti bez grešaka.
1.6.4. Površine osnovnog materijala u blizini šava ne smeju se oštetiti električnim lukom ili na drugi način.

NIVO KVALITETA ZAVARENOG ŠAVA B

USLOVI ZA UKLJUČIVANJE PRIPOJNIH ZAVARA U
ŠAV
sučeoni ugaoni, ukrsni i ostali
Pripoje su izveli zavarivači proverene stručne sposobnosti za
Obavezno Obavezno
određenu klasu
Postupak i parametri za zavarivanje odgovaraju tehnološkom
Obavezno Obavezno
postupku
Proveren dodatni i pomoćni materijal Obavezno Obavezno
Predgrevanje, ukoliko se zahteva za zavarivanje šava Obavezno Obavezno
Dužina pripoja je veća ili jednaka 50 mm Obavezno Obavezno
Ostali tehnološki uslovi kao za zavarivanje šava Obavezno Obavezno
Krajevi pripoja su obrađeni radi izvođenja nastavka šava Obavezno Obavezno
Kontrola pripoja Obavezno Obavezno

NIVO KVALITETA ZAVARENOG SPOJA B

ZAHTEVI U ODNOSU NA ŽLEBOVE ZA ZAVARIVANJE
sučeoni ugaoni, ukrsni i ostali

Minimalni zahtevi za kontrolu kvaliteta stranica žleba dobijenih MK ili PK izuzev za niskougljenične nelegirane čelike debljine
termičkim postupcima rezanja manje od 25 mm

Obostrani zavar e≤ 0,10 T; emax = 2 mm -

Smaknuće
elemenata Jednostrani zavar e≤ 0,10 T; emax = 2 mm -
istih debljina
Zavar na cevima e≤ 0,50 T; emax = 2 mm -

Zazori između elemenata u ugaonim i ukrsnim spojevima T/10 max. 1 mm (T - debljina materijala)

Zazori između elemenata u preklopnim spojevima 0,0 do 0,2 mm

TehnoCAD d.o.o. – Beograd strana 16

MINIMALNI ZAHTEVI PRI IZRADI I KONTROLI I KRITERIJUMI PRIHVATLJIVOSTI

NIVO KVALITETA ZAVARENOG ŠAVA B

KRITERIJUMI PRIHVATLJIVOSTI LICA I NALIČJA
(500)
sučeoni ugaoni, ukrsni i ostali

Dozvoljena dubina D1 i dužina L1 ivičnih zajeda koje nije (Granična vrednost h ≤ 0,5 mm, prema SRPS ISO 5817)
potrebno obrađivati (5011 i 5012) D1 ≤ 0,03 T; D1 ≤ 0,05 mm; L1 ≤ 2 T; L1 ≤ 0,1 L

Dozvoljeno udubljenje kod sučeonih spojeva, odnosno umanjenje (Gran. vred. h ≤ 0,05 T; max. 0,5 mm, prema SRPS ISO 5817)
širine preseka kod ugaonih, krstastih i ostalih spojeva U i njihova U ≤ 0,05 T; U ≤ 0,5 mm; Lu ≤ 4 T; Lu ≤ 0,1 L
dužina Lu (prelaz mora biti blag) (509)

Dozvoljeno nadvišenje N1 kod sučeonih spojeva i N2 kod ugaonih, (h ≤ 1 + 0,1 b ; max. 5 mm) (h ≤ 1 + 0,1 b ; max. 3 mm)
ukrsnih i ostalih spojeva (502 i 503) N1 ≤ 1 + 0,10 B N2 ≤ 1 + 0,15 D

T - debljina materijala; L - dužina šava; B - širina lica šava; D - debljina ugaonog šava
Napomena:
1. Ukoliko se umanjenja preseka jave sa lica i naličja u istom predelu, navedene dozvoljene vrednosti dubine su zbirne;
2. Brojevi grešaka dati su prema srpskom standardu za klasifikaciju grešaka u zavarenim spojevima, SRPS. C.T3.020.

KRITERIJUMI PRIHVATLJIVOSTI KVALITETA

NIVO KVALITETA ZAVARENOG SPOJA B
ZAVARENIH SPOJEVA

Oznaka greške (SRPS C.T3.020) Naziv greške sučeoni ugaoni, ukrsni i ostali

100 Prsline Nisu dozvoljene

200 Poroznost i gasni mehurovi L ≤ 0,2 T; max. 4 mm

300 Uključci L ≤ 0,2 T; max. 4 mm

401 Nalepljivanje Nije dozvoljeno

402 Nedostatak provara Nije dozvoljen

Zbir projekcija grešaka na ravan upravljenu na smer najvećih

glavnih napona na dužinu 100 mm ili 5 T (uzima se veće) 3%

Izračunavanje površine greške: za gasne mehurove F = (D2 ∙ π) / 4, za ostale greške F = L2

T - debljina materijala; D - prečnik gasnog mehura; L - najveća dimenzija greške (prečnik, širina ili dužina)
Napomena:
1. Pojedinačne greške su greške čije je međusobno rastojanje veće od 20-tostruke veličine veće greške;
2. Greške u nizu su greške čije je međusobno rastojanje manje od 20-tostruke, a veće od 8-struke veličine veće greške;
3. Greške u gnezdu su greške čije je međusobno rastojanje manje od 8-struke veličine veće greške.

NIVO KVALITETA ZAVARENOG SPOJA B

ZAHTEVI ZA VRSTU I OBIM KONTROLE BEZ
RAZARANJA
sučeoni ugaoni i ukrsni

Vizuelna i dimenziona kontrola geometrije šava sa strane lica i

100 % 100 %
korena, ako je pristupačan

Magnetna kontrola (MK) zavarenih spojeva od feromagnetnih

materijala, uključujući 20 mm sa svake strane, ili penetrantska
100 %
kontrola (PK) zavarenih spojeva od neferomagnetih i
feromagnetnih materijala

Ultrazvučna kontrola u pojasu širine ravne debljini materijala, a

70 % 70 %
najmanje 20 mm sa svake strane, ili radiografska kontrola

Napomena:
1. Procenat kontrole se udvostručuje kod svih parcijalnih pregleda ako se otkriju nedozvoljene greške, i to sve do 100%, a kod
otkrivanja prslina 100%. Posle otklanjanja grešaka kontrola tih mesta se ponavlja;
2. Metode kontrole bez razaranja moraju da imaju takvu osetljivost da se mogu identifikovati granične veličine grešaka.
Korišćeni standardi: SRPS C.T3.010, SRPS M.E2.159, SRPS ISO 5817, SRPS ISO 10042 i SRPS C.T3.020.