CÁC KẾT QUẢ

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ

SỐ 25 - THÁNG 10/2020 Website: http://tapchicongthuong.vn

 TỔNG BIÊN TẬP
ThS. Đặng Thị Ngọc Thu
ĐT: 0968939668
PHÓ TỔNG BIÊN TẬP
Ngô Thị Diệu Thúy
ĐT: 024.22218228 - 0903223096
Phạm Thị Lệ Nhung
ĐT: 0912.093191
CÁC KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TÒA SOẠN
Tầng 8, số 655 Phạm Văn Đồng,
VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ Bắc Từ Liêm, Hà Nội.
Ban Trị sự - ĐT: 024.22218238
Fax: 024.22218237
SỐ 25 - THÁNG 10/2020
Ban Thư ký - Xuất bản
Website: http://tapchicongthuong.vn
ĐT: 024.22218230
Ban Truyền thông - ĐT: 024.22218239
Ban Chuyên đề - ĐT: 024.22218229
Ban Phóng viên - ĐT: 024.22218232
HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP Trung tâm Thông tin Đa phương tiện
ĐT: 024.2221 8231
TS. Trần Tuấn Anh
Email: online@tapchicongthuong.vn
GS.TS. Trần Thọ Đạt
GS.TS. Trần Văn Địch
VĂN PHÒNG ĐẠI DIỆN PHÍA NAM
GS.TS. Nguyễn Bách Khoa
Số 12 Nguyễn Thị Minh Khai, P. Đa Kao,
GS.TSKH. Đỗ Ngọc Khuê Q. 1, TP. Hồ Chí Minh
GS.TSKH. Bành Tiến Long ĐT: (028) 38213488 - Fax: (028) 38213478
GS.TSKH. Nguyễn Xuân Quỳnh Email: vpddpntapchicongthuong@gmail.com

GS.TS. Đinh Văn Sơn

GS.TSKH. Trần Văn Sung Giấy phép hoạt động báo chí số:
60/GP-BTTTT
GS.TS. Lê Văn Tán
Cấp ngày 05/3/2013
GS. TS. Phạm Minh Tuấn Trình bày: Tại Tòa soạn
GS.TSKH. Đào Trí Úc In tại Công ty CP Đầu tư và
GS.TSKH. Đặng Ứng Vận Hợp tác quốc tế

GS.TS. Võ Khánh Vinh Giá 250.000 đồng

Website: www.tapchicongthuong.vn
 muïC luïC
Contents
ISSN: 0866-7756 số 25 - Tháng 10/2020

luật
TẠ VĂN KHôI
Pháp luật về xử lý nước thải trong khu công nghiệp ở Việt Nam
Laws on the treatement of wastewater in industrial zones .............................................................................................8
NGuyễN THị NHẬT LINH - PHAN TuấN Ly
Câu mơ hồ trong văn bản pháp luật Việt Nam: Nghiên cứu từ chương I trong Luật Doanh nghiệp
Vague sentences in Vietnamese statutes: Reviewing the Chapter I of Vietnam’s Law on Enterprises ...............................13
NGuyễN SơN
Bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước
Ensuring the right to access information of people in the operation of state administrative agencies in Vietnam...............19
NGuyễN TrườNG THọ - DANH Pì SácH
Trường hợp ly hôn với người đã bị tòa án tuyên bố mất tích - Thực tiễn áp dụng và kiến nghị hoàn thiện pháp luật
Divorcing a spouse who have been declared missing by the court: Pracital enforcement and recommendations
to perfect related legal provisions...............................................................................................................................28
NGuyễN ĐìNH PHONG - NGuyễN THị THu THủy
Nâng cao tính chính xác của bản án, quyết định của Tòa án để đảm bảo tiếp cận công lý trong tố tụng dân sự
Improving the accuracy of court judgements and decisions to ensure the access to justice during
the resolve of civil cases............................................................................................................................................34
NGuyễN NGọc QuyÊN
Quyền rút khỏi hợp đồng của người tiêu dùng trong thương mại điện tử
The right of withdrawal of consumers when taking part in online transactions ...............................................................40
LÊ VĂN GấM
Quản lý nhà nước về phòng, chống ma túy - Từ thực tiễn tỉnh Bình Dương
The role of state management in drug prevention and control from practical perspectives in Binh Duong Province...........44

kinh tế
TrầN BìNH KHáNH - BùI VĂN TrịNH
Hiệu quả tài chính của các mô hình sản xuất nông nghiệp trên vùng xâm nhập mặn
tại huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang
The financial efficiency of farming models which are applied in zones affected by saltwater instruction
in Go Quao District, Kien Giang Province.....................................................................................................................48
TĂNG THị BÍcH HIềN - NGuyễN HOàNG MINH
Giảm chi phí logistics: Thách thức lớn cho các công ty logistics Việt Nam
Reducing the logistics costs: A difficult challenge for logistics firms in Vietnam ..............................................................56
PHẠM Quốc HuâN
Tính toán khoảng cách vỡ nợ của các doanh nghiệp ngành Thép trên thị trường chứng khoán Việt Nam
Determining the insolvency gap of listed steel firms in Vietnam ....................................................................................62
MAI THàNH cHuNG
Đánh giá thực trạng chính sách thu hút đầu tư của tỉnh Hà Nam - Nghiên cứu qua điều tra xã hội học
Evaluating the effectiveness of Ha Nam Province’s investment attraction policies through sociological surveys .................68
LÊ THị THÚy
Hiệp định CPTPP: Cơ hội và thách thức đối với kinh tế du lịch ở Việt Nam hiện nay
The CPTPP: Opportunities and Challenges for the development of tourism economy in Vietnam .....................................75
NGuyễN THàNH côNG - NGuyễN THị ĐàO - NGuyễN THị NGọc LINH - NGuyễN MINH HùNG
Tăng trưởng kinh tế và sức khỏe khu vực Đông Nam Á
The correlation between economic growth and health in Southeast Asia .......................................................................79
NGuyễN GIA NINH
Đổi mới đột phá trong doanh nghiệp - Một góc nhìn tri thức
Innovation in enterprises from knowledge perspectives ...............................................................................................86
PHÍ THị THu HươNG
Thực trạng thu hút vốn FDI vào công nghiệp hỗ trợ ngành May mặc Việt Nam
The current FDI inflows into the supporting industries for the garment industry in Vietnam............................................92
TruONG NAM TruNG
Institutional improvements for digital economy for the development in Vietnam
Hoàn thiện thể chế để phát triển kinh tế số tại Việt Nam .............................................................................................99

Quản trị - Quản lý

NGuyễN THANH LâM - cAO NGuyễN Quốc NHã
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Trung tâm Dịch vụ công ích thành phố Biên Hòa
Improve the human resource quality of the Center of Public Services of Bien Hoa City .................................................105
NGuyễN TấN ĐẠT - HuỳNH THANH NHã
Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định của khách hàng chọn dịch vụ đăng kiểm tại
Trung tâm Kiểm định kỹ thuật phương tiện thiết bị giao thông thủy bộ Cần Thơ
Factors affecting the decisions of customers when choosing the registration service provided by Can Tho Center
for Technical Inspection of Land and Waterway Transport ..........................................................................................114
ĐOàN THị HỒNG ANH
Biện pháp giảm khí thải carbon trong hoạt động vận tải của logistics xanh thành phố
Solutions for reducing carbon emissions in the freight transport of green logistics activities
operating in urban areas..........................................................................................................................................121
NGuyễN HOàI NHâN - Vũ THịNH TrườNG
Phát triển hoạt động du lịch sinh thái vùng du lịch Đông Nam bộ
Developing the ecotourism in the South-eastern region, Vietnam ...............................................................................125
PHẠM NGọc KHANH - PHẠM VĂN ĐịNH - NGuyễN THị HỒNG HẠNH
Đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng về nhà ở xã hội và dịch vụ hỗ trợ của Trung tâm Quản lý
và Phát triển nhà ở trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Assessment of the satisfaction of customers with the social housing and support services of the Center
for Housing Management and Development of Ba Ria - Vung Tau Province..................................................................133
BùI THị THu Hà
Thực trạng thương lượng tập thể tại các doanh nghiệp may ở Việt Nam hiện nay
The current situation of collective bargaining at Vietnamese garment enterprises ........................................................140
LÊ Bá KHáNH TrìNH
Luận bàn về năng lực Chủ tịch phường ở Thành phố Hồ Chí Minh
Discussing the capacity and the competency of the position of chairman of ward-level People’s Committee
in Ho Chi Minh City..................................................................................................................................................147
ĐặNG MINH LÊ - Hà Vũ SơN
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả làm việc của nhân viên ngành Du lịch ở thành phố Cần Thơ
Factors affecting the performance of tourism employees working in Can Tho City ........................................................152
NGuyễN VĂN TìNH
Một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực trên địa bàn huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương
Some solutions to improve the quality of human resources of Dau Tieng District, Binh Duong Province .........................159
HOàNG THANH LIÊM
Nghiên cứu phát triển sản phẩm du lịch đặc thù của tỉnh Bình Thuận
A study on the development of specific tourism products in Binh Thuan Province ........................................................165
cầM VĂN ĐôNG - NGuyễN THị DươNG NGA
Nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công tại UBND huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La
Improving the quality of public services provided by the People’s Committee of Phu Yen District, Son La Province..........178
NGuyễN VIỆT DũNG - NGuyễN THị DươNG NGA
Giải pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La
Solutions to strengthen Quynh Nhai District’s state management in agricultural land....................................................184
TÒNG XuâN TrườNG - NGuyễN THị DươNG NGA
Giải pháp tăng cường quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước
của huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La
Solutions to enhance the management of capital construction investment from state budget
of Quynh Nhai District, Son La Province ....................................................................................................................190
VĂN QuANG ĐịNH
Một số giải pháp nhằm giảm số hộ nghèo trên địa bàn huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương
Some solutions for reducing the poor households of Bau Bang District, Binh Duong Province........................................196
Vũ VĂN ĐôNG
Khảo sát sự hài lòng của khách du lịch đối với hoạt động du lịch sinh thái ở suối nước nóng Bình Châu,
tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Assessing the satisfaction of visitors with the eco-tourism activities of Binh Chau hot springs eco resort,
Ba Ria - Vung Tau Province ......................................................................................................................................202
NGô THị NGọc ANH
Hiệu quả hoạt động của mô hình hợp tác xã kiểu mới ở nước ta hiện nay
The performance of new cooperatives in Vietnam......................................................................................................207
NGuyễN NGọc DIỆP - cAO THị THắM - cHâu MINH TuấN
Du lịch và công tác bảo tồn di sản văn hóa Khmer Nam bộ tại Trà Vinh: Bài học kinh nghiệm từ các quốc gia
Tourism and the conservation of Khmer’s cultural heritages in Tra Vinh Province:
Lessons from international experience ......................................................................................................................213
NGuyễN VĂN á - ĐàO Duy HuâN
Các yếu tố ảnh hưởng đến động lực làm việc của người lao động tại Công ty Cổ phần Bia - Nước giải khát
Sài Gòn - Tây Đô
Factors affecting the work motivation of employees working for Saigon - Tay Do Beer - Beverage
Joint Stock Company ...............................................................................................................................................221
PHẠM VĂN ĐỨc - ĐặNG THị THu TrANG - NGuyễN THị BÍcH NGuyỆT
Kinh doanh máy bơm nước tiêu chuẩn thời kỳ hậu Covid-19: Cơ hội, thách thức và hàm ý cho doanh nghiệp
Standardized water pump business in the post-Covid-19 period: Opportunities, challenges and implications ..................227
MAI THị KIM OANH
Mô hình đối tác công tư (PPP) - Kênh huy động vốn quan trọng để xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ
tại thành phố Hồ Chí Minh
The public-private partnership (PPP) model – The important investment mobilization for the development
of Ho Chi Minh City’s road-traffic infrastructure..........................................................................................................233
NGuyễN PHAN THu HằNG - NGuyễN THị HỒNG VâN
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết với tổ chức của công chức, viên chức, người lao động tại
Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng thành phố Hồ Chí Minh
Factors affecting the organisational commitment of civil servants, officials and employees working
for the Ho Chi Minh City’s Department of Standards, Metrology and Quality ................................................................239
NGuyễN THANH LâM - PHẠM ĐàO NGọc THảO
Sự tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng của hộ gia đình tại Làng Văn hóa du lịch Khmer - Trà Vinh
The participation of households in community-based tourism activities att the Khmer Village
of Tourism and Culture in Tra Vinh Province ..............................................................................................................246
HOàNG Quốc THắNG
Xây dựng công thức tính bổ sung cho một số bảng biểu trong các báo cáo khoa học và tài liệu tra cứu
Building supplemental formulas for some tables in scientific reports or scholarly documents .........................................253
Đỗ KHáNH NĂM - Đỗ HuyềN MAI
Một số giải pháp nhằm thu hút khách du lịch tới điểm đến Huế và Đà Nẵng
Some solutions for attracting toursists tto Hue City and Da Nang City .........................................................................259
Võ ĐỨc TâM - Võ VĂN BảN
Dự báo và biện pháp cho ngành Du lịch Việt Nam trong và sau đại dịch Covid-19
Predicting impacts of the Covid-19 pandemic on Vietnam’s tourism industry and solutions
for the post-pandemic period ...................................................................................................................................269
HOàNG XuâN HIỆP - Võ THị LAN HươNG
Mô hình ứng dụng lean tại doanh nghiệp ngành May trong bối cảnh chuyển đổi theo công nghệ số
Lean manufacturing model for garment companies in the context of the digital industrial transformation ......................276
NGuyễN THị HảI yếN - TrầN NAM THuầN
Thực trạng giải quyết việc làm cho lao động nông thôn tại huyện Đắk GLong, tỉnh Đắk Nông
The current situation of creating jobs for rural labors in Dak Glong District, Dak Nong Province ....................................283
NGô QuANG HuâN - NGuyễN THANH LâM - LÊ THị KIều ANH
Giải pháp đảm bảo công bằng dịch vụ trong ngành Du lịch Việt Nam
Solutions to ensure service equity in Vietnam’s tourism industry .................................................................................290
Vũ THị LAN
Tăng cường quản lý nhà nước nhằm thu hút FDI thế hệ mới ở Việt Nam hiện nay
Enhancing the state management in order to attract more new-generation FDI into Vietnam .......................................296
NGuyễN ĐìNH NHẬT Vy
Tầm quan trọng của thương mại điện tử đối với ngành hàng tiêu dùng nhanh
The important role of e-commerce for the FMCG industry in Vietnam..........................................................................300

kinh DOAnh
NGuyễN THANH Vũ - VĂN THị VàNG
Hình ảnh điểm đến tác động sự hài lòng của du khách đến thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang
The impact of destination image on the satisfaction of tourists when they visit My Tho City, Tien Giang Province ...........306
HỒ XuâN TIếN
Thang đo lường kết quả kinh doanh theo cách tiếp cận dữ liệu sơ cấp: Trường hợp nghiên cứu doanh nghiệp cổ phần hóa
Business performance measurement by using the primary data approach:
Case study of privatized enterprises .........................................................................................................................314

tài chính - ngân hàng - bảO hiểm

TrầN THI
̣ THu HươNG - PHước MINH HIÊP
Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng lại dịch vụ thanh toán bằng thẻ ATM của khách hàng
tại Agribank chi nhánh tỉnh Trà Vinh
Factors influencing the intention of customers to re-use ATM card payment services provided
by Agribank - Tra Vinh Province branch.....................................................................................................................314
NGuyễN QuANG MINH
Hiệu quả tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam: Trường hợp 5 ngân hàng thương mại Việt Nam
có giá trị thương hiệu cao năm 2020
The financial performance of Vietnamese commercial banks: Case study of TOP 5 Vietnamese commrcial bank brands
in 2020 according to Brand Finance..........................................................................................................................320
NGuyễN MẠNH HùNG - TẠ THu HỒNG NHuNG
Thực trạng hoạt động cho vay ngang hàng tại Việt Nam
The status quo of the P2P lending sector in Vietnam .................................................................................................326
Đỗ THị THục - NGuyễN MINH HẠNH
Giải pháp nào cho phát triển tài chính toàn diện ở Việt Nam hiện nay
Solutions for promoting financial inclusion in Vietnam ................................................................................................332
BùI TrầN Huy KHáNH
Thực tiễn phát triển phương thức thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam
The current development of cashless payment in Vietnam .........................................................................................337
NGuyễN THị THu HươNG - NGuyễN HỒ PHươNG cHI
Công ty tài chính Việt Nam: Cơ hội và thách thức hậu Covid
Financial companies in Vietnam: Opportunities and challenges in the post-Covid-19 period .........................................343
DIỆP THANH TùNG - LÊ THị THÚy LOAN
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của nhân viên đại lý thu bảo hiểm xã hội tự nguyện,
bảo hiểm y tế hộ gia đình tại Bảo hiểm xã hội huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang
Factors affecting the job satisfaction of agent staff who collect voluntary social insurance and household health
insurance premiums at Giong Rieng District’s Social Insurance Department, Kien Giang Province ..................................348
NGuyễN VĂN Vũ AN
Mối quan hệ giữa vốn tài chính và sự tồn tại của doanh nghiệp khởi nghiệp:
Nghiên cứu thực nghiệm tại tỉnh Trà Vinh
The relationship between financial capital and the existence of startups:
An experimental study in Tra Vinh Province...............................................................................................................355

kế tOán - kiểm tOán

NGuyễN cHâu HùNG TÍNH - HỒNG THị KIM THANH
Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Bệnh viện Sản Nhi Trà Vinh
Perfecting the accounting organization of Tra Vinh Obstetrics and Gynecology Hospital ................................................361
PHẠM MINH PHươNG
Ngành Kế toán cần chuẩn bị những gì để bắt nhịp với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Necessary knowledge and skill sets for students to catch up with Industry 4.0 ............................................................366
taïp chí coâng thöông

PhAÙP luAät veà xöû lyÙ nöôÙC thAûi

trong khu Coâng nghieäP ôû vieät nAm

l Taï Vaên Khoâi

toÙm tAÉt:
Baøi vieát naøy taäp trung phaân tích nhöõng quy ñònh phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong caùc khu
coâng nghieäp. Ñoàng thôøi, baøi vieát cuõng ñaùnh giaù quaù trình thöïc thi nhöõng quy ñònh phaùp luaät naøy
trong thöïc tieãn. Thoâng qua nhöõng phaân tích ñoù, taùc giaû ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän
phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp vaø naâng cao hieäu quaû thöïc thi.
töø khoùa: Nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp, xöû lyù nöôùc thaûi, khu coâng nghieäp.

1. Ñaët vaán ñeà
Phaùt trieån khu coâng nghieäp laø moät taát yeáu khaùch
quan trong boái caûnh chuyeån dòch cô caáu kinh teá,
taäp trung xöû lyù chaát thaûi, taïo vieäc laøm,… Tuy nhieân,
caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh trong trong khu
coâng nghieäp haøng ngaøy xaû thaûi moät löôïng nöôùc
thaûi raát lôùn. Neáu nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
khoâng ñöôïc xöû lyù kòp thôøi seõ daãn ñeán tình traïng oâ
nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng. Vì vaäy, vieäc
nghieân cöùu phaùp luaät trong lónh vöïc naøy vaø quaù
trình thöïc thi laø caàn thieát.
2. noäi dung
2.1. Khaùi nieäm phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi
trong khu coâng nghieäp
Vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
ñöôïc thöïc hieän töø khaâu giaûi phoùng maët baèng ñeán
khi khu coâng nghieäp ñi vaøo hoaït ñoäng. Tuy nhieân,
trong khuoân khoå baøi vieát naøy, taùc giaû chæ nghieân
cöùu phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong quaù trình
khu coâng nghieäp hoaït ñoäng.
Trong caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät chöa
coù quy ñònh chính thöùc khaùi nieäm xöû lyù nöôùc thaûi
hay xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp. Vì
vaäy, ñeå tìm hieåu khaùi nieäm xöû lyù nöôùc thaûi trong
khu coâng nghieäp, chuùng ta xuaát phaùt töø khaùi nieäm
xöû lyù chaát thaûi noùi chung. Theo quy ñònh Nghò
ñònh soá 38/2015/NÑ-CP ngaøy 24/04/2015 veà quaûn
lyù chaát thaûi vaø pheá lieäu: “Xöû lyù chaát thaûi laø quaù
trình söû duïng caùc giaûi phaùp coâng ngheä, kyõ thuaät
(khaùc vôùi sô cheá) ñeå laøm giaûm, loaïi boû, coâ laäp,
caùch ly, thieâu ñoát, tieâu huûy, choân laáp chaát thaûi vaø
caùc yeáu toá coù haïi trong chaát thaûi”1. Theo ñònh
nghóa naøy, chuùng ta thaáy raèng xöû lyù chaát thaûi laø
moät quaù trình loaïi boû nhöõng chaát ñoäc haïi ra khoûi
chaát thaûi ñaûm baûo khi chaát thaûi ñöôïc ñöa ra moâi
tröôøng khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Nhöõng
giôùi haïn cuûa caùc thoâng soá kyõ thuaät giuùp cho cô
quan quaûn lyù nhaø nöôùc xaùc ñònh ñöôïc chaát thaûi
ñaõ ñöôïc xöû lyù phuø hôïp hay chöa ñöôïc goïi laø quy
chuaån kyõ thuaät moâi tröôøng2.
Chaát thaûi coù ba daïng toàn taïi cô baûn laø: raùc thaûi,
khí thaûi vaø nöôùc thaûi. Tuy nhieân, söï phaân chia naøy
cuõng chæ mang tính chaát töông ñoái. Bôûi vì, thöïc teá
nhieàu khi raùc thaûi coù theå bò laãn trong nöôùc thaûi.
Trong khu coâng nghieäp, caùc doanh nghieäp trong
quaù trình saûn xuaát, kinh doanh thöôøng seõ thaûi ra
moät löôïng chaát thaûi töông ñoái lôùn. Neáu nhö löôïng
nöôùc thaûi naøy khoâng ñöôïc xöû lyù kòp thôøi seõ daãn ñeán
tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng. Phaùp
luaät laø coâng cuï quan troïng nhaát ñeå nhaø nöôùc quaûn
lyù vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp.

8 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
laø toång hôïp caùc quy phaïm phaùp luaät do cô quan nhaø
nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh nhaèm loaïi boû nhöõng
chaát ñoäc haïi trong nöôùc thaûi taïi caùc khu coâng
nghieäp ñaït quy chuaån kyõ thuaät moâi tröôøng.
2.2. Thöïc traïng phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi
trong khu coâng nghieäp vaø thöïc tieãn thi haønh taïi
Vieät Nam
Vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
tuaân thuû theo caùc quy ñònh trong caùc vaên baûn chuû
yeáu sau: Vaên baûn hôïp nhaát Luaät Baûo veä moâi tröôøng
soá 13/VBHN-VPQH ngaøy 04/07/2019, Thoâng tö soá
35/2015/TT-BTNMT ngaøy 30/06/2015 veà baûo veä
moâi tröôøng khu kinh teá, khu coâng nghieäp, khu cheá
xuaát, khu coâng ngheä cao, Nghò ñònh soá
38/2015/NÑ-CP ngaøy 24/04/2015 veà quaûn lyù chaát
thaûi vaø pheá lieäu, Nghò ñònh soá 40/2019/NÑ-CP
ngaøy 13/05/2019 söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa
caùc Nghò ñònh quy ñònh chi tieát, höôùng daãn thi haønh
Luaät Baûo veä moâi tröôøng, Nghò ñònh soá
82/2018/NÑ-CP quy ñònh veà quaûn lyù khu coâng
nghieäp vaø khu kinh teá. Traùch nhieäm xöû lyù nöôùc thaûi
trong khu coâng nghieäp thuoäc veà caùc chuû theå sau:
Thöù nhaát, traùch nhieäm cuûa chuû nguoàn nöôùc thaûi.
Chuû nguoàn nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp chuû
yeáu laø caùc doanh nghieäp thöïc hieän hoaït ñoäng saûn
xuaát, kinh doanh. Trong quaù trình hoaït ñoäng, cô sôû
saûn xuaát cuûa caùc chuû theå naøy thaûi ra moâi tröôøng
moät löôïng nöôùc thaûi nhaát ñònh. Theo noäi dung cuûa
caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät tröôùc ñaây, chuû cô
sôû saûn xuaát, kinh doanh trong khu coâng nghieäp coù
theå töï mình xaây döïng nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc
kyù hôïp ñoàng xöû lyù nöôùc thaûi vôùi chuû cô sôû kinh
doanh cô sôû haï taàng khu coâng nghieäp3. Tuy nhieân,
“töø ngaøy 01 thaùng 01 naêm 2020, caùc döï aùn ñaàu tö
thöù caáp môùi trong caùc khu coâng nghieäp phaûi ñaáu
noái vaøo heä thoáng xöû lyù taäp trung cuûa khu coâng
nghieäp”4. Vôùi nhöõng quy ñònh naøy, hieän nay, trong
caùc khu coâng nghieäp ôû nöôùc ta, vaán ñeà xöû lyù nöôùc
thaûi coù ba tröôøng hôïp nhö sau:
- Tröôøng hôïp 1: Nhoùm nhöõng cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi rieâng vaø töï
xöû lyù nöôùc thaûi ñaït quy chuaån kyõ thuaät;
- Tröôøng hôïp 2: Nhoùm nhöõng cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi rieâng nhöng
chæ xöû lyù nöôùc thaûi ban ñaàu vaø vaãn ñaáu noái vaøo heä
thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung;
Luaät
- Tröôøng hôïp 3: Nhoùm nhöõng cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh kyù hôïp ñoàng, ñaáu noái vaø heä thoáng xöû lyù
nöôùc thaûi taäp trung.
Quy ñònh trong Nghò ñònh soá 40/2019/NÑ-CP
ngaøy 13/05/2019 veà yeâu caàu khu coâng nghieäp phaûi
coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung phuø hôïp vôùi
coâng suaát hoaït ñoäng cuûa cô sôû saûn xuaát, kinh doanh
trong khu coâng nghieäp laø phuø hôïp vôùi thöïc tieãn cuûa
Vieät Nam hieän nay. Ñieàu ñoù giuùp cho cô quan nhaø
nöôùc coù thaåm quyeàn deã daøng hôn trong quaûn lyù
nöôùc thaûi do haïn cheá ñöôïc tình traïng phaûi kieåm tra
nhieàu doanh nghieäp. Tuy nhieân, phaùp luaät chöa coù
quy ñònh roõ raøng veà tröôøng hôïp doanh nghieäp ñang
coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi nhöng coù theå ñeán moät
thôøi ñieåm naøo ñoù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi bò hö
hoûng, xuoáng caáp vaø khoâng ñaùp öùng nhu caàu xöû lyù
nöôùc thaûi nöõa thì seõ phaûi xaây döïng nhaø maùy xöû lyù
nöôùc thaûi môùi hay phaûi kyù hôïp ñoàng vaø ñaáu noái
vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Ngoaøi ra,
nhöõng quy ñònh phaùp luaät chöa xaùc ñònh traùch
nhieäm cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh khi taêng
quy moâ saûn xuaát, kinh doanh phaûi taêng coâng suaát
cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi.
Chuû nguoàn nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
phaûi xöû lyù nöôùc thaûi ñaït quy chuaån kyõ thuaät moâi
tröôøng. Tuy nhieân, thöïc tieãn cho thaáy, coøn moät soá
khu coâng nghieäp maø chuû nguoàn thaûi xöû lyù nöôùc thaûi
chöa ñaït yeâu caàu hoaëc thaäm chí khoâng xöû lyù ñaõ xaû
thaúng ra moâi tröôøng. Nhöõng haønh vi ñoù ñaõ gaây oâ
nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng5. Phaùp luaät cuõng
quy ñònh veà tröôøng hôïp heä thoáng thu gom nöôùc
möa phaûi taùch rieâng vôùi heä thoáng thu gom nöôùc
thaûi6. Tuy nhieân, khoâng phaûi cô sôû saûn xuaát, kinh
doanh naøo trong khu coâng nghieäp cuõng thöïc hieän
nghieâm chænh quy ñònh naøy. Nhieàu cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh vaãn lôïi duïng trôøi möa ñeå xaû thaûi ra moâi
tröôøng. Coù nghóa laø caùc chuû theå naøy cho nöôùc thaûi
hoøa laãn vaøo nöôùc möa ñeå chaûy ra moâi tröôøng maø
chöa qua xöû lyù7.
Thöù hai, traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp kinh
doanh keát caáu haï taàng khu coâng nghieäp.
Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hieän haønh, doanh
nghieäp kinh doanh keát caáu haï taàng khu coâng
nghieäp phaûi xaây döïng nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi
taäp trung. Theo ñoù: “töø ngaøy 01 thaùng 01 naêm
2020, vieäc tieáp nhaän döï aùn ñaàu tö môùi vaøo khu
coâng nghieäp phaûi phuø hôïp vôùi khaû naêng tieáp
Soá 25 - Thaùng 10/2020 9
taïp chí coâng thöông
nhaän, xöû lyù nöôùc thaûi cuûa heä thoáng xöû lyù nöôùc
thaûi taäp trung”. Töùc laø, doanh nghieäp kinh doanh
keát caáu haï taàng khu coâng nghieäp phaûi xaây döïng
nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñaûm baûo xöû lyù ñöôïc heát
nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp ñaït quy chuaån
kyõ thuaät moâi tröôøng. Taïi nhieàu ñòa phöông caùc
khu coâng nghieäp ñaõ hoaøn thieän nhaø maùy xöû lyù
nöôùc thaûi taäp trung. Ví duï ñieån hình laø theo baùo
caùo cuûa UÛy ban nhaân daân thaønh phoá Haø Noäi, caùc
khu coâng nghieäp treân ñòa baøn cuûa thaønh phoá ñaõ ñi
vaøo hoaït ñoäng ñeàu coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi8.
Ñeå ñaûm baûo chaát löôïng hoaït ñoäng xöû lyù nöôùc
thaûi, phaùp luaät quy ñònh chuû ñaàu tö kinh doanh
keát caáu haï taàng khu coâng nghieäp phaûi coù boä phaän
chuyeân moân veà baûo veä moâi tröôøng vôùi soá löôïng
toái thieåu 3 ngöôøi vaø phaûi coù trình ñoä ñaïi hoïc trôû
leân thuoäc caùc chuyeân ngaønh veà quaûn lyù moâi
tröôøng; khoa hoïc, coâng ngheä, kyõ thuaät moâi
tröôøng; hoùa hoïc; sinh hoïc vaø coù toái thieåu 2 naêm
kinh nghieäm laøm vieäc trong caùc lónh vöïc moâi
tröôøng. Chuû ñaàu tö kinh doanh haï taàng khu coâng
nghieäp phaûi coù coâng trình baûo veä moâi tröôøng vaø
phaûi vaän haønh thöôøng xuyeân, lieân tuïc, baûo ñaûm
dieän tích caây xanh trong khu coâng nghieäp theo
quy ñònh9.
Thöù ba, traùch nhieäm cuûa cô quan quaûn lyù nhaø
nöôùc trong xöû lyù nöôùc thaûi khu coâng nghieäp.
Coù nhieàu cô quan tham gia quaûn lyù vaán ñeà xöû
lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp. Cô quan quaûn
lyù ôû trung öông nhö Chính phuû, Boä Taøi nguyeân
vaø Moâi tröôøng,… Cô quan quaûn lyù ôû ñòa phöông
nhö UÛy ban nhaân daân caùc caáp, Sôû Taøi nguyeân vaø
Moâi tröôøng, Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng…
Caùc cô quan naøy trong phaïm vi quyeàn haïn theo
quy ñònh cuûa phaùp luaät thöïc hieän nhieäm vuï quaûn
lyù vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp.
Trong quaù trình quaûn lyù, caùc cô quan naøy caàn coù
söï phoái hôïp, hôïp taùc ñeå ñaït hieäu quaû toát nhaát.
Trong soá nhöõng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà
xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp, Ban quaûn
lyù khu coâng nghieäp laø cô quan raát ñaëc thuø. Cô
quan naøy thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc
tröïc tieáp trong khu coâng nghieäp. Taùc giaû cho raèng,
Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp coù ñieàu kieän ñeå
phaùt hieän sôùm nhöõng haønh vi vi phaïm phaùp luaät
veà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp. Vì theá,
trong thôøi gian tôùi, chuùng ta caàn quan taâm tôùi giaûi
phaùp naâng cao vai troø cuûa cô quan naøy.
10 Soá 25 - Thaùng 10/2020
2.3. Giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän phaùp luaät veà
xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp vaø naâng cao
hieäu quaû thi haønh
Treân cô sôû nhöõng phaân tích veà thöïc traïng phaùp
luaät xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp, taùc
giaû xin ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän
phaùp luaät lónh vöïc naøy vaø naâng cao hieäu quaû thöïc
thi. Cuï theå:
Thöù nhaát, hoaøn thieän moät soá quy ñònh cuûa phaùp
luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp
- Phaùp luaät caàn quy ñònh roõ: (1) Tröôøng hôïp cô
sôû saûn xuaát, kinh doanh baét ñaàu vaøo doanh nghieäp
ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh töø
1/1/2020 thì baét buoäc phaûi kyù hôïp ñoàng vôùi doanh
nghieäp kinh doanh keát caáu haï taàng vaø ñaáu noái vaøo
heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung;
(2) Tröôøng hôïp cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñaõ
hoaït ñoäng trong khu coâng nghieäp nghieäp tröôùc
1/1/2020 thì: - Neáu cô sôû saûn xuaát, kinh doanh ñaõ
ñaáu noái vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung thì
tieáp tuïc thöïc hieän nhö cuõ; - Neáu cô sôû saûn xuaát,
kinh doanh coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi rieâng vaø
ñaùp öùng yeâu caàu thì tieáp tuïc töï xöû lyù nöôùc thaûi ; -
Neáu cô sôû saûn xuaát, kinh doanh chöa ñaáu noái vaøo
heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung maø nhaø maùy xöû
lyù nöôùc thaûi rieâng cuûa hoï khoâng ñaùp öùng yeâu caàu
xöû lyù nöôùc thaûi nöõa thì phaûi kyù hôïp ñoàng vôùi doanh
nghieäp kinh doanh keát caáu haï taàng vaø ñaáu noái vaøo
heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung.
- Tröôøng hôïp cô sôû saûn xuaát, kinh doanh taêng
quy moâ hoaït ñoäng thì phaûi taêng coâng suaát cuûa nhaø
maùy xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc phaûi kyù hôïp ñoàng vôùi
doanh nghieäp kinh doanh keát caáu haï taàng vaø ñaáu
noái vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Vieäc kyù
hôïp ñoàng vôùi doanh nghieäp kinh doanh keát caáu haï
taàng khu coâng nghieäp coù theå ñeå xöû lyù toaøn boä nöôùc
thaûi, hoaëc ñeå xöû lyù phaàn nöôùc thaûi maø cô sôû saûn
xuaát, kinh doanh khoâng xöû lyù heát ñöôïc.
- Ñoái vôùi tröôøng hôïp caùc cô sôû saûn xuaát, kinh
doanh trong khu coâng nghieäp coù nhaø maùy xöû lyù
nöôùc thaûi rieâng nhöng khoâng coù caùn boä coù trình ñoä
chuyeân moân thì phaûi kyù hôïp ñoàng thueâ caùn boä coù
trình ñoä chuyeân moân trong lónh vöïc naøy höôùng daãn
vieäc vaän haønh nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi.
Thöù hai, naâng cao hieäu quaû thöïc thi caùc quy ñònh
cuûa phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi khu coâng nghieäp.
- Naâng cao vai troø cuûa Ban quaûn lyù khu coâng
nghieäp trong quaûn lyù vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi khu
 Luaät

coâng nghieäp. Theo ñoù, caàn giao theâm quyeàn cho
Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp trong quaûn lyù vaán ñeà
baûo veä moâi tröôøng khu coâng nghieäp noùi chung,
trong xöû lyù nöôùc thaûi khu coâng nghieäp noùi rieâng.
Ban quaûn lyù khu coâng nghieäp seõ coù quyeàn, traùch
nhieäm phaùt hieän nhöõng haønh vi vi phaïm veà xöû lyù
nöôùc thaûi vaø kòp thôøi laäp bieân baûn. Sau ñoù, Ban
quaûn lyù khu coâng nghieäp seõ baùo caùo vôùi cô quan
nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ñeå tieán haønh xöû lyù nhöõng
chuû theå vi phaïm.
- Tuyeân truyeàn, giaùo duïc ñeå naâng cao nhaän thöùc
cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh trong khu coâng
nghieäp veà quyeàn vaø traùch nhieäm xöû lyù nöôùc thaûi
cuûa hoï. Noäi dung chuû yeáu cuûa vieäc tuyeân truyeàn
laø quy ñònh cuûa phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi khu
coâng nghieäp. Nhaán maïnh veà cheá taøi xöû phaït neáu
caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh vi phaïm quy ñònh veà
xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng nghieäp. Hình thöùc
tuyeân truyeàn, giaùo duïc goàm: ñaêng treân baûng tin cuûa
khu coâng nghieäp, ñaøi phaùt thanh, website, baêng
roân, khaåu hieäu,… Vieäc tuyeân truyeàn, giaùo duïc coù
taùc duïng taùc ñoäng vaøo nhaän thöùc cuûa con ngöôøi daàn
daàn daãn ñeán thay ñoåi haønh vi. Bieän phaùp naøy
khoâng coù taùc duïng ngay laäp töùc nhöng ngöôøi ta vaãn
söû duïng vì chi phí cuûa noù töông ñoái reû.
- Thanh tra, kieåm tra vaán ñeà thöïc thi caùc quy
ñònh phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi khu coâng nghieäp.
Ñaây laø nhieäm vuï cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm
quyeàn. Hoaït ñoäng naøy phaûi ñöôïc thöïc hieän thöôøng
xuyeân bao goàm caû thanh tra, kieåm tra coù baùo tröôùc
vaø thanh tra, kieåm tra ñoät xuaát. Hoaït ñoäng thanh
tra, kieåm tra coù taùc duïng giuùp cho caùc chuû theå thöïc
thi nghieâm chænh hôn quyeàn vaø traùch nhieäm trong
xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc khu coâng nghieäp.
- Ñoái vôùi vaán ñeà laép ñaët heä thoáng quan traéc töï
ñoäng taïi caùc khu coâng nghieäp, cô quan nhaø nöôùc
coù thaåm quyeàn caàn phaûi nghieâm khaéc. Nhöõng khu
coâng nghieäp ñeán nay chöa coù heä thoáng quan traéc töï
ñoäng caàn phaûi trieån khai laép ñaët luoân. Coøn ñoái vôùi
khu coâng nghieäp chöa hoaït ñoäng thì cô quan nhaø
nöôùc kieân quyeát khoâng pheâ duyeät.
3. keát luaän
Baøi vieát treân ñaây ñaõ phaân tích nhöõng quy ñònh
phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi trong khu coâng
nghieäp; chæ ra nhöõng öu ñieåm, toàn taïi cuûa phaùp luaät
trong lónh vöïc naøy. Ñoàng thôøi, baøi vieát cuõng ñaùnh
giaù quaù trình thi haønh phaùp luaät veà xöû lyù nöôùc thaûi
trong khu coâng nghieäp. Treân cô sôû nhöõng phaân tích
ñoù, taùc giaû ñaõ ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp hoaøn thieän
phaùp luaät trong lónh vöïc naøy vaø naâng cao hieäu quaû
thöïc thi trong thöïc tieãn n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Khoaûn 16 Ñieàu 3 Nghò ñònh soá 38/2015/NÑ-CP ngaøy 24/04/2015 veà quaûn lyù chaát thaûi vaø pheá lieäu.
2
Khoaûn 5 Ñieàu 3 Vaên baûn hôïp nhaát Luaät Baûo veä moâi tröôøng soá 13/VBHN-VPQH ngaøy 04/07/2019.
3
Ñieàu 9 Thoâng tö soá 35/2015/TT-BTNMT ngaøy 30/06/2015 veà baûo veä moâi tröôøng khu kinh teá, khu coâng nghieäp,
khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao.
4
Muïc 19 Ñieàu 3 Nghò ñònh soá 40/2019/NÑ-CP ngaøy 13/05/2019.
5
Ñaéc Maïnh (2011), Nöôùc thaûi töø khu coâng nghieäp laïi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, Website: www.baodanang.vn,
caäp nhaät: Thöù Tö, 22/06/2011, 16:10 [GMT+7], https://www.baodanang.vn/channel/5403/201106/nuoc-thai-tu-
khu-cong-nghiep-lai-gay-o-nhiem-moi-truong-2057550/
6
Ñieàu 37 Luaät Taøi nguyeân nöôùc naêm 2012.
7
Vaân Nhi (2019), Taïi khu coâng nghieäp Di Traïch, huyeän Hoaøi Ñöùc: Nhieàu doanh nghieäp xaû thaûi chöa xöû lyù ra
moâi tröôøng, Website: kinhtedothi.vn, caäp nhaät: 08-04-2019 09:30, http://kinhtedothi.vn/tai-khu-cong-nghiep-di-
trach-huyen-hoai-duc-nhieu-doanh-nghiep-xa-thai-chua-xu-ly-ra-moi-truong-340330.html
8
UBND Thaønh phoá Haø Noäi (2018), Baùo caùo tình hình phaùt trieån khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, cuïm coâng
nghieäp; tình hình phaùt trieån haï taàng xaõ hoäi khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, cuïm coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh
phoá Haø Noäi, thaùng 5/2018.
9
Ñieàu 15 Thoâng tö soá 35/2015/TT-BTNMT ngaøy 30/06/2015 cuûa Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng veà baûo veä moâi
tröôøng khu kinh teá, khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 11

taïp chí coâng thöông

tAØi lieäu thAm khAûo:

1. Chính phuû (2015), Nghò ñònh soá 38/2015/NÑ-CP ngaøy 24/04/2015 veà quaûn lyù chaát thaûi vaø pheá lieäu.
2. Vaên phoøng Quoác hoäi (2019), Vaên baûn hôïp nhaát Luaät Baûo veä moâi tröôøng soá 13/VBHN-VPQH ngaøy 04/07/2019.
3. Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng (2015), Thoâng tö soá 35/2015/TT-BTNMT ngaøy 30/06/2015 veà baûo veä moâi tröôøng
khu kinh teá, khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao.
4. Chính phuû (2019), Nghò ñònh soá 40/2019/NÑ-CP ngaøy 13/05/2019 söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa caùc Nghò
ñònh quy ñònh chi tieát, höôùng daãn thi haønh Luaät Baûo veä moâi tröôøng.
5. Ñaéc Maïnh (2011), Nöôùc thaûi töø khu coâng nghieäp laïi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, Website: www.baodanang.vn,
caäp nhaät: Thöù Tö, 22/06/2011, 16:10[GMT+7], <https://www.baodanang.vn/channel/5403/201106/nuoc-thai-tu-
khu-cong-nghiep-lai-gay-o-nhiem-moi-truong-2057550/>
6. Quoác hoäi (2012), Luaät Taøi nguyeân nöôùc.
7. Vaân Nhi (2019), Taïi khu coâng nghieäp Di Traïch, huyeän Hoaøi Ñöùc: Nhieàu doanh nghieäp xaû thaûi chöa xöû lyù ra
moâi tröôøng, Website: kinhtedothi.vn, caäp nhaät: 08-04-2019 09:30, <http://kinhtedothi.vn/tai-khu-cong-nghiep-di-
trach-huyen-hoai-duc-nhieu-doanh-nghiep-xa-thai-chua-xu-ly-ra-moi-truong-340330.html>
8. UBND Thaønh phoá Haø Noäi (2018), Baùo caùo tình hình phaùt trieån khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, cuïm coâng
nghieäp; tình hình phaùt trieån haï taàng xaõ hoäi khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, cuïm coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh
phoá Haø Noäi, thaùng 5/2018.

ngaøy nhaän baøi: 3/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 13/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 23/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

tAï vAên khoâi
hoïc vieän Chính trò khu vöïc ii

lAws on the treAtement of wAstewAter

in inDustriAl zones

l Ta Van Khoi
Academy of Politics Region II

AbstrACt:
This paper analyzes laws on the treatement of wastewater in industrial zones. The paper also
evaluates the enforcement of these laws in practice. Based on the paper’s findings, some
solutions are proposed to improve the efficiency of laws on the treatement of wastewater in
industrial zones.
keywords: Wastewater in industrial zones, wastewater treatment, industrial zones.

12 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

CAâu mô hoà trong

vAên bAûn PhAÙP luAät vieät nAm:
nghieân CöÙu töØ Chöông i
trong luAät DoAnh nghieäP

l nguyeãn Thò nhaäT Linh - Phan Tuaán Ly

toÙm tAÉt:
Baøi vieát taäp trung vaøo mô hoà trong vaên baûn quy phaïm phaùp luaät Vieät Nam, taäp trung nghieân
cöùu Chöông I cuûa Luaät Doanh nghieäp hieän haønh. Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän veà mô hoà ñeå laøm
neàn taûng cho vieäc moâ taû caâu mô hoà trong ngöõ lieäu nghieân cöùu, töø ñoù phaân tích caùc taùc ñoäng tieâu
cöïc cuûa mô hoà treân bình dieän ngoân ngöõ. Naém baét ñöôïc söï mô hoà trong ngöõ lieäu nghieân cöùu laø cô
sôû neàn taûng ñeå ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp treân bình dieän ngoân ngöõ vaø phaùp luaät.
töø khoùa: Mô hoà, ña nghóa, vaên baûn phaùp luaät, ngoân ngöõ phaùp luaät, Luaät doanh nghieäp, phaùp
luaät Vieät Nam.

1. Ñaët vaán ñeà
Phaùp luaät toàn taïi ôû nhieàu hình thöùc khaùc nhau
trong heä thoáng phaùp luaät cuûa caùc quoác gia treân
theá giôùi. Heä thoáng phaùp luaät cuûa quoác gia cuõng coù
nhieàu kieåu khaùc nhau. Trong khoa hoïc phaùp lyù
toàn taïi hai kieåu heä thoáng phaùp luaät lôùn laø heä thoáng
phaùp luaät daân luaät (civil law) vaø heä thoáng phaùp
luaät kieåu Anh - Myõ (bao goàm thoâng luaät vaø luaät
coâng baèng). Heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam ñöôïc
xeáp vaøo nhoùm heä thoáng phaùp luaät daân luaät vì
nhieàu ñaëc tröng, trong ñoù coù ñaëc tröng veà phaùp
luaät thaønh vaên. Phaùp luaät thaønh vaên ñöôïc theå hieän
döôùi daïng caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät. Vaên
baûn quy phaïm phaùp luaät ôû caùc quoác gia theo moâ
hình phaùp luaät daân söï ñoùng moät vai troø raát quan
troïng trong vieäc ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi.
Thaäm chí, vieäc hieåu moät ñieàu luaät coù theå laøm aûnh
höôûng ñeán “sinh meänh” cuûa moät ngöôøi hoaëc moät
vaøi ngöôøi. Do vaäy, hieåu ñuùng vaø ñaày ñuû nghóa cuûa
vaên baûn luaät laø moät ñieàu caàn thieát vaø heát söùc quan
troïng. Tuy nhieân, nhìn vaøo thöïc teá caùc vaên baûn
quy phaïm phaùp luaät do nhaø nöôùc Vieät Nam ban
haønh, chuùng ta seõ thaáy coù nhieàu tröôøng hôïp nghóa
cuûa caùc caâu seõ coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau
hoaëc khoâng roõ nghóa. Thaäm chí, coù quan ñieåm coøn
cho raèng, mô hoà laø moät caên beänh cuûa ngoân ngöõ
phaùp luaät (Reed Dickerson, 1964). Töø ñoù, seõ baét
ñaàu xuaát hieän traïng thaùi nghóa cuûa caâu khoâng
ñöôïc hieåu moät caùch thoáng nhaát ôû caùc chuû theå aùp
duïng phaùp luaät. Ñieàu naøy seõ daãn ñeán nguy cô aùp
duïng khoâng ñoàng nhaát, laøm gia taêng tính chuû quan
cuûa chuû theå aùp duïng phaùp luaät. Chính söï mô hoà
trong caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät seõ tieàm aån
raát nhieàu nguy cô gaây ra thieät haïi trong quaù trình
aùp duïng phaùp luaät. Trong phaïm vi baøi vieát naøy,
chuùng toâi seõ tìm hieåu veà caâu mô hoà trong Chöông

Soá 25 - Thaùng 10/2020 13

taïp chí coâng thöông
I cuûa Luaät Doanh nghieäp Vieät Nam, ñeå coù theå ñöa
ra moät soá ñaùnh giaù veà caâu mô hoà vaø ñeà xuaát moät
soá phöông höôùng giaûi quyeát.
2. lyù luaän cô baûn veà caâu mô hoà trong vaên
baûn quy phaïm phaùp luaät
Caâu mô hoà khoâng phaûi laø moät vaán ñeà môùi meõ
treân bình dieän ngoân ngöõ vaø phaùp luaät. Treân theá
giôùi, vieäc nghieân cöùu mô hoà trong phaùp luaät ñaõ
ñöôïc nghieân cöùu töø raát laâu treân bình dieän ngoân
ngöõ. Moät vaøi taùc giaû vôùi nhöõng coâng trình lôùn veà
mô hoà, nhö: Hanne Weismann, Nicola Gennaioli,
Ndubuisi H. Onyemelukwe,… ÔÛ Vieät Nam cuõng
ñaõ coù nhieàu taùc giaû nghieân cöùu veà caâu mô hoà
trong vaên baûn phaùp luaät, chaúng haïn nhö Traàn
Thuûy Vònh, Ñoã Vaên Hoïc, Nguyeãn Tuaán Ñaêng,…
Trong baøi nghieân cöùu naøy, tieáp böôùc caùc cô sôû
nghieân cöùu lyù luaän cuûa caùc hoïc giaû tröôùc ñoù,
chuùng toâi tieáp tuïc nghieân cöùu cuï theå veà caâu mô hoà
trong Chöông I cuûa Luaät Doanh nghieäp Vieät Nam.
Treân cô sôû ñoù, chuùng toâi cuõng ñaùnh giaù vaø ñöa ra
moät soá ñeà xuaát mang tính ñònh höôùng ñeå giaûm
thieåu mô hoà ngöõ nghóa cuûa vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät naøy.
2.1. Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät vaø ngöõ lieäu
nghieân cöùu
“Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät laø vaên baûn coù
chöùa quy phaïm phaùp luaät, ñöôïc ban haønh theo
ñuùng thaåm quyeàn, hình thöùc, trình töï, thuû tuïc quy
ñònh trong Luaät naøy” (Ñieàu 2 Luaät Ban haønh vaên
baûn quy phaïm phaùp luaät 2015, söûa ñoåi vaø boå sung
naêm 2020). Theo ñoù, Luaät Doanh nghieäp Vieät
Nam laø moät vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñöôïc
ban haønh theo ñuùng thaåm quyeàn, hình thöùc, trình
töï, thuû tuïc do phaùp luaät quy ñònh.
Luaät Doanh nghieäp naêm 2014 coù hieäu löïc töø
ngaøy 01 thaùng 7 naêm 2015 vaø thay theá cho Luaät
Doanh nghieäp naêm 2005. Luaät Doanh nghieäp
2014 goàm 10 chöông, 213 ñieàu, quy ñònh veà caùc
vaán ñeà quyeàn, nghóa vuï cuûa doanh nghieäp, quy
cheá phaùp lyù cuûa caùc loaïi hình doanh nghieäp, toå
chöùc laïi hoaït ñoäng vaø giaûi theå doanh nghieäp. Ñaây
laø vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh ñeán
hoaït ñoäng cuûa haàu heát caùc chuû theå kinh doanh taïi
Vieät Nam. Do vaäy, nghieân cöùu hieän töôïng mô hoà
ngöõ nghóa treân bình dieän ngoân ngöõ seõ goùp phaàn
14 Soá 25 - Thaùng 10/2020
quan troïng trong vieäc raø soaùt, cuõng nhö chænh söûa
caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät.
2.2. Quan nieäm veà caâu mô hoà
Caâu mô hoà laø moät khaùi nieäm ñöôïc caáu thaønh
bôûi “caâu” vaø tính töø “mô hoà”. Khaùi nieäm caâu
trong tieáng Vieät ñaõ ñöôïc nhieàu hoïc giaû nghieân
cöùu vaø ñöa ra nhöõng khaùi nieäm cô baûn. Tuy
nhieân, khi baøn veà khaùi nieäm mô hoà, nhieàu hoïc
giaû ñeàu phaûi thöøa nhaän raèng khoù coù theå ñöa ra
moät khaùi nieäm chính xaùc (Hanne Weismann,
2017, tr. 6).
Treân bình dieän ngoân ngöõ, caâu trong tieáng Vieät
ñaõ ñöôïc nhieàu hoïc giaû nghieân cöùu vaø ñöa ra khaùi
nieäm. Trong phaïm vi baøi vieát naøy, chuùng toâi xin
pheùp söû duïng khaùi nieäm caâu cuûa Dieäp Quang
Bang (2008) ñeå laøm cô sôû lyù thuyeát cuûa baøi vieát:
Caâu laø ñôn vò lôùn nhaát veà maët caáu truùc trong toå
chöùc ngöõ phaùp cuûa moät ngoân ngöõ, ñöôïc laøm thaønh
töø moät khuùc ñoaïn ngoân ngöõ taäp trung trung quanh
moät vò toá, vaø ñöôïc duøng ñeå dieãn ñaïi moät söï theå
(hay moät söï vieäc). Hieåu moät caùch ñôn giaûn hôn,
caâu laø moät ñôn vò lôùn nhaát veà maët caáu truùc trong
toå chöùc ngöõ phaùp moät ngoân ngöõ. Vieäc xaùc ñònh
caâu treân bình dieän khoa hoïc ngoân ngöõ seõ phaûi döïa
vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhau. Tuy nhieân, caâu trong
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät döôøng nhö seõ raát deã
daøng xaùc ñònh bôûi ñònh bieân bôûi moät cuïm töø ñaàu
caâu vaø luoân laø moät daáu chaám naèm ôû cuoái caâu1.
Duø khoâng ñöa ra chính xaùc khaùi nieäm veà mô
hoà, nhöng treân cô sôû nhöõng nghieân cöùu tröôùc ñoù,
chuùng toâi xin pheùp ñuùc keát moät soá quan nieäm veà
mô hoà ñeå laøm cô sôû lyù thuyeát cho nghieân cöùu naøy.
Ñuùc keát nhieàu quan nieäm khaùc nhau veà mô hoà,
Traàn Thuûy Vònh (2008) cho raèng, mô hoà trong
ngoân ngöõ khaù ña daïng, nhöng töïu trung veà hai
daïng laø mô hoà ña nghóa (ambiguity) vaø mô hoà môø
nghóa (vagueness) (tr. 40). Mô hoà theo giaûi thích
trong moät soá töø ñieån tieáng Vieät ñöôïc hieåu laø söï
khoâng roõ raøng. Theo töø ñieån tieáng Anh, mô hoà ña
nghóa laø “söï thaät coù theå toàn taïi nhieàu hôn moät
nghóa vaø vì theá coù theå gaây ra söï nhaàm laãn”
(Cambrigde Dictionary Online). Mô hoà môø nghóa
ñöôïc hieåu laø “khoâng ñöôïc dieãn ñaït, bieát ñeán, moâ taû
hoaëc ñoaùn ñònh moät caùch roõ raøng” (Cambrigde
Dictionary Online).

Ñaëc tröng cuûa vaên baûn quy phaïm phaùp luaät laø
phaûi ñôn nghóa vaø nhaát quaùn, ñeå coù theå ñaït ñöôïc
söï töøng minh, roõ raøng (Ñoã Vaên Hoïc, 2015, tr. 85).
Vaø, mô hoà môø nghóa ñöôïc xem nhö moät loãi trong
dieãn ñaït. Do vaäy, mô hoà môø nghóa seõ ñöôïc haïn
cheá ñeán möùc toái ña trong caùc vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät. Tuy nhieân, trong quaù trình soaïn thaûo
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, thi thoaûng vaãn seõ
toàn taïi nhöõng caâu mô hoà do môø nghóa naøy. “Caâu
mô hoà laø caâu trong khi coù moät bieåu hieän duy nhaát
ôû caáp ñoä naøy laïi coù ít nhaát hai caùch hieåu ôû caáp ñoä
khaùc” (Nguyeãn Ñöùc Daân, Traàn Thò Ngoïc Lang,
1993)2. Hieåu moät caùch ñôn giaûn, caâu mô hoà laø caâu
coù theå toàn taïi nhieàu hôn moät nghóa vaø daãn ñeán
nhöõng söï nhaàm laãn trong caùch hieåu. Caâu mô hoà
trong vaên baûn quy phaïm phaùp luaät seõ daãn ñeán khoù
aùp duïng hoaëc aùp duïng khoâng nhaát quaùn giöõa caùc
chuû theå aùp duïng phaùp luaät. Ñieàu naøy coù nguy cô
seõ gaây ra nhöõng haäu quaû khoân löôøng trong quaù
trình aùp duïng phaùp luaät.
2.3. Phaân loaïi caâu mô hoà
Mô hoà treân bình dieän ngoân ngöõ coù nhieàu loaïi
khaùc nhau, vaø vieäc phaân loaïi cuõng chæ mang tính
chaát töông ñoái (Traàn Thuyû Vònh, 2008, tr. 52).
Theo Traàn Thuûy Vònh, mô hoà ña nghóa ñöôïc chia
laøm 3 loaïi, goàm: mô hoà töø vöïng, mô hoà ngöõ phaùp
vaø mô hoà ngöõ duïng.
“Mô hoà töø vöïng xuaát hieän ôû nhöõng caâu coù hôn
moät nghóa do coù chöùa caùc thaønh toá töø vöïng coù nhieàu
hôn moät nghóa. Noùi caùch khaùc ôû caáp ñoä aâm vò hoïc
vaø/hay cuù phaùp hoïc noù coù moät “bieåu hieän” duy nhaát
nhöng ôû caáp ñoä töø vöïng hoïc laïi coù hai khaû naêng
hieän thöïc hoùa” (Traàn Thuûy Vònh, 2015, tr. 169).
“Mô hoà cuù phaùp xuaát hieän ôû nhöõng caâu coù hôn
moät nghóa do caùc quan heä cuù phaùp coù theå ñöôïc phaân
ñònh theo nhieàu caùch khaùc nhau” (Nguyeãn Ñöùc
Daân, trích laïi töø Traàn Thuûy Vònh, 2017, tr. 95).
“Mô hoà ngöõ duïng xuaát hieän ôû nhöõng phaùt ngoân
coù hôn moät nghóa ngoân trung/haøm ngoân. Noùi caùch
khaùc, phaùt ngoân mô hoà ngöõ duïng laø phaùt ngoân (coù
theå) coù ít nhaát laø hai nghóa ngoân trung (trong moät
ngoân caûnh cuï theå naøo ñoù)” (Traàn Thuûy Vònh,
2015, tr. 170).
Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi ñoàng tình vaø söû
duïng caùc lyù thuyeát cô baûn veà mô hoà cuûa Traàn
Luaät
Thuûy Vònh ñeå moâ taû, phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc
hieän töôïng mô hoà trong Chöông I cuûa Luaät Doanh
nghieäp Vieät Nam.
3. Caâu mô hoà trong Chöông i cuûa luaät
Doanh nghieäp vieät nam
3.1. Caâu mô hoà ngöõ phaùp
Baèng cô sôû lyù luaän veà caâu mô hoà, chuùng toâi ñaõ
khaûo saùt vaø phaùt hieän ra 8 tröôøng hôïp mô hoà ngöõ
phaùp trong Chöông I Luaät Doanh nghieäp 2014. Cuï
theå, ñoù laø caùc quy ñònh taïi khoaûn 3 ñieàu 5 “tröng
mua hoaëc tröng duïng coù boài thöôøng”; khoaûn 1
ñieàu 13 “ñaïi dieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï khaùc theo
quy ñònh cuûa phaùp luaät”; khoaûn 3 ñieàu 13 “moät
ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cö truù taïi Vieät
Nam”; ñieåm a, b khoaûn 4 ñieàu 13 “ngöôøi ñaïi dieän
theo phaùp luaät cuûa doanh nghieäp tö nhaân”, “ngöôøi
ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa coâng ty traùch nhieäm
höõu haïn, coâng ty coå phaàn, coâng ty hôïp danh”;
khoaûn 6 ñieàu 13 “neáu coù thaønh vieân laø caù nhaân
laøm ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa coâng ty bò
taïm giam, keát aùn tuø, troán khoûi nôi cö truù”; ñieåm c
khoaûn 1 ñieàu 14 “thoâng baùo kòp thôøi, ñaày ñuû, chính
xaùc cho doanh nghieäp veà vieäc ngöôøi ñaïi dieän ñoù
vaø ngöôøi coù lieân quan cuûa hoï”; khoaûn 1 ñieàu 15
“ngöôøi ñaïi dieän theo uûy quyeàn cuûa chuû sôû höõu,
thaønh vieân, coå ñoâng coâng ty laø toå chöùc”; khoaûn 1
ñieàu 17 quy ñònh veà caùc haønh vi bò nghieâm caám
“caáp hoaëc töø choái caáp Giaáy chöùng nhaän ñaêng kyù
doanh nghieäp”.
Chuùng toâi xin pheùp phaân tích hai tröôøng hôïp
veà mô hoà ngöõ phaùp, taïi khoaûn 3 ñieàu 13 vaø ñieåm
a khoaûn 4 ñieàu 13. Cuï theå nhö sau, theo quy ñònh
taïi khoaûn 3 ñieàu 13 “doanh nghieäp phaûi baûo ñaûm
luoân coù ít nhaát moät ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät
cö truù taïi Vieät Nam”. Caâu naøy coù theå ñöôïc hieåu
theo 2 nghóa. Nghóa thöù nhaát: (1) doanh nghieäp
phaûi baûo ñaûm luoân coù ít nhaát moät ngöôøi ñaïi dieän
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà cö truù taïi Vieät
Nam. Nghóa thöù hai: (2) doanh nghieäp phaûi baûo
ñaûm luoân coù ít nhaát moät ngöôøi ñaïi dieän maø ngöôøi
naøy phaûi cö truù taïi Vieät Nam.
Töông töï nhö tình huoáng treân, quy ñònh taïi
ñieåm a khoaûn 4 ñieàu 13 “ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn vaãn
tieáp tuïc thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi
ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa doanh nghieäp tö nhaân
Soá 25 - Thaùng 10/2020 15
taïp chí coâng thöông
trong phaïm vi ñaõ ñöôïc uûy quyeàn cho ñeán khi ngöôøi
ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa doanh nghieäp trôû laïi
laøm vieäc taïi doanh nghieäp”. Caâu treân coù theå ñöôïc
hieåu theo nghóa thöù nhaát laø ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn
vaãn tieáp tuïc thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa
ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät ñöôïc doanh nghieäp
tö nhaân ban haønh. Nghóa thöù hai ñöôïc suy ra trong
caâu naøy laø ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn cuûa doanh
nghieäp tö nhaân vaãn tieáp tuïc thöïc hieän caùc quyeàn
vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi ñaïi dieän theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät.
Phaân tích Chöông I cuûa Luaät Doanh nghieäp veà
caâu mô hoà ngöõ phaùp coù theå thaáy, soá löôïng caâu mô
hoà ngöõ phaùp chieám soá löôïng khaù nhieàu trong
nguoàn ngöõ lieäu khaûo saùt. Ñieàu naøy coù theå xuaát phaùt
töø khaû naêng ngöõ phaùp cuûa ngöôøi bieân soaïn hoaëc
do loãi voâ yù trong quaù trình bieân soaïn daãn ñeán caâu
bò mô hoà ngöõ nghóa do ngöõ phaùp. Ngoaøi ra, trong
quaù trình soaïn thaûo döï thaûo vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät, ngöôøi chaáp buùt döï thaûo ñaõ khoâng quaù
chuù troïng caáu truùc ngöõ phaùp cuûa caâu treân bình dieän
ngoân ngöõ cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán hieän töôïng
mô hoà ngöõ phaùp. Moät lyù do quan troïng nöõa ñeå lyù
giaûi hieän töôïng caâu mô hoà ngöõ phaùp coù theå laø do
quy trình ra soaùt vaên baûn quy phaïm phaùp luaät treân
bình dieän ngoân ngöõ vaãn chöa ñöôïc hoaøn thieän.
3.2. Caâu mô hoà do môø nghóa
Nhö ñaõ ñeà caäp trong phaàn lyù luaän, quy phaïm
phaùp luaät mô hoà do môø nghóa xaûy ra khi quy
phaïm ñoù khoâng ñöôïc dieãn ñaït moät caùch roõ raøng
treân bình dieän töø vöïng. Haäu quaû ñoái töôïng chòu
söï taùc ñoäng cuûa quy phaïm phaùp luaät ñoù caûm thaáy
luùng tuùng vì khoâng bieát caùch haønh xöû cho ñuùng
vôùi quy ñònh. Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi xin
pheùp phaân tích 2 caâu mô hoà do môø nghóa trong
Chöông I Luaät Doanh nghieäp Vieät Nam.
Theo quy ñònh taïi ñieåm c khoaûn 2 ñieàu 10 “tieâu
chí, quyeàn vaø nghóa vuï cuûa doanh nghieäp xaõ hoäi”
quy ñònh doanh nghieäp ñöôïc “huy ñoäng vaø nhaän taøi
trôï döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau töø caùc caù nhaân,
doanh nghieäp, toå chöùc phi chính phuû vaø caùc toå chöùc
khaùc cuûa Vieät Nam”. Tuy nhieân, raát khoù ñeå xaùc
ñònh nhöõng nguoàn löïc maø doanh nghieäp coù theå huy
ñoäng. Hay noùi caùch khaùc, doanh nghieäp khoù xaùc
ñònh quyeàn cuûa mình trong tröôøng hôïp naøy laø ñöôïc
16 Soá 25 - Thaùng 10/2020
quyeàn huy ñoäng voán, huy ñoäng taøi saûn, huy ñoäng
nguoàn nhaân löïc hay huy ñoäng moät nguoàn löïc naøo
khaùc ñeå khoâng vi phaïm phaùp luaät.
Cuïm töø “ngöôøi quaûn lyù” theo quy ñònh taïi ñieåm
c khoaûn 5 ñieàu 15 cuõng laø tröôøng hôïp laøm cho quy
phaïm phaùp luaät trôû neân khoù hieåu. Lyù do laø ngöôøi
ñoïc khi tieáp caän quy phaïm phaùp luaät treân khoâng
theå bieát ñöôïc ñaây laø ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp,
hay ngöôøi quaûn lyù naøo khaùc trong doanh nghieäp.
Theo chuùng toâi, lyù do daãn ñeán vieäc caâu mô hoà
do môø nghóa neâu treân laø do trong quaù trình xaây
döïng vaên baûn chöa raø soaùt kyõ caùc töø vöïng gaây
mô hoà ngöõ nghóa treân bình dieän töø vöïng. Neáu
ñöôïc raø soaùt kyõ hôn treân bình dieän ngoân ngöõ seõ
caûi thieän ñöôïc nhöõng hieän töôïng mô hoà do môø
nghóa naøy.
3.3. Caâu mô hoà töø vöïng vaø ngöõ duïng
Treân cô sôû phaân tích ngöõ lieäu nghieân cöùu,
chuùng toâi hoaøn toaøn khoâng tìm thaáy caâu mô hoà
veà töø vöïng vaø ngöõ duïng. Chuùng toâi xin pheùp ñöa
ra moät soá kieán giaûi veà lyù do khoâng toàn taïi caùc
daïng thöùc mô hoà naøy trong vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät.
Mô hoà veà ngöõ duïng khoâng toàn taïi trong vaên
baûn quy phaïm phaùp luaät laø bôûi ñaëc tröng ngoân
ngöõ phaùp luaät. Ngoân ngöõ phaùp luaät phaûi coù tính
töôøng minh neân trong quaù trình soaïn thaûo vaên baûn
quy phaïm phaùp luaät, cô quan soaïn thaûo seõ coá
gaéng heát möùc coù theå ñeå khoâng söû duïng caùc töø ña
nghóa. Neáu coù söû duïng caùc töø ña nghóa, cô quan
soaïn thaûo seõ phaûi ñöa ra ñònh nghóa thoáng nhaát
trong phaàn giaûi thích töø ngöõ cuûa vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät.
Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät thöôøng ñònh bieân
caùc ñieàu luaät baèng phöông thöùc ñaët tieâu ñeà. Tieâu
ñeà cuûa ñieàu luaät giuùp xaùc ñònh ngöõ caûnh vaø hoã
trôï hieåu chính xaùc ñieàu luaät ñoù. Do ñoù, caâu mô
hoà veà töø vöïng seõ khoù coù theå xuaát hieän trong caùc
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät nhôø ngöõ caûnh cuûa
ñieàu luaät.
4. moät vaøi ñeà xuaát hoaøn thieän
Caâu laø moät thaønh toá ñoùng vai troø heát söùc quan
troïng trong caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät. Nhö
ñaõ phaân tích ôû treân, hieän töôïng môø nghóa trong
caáu truùc caâu seõ tieàm aån nhöõng nguy cô heát söùc tai
 Luaät

haïi trong quaù trình aùp duïng phaùp luaät. Do vaäy,
vieäc ñaøo taïo, huaán luyeän ñoäi nguõ nhaân söï coù trình
ñoä cao trong kyõ naêng xaây döïng caâu vaø vaên baûn
ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong quaù trình
hoaøn thieän caùc döï thaûo phaùp luaät, cuõng nhö caùc
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät cuûa cô quan nhaø
nöôùc coù thaåm quyeàn.
Raø soaùt döï thaûo vaên baûn phaùp luaät vaø caùc vaên
baûn phaùp luaät ñaõ ñöôïc ban haønh laø moät coâng vieäc
heát söùc caàn thieát. Vieäc raø soaùt caùc vaên baûn naøy
caàn coù söï keát hôïp giöõa ñoäi nguõ chuyeân gia phaùp
lyù vaø chuyeân gia ngoân ngöõ ñeå coù theå ñaûm baûo
chaát löôïng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät sau khi
ñöôïc ban haønh. Hieän nay, vieäc raø soaùt môùi chæ chuù
troïng ñeán caùc noäi dung cuûa vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät. Vì vaäy, chuùng toâi kieán nghò raèng caàn
phaûi raø soaùt caùc vaên baûn naøy treân caû bình dieän
ngoân ngöõ trong suoát quaù trình vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät ñöôïc hình thaønh. Ñaây laø phöông thöùc
höõu hieäu ñeå phoøng traùnh caùc hieän töôïng caâu mô
hoà do môø nghóa, caâu mô hoà do ngöõ phaùp nhö phaân
tích ôû treân.
5. keát luaän
Mô hoà laø moät khaùi nieäm toàn taïi trong nhieàu
lónh vöïc khoa hoïc vaø ngay caû ñôøi soáng haøng ngaøy.
Giaù trò cuûa mô hoà laø tieâu cöïc hay tích cöïc vaãn coøn
laø moät caâu hoûi boû ngoõ treân bình dieän ngoân ngöõ.
Ñöông nhieân, mô hoà trong vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät cuõng khoâng phaûi luoân luoân mang tính
tieâu cöïc. Mô hoà do môø nghóa vaø mô hoà ña nghóa
laø hai daïng thöùc cuûa mô hoà. Mô hoà ña nghóa ñöôïc
phaân chia thaønh mô hoà ngöõ phaùp, mô hoà töø vöïng
vaø mô hoà ngöõ duïng. Trong Chöông I Luaät Doanh
nghieäp Vieät Nam khoâng toàn taïi mô hoà ngöõ duïng
vaø mô hoà töø vöïng. Mô hoà ngöõ phaùp vaø mô hoà do
môø nghóa coù xuaát hieän trong ngöõ lieäu nghieân cöùu.
Trong ñoù, mô hoà ngöõ phaùp xuaát hieän vôùi moät taàn
soá thöôøng xuyeân hôn. Nghieân cöùu ngöõ phaùp, caáu
truùc caâu ñeå hoaøn thieän caùc mô hoà ngöõ phaùp laø moät
noäi dung caàn ñöôïc quan taâm ñeå coù theå hoaøn thieän
vaên baûn quy phaïm phaùp luaät taïi Vieät Nam. Treân
cô sôû ñoù, vaên baûn quy phaïm phaùp luaät seõ ngaøy
caøng hoaøn thieän hôn treân bình dieän phaùp luaät vaø
caû bình dieän ngoân ngöõ n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Trong tröôøng hôïp lieät keâ, cuoái caâu coù theå laø moät daáu chaám phaåy (;).
2
Ñaây laø khaùi nieäm veà mô hoà ña nghóa, chöù khoâng phaûi mô hoà do môø nghóa.

tAØi lieäu thAm khAûo

1. Hanne Weismann. (2017). How Vague Are International Agreements? Introducing a Method for Systematic
Comparison. PhD Dissertation - Technische Universität Darmstadt.
2. Vieän Ngoân ngöõ hoïc. (2008). Ngöõ phaùp tieáng Vieät Nhöõng vaán ñeà lyù luaän. Haø Noäi: Khoa hoïc xaõ hoäi.
3. Traàn Thuyû Vònh. (2008). Hieän töôïng mô hoà trong tieáng Vieät vaø tieáng Anh. Hoà Chí Minh: Ñaïi hoïc Quoác gia TP,
Hoà Chí Minh.
4. Ñoã Vaên Hoïc. (2015). Moät soá vaán ñeà veà söû duïng ngoân ngöõ, vaên phong trong vaên baûn quaûn lyù nhaø nöôùc. Phaùt
trieån Khoa hoïc vaø Coâng ngheä. 18(X1), 64-74.
5. Nguyeãn Ñöùc Daân, Traàn Thò Ngoïc Lang. (1993). Caâu sai vaø caâu mô hoà. Haø Noäi: NXB. Giaùo duïc.
6. Traàn Thuûy Vònh (2017). Caùc kieåu loaïi truyeän cöôøi do mô hoà cuù phaùp (minh hoïa qua tieáng Vieät vaø tieáng Anh).
Phaùt trieån Khoa hoïc vaø Coâng ngheä. 1(4), 95-104.
7. Traàn Thuûy Vònh (2015). Caùc kieåu loaïi truyeän cöôøi döôùi goùc ñoä mô hoà ngoân ngöõ (minh hoïa qua tieáng Vieät vaø
tieáng Anh). Phaùt trieån Khoa hoïc vaø Coâng ngheä. 18(X2), 168-181.
8. Reed Dickerson. (1964). The Diseases of Legislative Language. Articles by Maurer Faculty, 1507.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 17

taïp chí coâng thöông

ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ths. nguyeÃn thÒ nhAät linh
khoa kinh teá, Ñaïi hoïc noâng laâm tP. hoà Chí minh
2. ths. PhAn tuAÁn ly
khoa ngoaïi ngöõ Phaùp lyù, Ñaïi hoïc luaät tP. hoà Chí minh

vAgue sentenCes in vietnAmese stAtutes:

reviewing the ChAPter i of vietnAm’s lAw
on enterPrises

l LLM. nguyen Thi nhaT Linh

Faculty of Economics
Nong Lam University - Ho Chi Minh City
l LLM. Phan Tuan Ly
Faculty of Legal Foreign Languages
Ho Chi Minh City University of Law

AbstrACt:
This paper focuses on the ambiguity in Chapter I of Vietnam’s Law on Enterprises. On the
basis of theoretical research on the ambiguity to serve as the foundation for the description of
vague sentences in the corpus, the research analyzes the negative effects of the ambiguity on
the linguistic aspects. Understanding the ambiguity in terms of linguistic aspects is the
foundation for proposing a number of solutions in terms of linguistic and legal aspects.
keywords: Vagueness, ambiguity, multi-meaning, legal terms, Law on Enterprises,
Vietnam’s statutes.

18 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

bAûo ÑAûm quyeàn tieÁP CAän thoâng tin

CuûA Coâng DAân trong hoAït Ñoäng CuûA
Cô quAn hAØnh ChÍnh nhAØ nöôÙC

l nguyeãn Sôn

toÙm tAÉt:
Trong neàn haønh chính hieän ñaïi, coù theå thaáy, vieäc coâng khai thoâng tin seõ laøm gia taêng maïnh
meõ nieàm tin cuûa ngöôøi daân vaøo caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, coøn che giaáu thoâng tin seõ
taïo ra hieäu öùng ngöôïc laïi. Vì vaäy, baûo ñaûm quyeàn tieáp caän thoâng tin cuûa coâng daân caàn phaûi
ñöôïc coi laø moät öu tieân cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Baøi vieát ñeà caäp tôùi moät soá noäi
dung cô baûn, nghieân cöùu cô sôû lyù luaän, thöïc tieãn vaø phaùp lyù baûo ñaûm quyeàn tieáp caän thoâng tin
trong hoaït ñoäng cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc ôû Vieät Nam.
töø khoùa: Quyeàn tieáp caän thoâng tin, baûo ñaûm quyeàn tieáp caän thoâng tin, cô quan haønh chính
nhaø nöôùc.

1. khaùi quaùt veà quyeàn tieáp caän thoâng tin
trong hoaït ñoäng cuûa cô quan haønh chính
nhaø nöôùc
Nghieân cöùu veà khaùi nieäm vaø noäi haøm cuûa
quyeàn tieáp caän thoâng tin (TCTT) cho thaáy, “töï
do thoâng tin” (freedom of information), thöôøng
ñöôïc coi laø ñoàng nghóa vôùi “quyeàn TCTT” (right
to access information), moät trong nhöõng quyeàn
cô baûn cuûa con ngöôøi. “Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn
töï do ngoân luaän vaø baøy toû yù kieán; keå caû töï do baûo
löu quan ñieåm maø khoâng bò can thieäp; cuõng nhö
töï do tìm kieám, tieáp nhaän vaø truyeàn baù caùc yù
töôûng vaø thoâng tin baèng baát kyø phöông tieän
truyeàn thoâng naøo, vaø khoâng coù giôùi haïn veà bieân
giôùi”1 vaø moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn giöõ quan ñieåm
cuûa mình maø khoâng ai ñöôïc can thieäp vaøo, coù
quyeàn töï do ngoân luaän, quyeàn naøy bao goàm caû
quyeàn töï do tìm kieám, nhaän vaø truyeàn ñaït moïi
loaïi tin töùc, yù kieán, khoâng phaân bieät ranh giôùi,
hình thöùc tuyeân truyeàn mieäng hoaëc baûn vieát, in,
hoaëc baèng hình thöùc ngheä thuaät hoaëc thoâng qua
moïi phöông tieän ñaïi chuùng khaùc tuøy theo söï löïa
choïn cuûa hoï2. Tuy nhieân, xeùt veà tính chaát, coù theå
coi “quyeàn TCTT” naèm trong noäi haøm cuûa “töï
do thoâng tin”, bôûi khaùi nieäm thöù nhaát chuû yeáu
noùi ñeán khaû naêng tìm kieám, tieáp caän vaø phoå bieán

Soá 25 - Thaùng 10/2020 19

taïp chí coâng thöông
nhöõng thoâng tin ñöôïc ban haønh vaø löu giöõ taïi caùc
cô quan, toå chöùc coâng quyeàn, ñaëc bieät laø caùc cô
quan haønh chính nhaø nöôùc.
Treân thöïc teá, noäi haøm cuûa “töï do thoâng tin”
noùi chung, cuûa “quyeàn TCTT” noùi rieâng cuõng
chính laø nhöõng thaønh toá cuûa “töï do bieåu ñaït”,
bao goàm3:
- Quyeàn tieáp nhaän thoâng tin: haøm yù veà khaû
naêng “chuû theå quyeàn” nhaän ñöôïc nhöõng thoâng tin
caàn thieát qua caùc keânh truyeàn thoâng coâng khai,
saün coù maø khoâng caàn phaûi yeâu caàu. Quyeàn naøy
gaén lieàn vôùi traùch nhieäm (mang tính chuû ñoäng)
cuûa “chuû theå coù nghóa vuï” baûo ñaûm coâng khai
nhöõng thoâng tin vaø hoaït ñoäng cuûa mình moät caùch
thöôøng xuyeân. Coøn veà phía “chuû theå quyeàn”, vieäc
thöïc hieän vöøa mang tính chuû ñoäng, vöøa mang tính
bò ñoäng.
- Quyeàn tìm kieám thoâng tin: ñeà caäp ñeán khaû
naêng cuûa “chuû theå quyeàn” ñöôïc yeâu caàu “chuû theå
coù nghóa vuï” cung caáp nhöõng thoâng tin maø mình
caàn hoaëc quan taâm trong phaïm vi khuoân khoå phaùp
luaät cho pheùp. Quyeàn naøy gaén lieàn vôùi traùch
nhieäm (mang tính bò ñoäng) cung caáp thoâng tin cuûa
“chuû theå coù nghóa vuï” khi coù yeâu caàu cuûa “chuû
theå quyeàn” (mang tính chuû ñoäng).
- Quyeàn phoå bieán thoâng tin: noùi veà khaû naêng
cuûa “chuû theå quyeàn” ñöôïc truyeàn ñaït, chia seû
quan ñieåm, thoâng tin vôùi caùc chuû theå quyeàn khaùc,
khoâng phaân bieät ranh giôùi hay hình thöùc phoå bieán
(mang tính chuû ñoäng). Quyeàn naøy gaén lieàn vôùi
traùch nhieäm (mang tính bò ñoäng) cuûa “chuû theå coù
nghóa vuï” toân troïng, khoâng ñöôïc ngaên caûn quan
heä trao ñoåi, phoå bieán thoâng tin cuûa caùc chuû
theå quyeàn.
Trong luaät phaùp quoác teá, “töï do thoâng tin” noùi
chung, “quyeàn TCTT” noùi rieâng khoâng phaûi laø
moät quyeàn tuyeät ñoái. Coù nghóa laø, vieäc thöïc hieän
quyeàn naøy phaûi chòu nhöõng “giôùi haïn theo luaät
ñònh” vaø “laø caàn thieát” ñeå: 1) Toân troïng caùc
quyeàn hoaëc uy tín cuûa ngöôøi khaùc; 2) Baûo veä an
ninh quoác gia hoaëc traät töï coâng coäng, söùc khoûe
hoaëc ñaïo ñöùc coâng chuùng; vaø 3) Nghieâm caám
tuyeân truyeàn cho chieán tranh; chuû tröông kích
20 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ñoäng, gaây thuø haèn daân toäc, chuûng toäc hoaëc
toân giaùo4.
Trong nhöõng noã löïc nhaèm giôùi haïn quyeàn löïc
nhaø nöôùc ñoàng thôøi laøm gia taêng caùc quyeàn daân
chuû cuûa nhaân daân, vieäc ghi nhaän, baûo ñaûm vaø
thöïc hieän QTCTT laø moät chìa khoùa quan troïng ñeå
giaûi quyeát nhöõng raøo caûn chuû yeáu ñeán töø baûn chaát
cuûa hoaït ñoäng QLHCNN mang tính chaát haønh
chính, meänh leänh, aùp ñaët caùc quyeát ñònh leân
nhöõng ñoái töôïng ñöôïc ñieàu chænh. Do ñoù, coù theå
thaáy, vai troø raát quan troïng cuûa vieäc baûo ñaûm
QTCTT trong hoaït ñoäng QLHCNN laø goùp phaàn
môû roäng hay minh baïch hoùa, coâng khai hoùa caùc
hoaït ñoäng coâng vuï cuûa boä maùy coâng quyeàn nhaèm
giuùp ngöôøi daân coù khaû naêng giaùm saùt, kieåm tra
vaø tröïc tieáp tham gia ñoùng goùp vaøo nhöõng hoaït
ñoäng ñoù.
Theo ñoù, coù theå hieåu: QTCTT trong QLHCNN
chính laø quyeàn cuûa ngöôøi daân ñöôïc tìm kieám, tieáp
nhaän nhöõng taøi lieäu, döõ lieäu cuûa caùc ñoái töôïng,
hieän töôïng ñöôïc cô quan haønh chính nhaø nöôùc thu
thaäp vaø heä thoáng hoùa döôùi hình thöùc nhaát ñònh
hoaëc do cô quan haønh chính nhaø nöôùc taïo ra trong
quaù trình thöïc thi coâng vuï vaø ñöôïc theå hieän döôùi
baát kyø daïng hình thöùc naøo coù theå nhaän thöùc ñöôïc.
Ñaëc ñieåm cuûa QTCTT trong QLHCNN:
Thöù nhaát, QTCTT trong QLHCNN laø moät
quyeàn coâng daân cô baûn. Trong moái quan heä giöõa
coâng daân vaø nhaø nöôùc, neáu vieäc thöïc hieän caùc
chöùc naêng ñaïi dieän cuûa nhaø nöôùc ñöôïc coi laø
mang tính uûy quyeàn thì ngöôøi uûy quyeàn laø coâng
daân caàn phaûi bieát veà nhöõng hoaït ñoäng cuûa ngöôøi
ñöôïc uûy quyeàn thoâng qua nhöõng hoà sô, taøi lieäu, döõ
lieäu maø “ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn” naém giöõ. Ñieàu
25, Hieán phaùp naêm 2013 ñaët cô sôû phaùp lyù, ghi
nhaän QTCTT cuûa ngöôøi daân. Ñaây chính laø cô sôû
quan troïng ñeå xaùc ñònh moät quyeàn naøo ñoù coù phaûi
laø quyeàn cô baûn trong soá raát nhieàu quyeàn cuûa
coâng daân hay khoâng.
Thöù hai, QTCTT trong QLHCNN laø bieåu hieän
cuûa tính daân chuû trong hoaït ñoäng nhaø nöôùc. Treân
cô sôû ñaûm baûo ñöôïc quyeàn naøy, ngöôøi daân coù theå
chuû ñoäng tham gia caùc coâng vieäc cuûa nhaø nöôùc,

ñoùng goùp vaøo nhöõng thieáu soùt trong QLHCNN ñeå
thöïc söï xaây döïng neàn haønh chính laáy ngöôøi daân
laøm trung taâm lôïi ích. Veà baûn chaát, hoaït ñoäng QL-
HCNN mang tính ñieàu haønh, chaáp haønh neân luoân
coù xu höôùng ñaët ra nhöõng khuoân maãu ñeå thuaän
tieän cho vieäc quaûn lyù. Xu höôùng nhö vaäy seõ caûn
trôû ngöôøi daân trong quaù trình tham gia caùc quan
heä xaõ hoäi vaø töø ñoù caûn trôû tieán boä, phaùt trieån trong
xaõ hoäi. Vì vaäy, vai troø cuûa nhaø nöôùc chæ laø xaùc
ñònh phaïm vi cuï theå cuûa caùc quyeàn töï do ñoù ñeå
laøm cô sôû ngaên caûn yù ñònh cuûa caù nhaân söû duïng
nhöõng töï do caù nhaân ñeå gaây thieät haïi cho xaõ hoäi
vaø caùc caù nhaân khaùc.
Thöù ba, QTCTT trong QLHCNN phuï thuoäc
nhieàu vaøo thieän chí cuûa cô quan nhaø nöôùc. Bôûi leõ
töï moãi coâng daân khoâng theå thöïc hieän quyeàn naøy
maø phuï thuoäc vaøo vieäc thöïc thi traùch nhieäm cuûa
caùc cô quan nhaø nöôùc. Trong khoa hoïc vaø thöïc
tieãn phaùp lyù, thoâng thöôøng laïi nhaán maïnh nhieàu
ñeán khía caïnh traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc ôû noäi
haøm cuûa QTCTT trong QLHCNN, ñieàu ñoù coù theå
taïo ra caûm giaùc raèng chính yeáu toá nghóa vuï cuûa
nhaø nöôùc laø noäi haøm quan troïng nhaát cuûa quyeàn
naøy. Xeùt trong moái töông quan veà khaû naêng cuûa
hai beân chuû theå thì roõ raøng laø phía nhaø nöôùc coù
nhieàu ñieàu kieän ñeå thoaùi thaùc traùch nhieäm naøy
vôùi nhöõng lyù do nhö chöa coù luaät ñònh hoaëc vì lyù
do chöa ñuû ñieàu kieän thi haønh.
Thöù tö, vieäc baûo ñaûm thöïc hieän QTCTT trong
QLHCNN phuï thuoäc vaøo möùc ñoä phaùt trieån kinh
teá, xaõ hoäi cuûa moät quoác gia. Ñaây laø moät quyeàn
coâng daân ñaëc tröng, töùc laø ôû ñaâu coù moái quan heä
giöõa nhaø nöôùc vôùi coâng daân thì ôû ñoù xuaát hieän
quyeàn cuûa ngöôøi daân veà tieáp caän thoâng tin trong
quaûn lyù haønh chính. Tuy nhieân, vieäc cung caáp
thoâng tin trong quaûn lyù haønh chính moät maët ñoøi
hoûi coù söï chuaån bò töông ñoái toát veà cô sôû döõ lieäu
thoâng tin, vaø hai laø phuï thuoäc vaøo moái quan taâm,
nhu caàu cuûa chính ngöôøi daân.
Thöù naêm, QTCTT trong QLHCNN cuûa coâng
daân ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc baûo ñaûm
thöïc hieän caùc quyeàn con ngöôøi, quyeàn coâng daân
khaùc. Moái quan heä giöõa quyeàn naøy vôùi caùc quyeàn
Luaät
con ngöôøi, quyeàn coâng daân khaùc laø moái quan heä
töông hoã, vieäc thöïc hieän quyeàn naøy seõ thuùc ñaåy
vieäc thöïc hieän caùc quyeàn coøn laïi. Vieäc baûo ñaûm
tieáp caän nhöõng thoâng tin trong quaûn lyù haønh
chính seõ giuùp con ngöôøi bieát ñöôïc caùc quyeàn,
nghóa vuï cô baûn cuûa mình, ñoàng thôøi, coù nhöõng
thoâng tin quan troïng, caàn thieát ñeå thöïc hieän caùc
quyeàn con ngöôøi, quyeàn coâng daân khaùc. Caùc
thoâng tin duø raát nhoû nhöng ñeàu coù theå laø tieàn ñeà
ñeå thöïc hieän quyeàn con ngöôøi, quyeàn coâng daân,
vì thoâng tin laø moät phaàn quan troïng, khoâng theå
thieáu trong cuoäc soáng.
Ngöôïc laïi, vieäc thöïc hieän caùc quyeàn con
ngöôøi, quyeàn coâng daân khaùc cuõng goùp phaàn baûo
ñaûm vieäc thöïc hieän QTCTT. Ví duï nhö quyeàn
ñöôïc hoïc taäp cuûa coâng daân coù taùc duïng tích cöïc
vì khi trình ñoä daân trí cuûa ngöôøi daân ñöôïc naâng
cao cuõng laø luùc thöïc hieän QTCTT moät caùch coù
hieäu quaû nhaát. Ngoaøi ra, hoï phaûi ñöôïc töï do ñi
laïi, töï do cö truù, töï do ngoân luaän, töï do baùo chí,...
ñeå coù ñieàu kieän noùi leân, phaûn aùnh yeâu caàu cuûa
mình cuõng nhö tieáp xuùc vôùi caùc thoâng tin do cô
quan nhaø nöôùc coâng boá coâng khai. Do ñoù, vieäc
coâng nhaän, thöïc hieän, baûo veä QTCTT cuûa coâng
daân phaûi gaén lieàn vôùi caùc quyeàn daân söï, chính
trò khaùc.
Thöù saùu, QTCTT trong QLHCNN cuûa coâng
daân luoân coù söï lieân heä chaët cheõ vôùi caùc vaán ñeà
baûo veä bí maät nhaø nöôùc, quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa
coäng ñoàng vaø quyeàn rieâng tö. Bieåu hieän cuûa moái
lieân heä chaët cheõ naèm ôû nhöõng mieãn tröø cuûa quyeàn
ñeå nhaèm muïc ñích baûo veä bí maät nhaø nöôùc, quyeàn
lôïi coâng coäng vaø baûo veä quyeàn rieâng tö. ÔÛ trong
söï lieân heä naøy luoân coù söï giaèng co giöõa caùc quan
ñieåm caàn coù moät chính quyeàn coâng khai vaø giöõa
caùc quan ñieåm baûo veä bí maät nhaø nöôùc, quyeàn lôïi
coâng coäng vaø quyeàn rieâng tö raát gay gaét. Baát kyø
quoác gia naøo cuõng coù nhöõng bí maät nhaø nöôùc, tuy
nhieân, thoâng tin ñöôïc tieáp caän caøng nhieàu thì bí
maät nhaø nöôùc bò haïn cheá vaø ngöôïc laïi. Trong thôøi
ñaïi ngaøy nay, töø khi coù cô sôû döõ lieäu ñieän töû thì
haàu nhö khoâng moät nhaø nöôùc naøo coù theå giöõ kín
toaøn boä thoâng tin bí maät nhaø nöôùc, cuõng nhö
Soá 25 - Thaùng 10/2020 21
taïp chí coâng thöông
khoâng coù moät ai trong xaõ hoäi laïi coù theå hoaøn toaøn
giöõ kín nhieàu söï kieän rieâng veà mình. Vì vaäy, giaûi
quyeát haøi hoøa caùc moái quan heä naøy laø moät vaán
ñeà heát söùc khoù khaên ñoái vôùi caùc cô quan ban haønh
phaùp luaät vaø luoân tieàm aån caùc nguy cô xung ñoät
trong vieäc thöïc hieän caùc quyeàn naøy.
2. thöïc traïng baûo ñaûm quyeàn tieáp caän thoâng
tin ôû nöôùc ta trong moät soá lónh vöïc trong hoaït
ñoäng cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc
a. Thöïc traïng tieáp caän thoâng tin hoaïch ñònh
chính saùch vaø xaây döïng phaùp luaät
Vieäc chuû ñoäng coâng khai, minh baïch caùc hoaït
ñoäng hoaïch ñònh chính saùch, xaây döïng phaùp luaät
trong thôøi gian qua ñaõ ñöôïc thöïc thi khaù toát treân
thöïc teá. Ñieàu naøy cuõng ñaõ ñöôïc quy ñònh cuï theå
trong Luaät Ban haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät
töø khaâu laäp chöông trình xaây döïng luaät, phaùp
leänh, nghò ñònh ñeán quaù trình soaïn thaûo vaø ban
haønh vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñeàu coù caùc quy
ñònh veà vieäc phaûi coâng khai thoâng tin ñeå ngöôøi
daân coù cô hoäi tham gia ñoùng goùp yù kieán. Trong
quaù trình soaïn thaûo vaên baûn, cô quan chuû trì soaïn
thaûo ñaõ chuû ñoäng trong vieäc coâng khai döï thaûo
vaên baûn ñeå ngöôøi daân tham gia ñoùng goùp yù kieán
qua caùc cuoäc hoäi thaûo, toïa ñaøm, phieáu laáy yù kieán,
ñaêng döï thaûo treân trang thoâng tin ñieän töû cuûa cô
quan,… Beân caïnh ñoù, nhieàu baùo, taïp chí cuõng ñaõ
ñaêng döï thaûo vaên baûn quy phaïm phaùp luaät vaø xaây
döïng caùc dieãn ñaøn ñeå coâng daân tham gia ñoùng
goùp yù kieán. Chính phuû; caùc Boä, ban, ngaønh vaø
UBND caùc caáp ñaõ môû chuyeân muïc, dieãn ñaøn ñeå
coâng daân, toå chöùc, doanh nghieäp ñoùng goùp yù kieán
treân trang thoâng tin ñieän töû cuûa mình.
b. Thöïc traïng tieáp caän thoâng tin trong vieäc
giaûi quyeát yeâu caàu cuûa ngöôøi daân
Trong giaûi quyeát coâng vieäc cuûa coâng daân, cô
cheá “moät cöûa” taïi caùc cô quan haønh chính nhaø
nöôùc ôû ñòa phöông ñaõ taïo thuaän lôïi cho coâng daân,
toå chöùc, doanh nghieäp khi tham gia giao dòch vôùi
cô quan nhaø nöôùc. Caùc thoâng tin veà thuû tuïc haønh
chính, thôøi gian giaûi quyeát, phí, leä phí trong moät
soá lónh vöïc ñöôïc nieâm yeát coâng khai taïi truï sôû laøm
vieäc cuûa cô quan haønh chính. Nhieàu cô quan coøn
22 Soá 25 - Thaùng 10/2020
chuû ñoäng coâng boá coâng khai treân caùc phöông tieän
thoâng tin ñaïi chuùng hoaëc trang thoâng tin ñieän töû.
Ñaëc bieät, naêm 2019, Coång Dòch vuï coâng Quoác gia
ñi vaøo hoaït ñoäng ñaõ “coâng khai, minh baïch, laáy
ngöôøi daân, doanh nghieäp laøm trung taâm phuïc vuï,
khoâng boû ai laïi phía sau trong quaù trình caûi caùch,
Coång Dòch vuï coâng Quoác gia keát noái, cung caáp
thoâng tin veà thuû tuïc haønh chính vaø dòch vuï coâng
tröïc tuyeán; hoã trôï thöïc hieän, giaùm saùt, ñaùnh giaù
vieäc giaûi quyeát thuû tuïc haønh chính, dòch vuï coâng
tröïc tuyeán vaø tieáp nhaän, xöû lyù phaûn aùnh, kieán nghò
cuûa caù nhaân, toå chöùc treân toaøn quoác”5. Ñöôïc trieån
khai töø thaùng 12/ 2019, ñeán nay, Coång Dòch vuï
coâng Quoác gia ñaõ coù nhöõng keát quaû tích cöïc, theå
hieän ñöôïc muïc tieâu Chính phuû phuïc vuï ngöôøi daân,
doanh nghieäp. Cuï theå, ñaõ coù treân 140.000 taøi
khoaûn ñaêng kyù, treân 35 trieäu löôït truy caäp, treân
7.3 trieäu hoà sô ñoàng boä traïng thaùi, treân 68.000 hoà
sô ñöôïc thöïc hieän thoâng qua Coång Dòch vuï coâng
Quoác gia. Heä thoáng cuõng tieáp nhaän hoã trôï treân
11.000 cuoäc goïi; tieáp nhaän treân 5.600 phaûn aùnh,
kieán nghò cuûa ngöôøi daân, doanh nghieäp; ñaõ tích
hôïp ñöôïc 395 dòch vuï coâng tröïc tuyeán leân Coång
Dòch vuï coâng Quoác gia trong ñoù coù 232 dòch vuï
coâng daønh cho doanh nghieäp. Toång chi phí xaõ hoäi
tieát kieäm ñöôïc khi thöïc hieän dòch vuï coâng tröïc
tuyeán laø khoaûng 6.490 tyû ñoàng/naêm, trong ñoù,
rieâng Coång Dòch vuï coâng Quoác gia ñoùng goùp
3.036 tyû ñoàng/naêm6.
c. Thöïc traïng tieáp caän thoâng tin trong hoaït
ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc
Caùc vaán ñeà, lónh vöïc thuoäc phaïm vi hoaït ñoäng
cuûa cô quan coâng quyeàn, phaûi coâng khai, ñöôïc
quy ñònh trong nhieàu vaên baûn phaùp luaät khaùc nhau
nhö: Luaät Tieáp caän thoâng tin naêm 2016, Phaùp
leänh thöïc hieän daân chuû ôû xaõ, phöôøng, thò traán naêm
2007; Luaät Keá toaùn naêm 2015; Luaät Kieåm toaùn
nhaø nöôùc naêm 2015 söûa ñoåi naêm 2019; Luaät Nhaø
ôû naêm 2014; Luaät ñaát ñai naêm 2013, Luaät Phoøng,
choáng tham nhuõng naêm 2018; Luaät Thöïc haønh tieát
kieäm, choáng laõng phí naêm 2013; Luaät Baûo veä moâi
tröôøng naêm 2014; Luaät Ban haønh vaên baûn quy
phaïm phaùp luaät naêm 2015, söûa ñoåi naêm 2020;…

Luaät Tieáp caän thoâng tin naêm 2016 quy ñònh veà
vieäc thöïc hieän quyeàn TCTT cuûa coâng daân,
nguyeân taéc, trình töï, thuû tuïc thöïc hieän quyeàn
TCTT; traùch nhieäm, nghóa vuï cuûa cô quan nhaø
nöôùc trong vieäc baûo ñaûm quyeàn TCTT cuûa coâng
daân. Tuy nhieân, ñaùnh giaù veà thöïc hieän luaät TCTT
naêm 2016 coù yù kieán cho raèng “tình traïng e ngaïi
cuûa caùc cô quan chòu traùch nhieäm cung caáp thoâng
tin. Phaàn lôùn chöa hieåu coù theå cung caáp thoâng tin
ñeán möùc naøo, ñoàng thôøi cuõng thieáu naêng löïc ñeå
ñaûm nhaän vai troø ñaàu moái tieáp nhaän yeâu caàu cung
caáp thoâng tin töø coâng daân, ñaëc bieät laø ôû caáp xaõ.
Veà phía ngöôøi daân, khoâng phaûi ai cuõng nhaän thöùc
vaø quan taâm ñeán quyeàn tieáp caän thoâng tin cuõng
nhö chöa hieåu veà Luaät”7.
Vôùi tö caùch laø ngöôøi ñöùng ñaàu Chính phuû, Thuû
töôùng Chính phuû thöïc hieän cheá ñoä baùo caùo tröôùc
nhaân daân nhöõng vaán ñeà quan troïng thoâng qua
nhöõng baùo caùo cuûa Chính phuû tröôùc Quoác hoäi, traû
lôøi cuûa Chính phuû ñoái vôùi chaát vaán cuûa ñaïi bieåu
Quoác hoäi vaø yù kieán phaùt bieåu vôùi caùc cô quan
thoâng tin ñaïi chuùng (Ñieàu 29 Luaät Toå chöùc Chính
phuû naêm 2013).
Ñieàu 19 Luaät Phoøng, choáng tham nhuõng naêm
2018 quy ñònh: Nguyeân taéc vaø noäi dung coâng
khai, minh baïch trong hoaït ñoäng cuûa cô quan, toå
chöùc, ñôn vò, theo ñoù: cô quan, toå chöùc, ñôn vò
phaûi coâng khai hoaït ñoäng cuûa mình, tröø noäi dung
thuoäc bí maät nhaø nöôùc, bí maät kinh doanh vaø
nhöõng noäi dung khaùc theo quy ñònh cuûa Chính
phuû. Tuy nhieân, vaán ñeà hieän nay laø tình traïng laïm
duïng ñoùng daáu maät vaøo caùc vaên baûn ngay caû khi
noäi dung vaên baûn khoâng thuoäc dieän ñoùng daáu
maät, gaây khoù khaên cho vieäc tieáp caän thoâng tin cuûa
ngöôøi daân: “Vieäc laïm duïng, tuøy tieän ñoùng daáu
maät vaøo caùc vaên baûn thoâng thöôøng, khoâng chöùa
noäi dung maät cuûa moät soá cô quan, ñôn vò laø baát
hôïp lyù, aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán xaõ hoäi. Bôûi vì, caùc
vaên baûn noäi dung khoâng chöùa caùc noäi dung maät
thì caàn coâng khai roäng raõi cho nhieàu ngöôøi bieát
ñeå thöïc hieän, kieåm tra, giaùm saùt”8.
Nghò ñònh soá 09/2017/NÑ-CP Quy ñònh chi tieát
vieäc phaùt ngoân vaø cung caáp thoâng tin cho baùo chí
Luaät
cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc quy ñònh
caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc thöïc hieän vieäc
cung caáp thoâng tin cho baùo chí thoâng qua toå chöùc
hoïp baùo; Ñaêng taûi noäi dung phaùt ngoân vaø cung
caáp thoâng tin treân Coång Thoâng tin ñieän töû, trang
thoâng tin ñieän töû hoaëc trang maïng xaõ hoäi chính
thöùc cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc; Phaùt ngoân
tröïc tieáp hoaëc traû lôøi phoûng vaán cuûa nhaø baùo,
phoùng vieân; Göûi thoâng caùo baùo chí, noäi dung traû
lôøi cho cô quan baùo chí, nhaø baùo, phoùng vieân
baèng vaên baûn hoaëc qua thö ñieän töû; Cung caáp
thoâng tin qua trao ñoåi tröïc tieáp hoaëc taïi caùc cuoäc
giao ban baùo chí do trung öông, ñòa phöông toå
chöùc khi ñöôïc yeâu caàu; Ban haønh vaên baûn ñeà nghò
cô quan baùo chí ñaêng, phaùt phaûn hoài, caûi chính,
xin loãi noäi dung thoâng tin treân baùo chí9.
Phaùp leänh Thöïc hieän daân chuû ôû cô sôû quy ñònh
coâng khai thoâng tin veà keá hoaïch phaùt trieån kinh teá
- xaõ hoäi, döï aùn, coâng trình ñaàu tö, nhieäm vuï,
quyeàn haïn cuûa caùn boä, coâng chöùc caáp xaõ… baèng
hình thöùc nieâm yeát coâng khai taïi truï sôû Hoäi ñoàng
nhaân daân, UÛy ban nhaân daân caáp xaõ, coâng khai
treân heä thoáng truyeàn thanh cuûa caáp xaõ, coâng khai
thoâng qua Tröôûng thoân, Toå tröôûng toå daân phoá ñeå
thoâng baùo ñeán nhaân daân (Ñieàu 5, 6).
Nghóa vuï coâng khai, minh baïch caùc hoaït ñoäng
cuûa cô quan nhaø nöôùc theo yeâu caàu cuûa coâng daân
thöôøng lieân quan tröïc tieáp ñeán quyeàn lôïi cuûa
ngöôøi daân gaén vôùi nhöõng coâng vieäc cuï theå, neáu
thieáu caùc thoâng tin töø cô quan nhaø nöôùc, ngöôøi
daân coù theå maát khaû naêng thöïc hieän quyeàn vaø
nghóa vuï cuûa mình. Maëc duø coù yù nghóa quan troïng
nhö vaäy nhöng vieäc thöïc hieän coâng khai, minh
baïch caùc hoaït ñoäng cuûa cô quan nhaø nöôùc theo
yeâu caàu cuûa coâng daân ñang coù raát nhieàu haïn cheá,
gaây ra söï chaäm treã, laøm aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi
cuûa coâng daân. Cuï theå laø, maëc duø Luaät Baùo chí vaø
Luaät Phoøng, choáng tham nhuõng ñaõ quy ñònh nghóa
vuï cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc phaûi cung caáp thoâng
tin theo yeâu caàu cuûa cô quan, toå chöùc, ñôn vò vaø
cuûa coâng daân, nhöng tình traïng cô quan nhaø nöôùc
khoâng traû lôøi baèng vaên baûn hoaëc töø choái cung caáp
maø khoâng coù lyù do chính ñaùng vaãn coøn phoå bieán
Soá 25 - Thaùng 10/2020 23
taïp chí coâng thöông
vaø chöa coù bieän phaùp xöû lyù. Tình traïng naøy daãn
ñeán trong nhieàu vuï vieäc ngöôøi daân vaø chính
quyeàn khoâng tìm ñöôïc tieáng noùi chung, ngöôøi daân
buoäc phaûi khieáu kieän vöôït caáp, thaäm chí gaây maát
traät töï xaõ hoäi.
Nguyeân nhaân chính daãn ñeán tình traïng naøy laø
ña soá caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà coâng khai,
minh baïch caùc hoaït ñoäng cuûa cô quan nhaø nöôùc
theo yeâu caàu cuûa coâng daân môùi chæ döøng laïi ôû möùc
ñoä coù tính chaát nguyeân taéc, thieáu cuï theå, thieáu cheá
taøi ñuû maïnh neân cô quan nhaø nöôùc coù theå troán traùnh
nghóa vuï cuûa mình maø khoâng bò xöû lyù.
ñ. Thöïc traïng tieáp caän thoâng tin thoâng qua
baùo chí
Ñieàu 13 Luaät Baùo chí naêm 2016 quy ñònh: Nhaø
nöôùc taïo Ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå coâng daân thöïc
hieän quyeàn töï do baùo chí, quyeàn töï do ngoân luaän
treân baùo chí vaø ñeå baùo chí phaùt huy ñuùng vai troø
cuûa mình… Beân caïnh ñoù, Luaät cuõng quy ñònh traùch
nhieäm cuûa baùo chí laø: ñaêng, phaùt kieán nghò, pheâ
bình, tin, baøi, aûnh vaø taùc phaåm baùo chí khaùc cuûa
coâng daân; trong tröôøng hôïp khoâng ñaêng, phaùt
soùng, phaûi traû lôøi vaø noùi roõ lyù do. Beân caïnh vieäc
thoâng tin cho coâng chuùng, caùc cô quan baùo chí coøn
ñoùng vai troø laø caàu noái ñeå ñöa yeâu caàu cung caáp
thoâng tin cuûa coâng chuùng tôùi caùc cô quan nhaø
nöôùc vaø chuyeån tieáp caâu traû lôøi cuûa caùc cô quan
nhaø nöôùc tôùi coâng chuùng. Ñieàu naøy theå hieän ôû
vieäc haàu heát caùc cô quan baùo chí ñeàu coù caùc
chuyeân muïc nhö “Traû lôøi baïn ñoïc”, “Chính saùch
môùi, quyeát ñònh môùi”, “Vaên baûn phaùp luaät”,
“Ñöôøng daây noùng”, “Traû lôøi thö baïn ñoïc”, “Traû
lôøi baïn xem truyeàn hình”, “Traû lôøi baïn nghe ñaøi”,
“yù kieán baïn ñoïc”,… nhaèm muïc ñích naøy.
3. moät soá giaûi phaùp baûo ñaûm quyeàn tieáp caän
thoâng tin trong hoaït ñoäng cuûa cô quan haønh
chính nhaø nöôùc ôû vieät nam hieän nay
Thöù nhaát, trong vieäc trieån khai thöïc hieän Luaät
Tieáp caän thoâng tin naêm 2016.
Ñaåy maïnh coâng taùc tuyeân truyeàn, phoå bieán
Luaät TCTT vaø caùc vaên baûn höôùng daãn thi haønh.
Caùc hình thöùc, bieän phaùp tuyeân truyeàn ñöôïc vaän
duïng linh hoaït, saùng taïo, chuù troïng öùng duïng coâng
24 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ngheä hieän ñaïi, hình thöùc tuyeân truyeàn môùi, phuø
hôïp. Tieáp tuïc söû duïng caùc hình thöùc tuyeân truyeàn
truyeàn thoáng nhö tuyeân truyeàn mieäng, tuyeân
truyeàn thoâng qua phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng,
thoâng qua taøi lieäu tuyeân truyeàn (ñeà cöông giôùi
thieäu, phoå bieán caùc vaên baûn luaät, phaùp leänh; saùch
hoûi - ñaùp phaùp luaät; tôø rôi, tôø gaáp phaùp luaät; ñaëc
san tuyeân truyeàn phaùp luaät; caùc loaïi baêng tieáng,
baêng hình vôùi caùc noäi dung phaùp luaät ñôn giaûn,
ngaén goïn vaø caùc cuoäc noùi chuyeän veà phaùp luaät,…)
vaø kheùo leùo keát hôïp vôùi caùc hình thöùc tuyeân
truyeàn khaùc nhö caùc cuoäc thi tìm hieåu phaùp luaät,
caùc hình thöùc thi saân khaáu hoùa, loàng gheùp trong
caùc cuoäc giao löu vaên hoùa, vaên ngheä, tö vaán phaùp
luaät, trôï giuùp phaùp lyù cuøng nhieàu hình thöùc khaùc
nhaèm naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà
quyeàn TCTT theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
Toå chöùc taäp huaán cho caùn boä, coâng chöùc trong
heä thoáng caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc, ñaëc
bieät laø ñoäi nguõ baùo caùo vieân, caùc caùn boä, coâng
chöùc ôû caùc xaõ, phöôøng, thò traán nhaèm naâng cao
hieåu bieát vaø nhaän thöùc veà Luaät TCTT, qua ñoù taïo
ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thi haønh luaät trong
thöïc tieãn.
Caàn coù söï keát hôïp cuûa caùc Boä, ban, ngaønh, caùc
ñòa phöông, caùc caùn boä, coâng chöùc vaø coâng daân
trong quaù trình tieáp caän, trieån khai thöïc hieän Luaät
TCTT. Neáu phaùt hieän nhöõng baát caäp, haïn cheá,
vöôùng maéc caàn baùo caùo, kieán nghò vôùi caùc cô
quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ñeå kòp thôøi söûa ñoåi,
khaéc phuïc, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng vaø hieäu
quaû coâng taùc xaây döïng luaät trong thöïc tieãn. Ñoàng
thôøi, kòp thôøi khen thöôûng, ñoäng vieân caùc cô quan,
ñôn vò, caù nhaân coù nhöõng thaønh tích trong hoaït
ñoäng trieån khai thi haønh Luaät, beân caïnh ñoù caàn
xöû lyù nghieâm caùc caù nhaân, toå chöùc coù haønh vi caûn
trôû vieäc thi haønh Luaät TCTT trong thöïc tieãn.
Thöù hai, theå cheá hoùa traùch nhieäm giaûi trình
trong thöïc hieän chöùc naêng, nhieäm vuï taïi caùc cô
quan quaûn lyù nhaø nöôùc.
Trong quaûn lyù nhaø nöôùc, traùch nhieäm giaûi trình
(TNGT) laø bieåu hieän cuûa cô cheá kieåm soaùt cuûa
nhaân daân ñoái vôùi cô quan nhaø nöôùc. Thoâng qua quy

ñònh veà traùch nhieäm baùo caùo cuûa caùc cô quan coâng
quyeàn, coâng chöùc nhaø nöôùc veà nhöõng hoaït ñoäng
cuûa mình tröôùc caùc chuû theå theo quy ñònh cuûa phaùp
luaät, hoï seõ chòu traùch nhieäm toát hôn ñoái vôùi nhieäm
vuï ñöôïc giao vaø laø caùch thöùc ñeå ño löôøng hieäu quaû
hoaït ñoäng. Caùc chuû theå ban haønh vaø thöïc hieän quy
ñònh phaùp luaät khoâng chæ coù TNGT ñoái vôùi cô quan
caáp treân, ñoái vôùi cô quan daân cöû maø coøn coù TNGT
ñoái vôùi ngöôøi daân, caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø caùc beân
lieân quan ñeán caùc quy ñònh ñoù. Tuy nhieân, traùch
nhieäm baùo caùo vaø giaûi trình khoâng theå thöïc hieän
neáu thieáu ñi tính minh baïch vaø heä thoáng caùc quy
ñònh phaùp luaät ñaày ñuû, chính xaùc. Vì vaäy, caùc toå
chöùc caàn phaûi coù moät heä thoáng muïc tieâu tin caäy vaø
roõ raøng; vieäc söû duïng nguoàn löïc phaûi döïa treân quy
trình vaø ñònh möùc kinh teá hôïp lyù; coâng khai thoâng
tin veà taøi saûn caàn thieát cho hoaït ñoäng cuûa cô quan
nhaø nöôùc, traû löông, tieâu chuaån ñaïo ñöùc coâng vuï;
cung caáp ñaày ñuû thoâng tin cho caùc beân coù lieân
quan. Tính coâng khai ñöôïc ño bôûi thieän chí vaø khaû
naêng cung caáp hoaëc giuùp tieáp caän thoâng tin, giuùp
caùc beân lieân quan ñaùnh giaù ñuùng vaø chính xaùc hoaït
ñoäng cuûa chính quyeàn ñòa phöông. Thieáu nghóa vuï
giaûi trình seõ phaûi ñoái maët vôùi nhieàu vaán ñeà trong
noäi boä caùc cô quan thöïc thi coâng quyeàn, chaúng haïn
nhö naïn tham oâ, laïm duïng quyõ, haønh ñoäng ñoäc
ñoaùn beø phaùi, thieáu tuaân thuû luaät phaùp, che ñaäy
giaáu gieám thu chi vaø ñaùng ngaïi hôn nöõa laø quaûn lyù
noäi boä khoâng coâng khai. Vì vaäy, thöïc hieän TNGT
caàn quan taâm tôùi nhöõng vaán ñeà cô baûn nhö: giaûi
trình cho chính quyeàn caáp treân, caùc nhaø taøi trôï; giaûi
trình cho ngöôøi thuï höôûng caùc dòch vuï; giaûi trình
noäi boä tröôùc nhaân vieân; giaûi trình vôùi caùc toå chöùc,
ñôn vò ngang caáp… TNGT khoâng chæ laø traùch nhieäm
cuûa caùc chuû theå khi coâng khai caùc noäi dung theo
yeâu caàu maø bao goàm caû vieäc giaûi thích vaø laøm roõ
caùc noäi dung ñoù. Noùi caùch khaùc, TNGT laø phöông
tieän ñeå höôùng tôùi söï “minh baïch”.
Thöù ba, xaây döïng heä thoáng thoâng tin quoác gia
veà thuû tuïc haønh chính vaø hoaït ñoäng cuûa caùc cô
quan haønh chính nhaø nöôùc.
Moät trong caùc muïc tieâu cuûa caûi caùch thuû tuïc
haønh chính laø giaûm phieàn haø cho ngöôøi daân,
Luaät
doanh nghieäp, loaïi boû nhöõng löïc caûn maø boä maùy
haønh chính coù theå gaây ra ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa xaõ hoäi noùi chung vaø phaùt trieån kinh teá noùi
rieâng. Heä thoáng thuû tuïc haønh chính hieän nay raát
phöùc taïp, caùc quy ñònh naèm raûi raùc trong nhieàu
vaên baûn khieán ngöôøi daân khoù khaên khi tìm hieåu
vaø caùc cô quan nhaø nöôùc khoù aùp duïng thoáng nhaát.
Vieäc xaây döïng heä thoáng döõ lieäu quoác gia veà thuû
tuïc haønh chính seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng yeáu
keùm treân. Ngoaøi ra, ñeå ngöôøi daân deã naém baét vaø
thöïc hieän, taïi moãi cô quan, toå chöùc caàn xaây döïng
moät heä thoáng döõ lieäu lieân quan ñeán hoaït ñoäng
hoaëc lónh vöïc maø cô quan, toå chöùc quaûn lyù theo
höôùng deã truy caäp, deã söû duïng, ñöôïc caäp nhaät
thöôøng xuyeân vaø mieãn phí. Quaù trình naøy cuõng
giuùp laøm giaûm tình traïng “ñaëc quyeàn veà thoâng
tin” - moät hieän töôïng caûn trôû quaù trình coâng khai
vaø minh baïch trong hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan, toå
chöùc khi ngöôøi coù thaåm quyeàn söû duïng nhöõng
thoâng tin do mình coù hoaëc tröïc tieáp naém giöõ vì
ñoäng cô vuï lôïi.
Coù theå noùi, caûi caùch thuû tuïc haønh chính laø tieàn
ñeà thuùc ñaåy quaù trình coâng khai, minh baïch trong
hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, taïo
ñieàu kieän cho ngöôøi daân chuû ñoäng, tích cöïc tham
gia vaøo caùc hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc, xaây
döïng, phaûn bieän chính saùch, cung öùng dòch vuï
coâng. Noäi dung treân caàn ñaët trong toång theå cuûa
vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn
thoâng vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc
nhaèm naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû hoaït ñoäng, chaát
löôïng dòch vuï coâng, taêng cöôøng tính coâng khai,
minh baïch. Thôøi gian tôùi, caàn chuù troïng trieån khai
moâ hình chính phuû ñieän töû, chính quyeàn ñieän töû
nhaèm xaây döïng phöông thöùc hoaït ñoäng môùi cuûa
chính phuû, cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc höôùng tôùi
ngöôøi daân, taïo moâi tröôøng vaø ñieàu kieän thuaän lôïi
ñeå ngöôøi daân giao dòch, töông taùc vôùi cô quan, toå
chöùc nhaø nöôùc. Trong ñoù, khoâng chæ quan taâm ñeán
yeáu toá haï taàng kyõ thuaät, phaàn meàm öùng duïng vaø
caùc giao dòch ñieän töû, maø caàn nghieân cöùu, ñoåi môùi
phöông thöùc hoaït ñoäng, chuaån hoùa caùc quy trình
taùc nghieäp haønh chính, theå cheá hoùa caùc giao dòch
Soá 25 - Thaùng 10/2020 25
taïp chí coâng thöông

haønh chính thoâng qua phöông tieän ñieän töû, ñôn
giaûn hoùa thuû tuïc haønh chính, boài döôõng, naâng cao
trình ñoä vaø khaû naêng söû duïng coâng ngheä thoâng tin
cho ñoäi nguõ coâng chöùc, vieân chöùc nhaø nöôùc.
Thöù tö, ñaåy maïnh cô cheá giaùm saùt cuûa nhaân daân
vaø coâng luaän trong thöïc hieän coâng khai, minh baïch.
Kinh nghieäm cuûa nhieàu quoác gia treân theá giôùi
cho thaáy, muoán kieåm soaùt hieäu quaû thì khoâng theå
chæ döïa vaøo noã löïc cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc maø
nhaát thieát phaûi phaùt huy ñöôïc vai troø, traùch nhieäm
vaø coù ñöôïc söï tham gia, uûng hoä tích cöïc cuûa toaøn
xaõ hoäi; phaûi xaây döïng ñöôïc cô cheá xaõ hoäi, trong ñoù
caùc cô quan baùo chí vaø ngöôøi laøm coâng taùc baùo chí
coù quyeàn ñoäc laäp, töï chuû trong vieäc laáy tin, vieát baøi
vaø ñöôïc phaùp luaät baûo hoä. Khi coù thoâng tin cuûa xaõ
hoäi vaø ngöôøi daân, cô quan ñaáu tranh choáng tham
nhuõng coù nhieäm vuï xaùc minh ñaày ñuû vaø kòp thôøi
caùc nguoàn tin choáng tham nhuõng treân baùo chí vaø
coù traùch nhieäm trong vieäc baûo veä bí maät ñoái vôùi
ngöôøi toá caùo, toá giaùc toäi phaïm. Do ñoù, cô quan nhaø
nöôùc khoâng chæ phaûi chuû ñoäng cung caáp ñaày ñuû,
chính xaùc thoâng tin cho ngöôøi daân maø coøn phaûi
naâng cao naêng löïc tieáp caän coâng daân thoâng qua
vieäc hoaøn thieän quy ñònh phaùp luaät veà tieáp coâng
daân; xaây döïng vaên hoùa vaø boài döôõng yù thöùc, thaùi
ñoä, kyõ naêng giao tieáp, taùc phong phuïc vuï nhaân daân
cuûa coâng chöùc, vieân chöùc; môû roäng maïng löôùi
thoâng tin ñeå kòp thôøi naém baét yù kieán, phaûn aùnh,
kieán nghò cuûa nhaân daân; öùng duïng coâng ngheä thoâng
tin, hieän ñaïi hoùa boä phaän moät cöûa, phoøng tieáp daân
ñeå taïo thuaän lôïi toái ña trong giaûi quyeát thuû tuïc haønh
chính vôùi ngöôøi daân, toå chöùc n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác (1948), Ñieàu 19 Tuyeân ngoân theá giôùi veà nhaân quyeàn.
2
Hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác (1966), Ñieàu 19 Coâng öôùc quoác teá veà caùc quyeàn daân söï vaø chính trò
Töôøng Duy Kieân, Hoaøng Mai Höông, Chu Thuùy Haèng (2006), Tìm hieàu phaùp luaät quoác teá vaø phaùp luaät Vieät
3

Nam veà baûo ñaûm quyeàn ñöôïc thoâng tin cuûa coâng daân. Daãn theo: Vuõ Coâng Giao, Phaïm Quoác Anh (2011), tr. 574.
4
UÛy ban Nhaân quyeàn (1995), Caùc nguyeân taéc Johannesburg veà an ninh quoác gia, töï do bieåu ñaït vaø tieáp caän
thoâng tin
5
Coång dòch vuï coâng quoác gia ñi vaøo hoaït ñoäng seõ giuùp tieát kieäm hôn 4.200 tyû ñoàng/naêm. <https://ictnews.viet-
namnet.vn/cuoc-song-so/cong-dich-vu-cong-quoc-gia-di-vao-hoat-dong-se-giup-tiet-kiem-hon-4-200-ty-dong-nam-
38908.html>
6
Coång Dòch vuï coâng Quoác gia - giaù trò ñaõ ñöôïc chöùng minh. <http://baochinhphu.vn/Tin-noi-bat/Cong-Dich-vu-
cong-Quoc-gia-gia-tri-da-duoc-chung-minh/395898.vgp>
7
Nhìn laïi chaëng ñaàu cuûa Luaät Tieáp caän Thoâng tin. <https://www.care.org.vn/nhin-lai-chang-dau-cua-luat-tiep-
can-thong-tin/>
8
Phaïm Vaên Chung (2017). < https://tuoitre.vn/khong-nen-lam-dung-tuy-tien-dong-dau-mat-vao-van-ban-
20170901075622859.htm>
9
Ñieàu 4, Nghò ñònh soá 09/2017/NÑ-CP Quy ñònh chi tieát vieäc phaùt ngoân vaø cung caáp thoâng tin cho baùo chí cuûa
caùc cô quan haønh chính nhaø nöôùc.

tAØi lieäu thAm khAûo:

1. Hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác (1948), Tuyeân ngoân theá giôùi veà nhaân quyeàn, Ñieàu 19.

26 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

2. Hoäi ñoàng Lieân hôïp quoác (1966), Coâng öôùc quoác teá veà caùc quyeàn daân söï vaø chính trò, Ñieàu 19.
3. UÛy ban Nhaân quyeàn (1995), Caùc nguyeân taéc Johannesburg veà an ninh quoác gia, töï do bieåu ñaït vaø tieáp caän
thoâng tin.

ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

nCs. ths. nguyeÃn sôn
khoa luaät - Ñaïi hoïc quoác gia haø noäi

ensuring the right to ACCess informAtion

of PeoPle in the oPerAtion of stAte ADministrAtive
AgenCies in vietnAm

l Postgraduate student, Master. nguyen Son

School of Law, Vietnam National University - Hanoi Campus

AbstrACt:
In the modern administrative system, the disclosure of information would increase the
confidence of people in state administrative agencies while the concealment of information
would create negative impacts. As a result, ensuring the right to access information should be
considered a priority task for each state administrative agencies. This paper presents some basic
contents and researches the theoretical, practical and legal basis to ensure the right to access
information in the operation of state administrative agencies in Vietnam.
keywords: Right to access information, ensure the right to access information, state
administrative agencies.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 27

taïp chí coâng thöông

tröôØng hôïP ly hoân vôÙi ngöôØi

ÑAõ bÒ toØA AÙn tuyeân boÁ mAÁt tÍCh:
thöïC tieÃn AÙP Duïng vAØ kieÁn nghÒ
hoAØn thieän PhAÙP luAät

l nguyeãn Tröôøng Thoï - Danh Pì Saùch

toÙm tAÉt:
Baøi vieát naøy taùc giaû phaân tích nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà tröôøng hôïp vôï, choàng yeâu
caàu ly hoân do beân ngöôøi choàng, vôï kia maát tích; neâu leân nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc, ñoàng
thôøi ñöa ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vaán ñeà naøy.
töø khoùa: Ly hoân, ngöôøi ñaõ bò toøa aùn tuyeân boá maát tích, hoøa giaûi, quyeàn khaùng caùo, thöïc
tieãn, hoaøn thieän phaùp luaät.

1. Ñaët vaán ñeà
Ñeå quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc ñöông söï
trong vuï aùn daân söï ñöôïc ñaûm baûo giaûi quyeát nhanh
choùng, kòp thôøi, ñuùng phaùp luaät, vaán ñeà tuyeân boá
maát tích ñaõ ñöôïc quy ñònh roõ trong luaät, khi beân
ngöôøi choàng, vôï maát tích, vôï, choàng coù quyeàn yeâu
caàu ly hoân. Tuy nhieân, vieäc ly hoân vôùi ngöôøi ñaõ bò
toøa aùn tuyeân boá maát tích cuõng ñaët ra khoâng ít vaán
ñeà khoù khaên, vöôùng maéc töø hoøa giaûi, quyeàn khaùng
caùo cho ñeán caáp toáng ñaït, nieâm yeát, söï tham gia
cuûa ngöôøi tieán haønh toá tuïng.
2. hoøa giaûi trong tröôøng hôïp vôï, choàng yeâu
caàu ly hoân do beân ngöôøi choàng, vôï kia maát tích
Theo quy ñònh cuûa phaùp luaät daân söï hieän haønh,
khi moät ngöôøi bieät tích 2 naêm lieàn trôû leân, maëc duø
ñaõ aùp duïng ñaày ñuû caùc bieän phaùp thoâng baùo, tìm
kieám theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà toá tuïng daân söï
nhöng vaãn khoâng coù tin töùc xaùc thöïc veà vieäc ngöôøi
ñoù coøn soáng hay ñaõ cheát thì theo yeâu caàu cuûa ngöôøi
coù quyeàn, lôïi ích lieân quan, Toøa aùn coù theå tuyeân
boá ngöôøi ñoù maát tích1. Trong tröôøng hôïp vôï hoaëc
choàng cuûa ngöôøi bò tuyeân boá maát tích xin ly hoân thì
Toøa aùn giaûi quyeát cho ly hoân theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät veà hoân nhaân vaø gia ñình2.
Theo quy ñònh cuûa Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình
thì trong tröôøng hôïp vôï hoaëc choàng cuûa ngöôøi bò
Toøa aùn tuyeân boá maát tích yeâu caàu ly hoân thì Toøa aùn
giaûi quyeát cho ly hoân3.
Tröôùc ñaây, theo Phaùp leänh Thuû tuïc giaûi quyeát
caùc vuï aùn daân söï, ñeå ly hoân vôùi ngöôøi maát tích,
tröôùc heát phaûi thöïc hieän thuû tuïc tuyeân boá ngöôøi ñoù
maát tích, sau ñoù giaûi quyeát vieäc ly hoân trong cuøng
moät vuï aùn. Nghò quyeát soá 03/HÑTP cuûa Hoäi ñoàng
Thaåm phaùn Toøa aùn nhaân daân toái cao höôùng daãn aùp
duïng moät soá quy ñònh cuûa Phaùp leänh neâu roõ: Khi
nhaän ñöôïc ñôn khôûi kieän cuûa ñöông söï, Toøa aùn yeâu
caàu ñöông söï ñeán cô quan baùo chí, phaùt thanh,
truyeàn hình cuûa tænh vaø trung öông nhaén tin tìm

28 Soá 25 - Thaùng 10/2020


ngöôøi vaéng maët vaø laáy giaáy xaùc nhaän cuûa cô quan
ñoù veà vieäc ñaõ nhaén tin tìm ngöôøi vaéng maët noäp cho
Toøa aùn ñeå Toøa aùn thuï lyù vuï aùn. Toøa aùn cuõng coù
quyeàn yeâu caàu ngöôøi khôûi kieän noäp tieàn taïm öùng cho
vieäc thoâng baùo tìm ngöôøi vaéng maët treân baùo chí, ñaøi
phaùt thanh, ñaøi voâ tuyeán truyeàn hình cuûa tænh vaø
Trung öông ñeå Toøa aùn thuï lyù vuï aùn vaø thoâng baùo
tìm ngöôøi vaéng maët. Ngöôøi khôûi kieän phaûi chòu phí
toån veà vieäc thoâng baùo tìm ngöôøi vaéng maët.
Hieän nay theo quy ñònh cuûa Boä luaät Toá tuïng daân
söï thì yeâu caàu tuyeân boá maát tích laø vieäc daân söï,
coøn ly hoân laïi laø vuï aùn daân söï (tröø tröôøng hôïp thuaän
tình ly hoân ñöôïc coi laø vieäc daân söï). Neáu ñöông söï
vöøa coù yeâu caàu tuyeân boá moät ngöôøi maát tích vöøa coù
yeâu caàu xin ly hoân thì phaûi yeâu caàu ñeå Toøa aùn giaûi
quyeát vieäc tuyeân boá maát tích tröôùc, sau ñoù môùi giaûi
quyeát yeâu caàu xin ly hoân.
Nhö vaäy, ñeå yeâu caàu xin ly hoân vôùi ngöôøi maát
tích thì tröôùc tieân phaûi thöïc hieän thuû tuïc vieäc daân
söï ñoù laø yeâu caàu Toøa aùn tuyeân boá moät ngöôøi maát
tích neáu ngöôøi ñoù bieät tích 2 naêm lieàn trôû leân, maëc
duø ñaõ aùp duïng ñaày ñuû caùc bieän phaùp thoâng baùo,
tìm kieám theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà toá tuïng
daân söï nhöng vaãn khoâng coù tin töùc xaùc thöïc veà
vieäc ngöôøi ñoù coøn soáng hay ñaõ cheát thì theo yeâu
caàu cuûa ngöôøi coù quyeàn, lôïi ích lieân quan, Toøa aùn
tuyeân boá ngöôøi ñoù maát tích. Sau khi thuï lyù, Toøa aùn
seõ ra quyeát ñònh thoâng baùo tìm kieám ngöôøi maát
tích treân baùo cuûa trung öông trong 3 soá lieân tieáp
vaø ñaøi phaùt thanh hoaëc ñaøi truyeàn hình trung öông
3 laàn trong 3 ngaøy lieân tieáp. Sau 4 thaùng keå töø
ngaøy ñaêng, phaùt thoâng baùo ñaàu tieân maø ngöôøi bò
yeâu caàu khoâng trôû veà hoaëc coù tin töùc baùo veà thì
Toøa aùn seõ hoïp xeùt ñôn yeâu caàu tuyeân boá coâng daân
maát tích cuûa ngöôøi yeâu caàu4.
Sau khi coù quyeát ñònh cuûa Toøa aùn tuyeân boá moät
ngöôøi maát tích thì ngöôøi yeâu caàu seõ tieán haønh caùc
thuû tuïc khôûi kieän vuï aùn xin ly hoân maø bò ñôn laø
ngöôøi ñaõ bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích vaø sau khi
xem xeùt ñuû ñieàu kieän thì Toøa aùn seõ thuï lyù vuï aùn
theo thuû tuïc chung vaø Toøa aùn seõ caên cöù vaøo khoaûn
2 Ñieàu 56 Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình 2014 ñeå giaûi
quyeát cho ly hoân.
Hieän nay, trong thöïc tieãn xeùt xöû thöôøng gaëp raát
nhieàu tröôøng hôïp vôï hoaëc choàng trong vuï aùn ly hoân
maø coù moät beân laø ngöôøi bò Toøa aùn tuyeân boá maát
tích nay hoï yeâu caàu xin ly hoân. Khi Toøa aùn thuï lyù
Luaät
giaûi quyeát loaïi aùn naøy thöôøng gaëp khoù khaên, luùng
tuùng vaø coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau daãn ñeán vieäc
aùp duïng phaùp luaät chöa thoáng nhaát cuï theå: Theo
quy ñònh khoaûn 2 Ñieàu 56 Luaät Hoân nhaân vaø Gia
ñình 2014, trong tröôøng hôïp vôï hoaëc choàng cuûa
ngöôøi bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích yeâu caàu ly hoân
thì Toøa aùn giaûi quyeát cho ly hoân. Quy ñònh naøy
chöa cuï theå veà thuû tuïc hoøa giaûi ñoái vôùi tröôøng hôïp
yeâu caàu ly hoân naøy. Theo quy ñònh taïi Ñieàu 181 vaø
Ñieàu 182 BLTTDS naêm 2004, söûa ñoåi, boå sung
naêm 2011 (nay laø Ñieàu 206 vaø Ñieàu 207 BLTTDS
2015) cuõng khoâng quy ñònh veà thuû tuïc hoøa giaûi,
khoâng ñöôïc hoøa giaûi, hoøa giaûi khoâng ñöôïc ñoái vôùi
tröôøng hôïp naøy. Do chöa coù quy ñònh cuï theå trong
tröôøng hôïp naøy daãn ñeán trong thöïc tieãn xeùt xöû coù
nhieàu caùch hieåu khaùc nhau chöa ñöôïc thoáng nhaát.
Quan ñieåm thöù nhaát cho raèng: Ñoái vôùi tröôøng
hôïp xin ly hoân vôùi beân kia vôï hoaëc choàng laø ngöôøi
ñaõ bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích thì Toøa aùn thuï lyù aùn
vaø giaûi quyeát vuï aùn theo thuû tuïc chung. Sau ñoù tieán
haønh nieâm yeát thoâng baùo veà phieân hoøa giaûi cho
ñöông söï laø ngöôøi bò tuyeân boá maát tích taïi nôi cö truù
tröôùc khi ngöôøi bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích nieâm
yeát 2 laàn, neáu ñöông söï khoâng coù maët ñeå tham gia
phieân hoøa giaûi thì Toøa aùn laäp bieân baûn veà vieäc
khoâng tieán haønh hoøa giaûi ñöôïc vôùi lyù do ñöông söï
ñaõ ñöôïc Toøa aùn trieäu taäp hôïp leä laàn thöù hai maø vaãn
coá tình vaéng maët5, sau ñoù tieán haønh nieâm yeát caùc
vaên baûn toá tuïng khaùc ñeå xeùt xöû vaéng maët bò ñôn.
Quan ñieåm thöù hai cho raèng: Ñoái vôùi tröôøng hôïp
naøy, Toøa aùn sau khi thuï lyù vuï aùn khoâng neân aùp
duïng raäp khuoân maùy moùc maø caàn vaän duïng linh
hoaït coù theå aùp duïng khoaûn 2 Ñieàu 207 BLTTDS
2015 laäp bieân baûn veà vieäc khoâng tieán haønh hoøa giaûi
ñöôïc vôùi lyù do: Ñöông söï khoâng theå tham gia hoøa
giaûi ñöôïc vì coù lyù do chính ñaùng, do ñoù Toøa aùn
khoâng theå naøo tieán haønh hoøa giaûi ñöôïc vì ngöôøi bò
tuyeân boá maát tích seõ khoâng theå lieân laïc ñöôïc vaø
khoâng theå naøo tham gia hoøa giaûi ñöôïc, do ñoù Toøa
aùn toå chöùc hoøa giaûi vaø tieán haønh nieâm yeát caùc vaên
baûn toá tuïng laø khoâng caàn thieát vaø seõ keùo daøi thôøi
gian giaûi quyeát vuï aùn.
Theo yù kieán taùc giaû, hieåu theo caùch thöù hai laø
hoaøn toaøn hôïp lyù. Khi moät ngöôøi ñaõ bò Toøa aùn
tuyeân boá maát tích töùc laø khoâng coøn khaû naêng lieân
heä ñöôïc vôùi ngöôøi ñoù vaø taát nhieân laø ngöôøi maát tích
khoâng theå tham gia hoøa giaûi. Do ñoù, hieåu theo caùch
Soá 25 - Thaùng 10/2020 29
taïp chí coâng thöông
hieåu thöù hai laø hoaøn toaøn hôïp lyù Toøa aùn neân laäp
bieân baûn veà vieäc khoâng tieán haønh hoøa giaûi ñöôïc
vôùi lyù do “Ñöông söï khoâng theå tham gia hoøa giaûi
ñöôïc vì coù lyù do chính ñaùng” vaø ra quyeát ñònh ñöa
vuï aùn ra xeùt xöû ñeå giaûi quyeát nhanh choùng vuï aùn
ñaûm baûo quyeàn vaø lôïi ích, hôïp phaùp cuûa ñöông söï.
Kieán nghò: Nhö ñaõ phaân tích ôû treân ñoái vôùi
tröôøng hôïp ly hoân vôùi ngöôøi ñaõ bò tuyeân boá maát
tích roõ raøng hieän nay luaät chöa quy ñònh cuï theå, ôû
BLTTDS 2015 quy ñònh veà caùc tröôøng hôïp khoâng
ñöôïc hoøa giaûi vaø khoâng tieán haønh hoøa giaûi ñöôïc
thì cuõng chöa ghi nhaän ñoái vôùi tröôøng hôïp naøy.
Giaûi phaùp tình theá tröôùc maét hieän nay caùc Toøa aùn
caàn vaän duïng linh hoaït coù theå aùp duïng quy ñònh
taïi khoaûn 2 Ñieàu 207 BLTTDS 2015 ñeå giaûi
quyeát vuï aùn moät caùch nhanh choùng thuaän tieän vuï
aùn. Bôûi vì ngöôøi ñaõ bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích
laø ngöôøi ñaõ khoâng coøn lieân laïc hay bieát ñöôïc tin
töùc gì nöõa, neân thieát nghó neáu caùc Toøa aùn thuï lyù
nieâm yeát ñeå giaûi quyeát laø khoâng khaû thi vaø khoâng
caàn thieát phaûi nieâm yeát caùc vaên baûn toá tuïng nôi
tröôùc ñaây ngöôøi maát tích ñaõ cö truù vì vieäc nieâm
yeát caùc vaên baûn toá tuïng naøy khoâng coøn khaû thi vaø
khoâng coù hieäu quaû. Toøa aùn nhaân daân toái cao neân
ban haønh vaên baûn höôùng daãn cuï theå veà tröôøng
hôïp naøy theo höôùng “Ñöông söï khoâng theå tham
gia hoøa giaûi ñöôïc vì coù lyù do chính ñaùng” ñeå caùc
Toøa aùn aùp duïng thoáng nhaát.
Veà giaûi phaùp laâu daøi caàn nghieân cöùu boå sung
theâm quy ñònh khoâng phaûi hoøa giaûi ñoái vôùi tröôøng
hôïp ly hoân vôùi ngöôøi bò tuyeân boá maát tích. Thieát
nghó vieäc moät ngöôøi ñaõ bò tuyeân boá maát tích thì roõ
raøng luaät chöa ñeà caäp ñeán tröôøng hôïp naøy daãn ñeán
voâ hình chung chuùng ta aùp duïng raäp khuoân quy
ñònh baét buoäc hoøa giaûi laø khoâng hôïp lyù vì trong
tröôøng hôïp naøy, ngöôøi maát tích seõ khoâng tôùi tham
gia phieân hoøa giaûi ñöôïc quy ñònh nhö vaäy. Do ñoù,
vieäc boå sung quy ñònh khoâng phaûi hoøa giaûi ñoái vôùi
tröôøng hôïp ly hoân vôùi ngöôøi bò tuyeân boá maát tích laø
hoaøn toaøn hôïp lyù.
3. Quyeàn khaùng caùo cuûa bò ñôn laø ngöôøi bò Toøa
aùn tuyeân boá maát tích
Ngoaøi ra, hieän nay, trong thöïc tieãn xeùt xöû vaán
ñeà veà quyeàn khaùng caùo cuûa bò ñôn laø ngöôøi bò Toøa
aùn tuyeân boá maát tích cuõng khoâng thoáng nhaát coù
Toøa aùn tuyeân quyeàn khaùng caùo cho bò ñôn laø ngöôøi
bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích; coù Toøa aùn thì khoâng
30 Soá 25 - Thaùng 10/2020
tuyeân quyeàn khaùng caùo cho bò ñôn laø ngöôøi bò Toøa
aùn tuyeân boá maát tích.
Taïi Ñieàu 271 BLTTDS 2015 veà ngöôøi coù quyeàn
khaùng caùo quy ñònh: “Ñöông söï, ngöôøi ñaïi dieän
hôïp phaùp cuûa ñöông söï, cô quan, toå chöùc, caù nhaân
khôûi kieän coù quyeàn khaùng caùo baûn aùn sô thaåm,
quyeát ñònh taïm ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï,
quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn daân söï cuûa
Toøa aùn caáp sô thaåm ñeå yeâu caàu Toøa aùn caáp phuùc
thaåm giaûi quyeát laïi theo thuû tuïc phuùc thaåm”.
Nhö vaäy, trong vuï aùn ly hoân vôùi moät beân bò Toøa
aùn tuyeân boá maát tích, beân bò Toøa aùn tuyeân boá maát
tích laø bò ñôn - ñöông söï trong vuï aùn. Theo quy ñònh
taïi Ñieàu 271 neâu treân thì ñöông söï coù quyeàn khaùng
caùo baûn aùn sô thaåm. Vaø quyeàn khaùng caùo cuûa hoï
phaûi ñöôïc ghi trong phaàn quyeát ñònh cuûa baûn aùn sô
thaåm theo quy ñònh taïi ñieåm c khoaûn 2 Ñieàu 266
BLTTDS 2015. Do vaäy, trong phaàn quyeát ñònh cuûa
baûn aùn sô thaåm caàn phaûi ghi roõ quyeàn khaùng caùo
ñoái vôùi baûn aùn cuûa bò ñôn - ngöôøi bò Toøa aùn tuyeân
boá maát tích.
Kieán nghò: Töø nhöõng phaân tích neâu treân, taùc giaû
cho raèng, BLTTDS 2015 quy ñònh khaù roõ raøng veà
thuû tuïc giaûi quyeát vuï aùn daân söï bao goàm caû thuû tuïc
giaûi quyeát vuï aùn ly hoân vôùi moät beân laø ngöôøi bò
Toøa aùn tuyeân boá maát tích. Sôû dó coù vieäc caùc Toøa aùn
aùp duïng phaùp luaät khoâng thoáng nhaát trong giaûi
quyeát caùc vuï aùn ly hoân vôùi moät beân bò Toøa aùn
tuyeân boá maát tích neâu treân laø do chöa nghieân cöùu
kyõ caùc quy ñònh cuûa BLTTDS 2015. Vì vaäy, ñeå baûo
ñaûm aùp duïng thoáng nhaát phaùp luaät trong xeùt xöû
trong heä thoáng Toøa aùn, Toøa aùn nhaân daân toái cao
caàn sôùm ban haønh vaên baûn höôùng daãn thuû tuïc giaûi
quyeát vuï aùn ly hoân vôùi moät beân bò Toøa aùn tuyeân
boá maát tích theo höôùng trong phaàn quyeát ñònh cuûa
baûn aùn sô thaåm caàn phaûi ghi roõ quyeàn khaùng caùo
ñoái vôùi baûn aùn cuûa bò ñôn - ngöôøi bò Toøa aùn tuyeân
boá maát tích ñeå thoáng nhaát trong thöïc tieãn xeùt xöû.
4. veà caáp toáng ñaït, nieâm yeát caùc vaên baûn toá
tuïng theo quy ñònh cho bò ñôn laø ngöôøi ñaõ bò toøa
aùn tuyeân boá maát tích
Theo quy ñònh taïi Ñieàu 170, Ñieàu 177 BLTTDS
thì nghóa vuï vaø thuû tuïc caáp, toáng ñaït, thoâng baùo
vaên baûn toá tuïng ñöôïc thöïc hieän nhö sau:
Ñieàu 170 BLTTDS: “Toøa aùn, Vieän Kieåm saùt,
cô quan thi haønh aùn thöïc hieän vieäc caáp, toáng ñaït,
thoâng baùo vaên baûn toá tuïng cho ñöông söï, nhöõng

ngöôøi tham gia toá tuïng khaùc vaø cô quan, toå chöùc, caù
nhaân coù lieân quan theo quy ñònh cuûa Boä luaät naøy vaø
phaùp luaät coù lieân quan”. Trong khi Ñieàu 177
BLTTDS quy ñònh Thuû tuïc caáp, toáng ñaït, thoâng
baùo tröïc tieáp cho caù nhaân.
Tuy nhieân, hieän nay vaán ñeà caáp, toáng ñaït vaên
baûn toá tuïng cho bò ñôn laø ngöôøi ñaõ bò Toøa aùn tuyeân
boá maát tích trong vuï aùn ly hoân thöïc tieãn xeùt xöû coøn
coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau:
Quan ñieåm thöù nhaát cho raèng: Bò ñôn ñaõ ñöôïc
Toøa aùn tuyeân boá maát tích baèng quyeát ñònh cuûa Toøa
aùn ñaõ coù hieäu löïc neân khoâng caàn phaûi thöïc hieän
vieäc caáp, toáng ñaït, thoâng baùo caùc vaên baûn toá tuïng
theo quy ñònh cuûa BLTTDS.
Quan ñieåm khaùc laïi cho raèng: Maëc duø bò ñôn ñaõ
ñöôïc tuyeân boá maát tích nhöng theo quy ñònh cuûa
BLTTDS thì khoâng coù quy ñònh naøo veà ngöôøi ñaõ
ñöôïc tuyeân boá maát tích khoâng caàn thöïc hieän vieäc
caáp, toáng ñaït, thoâng baùo caùc vaên baûn toá tuïng, hôn
nöõa vieäc caáp, toáng ñaït, thoâng baùo caùc vaên baûn toá
tuïng laø ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho ngöôøi ñaõ ñöôïc
tuyeân boá maát tích.
Quan ñieåm cuûa taùc giaû: Taùc giaû ñoàng yù vôùi quan
ñieåm thöù nhaát maø khoâng ñoàng yù vôùi quan ñieåm thöù
hai, bôûi leõ: Ñoái vôùi vieäc caáp, toáng ñaït, thoâng baùo vaø
thöïc hieän nieâm yeát caùc vaên baûn toá tuïng cho bò ñôn,
khi giaûi quyeát vieäc tuyeân boá maát tích, Toøa aùn ñaõ aùp
duïng caùc bieän phaùp thoâng baùo tìm kieám treân caùc
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, heát thôøi haïn theo
quy ñònh nhöng khoâng xaùc ñònh ñöôïc bò ñôn ôû ñaâu,
nguyeân ñôn trong vuï aùn ly hoân caên cöù vaøo vieäc bò
ñôn ñaõ ñöôïc Toøa aùn tuyeân boá maát tích theo quy
ñònh ñeå xin ly hoân, vì vaäy khoâng nhaát thieát phaûi
toáng ñaït vaø nieâm yeát caùc vaên baûn toá tuïng theo quy
ñònh cuûa BLTTDS. Bôûi vì vieäc nieâm yeát caùc vaên
baûn toá tuïng naøy khoâng hoaøn toaøn caàn thieát vaø
khoâng coù tính khaû thi. Chuùng ta ñieàu bieát khi ngöôøi
bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích laø hoï khoâng theå lieân
laïc ñöôïc vôùi ngöôøi thaân vaø nôi cö truù cuûa hoï, nay
chuùng ta nieâm yeát ñeå trieäu taäp ngöôøi maát tích veà ñeå
giaûi quyeát ñieàu naøy khoâng hieäu quaû vaø daãn ñeán
maát thôøi gian giaûi quyeát vuï aùn, vuï aùn keùo daøi gaây
böùc xuùc xaâm phaïm quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa
ñöông söï.
Kieán nghò: Taùc giaû hoaøn toaøn thoáng nhaát vôùi
quan ñieåm khoâng caàn thieát phaûi toáng ñaït caùc vaên
baûn toá tuïng cho bò ñôn laøm nhö vaäy seõ raäp khuoân
Luaät
maùy moùc, vuï aùn seõ keùo daøi gaây aûnh höôûng ñeán
quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa nguyeân ñôn. Do ñoù,
kieán nghò Toøa aùn nhaân daân toái cao caàn sôùm ban
haønh vaên baûn höôùng daãn thuû tuïc giaûi quyeát vuï aùn
ly hoân vôùi moät beân bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích
theo höôùng khoâng caáp toáng ñaït vaên baûn toá tuïng cho
bò ñôn laø ngöôøi ñaõ bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích nhö
vaäy seõ giuùp cho quaù trình giaûi quyeát vuï aùn ñöôïc
nhanh choùng, hieäu quaû.
5. ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong vuï aùn ly hoân
vôùi moät beân bò toøa aùn tuyeân boá maát tích
Hieän nay, tröôùc khi xin ly hoân vôùi ngöôøi bò Toøa
aùn tuyeân boá maát tích thì nguyeân ñôn phaûi yeâu caàu
giaûi quyeát vieäc daân söï yeâu caàu tuyeân boá moät
ngöôøi maát tích, sau ñoù môùi khôûi kieän vuï aùn xin ly
hoân. Vaán ñeà ñaët ra laø nhöõng ngöôøi tieán haønh toá
tuïng trong vieäc daân söï yeâu caàu tuyeân boá moät
ngöôøi maát tích coù ñöôïc quyeàn giaûi quyeát vuï aùn ly
hoân vôùi moät beân bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích sau
naøy hay khoâng?
Theo quy ñònh Ñieàu 53 BLTTDS: Thay ñoåi
Thaåm phaùn, Hoäi thaåm nhaân daân khi:
Thaåm phaùn, Hoäi thaåm nhaân daân phaûi töø choái
tieán haønh toá tuïng hoaëc bò thay ñoåi trong nhöõng
tröôøng hôïp sau ñaây:
1. Thuoäc moät trong nhöõng tröôøng hôïp quy ñònh
taïi Ñieàu 52 cuûa Boä luaät naøy.
2. Hoï cuøng trong moät Hoäi ñoàng xeùt xöû vaø laø
ngöôøi thaân thích vôùi nhau; trong tröôøng hôïp naøy,
chæ coù moät ngöôøi ñöôïc tieán haønh toá tuïng.
3. Hoï ñaõ tham gia giaûi quyeát theo thuû tuïc sô
thaåm, phuùc thaåm, giaùm ñoác thaåm hoaëc taùi thaåm
vuï vieäc daân söï ñoù vaø ñaõ ra baûn aùn sô thaåm, baûn
aùn, quyeát ñònh phuùc thaåm, quyeát ñònh giaùm ñoác
thaåm hoaëc taùi thaåm, quyeát ñònh giaûi quyeát vieäc
daân söï, quyeát ñònh ñình chæ giaûi quyeát vuï vieäc,
quyeát ñònh coâng nhaän söï thoûa thuaän cuûa caùc
ñöông söï, tröø tröôøng hôïp laø thaønh vieân cuûa Hoäi
ñoàng Thaåm phaùn Toøa aùn nhaân daân toái cao, UÛy
ban Thaåm phaùn Toøa aùn nhaân daân caáp cao thì vaãn
ñöôïc tham gia giaûi quyeát vuï vieäc ñoù theo thuû tuïc
giaùm ñoác thaåm, taùi thaåm.
4. Hoï ñaõ laø ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong vuï
vieäc ñoù vôùi tö caùch laø Thaåm tra vieân, Thö kyù Toøa
aùn, Kieåm saùt vieân, Kieåm tra vieân.
Taïi khoaûn 2 Ñieàu 54 BLTTDS thì Thö kyù toøa
aùn, Thaåm tra vieân phaûi töø choái tieán haønh toá tuïng
Soá 25 - Thaùng 10/2020 31
taïp chí coâng thöông

hoaëc bò thay ñoåi khi: “Hoï ñaõ laø ngöôøi tieán haønh toá
tuïng trong vuï vieäc ñoù vôùi tö caùch laø Thaåm phaùn,
Hoäi thaåm nhaân daân, Thaåm tra vieân, Thö kyù toøa aùn,
Kieåm saùt vieân, Kieåm tra vieân”.
Theo quy ñònh taïi khoaûn 2 Ñieàu 60 BLTTDS thì
Kieåm saùt vieân phaûi töø choái tieán haønh toá tuïng hoaëc
bò thay ñoåi khi: “Hoï ñaõ laø ngöôøi tieán haønh toá tuïng
trong vuï vieäc ñoù vôùi tö caùch laø Thaåm phaùn, Hoäi
thaåm nhaân daân, Thaåm tra vieân, Thö kyù Toøa aùn,
Kieåm saùt vieân, Kieåm tra vieân”.
Quan ñieåm thöù nhaát cho raèng: Nhöõng ngöôøi ñaõ
tieán haønh toá tuïng trong giaûi quyeát vieäc tuyeân boá maát
tích thì khoâng ñöôïc tham gia giaûi quyeát vuï aùn ly hoân.
Quan ñieåm khaùc laïi cho raèng: Vieäc giaûi quyeát
vieäc tuyeân boá maát tích laø vieäc daân söï, vieäc giaûi
quyeát ly hoân laø vuï aùn daân söï, ñaây laø hai vuï, vieäc
khaùc nhau hoaøn toaøn neân nhöõng ngöôøi tieán haønh
toá tuïng tham gia giaûi quyeát vieäc tuyeân boá maát tích
sau ñoù giaûi quyeát vuï aùn ly hoân laø ñaûm baûo ñuùng
thuû tuïc toá tuïng trong daân söï.
Quan ñieåm taùc giaû: Taùc giaû hoaøn toaøn ñoàng yù
vôùi quan ñieåm thöù hai maø khoâng ñoàng yù vôùi quan
ñieåm thöù nhaát. Bôûi leõ, yeâu caàu tuyeân boá moät ngöôøi
maát tích laø vieäc daân söï coøn vieäc xin ly hoân vôùi
ngöôøi maát tích laø vuï aùn daân söï vaø ñaây laø hai quan
heä phaùp luaät khaùc nhau, vaø noäi dung yeâu caàu cuõng
khaùc nhau giöõa moät beân yeâu caàu tuyeân boá moät
ngöôøi maát tích vaø moät beân yeâu caàu xin ly hoân neân
khoâng theå naøo xem ñaây thuoäc tröôøng hôïp “Hoï ñaõ
laø ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong vuï vieäc ñoù…”. Do
ñoù, nhöõng ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong vuï aùn ly
hoân khoâng thuoäc tröôøng hôïp phaûi töø choái tieán haønh
toá tuïng hoaëc bò thay ñoåi.
Kieán nghò: Töø nhöõng phaân tích treân, taùc giaû
kieán nghò Toøa aùn nhaân daân toái cao caàn sôùm ban
haønh vaên baûn höôùng daãn veà tröôøng hôïp nhöõng
ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong thuû tuïc giaûi quyeát vuï
aùn ly hoân vôùi moät beân bò Toøa aùn tuyeân boá maát tích
maø tröôùc ñoù laø ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong giaûi
quyeát vieäc daân söï yeâu caàu tuyeân boá moät ngöôøi maát
tích thì khoâng thuoäc tröôøng hôïp phaûi töø choái tieán
haønh toá tuïng hoaëc bò thay ñoåi n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Khoaûn 1 Ñieàu 68 BLDS 2015.
2
Khoaûn 2 Ñieàu 68 BLDS 2015.
3
Khoaûn 2 Ñieàu 56 Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình 2014.
4
Ñieàu 385, Ñieàu 388 BLTTDS 2015.
5
Khoaûn 1 Ñieàu 182 BLTTDS naêm 2004, söûa ñoåi, boå sung naêm 2011.

tAØi lieäu thAm khAûo:

1. Quoác hoäi (2004), Boä luaät Toá tuïng daân söï soá 24/2004/QH11.
2. Quoác hoäi (2005), Boä luaät Daân söï soá 33/2005/QH11.
3. Quoác hoäi (2011), Luaät Söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu Boä luaät Toá tuïng daân söï (Luaät soá 65/2011/QH12).
4. Quoác hoäi (2014), Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình soá 52/2014/QH13.
5. Quoác hoäi (2015), Boä luaät Daân söï soá 91/2015/QH13.
6. Quoác hoäi (2015), Boä luaät Toá tuïng daân söï soá 92/2015/QH13.
7. Leâ Thò Bích (2013), Hoøa giaûi vuï vieäc daân söï theo phaùp luaät Toá tuïng daân söï Vieät Nam, Luaän vaên Thaïc só Luaät
hoïc, Khoa Luaät - Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi.
8. Buøi Thò Huyeàn (2016). Ñieåm môùi cuûa Boä luaät Toá tuïng daân söï naêm 2015 veà hoøa giaûi vuï aùn daân söï vaø nhöõng
noäi dung caàn höôùng daãn. Taïp chí Toøa aùn nhaân daân, (08), tr.18-19.

32 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

9. Nguyeãn Thò Höông (2014). Hoøa giaûi vuï aùn hoân nhaân vaø gia ñình, Luaän vaên thaïc só Luaät hoïc, Khoa Luaät - Ñaïi
hoïc Quoác gia Haø Noäi.
10. Nguyeãn Thò Thuùy (2014), Hoaøn thieän cheá ñònh hoøa giaûi trong phaùp luaät toá tuïng daân söï Vieät Nam, Luaän vaên
thaïc só Luaät hoïc, Khoa Luaät - Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi.

ngaøy nhaän baøi: 2/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 12/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 22/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ths. nguyeÃn tröôØng thoï
nCs. tröôøng Ñaïi hoïc kinh teá - luaät
giaûng vieân tröôøng Ñaïi hoïc kieân giang
2. DAnh Pì sAÙCh
toøa aùn nhaân daân huyeän Chaâu thaønh, tænh kieân giang

DivorCing A sPouse who hAve been

DeClAreD missing by the Court:
PrACitAl enforCement AnD reCommenDAtions
to PerfeCt relAteD legAl Provisions

l Master. nguyen Truong Tho

Postgraduate student, University of Economics and Law
Lecture, Kien Giang University
l Danh Pi Sach
The People's Court of Chau Thanh District,
Kien Giang Province

AbstrACt:
This paper is to analyze legal provisions for divorce requests in case of a spouse who have
been declared missing by the court and point out shortcoming related to these provisions. Based
on the paper’s findings, some practical solutions are proposed to perfect the law.
keywords: Divorce, persons who have been declared missing by the court, mediation, right
to appeal, practice, perfecting laws.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 33

taïp chí coâng thöông

nAâng CAo tÍnh ChÍnh xAÙC

CuûA bAûn AÙn, quyeÁt ÑÒnh CuûA toØA AÙn
Ñeå ÑAûm bAûo tieÁP CAän Coâng lyÙ
trong toÁ tuïng DAân söï

l nguyeãn Ñình Phong - nguyeãn Thò Thu Thuûy

toÙm tAÉt:
Coù theå thaáy, ñoái vôùi toá tuïng toøa aùn, vieäc ñaûm baûo tính chính xaùc cuûa quyeát ñònh, baûn aùn trong
giaûi quyeát vuï vieäc daân söï mang tính quyeát ñònh ñeán vieäc baûo ñaûm tieáp caän coâng lyù trong toá tuïng
daân söï baèng con ñöôøng toøa aùn. Baøi vieát taäp trung ñaùnh giaù thöïc traïng ñaûm baûo tính chính xaùc trong
vieäc ban haønh caùc quyeát ñònh, baûn aùn taïi toøa aùn nhaân daân ôû Vieät Nam hieän nay, xaùc ñònh caùc
nguyeân nhaân chuû yeáu vaø xaùc ñònh phöông höôùng hoaøn thieän phaùp luaät veà vaán ñeà naøy.
töø khoùa: Tính chính xaùc cuûa baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toøa aùn, ñaûm baûo tieáp caän coâng lyù, toá
tuïng daân söï.

1. Ñaët vaán ñeà
Tieáp caän coâng lyù trong toá tuïng daân söï laø moät
ñieàu kieän ñeå ñaûm baûo quyeàn con ngöôøi vaø laø moät
trong nhöõng thaønh toá quan troïng cuûa xaây döïng nhaø
nöôùc phaùp quyeàn. Caùc nghieân cöùu trong vaø ngoaøi
nöôùc ñaõ xaùc ñònh tieáp caän coâng lyù laø tieàn ñeà ñeå duy
trì oån ñònh xaõ hoäi vaø laøm neàn taûng cho phaùt trieån xaõ
hoäi beàn vöõng.
Coù nhieàu quan ñieåm veà tieáp caän coâng lyù trong
toá tuïng daân söï noùi rieâng nhöng töïu trung ñeàu xaùc
ñònh caùc yeâu caàu sau: 1) Xaây döïng moät heä thoáng cô
cheá giaûi quyeát tranh chaáp daân söï ña daïng; 2) Giaûm
thieåu chi phí giaûi quyeát tranh chaáp, baûo ñaûm töông
xöùng giöõa chi phí boû ra vaø lôïi ích ñaït ñöôïc; 3) Ñaûm
baûo cho ngöôøi daân ñöôïc höôûng trôï giuùp phaùp lyù; 4)
Ñaûm baûo keát quaû giaûi quyeát chính xaùc, coâng baèng;
5) Xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng tö phaùp daân söï
baûo ñaûm cho ñöông söï ñöôïc tham gia moät caùch tích
cöïc, chuû ñoäng, thöïc chaát; 6) Ñaûm baûo hieäu quaû thi
haønh aùn daân söï1.
Nhö vaäy, ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa toøa aùn nhaân
daân, ñeå ñaûm baûo tieáp caän coâng lyù trong toá tuïng daân
söï, vaán ñeà ñaët ra laø caàn phaûi ñaûm baûo tính chính
xaùc cuûa caùc baûn aùn, quyeát ñònh giaûi quyeát vuï vieäc
daân söï.
2. thöïc traïng ñaûm baûo tính chính xaùc cuûa
baûn aùn, quyeát ñònh giaûi quyeát vuï vieäc daân söï ôû
vieät nam hieän nay
Theo Töø ñieån tieáng Vieät, chính xaùc ñöôïc hieåu laø
“raát ñuùng, khoâng sai chuùt naøo”2. Moät baûn aùn, quyeát
ñònh cuûa toøa aùn ñöôïc coi laø chính xaùc khi baûn aùn
ñöôïc ñöa ra maø khoâng bò söûa, bò huyû, ñöôïc toaø aùn
caùc caáp ñoàng thuaän. Ngoaøi ra, tính chính xaùc coøn
theå hieän ôû söï tin töôûng, ñoàng yù cuûa caùc beân ñöông
söï ñoái vôùi baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toøa aùn.
Nhö vaäy, vieäc xaùc ñònh thöïc traïng ñaûm baûo tính
chính xaùc trong baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toøa aùn nhaân
daân coù theå caên cöù vaøo thoáng keâ soá löôïng aùn bò söûa,
huûy qua töøng naêm vaø caùc khaûo saùt veà möùc ñoä tin
töôûng cuûa caùc ñöông söï.

34 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Trong naêm 2017, soá löôïng caùc baûn aùn, quyeát
ñònh trong toá tuïng daân söï bò huûy laø 0,73%, bò söûa laø
1,1%3. Naêm 2018, tyû leä caùc baûn aùn, quyeát ñònh bò
huûy laø 0,64% (do nguyeân nhaân chuû quan 0,49% vaø
do nguyeân nhaân khaùch quan 0,15%); bò söûa laø
1,2%4. Naêm 2019, tyû leä caùc baûn aùn, quyeát ñònh bò
huûy laø 0,61% (do nguyeân nhaân chuû quan 0,46%); bò
söûa laø 1,3% (do nguyeân nhaân chuû quan 0,6%)5.
Ngoaøi ra, tham khaûo keát quaû khaûo saùt tröïc tieáp
töø Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam
trong caùc naêm töø 2013-2016, tyû leä tin töôûng vaøo
tính chính xaùc cuûa toøa aùn trong lónh vöïc daân söï giao
ñoäng trung bình ôû möùc laø treân 80%, tuy nhieân ñang
coù xu höôùng giaûm. Cuõng theo khaûo saùt naøy, tyû leä
cho raèng naêng löïc cuûa caùn boä toøa aùn thaáp trung
bình ôû möùc 18%. Ñieàu ñoù cho thaáy söï tin töôûng vaøo
tính chính xaùc vaø khaû naêng chuyeân moân nghieäp vuï
cuûa toaø aùn6.
Caùc sai soùt ñieån hình trong baûn aùn, quyeát ñònh
cuûa toøa aùn nhaân daân coøn toàn taïi caàn ñöôïc ruùt kinh
nghieäm coù theå keå tôùi nhö sau:7
- Xaùc ñònh sai quan heä tranh chaáp, xaùc minh,
thu thaäp vaø ñaùnh giaù chöùng cöù. Ví duï: Coù tröôøng
hôïp nguyeân ñôn khôûi kieän chæ yeâu caàu ly hoân,
caùc beân khoâng tranh chaáp veà quyeàn nuoâi con, töï
nguyeän giao con cho ngöôøi vôï nuoâi nhöng toaø aùn
vaãn xaùc ñònh quan heä phaùp luaät laø “tranh chaáp
veà nuoâi con cuûa nam nöõ chung soáng vôùi nhau nhö
vôï choàng”.
Sai soùt khi ban haønh Quyeát ñònh taïm ñình chæ:
Ví duï: Taïi phieân toøa sô thaåm, bò ñôn coù yeâu caàu
phaûn toá. Hoäi ñoàng xeùt xöû taïm ngöøng phieân toøa ñeå
xem xeùt yeâu caàu phaûn toá cuûa bò ñôn, sau ñoù ra
quyeát ñònh taïm ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn vôùi lyù do
ñeå xem xeùt yeâu caàu phaûn toá cuûa bò ñôn laø vi phaïm
toá tuïng. Bôûi vì, bò ñôn coù quyeàn ñöa ra yeâu caàu
phaûn toá tröôùc thôøi ñieåm môû phieân hoïp kieåm tra
vieäc giao noäp, tieáp caän coâng khai chöùng cöù vaø hoaø
giaûi. Trong tröôøng hôïp naøy, toøa aùn chæ xem xeùt yeâu
caàu khôûi kieän cuûa nguyeân ñôn.
- Sai soùt trong vieäc ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn:
Nhieàu tröôøng hôïp caùc vuï aùn ñình chæ vôùi lyù do
nguyeân ñôn ruùt ñôn khôûi kieän, tuy nhieân haàu heát
caùc vuï aùn khoâng theå hieän yù kieán cuûa bò ñôn hoaëc
ngöôøi coù quyeàn vaø nghóa vuï lieân quan tôùi vieäc ruùt
ñôn khôûi kieän cuûa nguyeân ñôn nhöng trong quaù
trình giaûi quyeát, bò ñôn hoaëc ngöôøi coù quyeàn vaø
nghóa vuï lieân quan ñeàu vaéng maët, hoà sô khoâng coù
lôøi khai naøo.
Luaät
- Sai soùt trong vieäc coâng nhaän söï thoûa thuaän
cuûa caùc ñöông söï: Nhieàu toøa aùn sau khi tieán haønh
hoøa giaûi thaønh (do moät thaåm phaùn chuû trì) laïi giao
cho moät thaåm phaùn khaùc ra quyeát ñònh coâng nhaän
thoûa thuaän giöõa caùc beân ñöông söï maø khoâng coù
quyeát ñònh cuûa chaùnh aùn phaân coâng thaåm phaùn
giaûi quyeát thay.
- Moät soá baûn aùn huûy, söûa sô thaåm nhöng caên cöù
khoâng roõ raøng hoaëc khoâng coù söùc thuyeát phuïc:
+ Baûn aùn phuùc thaåm giaûi quyeát yeâu caàu thay ñoåi
möùc caáp döôõng nuoâi con: Toøa aùn caáp sô thaåm
quyeát ñònh möùc caáp döôõng laø 1,5 trieäu ñoàng/thaùng,
toøa aùn caáp phuùc thaåm giaûm xuoáng 1,2 trieäu
ñoàng/thaùng vôùi lyù do ngöôøi phaûi caáp döôõng bò giaûm
thò löïc maét.
+ Baûn aùn phuùc thaåm veà vuï aùn chia taøi saûn ly
hoân: Khoâng coù caên cöù xaùc ñònh 02 ngöôøi con coù
ñoùng goùp vaøo söï phaùt trieån cuûa taøi saûn cuûa cha meï
nhöng khi cha meï ly hoân, toøa aùn vaãn xaùc ñònh chia
cho moät ngöôøi con 5% taøi saûn cuûa cha meï (vì ôû
chung 03 naêm), moät ngöôøi 10% taøi saûn cuûa cha meï
(vì ôû chung 08 naêm) chæ vôùi nhaän ñònh vieäc chia
treân laø “phuø hôïp”. Caên cöù söûa aùn nhö vaäy laø khoâng
roõ raøng.
3. nguyeân nhaân aûnh höôûng tôùi tính chính xaùc
cuûa baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toaø aùn trong toá tuïng
daân söï
Baûn aùn, quyeát ñònh cuûa Toøa aùn laø keát quaû cuûa
quaù trình aùp duïng phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc
chuû theå coù thaåm quyeàn. Ñieàu naøy coù nghóa laø chaát
löôïng cuûa baûn aùn, quyeát ñònh noùi chung, tính chính
xaùc cuûa baûn aùn, quyeát ñònh noùi rieâng chæ ñöôïc ñaûm
baûo khi aùp duïng ñaày ñuû vaø chính xaùc phaùp luaät
hình thöùc vaø phaùp luaät noäi dung. Do ñoù, naêng löïc
giaûi quyeát cuûa heä thoáng toøa aùn (khoái löôïng coâng
vieäc/toång soá nhaân söï, chaát löôïng nhaân söï, cô sôû vaät
chaát…), chaát löôïng cuûa phaùp luaät toá tuïng vaø phaùp
luaät noäi dung laø nhöõng yeáu toá mang tính quyeát ñònh
ñeán chaát löôïng cuûa baûn aùn, quyeát ñònh cuûa Toøa aùn.
a. Naêng löïc cuûa heä thoáng toøa aùn nhaân daân
Naêng löïc giaûi quyeát cuûa heä thoáng toøa aùn trong
thôøi gian qua ñaõ coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng ñeán nhö
soá löôïng vuï vieäc caàn giaûi quyeát taêng maïnh, soá
löôïng caùn boä ngaønh Toøa aùn giaûm, cô sôû vaät chaát
chöa ñöôïc ñaàu tö theo kòp vôùi yeâu caàu cuûa nhieäm
vuï toaøn ngaønh.
Söï gia taêng veà soá löôïng vuï aùn daân söï
Cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá, soá löôïng
tranh chaáp trong lónh vöïc daân söï cuõng lieân tuïc taêng
Soá 25 - Thaùng 10/2020 35
taïp chí coâng thöông

qua caùc naêm. Thöïc traïng Bieåu ñoà 1. Soá löôïng aùn trong nhöõng naêm vöøa qua
soá löôïng baûn aùn taêng
nhanh coù theå chæ ra taïi
Bieåu ñoà 1.
Coù theå thaáy soá löôïng
tranh chaáp môùi ngaøy
caøng taêng. Möùc taêng
trung bình moãi naêm cuûa
aùn kinh doanh, thöông
maïi laø 33%/naêm, cao
hôn möùc 27%/naêm cuûa
aùn lao ñoäng, 12%/naêm
cuûa aùn hoân nhaân vaø gia
ñình vaø 6%/naêm cuûa aùn
daân söï. Bieåu ñoà 2. Tæ leä caùn boä toøa aùn
Soá löôïng vaø chaát löôïng caùn boä ngaønh Toøa aùn theo hoïc haøm, hoïc vò8
Bieân cheá ngaønh toøa aùn hôn 15.200 ngöôøi ñöôïc
UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi phaân boå töø naêm 2012.
Taïi thôøi ñieåm ñoù, toøa aùn caùc caáp chæ phaûi giaûi quyeát
hôn 303.800 vuï vieäc/naêm. Tính tôùi thaùng 12/2018,
toång soá bieân cheá cuûa Toøa aùn nhaân caùc caáp laø
14.149 ngöôøi. Ñeán nay, soá löôïng vuï vieäc taêng hôn
40% so vôùi thôøi ñieåm ñöôïc giao bieân cheá vaø theo
döï baùo thì soá löôïng aùn seõ tieáp tuïc taêng nhöng soá
löôïng bieân cheá phaûi giaûm daãn ñeán vieäc moãi ngöôøi
phaûi giaûi quyeát 9-10 vuï/thaùng, nhieàu toøa laø hôn 10
vuï/thaùng trong khi ñònh möùc xeùt xöû moãi Thaåm
phaùn chæ 4-5 vuï/thaùng.
Veà thöïc traïng chaát löôïng nhaân söï, coù theå noùi,
caùn boä, coâng chöùc, thaåm phaùn coøn chöa ñaùp öùng
ñöôïc toát yeâu caàu. Maët baèng ñaøo taïo, kinh nghieäm Bieåu ñoà 3. Tyû leä Thaåm phaùn ñöôïc ñaøo taïo
vaø naêng löïc coâng taùc trong baûn thaân noäi taïi ñoäi nguõ thoâng qua caùc hình thöùc khaùc nhau9
caùn boä, Thaåm phaùn cuûa Toøa aùn caùc caáp coøn chöa
ñoàng ñeàu giöõa caùc vuøng, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu caûi caùch tö phaùp hieän nay (naêng löïc, kinh
nghieäm, khaû naêng xöû lyù, khaû naêng giaûi quyeát caùc
vaán ñeà phaùt sinh trong quaù trình hoäi nhaäp).
Soá lieäu taïi Baûng 2 cho thaáy, soá löôïng caùn boä,
thaåm phaùn taïi Toøa aùn caùc caáp coù trình ñoä cöû nhaân
Luaät laø 100%. Tuy nhieân, soá löôïng cöû nhaân chieám
tôùi 88% (töông öùng vôùi hôn 12 nghìn cöû nhaân, chæ
coù 03 Giaùo sö, Phoù giaùo sö; 47 Tieán só vaø hôn 1600
thaïc só).
Ngoaøi ra, nhìn vaøo soá lieäu taïi Baûng 3 ta thaáy
ñöôïc, soá ñöôïc ñaøo taïo chính quy veà chuyeân moân,
nghieäp vuï chæ chieám hôn 1/3 toång soá thaåm phaùn
(gaàn 35%); soá coøn laïi (2/3) haàu heát ñöôïc ñaøo taïo
theo hình thöùc taïi chöùc, chuyeân tu, luaân huaán hoaëc coù kinh nghieäm nhöng naêng löïc chuyeân moân, khaû
töø xa. Soá thaåm phaùn naøy ñöôïc saép xeáp laøm vieäc taïi naêng tin hoïc, ngoaïi ngöõ chöa ñaùp öùng ñöôïc tieâu
caùc toøa aùn caùc caáp töø giai ñoaïn lòch söû tröôùc ñaây, chuaån; soá thaåm phaùn ñöôïc boå nhieäm môùi trong giai

36 Soá 25 - Thaùng 10/2020


ñoaïn gaàn ñaây ñeàu ñöôïc ñaøo taïo chính quy nhöng
kinh nghieäm coøn ít, uy tín xeùt xöû coøn haïn cheá.
Thöïc traïng cô sôû vaät chaát ñaûm baûo cho hoaït
ñoäng toá tuïng daân söï
Cô sôû vaät chaát ñaûm baûo cho hoaït ñoäng toá tuïng
daân söï khoâng chæ bao goàm truï sôû, caùc thieát bò vaên
phoøng… maø coøn coù söï tham gia cuûa coâng ngheä
thoâng tin vôùi vai troø hoã trôï cho hoaït ñoäng toá tuïng
noùi chung vaø toá tuïng daân söï noùi rieâng.
Thöïc traïng cho thaáy, beân caïnh cô sôû vaät chaát
coøn laïc haäu, thieáu hoaëc chaát löôïng thaáp, trình ñoä
öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong hoaït ñoäng toá
tuïng daân söï ôû Vieät Nam coøn thaáp, chöa töông xöùng
vôùi khoái löôïng coâng vieäc cuûa ngaønh. Heä thoáng
coâng ngheä thoâng tin coøn thieáu tính ñoàng boä, ñaëc
bieät taïi caùc khu vöïc vuøng saâu, vuøng xa. Ngay taïi
Toøa aùn nhaân daân caáp cao, vieäc öùng duïng khoa hoïc
coâng ngheä ñaõ trôû neân maïnh meõ, tuy nhieân heä thoáng
maùy chuû vaø nhaân löïc cho coâng ngheä thoâng tin coøn
raát haïn cheá. Heä thoáng baûo maät, sao löu, phuïc hoài
döõ lieäu…; heä thoáng phaàn meàm phaùt hieän truy caäp
traùi pheùp, phaàn meàm dieät vi ruùt… nhaèm ñaûm baûo
an toaøn thoâng tin chöa ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc.
b. Caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät toá tuïng daân söï
vaø caùc quy ñònh veà haønh chính tö phaùp taïi toøa aùn
nhaân daân
- Caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät toá tuïng daân söï:
Thöïc tieãn aùp duïng phaùp luaät toá tuïng daân söï cho
thaáy moät soá ñieàu luaät cuûa Boä luaät Toá tuïng daân söï
naêm 2015 coù söï daãn chieáu ñeán noäi dung cuûa ñieàu
luaät khaùc coù lieân quan nhöng chöa coù quy ñònh roõ
raøng neân ñaõ phaùt sinh baát caäp, töø ñoù, vieäc hieåu vaø
aùp duïng khoâng thoáng nhaát, aûnh höôûng. Chính
nhöõng baát caäp naøy ñaõ aûnh höôûng khoâng nhoû tôùi baûn
aùn, quyeát ñònh cuûa Toøa aùn. Coù theå keå ñeán moät soá
baát caäp nhö sau:
Thöù nhaát, baát caäp trong quy ñònh veà cung caáp
chöùng cöù. Khoaûn 3, khoaûn 4 Ñieàu 106 Boä luaät Toá
tuïng daân söï naêm 2015 quy ñònh: “Tröôøng hôïp coù
yeâu caàu cuûa ñöông söï hoaëc khi xeùt thaáy caàn thieát,
Toøa aùn ra quyeát ñònh yeâu caàu cô quan, toå chöùc, caù
nhaân ñang quaûn lyù, löu giöõ cung caáp taøi lieäu, chöùng
cöù cho Toøa aùn”. Tuy nhieân, treân thöïc teá, vieäc yeâu
caàu caùc cô quan, toå chöùc, caù nhaân khaùc cung caáp taøi
lieäu, chöùng cöù coøn gaëp nhieàu khoù khaên nhö toå chöùc
tín duïng töø choái cung caáp vôùi lyù do vi phaïm nguyeân
taéc baûo maät thoâng tin taøi khoaûn cho khaùch haøng.
Beân caïnh ñoù, quy ñònh treân cuõng chöa laøm roõ “lyù
do chính ñaùng” laøm caên cöù ñeå cô quan, toå chöùc, caù
nhaân yeâu caàu cung caáp taøi lieäu, chöùng cöù.
Luaät
Thöù hai, quy ñònh veà thôøi haïn caù nhaân, toå chöùc
khaùc noäp ñôn ñeà nghò xem xeùt baûn aùn, quyeát ñònh
cuûa Toøa aùn ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät theo thuû tuïc
giaùm ñoác thaåm chöa roõ raøng.
Ñöông söï coù quyeàn noäp ñôn ñeà nghò giaùm ñoác
thaåm trong thôøi haïn 01 naêm keå töø ngaøy baûn aùn,
quyeát ñònh coù hieäu löïc phaùp luaät. Tröôøng hôïp toøa
aùn, vieän kieåm saùt hoaëc cô quan, toå chöùc, caù nhaân
khaùc phaùt hieän coù vi phaïm phaùp luaät trong baûn aùn,
quyeát ñònh cuûa Toøa aùn ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät thì
phaûi thoâng baùo baèng vaên baûn cho ngöôøi coù thaåm
quyeàn khaùng nghò theo quy ñònh taïi Ñieàu 331
BLTTDS.
Ñieàu 331 BLTTDS khoâng quy ñònh cuï theå veà
thôøi haïn maø toå chöùc, caù nhaân khaùc coù quyeàn ñeà
nghò giaùm ñoác thaåm coù quyeàn ñeà nghò giaùm ñoác
thaåm. Ñieàu 331 BLTTDS quy ñònh veà ngöôøi coù
thaåm quyeàn khaùng nghò, daãn chieáu tôùi Ñieàu 334 thì
thôøi haïn khaùng nghò giaùm ñoác thaåm trong thôøi haïn
03 naêm keå töø ngaøy baûn aùn, quyeát ñònh coù hieäu löïc
phaùp luaät. Nhö vaäy, thôøi haïn ñeå caù nhaân, cô quan
khaùc phaùt hieän sai phaïm vaø thoâng baùo tôùi ngöôøi coù
thaåm quyeàn khoâng ñöôïc quy ñònh roõ raøng, tuy
nhieân coù theå ñöôïc hieåu laø trong thôøi haïn 03 naêm keå
töø ngaøy baûn aùn, quyeát ñònh coù hieäu löïc phaùp luaät.
- Caùc quy ñònh veà haønh chính tö phaùp taïi toøa aùn:
Hieän nay coù nhieàu toøa aùn nhaân daân tænh, thaønh
phoá ñaõ aùp duïng moâ hình caûi caùch haønh chính tö
phaùp “moät cöûa” hoaëc moâ hình toå haønh chính tö
phaùp. Theo ñoù, caùc hoaït ñoäng haønh chính tö phaùp
taïi toøa aùn ñöôïc thöïc hieän theo quy trình kheùp kín
(moät cöûa), ngöôøi daân, cô quan, toå chöùc ñeán lieân heä
coâng taùc qua toå haønh chính tö phaùp seõ coù caùn boä
höôùng daãn moïi thuû tuïc lieân quan ñeán hoaït ñoäng
cuûa Toøa aùn.
Ngoaøi ra, vieäc phaân coâng giaûi quyeát aùn taïi
moät soá ñôn vò ñöôïc tieán haønh moät caùch ngaãu
nhieân theo hình thöùc quay voøng döïa treân soá thuï
lyù vuï aùn vaø soá thöù töï cuûa caùc thaåm phaùn ñöôïc
xeáp theo vaàn (a,b,c…), coù tính ñeán soá löôïng aùn
vaø söï phöùc taïp cuûa caùc baûn aùn hieän ñang giaûi
quyeát cuûa töøng thaåm phaùn.
Vôùi quy trình treân, vieäc phaân coâng caùc thaåm
phaùn giaûi quyeát aùn ñaõ baûo ñaûm ñöôïc tính khaùch
quan vaø ngaãu nhieân vì ñaõ taùch baïch hai quaù trình
thuï lyù vuï aùn vaø giaûi quyeát vuï aùn thaønh hai giai ñoaïn
ñoäc laäp. Coâng taùc thuï lyù vuï aùn do toå haønh chính tö
phaùp thöïc hieän theo quy trình töông ñoái ñoäc laäp vôùi
caùc toøa chuyeân traùch. Hoaït ñoäng leân lòch xeùt xöû taäp
trung theo khoái ñaõ traùnh ñöôïc tình traïng truøng lòch,
Soá 25 - Thaùng 10/2020 37
taïp chí coâng thöông
neân caùc hoäi ñoàng xeùt xöû, thaåm phaùn chuû ñoäng ñöôïc
keá hoaïch coâng taùc trong thaùng. Heä thoáng theo doõi,
quaûn lyù aùn treân phaàn meàm keát hôïp vôùi vieäc theo
doõi qua heä thoáng soå saùch theo cô cheá moät cöûa luoân
ñaûm baûo chaët cheõ, traùnh tình traïng maát caân ñoái,
khoâng ñoàng ñeàu, vi phaïm toá tuïng do truøng laëp
ngöôøi tieán haønh toá tuïng trong quaù trình giaûi quyeát
vuï aùn.
Tuy nhieân, do chöa coù vaên baûn ban haønh chính
thöùc veà haønh chính tö phaùp taïi toøa aùn, nhieàu toøa aùn
chöa chuû ñoäng tieáp caän, caûi caùch haønh chænh tö
phaùp ñeå ñaûm baûo hieäu quaû coâng vieäc cuõng nhö
ñaûm baûo tính chính xaùc cuûa baûn aùn, quyeát ñònh cuûa
Toøa aùn.
4. Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao tính chính
xaùc cuûa baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toøa aùn trong toá
tuïng daân söï
Thöù nhaát, trong quaù trình aùp duïng BLTTDS
naêm 2015 caàn tieáp tuïc raø soaùt caùc ñieàu luaät khoâng
hôïp lyù, caàn söûa ñoåi boå sung ñeå phuø hôïp vôùi thöïc
teá khaùch quan maø ñaëc bieät laø caùc quy ñònh veà
nhaän ñôn, thuï lyù. Hieän nay, phaùp luaät toá tuïng daân
söï ñaõ boå sung theâm phieân xem xeùt chöùng cöù, do
ñoù, coù theå söûa ñoåi quy ñònh ñeå Toøa aùn thuï lyù ngay
khi nhaän ñôn, hoaëc quy ñònh ñieàu kieän ñeå thuï lyù
thaät söï ñôn giaûn. Vieäc boå sung taøi lieäu, chöùng cöù
thì nguyeân ñôn coù theå tieán haønh töøng böôùc, chæ
caàn tröôùc phieân xem xeùt chöùng cöù coù ñaày ñuû laø
ñöôïc. Ngoaøi ra, caùc quy ñònh veà chuaån bò xeùt xöû
vaø taïm ñình chæ giaûi quyeát vuï aùn caàn quy ñònh cuï
theå vaø chi tieát hôn nöõa.
Thöù hai, tieáp tuïc xaây döïng heä thoáng aùn leä, ñaûm
baûo tính thoáng nhaát trong vieäc aùp duïng phaùp luaät,
baûo ñaûm nhöõng vuï vieäc coù tình huoáng phaùp lyù
töông töï thì phaûi ñöôïc giaûi quyeát nhö nhau. Trong
thôøi gian tôùi, caàn tieáp tuïc ñaùnh giaù, toång keát vaø söûa
ñoåi ñeå phuø hôïp vôùi thöïc tieãn, ñaûm baûo nhöõng aùn leä
ñöôïc löïa choïn chaát löôïng, laäp luaän chaët cheõ, coù
tính chuaån möïc vaø coù giaù trò höôùng daãn aùp duïng
thoáng nhaát phaùp luaät trong xeùt xöû.
tAØi lieäu trÍCh DAÃn vAØ thAm khAûo:
1
Nguyeãn Bích Thaûo (2018), "Coâng lyù vaø tieáp caän coâng lyù trong toá tuïng daân söï", trong GS.TSKH. Ñaøo Trí UÙc -
TS. Nguyeãn Coâng Giao chuû bieân, Coâng lyù vaø quyeàn tieáp caän coâng lyù - Moät soá vaán ñeà lyù luaän, thöïc tieãn, Nxb.
Hoàng Ñöùc, Haø Noäi, tr.239.
2
Töø ñieån tieáng Vieät, NXB Ñaø Naüng, Tr.164.
38 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Thöù ba, xaây döïng caùc quy ñònh veà chính saùch,
ñaõi ngoä vôùi caùn boä ngaønh Toøa aùn ñaûm baûo töông
xöùng vôùi vò trí vieäc laøm, ñaùp öùng cô baûn ñöôïc ñôøi
soáng cuûa caùn boä, coâng chöùc ngaønh Toøa aùn. Ñaûm
baûo thu huùt ñöôïc nhaân söï gioûi, coù kó naêng vaø
chuyeân moân toát, taâm huyeát vaø gaén boù vôùi Toøa aùn.
Ngoaøi ra, caàn raø soaùt, ñaùnh giaù toaøn dieän veà soá
löôïng bieân cheá töông öùng vôùi söï taêng nhanh veà soá
löôïng caùc tranh chaáp ñeå ñaûm baûo moái töông quan.
Thöù tö, xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng phaùp
luaät veà haønh chính tö phaùp taïi Toøa aùn, baûo ñaûm
boä maùy cuûa Toøa aùn hoaït ñoäng hieäu quaû, tinh goïn,
naêng suaát. Ñaëc bieät, caùc quy ñònh veà phaân coâng
aùn ngaãu nhieân, thôøi haïn giaûi quyeát trong noäi boä
toøa aùn.
Thöù naêm, ñaåy maïnh vieäc öùng duïng khoa hoïc
coâng ngheä vaø ñaàu tö cô sôû vaät chaát, taêng cöôøng
ñieàu kieän, phöông tieän, trang thieát bò laøm vieäc
cho caùn boä thöïc hieän chöông trình phaàn meàm,
ñaëc bieät laø trang bò veà coâng ngheä thoâng tin giuùp
cho caùn boä caäp nhaäp döõ lieäu, theo doõi thoâng tin,
thoáng keâ döõ lieäu moät caùch nhanh choùng, chính
xaùc, khoa hoïc.
Caàn boå sung mua saém, taêng cöôøng trang bò veà
haï taàng kyõ thuaät: boå sung maùy chuû; thieát bò baûo
maät ñeå ñaùp öùng vieäc duy trì caùc heä thoáng phaàm
meàm öùng duïng, traùnh söï xaâm nhaäp nhaèm phaù huûy
döõ lieäu hoaëc caûn trôû hoaït ñoäng thöôøng xuyeân cuûa
caùc öùng duïng. Trieån khai ñaàu tö ñoàng boä heä thoáng
baûo maät, sao löu, phuïc hoài döõ lieäu…; heä thoáng phaàn
meàm phaùt hieän truy caäp traùi pheùp, phaàn meàm dieät
vi ruùt… nhaèm ñaûm baûo an toaøn thoâng tin.
Naâng cao nhaän thöùc söû duïng, duy trì coù hieäu
quaû caùc öùng duïng hieän coù, phaùt trieån caùc tieän ích
môùi tieán tôùi quaûn lyù, chæ ñaïo vaø ñieàu haønh chuû yeáu
baèng caùc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin. Ngoaøi ra,
caàn caân nhaéc boå sung nguoàn löïc coâng ngheä thoâng
tin ñaùp öùng ñöôïc vieäc duy trì, phaùt trieån caùc phaàn
meàm öùng duïng, ñaûm baûo an toaøn, an ninh vaø thoâng
suoát heä thoáng cho ngöôøi söû duïng n
 Luaät

3
Baùo caùo toång keát ngaønh Toøa aùn naêm 2017.
4
Baùo caùo toång keát ngaønh Toøa aùn naêm 2018.
5
Baùo caùo toång keát ngaønh Toøa aùn naêm 2019.
6
Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam (2017), Baùo caùo nghieân cöùu: “Nguy cô tham nhuõng trong giaûi quyeát
caùc vuï aùn kinh doanh, thöông maïi taïi Toøa aùn - Moät goùc nhìn töø thöïc tieãn”, tr .11 vaø tr.15.
7
Baùo caùo soá 15/BC-TA cuûa Toøa aùn nhaân daân toái cao veà nhöõng haïn cheá, thieáu soùt trong coâng taùc chuyeân moân
nghieäp vuï cuûa caùc Toøa aùn thoâng qua coâng taùc kieåm tra.
8
Baùo caùo ngaønh Toøa aùn naêm 2018.
9
Toøa aùn nhaân daân toái cao (2018), Baùo caùo coâng taùc toå chöùc caùn boä cuûa heä thoáng Toøa aùn nhaân daân.

ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ths. nguyeÃn Ñình Phong
boä moân quaûn lyù döï aùn vaø Phaùp luaät
tröôøng Ñaïi hoïc xaây döïng
2. ts. nguyeÃn thÒ thu thuûy
vieän nhaø nöôùc vaø Phaùp luaät

imProving the ACCurACy of Court juDgements

AnD DeCisions to ensure the ACCess to justiCe
During the resolve of Civil CAses

l Master. nguyen Dinh Phong

Department of Project Management and Law
National University of Civil Engineering
Ph.D nguyen Thi Thu Thuy
Institute of State and Law

AbstrACt:
For court proceedings, ensuring the accuracy of court judgments and decisions during the
resolve of civil cases is decisive to ensuring the access to justice. This paper assesses the current
status of ensuring the accuracy of court judgments and decisions at the people’s courts in
Vietnam, and identifies main causes and solutions for perfecting regulations related to this issue.
keywords: The accuracy of court judgments and decisions, ensuring access to justice, civil
proceedings.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 39

taïp chí coâng thöông

quyeàn ruÙt khoûi hôïP Ñoàng

CuûA ngöôØi tieâu DuØng
trong thöông mAïi Ñieän töû

l nguyeãn ngoïc Quyeân

toÙm tAÉt:
Thöông maïi ñieän töû ñaõ phaùt trieån buøng noå trong vaøi naêm gaàn ñaây taïi Vieät Nam, soá löôïng
ngöôøi tieâu duøng tham gia vaøo hình thöùc giao dòch thöông maïi thoâng qua caùc phöông tieän ñieän
töû, ñaëc bieät laø thoâng qua internet ngaøy caøng ñoâng ñaûo. Tuy nhieân, ñaây laø hình thöùc giao dòch
ñaëc bieät khi ngöôøi tieâu duøng khoâng tröïc tieáp trao ñoåi vôùi ngöôøi baùn vaø thaåm ñònh haøng hoùa,
dòch vuï mình muoán mua, maø chuû yeáu döïa vaøo caùc thoâng tin coù ôû treân maïng ñeå quyeát ñònh löïa
choïn saûn phaåm. Do ñoù, hình thöùc giao dòch naøy tieàm aån nhieàu nguy cô gaây thieät haïi cho ngöôøi
tieâu duøng. Baøi vieát naøy khaùi quaùt quyeàn ruùt khoûi hôïp ñoàng, moät trong nhöõng quyeàn ñaëc tröng
nhaát cuûa ngöôøi tieâu duøng khi tham gia thöông maïi ñieän töû theo quy ñònh phaùp luaät Vieät Nam.
nhaèm goùp phaàn baûo ñaûm quyeàn lôïi vaø taêng nieàm tin cuûa ngöôøi tieâu duøng khi thöïc hieän caùc
giao dòch ñieän töû.
töø khoùa: Ngöôøi tieâu duøng, baûo veä ngöôøi tieâu duøng, quyeàn cuûa ngöôøi tieâu duøng, quyeàn ruùt
khoûi hôïp ñoàng, quyeàn ñôn phöông chaám döùt hôïp ñoàng, thöông maïi ñieän töû, giao dòch ñieän töû.

1. Ñaët vaán ñeà
Quyeàn cuûa ngöôøi tieâu duøng laø moät noäi dung
quan troïng cuûa phaùp luaät baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi
tieâu duøng noùi chung vaø baûo veä ngöôøi tieâu duøng
trong thöông maïi ñieän töû noùi rieâng. Khi ngöôøi tieâu
duøng giao keát hôïp ñoàng thoâng qua caùc phöông tieän
ñieän töû nhö ñieän thoaïi, internet,… hoï coù theå phaûi
ñoái maët vôùi raát nhieàu ruûi ro nhö mua haøng khoâng
ñaûm baûo chaát löôïng, khoâng ñöôïc giao haøng, ñeå loä
thoâng tin caù nhaân. Ñeå khaéc phuïc nhöõng ruûi ro naøy,
phaùp luaät caùc nöôùc coù ñeà ra quy ñònh veà quyeàn ruùt
khoûi hôïp ñoàng nhaèm giaûm thieåu nguy cô cho ngöôøi
tieâu duøng, taêng cöôøng nieàm tin cho ngöôøi tieâu duøng
tham gia vaøo thöông maïi ñieän töû. Coù nhö vaäy,
thöông maïi ñieän töû taïi Vieät Nam môùi phaùt trieån
ñuùng vôùi tieàm löïc cuûa mình.
2. khaùi nieäm quyeàn ruùt khoûi hôïp ñoàng cuûa
ngöôøi tieâu duøng trong thöông maïi ñieän töû
Quyeàn ruùt khoûi hôïp ñoàng hay quyeàn ñôn
phöông chaám döùt hôïp ñoàng laø moät khaùi nieäm môùi
ñöôïc ñeà caäp trong phaùp luaät hôïp ñoàng, chuû yeáu
nhaèm ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi tieâu duøng
khi giao keát hôïp ñoàng ñieän töû vôùi thöông nhaân.
Quyeàn naøy ñöôïc hieåu laø bieän phaùp ñeå baûo veä

40 Soá 25 - Thaùng 10/2020


ngöôøi tieâu duøng khoûi caùc quyeát ñònh voäi vaøng,
trong moät thôøi gian töông ñoái ngaén, ngöôøi tieâu
duøng coù quyeàn xem xeùt laïi quyeát ñònh giao keát
hôïp ñoàng cuûa mình1.
Quyeàn huûy boû hôïp ñoàng, cuõng coù theå ñöôïc goïi
laø quyeàn “ruùt tieàn” hoaëc thôøi gian xem xeùt
(cooling-off period) ñöôïc phaùp luaät caùc nöôùc moâ
taû ñôn giaûn laø khaû naêng ngöôøi tieâu duøng nghó laïi
veà vieäc mua haøng, chaám döùt hôïp ñoàng maø khoâng
phaûi chòu traùch nhieäm phaùp lyù vaø nhaän laïi tieàn cuûa
hoï trong khi khoâng caàn phaûi ra toøa hoaëc thaäm chí
ñöa ra lyù do. Hôn nöõa, moät trong nhöõng tính naêng
quan troïng nhaát cuûa quyeàn huûy boû hôïp ñoàng laø cho
pheùp ngöôøi tieâu duøng ñöôïc ruùt laïi tieàn maø khoâng
caàn phaûi thöïc hieän caùc khieáu kieän toøa aùn toán keùm,
phöùc taïp hoaëc keùo daøi. Theo UÛy ban chaâu AÂu:
Giai ñoaïn xem xeùt (cooling-off period) laø moät truï
coät cô baûn cuûa baûo veä ngöôøi tieâu duøng, cung caáp
thôøi gian ñeå ngöôøi tieâu duøng xem xeùt laïi vieäc mua
haøng tröïc tuyeán hoaëc mua haøng taïi nhaø, nôi hoï coù
theå khoâng ñaùnh giaù ñaày ñuû nhöõng gì hoï ñaõ mua
hoaëc caûm thaáy aùp löïc khi mua haøng. Do ñoù, thôøi
gian xem xeùt cung caáp moät cô hoäi quan troïng cho
ngöôøi tieâu duøng ñeå caûi thieän quyeát ñònh cuûa hoï neáu
hoï thay ñoåi quyeát ñònh hoaëc xaùc ñònh ñöôïc moät öu
ñaõi toát hôn nöõa2.
Toùm laïi, quyeàn ruùt khoûi hôïp ñoàng cuûa ngöôøi
tieâu duøng trong thöông maïi ñieän töû laø khi ngöôøi
tieâu duøng giao keát hôïp ñoàng thoâng qua phöông
tieän ñieän töû coù moät thôøi haïn nhaát ñònh ñeå xem xeùt
laïi hôïp ñoàng vaø quyeát ñònh chaám döùt hôïp ñoàng,
laáy laïi tieàn maø khoâng phaûi chòu traùch nhieäm phaùp
lyù hay ñöa ra lyù do naøo cho quyeát ñònh cuûa mình.
3. quy ñònh phaùp luaät veà quyeàn ruùt khoûi hôïp
ñoàng cuûa ngöôøi tieâu duøng trong thöông maïi
ñieän töû
Ngöôøi tieâu duøng do yeáu theá veà thoâng tin, ñaëc
bieät trong giao dòch ñieän töû, ngöôøi tieâu duøng
khoâng coù cô hoäi tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi saûn phaåm,
hoaøn toaøn döïa treân söï tin töôûng veà nhöõng thoâng
tin maø toå chöùc, caù nhaân kinh doanh cung caáp.
Chính vì lyù do naøy maø ñaõ coù nhöõng tröôøng hôïp
ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc saûn phaåm khaùc xa so
vôùi nhöõng thoâng tin quaûng caùo töø phía toå chöùc, caù
nhaân kinh doanh. Ñeå baûo veä lôïi ích hôïp phaùp cuûa
ngöôøi tieâu duøng trong tröôøng hôïp naøy, Nghò ñònh
soá 99/2011/NÑ-CP quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn
Luaät
thi haønh moät soá ñieàu cuûa Luaät Baûo veä quyeàn lôïi
ngöôøi tieâu duøng, trong ñoù quy ñònh veà quyeàn ñôn
phöông chaám döùt hôïp ñoàng cuûa ngöôøi tieâu duøng
taïi ñieàu 17: “tröø tröôøng hôïp caùc beân coù thoûa thuaän
khaùc, trong tröôøng hôïp toå chöùc, caù nhaân kinh
doanh cung caáp khoâng ñuùng, khoâng ñaày ñuû thoâng
tin quy ñònh taïi khoaûn 1 ñieàu naøy thì trong thôøi haïn
möôøi (10) ngaøy keå töø ngaøy giao keát hôïp ñoàng ngöôøi
tieâu duøng coù quyeàn ñôn phöông chaám döùt thöïc
hieän hôïp ñoàng ñaõ giao keát vaø thoâng baùo cho toå
chöùc, caù nhaân kinh doanh. Ngöôøi tieâu duøng khoâng
phaûi traû baát kyø chi phí naøo lieân quan ñeán vieäc
chaám döùt ñoù vaø chæ phaûi traû chi phí ñoái vôùi phaàn
haøng hoùa, dòch vuï ñaõ söû duïng”. Vaäy, khi toå chöùc,
caù nhaân kinh doanh khoâng cung caáp hoaëc cung
caáp khoâng ñuùng caùc thoâng tin ñöôïc quy ñònh taïi
khoaûn 1 ñieàu 17 nhö caùc thoâng tin veà chaát löôïng,
tính naêng, coâng duïng, giaù caû cuûa saûn phaåm… thì
ngöôøi tieâu duøng ñöôïc quyeàn chaám döùt hôïp ñoàng
maø khoâng chòu baát kyø haäu quaû phaùp lyù naøo. Tuy
nhieân, thôøi haïn ñöôïc pheùp ñôn phöông chaám döùt
hôïp ñoàng laø 10 ngaøy keå töø ngaøy giao keát hôïp
ñoàng seõ gaây khoù khaên cho ngöôøi tieâu duøng, vì thôøi
ñieåm giao keát hôïp ñoàng theo Ñieàu 400 Boä luaät
Daân söï 2015 laø thôøi ñieåm beân ñeà nghò nhaän ñöôïc
chaáp nhaän giao keát. Vaø cuï theå neáu ngöôøi tieâu
duøng ñaët mua haøng tröïc tuyeán treân website ñieän
töû thì thôøi ñieåm giao keát hôïp ñoàng laø thôøi ñieåm
ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc traû lôøi cuûa thöông
nhaân chaáp nhaän ñeà nghò giao keát hôïp ñoàng3, giaû
söû ngöôøi tieâu duøng ñöôïc nhaän haøng sau 15 ngaøy
keå töø thôøi ñieåm giao keát hôïp ñoàng. Ñoàng thôøi khi
ñoù môùi phaùt hieän ra haøng hoùa khoâng ñuùng nhö
thoâng tin cuûa thöông nhaân cung caáp, cuõng khoâng
theå vaän duïng ñöôïc quyeàn ñôn phöông chaám döùt
hôïp ñoàng nöõa.
Beân caïnh ñoù, ñeå thöïc hieän quyeàn ñôn phöông
chaám döùt hôïp ñoàng theo quy ñònh treân, ngöôøi tieâu
duøng cuõng seõ phaûi chöùng minh nhöõng thoâng tin
maø thöông nhaân cung caáp laø khoâng ñuùng hoaëc
khoâng ñuû nhö yeâu caàu taïi khoaûn 1 ñieàu 17 (caùc
thoâng tin veà toå chöùc, caù nhaân kinh doanh; phöông
thöùc giao haøng; chaát löôïng haøng hoùa, dòch vuï;…).
Ñieàu naøy gaây khoù khaên cho ngöôøi tieâu duøng, vì
caùc thoâng tin ñöôïc cung caáp thoâng qua website,
ôû nhieàu muïc khaùc nhau vaø coù theå thöôøng xuyeân
thay ñoåi, neáu ngöôøi tieâu duøng khoâng löu tröõ laïi
Soá 25 - Thaùng 10/2020 41
taïp chí coâng thöông

nhöõng thoâng tin naøy khi giao keát hôïp ñoàng ñeå coù
theå laøm baèng chöùng chöùng minh cho yeâu caàu ñôn
phöông chaám döùt hôïp ñoàng cuûa mình laø hôïp
phaùp, do ñoù seõ khoù thöïc hieän ñöôïc quyeàn naøy
treân thöïc teá.
Phaùp luaät EU quy ñònh thôøi haïn ñeå ngöôøi tieâu
duøng ñôn phöông chaám döùt hôïp ñoàng ñieän töû laø
14 ngaøy keå töø khi nhaän ñöôïc haøng hoùa maø khoâng
caàn ñöa ra lyù do cho vieäc ñôn phöông chaám döùt
hôïp ñoàng4. Boä luaät Daân söï Ñöùc quy ñònh thôøi haïn
naøy laø 2 tuaàn keå töø khi ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc
haøng hoùa5. Quy ñònh thôøi haïn cho quyeàn ñôn
phöông chaám döùt hôïp ñoàng cuûa ngöôøi tieâu duøng
keå töø ngaøy nhaän haøng hoùa seõ ñaûm baûo cho ngöôøi
tieâu duøng ñuû thôøi gian ñeå thöïc söï nhaän bieát ñuùng
ñaén veà haøng hoùa, dòch vuï maø mình ñaõ mua lieäu coù
gioáng vôùi thoâng tin thöông nhaân cung caáp. Theo
ñoù, ngöôøi tieâu duøng coù theå quyeát ñònh coù thöïc
hieän quyeàn ñôn phöông chaám döùt hôïp ñoàng hay
khoâng maø khoâng caàn phaûi coù lyù do. Vieäc quy ñònh
nhö treân giuùp ngöôøi tieâu duøng trong giao dòch
ñieän töû ñöôïc baûo veä moät caùch cuï theå vaø trieät ñeå
nhaát. Ñieåm khaùc bieät lôùn nhaát cuûa quyeàn ñôn
phöông chaám döùt hôïp ñoàng cuûa ngöôøi tieâu duøng
theo phaùp luaät Vieät Nam vaø phaùp luaät chaâu AÂu
chính laø ñoøi hoûi caàn phaûi coù lí do cho söï huûy boû
hôïp ñoàng. Vieäc ñoøi hoûi ngöôøi tieâu duøng phaûi coù lí
do cho söï traû laïi haøng hoùa, dòch vuï theo phaùp luaät
Vieät Nam, gaây khoù khaên cho ngöôøi tieâu duøng,
nhöng ñoàng thôøi cuõng seõ haïn cheá tình traïng ngöôøi
tieâu duøng lôïi duïng quyeàn naøy ñeå traû laïi saûn phaåm
voâ caên cöù, gaây thieät haïi cho thöông nhaân. Tuy
nhieân, treân quan ñieåm baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi
tieâu duøng, taêng cöôøng nieàm tin cuûa ngöôøi tieâu
duøng vaøo thöông maïi ñieän töû vaø treân thöïc teá tình
traïng ngöôøi tieâu duøng bò löøa doái treân thöông maïi
ñieän töû, phaùp luaät baûo veä ngöôøi tieâu duøng caàn
xem xeùt laïi quy ñònh naøy ñeå baûo ñaûm quyeàn
ngöôøi tieâu duøng cuõng nhö thuùc ñaåy söï phaùt trieån
cuûa thöông maïi ñieän töû.
4. keát luaän
Taïi Vieät Nam, Luaät Baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi
tieâu duøng naêm 2010 ñaõ coù nhöõng quy ñònh sô khai
veà quyeàn ruùt khoûi hôïp ñoàng nhöng hieäu quaû thöïc
thi chöa ñöôïc theå hieän roõ raøng. Quyeàn ruùt khoûi
hôïp ñoàng laø moät trong nhöõng quyeàn ñaëc bieät chæ
xuaát hieän khi ngöôøi tieâu duøng giao keát hôïp ñoàng
thoâng qua caùc phöông tieän ñieän töû hoaëc giao keát
hôïp ñoàng töø xa. Vaäy neân, ñeå thöông maïi ñieän töû
phaùt trieån hôn nöõa, caàn phaûi coù caùc quy ñònh cuï
theå veà quyeàn naøy. Ñieàu ñoù theå hieän tröôùc heát ôû
caùc chính saùch baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi tieâu duøng
cuûa Nhaø nöôùc, ôû caùc hoaït ñoäng chaêm soùc khaùch
haøng cuûa caùc doanh nghieäp vaø ôû chính nhaän thöùc
cuûa ngöôøi tieâu duøng veà caùc quyeàn cuûa mình. Ñoù
laø nhöõng ñieàu maø trong nhöõng naêm tôùi chuùng ta
caàn phaûi phaùt huy ñeå taêng cöôøng nieàm tin cuûa
ngöôøi tieâu duøng vaøo thöông maïi ñieän töû n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Marco Loos (2009), “Right of Withdrawal” in Geraint Howells, Reiner Schulze (eds), “Modernizing and
Harmonizing Consumer Contract Law” (1st edition), Sellier, Munich.
2
European Commission (2011), “Commission Staff Working Paper: Consumer Empowerment in the EU”, tr.469.
3
Ñieàu 21 Nghò ñònh soá 52/2013/NÑ-CP cuûa Chính phuû veà Thöông maïi ñieän töû
4
Ñieàu 9 Chæ thò 2011/83/EU cuûa Lieân minh Chaâu AÂu veà Quyeàn cuûa ngöôøi tieâu duøng.
5
Ñieàu 312d Boä luaät Daân söï Ñöùc.

tAØi lieäu thAm khAûo:

1. Quoác hoäi (2015). Boä luaät Daân söï soá 91/2015/QH13.

2. Quoác hoäi (2010). Luaät Baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi tieâu duøng soá 59/2010/QH12.

42 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

3. Quoác hoäi (2005). Luaät Giao dòch ñieän töû soá 51/2005/QH11.
4. Quoác hoäi (2006). Luaät Coâng ngheä thoâng tin soá 67/2006/QH11.
5. Lieân Hôïp Quoác (1985), Höôùng daãn cuûa Lieân Hôïp Quoác veà baûo veä ngöôøi tieâu duøng (UNGCP) naêm 1985.
6. Lieân Hôïp Quoác (2015), Höôùng daãn söûa ñoåi cuûa Lieân Hôïp Quoác veà baûo veä ngöôøi tieâu duøng (UNGCP) naêm 2015.
7. OECD (1999), “Baûn höôùng daãn veà Baûo veä Ngöôøi tieâu duøng trong Boái caûnh thöông maïi ñieän töû”.
8. Lieân minh Chaâu AÂu (2011), Chæ thò 2011/83/EU veà Quyeàn cuûa ngöôøi tieâu duøng.
9. European Commission. (2011). Commission Staff Working Paper: Consumer Empowerment in the EU. Brussels:
European Commission.
10. Geraint Howells, Reiner Schulze. (2009). Modernizing and Harmonizing Consumer Contract Law” (1st
edition). Munich: Sellier.

ngaøy nhaän baøi: 9/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 19/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 29/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ths. nguyeÃn ngoïC quyeân
giaûng vieân khoa Phaùp luaät kinh teá, tröôøng Ñaïi hoïc luaät haø noäi

the right of withDrAwAl of Consumers

when tAking PArt in online trAnsACtions

l Master. nguyen ngoc Quyen

Lecturer, Faculty of Economic Law,
Hanoi Law University

AbstrACt:
E-commerce sector in Vietnam has experienced a rapid growth in recent years with a
significant increase in the number of consumers participating in commercial transactions via
electronic methods, especially on the Internet. Online transactions are a special form of
transaction when buyers do not directly meet sellers and the evaluation of buyers about goods or
services relies on information available on the Internet. As a result, consumers are exposed to
many risks when taking part in this form of transaction. This paper presents tthe right of
withdrawal when consumers participate in online transactions in accordance with Vietnam’s
current laws in order to ensure the interests and increase the confidence of consumers in online
transactions.
keywords: Consumer, consumer protection, consumer rights, right of withdrawal, right to
unilaterally terminate a contract, e-commerce, e-transaction.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 43

taïp chí coâng thöông

quAûn lyÙ nhAØ nöôÙC

veà PhoØng, ChoÁng mA tuÙy:
töØ thöïC tieÃn tAïi tænh bình Döông

l Leâ Vaên gaám

toÙm tAÉt:
Ma tuùy laø moái hieåm hoïa lôùn cho toaøn xaõ hoäi, gaây taùc haïi cho söùc khoûe, laøm suy thoaùi noøi
gioáng, phaåm giaù con ngöôøi, phaù hoaïi haïnh phuùc gia ñình, gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán
traät töï, an toaøn xaõ hoäi vaø an ninh quoác gia. ÔÛ Vieät Nam noùi chung vaø tænh Bình Döông noùi
rieâng, tình hình teä naïn ma tuùy vaãn dieãn bieán phöùc taïp, soá ngöôøi nghieän ma tuùy gia taêng ñaõ aûnh
höôûng khoâng nhoû ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Baøi vieát naøy ñöôïc thöïc hieän döïa treân
nhöõng nghieân cöùu cô sôû lyù luaän, phaùp lyù vaø thöïc tieãn cuûa quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng
ma tuùy taïi tænh Bình Döông.
töø khoùa: Ma tuùy, phoøng choáng ma tuùy, teä naïn, quaûn lyù nhaø nöôùc, tænh Bình Döông.

1. Caùc khaùi nieäm
1.1. Khaùi nieäm veà ma tuùy
Theo nghóa goác Haùn - Vieät, ma tuùy coù nghóa
laø “laøm meâ maån”. Trong töø ñieån Tieáng Vieät
(Hoaøng Pheâ, 2012, tr. 778): “Ma tuùy ñöôïc hieåu laø
teân goïi chung caùc chaát coù taùc duïng gaây traïng thaùi
ngaây ngaát, ñôø ñaãn, duøng quen thaønh nghieän.
Nghieän ma tuùy. Naïn ma tuùy”.
Theo Coâng öôùc thoáng nhaát veà caùc chaát ma tuùy
naêm 1961, 1971, 1981 cuûa Lieân Hôïp quoác thì: Ma
tuùy nghóa laø baát kyø chaát lieäu naøo trong danh muïc
caùc chaát ma tuùy, tieàn chaát vaø caùc chaát hoù hoïc
duøng ñeå ñieàu cheá caùc chaát ma tuùy theo baûng I,
baûng II (Ñi keøm Coâng öôùc) duø döôùi daïng töï nhieân
hay toång hôïp ñöôïc ban haønh theo Nghò ñònh cuûa
Chính phuû soá 67/2001/NÑ-CP ngaøy 01 thaùng 10
naêm 20011.
Boä luaät Hình söï nöôùc Coäng hoøa XHCN Vieät
Nam ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 21/12/1999
ñaõ quy ñònh caùc toäi phaïm veà ma tuùy. Theo ñoù ma
tuùy bao goàm: Nhöïa, laù, hoa, quaû töôi vaø khoâ saáy
thuoác phieän, caây caàn sa; Heâroâin, Coâcain; Caùc
chaát ma tuyù toång hôïp ôû theå loûng, theå raén,...
1.2. Khaùi nieäm quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng
choáng ma tuùy
Quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng ma tuùy laø
moät daïng quaûn lyù xaõ hoäi döïa treân cô sôû cuûa phaùp
luaät - hoaït ñoäng chaáp haønh vaø ñieàu haønh cuûa caùc
cô quan nhaø nöôùc hoaëc caùc toå chöùc xaõ hoäi do nhaø
nöôùc uûy quyeàn, ñöôïc tieán haønh treân cô sôû phaùp
luaät, ñeå thi haønh phaùp luaät nhaèm thöïc hieän caùc
chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc trong lónh vöïc phoøng,
choáng ma tuùy. Quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng
ma tuùy laø moät nhieäm vuï troïng yeáu trong quaûn lyù

44 Soá 25 - Thaùng 10/2020


nhaø nöôùc veà an ninh, traät töï vaø an toaøn xaõ hoäi
(quaûn lyù döïa treân cô sôû thöïc thi phaùp luaät).
2. thöïc traïng ma tuùy taïi tænh bình Döông
Bình Döông laø tænh thuoäc mieàn Ñoâng Nam boä,
naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam,
moät trong nhöõng trung taâm phaùt trieån naêng ñoäng,
coù toác ñoä ñoâ thò hoùa, coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi
hoùa cao. Tænh Bình Döông coù 3 thaønh phoá, 2 thò xaõ
vaø 4 huyeän (vôùi 41 phöôøng, 2 thò traán vaø 50 xaõ),
vôùi nhieàu khu coâng nghieäp thu huùt lao ñoäng cuûa
caùc tænh, thaønh phoá trong caû nöôùc vaø caû ngöôøi
nöôùc ngoaøi ñeán sinh soáng vaø laøm vieäc.
Thöïc traïng tình hình toäi phaïm ma tuùy treân ñòa
baøn tænh Bình Döông2 cho thaáy: Trong 6 thaùng ñaàu
naêm 2019, tình hình toäi phaïm vaø teä naïn ma tuùy
treân ñòa baøn tænh Bình Döông tieáp tuïc dieãn bieán
phöùc taïp vaø coù chieàu höôùng gia taêng caû veà quy
moâ vaø tính chaát, ñaõ xuaát hieän caùc ñoái töôïng ngöôøi
nöôùc ngoaøi lôïi duïng ñòa baøn tænh Bình Döông ñeå
trung chuyeån ma tuùy soá löôïng lôùn. Phöông thöùc
thuû ñoaïn cuûa toäi phaïm veà ma tuùy ngaøy caøng tinh
vi, xaûo quyeät vaø manh ñoäng, trang bò vuõ khí noùng
saün saøn choáng traû laïi löïc löôïng chöùc naêng khi bò
phaùt hieän, chuùng caáu keát vôùi caùc ñoái töôïng hình
söï hoaït ñoäng baêng nhoùm. Beân caïnh ñoù, tình traïng
söû duïng traùi pheùp chaát ma tuùy khoâng coù chieàu
höôùng giaûm maø coøn gia taêng, lan roäng ra taát caû
caùc huyeän, ñoái töôïng söû duïng traùi pheùp chaát ma
tuùy khoâng chæ ôû löùa tuoåi thanh nieân maø coøn ôû tuoåi
vò thaønh nieân. Qua khaûo saùt, toaøn Tænh coù 2.773
ngöôøi nghieän, so vôùi cuøng kyø taêng 280 ñoái töôïng
(+11,23%) nhöng con soá thöïc teá chöa thoáng keâ
ñöôïc coøn nhieàu hôn. Hieän nay, vieäc söû duïng ma
tuùy toång hôïp daïng “ñaù” ngaøy caøng phoå bieán vaø
daàn thay theá heroin, caùc ñoái töôïng thöôøng tuï taäp
thaønh töøng nhoùm taïi caùc cô sôû kinh doanh coù ñieàu
kieän nhö bar, karaoke, nhaø nghæ, nhaø troï ñeå vöøa
söû duïng vöøa mua baùn traùi pheùp chaát ma tuùy.
Vì theá, ngay töø raát sôùm, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ
ban haønh nhieàu chuû tröông, vaên baûn phaùp luaät
ñieàu chænh hoaït ñoäng phoøng, choáng ma tuùy nhö
Saéc leänh soá 47/SL cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh veà
vieäc giöõ taïm thôøi caùc luaät, leä hieän haønh ôû Baéc,
Trung, Nam boä quy ñònh veà caùc toäi phaïm ma tuùy
do khoâng traùi vôùi noäi dung chính theå Coäng hoøa
Luaät
cho ñeán khi ban haønh nhöõng boä luaät phaùp duy
nhaát cho toaøn quoác; Nghò ñònh soá 150/TTg ngaøy
5/3/1952 cuûa Thuû töôùng Chính phuû quy ñònh vieäc
xöû lyù ñoái vôùi nhöõng haønh vi vi phaïm theå leä quaûn
lyù thuoác phieän; Nghò ñònh soá 225/TTg ngaøy
22/12/1952 cuûa Thuû töôùng Chính phuû quy ñònh
cheá taøi ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù haønh vi vi phaïm
theå leä quaûn lyù thuoác phieän nhö hình thöùc phaït
tieàn, tòch thu thuoác phieän hoaëc bò truy toá tröôùc toøa
aùn nhaân daân; Nghò ñònh soá 580/TTg ngaøy
15/9/1955 cuûa Thuû töôùng Chính phuû boå sung Nghò
ñònh soá 150/TTg quy ñònh nhöõng tröôøng hôïp coù
theå bò ñöa ra Toøa aùn ñeå xeùt xöû.
Beân caïnh ñoù, nhaèm kòp thôøi phoøng, choáng caùc
teä naïn ma tuùy, ngaøy 09/12/2000, Quoác hoäi nöôùc
Coäng hoøa XHCN Vieät Nam ñaõ thoâng qua Luaät
Phoøng, choáng ma tuùy vaø luaät naøy coù hieäu löïc töø
ngaøy 01/6/2001. Ñaây coù theå coi laø cô sôû phaùp lyù
quan troïng cuûa hoaït ñoäng phoøng, choáng ma tuùy
taïi Vieät Nam hieän nay.
3. thöïc hieän chính saùch, keá hoaïch veà phoøng
choáng ma tuùy
Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta heát söùc quan taâm baèng
vieäc ban haønh vaø toå chöùc thöïc hieän caùc chuû
tröông, chính saùch, phaùp luaät veà phoøng, choáng ma
tuùy. Ñaùng chuù yù laø Luaät Phoøng, choáng ma tuùy -
vaên baûn phaùp lyù, cô sôû phaùp lyù quan troïng trong
coâng taùc phoøng, choáng ma tuùy. Traùch nhieäm cuûa
caù nhaân, gia ñình, cô quan toå chöùc trong phoøng,
choáng ma tuùy (ñöôïc quy ñònh töø Ñieàu 6 ñeán Ñieàu
14, Chöông II Luaät Phoøng, choáng ma tuùy). Phaùp
luaät, vôùi nhöõng giaù trò voán coù cuûa noù ñaõ trôû thaønh
coâng cuï chuû yeáu ñeå Nhaø nöôùc thöïc hieän söï quaûn
lyù ñoái vôùi xaõ hoäi noùi chung, lónh vöïc phoøng,
choáng ma tuùy noùi rieâng.
Ñeå quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng toäi ma
tuùy coù hieäu quaû, tröôùc heát Nhaø nöôùc phaûi ban
haønh heä thoáng vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, chính
saùch cuï theå ñeå taùc ñoäng, ñieàu chænh toång theå caùc
quan heä xaõ hoäi phaùt sinh trong quaù trình toå chöùc,
hoaït ñoäng coù lieân quan ñeán ma tuùy vaø ñaáu tranh
phoøng, choáng teä naïn ma tuùy nhaèm baûo veä lôïi ích
cuûa Nhaø nöôùc, cuûa xaõ hoäi, quyeàn vaø lôïi ích hôïp
phaùp cuûa coâng daân. Thuoäc lónh vöïc naøy seõ bao
goàm caùc hoaït ñoäng cuï theå nhö: Xaây döïng chính
Soá 25 - Thaùng 10/2020 45
taïp chí coâng thöông

saùch, luaät phaùp laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc,
keá hoaïch veà phoøng, choáng ma tuùy; Ban haønh caùc
vaên baûn quy ñònh danh muïc chaát ma tuùy, tieàn
chaát, thuoác gaây nghieän, thuoác höôùng thaàn,…
Rieâng chính saùch phoøng, choáng ma tuùy cuûa uûy
ban nhaân daân caáp tænh laø moät taäp hôïp caùc quyeát
ñònh chính trò - phaùp lyù coù lieân quan cuûa Nhaø
nöôùc ñeå löïa choïn muïc tieâu vaø nhöõng giaûi phaùp,
coâng cuï chính saùch phoøng, choáng ma tuùy nhaèm
giaûi quyeát caùc vaán ñeà chính saùch phoøng, choáng
ma tuùy theo muïc tieâu toång theå ñaõ xaùc ñònh cuûa
chuû theå quyeàn löïc.
Phaùp luaät veà phoøng, choáng ma tuùy laø heä thoáng
caùc quy taéc xöû söï coù tính baét buoäc chung, do Nhaø
nöôùc ban haønh hoaëc thöøa nhaän, theå hieän yù chí, lôïi
ích cuûa nhaân daân, ñöôïc Nhaø nöôùc ñaûm baûo thöïc
hieän, nhaèm ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi lieân
quan ñeán hoaït ñoäng cuûa phoøng, choáng ma tuùy vì
muïc ñích baûo veä, baûo ñaûm cuoäc soáng coù an ninh,
traät töï cuûa con ngöôøi vaø söï phaùt trieån beàn vöõng.
Beân caïnh ñoù, Sôû Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ
hoäi laø cô quan chuyeân moân cuûa uûy ban nhaân daân
caáp tænh, coù traùch nhieäm höôùng daãn chuyeân moân,
nghieäp vuï vaø kieåm tra ñaùnh giaù tình hình phoøng,
choáng ma tuùy treân ñòa baøn tænh, trieån khai vaø nhaân
roäng caùc phong traøo, moâ hình phoøng, choáng ma tuùy
tieân tieán; thöïc hieän baùo caùo ñònh kyø, ñoät xuaát vôùi
caùc cô quan chuyeân moân caáp treân.
Ngoaøi ra, caàn coù söï phoái hôïp vôùi giöõa caùc cô
quan, toå chöùc chính trò - xaõ hoäi vaø caùc ñoaøn theå
lieâ n quan ñeå toå chöù c tuyeân truyeàn, vaän ñoä n g,
phoøng, choáng ma tuùy; quaûn lyù vaø giuùp ñôõ ngöôøi
nghieän taùi hoøa nhaäp coäng ñoàng. Nhaân söï laøm
coâng taùc phoøng, choáng ma tuùy laø nhöõng ngöôøi
coù baûn lónh chính trò vöõng vaøng, coù chuyeân moân
nghieä p vuï ñoà ng thôøi phaûi hieå u bieát, am hieåu
phaùp luaät veà phoøng, choáng ma tuùy vaø coù kieán
thöùc toaøn dieän, bao quaùt, chuyeân saâu ñoái vôùi lónh
vöïc ñaë c thuø laø ma tuùy. Coâng taùc ñaøo taïo, boà i
döôõng ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu hình thöùc nhö
cung caáp taøi lieäu, taäp huaán, tham gia caùc lôùp hoïc
ngaén haï n, daøi haï n veà quaû n lyù nhaø nöôùc noù i
chung vaø quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng ma
tuùy noùi rieâng.
Cuoái cuøng, nhaän thöùc ñöôïc coâng taùc phoøng,
choáng ma tuùy laø vaán ñeà “nhaïy caûm”, gaây ra maát
an toaøn xaõ hoäi, cho neân, chính quyeàn ñòa phöông,
UÛy ban nhaân daân caùc caáp trong tænh Bình Döông
xaùc ñònh quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng ma
tuùy coù taàm quan troïng vaø yù nghóa to lôùn. Thöïc
hieän toát quaûn lyù nhaø nöôùc veà lónh vöïc naøy ñaõ goùp
phaàn ñaûm baûo an ninh traät töï, an toaøn xaõ hoäi vaø
giaûi quyeát toát moái quan heä xaõ hoäi; coäng ñoàng daân
cö chaáp haønh toát chuû tröông, chính saùch, phaùp luaät
cuûa Nhaø nöôùc, tích cöïc tham gia xaây döïng neáp
soáng vaên minh, laønh maïnh vaø lòch söï n

tAØi lieäu trÍCh DAÃn:

1
Chính phuû (2011), Nghò ñònh soá 17/2011/NÑ-CP Boå sung, söûa teân chaát, teân khoa hoïc ñoái vôùi moät soá chaát thuoäc
Danh muïc caùc chaát ma tuùy vaø tieàn chaát ban haønh keøm theo Nghò ñònh soá 67/2001/NÑ-CP ngaøy 01/10/2001 cuûa
Chính phuû vaø Nghò ñònh soá 163/2007/NÑ-CP ngaøy 12/11/2007 cuûa Chính phuû söûa ñoåi, boå sung Nghò ñònh soá
67/2001/NÑ-CP ngaøy 01/10/2001.
2
Coâng an tænh Bình Döông, Phoøng Caûnh saùt Ñieàu tra toäi phaïm veà ma tuùy (2019), Baùo caùo soá 44/BC-PC04 ngaøy
10/6/2019 coâng taùc ñaáu tranh phoøng, choáng toäi phaïm ma tuùy 6 thaùng ñaàu naêm 2019 (töø ngaøy 16/11/2018 ñeán ngaøy
15/5/2019), tr. 1.

tAØi lieäu thAm khAûo:

1. Nguyeãn Thò Mai Anh (2017), Quaûn lyù nhaø nöôùc veà phoøng, choáng ma tuùy treân ñòa baøn tænh Phuù Yeân, Luaän vaên
thaïc só Quaûn lyù coâng, Hoïc vieän Haønh chính Quoác gia.

46 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 Luaät

2. Voõ Thò Traâm Anh (2019), Bieän phaùp ñöa vaøo cô sôû cai nghieän baét buoäc theo Luaät Xöû lyù vi phaïm haønh chính
2012 töø thöïc tieãn tænh Bình Döông, Luaän vaên thaïc só Luaät hieán phaùp vaø luaät haønh chính, Hoïc vieän Khoa hoïc
xaõ hoäi.
3. Hoïc vieän Haønh chính Quoác gia (2002), Giaùo trình quaûn lyù nhaø nöôùc veà an ninh - quoác phoøng, Nhaø Xuaát baûn
Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi, tr. 19.

ngaøy nhaän baøi: 9/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 19/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 29/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

leâ vAên gAÁm
tröôøng Ñaïi hoïc thuû Daàu moät

the role of stAte mAnAgement

in Drug Prevention AnD Control from PrACtiCAl
PersPeCtives in binh Duong ProvinCe

l Le Van gam
Thu Dau Mot University

AbstrACt:
Drug is a great danger to the whole society, harms health, degrades the dignity of human
beings, destroys family happiness, and seriously affects social order, safety and national
security. Vietnam in general and Binh Duong Province in particular pay special attention to the
fight against drugs in order to lower the number of drug addicts. This article is based on
theoretical, legal and practical studies on the state management in drug prevention and control
in Binh Duong Province.
Keywords: Drugs, drug prevention, evils, state management, Binh Duong Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 47

taïp chí coâng thöông

Hieäu quAû TAøi cHínH cuûA cAÙc

MOâ HìnH sAûn xuAáT nOâng ngHieäp
Treân vuøng xAâM nHAäp MAën
TAïi Huyeän gOø quAO, TænH Kieân giAng

l Traàn Bình khaùnh - Buøi vaên Trònh

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu nhaèm phaân tích möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa noâng
hoä vuøng xaâm nhaäp maën taïi huyeän Goø Quao, tænh Kieân Giang. Keát quaû phaân tích cho thaáy, moâ
hình saûn xuaát thì moâ hình Toâm - Luùa coù lôïi nhuaän cao hôn moâ hình Toâm - Toâm. Phaân tích hoài qui
thu ñöôïc 8 yeáu toá laø: Tuoåi; Hoïc vaán; Quy moâ hoä gia ñình; Dieän tích saûn xuaát; Taäp huaán kyõ thuaät;
Tham gia ñoaøn theå; Voán tín duïng aûnh höôûng ñeán hieäu quaû taøi chính; Moâ hình saûn xuaát coù aûnh
höôûng cuøng chieàu ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Töø khoùa: Xaâm nhaäp maën, moâ hình saûn xuaát, hieäu quaû taøi chính, huyeän Goø Quao, tænh
Kieân Giang.

1. giôùi thieäu
Huyeän Goø Quao, laø moät huyeän vuøng saâu cuûa
tænh Kieân Giang, toång dieän tích töï nhieân treân ñòa
baøn laø 43.951 ha trong ñoù ñaát saûn xuaát noâng nghieäp
laø 38.074,60 ha, giaù trò trong saûn xuaát noâng nghieäp
naêm 2019 ñaït 5.811 tyû ñoàng; daân soá toaøn huyeän
132.531 ngöôøi vôùi 34.351 hoä, trong ñoù 93,02% daân
soá soáng ôû khu vöïc noâng thoân. Do ñaëc ñieåm töï nhieân
cuûa huyeän coù con soâng Caùi lôùn chaïy qua noái lieàn
vôùi bieån neân gaàn 40% dieän tích ñaát noâng nghieäp
haøng naêm bò aûnh höôûng xaâm nhaäp maën töø thaùng 4
ñeán 6 thaùng (thaùng 1 ñeán thaùng 7 haøng naêm); phaàn
dieän tích coøn laïi do ngaên caùch bôûi Quoác loä 61 vaø
tieáp giaùp soâng Haäu chöa bò xaâm nhaäp maën. Trong
thôøi gian qua, caùc hoä saûn xuaát noâng nghieäp treân
ñòa baøn huyeän ñaõ taän duïng ñieàu kieän töï nhieân naøy
ñeå phaùt trieån saûn xuaát, löïa choïn nhieàu moâ hình saûn
xuaát thích hôïp. Trong ñoù, nhöõng vuøng bò xaâm nhaäp
maën thì aùp duïng moâ hình moät vuï luùa xen canh moät
vuï toâm, hoaëc 2 vuï toâm; coøn vuøng chöa bò xaâm nhaäp
thì moâ hình 03 vuï luùa hoaëc 2 vuï luùa xen 1 vuï maøu.
Yeâu caàu ñaët ra laø caàn coù ñaùnh giaù cuï theå veà hieäu
quaû taøi chính caùc moâ hình saûn xuaát noâng nghieäp
taïi vuøng xaâm nhaäp maën treân ñòa baøn huyeän, ñeå töø
ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû
taøi chính trong saûn xuaát noâng nghieäp treân ñòa baøn
huyeän Goø Quao, tænh Kieân Giang.
Vieäc nghieân cöùu hieäu quaû taøi chính caùc moâ hình
saûn xuaát treân vuøng xaâm nhaäp maën cuõng nhö caùc
yeáu toá taùc ñoäng ñeán hieäu quaû taøi chính cuûa noâng hoä
giuùp ñem laïi hieäu quaû cao nhaát cho ngöôøi noâng
daân. Trong ñoù, vuøng bò aûnh höôûng xaâm nhaäp maën
deã gaây toån thöông hôn so vôùi vuøng chöa bò xaâm
nhaäp maën. Xuaát phaùt töø nhaän thöùc veà taàm quan

48 Soá 25 - Thaùng 10/2020


troïng vaø yù nghóa to lôùn, nhoùm taùc giaû thöïc hieän
nghieân cöùu ñeà taøi “Hieäu quaû taøi chính caùc moâ hình
saûn xuaát noâng nghieäp treân vuøng xaâm nhaäp maën taïi
huyeän Goø Quao, tænh Kieân Giang”.
2. cô sôû lyù thuyeát vaø phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
Thaùi Hoaøng AÂn (2007), ñaùnh giaù hieäu quaû moâ
hình canh taùc luùa vaø luùa - toâm caøng xanh taïi huyeän
Thoaïi Sôn, tænh An Giang naêm 2006-2007. Taùc giaû
ñaõ ñöa ra keát quaû giöõa 2 moâ hình luùa 3 vuï vaø luùa -
toâm caøng xanh thu nhaäp/chi phí vaø lôïi nhuaän/chi
phí khoâng coù söï khaùc bieät veà tyû suaát lôïi nhuaän/thu
nhaäp. Lôïi nhuaän/thu nhaäp cuûa moâ hình luùa 3 vuï
0,45 cao hôn moâ hình luùa toâm caøng xanh laø 0,17.
Tuy nhieân, lôïi nhuaän thu nhaäp thaáp hôn so vôùi moâ
hình luùa nhöng toång thu nhaäp moâ hình naøy cao hôn
raát nhieàu moâ hình luùa 3 vuï (gaáp 4,5 laàn) neân lôïi
nhuaän/ha cuûa hoä canh taùc luùa toâm caønh xanh cao
hôn so vôùi luùa 3 vuï. Toång chi phí ñaàu tö cho luùa 3
vuï 27,4 trieäu ñoàng/hoä (bao goàm chi phí cô hoäi),
toång chi phí moâ hình luùa toâm caøng xanh laø 150
trieäu ñoàng/hoä cao gaáp 5,5 laàn moâ hình luùa 3 vuï.
Nguyeãn Myõ Hoa vaø coäng söï (2014) nghieân cöùu
hieäu quaû kinh teá cuûa caùc moâ hình canh taùc ôû vuøng
xaâm nhaäp maën huyeän Ba Tri, tænh Beán Tre.
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc tieâu ñaùnh giaù
hieäu quaû kinh teá cuûa caùc moâ hình canh taùc laøm cô
sôû cho vieäc chuyeån ñoåi moâ hình canh taùc phuø hôïp
ôû tieåu vuøng coù ñoä maën thaáp, huyeän Ba Tri, tænh
Beán Tre. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy: Moâ hình
canh taùc ñaäu baép - luùa - luùa cho hieäu quaû kinh teá
cao nhaát. Moâ hình döa haáu - luùa - luùa tuy hieäu quaû
kinh teá thaáp hôn, nhöng ñaây cuõng laø moâ hình môùi
vaø raát trieån voïng caàn ñöôïc söï hoã trôï veà kyõ thuaät
ñeå noâng daân coù nhieàu söï löïa choïn. Moâ hình canh
taùc baép neáp cho hieäu quaû kinh teá thaáp nhaát so vôùi
caùc moâ hình khaùc, nhöng chi phí ñaàu tö thaáp neân
ít ruûi ro. Caùc moâ hình luaân canh luùa - maøu giuùp
taêng naêng suaát, taêng lôïi nhuaän hôn so vôùi canh
taùc 2 hoaëc 3 vuï luùa/naêm. Vieäc söû duïng gioáng môùi,
boùn phaân höõu cô vaø coâng thöùc phaân boùn hôïp lyù ñaõ
giuùp taêng naêng suaát vaø taêng lôïi nhuaän cho noâng
daân neân caàn ñöôïc quan taâm.
Leâ Hoàng Vieät vaø coäng söï (2016) ñaõ tieán haønh
nghieân cöùu nhaèm ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá cuûa
kinh teá
caùc moâ hình canh taùc hieän taïi vaø caùc moâ hình thöïc
nghieäm treân neàn ñaát nhieãm maën troàng luùa hai vuï
taïi tænh Haäu Giang. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy,
taïi khu vöïc nghieân cöùu coù 5 moâ hình canh taùc
chính bao goàm 2 vuï luùa, 3 vuï luùa, chuyeân khoùm,
chuyeân döa haáu, chuyeân mía; Thôøi gian xaâm nhaäp
maën taïi khu vöïc nghieân cöùu baét ñaàu töø thaùng 2
vaø keát thuùc vaøo thaùng 3 hoaëc thaùng 4 haøng naêm.
Caùc moâ hình thöïc nghieäm khoai lang - luùa - baép
neáp, luùa - döa haáu - luùa, luùa - luùa - caù, baép neáp -
luùa - baép neáp, ñaäu xanh - luùa - döa haáu cho hieäu
quaû kinh teá cao hôn so vôùi moâ hình ñoái chöùng (luùa
- luùa), tyû suaát lôïi nhuaän bieân cuûa caùc moâ hình thöïc
nghieäm dao ñoäng trong khoaûng töø 1,6 - ñeán 4,5
laàn vaø thích hôïp trong ñieàu kieän xaâm nhaäp maën.
Nguyeãn Thanh Long (2016) phaân tích hieäu quaû
taøi chính cuûa moâ hình nuoâi toâm suù thaâm canh ôû
tænh Caø Mau. Keát quaû khaûo saùt cho thaáy, dieän tích
ao nuoâi trung bình 0,27 ha/ao, toång löôïng thöùc aên
vieân söû duïng trung bình laø 6.656±2.302 kg/ha.
Toâm ñöôïc nuoâi vôùi maät ñoä trung bình laø
27,9±4,85 con/m2 vaø phaàn lôùn con gioáng thaû nuoâi
coù nguoàn goác töø mieàn Trung. Naêng suaát toâm vaø
lôïi nhuaän trung bình cuûa moâ hình nuoâi thaâm canh
toâm suù laàn löôït laø 5.246±1.401 kg/ha/vuï vaø
551±342 trieäu ñoàng/ha/vuï. Ngheà nuoâi toâm suù
thaâm canh hieän ñang coøn gaëp nhieàu khoù khaên nhö
thôøi gian nuoâi laâu, söï taêng leân veà giaù thöùc aên, dòch
beänh vaø giaù thuoác cao.
Huyønh Kim Höôøng vaø coäng söï (2016) phaân
tích khía caïnh kyõ thuaät vaø hieäu quaû taøi chính cuûa
moâ hình nuoâi toâm caøng xanh - luùa luaân canh vôùi
toâm suù ôû vuøng nöôùc lôï tænh Baïc Lieâu. Keát quaû cho
thaáy, trung bình dieän tích nuoâi cuûa caùc hoä laø 2,2
ha, möông bao chieám 29,1%. Vuøng nuoâi toâm coù
ñoä maën dao ñoäng trong naêm khoaûng 2 - 10‰.
Maät ñoä thaû toâm trung bình cuûa caùc hoä laø 1,1
con/m2 vaø coù 50% soá hoä cho toâm aên boå sung baèng
caùc phuï phaåm hay caù taïp. Sau 6-8 thaùng nuoâi,
trung bình naêng suaát toâm ñaït 110 kg/ha/vuï vaø lôïi
nhuaän ñaït 11,5 trieäu ñoàng/ha/vuï. Chi phí nuoâi toâm
caøng xanh chæ chieám 11,8% toång chi phí saûn xuaát,
nhöng ñaït ñeán 22,7% toång lôïi nhuaän cuûa caû moâ
hình toâm caøng xanh - luùa vaø luaân canh vôùi toâm
suù. Ngoaøi ra, nghieân cöùu ñaõ xaùc ñònh caùc yeáu toá
Soá 25 - Thaùng 10/2020 49
taïp chí coâng thöông
nhö thôøi gian nuoâi ngaén (6 thaùng), öông gioáng
tröôùc khi thaû, cho aên boå sung vaø thu tæa ñaõ laøm
taêng hieäu quaû cuûa moâ hình nuoâi. Ñoä maën 2-10‰
khoâng aûnh höôûng ñeán naêng suaát toâm nuoâi, nhöng
ñoä maën 5-10‰ cho tyû suaát lôïi nhuaän cao hôn.
Keát quaû cho thaáy, moâ hình naøy raát trieån voïng ñeå
môû roäng phaùt trieån.
Nguyeãn Thuøy Trang vaø coäng söï (2018) phaân
tích hieäu quaû kinh teá moâ hình luùa - toâm taïi huyeän
An Bieân, tænh Kieân Giang. Luaân canh luùa - toâm
ñöôïc xem laø moâ hình coù khaû naêng thích öùng vôùi
bieán ñoåi khí haäu nhöng gaàn ñaây moät soá noâng hoä ñaõ
chuyeån sang moâ hình chuyeân toâm vôùi kyø voïng lôïi
nhuaän cao hôn. Do vaäy, nghieân cöùu thöïc hieän öôùc
löôïng hieäu quaû kinh teá vaø tìm hieåu caùc yeáu toá aûnh
höôûng ñeán hieäu quaû cho 70 noâng hoä luùa - toâm taïi
huyeän An Bieân, Kieân Giang. Keát quaû nghieân cöùu
cho thaáy, maëc duø chi phí nuoâi toâm chieám tyû troïng
47,87%, thaáp hôn chi phí troàng luùa 53,13% nhöng
lôïi nhuaän töø toâm cao hôn 4,25 laàn so vôùi luùa. Hieäu
quaû kinh teá trung bình laø 52,1 %, cho thaáy noâng hoä
coù theå giaûm 47,9% chi phí maø khoâng laøm giaûm ñaàu
ra. Nghieân cöùu cuõng cho thaáy, trình ñoä hoïc vaán vaø
taäp huaán aûnh höôûng thuaän trong khi khoaûng caùch töø
ñaát canh taùc ñeán ñöôøng giao thoâng aûnh höôûng
nghòch ñeán hieäu quaû kinh teá.
Xuaát phaùt töø cô sôû lyù thuyeát neâu treân, taùc giaû
hình thaønh moâ hình nghieân cöùu bao goàm caùc yeáu toá
aûnh höôûng ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä nhö Hình 1.
Moät soá giaû thuyeát ñöa ra laø:
Giaû thuyeát X1: Tuoåi cuûa chuû hoä coù aûnh höôûng
cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
Tuoåi cuûa chuû hoä
Hoïc vaán cuûa chuû hoä
lôïi
Giôùi tính cuûa chuû hoä nhuaän
cuûa noâng
hoä
Daân toäc cuûa chuû hoä
Quy moâ hoä
50 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Giaû thuyeát X2: Hoïc vaán cuûa chuû hoä coù aûnh
höôûng cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X3: Giôùi tính cuûa chuû hoä coù aûnh
höôûng cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X4: Daân toäc cuûa chuû hoä coù aûnh
höôûng cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X5: Quy moâ hoä coù aûnh höôûng cuøng
chieàu hoaëc khoâng cuøng chieàu (+/-) ñeán lôïi nhuaän
cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X6: Dieän tích canh taùc cuûa chuû hoä
coù aûnh höôûng cuøng chieàu hoaëc khoâng cuøng chieàu
(+/-) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X7: Tham gia ñoaøn theå cuûa chuû hoä
coù aûnh höôûng cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa
noâng hoä.
Giaû thuyeát X8: Taäp huaán kyõ thuaät coù aûnh höôûng
cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X9: Tín duïng chính thöùc coù aûnh
höôûng cuøng chieàu (+) ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä.
Giaû thuyeát X10: Moâ hình canh taùc coù aûnh höôûng
cuøng chieàu hoaëc khoâng cuøng chieàu (+/-) ñeán lôïi
nhuaän cuûa noâng hoä.
2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Ñeå coù döõ lieäu nghieân cöùu nhoùm taùc giaû ñaõ khaûo
saùt 180 hoä taïi 2 xaõ Thuûy Lieãu, Thôùi Quaûn treân
vuøng xaâm nhaäp maën, canh taùc theo moâ hình “Toâm
- Luùa” vaø “Toâm - Toâm”. Nhö vaäy, taïi moãi xaõ thuoäc
vuøng xaâm nhaäp maën, khaûo saùt 45 hoä thuoäc moâ hình
“Toâm - Luùa” vaø 45 hoä thuoäc moâ hình “Toâm -
Toâm”. Thôøi gian khaûo saùt trong nieân vuï saûn xuaát
naêm 2019. Soá maãu hôïp leä ñöôïc tieán haønh xöû lyù vaø
phaân tích vôùi phaàm meàm SPPS.
Dieän tích canh taùc
Tham gia ñoaøn theå
Taäp huaán kyõ thuaät
Tín duïng chính thöùc
Moâ hình canh taùc
Nhoùm taùc giaû ñeà xuaát, 2020
 kinh teá

3. phaân tích vaø thaûo luaän keát quûa
3.1. Kieåm ñònh T-test
Keát quaû Kieåm ñònh Independent - samples
T-test vôùi giaû thuyeát H0: Trung bình söï haøi loøng
cuûa 2 nhoùm nhö nhau. Keát quaû kieåm ñònh T-test
cho tröôøng hôïp 2 phöông sai khoâng baèng nhau
(Baûng 1) laø 0,00 < 0,05, nghóa laø coù söï khaùc bieät coù
yù nghóa thoáng keâ veà lôïi nhuaän cuûa 2 moâ hình.
3.2. Phaân tích phöông sai (ANOVA)
Keát quaû cho thaáy (Baûng 2), giaù trò kieåm ñònh
F laø 31.351 vôùi möùc yù nghóa 0,000 < 0,05, ñieàu
naøy moät laàn nöõa khaúng ñònh coù söï khaùc bieät veà
lôïi nhuaän giöõa 2 moâ hình saûn xuaát Toâm - Luùa vaø
Toâm - Toâm.
3.3. Phaân tích töông quan
Keát quaû phaân tích töông quan giöõa caùc bieán
trong moâ hình ñöôïc theå hieän qua Baûng 3.
Keát quaû phaân tích ôû Baûng 3 cho thaáy, ôû haøng
thöù nhaát coù heä soá Pearson cuûa bieán phuï thuoäc lôïi
nhuaän (Y) vôùi caùc bieán ñoäc laäp dao ñoäng töø 0,18
ñeán 0,45 coù yù nghóa thoáng keâ vôùi möùc yù nghóa 5%.
Ñieàu naøy chöùng toû, caùc bieán ñoäc laäp ñeàu coù quan
heä cuøng chieàu vôùi bieán phuï thuoäc lôïi nhuaän (Y),
trong ñoù bieán taäp huaán kyõ thuaät (X8) ñöôïc xem laø
coù töông quan maïnh nhaát ñoái vôùi lôïi nhuaän. Tuy
nhieân, bieán giôùi tính (X3) vaø daân toäc (X4) chöa
tìm thaáy moái töông quan coù yù nghóa thoáng keâ ñoái
vôùi lôïi nhuaän (Y). Ñieàu naøy seõ ñöôïc kieåm chöùng
ôû keát quaû öôùc löôïng hoài quy.
3.4. Keát quaû phaân tích hoài quy boäi
Keát quaû (Baûng 4) cho thaáy, caùc bieán Tuoåi (X1),
hoïc vaán (X2), qui moâ hoä (X5), dieän tích (X6), tham
gia ñoaøn theå (X7), taäp huaán kyõ thuaät (X8), vay voán
tín duïng (X9) vaø moâ hình saûn xuaát (X10) aûnh
höôûng cuøng chieàu vôùi lôïi nhuaän (Y) coù yù nghóa
thoáng keâ. Bieán giôùi tính (X3), daân toäc (X4) chöa
tìm thaáy aûnh höôûng ñoái vôùi lôïi nhuaän (Y).
3.5. Keát quaû hoài quy söû duïng phöông phaùp
Enter cuûa moâ hình
Keát quaû Baûng 5 cho thaáy, heä soá xaùc ñònh R2 laø

Baûng 1. keát quaû kieåm ñònh T-test lôïi nhuaän cuûa 2 moâ hình
Levene’s Test T-test

Söï khaùc Khoaûng tin caäy

Söï khaùc 95% cuûa söï
Ñoä tin Möùc yù bieät veà
Kieåm Kieåm Baäc töï bieät phaàn khaùc bieät
caäy nghóa giaù trò
ñònh F ñònh t do (df) dö chuaån
(Sig.) (2beân) trung
hoaù Thaáp Cao
bình
hôn hôn

Phöông sai cuûa

25.86 0.000 5.59 178 0.000 46.63 8.32 30.19 63.06
2 bieán baèng nhau
Y
Phöông sai cuûa 2 bieán
5.59 111 0.000 46.63 8.32 30.12 63.13
khoâng baèng nhau

Nguoàn: Phaân töø soá lieäu khaûo saùt, 2020

Baûng 2. keát quaû Phaân tích anova lôïi nhuaän cuûa 2 moâ hình

Toång Baäc töï do Trung bình Thoáng keâ Möùc yù nghóa

bình phöông (df) bình phöông F (Sig.)
Giöõa caùc nhoùm 97850.72 1 97850.72 31.35 0.000
Trong caùc nhoùm 555558.96 178 3121.12
Toång coäng 653409.68 179

Nguoàn: Phaân töø soá lieäu khaûo saùt, 2020

Soá 25 - Thaùng 10/2020 51

taïp chí coâng thöông

Baûng 3. Ma traän töông quan giöõa caùc bieán

Y X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10

Y 1 0.18* 0.21** 0.14 0.06 0.27** 0.27** 0.25** 0.45** 0.23** 0.39**

X1 0.18* 1 -0.22** 0.10 -0.08 0.13 -0.01 -0.07 0.17* -0.03 0.11

X2 0.21** -0.22** 1 -0.01 -0.02 0.02 0.13 1.06 0.04 0.12 0.09

X3 0.11 0.06 0.03 1 0.10 0.04 0.09 0.05 0.14 0.10 0.08

X4 0.015 -0.08 0.01 0.10 1 -0.13 0.10 0.15* 0.00 0.02 -0.03

X5 0.27** 0.13 0.02 0.03 -0.06 1 0.14 -0.05 0.23** 0.09 0.21**

X6 0.27** -0.01 0.13 0.09 0.18* 0.14 1 0.08 0.14 -0.05 0.23**

X7 0.25** -0.072 0.055 0.03 0.17* -0.05 0.09 1 .120 0.13 0.38**

X8 0.45** 0.172* 0.035 0.16* 0.01 0.23** 0.14 0.12 1 0.15* 0.27**

X9 0.23** -0.026 0.117 0.07 -0.09 0.09 -0.05 0.14 0.16* 1 0.11

X10 0.39** 0.112 0.089 0.11 0.17* 0.21** 0.23** 0.38** 0.27** 0.11 1

(Ghi chuù: (*), (**) töông öùng möùc yù nghóa 5% vaø 1%)
Nguoàn: Phaân töø soá lieäu khaûo saùt, 2020

Baûng 4. keát quaû öôùc löôïng hoài quy boäi

Heä soá ñaõ

Heä soá chöa chuaån hoùa Thoáng keâ coäng tuyeán
Moâ hình chuaån hoùa t Sig.
B Sai soá chuaån Beta Tolerance VIF

Haèng soá -96.040 28.643 -3.353 0.001

X1 0.835 .357 0.149 2.338 0.021 0.877 1.140

X2 4.023 1.443 0.175 2.789 0.006 0.911 1.098

X3 7.170 14.280 0.031 0.502 0.616 0.950 1.053

X4 1.653 9.953 0.010 0.166 0.868 0.896 1.116

1 X5 6.022 2.970 0.129 2.028 0.044 0.881 1.135

X6 .001 .000 0.148 2.332 0.021 0.888 1.127

X7 17.025 8.107 0.140 2.100 0.037 0.804 1.244

X8 35.372 7.880 0.292 4.489 0.000 0.846 1.182

X9 15.590 7.637 0.127 2.041 0.043 0.919 1.088

X10 17.197 8.476 0.143 2.029 0.044 0.722 1.384

Nguoàn: Phaân töø soá lieäu khaûo saùt, 2020

52 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Baûng 5. keát quaû hoài quy söû duïng phöông phaùp enter cuûa moâ hình
Moâ hình R R2 R2 ñieàu chænh
1 0.629a 0.396 0.360
Baûng 6. keát quaû phaân tích phöông sai anova trong phaân tích hoài quy
Moâ hình Toång bình phöông Baäc töï do
Hoài qui 258673.295 10
1 Coøn laïi 394736.388 169
Toång 653409.683 179
0,629 vaø heä soá xaùc ñònh R2 ñieàu chænh laø 0,360.
Ñieàu naøy cho thaáy ñoä thích hôïp cuûa moâ hình laø
36,0% hay 36,0% chính laø ñoä bieán thieân cuûa lôïi
nhuaän (Y) ñöôïc giaûi thích bôûi caùc bieán ñoäc laäp
trong moâ hình.
3.6. Kieåm ñònh möùc ñoä phuø hôïp cuûa moâ hình
Keát quaû Baûng 6, trò soá thoáng keâ F ñöôïc tính töø
giaù trò R2 coù giaù trò coù möùc yù nghóa raát nhoû 0,000,
ñieàu naøy chöùng toû söï thích hôïp cuûa moâ hình hoài qui
tuyeán tính vôùi taäp döõ lieäu phaân tích.
4. Keát luaän vaø haøm yù chính saùch
4.1. Keát luaän
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy hieäu quaû taøi chính
cuûa moâ hình Toâm - Luùa coù lôïi nhuaän cao hôn moâ
hình Toâm - Toâm vaø coù 8 yeáu toá aûnh höôûng cuøng
chieàu ñeán lôïi nhuaän cuûa noâng hoä goàm: Tuoåi; Hoïc
vaán; Quy moâ hoä gia ñình; Dieän tích saûn xuaát; Taäp
huaán kyõ thuaät; Tham gia ñoaøn theå; Vay voán tín
duïng; Moâ hình saûn xuaát.
4.2. Moät soá ñeà xuaát
Treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu, nhoùm taùc giaû
ñeà xuaát moät soá khuyeán nghò nhaèm goùp phaàn taêng
lôïi nhuaän treân cuøng moät ñôn vò dieän tích; oån ñònh
phaùt trieån saûn xuaát beàn vöõng thích öùng vôùi bieán ñoåi
khí haäu vaø xaâm nhaäp maën trong thôøi gian tôùi treân
ñòa baøn huyeän Goø Quao, tænh Kieân Giang nhö sau:
Veà löïa choïn moâ hình canh taùc: Caàn quy hoaïch
laïi saûn xuaát phuø hôïp, trong ñoù chuù troïng phaân chia
laïi vuøng saûn xuaát phuø hôïp gaén vôùi ñaàu tö keá caáu haï
taàng phuïc vuï saûn xuaát vaø chaên nuoâi thuûy saûn, ñaåy
kinh teá
Sai soá chuaån cuûa öôùc tính Durbin-Watson
48.32927 1.964
Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm taùc giaû
Trung bình F Möùc yù nghóa
25867.330 11.075 0.000b
2335.718
Nguoàn: Phaân töø soá lieäu khaûo saùt, 2020
maïnh phaùt trieån caùc moâ hình nuoâi troàng thuûy saûn
maën lôï, moâ hình nuoâi toâm luaân canh troàng luùa; öùng
duïng caùc thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät, coâng ngheä
cao vaøo saûn xuaát noâng nghieäp, ñaåy maïnh cô giôùi
hoùa trong noâng nghieäp gia taêng naêng suaát; ngaønh
Noâng nghieäp caàn quan taâm ñeán lòch thôøi vuï phuø
hôïp vôùi töøng ñòa phöông, ñaëc bieät ñeå kieåm soaùt
quan traéc moâi tröôøng nöôùc ñaàu nguoàn vuøng nuoâi,
naâng cao yù thöùc cuûa ngöôøi daân trong coâng taùc
phoøng tröø dòch beänh.
Veà hoã trôï kyõ thuaät cho noâng hoä: Tuyeân truyeàn
phoå bieán cho baø con veà tính hieäu quaû cuûa vieäc aùp
duïng moâ hình. Naâng cao kyõ thuaät canh taùc cuûa caùc
noâng hoä, toå chöùc ñaøo taïo, taäp huaán cho noâng daân
veà caùc bieän phaùp canh taùc môùi, khoa hoïc kyõ thuaät
tieán boä; taäp huaán cho noâng daân aùp duïng khoa hoïc
coâng ngheä môùi vaøo saûn xuaát, tuyeân truyeàn veà chaát
löôïng, an toaøn veä sinh thuù yù thuûy saûn nhaèm naâng
cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân trong saûn xuaát saûn
phaåm saïch, ñaûm baûo chaát löôïng tröôùc khi cung öùng
ra thò tröôøng; ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc trong lónh vöïc
noâng nghieäp trong taát caû caùc lónh vöïc hoaït ñoäng; coù
cheá ñoä thu huùt vaø ñaõi ngoä nhaân taøi tìm ñeå taïo ra
moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù tri thöùc caàn cuø, saùng taïo,
nghieâm chænh taùc phong laøm vieäc.
Veà tieáp caän voán tín duïng chính thöùc: Ngaønh
Ngaân haøng phaûi phoái hôïp vôùi caùc ngaønh lieân quan
trieån khai thöïc hieän toát caùc chính saùch hoã trôï ñoái
vôùi lónh vöïc noâng nghieäp, nhaát laø chính saùch tín
duïng phuïc vuï phaùt trieån noâng nghieäp, noâng thoân.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 53
taïp chí coâng thöông

Ngaân haøng caàn thöïc hieän toát vieäc cho noâng daân vaø
hôïp taùc xaõ vay voán khoâng caàn theá chaáp taøi saûn,
taêng haïn möùc cho vay ñaùp öùng yeâu caàu saûn xuaát vaø
chaên nuoâi; caùc ngaân haøng caàn chuû ñoäng tìm kieám
khaùch haøng, coâng khai caùc saûn phaåm tín duïng, ñôn
giaûn hoùa thuû tuïc vay, taïo ñieàu kieän cho khaùch haøng
tieáp caän voán ngaân haøng, môû roäng tín duïng coù hieäu
quaû. Trong ñoù, quan taâm taäp trung voán cho lónh vöïc
noâng nghieäp noâng thoân. Trieån khai thöïc hieän caùc
giaûi phaùp thaùo gôõ khoù khaên cho saûn xuaát - kinh
doanh, öu tieân, xem xeùt cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï
cho khaùch haøng vay ñang gaëp khoù khaên; ñoái vôùi
caùc hoä noâng daân ngheøo, saûn xuaát nhoû leû thì tieáp
caän voán vay seõ gaëp nhieàu khoù khaên hôn neân caùc
noâng hoä naøy caàn lieân keát laïi vôùi nhau thaønh moät toå
hôïp taùc hoaëc vaøo hôïp taùc xaõ taïi ñòa phöông ñeå ñöôïc
hoã trôï voán vay. Nhôø uy tín cuûa caùc toå chöùc naøy seõ
ñöùng ra vay voán vaø phaân boå laïi cho caùc hoä coù ñieàu
kieän môû roäng saûn xuaát.
Veà naâng cao trình ñoä daân trí: Taêng cöôøng hôn
nöõa nhöõng chöông trình khuyeán noâng taàm cao,
ngoaøi hieåu bieát veà kyõ thuaät caàn toå chöùc roäng raõi vaø
saâu saùt caùc lôùp hoïc veà phaùp luaät vaø ñaøo taïo höôùng
nghieäp cho ngöôøi nuoâi thuûy saûn, ngöôøi troàng luùa,
taïo ñieàu kieän cho ngöôøi noâng daân saûn xuaát vaø baûo
veä phaùt trieån moâi tröôøng; tuyeân truyeàn cho ngöôøi
daân caàn thay ñoåi quan nieäm trong saûn xuaát, töø boû
nhöõng quan ñieåm saûn xuaát laïc haäu, khoâng hieäu
quaû, tích cöïc tham gia caùc lôùp taäp huaán, boài döôõng
kieán thöùc do ngaønh Noâng nghieäp toå chöùc, taêng
cöôøng hoïc hoûi theâm kinh nghieäm, kieán thöùc saûn
xuaát öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät. AÙp duïng caùc
phöông phaùp naøy vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa
mình, treân cô sôû ñoù trao ñoåi kinh nghieäm laãn nhau,
ñoaøn keát, töï giaùc, coù traùch nhieäm trong vieäc phoøng
choáng dòch beänh, giöõ saïch moâi tröôøng vaø nguoàn
nöôùc.
Veà môû roäng dieän tích canh taùc: Caàn coù chính
saùch hoã trôï vaø khuyeán khích noâng hoä toå chöùc laïi
saûn xuaát nguyeân lieäu (toâm, luùa, rau maøu) theo
höôùng caùnh ñoàng lôùn, naâng cao chuoãi giaù trò saûn
xuaát, gaén doanh nghieäp xuaát khaåu vôùi vuøng
nguyeân lieäu; coù keá hoaïch cuï theå, trình caáp thaåm
quyeàn quy hoaïch töøng vuøng saûn xuaát theo theá
maïnh cuûa mình, hoã trôï noâng daân tìm vaø kyù hôïp
ñoàng bao tieâu ñeå saûn phaåm coù ñaàu ra oån ñònh.
Beân caïnh ñoù, ñòa phöông cuõng caàn coù chính saùch
cho pheùp thí ñieåm thöïc hieän doàn ñieàn ñoåi thöûa,
tích luõy ruoäng ñaát ñeå taêng quy moâ saûn xuaát. Ñoái
vôùi caùc noâng hoä nhoû leû, dieän tích canh taùc ít neân
taäp trung laïi tham gia vaøo caùc moâ hình hôïp taùc
ñeå cuøng thoáng nhaát saûn xuaát theo moät moâ hình
canh taùc nhaát ñònh. Xaây döïng lòch thôøi vuï saûn xuaát
phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân, saùt hôïp thöïc teá
töøng vuøng, tieåu vuøng vaø vaän ñoäng, khuyeán caùo
noâng daân tuaân thuû ñuùng khung lòch thôøi vuï, nhaèm
haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng thieät haïi, ruûi ro
trong canh taùc n

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Ñinh Phi Hoå (2012), Phöông phaùp nghieân cöùu ñònh löôïng vaø nhöõng nghieân cöùu thöïc tieãn trong kinh teá phaùt trieån
- noâng nghieäp. Nhaø xuaát baûn Phöông Ñoâng, TP. Hoà Chí Minh.
2. Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2008), Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS. Nhaø xuaát baûn Hoàng
Ñöùc, Haø Noäi.
3. Haviland. W.A. (2003). Anthropology. Wadsworth: Belmont.
4. Nguyeãn Myõ Hoa, Ñoã Baù Taân, Nguyeãn Taán Sang vaø Voõ Thò Göông (2014), Hieäu quaû kinh teá caùc moâ hình canh
taùc caây troàng ôû vuøng xaâm nhaäp maën huyeän Ba Tri, tænh Beán Tre. Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô,
soá chuyeân ñeà: Noâng nghieäp (2014) (3): 31-37.
5. Nguyeãn Quoác Nghi vaø Buøi Vaên Trònh (2011), Yeáu toá aûnh höôûng ñeán thu nhaäp cuûa ngöôøi daân toäc thieåu soá ôû
ÑBSCL. Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô, soá 18a, trang 240-250, 2011.

54 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

6. Leâ Hoàng Vieät, Chaâu Minh Khoâi, Ñoã Baù Taân vaø Traàn Huyønh Khanh (2016), Phaân tích hieäu quaû kinh teá cuûa
caùc moâ hình canh taùc thích öùng ñieàu kieän xaâm nhaäp maën taïi tænh Haäu Giang, Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc
Caàn Thô, soá chuyeân ñeà: Noâng nghieäp (2016) (4): 22-28.

ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TrAàn bìnH KHAÙnH
chuyeân vieân vaên phoøng HÑnd-ubnd huyeän goø quao, tænh Kieân giang
2. pgs. Ts. buøi vAên TrònH
Tröôøng Ñaïi hoïc caàn Thô

THe finAnciAL efficiency Of fArMing MOdeLs

wHicH Are AppLied in zOnes AffecTed by sALTwATer
insTrucTiOn in gO quAO disTricT,
Kien giAng prOvince

l Tran Binh khanh

Officer, Office of People's Council, People's Committee
of Go Quao District, Kien Giang Province
l Assoc.Prof.Ph.D Bui van Trinh
Can Tho University

AbsTrAcT:
The study analyzes the impact of different factors on the financial situation of farmers living
in zones affected by saltwater instruction in Go Quao District, Kien Giang Province. This study’s
analysis shows that the Shrimp – Rice farming model yields a higher profit than that of the
Shrimp - Shrimp farming model. This study’s regression analysis points out that there are 08
factors including Age; Education; Size of Household; Farming area; Technical training;
Association joining and Credit affecting the financial situation of farmers and the Production
model factor has a positive correlation with the profitability of farmers.
Keywords: Saltwater intrusion, production model, financial efficiency, Go Quao District,
Kien Giang Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 55

taïp chí coâng thöông

giAûM cHi pHí LOgisTics:

THAÙcH THöÙc LôÙn cHO cAÙc
cOâng Ty LOgisTics vieäT nAM

l Taêng Thò Bích hieàn - nguyeãn hoaøng Minh

TOÙM TAÉT:
Dòch vuï logistics khoâng chæ aûnh höôûng ñeán chi phí maø coøn naâng cao khaû naêng hoäi nhaäp kinh
teá theá giôùi cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Giaûm chi phí logistics laø moät yeâu caàu quan troïng
nhaèm gia taêng caïnh tranh vaø thu huùt ñaàu tö cuûa Vieät Nam. Baøi vieát naøy seõ phaân tích nguyeân
nhaân daãn ñeán chi phí logistics raát cao hieän nay vaø ñöa ra moät soá ñeà xuaát.
Töø khoùa: Logistics, doanh nghieäp Vieät Nam, giaûm chi phí.

i. giôùi thieäu
Kinh teá Vieät Nam giai ñoaïn 2015-2019 ñaït toác
ñoä taêng tröôûng trung bình 6.8% (World Bank) goùp
phaàn giuùp ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ñöôïc caûi thieän,
caùc nhu caàu veà haøng hoùa phuïc vuï ñôøi soáng cuõng
ngaøy caøng ña daïng. Beân caïnh ñoù, Vieät Nam ngaøy
caøng hoäi nhaäp saâu vôùi kinh teá theá giôùi ñem laïi caùc
cô hoäi xuaát nhaäp haøng hoùa vôùi nhieàu nöôùc treân theá
giôùi. Caùc dòch vuï lieân quan ñeán vieäc nhaäp vaø xuaát
khaåu haøng hoùa laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc
doanh nghieäp logistics hoaït ñoäng vaø phaùt trieån. Lo-
gistics laø hoaït ñoäng theo chuoãi dòch vuï töø giai ñoaïn
tieàn saûn xuaát cho tôùi khi haøng hoùa tôùi tay ngöôøi tieâu
duøng cuoái cuøng. Lónh vöïc naøy lieân quan tröïc tieáp
ñeán hoaït ñoäng vaän taûi, giao nhaän, kho baõi, caùc thuû
tuïc dòch vuï haønh chính, tö vaán, xuaát nhaäp khaåu -
thöông maïi, keânh phaân phoái, baùn leû.
Do logistics goàm nhieàu hoaït ñoäng, lieân keát cuûa
nhieàu ngaønh vôùi nhau neân logistics phaùt trieån coù
khaû naêng gaén vôùi phaùt trieån saûn xuaát haøng hoùa,
xuaát nhaäp khaåu vaø thöông maïi trong nöôùc, phaùt
trieån haï taàng giao thoâng vaän taûi vaø coâng ngheä
thoâng tin. Phaùt trieån thò tröôøng dòch vuï logistics
laønh maïnh seõ taïo cô hoäi bình ñaúng cho caùc doanh
nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá, khuyeán
khích thu huùt voán ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, dòch vuï logistics ñaõ
ñöôïc caûi thieän raát nhieàu. Ñeå coù thay ñoåi thöù baäc töø
vò trí 53 naêm 2007 ñaõ vöôn leân 39 vaøo naêm 2018
(Hình 1), chöùng toû caùc doanh nghieäp trong ngaønh
ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vaø phaùt trieån theo kòp xu
höôùng cuûa theá giôùi.
Trong boái caûnh caïnh tranh gay gaét caû trong vaø
ngoaøi nöôùc thì kieåm soaùt chi phí laø moät bieän phaùp
höõu hieäu giuùp caïnh tranh toát hôn. Chi phí logistics
aûnh höôûng ñeán giaù thaønh saûn phaåm, do ñoù, chi phí
naøy cao seõ laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa caùc doanh
nghieäp saûn xuaát Vieät Nam. Theo Hieäp hoäi Deät may
Vieät Nam, chi phí logistics cuûa Vieät Nam ñoái vôùi
ngaønh naøy hieän ñeàu cao hôn caùc nöôùc trong khu
vöïc: cao hôn 6% so vôùi Thaùi Lan, cao hôn Trung
Quoác 7%, cao hôn Malaysia 12% vaø cao gaáp 3 laàn

56 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Hình 1: Ñieåm soá LPI (chæ soá naêng löïc quoác gia veà logistics)
Nguoàn: Vieät Nam report
Singapore. Ñoái vôùi noâng saûn, moät maët haøng xuaát
khaåu chuû löïc cuûa nöôùc ta thì chi phí logistics vaãn
cao ñaëc bieät ñoái vôùi maët haøng traùi caây töôi vì chieám
ñeán 60-70% (theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Vieän
Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån logistics Vieät Nam vaø
Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi thaønh phoá Hoà
Chí Minh thöïc hieän). Vieät Nam laø quoác gia coù chi
phí nhaân coâng thaáp nhöng chi phí logistics cao ñang
laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân giaûm khaû naêng
caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam cuõng
nhö thu huùt ñaàu tö. Neáu so saùnh vôùi toång GDP quoác
gia thì chi phí logistics chieám ñeán 21%, trong khi
caùc nöôùc phaùt trieån chæ chieám töø 9 ñeán 15%. Ñieàu
naøy thöïc söï laø moät thaùch thöùc raát lôùn vôùi caùc ñôn
vò logistics cuõng nhö caùc nhaø saûn xuaát - kinh doanh
neáu caét giaûm chi phí naøy xuoáng möùc 15% theo chuû
tröông cuûa Nhaø nöôùc.
Baùo caùo cuûa Ngaân haøng Theá giôùi (WB) veà
“Taêng cöôøng ngaønh vaän taûi haøng hoùa ñöôøng boä
Vieät Nam”, coâng boá tuaàn cuoái thaùng 3/2019 taïi Haø
Noäi cho bieát, duø dòch vuï logistic ôû Vieät Nam coù
nhöõng caûi thieän ñaùng keå trong nhöõng naêm gaàn ñaây
nhöng chi phí vaãn chieám xaáp xæ 21% toång GDP.
Moät con soá khaù cao so vôùi theá giôùi, do chi phí vaän
taûi chieám khoaûng 60% toång chi phí logistics ôû Vieät
Nam. Do ñaëc ñieåm ñòa lyù neân Vieät Nam coù tieàm
naêng trieån khai vaän taûi treân caû ba phöông thöùc laø
kinh teá
ñöôøng boä, ñöôøng thuûy noäi ñòa vaø
vaän taûi bieån. Ñöôøng bôø bieån daøi
3.200km vaø khoaûng 19.000 km
ñöôøng thuûy noäi ñòa laø lôïi theá vaän
taûi thuûy noäi ñòa vaø ñöôøng bieån
nhöng chæ chieám 5% vaø 17% löu
löôïng haøng hoùa noäi ñòa (tính theo
taán). Trong khi ñoù, 77% haøng hoùa
ñöôïc vaän chuyeån baèng ñöôøng boä.
Söï cheânh leäch quaù lôùn naøy khieán
cho vaän taûi ñoå heát qua keânh
ñöôøng boä vaø chi phí qua keânh
ñöôøng boä laïi khoâng reû. Tình traïng
phaùt trieån manh muùn vaø thieáu quy
moâ cuõng laøm giaûm chaát löôïng
dòch vuï vaø hieäu quaû hoaït ñoäng,
ñoàng thôøi laøm taêng möùc ñoä caïnh
tranh khoâng beàn vöõng. Moät cuoäc
khaûo saùt cuûa WB, 5 chi phí haøng
ñaàu ñoái vôùi doanh nghieäp vaän taûi
laø chi phí nhieân lieäu, phí caàu
ñöôøng, chi phí khoâng chính thöùc,
chi phí laõi vay vaø löông laùi xe. Toång coäng chieám
hôn 80% toång chi phí doanh nghieäp vaø ñeàu phaûn
aùnh vaøo chi phí logistic doanh nghieäp thueâ vaän taûi
khieán giaù thueâ vaän taûi cao.
Ñoái vôùi vaän taûi ñöôøng bieån, caùc phuï phí cuûa caùc
haõng taøu cao cuõng laø nguyeân nhaân ñaåy chi phí
logistics leân cao. Hieän nay, ña soá haøng nhaäp
nguyeân phuï lieäu cuûa doanh nghieäp deät may nhaäp
veà vaø haøng xuaát ñi laø do phía nöôùc ngoaøi chæ ñònh
haõng taøu. Theâm vaøo ñoù, haøng hoùa phaûi trung
chuyeån ôû nöôùc ngoaøi do löôïng haøng töø Vieät Nam
khoâng ñuû vaø taøu lôùn khoù vaøo caäp caûng do thieáu
caûng nöôùc saâu daãn ñeán tröôùc khi xuaát sang Myõ vaø
chaâu AÂu, doanh nghieäp phaûi traû phí xeáp dôõ haøng 2
laàn caûng laøm taêng chi phí thay vì xuaát thaúng töø
caûng nöôùc saâu taïi Vieät Nam.
Do vaäy, baøi vieát seõ ñi saâu vaøo phaân tích caùc
nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng chi phí logistics
cao thoâng qua tìm hieåu thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa
caùc doanh nghieäp logistics Vieät Nam, sau ñoù ñöa ra
moät soá ñeà xuaát.
2. Thöïc traïng
Tính ñeán thaùng 8/2019, Vaän taûi haøng hoùa Vieät
Nam ñaït 1.102,7 trieäu taán, taêng 8,8% so vôùi cuøng
kyø naêm tröôùc. (Baûng 1)
Baûng 1 cho thaáy, vaän taûi haøng hoùa leäch haún
sang vaän taûi ñöôøng boä vôùi hôn 76% trong khi chi
Soá 25 - Thaùng 10/2020 57
taïp chí coâng thöông

Baûng 1. vaän taûi haøng hoùa 8 thaùng naêm 2019 nghieäp lieân doanh vaø nöôùc ngoaøi chæ chieám 12%
Ngaønh Vaän taûi Khoái löôïng (taán) Tyû leä (%) trong toång soá caùc coâng ty vaän taûi vaø logistics nhöng
thò phaàn chieám tôùi 70 -80%.
Ñöôøng boä 847.100.000 76,8 2.2. Haï taàng giao thoâng chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu
Ñöôøng thuûy noäi ñòa 198.400.000 18,0 caàu vaän taûi ña phöông thöùc
Ñöôøng bieån 53.600.000 4,9 - Haï taàng giao thoâng ñöôøng bieån: Thoáng keâ
naêm 2019 cuûa Cuïc Haøng haûi Vieät Nam cho thaáy,
Ñöôøng saét 3.300.000 0,3 caû nöôùc coù 281 beán caûng vôùi toång coâng suaát treân
Ñöôøng haøng khoâng 285.700 0,03 550 trieäu taán/naêm. Tuy nhieân, cô sôû haï taàng nhö
Toång coäng 1.102.685.700 100,0 heä thoáng caûng bieån, kho baõi, keát noái... coøn haïn cheá.
Tuy bôø bieån traûi daøi nhöng hôn 92% löu löôïng
Nguoàn: Baùo caùo Logistics Vieät Nam 2019 container phía Nam taäp trung ôû caûng Caùt Laùi daãn
ñeán tình traïng quaù taûi, keït caûng... gaây ra söï laõng
phí vaän taûi ñöôøng boä khoâng reû. Vaän taûi ñöôøng bieån phí raát lôùn vaø phuï phí cao. Trong caùc caûng bieån,
vaø thuûy noäi ñòa, hai phöông thöùc phuø hôïp vôùi lôïi chæ duy nhaát Haûi Phoøng coù keát noái ñöôøng saét vaø
theá ñòa lyù Vieät Nam caùch bieät raát lôùn so vôùi phöông khoâng coù keát noái cao toác neân seõ khoù khaên cho vaän
thöùc ñaàu tieân. Vaän taûi haøng khoâng chieám phaàn raát taûi ña phöông thöùc.
nhoû. Tieáp theo, baøi vieát seõ ñaùnh giaù caùc yeáu toá daãn - Haï taàng giao thoâng ñöôøng boä: Toång chieàu daøi
ñeán chi phí logistics cao nhö hieän nay. ñöôøng boä cuûa Vieät Nam khoaûng 180.000 km. Taïi
2.1. Quy moâ doanh nghieäp caùc vò trí cöûa ngoõ keát noái giao thöông quoác teá ñaõ vaø
Baûng 2 cho thaáy, trong soá 34.222 doanh ñang tích cöïc xaây döïng môùi, naâng caáp. Ñaùng chuù
nghieäp ñang hoaït ñoäng coù 41,4% soá doanh nghieäp yù goàm coù Cao toác Haï Long - Vaân Ñoàn taïi phía Baéc,
coù quy moâ sieâu nhoû vôùi soá lao ñoäng döôùi 5 ngöôøi; Cao toác Cam Loä - La Sôn ôû mieàn Trung, Cao toác
53,7% soá doanh nghieäp coù quy moâ nhoû döôùi 50 Trung Löông - Myõ Thuaän - Caàn Thô ôû phía Nam.
lao ñoäng; 4,1% soá doanh nghieäp coù quy moâ vöøa, Caùc tuyeán cao toác naøy seõ goùp phaàn noái lieàn maïng
döôùi 300 lao ñoäng. Soá doanh nghieäp coù quy moâ löôùi giao thoâng cuûa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc trong
lôùn chæ chieám 0,7%. khu vöïc Ñoâng Nam AÙ (ASEAN) vaø Trung Quoác.
Nhìn toång theå caùc coâng ty logistics Vieät Nam - Haï taàng giao thoâng ñöôøng saét: Tính ñeán naêm
thì caùc doanh nghieäp noäi ñòa cuûa ngaønh chieám ñeán 2019, maïng löôùi ñöôøng saét töø Baéc tôùi Nam coù toång
88% doanh nghieäp vaän taûi, logistics nhöng chæ chieàu daøi 3.143 km, trong ñoù khoå ñöôøng 1.000 mm
chieám thò phaàn nhoû treân thò tröôøng, trong khi doanh chieám chuû yeáu vôùi 85%. Chaát löôïng kyõ thuaät keát

Baûng 2. Soá löôïng doanh nghieäp dòch vuï logistics theo quy moâ lao ñoäng

Quy moâ Vaän taûi ñöôøng saét, Vaän taûi Vaän taûi Kho baõi, hoaït ñoäng Böu chính & Toång
(ngöôøi) ñöôøng boä, ñöôøng oáng ñöôøng thuûy haøng khoâng hoã trôï vaän taûi Chuyeån phaùt coäng
<5 7.400 463 1 5.923 397 14.184
5-9 6.451 423 - 2.509 214 9.597
10-49 5.886 675 - 2.109 141 8.811
50-199 647 140 - 447 17 1.251
200-299 65 12 1 54 4 136
300-499 58 14 - 50 6 128
500-999 37 4 1 27 7 76
1000-4999 10 3 2 12 3 30
> 5000 3 - 1 3 2 9
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2018

58 Soá 25 - Thaùng 10/2020


caáu haï taàng ñöôøng saét haàu heát laø laïc haäu chaép vaù,
caùc tuyeán ñöôøng saét ñöôïc xaây döïng töø 50 ñeán treân
100 naêm vaø haàu heát chöa ñöôïc naâng caáp kyõ thuaät.
- Haï taàng giao thoâng thuûy noäi ñòa: Nhieàu naêm
qua, ngaønh Vaän taûi ñöôøng thuûy noäi ñòa Vieät Nam
phaùt trieån raát chaäm, nguyeân nhaân chuû yeáu laø do
thieáu ñaàu tö. Phöông tieän khai thaùc vaän taûi thuûy
phaàn lôùn ñaõ cuõ vaø laïc haäu. Do phía Baéc khoâng coù
caûng haøng container noäi ñòa ñeå xeáp dôõ haøng hoùa
container taïi caùc caûng soâng neân haøng container
chuû yeáu ñöôïc vaän chuyeån baèng ñöôøng boä ñeán caùc
khu coâng nghieäp vaø khu cheá xuaát. Chæ coù khoaûng
15% löôïng haøng hoùa taïi caûng Haûi Phoøng vaø
khoaûng 35% luoàng haøng vaän taûi baèng container ôû
khu vöïc ñoàng baèng Soâng Cöûu Long ñöôïc vaän
chuyeån baèng ñöôøng thuûy.
- Haï taàng giao thoâng ñöôøng haøng khoâng: Vieät
Nam laø quoác gia naèm trong nhoùm coù thò tröôøng
haøng khoâng taêng tröôûng nhanh nhaát theá giôùi. Nhieàu
saân bay cuûa Vieät Nam ñang trong tình traïng quaù
taûi vaø hoaït ñoäng heát coâng suaát daãn ñeán caûn trôû phaùt
trieån kinh teá vaø hoäi nhaäp quoác teá, trong ñoù chuù yù laø
ba saân bay quoác teá taïi 3 vuøng Baéc, Trung, Nam.
Soá lieäu 2018 cho thaáy, saân bay Taân Sôn Nhaát vôùi
coâng suaát 28 trieäu khaùch ñang phaûi ñoùn ñeán 38,31
trieäu khaùch; Noäi Baøi coâng suaát thieát keá 21 trieäu
khaùch ñaõ ñoùn 25,85 trieäu khaùch.
2.3. Thieáu maïng löôùi ñoái taùc taïi nöôùc ngoaøi
Maïng löôùi ñoái taùc taïi nöôùc ngoaøi vaãn laø moät
nhöôïc ñieåm cuûa caùc doanh nghieäp logistics Vieät
Nam. Vì thieáu maïng löôùi caùc ñoái taùc taïi nöôùc ngoaøi
maø caùc coâng ty logistics khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
caùc dòch vuï troïn goùi töø khi haøng xuaát ñi ñeán khi
hoaøn taát caùc dòch vuï taïi nöôùc nhaän haøng vaø chieàu
ngöôïc laïi. Ví duï nhaän haøng xuaát ñi taïi kho haøng
cuûa nhaø saûn xuaát, phaân loaïi, ñoùng goùi, tieán haønh
caùc thuû tuïc khai haûi quan vaø chuyeân chôû ñeán caûng
ñi. Khi haøng ñeán ñieåm ñeán cuûa nöôùc nhaäp haøng,
caùc thuû tuïïc töông töï seõ ñöôïc thöïc hieän ñeå giao haøng
ñeán tay ngöôøi nhaän theo caùc yeâu caàu cuûa hôïp ñoàng.
Nhöng caùc coâng ty logistics Vieät Nam vôùi nguoàn
löïc haïn cheá, thieáu söï hôïp taùc cuûa ñoái taùc ñaàu nöôùc
ngoaøi khoâng theå thöïc hieän ñöôïc caùc yeâu caàu töø phía
nhaø xuaát khaåu. Vieäc naøy cuõng laëp laïi vôùi haøng
nhaäp töø nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam. Khi xu höôùng
tích hôïp vaän taûi vaø thöïc hieän troïn goùi caùc dòch vuï
veà logistics, caùc nhaø saûn xuaát seõ öu tieân choïn caùc
coâng ty coù khaû naêng thöïc hieän troïn goùi dòch vuï
logistics thì caùc coâng ty logistics Vieät Nam seõ caøng
kinh teá
khoù caïnh tranh. Ñieàu naøy phaàn naøo lyù giaûi cho thöïc
traïng thò tröôøng logistics cuûa Vieät Nam töông
ñöông 21% GDP, nhöng khoaûng 80% thò phaàn naøy
rôi vaøo tay doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Tyû leä thueâ
ngoaøi dòch vuï logistics raát lôùn, ñaëc bieät laø vaän taûi
quoác teá nhöng laïi laø thaùch thöùc vôùi caùc doanh
nghieäp noäi ñòa Vieät Nam khi cung caáp dòch vuï troïn
goùi yeâu caàu söï phoái hôïp trong vaø ngoaøi nöôùc cuûa
ñoái taùc.
3. nhöõng thaùch thöùc vaø cô hoäi vôùi ngaønh
Logistics vieät nam
3.1. Thaùch thöùc
Thöù nhaát, theå cheá, chính saùch ñoái vôùi lónh vöïc
logistics chöa ñoàng boä, coøn toàn taïi moät soá baát caäp.
Lieân quan ñeán khung khoå phaùp lyù ñoái vôùi ngaønh
Logistics, hieän nay coù khaù nhieàu vaên baûn, song
caùc chính saùch cuï theå, chi tieát hoùa caùc cuï theå caùc
chuû tröông ñoù vaãn chöa ñöôïc thöïc hieän hoaëc coøn
choàng cheùo.
Thöù hai, cô sôû haï taàng giao thoâng vaän taûi coøn
yeáu keùm, khoâng ñoàng boä, chöa taïo ra haønh lang
vaän taûi ña phöông thöùc, trong khi nhu caàu trung
chuyeån chaát löôïng cao cho haøng hoùa giöõa caùc
phöông thöùc ñang ngaøy caøng lôùn. Vieät Nam coøn
thieáu caùc khu kho vaän taäp trung coù vò trí chieán
löôïc, ñoàng boä vôùi heä thoáng caûng, saân bay, ñöôøng
quoác loä, cô sôû saûn xuaát; quaù taûi taïi caùc caûng bieån
mieàn Nam.
Thöù ba, hoaït ñoäng cuûa chính caùc doanh nghieäp
logistics coøn nhieàu haïn cheá caû veà quy moâ hoaït
ñoäng, voán, nguoàn nhaân löïc. Nhìn vaøo quy moâ cuûa
caùc ñôn vò kinh doanh logistics Baûng 1 cho thaáy,
caùc coâng ty cung caáp dòch vuï logistics ôû Vieät Nam
haàu heát laø nhöõng coâng ty nhoû vaø vöøa, hoaït ñoäng
kinh doanh dòch vuï logistics rôøi raïc, thieáu kinh
nghieäm vaø chuyeân nghieäp, cung caáp caùc dòch vuï
cô baûn, hoaëc cung caáp töøng dòch vuï ñôn leû thay vì
caùc dòch vuï troïn goùi töø nhaø xuaát khaåu haøng hoùa ñeán
nhaø nhaäp khaåu vaø ngöôïc laïi, caïnh tranh veà giaù laø
chuû yeáu, ít giaù trò gia taêng vaø thöôøng chæ ñoùng vai
troø laø nhaø thaàu phuï hay ñaïi lyù cho caùc coâng ty nöôùc
ngoaøi taïi Vieät Nam. Thöïc traïng naøy ñaõ dieãn ra
trong nhieàu naêm nhöng vaãn chöa coù caùc bieän phaùp
caûi thieän maïnh meõ.
3.2. Cô hoäi cuûa ngaønh Logistics Vieät Nam
Vieät Nam ñang coù nhieàu lôïi theá ñeå phaùt trieån
ngaønh Vaän taûi vaø Logistics vì trao ñoåi thöông maïi
toaøn caàu gia taêng cuøng vôùi vieäc hoäi nhaäp kinh teá
quoác teá vaø vieäc kyù keát thaønh coâng caùc Hieäp ñònh
Soá 25 - Thaùng 10/2020 59
taïp chí coâng thöông

thöông maïi töï do. Hôn nöõa, vò trí ñòa lyù cuûa chuùng
ta thích hôïp ñeå xaây döïng caùc trung taâm trung
chuyeån cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Cuï theå, moät soá
vaán ñeà quan troïng seõ taïo ñieàu kieän cho ngaønh
Logistics phaùt trieån maïnh hôn nöõa:
- Ngaønh Baùn leû Vieät Nam coù möùc taêng tröôûng
khaù cao. Ñaây laø nhöõng yeáu toá thuùc ñaåy söï phaùt
trieån veà phía caàu ñoái vôùi dòch vuï logistics.
- Nhu caàu löu chuyeån haøng hoùa phuïc vuï ngöôøi
tieâu duøng ngaøy caøng gia taêng. Ñaëc bieät laø thöông
maïi ñieän töû phaùt trieån laøm gia taêng nhu caàu veà dòch
vuï giao nhaän.
- Xuaát nhaäp khaåu naêm 2019 tieáp tuïc taêng tröôûng
nhanh. Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam 6
thaùng ñaàu naêm 2019 taêng nhanh so vôùi cuøng kyø
naêm 2018. Ñieàu naøy thuùc ñaåy nhu caàu veà logistics
phuïc vuï hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu.
- Tyû leä thueâ ngoaøi dòch vuï logistics cuûa caùc
doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh trong nöôùc
vaøo khoaûng 60 - 70%. Thò tröôøng thueâ ngoaøi soâi
ñoäng vaø coù tieàm naêng taêng tröôûng lôùn seõ taïo theâm
nhieàu cô hoäi môû roäng hoaït ñoäng trong ngaønh
Logistics cuûa Vieät Nam. Caùc doanh nghieäp coù xu
höôùng taêng tyû leä thueâ ngoaøi dòch vuï logistics ñeå
taäp trung vaøo lónh vöïc saûn xuaát, kinh doanh chính,
giaûm voán ñaàu tö vaø giaûm chi phí, giuùp naâng cao
chaát löôïng dòch vuï khaùch haøng, taêng nhanh toác ñoä
vaän ñoäng haøng hoùa, taêng khaû naêng tieáp caän thoâng
tin thò tröôøng.
- Söï dòch chuyeån cô sôû saûn xuaát cuûa nhieàu
doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñeán Vieät Nam, ví duï nhö
laøn soùng chuyeån dòch cuûa caùc doanh nghieäp Nhaät
Baûn cuõng ñang vaø seõ taïo ra nhu caàu lôùn cho thò
tröôøng dòch vuï logistics Vieät Nam, taïo cô hoäi lôùn
cho vieäc xaây döïng moät maïng löôùi giao nhaän kho
vaän hieäu quaû, nhöng ñoàng thôøi cuõng ñaët ra aùp löïc
töø nhöõng ñoøi hoûi ngaøy caøng taêng töø khaùch haøng,
ñaëc bieät laø yeâu caàu veà dòch vuï ñaùp öùng tieâu chuaån
quoác teá.
4. Moät soá yù kieán ñeà xuaát
Döïa treân caùc phaân tích phía treân, moät soá ñeà xuaát
ñoái vôùi doanh nghieäp logistics Vieät Nam nhö sau:
- Taêng cöôøng vaän taûi ñöôøng thuûy noäi ñòa vaø
ñöôøng bieån nhaèm thöïc hieän vaän taûi ña phöông
thöùc thay vì leäch haún veà ñöôøng boä hieän nay. Öu
ñieåm cuûa vaän taûi thuûy noäi ñòa laø chuyeân chôû ñöôïc
khoái löôïng lôùn seõ giuùp giaûm chi phí. Ñaåy maïnh
hôn nöõa vaän taûi ña phöông thöùc, vaän taûi xuyeân
bieân giôùi vaø quaù caûnh vôùi caùc nöôùc chung bieân
giôùi vaø gaàn Vieät Nam nhö Laøo, Campuchia, Thaùi
Lan vaø Trung Quoác.
- Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá ñeå taïo ñöôïc
maïng löôùi ñoái taùc roäng khaép treân theá giôùi. Maïng
löôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi seõ giuùp caùc doanh nghieäp
noäi ñòa Vieät Nam thöïc hieän ñöôïc caùc dòch vuï troïn
goùi theo yeâu caàu cuûa caùc nhaø xuaát - nhaäp khaåu.
ñeå thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy, caùc coâng ty seõ tieáp
tuïc môû roäng keát noái haï taàng logistics vôùi caùc nöôùc
trong khu vöïc ASEAN, Ñoâng Baéc AÙ vaø caùc khu
vöïc khaùc treân theá giôùi nhaèm phaùt huy taùc duïng
cuûa vaän taûi ña phöông thöùc, vaän taûi xuyeân bieân
giôùi vaø quaù caûnh. Thoâng qua hôïp taùc quoác teá seõ
hình thaønh caùc trung taâm logistics ôû nöôùc ngoaøi
laøm ñaàu caàu, taäp keát vaø phaân phoái haøng hoùa Vieät
Nam ñeán caùc thò tröôøng quoác teá.
- Hôïp taùc trong nöôùc cuõng caàn thuùc ñaåy ñeå môû
roäng quy moâ doanh nghieäp caû veà voán laãn nhaân söï
vaø cuõng phaùt huy ñöôïc nguoàn löïc keát hôïp trong
caïnh tranh nhaèm giaûm chi phí. Khuyeán khích
doanh nghieäp moät soá ngaønh deät may, da giaøy, ñoà
goã, noâng saûn, cô khí - cheá taïo aùp duïng moâ hình
quaûn trò chuoãi cung öùng tieân tieán trong quaù trình
saûn xuaát, kinh doanh vaø coù söï hôïp taùc chaët cheõ vôùi
caùc doanh nghieäp logistics n

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Boä Coâng Thöông (2019). Baùo caùo logistics Vieät Nam 2019, NXB: Coâng Thöông.
2. Vaên phoøng Boä Coâng Thöông (2019). Dieãn ñaøn Logistics Vieät Nam 2019: Logistics hoã trôï naâng cao giaù trò noâng
saûn, taûi taïi trang https://www.moit.gov.vn/tin-chi-tiet/-/chi-tiet/dien-%C4%91an-logistics-viet-nam-2019-logistics-
ho-tro-nang-cao-gia-tri-nong-san-17093-16.html
3. Baùo Ñaàu tö Online (2019). Chi phí logistics cao keùo luøi naêng löïc caïnh tranh quoác gia, taûi taïi trang
https://baodautu.vn/chi-phi-logistics-cao-keo-lui-nang-luc-canh-tranh-quoc-gia-d112530.html

60 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

4. M. Hoàng (2019), Logistics Vieät: 4 xu höôùng, 5 thaùch thöùc vaø nhöõng löu yù, taûi taïi trang,
http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/logistics-viet-4-xu-huong-5-thach-thuc-va-nhung-luu-y-317027.html
5. Ngoïc Lan (2019), Vaän taûi ña phöông thöùc: loái thoaùt giaûm chi phí logistics ôû Vieät Nam, taûi taïi trang
https://www.thesaigontimes.vn/287040/van-tai-da-phuong-thuc-loi-thoat-giam-chi-phi-logistic-o-viet-nam.html
6. Nguyeãn Quyønh (2018), Chi phí logistics cao, söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp thaáp, taûi taïi trang https://vov.vn/
kinh-te/doanh-nghiep/chi-phi-logistics-cao-suc-canh-tranh-cua-doanh-nghiep-thap-793916.vov
7. Nhö Chính (2019), Giaûm chi phí logistics cuûa Vieät Nam xuoáng 15% GDP taûi taïi trang https://baodautu.vn/giam-
chi-phi-logistics-cua-viet-nam-xuong-15-gdp-d101845.html
8. Phaïm Trung Haûi (2019), Phaùt trieån ngaønh dòch vuï logistics taïi Vieät Nam, taûi taïi trang http://tapchitaichinh.vn/
nghien-cuu-trao-doi/phat-trien-nganh-dich-vu-logistics-tai-viet-nam-306129.html
9. Thanh Nguyeãn (2019), Hai xu theá chuû ñaïo trong phaùt trieån logistics Vieät Nam, taûi taïi trang
https://haiquanonline.com.vn/2-xu-the-chu-dao-trong-phat-trien-logistics-viet-nam-115772.html
10. Thò Hoàng (2018), Soá hoùa ñeå giaûm chi phí logistics, taûi taïi trang https://baodautu.vn/so-hoa-de-giam-chi-phi-
logistics-d79732.html

ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. Ths. TAêng THò bícH Hieàn
2. Ths. nguyeÃn HOAøng MinH
Khoa quaûn trò kinh doanh
Tröôøng Ñaïi hoïc nguyeãn Taát Thaønh

reducing THe LOgisTics cOsTs:

difficuLT cHALLenge fOr LOgisTics firMs
in vieTnAM

l Master. Tang Thi Bich hien

l Master. nguyen hoang Minh
Faculty of Business Administration
Nguyen Tat Thanh University

AbsTrAcT:
Logistics services do not only affect the costs but also the international economic
integration of Vietnamese enterprises. Reducing the costs of logistics activities is an important
requirement to increase competition and attract more investment in Vietnam. This paper
analyzes the reasons why the logistics costs in Vietnam is high and proposes some solutions for
reducing the logistics costs.
Keywords: Logistics, Vietnamese enterprises, reducing cost.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 61

taïp chí coâng thöông

TínH TOAÙn KHOAûng cAÙcH vôõ nôï cuûA

cAÙc dOAnH ngHieäp ngAønH THeÙp Treân
THò Tröôøng cHöÙng KHOAÙn vieäT nAM

l PhaïM Quoác huaân

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát naøy aùp duïng moâ hình ñieåm soá Z cuûa E.I.Altman ñeå tính toaùn khoaûng caùch vôõ nôï cuûa
caùc doanh nghieäp ngaønh Theùp ñang nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam. Keát quaû
thu ñöôïc laø cô sôû ñeå ñöa ra moät soá ñeà xuaát nhaèm goùp phaàn giaûm thieåu nguy cô vôõ nôï cuûa caùc
doanh nghieäp trong ngaønh Theùp, ñoàng thôøi cuõng giuùp cho caùc ngaân haøng thöông maïi naâng cao
hieäu quaû quaûn trò ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng kinh doanh.
Töø khoùa: Moâ hình ñieåm soá Z, khoaûng caùch vôõ nôï, doanh nghieäp ngaønh Theùp, thò tröôøng
chöùng khoaùn.

1. Ñaët vaán ñeà
Trong nhieàu naêm qua, vieäc döï baùo vôõ nôï cuûa
doanh nghieäp trôû thaønh ñoái töôïng nghieân cöùu
quan troïng trong ngaønh Taøi chính. Vieäc ñaùnh giaù
khoù khaên taøi chính doanh nghieäp thoâng qua phaân
tích caùc chæ soá taøi chính nhöng hoaøn toaøn khoâng
ñaày ñuû. Naêm 1968 Edward I.Altman ñaõ xaây döïng
moâ hình Z-Score laø moät haøm ña bieät thöùc coù theå
tính toaùn chính xaùc nguy cô phaù saûn cuûa caùc
doanh nghieäp tröôùc khi bò phaù saûn tôùi 2 naêm.
Baøi vieát naøy aùp duïng moâ hình chæ soá Z ñeå ño
löôøng nguy cô vôõ nôï cuûa caùc doanh nghieäp saûn
xuaát trong ngaønh Theùp vaø caùc saûn phaåm lieân
quan ñeán theùp ñang nieâm yeát treân thò tröôøng
chöùng khoaùn Vieät Nam. Qua ñoù, caùc doanh
nghieäp cuõng coù theå töï nhaän vieát ñöôïc tình hình
taøi chính cuûa chính doanh nghieäp mình ñeå coù caùc
caûi thieän phuø hôïp; caùc toå chöùc tín duïng cuõng coù
ñöôïc thoâng tin ñeå aùp duïng caùc chính saùch cuûa
mình trong vieäc cho vay, ñaûm baûo an toaøn voán
laø nguyeân taéc haøng ñaàu.
2. Ñoái töôïng vaø phöông phaùp nghieân cöùu
Ñeå ño löôøng ruûi ro vôõ nôï cuûa caùc doanh nghieäp
theùp ñang nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn
Vieät Nam, baøi vieát söû duïng moâ hình ñieåm soá Z
cuûa giaùo sö Edward I.Altman ñeå xaùc ñònh ñieåm
tín duïng cho caùc doanh nghieäp naøy.
Moâ hình nhö sau:
Z = 1.2 X1 + 1.4X2 + 3.3 X3
+ 0.6 X4 + 0.999 X5
Trong ñoù: X1 laø Voán löu ñoäng/ toång taøi saûn;
X2 laø Lôïi nhuaän giöõ laïi/ toång taøi saûn; X3 laø Lôïi

62 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

nhuaän tröôùc laõi vay vaø thueá/ toång taøi saûn; X4 laø
Voán chuû sôû höõu/ toång nôï; X5 laø Doanh thu/ toång
taøi saûn.
YÙ nghóa moâ hình: Moâ hình naøy aùp duïng vôùi caùc
doanh nghieäp saûn xuaát, coå phaàn hoùa. Neáu Z >2.99
Doanh nghieäp naèm trong vuøng an toaøn, chöa coù
nguy cô phaù saûn. Neáu 1.8<Z<2.99 Doanh nghieäp
naèm trong vuøng caûnh baùo, coù theå coù nguy cô phaù
saûn. Neáu Z<1.8 Doanh nghieäp naèm trong vuøng
nguy hieåm, nguy cô phaù saûn cao.
Theo caùch tieáp caän naøy, baøi vieát ñaõ thu thaäp soá
lieäu cuûa 30 doanh nghieäp theùp vaø caùc saûn phaåm
veà theùp trong 3 kyø gaàn ñaây nhaát, duøng coâng cuï
Excel ñeå tính toaùn caùc chæ tieâu vaø chæ soá Z chung.
3. Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
Ruûi ro vôõ nôï cuûa caùc doanh nghieäp laø nguy cô
doanh nghieäp khoâng ñuû khaû naêng ñeå thanh toaùn
caùc khoaûn nôï hoaëc khoâng thöïc hieän ñaày ñuû nghóa
vuï vôùi ngaân haøng, ñoù laø vieäc doanh nghieäp
khoâng traû ñaày ñuû, ñuùng haïn caû goác vaø laõi cho
ngaân haøng, gaây toån thaát cho ngaân haøng cung caáp
tín duïng. Töø ruûi ro vôõ nôï coù theå daãn tôùi rui ro phaù
saûn doanh nghieäp.
Treân cô sôû soá lieäu töø baùo caùo taøi chính cuûa caùc
doanh nghieäp theùp vaø saûn phaåm lieân quan tôùi theùp
trong ba kyø gaàn ñaây, taùc giaû ñaõ toång hôïp caùc soá
lieäu lieân quan ñeán chæ soá Z, tính toaùn ñöa ra keát
quaû theo Baûng 1.

Baûng 1. chæ soá Z caùc doanh nghieäp theùp

Maõ chöùng Chæ soá Z

STT Teân Doanh nghieäp
khoaùn Kyø 1 Kyø 2 Kyø 3

1 BVG Cty CP Theùp Baéc Vieät 1.05 0.91 1.19

2 DNS Cty CP Theùp Ñaø Naüng 1.76 2.11 3.10

3 DNY Cty CP Theùp DANA-YÙ 0.85 1.17 1.20

4 DPS Cty CP Ñaàu tö phaùt trieån Soùc Sôn 5.16 3.75 3.41

5 DTL Cty CP Ñaïi Thieân Loäc 1.06 1.33 1.81

6 HLA Cty CP Höõu Lieân AÙ Chaâu (1.38) (1.85) (2.70)

7 HMC Cty CP Kim khí thaønh phoá Hoà Chí Minh 2.93 3.53 3.47

8 HPG Cty CP Taäp ñoaøn Hoaø Phaùt 2.59 3.11 2.95

9 HSG Cty CP Taäp ñoaøn Hoa Sen 2.48 2.83 2.98

10 ITQ Cy CP Taäp ñoaøn Thieân Quang 2.25 2.44 2.33

11 KKC Cty CP Saûn xuaát vaø kinh doanh kim khí 3.39 3.76 4.11

12 KMT Cty Cp Kim khí mieàn Trung 3.52 3.89 3.06

13 KTL Cty CP Kim khí Thaêng Long 3.96 4.01 4.09

14 KVC Cty CP Saûn xuaát xuaát nhaäp khaåu Inox Kim Vó 2.83 2.65 5.59

15 NKG Cty CP Theùp Nam Kim 2.43 3.28 2.79

16 POM Cty CP Theùp Pomina 1.55 1.88 1.90

17 SHA Cty CP Sôn Haø Saøi Goøn 2.23 2.41 2.69

Soá 25 - Thaùng 10/2020 63

taïp chí coâng thöông

Maõ chöùng Chæ soá Z

STT Teân Doanh nghieäp
khoaùn Kyø 1 Kyø 2 Kyø 3

18 SHI Cty CP Quoác teá Sôn Haø 2.20 1.80 2.14

19 SMC Cty CP Ñaàu tö thöông maïi xuaát nhaäp khaåu SMC 2.69 3.07 2.48

20 SSM Cty CP Cheá taïo keât caáu theùp VNECO 1.69 1.67 3.18

21 TDS Cty CP Theùp Thuû Ñöùc 3.97 7.16 5.08

22 TIS Cty CP Gang theùp Thaùi Nguyeân 1.09 2.01 0.95

23 TKU Cty CP Coâng nghieäp Tung Kuang 2.32 3.26 2.22

24 TLH Cty CP Taäp ñoaøn theùp tieán leân 3.50 2.75 2.65

25 TNA Cty CP Thöông maïi xuaát nhaäp khaåu Thieân Nam 3.86 2.90 3.08

26 TNB Cty CP Theùp Nhaø Beø 7.65 4.30 5.39

27 VCA Cty CP Theùp VICASA-VNSTEEL 6.95 6.64 7.23

28 VES Cty CP Ñaàu tö vaø Xaây döïng ñieän Meeca Vneco (0.05) 0.07 (0.50)

29 VGS Cty CP OÁng theùp Vieät Ñöùc VG PIPE 3.81 4.57 3.61

30 VIS Cty CP Theùp Vieät - YÙ 2.32 1.79 2.34

Nguoàn: Baùo caùo taøi chính caùc doanh nghieäp - taùc giaû tính toaùn

Baûng 1 cho thaáy trong kyø 1: coù 10 doanh Bieåu dieãn chæ soá Z theo nhoùm vuøng caûnh baùo,
nghieäp naèm trong vuøng an toaøn, 11 doanh nghieäp ta coù bieåu ñoà sau: (Bieåu ñoà 1)
trong vuøng caûnh baùo vaø 9 doanh nghieäp trong Nhö vaäy, theo thôøi gian, soá doanh nghieäp theùp
vuøng nguy cô vôõ nôï cao; Trong kyø 2: coù 13 doanh trong vuøng caûnh baùo ñaõ giaûm daàn, ngöôïc laïi soá
nghieäp an toaøn, 10 doanh nghieäp trong vuøng caûnh doanh nghieäp theùp troøng vuøng an toaøn taêng. Tuy
baùo, 7 doanh nghieäp trong vuøng nguy cô vôõ nôï nhieân, nhoùm doanh nghieäp theùp trong vuøng caûnh
cao; Ñeán kyø 3: soá doanh nghieäp an toaøn laø 14, soá baùo vaãn coøn nhieàu. Qua ñaây, caùc doanh nghieäp
doanh nghieäp trong vuøng an toaøn laø 11, coøn 5 theùp coù theå duy trì, caûi thieän tình hình taøi chính ñeå
doanh nghieäp coù nguy cô vôõ nôï cao. Trong ñoù, coù naâng cao chæ soá Z.
2 doanh nghieäp coù chæ soá Z aâm laø HLA vaø VES, Bieåu dieãn söï bieán ñoäng chæ soá Z cuûa caùc doanh
ñieàu naøy khi xem xeùt baùo caùo taøi chính thaáy raèng nghieäp nghieäp ngaønh Theùp qua caùc kyø gaàn ñaây
doanh nghieäp coá yù ñeå voán chuû sôû höõu aâm, nôï coå baèng bieåu ñoà, chuùng ta theo doõi Bieåu ñoà 2.
ñoâng chöa traû quaù cao. (Baûng 2) 4. Keát luaän vaø khuyeán nghò
Vôùi keát quaû ñaït ñöôïc töø moâ hình Z cuûa Edward
Baûng 2. caûnh baùo theo vuøng
I.Altman aùp duïng vôùi caùc doanh nghieäp theùp ñang
doanh nghieäp ngaønh Theùp nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam
Kyø 1 Kyø 2 Kyø 3 trong 3 kyø gaàn ñaây, chuùng ta coù theå ñöa ra moät
Vuøng an toaøn 10 13 14 soá keát luaän sau:
Soá doanh nghieäp theùp naèm trong vuøng an toaøn
Vuøng caûnh baùo 11 10 11
chieám tyû leä thaáp 41%, tyû leä doanh nghieäp ngaønh
Vuøng nguy cô cao 9 7 5 Theùp naèm trong vuøng caûnh baùo cao trung bình laø

64 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Bieåu ñoà 1: Caûnh baùo theo vuøng doanh nghieäp ngaønh Theùp
Bieåu ñoà 2: Chæ soá Z caùc doanh nghieäp ngaønh Theùp
36% vaø tyû leä nhoùm doanh nghieäp ngaønh Theùp
naèm trong vuøng nguy hieåm cao trung bình laø 23%
nhö BVG, DNY, KTL,TDS, VES, POM. Nhö vaäy,
caùc doanh nghieäp naøy caàn heát söùc tích cöïc caûi
thieän tình hình taøi chính cuûa mình ñeå naâng cao
möùc an toaøn theo chæ soá Z. Veà phía caùc ngaân haøng
thöông maïi, cuõng coù theå thoâng qua baûng ñaùnh giaù
treân ñeå xem xeùt tình hình caáp tín duïng cho caùc
doanh nghieäp naøy.
kinh teá
Moät soá phöông aùn maø caùc doanh nghieäp ngaønh
Theùp coù theå aùp duïng ñeå naâng cao chæ soá Z thoâng
qua taêng caùc tyû soá thaønh phaàn cuûa Z.
- Phöông aùn 1: Quaûn lyù vaø söû duïng hieäu quaû
taûi saûn cuûa doanh nghieäp: Trong thaønh phaàn tính
toaùn hình thaønh chæ soá Z thì toång taøi saûn ñöôïc
nhaéc ñeán nhieàu laàn vaø laø thaønh phaàn maãu soá trong
caùc tyû soá thaønh phaàn X1, X2, X3. Do ñoù, vieäc
taêng chæ soá Z baèng vieäc giaûm toång taøi saûn laø ñieàu
Soá 25 - Thaùng 10/2020 65
taïp chí coâng thöông

caàn thieát. Nhö vaäy, doanh nghieäp ngaønh Theùp coù
theå naâng chæ soá Z baèng vieäc quaûn lyù vaø söû duïng
hieäu quaû taøi saûn cuûa mình. Vieäc phaân loaïi vaø
ñaùnh giaù taøi saûn söû duïng khoâng hieäu quaû laø caàn
thieát, doanh nghieäp coù theå thanh lyù caùc taøi saûn
khoâng söû duïng hieäu quaû, löïa choïn coâng ngheä phuø
hôïp. Nhö theá, toång taøi saûn coù theå giaûm, chi phí
khaáu hao cuõng giaûm, lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp
seõ taêng.
- Phöông aùn 2: Naâng cao hieäu quaû saûn xuaát
kinh doanh: Do tính caïnh tranh ngaøy caøng khoác
lieät hôn, aûnh höôûng cuûa thò tröôøng, chính saùch seõ
laøm aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh cuûa caùc
doanh nghieäp ngaønh theùp. Vì vaäy, vieäc kinh
doanh hieäu quaû, taêng thò phaàn, taêng doanh thu
keát hôïp giaûm chi phí ñeå taêng lôïi nhuaän giuùp laøm
taêng chæ soá thaønh phaàn X2, X3. Ngoaøi ra, doanh
thu taêng coøn laøm taêng voán löu ñoäng daãn tôùi X1
taêng töø ñoù laøm cho chæ soá Z taêng, giaûm khaû naêng
vôõ nôï.
Giaûi phaùp ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi:
- Phöông aùn 1: Keá t hôïp chaá m ñieåm tín duï n g
vôùi keát quaû tính toaùn chæ soá Z ñeå ñöa ra caùc haïn
möù c phuø hôï p vôù i töø n g doanh nghieä p ngaø n h
ngaønh Theù p. Vôù i caùc doanh nghieäp naè m trong
vuøng an toaøn coù theå tieáp tuïc cho vay hoaëc taêng
haï n möù c cho vay, vôù i caù c doanh nghieä p naè m
trong vuøng caû nh baù o thì haïn cheá cho vay, hoaë c
thu heï p haï n möù c cho vay, coø n vôù i caù c
doanh nghieä p naè m trong vuø n g nguy hieå m thì
döø n g cho vay, thu heï p haï n möù c , tìm caù c h thu
hoài voá n daàn.
- Beâ n caï n h ñoù , caù c ngaâ n haø n g thöông maï i
cuõng caàn xem xeùt kyø ñeán ñaëc thuø cuûa ngaønh,
caùc doanh nghieäp ngaønh Theùp haàu heát ñeàu coù
taøi saûn coá ñònh lôùn, haøng toàn kho nhieàu, laïi chòu
söï taùc ñoäng maïnh cuûa thò tröôøng neân ruûi ro kinh
doanh cao. Do ñoù, caàn aùp duïng chính saùch tín
duïng phuø hôïp. Ñaùnh giaù quaù trình phaùt trieån, uy
tín vaø cam keát cuûa doanh nghieäp, cuûa ban laõnh
ñaïo doanh nghieäp ñeå coù ñaùnh giaù chính xaùc, hoã
trôï doanh nghieäp n

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Nguyeãn Thaønh Cöôøng, Phaïm Theá Anh (2010), Ñaùnh giaù ruûi ro phaù saûn cuûa caùc doanh nghieäp cheá bieán thuûy
saûn ñang nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam, Taïp chí Khoa hoïc Coâng ngheä Thuûy saûn, Tröôøng Ñaïi
hoïc Nha Trang, 2, 27-33.
2. Leâ Cao Hoaøng Anh, Nguyeãn Thu Haèng (2012), Kieåm ñònh moâ hình chæ soá Z cuûa Altman trong döï baùo thaát baïi
doanh nghieäp taïi Vieät Nam, Taïp chí Coâng ngheä Ngaân haøng, 74, 3-9.
3. Edward I.Altman. (1997). The Z-Score Bankruptcy: Past, Present, and Future, New York: Wiley.
4. Altman, Edward.I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy.
Journal of Finance, 23, 589-609.

ngaøy nhaän baøi: 6/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 16/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 26/9/2020

66 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

Thoâng tin taùc giaû:

pHAïM quOác HuAân
Tröôøng Ñaïi hoïc Ñieän löïc

deTerMining THe insOLvency gAp

Of LisTed sTeeL firMs in vieTnAM

l PhaM Quoc huan

Electric Power University

AbsTrAcT:
The Altman’s Z-Score model is applied in this paper to determine the insolvency gap of
listed steel firms in Vietnam. Based on this paper’s results, some recommendations are
proposed to minimize the bankruptcy risks that steel firms face. In addition, this paper’s
findings are expected to help commercial banks to improve their credit risk management
efficiency related to steel firms.
Keywords: Altman’s Z-Score model, insolvency gap, steel firms, stock market.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 67

taïp chí coâng thöông

ÑAÙnH giAÙ THöïc TrAïng cHínH sAÙcH

THu HuÙT ÑAàu Tö cuûA TænH HAø nAM
- ngHieân cöÙu quA Ñieàu TrA xAõ HOäi HOïc

l Mai Thaønh chung

TOÙM TAÉT:
Ñaùnh giaù thöïc traïng hieäu quaû chính saùch thu huùt ñaàu tö laø moät vieäc laøm caàn thieát ñoái vôùi
caùc nhaø quaûn lyù cuûa moät ñòa phöông. Thoâng qua vieäc ñaùnh giaù chính saùch thu huùt ñaàu tö seõ giuùp
cho laõnh ñaïo ñòa phöông coù caùi nhìn toaøn dieän hôn vaø coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng quyeát saùch phuø
hôïp nhaèm thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá cuûa chính ñòa phöông mình. Baøi vieát ñöôïc thöïc hieän
döïa treân nhöõng nghieân cöùu ñaùnh giaù töø nhöõng soá lieäu thu thaäp ñöôïc thoâng qua ñieàu tra xaõ hoäi
hoïc ñöôïc taùc giaû thöïc hieän trong thôøi gian vöøa qua taïi tænh Haø Nam. Vôùi nhöõng soá lieäu khaûo
saùt naøy coù theå phaàn naøo khaùi quaùt ñöôïc hieäu quaû cuûa caùc chính saùch thu huùt ñaàu tö taïi tænh Haø
Nam, ñaây cuõng laø moät phaàn trong nghieân cöùu maø taùc giaû ñang thöïc hieän thôøi gian vöøa qua.
Töø khoùa: Chính saùch thu huùt ñaàu tö, tænh Haø Nam.

1. Thöïc traïng chính saùch thu huùt ñaàu tö cuûa
tænh Haø nam
1.1. Ñoái vôùi chính saùch xuùc tieán ñaàu tö
Caùc nhaø ñaàu tö ñoàng yù vôùi phaùt bieåu raèng “Caùc
chöông trình xuùc tieán ñaàu tö ñaõ toå chöùc mang laïi
giaù trò cho nhaø ñaàu tö” vôùi 4,2 ñieåm, laø tieâu chí
ñöôïc ñaùnh giaù cao nhaát trong caùc tieâu chí thuoäc
nhoùm chính saùch xuùc tieán ñaàu tö cuûa tænh Haø Nam.
Tieáp ngay sau ñoù laø söï ñaùnh giaù cao veà “Moái lieân
heä thöôøng xuyeân, chaët cheõ, thoâng tin quan troïng
veà ñaàu tö ñöôïc cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi” töø caùc cô
quan quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa tænh Haø Nam, vôùi ñieåm
ñaùnh giaù laø 4,21. Tieâu chí nhaän ñöôïc keát quaû ñaùnh
giaù thaáp nhaát laø tieâu chí veà “Ñònh höôùng xuùc tieán
ñaàu tö töøng thôøi kyø vaø haøng naêm ñöôïc coâng boá roõ
raøng cho nhaø ñaàu tö” vôùi 3,35 ñieåm treân thang 5,
töông ñöông vôùi möùc yù nghóa Trung bình/Bình
thöôøng. Hai tieâu chí cuõng coù ñieåm ñaùnh giaù khoâng
cao laø tieâu chí “Danh muïc döï aùn thu huùt ñaàu tö theo
töøng thôøi kyø vaø haøng naêm ñöôïc truyeàn thoâng roõ
raøng ñeán nhaø ñaàu tö” vaø tieâu chí “Toå chöùc boä maùy
xuùc tieán ñaàu tö cuûa tænh Haø Nam laø hôïp lyù, taïo ñieàu
kieän cho caùc nhaø ñaàu tö”, ñeàu ñaït 3,4 ñieåm (Baûng
1 vaø Hình 1).
Khi tìm hieåu theâm veà caùc tieâu chí khoâng ñöôïc
ñaùnh giaù cao, taùc giaû nhaän thaáy moät soá vaán ñeà coù
lieân quan nhö sau:
- Ñoái vôùi vieäc coâng boá roõ raøng cho nhaø ñaàu tö
ñònh höôùng xuùc tieán ñaàu tö vaø danh muïc döï aùn thu
ñaàu tö töøng thôøi kyø, hieän taïi treân coång thoâng tin
ñieän töû tænh Haø Nam coù muïc “Chính saùch öu ñaõi, cô
hoäi ñaàu tö, caùc döï aùn môøi goïi voán ñaàu tö”, tuy vaäy
thoâng tin khaù cuõ. Caùc thoâng tin veà caùc döï aùn coù nhu
caàu thu huùt voán ñaàu tö, danh muïc lónh vöïc öu ñaõi
ñaàu tö, caùc döï aùn thu huùt ñaàu tö giai ñoaïn,… ñeàu ñaõ
cuõ, ñöôïc caäp nhaät laàn cuoái cuøng vaøo nhöõng naêm
2014 vaø 2015.
Ngoaøi thoâng tin treân trang web, coù theå tìm thaáy
danh muïc caùc döï aùn thu huùt ñaàu tö theo giai ñoaïn
vaø danh muïc caùc döï aùn ñang ñaøm phaùn, xuùc tieán

68 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

Baûng 1. keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính saùch xuùc tieán ñaàu tö
Maõ Ñieåm Nhoùm Ñieåm trung
Caùc tieâu chí
bieán ñaùnh giaù chính saùch bình ñaùnh giaù
[1. Ñònh höôùng xuùc tieán ñaàu tö töøng thôøi kyø vaø haøng naêm
XTÑT1 3.35
ñöôïc coâng boá roõ raøng cho nhaø ñaàu tö]
[2. Danh muïc döï aùn thu huùt ñaàu tö theo töøng thôøi kyø vaø haøng
XTÑT2 3.40
naêm ñöôïc truyeàn thoâng roõ raøng ñeán nhaø ñaàu tö]
[3. Giöõa cô quan xuùc tieán ñaàu tö vôùi nhaø ñaàu tö coù moái lieân
Xuùc tieán
heä thöôøng xuyeân, chaët cheõ, thoâng tin quan troïng veà ñaàu tö XTÑT3 4.18 3.71
ñaàu tö
ñöôïc cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi]
[4. Toå chöùc boä maùy xuùc tieán ñaàu tö cuûa tænh Haø Nam laø hôïp
XTÑT4 3.40
lyù, taïo ñieàu kieän cho caùc nhaø ñaàu tö]
[5. Caùc chöông trình xuùc tieán ñaàu tö ñaõ toå chöùc mang laïi giaù
XTÑT5 4.20
trò cho nhaø ñaàu tö]

Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22

Hình 1: Keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính saùch
xuùc tieán ñaàu tö
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22
ñaàu tö vaøo tænh Haø Nam trong phuï luïc cuûa keá hoaïch
xuùc tieán ñaàu tö haøng naêm cuûa tænh. Danh muïc caùc
döï aùn thu huùt ñaàu tö theo giai ñoaïn vôùi caùc thoâng
tin veà ngaønh, lónh vöïc thu huùt ñaàu tö vaø ñòa ñieåm
thu huùt ñaàu tö (thöôøng laø caùc khu coâng nghieäp).
Danh muïc caùc döï aùn ñang ñaøm phaùn, xuùc tieán ñaàu
tö goàm caùc thoâng tin: teân döï aùn, ñòa ñieåm, quy moâ
ñaàu tö vaø giaù trò ñaàu tö. Veà hình thöùc, keá hoaïch xuùc
tieán ñaàu tö do UBND tænh ñöôïc ban haønh vaø chöa
tìm thaáy treân coång thoâng tin ñieän töû neân coù theå caùc
nhaø ñaàu tö chöa thöïc söï thuaän tieán khi muoán tieáp
caän thoâng tin naøy.
- Veà toå chöùc boä maùy xuùc tieán ñaàu tö cuûa tænh
Haø Nam, hieän taïi caùc hoaït ñoäng quaûn lyù ñaàu tö
do UBND tænh chæ ñaïo, Sôû KH&ÑT, vaø Ban
Quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp tænh
Haø Nam thöïc hieän. Trung taâm xuùc
tieán ñaàu tö thuoäc Sôû KH&ÑT laø ñôn
vò trieån khai caùc dòch vuï tö vaán, hoã
trôï cho caùc nhaø ñaàu tö goàm: Dòch vuï
tö vaán veà ñaáu thaàu; Dòch vuï tö vaán
cho nhaø ñaàu tö (laäp hoà sô, löïa choïn
ñòa ñieåm, thuû tuïc ñaàu tö,…); Tö vaán
ñaàu tö xaây döïng coâng trình; Toå chöùc
ñaøo taïo, lieân keát ñaøo taïo; Cung caáp
thoâng tin hoã trôï doanh nghieäp vaø caùc
nhaø ñaàu tö.
1.2. Ñoái vôùi chính saùch öu ñaõi
ñaàu tö
Tieâu chí ñöôïc ñaùnh giaù cao nhaát
trong caùc tieâu chí thuoäc nhoùm chính
saùch öu ñaõi ñaàu tö laø veà söï phuø hôïp trong vieäc
xaùc ñònh ñoái töôïng öu ñaõi ñaàu tö theo ngaønh ngheà.
Vôùi caâu phaùt bieåu “Ñoái töôïng öu ñaõi ñaàu tö theo
ngaønh ngheà ñöôïc tænh Haø Nam aùp duïng laø hôïp
lyù”, caùc nhaø ñaàu tö ñoàng yù ôû möùc 4,3 ñieåm treân
thang ño 5 ñieåm, töông öùng vôùi möùc yù nghóa laø
Raát ñoàng yù / Raát haøi loøng. Tieáp ngay sau ñoù laø söï
ñaùnh giaù cao ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh ñoái töôïng öu
ñaõi ñaàu tö theo lónh vöïc. Vôùi phaùt bieåu “Ñoái
töôïng öu ñaõi ñaàu tö theo lónh vöïc (coâng ngheä cao,
noâng nghieäp, söû duïng nhieàu lao ñoäng,…) ñöôïc
tænh Haø Nam aùp duïng laø hôïp lyù”, ñieåm ñaùnh giaù
laø 4,05. Tieâu chí nhaän ñöôïc keát quaû ñaùnh giaù thaáp
nhaát laø tieâu chí veà vieäc aùp duïng caùc hình thöùc öu
ñaõi ñaàu tö môùi, chæ vôùi 3,8 ñieåm, töông ñöông vôùi

Soá 25 - Thaùng 10/2020 69

taïp chí coâng thöông

Baûng 2. keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính öu ñaõi ñaàu tö
Maõ Ñieåm Nhoùm Ñieåm trung
Caùc tieâu chí
bieán ñaùnh giaù chính saùch bình ñaùnh giaù
[6. Tænh Haø Nam coù nhieàu hình thöùc öu ñaõi môùi vaø höõu ích] UDÑT1 3.80
[7. Tænh Haø Nam coù nhieàu chính saùch giaûm thueá cho nhaø ñaàu tö] UDÑT2 3.91
[8. Ñoái töôïng öu ñaõi ñaàu tö theo lónh vöïc (coâng ngheä cao, noâng
Öu ñaõI
nghieäp, söû duïng nhieàu lao ñoäng…) ñöôïc tænh Haø Nam aùp duïng laø UDÑT3 4.05 3.97
ñaàu tö
hôïp lyù]
[9. Ñoái töôïng öu ñaõi ñaàu tö theo ngaønh ngheà ñöôïc tænh Haø Nam
UDÑT4 4.13
aùp duïng laø hôïp lyù]

Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22

Hình 2: Keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính saùch
öu ñaõi ñaàu tö
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22
möùc yù nghóa Trung bình/Bình thöôøng. Tieâu chí veà
caùc chính saùch giaûm thueá cho nhaø ñaàu tö ñaït 3,91
ñieåm, töông ñöông yù nghóa Trung bình/Bình
thöôøng. (Baûng 2, Hình 2)
Hieän tænh Haø Nam aùp duïng öu ñaõi tieàn thueâ ñaát
vaø öu ñaõi tieàn thueâ haï taàng, so vôùi caùc tænh khaùc ñaõ
ban haønh haøng loaït chính saùch öu ñaõi (nhö: Khaáu
tröø tieàn boài thöôøng, giaûi phoùng maët baèng, tieàn nhaän
chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát vaøo tieàn thueâ
ñaát; Öu ñaõi veà tieàn thueâ ñaát, thueâ maët nöôùc, tieàn söû
duïng ñaát; Veà giao ñaát, cho thueâ ñaát töø quyõ ñaát coâng
cuûa tænh khoâng thoâng qua ñaáu giaù quyeàn söû duïng
ñaát,…) thì caùc nhaän xeùt veà vieäc Haø Nam chöa coù
nhieàu hình thöùc öu ñaõi môùi laø coù cô sôû.
1.3. Ñoái vôùi chính saùch hoã trôï ñaàu tö
Nhoùm chính saùch hoã trôï ñöôïc ñaàu tö thuoäc
nhoùm chính saùch ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö ghi nhaän vaø
ñaùnh giaù cao so vôùi nhoùm chính saùch xuùc tieán ñaàu
tö vaø chính saùch hoã trôï ñaàu tö. Tieâu chí ñaùnh giaù veà
chính saùch hoã trôï phaùt trieån haï taàng coâng ngheä
thoâng tin vaø chính saùch hoã trôï tín
duïng laø hai tieâu chí coù keát quaû ñaùnh
giaù cao vôùi soá ñieåm ñaït laàn löôït laø:
4,3 - 4,25 ñieåm treân thang 5, ñeàu
töông ñöông vôùi möùc yù nghóa raèng caùc
nhaø ñaàu tö Raát ñoàng yù / Raát haøi loøng
vôùi caùc chính saùch naøy. Ñöôïc ñaùnh
giaù ôû möùc khaù laø chính saùch hoã trôï
tieáp caän maët baèng vaø chính saùch hoã
trôï phaùt trieån keát caáu haï taàng cuûa tænh
Haø Nam, ñeàu ñaït möùc 4,13 ñieåm.
Ñaùng chuù yù trong nhoùm chính saùch
naøy, tieâu chí veà chính saùch hoã trôï ñaøo
taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa tænh
Haø Nam khoâng ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö
ñaùnh giaù cao, chæ ñaït möùc 3.4 ñieåm
treân thang ñieåm 5, töông ñöông vôùi möùc yù nghóa
Trung bình/Bình thöôøng.
Qua tìm hieàu, maët duø tænh Haø Nam ñaõ trieån
khai moät soá chính saùch hoã trôï ñaøo taïo vaø cung caáp
nguoàn nhaân löïc coù tay ngheà cho caùc doanh nghieäp
ñaàu tö treân ñòa baøn tænh, nhö: Hoã trôï tröïc tieáp cho
caùc cô sôû ñaøo taïo ngheà vaø theo ñeà aùn ñaøo taïo
ngheà; Hoã trôï doanh nghieäp ñaøo taïo ngheà cho lao
ñoäng vôùi möùc 1.000.000 ñoàng/lao ñoäng; Hoã trôï
mieãn phí tuyeån duïng lao ñoäng cho doanh nghieäp…
Tuy vaäy, ñeå coù theå ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc veà
caû soá löôïng vaø ñaëc bieät laø chaát löôïng theo yeâu
caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö, tænh Haø Nam caàn phaûi tìm
ra caùc giaûi phaùp höõu hieäu hôn trong thôøi gian tôùi.
(Baûng 3, Hình 3)
1.4. Ñoái vôùi chính saùch thu huùt voán ñaàu tö
Trong 3 nhoùm chính saùch xuùc tieán, öu ñaõi vaø
hoã trôï ñaàu tö thì nhoùm chính saùch hoã trôï ñaàu tö coù
ñieåm ñaùnh giaù cao nhaát, laø 4,25 ñieåm töông ñöông
vôùi möùc yù nghóa caùc nhaø ñaàu tö Raát ñoàng yù/Raát

70 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

Baûng 3. keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính saùch hoã trôï ñaàu tö
Maõ Ñieåm Nhoùm Ñieåm trung
Caùc tieâu chí
bieán ñaùnh giaù chính saùch bình ñaùnh giaù
[10. Chính saùch hoã trôï phaùt trieån keát caáu haï taàng cuûa tænh Haø Nam
HTÑT1 4.13
laø toát]
[11. Chính saùch hoã trôï ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa tænh
HTÑT2 3.40
Haø Nam laø toát]
[12. Chính saùch hoã trôï tín duïng cuûa tænh Haø Nam laø toát] HTÑT3 4.25
[13. Chính saùch hoã trôï tieáp caän maët baèng cuûa tænh Haø Nam laø toát] HTÑT4 4.13 Hoã trôï
4.01
[14. Chính saùch hoã trôï khoa hoïc coâng ngheä vaø chuyeån giao coâng ñaàu tö
HTÑT5 3.93
ngheä cuûa tænh Haø Nam laø toát]
[15. Chính saùch hoã trôï phaùt trieån haï taàng coâng ngheä thoâng tin cuûa
HTÑT6 4.30
tænh Haø Nam laø toát]
[16. Chính saùch hoã trôï nghieân cöùu phaùt trieån cuûa tænh Haø Nam
HTÑT7 3.93
laø toát]

Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22

Hình 3: Keát quaû ñaùnh giaù ñoái vôùi chính saùch
hoã trôï ñaàu tö
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22
haøi loøng vôùi caùc chính saùch naøy. Tieáp sau ñoù, caùc
nhaø ñaàu tö Ñoàng yù/Haøi loøng vôùi nhoùm chính saùch
öu ñaõi ñaàu tö vaø nhoùm chính saùch xuùc tieán ñaàu tö
vôùi giaù trò laàn löôït laø 4,13 vaø 3,93 ñieåm. Cuoái
cuøng, söï haøi loøng cuûa nhaø ñaàu tö coù theå ñöôïc
khaúng ñònh thoâng qua quyeát ñònh öu tieân löïa choïn
Haø Nam laø ñieåm ñaàu tö trong caùc döï aùn ñaàu tö keá
tieáp. Vôùi caâu phaùt bieåu “Chuùng toâi (nhaø ñaàu tö)
öu tieân löïa choïn ñaàu tö vaøo tænh Haø Nam so vôùi
caùc ñòa phöông khaùc”, ñieåm ñaùnh giaù nhaän ñöôïc
töø caùc nhaø ñaàu tö laø 4,2 ñieåm, töông ñöông vôùi
möùc yù nghóa laø hoï Ñoàng yù/Haøi loøng vôùi caâu phaùt
bieåu naøy. (Baûng 4, Hình 4)
2. Ñaùnh giaù chung veà chính saùch
thu huùt voán ñaàu tö vaøo tænh Haø nam
trong thôøi gian qua
2.1. Nhöõng thaønh coâng
Coù theå khaúng ñònh raèng, chính
saùch thu huùt voán ñaàu tö vaøo tænh Haø
Nam trong thôøi gian qua ñaõ goùp phaàn
quan troïng mang laïi keát quaû vaø hieäu
quaû thu huùt voán ñaàu tö phaùt trieån kinh
teá - xaõ hoäi cuûa tænh. Moät soá thaønh
coâng noåi baät trong chính saùch naøy coù
theå keå ñeán laø:
Thöù nhaát, ñònh höôùng chieán löôïc
thu huùt voán ñaàu tö trong giai ñoaïn
2011 - 2020 ñöôïc xaùc laäp vaø trieån
khai raát ñoàng boä mang laïi hieäu quaû
cao. Tieáp caän veà saûn phaåm - thò tröôøng theo quan
ñieåm marketing ñöôïc theå hieän khaù roõ neùt, töø vieäc
xaùc ñònh loaïi ñoái taùc ñaàu tö (phaân khuùc khaùch haøng
naøo) vaø lónh vöïc, ngaønh ngheà thu huùt ñaàu tö (saûn
phaåm naøo) laø raát roõ raøng. Ñieàu naøy taïo thuaän lôïi
cho boä maùy vaän haønh hoaït ñoäng coù höôùng ñích vaø
coäng höôûng söùc maïnh.
Thöù hai, chính saùch thu huùt voán ñaàu tö vaøo tænh
ñaõ ñöôïc xaùc laäp döïa treân lôïi theá caïnh tranh cuûa ñòa
phöông vaø ñöôïc trieån khai ñuùng thôøi ñieåm. Haø
Nam laø moät tænh ñaõ coù saün vaø ñoàng thôøi cuõng xaây
döïng ñöôïc lôïi theá caïnh tranh ñòa phöông, thoâng qua
caùc yeáu toá nhö: caùc ñieàu kieän ñaàu vaøo veà taøi

Soá 25 - Thaùng 10/2020 71

taïp chí coâng thöông

Baûng 4. Söï haøi loøng cuûa caùc nhaø ñaàu tö

Maõ Ñieåm Nhoùm Ñieåm trung
Caùc tieâu chí
bieán ñaùnh giaù chính saùch bình ñaùnh giaù
[17. Chuùng toâi (nhaø ñaàu tö) haøi loøng vôùi chính saùch xuùc tieán ñaàu
SHL1 3.93
tö cuûa tænh Haø Nam]
[18. Chuùng toâi (nhaø ñaàu tö) haøi loøng vôùi chính saùch öu ñaõi ñaàu tö Söï haøi
SHL2 4.13
cuûa tænh Haø Nam] loøng cuûa
4.13
[19. Chuùng toâi (nhaø ñaàu tö) haøi loøng vôùi chính saùch hoã trôï ñaàu tö nhaø ñaàu
SHL3 4.25 tö
cuûa tænh Haø Nam]
[20. Chuùng toâi (nhaø ñaàu tö) öu tieân löïa choïn ñaàu tö vaøo tænh Haø
SHL4 4.20
Nam so vôùi caùc ñòa phöông khaùc]

Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22

Hình 4: Söï haøi loøng cuûa nhaø ñaàu tö ñoái vôùi caùc
chính saùch thu huùt voán ñaàu tö
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thoâng qua SPSS22
nguyeân thieân nhieân, con ngöôøi vaø cô sôû haï taàng,
caùc ngaønh coâng nghieäp hoã trôï vaø coù lieân quan,
cuøng vôùi moâi tröôøng chính saùch giuùp phaùt huy lôïi
theá caïnh tranh cuûa Haø Nam trong thu huùt voán ñaàu
tö so vôùi caùc ñòa phöông khaùc.
Thöù ba, theo tieáp caän voøng ñôøi saûn phaåm,
nhöõng nhaø hoaïch ñònh chính saùch thu huùt voán ñaàu
tö vaøo tænh Haø Nam ñaõ theå hieän hieåu bieát veà voøng
ñôøi saûn phaåm (caùc ngaønh saûn xuaát), ñeå coù caùc
chính saùch thu huùt ñaàu tö ñoùn ñaàu xu höôùng dòch
chuyeån saûn xuaát giöõa caùc quoác gia phaùt trieån hôn,
ñoàng thôøi traùnh ñöôïc vieäc thu huùt voán ñaàu tö vaøo
caùc ngaønh saûn xuaát ñaõ baõo hoøa.
2.2. Nhöõng haïn cheá
Beân caïnh nhöõng thaønh coâng ñaùng ghi nhaän
neâu treân ñaây, caùc chính saùch thu huùt voán ñaàu tö
vaøo tænh Haø Nam coøn boäc loä moät soá haïn cheá caàn
khaéc phuïc trong thôøi gian tôùi nhö sau:
Thöù nhaát, caëp saûn phaåm - thò
tröôøng trong thu huùt voán ñaàu tö maø
Haø Nam giôùi thieäu vaø theo ñoù thu
huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö boû voán vaøo
tænh coøn ñôn ñieäu. Saûn phaåm chuû
yeáu taäp trung vaøo caùc lónh vöïc coâng
nghieäp maø chöa coù caùc saûn phaåm laø
dòch vuï hoaëc noâng nghieäp coâng
ngheä cao. Thò tröôøng caùc nhaø ñaàu tö
chuû yeáu ñeán töø Nhaät Baûn, Haøn
Quoác vaø Ñaøi Loan voán laø nhöõng
khaùch haøng truyeàn thoáng, laâu ñôøi vaø
coù möùc ñoä taäp trung cao veà khu vöïc
ñòa lyù (cuøng chaâu AÙ) cuõng nhö taäp
trung cao veà ngaønh ngheà. Ñieàu naøy
coù theå gaây ra ruûi ro neáu ñieàu kieän cuûa caùc nhaø
ñaàu tö ôû caùc nöôùc sôû taïi coù bieán ñoäng, ñaëc bieät laø
bieán ñoäng veà chính trò, aûnh höôûng cuûa dòch beänh
vaø bieán ñoäng veà xu höôùng chuyeån dòch saûn xuaát.
Keát quaû laø taïi thôøi ñieåm naøy, tyû leä laáp ñaày caùc
khu coâng nghieäp taïi Haø Nam ñaït möùc raát cao, ñoøi
hoûi phaûi coù nhöõng chieán löôïc saûn phaåm - thò
tröôøng môùi cho giai ñoaïn môùi.
Thöù hai, chính saùch xuùc tieán ñaàu tö vaøo tænh
coøn nhieàu haïn cheá caàn khaéc phuïc. Hình thöùc xuùc
tieán cô baûn thöôøng gaëp nhö phaùt haønh caùc aán
phaåm truyeàn thoâng, toå chöùc ñaàu moái lieân heä vôùi
caùc nhaø ñaàu tö, toå chöùc caùc ñoaøn coâng taùc ñi caùc
tænh hoaëc caùc quoác gia khaùc ñeå xuùc tieán ñaàu tö,
hoaëc tieáp ñoùn caùc nhaø ñaàu tö ñeán laøm vieäc taïi
tænh,… laø nhöõng hoaït ñoäng xuùc tieán ñaàu tö chính,
chöa coù nhieàu hình thöùc xuùc tieán ñaàu tö môùi vaø
haáp daãn. Beân caïnh chieán löôïc xuùc tieán ñaàu tö,

72 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

thoâng ñieäp xuùc tieán ñaàu tö cuõng bò daøn traûi, vuïn
vaët theo caùc ñoái taùc, thoâng ñieäp ñònh vò ñeå thu huùt
ñaàu tö (ñeå traû lôøi caâu hoûi vì sao phaûi ñaàu tö vaøo
tænh Haø Nam) chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ neùt. Khaû
naêng tieáp caän caùc thoâng tin veà ñaàu tö vaøo tænh ñoái
vôùi caùc nhaø ñaàu tö coøn haïn cheá, ñaëc bieät laø vieäc
öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng
trong hoaït ñoäng xuùc tieán ñaàu tö. Khaû naêng caäp
nhaät vaø thuaän tieän trong vieäc tieáp caän thoâng tin
ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö coøn bò giôùi haïn, caùc thoâng
tin ñaêng taûi treân coång thoâng tin xuùc tieán ñaàu tö
cuûa tænh taïi trang web http://invest.hanam.gov.vn/
coøn thieáu veà soá löôïng, haïn cheá veà noäi dung vaø
coøn coù nhieàu thoâng tin cuõ.
Thöù ba, chính saùch öu ñaõi ñaàu tö coøn ngheøo
naøn veà hình thöùc vaø noäi dung, ñoàng thôøi cuõng
thieáu tính linh hoaït vaø khaû naêng caù bieät hoùa öu
ñaõi cho caùc nhaø ñaàu tö khaùc nhau laø chöa cao.
Ñieàu naøy ñöôïc lieân heä trong marketing laø hieän
töôïng söû duïng “marketing ñaïi traø” (söû duïng cuøng
moät coâng thöùc marketing gioáng nhau cho taát caû
caùc nhaø ñaàu tö), seõ daãn ñeán vieäc keùm hieäu quaû.
Vieäc öu ñaõi thueá raát saâu coù theå laøm haøi loøng nhaø
ñaàu tö naøy, nhöng coù theå khoâng thöïc söï caàn so
vôùi caùc nhaø ñaàu tö khaùc. Vieäc thieáu caùc chính
saùch öu ñaõi ñaàu tö môùi vaø haáp daãn cuõng theå hieän
vieäc quan ñieåm tieáp caän veà chính saùch thu huùt ñaàu
tö cuûa tænh coøn cuõ vaø bò ñoäng.
Thöù tö, chính saùch hoã trôï ñaàu tö vaøo tænh Haø
Nam veà toång theå ñaõ ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö ñaùnh giaù
cao nhöõng vaãn coù nhöõng tieâu chí chöa ñaït nhö mong
muoán, cuï theå nhö chính saùch ñaøo taïo nguoàn nhaân
löïc chaát löôïng cao, hoaëc coøn thieáu vaéng caùc chính
saùch hoã trôï ñoái vôùi doanh nghieäp khôûi nghieäp.
Thöù naêm, söï quan taâm cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh
chính saùch vaø quaûn lyù chính saùch thu huùt voán ñaàu
tö vaøo tænh coøn chöa ñuû moïi giao dieän, ñieàu naøy
theå hieän ôû caùc noäi dung ñaùnh giaù keát quaû thu huùt
voán ñaàu tö môùi chæ taäp trung vaøo hai nhoùm ñoái
töôïng chính laø nhaø ñaàu tö vaø nhaø nöôùc, trong khi
ñoù caùc beân lôïi ích lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö
vaøo tænh bao goàm nhieàu ñoái töôïng khaùc nöõa. Vieäc
giôùi haïn söï quan taâm naøy coù theå daãn ñeán hieäu öùng
ñoùng goùp vaøo phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa tænh
Haø Nam chöa cao vaø coøn toàn taïi heä luïy lieân quan
ñeán moâi tröôøng, hay lieân quan ñeán caùc ñieàu kieän
soáng cuûa ngöôøi daân trong tænh.
Moät soá toàn taïi khaùc nhö: Chaát löôïng dòch vuï
cung caáp cho caùc nhaø ñaàu tö, ñaëc bieät laø caùc nhaø
ñaàu tö trong khu coâng nghieäp ñoâi khi chöa ñöôïc
ñaûm baûo, coøn tình traïng maát ñieän, tuït ñieän aùp,
thieáu nöôùc saïch theo tieâu chuaån vaø ñuû aùp löïc nöôùc
theo nhu caàu cuûa caùc nhaø ñaàu tö; Heä sinh thaùi
dòch vuï cho chuyeân gia nöôùc ngoaøi coøn haïn cheá.
Vieäc chuyeån ñoåi moâ hình hoaït ñoäng cuûa Trung
taâm Xuùc tieán ñaàu tö coøn chaäm so vôùi yeâu caàu cuûa
Tænh uûy vaø cuûa UBND tænh.
Vôùi nhöõng thaønh coâng cuõng nhö haïn cheá coøn
toàn taïi, trong giai ñoaïn tôùi, tænh Haø Nam caàn coù
chính saùch phuø hôïp hôn nöõa ñeå coù theå phaùt huy
ñöôïc nhöõng thaønh coâng cuõng nhö haïn cheá, toàn taïi
nhaèm ñaåy maïnh phaùt trieån kinh teá cuûa tænh nhaø vaø
coù theå taän duïng toát hôn nöõa nhöõng lôïi theá cuûa moät
tænh cöûa ngoõ Thuû ñoâ n

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Nguyeãn Vaên Hieán (2016), Nghieân cöùu marketing thöïc haønh, NXB Taøi chính.
2. Michael E. Porter (2008), "Lôïi theá caïnh tranh quoác gia", NXB Treû.
3. Michael E. Porter (2011), "Phaùt trieån kinh teá vuøng vaø ñòa phöông", Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright,
Vieät Nam.
4. UBND tænh Haø Nam, BQL caùc khu coâng nghieäp (2020), Baùo caùo soá 103/BQL-KCN, Tình hình xaây döïng vaø phaùt
trieån caùc KCN 6 thaùng ñaàu naêm 2020 göûi Boä KH&ÑT ngaøy 29.7.2020.
5. UBND tænh Haø Nam (2020), Chöông trình xuùc tieán ñaàu tö cuûa tænh Haø Nam, caùc naêm 2015 ñeán T7.2020.
6. Sôû Keá hoach vaø Ñaàu tö Haø Nam (2020), Baùo caùo toång keát coâng taùc caùc naêm 2011 ñeán T7.2020.
7. Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö Haø Nam (2020), Baùo caùo keát quaû thu huùt ñaàu tö caùc naêm 2011 ñeán T7.2020.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 73

taïp chí coâng thöông

8. UBND tænh Haø Nam (2011), Quyeát ñònh soá 364/QÑ-UBND ngaøy 25/3/2011 v/v pheâ duyeät quy hoaïch xaây döïng
vuøng tænh Haø Nam ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán 2050.
9. William N. Dunn (2016), Public Policy Analysis, Routledge.

ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

MAi THAønH cHung
ncs. Tröôøng Ñaïi hoïc Thöông maïi

evALuATing THe effecTiveness

Of HA nAM prOvince’s invesTMenT ATTrAcTiOn
pOLicies THrOugH sOciOLOgicAL surveys

l Postgraduate student Mai Thanh chung

Thuongmai University

AbsTrAcT:
It is necessary for local authorities to evaluate the current effectiveness of their
investment attraction policies in order to promote the local economic development. This
paper is based on data sets which are collected from sociological surveys in recent years in
Ha Nam Province. The analysis of these data sets reveals a general view of the effectiveness
of Ha Nam Province’s investment attraction policies.
Keywords: Investment attraction policy, Ha Nam Province.

74 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

Hieäp ÑònH cpTpp:

cô HOäi vAø THAÙcH THöÙc ÑOái vôÙi
KinH Teá du LòcH ôû vieäT nAM Hieän nAy

l leâ Thò Thuùy

TOÙM TAÉT:
Kinh teá du lòch Vieät Nam ñang treân ñaø phaùt trieån, ngaøy caøng ñöôïc bieát ñeán nhieàu hôn treân
theá giôùi, ñöôïc döï baùo laø moät trong nhöõng troïng ñieåm phaùt trieån cuûa theá giôùi trong theá kyû 21.
Vieäc hieäp ñònh CPTPP coù hieäu löïc vaøo ngaøy 14/1/2019 ñaõ aûnh höôûng lôùn tôùi hoäi nhaäp quoác teá
vaø phaùt trieån kinh teá ôû Vieät Nam. Ñaây laø cô hoäi toát cho du lòch nöôùc ta phaùt trieån, khaúng ñònh
vò theá treân thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi, ñoàng thôøi cuõng taïo ra caùc thaùch thöùc ñoái vôùi kinh teá
du lòch Vieät Nam.
Töø khoùa: Kinh teá du lòch, hieäp ñònh CPTPP, hoäi nhaäp quoác teá, phaùt trieån kinh teá, cô hoäi,
thaùch thöùc, Vieät Nam.

1. Kinh teá du lòch vaø vai troø cuûa kinh teá
du lòch
Theo Luaät Du lòch naêm 2005 cuûa Quoác hoäi Nöôùc
Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, du lòch laø caùc
hoaït ñoäng coù lieân quan ñeán chuyeán ñi cuûa con ngöôøi
ngoaøi nôi cö truù thöôøng xuyeân cuûa mình nhaèm ñaùp
öùng nhu caàu tham quan, tìm hieåu, giaûi trí, nghæ
döôõng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Nhìn
töø goùc ñoä kinh teá, du lòch laø moät ngaønh kinh teá, dòch
vuï, coù nhieäm vuï phuïc vuï cho nhu caàu tham quan
giaûi trí nghæ ngôi, coù hoaëc khoâng keát hôïp vôùi caùc
hoaït ñoäng chöõa beänh, theå thao, nghieân cöùu khoa
hoïc vaø caùc nhu caàu khaùc. Nhö vaäy, du lòch laø moät
ngaønh kinh teá ñoäc ñaùo phöùc taïp, coù tính ñaëc thuø,
mang noäi dung vaên hoùa saâu saéc vaø tính xaõ hoäi cao.
Ngaøy nay, du lòch trôû thaønh moät nhu caàu khoâng
theå thieáu ñöôïc trong ñôøi soáng vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa
con ngöôøi. Veà maët kinh teá, du lòch laø moät trong
nhöõng ngaønh kinh teá quan troïng ñöôïc coi laø “ngaønh
coâng nghieäp khoâng khoùi” cuûa caùc quoác gia.
Kinh teá du lòch ñaõ mang laïi cho Vieät Nam cô
hoäi chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá töø moät neàn kinh teá
chuû yeáu döïa vaøo noâng nghieäp chuyeån sang moät
neàn kinh teá döïa vaøo dòch vuï. Phaùt trieån kinh teá du
lòch giuùp cho noâng thoân giaûi quyeát caùc vaán ñeà: taïo
coâng aên vieäc laøm, naâng cao daân trí, phaùt trieån keát
caáu haï taàng noâng thoân, töø ñoù, laøm thay ñoåi cô caáu
kinh teá vaø lao ñoäng trong noâng thoân theo höôùng
taêng tyû troïng dòch vuï, phaùt trieån noâng thoân vaên
minh, hieän ñaïi. ÔÛ nöôùc ta, coù ñeán treân 3/4 caùc khu
di tích vaên hoùa, lòch söû, khu du lòch sinh thaùi, nghæ
döôõng cuûa ñaát nöôùc ñeàu naèm taïi caùc vuøng noâng

Soá 25 - Thaùng 10/2020 75

taïp chí coâng thöông
thoân, mieàn nuùi vaø vuøng haûi ñaûo. Vì theá, phaùt trieån
du lòch ôû caùc vuøng mieàn noâng thoân seõ ñaùnh thöùc
nhöõng tieàm naêng treân ñeå phaùt trieån kinh teá noâng
thoân, xaây döïng noâng thoân vaø taêng theâm thu nhaäp
cho ñoâng ñaûo ngöôøi daân soáng ôû noâng thoân.
Kinh teá du lòch môû ra thò tröôøng tieâu thuï haøng
hoùa vaø thuùc ñaåy caùc ngaønh kinh teá khaùc phaùt trieån:
Caùc lôïi ích kinh teá mang laïi töø du lòch thoâng qua
vieäc tieâu duøng cuûa du khaùch ñoái vôùi caùc saûn phaåm
cuûa du lòch. Ngoaøi vieäc tieâu duøng caùc haøng hoùa
thoâng thöôøng, du khaùch coøn coù nhöõng nhu caàu tieâu
duøng ñaëc bieät: naâng cao kieán thöùc, hoïc hoûi, ngaém
caûnh, chöõa beänh, nghæ ngôi,… Beân caïnh ñoù, vieäc
phaùt trieån du lòch seõ keùo theo söï phaùt trieån cuûa caùc
ngaønh kinh teá khaùc. Khi moät khu vöïc naøo ñoù trôû
thaønh ñieåm du lòch, du khaùch ñoå veà seõ laøm cho nhu
caàu veà moïi haøng hoùa dòch vuï taêng leân.
2. Thöïc traïng cuûa kinh teá du lòch vieät
nam trong boái caûnh Hieäp ñònh cpTpp ñöôïc
thöïc hieän
2.1. Hieäp ñònh CPTPP vôùi kinh teá du lòch
Vieät Nam
Cuøng vôùi chính saùch môû cöûa hoäi nhaäp chung
cuûa ñaát nöôùc theo phöông chaâm chuû ñoäng hoäi
nhaäp, ña daïng hoùa, ña phöông hoùa caùc quan heä
quoác teá, du lòch vôùi tö caùch laø moät ngaønh kinh teá
dòch vuï ñaõ ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng hoäi nhaäp vôùi
song phöông, ña phöông, khu vöïc vaø lieân khu vöïc.
CPTPP laø Hieäp ñònh Thöông maïi xuyeân Thaùi
Bình Döông (tieàn thaân laø Hieäp ñònh TPP) ñöôïc kyù
keát vôùi söï tham gia cuûa 11 nöôùc, goàm: Vieät Nam,
Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhaät Baûn,
Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru vaø Singa-
pore. CPTPP laø hieäp ñònh thöông maïi töï do nhieàu
beân, ñöôïc coi nhö moät hieäp ñònh thöông maïi töï do
theá heä thöù 2 vôùi muïc tieâu thieát laäp moät maët baèng
töï do chung cho caùc nöôùc khu vöïc chaâu AÙ - Thaùi
Bình Döông.
Theo Hieäp ñònh CPTPP, caùc thò tröôøng ñoái taùc
lôùn cuûa Vieät Nam nhö Nhaät Baûn vaø Canada seõ
giaûm thueá nhaäp khaåu veà 0% ñoái vôùi caùc saûn phaåm
xuaát khaåu töø Vieät Nam, ñieàu naøy giuùp gia taêng giaù
trò xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaø cô caáu laïi thò tröôøng
xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam theo höôùng caân
baèng hôn. Theo döï baùo cuûa Ngaân haøng Theá giôùi
76 Soá 25 - Thaùng 10/2020
(WB), tôùi naêm 2030, xuaát khaåu cuûa Vieät Nam sang
caùc nöôùc CPTPP seõ taêng töø 54 tyû USD leân 80 tyû
USD, xuaát khaåu sang caùc quoác gia naøy chieám 25%
toång giaù trò xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ra theá giôùi
(World Bank, 2018).
Caùn caân thöông maïi ñeán töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp
khaåu giöõa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc thöïc thi CPTPP
naêm 2019 thaëng dö 3,5 tyû USD, taêng 161% so vôùi
2018. Khi caùn caân thöông maïi thaëng dö, thì kinh teá
du lòch vôùi tö caùch laø ngaønh kinh teá xuaát khaåu taïi
choã cuõng ñöôïc höôûng lôïi töø quaù trình naøy. Tham
gia CPTPP seõ taïo ra nhöõng thay ñoåi maïnh meõ veà
kinh teá du lòch. Nhöõng yeáu toá ñoù taïo ra taùc ñoäng
tích cöïc vaø tieâu cöïc ñan xen ñoái vôùi ngaønh kinh teá
muõi nhoïn naøy. Töø khi Vieät Nam môû cöûa neàn kinh
teá, hoäi nhaäp quoác teá, ngaønh Du lòch ñaõ coù nhöõng
böôùc phaùt trieån raát nhanh choùng caû veà löôïng khaùch
vaø nguoàn thu töø du lòch.
2.2. Nhöõng thaønh töïu cuï theå
Thöù nhaát, Duy trì toác ñoä taêng tröôûng maïnh trong
nhieàu naêm, ñaëc bieät naêm 2019 khi Hieäp ñònh
CPTPP ñöôïc thöïc thi thì ngaønh naøy coù taêng tröôûng
vöôït baäc.
Veà khaùch du lòch quoác teá, neáu nhö naêm 1990
môùi chæ coù 250 nghìn löôït khaùch quoác teá ñeán Vieät
Nam thì naêm 2019 ñaït treân 18 trieäu löôït. Toác ñoä
taêng tröôûng haøng naêm thöôøng ñaït möùc 2 con soá,
giai ñoaïn 2015-2019 ñaït 22,7% moãi naêm - ñöôïc Toå
chöùc Du lòch theá giôùi xeáp vaøo haøng cao nhaát treân
theá giôùi. Ñeán nay, Vieät Nam ñaõ trôû thaønh moät ñieåm
ñeán haáp daãn trong con maét coäng ñoàng quoác teá.
Khaùch du lòch noäi ñòa taêng 85 laàn töø 1 trieäu löôït
vaøo naêm 1990 leân 85 trieäu löôït vaøo naêm 2019.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc trong thôøi kyø
môû cöûa, qua vieäc thöïc thi Hieäp ñònh CPTPP, ñôøi
soáng ngöôøi daân Vieät Nam ngaøy caøng ñöôïc caûi
thieän, nhu caàu vaø khaû naêng ñi du lòch ngaøy caøng
cao, goùp phaàn naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn vaø thuùc
ñaåy hoaït ñoäng kinh teá trong nöôùc.
Naêm 1990, toång thu töø du lòch môùi ñaït 1.340 tyû
ñoàng thì ñeán naêm 2019, con soá ñoù laø 755.000 tyû
ñoàng (töông ñöông 32,8 tyû USD), trong ñoù toång thu
töø khaùch du lòch quoác teá ñaït 421.000 tyû ñoàng (18,3
tyû USD), toång thu töø khaùch du lòch noäi ñòa ñaït
334.000 tyû ñoàng (14,5 tyû USD).

Tyû leä ñoùng goùp tröïc tieáp cuûa du lòch vaøo GDP
cuõng ngaøy caøng taêng. Naêm 2015 ñaït 6,3%; naêm
2016: 6,9%; naêm 2017: 7,9%; naêm 2018: 8,3% vaø
naêm 2019: 9,2%. Du lòch ñang töøng böôùc höôùng tôùi
trôû thaønh moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn theo muïc
tieâu Nghò quyeát 08-NQ/TW ngaøy 16/01/2017 cuûa
Boä Chính trò.
Thöù hai, Hieäp ñònh CPTPP taïo ra nhöõng thaùch
thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá du lòch
- Baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng: Thöïc
thi hieäp ñònh CPTPP giöõa caùc quoác gia trong khoái
seõ taïo ñieàu kieän cho caùc quoác gia giao löu kinh teá,
ñoàng thôøi vôùi quaù trình ñoù, hoaït ñoäng vaên hoùa cuõng
ñöôïc giao thoa. Vì vaäy, beân caïnh cô hoäi chuû ñoäng
tieáp thu nhöõng giaù trò vaên hoùa cuûa theá giôùi treân cô
sôû phaùt huy baûn saéc cuûa truyeàn thoáng vaên hoùa daân
toäc seõ laø nguy cô tieáp thu traøn lan, thieáu choïn loïc,
daãn ñeán bò maát baûn saéc vaên hoùa truyeàn thoáng, bò
hoøa tan vaøo trong theá giôùi toaøn caàu hoùa.
- Taêng söùc eùp veà moâi tröôøng: Cuøng vôùi thöïc
thi hieäp ñònh CPTPP, söï phaùt trieån nhanh choùng
cuûa nhieàu ngaønh kinh teá, ñaëc bieät laø coâng nghieäp
coù ñaàu tö veà voán vaø coâng ngheä nöôùc ngoaøi ñaõ taïo
ra söùc eùp raát lôùn veà moâi tröôøng, nguy cô huûy hoaïi
moâi tröôøng sinh thaùi, laøm suy giaûm ña daïng sinh
hoïc vaø chính ñieàu ñoù seõ laøm thieät haïi cho ngaønh
Du lòch, naûy sinh yeáu toá keùm beàn vöõng cho phaùt
trieån du lòch.
- Caïnh tranh: Ñaây laø yeáu toá taát yeáu dieãn ra trong
quaù trình thöïc thi hieäp ñònh CPTPP. Caïnh tranh laø
moät cô hoäi, song laïi laø moät thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi
caùc quoác gia. Hieän nay, söï baønh tröôùng cuûa caùc taäp
ñoaøn ña quoác gia trong khoái ñang vaø seõ laø moái ñe
doïa lôùn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp du lòch ôû caùc
nöôùc ñang phaùt trieån. Caùc taäp ñoaøn naøy coù lôïi theá
veà voán, kyõ thuaät vaø kinh nghieäm toå chöùc saûn xuaát,
kinh doanh, kinh nghieäm caïnh tranh treân thò tröôøng,
seõ chieám öu theá trong caïnh tranh.
- Dòch chuyeån thò tröôøng lao ñoäng coù chaát löôïng:
Ñaây laø yeáu toá baát lôïi do thöïc thi hieäp ñònh CPTPP
ñoái vôùi caùc quoác gia ñang phaùt trieån khi maø chính
saùch öu ñaõi ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng chöa thoûa ñaùng.
Noù cho pheùp ngöôøi lao ñoäng löïa choïn nôi laøm vieäc
phuø hôïp vaø vì vaäy ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä, kyõ
naêng seõ tìm ñeán caùc nöôùc phaùt trieån hoaëc caùc
kinh teá
doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, caùc toå
chöùc quoác teá coù cheá ñoä öu ñaõi toát hôn ñeå laøm vieäc.
3. giaûi phaùp thuùc ñaåy kinh teá du lòch phaùt
trieån trong boái caûnh thöïc thi Hieäp ñònh cpTpp
Trong boái caûnh thöïc thi CPTPP vaø cuoäc khuûng
hoaûng do dòch Covid-19 gaây ra, ñeå ngaønh Du lòch
phaùt trieån maïnh meõ trôû laïi caàn thöïc hieän moät soá
giaûi phaùp sau:
Moät laø, caàn ñaåy nhanh, caûi caùch cô cheá, thuû tuïc,
chính saùch, heä thoáng luaät vaø caùc vaên baûn quy phaïm
phaùp luaät lieân quan ñeán du lòch.
Hai laø, caàn taêng ngaân saùch cho xuùc tieán, quaûng
baù du lòch, aùp duïng cô cheá linh hoaït, môû vaên phoøng
ñaïi dieän du lòch Vieät Nam caùc thò tröôøng troïng
ñieåm.
Ba laø, caàn ñaåy maïnh ñaàu tö, naâng caáp, caûi thieän
heä thoáng cô sôû haï taàng, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du
lòch theo höôùng ñoàng boä, hieän ñaïi, ñaùp öùng yeâu caàu
caïnh tranh bao goàm: heä thoáng saân bay, caûng bieån,
nhaø ga, heä thoáng giao thoâng ñöôøng boä, giao thoâng
coâng coäng, heä thoáng nhaø haøng, khaùch saïn, buoàng
phoøng, heä thoáng baûo taøng,...
Boán laø, caàn naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc
du lòch, ñaëc bieät laø nhaân löïc chaát löôïng cao, nhaân
löïc quaûn lyù, nhaân löïc coù tay ngheà,…
Naêm laø, caàn ñaåy maïnh tuyeân truyeàn, naâng cao
nhaän thöùc toaøn xaõ hoäi trong phaùt trieån du lòch, keâu
goïi ngöôøi daân chung tay baûo veä moâi tröôøng,...
Saùu laø, ñaåy maïnh du lòch tröïc tuyeán: Taïi Vieät
Nam, naêm 2019, ngaønh Du lòch ñoùng goùp 9,2%
GDP, nhöng du lòch tröïc tuyeán chæ chieám hôn 1/2
con soá naøy. Do vaäy, caàn thöïc hieän moät soá giaûi phaùp
coâng ngheä ñeå öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, phaân
phoái saûn phaåm du lòch treân moâi tröôøng maïng trong
thôøi gian tôùi.
Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa ngaøy caøng dieãn ra
maïnh meõ, trong khuoân khoå thöïc thi Hieäp ñònh
CPTPP ñeå Du lòch thöïc söï laø ngaønh kinh teá muõi
nhoïn, coù söùc haáp daãn vaø caïnh tranh cao, beân caïnh
noã löïc cuûa rieâng baûn thaân ngaønh Du lòch, raát caàn coù
söï quan taâm ñaàu tö, hoã trôï nhieàu hôn nöõa töø taát caû
caùc caáp, caùc ngaønh. Vôùi nhöõng giaûi phaùp cô baûn
treân, neáu thöïc thi seõ taïo cô sôû vöõng chaéc ñeå thuùc
ñaåy ngaønh Du lòch phaùt trieån theo höôùng chaát löôïng
vaø beàn vöõng trong thôøi gian tôùi n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 77
taïp chí coâng thöông

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Nguyeãn Vaên Ñính - Traàn Thò Minh Hoøa (2006), Kinh teá Du lòch, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Kinh teá quoác daân.
2. Nguyeãn Baù Laâm - Trònh Xuaân Duõng (2014), Toång quan veà du lòch, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh doanh vaø Coâng ngheä,
Haø Noäi.
3. Nguyeãn Baù Laâm (2007), Toång quan veà du lòch vaø phaùt trieån du lòch beàn vöõng, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh doanh vaø
Coâng ngheä, Haø Noäi.
4. Boä Coâng Thöông (2016, 2017, 2018, 2019), Baùo caùo xuaát khaåu Vieät Nam caùc naêm 2016, 2017, 2018, 2019.
5. Toång cuïc Thoáng keâ (2020), Nieân giaùm thoáng keâ caùc naêm 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2017,
2018, 2019. NXB Thoáng keâ, Haø Noäi.

ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ts. Leâ THò THuÙy
Hoïc vieän baùo chí vaø Tuyeân truyeàn

THe cpTpp:
OppOrTuniTies And cHALLenges
fOr THe deveLOpMenT Of TOurisM
ecOnOMy in vieTnAM

l Ph.D le Thi Thuy

Academy of Journalism and Communication

AbsTrAcT:
Vietnam's tourism industry is expanding and Vietnam is become a popular tourism
destination in the world. The tourism economy is forecasted to be one of the key global
development in the 21st century. The Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-
Pacific Partnership (CPTPP) which took effect from January 14, 2019 has great impacts on
Vietnam’s international integration process and economic development. The CPTPP is
considered a great opportunity for Vietnam to promote its tourism economy, affirming its
position in the regional and global markets. However, the CPTPP also brings challenges to
Vietnam’s tourism industry.
Keywords: Tourism economy, the CPTPP agreement, international integration,
economic development, opportunities, challenges, Vietnam.

78 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

TAêng Tröôûng KinH Teá

vAø söÙc KHOûe KHu vöïc ÑOâng nAM AÙ

l nguyeãn Thaønh coâng - nguyeãn Thò Ñaøo

- nguyeãn Thò ngoïc linh - nguyeãn Minh huøng

TOÙM TAÉT:
Thoâng qua keát quaû nghieân cöùu taêng tröôûng kinh teá vaø söùc khoûe khu vöïc Ñoâng Nam AÙ giai
ñoaïn (1995-2018), taùc giaû nhaän thaáy raèng, caùc bieán soá: chi tieâu y teá, chi tieâu hoä gia ñình, chi
tieâu giaùo duïc, tyû leä lao ñoäng treû vaø tyû leä ngöôøi giaø treân 65 tuoåi, taùc ñoäng tích cöïc vaøo giaù trò
taêng tröôûng kinh teá, ñieàu naøy minh chöùng raèng Chính phuû vaø coâng daân ôû khu vöïc Ñoâng Nam
AÙ cuõng raát quan taâm ñeán vieäc ñaûm baûo söùc khoûe vaø naâng cao trình ñoä hoïc vaán. Maët khaùc, cuõng
trong khuoân khoå nghieân cöùu, taùc giaû nhaän thaáy coù daáu hieäu taùc ñoäng tieâu cöïc laøm aûnh höôûng
vieäc taêng tröôûng kinh teá trong khu vöïc ñoù laø caùc bieán: tyû leä töû vong treû; tyû leä sinh saûn vaø löôïng
ngöôøi nhieãm HIV.
Töø khoùa: Taêng tröôûng kinh teá, söùc khoûe, Ñoâng Nam AÙ, söùc khoûe vaø taêng tröôûng.

1. giôùi thieäu
Caùc taøi lieäu nghieân cöùu veà kinh teá ôû khu vöïc
Ñoâng Nam AÙ (ÑNA) ñaõ ñöa ra caùc baèng chöùng
cho thaáy caùc quoác gia coù neàn kinh teá phaùt trieån
maïnh seõ daãn ñeán tình traïng söùc khoûe con ngöôøi
ñöôïc caûi thieän toát hôn vaø caùc quoác gia coù neàn kinh
teá thaáp seõ coù tình traïng söùc khoûe teä hôn, (Preston,
1975). Vôùi moái quan heä söùc khoûe vaø taêng tröôûng
kinh teá ñöôïc theå hieän qua ñöôøng cong Preme, vaán
ñeà naøy ñöôïc minh chöùng bôûi Lutz vaø Kebede
(2018), cho thaáy ñöôøng cong Preston ñöôïc giaûi
thích roõ baèng giaùo duïc. Hôn nöõa, nhö Deaton
(2013) vaø Weil (2015) tranh luaän, caùc yeáu toá khaùc,
nhö coâng ngheä tieán boä vaø taêng chaát löôïng theå cheá,
coù xu höôùng taêng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi vaø
daãn ñeán caûi thieän söùc khoûe, cuoái cuøng coù theå thuùc
ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Beân caïnh ñoù, giaûm tyû leä
maéc beänh chuyeån thaønh nguoàn cung lao ñoäng lôùn
hôn vaø naâng cao naêng suaát ñaàu tö giaùo duïc
(Bleakley, 2007, 2010). Töû vong giaûm cuõng
chuyeån thaønh cung lao ñoäng lôùn hôn, chuû yeáu ôû
caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Cuoái cuøng, theo nhaän
ñònh cuûa Baldanzi, Bucci, & Prettner, (2017), yeáu
toá nhaân khaåu hoïc bò aûnh höôûng, caùc chính saùch can
thieäp caûi thieän söùc khoûe cuûa treû em vaø phuï nöõ coù
xu höôùng coù taùc duïng boå sung vaø maïnh hôn caùc
khoaûn ñaàu tö vaøo söùc khoûe cuûa nam giôùi vaø ngöôøi
giaø. Söùc khoûe treû em coù taùc duïng tích cöïc maïnh

Soá 25 - Thaùng 10/2020 79

taïp chí coâng thöông
meõ vaø aûnh höôûng tích cöïc ñeán khaû naêng hoïc hoûi
cuûa chuùng.
2. caùc nghieân cöùu tröôùc
Moái quan heä laâu daøi giöõa khaû naêng sinh saûn vaø
taêng tröôûng bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa,
Boucekkine, R., de la Croix, D., & Licandro, O.
(2002), nghieân cöùu naøy tìm hieåu caùch taêng tröôûng
kinh teá bò aûnh höôûng bôûi nhaân khaåu hoïc trong moâ
hình OLG vôùi luaät sinh toàn thöïc teá. Taêng tröôûng
noäi sinh phaùt sinh nhôø söï tích luõy cuûa nguoàn nhaân
löïc cuûa theá heä cuï theå. Vieäc taêng tuoåi thoï coù theå laø
nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc chuyeån töø cheá ñoä
khoâng taêng tröôûng sang cheá ñoä taêng tröôûng beàn
vöõng vaø cho moái quan heä tích cöïc giöõa khaû naêng
sinh saûn vaø taêng tröôûng bieán maát.
ÔÛ goùc ñoä kinh teá vó moâ, Bloom, D. E., &
Canning, D. (2005), nhoùm taùc giaû ñaõ so saùnh caùc
taùc ñoäng öôùc tính cuûa söùc khoûe trong moâ hình chöùc
naêng saûn xuaát kinh teá cuûa taêng tröôûng kinh teá,
duøng döõ lieäu baûng töø naêm 1960 ñeán naêm 1995, vôùi
caùc taùc ñoäng ñöôïc tìm thaáy baèng caùch söû duïng
hieäu chuaån döïa treân hoài quy veà tieàn löông. Nghieân
cöùu ñaõ chæ ra phöông phaùp ñieàu chænh daàn möùc thu
nhaäp theo traïng thaùi oån ñònh, ñieàu ñoù coù nghóa laø
caû möùc ñoä vaø taêng tröôûng cuûa ñaàu vaøo ñeàu coù theå
aûnh höôûng ñeán taêng tröôûng kinh teá. YÙ nghóa
nghieân cöùu cho thaáy roõ raøng raèng, caùc taùc ñoäng
kinh teá vó moâ öôùc tính cuûa söùc khoûe laø tích cöïc vaø
khoâng khaùc bieät ñaùng keå so vôùi caùc öôùc tính kinh
teá vi moâ. Tuoåi thoï ñöôïc naâng cao seõ khuyeán khích
tích luõy voán cuûa con ngöôøi toát hôn, vì moät khoaûng
thôøi gian daøi hôn cuûa cuoäc soáng con ngöôøi seõ laøm
taêng giaù trò cuûa caùc khoaûn ñaàu tö traû theo thôøi
gian. Keát quaû naøy theo nhaän ñònh cuûa
Jayachandran, S., & Lleras-Muney, A. 2009.
Khi nhìn nhaän goùc ñoä beänh dòch (Fortson,
2011), ñaõ ñöa ra laäp luaän, trong nhieàu thaäp kyû
qua, ñaïi dòch HIV/AIDS ñaõ laøm thay ñoåi ñaùng keå
moâ hình beänh taät vaø tyû leä töû vong ôû chaâu Phi caän
Sahara, vôùi nhöõng haäu quaû tieàm taøng ñoái vôùi ñaàu
tö voán nhaân löïc vaø taêng tröôûng kinh teá. Söû duïng
döõ lieäu töø khaûo saùt Söùc khoûe vaø Daân soá cho 15
quoác gia ôû chaâu Phi caän Sahara, taùc giaû ñaõ öôùc
tính moái quan heä giöõa tyû leä nhieãm HIV trong khu
vöïc vaø söï thay ñoåi trong ñaàu tö voán nhaân löïc theo
80 Soá 25 - Thaùng 10/2020
thôøi gian. Phuø hôïp vôùi moät moâ hình ñôn giaûn veà
ñaàu tö voán nhaân löïc keát hôïp vôùi ruûi ro töû vong,
nghieân cöùu chæ ra raèng, caùc khu vöïc coù möùc ñoä
HIV cao hôn traûi qua söï suy giaûm töông ñoái lôùn
hôn trong vieäc ñi hoïc.
Trong khi ñoù, Bakare vaø Sanmi (2011), ñaõ
ñieàu tra moái quan heä giöõa chi phí chaêm soùc söùc
khoûe vaø taêng tröôûng kinh teá ôû Nigeria. Hoï ñaõ söû
duïng phöông phaùp hoài quy boäi bình phöông nhoû
nhaát. Caùc keát quaû cuûa hoï cho thaáy moái quan heä
tích cöïc vaø coù yù nghóa giöõa chi phí chaêm soùc söùc
khoûe vaø taêng tröôûng kinh teá. Hoï khuyeán nghò caùc
nhaø hoaïch ñònh chính saùch cuûa Nigeria neân lieân
tuïc taêng tyû leä ngaân saùch ñöôïc phaân boå cho y teá
moãi naêm. Trong baøi vieát naøy, moät phaân tích so
saùnh veà taùc ñoäng cuûa chi tieâu y teá giöõa caùc quoác
gia trong tieåu khu vöïc Trung Phi (CEMAC) vaø
naêm quoác gia chaâu Phi khaùc ñaõ ñaït ñöôïc tuyeân boá
Abuja ñöôïc cung caáp. Döõ lieäu cho nghieân cöùu naøy
ñöôïc trích xuaát töø cô sôû döõ lieäu caùc chæ soá phaùt
trieån theá giôùi (2016), bình phöông nhoû nhaát bình
phöông (OLS), bình phöông nhoû nhaát bình thöôøng
(FMOLS) vaø bình phöông toái thieåu ñoäng (DOLS)
ñöôïc söû duïng laøm kyõ thuaät phaân tích kinh teá
löôïng. Keát quaû cho thaáy, chi tieâu y teá coù taùc ñoäng
tích cöïc vaø ñaùng keå ñeán taêng tröôûng kinh teá trong
caû 2 maãu.
Tieáp ñeán vôùi söï nhaän ñònh cuûa Frankovic vaø
coäng söï (2017), nghieân cöùu naøy nhaèm muïc ñích
chæ ra söï tieán boä y teá trong moät neàn kinh teá goàm
caùc theá heä coù theå gaây töû vong noäi sinh. Caùc caù
nhaân yeâu caàu chaêm soùc söùc khoûe nhaèm giaûm tyû leä
töû vong trong voøng ñôøi cuûa hoï. Nghieân cöùu moâ taû
ñaëc ñieåm toái öu caù nhaân vaø traïng thaùi caân baèng
chung cuûa neàn kinh teá vaø nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa
nhöõng caûi thieän veà hieäu quaû chaêm soùc söùc khoûe.
Nhoùm taùc giaû thaáy raèng caùc hieäu öùng caân baèng
chung laøm giaûm maïnh söï gia taêng söû duïng chaêm
soùc söùc khoûe sau ñoåi môùi y teá.
Thoâng qua caùc nghieân cöùu tröôùc, taùc giaû nhaän
thaáy ñeå taêng tröôûng neàn kinh teá cuûa moät quoác gia
khoâng chæ döïa vaøo caùc nguoàn löïc kinh teá hay caùc
tieán boä khoa hoïc coâng ngheä maø chi tieâu chaêm soùc
söùc khoûe cuûa coâng daân cuõng laø thöôùc ño cho neàn
kinh teá.

3. döõ lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu
3.1. Döõ lieäu nghieân cöùu
Döõ lieäu nghieân cöùu cho caùc quoác gia ÑNA bao
goàm 8 quoác gia ñöôïc nghieân cöùu, taùc giaû döïa vaøo
caùc tieâu chí kinh teá, nhaân khaåu, y teá, giaùo duïc vaø
lao ñoäng, caùc döõ lieäu thöù caáp naøy ñöôïc trích luïc töø
https://data.worldbank.org/, trong khoaûng thôøi
gian töø naêm 1995 - 2018.
3.2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Trong nghieân cöùu naøy döõ lieäu nghieân cöùu thuoäc
döõ lieäu baûng (panel data) vaø coù caáu truùc theo thôøi
gian, neân taùc giaû duøng phöông phaùp nghieân cöùu
Mixed-effects GLM (GLMM), duøng ñeå öôùc löôïng
caùc nhaân toá döïa vaøo moâ hình nghieân cöùu
Frankovic vaø coäng söï (2017), taùc giaû ñeà xuaát moâ
hình nhö sau:
YGDP = b0 + b1ctyt + b2ctho + b3hiv49
+ b4tvtss + b5tlss + b6edu + b7yo + b8pol + ei
Sau khi laáy ln cho caû hai veá phöông trình treân,
keát quaû öôùc löôïng nhö sau:
lnYGDP = b0 + b1lnctyt + b2lnctho
+ b3lnhiv49 + b4lntvtss + b5lntlss
+ b6lnedu + b7lnyo + b8lnpol + ei
Trong ñoù:
Bieán phuï thuoäc: Taêng tröôûng kinh teá thoâng qua
giaù trò GDP, ñaây laø thöôùc ño cho söï phaùt trieån kinh
teá cho caùc quoác gia trong nghieân cöùu, Frankovic
vaø coäng söï (2017).
Caùc bieán ñoäc laäp:
l Chi tieâu y teá (ctyt): Bakare vaø Sanmi (2011)
cho raèng khi chieâu tieâu y teá seõ caûi thieän toát cho
söùc khoûe vaø daãn truyeàn cho phaùt trieån kinh teá, kyø
voïng (+).
l Chi tieâu hoä gia ñình (ctho): Ngöôøi daân ngaøy
caøng giaøu hôn vaø möùc tieâu thuï taêng leân, tieän ích
caän bieân cuûa tieâu duøng giaûm nhanh choùng, hoï
quan taâm chi tieâu cho söùc khoûe ñeå keùo daøi cuoäc
soáng cho pheùp caùc caù nhaân mua caùc giaù trò tieän
ích. Caùc tieän ích caän bieân cuûa môû roäng cuoäc soáng
khoâng suy giaûm. Nhö keát quaû laø thaønh phaàn toái öu
cuûa toång chi tieâu thay ñoåi theo söùc khoûe (Kuhn,
2018), kyø voïng (+).
l Soá löôïng ngöôøi nhieãm HIV (hiv): Theo
Fortson (2011), cho raèng ngöôøi bò nhieãm HIV cuõng
laø moät gaùnh naëng cho quoác gia vì noù seõ laøm maát ñi
kinh teá
löïc löôïng lao ñoäng, gaây aûnh höôûng tieâu cöïc cho
vieäc phaùt trieån kinh teá, kyø voïng (-).
l Tyû leä töû vong treû em (tltv): Treû sô sinh cuõng
ñoùng vai troø thieát yeáu trong vieäc phaùt trieån xaõ hoäi
vaø phaùt trieån kinh teá cho moät quoác gia, ñoù laø
nguoàn löïc cho quoác gia trong töông lai.
(Jayachandran, 2009), kyø voïng (-).
l Tyû leä sinh saûn (tlss): Ñaây laø caùi noâi ñeå taïo ra
löïc löôïng lao ñoäng keá thöøa trong töông lai cuûa moät
quoác gia (Frankovic, 2017), kyø voïng (+).
l Chi tieâu giaùo duïc (ctgd): Jayachandran, 2009,
cho raèng chi tieâu giaùo duïc cho con ngöôøi laø hoaït
ñoäng caàn thieát cho cuoäc soáng cuûa hoï, ñeå töø ñoù hoï
laø nguoàn lao ñoäng toát vaø hoï cuõng coù nhaän thöùc toát
veà söùc khoûe, kyø voïng (+).
•l Tyû leä lao ñoäng treû (tlldt): Laø nguoàn löïc doài
daøo cho quoác gia trong vieäc phaùt trieån kinh teá,
(Frankovic, 2017), kyø voïng (+).
l Tyû leä daân soá treân 65 tuoåi (tlds):
Jayachandran, 2009, cho raèng Tuoåi thoï ñöôïc naâng
cao seõ khuyeán khích tích luõy voán cuûa con ngöôøi toát
hôn, kyø voïng (+).
ei : Phaàn dö cuûa moâ hình.
4. Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
4.1. Thoáng keâ moâ taû caùc bieán trong moâ hình
Thoáng keâ moâ taû caùc bieán trong moâ hình (Baûng
1) cho ta thaáy döõ lieäu cuûa caùc bieán trong moâ hình
töông ñoái oån ñònh, khoâng coù döõ lieäu baát thöôøng
(outliers).
4.2. Öôùc löôïng moâ hình vaø thaûo luaän
Keát quaû kieåm ñònh söï tuyeán tính cuûa moâ hình
(LR test), chæ soá Prob, Chi-Square = 0,000 nhoû hôn
5%. Theo Blei vaø coäng söï (2017), caùch khaéc phuïc
khi phöông sai cuûa sai soá thay ñoåi, hieän töôïng töï
töông quan cuûa sai soá laø choïn moâ hình hoài tuyeán
tính quy döõ lieäu baûng theo thôøi gian. Baûng 2 trình
baøy keát quaû hoài quy baèng caùch söû duïng phöông
phaùp GLMM ñeå öôùc löôïng caùc heä soá hoài quy, moâ
hình vôùi ñoä treã maëc ñònh laø 1 naêm.
4.3. Thaûo luaän keát quaû cuûa moâ hình
Chi tieâu y teá: Ngaøy nay ngöôøi daân ôû khu vöïc
ÑNA ñaõ coù söï chaêm soùc söùc khoûe cho baûn thaân
cuõng nhö cho gia ñình ngaøy caøng cao, baèng chöùng
ñoù ñöôïc thoâng qua heä soá chi tieâu y teá trong moâ
hình b1 = 0,437 (P = 0,000). Khi chi tieâu y teá thay
Soá 25 - Thaùng 10/2020 81
taïp chí coâng thöông

Baûng 1. Thoáng keâ moâ taû caùc bieán trong moâ hình

Bieán quan Soá quan Giaù trò Ñoä leäch Giaù trò Giaù trò
Ñònh nghóa
saùt saùt trung bình chuaån thaáp nhaát cao nhaát

GDP Taêng tröôûng kinh teá 192 0,048 0,035 - 0,131 0,145

ctyt Chi tieâu y teá 192 5,975 1,156 3,760 8,430

ctho Chi tieâu hoä gia ñình 192 1,196 0,6974 0,300 3,434

hiv Löôïng ngöôøi nhieãm HIV 192 16,630 2,150 11,788 20,005

tltv Tyû leä töû vong treû em 192 2,879 0,760 0,993 4,788

tlss Tyû leä sinh saûn 192 2,335 0,442 1,14 4,685

ctgd Chi tieâu giaùo duïc 192 7,727 1,695 3,317 10,40

tlldt Tyû leä lao ñoäng treû 192 0,434 0,020 0,023 0,119

tlds Tyû leä daân soá treân 65 tuoåi 192 0,434 0,1521 0,157 0,9204

Nguoàn: Keát quaû phaân tích töø phaàn meàm Stata 14

Baûng 2. keát quaû öôùc löôïng vaø kieåm ñònh lr test

Bieán soá Heä soá Sai soá chuaån Z P

Chi tieâu y teá 0,437*** 0,043 10,100 0,000

Chi tieâu hoä gia ñình 0,0701*** 0,012 5,830 0,000

Löôïng ngöôøi nhieãm HIV -0,485*** 0,106 -4,540 0,000

Tyû leä töû vong treû em - 0,025*** 0,004 -5,240 0,000

Tyû leä sinh saûn 0,103*** 0,018 5,630 0,000

Chi tieâu giaùo duïc 0,202*** 0,032 6,240 0,000

Tyû leä lao ñoäng treû 0,129*** 0,022 5,770 0,000

Tyû leä daân soá treân 65 tuoåi 0,053*** 0,007 7,230 0,000

Log likelihood = 505.692

Wald chi2(10) = 3954,850

Prob > chi2 = 0,000

LR test, Linear model chibar2(9)=176,63 Prob>=chibar2=0,000

*** p < 0,01; ** p < 0,05; * p < 0,10

Nguoàn: Keát quaû phaân tích töø phaàn meàm Stata 14

82 Soá 25 - Thaùng 10/2020


ñoåi 1% seõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán taêng tröôûng kinh
teá (taêng 0,437%), keát quaû naøy ñuùng theo nghieân
cöùu Bakare (2011) vaø (Kuhn, 2018).
Chi tieâu hoä gia ñình: Heä soá chi tieâu hoä gia ñình
ñaït b2 = 0,07 (P = 0,000), thoâng qua nghieân cöùu
taùc giaû nhaän thaáy chi tieâu hoä gia ñình vaãn taùc
ñoäng taêng tröôûng kinh teá, nhöng heä soá cuûa bieán
chi tieàu hoä gia ñình coù chieàu höôùng giaûm ñi so vôùi
chi tieâu y teá. Ñieàu naøy ñaõ phaàn naøo chöùng minh,
ngöôøi daân ÑNA ngaøy caøng giaøu hôn vaø möùc tieâu
thuï taêng leân, tieän ích caän bieân cuûa tieâu duøng giaûm
nhanh choùng, hoï chuyeån sang quan taâm chi tieâu
cho söùc khoûe ñeå keùo daøi cuoäc soáng cho pheùp caùc
caù nhaân mua caùc giaù trò tieän ích cho vieäc baûo veä
söùc khoûe, ñeå phaùt trieån kinh teá beàn vöõng, keát quaû
naøy ñuùng vôùi nghieân cöùu cuûa (Kuhn, 2018).
Löôïng ngöôøi nhieãm HIV: Ñaïi dòch HIV/AIDS
ñaõ laøm thay ñoåi ñaùng keå moâ hình beänh taät vaø kinh
teá Fortson (2011). Trong nghieân cöùu ôû caùc nöôùc
ÑNA, vôùi nhöõng haäu quaû tieàm taøng ñoái vôùi ñaàu tö
voán nhaân löïc vaø taêng tröôûng kinh teá cuûa caùc nöôùc
trong khu vöïc, vôùi baèng chöùng trong moâ hình
nghieân cöùu, löôïng ngöôøi nhieãm HIV (ñoä tuoåi 15 -
49 tuoåi), b3 = - 0,485 (P = 0,000), ñaây cuõng laø vaán
naïn cuûa caùc quoác gia ÑNA.
Tyû leä töû vong treû em: Treû em luoân laø ñeà taøi caàn
ñöôïc quan taâm trong söùc khoûe vaø kinh teá, trong
nghieân cöùu naøy vôùi b4 = - 0,025 (P = 0,000), tyû leä
töû vong treû coøn cao ôû caùc quoác gia, vieäc naøy ñaõ
taùc ñoäng tieâu cöïc, giaûm nguoàn lao ñoäng cho neàn
kinh teá ñang phaùt trieån cuûa caùc quoác gia ÑNA,
keát quaû naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa
(Frankovic, 2017).
Tyû leä sinh saûn: Trong khoaûng thôøi gian nghieân
cöùu (1995 - 2018), tyû leä sinh saûn ñaõ coù tính tích
cöïc trong nghieân cöùu naøy, b5 = 0,103 (P = 0,000),
taùc giaû nhaän ñònh raèng vieäc taêng sinh saûn ôû caùc
quoác gia ÑNA seõ laø tieàn ñeà taùc ñoäng tích cöïc cho
nguoàn nhaân löïc trong thôøi gian tôùi vaø gaây aûnh
höôûng tích cöïc cho neàn kinh teá, nghieân cöùu
naøy coù caùch nhìn nhaän töông ñoàng vôùi
(Frankovic, 2017).
Chi tieâu giaùo duïc: Theo Jayachandran (2009),
cho raèng chi tieâu giaùo duïc cho con ngöôøi laø hoaït
ñoäng caàn thieát cho cuoäc soáng cuûa hoï, vôùi, b6 =
kinh teá
0,202 (P = 0,000), con ngöôøi ôû khu vöïc ÑNA ñaõ
quan taâm vaø naâng cao vieäc hoïc vaán cuûa hoï, ñoù
cuõng laø neàn taûng ñeå hoï naâng cao söùc khoûe vaø
trình ñoä hoïc vaán toát hôn. Ñieàu naøy goùp phaàn taêng
tröôûng kinh teá ñöôïc beàn vöõng.
Tyû leä lao ñoäng treû: Nguoàn lao ñoäng ôû caùc quoác
gia trong khu vöïc ÑNA luoân doài daøo vaø laø nguoàn
cung öùng cho treân toaøn theá giôùi, trong nghieân cöùu
naøy vôùi b7 = 0,129 (P = 0,000), ñaây cuõng laø baèng
chöùng chöùng minh nguoàn lao ñoäng luoân coù söï
tuyeán tính vôùi taêng tröôûng kinh teá ôû caùc quoác gia
ÑNA, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa (Kuhn, 2018).
Tyû leä daân soá treân 65 tuoåi: Nghieân cöùu naøy ñaõ
xaùc ñònh taêng tuoåi thoï coù theå laø nguyeân nhaân daãn
ñeán vieäc chuyeån töø cheá ñoä khoâng taêng tröôûng
sang cheá ñoä taêng tröôûng beàn vöõng, trong nghieân
cöùu naøy b8 = 0,053 (P = 0,000), ñaây cuõng laø baèng
chöùng cho thaáy tyû leä daân soá treân 65 tuoåi ñaõ taùc
ñoäng tích cöïc cho taêng tröôûng kinh teá cuûa caùc
quoác gia ÑNA vaø cuõng phuø hôïp vôùi keát quaû
nghieân cöùu cuûa Jayachandran (2009).
5. Keát luaän vaø kieán nghò
5.1. Keát luaän
Thoâng qua keát quaû nghieân cöùu taêng tröôûng
kinh teá vaø söùc khoûe khu vöïc Ñoâng Nam AÙ giai
ñoaïn (1995-2018), taùc giaû nhaän thaáy raèng, caùc
bieán soá: chi tieâu y teá, chi tieâu hoä gia ñình, chi tieâu
giaùo duïc, tyû leä lao ñoäng treû vaø tyû leä ngöôøi giaø treân
65 tuoåi, taùc ñoäng tích cöïc vaøo giaù trò taêng tröôûng
kinh teá, ñieàu naøy minh chöùng raèng Chính phuû vaø
coâng daân ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ cuõng raát quan
taâm ñeán vieäc ñaûm baûo söùc khoûe vaø naâng cao trình
ñoä hoïc vaán. Maët khaùc, cuõng trong khuoân khoå
nghieân cöùu, taùc giaû nhaän thaáy coù daáu hieäu taùc
ñoäng tieâu cöïc laøm aûnh höôûng vieäc taêng tröôûng
kinh teá trong khu vöïc, ñoù laø caùc bieán: tyû
leä töû vong treû; tyû leä sinh saûn vaø löôïng ngöôøi
nhieãm HIV.
5.2. Kieán nghò
Trong xu höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa
vaø hoäi nhaäp quoác teá, Chính phuû caùc quoác gia ÑNA
caàn kieåm soaùt chaët cheõ vaø ñaëc bieät quan taâm ñeán
söùc khoûe cuûa ngöôøi daân, caàn coù nhöõng chính saùch
naâng cao tình traïng söùc khoûe vaø ñaàu tö nhieàu hôn
cho giaùo duïc coäng ñoàng, vì ñaây laø ñieàu coát loõi ñeå
Soá 25 - Thaùng 10/2020 83
taïp chí coâng thöông

phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia. Beân caïnh ñoù, khích sinh saûn ñeå taêng daân soá treû laø moät giaûi phaùp
naâng cao yù thöùc ngöôøi daân, baøi tröø nhöõng teä naïn, caàn ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc nhaèm taïo nguoàn löïc
oån ñònh ñôøi soáng xaõ hoäi laø moät trong nhöõng chính lao ñoäng toái ña cho quoác gia, giuùp taêng naêng suaát
saùch quan troïng vaø caàn thieát. Ñoàng thôøi, khuyeán lao ñoäng vaø phaùt trieån kinh teá n

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Bakare AS, Sanmi O. (2011). Health Care Expenditure and Economic Growth in Nigeria: An Empirical Study. J
Emerging Trends Econ Manage Sci, 2(2), 83-87.
2. Baldanzi, A,, Bucci, A,, & Prettner, K. (2017). Children’s health, human capital accumulation, and R&D-based
economic growth, Hohenheim Discussion Papers in Business, Economics and Social Sciences 01-2017. University
of Hohenheim, Faculty of Business, Economics and Social Sciences.
3. Bleakley, H. (2010). Malaria eradication in the Americas: A retrospective analysis of childhood exposure.
American Economic Journal: Applied Economics, 2, 1-45.
4. Blei, Kucukelbir, McAuliffe (2017). Variational Inference: A review for Statisticians
https://arxiv.org/pdf/1601.00670.pdf
5. Bloom, D, E,, & Canning, D. (2005). Health and economic growth: Reconciling the micro and macro evidence.
Palo Alto, CA: Center on Democracy, Development and the Rule of Law Working Papers.
6. Boucekkine, R,, de la Croix, D,, & Licandro, O. (2002). Vintage human capital, demographic trends, and
endogenous growth. Journal of Economic Theory, 104, 340-375.
7. Deaton, A. (2013). The great escape: Health, wealth, and the origins of inequality. Princeton, NJ: Princeton
University Press.
8. Fortson, J, G. (2011). Mortality risk and human capital investment: The impact of HIV/AIDS in sub- Saharan
Africa. Review of Economics and Statistics, 93, 1-15.
9. Frankovic, I,, Kuhn, M,, & Wrzaczek, S. (2017). Medical innovation, demand for health care, and economic
performance. ECON Working Paper 08/2017, Technical University of Vienna.
10. Jayachandran, S,, & Lleras-Muney, A. (2009). Life expectancy and human capital investments: Evidence from
maternal mortality declines. The Quarterly Journal of Economics, 124, 349-397.
11. Kuhn, M,, & Prettner, K. (2018). Population age structure and consumption growth: Evidence from National
Transfer Accounts. Journal of Population Economics, 31, 135-153.
12. Lutz, W,, & Kebede, E. (2018). Education and Health: Redrawing the Preston Curve. Population and
Development Review, 44, 343-361.
13. Preston, S, H. (1975). The changing relation between mortality and level of economic development.
Population Studies, 29, 231-248.
14. Weil, D, N. (2015). A review of Angus Deaton’s the great escape: health, wealth, and the origins of inequality.
Journal of Economic Literature, 53, 102-114.

ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

84 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

Thoâng tin taùc giaû:

1. ThS. nguyeãn Thaønh coâng
Tröôøng cao ñaúng coâng Thöông Thaønh phoá hoà chí minh
2. ThS. nguyeãn Thò Ñaøo
Tröôøng cao ñaúng coâng Thöông Thaønh phoá hoà chí minh
3. ThS. nguyeãn Thò ngoïc linh
Tröôøng Ñaïi hoïc Ñoàng nai
4. ThS. nguyeãn minh huøng

The correlaTion beTween

economic growTh and healTh
in SouTheaST aSia

l Master. NguyeN ThaNh CoNg1

l Master. NguyeN Thi Dao1
l Master. NguyeN Thi NgoC LiNh2
1
Ho Chi Minh City Industry and Trade College
2
Dong Nai University
l Master. NguyeN MiNh huNg

abSTracT:
By analyzing researches on the correlation between economic growth and health in
Southeast Asia from 1995 to 2018, this paper finds out that the following variables including
the health expenditure, the household expenditure, the education expenditure, the proportion
of young workers and the proportion of the elderly over 65 years of age positively impact the
value of economic growth. It shows that Southeast Asian governments and people pay special
attention to health and education promotion. On the other hand, the paper also shows that
some variables including the child mortality rate, the fertility rate and the number of people
infected with HIV negatively impact the economic growth.
Keywords: Economic growth, health, Southeast Asia, health and growth.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 85

taïp chí coâng thöông

ÑOåi MôÙi ÑOäT pHAÙ TrOng dOAnH ngHieäp

- MOäT gOÙc nHìn Tri THöÙc

l nguyeãn gia ninh

TOÙM TAÉT:
Ñoåi môùi ñoät phaù laø ñoäng löïc phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp noùi rieâng vaø caùc neàn kinh teá
treân toaøn theá giôùi noùi chung. Vieäc tham gia thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù tuy ruûi ro maïo hieåm caàn
nhieàu ñaàu tö nhöng laïi mang laïi lôïi theá caïnh tranh laâu daøi. Do taàm quan troïng cuûa ñoåi môùi ñoät
phaù, nghieân cöùu döïa treân goùc nhìn tri thöùc vaø caùc nghieân cöùu tröôùc nhaèm tìm hieåu nhöõng yeáu
toá then choát taùc ñoäng ñeán söï ñoåi môùi ñoät phaù cuõng nhö caùc phöông thöùc nhaèm caûi tieán naêng
löïc thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù. Taùm ñeà xuaát sau ñoù ñaõ ñöôïc ñöa ra vaø moät moâ hình nghieân cöùu
ñaõ ñöôïc giôùi thieäu nhaèm cung caáp caùc gôïi yù cho caùc nhaø quaûn lyù khi thöïc hieän ñoåi môùi cuõng
nhö cho caùc döï aùn nghieân cöùu ñònh löôïng töông lai.
Töø khoùa: Ñoåi môùi ñoät phaù, ñoåi môùi lieân tuïc, khaû naêng haáp thuï, khaû naêng hoïc taäp, doanh
nghieäp.

i. giôùi thieäu
Taàm quan troïng cuûa söï ñoåi môùi (innovation)
ñoái vôùi caùc döï aùn phaùt trieån saûn phaåm môùi laø raát
quan troïng (Wind & Mahajan, 1997). Theo ñoù, khi
doanh nghieäp mang moät saûn phaåm coù tính môùi meû
saùng taïo ra thò tröôøng tröôùc ñoái thuû coù raát nhieàu lôïi
ích, ví duï nhö lôïi theá veà kyõ thuaät, lôïi nhuaän vaø khaû
naêng thu huùt khaùch haøng (Kerin, Varadarajan, &
Peterson, 1992; Lieberman & Montgomery,
1988). Ñieàu ñaëc bieät laø, söï ñoåi môùi laïi bao goàm 2
daïng ñoåi môùi ñoù laø ñoåi môùi ñoät phaù (radical
innovation) vaø ñoåi môùi lieân tuïc (incremental
innovation) (Nelson & Winter, 1982). Caùc ñoåi môùi
ñoät phaù laø caùc ñoåi môùi coù khaû naêng taïo ra haún moät
ngaønh coâng nghieäp môùi hoaëc laø tieâu dieät caùc
ngaønh coâng nghieäp hieän taïi (Golder vaø coäng söï,
2009) maø chuùng ta thöôøng bieát ñeán nhö söï saùng
taïo huûy dieät. Ngöôïc laïi, caùc ñoåi môùi lieân tuïc laïi
lieân quan ñeán vieäc söûa chöõa, caûi tieán, vaø phaùt trieån
caùc kyõ thuaät hieän taïi (Hollander, 1965). Theá thì söï
khaùc bieät giöõa söï ñoåi môùi ñoät phaù vaø söï ñoåi môùi
lieân tuïc laø gì? Ñoù chính laø möùc ñoä thay ñoåi dieãn ra
ñoái vôùi saûn phaåm hay dòch vuï laø cao hay thaáp
(Sandstrom and Tingstrom, 2008). Söï thay ñoåi naøy
ñöôïc ñaïi dieän baèng khaùi nieäm söï môùi meû
(radicalness) laø möùc ñoä moät söï ñoåi môùi seõ khaùc
bieät vôùi caùc coâng ngheä kyõ thuaät hay dòch vuï hieän
taïi (Knight, 1967). Söï ñoåi môùi ñoät phaù coù theå
mang laïi hieäu quaû raát cao cho caùc doanh nghieäp
(Golder vaø coäng söï, 2009), tuy nhieân laïi tieàm aån
nhieàu ruûi ro vaø chi phí ñaàu tö ban ñaàu laø raát lôùn
ñaëc bieät laø ñaàu tö vaøo nghieân cöùu phaùt trieån
(R&D) (Kerin, Varadarajan, & Peterson, 1992;
Lieberman & Montgomery, 1988). Ñieàu naøy daãn
ñeán moät caâu hoûi then choát quan troïng caàn traû lôøi,
ñoù laø lieäu doanh nghieäp neân ñoåi môùi ñoät phaù hay
ñoåi môùi lieân tuïc vaø neáu choïn ñoåi môùi ñoät phaù thì
yeáu toá kyõ naêng naøo seõ hoã trôï ñoåi môùi ñoät phaù? Tuy
nhieân, caùc nghieân cöùu coù goùc nhìn tri thöùc veà caùc
yeáu toá taùc ñoäng maïnh ñeán ñoåi môùi ñoät phaù coøn
haïn cheá. Beân caïnh ñoù, taïi Vieät Nam hieän nay, coù
raát ít nghieân cöùu toång hôïp caùc taùc nhaân daãn ñeán söï

86 Soá 25 - Thaùng 10/2020


ñoåi môùi ñoät phaù hoaëc ñoåi môùi lieân tuïc cuõng nhö
taùc ñoäng cuûa nhöõng söï ñoåi môùi naøy ñeán vôùi hieäu
quaû hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp. Vaán ñeà thöïc
teá laø, ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam,
caùc doanh nghieäp thöôøng coù raát ít nguoàn löïc, nhaân
söï taøi naêng, kieán thöùc, vaø khaû naêng noäi boä caàn
thieát ñeå thöïc hieän caùc ñoåi môùi thaät söï ñoät phaù
(Kale & Little, 2007). Theâm vaøo ñoù, söï hoã trôï töø
beân ngoaøi ví duï nhö söï tieáp caän caùc nguoàn voán vaø
söï hoã trôï khaùc laø töông ñoái keùm so vôùi caùc nöôùc ñaõ
phaùt trieån (Sun, Peng, Lee, & Tan, 2015). Nhöõng
haïn cheá naøy taïi Vieät Nam caøng laøm cho caùc döï aùn
ñaàu tö nhaèm thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù caøng ngaøy
caøng khoù khaên hôn. Do vaäy, nghieân cöùu naøy seõ ñeà
xuaát moät moâ hình nghieân cöùu nhaèm trôï giuùp caùc
nhaø quaûn lyù ra quyeát ñònh ñeå thöïc hieän ñoåi môùi
thaønh coâng, vaø qua ñoù cuõng laøm tieàn ñeà cho caùc
nghieân cöùu ñònh löôïng tieáp theo veà söï ñoåi môùi ñaëc
bieät laø taïi Vieät Nam, nôi caùc nghieân cöùu veà ñoåi
môùi ñoät phaù vaø lieân tuïc hieän vaãn coøn haïn cheá.
ii. cô sôû lyù thuyeát
1. Ñoåi môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc
Ñoåi môùi ñoät phaù ñöôïc ñònh nghóa laø nhöõng phaùt
trieån kyõ thuaät môùi meû, ñoäc nhaát, hoaëc coù tính thôøi
ñaïi ñoái vôùi moät danh muïc saûn phaåm maø coù theå
thay ñoåi ñaùng keå haønh vi tieâu duøng cuûa khaùch
haøng trong moät thò tröôøng nhaát ñònh (Gatignon vaø
coäng söï, 2002). Ñoåi môùi ñoät phaù coù vai troø raát
quan troïng cho söï phaùt trieån taêng tröôûng cuûa
khoâng chæ caùc doanh nghieäp noùi rieâng, maø coøn laø
ñoäng löïc phaùt trieån cho caùc neàn kinh teá noùi chung.
Ñoåi môùi ñoät phaù coù theå taïo ra caùc thò tröôøng môùi
vaø huûy dieät caùc thò tröôøng cuõ (Tellis, Phabhu, &
Chandy, 2009). Do tính chaát ñoäc ñaùo cuûa caùc ñoåi
môùi ñoät phaù, nhöõng doanh nghieäp thöïc hieän ñöôïc
ñoåi môùi ñoät phaù thöôøng coù khaû naêng daãn ñaàu thò
tröôøng vaø taïo ra lôïi theá caïnh tranh maïnh meõ
(Atuahene-Gima & Kwaku, 2005). Trong khi ñoåi
môùi ñoät phaù taäp trung vaøo caùc hoaït ñoäng khaùm
phaù kieán thöùc môùi vaø taïo ra lôïi ích laâu daøi cho
doanh nghieäp, ñoåi môùi lieân tuïc laïi taäp trung vaøo
hoaït ñoäng khai thaùc vaø caûi tieán caùc kieán thöùc hieän
taïi vaø do ñoù höôùng ñeán caùc lôïi ích ngaén haïn hôn
cho doanh nghieäp (March, 1991; Witell vaø coäng
söï, 2011). Thaät vaäy, caùc caûi tieán lieân tuïc thöôøng
nhaém ñeán vieäc khai thaùc vaø öùng duïng caùc kieán
thöùc roõ raøng hoaëc caùc phaûn hoài cuûa khaùch haøng ñeå
caûi tieán, trong khi ñoåi môùi ñoät phaù laïi caên cöù nhieàu
hôn vaøo caùc kieán thöùc khoa hoïc töø tröôøng ñaïi hoïc
hoaëc vieän nghieân cöùu vaø caùc kieán thöùc tieàm aån töø
kinh teá
khaùch haøng (March, 1991; Witell vaø coäng söï,
2011). Keát quaû laø, do tính môùi meû cuûa caùc ñoåi môùi
ñoät phaù cao hôn so vôùi söï môùi meû cuûa caùc ñoåi môùi
lieân tuïc neân ñoåi môùi ñoät phaù coù theå mang laïi lôïi
nhuaän cao hôn cho doanh nghieäp (Ordanini &
Parasuraman, 2011). Töø ñoù nghieân cöùu ñöa ra caùc
ñeà xuaát:
Ñeà xuaát 1: Ñoåi môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc
ñeàu mang laïi hieäu quaû hoaït ñoäng toát hôn cho doanh
nghieäp.
Ñeà xuaát 2: Ñoåi môùi ñoät phaù mang laïi lôïi ích lôùn
hôn vaø laâu daøi hôn cho doanh nghieäp so vôùi ñoåi môùi
lieân tuïc.
2. Ñoäng löïc cho ñoåi môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân
tuïc döôùi goùc nhìn tri thöùc
Goùc nhìn tri thöùc laø goùc nhìn döïa treân kieán thöùc
(knowledge-based view), theo ñoù doanh nghieäp seõ
ñöôïc xem nhö laø moät toå chöùc coù vai troø tích hôïp
kieán thöùc vaø chuyeån thaønh haøng hoùa vaø dòch vuï
(Grant, 1996). Goùc nhìn tri thöùc ñöôïc choïn giöõa raát
nhieàu caùc goùc nhìn khaùc ví duï nhö goùc nhìn döïa treân
nguoàn löïc (resource-based view), bôûi vì nhieàu
nghieân cöùu cuõng ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng kieán
thöùc ñoùng vai troø quan troïng trong caùc hoaït ñoäng
ñoåi môùi cuûa doanh nghieäp (Jimeùnez-Jimeùnez &
Sanz-Valle, 2011).
Theo goùc nhìn tri thöùc, moät khaû naêng heát söùc
quan troïng ñoái vôùi hoaït ñoäng ñoåi môùi vaø saûn xuaát laø
khaû naêng haáp thuï (Absorptive Capacity), voán ñöôïc
ñònh nghóa nhö khaû naêng cuûa doanh nghieäp coù theå
nhaän ra giaù trò cuûa caùc thoâng tin môùi beân ngoaøi; thu
thaäp, chuyeån ñoåi vaø aùp duïng caùc kieán thöùc naøy
nhaèm taïo ra caùc ñoåi môùi, saûn phaåm, vaø dòch vuï
(Cohen & Levinthal, 1990). Khaû naêng haáp thuï coù
khaû naêng taêng cöôøng soá löôïng ñoåi môùi vaø toác ñoä
dieãn ra ñoåi môùi (Chen, Lin, & Chang, 2009). Khaû
naêng haáp thuï naøy ñöôïc tieáp caän vaø nghieân cöùu theo
hai tröôøng phaùi: moät tröôøng phaùi xem khaû naêng haáp
thuï laø moät saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng R&D, theo ñoù
caùc doanh nghieäp caøng ñaàu tö nhieàu vaøo R&D thì
khaû naêng haáp thuï caøng cao (George, Zahra,
Wheatley, & Khan, 2001). Tuy nhieân, caùch nhìn
naøy cuûa khaû naêng haáp thuï laïi giôùi haïn khaû naêng
ñöôïc caûi tieán cuûa khaû naêng haáp thuï, vì khi ñôn thuaàn
nhìn khaû naêng haáp thuï xem nhö moät saûn phaåm cuûa
taøi chính hay cuûa ñaàu tö chuùng ta chæ coù theå caûi tieán
baèng tieàn. Do ñoù, ngaøy caøng coù nhieàu hoïc giaû quan
taâm ñeán caùch tieáp caän thöù hai cuûa khaû naêng haáp thuï
- ñoù laø khaû naêng haáp thuï döïa treân caùc quaù trình hoïc
taäp dieãn ra lieân tuïc - quaù trình hoïc taäp khaùm phaù,
Soá 25 - Thaùng 10/2020 87
taïp chí coâng thöông
quaù trình hoïc taäp chuyeån ñoåi, vaø quaù trình hoïc taäp
aùp duïng (Lane, Koka, & Pathak, 2006). Caùch tieáp
caän döïa treân khaû naêng hoïc taäp naøy cuûa khaû naêng
haáp thuï cho pheùp chuùng ta coù theå caûi tieán khaû naêng
haáp thuï khoâng chæ baèng ñaàu tö hoaëc taøi chính maø
coøn baèng caùch hoïc taäp lieân tuïc - laø caùch tieáp caän
töông töï nhö vieäc hoïc cuûa caùc caù nhaân caøng hoïc thì
caøng gioûi, hay noùi caùch khaùc, khaû naêng haáp thuï
caøng cao.
2.1. Hoïc taäp khaùm phaù (Exploratory Learning)
vaø ñoåi môùi ñoät phaù
Hoïc taäp khaùm phaù ñöôïc ñònh nghóa laø caùc quaù
trình hay khaû naêng cuûa moät doanh nghieäp duøng ñeå
nhaän ra vaø hieåu ñöôïc caùc kieán thöùc môùi coù giaù trò
beân ngoaøi doanh nghieäp (Lane vaø coäng söï, 2006).
Hoïc taäp khaùm phaù caàn thieát cho caùc loaïi ñoåi môùi
noùi chung. Ñoái vôùi ñoåi môùi ñoät phaù, doanh nghieäp
naøo tieán haønh ñoåi môùi ñoät phaù caàn nhieàu kieán thöùc
kyõ thuaät vaø khoa hoïc töø caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø vieän
nghieân cöùu hoaëc kieán thöùc tieàm aån (caùc nhu caàu
khoù nhaän bieát hay nhu caàu töông lai) töø khaùch
haøng ñeå tieán haønh ñoåi môùi (Matthing, Sandeùn, &
Edvardsson, 2004). Caùc kieán thöùc töø tröôøng ñaïi
hoïc, vieän nghieân cöùu vaø kieán thöùc tieàm aån töø
khaùch haøng thöôøng môùi meû vaø caàn khaû naêng haáp
thuï ñaëc bieät cuûa doanh nghieäp (Adler, 2002). Hôn
nöõa, caùc kieán thöùc naøy thöôøng khaù phöùc taïp vaø mô
hoà cho neân cuõng caàn khaû naêng hoïc taäp khaùm phaù
baäc cao ñeå tìm kieám vaø thu nhaän nhöõng kieán thöùc
naøy (Cohen & Levinthal, 1990; Lane vaø coäng söï,
2006). Ngöôïc laïi, caùc caûi tieán lieân tuïc thöôøng döïa
vaøo caùc kieán thöùc roõ raøng hoaëc caùc phaûn hoài, ñoùng
goùp xaây döïng cuûa khaùch haøng ñeå caûi tieán vaø
doanh nghieäp cuõng caàn ít kieán thöùc khoa hoïc kyõ
thuaät töø tröôøng ñaïi hoïc vaø vieän nghieân cöùu hôn, do
ñoù khaû naêng hoïc taäp khaùm phaù cuûa caùc doanh
nghieäp seõ caàn ít hôn. Töø ñoù, nghieân cöùu ñöa ra caùc
ñeà xuaát:
Ñeà xuaát 3: Hoïc taäp khaùm phaù caàn thieát cho ñoåi
môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc.
Ñeà xuaát 4: Doanh nghieäp caàn moät khaû naêng hoïc
taäp khaùm phaù cao hôn ñeå thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù
so vôùi thöïc hieän ñoåi môùi lieân tuïc.
2.2. Hoïc taäp chuyeån ñoåi (transformative
learning) vaø ñoåi môùi ñoät phaù
Quaù trình hoïc taäp thöù hai cuûa doanh nghieäp
beân caïnh hoïc taäp khaùm phaù ñoù laø hoïc taäp chuyeån
ñoåi, hay laø khaû naêng ñoàng boä hoùa kieán thöùc môùi
coù giaù trò (Lane vaø coäng söï, 2006). Thöïc vaäy, moät
kieán thöùc môùi laï töø beân ngoaøi ñöôïc thu nhaän vaøo
88 Soá 25 - Thaùng 10/2020
toå chöùc phaûi ñöôïc phaân tích cuï theå, so saùnh vôùi
kieán thöùc hieän taïi cuûa doanh nghieäp vaø boå sung
keát hôïp vôùi caùc kieán thöùc hieän coù moät caùch thích
hôïp tröôùc khi ñöôïc ñöa vaøo söû duïng ñeå taïo ra caùc
saûn phaåm dòch vuï (Garud & Nayyar, 1994). Ñaây
laø vai troø cuûa vieäc hoïc taäp chuyeån ñoåi. Hoïc taäp
chuyeån ñoåi bao goàm hai quaù trình lieân tuïc ñoù laø
duy trì vaø kích hoaït (Marsh & Stock, 2006), theo
ñoù kieán thöùc môùi seõ ñöôïc keát hôïp vôùi kieán thöùc
cuõ ñang toàn taïi (ôû quaù trình duy trì) vaø seõ ñöôïc
kích hoaït ñeå söû duïng khi caàn thieát. Qua vieäc hoïc
taäp chuyeån ñoåi naøy, kieán thöùc neàn cuûa doanh
nghieäp seõ ñöôïc laøm giaøu vaø môû roäng (Garud &
Nayyar, 1994). Ñoåi môùi ñoät phaù caàn taïo ra caùc
saûn phaåm môùi meû vôùi ñoä saùng taïo cao, do ñoù caùc
doanh nghieäp khi thöïc hieän caùc ñoåi môùi ñoät phaù
seõ caàn moät neàn kieán thöùc roäng hôn (Van Den
Bosch, Volberda, & De Boer, 1999) vaø caàn nhieàu
söï keát hôïp môùi meû giöõa nhöõng kieán thöùc môùi ña
daïng vaø caùc kieán thöùc cuõ (Kogut & Zander, 1992;
Van den Bosch vaø coäng söï, 1999). Chính ñieàu
naøy seõ yeâu caàu caùc doanh nghieäp naøy caàn moät
khaû naêng hoïc taäp chuyeån ñoåi baäc cao ñeå coù theå
keát hôïp ña daïng caùc kieán thöùc ña daïng phöùc taïp
mô hoà khoù hieåu vôùi caùc kieán thöùc hieän taïi cuûa
doanh nghieäp ñeå coù theå kích hoaït thaønh coâng
phuïc vuï cho quaù trình taïo ra caùc saûn phaåm vaø
dòch vuï thaät söï ñoäc ñaùo ñeå phuïc vuï caùc nhu caàu
môùi cuûa khaùch haøng. Ngöôïc laïi, caùc doanh
nghieäp thöïc hieän caùc ñoåi môùi lieân tuïc caàn ít hôn
nhöõng söï keát hôïp giöõa caùc kieán thöùc môùi laï vaø cô
sôû kieán thöùc hieän coù cuûa doanh nghieäp, vì hoï chæ
caàn taïo ra moät soá caûi tieán döïa treân caùc kieán thöùc
hieän coù. Do vaäy, nghieân cöùu ñeà xuaát:
Ñeà xuaát 5: Hoïc taäp chuyeån ñoåi caàn thieát cho ñoåi
môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc.
Ñeà xuaát 6: Doanh nghieäp caàn moät khaû naêng hoïc
taäp chuyeån ñoåi cao hôn ñeå thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù
so vôùi thöïc hieän ñoåi môùi lieân tuïc.
2.3. Khaû naêng hoïc taäp aùp duïng (Exploitative
learning) vaø ñoåi môùi ñoät phaù, ñoåi môùi lieân tuïc
Khaû naêng hoïc taäp thöù ba cuûa caùc doanh nghieäp
laø khaû naêng hoïc taäp aùp duïng, ñöôïc ñònh nghóa laø
caùc quaù trình cuûa moät doanh nghieäp nhaèm söû duïng
caùc kieán thöùc ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi töø quaù trình hoïc
taäp chuyeån ñoåi ñeå taïo ra caùc kieán thöùc môùi hoaëc
caùc saûn phaåm dòch vuï (Lane vaø coäng söï, 2006).
Ñaây laø ñaàu ra ñeå taïo ra caùc saûn phaåm dòch vuï phuïc
vuï cho khaùch haøng hoaëc caùc ñoåi môùi ñoät phaù vaø
ñoåi môùi lieân tuïc. Do vaäy, neáu khoâng coù khaû naêng

hoïc taäp aùp duïng, seõ khoâng coù moät kieán thöùc môùi
naøo ñöôïc aùp duïng vaø khoâng coù moät ñoåi môùi ñoät
phaù hoaëc ñoåi môùi lieân tuïc naøo ñöôïc taïo ra. Nhö ñaõ
trình baøy, ñoái vôùi ñoåi môùi ñoät phaù, moät löôïng lôùn
kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät töø caùc tröôøng ñaïi hoïc
vaø vieän nghieân cöùu ñi ñoâi vôùi caùc kieán thöùc tieàm
aån cuûa khaùch haøng seõ ñöôïc khaùm phaù, thu thaäp vaø
keát hôïp vôùi neàn kieán thöùc hieän taïi cuûa doanh
nghieäp nhôø caùc khaû naêng hoïc taäp khaùm phaù vaø
khaû naêng hoïc taäp bieán ñoåi. Theo Cohen vaø
Levinthal (1990), caùc kieán thöùc raát môùi laï vaø khaùc
bieät vôùi kieán thöùc hieän taïi vaø nhu caàu cuûa doanh
nghieäp khi thu nhaän ñöôïc seõ gaây khoù khaên khoâng
nhöõng cho vieäc chuyeån ñoåi nhaèm keát hôïp vôùi kieán
thöùc hieän taïi cuûa doanh nghieäp maø coøn coù theå gaây
ra nhöõng vaán ñeà nhöùc nhoái khi thöïc hieän chuyeån
ñoåi thaønh caùc saûn phaåm dòch vuï môùi meû ñaàu ra.
Nhöõng khoù khaên naøy ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi coù
khaû naêng hoïc taäp aùp duïng cao ñeå coù theå aùp duïng
thaønh coâng nhöõng kieán thöùc môùi laï vaø chuyeån
thaønh caùc ñoåi môùi ñoät phaù. Ngöôïc laïi, caùc doanh
nghieäp naøo thöïc hieän ñoåi môùi lieân tuïc chæ caàn thöïc
hieän caûi tieán caùc keát hôïp coù saün neân möùc ñoä hoïc
taäp aùp duïng maø hoï caàn seõ khoâng cao. Do ñoù,
nghieân cöùu ñöa ra caùc ñeà xuaát:
Ñeà xuaát 7: Hoïc taäp aùp duïng caàn thieát cho ñoåi
môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc.
Ñeà xuaát 8: Doanh nghieäp caàn moät khaû naêng hoïc
taäp aùp duïng cao hôn ñeå thöïc hieän ñoåi môùi ñoät phaù so
vôùi thöïc hieän ñoåi môùi lieân tuïc.
3. Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
Töø caùc ñeà xuaát treân, nghieân cöùu ñeà ra moâ hình
nghieân cöùu nhö sau: (Hình 1)
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
Hoïc taäp khaùm phaù
Ñoåi môùi ñoät phaù
Hoïc taäp chuyeån ñoåi
Ñoåi môùi lieân tuïc
Hoïc taäp aùp duïng
4. Thaûo luaän vaø keát luaän
Nghieân cöùu ñaõ toång hôïp caùc vaán ñeà noåi troäi lieân
quan ñeán ñoåi môùi ñoät phaù vaø ñoåi môùi lieân tuïc. Theo
ñoù, caùc ñoåi môùi ñoät phaù voán ít ñöôïc quan taâm vaø
thöïc hieän taïi Vieät Nam bôûi ñoøi hoûi voán ñaàu tö lôùn
cho R&D (Kerin, Varadarajan, & Peterson, 1992;
Lieberman & Montgomery, 1988). Tuy nhieân,
kinh teá
nghieân cöùu ñaõ ñeà xuaát raèng caùc ñoåi môùi ñoät phaù tuy
coù theå phaûi ñaàu tö lôùn veà con ngöôøi vaø taøi chính ñeå
phaùt trieån khaû naêng R&D, tuy nhieân trong daøi haïn
seõ mang laïi lôïi nhuaän lôùn hôn cho doanh nghieäp so
vôùi caùc caûi tieán lieân tuïc.
Ngoaøi vieäc ñaàu tö vaøo R&D, nghieân cöùu coøn döïa
treân goùc nhìn tri thöùc ñeå xem xeùt caùc yeáu toá quan
troïng taùc ñoäng ñeán caùc caûi tieán ñoät phaù, trong ñoù taäp
trung vaøo caùc quaù trình hoïc taäp lieân tuïc bao goàm
quaù trình hoïc taäp khaùm phaù, quaù trình hoïc taäp
chuyeån ñoåi, vaø quaù trình hoïc taäp aùp duïng. Vieäc xem
xeùt ba quaù trình hoïc taäp trong toå chöùc thay vì ñôn
thuaàn laø xem xeùt vieäc ñaàu tö vaøo R&D neâu treân ñeå
nhaèm nhaán maïnh cô cheá hoïc taäp cuûa doanh nghieäp
(Eisenhardt & Martin, 2000). Theo ñoù, thay vì chæ
ñaàu tö vaøo R&D ñeå laøm taêng khaû naêng haáp thuï vaø
laøm taêng khaû naêng ñoåi môùi, doanh nghieäp coù theå
lieân tuïc thu thaäp hoïc hoûi kieán thöùc töø moâi tröôøng,
chuyeån ñoåi chuùng, vaø aùp duïng chuùng chuyeån thaønh
caùc saûn phaåm vaø dòch vuï. Nhôø cô cheá hoïc taäp, theo
thôøi gian, löôïng cô sôû kieán thöùc cuûa doanh nghieäp
seõ ñöôïc laøm giaøu leân, töø ñoù seõ laøm caùc kyõ naêng hoïc
taäp cuõng nhö caùc kyõ naêng lieân quan nhö kyõ naêng
marketing vaø R&D phaùt trieån vaø taïo ñieàu kieän cho
vieäc thöïc hieän ñoåi môùi trong töông lai. Töông töï,
theo thôøi gian cô sôû kieán thöùc cuûa doanh nghieäp seõ
ñöôïc boài ñaép theo quaù trình hoïc taäp vaø taïo ñieàu kieän
cho caùc keát hôïp môùi vôùi thaønh quaû seõ laø caùc ñoåi môùi
ñoät phaù.
5. Giôùi haïn nghieân cöùu vaø höôùng nghieân cöùu
töông lai
Cuõng nhö caùc nghieân cöùu khaùc, nghieân cöùu
naøy coù nhöõng giôùi haïn nhaát ñònh voán taïo tieàn ñeà
cho nhöõng nghieân cöùu trong
töông lai. Thöù nhaát, vôùi ñaëc
tính cuûa moät nghieân cöùu ñònh
tính, caùc moái quan heä ñöôïc ñeà
xuaát chöa ñöôïc kieåm ñònh roõ
Hieäu quaù raøng baèng nhöõng con soá nhö
hoaït ñoäng caùc nghieân cöùu ñònh löôïng.
Hôn nöõa, moái quan heä giöõa
caùc cô cheá hoïc taäp vaø hoaït
ñoäng ñoåi môùi ñöôïc giôùi thieäu
ñeà xuaát laø moät moái quan heä phöùc taïp, do ñoù caàn
caùc nghieân cöùu ñònh löôïng tieáp theo ñeå kieåm ñònh
moâ hình moät caùch chính xaùc hôn. Thöù hai, cuõng
gioáng nhö caùc nghieân cöùu ñònh tính khaùc, do baûn
chaát ñònh tính cuûa nghieân cöùu naøy neân quy moâ laáy
maãu khoâng lôùn, vì vaäy khi aùp duïng vaøo thöïc teá
caàn choïn loïc vaø aùp duïng phuø hôïp n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 89
taïp chí coâng thöông

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. Adler, P. S. (2002). Social Capital: Prospects for a New Concept. The Academy of Management Review, 27(1),
17-40.
2. Atuahene-Gima, Kwaku. (2005). Resolving the Capability- Rigidity Paradox in New Product Innovation.
Journal of Marketing, 69 (October), 61-83
3. Chen, Y. S., Lin, M. J. J., & Chang, C. H. (2009). The positive effects of relationship learning and absorptive
capacity on innovation performance and competitive advantage in industrial markets. Industrial Marketing
Management, 38(2), 152-158.
4. Cohen, W. M., & Levinthal, D. A. (1990). Absorptive Capacity: A New Perspective on Learning and
Innovation. Administrative Science Quarterly, 35(1), 128-152.
5. Eisenhardt, K. M., & Martin, J. A. (2000). Dynamic Capabilities: What Are They? Strategic Management
Journal, 21(10/11), 1105-1121.
6. Hollander, S. (1965). Sources of Efficiancy. Cambridge, MA: MIT Press.
7. Jimeùnez-Jimeùnez, D., & Sanz-Valle, R. (2011). Innovation, organizational learning, and performance.
Journal of Business Research, 64(4), 408-417.
8. Gatignon H, Tushman ML, Smith W, Anderson P. (2002). A structural approach to assessing innovation:
construct development of innovation locus, type, and characteristics. Management Science, 48(9),1103–1122.
9. Garud, R., & Nayyar, P. R. (1994). Transformative Capacity: Continual Structuring by Intertemporal
Technology Transfer. Strategic Management Journal, 15(5), 365-385. George, G., Zahra, S. A., Wheatley, K.
K., & Khan, R. (2001). The effects of alliance portfolio characteristics and absorptive capacity on performance:
A study of biotechnology firms. The Journal of High Technology Management Research, 12(2), 205-226.
10. Golder, P.N., Shacham, R. and Mitra, D. (2009). Innovations’ origins: When, by whom, and how are radical
innovations developed? Marketing Science, 28(1), 166-79.
11. Grant, R. M. (1996). Toward a Knowledge-Based Theory of the Firm. Strategic Management Journal,
17(S2), 109-122. doi: 10.1002/smj.4250171110
12. Kale, D., & Little, S. (2007). From imitation to innovation: Evolution of R&D capabilities and learning
processes in the Indian pharmaceutical industry. Technology analysis & strategic management, 19(5), 589-609.
13. Kerin, R. A., Varadarajan, P. R., & Peterson, R. A. (1992). First-Mover Advantage: A Synthesis, Conceptual
Framework, and Research Propositions. Journal of Marketing, 56(4), 33-52.
14. Knight, K.E. (1967). A descriptive model of the intra-firm innovation process. The Journal of Business, 40,
478-96.
15. Kogut, B., & Zander, U. (1992). Knowledge of the Firm, Combinative Capabilities, and the Replication of
Technology. Organization Science, 3(3), 383-397.
16. Lane, P. J., Koka, B. R., & Pathak, S. (2006). The Reification of Absorptive Capacity: A Critical Review and
Rejuvenation of the Construct. The Academy of Management Review, 31(4), 833-863.
17. Lieberman, M. B., & Montgomery, D. B. (1988). First-mover advantages. Strategic Management Journal,
9(1-2), 41-58.
18. March, J. G. (1991). Exploration and Exploitation in Organizational Learning. Organization Science, 2(1),
71-87.
19. Marsh, S. J., & Stock, G. N. (2006). Creating Dynamic Capability: The Role of Intertemporal Integration,
Knowledge Retention, and Interpretation. Journal of Product Innovation Management, 23(5), 422-436.
20. Matthing, J., Sandeùn, B., & Edvardsson, B. (2004). New service development: learning from and with
customers. International Journal of Service Industry Management, 15(5), 479-498.
21. Nelson, R. R., & Winter, S. G. (1982). An evolutionary theory of economic change. Cambridge, Mass:
Belknap Press.

90 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

22. Ordanini, A., & Parasuraman, A. (2011). Service innovation viewed through a service-dominant logic lens:
a conceptual framework and empirical analysis. Journal of Service Research, 14(1), 3-23.
23. Tellis, G. J., Prabhu, J. C., & Chandy, R. K. (2009). Radical innovation across nations: The preeminence of
corporate culture. Journal of marketing, 73(1), 3-23.
24. Sandstrom, G.O. and Tingstrom, J. (2008). Management of radical innovation and environmental
challenges. European Journal of Innovation Management, 11(2), 182.
25. Sun, S. L., Peng, M. W., Lee, R. P., & Tan, W. Q. (2015). Institutional open access at home and outward
internationalization. Journal of World Business, 50(1), 234-246.
26. Van Den Bosch, F. A. J., Volberda, H. W., & De Boer, M. (1999). Coevolution of Firm Absorptive Capacity
and Knowledge Environment: Organizational Forms and Combinative Capabilities. Organization Science,
10(5), 551-568.
27. Witell, L., Kristensson, P., Gustafsson, A., & Löfgren, M. (2011). Idea generation: customer co-creation
versus traditional market research techniques. Journal of Service Management, 22(2), 140-159.

ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ts. nguyeÃn giA ninH
Tröôøng Ñaïi hoïc Taøi chính Marketing

innOvATiOn in enTerprises
frOM KnOwLedge perspecTives

l Ph.D nguyen gia ninh

University of Finance and Marketing

AbsTrAcT:
Innovation is the driving force for the development of businesses in particular and economies
around the world in general. Although it is risky and costly to develop innovation, innovation brings
long-term ccompetitive advantages. From the importance of innovation, this research which is
based on previous studies and knowledge perspectives is to explore the key factors driving the
innovation and the way to improve the innovation capacity. Based on this research’s findings, eight
recommendations and a research model are proposed to provide furtther suggestions for leaders of
companies when they develop innovations and conduct quantitative research projects in tthe future.
Keywords: Breakthrough innovation, continuous innovation, absorption ability, learning
ability, enterprise.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 91

taïp chí coâng thöông

THöïc TrAïng THu HuÙT vOán fdi

vAøO cOâng ngHieäp HOÃ Trôï
ngAønH MAy MAëc vieäT nAM

l Phí Thò Thu höông

TOÙM TAÉT:
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam, may maëc laø moät ngaønh coâng nghieäp saûn
xuaát, xuaát khaåu quan troïng cuûa neàn kinh teá, laø moät ngaønh thu huùt löôïng lao ñoäng lôùn, taïo ra giaù
trò haøng hoùa, phuïc vuï nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Tuy nhieân, ngaønh May maëc
cuûa Vieät Nam noùi rieâng, Deät may noùi chung vaãn chöa naâng cao ñöôïc giaù trò gia taêng cuûa ngaønh
do caùc yeáu toá ñaàu vaøo coøn phaûi nhaäp khaåu quaù lôùn. Coâng nghieäp hoã trôï (CNHT) ngaønh Deät may
chöa phaùt trieån laø nguyeân nhaân maáu choát. Ñeå thuùc ñaåy ñöôïc CNHT ngaønh May phaùt trieån, raát
caàn thu huùt theâm nhieàu voán, trong ñoù coù voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) vaøo lónh vöïc naøy.
Baøi vieát phaân tích thöïc traïng voán FDI vaøo coâng nghieäp hoã trôï ngaønh May maëc Vieät Nam.
Töø khoùa: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, FDI, coâng nghieäp hoã trôï, deät may, may maëc.

1. Ñaët vaán ñeà
Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam
thôøi gian qua, ngaønh Deät may noùi chung, ngaønh
May maëc noùi rieâng luoân ñöôïc ñaùnh giaù cao veà
nhöõng ñoùng goùp cuûa ngaønh vaø tieàm naêng phaùt trieån
trong töông lai. Beân caïnh ñoù, toác ñoä taêng tröôûng
kim ngaïch xuaát khaåu cuûa ngaønh khaù ñeàu vaø roõ neùt.
Kim ngaïch xuaát khaåu taêng cao taát yeáu nhu caàu veà
caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuõng seõ taêng töông öùng. Ñieàu
ñaùng noùi laø nhu caàu naøy ñöôïc giaûi quyeát khoâng
phaûi trong phaïm vi neàn kinh teá Vieät Nam maø chuû
yeáu thoâng qua con ñöôøng nhaäp khaåu. Hôn nöõa, soá
ñoâng doanh nghieäp may Vieät Nam thöïc hieän caùc
hôïp ñoàng theo hình thöùc gia coâng neân cuõng khieán
cho vieäc nhaäp khaåu nguyeân phuï lieäu, maùy moùc,…
trong ngaønh naøy taêng leân, nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu
cuûa ngöôøi thueâ gia coâng. Trong nhieàu naêm, Vieät
Nam phaûi nhaäp khaåu haàu heát nguyeân lieäu, phuï
lieäu, maùy moùc,… phuïc vuï cho ngaønh May maëc, leân
tôùi 60-70% giaù trò xuaát khaåu. Vieäc nhaäp khaåu phaàn
lôùn caùc yeáu toá ñaàu vaøo trong ngaønh May maëc daãn
ñeán haøng loaït heä luïy, nhö: laøm giaûm giaù trò gia taêng
cuûa ngaønh, coù theå aûnh höôûng khoâng toát ñeán naêng
löïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm may treân thò tröôøng,
gaây khoù khaên cho quaù trình phaùt trieån beàn vöõng
cuûa ngaønh May maëc Vieät Nam,... Maët khaùc, söï phuï
thuoäc vaøo beân ngoaøi veà caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuûa
ngaønh May maëc cuõng goùp phaàn laøm taêng nhaäp sieâu
cuûa Vieät Nam trong nhieàu naêm qua; neàn kinh teá
trong nöôùc coù nguy cô phaûi gaùnh chòu nhieàu hôn
nhöõng bieán ñoäng tieâu cöïc töø beân ngoaøi; doanh
nghieäp ruûi ro hôn trong quaù trình thanh toaùn;…
Lyù do cuûa vieäc nguoàn cung trong nöôùc khoâng
ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà caùc yeáu toá ñaàu vaøo cho
ngaønh May maëc coù nhieàu nhöng cô baûn vaø saâu xa
nhaát laø do söï keùm phaùt trieån cuûa CNHT ngaønh
may. Söï keùm phaùt trieån naøy phaàn lôùn do chöa coù
ñuû nguoàn voán cung caáp ñeå phaùt trieån CNHT ngaønh
May maëc Vieät Nam. Trong soá caùc nguoàn voán, FDI
ñaõ vaøo Vieät Nam töø nhieàu naêm nay vaø ñaõ coù moät

92 Soá 25 - Thaùng 10/2020


soá thaønh töïu nhaát ñònh trong ñaàu tö vaøo caùc lónh
vöïc CNHT noùi chung, CNHT ngaønh May noùi rieâng,
tuy nhieân doøng voán naøy vaãn coøn nhieàu haïn cheá.
Vieäc ñaùnh giaù ñöôïc caùc haïn cheá naøy laø raát quan
troïng ñeå ñöa ra ñöôïc nhöõng giaûi phaùp nhaèm naâng
cao tính hieäu quaû cuûa FDI khi ñaàu tö vaøo CNHT
ngaønh May maëc taïi Vieät Nam.
- Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu:
+ Ñoái töôïng: voán FDI vaøo CNHT ngaønh May
Vieät Nam.
+ Phaïm vi: FDI vaøo CNHT ngaønh May maëc
Vieät Nam chuû yeáu trong khoaûng thôøi gian töø naêm
2010 - 2019.
- Muïc tieâu nghieân cöùu: Baøi vieát höôùng ñeán vieäc
ñaùnh giaù thöïc traïng cuûa FDI vaøo CNHT ngaønh
May maëc ôû Vieät Nam: moät soá keát quaû vaø haïn cheá;
töø ñoù, gôïi yù moät soá giaûi phaùp nhaèm thu huùt voán FDI
ñaàu tö vaøo CNHT ngaønh May maëc Vieät Nam.
2. nguoàn soá lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu
- Soá lieäu: chuû yeáu laø soá lieäu thöù caáp cuûa caùc
nguoàn thoâng tin ñaùng tin caäy nhö Toång cuïc
Thoáng keâ, Toång cuïc Haûi quan, Hieäp hoäi Deät may
Vieät Nam,…
- Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu laø ñònh tính
döïa treân soá lieäu thöù caáp. Ngoaøi ra, taùc giaû söû duïng
phöông phaùp phaân tích, toång hôïp lyù thuyeát vaø
thöïc tieãn keát hôïp vôùi phöông phaùp chuyeân gia
nhaèm thu thaäp caùc thoâng tin, soá lieäu, baùo caùo coù
lieân quan ñeán FDI vaøo CNHT ngaønh May maëc
cuûa Vieät Nam.
3. Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
Ngaønh May maëc cuûa Vieät Nam laø moät trong
nhöõng ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát, xuaát khaåu
quan troïng cuûa neàn kinh teá, taïo ra haøng hoùa, phuïc
vuï nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu.
Tuy nhieân, ngaønh naøy laïi khoâng töï cung caáp ñöôïc
caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuûa ngaønh, nhö: vaûi (hoaøn
thieän), caùc phuï lieäu ngaønh may,… Ñieàu naøy khieán
cho söï chuû ñoäng, khaû naêng töï chuû cuûa ngaønh May
Vieät Nam bò giaûm ñi ñaùng keå, giaù trò gia taêng taïo
ra cho ngaønh cuõng raát thaáp. Vaûi vaø caùc nguyeân
phuï lieäu phuïc vuï cho xuaát khaåu cuûa ngaønh May
phaàn lôùn laø nhaäp khaåu, chuû yeáu töø Trung Quoác,
Haøn Quoác, Ñaøi Loan. Tyû troïng kim ngaïch nhaäp
khaåu treân kim ngaïch xuaát khaåu leân tôùi 60%. Coù
ñieàu naøy vì CNHT chính laø nuùt thaét khoù gôõ cuûa
ngaønh Deät may Vieät Nam laâu nay. Trong boái
caûnh xaûy ra dòch Covid-19, haïn cheá naøy caøng theå
kinh teá
hieän roõ taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi ngaønh May maëc
Vieät Nam.
3.1. Vaøi neùt veà CNHT ngaønh May Vieät Nam
Theo soá lieäu cuûa VITAS, tính ñeán naêm 2017,
toång soá doanh nghieäp (DN) deät may caû nöôùc ñaït
6.000 DN, trong ñoù soá löôïng DN gia coâng haøng
may maëc laø 5.101 DN (chieám 85%); soá löôïng DN
saûn xuaát vaûi, nhuoäm laø 780 DN (chieám 13%); soá
löôïng DN saûn xuaát, cheá bieán xô, sôïi laø 119 DN
(chieám 2%).
Nhö vaäy, nghòch lyù trong ngaønh May cuûa Vieät
Nam laø soá löôïng DN CNHT (15%) ít hôn nhieàu so
vôùi caùc DN may, trong khi phaûi ngöôïc laïi, soá löôïng
DN CNHT caàn nhieàu hôn so vôùi soá löôïng caùc DN
may maëc, nhaèm ñaùp öùng moät caùch toát nhaát nhu caàu
caùc yeáu toá ñaàu vaøo phuïc vuï cho saûn xuaát saûn phaåm
may maëc. Ñieàu ñoù daãn ñeán vieäc nhaäp khaåu nhieàu
caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuûa ngaønh May. Toång giaù trò
nhaäp khaåu yeáu toá ñaàu vaøo cuûa ngaønh Deät may
thöôøng chieám xaáp xæ 60% giaù trò xuaát khaåu deät
may. Trong ñoù, kim ngaïch nhaäp khaåu yeáu toá ñaàu
vaøo cuûa deät may töø naêm 2018 ñaõ vöôït 20 tyû USD;
kim ngaïch nhaäp khaåu rieâng vaûi töø naêm 2015 ñaõ
vöôït 10 tyû USD vaø luoân chieám tyû troïng lôùn nhaát.
Moät nghòch lyù nöõa cuûa ngaønh May Vieät Nam laø:
xuaát khaåu ñaàu vaøo laø sôïi ñeán 70% saûn phaåm taïo ra
nhöng laïi phaûi nhaäp khaåu phaàn lôùn vaûi phuïc vuï cho
may maëc, do CNHT deät nhuoäm chöa phaùt trieån;
loaïi sôïi Vieät Nam saûn xuaát ñöôïc chuû yeáu laø sôïi
cotton, raát ít DN saûn xuaát ñöôïc sôïi polyester
filament - loaïi sôïi ñöôïc söû duïng phoå bieán hôn trong
ngaønh May maëc hieän nay. Ñieàu naøy daãn ñeán giaûm
giaù trò gia taêng cuûa ngaønh May Vieät Nam do xuaát
“thoâ”, nhaäp “tinh”. Ngoaøi ra, caùc DN CNHT ngaønh
Deät may cuõng coù nhieàu ñieåm yeáu keùm khaùc laø:
trình ñoä coâng ngheä thaáp, maùy moùc laïc haäu; trình ñoä
tay ngheà cuûa lao ñoäng chöa ñaùp öùng toát, naêng suaát
lao ñoäng thaáp…
3.2. Thöïc traïng voán FDI vaøo CNHT ngaønh
May maëc Vieät Nam
Theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ Vieät Nam
(GSO), ñeán cuoái naêm 2019, toång soá DN FDI trong
lónh vöïc deät may caû nöôùc coù 1.283 DN, trong ñoù soá
löôïng DN gia coâng haøng may maëc laø 882 DN
(chieám 69%); soá löôïng DN trong lónh vöïc CNHT
goàm saûn xuaát boâng, xô, sôïi, vaûi, nhuoäm, phuï lieäu,
saûn xuaát maùy moùc ngaønh May chæ laø 401 DN
(chieám 31%).
Soá 25 - Thaùng 10/2020 93
taïp chí coâng thöông
FDI vaøo CNHT ngaønh May coøn khaù haïn cheá:
trong suoát thôøi kyø töø naêm 2006 - 2019, toång soá voán
FDI ñoå vaøo ngaønh Deät may gaàn 22.000 trieäu USD,
coù gaàn 13.000 trieäu USD taäp trung vaøo CNHT ngaønh
May (khoaûng 59%). Tính rieâng trong giai ñoaïn
2010-2019, soá voán naøy laø gaàn 11.000 trieäu USD
(Hình 1). Trong naêm 2015, soá voán FDI taêng ñoät bieán,
ñaït möùc voán ñaêng kyù vaø caáp môùi 2.390 trieäu USD
cao nhaát trong giai ñoaïn 10 naêm (2010-2019).
- Voán FDI theo lónh vöïc CNHT ngaønh May:
Lónh vöïc CNHT ngaønh May ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö
nöôùc ngoaøi quan taâm ñaàu tö laø lónh vöïc saûn xuaát
sôïi. Cuï theå, voán ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát
boâng, xô, sôïi trong 10 naêm ñaït gaàn 5.600 trieäu
USD, chieám hôn 50% toång soá voán FDI vaøo CNHT
Hình 1: Voán FDI vaøo CNHT ngaønh May maëc giai ñoaïn 2010 - 2019
94 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ngaønh May. Trong naêm 2015, chæ tính rieâng 2 döï
aùn FDI lôùn, ñình ñaùm vaøo ngaønh Sôïi, Deät, Nhuoäm
ñaõ leân tôùi gaàn 1 tyû USD: Döï aùn Coâng ty TNHH
Hyosung Ñoàng Nai, vôùi toång voán ñaàu tö leân tôùi
660 trieäu USD, do nhaø ñaàu tö Thoå Nhó Kyø ñaàu tö
taïi Khu coâng nghieäp Ñoàng Nai, nhaèm muïc tieâu
saûn xuaát vaø gia coâng caùc loaïi sôïi; Döï aùn Saûn xuaát
nguyeân phuï lieäu deät may cuûa Coâng ty TNHH
Polytex Far Eastern (Ñaøi Loan), coù voán ñaêng kyù
274 trieäu USD.
Lónh vöïc Vieät Nam coøn thieáu vaø yeáu laø nhuoäm
vaø hoaøn taát vaûi, hoùa chaát nhuoäm thu huùt ñöôïc raát ít
voán FDI, ñaït 0,73 tyû USD trong suoát giai ñoaïn 10
naêm, chæ chieám gaàn 6% toång soá voán FDI ñaêng kyù
ñaàu tö vaøo CNHT ngaønh May maëc Vieät Nam.
Nguoàn: Toång cuïc Thoáng keâ
 kinh teá

Beân caïnh ñoù, lónh vöïc saûn xuaát maùy cho deät vaø

Ñôn vò: trieäu USD

Nguoàn: Toång cuïc Thoáng keâ

may cuõng thu huùt ñöôïc raát ít voán FDI, ngoaøi 9 döï aùn

4.191
1.394
2019

230

313

242
0,6
trong suoát 10 naêm töø 2010-2019 vôùi toång soá voán
ñaêng kyù chæ ñaït 428 trieäu USD (goàm caû phaàn saûn
xuaát maùy cho ngaønh Da).

4.336
1.617
2018

255

319

264
0,5
- Voán FDI theo nhaø ñaàu tö: Caùc quoác gia/vuøng
laõnh thoå ñaàu tö voán FDI lôùn vaøo Vieät Nam cuõng
laø nhöõng nöôùc maø Vieät Nam nhaäp khaåu caùc yeáu

3.876
1.289
2017
toá ñaàu vaøo cuûa ngaønh may lôùn. Ñoäng thaùi ñaàu tö

213

289

224
0,6
vaøo caùc lónh vöïc CNHT ngaønh May cuûa Vieät Nam
töø nhöõng quoác gia naøy thöïc chaát laø moät caùch

Baûng 2. giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc Dn FDi trong cnhT ngaønh May vieät nam
chuyeån höôùng ñaàu tö, nhaèm ñoùn ñaàu caùc quy ñònh

3.495
2016

988
176

265

189
0,6
veà ñaùp öùng tyû leä cung öùng noäi khoái môùi ñöôïc nhaän
öu ñaõi ñoái vôùi caùc saûn phaåm may maëc xuaát khaåu
cuûa Vieät Nam khi tham gia vaøo caùc Hieäp ñònh/khu

3.352
2015

920
178

259

178
vöïc thöông maïi töï do nhö CPTPP1 hay EVFTA2.

0,0
(Baûng 1)

Baûng 1. caùc quoác gia ñaàu tö voán tröïc tieáp

3.286
2014

574
136

235

186
2,4
lôùn nhaát vaøo ngaønh Deät May vieät nam
giai ñoaïn 2010 - 2019
Ñôn vò: trieäu USD
3.016
2013

862

190

120
0,3
Quoác gia/laõnh thoå Toång voán ñaàu tö* Tyû troïng 94
British Virgin Islands 1.177,8 7%
2.021
2012

546

163

109
0,0
Ñaøi Loan 1.476,6 8%
64

Haøn Quoác 3.101,1 18%

Hoàng Koâng 4.649,0 26%
2.242
2011

503
823

137

0,0

31
Trung Quoác 2.495,5 14%

* Goàm caû phaàn voán ñaàu tö vaøo gia coâng may

2010

Nguoàn: Toång cuïc Thoáng keâ

830
794
168

269

1,3

55

- Xuaát khaåu cuûa caùc DN FDI trong caùc lónh vöïc

Saûn xuaát phuï lieäu (Kim, chæ, mex, khoùa keùo,

CNHT ngaønh May: Giaù trò xuaát khaåu cuûa caùc DN

Saûn xuaát vaø cung caáp maùy moùc, duïng cuï

FDI hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc CNHT ngaønh

May Vieät Nam (Baûng 2) cho thaáy: giaù trò xuaát khaåu
Lónh vöïc CNHT ngaønh May

boâng, xô, sôïi laø chuû yeáu, chieám khoaûng 60% giaù trò
xuaát khaåu cuûa caùc saûn phaåm cuûa CNHT ngaønh
May; giaù trò xuaát khaåu vaûi chieám khoaûng 20%. Tuy
nhieân, caùc saûn phaåm xuaát khaåu naøy ñeàu ôû daïng
Saûn xuaát boâng, xô, sôïi

“thoâ”, sau ñoù Vieät Nam laïi nhaäp khaåu daïng “tinh”
Hoùa chaát nhuoäm

(vaûi ñaõ nhuoäm, hoaøn thieän; phuï lieäu may;…) ñaõ

ñöôïc cheá bieán ôû caùc nöôùc khaùc veà ñeå phuïc vuï cho
ngaønh may

ngaønh May cuûa mình. Ñieàu naøy laøm taêng chi phí,
Nhuoäm

cuùc,…)
Deät vaûi

ñoàng thôøi giaûm giaù trò gia taêng cuûa saûn phaåm may
maëc cuûa Vieät Nam.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 95

taïp chí coâng thöông

Baát caäp cuûa vieäc nhaäp yeáu toá ñaàu vaøo quan
troïng cho ngaønh May caøng trôû neân böùc xuùc trong
thôøi gian buøng noå dòch Covid-19, khi phía cung caáp
chuû yeáu - caùc DN Trung Quoác - bò ngöøng treä hoaït
ñoäng vaø ngöøng treä giao thöông vôùi Vieät Nam. Caùc
DN may Vieät Nam, bao goàm caû caùc caùc DN coù voán
FDI, laàn löôït gaëp khoù khaên veà nguoàn cung ñaàu vaøo
vaø thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm, ñaëc bieät laø töø
nhöõng thaùng giöõa naêm 2020.
- Moät soá chæ tieâu bình quaân cuûa caùc DN FDI
trong lónh vöïc CNHT ngaønh May: Trong thôøi gian
vöøa qua, caùc DN FDI trong lónh vöïc CNHT ngaønh
May Vieät Nam nhìn chung coù hieäu quaû hoaït ñoäng
ôû möùc thaáp. Caùc DN trong lónh vöïc nhuoäm, hoùa
chaát nhuoäm, saûn xuaát vaø cung caáp maùy moùc, duïng
cuï ngaønh May khoâng coù lôïi nhuaän döông trong
nhieàu naêm (nhoùm DN lónh vöïc hoùa chaát nhuoäm coù
lôïi nhuaän aâm ñeán naêm 2015). Baûng 3 cho thaáy,
trong naêm 2019, caùc DN FDI trong lónh vöïc saûn
xuaát boâng, xô, sôïi, saûn xuaát maùy vaø deät vaûi coù
doanh thu vaø lôïi nhuaän bình quaân sau thueá ñaït möùc
cao nhaát. Tuy nhieân, thu nhaäp bình quaân cuûa lao
ñoäng trong lónh vöïc hoùa chaát nhuoäm vaø nhuoäm laïi
laø nhoùm cao hôn caû; thu nhaäp cuûa lao ñoäng trong
lónh vöïc deät vaø may laø thaáp nhaát, phuø hôïp vôùi ñoøi
hoûi trình ñoä ôû möùc thaáp hôn.
Lao ñoäng Vieät Nam ñang laøm vieäc taïi caùc DN
FDI noùi chung thieáu huït veà kyõ naêng chuyeân moân.
Kyõ naêng coù möùc ñoä thieáu huït lôùn nhaát ñöôïc chæ ra
laø kyõ naêng hieåu bieát veà chaát löôïng, ñoä tin caäy vaø
taùc phong laøm vieäc ñuùng giôø. Ñieåm thieáu huït khaùc
ñöôïc ñaùnh giaù thaáp laø kyõ naêng laøm vieäc theo nhoùm,
hieåu bieát vaø tieáp thu thoâng tin, khaû naêng öùng duïng
vaø saùng taïo. Ñaëc bieät, khaû naêng söû duïng ngoaïi ngöõ
haïn cheá cuõng laø ñieåm yeáu cuûa lao ñoäng Vieät Nam.
4. Keát luaän vaø haøm yù chính saùch
Nhìn chung, löôïng voán FDI vaøo CNHT ngaønh
May Vieät Nam coøn raát haïn cheá vôùi söï khoâng caân
baèng veà tyû troïng daønh cho nhöõng lónh vöïc caàn
nhieàu voán maø Vieät Nam ñang thieáu vaø yeáu, chuû
yeáu ñeán töø nhöõng nöôùc khoâng coù coâng ngheä
nguoàn vaø chöa taäp trung vaøo caùc lónh vöïc ñoøi hoûi
coâng ngheä cao. Caùc coâng ñoaïn deät, nhuoäm, hoaøn
taát cuõng nhö saûn xuaát phuï lieäu may keùm phaùt
trieån, khieán cho saûn xuaát ngaønh May Vieät Nam
thieáu söï lieân keát caàn thieát. Caùc saûn phaåm phuï trôï
saûn xuaát khoâng cung öùng ñöôïc tröïc tieáp cho
ngaønh May trong nöôùc do thieáu caùc khaâu nhuoäm,
hoaøn taát vaûi.
Ñeå taêng cöôøng thu huùt voán FDI vaøo caùc lónh vöïc
CNHT ngaønh may maëc Vieät Nam, caàn phaûi xaây
döïng vaø aùp duïng toång theå caùc bieän phaùp sau:

Baûng 3. Moät soá chæ tieâu bình quaân cuûa caùc doanh nghieäp FDi trong caùc
lónh vöïc cnhT ngaønh May vieät nam naêm 2019

Doanh thu Lôïi nhuaän bình Thu nhaäp bình

Soá
bình quaân quaân sau thueá quaân/thaùng
Lónh vöïc CNHT ngaønh May löôïng
cuûa DN TNDN cuûa lao ñoäng
DN
(tyû ñoàng) (tyû ñoàng) (trieäu ñoàng)

Saûn xuaát boâng, xô, sôïi 106 1.105 50,53 8,6

Deät vaûi 131 314 10,56 4,3
Nhuoäm 92 76 0,90 9,3
Saûn xuaát phuï lieäu (Kim, chæ, mex, khoùa keùo, cuùc,…) 54 315 5,24 7,2
Hoùa chaát nhuoäm 4 45 0,12 14,1
Saûn xuaát vaø cung caáp maùy moùc, duïng cuï ngaønh May 14 590 11,49 6,0
So saùnh vôùi DN lónh vöïc May 882 214 0,57 6,4

Nguoàn: Taùc giaû tính toaùn töø soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ

96 Soá 25 - Thaùng 10/2020


- Giaûi phaùp veà chính saùch: Caàn xaùc ñònh roõ
troïng taâm trong thu huùt FDI vaøo CNHT ngaønh May
ñoù laø thu huùt vaøo lónh vöïc nhuoäm vaø hoaøn thieän,
hoùa chaát nhuoäm, saûn xuaát vaø deät sôïi nhaân taïo vôùi
trình ñoä coâng ngheä cao, töø ñoù taäp trung thieát keá
chính saùch nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng
thu huùt FDI.
Vôùi chuû tröông thu huùt FDI töø nhöõng taäp ñoaøn
lôùn, ñaëc bieät laø nhöõng taäp ñoaøn töø nhöõng quoác gia
naém coâng ngheä nguoàn (nhö Hoa Kyø, caùc nöôùc EU,
Nhaät Baûn), caàn coù nhöõng chính saùch vaø thieát keá
caùc öu ñaõi cuï theå, rieâng bieät ñeå thu huùt caùc nhaø ñaàu
tö chieán löôïc coù tieàm naêng veà coâng ngheä vaø thò
tröôøng, nhöõng ñoái taùc thöïc söï coù khaû naêng ñoùng
goùp cho Vieät Nam ñaït ñöôïc muïc tieâu, yeâu caàu cuûa
chính saùch phaùt trieån CNHT ngaønh may. Beân caïnh
ñoù, caàn coù nhöõng quy ñònh roõ raøng veà phaùp lyù ñeå
traùnh Vieät Nam trôû thaønh baõi thaûi coâng ngheä khi
tieáp nhaän FDI, kieân quyeát khoâng chaáp nhaän caùc döï
aùn coù coâng ngheä laïc haäu, coù theå gaây toån haïi ñeán
moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi.
- Phaùt trieån caùc DN nhoû vaø vöøa (SME) noäi ñòa
trong lónh vöïc CNHT ngaønh May maëc: Thôøi gian
ñaàu, DN FDI seõ giöõ vai troø chuû ñaïo trong phaùt trieån
CNHT ngaønh may cuûa Vieät Nam nhöng ñeå ngaønh
naøy cuûa quoác gia phaùt trieån moät caùch beàn vöõng,
ñoøi hoûi caùc DN noäi ñòa daàn daàn phaûi lôùn maïnh vaø
ñuû trình ñoä tieáp nhaän chuyeån giao coâng ngheä saûn
xuaát töø phía caùc DN FDI. Do vaäy, ñeå thuùc ñaåy caùc
SME noäi ñòa, caàn phaûi coù nhöõng chính saùch hoã trôï
heát söùc tích cöïc cho nhoùm naøy. Trong ñoù, chính
saùch öu ñaõi veà thueá, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, hoã
trôï tín duïng, hoã trôï veà kyõ thuaät, thuû tuïc haønh
chính,... ñöôïc xem laø nhöõng giaûi phaùp tieân quyeát
nhaèm taïo ñoäng löïc cho caùc DN maïnh daïn ñaàu tö.
Nhöõng öu ñaõi ñoái vôùi caùc DN coù voán nöôùc ngoaøi
ñaàu tö vaøo CNHT ngaønh May coù lieân quan ñeán
coâng nghieäp 4.0 cuõng caàn phaûi ñöôïc aùp duïng vôùi
caùc DN trong nöôùc khi ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy.
- Taêng cöôøng lieân keát giöõa DN FDI vaø DN noäi
ñòa: Lieân keát giöõa nhaø cung caáp noäi ñòa vaø nhaø
cung caáp coù voán FDI cuõng caàn ñöôïc chuù troïng bôûi
noù cuõng kích thích söï phaùt trieån cuûa CNHT trong
nöôùc thoâng qua söï caïnh tranh giöõa 2 nhoùm naøy,
ñoàng thôøi caùc DN noäi ñòa cuõng coù ñieàu kieän khai
thaùc coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù cuûa caùc DN
FDI trong cuøng lónh vöïc CNHT ngaønh May.
kinh teá
Moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå giuùp caùc DN FDI
vaø DN noäi ñòa bieát ñeán nhau deã hôn laø caàn xaây döïng
cô sôû döõ lieäu ñaày ñuû veà caùc DN. Ñaây laø bieän phaùp
ñaõ ñöôïc ñeà xuaát vaø böôùc ñaàu ñöôïc trieån khai nhöng
chöa thaät söï hieäu quaû. Do vaäy, hoaït ñoäng naøy caàn
ñöôïc raø soaùt laïi vaø trieån khai thaät nhanh ñeå hoaøn
thieän ñöôïc döõ lieäu, ñaûm baûo tính caäp nhaät, nhaèm
cung caáp kòp thôøi thoâng tin cho caùc DN coù nhu caàu.
- Hình thaønh caùc khu, cuïm CNHT ñeå thu huùt
FDI: Trong nhieàu naêm, vieäc voán FDI vaøo lónh vöïc
nhuoäm vaø hoùa chaát nhuoäm coøn haïn cheá moät phaàn
cuõng do söï lo ngaïi cuûa chính quyeàn nhieàu ñòa
phöông veà vaán ñeà moâi tröôøng vaø söùc khoûe con
ngöôøi neân khoâng saün saøng tieáp nhaän caùc döï aùn naøy.
Ñeå thu huùt FDI vaøo CNHT trong caùc khu coâng
nghieäp, cuïm coâng nghieäp hay cuïm lieân keát ngaønh,
Vieät Nam caàn chuù yù vaán ñeà quy hoaïch ôû taàm vó moâ
caùc khu, cuïm coâng nghieäp trong moái quan heä vôùi
khu daân cö; khaéc phuïc nhöõng haïn cheá veà haï taàng
trong vaø ngoaøi khu (löu yù veà vieäc xaây döïng nhaø
maùy xöû lyù chaát thaûi taäp trung); taïo döïng ñöôïc tính
chuyeân moân hoùa vaø lieân keát saûn xuaát giöõa caùc DN.
Vieäc taäp trung caùc DN coù hoaït ñoäng coù theå gaây aûnh
höôûng ñeán moâi tröôøng vaøo moät vaø moät soá khu vöïc
seõ giuùp cho vieäc xöû lyù taäp trung chaát thaûi tröôùc khi
ñöa ra moâi tröôøng, giaûm thieåu chi phí cho DN.
Ñoàng thôøi, Nhaø nöôùc cuõng deã daøng vaø tieát kieäm
ñöôïc nguoàn löïc ñeå hoã trôï caùc DN naøy hôn so vôùi
khi ñeå caùc DN phaùt trieån raûi raùc taïi caùc ñòa phöông.
- Naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñeå cung
caáp cho caùc döï aùn CNHT: Tröôùc heát, caàn raø soaùt
nhu caàu trong töøng caùc lónh vöïc CNHT ngaønh May
gaén vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån, töø ñoù xaây döïng
chöông trình ñaøo taïo phuø hôïp. Chöông trình ñaøo
taïo khoâng chæ trang bò cho ngöôøi hoïc nhöõng kieán
thöùc “cöùng” caàn thieát cho coâng vieäc maø coøn giuùp
ngöôøi hoïc phaùt trieån ñöôïc caùc kyõ naêng meàm, laø
ñieåm yeáu cuûa lao ñoäng Vieät Nam nhö: tính kyû luaät,
tính saùng taïo, khaû naêng tö duy ñoäc laäp,… ñaëc bieät laø
trình ñoä ngoaïi ngöõ.
Vieäc ñaøo taïo vaø cung caáp nguoàn nhaân löïc chaát
löôïng cao phuïc vuï cho caùc DN CNHT cuõng caàn
chuù yù hôn ñeán moái quan heä giöõa DN vaø cô sôû ñaøo
taïo. Nhaø nöôùc cuøng cô sôû ñaøo taïo hoã trôï vaø khuyeán
khích DN chuû ñoäng “ñaët haøng” vaø taïo ñieàu kieän
ñeå ngöôøi hoïc coù cô hoäi thöïc haønh cuõng nhö coù coâng
vieäc ngay sau khi keát thuùc quaù trình ñaøo taïo n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 97
taïp chí coâng thöông

TAøi Lieäu TrícH dAÃn:

1
Hieäp ñònh Ñoái taùc toaøn dieän vaø tieán boä xuyeân Thaùi Bình Döông.
2
Hieäp ñònh Thöông maïi töï do giöõa Vieät Nam vaø Lieân minh chaâu AÂu.

TAøi Lieäu THAM KHAûO:

1. CIEM, DoE vaø GSO (2014), Baùo caùo Naêng löïc caïnh tranh vaø coâng ngheä ôû caáp ñoä doanh nghieäp taïi Vieät Nam.
2. Toång cuïc Thoáng keâ (2019), Thoâng caùo baùo chí veà tình hình lao ñoäng vieäc laøm quyù I naêm 2019.
3. VDF (2006), Hoaïch ñònh chính saùch coâng nghieäp ôû Thaùi Lan, Malaysia vaø Nhaät Baûn, NXB Lao ñoäng xaõ hoäi.
4. Caùc Website: www.customs.gov.vn, www.gso.gov.vn, www.vietnamtextile.org.vn

ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ths. pHí THò THu Höông
Hoïc vieän Taøi chính

THe currenT fdi infLOws inTO

THe suppOrTing indusTries fOr THe gArMenT
indusTry in vieTnAM

l Master. Phi Thi Thu huong

Academy of Finance

AbsTrAcT:
For developing countries like Vietnam, the garment industry is an important production and
export sector of the national economy. The garment industry attracts a large amount of labor,
creates value for goods and meets the needs of demand for domestic and international
consumption. However, in Vietnam, the garment industry in particular and the textile in general
have not yet increased their added value as they majorly rely on imported inputs and the supporting
industries for the textile industry in Vietnam has not yet developed. In order to promote the growth
of the garment industry in Vietnam, it is necessary to attract more invesment including foreign
direct investment (FDI) into supporting industries. This paper analyzes the current situation of FDI
inflows into Vietnam’s supporting industries for the garment industry.
Keywords: Foreign direct investment, FDI, supporting industries, textiles and garments.

98 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh teá

InstItutIonal Improvements
for the development
of dIgItal economy In vIetnam

l Truong nam Trung

aBstract:
Digital economy which is a network of economic and social activities is based on digital
technologies. The development of digital economy is inevitable and facilitated by Industry 4.0.
The digital economy has unique characteristics which are different from other types of economies
and it plays a crucial role in the socio-economic development of a nation. The development of the
digital economy is essential for Vietnam. Nevertheless, in order to accelerate and keep pace with
the world’s trends, effectively and sustainably, the development of Viet Nam’s digital economy
must face numerous competitive pressures for development.
Keywords: Digital economy, development, institution, Vietnam.

1. Introduction Vietnams proactive participation in the digital

According to the "e-Conomy SEA 2019" report
by Google, Temasek and Bain & Company,
Vietnams digital economy topped US$12 billion in
2019, four times higher than its value in 2015 and is
expected to surge to US$43 billion in 2025.
Vietnams digital economy, together with
Indonesias, take the lead in terms of growth rates in
the Southeast Asia. While the regions average
growth rate was 33 per cent since 2015, that of
Vietnam was 38 per cent in the same period and
contributed 5 per cent to the countrys GDP in 2019.
In order to develop the digital economy,
Vietnam is still encountering various challenges
with pressures from awareness to resources
(human resources, capital and knowledge,
advanced technologies, etc.), pressures from
information infrastructure and innovation system to
pressure from legal environment. In reality,
economy remains low. Institutions and policies still
have many limitations and shortcomings and fail to
keep pace with rapid changes in reality. Structure
and quality of human resources fait to meet actual
requirements. In order to accelerate and keep pace
with the worlds trends, effectively and sustainably,
the development of Vietnams digital economy
must face numerous pressures and limitations,
“bottlenecks” as follows:
2. Inadequacies affecting the development of
digital economic content in vietnam
First, institutional foundations for the digital
economy fail to keep pace with rapid changes in
reality
The policy system and legal frameworks still
discourage enterprises from expanding and
developing their business. Taxes applicable for
domestic and foreign service providers in Vietnam

Soá 25 - Thaùng 10/2020 99

taïp chí coâng thöông
still have shortcomings. For example, Google,
Facebook, Grab, and so on only have to pay 5 per
cent of the foreign contractor tax whereas domestic
enterprises providing similar services have to pay
25 per cent of corporate income tax apart from VAT
and indirect tax consumer1. In addition, certain
existing legal regulations related to information
technology are no longer suitable under the context
of the digital economy. For instance, internet has
been a fundamental infrastructure, but currently the
cost is still high since it is subject to three types of
service charge (telecoms service supply; public
utility telecommunication service fund; Pay TV
service supply). Intellectual property,
cyberinformation security, coordination
mechanisms when technological incidents occur,
and so forth are obstacles preventing the economy
from utilising many digital technologies into
production and business activities, thus social
productivity remains low.
Second, advanced technologies are still not
synchronous and thorough
The newly-established national innovation
system remains unsynchronised and ineffective.
The national digital transformation is still slow and
reactive thanks to limited infrastructures for digital
transformation; many businesses are still passive
with low ability to access, apply and develop
advanced technologies whilst their market size is
small. From enterprises perspective, first and
foremost, slow technology upgrades will make
domestic businesses less competitive than foreign
ones. The majority of Vietnamese enterprises are
small-sized, short of capital and poor technological
capability and when a large number of small-sized
enterprises uses outdated technologies from two to
three generations, obviously it is a big barrier to
digital transformation in both production and
business activities.
According to Vietnam Reports the top 500
largest businesses (VNR500), capital resources
requirements are the biggest obstacle that the
majority of businesses face in the process of
accessing and applying technologies. The lack of
human resources in information technology is one
of big challenges as digitisation is increasingly
complicated, while technical infrastructure,
100 Soá 25 - Thaùng 10/2020
technology qualifications for the internet economy
still demonstrate shortcomings, containing many
risks in terms of information security and safety.
Additionally, the connection among between
enterprises and enterprises (collaboration network,
data sharing, ecosystem, etc.…) is not really
effective, numerous enterprises are operating in a
fragmented manner, leading to more domestic
individual consumers buying goods and services
online from abroad than foreign individual
consumers buying goods and services online from
Vietnam.
Third, investment capital for science –
technology, digital technology and human resources
for the digitisation of the economy remains low
Investment into industries that are ahead in
digitisation (ICT, e-commerce,
telecommunication, cloud computing, information
technology, etc.) requires a large amount of
capital, but the economys investment capital is
inadequate and the ability is poor. Regarding
capital resources for science and technology in
general, in 2016, total investment into science and
technology was VND17,730 billion (roughly
US$764 million), which was equivalent to 1.42
per cent of total State spending and tended to
decrease. Total spending on science and
technology for the 2006-2010 period was 1.71 per
cent of the total State expenditure annually, but
reduced to 1.46 per cent in the 2011-2016 period.
Therefore, the ratio of spending on science and
technology to GDP was low and gradually
decreasing, which was over 0.45 per cent of GDP
in the 2006-2010 period and reduced to only 0.39
per cent in the 2011-2016 period2.
Human resource is one of the prerequisites for
businesses to apply digital technology to all sectors
and fields of the economy, thereby improving
labour productivity. By 2018, up to 77.9 per cent of
labourers nationwide had no technical
qualifications. There was a critical shortage of
workers in information technology – the area that is
directly related to digital transformation. According
to a report by Vietnamworks, the information
technology sector fell short of 70,000 workers in
2018, and as many as 500,000 workers in 2020. A
report by the World Economic Forum ranked

Vietnam 70th out of 100 countries and economies
in human capital, 81st in high-skilled labourers,
75th in university quality, and 90th in technology
and innovation. These indexes are much lower than
those of some countries in ASEAN.
Fourth, investment into information technology
infrastructure, the foundation of digital technology,
remains inadequate
Information technology infrastructure has not
been invested completely and synchronously in
localities; the distribution of frequency bands for
the development and improvement of 4G service
quality, progressing to 5G is still delayed. On May
22, 2015, the Prime Minister signed Decision No
714, promulgating The list of national databases
requiring priority development, such as: Citizens,
business registration, land, finance, insurance. By
the second quarter of 2018, the data of only one
million enterprises nationwide had been updated
and had not been shared for many other systems.
The national databases on citizens, land, finance,
insurance, taxes, customs, among others are still in
the early stage of development. According to
statistics by the Ministry of Industry and Trades
Department of E-Commerce and Digital Economy,
currently enterprises websites are mainly used to
introduce products and services, about 20 per cent
of websites accept orders via the internet but only
3.2 per cent allow online payment. Thus, the
application of technology for social networks is a
significant foundation for business, an important
feedback channel for customers in the digital
economy. However, social networks also pose
many challenges for management work, including
privacy protection, false information, inaccuracies,
extreme statements; the provision of goods and
services in e-commerce transactions is not done
well, leading to the infringement upon consumers
rights and interests. Nevertheless, legal regulations
on consumer protection are not highly feasible, so
consumers still suffer from many disadvantages
and feel insecure when shopping online.
3. solutions for continued institutional
improvement to further develop the digital
economy in vietnam
According to the Vietnam Annual Economic
Report 2019 entitled “Vietnam on the doorstep to
kinh teá
the digital economy”3. The trend of digitising the
economy and social activities formed a solid
foundation for the emerging of the Fourth
Industrial Revolution which is thoroughly
prevalent in developed countries and rapidly
taking place in developing countries. The report
emphasises that “With a young and vibrant
population, high investment and its central
location among Asian countries with high growth
rate, Vietnam has got the opportunity to leap
forward with the new digital tools available and if
this digital transformation is well managed”. In
order to develop the digital economy, over the
past time, Vietnam has attached much importance
to accelerating the application and development
of science and technology and innovation,
studying and improving the accessibility of and
proactively participating in the Fourth Industrial
Revolution. To that end, the Government issued
Directive No 16/CT-TTg, dated May 4, 2017 on
improved accessibility of the Fourth Industrial
Revolution and Decision No 999/QD-TTg dated
August 12, 2019, giving the green light for a
project to promote the sharing economy.
To grasp opportunities and overcome
challenges mentioned above and to show strong
determination, on September 27, 2019, the
Politburo, the Party Central Committee issued
Resolution No 52-NQ/TW on a number of policies
on the nations proactive involvement in the Fourth
Industrial Revolution, which sets specific targets
that by 2025, the digital economy will account for
20 per cent of GDP, and demonstrates that the
proactive involvement in the Fourth Industrial
Revolution is an unavoidable necessity; a
strategic, urgent and long-term task of overriding
importance of the whole political system and the
society, and closely combined with the nations in-
depth international integration; concurrently, it is
required to sufficiently and properly understand
the comprehension and the nature of this
Revolution to resolutely renew thoughts and
actions, considering it a breakthrough for the
development of the digital economy with
appropriate steps and roadmap.
Under the current circumstance, the author
would like to recommend a number of solutions to
Soá 25 - Thaùng 10/2020 101
taïp chí coâng thöông
further institutional improvements and develop the
digital economy in the coming time, as follows:
First, further complete the framework for the
effective implementation of digital economy
Legal framework is an essential element in the
effective operation of the digital economy. An
appropriate legal framework would facilitate the
transformation between the tradition economy and
the digital economy in a more rapidly and
drastically in Vietnam, which means a complete
legal framework for intellectual framework, digital
banking, Fintech (Financial Technology), stock
exchange, e-commerce, internet transactions,
electronic customs, e-payment, online logistics,
cyber security, cyberinformation security, and so
on. This has created a legal framework for the
State management on activities of the digital
economy, and for continued improvements of
institutions for the digital economy which is strong
enough to support, facilitate, and adjust economic
and trade relations which arise in the development
of the digital economy more specifically, such as:
The improvement of legal environment and
institutions includes business licensing, investment
licensing, privacy, creating favourable investment
environment. The improvement of legal
environment is demonstrated through the
promulgation and implementation of laws and the
enactment of sub-laws adjusting e-commerce
activities to adapt to international laws and
practices in e-commerce transactions. It is
necessary to regularly review, revise, supplement
and introduce new policies, legal frameworks and
mechanisms for the development of online
payment in order to increase users and enterprises
trust in the digital payment system; and manage
online payment services at home and abroad, inter-
national and interdisciplinary.
It is critical to continue reviewing,
supplementing and improving the legal system in
intellectual property protection because of
emerging challenges in the digital economy, that is
how to manage the balance when the customer is
the creator, the marginal cost of copying is zero, the
enforcement of current laws is hard and the access
to information is “free” and the content required by
many viewers becomes a right. Therefore, the
102 Soá 25 - Thaùng 10/2020
improvement of intellectual property institutions
must facilitate renovation, develop science and
technology, and ensure transparency and high
reliability in order to make sure that the intellectual
property rights are protected and implemented
effectively.
Second, increased investment into science and
technology to modernise and synchronise digital
technologies
Investment into industries that are ahead in
digitisation (ICT, e-commerce,
telecommunication, cloud computing, information
technology, etc.) requires a large amount of
capital, but the economys investment capital is
inadequate and the ability is poor. Regarding
capital resources for science and technology in
general, in 2016, total investment into science and
technology was VND17,730 billion (roughly
US$764 million), which was equivalent to 1.42
per cent of total State spending and tended to
decrease. Total spending on science and
technology for the 2006-2010 period was 1.71 per
cent of the total State expenditure annually, but
reduced to 1.46 per cent in the 2011-2016 period.
Therefore, the ratio of spending on science and
technology to GDP was low and gradually
decreasing, which was over 0.45 per cent of GDP
in the 2006-2010 period and reduced to only 0.39
per cent in the 2011-2016 period4. Investment into
science and technology by the society and
businesses is gradually increasing but still low,
about 0.3-0.5 per cent of GDP. Till now, total
investment into science and technology by the
society has reached 1 per cent of GDP, whilst that
was 4.15 per cent in South Korea in 2013; and 2.01
per cent in China and Singapore. In other words,
experience from countries ahead in the
development of the digital economy shows that it
is essential to have a strong support from the
Government with an open management mindset
to “untie”, assist small and medium-sized
enterprises, and accelerate innovation. On the
contrary, if management policy is not open,
inflexible and stagnant, it will make both domestic
enterprises and the countrys economy vulnerable
in competition with foreign enterprises and
economies worldwide.
 kinh teá

Third, attach much importance to educating and
training high quality human resources
In the application of digital technologies,
contributing to improving and implementing digital
economy institutions in Vietnam. At present, the
workforce in the digital content industry is about
148,000 people. Labour in the digital content
industry is complex, so revenue will be many times
higher than the average labour in the general
economy, contributing to the orientation of career
guidance and restructuring of human resources
training in Vietnam, creating job opportunities for
hundreds of thousands of technicians. It is set to
realise the target: to develop the countrys human
resources in the digital content industry up to
international standards; to develop the digital
content and service industry to become a spearhead
economic sector, making remarkable contributions
to GDP growth and exports. The annual growth rate
in revenue will be two to three times that of the
GDP or more.
Therefore, training institutes and schools must
be proactive and pay more attention to training
human resources of high quality, reinforce and
improve the qualifications of specialists and
lecturers. Contents of training programmes must be
renewed, updated and reality-based to well
combine theory and practice. Training institutes
and schools must increase investment into modern
instruments and technologies, coordinate with
enterprises to provide practical training in
connection with new technologies such as Internet
of Things (IoT), AI, robotics technology, and foster
linkages between schools and enterprises to
provide training and practice in the application of
information technology.
Fourth, encourage enterprises proactiveness and
innovation
Enterprises proactiveness in developing digital
technologies is actually an essential matter to the
development of each enterprise. Enterprises that
are slow to implement digital transformation will
soon be eliminated because they cannot compete
in productivity, and quality (the ability to
understand customers through data, and to forecast
to implement flexible production and business
methods; the ability to create new models and
services, etc.…). As such, enterprises must strongly
shift from “imitating” technologies available to
“innovating technologies”, developing new and
advanced technologies, especially digital must be
a strategic breakthrough. It is compulsory to have
technologies made by Viet Nam to produce
commodities made by Viet Nam (produced
through the application of made by Viet Nam
digital technologies), increasing the
competitiveness of Vietnamese goods in the
market n

fOOTnOTes:
1
Bach Duong (2017), Tourism businesses, agriculture, digital economy made “miserable” by policy barriers,
http://vneconomy.vn, dated December 3, 2017.
2
In accordance with the Ministry of Science - Technologys data over years
3
The announcement of Viet Nam Annual Economic Report 2019 at a conference jointly organised by Vietnam
National University Hanois University of Economics and Business (UEB – VNU) and the Friedrich Naumann
Foundation (FNF) Viet Nam on May 29, 2019 in Hanoi.
4
Calculations from the Ministry of Science and Technologys annual data

references:

1. Politburo Central Committee of the Communist Party of Vietnam. (2018). Resolution No 52-NQ/TW
dated September 27, 2018 on a number of policies on the proactive involvement in the Fourth Industrial
Revolution, Hanoi.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 103

taïp chí coâng thöông

2. Ministry of Industry and Trade. (2018). Circular No 21/2018/TT-BCT dated August 20, 2018 detailing
regulations on the management of e-commerce websites.
3. Vietnam Annual Economic Report 2019 at a conference jointly organised by Vietnam National University
Hanois University of Economics and Business (UEB – VNU) and the Friedrich Naumann Foundation (FNF) Viet
Nam on May 29, 2019 in Hanoi.
4. General Statistics Office (www.gso.gov.vn), July, 2020.
5. Bach Duong, Tourism businesses, agriculture, digital economy made “miserable” by policy barriers,
http://vneconomy.vn, dated December 3, 2017.
6. OECD. (2012). The Digital Economy 2012.

received date: Oct 1, 2020

reviewed date: Oct 12, 2020
Accepted date: Oct 30, 2020

Authors information:
phd. TruOng nAM Trung
Ho chi Minh national Academy of politics

HOAøn THieän THeå cHeá

Ñeå pHAÙT Trieån KinH Teá sOá TAïi vieäT nAM

l TS. Tröông naM Trung

Hoïc vieän Chính trò quoác gia Hoà Chí Minh

TOÙM TAÉT:
Neàn kinh teá soá laø maïng löôùi caùc hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi döïa treân coâng ngheä kyõ thuaät soá.
Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá toá laø ñieàu taát yeáu vaø ñöôïc thuùc ñaåy bôûi cuoäc caùch maïng coâng
nghieäp laàn thöù tö. Neàn kinh teá soá coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng bieät so vôùi caùc neàn kinh teá khaùc vaø
coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa moät quoác gia. Vieäc phaùt trieån
kinh teá soá laø ñieàu caàn thieát ñoái vôùi Vieät Nam. Tuy nhieân, ñeå taêng toác, baét nhòp xu höôùng cuûa
theá giôùi, coù hieäu quaû vaø beàn vöõng, vieäc phaùt trieån neàn kinh teá soá Vieät Nam phaûi ñoái maët vôùi
khoâng ít aùp löïc caïnh tranh ñeå phaùt trieån.
Töø khoùa: Kinh teá soá, phaùt trieån, theå cheá, Vieät Nam.

104 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

NAâNG CAO CHAáT LÖÔïNG

NGUOàN NHAâN LÖïC TAïI TRUNG TAâM
DÒCH vUï COâNG ÍCH THAØNH PHOá BIEâN HOØA

l NgUyEãN THANH lAâM - CAO NgUyEãN QUOáC NHAÕ

TOÙM TAÉT:
Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa toå
chöùc vaø vieäc khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc laø moät yeâu caàu soáng coøn cuûa
caùc toå chöùc. Do ñoù, nghieân cöùu naøy ñaõ phaân tích thöïc traïng chaát löôïng nguoàn nhaân löïc taïi Trung
taâm Dòch vuï coâng ích thaønh phoá Bieân Hoøa, trong ñoù xaùc ñònh caùc vaán ñeà caàn ñöôïc khaéc phuïc
ñeå coù theå caûi thieän vaø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc taïi cô quan naøy. Töø ñoù, taùc giaû ñaõ
ñeà xuaát moät soá gôïi yù quaûn trò ñeå giuùp Trung taâm naøy naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa mình
thoâng qua vieäc naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa hoï trong thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Trung taâm Dòch vuï coâng ích thaønh phoá Bieân Hoøa, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc,
naâng cao chaát löôïng.

1. Giôùi thieäu
Naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc (CLNNL)
trong moät toå chöùc laø vaán ñeà voâ cuøng quan troïng
vaø caàn thieát ñoái vôùi baát kyø toå chöùc naøo bôûi vì
nguoàn nhaân löïc (NNL) chaát löôïng cao luoân ñem
laïi lôïi theá caïnh tranh vöõng chaéc cho toå chöùc. Do
vaäy, ñaàu tö vaøo con ngöôøi ñöôïc xem laø caùch ñaàu
tö hieäu quaû nhaát, quyeát ñònh khaû naêng taêng tröôûng
nhanh, beàn vöõng cuûa moät toå chöùc. Ñieàu naøy cuõng
ñöôïc Trung taâm Dòch vuï coâng ích thaønh phoá Bieân
Hoøa (sau ñaây ñöôïc goïi taét laø TtBH) quan taâm
trong thôøi gian qua.
TtBH laø moät ñôn vò chuyeân veà quaûn lyù vaø khai
thaùc dòch vuï coâng ích treân ñòa baøn thaønh phoá Bieân
Hoøa: Veä sinh ñöôøng noäi thò, ñöôøng lieân xaõ, heä
thoáng thoaùt nöôùc, caùc coâng trình thuûy lôïi, ñeøn
ñöôøng, væa heø, caây xanh vaø caùc coâng trình coâng
coäng khaùc ñöôïc UBND thaønh phoá Bieân Hoøa giao.
Traûi qua nhieàu bieán ñoäng veà boä maùy toå chöùc,
ngaøy nay, TtBH ñang phaùt trieån oån ñònh. Tuy
nhieân, trong tình hình caïnh traïnh cuûa moät soá ñôn
vò, hôn bao giôø heát, TtBH caàn chuù troïng ñaëc bieät
ñeán coâng taùc naâng cao CLNNL cuûa mình. Maëc
duø, trong nhöõng naêm vöøa qua, TtBH ñaõ coù nhöõng

Soá 25 - Thaùng 10/2020 105

taïp chí coâng thöông
chính saùch, nhöõng hoaït ñoäng nhaèm naâng cao
CLNNL taïi TtBH nhöng chöa ñaït ñöôïc keát quaû
nhö mong ñôïi: NNL vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu
caàu coâng vieäc vaø hieäu quaû thöïc hieän coâng vieäc
vaãn chöa cao. Do ñoù, baøi vieát naøy ñöôïc thöïc hieän
nhaèm giuùp TtBH nhìn nhaän roõ neùt hôn veà thöïc
traïng CLNNL hieän nay vaø ñeà xuaát moät soá haøm yù
quaûn trò ñeå naâng cao CLNNL taïi cô quan naøy
trong thôøi gian tôùi.
2. Cô sôû lyù luaän
2.1. Khaùi nieäm Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc
CLNNL laø moät khaùi nieäm ñöôïc nhieàu nhaø
nghieân cöùu quan taâm; tuy nhieân, ñeán nay vaãn
chöa coù moät khaùi nieäm nhaát quaùn. Cuï theå,
Nguyeãn Höõu Thaân (2010) ñònh nghóa “CLNNL laø
khaùi nieäm toång hôïp veà nhöõng ngöôøi thuoäc NNL
ñöôïc theå hieän ôû caùc maët sau ñaây: söùc khoûe cuûa
ngöôøi lao ñoäng, trình ñoä vaên hoùa, trình ñoä chuyeân
moân kó thuaät, naêng löïc thöïc teá veà tri thöùc, kó naêng
ngheà nghieäp, tính naêng ñoäng xaõ hoäi (goàm khaû
naêng saùng taïo, söï linh hoaït, nhanh nheïn trong
coâng vieäc, v.v...); phaåm chaát ñaïo ñöùc, taùc phong,
thaùi ñoä ñoái vôùi coâng vieäc, moâi tröôøng laøm vieäc,
hieäu quaû hoaït ñoäng lao ñoäng cuûa NNL vaø thu
nhaäp möùc soáng vaø möùc ñoä thoûa maõn nhu caàu caù
nhaân (goàm nhu caàu vaät chaát vaø nhu caàu tinh thaàn
cuûa ngöôøi lao ñoäng”. Trong khi ñoù, Ñình Phuùc &
Khaùnh Linh (2007) ñònh nghóa “CLNNL laø möùc
ñoä ñaùp öùng veà khaû naêng laøm vieäc cuûa ngöôøi lao
ñoäng vôùi yeâu caàu coâng vieäc cuûa toå chöùc vaø ñaûm
baûo cho toå chöùc thöïc hieän thaéng lôïi muïc tieâu cuõng
nhö thoûa maõn cao nhaát nhu caàu cuûa ngöôøi lao
ñoäng”. Hay, Nguyeãn Thanh Hoäi (2010) cho raèng
“CLNNL ñöôïc ñaùnh giaù qua trình ñoä hoïc vaán,
chuyeân moân vaø kó naêng cuûa ngöôøi lao ñoäng cuõng
nhö söùc khoûe cuûa hoï”. Coøn theo Traàn Kim Dung
(2018), CLNNL ñöôïc xem xeùt treân caùc maët: trình
ñoä söùc khoûe, trình ñoä vaên hoùa, trình ñoä chuyeân
moân, naêng löïc phaåm chaát; töùc laø, vieäc ñaùnh giaù
CLNNL ñöôïc taùc giaû “xem xeùt treân caùc maët” chöù
khoâng coi ñoù laø caùc tieâu chí caàn thieát vaø baét buoäc
phaûi coù; do ñoù, coù theå coù maët “ñöôïc xem xeùt”, coù
maët “chöa ñöôïc xem xeùt” vaø coù theå coù maët
“khoâng ñöôïc xem xeùt” ñeán.
106 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Töø caùc khaùi nieäm treân, ta coù theå thaáy: CLNNL
laø moät khaùi nieäm coù noäi haøm raát roäng, laø moät
trong nhöõng yeáu toá ñeå ñaùnh giaù NNL. CLNNL theå
hieän moái quan heä giöõa caùc yeáu toá caáu thaønh neân
baûn chaát beân trong cuûa NNL, bao goàm: (1) Trí löïc
(naêng löïc cuûa trí tueä, quyeát ñònh phaàn lôùn khaû
naêng lao ñoäng saùng taïo cuûa con ngöôøi); (2) Theå
löïc (traïng thaùi söùc khoeû cuûa con ngöôøi, laø ñieàu
kieän ñaûm baûo cho con ngöôøi phaùt trieån, tröôûng
thaønh moät caùch bình thöôøng, hoaëc coù theå ñaùp öùng
ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi veà söï hao phí söùc löïc, thaàn
kinh, cô baép trong lao ñoäng); vaø (3) Taâm löïc
(phaåm chaát taâm lyù xaõ hoäi: taùc phong, tinh thaàn vaø
yù thöùc trong lao ñoäng; cuï theå nhö: taùc phong coâng
nghieäp, coù yù thöùc töï giaùc cao, coù nieàm say meâ
ngheà nghieäp chuyeân moân, saùng taïo, naêng ñoäng
trong coâng vieäc, coù khaû naêng chuyeån ñoåi coâng
vieäc cao thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi trong lónh
vöïc coâng ngheä vaø quaûn lyù).
2.2. Naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc
Ñoái vôùi caù nhaân ngöôøi lao ñoäng, naâng cao
CLNNL laø vieäc gia taêng giaù trò con ngöôøi, caû giaù
trò vaät chaát vaø tinh thaàn, caû trí tueä laãn taâm hoàn
cuõng nhö kó naêng ngheà nghieäp, laøm cho con
ngöôøi trôû thaønh ngöôøi lao ñoäng coù nhöõng naêng
löïc vaø phaåm chaát môùi cao hôn ñaùp öùng yeâu caàu
ngaøy caøng taêng cuûa söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi
(Traàn Kim Dung, 2018). Coøn ñoái vôùi toå chöùc,
naâng cao CLNNL laø vieäc thöïc hieän moät soá hoaït
ñoäng naøo ñoù daãn ñeán söï taêng theâm CLNNL hieän
coù. Nhö vaäy, naâng cao CLNNL laø söï taêng cöôøng
söùc maïnh, kó naêng hoaït ñoäng saùng taïo cuûa naêng
löïc theå chaát, naêng löïc tinh thaàn cuûa löïc löôïng lao
ñoäng leân trình ñoä nhaát ñònh ñeå löïc löôïng naøy coù
theå hoaøn thaønh ñöôïc nhieäm vuï ñaët ra trong nhöõng
giai ñoaïn phaùt trieån cuûa moät quoác gia hay cuûa
moät toå chöùc. Naâng cao CLNNL laø hoaït ñoäng caàn
thieát ñoái vôùi moãi toå chöùc; coù theå thöïc hieän thoâng
qua: naâng cao trình ñoä hoïc vaán, chuyeân moân, tay
ngheà qua ñaøo taïo, boài döôõng, töï boài döôõng vaø
ñaøo taïo laïi; naâng cao theå löïc thoâng qua chaêm soùc
söùc khoûe, an toaøn veä sinh lao ñoäng; naâng cao tinh
thaàn, traùch nhieäm trong coâng vieäc thoâng qua caùc
kích thích vaät chaát vaø tinh thaàn, taïo ñieàu kieän veà

moâi tröôøng laøm vieäc ñeå ngöôøi lao ñoäng phaùt huy
heát khaû naêng, ñem heát söùc mình nhaèm hoaøn
thaønh chöùc traùch, nhieäm vuï ñöôïc giao (Traàn Kim
Dung, 2018).
3. Thöïc traïng chaát löôïng nguoàn nhaân löïc
cuûa Trung taâm Dòch vuï coâng ích Thaønh phoá
Bieân Hoøa
3.1. Veà theå löïc
Xeùt veà giôùi tính, nam giôùi chieám hôn 82% toång
nhaân vieân laøm vieäc taïi TtBH, phuø hôïp vôùi ñaëc thuø
ngaønh ngheà kinh doanh cuûa TtBH bôûi vì caùc vieäc
laøm trong Ñoäi chieáu saùng; Ñoäi quaûn lyù coâng vieân
- xaây xanh; Ñoäi duy tu vaø thoaùt nöôùc; Nhaø maùy xöû
lyù nöôùc thaûi,... caàn lao ñoäng nam. Lao ñoäng nöõ
chuû yeáu laøm vieäc ôû boä phaän vaên phoøng. Coøn veà
ñoä tuoåi, soá lao ñoäng ôû ñoä tuoåi töø 30 - 45 tuoåi
chieám hôn cao 53%; döôùi 30 tuoåi chieám khoaûng
35%. Nhoùm lao ñoäng döôùi 30 tuoåi laø nhöõng thanh
nieân treû, giaøu nhieät huyeát, thích söï thay ñoåi, thaùch
thöùc vaø cô hoäi neân hoï deã daøng rôøi boû TtBH khi
coù cô hoäi môùi, beân caïnh ñoù kieán thöùc chuyeân moân
vaø kinh nghieäm cuûa nhoùm lao ñoäng naøy chöa
ñöôïc chín muoài neân caàn nhieàu söï ñaàu tö cuûa
TtBH. Coøn nhoùm lao ñoäng trong ñoä tuoåi 30 - 45 coù
ñoä chín muoài caû veà chuyeân moân vaø kinh nghieäm,
do ñoù hieäu quaû laøm vieäc, chaát löôïng coâng vieäc
luoân cao hôn so caùc nhoùm tuoåi coøn laïi. Cô caáu lao
ñoäng treû nhö hieän nay laø lôïi theá lôùn ñeå TtBH coù
theå naâng cao CLNNL phuïc vuï nhu caàu phaùt trieån
cuûa TtBH trong töông lai.
Veà maët söùc khoûe, haøng naêm, TtBH coù toå chöùc
khaùm söùc khoûe ñònh kyø cho toaøn theå ngöôøi lao
ñoäng ñeå phaân loaïi, thoáng keâ tình hình söùc khoûe
vaø beänh ngheà nghieäp cuûa ngöôøi lao ñoäng. Do ñaëc
thuø veà ñieàu kieän laøm vieäc cuûa ngaønh neân vieäc
ngöôøi lao ñoäng bò maéc caùc beänh lao ñoäng laø ñieàu
khoâng theå traùnh khoûi. Tuy nhieân, TtBH ñaõ vaø
ñang trieån khai toát caùc bieän phaùp chaêm soùc vaø baûo
veä söùc khoûe cho ngöôøi lao ñoäng, nhö: baûo hoä lao
ñoäng, kieåm tra söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng nhaèm
phaùt hieän vaø ñieàu trò kòp thôøi khi ngöôøi lao ñoäng
bò maéc beänh ngheà nghieäp. Tæ leä nghæ pheùp cuûa
ngöôøi lao ñoäng vì lí do oám, beänh taät trong thôøi
gian qua coù xu höôùng giaûm; töø 12,5% trong naêm
quaûn trò - quaûn lyù
2017 giaûm xuoáng coøn 8,5% trong naêm 2019. Tuy
nhieân, ñaây vaãn laø moät tæ leä khaù cao, laø moät baøi
toaùn caàn ñöôïc giaûi quyeát ñeå naâng cao söùc khoûe
cho ngöôøi lao ñoäng, goùp phaàn naâng cao CLNNL.
3.2. Veà trí löïc
Hôn 32% ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc taïi TtBH chæ
coù trình ñoä trung hoïc phoå thoâng; 33% coù trình ñoä
trung caáp; coøn laïi coù trình ñoä cao ñaúng - ñaïi hoïc;
vaø sau ñòa hoïc chæ chieám 2%. Vôùi cô caáu trình ñoä
cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc taïi TtBH nhö treân laø
hôïp lyù vì ñaëc thuø ngaønh ngheà kinh doanh cuûa
TtBH caàn moät löôïng lôùn lao ñoäng phoå thoâng,
khoâng caàn trình ñoä hoïc vaán cao nhöng phaûi coù
trình ñoä chuyeân moân, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu coâng
vieäc, ñöôïc tham gia caùc khoùa ñaøo taïo naâng cao
tay ngheà do TtBH toå chöùc.
Keát quaû ñaùnh giaù thöïc hieän coâng vieäc cuûa
ngöôøi lao ñoäng taïi TtBH ñöôïc chia thaønh 4 möùc:
Hoaøn thaønh xuaát saéc, Hoaøn thaønh toát, Hoaøn thaønh
vaø khoâng hoaøn thaønh nhieäm vuï. Trong nhöõng naêm
qua, tyû leä “hoaøn thaønh toát nhieäm vuï” luoân chieám
tyû leä cao nhaát (luoân treân 60%) vaø coù xu höôùng
taêng daàn: 65,74% (naêm 2017); 68,42% (naêm
2019); coøn tyû leä “khoâng hoaøn thaønh nhieäm vuï”
chieám tyû leä nhoû vaø coù xu höôùng giaûm daàn qua caùc
naêm. Ñieàu naøy cho thaáy: Ngöôøi lao ñoäng vaän
duïng kieán thöùc, kó naêng vaø kinh nghieäm ñeå hoaøn
thaønh coâng vieäc töông ñoái toát, naêng löïc laøm vieäc
ñöôïc naâng cao. YÙ thöùc, traùch nhieäm, tinh thaàn cuûa
ngöôøi lao ñoäng trong coâng vieäc ñöôïc caûi thieän.
Keát quaû ñaùnh giaù thöïc hieän coâng vieäc cuõng laø caên
cöù ñeå TtBH thöïc hieän khen thöôûng, kæ luaät, laø cô
sôû ñeå thöïc hieän caùc chính saùch nhaân söï, nhö: ñeà
baït, thaêng tieán, ñaøo taïo laïi, cho thoâi vieäc,...
3.3. Taâm löïc
Tình traïng ñi muoän vaø veà sôùm vaãn coøn thöôøng
xuyeân xaûy ra taïi TtBH, tình traïng laøm vieäc rieâng
trong giôø (ñoïc baùo, vaøo maïng internet, chôi
game,...) coøn phoå bieán. Trong thôøi gian gaàn ñaây,
tình traïng naøy ñaõ coù daáu hieäu toát daàn khi naêm
2019 tæ leä ñi muoän veà sôùm laø 8,3%, giaûm 4,3% so
vôùi naêm 2018, giaûm 3,1% so vôùi naêm 2017. Tuy
nhieân, con soá naøy coøn cao vaø ñaùng ñeå Ban laõnh
ñaïo TtBH quan taâm giaûi quyeát. Ngoaøi ra, vaãn coøn
Soá 25 - Thaùng 10/2020 107
taïp chí coâng thöông
toàn taïi taâm lyù laøm vieäc mong muoán heát giôø khieán
cho chaát löôïng coâng vieäc khoâng ñöôïc ñaûm baûo,
coâng vieäc vaøo cuoái giôø phaûi giaûi quyeát thöôøng ñeå
toàn ñeán hoâm sau.
Ngöôøi lao ñoäng taïi TtBH vaãn coøn thuï ñoäng
trong coâng vieäc, vaø khi ñöôïc ngöôøi quaûn lyù tröïc
tieáp chæ ñaïo thì môùi nhaän nhieäm vuï. Trong khi söï
caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét, neáu ngöôøi lao
ñoäng khoâng chuû ñoäng vaø chòu khoù tìm toøi saùng
taïo thì cuõng khoâng truï vöõng trong coâng vieäc, sôùm
muoän cuõng bò ñaøo thaûi theo quy luaät. Ngoaøi ra,
tình traïng vi phaïm noäi quy nhö khoâng chaáp haønh
ñaày ñuû quy ñònh veà an toaøn lao ñoäng (khoâng
mang trang phuïc baûo hoä lao ñoäng, phöông tieän
baûo veä caù nhaân,…) coøn phoå bieán vaø hoï chöa yù
thöùc roõ ñöôïc vieäc chaáp haønh caùc noäi quy lao
ñoäng seõ goùp phaàn ñaûm baûo an toaøn söùc khoûe,
tính maïng cho hoï.
Ñeå ngaên chaën tình traïng vi phaïm noäi quy lao
ñoäng, TtBH ñaõ xaây döïng Noäi quy kyû luaät lao ñoäng
ñeå laøm cô sôû quaûn lyù lao ñoäng vaø ñieàu haønh hoaït
ñoäng kinh doanh. Noäi quy kyû luaät lao ñoäng coøn
laø cô sôû ñeå TtBH xaây döïng neân caùc tieâu chuaån veà
thaùi ñoä, haønh vi, traùch nhieäm cuûa ngöôøi lao ñoäng,
cuõng nhö caùc tieâu chí ñaùnh giaù, bình xeùt thi ñua caù
nhaân vaø taäp theå haøng thaùng. Ñònh kì haøng thaùng,
caùc phoøng ban, ñôn vò trong TtBH thöïc hieän bình
xeùt thi ñua caù nhaân vaø taäp theå. Trong ñoù, thaùi ñoä,
haønh vi, traùch nhieäm cuûa ngöôøi lao ñoäng laø yeáu toá
khoâng theå thieáu khi ñaùnh giaù. Yeáu toá naøy thöôøng
ñöôïc TtBH ñaùnh giaù qua caùc tieâu chí, nhö: vieäc
thöïc hieän Noäi quy kæ luaät lao ñoäng; tình traïng laõng
phí giôø coâng (ñi muoän, veà sôùm, troán vieäc, laøm
vieäc rieâng trong giôø laøm vieäc,...); möùc ñoä hoaøn
thaønh coâng vieäc ñöôïc giao; chaát löôïng coâng vieäc;
tính töï giaùc; söï saùng taïo, linh hoaït trong coâng
vieäc; tinh thaàn hôïp taùc, giuùp ñôõ ñoàng nghieäp;...
Töø naêm 2019 ñeán nay, Noäi quy kyû luaät lao ñoäng
cuûa TtBH luoân ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän toát, khoâng
ñeå xaûy ra vi phaïm nghieâm troïng. Baûng Noäi quy
kyû luaät lao ñoäng ñöôïc treo ôû vò trí deã quan saùt taïi
nôi laøm vieäc ñeå moïi ngöôøi deã theo doõi, nhaéc nhôû
ngöôøi lao ñoäng chaáp haønh toát. Nhöõng lao ñoäng
môùi ñöôïc tuyeån duïng cuõng ñöôïc höôùng daãn, phoå
108 Soá 25 - Thaùng 10/2020
bieán cuï theå ñeå thöïc hieän. Ngoaøi ra, Ban Giaùm
ñoác, quaûn lyù caùc phoøng ban vaø caùc toå tröôûng luoân
ñoân ñoác, nhaéc nhôû ngöôøi lao ñoäng thöïc hieän toát
Noäi quy naøy, kòp thôøi thaùo gôõ vaø giaûi quyeát ngay
khi coù vaán ñeà phaùt sinh.
4. Ñaùnh giaù hoaït ñoäng naâng cao chaát löôïng
nguoàn nhaân löïc taïi Trung taâm Dòch vuï coâng ích
thaønh phoá Bieân Hoøa
Vôùi quan ñieåm ñeà cao vai troø cuûa NNL trong
quaù trình phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh, TtBH
ñaõ coù nhöõng ñaàu tö, quan taâm nhaát ñònh tôùi coâng
taùc naâng cao CLNNL. Ñieàu ñoù ñaõ taùc ñoäng tröïc
tieáp ñeán nhaän thöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng. Ngöôøi lao
ñoäng thaáy ñöôïc söï quan taâm cuûa TtBH, hieåu ñöôïc
vai troø traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi coâng vieäc,
töø ñoù tích cöïc lao ñoäng, saùng taïo vaø hoïc taäp. Cuøng
vôùi ñoù, heä thoáng caùc vaên baûn, quy cheá, noäi quy veà
quaûn trò nhaân söï, nhö: Noäi quy lao ñoäng, Quy cheá
tuyeån duïng, Quy cheá löông thöôûng, Quy cheá ñaøo
taïo,... ñang daàn ñöôïc hoaøn thieän, goùp phaàn hoã trôï
cho coâng taùc naâng cao CLNNL. Tuy nhieân, qua
khaûo saùt thöïc tieãn cuûa taùc giaû, hoaït ñoäng naøy vaãn
coøn moät soá vaán ñeà caàn ñöôïc khaéc phuïc nhö sau:
4.1. Veà coâng taùc quy hoaïch nguoàn nhaân löïc
Haøng naêm, chuû yeáu môùi laø ñònh ra chæ tieâu
tuyeån duïng trong naêm, chöa coù chieán löôïc phaùt
trieån NNL daøi haïn, baøi baûn mang tính heä thoáng;
chöa thaät söï gaén vôùi ñaàu tö cho con ngöôøi trong
daøi haïn.
4.2. Veà tuyeån duïng ngöôøi lao ñoäng
Yeâu caàu veà trình ñoä chuyeân moân cuûa öùng vieân
coøn thaáp. Baûng keâ chi tieát nhaân söï caàn tuyeån vaãn
chuû yeáu môùi chæ yeâu caàu trình ñoä töø trung caáp trôû
leân. Ñieàu naøy chöùng toû CLNNL ñaàu vaøo chöa
thöïc söï toát, do ñoù seõ laøm aûnh höôûng ñeán maët baèng
chung veà CLNNL cuûa TtBH. Hôn theá nöõa, TtBH
chöa thöïc söï khai thaùc heát caùc nguoàn cung caáp
nhaân löïc nhö caùc hoäi chôï vieäc laøm, hoäi chôï
thöông maïi, caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung
caáp chuyeân nghieäp,... Neáu söû duïng ñöôïc nguoàn
tuyeån naøy, TtBH seõ coù NNL ñaàu vaøo vöõng chaéc
veà chuyeân moân phuïc vuï cho muïc tieâu phaùt trieån
laâu daøi, tieát kieäm nhöõng chi phí sau tuyeån duïng

daønh cho ñaøo taïo, ñaøo taïo laïi. Caùc noäi dung kieán
thöùc khi kieåm tra, saùt haïch trong khaâu tuyeån duïng
coøn sô saøi, khoâng ñöôïc caäp nhaät, ñoåi môùi lieân tuïc
neân phaàn naøo aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tuyeån
duïng, keát quaû tuyeån duïng ñoâi khi chöa phaûn aùnh
hoaøn toaøn naêng löïc vaø haïn cheá cuûa öùng vieân. Do
ñoù, caàn phaûi ñònh kì xem xeùt, kòp thôøi caäp nhaät,
söûa ñoåi, boå sung noäi dung kieåm tra saùt haïch cho
phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá.
4.3. Veà chính saùch ñaøo taïo NNL
Maëc duø vieäc ñaøo taïo caùc kyõ naêng caàn thieát
trong coâng vieäc cho ngöôøi lao ñoäng ñaõ ñöôïc quan
taâm nhöng coâng taùc ñaøo taïo caùc kyõ naêng naøy ñöôïc
thöïc hieän coøn chöa baøi baûn, chöa coù keá hoaïch cuï
theå vaø laâu daøi. Trong khi ñoù, caùc kyõ naêng nhö: tin
hoïc vaên phoøng, kyõ naêng laäp keá hoaïch vaø toå chöùc
coâng vieäc, kyõ naêng giaûi quyeát vaán ñeà, kyõ naêng
laøm vieäc nhoùm, kyõ naêng laõnh ñaïo,... laø nhöõng kyõ
naêng caàn thieát hieän nay maø lao ñoäng naøo cuõng
caàn phaûi coù. TtBH môùi chæ hoã trôï chi phí cho
ngöôøi lao ñoäng ñi ñaøo taïo naâng cao trình ñoä
chuyeân moân. Trong quaù trình ñi ñaøo taïo, ngöôøi
lao ñoäng chæ ñöôïc hoã trôï chi phí hoïc taäp, coøn caùc
chi phí ñi laïi, sinh hoaït trong quaù trình hoïc taäp hoï
phaûi töï lo. Do ñoù, coøn toàn taïi tình traïng nhieàu lao
ñoäng chuû ñoäng xin ñi ñaøo taïo khi hoï nhaän thaáy cô
hoäi thaêng tieán, thay vì mong muoán naâng cao naêng
löïc, ñoùng goùp nhieàu hôn cho TtBH. Maëc duø quy
trình vaø noäi dung ñaøo taïo ñöôïc quan taâm nhöng
keát quaû ñaøo taïo laïi chöa ñöôïc quan taâm vaø ñaùnh
giaù ñuùng möùc. Coâng taùc ñaùnh giaù keát quaû ñaøo taïo
chöa ñöôïc thöïc hieän, keát thuùc khoùa ñaøo taïo chæ coù
nhaän xeùt ñaùnh giaù chung chung, chöa coù söï ñaùnh
giaù cuï theå töøng caù nhaân vaø chöa coù kieåm tra
nhöõng kieán thöùc, kó naêng maø ngöôøi lao ñoäng tích
luõy sau khi ñöôïc ñaøo taïo.
4.4. Chính saùch boá trí vaø söû duïng ngöôøi lao
ñoäng hôïp lyù
TtBH chöa thöïc hieän phaân tích coâng vieäc, chöa
xaây döïng ñöôïc heä thoáng chi tieát Baûn moâ taû coâng
vieäc, Baûn yeâu caàu ñoái vôùi ngöôøi thöïc hieän coâng
vieäc, Baûn tieâu chuaån thöïc hieän coâng vieäc, ñieàu
naøy aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán chaát löôïng coâng
vieäc vaø CLNNL cuûa TtBH; ñoù laø vì trong quaù
quaûn trò - quaûn lyù
trình tuyeån duïng, ngöôøi laøm coâng taùc tuyeån duïng
vaø öùng vieân khoâng coù caùi nhìn chính xaùc nhaát veà
coâng vieäc, ñoâi khi aûnh höôûng ñeán chaát löôïng
tuyeån duïng. Ngöôøi lao ñoäng seõ gaëp nhieàu khoù
khaên khi laøm vieäc, nhaát laø nhaân vieân môùi, hoï
khoâng naém roõ ñöôïc nhieäm vuï mình caàn phaûi laøm,
quyeàn haïn cuûa mình vaø caàn phaûi coù nhöõng tieâu
chuaån gì ñeå ñaùp öùng coâng vieäc vaø yeâu caàu khi
thöïc hieän coâng vieäc. Ñieàu naøy ñaõ khieán nhieàu
nhaân vieân luùng tuùng khi laøm vieäc, khoù ñònh höôùng
phaán ñaáu cho baûn thaân, hieäu quaû coâng vieäc phaàn
naøo bò aûnh höôûng.
4.5. Chính saùch ñaõi ngoä vôùi ngöôøi lao ñoäng
Traû löông chöa caên cöù vaøo chaát löôïng thöïc
hieän coâng vieäc. Keát quaû thöïc hieän coâng vieäc chuû
yeáu ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù thi ñua, khen thöôûng,
söû duïng khi thöïc hieän ñeà baït - thaêng tieán maø chöa
gaén vôùi vieäc traû löông, do ñoù chöa taïo ñöôïc ñoäng
löïc lao ñoäng maïnh meõ cho ngöôøi lao ñoäng. Caùch
traû löông nhö hieän taïi chuû yeáu döïa vaøo quy ñònh
ñaõ coù saün, khoâng coù söï saùng taïo, ñoåi môùi. Möùc
löông vaø caùc cheá ñoä phuï caáp, phuùc lôïi coøn thaáp,
chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu sinh hoaït haøng ngaøy
cuûa ngöôøi lao ñoäng vì theá chöa thöïc söï trôû thaønh
ñoäng löïc thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng laøm vieäc. Beân
caïnh ñoù, caùch chi traû löông vaø möùc tieàn löông cuûa
TtBH khoâng coù gì khaùc bieät, noåi troäi so vôùi caùc
trung taâm khaùc cuøng ngaønh neân tieàn löông chöa
thöïc söï trôû thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy ngöôøi lao
ñoäng laøm vieäc, chöa trôû thaønh nhaân toá goùp phaàn
naâng cao CLNNL trong TtBH.
Nhöõng naêm tröôùc ñaây, soá löôïng ngöôøi lao
ñoäng, ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát ñöôïc khen thöôûng
coøn ít, ña phaàn laø khen thöôûng caùn boä coù chöùc vuï
neân phaàn naøo laøm giaûm yù nghóa cuûa vieäc khen
thöôûng, khoâng taïo ñöôïc söï khích leä ñoái vôùi ngöôøi
lao ñoäng. Caùc chính saùch thöôûng cuõng chöa thöïc
söï trôû thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy naâng cao CLNNL
do möùc khuyeán khích chöa cao. Giaù trò phaàn
thöôûng mang tính khích leä tinh thaàn laø chính, giaù
trò vaät chaát thaáp neân khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán
thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng. Do ñoù, “thöôûng”
chöa taïo ñöôïc nhöõng kích thích, taùc ñoäng maïnh
meõ ñeán ngöôøi lao ñoäng. Vieäc söû duïng caùc chính
Soá 25 - Thaùng 10/2020 109
taïp chí coâng thöông
saùch löông, thöôûng nhaèm naâng cao CLNNL chöa
thöïc söï ñaït ñöôïc hieäu quaû cao.
4.6. Hoaït ñoäng xaây döïng vaên hoùa laønh maïnh
Vaên hoùa doanh nghieäp coù söùc maïnh tinh thaàn
to lôùn, laø nguoàn ñoäng löïc khích leä tinh thaàn, khieán
ngöôøi lao ñoäng caûm thaáy töï haøo, vinh döï vì mình
laø ngöôøi cuûa Trung taâm, taïo neân nhöõng thoùi quen,
taâm lí muoán gaén boù laâu daøi, taïo ra nhieät huyeát
khieán ngöôøi lao ñoäng muoán coáng hieán heát mình.
Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng yeáu toá taïo neân ñoäng
löïc lao ñoäng. Tuy nhieân, TtBH chöa chuù troïng
ñeán vieäc xaây döïng cho mình moät chöông trình vaên
hoùa doanh nghieäp baøi baûn. Nhöõng yeáu toá vaên hoùa
doanh nghieäp trong TtBH chuû yeáu mang tính töï
phaùt, thoùi quen, thoâng leä maø chöa coù moät söï ñònh
höôùng roõ raøng, cuï theå. Do ñoù, hieäu quaû maø vaên
hoùa doanh nghieäp mang laïi ñoái vôùi coâng taùc taïo
ñoäng löïc lao ñoäng laø chöa cao. TtBH chöa taïo
ñöôïc söï khaùc bieät roõ neùt veà vaên hoùa vôùi caùc trung
taâm khaùc. Vaên hoùa cuûa TtBH môùi chæ döøng laïi ôû
ñaëc thuø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình, quan heä
lao ñoäng, moät soá hoaït ñoäng kæ nieäm tieâu bieåu cuûa
ngaønh maø chöa coù söï theå hieän roõ hôn nhö: trang
phuïc, logo,…
Vieäc kieåm tra, giaùm saùt thöïc hieän noäi quy, quy
cheá taïi TtBH chöa coù boä phaän chuyeân traùch ñaûm
nhieäm, ngöôøi lao ñoäng trong cuøng moät phoøng, ñôn
vò, toå, nhoùm ñaùnh giaù laãn nhau. Moïi ngöôøi coøn
taâm lyù e ngaïi neân chuû yeáu chæ neâu nhöõng maët tích
cöïc cuûa nhau, traùnh khoâng noùi ñeán haïn cheá,
nhöôïc ñieåm, sôï maát loøng nhau neân tính khaùch
quan trong ñaùnh giaù chöa thöïc söï ñöôïc ñaûm baûo.
4.7. Nguyeân nhaân cuûa caùc vaán ñeà treân
Nguyeân nhaân daãn ñeán nhöõng vaán ñeà neâu treân
coù theå do yeáu toá khaùch quan hoaëc do chính yeáu toá
chuû quan laø baûn thaân ngöôøi lao ñoäng, xuaát phaùt töø
moät soá lyù do chính sau:
- TtBH vaãn chöa xaây döïng ñöôïc chieán löôïc
phaùt trieån moät caùch coù ñònh höôùng roõ raøng.
- Trình ñoä cuûa caùn boä quaûn lyù vaø caùn boä laøm
coâng taùc chuyeân moân coøn nhieàu haïn cheá, chöa
chuyeân nghieäp vaø khoa hoïc neân nhieàu khi vieäc
tham möu chöa hôïp lyù, chöa ñem laïi hieäu quaû cao.
110 Soá 25 - Thaùng 10/2020
- TtBH chöa chuû ñoäng trong vieäc tieáp caän thò
tröôøng lao ñoäng, coøn nhieàu nguoàn tuyeån chaát
löôïng nhöng chöa ñöôïc quan taâm ñeán nhö: caùc
hoäi chôï vieäc laøm, hoäi chôï thöông maïi, caùc tröôøng
ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung caáp chuyeân nghieäp,...
- Do söï giôùi haïn veà nguoàn kinh phí neân söï ñaàu
tö cho caùc hoaït ñoäng naâng cao CLNNL cuûa TtBH
coøn nhieàu haïn cheá. Cuøng vôùi ñoù laø söï daøn traûi veà
caùc bieän phaùp, chuû yeáu taäp trung giaûi quyeát vaán
ñeà tröôùc maét, chöa thöïc söï mang tính chieán löôïc
laâu daøi.
- Baûn thaân nhieàu lao ñoäng chöa thöïc söï yù thöùc
ñöôïc vaán ñeà naâng cao CLNNL, nhieàu khi hoï hoïc
taäp, ñi ñaøo taïo naâng cao khoâng phaûi ñeå naâng cao
hieäu quaû lao ñoäng maø chæ ñeå coù ñöôïc nhöõng cô
hoäi thaêng tieán.
5. Thaûo luaän vaø keát luaän
5.1. Thaûo luaän
Trong thôøi gian tôùi, treân cô sôû soá löôïng vaø cô
caáu trình ñoä NNL caùn boä, nhaân vieân ñaõ coù döï baùo,
döï lieäu, TtBH caàn thöïc hieän coâng taùc hoaïch ñònh
chieán löôïc, quy hoaïch quy hoaïch phaùt trieån NNL.
Sau khi ñaõ hoaïch ñònh, caàn ñöôïc phoå bieán ñeán
caùc phoøng, caùc boä phaän. Trong caùc chöông trình
ñaøo taïo, ñaûm baûo cho moïi ngöôøi lao ñoäng hieåu
ñöôïc muïc tieâu cuûa TtBH laáy ñoù laøm ñònh höôùng
saûn xuaát. TtBH caûm baûo ghi nhaän kòp thôøi caùc yù
kieán phaûn bieän töø phía ngöôøi lao ñoäng vaø phaùt
huy söùc maïnh taäp theå, tìm kieám söï saùng taïo,
nhöõng yù töôûng môùi ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy hoaït
ñoäng saûn xuaát - kinh doanh.
TtBH ñaõ boû qua nhieàu nguoàn tuyeån doài daøo
khaùc, nhö: caùc sinh vieân coù naêng löïc chuyeân moân
ñang chuaån bò ra tröôøng, caùc sinh vieân ñeán thöïc
taäp, caùc öùng vieân ñöôïc giôùi thieäu thoâng qua caùc
hoäi chôï vieäc laøm, hoäi chôï thöông maïi, caùc trung
taâm moâi giôùi vieäc laøm,... Ñeå taän duïng caùc nguoàn
tuyeån naøy, TtBH coù theå thoâng qua moái quan heä
vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung caáp
chuyeân nghieäp, ñaøo taïo ngheà,... ñeå tìm kieám
nhöõng sinh vieân khaù - gioûi; nhaän sinh vieân vaøo
thöïc taäp taïi TtBH, giao vieäc ñeå ñaùnh giaù, löïa choïn
ra nhöõng sinh vieân thöïc taäp thaïo vieäc ñeå tuyeån

duïng khi nhöõng sinh vieân ñoù ra tröôøng; cöû ngöôøi
tham döï caùc hoäi chôï vieäc laøm, lieân keát vôùi moät
soá trung taâm moâi giôùi vieäc laøm uy tín ñeå tuyeån
ñöôïc nhöõng lao ñoäng nhö mong muoán.
Ngoaøi ra, TtBH caàn phaûi phaân tích coâng vieäc,
xaây döïng hoaøn chænh heä thoáng: Baûn moâ taû coâng
vieäc, Baûn tieâu chuaån thöïc hieän coâng vieäc, Baûn
yeâu caàu ñoái vôùi ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc. Vieäc
xaây döïng heä thoáng naøy coù vai troø quan troïng trong
vieäc naâng cao naêng suaát lao ñoäng, ñaëc bieät noù coù
yù nghóa quan troïng trong coâng taùc quaûn trò nhaân
löïc cuõng nhö ñoái vôùi quy trình tuyeån duïng. Heä
thoáng naøy seõ giuùp saép xeáp, boá trí laïi boä maùy toå
chöùc, coâng vieäc ñeå giaûm bôùt nhöõng chöùc danh
chöa hôïp lyù, tìm ra nhöõng chöùc danh, vò trí coøn
thieáu hoaëc khoâng caàn thieát ñeå boä maùy toå chöùc goïn
nheï ñeå TtBH hoaït ñoäng hieäu quaû, giaûm bôùt nhöõng
chi phí khoâng caàn thieát veà nhaân söï, hieäu quaû coâng
vieäc ñöôïc naâng cao do ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc.
TtBH caàn quan taâm tôùi vieäc quy hoaïch, taïo
nguoàn caùn boä trong töøng giai ñoaïn. Coâng taùc caùn
boä phaûi ñöôïc thöïc hieän töø döôùi leân treân qua nhieàu
voøng, leân keá hoaïch ñaøo taïo, boài döôõng, thöû thaùch
qua thöïc teá coâng taùc, ñeå hoï töï reøn luyeän, laøm cô
sôû ñaùnh giaù vaø söû duïng ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc.
Vieäc ñeà baït, boå nhieäm, luaân chuyeån caùn boä phaûi
thöïc hieän ñuùng luùc, ñöôïc thöïc hieän khaùch quan,
khoa hoïc, daân chuû, nhaän ñöôïc söï ñoàng thuaän cao.
Öu tieân caùn boä coù trình ñoä, phaåm chaát vaø naêng
löïc toát, nhieät tình, traùch nhieäm, bieát quy tuï vaø
ñieàu haønh quaûn lyù, khoâng cuïc boä,... Ñònh kyø luaân
chuyeån caùn boä quaûn lyù, traùnh vieäc moät ngöôøi giöõ
vò trí quaûn lyù quaù laâu gaây ra trì treä, khoù phaùt trieån,
laøm aûnh höôûng ñeán coâng vieäc chung.
AÙp duïng tieán boä khoa hoïc coâng ngheä vaøo quaûn
trò nhaân löïc noùi chung vaø hoaït ñoäng naâng cao
CLNNL noùi rieâng. Vôùi söï hoã trôï cuûa khoa hoïc
coâng ngheä thì chaát löôïng, hieäu quaû coâng vieäc seõ
cao hôn, tieát kieäm thôøi gian, chi phí vaø coâng söùc.
Vieäc öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä vaøo quaûn trò
nhaân löïc khoâng coøn xa laï gì vôùi nhieàu toå chöùc,
doanh nghieäp thoâng qua heä thoáng caùc phaàn meàm
quaûn lyù, nhö: MISA HRM, Ehr, SSP HRM,
Bizzone,... Nhôø coù söï hoã trôï naøy maø caùc hoaït
quaûn trò - quaûn lyù
ñoäng quaûn trò nhaân löïc ñöôïc thöïc hieän moät caùch
deã daøng vaø coù heä thoáng, beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng
naâng cao CLNNL cuõng ñöôïc hoã trôï khoâng nhoû.
Nhaø tuyeån duïng coù theå deã daøng naém ñöôïc caùc
thoâng tin caàn thieát ñeå leân keá hoaïch tuyeån duïng,
löïa choïn cho mình quy trình tuyeån duïng phuø hôïp
nhaát, ruùt ngaén caùc böôùc röôøm raø, loaïi boû caùc böôùc
khoâng caàn thieát trong quy trình tuyeån duïng, vieäc
thu thaäp, phaân loaïi vaø xöû lyù hoà sô öùng vieân coù theå
thöïc hieän tröïc tieáp treân maùy tính,...
Ñaëc bieät, TtBH caàn gaén keát quaû thöïc hieän
coâng vieäc vôùi traû löông baèng caùch xaây döïng cheá
ñoä traû löông thôøi gian ñoái vôùi nhaân vieân haønh
chính vaø traû löông saûn phaåm ñoái vôùi lao ñoäng saûn
xuaát thay vì traû löông nhö hieän taïi. Vieäc xaây
döïng quy cheá traû löông môùi naøy caàn xem xeùt kó
löôõng ñieàu kieän thöïc teá ñeå löïa choïn phöông aùn
phuø hôïp, caàn laøm toát coâng taùc tö töôûng cho ngöôøi
lao ñoäng ñeå nhaän ñöôïc söï ñoàng thuaän cao nhaát,
coù nhö vaäy caùch traû löông môùi môùi coù hieäu quaû
tích cöïc. Beân caïnh ñoù, caàn toå chöùc boä phaän
chuyeân kieåm tra, giaùm saùt, ñaùnh giaù nhaân vieân
veà vieäc thöïc hieän noäi quy, quy cheá, theo doõi, laáy
yù kieán ñeå ñaùnh giaù nhaân vieân. Vieäc ñaùnh giaù
nhaân vieân ñöôïc thöïc hieän rieâng bieät seõ taïo ra söï
coâng baèng, khaùch quan.
TtBH caàn toå chöùc theâm nhieàu caùc phong traøo
thi ñua theo caùc chuû ñeà, noäi dung, hình thöùc vaø
tieâu chí thi ñua. Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra,
toång keát, ñaùnh giaù ñuùng nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc,
chæ ra nhöõng maët coøn haïn cheá nhaèm ruùt ra caùch
laøm hay, kinh nghieäm toát ñeå nhaän roäng; kòp thôøi
neâu göông ngöôøi toát, vieäc toát, caùc ñieån hình tieân
tieán nhaèm taïo söùc lan toûa vaø ñoäng löïc môùi ñeå thöïc
hieän thaéng lôïi caùc muïc tieâu, nhieäm vuï chính trò
cuûa TtBH. Naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh hoà sô
khen thöôûng, ñaûm baûo vieäc toân vinh, khen thöôûng
caùc taäp theå, caù nhaân ñöôïc chính xaùc, kòp thôøi,
ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc. Vieäc khen thöôûng phaûi
ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu hình thöùc, nhöng
khoâng khen thöôûng traøn lan. Quan taâm khen
thöôûng cho caùc taäp theå nhoû vaø caù nhaân tröïc tieáp
lao ñoäng, saûn xuaát, coâng taùc, hoïc taäp. Vieäc khen
thöôûng phaûi ñaûm baûo nguyeân taéc thaønh tích ñeán
Soá 25 - Thaùng 10/2020 111
taïp chí coâng thöông
ñaâu khen thöôûng ñeán ñoù; nôi naøo coù nhieàu thaønh
tích thì khen nhieàu vaø ngöôïc laïi; traùnh tình traïng
caøo baèng, daøn ñeàu hoaëc nôi naøo ñeà nghò nhieàu thì
khen nhieàu, nôi naøo ñeà nghò ít thì khen ít, khoâng
ñeà nghò thì khoâng khen. TtBH caàn chuù troïng ñeán
khen thöôûng thoâng qua tuyeân döông, bieåu döông
thaønh tích, xaây döïng taám göông thay vì khen
thöôûng thoâng qua giaù trò vaät chaát. Ñoù laø vì kinh
phí haïn cheá neân giaù trò phaàn thöôûng vaät chaát
khoâng lôùn, khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán thu nhaäp
cuûa ngöôøi lao ñoäng neân khen thöôûng baèng vaät
chaát chæ mang tính töôïng tröng, khoâng theå trôû
thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng. Thay
vaøo ñoù, nhöõng lôøi tuyeân döông, bieåu döông laïi coù
giaù trò tinh thaàn to lôùn, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán taâm
lyù ngöôøi lao ñoäng. Ngöôøi lao ñoäng ñöôïc tuyeân
döông, bieåu döông, khen ngôïi hoï seõ caûm thaáy
phaán khích, vinh döï, töï haøo, ñöôïc ghi nhaän nhöõng
ñoùng goùp, hoï seõ coù theâm ñoäng löïc lao ñoäng ñeå
ñaït ñöôïc nhieàu thaønh tích hôn nhaèm tieáp tuïc ñöôïc
khen ngôïi. Trong khi ñoù, nhöõng lao ñoäng khaùc seõ
laáy ñoù laøm ñoäng löïc ñeå phaán ñaáu, taïo neân söï thi
ñua trong moãi ñôn vò vaø toaøn TtBH.
Moâi tröôøng laøm vieäc coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán
vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa doanh
nghieäp. Do vaäy, TtBH caàn quan taâm, chuù troïng
ñeán caùc moái quan heä giöõa caáp treân - caáp döôùi vaø
giöõa caùc caáp döôùi vôùi nhau, xaây döïng moâi tröôøng
laøm vieäc haøi hoøa, laønh maïnh taïo neân taâm lyù thoaûi
maùi, höùng khôûi ñeå ngöôøi lao ñoäng yeân taâm laøm
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Ñình Phuùc, Khaùnh Linh (2007), Quaûn lyù nhaân söï, NXB Taøi chính, Tp. Haø Noäi.
2. Nguyeãn Höõu Thaân (2010), Quaûn trò nhaân söï, NXB Lao ñoäng Xaõ hoäi, Tp. Haø Noäi.
3. Nguyeãn Thanh Hoäi (2010), Quaûn trò hoïc trong xu theá hoäi nhaäp theá giôùi, NXB Thoáng keâ, Tp. Hoà Chí Minh.
4. Traàn Kim Dung (2018), Quaûn trò nguoàn nhaân löïc, NXB Toång hôïp, Tp. Hoà Chí Minh.
Ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020
Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020
112 Soá 25 - Thaùng 10/2020
vieäc heát mình. Ngöôøi laõnh ñaïo phaûi göông maãu, laø
taám göông veà taùc phong laøm vieäc, chuaån möïc ñaïo
ñöùc ñeå nhaân vieân noi theo. Phaûi coù söï nhieät tình,
côûi môû, ñeà cao traùch nhieäm, bieát khôi gôïi höùng thuù
trong coâng vieäc cho caáp döôùi. Phaûi naém ñöôïc öu,
nhöôïc ñieåm cuûa caáp döôùi ñeå phaân coâng coâng vieäc
hôïp lyù, giuùp hoï phaùt huy toái ña naêng löïc. Khi ñaùnh
giaù phaûi coù söï khaùch quan, coâng taâm, khoâng thieân
vò, khoâng caøo baèng, traùnh tình traïng ngöôøi lao
ñoäng baát maõn vôùi nhöõng ñoùng goùp maø mình ñaõ
laøm. Giöõa nhaân vieân vôùi nhau caàn coù söï töông trôï,
hôïp taùc, giuùp ñôõ nhau trong coâng vieäc, nghieâm
chænh chaáp haønh noäi quy, quy ñònh chung ñeå
nhöõng noäi quy, quy ñònh ñoù ñi vaøo neà neáp, trôû
thaønh moät neùt ñeïp trong vaên hoùa Trung taâm.
5.2. Keát luaän
Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñoùng vai troø quan
troïng trong vieäc toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa toå chöùc
vaø vieäc khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng nguoàn
nhaân löïc laø moät yeâu caàu soáng coøn cuûa caùc toå
chöùc. Do ñoù, nghieân cöùu naøy ñaõ phaân tích thöïc
traïng chaát löôïng nguoàn nhaân löïc taïi Trung taâm
Dòch vuï coâng ích Thaønh phoá Bieân Hoøa; trong ñoù
xaùc ñònh caùc vaán ñeà caàn ñöôïc khaéc phuïc ñeå coù
theå caûi thieän vaø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân
löïc taïi cô quan naøy. Töø ñoù, taùc giaû ñaõ ñeà xuaát moät
soá gôïi yù quaûn trò ñeå giuùp Trung taâm naøy naâng cao
hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa mình thoâng qua vieäc naâng
cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa hoï trong thôøi
gian tôùi n
 quaûn trò - quaûn lyù

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. NGUyEÃN THANH LAâM
Phoøng Quan heä quoác teá
Tröôøng Ñaïi hoïc Laïc Hoàng
2. CAO NGUyEÃN QUOáC NHAõ
Hoïc vieân cao hoïc Khoa Sau ñaïi hoïc
Tröôøng Ñaïi hoïc Laïc Hoàng

IMPROvE THE HUMAN RESOURCE QUALITy

Of THE CENTER Of PUBLIC SERvICES
Of BIEN HOA CITy

l Ph.D NgUyEN THANH lAM

Office of International Affairs, Lac Hong University
l CAO NgUyEN QUOC NHA
Faculty of Postgraduate Studies,
Lac Hong University

ABSTRACT:
The quality of human resource plays a critical role in the survival and growth of every
organization and the continuous improvement of the quality is a vital requirement of
organizations. This study presents the current quality of the human resources of the Center of
Public Services of Bien Hoa City. The study identifies the existing problems about the center’s
human resource quality. Based on the study’s findings, some managerial implications are
proposed to help the center improve its human resource quality in the near future.
Keywords: Center of Public Services of Bien Hoa City, human resource quality, quality
improvement.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 113

taïp chí coâng thöông

CAÙC NHAâN TOá AÛNH HÖÔÛNG ÑEáN

QUyEáT ÑÒNH CUÛA KHAÙCH HAØNG CHOïN
DÒCH vUï ÑAêNG KIEåM TAïI TRUNG TAâM
KIEåM ÑÒNH Kyõ THUAÄT PHÖÔNG TIEÄN
THIEáT BÒ GIAO THOâNG THUÛy BOÄ CAàN THÔ

l NgUyEãN TAáN ÑAÏT - HUyøNH THANH NHAÕ

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh cuûa khaùch
haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm phöông tieän thuûy noäi ñòa taïi Trung taâm Kieåm ñònh kyõ thuaät
phöông tieän thieát bò giao thoâng thuûy boä Caàn Thô (goïi taét laø Trung taâm Ñaêng kieåm Caàn Thô).
Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát 6 nhaân toá, goàm: söï tin caäy, khaû naêng ñaùp öùng, phöông tieän höõu
hình, naêng löïc phuïc vuï, söï ñoàng caûm vaø uy tín, thöông hieäu. Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt
vôùi 200 khaùch haøng, xaùc ñònh ñöôïc 6 nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm
theo möùc ñoä taùc ñoäng giaûm daàn, goàm: uy tín, thöông hieäu; khaû naêng ñaùp öùng; naêng löïc phuïc
vuï; söï tin caäy; söï ñoàng caûm vaø phöông tieän höõu hình.
Töø khoùa: Dòch vuï ñaêng kieåm, haønh vi khaùch haøng, quyeát ñònh choïn, Trung taâm Kieåm ñònh
kyõ thuaät phöông tieän thieát bò giao thoâng thuûy boä Caàn Thô.

1. Ñaët vaán ñeà
Treân ñòa baøn thaønh phoá Caàn Thô (TPCT) hieän
nay theo soá lieäu thoáng keâ coù khoaûng hôn 40.000
phöông tieän xe cô giôùi vaø hôn 9.300 phöông tieän
thuûy noäi ñòa. Beân caïnh ñoù, TPCT laø trung taâm kinh
teá cuûa vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL),
ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi
nöôùc, coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh, caùc khu coâng
nghieäp phaùt trieån vaø ngaøy caøng môû roäng. Do vaäy,
nhu caàu söû duïng phöông tieän thuûy boä ngaøy caøng
taêng, soá löôïng Trung taâm ñaêng kieåm tö nhaân ñöôïc
thaønh laäp ngaøy moät nhieàu hôn (toaøn quoác coù 102
trung taâm vaø chi nhaùnh ñaêng kieåm tö nhaân, chieám
hôn 52% toång soá trung taâm), vaø ñöôïc ñaët treân nhöõng
vò trí ñaéc ñòa thuaän lôïi cho vieäc di chuyeån cuûa khaùch
haøng. Maët khaùc, caùc Trung taâm ñaêng kieåm tö nhaân
coøn trang bò cô sôû vaät chaát hieän ñaïi, chaát löôïng dòch
vuï cao nhaèm ñaùp öùng chæ tieâu doanh thu. Trong khi
ñoù, Trung taâm Kieåm ñònh kyõ thuaät phöông tieän thieát
bò giao thoâng thuûy boä Caàn Thô (TTKÑ) laø ñôn vò
nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc thaønh laäp hôn 15 naêm, hieän nay
cô sôû vaät chaát ñaõ xuoáng caáp, tö töôûng nhaân vieân coøn
mang naëng tính quaûn lyù nhaø nöôùc, ñoäc quyeàn neân
giaûm bôùt söï caïnh tranh so vôùi caùc ñôn vò tö nhaân.
Quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm cuûa khaùch
haøng chòu aûnh höôûng bôûi nhieàu nhaân toá, neân vieäc

114 Soá 25 - Thaùng 10/2020


xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh
choïn dòch vuï cuûa khaùch haøng raát quan troïng. Vì vaäy,
nghieân cöùu “Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh
cuûa khaùch haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm taïi Trung
taâm Kieåm ñònh kyõ thuaät phöông tieän thieát bò giao
thoâng thuûy boä Caàn Thô” laø caàn thieát, ñeå xaùc ñònh
caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï
ñaêng kieåm cuûa khaùch haøng.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
Ñaêng kieåm phöông tieän giao thoâng thuûy boä laø
moät hình thöùc do cô quan chuyeân ngaønh kieåm ñònh
veà chaát löôïng phöông tieän xe cô giôùi ñöôøng boä vaø
phöông tieän thuûy noäi ñòa. Muïc ñích quan troïng nhaát
cuûa vieäc kieåm ñònh laø kieåm tra möùc ñoä vaø ngöôõng
an toaøn cuûa phöông tieän, nhaèm giuùp giaûm traùnh gaây
ruûi ro trong quaù trình löu thoâng cho taát caû moïi ngöôøi,
caáp giaáy chöùng nhaän an toaøn kyõ thuaät vaø baûo veä
moâi tröôøng phöông tieän xe cô giôùi vaø phöông tieän
thuûy noäi ñòa.
Cô sôû ñeà xuaát moâ hình nghieân cöùu: Döïa vaøo lyù
thuyeát haønh ñoäng hôïp lyù (Ajzen & Fishbein,
1975), Thuyeát haønh vi döï ñònh (Ajzen, 1991) vaø lyù
thuyeát haønh vi ngöôøi tieâu duøng cuûa Philip Kotler
(2001), ñoàng thôøi keá thöøa keát quaû nghieân cöùu cuûa
Haø Nam Khaùnh Giao vaø Traàn Höõu AÙi (2012) söû
duïng thang ño SERVPERF (Cronin & Taylor,
1992) goàm 5 thaønh phaàn (tin caäy, ñaùp öùng, phöông
tieän höõu hình, naêng löïc phuïc vuï, ñoàng caûm) vaø
theâm vaøo ñoù laø (caûm nhaän giaù caû, giaù trò gia taêng)
ñeå nghieân cöùu loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng söû
duïng ADSL taïi TP. Hoà Chí Minh. Nghieân cöùu cuûa
Nguyeãn Quyeát Thaéng (2017), xaùc ñònh caùc nhaân
toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh löïa choïn dòch vuï keá
toaùn cuûa caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa chòu aûnh
höôûng bôûi 6 yeáu toá, bao goàm: Söï hoã trôï, Naêng löïc,
Ñoä tin caäy, Chi phí, Söï giôùi thieäu vaø Tính höõu
hình. Ngoaøi ra, Hoaøng Thò Anh Thö (2017), quyeát
ñònh löïa choïn ngaân haøng göûi tieát kieäm cuûa khaùch
haøng goàm 6 nhaân toá laø: Uy tín thöông hieäu, lôïi ích
taøi chính, aûnh höôûng ngöôøi thaân quen, chieâu thò, cô
sôû vaät chaát vaø nhaân vieân. Maët khaùc, chaát löôïng
dòch vuï (CLDV) vaø quyeát ñònh löïa choïn dòch vuï coù
quan heä chaët cheõ vôùi nhau, trong ñoù, CLDV toát seõ
thuùc ñaåy söï löïa choïn cuûa khaùch haøng. Keát quaû cuûa
nghieân cöùu ñònh tính, keá thöøa caùc nghieân cöùu cuûa
Haø Nam Khaùnh Giao vaø Traàn Höõu AÙi (2012);
Nguyeãn Quyeát Thaéng (2017); Hoaøng Thò Anh Thö
quaûn trò - quaûn lyù
(2017) xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chaát
löôïng dòch vuï cuûa Trung taâm ñaêng kieåm taùc ñoäng
ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm cuûa khaùch
haøng goàm: (1) Söï tin caäy, (2) Khaû naêng ñaùp öùng,
(3) Phöông tieän höõu hình, (4) naêng löïc phuïc vuï, (5)
Söï ñoàng caûm (thang ño SERVPERF cuûa Cronin &
Taylor, 1992) theå hieän chaát löôïng dòch vuï cuûa
Trung taâm, ñeå töø ñoù khaùch haøng löïa choïn dòch vuï.
Beân caïnh ñoù, thoâng qua vieäc tham khaûo yù kieán caùc
chuyeân gia laøm vieäc trong lónh vöïc chaát löôïng dòch
vuï ñöa theâm nhaân toá “Uy tín, thöông hieäu” vaøo moâ
hình cho phuø hôïp vôùi thöïc teá. Ngoaøi ra, nhoùm taùc
giaû coøn ñöa vaøo moâ hình nghieân cöùu bieán kieåm
soaùt veà caùc ñaëc ñieåm caù nhaân nhö giôùi tính, ñoä
tuoåi, trình ñoä hoïc vaán, thu nhaäp cuûa khaùch haøng.
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
H1 (+)
Söï tin caäy Bieán kieåm soaùt:
- Giôùi tính;
H2 (+) - Ñoä tuoåi;
Khaû naêng ñaùp öùng
- Trình ñoä;
- Thu nhaäp.
Phöông tieän höõu hình
H3 (+)
H4 (+)
Naêng löïc phuïc vuï
Quyeát ñònh
choïn dòch vuï
Söï ñoàng caûm
H5 (+) ñaêng kieåm cuûa
khaùch haøng
Uy tín, thöông hieäu
H6 (+)
Nguoàn: Keát quaû cuûa nghieân cöùu ñònh tính, 2020
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu
ñònh tính keát hôïp vôùi nghieân cöùu ñònh löôïng.
Nghieân cöùu ñònh tính ñöôïc tieán haønh thoâng qua kyõ
thuaät tham khaûo yù kieán 5 chuyeân gia (1 giaûng vieân
giaûng daïy veà quaûn trò chaát löôïng; 4 laõnh ñaïo am
hieåu veà chaát löôïng dòch vuï ñaêng kieåm). Muïc ñích
cuûa thaûo luaän nhoùm taäp trung nhaèm: Xaùc ñònh caùc
nhaân toá taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng
kieåm cuûa khaùch haøng, xaùc ñònh moâ hình nghieân
cöùu, hieäu chænh caùc thang ño caùc khaùi nieäm nghieân
cöùu treân cô sôû xaây döïng thang ño nhaùp ñöôïc toång
keát töø caùc nghieân cöùu tröôùc ñeå hình thaønh baûng caâu
hoûi phoûng vaán sô boä. Tieáp ñoù, phoûng vaán nhanh 30
Soá 25 - Thaùng 10/2020 115
taïp chí coâng thöông

khaùch haøng baèng phöông phaùp laáy maãu thuaän tieän
ñeå kieåm tra baûng caâu hoûi sô boä, ñieàu chænh caùc
thang ño cho phuø hôïp thöïc tieãn vaø kieåm ñònh ñaït ñoä
tin caäy, keát quaû hình thaønh baûng caâu hoûi chính thöùc
ñeå söû duïng cho nghieân cöùu chính thöùc. Nghieân cöùu
ñònh löôïng giuùp löôïng hoùa moái quan heä giöõa caùc
nhaân toá thoâng qua vieäc aùp duïng caùc coâng cuï phaân
tích thoáng keâ söû duïng thang ño Likert 5 möùc ñoä ñeå
ño löôøng giaù trò caùc bieán quan saùt.
Côõ maãu nghieân cöùu ñöôïc xaùc ñònh theo nguyeân
taéc lôùn hôn côõ maãu toái thieåu ñeå ñaït ñöôïc söï tin caäy
caàn thieát cuûa nghieân cöùu. Theo Hair & coäng söï
(1998) cho raèng, kích thöôùc maãu caàn toái thieåu 5
quan saùt. Trong nghieân cöùu naøy coù 6 thang ño vôùi
26 bieán quan saùt, neân côõ maãu toái thieåu laø: 26*5 =
130 quan saùt; theo Guiford (1954) laø 200. Nhö vaäy,
trong nghieân cöùu taùc giaû seõ choïn côõ maãu laø 200,
ñöôïc xaùc ñònh laø khaù. Ñeå ñaûm baûo ñaït ñuû côõ maãu
treân, nhoùm taùc giaû thöïc hieän khaûo saùt theâm 10% töùc
laø seõ khaûo saùt vôùi 220 khaùch haøng ñeán giao dòch taïi
TTKÑ. Tieán haønh thu thaäp döõ lieäu sô caáp töø baûng
caâu hoûi caáu truùc ñöôïc soaïn saün thoâng qua phöông
phaùp choïn maãu thuaän tieän. Döõ lieäu sau khi thu thaäp
phaân tích qua caùc böôùc: ñaùnh giaù ñoä tin caäy cuûa
thang ño thoâng qua heä soá Cronbach’s Alpha, phaân
tích nhaân toá khaùm phaù (EFA), phaân tích töông quan,
phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi ñeå kieåm ñònh moâ
hình vaø caùc giaû thuyeát nghieân cöùu.
4. Keát quaû nghieân cöùu
4.1. Thoáng keâ moâ taû veà maãu nghieân cöùu
Vôùi 220 phieáu khaûo saùt ñöôïc thu veà sau khi maõ
hoùa, laøm saïch döõ lieäu ñaït ñöôïc 200 phieáu duøng ñeå
phaân tích döõ lieäu. Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo
saùt ñöôïc theå hieän theo Baûng 1.
4.2. Kieåm ñònh ñoä tin caäy cuûa thang ño
Keát quaû phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu ñaõ cho
thaáy caùc thang ño ñeàu ñaït ñoä tin caäy (Cronbach’s
Alpha > 0,6). Nhö vaäy, thang ño phuø hôïp söû duïng
cho böôùc phaân tích tieáp theo laø phaân tích nhaân toá
khaùm phaù (EFA). (Baûng 2)
4.3. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù
Phaân tích EFA cho caùc bieán ñoäc laäp: keát quaû
phaân tích 6 nhaân toá vôùi 26 bieán quan saùt cho thaáy:
Giaù trò KMO = 0,856 (0,5 < KMO = 0,856 < 1) neân

Baûng 1. Keát quaû thoáng keâ maãu nghieân cöùu

Giôùi tính Ñoä tuoåi (tuoåi) Trình ñoä hoïc vaán

Nam Nöõ Töø 18 - 30 Töø 31 - 45 Treân 46 THPT TC, CÑ ÑH trôû leân
Tyû leä % 43.0 57.0 24.5 54.5 21.0 18.5 30.0 51.5

Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 200 khaùch haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm Caàn Thô, 2020

Baûng 2. Ñaùnh giaù ñoä tin caäy thang ño

Soá bieán Heä soá töông Heä soá Cronbach’ Alpha Giaù trò
Thang ño
quan saùt quan bieán toång Cronbach’ Alpha neáu loaïi bieán trung bình

Söï tin caäy (TC) 5 0.561 – 0.707 0.847 0.801 – 0.843 3.59
Khaû naêng ñaùp öùng (DU) 4 0.700 – 0.731 0.863 0.818 – 0.830 3.58
Phöông tieän höõu hình (HH) 4 0.754 – 0.828 0.910 0.879 – 0.901 3.75
Naêng löïc phuïc vuï (NL) 4 0.692 – 0.715 0.857 0.813 – 0.822 3.44
Söï ñoàng caûm (DC) 5 0.669 – 0.717 0.870 0.835 – 0.850 3.72
Uy tín, thöông hieäu (UT) 4 0.469 – 0.635 0.776 0.691 – 0.774 3.72
Quyeát ñònh choïn QD) 4 0.696 – 0.839 0.893 0.834 – 0.888 3.56

Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 200 khaùch haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm Caàn Thô, 2020

116 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

phaân tích nhaân toá ñöôïc chaáp nhaän vôùi döõ lieäu laäp ñöa vaøo moâ hình ñeàu coù giaù trò sig. < 0,05; caùc
nghieân cöùu; Heä soá Sig. = 0,000 < 0,005; Phöông sai heä soá hoài quy chuaån hoùa ñeàu lôùn hôn 0, nhö vaäy caùc
tích luõy cuûa 6 nhaân toá ñöôïc ruùt trích = 69,103% > nhaân toá naøy ñeàu taùc ñoäng thuaän chieàu döông tôùi
50%. Taát caû 6 nhaân toá ñeàu thoûa ñieàu kieän vôùi chæ soá bieán phuï thuoäc quyeát ñònh (QÑ); heä soá phoùng ñaïi
Eigenvalue = 1,571 > 1 nhaèm hình thaønh caùc nhaân phöông sai VIF cuûa caùc bieán ñoäc laäp ñeàu nhoû < 2
toá coù yù nghóa thoáng keâ. cho thaáy caùc bieán ñoäc laäp naøy khoâng coù quan heä
Phaân tích EFA cho bieán phuï thuoäc: keát quaû phaân chaët cheõ vôùi nhau, do ñoù khoâng coù hieän töôïng ña
tích 1 nhaân toá vôùi 4 bieán quan saùt cho thaáy: Giaù trò coäng tuyeán xaûy ra. Töø keát quaû treân, moâ hình hoài quy
KMO = 0,737 (0,5 < KMO = 0,737 < 1) thoûa maõn tuyeán tính boäi ñaõ chuaån hoùa ñöôïc xaây döïng nhö sau:
tính thích hôïp cuûa phaân tích nhaân toá neáu 0,5 < KMO QÑ = 0,331UT + 0,250DU + 0,200NL
< 1; Heä soá Sig. = 0,000 < 0,005; Phöông sai tích luõy + 0,199TC + 0,120DC + 0,106HH
cuûa 1 nhaân toá ñöôïc ruùt trích = 75,880% > 50%; nhaân 4.6. Keát quaû kieåm ñònh söï khaùc bieät
toá ñeàu thoûa ñieàu kieän vôùi chæ soá Eigenvalue = 3,035 Kieåm ñònh söï khaùc bieät (Baûng 4) cuûa caùc bieán
> 1 nhaèm hình thaønh nhaân toá coù yù nghóa thoáng keâ. ñònh tính ñeán quyeát ñònh choïn cuûa khaùch haøng ñaõ
4.4. Keát quaû phaân tích töông quan xaùc ñònh khoâng coù söï khaùc bieät veà caùc ñaëc ñieåm caù
Keát quaû phaân tích töông quan cho thaáy, caùc bieán nhaân cuûa ñaùp vieân nhö giôùi tính, ñoä tuoåi vaø trình ñoä
ñoäc laäp: DC, HH, TC, DU, UT, NL ñeàu coù moái hoïc vaán.
töông quan vôùi QÑ, coù yù nghóa thoáng keâ vôùi bieán
Baûng 4. Keát quaû kieåm ñònh söï khaùc bieät veà caùc
phuï thuoäc quyeát ñònh choïn vôùi heä soá Sig. < 0,05. ñaëc ñieåm caù nhaân
4.5. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi
Phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi ñöôïc thöïc hieän Levene Anova
STT Noäi dung
baèng phöông phaùp Enter. Keát quaû (Baûng 3) cho Statistic (Sig.) (Sig.)
thaáy giaù trò heä soá R2 hieäu chænh baèng 0,628; coù
1 Giôùi tính 0.121 0.403
nghóa laø bieán ñoäc laäp ñöa vaøo moâ hình hoài quy giaûi
thích ñöôïc 62,8% ( > 50% laø toát) söï thay ñoåi cuûa 2 Ñoä tuoåi 0.744 0.993
bieán phuï thuoäc quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng 3 Trình ñoä hoïc vaán 0.854 0.482
kieåm, coøn laïi 37,2% laø do caùc bieán ngoaøi moâ hình
vaø sai soá ngaãu nhieân. Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 200
Keát quaû öôùc löôïng (Baûng 3) cho thaáy 6 bieán ñoäc khaùch haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm Caàn Thô, 2020

Baûng 3. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi

Troïng soá hoài quy Heä soá

R2 hieäu chænh Möùc yù Thoáng keâ ña coäng tuyeán
chöa chuaån hoùa chuaån hoùa t
= 62,8% nghóa Sig.
B Sai soá chuaån Beta Dung sai VIF
(Haèng soá) -1.161 0.266 -4.360 0.000
DC 0.128 0.053 0.120 2.436 0.016 0.774 1.292
HH 0.097 0.043 0.106 2.286 0.023 0.877 1.141
TC 0.237 0.061 0.199 3.915 0.000 0.721 1.386
DU 0.262 0.053 0.250 4.985 0.000 0.744 1.344
UT 0.388 0.058 0.331 6.657 0.000 0.757 1.321
NL 0.207 0.050 0.200 4.105 0.000 0.785 1.274

Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 200 khaùch haøng choïn dòch vuï ñaêng kieåm Caàn Thô, 2020

Soá 25 - Thaùng 10/2020 117

taïp chí coâng thöông
5. Keát luaän vaø haøm yù quaûn trò
Töø keát quaû phaân tích, kieåm ñònh caùc nhaân toá coù
taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm
vaø moâ hình nghieân cöùu hieäu chænh, coù theå saép xeáp
thöù töï theo söï taùc ñoäng töø cao xuoáng thaáp aûnh
höôûng ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm taïi
Trung taâm Kieåm ñònh kyõ thuaät phöông tieän thieát bò
giao thoâng thuûy boä Caàn Thô, nhoùm taùc giaû ñeà xuaát
moät soá haøm yù quaûn trò theo thöù töï öu tieân thöïc hieän
nhö sau:
Uy tín, thöông hieäu: laø nhaân toá coù möùc taùc
ñoäng maïnh nhaát ñeán quyeát ñònh choïn cuûa khaùch
haøng vôùi heä soá chuaån hoùa (b = 0,250). Trung taâm
caàn öu tieân xaây döïng bieåu töôïng vaø hình aûnh
thöông hieäu ngaøy caøng aán töôïng, khaùc bieät, deã
nhaän bieát ñoái vôùi khaùch haøng, coù nhö theá Trung
taâm môùi giaønh ñöôïc lôïi theá caïnh tranh; quy ñònh roõ
raøng veà cung caùch tieáp xuùc, höôùng daãn vaø traû lôøi
thaéc maéc cuûa khaùch haøng, ñoàng thôøi thöôøng xuyeân
kieåm tra vieäc thöïc hieän nhöõng quy taéc ñoù, ñeå baûo
ñaûm khaùch haøng haøi loøng ngay laàn ñeán thöïc hieän
dòch vuï ñaàu tieân. Laõnh ñaïo trung taâm caàn môû caùc
lôùp taäp huaán ñeå naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa
nhaân vieân, lôùp taäp huaán reøn luyeän kyõ naêng giao
tieáp cho nhaân vieân, chuù yù naâng cao giao tieáp baèng
ngoân ngöõ hình theå nhö töôi cöôøi, cöû chæ thaân thieän.
Khaû naêng ñaùp öùng: laø nhaân toá coù möùc taùc ñoäng
maïnh thöù hai ñeán quyeát ñònh choïn cuûa khaùch haøng
vôùi heä soá chuaån hoùa (b = 0,250). Vì vaäy, ñeå gia
taêng quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm cuûa
khaùch haøng, vieäc ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa khaùch
haøng caàn nhanh choùng, kòp thôøi laø raát caàn thieát. Do
vaäy, caàn giuùp cho nhaân vieân hieåu roõ nhieäm vuï cuûa
moät ñôn vò kinh doanh dòch vuï caàn phaûi mang ñeán
cho khaùch haøng nhöõng dòch vuï nhaát quaùn ñeå ñaùp
öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng, traùnh ñeå khaùch haøng
chôø ñôïi laâu trong thöïc hieän dòch vuï. Ngoaøi ra,
nhaân vieân cuûa Trung taâm luoân saün saøng giaûi thích
veà nhöõng thaéc maéc cuûa khaùch haøng, saün saøng hoã
trôï, giuùp ñôõ khaùch haøng. Vieäc trieån khai caùc quy
ñònh môùi caàn taêng cöôøng trieån khai qua phöông
thöùc ñieän töû, nhaèm taïo ñieàu kieän toái ña cho khaùch
haøng coù theå tham gia vaø tieáp caän.
Naêng löïc phuïc vuï: laø nhaân toá coù möùc taùc ñoäng
maïnh thöù ba ñeán quyeát ñònh choïn cuûa khaùch haøng
118 Soá 25 - Thaùng 10/2020
vôùi heä soá chuaån hoùa (b = 0,200), thaønh phaàn naøy
coù taùc ñoäng khaù lôùn ñeán söï haøi loøng cuûa khaùch
haøng thoâng qua trình ñoä chuyeân moân cuûa nhaân
vieân Trung taâm. Caàn coù keá hoaïch ñaøo taïo, boài
döôõng cho caùn boä coâng taùc taïi boä phaän moät cöûa veà
cung caùch phuïc vuï trong vieäc ñoùn tieáp khaùch
haøng, caùc kyõ naêng giao tieáp vôùi khaùch haøng, nhö:
kyõ naêng traû lôøi ñieän thoaïi, kyõ naêng laéng nghe, kyõ
naêng traû lôøi tröïc tieáp, kyõ naêng traû lôøi baèng vaên
baûn, kyõ naêng giaûi ñaùp caùc vöôùng maéc khi tieáp xuùc
vôùi khaùch haøng. Ngoaøi ra, caàn löïa choïn, boá trí caùn
boä coù nhieät huyeát, yeâu ngaønh, yeâu ngheà, coù
chuyeân moân nghieäp vuï saâu, coù khaû naêng xöû lyù
coâng vieäc nhanh vaø giao tieáp toát nhaèm coù söï töông
taùc toát vôùi khaùch haøng.
Söï tin caäy: laø nhaân toá coù möùc ñoä aûnh höôûng
maïnh thöù tö ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng
kieåm cuûa khaùch haøng vôùi heä soá (b = 0,199), chính
vì vaäy vieäc quan taâm vaø hoaøn thieän nhaân toá naøy
seõ gia taêng quyeát ñònh choïn cuûa khaùch haøng. Do
vaäy, nhaø quaûn lyù Trung taâm caàn löu yù, luoân noã löïc
taïo cho khaùch haøng söï tin caäy vaøo Trung taâm
thoâng qua vieäc cung caáp chính xaùc caùc dòch vuï,
thôøi gian thöïc hieän vaø khoâng ñeå xaûy ra sai xoùt
naøo. Ñaøo taïo ñoäi nguõ nhaân vieân tieáp nhaän chuyeân
nghieäp, coù theå giaûi ñaùp tröïc tieáp moïi vaán ñeà
vöôùng maéc cuûa khaùch haøng nhanh goïn, chính xaùc.
Caàn phaûi nghieân cöùu kyõ quy trình thöïc hieän ñaêng
kyù, quy trình kieåm tra chi tieát hoà sô, phaân luoàng
hoà sô,... Ñoàng thôøi, Trung taâm ñaêng kieåm cuõng
caàn nghieân cöùu kyõ caùc vaên baûn cuûa cô quan thaåm
quyeàn ban haønh, vaên baûn naøo coøn nhieàu vöôùng
maéc, choàng cheùo, coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau
thì baùo ngay cho cô quan caáp treân ñeå ñöôïc höôùng
daãn thoáng nhaát thöïc hieän hoaëc kieán nghò söûa ñoåi.
Söï ñoàng caûm: laø nhaân toá coù möùc ñoä aûnh höôûng
maïnh thöù naêm ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng
kieåm cuûa khaùch haøng vôùi heä soá (b = 0,120). Ñoái
vôùi chaát löôïng dòch vuï thì vieäc Trung taâm theå
hieän söï quan taâm vaø hieåu ñöôïc nhu caàu caàn thieát
cuûa khaùch haøng coù taùc ñoäng raát lôùn ñeán quyeát
ñònh choïn. Trung taâm caàn coá gaéng hieåu ñöôïc khoù
khaên cuûa khaùch haøng, töø ñoù taïo ñöôïc söï thaân
thieát, thieän caûm vôùi hoï, laøm cho khaùch haøng caûm
thaáy ñöôïc toân troïng. Xaây döïng phong caùch, taùc
 quaûn trò - quaûn lyù

phong laøm vieäc ñeå taïo söï tin töôûng cho khaùch
haøng, luoân chính xaùc vaø chuyeân nghieäp khi thöïc
hieän caùc nghieäp vuï, coù ñaïo ñöùc ngheà nghieäp.
Naâng cao tinh thaàn traùch nhieäm ñoái vôùi töøng caùn
boä, nhaân vieân; thöïc hieän quy taéc öùng xöû vaø quy
ñònh veà giao tieáp.
Phöông tieän höõu hình: laø nhaân toá ít aûnh höôûng
nhaát ñeán quyeát ñònh choïn dòch vuï ñaêng kieåm cuûa
khaùch haøng vôùi heä soá (b = 0,106). Vì vaäy, Ban
laõnh ñaïo Trung taâm caàn quan taâm: Ñaûm baûo tính
hieän ñaïi, khoa hoïc, thuaän tieän vaø ñoàng boä cuûa cô
sôû vaät chaát taïi Trung taâm. Nôi tieáp khaùch haøng
phaûi roäng raõi, thoaùng maùt, tieän nghi ñaày ñuû ñeå taïo
söï thoaûi maùi cho khaùch haøng trong thôøi gian chôø
ñôïi, ñaåy maïnh öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong
quaûn lyù Trung taâm. Ñaøo taïo ñoäi nguõ nhaân vieân
nhanh choùng tieáp caän nhöõng coâng ngheä tieân tieán
ñeå coá theå söû duïng taïi Trung taâm; trang phuïc cuûa
nhaân vieân goïn gaøng, saïch seõ, ñeo baûng teân ñaày ñuû,
thöôøng xuyeân naâng caáp maùy moùc thieát bò, caäp
nhaät caùc phaàn meàm xöû lyù ñeå ñaûm baûo vieâc xöû lyù
soá lieäu ñöôïc nhanh choùng, kòp thôøi n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Haø Nam Khaùnh Giao vaø Traàn Höõu AÙi (2012), “Taùc ñoäng cuûa chaát löôïng dòch vuï ñeán loøng trung thaønh cuûa khaùch
haøng söû duïng ADSL taïi TP. Hoà Chí Minh”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 256, trang 34 – 44.
2. Hoaøng Troïng - Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2008), Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS taäp 1 & 2. TP. Hoà Chí
Minh: NXB Hoàng Ñöùc.
3. Hoaøng Thò Anh Thö (2017), Nghieân cöùu caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh löïa choïn ngaân haøng göûi tieát kieäm
cuûa khaùch haøng caù nhaân taïi Hueá, Taïp chí Phaùt trieån Khoa hoïc vaø Coâng ngheä - taäp 2, soá 3.
4. Nguyeãn Quyeát Thaéng, Hoaøng Thò Thuùy Ngoïc (2018), “Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh löïa choïn dòch vuï
keá toaùn cuûa doanh nghieäp nhoû vaø vöøa taïi quaän Goø Vaáp, TP. Hoà Chí Minh”, http://tapchicongthuong.vn/bai-
viet/cac-yeu-to-anh-huong-den-quyet-dinh-lua-chon-dich-vu-ke-toan-cua-doanh-nghiep-nho-va-vua-tai-quan-go-v
ap-thanh-pho-ho-chi-minh-57923.htm, caäp nhaät ngaøy 4/12/2018.
5. Ayo, K. A, Oni, A. A, Adewoye, O. J, Eweoya, L. O. (2016). E-banking users’ behaviour: e-service quality,
attitude, and customer satisfaction. International Journal of Bank Marketing, 34(3), 347-367.
6. Ajzen, I. (1991). The Theory of PlannedBehavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes,
50(2), 179-211.
7. Cronin, J. J., Taylor, S. A. (1992). Measuring service quality: a reexamination and extension. Journal of
Marketing, 6, 55-68.
8. Guilford, J. P. (1954). Psychometric methods. New York: McGraw-Hill.
9. Parasuraman, A., Zeithaml, V.A. and Berry, L.L. (1985). A conceptual model of service quality and its
implications for future research. Journal of Marketing, 49(3), 41 - 50.
10. Philip Kotler. (2001). Kotler on Marketing. USA University of Phoenix.

Ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Soá 25 - Thaùng 10/2020 119

taïp chí coâng thöông

Thoâng tin taùc giaû:

1. Cao hoïc vieân NGUyEÃN TAáN ÑAïT
Trung taâm Kieåm ñònh kyõ thuaät phöông tieän thieát bò giao thoâng thuûy boä Caàn Thô
2. PGS.TS. HUyØNH THANH NHAõ
Tröôøng Ñaïi hoïc Kyõ thuaät - Coâng ngheä Caàn Thô

fACTORS AffECTING THE DECISIONS Of CUSTOMERS

wHEN CHOOSING THE REGISTRATION SERvICE PROvIDED
By CAN THO CENTER fOR TECHNICAL INSPECTION
Of LAND AND wATERwAy TRANSPORT

l Postgraduate student NgUyEN TAN DAT

Can Tho Center for Technical Inspection
of Land and Waterway Transport
l Assoc.Prof.Ph.D HUyNH THANH NHA
Can Tho University of Technology

ABSTRACT:
This study is conducted to determine the factors afffecting the decisions of customers when
they choose the inland waterway vessel registration services provided by Can Tho Center for
Technical Inspection of Land and Waterway Transport. This study’s research model consists of
6 factors, namely reliability, responsiveness, tangible means, service competency, empathy,
reputation and brand. By analyzing data sets which were collected from 200 customers, these
factors are listed in descending order of impact levels: reputation, brand, responsiveness,
service competency, reliability, empathy and tangible means.
Keywords: Registration service, customer behavior, decision to choose, Can Tho Center for
Technical Inspection of Land and Waterway Transport.

120 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

BIEÄN PHAÙP GIAÛM KHÍ THAÛI CARBON

TRONG HOAïT ÑOÄNG vAÄN TAÛI CUÛA
LOGISTICS xANH THAØNH PHOá

l ÑOAøN THò HOàNg ANH

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát baøn veà yeáu toá caáu thaønh logistics xanh thaønh phoá. Trong ñoù, vaän taûi haøng hoùa laø yeáu toá
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhieàu nhaát, chieám 80-90% khí thaûi carbon trong hoaït ñoäng logistics. Chính
vì vaäy, baøi vieát ñöa ra moät soá gôïi yù giaûm khí thaûi trong hoaït ñoäng vaän taûi haøng hoùa.
Töø khoùa: Logistics xanh, logistics xanh thaønh phoá, giaûm thieåu carbon, giao thoâng xanh,
Logistics ngöôïc, kho baõi xanh, quaûn lyù döõ lieäu logistics xanh, bao bì xanh.

1. Lyù do nghieân cöùu
Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa caùc thaønh phoá hieän
ñaïi laø keát quaû cuûa quaù trình tieán hoùa cuûa xaõ hoäi loaøi
ngöôøi. Moät thaønh phoá vôùi cô sôû haï taàng, coâng ngheä
thoâng tin hieän ñaïi vaø heä thoáng giao thoâng vaän taûi
tieân tieán seõ coù nhieàu trieån voïng ñeå phaùt trieån trôû
thaønh trung taâm phaân phoái, cheá bieán vaø tieâu thuï
haøng hoùa. Tuy nhieân, cuøng vôùi quaù trình taêng
tröôûng kinh teá, caùc thaønh phoá lôùn hieän nay ñang
phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh gay gaét trong caùc
vaán ñeà ñaàu tö, thöông maïi, giaùo duïc vaø y teá cuõng
nhö laø nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi moâi tröôøng
soáng nhö oâ nhieãm khoâng khí, tieáng oàn, taéc ngheõn vaø
tai naïn giao thoâng,... Vì vaäy, moät heä thoáng logistics
thaønh phoá hieäu quaû vaø thaân thieän vôùi moâi tröôøng
(logistics xanh thaønh phoá - green city logistics) seõ
taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc thaønh phoá trôû neân caïnh
tranh hôn trong phaùt trieån kinh teá cuõng nhö naâng
cao söï haáp daãn cuûa moâi tröôøng soáng. Trong hoaït
ñoäng logistics, vaän taûi laø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm
chuû yeáu neân vieäc giaûm oâ nhieãm khí thaûi, tieáng oàn
trong hoaït ñoäng vaän taûi laø moät trong nhöõng öu tieân
haøng ñaàu.
2. Cô sôû lyù luaän
Logistics xanh hieäu quaû seõ thieát laäp söï phaùt trieån
beàn vöõng ôû caùc thaønh phoá. Chuùng ta xem xeùt caùc
thaønh phaàn chính cuûa logistics xanh thaønh phoá vôùi
caáu truùc vaø tích hôïp cuûa vieäc di chuyeån con ngöôøi,
nguyeân vaät lieäu vaø thoâng tin trong khu ñoâ thò thaân
thieän vôùi moâi tröôøng. Theo ñoù, logistics xanh thaønh
phoá bao goàm caùc yeáu toá chính nhö sau: (Hình 1)
Trong ñoù:
- Heä thoáng giao thoâng xanh (Green transport)
goàm ña daïng hoùa caùc hình thöùc vaän chuyeån khaùc
nhau, phaùt trieån ñònh höôùng quaù caûnh, kieåm soaùt khí
thaûi cuûa xe vaø söû duïng nhieân lieäu hieän quaû, taêng
tính di ñoäng cuûa vaän chuyeån,...
- Bao bì xanh (Green packaging) bao goàm söû

Soá 25 - Thaùng 10/2020 121

taïp chí coâng thöông

Hình 1: Caùc yeáu toá chính cuûa logistics xanh Heä thoáng vaän chuyeån haøng hoùa ôû ñoâ thò aûnh
thaønh phoá höôûng ñeán tình hình kinh teá vaø chaát löôïng cuoäc
soáng cuûa daân cö cuûa thaønh phoá. Do ñoù, toå chöùc
Green Transport Reverse logistics
hieäu quaû vieäc vaän chuyeån haøng hoùa trong caùc
thaønh phoá ñaõ trôû neân quan troïng khoâng chæ toát hôn
cho chuoãi logistics vaø phaùt trieån thöông maïi maø
GREEN coøn cho phaùt trieån thaønh phoá beàn vöõng. Chuùng ta
Green
CITY
Green ñang phaûi ñoái maët vôùi bieán ñoåi khí haäu do chuùng
packaging
LOGISTICS
Storage ta soáng, kinh doanh, söû duïng nguoàn löïc haïn cheá
maø khoâng quan taâm ñeán haäu quaû. Logistics xanh
trong thaønh phoá thoâng minh coù nghóa laø caùc coâng
ty vaø chính quyeàn phaûi keát hôïp quaûn lyù trong
Green logistics data Management chieán löôïc phaùt trieån, saûn xuaát, tieáp thò vaø taùi cheá
caùc saûn phaåm, dòch vuï thaân thieän vôùi moâi tröôøng.
Nguoàn: Shaban, 2019 Theo (McKinnon A., 2010), vaän taûi haøng hoùa
thöôøng chieám 80 - 90% löôïng khí thaûi carbon
duïng vaät lieäu toái thieåu, hieäu quaû logistics, bao bì trong hoaït ñoäng logistics, chính vì theá ñaây laø troïng
coù khaû naêng taùi cheá, bao bì coù khaû naêng taùi söû taâm chính cuûa caùc noã löïc giaûm thieåu carbon.
duïng, söû duïng vaät lieäu coù theå phaân huûy vaø phaân Nhöõng noã löïc naøy ñöôïc thöïc hieän treân 5 thoâng soá
huûy sinh hoïc, ... chính laø: cöôøng ñoä vaän chuyeån haøng hoùa, phaân
- Logistics ngöôïc (Reverse logistics) bao goàm chia phöông thöùc vaän chuyeån haøng hoùa, söû duïng
loaïi boû vaø xöû lyù raùc thaûi coâng nghieäp, taùi söû duïng xe, hieäu quaû naêng löôïng vaø noàng ñoä carbon cuûa
caùc saûn phaåm vaø vaät lieäu, taùi saûn xuaát vaø taân naêng löôïng söû duïng trong logistics. (Hình 2)
trang,... Do ñoù, vieäc thay theá vaän chuyeån baèng phöông
- Kho baõi xanh (Green storage) bao goàm kho baõi tieän coù noàng ñoä khí thaûi CO2 cao nhö ñöôøng haøng
söû duïng naêng löôïng saïch, boá trí kho beân ngoaøi
thaønh phoá, giaûm söùc maïnh tieâu duøng, söû duïng hieäu Hình 2: Khoái löôïng khí thaûi CO2
quaû naêng löôïng,... treân moät taán km
- Quaûn lyù döõ lieäu logistics xanh (Green logistics
data management) bao goàm quaûn lyù maïng, thieát keá
maïng logistics, hieäu quaû logistics, thôøi gian bieåu,
quaûn lyù chuoãi cung öùng, laäp keá hoaïch,...
Toái öu hoùa logistics taïi caùc thaønh phoá raát quan
troïng vôùi söï phaùt trieån kinh teá, naâng cao chaát löôïng
cuoäc soáng. Vieäc thöïc hieän logistics xanh bao goàm
caùc bieän phaùp coù taùc ñoäng tröïc tieáp vaø tích cöïc ñeán
vieäc giaûm GHG. Nhöõng bieän phaùp naøy bao goàm:
- Toå chöùc heä thoáng giao thoâng vaän chuyeån haøng
hoùa vaø baõi ñoã xe trong thaønh phoá
- Naâng caáp tools quaûn lyù coâng coäng cho vaän
chuyeån haøng hoùa baèng taøu hoûa
- Môû ra caùc tuyeán ñöôøng vaän chuyeån chính vaø
caùc khu vöïc trung chuyeån
- Phaùt trieån khoâng gian logistics thaønh phoá hieän
ñaïi vaø phuø hôïp Souree: McKinnon (2007b)

122 Soá 25 - Thaùng 10/2020


khoâng, ñöôøng boä baèng phöông tieän coù khí thaûi CO2
thaáp hôn nhö ñöôøng saét, ñöôøng bieån. Chính phuû vaø
caùc toå chöùc ña quoác gia nhö lieân minh chaâu AÂu ñaõ
noã löïc ñeå ñaàu tö vaøo ñöôøng saét vaø ñöôøng thuûy noäi
boä, xaây döïng caûng bieån, hoã trôï cung caáp thieát bò vaø
phöông tieän vaän taûi cuõng nhö hoã trôï doanh thu cho
dòch vuï ñöôøng saét vaø ñöôøng bieån.
3. Moät vaøi bieän phaùp giaûm khí thaûi carbon
trong hoaït ñoäng vaän taûi
Caùc chính phuû cho raèng söï gia taêng nhieät ñoä caàn
haïn cheá ôû möùc 20C vaøo naêm 2100, ñieàu naøy ñoàng
nghóa laø möùc giaûm khí thaûi CO2 toaøn caàu giaûm 50%
vaøo naêm 2050 (so vôùi naêm 1990), nöôùc Anh ñaõ cam
keát giaûm 80% khí thaûi trong giai ñoaïn naøy. Noàng ñoä
CO2 khaùc nhau giöõa caùc phöông tieän vaän taûi.
Ví duï, Kelloggs vaø Kimberly-Clark, caùc coâng ty
coù nhu caàu vaän taûi thaáp töông töï nhau ñaõ laøm vieäc
vôùi TDG, nhaø cung caáp logistics cuûa hoï ôû Anh, ñeå
cuøng nhau tieát kieäm khoaûng 430.000 km xe moãi
naêm baèng caùch phoái hôïp vaän chuyeån [Anon 2008].
Taïi Nhaät Baûn, chính phuû ñaõ can thieäp vaø quyeát
ñònh aùp ñaët möùc tieâu thuï nhieân lieäu tieâu chuaån ñoái
vôùi xe taûi môùi töø naêm 2015. Caùc nhaø saûn xuaát xe taûi
phuïc vuï thò tröôøng Nhaät Baûn seõ phaûi taêng hieäu suaát
nhieân lieäu trung bình cuûa caùc phöông tieän môùi cuûa
hoï töø 6,30 km/lít naêm 2002 leân 7,09 km/lít trong
naêm 2015. Löôïng khí thaûi CO2 trung bình seõ phaûi
giaûm töø 415g xuoáng coøn 370g moãi xe/km.
ÔÛ CHLB Ñöùc, keå töø thaùng 3/2007, vieäc haïn cheá
löu thoâng xe taûi trong “khu vöïc xanh” ñöôïc aùp
duïng ôû moät soá nôi trong caùc thaønh phoá nhö Berlin,
Cologne vaø Hannover. Theo ñoù, chæ coù xe coù huy
hieäu caáp pheùp ñaùp öùng tieâu chuaån xaû thaûi, coù caùc
ñaëc ñieåm deã truùt taûi môùi ñöôïc pheùp ra vaøo caùc khu
vöïc naøy. Thaäm chí, thaùng 3/2010, thaønh phoá
Nürnberg - CHLB Ñöùc khôûi ñoäng “Döï aùn thí ñieåm
nhaèm giaûm löu öôïng giao thoâng vaø khí phaùt thaûi -
logistics xanh”. Döï aùn ñöôïc trieån khai trong 3 giai
ñoaïn: Giai ñoaïn thöù nhaát, vieäc thu thaäp chi tieát döõ
lieäu veà luoàng haøng hoùa trong 12 thaùng cuoái cuøng
ñöôïc tieán haønh; ngoaøi ra coøn boå sung theâm chöông
trình moâ phoûng treân phaàn meàm, ñaùnh giaù taùc ñoäng
moâi tröôøng cuõng nhö ñaùnh giaù baát ñoäng saûn cho
phöông thöùc kho ña naêng. Qua 3 giai ñoaïn ít nhaát
thu ñöôïc hai keát quaû nhö sau: Thöù nhaát, rieâng vieäc
quaûn trò - quaûn lyù
chuyeån ñoåi töø tuyeán vaän chuyeån truyeàn thoáng sang
loä trình linh hoaït, toái öu ñaõ giuùp tieát kieäm chi phí
15-20% cho caùc doanh nghieäp logistics. Thöù hai,
vieäc vaän chuyeån ñeán töøng nhaø haøng baèng phöông
tieän xe ñieän ñaõ mang laïi khaû naêng giaûm thieåu phaùt
sinh khí thaûi, tieáng oàn. Giai ñoaïn thöù hai, döïa treân yù
töôûng cuûa heä thoáng Kanban ngöôøi ta phaùt trieån moâ
hình veà quy trình giao nhaän haøng hoùa ñaùp öùng moïi
yeâu caàu veà logistics ñoà uoáng. Ngoaøi ra, quy trình
naøy ñöôïc thieát keá sao cho moái quan heä hôïp ñoàng
giöõa nhaø cung caáp vaø khaùch haøng (nhaø haøng)
khoâng thay ñoåi, vaø khaùch haøng cuõng khoâng caûm
nhaän ñöôïc söï toái öu hoùa. Moái quan heä tin caäy giöõa
khaùch haøng vaø taøi xeá ñaët ra nhieàu thaùch thöùc. Ñoäi
nguõ laùi xe cuûa doanh nghieäp tham gia ñaûm baûo
raèng, khoâng khaùch haøng naøo caûm nhaän söï phuïc vuï
ñeán töø nhöõng “taøi xeá xa laï”. Giai ñoaïn thöù ba, cho
duø vieäc tìm ñòa ñieåm khoù khaên hôn döï kieán vaø moät
doanh nghieäp logistics boû cuoäc, nhöng vôùi söï hoã trôï
cuûa nhaø taøi trôï, döï aùn ñaõ ñöôïc trieån khai. Döï aùn ñaõ
tích hôïp ñöôïc toång coäng 5 tuyeán ñöôøng vaø soá löôïng
ñoà uoáng vaän chuyeån moãi tuyeán trung bình 40.000
lít. Muïc tieâu giaûm möùc khí phaùt thaûi ñaït ñöôïc cho
thaáy, söï hôïp taùc chieàu ngang coù theå trieån khai
thaønh coâng trong thöïc tieãn vaø moâ hình naøy coù theå
trieån khai ôû nhieàu nôi. Tieàm naêng giaûm khí phaùt
thaûi seõ ñaït möùc lôùn nhaát khi öùng duïng phöông thöùc
kho ña naêng vaø vieäc söû duïng xe ñieän chôû haøng töø
kho giao haøng ña naêng ñeán ñieåm boác dôõ taïi nhaø
haøng. Ngöôïc laïi, kho ña naêng trong söï hôïp taùc theo
chieàu ngang laø ñieàu kieän ñeå trieån khai xe ñieän giao
haøng tôùi khaùch haøng. Ñeå vieäc trieån khai xe ñieän
treân moät quy moâ roäng lôùn hôn coù hieäu quaû, caàn söï
tham gia cuûa ngaønh coâng nghieäp vaø söï hình thaønh
khung khoå chính saùch taïi ñòa phöông.
4. Keát luaän
Hieän nay, caùc quoác gia ñeàu raát quan taâm höôùng
ñeán xanh hoùa caùc hoaït ñoäng logistics vì ñaây cuõng laø
lónh vöïc gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, do ñoù, phaùt trieån
logistics xanh thaønh phoá khoâng chæ ñoùng goùp cho söï
phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi maø coøn giuùp giaûi quyeát caùc
vaán ñeà xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng.
Vì vaäy, phaùt trieån logistics xanh laø yeâu caàu vaø xu
höôùng taát yeáu vaø phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn
vöõng maø caùc quoác gia hieän nay ñang höôùng ñeán n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 123
taïp chí coâng thöông

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Ñaëng Ñình Ñaøo, Nguyeãn Ñình Hieàn (2013), Moät soá vaán ñeà veà phaùt trieån beàn vöõng heä thoáng logistics ôû nöôùc ta
trong hoäi nhaäp quoác teá, NXB Lao ñoäng - Xaõ hoäi.
2. Ñaëng Thò Thuùy Hoàng (2015), Luaän aùn Tieán syõ Phaùt trieån heä thoáng logistics treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi.
3. Alan McKinnon, Sharon, Michael Browne and Anthony Whiteing. (2010). Green logistics: Improving the
environmental sustainability of logistics. Kogan Page Publishers.
4. Mariusz Jedlinski. (2014). The position of green logistics in sustainable development of a smart green city.
Procedia - Social and Behavioral Sciences, 151:102-111
5. Shaban, T. P. (2019). Innovations in green logistics in smart cities: USA and Eu experience. Marketing and
Management of Innovations, 1, 173-181. http://doi.org/10.21272/mmi.2019.1-14

Ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ÑOAØN THÒ HOàNG ANH
Tröôøng Ñaïi hoïc Noäi vuï Haø Noäi

SOLUTIONS fOR REDUCING CARBON EMISSIONS

IN THE fREIGHT TRANSPORT Of GREEN LOGISTICS
ACTIvITIES OPERATING IN URBAN AREAS

l DOAN THI HONg ANH

Hanoi University of Home Affairs

ABSTRACT:
This paper is about the constituent elements of green logistics in urban areas. In logistics
activies, the freight transport is considered the most polluting source as it accounts for 80-90%
of carbon emissions. This paper proposes some solutions for reducing carbon emissions in the
freight transport.
Keywords: Green logistics, carbon mitigation, green transportation, reverse logistics,
green warehouse, green logistics data management, green packaging.

124 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

PHAÙT TRIEåN HOAïT ÑOÄNG

DU LÒCH SINH THAÙI vUØNG DU LÒCH
ÑOâNG NAM BOÄ

l NgUyEãN HOAøI NHAâN - vUÕ THòNH TRöôøNg

TOÙM TAÉT:
Muïc ñích cuûa nghieân cöùu naøy laø phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng khai thaùc taøi nguyeân du
lòch, trong hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä. Töø ñoù, coù cô sôû ñeà xuaát
caùc giaûi phaùp phaùt trieån phuø hôïp cho caùc ñòa phöông trong vuøng Ñoâng Nam Boä.
Keát quaû ñaùnh giaù chæ ra raèng, thöïc traïng khai thaùc caùc giaù trò taøi nguyeân du lòch nhaèm phuïc
vuï cho hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä chöa thöïc söï quan taâm ñuùng
möùc, chöa coù söï tham gia moät caùch ñoàng boä cuûa chính quyeàn caùc ñòa phöông, cô quan quaûn lyù
hoaït ñoäng du lòch vaø coäng ñoàng cö daân baûn ñòa; chöa coù nhöõng baùo caùo cuï theå naøo veà vaán ñeà
neâu treân ñeå ñöa ra nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc cuï theå cho vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt
trieån du lòch, ñaàu tö vaø khai thaùc caùc giaù trò taøi nguyeân töï nhieân maø mình ñang sôû höõu.
Töø ñoù, coù cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån phuø hôïp cho caùc ñòa phöông trong vuøng
Ñoâng Nam Boä: 1/Khai thaùc coù hieäu quaû caùc giaù trò taøi nguyeân du lòch töï nhieân taïi vuøng Ñoâng
Nam Boä; 2/Treân cô sôû ñoù, caàn coù nhöõng giaûi phaùp vaø chính saùch cuï theå phaùt trieån loaïi hình du
lòch sinh thaùi cuõng nhö baûo toàn caùc giaù trò taøi nguyeân du lòch taïi vuøng Ñoâng Nam Boä, nhaèm goùp
phaàn ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch.
Töø khoùa: Du lòch sinh thaùi, Ñoâng Nam Boä, phaùt trieån, taøi nguyeân du lòch.

1. Ñaët vaán ñeà
Hoaït ñoäng kinh teá du lòch ñöôïc ñònh höôùng phaùt
trieån thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn trong caùc vaên
baûn chæ ñaïo cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, töø Trung öông
ñeán ñòa phöông. Caùc ñòa phöông ñeàu xaây döïng
chieán löôïc phaùt trieån du lòch, trong ñoù ñaët troïng
taâm vaøo vieäc ñaàu tö vaø khai thaùc caùc giaù trò taøi
nguyeân du lòch noùi chung vaø taøi nguyeân du lòch töï
nhieân noùi rieâng coøn hieän höõu. Qua ñoù, caàn ñaùnh
giaù roõ thöïc traïng khai thaùc taøi nguyeân du lòch
nhaèm ñöa ngaønh coâng nghieäp naøy phaùt trieån beàn
vöõng. Trong khuoân khoå baøi vieát naøy, coù muïc ñích
ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng du
lòch sinh thaùi taïi caùc ñòa phöông cuûa vuøng du lòch
Ñoâng Nam Boä.
Chuû ñeà veà ñaùnh giaù thöïc traïng khai thaùc taøi
nguyeân du lòch cuûa ñòa phöông trong caùc hoaït
ñoäng kinh doanh du lòch, saûn phaåm du lòch ñaõ ñöôïc
nhieàu nhaø nghieân cöùu thöïc hieän vaø thaûo luaän. Tuy
nhieân, trong phaïm vi caùc nghieân cöùu veà hoaït ñoäng

Soá 25 - Thaùng 10/2020 125

taïp chí coâng thöông
phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng
Nam Boä chöa ñöôïc neâu roõ vaø quan taâm nhieàu. Caùc
nghieân cöùu tröôùc ñaây chuû yeáu ñaùnh giaù chung veà
hoaït ñoäng du lòch taïi vuøng Ñoâng Nam Boä (Voõ
Queá, 2017); Thöïc traïng vaø giaûi phaùp phaùt trieån du
lòch vuøng Ñoâng Nam Boä (2018); Phaùt trieån du lòch
ñieåm nhaán keát noái khu vöïc Ñoâng Nam Boä (Döông
Ñình Hieån, 2018); Phaùt trieån loaïi hình vaø saûn
phaåm du lòch gaén keát giöõa vuøng Duyeân haûi mieàn
Trung, Ñoâng Nam Boä, Taây Nguyeân vaø caùc tænh
Nam Laøo, Ñoâng Baéc Camphuchia. Rieâng nghieân
cöùu cuûa Döông Ñình Hieån (2018) neâu leân thöïc
traïng phaùt trieån loaïi hình vaø saûn phaåm du lòch döïa
treân lieân keát vuøng Duyeân haûi mieàn Trung, Ñoâng
Nam Boä, Taây Nguyeân, Nam Laøo vaø Ñoâng Baéc
Campuchia. Theo ñoù, taùc giaû chæ ra caùc ñònh
höôùng ñeå gaén keát heä thoáng giao thoâng, caùc loaïi
hình du lòch vaø saûn phaåm du lòch ñeå hình thaønh neân
caùc tuyeán ñieåm du lòch noùi chung maø chöa ñöa ra
moät loaïi hình du lòch cuï theå. Tuy nhieân, trong
khuoân khoå chuû ñeà baøi vieát, taùc giaû môùi ñeà xuaát
moät soá ñònh höôùng vaø moät soá giaûi phaùp ñeå phaùt
trieån loaïi hình vaø saûn phaåm du lòch döôùi goùc ñoä
gaén keát lieân vuøng, chöa ñöa ra caùc giaûi phaùp phaùt
trieån cho moät loaïi hình du lòch cuï theå ñeå taïo ñieåm
nhaán, saûn phaåm du lòch ñaëc tröng cho moãi vuøng.
Bôûi vaäy, muïc tieâu cuûa baøi vieát naøy ñoù laø phaân tích
vaø ñaùnh giaù thöïc traïng khai thaùc taøi nguyeân du lòch
sinh thaùi trong hoaït ñoäng du lòch taïi vuøng du lòch
Ñoâng Nam Boä. Töø ñoù, laøm cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi
phaùp phaùt trieån phuø hôïp cho caùc ñòa phöông trong
vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä.
Phaàn tieáp theo cuûa baøi vieát coù keát caáu goàm: Cô
sôû lyù thuyeát veà du lòch sinh thaùi vaø phaùt trieån du
lòch beàn vöõng, toång quan veà hoaït ñoäng du lòch sinh
thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä, thöïc traïng
hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng
Nam Boä, vaø gôïi yù moät soá giaûi phaùp phaùt trieån loaïi
hình du lòch sinh thaùi.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Du lòch sinh thaùi vaø lyù thuyeát phaùt trieån
beàn vöõng
Theo Leâ Huy Baù (2000), Du lòch sinh thaùi “laø
moät loaïi hình du lòch laáy caùc heä sinh thaùi ñaëc thuø,
töï nhieân laøm ñoái töôïng ñeå phuïc vuï cho nhöõng
126 Soá 25 - Thaùng 10/2020
khaùch du lòch yeâu thieân nhieân, du ngoaïn, thöôûng
thöùc nhöõng caûnh quan hay nghieân cöùu veà caùc heä
sinh thaùi. Ñoù cuõng laø hình thöùc keát hôïp chaët cheõ,
haøi hoøa giöõa phaùt trieån kinh teá du lòch vôùi giôùi
thieäu veà nhöõng caûnh ñeïp cuûa quoác gia cuõng nhö
giaùo duïc tuyeân truyeàn vaø baûo veä, phaùt trieån moâi
tröôøng vaø taøi nguyeân thieân nhieân moät caùch beàn
vöõng”. "Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình döïa vaøo
thieân nhieân vaø vaên hoùa baûn ñòa, gaén vôùi giaùo duïc
moâi tröôøng, coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø
phaùt trieån beàn vöõng, vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa
coäng ñoàng ñòa phöông". (Luaät Du lòch, 2005). Do
vaäy, du lòch sinh thaùi chuû yeáu döïa vaøo töï nhieân vaø
nhöõng saûn phaåm vaên hoùa baûn ñòa, ñeå taïo söùc huùt
ñoái vôùi khaùch du lòch bôûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu
nghieân cöùu, khaùm phaù töï nhieân, vaên hoùa vaø phong
tuïc taäp quaùn ñòa phöông gaén vôi giaùo duïc moâi
tröôøng ñeå baûo toàn vaø phaùt trieån moät caùch beàn
vöõng. Ñeå khai thaùc coù hieäu quaû taøi nguyeân du lòch
sinh thaùi trong hoaït ñoäng du lòch chuùng ta caàn phaûi
thöïc hieän caùc nguyeân taéc cô baûn mang tính beàn
vöõng sau: (i) Baûo veä moâi tröôøng vaø duy trì heä sinh
thaùi; (ii) Baûo veä vaø phaùt huy baûn saéc vaên hoaù coäng
ñoàng; (iii) Taïo cô hoäi coù vieäc laøm vaø mang laïi lôïi
ích cho coäng ñoàng ñòa phöông; (Luaät Du lòch,
2005). ÔÛ nhöõng nöôùc keùm phaùt trieån hoaëc ñang
phaùt trieån, neàn taûng phaùt trieån cuûa loaïi hình du
lòch naøy phaàn lôùn khoâng döïa vaøo nhöõng khoaûn ñaàu
tö lôùn ñeå taïo ra nhöõng ñieåm du lòch ñaét tieàn maø
thöôøng döïa vaøo taøi nguyeân du lòch vaø söï ña daïng
trong baûn saéc vaên hoùa daân toäc treân cô sôû baûo toàn
vaø phaùt trieån beàn vöõng. Nhöõng nguoàn löïc naøy
ñoùng goùp ñaùng keå cho söï phaùt trieån kinh teá baèng
vieäc taïo cô hoäi vieäc laøm vaø mang laïi lôïi ích cho
coäng ñoàng cö daân ñòa phöông.
2.2. Heä sinh thaùi vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä
Vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä goàm 6 tænh, thaønh
phoá, goàm: Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh laø
Baø Ròa Vuõng Taøu, Ñoàng Nai, Bình Döông, Bình
Phöôùc, Taây Ninh. Ñaây laø vuøng phaùt trieån kinh teá
naêng ñoäng, daãn ñaàu trong söï nghieäp coâng nghieäp
hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, laø haït nhaân then
choát cuûa vuøng troïng ñieåm kinh teá phía Nam. Du
lòch laø ngaønh kinh teá muõi nhoïn trong Chieán löôïc
vaø Quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch Vieät Nam

ñeán 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030. Trong ñoù ñaõ
xaùc ñònh Ñoâng Nam Boä laø moät trong 7 vuøng du lòch
phaùt trieån du lòch coù vai troø quan troïng ñoái vôùi phaùt
trieån du lòch caû nöôùc vaø saûn phaåm ñaëc tröng cuûa
vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä laø: “Du lòch sinh thaùi
röøng, sinh thaùi bieån - ñaûo; heä sinh thaùi ñaát ñoû mieàn
Ñoâng vôùi caùc giaù trò vaên hoùa - lòch söû.
Ñoâng Nam Boä coøn laø cöûa ngoõ phía Nam vaø
cuõng laø khoâng gian keát noái vôùi du lòch vuøng ñoàng
baèng soâng Cöûu Long, du lòch xuyeân Vieät, du lòch
xuyeân AÙ. Vuøng coù thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung
taâm thöông maïi vaø kinh teá cuûa khu vöïc. Thaønh phoá
ñöôïc ví nhö laø “Hoøn ngoïc Vieãn Ñoâng”, vôùi lòch söû
hôn 300 naêm ñaõ khaúng ñònh vò trí haøng ñaàu laø
trung taâm kinh teá, taøi chính, vaên hoùa, du lòch, giaùo
duïc, khoa hoïc kyõ thuaät vaø y teá lôùn nhaát nhì caû
nöôùc. Naèm taïi ngaõ tö quoác teá, giöõa caùc con ñöôøng
haøng haûi töø Baéc xuoáng Nam, Ñoâng sang Taây,
thaønh phoá cuõng ñöôïc xem laø taâm ñieåm cuûa khu
vöïc Ñoâng Nam AÙ. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø cöûa
ngoõ quan troïng cuûa Vieät Nam thoâng ra theá giôùi.
Ngoaøi ra, vuøng Ñoâng Nam Boä naèm treân vuøng ñoàng
baèng vaø bình nguyeân roäng, chuyeån tieáp töø cao
nguyeân Nam Trung Boä ñeán ñoàng baèng soâng Cöûu
Long. Vuøng coù khí haäu caän xích ñaïo vôùi neàn nhieät
ñoä cao vaø haàu nhö ít thay ñoåi trong naêm, caùc dieãn
bieán thaát thöôøng veà khí haäu quanh naêm raát nhoû, ít
coù thieân tai, khoâng quaù laïnh; laø khu vöïc coù caùc
soâng lôùn vaø daøi vôùi maät ñoä phaân boá töông ñoái thaáp
0,5km/km2, coù nhieàu hoà lôùn vaø heä sinh thaùi röøng
ña daïng thuaän lôïi cho phaùt trieån du lòch; taøi
nguyeân bieån - ñaûo: Vuøng Ñoâng Nam Boä coù chieàu
daøi bôø bieån gaàn 180km vôùi theàm luïc ñòa roäng treân
100.000 km2 coù caùc baõi bieån ñeïp, nöôùc trong taïi
Baø Ròa-Vuõng Taøu; heä sinh thaùi ñaát ngaäp maët taïi
Caàn Giôø; taøi nguyeân du lòch sinh thaùi gaén lieàn vôùi
Vöôøn Quoác gia, khu döï tröõ sinh quyeån, khu baûo
toàn, caùc khu röøng ngaäp maën nhö: Khu döï tröõ sinh
quyeån Ñoàng Nai, Khu döï tröõ sinh quyeån röøng ngaäp
maën Caàn Giôø ñaõ ñöôïc UNESCO coâng nhaän, heä
thoáng VQG: VQG Nam Caùt Tieân (Ñoàng Nai),
VQG Coân Ñaûo (Baø Ròa - Vuõng Taøu), VQG Buø Gia
Maäp (Bình Phöôùc), VQG Loø Goø - Xa Maùt (Taây
Ninh); taøi nguyeân du lòch gaén lieàn vôùi caûnh quan
nuùi coù yù nghóa ñoái vôùi phaùt trieån du lòch nhö: Nuùi
quaûn trò - quaûn lyù
Baø Ñen (Taây Ninh), coøn ñöôïc coâng nhaän laø Quaàn
theå di tích lòch söû, vaên hoùa vaø danh thaéng nuùi Baø;
Nuùi Baø Raù; Nuùi Dinh; Nuùi Chöùa Chan; taøi nguyeân
du lòch töï nhieân gaén lieàn vôùi caûnh quan, heä sinh
thaùi soâng, hoà nhö: soâng Saøi Goøn, soâng Vaøm Coû
Ñoâng, soâng Ñoàng Nai; hoà Daàu Tieáng; hoà Trò An
(Ñoàng Nai); hoà Thaùc Mô (Bình Phöôùc).
Ñoâng Nam Boä laø vuøng ñaát ñòa linh nhaân kieät,
caùi noâi cuûa phong traøo caùch maïng trong caùc cuoäc
khaùng chieán choáng ngoaïi xaâm neân ñaõ ñeå laïi raát
nhieàu di tích lòch söû, vaên hoùa caùch maïng, trong ñoù
nhieàu di tích lòch söû ñöôïc coâng nhaän caáp quoác gia
ñaëc bieät goàm: Khu di tích Caên cöù Trung öông Cuïc
mieàn Nam (Taây Ninh), di tích Dinh Ñoäc Laäp
(Thaønh phoá Hoà Chí Minh), di tích lòch söû Nhaø tuø
Coân Ñaûo (Baø Ròa - Vuõng Taøu), di tích lòch söû
Ñöôøng Tröôøng Sôn - Ñöôøng Hoà Chí Minh (huyeän
Loäc Ninh, Buø Gia Maäp - Bình Phöôùc,… ). Caùc di
tích lòch söû - vaên hoùa, kieán truùc ngheä thuaät, khaûo
coå: Coù 150 loaïi di tích lòch söû - vaên hoùa, coâng trình
kieán truùc coù giaù trò treân ñòa baøn ñaõ ñöôïc coâng nhaän
caáp quoác gia vaø ñòa phöông, trong ñoù coù 01 di saûn
vaên hoùa phi vaät theå ñöôïc coâng nhaän caáp quoác teá
nhö: Ngheä thuaät Ñôøn ca taøi töû Nam Boä noùi chung
vaø Ñoâng Nam Boä noùi rieâng ñöôïc coâng nhaän laø Di
saûn vaên hoùa phi vaät theå ñaïi dieän cuûa nhaân loaïi,
Quaàn theå di tích lòch söû, vaên hoùa vaø danh thaéng nuùi
Baø taïi Taây Ninh ñöôïc coâng nhaän laø di tích lòch söû
caáp quoác gia, di chæ khaûo coå di chæ vaên hoùa OÙc Eo,
Böng Baïc, Böng Thôm,… taïi Baø Ròa - Vuõng Taøu..;
leã hoäi vaên hoùa daân gian goàm: Leã hoäi, taâm linh vaø
tín ngöôõng cuûa caùc toân giaùo nhö: leã hoäi Phaät Giaùo,
Thieân Chuùa Giaùo, Cao Ñaøi, Hoøa Haûo…; leã hoäi gaén
lieàn vôùi phong tuïc taäp quaùn cuûa caùc coäng ñoàng daân
toäc: Kinh, Chaêm, Hoa, Taø Mun, S’tieâng, Maï…; leã
hoäi gaén lieàn vôùi ngheà nhö: leã hoäi Caàu Ngö taïi caùc
laøng chaøi ven bieån, leã leân raãy, leã vaøo muøa…, trong
ñoù leã hoäi ñang thu huùt khaùch du lòch laø leã hoäi taïi
Toøa Thaùnh Cao Ñaøi Taây Ninh, chuøa OÂng Caäu
Bình Döông,…
Chính vì vaäy, Ñoâng Nam Boä coù theá maïnh phaùt
trieån dòch vuï du lòch toång hôïp, trong ñoù noåi baät laø
du lòch sinh thaùi; Baø Ròa - Vuõng Taøu laø moät trong
nhöõng trung taâm phaùt trieån du lòch sinh thaùi bieån,
ñaûo; Ñoàng Nai, Bình Döông, Bình Phöôùc vaø Taây
Soá 25 - Thaùng 10/2020 127
taïp chí coâng thöông
Ninh coù heä thoáng röøng quoác gia vôùi söï ña daïng veà
sinh hoïc raát cao laø nôi phaùt trieån loaïi hình du lòch
sinh thaùi röøng gaén lieàn vôùi vaên hoùa cuûa coäng ñoàng
cö daân ñòa phöông.
Theo Quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch vuøng
du lòch Ñoâng Nam Boä ñeán naêm 2020, taàm nhìn ñeán
naêm 2030 vöøa ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ
duyeät thì vuøng seõ coù 4 khu du lòch quoác gia ñöôïc taäp
trung ñaàu tö phaùt trieån. Ñoù laø caùc khu: Caàn Giôø
(Thaønh phoá Hoà Chí Minh), Long Haûi - Phöôùc Haûi
(Baø Ròa-Vuõng Taøu), Nuùi Baø Ñen (Taây Ninh) vaø
Coân Ñaûo (Baø Ròa-Vuõng Taøu). Ngoaøi ra, seõ ñaàu tö 5
ñieåm du lòch quoác gia goàm: Cuû Chi (Thaønh phoá Hoà
Chí Minh), vöôøn quoác gia Nam Caùt Tieân (Ñoàng
Nai), Hoà Trò An - Maõ Ñaø (Ñoàng Nai), caên cöù Trung
öông Cuïc mieàn Nam (Taây Ninh) vaø Taø Thieát (Bình
Phöôùc). Trong ñoù, cuïm trung taâm goàm TP. Hoà Chí
Minh, Ñoàng Nai, Baø Ròa - Vuõng Taøu vôùi saûn phaåm
noåi troäi laø du lòch Mice, di tích lòch söû - vaên hoùa - leã
hoäi, tham quan heä sinh thaùi röøng vaø bieån - ñaûo.
Treân ñaây laø nhöõng saûn phaåm vaên hoùa coát loõi gaén
lieàn vôùi vuøng Ñoâng Nam Boä, coù theå vaø thaäm chí laø
baét buoäc phaûi khai thaùc trong phaùt trieån du lòch bôûi
du lòch Ñoâng Nam Boä phaûi laø du lòch sinh thaùi nuùi
röøng, bieån - ñaûo gaén lieàn vôùi moâi tröôøng vaên hoùa -
leã hoäi. Noùi nhö vaäy, khoâng coù nghóa laø du lòch Ñoâng
Nam Boä chæ coù sinh thaùi röøng vaø bieån - ñaûo gaén lieàn
vôùi vaên hoùa baûn ñòa, ôû ñaây coøn coù caùc coâng trình
kieán truùc vaø di tích lòch söû phong phuù, goùp phaàn laøm
ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch cuûa vuøng.
3. Thöïc traïng hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi taïi
vuøng Ñoâng Nam Boä
Du lòch Ñoâng Nam Boä duø nhieàu tieàm naêng
nhöng söï phaùt trieån chöa ñoàng boä vaø töông xöùng.
Trong 6 tænh thaønh cuûa vuøng, chæ coù thaønh phoá Hoà
Chí Minh vaø Baø Ròa - Vuõng Taøu phaùt trieån maïnh
meõ nhaát döïa treân lôïi theá taøi nguyeân du lòch vöôït
troäi, vò trí ñòa lyù vaø söï lieân keát hieäu quaû. Theo thoáng
keâ cuûa ngaønh Du lòch naêm 2018, toång löôïng khaùch
ñeán vuøng Ñoâng Nam Boä (goàm 6 ñòa phöông laø TP.
Hoà Chí Minh, Baø Ròa - Vuõng Taøu, Ñoàng Nai, Bình
Döông, Bình Phöôùc vaø Taây Ninh) öôùc khoaûng 40
trieäu löôït khaùch, theá nhöng trong ñoù khaùch noäi ñòa
ñaõ chieám hôn 75%, coøn laïi laø löôïng khaùch quoác teá.
Tuy nhieân, soá löôïng (khaùch nöôùc ngoaøi cao caáp chi
128 Soá 25 - Thaùng 10/2020
tieâu cao) chuû yeáu taäp trung ôû TP. Hoà Chí Minh vaø
Baø Ròa - Vuõng Taøu, coøn laïi caùc ñòa phöông khaùc
trong vuøng löôïng khaùch naøy vaãn coøn raát khieâm toán.
Nhöõng haïn cheá ñoù xuaát phaùt töø thöïc traïng khai thaùc
taøi nguyeân du lòch khoâng hieäu quaû, khoâng nhaát
quaùn, thieáu söï lieân keát vaø chöa taïo ra caùc saûn phaåm
du lòch ñaëc thuø trong chieán löôïc phaùt trieån du lòch.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm cuûa vuøng
kinh teá troïng ñieåm phía Nam cuõng nhö trung taâm
cuûa vuøng Ñoâng Nam boä veà du lòch. Neáu nhö ví
thaønh phoá Hoà Chí Minh nhö moät ñaàu taøu trong phaùt
trieån du lòch, thôøi gian qua, caùc tænh coøn laïi cuûa
vuøng chöa thöïc söï khai thaùc heát tieàm naêng du lòch
voán coù, ñaëc bieät laø loaïi hình du lòch sinh thaùi. Laø
tænh coù daân soá hôn 3 trieäu daân, coù taøi nguyeân du lòch
ña daïng caû veà töï nhieân vaø nhaân vaên; vôùi nhieàu di
tích lòch söû vaø danh lam thaéng caûnh noåi tieáng nhö:
Vaên mieáu Traán Bieân, Khu Baûo toàn thieân nhieân vaên
hoùa Ñoàng Nai, Vöôøn Quoác gia Nam Caùt Tieân,
chieán Khu D, Ñaûo OÙ Ñoàng Tröôøng, Nuùi Chöùa
Chan… nhöng doanh thu töø du lòch cuûa caû tænh Ñoàng
Nai naêm 2017 môùi ñaït xaáp xæ 1.000 tyû ñoàng; chuû
yeáu phuïc vuï khaùch trong tænh laø chính (gaàn 3 trieäu
löôït), löôïng khaùch quoác teá raát ít, haàu nhö chæ taäp
trung ôû Vöôøn Quoác gia Nam Caùt Tieân.
Baø Ròa-Vuõng Taøu phaùt trieån raát maïnh veà loaïi
hình du lòch sinh thaùi bieån - ñaûo, thì nhöõng naêm gaàn
ñaây, nhôø söï keát noái heä thoáng ñöôøng cao toác thaønh
phoá Hoà Chí Minh - Long Thaønh - Daàu Giaây ruùt
ngaén thôøi gian ñi laïi töø thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø
caùc ñòa phöông ñeán Vuõng Taøu, löôïng khaùch du lòch
ñeàu taêng haøng naêm nhöng chuû yeáu laø khaùch noäi ñòa.
Löôïng khaùch quoác teá naêm 2017 duø ñöôïc baùo caùo
taêng 14,7% nhöng con soá ñaït ñöôïc raát khieâm toán vôùi
363.000 löôït khaùch. Möùc taêng naøy chæ baèng moät
nöûa so vôùi möùc taêng tröôûng du khaùch quoác teá cuûa caû
nöôùc naêm 2017.
Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi Ñoâng
Nam Boä môùi chæ döøng laïi ôû vieäc ñöa du khaùch “ñi
xem, ñi cho bieát vaø tham quan, thöôûng ngoaïn caûnh
quan thieân nhieân” chöa thöïc söï traûi nghieäm ñeå tìm
hieåu ñaày ñuû veà giaù trò caûnh quan thieân nhieân (röøng,
bieån - ñaûo) vaø caùc giaù trò vaên hoùa baûn ñòa cuûa coäng
ñoàng cö daân ñòa phöông. Khaùch ñeán Vöôøn Quoác gia
Nam Caùt Tieân hay Coân Ñaûo thöïc chaát laø ñeå taém

bieån, nghæ döôõng; xem thuù ñeâm hay ñeå caém traïi,…
Vaên hoùa baûn ñòa bò mai moät vaø chòu taùc ñoäng cuûa cô
cheá thò tröôøng. Hieän nay, vuøng Ñoâng Nam Boä coù söï
coäng höôûng cuûa vaên hoùa Phöông Taây raát lôùn. Do
vaäy, aùp löïc veà baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn
thoáng ñang chòu nhieàu söùc eùp.
Caùc khu du lòch vaø ñieåm du lòch sinh thaùi taïi caùc
ñòa phöông chöa ñöôïc khai thaùc ñuùng möùc trong
hoaït ñoäng du lòch; chöa hình thaønh caùc tour, tuyeán
ñaëc thuø veà du lòch sinh thaùi; vieäc keát noái giöõa caùc
ñòa phöông trong vuøng vaø caùc vuøng phuï caän coøn raát
yeáu ôùt, chöa mang laïi hieäu quaû ñaùng keå nhö: Taây
Nguyeân vaø Duyeân haûi Nam Trung Boä ñeå taïo thaønh
moät chuoãi cung öùng saûn phaåm dòch vuï du lòch mang
tính ñoàng boä, nhaát quaùn vaø beàn vöõng. Töø ñoù, raát khoù
hình thaønh saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, ñuû söùc thu huùt
khaùch du lòch goùp phaàn ñem laïi lôïi ích veà maët kinh
teá, xaõ hoäi cho coäng ñoàng cö daân ôû moãi ñòa phöông.
Thöïc trang khai thaùc caùc tuyeán du lòch sinh thaùi
ñöôøng soâng taïi vuøng Ñoâng Nam Boä nhö: tuyeán
ñöôøng soâng töø thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán thaønh
phoá Bieân Hoøa thaêm thuù caùc di tích lòch söû - vaên hoùa
nhö cuø lao Phoá, KDL Böûu Long, Vaên mieáu Traán
Bieân roài ngöôïc doøng soâng Ñoàng Nai leân hoà Trò An,
Vöôøn Quoác gia Caùt Tieân; hay töø soâng Saøi Goøn ra
soâng Soaøi Raïp, ra bieån ñi doïc bieån Vuõng Taøu ñeå noái
keát vôùi moät loaït khu nghæ döôõng, vui chôi cao caáp
nhö: Hoà Traøm, Bình Chaâu laø moät giaûi phaùp coù vai
troø taùc ñoäng raát lôùn khoâng chæ vôùi ngaønh du lòch cuûa
töøng tænh maø coøn vôùi toaøn ngaønh du lòch cuûa vuøng
Ñoâng Nam boä. Hay töø Bình Phöôùc, vieäc lieân keát
hình thaønh caùc tuyeán du lòch ñöôøng soâng theo soâng
Saøi Goøn ngöôïc soâng Beù leân vôùi Phöôùc Long, keát
hôïp vôùi khaùm phaù Vöôøn Quoác gia Buø Gia Maäp, roài
baêng qua Loäc Ninh trong haønh trình khaùm phaù caùc
di tích lòch söû caùch maïng cuõng laø moät tuyeán du lòch
haáp daãn cho caùc haønh trình veà nguoàn. Tuyeán naøy coù
theå noái theâm vôùi Khu di tích Quoác gia ñaëc bieät
Trung öông cuïc mieàn Nam (Taây Ninh) roài xuoâi veà
ñòa ñaïo Cuû Chi ñeå coù moät tour veà thaêm chieán tröôøng
xöa haáp daãn cho caùc cöïu binh Myõ vaø khaùch quoác teá
noùi chung... chöa thaät söï phaùt huy heát tieàm naêng
voán coù cuûa noù. Neáu phaùt huy hieäu quaû seõ goùp phaàn
baûo veä moân tröôøng sinh thaùi, giaûm ñöôïc aùp löïc giao
thoâng ñöôøng boä, giaûm thôøi gian ñi laïi cuûa du khaùch.
quaûn trò - quaûn lyù
Vieäc löïa choïn lieân keát ñeå phaùt huy lôïi theá soâng nöôùc
(keát hôïp ñöôøng soâng vôùi ñöôøng bieån), ñöôøng soâng
vôùi ñöôøng boä vôùi löïc huùt töø thaønh phoá Hoà Chí Minh
chính laø moät giaûi phaùp phaùt trieån beàn vöõng, keùo
hoaït ñoäng du lòch noùi chung vaø du lòch sinh thaùi
ñöôøng soâng noùi rieâng trong vuøng phaùt trieån maïnh
meõ trong thôøi gian tôùi.
4. Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån hoaït ñoäng du
lòch sinh thaùi taïi vuøng du lòch Ñoâng Nam Boä
4.1. Giaûi phaùp baûo toàn caùc daïng taøi nguyeân du
lòch sinh thaùi taïi Ñoâng Nam Boä ñeå phaùt trieån
du lòch
Phaùt trieån du lòch sinh thaùi treân cô sôû khai thaùc
caùc daïng taøi nguyeân du lòch sinh thaùi gaén vôùi coâng
taùc baûo toàn, mang tính ñaëc tröng vaø ñem laïi lôïi ích
cho coäng ñoàng cö daân ñòa phöông nhaèm muïc tieâu
phaùt trieån beàn vöõng cho du lòch cuûa ñòa phöông. Ñeå
thöïc hieän coâng taùc baûo toàn caùc daïng taøi nguyeân du
lòch sinh thaùi taïi Ñoâng Nam Boä caàn xaùc ñònh roõ
nhöõng yeáu toá cô baûn taùc ñoäng ñeán hieäu quaû trong
vieäc baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng vaø lôïi ích cuûa
coäng ñoàng cö daân ñòa phöông. Beân caïnh ñoù, Ban
quaûn lyù caùc khu, ñieåm du lòch ôû caùc ñòa phöông cuøng
phoái hôïp vôùi caùc cô quan, höõu quan trong coâng taùc
baûo toàn baèng nhöõng hoaït ñoäng cuï theå nhö: taäp trung
nghieân cöùu, thoáng keâ, raø soaùt laïi taát caû caùc daïng taøi
nguyeân du lòch sinh thaùi treân caùc ñòa baøn du lòch
troïng ñieåm. Töø ñoù, phaân loaïi, xaùc ñònh thöù töï öu tieân
trong ñaàu tö khai thaùc phuïc vuï du lòch; aùp duïng
nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø kyõ thuaät môùi nhaát vaøo
lónh vöïc baûo toàn vaø phaùt huy hieäu quaû vieäc khai thaùc
caùc daïng taøi nguyeân du lòch sinh thaùi, nhö: giaûm
thieåu nhöõng taùc ñoäng cuûa oâ nhieãm moâi tröôøng, söû
duïng coâng ngheä trong quaûn lyù vaø phaân tích döõ
lieäu...; thöïc hieän coù hieäu quaû coâng taùc tuyeân truyeàn,
giaùo duïc naâng cao yù thöùc cuûa nhöõng ngöôøi tham gia
hoaït ñoäng du lòch, nhaát laø coäng ñoàng cö daân ñòa
phöông, phoái hôïp vôùi caùc cô quan baùo chí, phaùt
thanh truyeàn hình nhaèm tuyeân truyeàn, quaûng baù caùc
giaù trò cuûa taøi nguyeân du lòch sinh thaùi thoâng qua aán
phaåm quaûng caùo, taäp gaáp, saùch höôùng daãn, maïng
Internet, caùc cuoäc hoäi chôï, trieån laõm.
4.2. Giaûi phaùp khai thaùc caùc daïng taøi nguyeân
du lòch sinh thaùi taïi vuøng Ñoâng Nam Boä
Nhö chuùng ta ñaõ bieát, vuøng Ñoâng Nam Boä coù
Soá 25 - Thaùng 10/2020 129
taïp chí coâng thöông
tieàm naêng du lòch phong phuù, ña daïng caû veà du lòch
töï nhieân vaø du lòch nhaân vaên. Nhöõng giaù trò taøi
nguyeân röøng vaø bieån - ñaûo nôi ñaây laïi voâ cuøng ñaëc
saéc, ñoäc ñaùo, haáp daãn. Tuy vaäy, thöïc teá cho thaáy,
vieäc khai thaùc caùc taøi nguyeân naøy ñeå phuïc vuï cho
vaán ñeà phaùt trieån du lòch sinh thaùi thì laïi ñang bò boû
ngoû hoaëc chöa phaùt huy heát tieàm löïc voán coù cuûa noù.
Bôûi vaäy, ñeå phaùt huy heát tieàm naêng du lòch voán coù
cuûa vuøng, ñoàng thôøi cuõng laø bieän phaùp ñeå baûo toàn
vaø mang laïi lôïi ích cho coäng ñoàng cö daân ñòa
phöông, vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø caùc giaûi phaùp ñeå
khai thaùc toát nhaát caùc giaù trò taøi nguyeân du lòch ñoù
ñeå phaùt trieån du lòch - ngaønh ñang taïo ra nhöõng hieäu
quaû cao trong vieäc ñoùng goùp vaøo neàn kinh teá cuûa
vuøng noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung. Tröôùc heát,
khoâng ñeå vieäc khai thaùc dieãn ra moät caùch töï phaùt vaø
quaù möùc, bôûi hoaït ñoäng naøy khoâng nhöõng khoâng
mang laïi hieäu quaû maø coøn coù nguy cô phaù hoaïi moâi
tröôøng, vaø caàn phaûi ñöôïc quy hoaïch moät caùch khoa
hoïc, quy cuû ñeå toân taïo, baûo toàn caûnh quan vaø taøi
nguyeân thieân nhieân theo höôùng beàn vöõng.
4.3. Giaûi phaùp veà saûn phaåm du lòch sinh thaùi
Saûn phaåm du lòch ñoùng vai troø tieân quyeát trong
vieäc thu huùt khaùch du lòch. Vì vaäy, Ñoâng Nam Boä
phaûi taïo ra ñöôïc saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, coù chieàu
saâu, mang ñaäm saéc thaùi rieâng bieät cuûa vuøng. Hieän
nay, saûn phaåm du lòch sinh thaùi cung caáp cho khaùch
du lòch ñeán Ñoâng Nam Boä coøn ñôn ñieäu, truøng laép.
Nguyeân nhaân laø do caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng
trong lónh vöïc du lòch sinh thaùi chöa nhieàu vaø chöa
chuû ñoäng nghieân cöùu thò tröôøng ñeå taïo ra saûn phaåm,
caùc ñòa phöông laïi chöa ñònh höôùng roõ raøng ñeå phaùt
trieån loaïi hình du lòch naøy. Vì vaäy, ñaåy maïnh hoaït
ñoäng khai thaùc caùc daïng taøi nguyeân du lòch sinh thaùi
trong doanh nghieäp löõ haønh vaø caùc ñôn vò cung caáp
caùc saûn phaåm dòch vuï du lòch laø voâ cuøng caàn thieát.
Töø ñoù, Nhaø nöôùc cuøng doanh nghieäp coù theå thöïc
hieän caùc giaûi phaùp xaây döïng vaø naâng cao chaát löôïng
saûn phaåm du lòch, nhö: Môû theâm caùc tuyeán du lòch
haáp daãn taïi caùc ñòa phöông trong vuøng giuùp ngöôøi
daân ñòa phöông coù coâng aên vieäc laøm, taêng thu nhaäp,
xoùa ñoùi giaûm ngheøo vaø giuùp caùc doanh nghieäp löõ
haønh ña daïng hoùa caùc saûn phaåm du lòch; phaùt trieån
loaïi hình du lòch homestay treân cô sôû caùc dòch vuï
löu truù thuoäc sôû höõu cuûa ngöôøi daân ñòa phöông; ñaåy
130 Soá 25 - Thaùng 10/2020
maïnh loaïi hình du lòch sinh thaùi treân neàn taûng ñaàu tö
khai thaùc hôïp lyù caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch töï
nhieân nhaát laø caùc khu döï tröõ sinh quyeån, vöôøn quoác
gia coù söï ña daïng sinh hoïc. Ñaây laø loaïi hình du lòch
mang tính giaùo duïc cao ñoái vôùi khaùch du lòch vaø
coäng ñoàng cö daân ñòa phöông keát hôïp vôùi vieäc khai
thaùc caùc giaù trò vaên hoùa baûn ñòa nhö: phong tuïc taäp
quaùn, vaên hoùa leã hoäi cuûa cö daân ñòa phöông, laøng
ngheà truyeàn thoáng, vaên hoùa aåm thöïc ñoäc ñaùo cuûa
vuøng phuïc vuï khaùch du lòch; chuû ñoäng trieån khai vaø
môû roäng lieân keát vôùi caùc ñòa phöông trong vuøng
Ñoâng Nam Boä trong xaây döïng saûn phaåm du lòch ñaëc
thuø cuûa töøng ñòa phöông trong vuøng; quy hoaïch, keâu
goïi ñaàu tö taïo theâm saûn phaåm môùi treân caùc tuyeán
du lòch.
4.4. Giaûi phaùp veà nhaân löïc
Ñeå phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi vuøng Ñoâng
Nam Boä, vieäc chuaån bò vaø naâng cao nguoàn nhaân
löïc vaø coâng taùc quaûn lyù loaïi hình du lòch naøy laø raát
quan troïng. Khuyeán khích, höôùng daãn vaø giuùp ñôõ
coäng ñoàng cö daân ñòa phöông cuøng tham gia caùc
hoaït ñoäng du lòch neân ñöôïc caùc sôû ban ngaønh trong
lónh vöïc du lòch thuùc ñaåy nhaèm giuùp ngöôøi daân ñòa
phöông ñöôïc höôûng lôïi töø du lòch ñeå caûi thieän cuoäc
soáng, naâng cao trình ñoä daân trí, qua ñoù yù thöùc baûo
veä taøi nguyeân, moâi tröôøng cuûa hoï ñöôïc naâng leân.
Hay noùi caùch khaùc, hoaït ñoäng du lòch caàn phaûi bieát
keát hôïp haøi hoøa giöõa lôïi ích kinh teá, lôïi ích xaõ hoäi
vôùi muïc tieâu baûo toàn sao cho du lòch sinh thaùi taïi
Ñoâng Nam Boä phaùt trieån moät caùch beàn vöõng.
Trong quaù trình hoaït ñoäng du lòch cuõng laø luùc trình
ñoä daân trí ngaøy caøng ñöôïc naâng cao thoâng qua
vieäc hoïc hoûi, trau doài trí thöùc phuïc vuï khaùch du
lòch. Coäng ñoàng cö daân ñòa phöông tröïc tieáp hay
giaùn tieáp laøm du lòch thì hoï seõ caøng theâm yeâu quyù
queâ höông mình vaø ra söùc baûo veä taøi nguyeân thieân
nhieân vaø baûo veä moâi tröôøng; coâng taùc tuyeân
truyeàn, phoå bieán ñeán ngöôøi daân ñöôïc thöïc hieän
döôùi söï giaùm saùt chaët cheõ; toå chöùc nhieàu hoaït
ñoäng coù yù nghóa cho ngöôøi daân tìm hieåu vaø hoïc taäp
veà du lòch; coù nhöõng chính saùch hoã trôï, giaûi quyeát
nhöõng khoù khaên trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc
beân tham gia.
Ngoaøi ra, nhieäm vuï cuûa caùc cô quan quaûn lyù vaø
caùc doanh nghieäp du lòch coù lieân quan laø boài döôõng
 quaûn trò - quaûn lyù

kieán thöùc vaø naâng cao tay ngheà du lòch cho coäng
ñoàng cö daân ñòa phöông. Cuï theå laø vieäc trau doài, boå
sung vaø ñaøo taïo môùi nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng veà
ngaønh ngheà veà ñòa phöông vaø toaøn boä theá öùng xöû
cuûa coäng ñoàng daân cö vôùi khaùch du lòch, vôùi taøi
nguyeân vaø moâi tröôøng du lòch (caû töï nhieân vaø xaõ hoäi
- nhaân vaên) nhaèm laøm haøi loøng ngöôøi tieâu duøng taïi
ñieåm ñeán du lòch. Beân caïnh ñoù, boài döôõng kieán thöùc
vaø naâng cao tay ngheà du lòch coøn laø vieäc theå hieän
baûn saéc vaên hoùa cuûa moät coäng ñoàng daân cö, moät
daân toäc, moät vuøng trong hoaït ñoäng du lòch nhaèm taïo
neân saéc thaùi ñaëc bieät cuûa saûn phaåm du lòch.
Trong thôøi gian tôùi, caàn phaûi xaây döïng chieán
löôïc laâu daøi vôùi söï tham gia cuûa nhieàu ngaønh lieân
quan ñeå chuaån bò coù ñoäi nguõ lao ñoäng coù tay ngheà,
chuyeân moân nghieäp vuï vaø giao tieáp toát ngoaïi ngöõ
ñaùp öùng nhu caàu phuïc vuï khaùch du lòch. Ñeå thöïc
hieän ñöôïc nhieäm vuï treân, ñoøi hoûi söï phoái keát hôïp
nhieàu giaûi phaùp mang tính ñoàng boä, nhaát quaùn,
nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc naâng cao hôn nöõa hieäu
quaû vaø chaát löôïng cuûa saûn phaåm du lòch.
4.5. Giaûi phaùp veà xuùc tieán, quaûng baù
Vôùi trình ñoä phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä
hieän nay, vieäc quaûng baù hình aûnh veà du lòch sinh
thaùi vuøng Ñoâng Nam Boä laø voâ cuøng thuaän lôïi vôùi
nhieàu hình thöùc truyeàn thoâng, cuï theå nhö: Vieát caùc
baøi baùo, baêng hình, caùc chöông trình giôùi thieäu,
chuïp caùc hình aûnh, laøm phim video ñeå giôùi thieäu
cho khaùch caùc thoâng tin khaù ñaày ñuû, haáp daãn, coù
söùc thuyeát phuïc vaø thu huùt du khaùch göûi ñi caùc
baùo, ñaøi phaùt thanh, truyeàn hình, tænh, huyeän; phoái
hôïp vôùi caùc sôû ban ngaønh trong lónh vöïc du lòch,
caùc cô quan du lòch vaø caùc doanh nghieäp löõ haønh
ñeå ñaåy maïnh coâng taùc xuùc tieán, quaûng baù du lòch.
Taêng cöôøng quaûng baù qua caùc phöông tieän
thoâng tin ñaïi chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc nhö: ñaøi
phaùt thanh, voâ tuyeán truyeàn hình, caùc website vôùi
nhieàu ngoân ngöõ khaùc nhau (Anh, Phaùp, Trung
Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác,...). Phaùt haønh roäng
raõi nhöõng aán phaåm nhö ñóa CD, baêng video, saùch
chuyeân giôùi thieäu veà phong caûnh, neáp sinh hoaït
cuûa ngöôøi daân ñòa phöông, vaên hoùa aåm thöïc cuûa
caùc ñòa phöông trong vuøng ñeå phaùt haønh roäng raõi
trong vaø ngoaøi nöôùc.
Coù caùc hình thöùc thoâng tin, quaûng caùo: caùc tôø rôi,
aùp phích, thoâng tin, panoâ, baêng video,… ñeå phaùt cho
khaùch du lòch, ñaët taïi caùc khu du lòch, ñieåm du lòch,
caùc phöông tieän vaän chuyeån,… ñeå cho khaùch du lòch
coù ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát. Töø ñoù löïa choïn caùc
chuyeán ñi phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø sôû thích, tham döï
caùc hoäi chôï, trieån laõm, hoäi thaûo chuyeân ñeà, trong vaø
ngoaøi nöôùc veà coâng taùc phaùt trieån loaïi hình du lòch
sinh thaùi vaø baûo toàn nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân
taïi vuøng Ñoâng Nam boä n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Thuû töôùng Chính phuû (2011). Chieán löôïc phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñeán naêm 2020 vaø taàm nhìn ñeán 2030.
(Quyeát ñònh soá 2473/QÑ-TTg ngaøy 30/12/2011 cuûa Thuû töôùng Chính phuû).
2. Quoác hoäi (2005). Luaät Du lòch Vieät Nam 2005.
3. Löu Phöôùc Veïn; Traàn Coâng Duõ (2019), Du lòch sinh thaùi thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá noâng thoân vuøng ñoàng
baèng soâng Cöûu Long, Taïp chí Taøi chính kyø 1.
4. Voõ Queá (2018), Thöïc traïng vaø giaûi phaùp phaùt trieån du lòch Ñoâng Nam Boä, Vieän Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån
du lòch.
5. Döông Ñình Hieàn (2018). Phaùt trieån du lòch - Ñieåm nhaán keát noái du lòch Ñoâng Nam Boä, Vieän Nghieân cöùu vaø
Phaùt trieån du lòch.
6. Leâ Huy Baù (2006), Du lòch sinh thaùi, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 131

taïp chí coâng thöông

7. Huyønh Quoác Thaéng (2011), Vaên hoùa sinh thaùi soâng, bieån vaø du lòch ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Taïp chí Khoa
hoïc Xaõ hoäi, soá 9/2011, trang 42.
8. Hoaøng Haûi Vaân (2009). Phaùt trieån du lòch vaên hoùa sinh thaùi taïi vöôøn Quoác gia Phong Nha - Keû Baøng, Luaän
vaên Thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Hueá.

Ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ThS. NGUyEÃN HOAØI NHAâN
2. TS. vUõ THÒNH TRÖÔØNG
Khoa Kinh teá - Quaûn trò,
Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä Ñoàng Nai

DEvELOPING THE ECOTOURISM

IN THE SOUTH-EASTERN REGION, vIETNAM

l Master. NgUyEN HOAI NHAN

l Ph.D vU THINH TRUONg
Faculty of Economics and Business Administration
Dong Nai Technology University

ABSTRACT:
This study analyzes and assesses the current exploitation of tourism resources in ecotourism
activities in the South-eastern region, Vietnam. Based on this study’s findings, some solutions are
proposed in order to develop the South-eastern region’s tourism industry.
The study’s evaluation show that local authorities in the South-eastern region have not yet paid
appropriate attention to the exploitation of tourism resources in ecotourism activities. There is a
lack of synchronic cooperation among local governments, tourism management agencies and
indigenous communities in the exploitation of tourism resources in ecotourism activities. In
addition, there are no specific reports about these issues. As a result, there are no strategic
directions for the tourism development investment and exploitation strategies of the values of local
natural resources.
This study proposes some following solutions for localities in the South-eastern region to
develop the tourism industry including (1) Effectively exploiting the values of natural tourism
resources and (2) Developing specific solutions and policies to develop the local ecotourism while
consserving the South-eastern region’s tourism resources in order to diversify tourism products.
Keywords: Ecotourism, South-eastern region, development, tourism resources.

132 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ HAØI LOØNG

CUÛA KHAÙCH HAØNG vEà NHAØ ÔÛ xAõ HOÄI
vAØ DÒCH vUï HOÃ TRÔï CUÛA TRUNG TAâM
QUAÛN LyÙ vAØ PHAÙT TRIEåN NHAØ ÔÛ
TREâN ÑÒA BAØN TæNH BAØ RÒA - vUõNG TAØU

l PHAÏM NgOÏC KHANH - PHAÏM vAêN ÑòNH - NgUyEãN THò HOàNg HAÏNH

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän döïa treân thang ño SERVQUAL cuûa Parasuraman vaø coäng söï
(1988) ñeå ño löôøng söï haøi loøng cuûa khaùch haøng veà nhaø ôû xaõ hoäi vaø dòch vuï hoã trôï cuûa Trung
taâm Quaûn lyù vaø Phaùt trieån nhaø ôû (TTQL&PTN) treân ñòa baøn tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu (BRVT).
Taùc giaû tieán haønh kieåm ñònh thang ño, kieåm ñònh vaø ñaùnh giaù möùc ñoä cuûa caùc nhaân toá aûnh
höôûng ñeán söï haøi loøng vaø dòch vuï hoã trôï thoâng qua 322 maãu khaûo saùt thu thaäp ñaït yeâu caàu. Keát
quaû hoài quy cho thaáy, coù 5 nhaân toá taùc ñoäng tích cöïc coù yù nghóa thoáng keâ theo möùc ñoä giaûm
daàn, goàm: Söï tin töôûng, Söï caûm thoâng, Söï phaûn hoài, Söï ñaûm baûo vaø Söï höõu hình. Döïa treân keát
quaû phaân tích, taùc giaû ñöa ra caùc haøm yù chính saùch nhaèm naâng cao möùc ñoä haøi loøng cuûa khaùch
haøng veà nhaø ôû xaõ hoäi vaø dòch vuï hoã trôï cuûa TTQL&PTN treân ñòa baøn tænh BRVT.
Töø khoùa: Nhaø ôû xaõ hoäi, dòch vuï hoã trôï, SERVQUAL, tænh Baø Ròa-Vuõng Taøu.

1. Giôùi thieäu 2. Phaïm vi nghieân cöùu

TTQL&PTN cuûa tænh BRVT laø cô quan tham
möu cho UBND tænh vaø caùc Sôû, ngaønh veà cô cheá,
chính saùch vaø khai thaùc, söû duïng quyõ ñaát saïch vaø
nhaø ôû treân ñòa baøn tænh BRVT. Ñöùng tröôùc xu theá
toaøn caàu hoùa, söï taêng daân soá cô hoïc vaø toác ñoä phaùt
trieån kinh teá, xaõ hoäi ngaøy caøng cao, taùc giaû nhaän
thaáy caàn xaây döïng caùc chính saùch veà chaát löôïng
dòch vuï laøm haøi loøng khaùch haøng veà nhaø ôû xaõ hoäi
vaø dòch vuï hoã trôï cuûa TTQL&PTN treân ñòa baøn tænh
BRVT laø caàn thieát seõ goùp phaàn cung caáp dòch vuï coù
chaát löôïng toát ñeå ngöôøi daân yeân taâm, thoaûi maùi khi
löïa choïn nhaø ôû, nhaø xaõ hoäi cuõng nhö caùc dòch vuï
cung caáp, phuïc vuï quyù khaùch haøng cuûa
TTQL&PTN treân ñòa baøn tænh BRVT.
Trung taâm Quaûn lyù vaø Phaùt trieån nhaø ôû treân ñòa
baøn tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu trong thôøi gian töø naêm
2018 - 2019.
3. Cô sôû lyù thuyeát
3.1. Chaát löôïng dòch vuï
Gronroos (1984) cho raèng: Chaát löôïng dòch vuï
ñöôïc ñaùnh giaù treân hai khía caïnh: chaát löôïng kyõ
thuaät vaø chaát löôïng chöùc naêng. Chaát löôïng kyõ thuaät
lieân quan ñeán nhöõng gì ñöôïc phuïc vuï, coøn chaát
löôïng chöùc naêng noùi leân chuùng ñöôïc phuïc vuï nhö
theá naøo. Theo Parasuraman (1988), chaát löôïng dòch
vuï ñöôïc xem laø khoaûng caùch giöõa kyø voïng cuûa caùc
khaùch haøng vaø nhaän thöùc cuûa hoï khi ñaõ qua söû
duïng dòch vuï.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 133

taïp chí coâng thöông

3.2. Söï haøi loøng cuûa khaùch haøng vaø moái quan Qui moâ maãu keá hoaïch laø 300 khaùch du lòch
heä giöõa chaát löôïng dòch vuï vaø söï haøi loøng cuûa ñöôïc choïn ñeå khaûo saùt chính thöùc.
khaùch haøng Keát quaû thu laïi ñöôïc 350 phieáu traû lôøi, trong ñoù
3.2.1. Söï haøi loøng cuûa khaùch haøng coù 28 phieáu traû lôøi khoâng hôïp leä vaø 322 phieáu traû
Theo Kotler (2000) cho raèng “Söï haøi loøng nhö lôøi ñaït yeâu caàu, do ñoù nghieân cöùu naøy coù côõ maãu
laø moät caûm giaùc haøi loøng hoaëc thaát voïng cuûa moät laø 322 maãu.
ngöôøi baèng keát quaû cuûa vieäc so saùnh thöïc teá nhaän Töø keát quaû Baûng 1 cho thaáy, keát quaû kieåm ñònh
ñöôïc cuûa saûn phaåm trong moái lieân heä vôùi nhöõng ñoä tin caäy heä soá Cronbach’s Alpha cuûa caùc thang
mong ñôïi cuûa hoï”. ño khaù cao (> 0.6) vaø caùc bieán coù heä soá töông quan
3.2.2. Moái quan heä giöõa chaát löôïng dòch vuï vaø söï bieán toång > 0,3 cho thaáy taát caû caùc thang ño ñeàu ñaït
haøi loøng cuûa khaùch haøng yeâu caàu veà ñoä tin caäy vaø ñöôïc söû duïng trong phaân
Theo Oliver (1993), chaát löôïng dòch vuï aûnh tích EFA.
höôûng ñeán möùc ñoä thoûa maõn cuûa khaùch haøng. Sau khi tieán haønh phaân tích heä soá Cronbach’s
Nghóa laø chaát löôïng dòch vuï ñöôïc xaùc ñònh bôûi Alpha vaø thöïc hieän phöông phaùp ruùt trích Principal
nhieàu nhaân toá khaùc nhau, laø moät phaàn nhaân toá components vôùi pheùp quay Varimax, coù 5 nhaân toá
quyeát ñònh cuûa söï haøi loøng (Parasuraman, 1988). ñöôïc hình thaønh goàm 21 bieán quan saùt coù aûnh
Theo Zeithaml vaø Bitner (2000), söï haøi loøng höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa khaùch haøng veà nhaø ôû xaõ
cuûa khaùch haøng laø moät khaùi nieäm toång quaùt noùi leân hoäi vaø dòch vuï hoã trôû cuûa TTQL&PTN treân ñòa baøn
söï haøi loøng cuûa hoï khi tieâu duøng moät dòch vuï, coøn tænh BRVT. Cuï theå nhö sau: (i) Nhaân toá thöù 1 ñöôïc
noùi ñeán chaát löôïng dòch vuï laø quan taâm ñeán caùc ñaët laïi teân: “Caûm thoâng”, goàm 5 bieán quan saùt:
thaønh phaàn cuï theå cuûa dòch vuï. (Hình 1) Caûm thoâng 1, Caûm thoâng 2, Caûm thoâng 3, Caûm
4. Khung phaân tích cuûa nghieân cöùu thoâng 4, Caûm thoâng 5; (ii) Nhaân toá thöù 2: “Ñaûm
Töø lyù thuyeát, phoûng vaán caùc chuyeân gia, quaûn baûo”, goàm 4 bieán quan saùt: Ñaûm baûo 1, Ñaûm baûo 2,
lyù, caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm tröôùc ñaây vaø ñaëc Ñaûm baûo 3, Ñaûm baûo 4; (iii) Nhaân toá thöù 3: “Höõu
thuø cuûa khaùch haøng khi söû
duïng nhaø ôû xaõ hoäi vaø dòch vuï Hình 1: Quan heä giöõa chaát löôïng dòch vuï vaø
hoã trôï cuûa TTQL&PTN treân söï haøi loøng khaùch haøng
ñòa baøn tænh BRVT so vôùi caùc
ñòa phöông khaùc trong caû Chaát löôïng mong ñôïi Chaát löôïng
Nhu caàu ñöôïc
nöôùc, taùc giaû ñöa ra moâ hình dòch vuï
ñaùp öùng
nghieân cöùu: (Hình 2) Chaát löôïng caûm nhaän
5. Thieát keá vaø keát quaû
nghieân cöùu Nhu caàu khoâng
Söï haøi loøng
Thang ño goàm 5 thaønh Chaát löôïng mong ñôïi
ñöôïc ñaùp öùng
phaàn vaø ñaõ ñöôïc ñieàu chænh
phuø hôïp vôùi thöïc teá cuûa
TTQL&PTN tænh BRVT. Caùc
bieán quan saùt ñöôïc ño löôøng Hình 2: Moâ hình nghieân cöùu chính thöùc
treân thang ño Likert 5 caáp ñoä H1
Söï tin tröôûng
thay ñoåi: (1) Hoaøn toaøn khoâng
ñoàng yù; (2) Khoâng ñoàng yù; (3) H2
Phaân vaân, löôõng löï; (4) Ñoàng Söï phaûn hoài
Chaát
yù; (5) Hoaøn toaøn ñoàng yù.
löôï ng Söï thoûa maõn
Nghieân cöùu naøy goàm 23 Söï höõu hình H3 H6
dòch cuûa khaùch haøng
bieán quan saùt vaø 5 bieán ñoäc
vuï
laäp thì: Söï caûm thoâng H4
Côõ maãu thoái thieåu caàn thieát
cho nghieân cöùu laø: 23 x 5 = H5
Söï ñaûm baûo
115 maãu.

134 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 1. Keát quaû kieåm ñònh thang ño qua Cronbach’s Alpha

Trung bình thang ño Phöông sai thang ño Töông quan bieán toång Cronbach’s Alpha
Bieán quan saùt
neáu loaïi bieán neáu loaïi bieán hieäu chænh neáu loaïi bieán

Tin töôûng: Cronbach’s Alpha = 0.767

Tin töôûng 1 13.49 4.768 0.666 0.679
Tin töôûng 2 13.45 4.560 0.703 0.663
Tin töôûng 3 13.48 4.711 0.679 0.674
Tin töôûng 4 13.47 4.767 0.678 0.675
Tin töôûng 5 13.48 6.724 0.059 0.871
Söï phaûn hoài: Cronbach’s Alpha = 0.824
Phaûn hoài 1 10.05 3.318 0.716 0.746
Phaûn hoài 2 10.05 3.347 0.683 0.761
Phaûn hoài 3 10.08 3.728 0.574 0.810
Phaûn hoài 4 10.10 3.489 0.621 0.791
Söï caûm thoâng: Cronbach’s Alpha=0.866
Caûm thoâng 1 12.90 5.654 0.659 0.844
Caûm thoâng 2 12.76 5.478 0.702 0.834
Caûm thoâng 3 12.27 5.361 0.714 0.831
Caûm thoâng 4 12.20 5.441 0.653 0.846
Caûm thoâng 5 12.22 5.102 0.712 0.832
Söï höõu hình:Cronbach’s Alpha = 0.812
Höõu hình 1 12.93 4.767 0.645 0.761
Höõu hình 2 13.43 4.949 0.657 0.758
Höõu hình 3 12.98 4.900 0.675 0.753
Höõu hình 4 12.87 4.996 0.664 0.757
Höõu hình 5 12.97 5.510 0.390 0.840
Söï ñaûm baûo: Cronbach’s Alpha = 0.791
Ñaûm baûo 1 13.48 4.730 0.659 0.720
Ñaûm baûo 2 13.52 5.011 0.638 0.730
Ñaûm baûo 3 13.53 4.892 0.635 0.729
Ñaûm baûo 4 13.55 5.027 0.666 0.722
Ñaûm baûo 5 13.51 5.871 0.293 0.838
Söï thoûa maõn: Cronbach’s Alpha = 0.796
Thoûa maõn 1 3.32 .587 0.661 0

Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 20.0

Soá 25 - Thaùng 10/2020 135

taïp chí coâng thöông

Baûng 2. Keát quaû phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA hình”, goàm 4 bieán quan saùt:
Höõu hình 1, Höõu hình 2, Höõu
Component hình 3, Höõu hình 4; (iv) Nhaân toá
Bieán quan saùt
1 2 3 4 5 thöù 4: “Phaûn hoài”, goàm 4 bieán
quan saùt: Phaûn hoài 1, Phaûn hoài
Tin töôûng 1 0.725 2, Phaûn hoài 3, Phaûn hoài 4; (v)
Nhaân toá thöù 5: “Tin töôûng” goàm
Tin töôûng 2 0.749
4 bieán quan saùt: Tin töôûng 1, Tin
Tin töôûng 3 0.684 töôûng 2, Tin töôûng 3, Tin töôûng
4. (Baûng 2)
Tin töôûng 4 0.774 Nhö vaäy, döïa vaøo giaù trò sig
cuûa caùc heä soá hoài quy cho
Phaûn hoài 1 0.836
thaáy, giaù trò sig cuûa X1, X2,
Phaûn hoài 2 0.817 X3, X4 vaø X5 nhoû hôn möùc
5% neân coù yù nghóa thoáng keâ,
Phaûn hoài 3 0.736 do ñoù caùc yeáu toá naøy aûnh
höôûng ñeán söï thoûa maõn cuûa
Phaûn hoài 4 0.759
khaùch haøng taïi TTQL&PTN
Caûm thoâng 1 0.745 tænh BRVT. (Baûng 3)
Döïa vaøo giaù trò sig cuûa caùc
Caûm thoâng 2 0.801 heä soá hoài quy cho thaáy, giaù trò
Caûm thoâng 3 0.822 sig cuûa X1, X2, X3, X4 vaø X5
ñeàu nhoû hôn möùc yù nghóa 5%,
Caûm thoâng 4 0.757 do ñoù caùc nhaân toá naøy aûnh
höôûng ñeán söï thoûa maõn cuûa
Caûm thoâng 5 0.792 khaùch haøng taïi TTQL&PTN
Höõu hình 1 0.802 treân ñòa baøn tænh BRVT.
Y = -0,781 + 0,448*X1
Höõu hình 2 0.752 + 0,216*X2 + 0,254*X3
+ 0,162*X4 + 0,167*X5
Höõu hình 3 0.828
Möùc ñoä giaûi thích cuûa 5
Höõu hình 4 0.801 nhaân toá ñeán söï thoûa maõn cuûa
moâ hình laø 50,03%, coøn laïi laø
Ñaûm baûo 1 0.758 phaàn dö giaûi thích 49,7% ñeán
söï thoûa maõn cuûa khaùch haøng.
Ñaûm baûo 2 0.804
Möùc ñoä giaûi thích 50,03% cuûa
Ñaûm baûo 3 0.819 moâ hình töông ñoái cao, cho
thaáy möùc ñoä giaûi thích cuûa caùc
Ñaûm baûo 4 0.784 bieán ñoäc laäp laø phuø hôïp vôùi döõ
lieäu khaûo saùt, moâ hình nghieân
Eigienvalue 6.640 2.477 2.148 1.983 1.078
cöùu phuø hôïp. Caùc giaû thieát cuûa
Toång phöông öôùc löôïng caùc tham soá hoài quy
sai trích
31.619 11.798 10.228 9.444 5.135 ñeàu thoûa maõn, khoâng bò vi
phaïm. (Baûng 4)
Baûng 5 cho thaáy, giaù trò F =
Heä soá
0.866 0.791 0.812 0.791 0.767 65,876 vaø möùc yù nghóa Sig. =
Cronbach’s Alpha
0,000 (< 0,05) neân bieán phuï
thuoäc coù töông quan tuyeán tính
Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 20.0 vôùi toaøn boä bieán ñoäc laäp.

136 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 3. Keát quaû hoài quy

Coefficientsa
Chöa chuaån hoùa Ñaõ chuaån hoùa Collinearity Statistics
Moâ hình t Sig.
B Sai soá Beta Tolerance VIF
(Constant) -.781 .240 -3.251 .001
X1 .448 .069 .347 6.472 .000 .538 1.857
X2 .216 .051 .184 4.254 .000 .830 1.204
1
X3 .254 .055 .205 4.602 .000 .784 1.275
X4 .162 .053 .134 3.035 .003 .796 1.257
X5 .167 .052 .142 3.213 .001 .790 1.266

a. Dependent Variable: X6 (bieán söï haøi loøng cuûa khaùch haøng)

Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 20.0

Baûng 4. Keát quaû toång hôïp phaân tích hoài quy

Model Summaryb

Moâ hình Heä soá R Heä soá R2 Heä soá R2 - hieäu chænh Sai soá chuaån cuûa öôùc löôïng Heä soá Durbin- Watson
1 .714a .510 .503 .50015 2.014
a. Predictors: (Constant), X5, X4, X3, X1, X2
b. Dependent Variable: X6 (bieán söï haøi loøng cuûa khaùch haøng)
Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 20.0

Baûng 5. Keát quaû kieåm ñònh söï phuø hôïp cuûa moâ hình
ANOvAa
Moâ hình Toång bình phöông Baäc töï do Trung bình bình phöông F Sig.
Regression 82.395 5 16.479 65.876 .000b
1 Residual 79.049 316 0.250
Total 161.444 321
a. Dependent Variable: X6 (bieán söï haøi loøng cuûa khaùch haøng)
b. Predictors: (Constant), X5, X4, X3, X1, X2
Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS 20.0

6. Keát luaän vaø haøm yù chính saùch
6.1. Keát luaän
Sau khi kieåm soaùt söï taùc ñoäng cuûa caùc bieán ñaëc
ñieåm cuûa khaùch haøng, taùc giaû coù moät soá keát luaän
nhö sau:
(i) Söï höõu hình coù taùc ñoäng thuaän chieàu ñeán söï
thoûa maõn cuûa khaùch haøng. Coù theå giaûi thích ñieàu
naøy do khaùch haøng coù quan ñieåm cho raèng, nhaân
vieân quaûn lyù nhaø ôû trang phuïc chænh chu, goïn gaøng
thì nhaân vieân ñoù ñaõ ñöôïc tham gia caùc lôùp taäp huaán
vaø chaêm soùc khaùch haøng neân seõ taïo ñieàu kieän
khaùch haøng yeân taâm khi söû duïng dòch vuï cuûa
TTQL&PTN. Beân caïnh ñoù, thieát bò maùy moùc hieän
ñaïi, an toaøn, thì khaùch haøng seõ raát yeân taâm khi sinh
soáng taïi caùc khu nhaø ôû xaõ hoäi. Nhö vaäy, söï höõu hình
ñaït tôùi moät möùc ñoä chuaån nhaát ñònh coù taùc ñoäng tôùi
ñaùnh giaù cuûa khaùch haøng veà chaát löôïng.
(ii) Söï ñaûm baûo coù taùc ñoäng thuaän chieàu ñeán söï
thoûa maõn cuûa khaùch haøng. Ñieàu naøy theå hieän, khi
nhaân vieân giao tieáp toát, lòch söï vôùi khaùch haøng vaø
taïo ñöôïc loøng tin töôûng cuûa khaùch haøng thì söï thoûa
maõn caøng cao.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 137

taïp chí coâng thöông
(iii) Söï caûm thoâng coù taùc ñoäng thuaän chieàu ñeán
söï thoûa maõn cuûa khaùch haøng. Ñieàu naøy theå hieän,
khi nhaân vieân quaûn lyù nhaø ôû hieåu ñöôïc nhöõng khoù
khaên maëc duø nhoû cuûa khaùch haøng cuõng nhö quan
taâm ñeán caù nhaân khaùch haøng, hieåu ñöôïc nhöõng
yeâu caàu cuï theå cuûa khaùch haøng thì söï thoûa maõn
cuûa khaùch haøng caøng cao.
Caùc keát quaû treân thoáng nhaát vôùi caùc nghieân
cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc veà moái quan heä giöõa chaát
löôïng dòch vuï vaø söï thoûa maõn cuûa khaùch haøng.
Keát quaû naøy cho thaáy, ñoái vôùi nhaø ôû thì moät yeáu
toá ñaëc thuø ñaùng chuù yù chính laø söï höõu hình coù yù
nghóa thieát yeáu tôùi chaát löôïng dòch vuï.
6.2. Haøm yù chính saùch
Döïa treân keát quaû nghieân cöùu, taùc giaû ñöa ra
moät soá haøm yù chính saùch vaø kieán nghò nhaèm naâng
cao chaát löôïng dòch vuï vaø söï haøi loøng cuûa khaùch
haøng veà nhaø ôû xaõ hoäi cuûa TTQL&PTN treân ñòa
baøn tænh BRVT nhö sau:
Thöù nhaát, veà chính saùch, caàn ban haønh nhieàu
chính saùch öu ñaõi hôn ñeå phaùt trieån nhaø xaõ hoäi,
nhö chính saùch veà ñaát ñai, thueá veà tín duïng öu ñaõi
vaø ñaëc bieät laø caûi caùch thuû tuïc haønh chính theo
höôùng tinh goïn, hieäu löïc, hieäu quaû; boå sung moät
soá chính saùch nhö: boå sung tieàn nhaø vaøo löông ñuû
ñeå caùn boä, coâng nhaân, vieân chöùc coù khaû naêng giaûi
quyeát choã ôû cuûa mình, khi xeùt duyeät ñoái töôïng
khoâng neân caøo baèng veà thu nhaäp vaø giaõn dieän tích
caên hoä khi thieát keá.
Thöù hai, veà quy hoaïch söû duïng ñaát, khi quy
hoaïch söû duïng ñaát ñeå xaây döïng nhaø ôû xaõ hoäi caàn
quan taâm ñeán vò trí ñaát vaø keát hôïp vôùi nôi laøm
vieäc, nôi hoïc taäp vaø coù ñieàu kieän thuaän lôïi khi söû
duïng caùc dòch vuï coâng coäng…
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Cronin, J.J. and Taylor, S.A. (1992). Measuring service quality: A reexamination and extension. Journal of
Marketing, 56, 55-68.
2. Nguyeãn Vaên Ñính vaø Traàn Thò Minh Hoøa (2008), Giaùo trình Kinh teá du lòch, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Kinh teá quoác
daân, Haø Noäi.
3. Hoaøng Vaên Haûi, Traàn Thò Hoàng Lieân (2010), Chuoãi giaù trò dòch vuï coâng: Kinh nghieäm töø Canada vaø New
Zealand, Taïp chí Khoa hoïc Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi, Kinh teá vaø Kinh doanh, Soá 26, trang 218-231.
138 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Thöù ba, veà phaùt trieån giao thoâng vaø cô sôû haï
taàng ñoàng boä, caàn taêng cöôøng quaûn lyù vaø söû duïng
quyõ ñaát hieäu quaû keát hôïp vôùi vieäc phaùt trieån cô sôû
haï taàng vaø phaùt trieån giao thoâng.
Thöù tö, veà hôïp taùc nhaø nöôùc vaø tö nhaân, khi
xaây döïng nhaø ôû xaõ hoäi caàn coù söï hôïp taùc giöõa nhaø
nöôùc vaø tö nhaân ñeå thu huùt voán beân ngoaøi vaø keát
hôïp voán cuûa ngaân saùch ñòa phöông. Thöïc hieän caùc
chính saùch öu ñaõi lieân quan ñeán thueá ñoái vôùi caùc
coâng ty tham gia thöïc hieän döï aùn nhaø ôû xaõ hoäi
nhaèm thu huùt nhaø ñaàu tö.
Thöù naêm, veà toå chöùc, caàn coù moät cô quan laøm
ñaàu moái vaø coù ñuû quyeàn löïc ñeå ñeà xuaát caùc chính
saùch quaûn lyù vaø phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi, quaûn lyù
veà ñaát ñai vaø taùi thieát laäp caùc khu vöïc xaây döïng
nhaø ôû xaõ hoäi.
Thöù saùu, veà taøi chính, caàn coù moät heä thoáng taøi
chính ñuùng ñaén ñeå baûo ñaûm cung caáp ñaày ñuû voán
cho caùc nhaø ñaàu tö vaø ngöôøi söû duïng, ñoàng thôøi
taïo ñieàu kieän cho ngöôøi mua nhaø ôû coù theå traû daàn
trong moät thôøi gian daøi, theo quy ñònh hieän haønh
laø 20 naêm. Chính saùch taøi chính phaûi linh hoaït
giuùp cho ngöôøi coù thu nhaäp thaáp coù theå tieát kieäm,
hay ñoùng tieàn nhaø haøng thaùng baèng hình thöùc tröø
löông, hoaëc vay daøi haïn vôùi laõi suaát öu ñaõi,…
Thöù baûy, veà naâng cao chaát löôïng dòch vuï nhaø
ôû xaõ hoäi, ñaøo taïo naêng löïc vaø reøn luyeän phaåm
chaát cuûa nhaân vieân. TTQL&PTN caàn chuû ñoäng
göûi nhaân vieân ñöôïc tham gia caùc lôùp chaêm soùc
khaùch haøng “chuyeân nghieäp” trong lónh vöïc nhaø
ôû, ñaëc bieät laø yù thöùc kyû luaät, tính trung thöïc vaø söï
taän tuïy n
 quaûn trò - quaûn lyù

4. Leâ Vaên Huy, Nguyeãn Thò Haø My (2007), Xaây döïng moâ hình lyù thuyeát vaø phöông phaùp ño löôøng veà chæ soá haøi
loøng khaùch haøng ôû Vieät Nam, Taïp chí Ngaân haøng, Soá 12, trang 5-10.
5. Kotler, P., & Keller, K.L. (2006), Marketing Management. USA: Pearson Prentice Hall.
6. Mik Wisniewski (2001). Using SERVQUAL to assess customer satisfaction with public sector services.
Managing Service Quality: An International Journal, 11(6), 380-388.
7. Parasuraman, A. Zeithaml, V.A & Berry, L. L. (1985). A Conceptual Model of 6 Service Quality and Its
Implications for Future Research. Journal of Marketing, 49, 41-50.

Ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ThS. PHAïM NGOïC KHANH
2. ThS. PHAïM vAêN ÑÒNH
3. ThS. NGUyEÃN THÒ HOàNG HAïNH
Tröôøng Ñaïi hoïc Baø Ròa -vuõng Taøu

ASSESSMENT Of THE SATISfACTION Of CUSTOMERS

wITH THE SOCIAL HOUSING AND SUPPORT SERvICES
Of THE CENTER fOR HOUSING MANAGEMENT AND
DEvELOPMENT Of BA RIA - vUNG TAU PROvINCE

l Master. PHAM NgOC KHANH

l Master. PHAM vAN DINH
l Master. NgUyEN THI HONg HANH
Ba Ria - Vung Tau University

ABSTRACT:
By using the SERVQUAL scale of Parasuraman et al (1988), this study is to measure the
satisfaction of customers with the social housing and support services of the Center for Housing
Management and Development of Ba Ria - Vung Tau Province. Different factors affecting the
satisfaction were analyzed through 322 surveys. This study’s regression analysis shows that there
are 5 factors having statistically significant positive impacts on the satisfaction of customers.
These factors are listed in descending order the impact level including Trust, Empathy,
Feedback, Guarantee and Visibility. Based on the study’s findings, some policy implications are
proposed to improve the satisfaction of customers with the social housing and support services of
the Center for Housing Management and Development of Ba Ria - Vung Tau Province.
Keywords: Social housing, support services, SERVQUAL, Ba Ria - Vung Tau Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 139

taïp chí coâng thöông

THÖïC TRAïNG THÖÔNG LÖÔïNG TAÄP THEå

TAïI CAÙC DOANH NGHIEÄP MAy
ÔÛ vIEÄT NAM HIEÄN NAy

l BUøI THò THU HAø

TOÙM TAÉT:
Thöông löôïng taäp theå ñöôïc coi laø “chìa khoùa” giuùp giaûm thieåu vaø giaûi quyeát nhöõng maâu
thuaãn, baát ñoàng. Tuy nhieân, tình hình thöông löôïng taäp theå hieän nay taïi caùc doanh nghieäp (DN)
may vaãn coøn nhieàu haïn cheá, ñaëc bieät laø taïi caùc DN may chöa tham gia thoûa öôùc lao ñoäng taäp
theå ngaønh Deät may Vieät Nam. Baèng phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính thoâng qua phoûng vaán
caùc chuû theå quan heä lao ñoäng taïi DN, khaûo saùt thoâng qua baûn hoûi taïi 158 DN may ôû Vieät Nam
vaø caùc döõ lieäu thöù caáp thu thaäp töø baùo caùo cuûa caùc cô quan, toå chöùc, taùc giaû khaùi quaùt moät soá
vaán ñeà lyù luaän veà thöông löôïng taäp theå vaø phaùc hoïa böùc tranh toång theå veà tình hình thöông
löôïng taäp theå taïi caùc DN may ôû Vieät Nam. Qua ñoù, ruùt ra nhöõng vaán ñeà caáp thieát caàn giaûi
quyeát nhaèm ñöa ra ñònh höôùng giuùp caùc DN may coù theå caûi thieän tình hình thöông löôïng taäp
theå, goùp phaàn oån ñònh tình hình quan heä lao ñoäng taïi DN.
Töø khoùa: Thöông löôïng taäp theå, DN may, Vieät Nam.

1. Toång quan lyù thuyeát veà thöông löôïng taäp
theå taïi DN
1.1. Khaùi nieäm thöông löôïng taäp theå taïi DN
Taïi Ñieàu 2 trong Coâng öôùc soá 154 veà Xuùc tieán
thöông löôïng taäp theå (TLTT) naêm 1981 cuûa Toå chöùc
Lao ñoäng quoác teá - ILO neâu roõ: TLTT laø cuoäc
thöông löôïng giöõa moät beân laø moät, moät nhoùm
NSDLÑ hoaëc moät hay nhieàu toå chöùc cuûa ngöôøi söû
duïng lao ñoäng (NSDLÑ) vôùi moät beân laø moät hay
nhieàu toå chöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng (NLÑ), ñeå: (1)
Quy ñònh nhöõng ñieàu kieän lao ñoäng vaø söû duïng lao
ñoäng; (2) Giaûi quyeát caùc moái quan heä giöõa NLÑ vaø
NSDLÑ; (3) Giaûi quyeát caùc moái quan heä giöõa nhöõng
NSDLÑ hoaëc caùc toå chöùc cuûa hoï vôùi moät hoaëc nhieàu
toå chöùc cuûa NLÑ. Taïi DN, TLTT laø caùch thöùc maø
thoâng qua ñoù NSDLÑ, NLÑ vaø caùc ñaïi dieän cuûa hoï
thaûo luaän ñeå ñöa ra quyeát ñònh veà phöông thöùc caûi
tieán hoaït ñoäng vaø chia seû lôïi nhuaän cuûa DN (David
Macdonal & Caroline Vandenabeele, 1996).
Nhö vaäy, TLTT laø moät quaù trình ñaøm phaùn,
thoûa thuaän giöõa ñaïi dieän cuûa NLÑ vôùi NSDLÑ veà
nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán quyeàn vaø lôïi ích cuûa
caùc chuû theå nhaèm ñi ñeán moät thoûa thuaän chung
thoáng nhaát coù tính raøng buoäc caùc beân.
Keát quaû TLTT ñöôïc goïi laø moät thoûa öôùc lao
ñoäng taäp theå (TÖLÑTT) hoaëc baûn cam keát giöõa
caùc beân. Theo ñoù, “TÖLÑTT laø vaên baûn thoûa
thuaän giöõa taäp theå lao ñoäng vaø NSDLÑ veà caùc ñieàu
kieän lao ñoäng maø hai beân ñaõ ñaït ñöôïc thoâng qua
TLTT” (Quoác hoäi, 2012).
1.2. Noäi dung thöông löôïng taäp theå taïi DN
Ñeå coù caên cöù giuùp caùc chuû theå tieán haønh thöông
löôïng vaø baûo ñaûm caùc quyeàn, lôïi ích, nghóa vuï caùc
beân cuõng nhö phuø hôïp vôùi lôïi ích chung thì phaùp
luaät lao ñoäng (PLLÑ) moãi quoác gia quy ñònh caùc
nhoùm noäi dung cuûa TLTT. Tuy nhieân, PLLÑ cô
baûn chæ quy ñònh khung aùp duïng chung theo
nguyeân lyù quyeàn lôïi toái thieåu, nghóa vuï toái ña ñoàng

140 Soá 25 - Thaùng 10/2020


thôøi taïo ñieàu kieän ñeå caùc beân töï thöông löôïng
khung phaùp lyù rieâng vôùi caùc möùc cuï theå phuø hôïp
vôùi thöïc teá cuûa DN vaø khaû naêng, nguyeän voïng cuûa
hai beân. Noäi dung TLTT ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caùc
coâng trình nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû trong vaø
ngoaøi nöôùc laø Jungwoo Kim&Minsoo Song (2019),
Oh Hak Soo (2006), ILO (2006, 2009), William H.
Holley&coäng söï (2016), Better Work (2017),
Nguyeãn Tieäp (2008), Nguyeãn Duy Phuùc (2011),
Nguyeãn Thò Minh Nhaøn (2014), Vuõ Hoaøng
Ngaân&Nguyeãn Thò Uyeân (2016). Trong ñoù, noäi
dung TLTT thöôøng ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà: (1) Tieàn
löông vaø caùc cheá ñoä phuùc lôïi cho NLÑ; (2) Thôøi
giôø laøm vieäc, thôøi giôø nghæ ngôi; (3) An toaøn lao
ñoäng, veä sinh lao ñoäng, thöïc hieän noäi quy lao ñoäng;
(4) Ñaøo taïo, boài döôõng naâng cao trình ñoä.
1.3. Quy trình thöông löôïng taäp theå taïi DN
Caùc taùc giaû Youngmo Yoon (2009), Nguyeãn
Tieäp (2008), Nguyeãn Thò Minh Nhaøn (2014),
Nguyeãn Duy Phuùc (2012), Nguyeãn Vaên Bình
(2014), Vuõ Hoaøng Ngaân&Vuõ Thò Uyeân (2016)
trong caùc nghieân cöùu cuûa mình trình baøy moät caùch
roõ raøng, chi tieát veà quy trình TLTT vaø khaúng ñònh,
taát caû moïi DN khi tieán haønh TLTT ñeàu caàn tuaân
thuû thöïc hieän nghieâm tuùc quy trình naøy. Taïi Ñieàu
71, Muïc 2, Chöông V cuûa Boä luaät Lao ñoäng (2012)
neâu roõ quy trình TLTT bao goàm coù caùc böôùc:
Chuaån bò TLTT, tieán haønh TLTT vaø keát thuùc
TLTT. Cuï theå nhö sau:
Böôùc 1 - Chuaån bò TLTT: Caùc beân tham gia
thöông löôïng caàn phaûi thoáng nhaát thôøi gian, ñòa
ñieåm, chuaån bò, nghieân cöùu thoâng tin coù lieân quan
ñeán vaán ñeà thöông löôïng vaø ñoái taùc tham gia
thöông löôïng. Xaây döïng keá hoaïch thöông löôïng vaø
xaùc ñònh roõ haäu quaû trong tröôøng hôïp cuoäc thöông
löôïng khoâng ñi ñeán keát quaû nhö mong ñôïi. Beân
NSDLÑ phaûi coù nghóa vuï cung caáp caùc thoâng tin
NLÑ ñöôïc quyeàn bieát lieân quan ñeán noäi dung
TLTT. Beân ñaïi dieän taäp theå NLÑ phaûi laáy yù kieán
taäp theå NLÑ veà noäi dung ñeà xuaát trong TLTT.
Böôùc 2 - Tieán haønh TLTT: Caùc beân ñöa ra nhöõng
ñeà xuaát, yeâu caàu, nhöôïng boä laãn nhau veà chuû ñeà
thöông löôïng treân cô sôû hieåu roõ quan ñieåm, laäp
tröôøng cuûa nhau.
Böôùc 3 - Keát thuùc TLTT: Ñaây laø thôøi ñieåm khi
caùc beân ñaõ thoáng nhaát ñöôïc vaán ñeà caàn thöông
löôïng vaø ñaït ñöôïc thoûa thuaän. Trong böôùc naøy, ñeå
thoûa thuaän coù hieäu löïc phaùp lyù caàn vaên baûn hoùa
caùc keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc ñeå coâng nhaän nhöõng thoûa
thuaän cuûa caùc beân. Ngoaøi ra, caùc beân caàn ñaùnh giaù
quaûn trò - quaûn lyù
keát quaû thöông löôïng ñeå ruùt ra nhöõng kinh nghieäm
cho laàn thöông löôïng tieáp theo.
Thöông löôïng taäp theå laø moät trong nhöõng quyeàn
cô baûn cuûa NLÑ taïi nôi laøm vieäc. Thöông löôïng
chæ dieãn ra “thöïc chaát” khi NLÑ tham gia moät caùch
tích cöïc, tröïc tieáp neâu caùc vaán ñeà thöông löôïng,
chuû ñoäng theo doõi quaù trình thöông löôïng, thaûo
luaän vôùi caùn boä coâng ñoaøn (CBCÑ) veà keát quaû
thöông löôïng. Toå chöùc ñaïi dieän ngöôøi lao ñoäng
(TCÑDNLÑ) khi ñoù giöõ ñuùng vai troø vaø chöùc naêng
cuûa mình laø ñöùng haún veà phía NLÑ, ñaïi dieän cho
taäp theå NLÑ trong TLTT. Thöông löôïng taäp theå coù
theå ñöôïc tieán haønh baát cöù khi naøo coù ñeà xuaát cuûa
moät beân hoaëc khi TÖLÑTT heát haïn. Caùc chuû theå
tham gia bình ñaúng trong TLTT (Phaïm Thò Thu
Lan, 2018).
1.4. Keát quaû thöông löôïng taäp theå
Neáu TLTT thaønh coâng thì moät baûn thoûa thuaän
taäp theå hoaëc baûn TÖLÑTT seõ ñöôïc kyù keát, ñaây laø
vaên baûn thoûa thuaän giöõa taäp theå NLÑ vaø NSDLÑ
veà caùc ñieàu kieän lao ñoäng maø hai beân ñaõ ñaït ñöôïc
thoâng qua TLTT, trong ñoù phaûi coù nhöõng noäi dung
ñaõ ñöôïc hai beân thoáng nhaát vaø nhöõng noäi dung naøy
caàn phaûi ñaûm baûo thöïc hieän ñaày ñuû quyeàn, lôïi ích
cuûa NLÑ theo PLLÑ. Tuy nhieân, tuøy thuoäc vaøo
tình hình, ñieàu kieän thöïc teá cuûa DN maø nhöõng noäi
dung ñöôïc neâu trong thoûa thuaän taäp theå coù theå cao
hôn so vôùi nhöõng quy ñònh toái thieåu cuûa PLLÑ
nhaèm ñaûm baûo lôïi ích cho NLÑ taïi DN (CIRD,
2011). Sau khi thoûa thuaän taäp theå ñöôïc kyù keát,
NSDLÑ phaûi coâng boá cho moïi NLÑ cuûa mình bieát.
Hieäu löïc cuûa vaên baûn thoûa thuaän ñöôïc ghi trong
thoûa öôùc vaø caùc beân phaûi coù traùch nhieäm, nghóa vuï
tuaân thuû moïi ñieàu khoaûn trong thoûa öôùc. Ñoái vôùi
TÖLÑTT, trong thôøi haïn 10 ngaøy keå töø ngaøy kyù keát
thì NSDLÑ hoaëc TCÑDNLÑ phaûi göûi moät baûn
TÖLÑTT DN ñeán cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà lao
ñoäng caáp tænh. Vieäc söûa ñoåi, boå sung TÖLÑTT caàn
phaûi tuaân thuû ñuùng quy ñònh veà thôøi gian söûa ñoåi vaø
quyeàn, lôïi ích cuûa caùc beân theo quy ñònh cuûa
PLLÑ. Keát quaû TLTT ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu:
Youngmo Yoon (2009), CIRD (2011), Barbara J.
Fick (2014), Eurofound (2018), Ali Abbaas
Albdour&Ikhlas Ibrahim Altarawneh (2012), ILO
(2017, 2018), CIRD (2011), Ñinh Thò Höông
(2019), CIRD (2011), Eurofound (2018), MOLISA
(2018), Gianni Arrigo&Giuseppe Casale (2006),
Nguyeãn Duy Phuùc (2011), Nguyeãn Thò Minh Nhaøn
(2014), Vuõ Hoaøng Ngaân & Vuõ Thò Uyeân (2016)
ñaùnh giaù thoâng qua: (1) Noäi dung vaên baûn phaûn aùnh
Soá 25 - Thaùng 10/2020 141
taïp chí coâng thöông
keát quaû TLTT coù chöùa ñöïng caùc ñieàu khoaûn coù lôïi
hôn cho NLÑ so vôùi quy ñònh phaùp luaät; (2) Coâng
khai, phoå bieán keát quaû TLTT; (3) Ñònh kyø raø soaùt,
söûa ñoåi, boå sung thoûa thuaän TLTT; (4) Nghieâm tuùc
thöïc hieän thoûa thuaän taäp theå ñaõ goùp phaàn giaûm
thieåu baát ñoàng, TCLÑ.
2. Keát quaû nghieân cöùu veà thöïc traïng TLTT
taïi caùc DN may ôû vieät Nam hieän nay
2.1. Thöïc traïng noäi dung thöông löôïng taäp theå
taïi caùc DN may ôû Vieät Nam
Keát quaû ñieàu tra veà thöïc traïng noäi dung TLTT
taïi caùc DN may theo ñaùnh giaù cuûa 03 chuû theå ñöôïc
theå hieän ôû Bieåu ñoà 2.1.
Bieåu ñoà 2.1: Thöïc traïng noäi dung thöông löôïng taäp theå taïi caùc DN may
Nguoàn: Toång hôïp keát quaû phaân tích döõ lieäu cuûa taùc giaû vaán ñeà an toaøn veä
Noäi dung thöông löôïng veà “Tieàn löông vaø caùc
cheá ñoä phuùc lôïi cho NLÑ” ñöôïc nhaéc ñeán nhieàu
nhaát trong caùc cuoäc thöông löôïng ñaëc bieät laø nhöõng
vaán ñeà lieân quan ñeán: taêng löông, caùc khoaûn phuï
caáp, tieàn löông laøm theâm giôø, phuùc lôïi. Tuy nhieân,
möùc ñoä roõ raøng trong thöông löôïng veà tieàn löông
ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc trung bình yeáu (2,73/5 ñieåm).
Theo khaûo saùt cuûa Oxfam (2018) thöïc hieän trong
caùc nhaø maùy may xuaát khaåu thì möùc löông cuûa
coâng nhaân may hieän nay khoâng phaûi laø keát quaû cuûa
TLTT maø laø keát quaû cuûa vieäc ñaøm phaùn khoâng
minh baïch ñeå eùp giaù giöõa nhaõn haøng vôùi caùc nhaø
cung öùng may maëc. Caùc DN may muoán coù ñôn
haøng buoäc phaûi giaûm chi phí lao ñoäng ñeå giaûm giaù
thaønh vaø coù lôïi nhuaän. Thöïc teá, caùc vaán ñeà löông,
thöôûng vaãn ñöôïc trao ñoåi, baøn luaän trong caùc cuoäc
TLTT, tuy nhieân tyû leä thöông löôïng thaønh coâng so
vôùi yeâu caàu ñaït möùc bình quaân thaáp.
Noäi dung thöông löôïng veà “Thôøi gian laøm vieäc,
nghæ ngôi, laøm theâm giôø” ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc ñieåm
trung bình (3,08/5 ñieåm). Noäi dung naøy ñöôïc quy
ñònh roõ thaønh caùc ñieàu khoaûn trong TÖLÑTT DN
vaø ñaûm baûo tuaân thuû ñuùng quy ñònh phaùp luaät. Tuy
nhieân treân thöïc teá, caû NSDLÑ vaø NLÑ thoáng nhaát
vôùi nhau veà thôøi gian laøm theâm ñeå ñaûm baûo ñôn
142 Soá 25 - Thaùng 10/2020
haøng vaø taêng thu nhaäp trong boái caûnh tieàn löông cô
baûn cuûa coâng nhaân coøn thaáp. Chính vì vaäy, hoï
thöôøng thích laøm theâm giôø ñeå coù theâm thu nhaäp.
Theo ILO&IFC (2018), coù tôùi 81% nhaø maùy may vi
phaïm thôøi gian taêng ca, 58% vi phaïm giôø laøm vieäc
thoâng thöôøng vaø 28% vi phaïm thôøi gian nghæ pheùp.
Ña soá DN phoå bieán quy ñònh veà thôøi gian nghæ trong
ca laøm vieäc nhöng chöa roõ raøng veà thôøi gian nghæ
chuyeån giöõa hai ca (CDI, 2018). Nhö vaäy, duø coù trao
ñoåi töông ñoái roõ raøng nhöng vieäc tuaân thuû caùc quy
ñònh veà thôøi giôø laøm vieäc vaãn khoâng ñöôïc ñaûm baûo.
Noäi dung thöông löôïng veà “An toaøn lao ñoäng, veä
sinh lao ñoäng” vaø noäi dung “Ñaøo taïo, boài döôõng
naâng cao trình ñoä”
ñöôïc ñaùnh giaù ôû
möùc ñieåm trung
bình vaø trung bình
khaù vôùi möùc ñieåm
laàn löôït laø 3,0 vaø
3,43/5 ñieåm. Ñieàu
ñoù cho thaáy caùc
DN may ñaõ böôùc
ñaàu quan taâm ñeán
sinh lao ñoäng
(ATVSLÑ) cho coâng nhaân theo quy ñònh phaùp luaät,
theo yeâu caàu cuûa caùc nhaõn haøng vaø cuõng chuù troïng
ñeán ñaøo taïo cho coâng nhaân, ñaëc bieät laø nhöõng DN
may xuaát khaåu ñeå ñaûm baûo chaát löôïng haøng hoùa.
Möùc ñieåm ñaùnh giaù thaáp nhaát (1,91/5 ñieåm)
trong caùc noäi dung TLTT laø “Nhöõng quy ñònh ñoái
vôùi lao ñoäng nöõ”. Moät soá DN may lôùn ñaõ chuù troïng
ñeán vieäc thieát laäp caùc cheá ñoä, chính saùch daønh cho
lao ñoäng nöõ trong nhaø maùy thoâng qua quaù trình trao
ñoåi, thaûo luaän vôùi taäp theå NLÑ. Caùc noäi dung naøy
thöôøng ñöôïc cuï theå thaønh 01 ñieàu khoaûn rieâng
trong TÖLÑTT. Tuy nhieân, nhieàu DN nhoû vaø vöøa
chöa quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Beân caïnh ñoù, hieåu
bieát cuûa NLÑ veà caùc chính saùch daønh cho lao ñoäng
nöõ coøn khaù mô hoà (CDI, 2018). Ñaây chính laø lyù do
ñeå moät soá DN “boû qua” noäi dung naøy trong TLTT
vaø daønh söï quan taâm thích ñaùng ñoái vôùi lao ñoäng
nöõ trong caùc nhaø maùy may.
2.2. Thöïc traïng quy trình thöông löôïng taäp theå
taïi caùc DN may ôû Vieät Nam
Keát quaû ñieàu tra cuûa taùc giaû veà moät soá tieâu chí
phaûn aùnh TLTT thöïc chaát taïi caùc DN may ñöôïc theå
hieän ôû Bieåu ñoà 2.2.
Möùc ñieåm trung bình khaù (3,77/5 ñieåm) phaûn
aùnh haàu heát caùc DN ñieàu tra ñeàu cho bieát coù tieán

Bieåu ñoà 2.2: Thöïc traïng moät soá tieâu chí phaûn aùnh
thöông löôïng taäp theå thöïc chaát
Nguoàn: Toång hôïp keát quaû phaân tích döõ lieäu cuûa taùc giaû
haønh TLTT. Theo Baùo caùo cuûa Coâng ñoaøn Deät
may Vieät Nam (2018), caùc DN may trong ngaønh
ñaõ chuù troïng vaø yù thöùc ñöôïc vai troø cuûa TÖLÑTT
vaø TLTT trong vieäc giaûm thieåu vaø phoøng ngöøa
TCLÑ, ñình coâng cuõng nhö goùp phaàn laønh maïnh
QHLÑ. Caùc DN may coøn laïi, theo MOLISA (2017)
thì coù hôn 80% DN may ñaõ toå chöùc thöông löôïng vaø
kyù TÖLÑTT. Coøn moät tyû leä nhoû caùc DN ñaàu tö
nöôùc ngoaøi vaø DN tö nhaân chöa thöïc söï quan taâm
ñeán quy ñònh naøy neân thöông löôïng coøn mang naëng
tính hình thöùc. Caù bieät coøn moät tyû leä nhoû DN may
khoâng tieán haønh TLTT. Vieäc thöông thaûo xaây döïng
TÖLÑTT coøn khoù khaên, ban haønh TÖLÑTT mang
tính ñoái phoù. Toång hôïp keát quaû phoûng vaán CBCÑ,
NLÑ taïi moät soá DN may coù tieán haønh TLTT vaø qua
tìm hieåu cuûa taùc giaû cho thaáy, haàu heát quy trình
TLTT taïi caùc DN may hieän nay dieãn ra theo 3
böôùc: (i) Chuaån bò thöông löôïng; (ii) Tieán haønh
thöông löôïng vaø (iii) Keát thuùc thöông löôïng. Cuï theå
nhö sau:
(i) Chuaån bò thöông löôïng
Veà phía taäp theå NLÑ, phaàn lôùn CÑCS taïi caùc
DN may cuõng ñaõ quan taâm ñeán vieäc laáy yù kieán
NLÑ veà caùc noäi dung TLTT. Ñieåm trung bình ñaùnh
giaù ôû möùc 3,21/5 ñieåm. Khi coù nhu caàu hoaëc nhaän
ñöôïc yeâu caàu TLTT cuûa NSDLÑ, CBCÑCS toå
chöùc phieân hoïp laáy yù kieán tröïc tieáp NLÑ hoaëc yù
kieán cuûa NLÑ ñöôïc taäp hôïp theo toå coâng ñoaøn boä
quaûn trò - quaûn lyù
phaän vaø chuyeån ñeán thaønh vieân
BCHCÑ veà caùc vaán ñeà thöông
löôïng hoaëc noäi dung ñöa vaøo
TLTT. Caùn boä CÑCS caân nhaéc
vaø quyeát ñònh noäi dung ñöa ra
thöông löôïng. Noäi dung naøo caûm
thaáy khoâng theå thöông löôïng
ñöôïc, CBCÑ giaûi thích laïi vôùi
NLÑ. Söï tham gia cuûa NLÑ vaøo
TLTT chæ laø “thoâng tin” veà caùc
vaán ñeà tröôùc khi thöông löôïng
hay laáy yù kieán veà noäi dung vaên
baûn thoûa thuaän tröôùc khi kyù keát.
Möùc ñieåm thaáp nhaát 1,98/5 ñieåm
cho thaáy söï tham gia cuûa NLÑ
khaù thuï ñoäng, phuï thuoäc phaàn
lôùn vaøo söï “daãn daét” cuûa
CBCÑCS.
Veà phía NSDLÑ, theo VGCL
(2018), vaãn coøn khoâng ít
NSDLÑ taïi caùc DN may khoâng
maën maø vôùi TLTT. Khi coù yeâu
caàu töø phía taäp theå NLÑ, moät soá DN vieän lyù do baän
saûn xuaát kinh doanh neân töø choái TLTT hoaëc thöïc
hieän cho coù theo ñuùng quy ñònh cuûa PLLÑ. Vieäc
cung caáp caùc thoâng tin lieân quan ñeán noäi dung
TLTT neáu coù thöôøng ñöôïc thoâng baùo töø tröôùc, phoå
bieát nhaát laø thoâng qua CBCÑ hoaëc caùn boä quaûn lyù,
vôùi caùc keânh giaùn tieáp laø thoâng qua baûng tin noäi boä
hoaëc heä thoáng loa phaùt thanh. Thôøi ñieåm tröôùc khi
tieán haønh TLTT haàu heát caùc DN neáu chaáp thuaän
TLTT thì seõ cöû nhaân vieân nhaân söï boá trí ñòa ñieåm,
löïa choïn thôøi gian dieãn ra thöông löôïng vôùi taäp theå
NLÑ. Ñoàng thôøi, saép xeáp coâng vieäc ñeå caù nhaân
NLÑ ñöôïc löïa choïn laø thaønh vieân toå TLTT tham
gia thöông löôïng. Tuy nhieân, phaàn lôùn caùc DN may
hieän nay tieán haønh TLTT ñeå kyù keát TÖLÑTT
thöôøng loàng gheùp vaøo Hoäi nghò NLÑ.
(ii) Tieán haønh thöông löôïng
Thöông löôïng coù theå ñöôïc thöïc hieän baát cöù khi
naøo coù ñeà xuaát cuûa moät beân hoaëc khi thoûa thuaän
taäp theå heát haïn. Caùc chuû theå bình ñaúng trong
TLTT. Tuy nhieân, keát quaû ñieàu tra cuûa taùc giaû cho
thaáy möùc ñieåm ñaùnh giaù vò theá cuûa caùc chuû theå
trong TLTT taïi caùc DN may chæ ñaït döôùi trung bình
(2,73/5 ñieåm). Hôn nöõa, TCÑDNLÑ chöa ñöùng haún
veà phía taäp theå NLÑ vaø ñaïi dieän cho taäp theå NLÑ
trong quaù trình thöông löôïng (2,55/5 ñieåm). Toå
chöùc coâng ñoaøn cô sôû vôùi vai troø trung gian - caàu
noái, coá gaéng ñeå tìm kieám ñieåm chung giöõa hai beân
Soá 25 - Thaùng 10/2020 143
taïp chí coâng thöông
vaø thuyeát phuïc hai beân ñeå ñi ñeán baûn thoûa thuaän.
Keát quaû TLTT hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo thieän chí
cuûa NSDLÑ. Neáu NSDLÑ khoâng ñoàng yù thì
thöông löôïng rôi vaøo beá taéc. Nhö vaäy, CBCÑCS
taïi caùc DN may chöa thöïc söï theå hieän toát vai troø
ñaïi dieän cuûa mình trong TLTT. Coâng ñoaøn ñöôïc
bieán thaønh “tieåu heä thoáng” coù chöùc naêng gaén keát
NLÑ vôùi NSDLÑ thoâng qua giaùm saùt, ñieàu chænh
caùc chính saùch nhaèm giaûm caùc xung ñoät trong DN.
(iii) Keát thuùc thöông löôïng
Vieäc thoâng qua thoûa thuaän TLTT vôùi nhöõng
noäi dung ñuùng luaät thöôøng deã daøng ñaït ñöôïc vôùi
söï baøng quan cuûa NLÑ vaø hoï deã daøng chaáp nhaän
thoâng qua thoûa thuaän taäp theå. Keát quaû TLTT ñöôïc
laäp bieân baûn. Neáu TLTT thaønh coâng, moät thoûa
thuaän taäp theå hay TÖLÑTT ñöôïc kyù keát. Neáu
TLTT khoâng thaønh coâng, caùc beân phaûi kyù vaøo
bieân baûn, trong ñoù coù neâu nhöõng noäi dung ñaõ
ñöôïc hai beân thoáng nhaát vaø nhöõng noäi dung coù yù
kieán khaùc nhau. Haàu heát NLÑ khoâng ñöôïc laáy yù
kieán bieåu quyeát thoâng qua caùc noäi dung ñaõ thoûa
thuaän trong TLTT (2,51/5 ñieåm). Theo ILO&IFC
(2018), moät phaàn tö caùc nhaø maùy khoâng hoûi yù
kieán coâng nhaân veà ít nhaát moät trong nhöõng vaán
ñeà maø phaùp luaät yeâu caàu. Khoaûng 18% nhaø maùy
khoâng theå chöùng minh raèng ít nhaát 50% coâng
nhaân ñaõ boû phieáu thoâng qua döï thaûo thoûa thuaän
taäp theå tröôùc khi ñöôïc kyù keát.
2.3. Ñaùnh giaù keát quaû thöông löôïng taäp theå
taïi caùc DN may ôû Vieät Nam
Ñaùnh giaù keát quaû TLTT taïi caùc DN may ôû Vieät
Nam ñöôïc theå hieän ôû Bieåu ñoà 2.3.
Thöïc traïng “Noäi dung vaên baûn phaûn aùnh keát
quaû TLTT coù chöùa ñöïng caùc ñieàu khoaûn coù lôïi hôn
cho NLÑ so vôùi quy ñònh phaùp luaät” ñöôïc ñaùnh
Bieåu ñoà 2.3: Ñaùnh giaù keát quaû thöông löôïng taäp theå
144 Soá 25 - Thaùng 10/2020
giaù ôû möùc ñieåm döôùi trung bình (2,63/5 ñieåm).
Nhìn chung vieäc thieát laäp caùc ñieàu khoaûn trong
thoûa thuaän taïi caùc doanh nghieäp may ñeàu tuaân thuû
ñuùng theo quy ñònh phaùp luaät (VGCL, 2018). Ñoái
vôùi caùc doanh nghieäp may tham gia TÖLÑTT caáp
ngaønh, moät soá ñieàu khoaûn trong baûn TÖLÑTT coù
noäi dung cao hôn quy ñònh cuûa phaùp luaät, taäp
trung vaøo caùc ñieàu khoaûn veà cheá ñoä thöôûng vaø
caùc khoaûn trôï caáp: Boå sung löông thaùng 13;
Thöôûng caùc ngaøy leã, Teát; AÊn giöõa ca; Taëng quaø
ngaøy 8/3, 20/10; Thaêm hoûi hieáu hæ; Ñaøo taïo, boài
döôõng cho NLÑ; Toå chöùc thaêm quan, nghæ maùt;
Taëng quaø sinh nhaät; Trôï caáp trieät saûn, ñaët voøng;
Mua baûo hieåm thaân theå 24/24,.... Ñoái vôùi caùc
doanh nghieäp may chöa tham gia TÖLÑTT
ngaønh, vaãn coøn nhieàu doanh nghieäp may xaây
döïng, ban haønh TÖLÑTT mang tính hình thöùc,
ñoái phoù tröôùc yeâu caàu thanh tra hoaëc yeâu caàu cuûa
caùc nhaõn haøng. Coù nhöõng TÖLÑTT gaàn nhö chæ
laø chính saùch cuûa NSDLÑ. Chöa coù nhieàu ñieàu
khoaûn coù lôïi cho NLÑ so vôùi quy ñònh cuûa phaùp
luaät (MOLISA, 2018).
Thöïc traïng “Coâng khai, phoå bieán keát quaû TLTT”
ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc ñieåm trung bình yeáu (2,84/5
ñieåm). Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp may tham gia
TÖLÑTT ngaønh cuõng ñaõ töông ñoái laøm toát vieäc
coâng khai, phoå bieát keát quaû TLTT cho NLÑ (3,55/5
ñieåm). Phoûng vaán CBCÑCS taïi caùc doanh nghieäp
may naøy cho bieát sau khi keát thuùc phieân hoïp
thöông löôïng, bieân baûn TLTT ñöôïc nieâm yeát coâng
khai taïi baûn tin noäi boä doanh nghieäp, ñöôïc thoâng
baùo coâng khai, roäng raõi cho moïi NLÑ baèng vaên
baûn xuoáng töøng ñôn vò vaø thoâng qua ñaàu moái toå
tröôûng coâng ñoaøn. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp may
chöa tham gia TÖLÑTT ngaønh, nhieàu nhaø maùy
Nguoàn: Toång hôïp keát quaû phaân tích döõ lieäu cuûa taùc giaû

khoâng coâng khai thoûa thuaän taäp theå cho coâng nhaân
bieát (ILO&IFC, 2018). Vì vaäy, haàu heát NLÑ chæ
naém ñöôïc moät soá noäi dung chính veà caùc thoûa thuaän
vaø thaäm chí coøn khoâng bieát taïi doanh nghieäp coù
TÖLÑTT hay khoâng.
Thöïc traïng veà “Ñònh kyø raø soaùt, söûa ñoåi, boå
sung caùc thoûa thuaän taäp theå” ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc
ñieåm 2,54/5 ñieåm. Ñaây laø tình traïng chung taïi taát
caû caùc doanh nghieäp may hieän nay. Vaãn coøn moät
soá doanh nghieäp may khoâng xaây döïng baùo caùo
ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän thoûa thuaän taäp theå vaø
TÖLÑTT. Haèng naêm khoâng söûa ñoåi, boå sung kòp
thôøi TÖLÑTT khi caùc vaên baûn quy phaïm phaùp
luaät veà lao ñoäng coù thay ñoåi hay moät soá cheá ñoä
lieân quan ñeán NLÑ coù phaùt sinh nhö caäp nhaät veà
löông toái thieåu vuøng, möùc ñoùng BHXH theo löông
toái thieåu chung… hoaëc coù söûa ñoåi, boå sung nhöng
thöïc hieän chöa ñuùng theo trình töï, thuû tuïc quy
ñònh, khoâng ñaêng kyù laïi. Moät soá doanh nghieäp coù
TÖLÑTT ñaõ heát thôøi haïn nhöng khoâng thöông
löôïng, kyù keát tieáp... (CÑDMVN, 2018).
Thöïc traïng “Thöïc hieän nghieâm tuùc thoûa thuaän
taäp theå ñaõ goùp phaàn giaûm thieåu baát ñoàng, TCLÑ”.
Vôùi caùc doanh nghieäp may tham gia TÖLÑTT
ngaønh, NSDLÑ ñaõ coù yù thöùc trong vieäc tuaân thuû
thöïc hieän caùc cam keát ñaït ñöôïc thoâng qua TLTT.
Ngöôøi lao ñoäng cuõng coù yù thöùc toát hôn trong vieäc
chaáp haønh noäi quy lao ñoäng, quyeàn lôïi vaø nghóa
vuï cuûa moãi beân ñöôïc ñaûm baûo, QHLÑ ñöôïc caûi
thieän roõ reät, giaûm thieåu toái ña vieäc phaùt sinh
TCLÑ taäp theå vaø ñình coâng. Tình hình QHLÑ khaù
bình oån laïi caùc doanh nghieäp thuoäc quaûn lyù cuûa
CÑDMVN. Tuy nhieân, taïi caùc doanh nghieäp may
chöa tham gia TÖLÑTT ngaønh, nhieàu doanh
nghieäp chöa laøm toát vieäc thöông löôïng, kyù keát
TÖLÑTT daãn ñeán tieàn löông, thu nhaäp cuûa NLÑ
coøn thaáp (MOLISA, 2019). Nhieàu nhaø maùy khoâng
thöïc hieän taát caû caùc ñieàu khoaûn coù trong thoûa
thuaän taäp theå hay TÖLÑTT (ILO&IFC, 2018) gaây
ra nhöõng maâu thuaãn, baát bình cho NLÑ, laø maàm
moáng TCLÑ vaø ngöøng vieäc taäp theå. Ñình coâng
khoâng ñuùng trình töï quy ñònh cuûa phaùp luaät taïi caùc
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Better work Viet Nam (2018), Baùo caùo tuaân thuû laàn thöù 9 - Baùo caùo toång hôïp veà tuaân thuû trong ngaønh May Maëc,
Toå chöùc Lao ñoäng Quoác teá; Toå chöùc Taøi chính Quoác teá, Geneva.
2. Boä Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi (2018), Baùo caùo ñaùnh giaù thöïc tieãn trieån khai phaùp luaät Vieät Nam veà thöông
löôïng taäp theå so vôùi quy ñònh cuûa Coâng öôùc 98 cuûa Toå chöùc Lao ñoäng Quoác teá.
quaûn trò - quaûn lyù
doanh nghieäp may tuy coù xu höôùng giaûm trong
nhöõng naêm gaàn ñaây nhöõng vaãn coøn tieàm aån nhieàu
nguy cô buøng phaùt.
3. Moät soá haïn cheá vaø nhöõng vaán ñeà ñaët ra
Moät soá haïn cheá vaø vaán ñeà ñaët ra trong hoaït
ñoäng TLTT taïi caùc DN may ôû Vieät Nam hieän nay
laø: (i) Noäi dung thöông löông veà tieàn löông vaø caùc
cheá ñoä phuùc lôïi cho NLÑ chöa thaät söï roõ raøng.
Tieàn löông khoâng phaûi laø noäi dung chính vaø
khoâng phaûi laø keát quaû cuûa TLTT. Moät soá DN may
chöa quan taâm ñeán thöông löôïng veà nhöõng quy
ñònh ñoái vôùi lao ñoäng nöõ; (ii) Thöông löôïng taäp
theå dieãn ra hình thöùc, chuû yeáu laø thöông löôïng
thöïc thi luaät, khoâng ñuùng theo baûn chaát laø “thöông
löôïng ñaïi dieän”. Söï tham gia cuûa NLÑ khaù thuï
ñoäng vaø phuï thuoäc gaàn nhö hoaøn toaøn vaøo
CBCÑCS. NLÑ khoâng phaûi laø nhaân vaät chính,
khoâng phaûi laø ngöôøi laøm chuû quaù trình thöông
löôïng. TCÑDNLÑ chöa ñöùng haún veà phía taäp theå
NLÑ vaø ñaïi dieän cho taäp theå NLÑ. Vì vaäy, keát
quaû TLTT hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo thieän chí cuûa
NSDLÑ; (iii) Noäi dung TÖLÑTT coøn chung
chung, chuû yeáu sao cheùp töø Luaät. Chöa coù nhieàu
ñieàu khoaûn mang laïi lôïi ích cho NLÑ ñaëc bieät
trong caùc DN may chöa tham gia TÖLÑTT ngaønh
deät may Vieät Nam. Vieäc ñònh kyø raø soaùt, söûa ñoåi,
boå sung thoûa thuaän TLTT chöa ñöôïc chuù troïng.
Trong caùc DN may chöa tham gia TÖLÑTT
ngaønh, haàu nhö NSDLÑ chöa quan taâm ñeán vieäc
coâng khai, phoå bieán keát quaû TLTT vaø chöa ñaûm
baûo thöïc hieän nghieâm tuùc caùc thoûa thuaän taäp theå
neân tình hình QHLÑ taïi caùc DN naøy vaãn coøn tieàm
aån nhieàu baát oån. Nhö vaäy, ñeå TLTT taïi caùc DN
may dieãn ra “thöïc chaát”, hieäu quaû, ñoøi hoûi söï noã
löïc cuûa caùc chuû theå QHLÑ taïi DN trong thöïc hieän
TLTT; söï hoã trôï töø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc
veà lao ñoäng ôû ñòa phöông vaø nhöõng thay ñoåi veà
luaät phaùp ñaëc bieät laø phaùp luaät veà TLTT khi Vieät
Nam ñaõ pheâ chuaån coâng öôùc soá 98 veà quyeàn toå
chöùc vaø TLTT cuûa ILO ñeå TLTT theå hieän ñuùng
vai troø trong vieäc goùp phaàn ngaên ngöøa, giaûm thieåu
vaø xaây döïng QHLÑ laønh maïnh taïi DN n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 145
taïp chí coâng thöông

3. Coâng ñoaøn Deät May Vieät Nam (2018), Baùo caùo tình hình thöïc hieän thí ñieåm thöông löôïng vaø kyù keát thoûa öôùc lao
ñoäng taäp theå ngaønh Deät May.
4. Phaïm Thò Thu Lan (2018), Thöông löôïng taäp theå ôû Vieät Nam, International Labour Office.
5. Quoác hoäi (2012), Boä luaät Lao ñoäng.
6. Toå chöùc Lao ñoäng quoác teá (1981), Coâng öôùc soá 154 veà thuùc ñaåy thöông löôïng taäp theå.
7. Toång Lieân ñoaøn lao ñoäng Vieät Nam (2018), Baùo caùo Keát quaû thöïc hieän Chöông trình Naâng cao chaát löôïng thöông
löôïng, kyù keát vaø thöïc hieän coù hieäu quaû thoûa öôùc lao ñoäng taäp theå, nhieäm kyø 2013 - 2018, Haø Noäi.
8. Trung taâm Phaùt trieån vaø hoäi nhaäp (2018), Baùo caùo keát quaû khaûo saùt ñaàu kyø veà lao ñoäng di cö taïi Baéc Ninh.
9. David Macdonal vaø Caroline Vandenabeele. (1996). Glossary of Industrial relations and Related Terms.
Bangkok: International Labour Office.
10. Gianni Arrigo vaø Giuseppe Casale. (2006). Compilation of selected terms on workers' participation.
SwitzerlandInternational Labour Office,.
11. Youngmo Yoon. (2009). A comparative study on industrial relations and collective bargaining in East Asian
countries. Geneva: International Labour Office.

Ngaøy nhaän baøi: 3/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 13/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 23/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. BUØI THÒ THU HAØ
Tröôøng Ñaïi hoïc Thöông maïi

THE CURRENT SITUATION Of COLLECTIvE BARGAINING

AT vIETNAMESE TExTILE AND GARMENT ENTERPRISES

l Master. BUI THI THU HA

Thuongmai University

ABSTRACT:
The collective bargaining is considered an effective solution to minimize and resolve
employment conflicts and disagreements. However, the implementation of collective
bargaining at Vietnamese garment enterprises, especially those that do not take part in the
industry-level collective labor agreements, is still limited. By using qualitative research
methods including conducting interviews with parties, questionnaires at 158 garment enterprises
in Vietnam and collecting secondary data sets from companies’ reports, this study generalizes
some theoretical issues about the collective bargaining and outlines the overall picture of the
collective bargaining situation at Vietnamese garment enterprises in order to point out urgent
issues. Based on this study’s findings, some solutions are proposed in order to help garment
enterprises to improve their collective bargaining activities, contributing to improve the
employment relationships at enterprises.
Keywords: Collective Bargaining, garment enterprises, Vietnam.

146 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

LUAÄN BAØN vEà

NAêNG LÖïC CHUÛ TÒCH PHÖÔØNG
ÔÛ THAØNH PHOá HOà CHÍ MINH

l lEâ BAÙ KHAÙNH TRìNH

TOÙM TAÉT:
Trong heä thoáng caùc caáp chính quyeàn thì caáp xaõ ñöôïc xem laø caáp neàn taûng, cô sôû. Caáp xaõ
hieän nay goàm 3 loaïi laø xaõ, phöôøng, thò traán. Caáp xaõ coù moät vò trí vaø vai troø heát söùc quan troïng
trong hoaït ñoäng cuûa boä maùy nhaø nöôùc cuõng nhö ñoái vôùi ngöôøi daân. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta luoân
quan taâm chaêm lo, xaây döïng, boài döôõng vaø phaùt trieån ñoäi nguõ coâng chöùc xaõ, ñaëc bieät laø chöùc
danh chuû tòch xaõ. Noäi dung baøi vieát taäp trung vaøo luaän baøn veà naêng löïc cuûa chuû tòch phöôøng,
nhöõng kieán thöùc vaø kyõ naêng caàn coù ñeå naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû quaûn lyù cuûa chuû tòch phöôøng
ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Töø khoùa: Chuû tòch phöôøng, naêng löïc, thaønh phoá Hoà Chí Minh.

1. Nhaän thöùc veà chuû tòch uûy ban nhaân daân
phöôøng vaø naêng löïc
1.1. Veà chuû tòch uûy ban nhaân daân phöôøng
1.1.1. Khaùi nieäm
Phöôøng laø moät ñôn vò haønh chính caáp xaõ ôû ñòa
phöông, töông ñöông vôùi xaõ, thò traán. Caáp xaõ hieän
nay goàm 3 loaïi laø xaõ, phöôøng, thò traán. “Chính
quyeàn cô sôû goàm xaõ, phöôøng vaø thò traán gaén lieàn
vôùi ba tính chaát khaùc nhau: xaõ laø chính quyeàn cô sôû
ôû vuøng noâng thoân; phöôøng laø chính quyeàn cô sôû
khu vöïc ñoâ thò; thò traán laø chính quyeàn cô sôû ôû khu
vöïc noâng thoân nhöng noù laø trung taâm chính trò, kinh
teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa moät huyeän” [6]]. Nhö vaäy,
phöôøng ñöôïc toå chöùc ôû caùc thò xaõ, quaän vaø thaønh
phoá thuoäc tænh. Ñôn vò haønh chính phöôøng ñöôïc toå
chöùc ôû caùc khu vöïc coù kinh teá - xaõ hoäi phaùt trieån,
thöôøng ñöôïc goïi laø khu vöïc ñoâ thò.
Ngöôøi ñöùng ñaàu uûy ban nhaân daân (UBND) laø
Chuû tòch UBND. Hieän nay caùc vaên baûn phaùp luaät
ôû nöôùc ta chæ neâu chöùc naêng, nhieäm vuï, vò trí cuûa
Chuû tòch UBND phöôøng maø khoâng ñònh nghóa
chính thöùc thuaät ngöõ naøy. Quy ñònh veà chöùc danh
Chuû tòch UBND phöôøng thöôøng gaén chung vôùi
chöùc danh Chuû tòch UBND caáp xaõ. Theo Quyeát
ñònh soá 04/2004/QÑ-BNV ngaøy 16/01/2004 cuûa
Boä tröôûng Boä Noäi vuï veà vieäc ban haønh quy ñònh
chuaån chöùc danh cuï theå ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc
xaõ, phöôøng, thò traán thì “Chuû tòch UBND caáp xaõ laø
caùn boä chuyeân traùch laõnh ñaïo UÛy ban nhaân daân
caáp xaõ, chòu traùch nhieäm laõnh ñaïo, chæ ñaïo, ñieàu
haønh hoaït ñoäng cuûa UÛy ban nhaân daân vaø hoaït
ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc lónh vöïc kinh
teá - xaõ hoäi, an ninh, quoác phoøng ñaõ ñöôïc phaân
coâng treân ñòa baøn xaõ, phöôøng, thò traán”[1]. Caùch
tieáp caän naøy cuõng moät laàn nöõa khaúng ñònh vò trí,
vai troø cuûa Chuû tòch UÛy ban nhaân daân caáp xaõ.
Tuy nhieân, Luaät Chính quyeàn ñòa phöông naêm
2015 thì khoâng neâu roõ ñònh nghóa Chuû tòch UÛy ban
nhaân daân caáp xaõ maø chæ khaúng ñònh “UÛy ban nhaân
daân goàm Chuû tòch, Phoù Chuû tòch vaø caùc UÛy vieân, soá

Soá 25 - Thaùng 10/2020 147

taïp chí coâng thöông
löôïng cuï theå Phoù Chuû tòch UBND caùc caáp do Chính
phuû quy ñònh”[36]. Theo caùch tieáp caän naøy thì Chuû
tòch UÛy ban nhaân daân naèm trong cô caáu UBND.
Ñieàu naøy tieáp tuïc ñöôïc khaúng ñònh taïi Ñieàu 62 cuûa
Luaät naøy “Cô caáu toå chöùc cuûa UBND
phöôøng:UBND phöôøng goàm Chuû tòch, Phoù Chuû
tòch, UÛy vieân phuï traùch quaân söï, UÛy vieân phuï traùch
coâng an”[4].
Nhö vaäy. Luaät Toå chöùc Chính quyeàn ñòa phöông
naêm 2015 khoâng ñònh nghóa chöùc danh Chuû tòch
UBND caáp xaõ döïa treân vò trí, vai troø maø chæ neâu
chöùc naêng nhieäm vuï cuûa chöùc danh naøy.
Treân cô sôû caùc vaên baûn quy phaïm luaät coù theå
khaùi quaùt nhö sau: Chuû tòch UBND caáp xaõ laø ngöôøi
ñöùng ñaàu UBND caáp xaõ, laõnh ñaïo vaø ñieàu haønh
coâng vieäc cuûa UBND, chòu traùch nhieäm caù nhaân
veà vieäc thöïc hieän nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa mình
vaø cuøng vôùi taäp theå UBND chòu traùch nhieäm veà
hoaït ñoäng cuûa UBND tröôùc HÑND caáp xaõ vaø tröôùc
cô quan nhaø nöôùc caáp treân.
1.1.2. Tieâu chuaån chung vaø rieâng ñoái vôùi chuû
tòch UBND phöôøng
Chuû tòch UBND phöôøng laø moät CBCC caáp xaõ,
do ñoù phaùp luaät ñöa ra caùc tieâu chuaån cho CBCC
caáp xaõ. Tröôùc heát, Chuû tòch UBND phöôøng phaûi
coù nhöõng tieâu chuaån chung cuûa CBCC caáp xaõ.
Vieäc quy ñònh tieâu chuaån chung cuûa CBCC caáp
xaõ ñöôïc quy ñònh taïi Quyeát ñònh soá 04/2004/QÑ-
BNV ngaøy 16 thaùng 1 naêm 2004 cuûa Boä tröôûng
Boä Noäi vuï veà vieäc ban haønh quy ñònh tieâu chuaån
cuï theå ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc xaõ, phöôøng,
thò traán.
Thöù nhaát, Tieâu chuaån chung: (1) Coù tinh thaàn
yeâu nöôùc saâu saéc, kieân ñònh muïc tieâu ñoäc laäp daân
toäc vaø chuû nghóa xaõ hoäi; coù naêng löïc toå chöùc vaän
ñoäng nhaân daân thöïc hieän coù keát quaû ñöôøng loái cuûa
Ñaûng, chính saùch vaø phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc ôû ñòa
phöông. (2) Caàn kieäm lieâm chính, chí coâng voâ tö,
coâng taâm thaïo vieäc, taän tuïy vôùi daân. Khoâng tham
nhuõng vaø kieân quyeát ñaáu tranh choáng tham nhuõng.
Coù yù thöùc kyû luaät trong coâng taùc. Trung thöïc,
khoâng cô hoäi, gaén boù maät thieát vôùi nhaân daân, ñöôïc
nhaân daân tín nhieäm. (3) Coù trình ñoä hieåu bieát veà
lyù luaän chính trò, quan ñieåm, ñöôøng loái cuûa Ñaûng,
chính saùch vaø phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc; coù trình ñoä
hoïc vaán, chuyeân moân, ñuû naêng löïc vaø söùc khoeû ñeå
laøm vieäc coù hieäu quaû ñaùp öùng yeâu caàu nhieäm vuï
ñöôïc giao [1].
148 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Thöù hai, Tieâu chuaån rieâng: (1) Tuoåi ñôøi: Tuoåi
ñôøi cuûa Chuû tòch UÛy ban nhaân daân vaø Phoù chuû tòch
UÛy ban nhaân daân do Chuû tòch UÛy ban nhaân daân caáp
tænh quy ñònh phuø hôïp vôùi tình hình ñaëc ñieåm cuûa
ñòa phöông nhöng tuoåi tham gia laàn ñaàu phaûi ñaûm
baûo laøm vieäc ít nhaát 2 nhieäm kyø. (2) Hoïc vaán: Coù
trình ñoä toát nghieäp trung hoïc phoå thoâng. (3) Chính
trò: Coù trình ñoä trung caáp lyù luaän chính trò trôû leân
ñoái vôùi khu vöïc ñoàng baèng; khu vöïc mieàn nuùi phaûi
ñöôïc boài döôõng lyù luaän chính trò töông ñöông trình
ñoä sô caáp trôû leân. (4) Chuyeân moân, nghieäp vuï: ôû
khu vöïc ñoàng baèng, coù trình ñoä trung caáp chuyeân
moân trôû leân. Neáu giöõ chöùc vuï laàn ñaàu phaûi coù trình
ñoä trung caáp chuyeân moân trôû leân. Ngaønh chuyeân
moân phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi
cuûa töøng loaïi hình ñôn vò haønh chính xaõ, phöôøng,
thò traán. Ñaõ ñöôïc boài döôõng nghieäp vuï quaûn lyù
haønh chính Nhaø nöôùc, quaûn lyù kinh teá [1].
1.2. Khaùi nieäm veà naêng löïc
Naêng löïc laø thuaät ngöõ ñöôïc nhieàu ngaønh khoa
hoïc nghieân cöùu vaø tieáp caän, ñaëc bieät laø khoa hoïc
haønh chính. Döôùi töøng goùc ñoä tieáp caän khaùc nhau
thì thuaät ngöõ naøy ñöôïc hieåu khaùc nhau.
Theo Töø ñieån Tieáng Vieät thoâng duïng do Nhaø
xuaát baûn Giaùo duïc aán haønh thì “Naêng löïc ñöôïc
hieåu laø khaû naêng laøm vieäc toát”[7]. Theo caùch tieáp
caän naøy, naêng löïc ñöôïc hieåu laø khaû naêng thöïc hieän
coâng vieäc moät caùch hieäu quaû. Caùch tieáp caän naøy
töông ñoái chung chung maø chöa chæ ra caùc yeáu toá
caáu thaønh cuûa naêng löïc. Tieáp caän töø goùc ñoä khoa
hoïc haønh chính trong taùc phaåm “Thuaät ngöõ Haønh
chính” do Boä Noäi vuï, Hoïc vieän Haønh chính Quoác
gia vaø Vieän Nghieân cöùu Haønh chính xuaát baûn naêm
2002 thì “naêng löïc” ñöôïc hieåu laø “Khaû naêng veà theå
chaát vaø trí tueä cuûa caù nhaân con ngöôøi, hoaëc khaû
naêng cuûa moät taäp theå coù toå chöùc töï taïo laäp vaø thöïc
hieän ñöôïc caùc haønh vi cö xöû cuûa mình trong caùc
quan heä xaõ hoäi nhaèm thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu,
nhieäm vuï do mình ñeà ra hoaëc do Nhaø nöôùc hay chuû
theå khaùc aán ñònh vôùi keát quaû toát nhaát”[2]. Theo
caùch tieáp caän naøy, naêng löïc ñöôïc caáu thaønh bôûi 2
yeáu toá cô baûn laø theå chaát vaø trí tueä. Theå chaát ñöôïc
hieåu laø söùc khoûe cuûa moät ngöôøi, coøn trí tueä laø söï
hieåu bieát, am hieåu thoâng minh cuûa moät ngöôøi. Trí
tueä ñöôïc caáu thaønh treân cô sôû neàn taûng kieán thöùc
vaø kyõ naêng. Ñoàng thôøi theo caùch tieáp caän naøy,
naêng löïc khoâng chæ daønh cho moät caù nhaân cuï theå
maø coøn daønh cho moät taäp theå.

Döïa treân caùc caùch tieáp caän treân coù theå hieåu,
naêng löïc laø khaû naêng cuûa moät ngöôøi ñeå laøm toát moät
coâng vieäc hay moät nhieäm vuï naøo ñoù trong ñieàu
kieän hoaøn caûnh nhaát ñònh. Naêng löïc laøm vieäc cuûa
moät ngöôøi ñöôïc hieåu laø söï keát hôïp giöõa kieán thöùc,
kyõ naêng vaø thaùi ñoä haønh vi maø ngöôøi ñoù caàn phaûi
coù vaø theå hieän oån ñònh ñeå ñaùp öùng yeâu caàu coâng
vieäc; ñoàng thôøi laø yeáu toá giuùp ngöôøi ñoù laøm vieäc
hieäu quaû hôn so vôùi nhöõng ngöôøi khaùc.
1.3. Vaøi neùt veà toå chöùc boä maùy haønh chính
quyeàn caùc caáp ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh
Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc xeáp haïng ñoâ thò
ñaëc bieät, laø 1 trong 5 thaønh phoá tröïc thuoäc Trung
öông cuûa Vieät Nam. Veà maët haønh chính, Thaønh
phoá Hoà Chí Minh ñöôïc chia thaønh 19 quaän vaø 5
huyeän. Trong ñoù, coù 322 ñôn vò haønh chính caáp xaõ,
bao goàm 259 phöôøng, 58 xaõ vaø 5 thò traán. Thaønh
phoá laø moät trung taâm haønh chính, chính trò, kinh teá,
taøi chính, vaên hoùa, khoïc kyõ thuaät, ñaàu moái giao
thoâng vaø du lòch cuûa vuøng vaø caû nöôùc, coù toác ñoä
taêng tröôûng kinh teá nhanh, thu huùt ñaàu tö nöôùc
ngoaøi, luoân coù nhöõng saùng taïo ñoåi môùi cô cheá quaûn
lyù kinh teá vaø caûi caùch haønh chính,
Thaønh phoá trieån khai nhöõng vieäc laøm cuï theå
nhö tieáp nhaän, giaûi quyeát hoà sô, ñaùnh giaù haøi loøng
vieäc giaûi quyeát thuû tuïc haønh chính taïi 3 caáp (thaønh
phoá, quaän huyeän, phöôøng xaõ thò traán) theo yeâu caàu,
göûi nhaän vaên baûn ñieän töû, thöïc hieän hieäu quaû moâ
hình “Phoøng hoïp khoâng giaáy”, “ÖÙng duïng giao
vieäc töùc thôøi vaø nhaéc vieäc thoâng minh”. Thaønh phoá
trieån khai ñuùng tieán ñoä veà saép xeáp caùc ñôn vò haønh
chính caáp huyeän, caáp xaõ treân ñòa baøn thaønh phoá
giai ñoaïn 2019 - 2021, thöïc hieän ñeà aùn xaùc ñònh vò
trí vieäc laøm vaø thi tuyeån chöùc danh laõnh ñaïo, quaûn
lyù caáp phoøng vaø töông ñöông.
2. Nhöõng yeâu caàu veà kieán thöùc, kyõ naêng vaø
thaùi ñoä cuûa chuû tòch UBND phöôøng ôû thaønh phoá
Hoà Chí Minh
Tieáp caän naêng löïc töø goùc ñoä haønh chính thì cuõng
döïa treân caùc goùc ñoä tieáp caän treân, khi chia caáu truùc
cuûa naêng löïc goàm 3 boä phaän: kieán thöùc, kyõ naêng vaø
thaùi ñoä. Caùc thaønh toá cuûa naêng löïc vaø moái quan heä
cuûa chuùng ñoái vôùi haønh ñoäng coù theå ñöôïc dieãn ñaït
nhö sau: Kieán thöùc laø cô sôû lyù luaän cuûa haønh ñoäng;
Kyõ naêng laø cô sôû thöïc tieãn cuûa haønh ñoäng; Thaùi ñoä
laø ñoäng löïc cuûa haønh ñoäng. [6, Tr.31]
Beân caïnh 3 yeáu toá treân, ñeå caáu thaønh naêng löïc
thöïc thi coâng vuï coøn coù moät soá yeáu toá khaùc, nhö:
quaûn trò - quaûn lyù
tình traïng söùc khoûe, kinh nghieäm vaø thaâm nieân
coâng taùc, naêng khieáu,… Tuy nhieân, naêng löïc thöïc
thi coâng vuï cuûa caùn boä, coâng chöùc vôùi söï toång hoøa
cuûa ba yeáu toá kieán thöùc, kyõ naêng vaø thaùi ñoä vaãn laø
quan ñieåm ñöôïc nhieàu nhaø khoa hoïc nghieân cöùu vaø
coâng nhaän.
2.1. Yeâu caàu veà kieán thöùc
Yeâu caàu veà kieán thöùc cuûa Chuû tòch UBND
phöôøng trong thöïc hieän nhieäm vuï ñöôïc giao bao
goàm: kieán thöùc phoå thoâng, kieán thöùc chuyeân ngaønh
veà lónh vöïc ñöôïc phaân coâng phuï traùch, kieán thöùc
veà quaûn lyù nhaø nöôùc, kieán thöùc veà lyù luaän chính trò
vaø caùc kieán thöùc boå trôï khaùc.
Thöù nhaát, Kieán thöùc phoå thoâng. Ñoù laø kieán thöùc
coù ñöôïc thoâng qua quaù trình hoïc caùc moân hoïc cô
baûn taïi caùc tröôøng ñaøo taïo trình ñoä phoå thoâng hình
thaønh neân trong con ngöôøi ñoù moät theá giôùi quan
khoa hoïc cô baûn ñeå coù khaû naêng nhaän thöùc, phaùn
ñoaùn, tö duy vaø quyeát ñònh haønh ñoäng ñuùng chuaån
möïc, ñuùng möùc ñoä, ñuùng thôøi ñieåm caùc haønh vi
trong cuoäc soáng cuûa mình.
Thöù hai, Kieán thöùc chuyeân moân. Ñeå thöïc hieän
chöùc naêng, nhieäm vuï ñöôïc giao thì ngöôøi coâng chöùc
caàn coù kieán thöùc chuyeân moân, chuyeân saâu veà lónh
vöïc ñöôïc phaân coâng phuï traùch. Ñoái vôùi Chuû tòch
UBND phöôøng phuï traùch ñieàu haønh coâng vieäc
chung taïi UBND phöôøng, vì vaäy ñoøi hoûi phaûi coù
kieán thöùc treân caùc lónh vöïc kinh teá - xaõ hoäi.
Thöù ba, Kieán thöùc quaûn lyù nhaø nöôùc. Taát caû
coâng chöùc CBCC ôû phöôøng sau khi ñöôïc tuyeån
duïng, ñeàu phaûi qua lôùp boài döôõng QLNN töông öùng
vôùi ngaïch, chöùc danh ñang ñaûm nhieäm. Ñaây laø yeâu
caàu vaø laø kieán thöùc cô baûn, coát loõi maø ngöôøi coâng
chöùc phaûi coù trong quaù trình thöïc thi coâng vuï cuûa
mình. Vì theá, Chuû tòch UBND phöôøng cuõng phaûi
qua lôùp boài döôõng quaûn lyù nhaø nöôùc töông ñöông
vôùi ngaïch ñang ñaûm nhieäm laø chuyeân vieân hoaëc
trung caáp.
Thöù tö, Kieán thöùc veà lyù luaän chính trò. Giuùp hình
thaønh theá giôùi quan, phöông phaùp luaän khoa hoïc,
nhaän thöùc, tö töôûng, baûn lónh chính trò, nieàm tin vaø
naêng löïc hoaït ñoäng thöïc tieãn cho ñoäi nguõ coâng chöùc
caáp xaõ.
Thöù naêm, Caùc kieán thöùc boå trôï bao goàm: (1) Ñeå
ñaùp öùng yeâu caàu trong coâng vieäc QLNN ngaøy nay:
söû duïng coâng ngheä thoâng tin trong QLNN, thöïc
hieän moät cöûa, moät cöûa lieân thoâng trong giaûi quyeát
thuû tuïc haønh chính vaø caùc yeâu caàu khaùc cuûa coâng
Soá 25 - Thaùng 10/2020 149
taïp chí coâng thöông
taùc caûi caùch haønh chính, vì vaäy, yeâu caàu Chuû tòch
UBND phöôøng phaûi coù chöùng chæ tin hoïc vaên
phoøng töø trình ñoä A trôû leân; (2) Kieán thöùc veà ngoaïi
ngöõ. Ngoaïi ngöõ laø moät trong nhöõng kieán thöùc caàn
phaûi coù cuûa ñoäi nguõ CBCC ñeå ñaùp öùng yeâu caàu veà
naêng löïc chung phuïc vuï quaù trình coâng nghieäp hoùa,
hieän ñaïi hoùa vaø hoäi nhaäp quoác teá cuûa ñaát nöôùc
ngaøy nay. Chuû tòch UBND phöôøng caàn phaûi coù
kieán thöùc veà ngoaïi ngöõ toái thieåu laø tieáng Anh trình
ñoä chöùng chæ A trôû leân.
2.2. Yeâu caàu veà kyõ naêng
Chuû tòch UBND phöôøng laø moät vò trí laõnh ñaïo,
quaûn lyù trong cô quan haønh chính nhaø nöôùc. Vieäc
yeâu caàu kyõ naêng phaûi döïa treân tính chaát, ñaëc
ñieåm vaø chöùc traùch, nhieäm vuï cuûa Chuû tòch
UBND phöôøng. Bao goàm:
Thöù nhaát, Kyõ naêng laäp, pheâ duyeät keá hoaïch.
Moät trong nhöõng coâng cuï quan troïng ñoái vôùi
ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù laø keá hoaïch vaø thöïc hieän
keá hoaïch. Ñoái vôùi Chuû tòch UBND phöôøng, keá
hoaïch laø cô sôû ñeå chæ ñaïo ñieàu haønh, ñoân ñoác,
kieåm tra vaø ñaùnh giaù coâng vieäc moät caùch chuû
ñoäng, khoa hoïc.
Thöù hai, Kyõ naêng phaân tích coâng vieäc. Ñaây laø
moät hoaït ñoäng tö duy, ñöôïc tieán haønh khi coâng
vieäc xuaát hieän, nhaèm xaùc ñònh moät caùch cuï theå:
muïc tieâu maø coâng vieäc höôùng hoaït ñoäng caàn tieán
haønh ñeå coâng vieäc hoaøn thaønh vaø ñaït muïc tieâu ñaõ
ñònh, nhöõng nguoàn löïc caàn ñöôïc huy ñoäng. Ñaây laø
moät trong nhöõng kyõ naêng quan troïng cuûa Chuû tòch
UBND phöôøng trong quaù trình thöïc thi coâng vuï.
Thöù ba, Kyõ naêng phaân coâng, phoái hôïp. Trong
quaù trình thöïc hieän coâng vieäc cuûa mình, Chuû tòch
UBND phöôøng phaûi coù kyõ naêng phoái hôïp, ñieàu
hoøa hoaït ñoäng cuûa caùc caù nhaân, boä phaän trong
UBND phöôøng, cuõng nhö giöõa UBND vôùi caùc ban
ngaønh ñoaøn theå cuûa phöôøng vaø caùc caù nhaân, toå
chöùc treân ñòa baøn. Chuû tòch UBND phaûi coù kyõ
naêng ñieàu haønh hoaït ñoäng ñeå ñaûm baûo moïi hoaït
ñoäng dieãn ra nhòp nhaøng, ñoàng boä.
Thöù tö, Kyõ naêng ñoäng vieân, khuyeán khích
nhaân vieân. Chuû tòch phaûi coù kyõ naêng ñoäng vieân,
khuyeán khích caáp döôùi, laéng nghe, naém baét taâm
tö, nguyeän voïng cuûa caáp döôùi. Chuû tòch UBND
phöôøng phaûi taïo ra ñöôïc bieän phaùp ñeå thuùc ñaåy
caáp döôùi hoaøn thaønh coâng vieäc. Chuû tòch UBND
phöôøng phaûi thoâi thuùc ñöôïc nhaân vieân cuûa mình
laøm vieäc naêng ñoäng, saùng taïo, coù hieäu quaû.
150 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Thöù naêm, Kyõ naêng ban haønh quyeát ñònh quaûn
lyù giaûi quyeát caùc vaán ñeà. Chuû tòch UBND phöôøng
phaûi quyeát raát nhieàu vaán ñeà phaùt sinh. Nhöõng vaán
ñeà naøy coù theå dieãn ra trong noäi boä UBND phöôøng
cuõng nhö treân ñòa baøn phöôøng. Chuû tòch UBND
phöôøng cuõng phaûi coù kyõ naêng phaân tích ñeå tìm ra
nguyeân nhaân phaùt sinh vaán ñeà, cuõng nhö ñöa ra
caùc phöông aùn vaø ban haønh quyeát ñònh moät caùch
nhanh choùng, kòp thôøi, chính xaùc, phuø hôïp.
Thöù saùu, Kyõ naêng giao tieáp, kyõ naêng tieáp coâng
daân. Chuû tòch UBND phöôøng phaûi coù kyõ naêng
quan heä, giao tieáp, bao goàm nhieàu kyõ naêng nhö
kyõ naêng noùi, kyõ naêng laéng nghe, kyõ naêng phaùt
ngoân, thieát laäp caùc moái quan heä vôùi caùc caù nhaân,
toå chöùc coù lieân quan. Kyõ naêng tieáp coâng daân laø
khaû naêng öùng xöû, tieáp nhaän caùc thoâng tin phaûn
aùnh, kieán nghò, khieáu naïi, toá caùo cuûa coâng daân vaø
cuõng nhö kyõ naêng xöû lyù caùc tình huoáng trong tieáp
coâng daân.
Thöù baûy, Kyõ naêng kieåm tra, giaùm saùt. Kieåm
tra, giaùm saùt cuûa Chuû tòch UBND phöôøng laø hoaït
ñoäng thöôøng xuyeân cuûa Chuû tòch UBND phöôøng
nhaèm xem xeùt, theo doõi hoaït ñoäng cuûa caù nhaân,
toå chöùc tröïc thuoäc trong vieäc thöïc hieän chöùc naêng,
nhieäm vuï, quyeàn haïn ñöôïc phaân coâng.
Thöù taùm, Kyõ naêng quaûn lyù söï thay ñoåi. Trong
quaù trình quaûn lyù thì Chuû tòch UBND phöôøng luoân
phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng söï thay ñoåi, do ñoù, Chuû
tòch UBND phöôøng phaûi coù kyõ naêng quaûn lyù söï
thay ñoåi. Kyõ naêng naøy giuùp cho Chuû tòch UBND
phöôøng nhaän dieän vaø giaûi quyeát ñöôïc söï thay ñoåi
trong toå chöùc.
3. Keát luaän
Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi tính chaát laø moät
ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, vôùi caùc caáp chính quyeàn,
trong ñoù, coù theå noùi phöôøng vöøa mang nhöõng ñaëc
ñieåm chung cuûa chính quyeàn caáp xaõ, ñoàng thôøi laø
ñôn vò haønh chính phöùc taïp nhaát trong caáp xaõ,
nhaát laø taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vì vaäy, vieäc
naâng cao naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc
phöôøng nhaát laø Chuû tòch UBND phöôøng laø heát söùc
quan troïng vaø caàn thieát. UBND thaønh phoá noùi
chung vaø UBND caáp phöôøng noùi rieâng caàn coù
nhöõng bieän phaùp phuø hôïp nhaèm naâng cao naâng
cao naêng löïc thöïc thi coâng vuï cuûa Chuû tòch UBND
phöôøng ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa quaù trình xaây
döïng chính quyeàn ñoâ thò hieän nay ôû thaønh phoá Hoà
Chí Minh n
 quaûn trò - quaûn lyù

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Boä Noäi vuï (2004), Quyeát ñònh soá 04/2004/QÑ-BNV ngaøy 16 thaùng 11 naêm 2004 veà vieäc Ban haønh qui ñònh tieâu
chuaån cuï theå ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc xaõ, phöôøng, thò traán. Haø Noäi.
2. Hoïc vieän Haønh chính Quoác gia (2002), Thuaät ngöõ Haønh chính. Haø Noäi.
3. Quoác hoäi (2003), Luaät soá 11/2003/QH11 ngaøy 16/11/2003 veà Toå chöùc Hoäi ñoàng nhaân daân vaø UBND. Haø Noäi.
4. Quoác hoäi (2013), Hieán phaùp nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam. Haø Noäi.
5. Quoác hoäi (2015), Luaät Toå chöùc chính quyeàn ñòa phöông. Haø Noäi.
6. Nguyeãn Thò Minh Thanh (2017), Naêng löïc chuû tòch UBND caáp xaõ treân ñòa baøn tænh Kieân Giang. Luaän vaên thaïc
syõ quaûn lyù coâng, Hoïc vieän Haønh chính quoác gia. Haø Noäi.
7. Nguyeãn Nhö YÙ (2019), Töø ñieån tieáng Vieät thoâng duïng. NXB Giaùo duïc.

Ngaøy nhaän baøi: 3/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 13/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 23/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. LEâ BAÙ KHAÙNH TRìNH
UBND Quaän 7, TP. Hoà Chí Minh

DISCUSSING THE CAPACITy AND THE COMPETENCy

Of THE POSITION Of CHAIRMAN Of wARD-LEvEL PEOPLE’S
COMMITTEE IN HO CHI MINH CITy

l Master. lE BA KHANH TRINH

People’s Committee of District 7, Ho Chi Minh City

ABSTRACT:
In the system of government, the commune level is considered the foundation and grassroots
level. The current commune level consists of three types including commune, ward and town.
The commune level plays a very important role in the operation of the state apparatus. The
Communist Party of Vietnam and the Government of Vietnam always care, build, foster and
develop commune-level civil servants, especially chairmans of ward-level People’s Committee.
This paper is about the capacity and required knowledge and skills of the position of chairman of
ward-level People’s Committee in order to improve the management effectiveness and
efficiency at commune-level authorities of Ho Chi Minh City.
Keywords: Chairman of ward-level People’s Committee, capacity, competency, Ho Chi
Minh City.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 151

taïp chí coâng thöông

CAÙC yEáU TOá AÛNH HÖÔÛNG ÑEáN

HIEÄU QUAÛ LAØM vIEÄC CUÛA NHAâN vIEâN
NGAØNH DU LÒCH ÔÛ THAØNH PHOá CAàN THÔ

l ÑAëNg MINH lEâ - HAø vUÕ SôN

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm xaùc ñònh caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc
cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch ôû Thaønh phoá Caàn Thô. Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát goàm 6 yeáu
toá: ñoäng löïc laøm vieäc, naêng löïc caù nhaân, thu nhaäp, moâi tröôøng laøm vieäc, laõnh ñaïo vaø ñaøo taïo
thaêng tieán. Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt ñöôïc thu thaäp töø 150 nhaân vieân (laøm vieäc taïi
caùc ñieåm du lòch) thoâng qua caùc böôùc kieåm ñònh Cronbach’s Alpha, phaân tích nhaân toá khaùm
phaù EFA phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 5 yeáu toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû
laøm vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch ôû Thaønh phoá Caàn Thô laø: ñoäng löïc laøm vieäc, naêng löïc
caù nhaân, thu nhaäp, moâi tröôøng laøm vieäc vaø laõnh ñaïo.
Töø khoùa: Nhaân vieân, nhaân löïc, hieäu quaû coâng vieäc, nhaân vieân ngaønh Du lòch, thaønh phoá
Caàn Thô.

1. Ñaët vaán ñeà
Nguoàn nhaân löïc ñöôïc ví nhö “nguoàn taøi
nguyeân nhaân taïo” voâ haïn ñoái vôùi söï phaùt trieån
kinh teá nöôùc nhaø noùi chung vaø ngaønh Du lòch noùi
rieâng. Thaønh phoá Caàn Thô (TPCT) vôùi taøi nguyeân
thieân nhieân phong phuù vaø heä sinh thaùi ña daïng
vôùi nhieàu caûnh quan ñoàng baèng, soâng, keânh,
raïch,… ñaëc bieät coù heä thoáng soâng ngoøi chaèng chòt
vaø nhieàu danh lam thaéng caûnh, di tích lòch söû vaø
vaên hoùa. Theo Hieäp hoäi du lòch Caàn Thô, trong
naêm 2019, ngaønh Du lòch Caàn Thô ñoùn 8,8 trieäu
löôït khaùch, cuï theå khaùch löu truù ñaït treân 3 trieäu
löôït, taêng 13,1%, trong ñoù khaùch löu truù quoác teá
ñaït treân 409.000 löôït, taêng 12,4% so vôùi cuøng kyø
naêm 2018. Theo oâng Leâ Vaên Taâm - Nguyeân Phoù
Chuû tòch Thöôøng tröïc UBND TP. Caàn Thô: “Ñeå
phaùt trieån du lòch trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi
nhoïn, beân caïnh caùc vaán ñeà veà saûn phaåm du lòch,
haï taàng, ñaàu tö thì nguoàn nhaân löïc laø yeáu toá
khoâng theå boû qua. Ñaøo taïo nhaân löïc du lòch phaûi
ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa ngaønh, xaõ hoäi trong söï
phaùt trieån chung cuûa Caàn Thô. Ñaây ñaõ trôû thaønh
vaán ñeà caáp baùch, caàn ñöôïc quan taâm hôn bao giôø
heát”. Tuy nhieân, laøm theá naøo ñeå naâng cao hieäu
quaû laøm vieäc (HQCV) cuûa ñoäi nguõ nhaân löïc du
lòch, seõ laø moät baøi toaùn khoù vaø seõ laø moät caâu
chuyeän daøi cuûa tieán trình phaùt trieån du lòch TPCT.
Maët khaùc, ñoäi nguõ nhaân vieân coøn thieáu veà soá
löôïng, yeáu veà chaát löôïng laø moät trong nhöõng
nguyeân nhaân chính khieán du lòch chöa thöïc söï

152 Soá 25 - Thaùng 10/2020


phaùt trieån nhö mong ñôïi, chöa ñaùp öùng kòp so vôùi
toác ñoä phaùt trieån cuûa ngaønh du lòch ôû TPCT.
Tröôùc thöïc traïng naøy, nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän
nhaèm xaùc ñònh “Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán hieäu
quaû laøm vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch ôû
thaønh phoá Caàn Thô”, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát haøm
yù quaûn trò goùp phaàn naâng cao hieäu quaû coâng vieäc,
caûi thieän chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ngaønh Du
lòch ôû TPCT.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
Theo Elias & Scarbrough (2004), trong caùc
chuyeân ngaønh veà quaûn trò vaø nhaân söï, hieäu quaû laøm
vieäc cuûa nhaân vieân ñöôïc xaùc ñònh nhö moät tieâu chí
ñaùnh giaù khaû naêng vaø keát quaû coâng vieäc cuûa nhaân
vieân trong vieäc xaây döïng caùc heä thoáng löông,
thöôûng, kieåm tra vaø kieåm soaùt chaát löôïng lao ñoäng
trong caùc doanh nghieäp. Hieäu quaû coâng vieäc laø
coâng vieäc lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng ñöôïc mong
muoán cuûa moät ngöôøi lao ñoäng vaø nhöõng hoaït ñoäng
ñoù ñöôïc thöïc thi toát nhö theá naøo. Laø keát quaû cuûa
moät quaù trình, söï hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïc giao
vôùi moät möùc chaát löôïng ñaït yeâu caàu so vôùi caùc muïc
tieâu ñeà ra. Haønh vi naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi töøng caù
nhaân rieâng leû, xuaát phaùt baèng vieäc ñöôïc giao traùch
nhieäm thöïc hieän töø toå chöùc vaø keát quaû coâng vieäc coù
theå ño löôøng ñöôïc.
Ñaõ coù nhieàu nghieân cöùu lyù thuyeát vaø thöïc
nghieäm veà HQCV ñöôïc thöïc hieän. Theo Carter,
S., Shelton, M (2009), Blumberg, M. vaø Pringle
(1982), HQCV cuûa nhaân vieân phuï thuoäc ñoàng thôøi
vaøo ba yeáu toá: Naêng löïc cuûa baûn thaân caù nhaân ñoù,
nguoàn löïc/moâi tröôøng laøm vieäc vaø ñoäng löïc laøm
vieäc. Ngoaøi ra, Carter, S., Shelton, M (2009), coøn
khaúng ñònh ñoäng löïc coù taàm quan troïng quyeát
ñònh ñoái vôùi HQCV cuûa moãi caù nhaân vaø aûnh
höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng cuûa caû toå chöùc. Neáu
ñoäng löïc laøm vieäc baèng khoâng thì moät ngöôøi duø
coù khaû naêng laøm vieäc toát vaø coù ñaày ñuû nguoàn löïc
cuõng coù theå khoâng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu. Tieáp
ñoù, caùc nghieân cöùu veà hieäu quaû coâng vieäc cuûa
Nguyeãn Kim Trang Nhaõ (2015), hieäu quaû coâng
vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch huyeän Phuù
Quoác aûnh höôûng bôûi: ñoäng löïc laøm vieäc, naêng löïc
caù nhaân, phong caùch laõnh ñaïo, moâi tröôøng laøm
vieäc vaø söï haøi loøng trong coâng vieäc. Theo Nguyeãn
Thò Ngoïc Yeán (2016), vôùi nghieân cöùu hieäu quaû
coâng vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch tænh Kieân
quaûn trò - quaûn lyù
Giang ñaõ chæ ra: söï coâng baèng toå chöùc, ñoäng löïc
noäi taïi, naêng löïc caùc nhaân vaø chaát löôïng dòch vuï
aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc. Beân caïnh ñoù,
Phan Vaên Khaùnh (2017), ñaõ nghieân cöùu hieäu quaû
laøm vieäc cuûa nhaân vieân ñaõ xaùc ñònh ñöôïc ba nhaân
toá quan troïng coù aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng
vieäc cuûa nhaân vieân taïi Coâng ty Coå phaàn Du lòch
Caàn Thô ñoù laø: naêng löïc laøm vieäc caù nhaân, nhu
caàu vaø ñoäng löïc laøm vieäc. Maët khaùc, theo Nguyeãn
Quoác Nghi (2018), hieäu quaû coâng vieäc (HQCV)
cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch ôû huyeän Phuù Quoác,
tænh Kieân Giang bò aûnh höôûng bôûi 04 yeáu toá: moâi
tröôøng laøm vieäc, phong caùch laõnh ñaïo, naêng löïc
caù nhaân vaø ñoäng löïc laøm vieäc.
Döïa treân caùc lyù thuyeát lieân quan ñeán hieäu quaû
laøm vieäc cuûa nhaân vieân (Lyù thuyeát nhu caàu cuûa
Maslow, 1943; hoïc thuyeát ñoäng löïc con ngöôøi cuûa
David Mc.Clelland, 1940; thuyeát kyø voïng cuûa
Victor H. Vroom, 1964); treân cô sôû keá thöøa coù
choïn loïc vaø keát quaû nghieân cöùu cuûa (Nguyeãn Kim
Trang Nhaõ, 2015; Nguyeãn Thò Ngoïc Yeán, 2016;
Phan Vaên Khaùnh, 2017 vaø Nguyeãn Quoác Nghi,
2018), ñoàng thôøi keát quaû nghieân cöùu ñònh tính cho
thaáy caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû laøm vieäc
cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch, goàm: ñoäng löïc laøm
vieäc; naêng löïc laøm vieäc; thu nhaäp; moâi tröôøng laøm
vieäc. Beân caïnh ñoù, thoâng qua tham khaûo yù kieán
caùc chuyeân gia ñöa theâm nhaân toá laõnh ñaïo vaø ñaøo
taïo thaêng tieán ñeå ñöa vaøo moâ hình nghieân cöùu.
(Hình 1).
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
H1 (+)
Ñoäng löïc laøm vieäc - Giôùi tính;
- Hoân nhaân;
Naêng löïc laøm vieäc
H2 (+) - Ñoä tuoåi;
- Hoïc vaán.
H3 (+)
Thu nhaäp
H4 (+)
Moâi tröôøng laøm vieäc
Quyeát ñònh
choïn dòch vuï
Laõnh ñaïo ñaêng kieåm cuûa
H5 (+)
khaùch haøng
Ñaøo taïo thaêng tieán
H6 (+)
Nguoàn: Keát quaû cuûa nghieân cöùu ñònh tính, 2020
Soá 25 - Thaùng 10/2020 153
taïp chí coâng thöông
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu
ñònh tính keát hôïp vôùi nghieân cöùu ñònh löôïng.
Nghieân cöùu ñònh tính nhaèm: xaùc ñònh caùc nhaân toá
aûnh höôûng ñeán hieäu quaû laøm vieäc cuûa nhaân vieân
ngaønh Du lòch TPCT, xaùc ñònh moâ hình nghieân cöùu,
hieäu chænh caùc thang ño caùc khaùi nieäm nghieân cöùu
treân cô sôû xaây döïng thang ño nhaùp ñöôïc toång keát
töø caùc nghieân cöùu tröôùc ñeå hình thaønh baûng caâu hoûi
phoûng vaán sô boä ñöôïc tieán haønh thoâng qua kyõ thuaät
tham khaûo yù kieán 5 chuyeân gia (5 nhaø quaûn lyù am
hieåu veà nhaân söï). Tieáp ñoù, phoûng vaán nhanh 20
nhaân vieân laøm vieäc laâu naêm taïi ñòa baøn nghieân cöùu
baèng phöông phaùp laáy maãu thuaän tieän ñeå kieåm tra
baûng caâu hoûi sô boä, ñieàu chænh caùc thang ño cho
phuø hôïp thöïc tieãn, keát quaû hình thaønh baûng caâu hoûi
chính thöùc ñeå söû duïng cho nghieân cöùu. Nghieân cöùu
ñònh löôïng giuùp löôïng hoùa moái quan heä giöõa caùc
nhaân toá thoâng qua vieäc aùp duïng caùc coâng cuï phaân
tích thoáng keâ (SPSS), söû duïng thang ño Likert 5
möùc ñoä ñeå ño löôøng giaù trò caùc bieán quan saùt.
Côõ maãu nghieân cöùu ñöôïc xaùc ñònh theo nguyeân
taéc lôùn hôn côõ maãu toái thieåu ñeå ñaït ñöôïc söï tin caäy
caàn thieát cuûa nghieân cöùu. Theo Tabachnick & Fi-
dell (1991), kích thöôùc maãu toái thieåu phaûi ñaûm baûo
theo coâng thöùc n > 8m + 50, moâ hình nghieân cöùu
cuûa taùc giaû goàm 06 bieán ñoäc laäp neân soá maãu toái
thieåu laø = 8*6 + 50 = 98 quan saùt; Theo Hair &
coäng söï (1998) cho raèng kích thöôùc maãu caàn toái
thieåu 5 quan saùt; Trong nghieân cöùu naøy coù 6 thang
ño vôùi 26 bieán quan saùt, neân côõ maãu toái thieåu laø =
26*5 = 130 quan saùt. Nhö vaäy, trong nghieân cöùu,
taùc giaû seõ choïn côõ maãu laø 150 ñeå ñaûm baûo tin caäy
cho vieäc phaân tích döõ lieäu. Tieán haønh thu thaäp döõ
lieäu sô caáp töø baûng caâu hoûi caáu truùc ñöôïc soaïn saün
thoâng qua phöông phaùp choïn maãu xaùc xuaát phaân
taàng, caùc ñoái töôïng khaûo saùt ñöôïc choïn töø nhieàu
ñieåm du lòch treân ñòa baøn thaønh phoá Caàn Thô, goàm:
Baûng 1. Keát quaû thoáng keâ maãu nghieân cöùu
Giôùi tính Tình traïng hoân nhaân
Chöa Ñaõ Töø
Nam Nöõ
keát hoân keát hoân 18 - 30
Tyû leä % 64.0 36.0 35.0 65.0 50.6
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt 150 nhaân vieân ngaønh du lòch thaønh phoá Caàn Thô, 2020
154 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Vöôøn coø Baèng Laêng, Vöôøn sinh thaùi Xeûo Nhum,
Vöôøn sinh thaùi Baûo Gia Trang Vieân, Vöôøn sinh
thaùi Hoa Suùng, Laøng du lòch sinh thaùi Myõ Khaùnh,
Khu du lòch sinh thaùi Lung Coät Caàu, Laøng du lòch
sinh thaùi OÂng Ñeà, Vöôøn du lòch sinh thaùi Giaùo
Döông. Döõ lieäu sau khi thu thaäp phaân tích qua caùc
böôùc: ñaùnh giaù ñoä tin caäy cuûa thang ño thoâng qua
heä soá Cronbach’s Alpha, phaân tích nhaân toá khaùm
phaù (EFA), phaân tích töông quan, phaân tích hoài quy
tuyeán tính boäi ñeå kieåm ñònh moâ hình vaø caùc giaû
thuyeát nghieân cöùu.
4. Keát quaû nghieân cöùu
4.1. Thoáng keâ moâ taû veà maãu nghieân cöùu
Vôùi 165 phieáu khaûo saùt ñöôïc thu veà sau khi laøm
saïch döõ lieäu ñaït ñöôïc 150 phieáu duøng ñeå phaân tích.
Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt ñöôïc theå hieän
theo Baûng 1
4.2. Kieåm ñònh ñoä tin caäy cuûa thang ño
Keát quaû phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu ñaõ cho
thaáy caùc thang ño ñeàu ñaït ñoä tin caäy (Cronbach’s
Alpha > 0,6). Nhö vaäy, thang ño phuø hôïp söû duïng
cho böôùc phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA).
4.3. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù
Phaân tích EFA cho caùc bieán ñoäc laäp: keát quaû
phaân tích 06 nhaân toá vôùi 26 bieán quan saùt cho thaáy:
Giaù trò KMO = 0,778 (0,5 < KMO = 0,778 < 1) neân
phaân tích nhaân toá ñöôïc chaáp nhaän vôùi döõ lieäu
nghieân cöùu; Heä soá Sig. = 0,000 < 0,005; Phöông
sai tích luõy cuûa 06 nhaân toá ñöôïc ruùt trích = 67,775%
> 50%. Taát caû 06 nhaân toá ñeàu thoûa ñieàu kieän vôùi
chæ soá Eigenvalue = 1,529 > 1 nhaèm hình thaønh caùc
nhaân toá coù yù nghóa thoáng keâ (Hoaøng Troïng vaø Chu
Nguyeãn Moäng Ngoïc, 2008).
Phaân tích EFA cho bieán phuï thuoäc: keát quaû
phaân tích 01 nhaân toá vôùi 04 bieán quan saùt cho thaáy:
Giaù trò KMO = 0,708 (0,5 < KMO = 0,708 < 1) thoûa
maõn tính thích hôïp cuûa phaân tích nhaân toá; Heä soá
Sig. = 0,000 < 0,005; Phöông sai tích luõy ñöôïc ruùt
Ñoä tuoåi (tuoåi) Trình ñoä hoïc vaán
Töø CÑ trôû ÑH
Treân 46 ÑH
31 - 45 xuoáng trôû leân
36.0 13.0 37.3 47.4 15.3
 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 2. Ñaùnh giaù ñoä tin caäy thang ño

Soá bieán Heä soá töông Heä soá Cronbach’ Alpha Giaù trò
Thang ño
quan saùt quan bieán toång Cronbach’ Alpha neáu loaïi bieán trung bình

Ñaøo taïo vaø thaêng tieán (DT) 4 0.622 0.682 0.832 0.779 – 0.807 3.47
Laõnh ñaïo (LD) 5 0.636 – 0.729 0.865 0.826 – 0.849 3.53
Thu nhaäp (TN) 4 0.613 – 0.664 0.823 0.769 – 0.792 3.57
Moâi tröôøng laøm vieäc (MT) 5 0.529 – 0.659 0.811 0.757 – 0.797 3.55
Ñoäng löïc laøm vieäc (DL) 4 0.512 – 0.615 0.769 0.688 – 0.743 3.40
Naêng löïc laøm vieäc (NL) 4 0.588 – 0.672 0.808 0.737 – 0.776 3.31
Hieäu quaû laøm vieäc (HQ) 4 0.729 – 0.861 0.904 0.848 – 0.896 3.35

Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt 150 nhaân vieân ngaønh du lòch thaønh phoá Caàn Thô, 2020

trích = 77,765% > 50%; nhaân toá ñeàu thoûa ñieàu kieän
vôùi chæ soá Eigenvalue = 3,111 > 1 nhaèm hình thaønh
nhaân toá coù yù nghóa thoáng keâ (Hoaøng Troïng vaø Chu
Nguyeãn Moäng Ngoïc, 2008).
4.4. Keát quaû phaân tích töông quan
Keát quaû phaân tích töông quan cho thaáy, caùc bieán
ñoäc laäp: DT, LD, TN, MT, DL, NL, ñeàu coù moái
töông quan vôùi HQ, coù yù nghóa thoáng keâ vôùi bieán
phuï thuoäc hieäu quaû coâng vieäc vôùi heä soá Sig. < 0,05
ñoàng thôøi heä soá r  0 (ôû möùc yù nghóa 1%).
4.5. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi
Phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi ñöôïc thöïc
hieän baèng phöông phaùp Enter. Keát quaû (Baûng 3)
cho thaáy giaù trò heä soá R2 hieäu chænh baèng 0,511;
coù nghóa laø caùc bieán ñoäc laäp ñöa vaøo moâ hình hoài
quy giaûi thích ñöôïc 51,1% ( > 50% laø toát) söï thay
ñoåi cuûa bieán phuï thuoäc hieäu quaû coâng vieäc, coøn
laïi 48,9% laø do caùc bieán ngoaøi moâ hình vaø sai soá
ngaãu nhieân.
Keát quaû phaân tích (Baûng 3) cho thaáy bieán ñoäc
laäp ñöa vaøo moâ hình (NL, TN, LD, DL, MT) ñeàu
coù giaù trò sig. < 0,05; caùc heä soá hoài quy ñeàu lôùn hôn
0, nhö vaäy caùc nhaân toá naøy ñeàu taùc ñoäng thuaän
chieàu tôùi bieán phuï thuoäc HQCV. Tuy nhieân, bieán
Ñaøo taïo thaêng tieán coù giaù trò sig. = 0,145 > 0,05 neân
khoâng coù taùc ñoäng ñeán hieäu quaû laøm vieäc ôû möùc yù
nghóa 5%, ñoä tin caäy 95%; heä soá phoùng ñaïi phöông
sai VIF cuûa caùc bieán ñoäc laäp naèm trong khoaûng

Baûng 3. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi

Heä soá
R2 hieäu chænh Heä soá chöa chuaån hoùa Möùc yù Thoáng keâ ña coäng tuyeán
chuaån hoùa t
= 51,1% nghóa Sig.
B Sai soá chuaån Beta Dung sai VIF
Haèng soá -0.904 0.354 -2.551 0.012
DT 0.097 0.066 0.091 1.465 0.145 0.860 1.163
LD 0.129 0.062 0.129 2.082 0.039 0.858 1.165
TN 0.175 0.057 0.190 3.080 0.002 0.860 1.162
MT 0.159 0.075 0.142 2.117 0.036 0.735 1.361
DL 0.390 0.073 0.340 5.362 0.000 0.816 1,226
NL 0.284 0.074 0.257 3.848 0.000 0.738 1.356

(Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt 150 nhaân vieân ngaønh du lòch thaønh phoá Caàn Thô, 2020)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 155

taïp chí coâng thöông
(1,162 - 1,361) < 2 cho thaáy caùc bieán ñoäc laäp naøy
khoâng coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau, do ñoù khoâng
coù hieän töôïng ña coäng tuyeán xaûy ra. Döïa vaøo ñoä
lôùn cuûa heä soá hoài quy chuaån hoùa Beta, thöù töï möùc
ñoä taùc ñoäng töø maïnh nhaát xuoáng yeáu nhaát cuûa caùc
bieán ñoäc laäp tôùi bieán phuï thuoäc HQ laø: DL (b1 =
0,340) > NL (b2 = 0,257) > TN (b3 = 0,190) > MT
(b4 = 0,142) > LD (b5 =0,129). Töø keát quaû treân, moâ
hình hoài quy tuyeán tính boäi ñaõ chuaån hoùa ñöôïc xaây
döïng nhö sau:
HQ = 0,340DL + 0,257NL
+ 0,190TN + 0,142MT + 0,129LD
4.6. Keát quaû kieåm ñònh söï khaùc bieät
Kieåm ñònh söï khaùc bieät (Baûng 4) cuûa bieán ñònh
tính ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa nhaân vieân (Inde-
pendent - sample T- test; saâu Anova) ñaõ xaùc ñònh
khoâng coù söï khaùc bieät veà caùc ñaëc ñieåm caù nhaân
cuûa ñaùp vieân nhö ñoä tuoåi, tình traïng hoân nhaân vaø
trình ñoä hoïc vaán. Tuy nhieân, coù söï khaùc bieät veà
giôùi tính, trong ñoù giôùi tính nam coù söï khaùc bieät
cao hôn giôùi tính nöõ.
Baûng 4. Keát quaû kieåm ñònh söï khaùc bieät veà caùc
ñaëc ñieåm caù nhaân
Levene Anova
STT Noäi dung
Statistic (Sig.) (Sig.)
1 Giôùi tính 0.205 0.006
2 Giôùi tính 0.943 0.962
3 Ñoä tuoåi 0.795 0.268
4 Trình ñoä hoïc vaán 0.367 0.844
Nguoàn: Keát quaû khaûo saùt 150 nhaân vieân ngaønh
Du lòch thaønh phoá Caàn Thô, 2020
5. Keát luaän vaø haøm yù quaûn trò
Töø keát quaû phaân tích, kieåm ñònh caùc yeáu toá
aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa nhaân vieân
ngaønh Du lòch thaønh phoá Caàn Thô, nhoùm taùc giaû
ñeà xuaát moät soá haøm yù quaûn trò theo thöù töï öu tieân
thöïc hieän nhö sau: ñoäng löïc laøm vieäc, naêng löïc
caù nhaân, thu nhaäp, moâi tröôøng laøm vieäc, laõnh ñaïo.
Gia taêng hieäu quaû coâng vieäc thoâng qua ñoäng
löïc laøm vieäc: Ñoäng löïc laøm vieäc laø yeáu toá quan
troïng nhaát aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa
nhaân vieân ngaønh Du lòch, vì ñoäng löïc seõ giuùp cho
156 Soá 25 - Thaùng 10/2020
nhaân vieân töï tin vaøo kieán thöùc vaø coù ñöôïc muïc
tieâu ñeå cho baûn thaân phaán ñaáu. Chính vì vaäy, caùc
toå chöùc, doanh nghieäp caàn laø phaûi khuyeán khích
nhaân vieân bieát caùch chaáp nhaän nhöõng ruûi ro vaø
vöôït leân thaát baïi khi laøm trong chuyeân ngaønh Du
lòch. Khi coù ñieàu kieän thuaän lôïi, toå chöùc phaûi taïo
cô hoäi cho nhaân vieân phaùt trieån, cho pheùp hoï ñoùng
goùp yù kieán trong chieán löôïc phaùt trieån chung vaø
töï ñeà xuaát muïc tieâu coâng vieäc cuûa mình. Khi coù
keát quaû, toå chöùc saün saøng ghi nhaän nhöõng thaønh
coâng cuûa hoï duø nhoû hay lôùn cuûa nhaân vieân. Ñoàng
thôøi, khi coù caûm giaùc cuûa söï caân baèng giöõa coâng
vieäc vaø cuoäc soáng, nhaân vieân seõ caûm thaáy haøi
loøng vaø tích cöïc hôn vôùi coâng vieäc.
Gia taêng hieäu quaû coâng vieäc thoâng qua naêng
löïc caù nhaân: Moãi caù nhaân seõ phaùt trieån toát hôn
khi hoï coù söï am hieåu, coù trình ñoä chuyeân moân
nghieäp vuï toát vaø hôn nöõa laø coù söùc khoûe vaø tinh
thaàn toát thì hoï seõ töï tin theå hieän khaû naêng cuûa
mình, giuùp ích cho toå chöùc. Ngoaøi vieäc töï caäp
nhaät kieán thöùc, chuyeân moân nghieäp vuï thöôøng
xuyeân thì nhaân vieân trong chuyeân ngaønh du lòch
phaûi luoân taêng cöôøng khaû naêng ngoaïi ngöõ; kyõ
naêng giao tieáp vôùi caáp treân, vôùi ñoàng nghieäp vaø
ñaëc bieät laø khaùch haøng ñeå giuùp cho söï lieân keát
giöõa caùc caù nhaân trong taäp theå trôû neân toát hôn vaø
laøm cho khaùch haøng caûm thaáy vui veû, thoaûi maùi
khi söû duïng dòch vuï du lòch, ñoàng thôøi chính baûn
thaân hoï bieát ñöôïc naêng löïc coâng vieäc cuûa mình.
Du lòch laø chuyeân ngaønh öu caàu söï naêng ñoäng vaø
saùng taïo neân vaán ñeà taïo cô hoäi cho nhaân vieân thöû
söùc ôû moät vai troø môùi cuõng voâ cuøng quan troïng.
Ñieàu naøy giuùp cho nhaân vieân môû roäng ñöôïc moái
quan heä, ñöôïc thöû söùc trong moät vai troø môùi, ñöôïc
khaúng ñònh vaø khaùm phaù naêng löïc baûn thaân.
Gia taêng hieäu quaû coâng vieäc thoâng qua thu
nhaäp: Tieàn löông phaûi laø thu nhaäp chính baûo ñaûm
ñôøi soáng cho nhaân vieân vaø gia ñình hoï; traû löông
ñuùng, ñuû laø ñaàu tö cho phaùt trieån nguoàn nhaân löïc,
taïo ñoäng löïc naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu
quaû laøm vieäc cuûa nhaân vieân. Nhaø quaûn trò caàn laøm
toát trong vieäc thöïc hieän chính saùch BHYT,
BHXH, BHTN vaø caùc cheá ñoä nghæ pheùp, leã, teát
ñaûm baûo ñuùng theo quy ñònh, coâng baèng vaø ñaày
ñuû. Beân caïnh ñoù, chi traû löông phaûi gaén vôùi vieäc
ñaït ñöôïc muïc tieâu doanh soá roõ raøng, nhö: keá
hoaïch kinh doanh, phaùt trieån khaùch haøng, keá
 quaûn trò - quaûn lyù

hoaïch lôïi nhuaän. Vieäc chi traû löông coøn ñöôïc thöïc
hieän döïa vaøo yù töôûng, saùng kieán cuûa nhaân vieân.
Ñeå ñaït ñöôïc moät chính saùch löông toát, toå chöùc caàn
ñaåy maïnh coâng taùc saûn xuaát - kinh doanh ñeå taêng
theâm nguoàn thu nhaäp cho nhaân vieân.
Gia taêng hieäu quaû coâng vieäc thoâng qua moâi
tröôøng laøm vieäc: Moâi tröôøng laøm vieäc laø yeáu toá
khaù quan troïng trong vieäc gaén keát caùc thaønh vieân
trong toå chöùc noùi chung vaø hôn nöõa ñoù laø caàu noái
hieäu quaû giuùp cho nhaân vieân - khaùch haøng trôû neân
gaàn guõi, thaân thieän hôn. Vì vaäy, caàn cung caáp ñaày
ñuû caùc trang thieát bò, coâng cuï, duïng cuï phuïc vuï
cho coâng vieäc cuûa nhaân vieân ôû töøng boä phaän,
traùnh tình traïng thieáu huït trang thieát bò daãn ñeán
trì treä coâng vieäc, laøm cho hieäu quaû coâng vieäc
khoâng cao. Taïo moâi tröôøng laøm vieäc thaân thieän,
thoaûi maùi ñeå caùc nhaân vieân chia seû kinh nghieäm
laøm vieäc, phoái hôïp laøm vieäc nhoùm mang laïi hieäu
quaû, chaát löôïng cao trong coâng vieäc. Moâi tröôøng
laøm vieäc toát luoân thuùc ñaåy tinh thaàn saùng taïo, söï
höùng thuù vôùi coâng vieäc, töø ñoù nhaân vieân du lòch seõ
“chaùy” heát mình vôùi coâng vieäc ñöôïc giao phoù.
Gia taêng hieäu quaû laøm vieäc thoâng qua laõnh
ñaïo: Laõnh ñaïo laø moät boä phaän khoâng theå thieáu
trong moät toå chöùc, khoâng coù boä phaän laõnh ñaïo thì
toå chöùc seõ khoù loøng maø hoaït ñoäng ñaït hieäu quaû.
Trong chuyeân ngaønh Du lòch, ngöôøi laõnh ñaïo
muoán gia taêng hieäu quaû coâng vieäc thì caàn phaûi
bieát taïo ra moät taàm nhìn coù ñònh höôùng cho töông
lai, coù khaû naêng xaùc ñònh nhöõng muïc tieâu cho
töøng giai ñoaïn. Töø ñoù, phaân coâng coâng vieäc moät
caùch hôïp lyù, taïo ñoäng löïc vaø truyeàn caûm höùng
coâng vieäc cho nhaân vieân. Trong quaù trình laøm
vieäc bieát söû duïng caùc phong caùch laõnh ñaïo moät
caùch linh hoaït ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà trong
coâng vieäc. Caàn coù nhöõng chính saùch thöôûng phaït,
caùch thöùc xöû lyù nhöõng khaùc bieät, xaây döïng nhoùm,
quaûn lyù caêng thaúng, giaûi quyeát xung ñoät ñeå cuøng
nhau laøm vieäc haøi hoøa, hieäu quaû vaø thöïc hieän thay
ñoåi thaønh coâng. Ñoàng thôøi, taïo ñieàu kieän ñeå nhaân
vieân coù theå caân baèng giöõa coâng vieäc vaø gia ñình.
Haïn cheá cuûa nghieân cöùu vaø höôùng nghieân cöùu
tieáp theo: haïn cheá veà côõ maãu nghieân cöùu; hieäu
quaû coâng vieäc aûnh höôûng bôûi nhieàu yeáu toá, tuy
nhieân trong nghieân cöùu naøy môùi ñöa vaøo 06 yeáu
toá. Do vaäy, caùc nghieân cöùu tieáp theo caàn môû roäng
hôn phaïm vi khaûo saùt, taêng côõ maãu vaø ñöa theâm
yeáu toá khaùc vaøo moâ hình nghieân cöùu n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Elias, J. & Scarbrough, H. (2004). Evaluating human capital: An exploratory study of management practice.
Human Resource Management Journal, 14(4), 21-40.
2. Hair, J. F. Jr., Anderson, R., Tatham, R., & W. C. (1998). Multivariate Data Analysis (5th ed.). Upper Saddle
River, NJ: Prentice Hall.
3. Phan Vaên Khaùnh (2017), “Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa nhaân vieân taïi Coâng ty Coå
phaàn Du lòch Caàn Thô”, luaän vaên Thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Ñoâ.
4. Maslow. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
5. Nguyeãn Kim Trang Nhaõ (2015), “Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh du lòch
huyeän Phuù Quoác”, luaän vaên Thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô.
6. Nguyeãn Quoác Nghi (2018), Haøm yù quaûn trò naâng cao hieäu quaû coâng vieäc (HQCV) cuûa nhaân vieân ngaønh Du lòch ôû
huyeän Phuù Quoác, tænh Kieân Giang, Taïp chí khoa hoïc Ñaïi hoïc Vaên Hieán, taäp 6, soá 2, trang 79-85.
7. Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc, (2008). Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS. NXB Hoàng Ñöùc. TP.
Hoà Chí Minh.
8. Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
9. Nguyeãn Thò Ngoïc Yeán (2016), “Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán hieäu quaû coâng vieäc cuûa nhaân vieân ngaønh du
lòch tænh Kieân Giang”, luaän vaên Thaïc só, Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 157

taïp chí coâng thöông

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. Cao hoïc vieân ÑAëNG MINH LEâ
2. HAØ vUõ SÔN
vaên phoøng Thaønh uûy Caàn Thô

fACTORS AffECTING THE PERfORMANCE

Of TOURISM EMPLOyEES wORKING IN CAN THO CITy

l Master’s student DANg MINH lE

l HA vU SON
Office of the Ho Chi Minh City Party Committee

ABSTRACT:
This study is to identify factors affecting job performance of tourism employees working
in Can Tho City. The proposed research model in this study consists of 06 elements, namely
working motivation, personal capacity, income, working environment, leadership and
training promotion. This study’s datasets were collected from 150 employees working at
different tourism destinations, then were analyzed by using the Cronbach's alpha, the
exploratory factor analysis and the multiple linear regression. This study’s findings show that
there are five factors affecting the work efficiency of tourism employees working in Can Tho
City. These factors are working motivation, personal capacity, income, working environment
and leadership.
Keywords: Employees, human resources, working efficiency, tourism employees, Can
Tho City.

158 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

MOÄT SOá GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEåN

NGUOàN NHAâN LÖïC TREâN ÑÒA BAØN
HUyEÄN DAàU TIEáNG, TæNH BìNH DÖÔNG

l NgUyEãN vAêN TìNH

TOÙM TAÉT:
Huyeän Daàu Tieáng laø moät huyeän thuaàn noâng ngheøo khoù cuûa tænh Bình Döông. Tröôùc yeâu caàu
cuûa söï nghieäp ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp hieän nay, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc (NNL), caûi thieän naêng
suaát lao ñoäng cuûa Daàu Tieáng laø yeâu caàu caáp thieát. Trong phaïm vi baøi vieát, treân cô sôû khaùi
quaùt moät soá vaán ñeà lyù luaän veà NNL, ñaùnh giaù thöïc traïng NNL ôû huyeän Daàu Tieáng, tænh Bình
Döông, taùc giaû ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån NNL treân ñòa baøn thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Tænh Bình Döông, huyeän Daàu Tieáng, nguoàn nhaân löïc, kinh teá - xaõ hoäi.

1. vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc trong phaùt
trieån kinh teá - xaõ hoäi
Khaùi nieäm “nguoàn nhaân löïc” (Human
Resoures) ñöôïc hieåu nhö khaùi nieäm “nguoàn löïc
con ngöôøi”. Khi ñöôïc söû duïng nhö moät coâng cuï
ñieàu haønh, thöïc thi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá -
xaõ hoäi, NNL bao goàm boä phaän daân soá trong ñoä tuoåi
lao ñoäng, coù khaû naêng lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi
ngoaøi ñoä tuoåi lao ñoäng coù tham gia lao ñoäng - hay
coøn ñöôïc goïi laø nguoàn lao ñoäng. Boä phaän cuûa
nguoàn lao ñoäng goàm toaøn boä nhöõng ngöôøi töø ñoä
tuoåi lao ñoäng trôû leân coù khaû naêng vaø nhu caàu lao
ñoäng ñöôïc goïi laø löïc löôïng lao ñoäng. NNL khoâng
chæ ñôn thuaàn laø löïc löôïng lao ñoäng ñaõ coù vaø seõ coù,
maø coøn bao goàm söùc maïnh cuûa theå chaát, trí tueä,
tinh thaàn cuûa caùc caù nhaân trong moät coäng ñoàng,
moät quoác gia ñöôïc ñem ra hoaëc coù khaû naêng ñem
ra söû duïng vaøo quaù trình phaùt trieån xaõ hoäi.
Xem xeùt döôùi caùc goùc ñoä khaùc nhau coù theå coù
nhöõng khaùi nieäm khaùc nhau veà nguoàn nhaân löïc
nhöng nhöõng khaùi nieäm naøy ñeàu thoáng nhaát ôû noäi
dung cô baûn: nguoàn nhaân löïc laø nguoàn cung caáp
söùc lao ñoäng cho xaõ hoäi. Con ngöôøi vôùi tö caùch laø
yeáu toá caáu thaønh löïc löôïng saûn xuaát giöõ vò trí haøng
ñaàu, laø nguoàn löïc cô baûn vaø nguoàn löïc voâ taän cuûa
söï phaùt trieån khoâng theå chæ ñöôïc xem xeùt ñôn
thuaàn ôû goùc ñoä soá löôïng hay chaát löôïng maø laø söï
toång hôïp cuûa caû soá löôïng vaø chaát löôïng; khoâng
chæ laø boä phaän daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng maø laø
caùc theá heä con ngöôøi vôùi nhöõng tieàm naêng, söùc
maïnh trong caûi taïo töï nhieân, caûi taïo xaõ hoäi.
Vì vaäy, coù theå hieåu, NNL laø toång theå soá löôïng

Soá 25 - Thaùng 10/2020 159

taïp chí coâng thöông
vaø chaát löôïng con ngöôøi vôùi toång hoøa caùc tieâu chí
veà trí löïc, theå löïc vaø nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc -
tinh thaàn taïo neân naêng löïc maø baûn thaân con ngöôøi
vaø xaõ hoäi ñaõ, ñang vaø seõ huy ñoäng vaøo quaù trình
lao ñoäng saùng taïo vì söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ
hoäi.
NNL coù theå taùc ñoäng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc
ñoái vôùi söï phaùt trieån KTXH cuûa moät ñaát nöôùc.
Neáu NNL coù chaát löôïng cao, toác ñoä phaùt trieån
hôïp lyù vaø coù quy moâ vöøa phaûi phuø hôïp vôùi yeâu
caàu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong töøng giai
ñoaïn thì noù seõ thuùc ñaåy kinh teá - xaõ hoäi phaùt trieån
vaø ngöôïc laïi, chuùng seõ kìm haõm söï phaùt trieån.
Tuy nhieân, trong thöïc teá: nhöõng nôi kinh teá phaùt
trieån NNL laïi thöôøng khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu
trong khi nhöõng nôi keùm phaùt trieån NNL laïi taêng
nhanh, quy moâ lôùn daãn ñeán tình traïng thöøa, thieáu
lao ñoäng giöõa caùc khu vöïc. Vieäc taêng hoaëc giaûm
NNL tuøy thuoäc vaøo quy moâ vaø toác ñoä taêng daân soá
cuõng töøng nöôùc trong töøng thôøi kì. Thöôøng thaáy ôû
caùc nöôùc kinh teá phaùt trieån ñôøi soáng nhaân daân
ñöôïc naâng cao, möùc sinh thaáp, thieáu NNL do taêng
tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá. Trong khi ñoù, ôû caùc
nöôùc chaäm phaùt trieån möùc soáng daân cö thaáp, möùc
sinh cao, toác ñoä taêng NNL cao vaø thöôøng coù caùc
ñaëc tröng sau: NNL ñoâng ñaûo veà soá löôïng nhöng
chöa ñöôïc söû duïng heát; Giöõa NNL vaø caùc yeáu toá
quan troïng khaùc cho phaùt trieån kinh teá (nhö voán,
coâng ngheä, trang thieát bò,..) khoâng phuø hôïp; chaát
löôïng NNL bò haïn cheá. Vì theá, ñoái vôùi nhöõng
nöôùc naøy, ñeå söû duïng heát NNL hieän coù nhaèm phaùt
trieån kinh teá - xaõ hoäi phuø hôïp, caàn coù chieán löôïc
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi phuø hôïp, trong ñoù chieán
löôïc phaùt trieån NNL, söû duïng ñaày ñuû vaø hôïp lyù
NNL; taïo ra nhöõng ñieàu kieän vaät chaát vaø tinh thaàn
ñeå naâng cao chaát löôïng NNL laø nhöõng vaán ñeà heát
söùc quan troïng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá
- xaõ hoäi cuûa moãi quoác gia.
2. Thöïc traïng nguoàn nhaân löïc ôû huyeän Daàu
Tieáng, tænh Bình Döông
Daàu Tieáng laø moät huyeän phía Baéc cuûa tænh
Bình Döông, caùch trung taâm haønh chính tænh Bình
Döông khoaûng 50 km. Phía Baéc giaùp huyeän Bình
Long (tænh Bình Phöôùc), Phía Ñoâng vaø Ñoâng Nam
giaùp thò xaõ Beán Caùt (tænh Bình Döông), phía Taây
160 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Baéc vaø Taây Nam giaùp huyeän Döông Minh Chaâu
(tænh Taây Ninh), phía Nam giaùp huyeän Cuû Chi
(thaønh phoá Hoà Chí Minh). Dieän tích töï nhieân
721,95 km2 vaø daân soá treân 123.879 ngöôøi (naêm
2018); maät ñoä daân soá thöa hôn caùc huyeän khaùc
trong tænh: 171 ngöôøi/km2, trong ñoù ngöôøi daân
soáng taïi ñoâ thò chieám 20,6% vaø soáng ôû vuøng noâng
thoân chieám 79,4%1. Giai ñoaïn 2015 - 2019, tyû leä
taêng daân soá töï nhieân trung bình haèng naêm cuûa
Daàu Tieáng laø 1,0%/naêm. Tuy vaäy, toác ñoä taêng
daân soá khoâng ñoàng nhaát vôùi toác ñoä taêng löïc löôïng
lao ñoäng (LLLÑ) haøng naêm maø chæ ñoàng nhaát sau
moät khoaûng thôøi gian 15 - 16 naêm nöõa. Naêm
2015, löïc löôïng lao ñoäng cuûa huyeän Daàu Tieáng
51.791 ngöôøi, trong giai ñoaïn 2015 - 2019 bình
quaân moãi naêm taêng 1.402 ngöôøi, taêng
2,92%/naêm, ñeán naêm 2015 LLLÑ ñaõ leân ñeán
5.7401, taêng ñaùng keå (10,83%) so vôùi naêm 20152.
Soá löôïng NNL laø ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù
trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa huyeän Daàu
Tieáng hieän nay. Daàu Tieáng ñang coù löïc löôïng lao
ñoäng doài daøo (57,17% daân soá naêm 2019), taïo ra
thuaän lôïi cho vieäc ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cuûa
huyeän, ñaây coù theå coi laø moät trong nhöõng theá
maïnh, tieàm naêng ñeå phaùt trieån, beân caïnh ñoù cuõng
taïo ra söùc eùp ñoái vôùi Daàu Tieáng trong vieäc giaûi
quyeát vieäc laøm. Naêm 2019, toaøn huyeän coù 56.903
lao ñoäng ñang laøm vieäc trong caùc ngaønh kinh teá
chieám 56,67% daân soá cuûa toaøn huyeän. Ñaây laø
nguoàn lao ñoäng khaù doài daøo cho söï phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi cuûa huyeän. Trong toång soá lao
ñoäng toaøn huyeän, lao ñoäng phi noâng nghieäp
chieám tyû leä 52,18% toång soá lao ñoäng, trong khi ñoù
lao ñoäng noâng nghieäp coù 27.212 ngöôøi chieám
47,82% toång soá lao ñoäng toaøn huyeän3.
Chaát löôïng NNL cuûa Daàu Tieáng cuõng ñang
ñöôïc caûi thieän. Cuï theå laø, tyû leä ngöôøi lao ñoäng
hoïc töø trung hoïc cô sôû ñeán trung hoïc phoå thoâng laø
raát lôùn vaø ngaøy caøng taêng qua caùc naêm. Naêm
2015, tyû leä ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä trung hoïc
cô sôû chieám 41,29%, ñeán naêm 2019 con soá naøy ñaõ
leân ñeán 45,65%, töông töï, tyû leä ngöôøi lao ñoäng coù
trình ñoä trung hoïc phoå thoâng töø 25,35% taêng leân
thaønh 32,7%. Ñieàu naøy cho thaáy chaát löôïng lao
ñoäng veà maët hoïc vaán cuûa huyeän Daàu Tieáng laø

töông ñoái cao. Ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc
tyû leä ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä tieåu hoïc vaø chöa
toát nghieäp tieåu hoïc laø töông ñoái thaáp vaø ngaøy
caøng giaûm. Naêm 2015, tyû leä ngöôøi lao ñoäng coù
trình ñoä tieåu hoïc chieám 19,16% trong löïc löôïng
lao ñoäng, ñeán naêm 2019 giaûm xuoáng coøn 15,67%;
tyû leä lao ñoäng chöa toát nghieäp tieåu hoïc cuõng coù xu
höôùng giaûm töø 14,19% naêm 2015 giaûm xuoáng coøn
5,98% naêm 20194. Ñaây laø moät tín hieäu raát khaû
quan ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån NNL maø cuï theå
laø naâng cao chaát löôïng NNL, taïo ñieàu kieän cho
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa huyeän.
Beân caïnh nhöõng öu ñieåm, NNL huyeän Daàu
Tieáng vaãn coøn nhieàu haïn cheá. NNL doài daøo, söùc
khoûe toát nhöng bò aûnh höôûng bôûi ñieàu kieän töï
nhieân, taøn dö chieán tranh, taäp tuïc laïc haäu, yù thöùc
phoøng beänh chöa cao, daãn ñeán suy giaûm khaû naêng
lao ñoäng, chaát löôïng NNL veà chæ soá nhaân traéc coøn
thaáp raát khoù khaên trong söû duïng vaø vaän haønh caùc
maùy moùc, thieát bò hieän ñaïi, kích côõ lôùn, laøm vieäc
trong moâi tröôøng khoâng thuaän lôïi vôùi cöôøng ñoä
lao ñoäng cao, ñieàu kieän lao ñoäng naëng nhoïc, gaùnh
naëng thaàn kinh taâm lyù lôùn,…
Maëc duø trình ñoä hoïc vaán ngaøy caøng ñöôïc naâng
cao song trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa ngöôøi
lao ñoäng coøn nhieàu haïn cheá vaø soá löôïng coâng
nhaân kyõ thuaät coù xu höôùng giaûm xuoáng. Lao ñoäng
ñöôïc ñaøo taïo coù chuyeân moân nghieäp vuï ít, maát
caân ñoái neân aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá -
xaõ hoäi. Hieän nay, treân ñòa baøn, ñoäi nguõ lao ñoäng
coù trình ñoä chuyeân moân kó thuaät cuûa huyeän vaãn
ñang coøn raát thieáu ñaõ haïn cheá khaû naêng taïo vieäc
laøm phi noâng nghieäp, chuyeån ñoåi cô caáu vaø phaân
coâng lao ñoäng, tieáp nhaän chuyeån giao khoa hoïc,
coâng ngheä ñeå coù theå thuùc ñaåy söï phaùt trieån trong
kinh teá. Moät boä phaän lao ñoäng treû coøn thieáu yù
thöùc yeâu lao ñoäng, rong chôi, sa vaøo nhöõng thoùi
hö taät xaáu nhöõng teä naïn xaõ hoäi. Boä phaän lao ñoäng
coøn thuï ñoäng thieáu tính linh hoaït, naêng ñoäng trong
saûn xuaát.
3. Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân
löïc ôû huyeän Daàu Tieáng, tænh Bình Döông
Thöù nhaát, naâng cao chaát löôïng chaêm soùc söùc
khoûe cho ngöôøi lao ñoäng.
Chaêm soùc söùc khoûe laø nhaân toá quyeát ñònh ñeán
quaûn trò - quaûn lyù
chaát löôïng NNL caû veà theå löïc, trí löïc vaø taâm löïc.
Theo ñoù, Daàu Tieáng caàn thöïc hieän toát coâng taùc
khaùm chöõa beänh vaø chaêm soùc söùc khoûe cho nhaân
daân, coâng taùc daân soá, keá hoaïch hoùa gia ñình, baûo
veä vaø chaêm soùc treû em; coi troïng coâng taùc chaêm
soùc söùc khoûe ban ñaàu cho nhaân daân, ñaåy maïnh
coâng taùc xaõ hoäi hoùa veà lónh vöïc y teá. Chuû ñoäng
phoøng choáng caùc dòch beänh nguy hieåm, naâng cao
chaát löôïng khaùm, ñieàu trò, thöïc hieän toát chuû
tröông khaùm, chöõa beänh mieãn phí cho treû em döôùi
6 tuoåi. Xaây döïng ñoäi nguõ y, baùc só gioûi veà chuyeân
moân, coù ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, quan taâm ñaøo taïo
baùc só tuyeán cô sôû laø ngöôøi taïi choã. Xaây döïng môùi
vaø ñaàu tö trang thieát bò y teá cho traïm, beänh vieän y
teá cuûa huyeän.
Taêng cöôøng ñoäi nguõ y baùc só, ñoäi nguõ caùn boä
kyõ thuaät coù trình ñoä cao cho caùc traïm y teá xaõ, thò
traán. Chuù troïng naâng cao trình ñoä chuyeân moân,
ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, yù thöùc traùch nhieäm, thaùi ñoä
phuïc vuï cho ñoäi nguõ y baùc só, caùn boä y teá xaõ, thò
traán, töøng böôùc ñöa coâng ngheä thoâng tin veà öùng
duïng veà khaùm chöõa beänh quaûn lyù hoaït ñoäng y teá.
Taêng cöôøng coâng taùc phaùt trieån vaø ña daïng hoùa
caùc loaïi hình cung caáp dòch vuï y teá baûo ñaûm moïi
ngöôøi daân ñeàu coù cô hoäi tieáp caän vôùi caùc dòch vuï y
teá. Thöïc hieän vieäc kieåm tra söùc khoûe ñònh kyø vaø
ñeàu ñaën cho ngöôøi lao ñoäng ôû taát caû caùc cô sôû saûn
xuaát, kinh doanh khaùc nhau, ngaønh ngheà khaùc
nhau ñòa baøn khaùc nhau.
Coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc vaø phoå bieán
kieán thöùc an toaøn veä sinh lao ñoäng, phoøng choáng
chaùy noå ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng laø heát söùc caàn
thieát. Caàn tích cöïc höôùng daãn lao ñoäng veà veä sinh
moâi tröôøng. Ñoái vôùi söï oâ nhieãm taïi caùc cô sôû saûn
xuaát coâng nghieäp noâng thoân trong caùc laøng ngheà,
caàn coù bieän phaùp hôïp lyù trong quy hoaïch phaùt
trieån doanh nghieäp vöøa vaø nhoû noâng thoân, phaùt
trieån laøng ngheà truyeàn thoáng vaø an toaøn veä sinh
lao ñoäng vaø moâi tröôøng.
Taêng cöôøng baûo hieåm y teá cho ngöôøi lao ñoäng
laø raát caàn thieát. Bôûi, tham gia baûo hieåm y teá vöøa
coù lôïi cho mình, vöøa coù lôïi cho xaõ hoäi. Söï ñoùng
goùp cuûa moïi ngöôøi chæ laø ñoùng goùp phaàn nhoû so
vôùi chi phí khaùm chöõa beänh khi hoï gaëp phaûi ruûi ro
oám ñau, thaäm chí söï ñoùng goùp cuûa caû moät ñôøi
Soá 25 - Thaùng 10/2020 161
taïp chí coâng thöông
ngöôøi cuõng khoâng ñuû cho moät laàn chi phí khi maéc
beänh hieåm ngheøo. Baûo hieåm y teá giuùp cho ngöôøi
tham gia khaéc phuïc khoù khaên cuõng nhö oån ñònh
veà maët taøi chính khi khoâng may gaëp phaûi ruûi ro
oám ñau.
Ñeå ngöôøi daân, ngöôøi lao ñoäng huyeän nhaø ñöôïc
höôûng quyeàn lôïi töø chính saùch baûo hieåm y teá cuûa
Nhaø nöôùc, nhaèm ñaûm baûo an sinh xaõ hoäi vaø coâng
baèng trong chaêm soùc söùc khoûe, ñoàng thôøi goùp
phaàn trong vieäc naâng cao chaát löôïng NNL huyeän
Daàu Tieáng caàn: Taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra,
thanh tra, giaùm saùt vieäc thöïc hieän caùc chính saùch
baûo hieåm y teá ôû taát caû caùc caáp, caùc ngaønh, caùc
ñoaøn theå vaø caùc ñôn vò, nhaát laø caùc doanh nghieäp;
Thöôøng xuyeân kieårn tra, thanh tra, giaùm saùt vieäc
söû duïng baûo hieåm y teá taïi caùc cô sôû khaùm beänh,
chöõa beänh baûo hieåm y teá ñeå xöû lyù nghieâm minh
vaø haïn cheá, ngaên chaën hieän töôïng laïm duïng hoaëc
truïc lôïi töø baûo hieåm y teá; Phaùt ñoäng cuoäc vaän
ñoäng toaøn daân tham gia baûo hieåm y teá theo loä
trình quy ñònh cuûa Luaät Baûo hieåm y teá ñeå thöïc
hieän muïc tieâu baûo hieåm y teá baét buoäc ñoái vôùi
toaøn daân.
Thöù hai, naâng cao chaát löôïng giaùo duïc, ñaøo taïo
phaùt trieån nguoàn nhaân löïc treân ñòa baøn huyeän.
Trong ñieàu kieän hieän nay cuûa Daàu Tieáng, ñeå
naâng cao chaát löôïng giaùo duïc, ñaøo taïo phaùt trieån
NNL caàn tieáp tuïc phoå caäp giaùo duïc moät caùch coù
heä thoáng vaø lieân tuïc, xoùa ñi soá lao ñoäng muø chöõ,
ruùt ngaén khoaûng caùch trình ñoä giöõa caùc lao ñoäng.
Taäp trung naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ nhaø giaùo
vaø caùn boä quaûn lyù giaùo duïc ñaït chuaån ñaùp öùng
yeâu caàu vaø nhieäm vuï môùi. Ñaåy maïnh thöïc hieän
toát chuû tröông xaõ hoäi hoùa giaùo duïc; huy ñoäng toaøn
dieän söùc maïnh cuûa moïi taàng lôùp tham gia phaùt
trieån giaùo duïc, hình thaønh moät xaõ hoäi hoïc taäp, cheá
ñoä hoïc taäp suoát ñôøi. Xaây döïng heä thoáng giaùo duïc
töø maàm non ñeán ttrung hoïc phoå thoâng, ñaûm baûo
cho söï phaùt trieån lieân tuïc cuûa giaùo duïc, giuùp cho
theá heä treû ñöôïc höôûng moät neàn giaùo duïc ngaøy
caøng hoaøn thieän, ñoàng thôøi taïo ra NNL keá caän
ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng
phuïc vuï cho quaù trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
treân ñòa baøn.
Thöïc hieän chính saùch öu ñaõi veà giaùo duïc,
162 Soá 25 - Thaùng 10/2020
chính saùch hoã trôï hoïc sinh khuyeát taät, hoïc sinh
ngheøo. Ñaàu tö hoaøn chænh heä thoáng tröôøng hoïc
nhöng coù troïng ñieåm, chuù troïng xaây döïng caùc
tröôøng ñieåm treân ñòa baøn ñeå taïo ñoät phaù trong
chaát löôïng daïy hoïc. Beân caïnh ñoù, ñaûm baûo chính
saùch cho caùc tröôøng ôû caùc khu vöïc xa, ñieàu kieän
ñi laïi khoù khaên.
Thöù ba, naâng cao hieäu quaû ñaøo taïo ngheà cho
lao ñoäng.
Huyeän caàn coi troïng coâng taùc höôùng nghieäp,
chuaån bò cho thanh thieáu nieân ñi vaøo caùc ngaønh
ngheà lao ñoäng phuø hôïp vôùi söï chuyeån dòch cô caáu
kinh teá treân ñòa baøn. Ñaåy maïnh vaø naâng cao hieäu
quaû coâng taùc ñaøo taïo ngheà coi ñaây laø moät trong
nhöõng nhieäm vuï troïng taâm ñeå naâng cao chaát
löôïng NNL. Caùc cô sôû daïy ngheà cuûa huyeän phaûi
ñoùng vai troø haït nhaân trong vieäc ñaøo taïo, vöøa
ñaûm baûo ñaùp öùng nhu caàu lao ñoäng cuûa huyeän vaø
cho xuaát khaåu lao ñoäng. Beân caïnh ñoù, caàn ñaåy
maïnh vieäc trieån khai thöïc hieän chöông trình
“Daïy ngheà taïi choã cho noâng daân”, nhaèm taïo ñieàu
kieän cho noâng daân ñang saûn xuaát tröïc tieáp coù
ñieàu kieän hoïc ngheà.
Caàn coù heä thoáng chính saùch khuyeán khích
ngöôøi lao ñoäng tham gia hoïc ngheà. Ñeå thöïc hieän
ñöôïc ñieàu naøy huyeän caàn môû roäng chæ tieâu vaø
kinh phí hoå trôï ñaøo taïo ngheà mieãn phí cho trình ñoä
sô caáp, trung caáp chuyeân nghieäp ñoái vôùi caùc ñoái
töôïng chính saùch, ngöôøi lao ñoäng thuoäc hoä ngheøo,
boä ñoäi xuaát nguõ,... Taêng cöôøng coâng taùc tuyeân
truyeàn, naâng cao nhaän thöùc xaõ hoäi veà hoïc ngheà
daïy ngheà taïo ñieàu kieän ñònh höôùng phaân luoàng,
höôùng nghieäp cho lao ñoäng töø khi coøn ngoài treân
gheá nhaø tröôøng.
Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà chaát
löôïng ñaøo taïo cuûa Trung taâm Daïy ngheà ôû huyeän
Daàu Tieáng caàn theo saùt vieäc ñaøo taïo ñeå coù theå
kieåm soaùt chaát löôïng daïy vaø hoïc moät caùch coù
hieäu quaû. Thöôøng xuyeân raø soaùt, kieåm tra, thanh
tra hoaït ñoäng daïy ngheà nhaèm chaán chænh, cuûng coá
khoâng chæ chaát löôïng hoïc vieân maø caû veà chaát
löôïng giaùo vieân giaûng daïy, naâng cao chaát löôïng,
hieäu quaû cuûa cô sôû daïy ngheà. Vieäc chæ ñaïo coâng
taùc ñaøo taïo ngheà phaûi taäp trung, saâu saùt, cuï theå;
trieån khai caùc bieän phaùp phaûi ñoàng boä vaø coù tính
 quaûn trò - quaûn lyù

beàn vöõng; xaây döïng keá hoaïch daïy ngheà phaûi baùm
saùt keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû ñòa
phöông, chuù troïng vieäc ñaøo taïo ngheà phaûi gaén vôùi
giaûi quyeát vieäc laøm.
Thöù tö, coù chính saùch thu huùt, ñaõi ngoä nhaân taøi,
lao ñoäng chaát löôïng cao.
Tuyeân truyeàn vaø thöïc hieän coù hieäu quaû caùc
chính saùch veà hoã trôï caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc
cuûa huyeän ñi hoïc ñaïi hoïc, sau ñaïi hoïc vaø chính
saùch thu huùt caùn boä, sinh vieân toát nghieäp veà coâng
taùc taïi huyeän. Nghieân cöùu xaây döïng chính saùch
thu huùt sinh vieân Daàu Tieáng ñang hoïc ñaïi hoïc (ôû
caùc thaønh phoá, tænh khaùc trong nöôùc vaø ôû nöôùc
ngoaøi) veà huyeän coâng taùc sau khi toát nghieäp. UÛy
ban nhaân daân huyeän, phoøng Noäi vuï coù chính saùch
hôïp lyù ñeå tuyeån duïng vaø boá trí coâng chöùc caáp xaõ,
thò traán theo yeâu caàu cuûa Nghò ñònh soá
92/2009/NÑ-CP cuûa Chính phuû: Veà chöùc danh, soá
löôïng, moät soá cheá ñoä, chính saùch ñoái vôùi caùn boä,
coâng chöùc ôû xaõ, phöôøng, thò traán vaø nhöõng ngöôøi
hoaït ñoäng khoâng chuyeân traùch ôû caáp xaõ.
Tieáp tuïc thöïc hieän vaø hoaøn thieän moät soá cô
cheá, chính saùch nhö: Chính saùch ñoái vôùi caùn boä
taêng cöôøng, luaân chuyeån caùn boä vaø chính saùch thu
huùt caùn boä veà coâng taùc cô sôû; chính saùch hoã trôï
kinh phí cho coâng taùc ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä
cô sôû xaõ, thò traán. Thöïc hieän toát chính cöû caùn boä,
coâng chöùc, vieân chöùc coù naêng löïc vaø phaåm chaát
ñaïo ñöùc toát ñi ñaøo taïo naâng cao chuyeân moân,
nghieäp vuï ôû trong vaø ngoaøi nöôùc (chæ tieâu soá
löôïng vaø ngaønh ngheà ñaøo taïo ñöôïc ñieàu chænh
theo töøng naêm ñeå phuø hôïp nhu caàu nhaân löïc cuûa
huyeän vaø ñoái töôïng ñöôïc ñaøo taïo phaûi coù cam keát
laøm vieäc laâu daøi cho huyeän sau khi keát thuùc khoùa
hoïc). Ñònh kyø toå chöùc caùc khoùa taäp huaán cho ñoäi
nguõ caùn boä, coâng chöùc chuû choát xaõ, thò traán. Maët
khaùc, caàn maïnh daïn ñeà baït, boá trí vaø söû duïng caùn
boä treû, ñaëc bieät laø löïc löôïng caùn boä treû ñöôïc ñaøo
taïo cô baûn vaøo caùc chöùc vuï laõnh ñaïo, quaûn lyù.
Beân caïnh ñoù, khuyeán khích caùc cô quan, ñôn vò
treân ñòa baøn huyeän khai thaùc söï ñoùng goùp, hoã trôï
cuûa caùc chuyeân gia, nhaø khoa hoïc ôû trong vaø
ngoaøi nöôùc thoâng qua caùc hình thöùc hôïp ñoàng tö
vaán, phaûn bieän, laøm vieäc ngaén haïn hoaëc ñeà nghò
chuyeån giao coâng ngheä, kyõ thuaät. Nghieân cöùu
chính saùch ñaõi ngoä phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá
cuûa ñòa phöông vaø giaù trò ñoùng goùp cuûa hoï cho söï
phaùt trieån cuûa Huyeän n

TAØI LIEÄU TRÍCH DAÃN:

1
Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Nieân giaùm thoáng keâ naêm 2018.
2
Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Baûng Daân soá chính thöùc 2019.
3
Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Baûng Daân soá chính thöùc 2019.
4
Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Baûng Daân soá chính thöùc 2019.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Nieân giaùm thoáng keâ naêm 2018.
2. Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Daàu Tieáng, Baûng Daân soá chính thöùc 2019.
3. Ñaûng boä huyeän Daàu Tieáng (2016), Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñaûng boä huyeän Daàu Tieáng laàn thöù VI, nhieäm
kì 2016 - 2021.
4. Phoøng Lao ñoäng - Thöông binh - xaõ hoäi huyeän Daàu Tieáng (2019), Baùo caùo Sô keát 3 naêm coâng taùc ñaøo taïo ngheà
cho lao ñoäng noâng thoân treân ñòa baøn huyeän Daàu Tieáng theo Quyeát ñònh soá 1956/QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû.
5. UÛy ban nhaân daân huyeän Daàu Tieáng (2011), Ñeà aùn Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø Ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng
noâng thoân giai ñoaïn 2011 - 2015 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2020.
6. UÛy ban nhaân daân huyeän Daàu Tieáng (2019), Keá hoaïch Phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi naêm 2020 huyeän Daàu Tieáng.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 163

taïp chí coâng thöông

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

NGUyEÃN vAêN TìNH
Ban Daân vaän Huyeän uûy Daàu Tieáng, tænh Bình Döông,
Hoïc vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Bình Döông

SOME SOLUTIONS TO IMPROvE THE QUALITy

Of HUMAN RESOURCES Of DAU TIENG DISTRICT,
BINH DUONG PROvINCE

l NgUyEN vAN TINH

Commission for Mass Mobilisation
The Party Committee of Dau Tieng District, Binh Duong Province

ABSTRACT:
Dau Tieng District is a low-income agricultural district of Binh Duong province. Developing
human resources and improving labour productivity are urgent tasks for Dau Tieng District in
order to meet requirements of the country’s currentt innovation and integration processes. By
presenting the overview of some theoretical issues about human resources and analyzing the
current situation of Dau Tieng District’s human resources, some solutions are proposed to help
the district improve the quality of its human resources in the coming time.
Keywords: Binh Duong Province, Dau Tieng District, human resources, socio-economy.

164 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

NGHIEâN CÖÙU PHAÙT TRIEåN

SAÛN PHAåM DU LÒCH ÑAëC THUØ
CUÛA TæNH BìNH THUAÄN

l HOAøNg THANH lIEâM

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu naøy nhaèm muïc ñích heä thoáng hoùa cô sôû lyù luaän veà saûn phaåm du lòch ñaëc thuø;
thieát laäp moâ hình lyù thuyeát phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa ñieåm ñeán vaø xaây döïng moâ
hình nghieân cöùu caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø trong ñieàu kieän
cuï theå taïi Bình Thuaän; ñoàng thôøi, xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa töøng yeáu toá aûnh höôûng ñeán
phaùt trieån du lòch ñaëc thuø - tröôøng hôïp tænh Bình Thuaän ñeå ñeà xuaát haøm yù chính saùch cho ñòa
phöông phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ñieåm ñeán.
Töø khoùa: Saûn phaåm du lòch ñaëc thuø Bình Thuaän, moâ hình phaùt trieån saûn phaåm du lòch
Bình Thuaän.

1. Cô sôû lyù luaän
1.1. Quan ñieåm veà saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
Saûn phaåm du lòch ñaëc thuø laø khaùi nieäm tuy khoâng
môùi nhöng hieän soá löôïng nghieân cöùu veà noù vaãn coøn
khieâm toán; ñaõ coù moät soá taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc
nghieân cöùu veà saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, nhö:
Nghieân cöùu cuûa Trauer B. (2004); Akinci vaø
Kasalak (2016); Phaïm Trung Löông (2015); Leâ
Vaên Minh (2016); Traàn Höõu Hieäp (2015); Traàn Vaên
Thoâng (2018)... Tuy coù moät soá ñieåm khaùc nhau,
nhöng töïu trung laïi caùc quan ñieåm cuûa caùc taùc giaû
treân ñeàu coù quan ñieåm ñieåm chung ñoù laø: saûn phaåm
ñaëc thuø laø saûn phaåm coù tính ñoäc ñaùo, coát loõi, haáp
daãn, khaùc bieät vaø laøm haøi loøng khaùch du lòch. Trong
nghieân cöùu naøy taùc giaû tieáp caän saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø theo quan ñieåm: laø nhöõng saûn phaåm coù khaû
naêng taïo ra söï phaân bieät giöõa ñòa phöông naøy vôùi
ñòa phöông khaùc, ñieåm ñeán naøy vôùi ñieåm ñeán khaùc;
vaø phaûi döïa vaøo nguoàn taøi nguyeân hieän höõu (taøi
nguyeân töï nhieân vaø taøi nguyeân nhaân vaên) coù tính
“khaùc bieät”, “duy nhaát”, “ñoäc ñaùo”, “ñaëc saéc”,
“noåi troäi”,... ñeå phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
nhaèm thoûa maõn nhu caàu/mong ñôïi cuûa du khaùch, töø
ñoù mang laïi khaû naêng caïnh tranh cao cho ñieåm ñeán
du lòch cuûa ñòa phöông. Ñeå xaây döïng ñöôïc saûn
phaåm ñaëc thuø, caàn ñaùp öùng 3 yeáu toá: Taøi nguyeân noåi
baät; Haï taàng ñaùp öùng nhu caàu; Quaûn lyù ñieàu haønh
ñieåm ñeán ñaûm baûo.
1.2. Phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
Phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø laø vieäc khai
thaùc hieäu quaû caùc giaù trò voán coù cuûa taøi nguyeân du
lòch taïi ñieåm ñeán du lòch, nhaèm taïo ra nhöõng saûn
phaåm du lòch coù tính ñoäc ñaùo, coát loõi, haáp daãn, coù söï
phaân bieät nhaèm taïo söï caïnh tranh saûn phaåm du lòch
giöõa ñòa phöông naøy vôùi ñòa phöông khaùc, giöõa
ñieåm ñeán naøy vôùi ñieåm ñeán khaùc vaø saûn phaåm du

Soá 25 - Thaùng 10/2020 165

taïp chí coâng thöông
lòch ñoù phaûi ñaïi dieän veà taøi nguyeân du lòch (töï nhieân
vaø nhaân vaên) cho moät laõnh thoå/ñieåm ñeán du lòch vôùi
nhöõng dòch vuï khoâng chæ laøm thoûa maõn nhu
caàu/mong ñôïi cuûa du khaùch, maø coøn taïo ñöôïc aán
töôïng bôûi tính ñoäc ñaùo vaø saùng taïo. (Hình 1)
Ñeå phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, caàn xaùc
ñònh ñöôïc giaù trò taøi nguyeân ñaëc saéc vaø söï phaân boá
khoâng gian; phaûi xaùc ñònh roõ raøng cho töøng caáp ñoä
(quoác gia vaø vuøng); xaùc ñònh saûn phaåm ñaëc thuø vaø
caùc thaønh phaàn taïo neân saûn phaåm du lòch ñaëc thuø.
Vieäc phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø caàn ñöôïc
thöïc hieän nhö vôùi moãi saûn phaåm du lòch khaùc, tuy
nhieân vôùi vai troø vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø thì phaûi thöïc hieän tuaân thuû
theo caùc nguyeân taéc vaø yeâu caàu ñeå ñaûm baûo phaùt
huy toái öu caùc giaù trò ñaëc thuø.
Saûn phaåm du lòch ñaëc thuø veà baûn chaát cuõng laø
saûn phaåm du lòch, vì vaäy ñeå phaùt trieån saûn phaåm du
lòch ñaëc thuø, caàn thaoûa maõn nhöõng yeáu toá caáu thaønh
neân saûn phaåm du lòch vôùi nhöõng ñieàu kieän caàn thieát
tham gia trong quaù trình phaùt trieån, goàm: Yeáu toá veà
taøi nguyeân du lòch (töï nhieân vaø vaên hoùa), Yeáu toá veà
Hình 1: Moâ hình lyù thuyeát phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
166 Soá 25 - Thaùng 10/2020
dòch vuï du lòch (goàm: dòch vuï höôùng daãn, dòch vuï
löu truù, dòch vuï aên uoáng, dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe
vaø dòch vuï khaùc) vaø Yeáu toá hoã trôï.
Cuõng gioáng nhö vieäc phaùt trieån saûn phaåm du lòch
bình thöôøng, phaùt trieån du lòch ñaëc thuø caàn ñöôïc hoã
trôï bôûi caùc yeáu toá: Haï taàng vaø cô sôû vaät chaát kyõ
thuaät du lòch; nhaân löïc (lao ñoäng) du lòch, moâi
tröôøng du lòch (moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi) vaø
möùc ñoä (khaû naêng) öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä
trong du lòch. Caùc yeáu toá hoã trôï naøy seõ taïo neân chaát
löôïng saûn phaåm du lòch vaø trong moät soá tröôøng hôïp
goùp phaàn tích cöïc vaøo taïo neân söï khaùc bieät cuûa saûn
phaåm du lòch vaø vì vaäy coù yù nghóa nhaát ñònh ñoái vôùi
phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø.
1.3. Moät soá nghieân cöùu saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø
Taùc giaû Liu Q. (2018), vôùi nghieân cöùu “Ñaùnh
giaù nghieân cöùu veà khai thaùc nguoàn taøi nguyeân du
lòch ñaëc thuø ôû tænh Töù Xuyeân” (Review of Research
on Characteristic Tourism Resources Exploitation
in Sichuan Province). Taùc giaû ñaõ ñeà nghò 6 yeáu toá
hoã trôï trong vieäc phaùt trieån taøi nguyeân du lòch ñaëc
 quaûn trò - quaûn lyù

thuø taïi tænh Töù Xuyeân: 1) Xaây döïng vaø thöïc hieän taän taïi moät vuøng noâng thoân cuï theå vôùi moät chuoåi caùc
taâm caùc keá hoaïch phaùt trieån du lòch; 2) Keát hôïp quy trình cung öùng saûn phaåm du lòch töø caây oâliu.
ñònh höôùng taøi nguyeân vaø ñònh höôùng thò tröôøng; 3) 1.4. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån du lòch
Chuù yù ñeán voøng ñôøi phaùt trieån du lòch; 4) Taêng ñaëc thuø
cöôøng hôn nöõa vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng du lòch; Vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá phaùt trieån saûn phaåm du
5) Thöïc hieän naâng taàm cao caùc hoaït ñoäng laäp keá lòch ñaëc thuø luoân ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu, caùc nhaø
hoaïch vaø quaûng baù du lòch; 6) Chuù yù ñeán möùc ñoä quaûn lyù/ ñieàu haønh du lòch quan taâm nhaèm taïo söï
tieâu thuï du lòch vaø laøm noåi baät ba tính naêng (thu caïnh tranh veà saûn phaåm giöõa caùc ñieåm ñeán. Nhö ñaõ
thaäp nhöõng thöù ñeïp maét, lòch söû, ñoäc ñaùo). Drita K. trình baøy ôû caùc noäi dung treân, caùc nghieân cöùu tröôùc
vaø Albana G. (2011), nghieân cöùu “Phaùt trieån du lòch ñaây cuûa caùc taùc giaû ñaõ ñöa ra moät loaït caùc yeáu toá
lôïi ích ñaëc thuø vaø caùc khu vöïc nhoû” (The Special ñöôïc cho laø lieân quan ñeán phaùt trieån saûn phaåm du
Interest Tourism Development and the Small lòch du lòch ñaëc thuø, cuï theå laø caùc yeáu toá thuoäc veà
Regions), ñaõ nhaän ñònh phaùt trieån du lòch lôïi ích ñaëc Yeáu toá coát loõi (taøi nguyeân du lòch), Yeáu toá hình
thuø laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng trong thaønh (Haï taàng & cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch,
vieäc phaùt trieån ngaønh du lòch taïi Albania. Theo caùc chính saùch vaø moâi tröôøng du lòch), Yeáu toá boå sung
taùc giaû, caùc yeáu toá ñeå phaùt trieån du lòch lôïi ích ñaëc (Dòch vuï du lòch vaø nguoàn nhaân löïc).
thuø goàm: du lòch thaùm hieåm; du lòch noâng thoân; vaên 2. Phöông phaùp nghieân cöùu
hoùa du lòch; du lòch tín ngöôõng; du lòch sinh thaùi; du 2.1. Moâ hình nghieân cöùu
lòch aåm thöïc; du lòch hoang daõ; du lòch di saûn vaên Töø 6 moâ hình tham khaûo (Liu.Q (2018); Drita vaø
hoùa; du lòch y teá. Košic´ K. vaø coäng söï (2010), nghieân Albana (2011), Dwyer vaø Kim (2003) Murphy vaø
cöùu “Ñaëc ñieåm cuûa vuøng nöôùc khoaùng nhieät ôû vuøng coäng söï (2000), Vieän Phaùt trieån DL (2012) vaø Maria
Backa (tænh Vojvodina) vaø vieäc khai thaùc trong du cuøng coäng söï (2011) vaø thaûo luaän chuyeân gia ñeàu
lòch spa” (Characteristics of thermal-mineral ñeà caäp ñeán 58 tieâu chí cuûa 10 yeáu toá aûnh höôûng ñeán
waters in Backa region (Vojvodina) and their phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa ñieåm ñeán
exploitation in spa tourism). Nghieân cöùu ñaõ ñeà caäp Bình Thuaän. (Hình 2)
nhieàu ñeán tính ñaëc thuø cuûa caùc
loaïi saûn phaåm du lòch spa: Spa Hình 2: Moâ hình nghieân cöùu
‘‘Kanjiza’’, Spa ‘‘Palic’’, vaø Moâi tröôøng du lòch
Spa ‘‘Junakovic’’, ngoaøi vieäc
vaän duïng ñeå phoøng ngöøa vaø
ñieàu trò beänh, coøn vaän duïng Dòch vuï du lòch
vaøo vieäc nghæ ngôi, giaûi trí, hoïp
hoäi,… Saûn phaåm naøy thích hôïp Taøi nguyeân du lòch vaên hoùa
cho khaùch du lòch nghæ ngôi, Phaùt trieån
giaûi trí, thi ñaáu theå thao, Khoa hoïc vaø coâng ngheä saûn phaåm
vaên hoùa, hoäi thaûo khoa hoïc vaø Du lòch
hoäi hoïp.
Nhaân löïc du lòch ñieåm ñeán ñaëc thuø
Maria vaø coäng söï (2017),
“Saûn phaåm du lòch daàu oâ liu: cuûa
Thuùc ñaåy phaùt trieån noâng thoân Haï taàng vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch Bình
ôû Andalusia (Taây Ban Nha)”. Thuaän
Nghieân cöùu chæ ra caùc quy trình Taøi nguyeân du lòch töï nhieân
trong vieäc hình thaønh vaø phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø Chính saùch phaùt trieån saûn phaåm
daàu oâ liu. Ñaây laø nghieân cöùu coù
giaù trò trong vieäc phaùt trieån moät
Quaûn lyù du lòch
loaïi saûn phaåm du lòch ñaëc thuø

Soá 25 - Thaùng 10/2020 167

taïp chí coâng thöông
Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaõ ñeà ra, quy trình nghieân
cöùu naøy ñöôïc thieát keá bao goàm 3 böôùc chính sau:
Böôùc 1) Nghieân cöùu ñònh tính: Nghieân cöùu caùc taøi
lieäu coù lieân quan laøm cô sôû khoa hoïc cho vieäc ñeà
xuaát moâ hình nghieân cöùu lyù thuyeát, töø ñoù hoaøn thieän
thang ño sô boä; Böôùc 2) Nghieân cöùu sô boä: Taùc giaû
luaän aùn tieán haønh khaûo saùt sô boä (côõ maãu 200), kieåm
ñònh keát quaû nghieân cöùu baèng Cronbach’s Alpha;
Phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA (Exploratory
Factor Analysis); Böôùc 3) Nghieân cöùu ñònh löôïng:
Ñieàu tra chính thöùc caùc ñoái töôïng, (1) Thoáng keâ moâ
taû; (2) Kieåm ñònh Cronbachs Alpha khaúng ñònh ñoä
tin caäy cuûa thang ño; (3) Phaân tích nhaân toá khaùm phaù
EFA ñeå ñaùnh giaù giaù trò cuûa thang ño ñaûm baûo giaù trò
hoäi tuï vaø giaù trò phaân bieät; (4) Phaân tích Töông quan
Pearson ñeå kieåm tra moái quan heä tuyeán tính giöõa caùc
bieán quan saùt; (5) Phaân tích Hoài quy tuyeán tính ña
bieán vaø kieåm tra caùc giaûi ñònh hoài quy veà phaân phoái
chuaån, lieân heä tuyeán tính vaø phöông sai ñeå khaúng
ñònh keát quaû nghieân cöùu. Caùc khaùi nieäm trong moâ
hình nghieân cöùu ñöôïc ñaùnh giaù, kieåm ñònh treân cô sôû
döõ lieäu ñieàu tra vôùi côõ maãu laø 397.
2.2. Caùc giaû thuyeát nghieân cöùu
- H1: Yeáu toá Taøi nguyeân du lòch töï nhieân taùc
ñoäng tích cöïc (+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
- H2: Yeáu toá Taøi nguyeân du lòch vaên hoùa taùc
ñoäng tích cöïc (+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
- H3: Yeáu toá Dòch vuï du lòch taùc ñoäng tích cöïc (+)
ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình
Thuaän.
- H4: Yeáu toá Haï taàng vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät
du lòch taùc ñoäng tích cöïc (+) ñeán phaùt trieån saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
- H5: Yeáu toá Nhaân löïc du lòch taùc ñoäng tích cöïc
(+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa
Bình Thuaän.
- H6: Yeáu toá Khoa hoïc vaø coâng ngheä taùc ñoäng
tích cöïc (+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
cuûa Bình Thuaän.
- H7: Yeáu toá Moâi tröôøng du lòch taùc ñoäng tích cöïc
(+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa
Bình Thuaän.
- H8: Yeáu toá Chính saùch phaùt trieån saûn phaåm taùc
ñoäng tích cöïc (+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
168 Soá 25 - Thaùng 10/2020
- H9: Yeáu toá Quaûn lyù du lòch taùc ñoäng tích cöïc
(+) ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa
Bình Thuaän.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Kieåm ñònh thang ño sô boä baèng heä soá
Cronbachs Alpha
Keát quaû Cronbachs Alpha cuûa thang ño caùc
yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän cho thaáy, caùc bieán ñeàu coù
heä soá töông quan bieån – toång > 0,3 vaø ñaït tieâu
chuaån choïn. Caùc thang ño ñeàu heä soá Cronbachs
Alpha > 0,6, nhö vaäy, taát caû caùc bieán ño löôøng
ñeàu ñöôïc söû duïng trong phaân tích EFA keá tieáp.
Cuï theå: (1) Heä soá Cronbachs Alpha cuûa yeáu toá
phuï thuoäc phaùt trieån du lòch ñaëc thuø (DLDT) goàm
04 bieán quan saùt laø 0.711 > 0.6 vôùi heä soá töông
quan bieán toång dao ñoäng töø 0.46 ñeán 0.523>0.3.
(2) Heä soá Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc laäp laø
Taøi nguyeân vaên hoùa (TNVH) laø 0.895 > 0.6 goàm
07 bieán quan saùt. Heä soá töông quan bieán toång cuûa
caùc bieán quan saùt dao ñoäng töø 0.65 ñeán 0.743 >
0.3 . (3) Heä soá Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc
laäp laø Haï taàng kyõ thuaät (HTKT) laø 0.742 > 0.6
goàm 06 bieán quan saùt. Heä soá töông quan bieán
toång cuûa caùc bieán quan saùt dao ñoäng töø 0.441 ñeán
0.553 > 0.3 .(4) Heä soá kieåm ñònh thanh ño
Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc laäp laø Chính
saùch phaùt tieån du lòch (CSPT) laø 0.604 > 0.6 goàm
04 bieán quan saùt. Heä soá töông quan bieán toång cuûa
caùc bieán quan saùt dao ñoäng töø 0.367 ñeán 0.403 >
0.3 . (5) Heä soá Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc
laäp laø Quaûn lyù du lòch taïi Bình thuaän (QLDL) laø
0.832 > 0.6 goàm 04 bieán quan saùt. Heä soá töông
quan bieán toång cuûa caùc bieán quan saùt dao ñoäng töø
0.628 ñeán 0.693 > 0.3 (6) Heä soá kieåm ñònh thanh
ño Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc laäp laø öùng
duïng Khoa hoïc coâng ngheä trong ngaønh du lòch taïi
Bình Thuaän (KHCN) laø 0.759 > 0.6 goàm 04 bieán
quan saùt. Heä soá töông quan bieán toång cuûa caùc
bieán quan saùt dao ñoäng töø 0.491 ñeán 0.607 > 0.3.
(7) Heä soá kieåm ñònh thanh ño Cronbachs Alpha
cho yeáu toá ñoäc laäp laø Moâi tröôøng du lòch (MTDL)
laø 0.806 > 0.6 goàm 08 bieán quan saùt. Heä soá töông
quan bieán toång cuûa caùc bieán quan saùt dao ñoäng töø
0.3 ñeán 0.683. (8) Heä soá kieåm ñònh thanh ño
Cronbachs Alpha cho yeáu toá ñoäc laäp laø Dòch vuï
du lòch (DVDL) laø 0.706 > 0.6 goàm 08 bieán quan

saùt. Heä soá töông quan bieán toång cuûa caùc bieán
quan saùt dao ñoäng töø 0.309 ñeán 0.476. (9) Heä soá
kieåm ñònh thanh ño Cronbachs Alpha cho yeáu toá
ñoäc laäp Nguoàn nhaân löïc du lòch cuûa Bình Thuaän
(NNLDL) laø 0.628 > 0.6 goàm 03 bieán quan saùt.
Heä soá töông quan bieán toång cuûa caùc bieán quan saùt
dao ñoäng töø 0.412 ñeán 0.452 > 0.3 (10) Heä soá
kieåm ñònh thanh ño Cronbachs Alpha cho yeáu toá
ñoäc laäp laø Taøi nguyeân töï nhieân taïi Bình Thuaän
(TNTN) laø 0.904>0.6 goàm 05 bieán quan saùt. Heä
soá töông quan bieán toång cuûa caùc bieán quan saùt
dao ñoäng töø 0.689 ñeán 0.808 > 0.3.
3.2. Phaân tích nhaân toá khaùm phaùt EFA
Nghieân cöùu naøy phaân tích söï keát hôïp cuûa 49 bieán
quan saùt. Keát quaû cho thaáy, moâ hình coù 9 nhaân toá coù
phöông sai trích 67,780%> 50%. Keát quaû trong ma
traän nhaân toá sau khi quay cho thaáy söï hoäi tuï cuûa caùc
bieán quan saùt ñoái vôùi töøng nhaân toá laø raát roõ raøng. Taát
caû caùc bieán ñeàu coù heä soá taûi> 0,5. Nhö vaäy, caùc
thang ño sau khi phaân tích EFA ñöôïc giöõ nguyeân
ñoái vôùi 9 nhaân toá vôùi 49 bieán quan saùt.
3.3. Kieåm ñònh moâ hình hoài quy ña bieán
(Linear Regression) nhaèm kieåm ñònh moâ hình
vaø caùc giaû thuyeát nghieân cöùu. Möùc ñoä aûnh höôûng
tuyeán tính thuaän cuûa töøng yeáu toá ñeán phaùt trieån saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø taïi ñieåm du lòch Bình Thuaän laø
khaùc nhau. Coù hai yeáu toá seõ caàn ñeán nhöõng nghieân
cöùu rieâng khaùc ñeå xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôùng
tuyeán tính laø Moâi tröôøng Du lòch vaø Quaûn lyù Du lòch.
Coù baûy yeáu toá xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng
theo Baûng 1.
Baûng 1: Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän
Yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån
STT
saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän
1 Dòch vuï du lòch
2 Taøi nguyeân du lòch töï nhieân
3 Taøi nguyeân du lòch vaên hoùa
4 Haï taàng vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch
5 Chính saùch phaùt trieån saûn phaåm
6 Nguoàn nhaân löïc du lòch
7 Khoa hoïc coâng ngheä
Nguoàn: Soá lieäu töø keát quaû ñieàu tra cuûa taùc giaû luaän aùn
quaûn trò - quaûn lyù
3.4. Kieåm ñònh giaû thuyeát nghieân cöùu
Kieåm ñònh moái lieân heä tuyeán tính trong phaân
tích töông quan Pearson cho keát quaû töông quan
tuyeán tính thuaän vôùi Sig kieåm ñònh < 0.05 mang yù
nghóa thoáng keâ giöõa yeáu toá phuï thuoäc Phaùt trieån
saûn phaåm du lòch ñaëc thuø vôùi caùc yeáu toá ñoäc laäp
Taøi nguyeân vaên hoùa (TNVH, r = 0.333), Moâi
tröôøng du lòch (MTDL, r = 0.207), Taøi nguyeân töï
nhieân (TNTN, r = 0.370), Haï taàng kyõ thuaät
(HTKT, r = 0.139), Dòch vuï du lòch (DVDL, r =
0.314), öùng duïng Khoa hoïc coâng ngheä (KHCN, r
= 0.115), Quaûn lyù du lòch (QLDL, r = 0.211),
Chính saùch phaùt trieån (CSPT, r = 145) vaø Nguoàn
nhaân löïc du lòch (NNLDL, r = 0.129). Möùc ñoä taùc
ñoäng cuûa caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån
saûn phaåm du lòch ñaëc thuø Bình Thuaän theo thöù töï
öu tieân nhö sau: (1) Dòch vuï du lòch; (2) Taøi
nguyeân du lòch töï nhieân; (3) Taøi nguyeân du lòch
vaên hoùa; (4) Haï taàng vaø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät
du lòch; (5) Chính saùch phaùt trieån saûn phaåm (6)
Nguoàn nhaân löïc ñieåm ñeán; (7) Khoa hoïc vaø coâng
ngheä. Ñoàng thôøi, döïa vaøo keát quaû kieåm ñònh
töông quan tuyeán tính vaø thaûo luaän keát quaû
nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân gia veà thöïc tieãn phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa tænh Bình
Thuaän taùc giaû luaän aùn ñaõ toång hôïp vaø ñeà xuaát
haøm yù chính saùch veà Moâi tröôøng Du lòch vaø
Quaûn lyù Du lòch vôùi tö caùch laø 2 yeáu toá coù aûnh
höôûng ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
cuûa Bình Thuaän.
Heä soá hoài quy chuaån hoùa
Beta
0.295
0.253
0.222
0.204
0.127
0.105
0.096
Soá 25 - Thaùng 10/2020 169
taïp chí coâng thöông
4. Ñaùnh giaù chung veà söï phaùt trieån saûn phaåm
du lòch ñaëc thuø cuûa tænh Bình Thuaän
Öu ñieåm: Bình Thuaän laø ñòa phöông coù tieàm
naêng du lòch, nhaát laø taøi nguyeân du lòch töï nhieân. Veà
lyù luaän, saûn phaåm du lòch ñaëc thuø ñöôïc hình thaønh
döïa treân tính ñoäc ñaùo/duy nhaát, nguyeân baûn do
thieân nhieân ban taëng hoaëc cuõng coù theå hình thaønh
do con ngöôøi taïo ra. Nhö vaäy, tröôùc heát saûn phaåm
du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän caàn ñöôïc ñònh
höôùng phaùt trieån döïa treân nhöõng lôïi theá so saùnh veà
taøi nguyeân du lòch cuûa Bình Thuaän so vôùi nhöõng ñòa
phöông khaùc, tröôùc heát laø caùc ñòa phöông trong
vuøng du lòch Nam Trung Boä noùi chung vaø cuûa caùc
tænh Nha Trang, Vuõng Taøu vaø Ninh Thuaän noùi
rieâng. Töø goùc ñoä naøy coù theå thaáy coù moät soá nhoùm
taøi nguyeân du lòch maø Bình Thuaän caàn taäp trung
khai thaùc ñeå taïo saûn phaåm du lòch ñaëc thuø nhö: Ñoài
caùt bay Muõi Neù; Suoái Tieân Haøm Tieán; Baõi ñaù baûy
maøu Tuy Phong,… Beân caïnh ñoù, nhöõng saûn phaåm du
lòch vaên hoùa ñaëc tröng coù nhieàu giaù trò vaên hoùa
Chaêm nhö kieán truùc, leã hoäi,... vaø ngheä thuaät aåm
thöïc caàn ñöôïc loàng gheùp trong caùc thaønh phaàn cuûa
saûn phaåm ñaëc thuø, ñeå goùp phaàn taïo neân baûn saéc raát
rieâng cuûa du lòch Bình Thuaän hieän ñang ñöôïc khai
thaùc mang laïi keát quaû nhaát ñònh. Böôùc ñaàu, tænh ñaõ
xaùc ñònh heä thoáng saûn phaåm du lòch taäp trung ñeå taäp
trung ñaàu tö, khai thaùc naâng cao tính caïnh tranh cuûa
ñieåm ñeán du lòch Bình Thuaän. Taïi Quy hoaïch toång
theå phaùt trieån du lòch vuøng Nam Trung Boä, Quy
hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch tænh Bình Thuaän
ñeán naêm 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030, Chieán löôïc
phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñeán naêm 2030 vaø moät
soá nghieân cöùu khoa hoïc coù lieân quan heä thoáng saûn
phaåm du lòch vaø hình aûnh ñieåm ñeán Bình Thuaän ñaõ
coù moät soá ñònh höôùng cuï theå. Ñoù laø:
Haïn cheá: Tình traïng phaùt trieån saûn phaåm du lòch
töï phaùt, sao cheùp moät soá saûn phaåm du lòch cuûa ñòa
phöông khaùc thieáu saùng taïo daãn ñeán söï truøng laëp
laøm cho söùc caïnh tranh du lòch Bình Thuaän thaáp;
vieäc khai thaùc saûn phaåm du lòch chæ ôû daïng “thoâ”
döïa vaøo söï “ban taëng” cuûa thieân nhieân laø chính,
chöa coù saûn phaåm du lòch thöïc söï ñöôïc ñaàu tö baøi
baûn, caên cô ñeå hình thaønh neân saûn phaåm du lòch ñaëc
thuø tieâu bieåu, beàn vöõng; cho ñeán nay, tình traïng naøy
vaãn chöa coù gì thay ñoåi trong suoát thôøi gian daøi.
Tình traïng truøng laëp veà saûn phaåm du lòch, ñaëc bieät
laø du lòch nghó döôõng bieån khaù phoå bieán laøm giaûm
170 Soá 25 - Thaùng 10/2020
tính haáp daãn veà saûn phaåm du lòch tænh nhaø; hoaït
ñoäng xuùc tieán du lòch coøn chung chung, chöa taäp
trung vaøo saûn phaåm ñaëc thuø noåi troäi cuûa ñòa phöông,
hình aûnh du lòch Bình Thuaän treân thöïc teá coù phaùt
trieån nhöng coøn khieâm toán.
Nguyeân nhaân: Thöïc traïng treân ñaây cuûa du lòch
Bình Thuaän coù nhieàu nguyeân nhaân, tuy nhieân moät
trong nhöõng nguyeân nhaân quan troïng laø nhaän thöùc
cuûa caùc caáp, caùc ngaønh, caùn boä coâng chöùc veà saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø chöa ñaày ñuû, chöa thaáy ñöôïc
vai troø, vò trí cuûa saûn phaåm du lòch ñaëc thuø trong
phaùt trieån du lòch; chöa xaùc ñònh roõ nhöõng lôïi theá so
saùnh cuûa mình ñeå phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc
thuø; vieäc xaùc ñònh/ñònh vò ñöôïc saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø cuûa tænh ñeå taäp trung ñaàu tö ñoàng boä taïo neân
saûn phaåm du lòch ñaëc thuø thöïc söï coøn khoù khaên.
Chöa thöïc hieän ñöôïc vieäc xaùc ñònh saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø coù caên cöù khoa hoïc vaø thöïc tieãn ñeå ñaàu tö,
phaùt trieån. Nguoàn löïc ñaàu tö coøn khoù khaên; vieäc huy
ñoäng caùc nguoàn löïc ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi
noùi chung vaø du lòch noùi rieâng coøn haïn cheá.
5. Haøm yù chính saùch
Caùc haøm yù chính saùch cuï theå phaùt trieån saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa tænh Bình Thuaän
5.1. Chính saùch veà dòch vuï Du lòch
Dòch vuï du lòch laø thaønh phaàn boå sung hình thaønh
neân saûn phaåm du lòch, nhöng ñaây laïi laø moät trong
nhöõng ñieåm yeáu cuûa du lòch Bình Thuaän; Bình
Thuaän ñang thieáu haún nhöõng dòch vuï du lòch ñaùp
öùng nhu caàu cuûa du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc, nhaát
laø thieáu caùc loaïi hình vui chôi giaûi trí, theå thao phuø
hôïp vôùi ñaëc thuø cuûa vuøng bieån, vuøng röøng nuùi maø
thieân nhieân öu ñaõi…Do vaäy, tænh caàn:
Moät laø, phaùt trieån maïnh caùc loaïi hình dòch vuï aåm
thöïc truyeàn thoáng, ñaëc saûn cuûa Phan Thieát - Bình
Thuaän, nhaát laø caùc loaïi ñaëc saûn bieån, ñaëc thuø Bình
Thuaän (nhö con Doâng khu leâ, Cua huyønh ñeá Tuy
phong, nöôùc maém Phan Thieát…). Xaây döïng khu aåm
thöïc mang tính ñaëc tröng, saéc thaùi rieâng coù cuûa Bình
Thuaän ñeå phuïc vuï toát nhu caàu phong phuù, ña daïng
cuûa du khaùch.
Hai laø, xaây döïng nhöõng khu vui chôi, giaûi trí vôùi
quy moâ lôùn, mang nhöõng ñaëc tröng rieâng, ñaëc bieät
laø nhöõng saûn phaåm du lòch ñoäc ñaùo ñaùp öùng nhu caàu
giaûi trí, nghæ döôõng cuûa du khaùch coù thu nhaäp cao.
Ñaåy maïnh keâu goïi ñaàu tö phaùt trieån Du lòch, dòch vuï
vui chôi giaûi trí cao caáp, thöông maïi, khu ñoâ thò, khu

daân cö; Coâng nghieäp cheá bieán, cheá taïo, naêng löôïng
taùi taïo; noâng nghieäp thoâng minh. Öu tieân caùc döï aùn
du lòch cao caáp, caùc khu vui chôi – giaûi trí cao caáp
nhaèm phaùt trieån thöông hieäu du lòch “Haøm Tieán -
Muõi Neù” . Thu huùt caùc nhaø ñaàu tö chieán löôïc coù taàm
côõ ñeå phaùt trieån tænh Bình Thuaän thaønh moät ñieåm
ñeán haáp daãn, taïo ra caùc ñòa ñieåm vui chôi, giaûi trí
phuïc vuï ngaønh du lòch ñeå coù cô sôû taêng thôøi gian löu
truù vaø chi tieâu cuûa khaùch du lòch ñeán tænh.
Ba laø, sôùm hoaøn thaønh ñöa vaøo söï duïng Toå hôïp
Du lòch Nghæ döôõng Giaûi trí Novaworld Phan Thieát
vôùi quy moâ 1.000ha noåi nhö: bieät thöï, nhaø phoá nghæ
döôõng, shophouse…maët bieån. Döï aùn ñöôïc quy hoaïch
xaây döïng vôùi caùc tieän ích ñaúng caáp quoác teá nhö:
Trung taâm theå thao phöùc hôïp khoaûng 220 ha goàm
cuïm saân golf 36 loã theo tieâu chuaån quoác teá, khu thi
ñaáu theå thao trong nhaø, ngoaøi trôøi, saân vaän ñoäng…;
cuïm coâng vieân chuû ñeà, coâng vieân nöôùc; coâng vieân
thieáu nhi; khu phöùc hôïp Trung taâm thöông maïi - Hoäi
nghò - AÅm thöïc - Giaûi trí cho gia ñình; loaït khaùch
saïn 3-5 sao, khaùch saïn Boutique; khu resort; trung
taâm chaêm soùc söùc khoûe, thaåm myõ quoác teá
(International Clinic - spa)...döï aùn NovaWorld cuûa
taäp ñoaøn Novaland, taän duïng ñòa theá giaùp 7km maët
bieån, Phan Thieát seõ phaùt trieån moâ hình coâng vieân
baõi bieån (bikini beach) quy moâ khoaûng 16ha; goàm
nhieàu tieän ích ñoäc ñaùo nhö baõi bieån chaén soùng
(Ocean Lagoon), quaûng tröôøng saân khaáu ngoaøi trôøi
theo kieán truùc Colosseum, bar, khu mua saém ven
bieån, khu bay kinh khí caàu..., cuøng nhöõng hoaït ñoäng
theå thao maïo hieåm nhö löôùt vaùn bay, tröôït
nöôùc,…Theo ñoù, chuoãi tieän ích veà theå duïc theå thao
taïi NovaWorld Phan Thieát ñöôïc kyø voïng goùp phaàn
ñöa nôi ñaây trôû thaønh trung taâm nghæ döôõng giaûi trí,
theå thao bieån cuûa khu vöïc chaâu AÙ.
5.2. Chính saùch phaùt trieån saûn phaåm ñaëc thuø
döïa treân khai thaùc taøi nguyeân du lòch (Taøi nguyeân
du lòch töï nhieân vaø Taøi nguyeân du lòch vaên hoùa)
a) Taøi nguyeân du lòch töï nhieân
Keát quaû phaân tích moâ hình cho thaáy, taøi nguyeân
du lòch töï nhieân laø yeáu toá taùc ñoäng thöù hai ñeán phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø taïi tænh Bình Thuaän.
Caùc thaønh phaàn taïo neân tieàm naêngtaøi nguyeân du
lòch töï nhieân bao goàm: Caûnh quan; Khí haäu; Ñòa
chaát - ñòa maïo; Heä sinh thaùi; Thuyû vaên, goàm nöôùc
maët. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi thöïc teá laø taøi nguyeân
du lòch töï nhieân cuûa Bình Thuaän raát phong phuù, ña
quaûn trò - quaûn lyù
daïng vaø coù yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi phaùt trieån saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø. Thöïc teá cho thaáy cho ñeán nay
ñaõ “phaùt hieän” 04 ñieåm taøi nguyeân coù ñaëc tính “duy
nhaát/ñaëc saéc (noäi troäi)” coù theå khai thaùc ñeå phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân.
Trong phaùt trieån saûn phaåm du lòch noùi chung vaø
phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø tænh Bình
Thuaän, caûnh quan töï nhieân ñöôïc taïo bôûi ñaëc ñieåm
ñòa hình - ñòa maïo vôùi caùc coàn caùt doïc ven bieån laø
yeáu toácoù yù nghóa raát quan troïng. Khí haäu nhieät ñôùi
ñieån hình, nhieàu gioù, nhieàu naéng, ít baõo, soá ngaøy
naéng trong naêm cao, trung bình moät naêm chæ coù
khoaûng 45 ngaøy möa, baõo…raát thuaän lôïi ñeå khai
thaùc du lòch quanh naêm.
Taøi nguyeân du lòch töï nhieân ña daïng vaø phong
phuù; trong ñoù noåi baät nhaát laø taøi nguyeân du lòch
bieån: bôø bieån daøi, nöôùc bieån trong xanh, baõi bieån
ñeïp haáp daãn khaùch du lòch trong vaø ngoaøi nöôùc vôùi
caùc saûn phaåm du lòch bieån nhö: nghó döôõng, taém
bieån, du thuyeàn, caém traïi, daõ ngoaïi tröôït caùt, aåm
thöïc bieån…Ngoaøi ra, vôùi caûnh quan ñoäc ñaùo, ña
daïng nhö: hoà nöôùc treân coàn caùt, heä thoáng coàn caùt vaø
veát loä caùt coå, ñaûo, nuùi, caùc khu baûo toàn thieân
nhieân,… raát ñoäc ñaùo coù theå phaùt trieån thaønh caùc saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
Saûn phaåm du lòch sinh thaùi gaén vôùi taøi nguyeân du
lòch bieån ñaûo cuõng laø theá maïnh cuûa Bình Thuaän khi
maø ñòa phöông coù nhieàu khu BTTN treân ñaát lieàn
cuõng nhö döôùi bieån vôùi söï ña daïng cuûa caùc heä sinh
thaùi röøng, bieån . Moät soá ñieåm du lòch coù tieàm naêng
veà taøi nguyeân du lòch töï nhieân noåi troäi nhö Ñaûo Phuù
Quùy, Hoøn Cao, Khu du lòch sinh thaùi Haøm Thuaän -
Ña Mi... chöa ñöôïc ñònh höôùng khai thaùc vaø öu tieân
ñaàu tö neân caùc doøng saûn phaåm du lòch naøy vaãn coøn
döôùi daïng tieàm naêng. Tieàm naêng veà du lòch laøng
ngheà ôû Bình Thuaän cuõng raát lôùn, trong ñoù noåi baät laø
laøng ngheà Goám Chaêm mang tính ngheä thuaät truyeàn
thoáng raát cao cuûa ñoàng baøo Chaêm - Baéc Bình, tuy
nhieân tieàm naêng naøy coøn chöa ñöôïc khai thaùc coù
hieäu quaû; Du lòch noâng nghieäp cuõng laø theá maïnh
nhöng chöa ñöa vaøo khai thaùc hieäu quûa, noùi ñeán
Bình Thuaän ngöôøi ta bieát ñeán laø “thuû phuû” cuûa
Thanh Long, laø traùi caây ngon nhaát khoâng nôi naøo
baèng, du khaùch coù theå tham quan nhöõng vöôøn thanh
long baït ngaøn, cuøng aên, cuøng ôû vaø cuøng chaêm soùc,
thu hoaïch traùi thanh long... ñaây laø saûn phaåm du lòch
ñaày tieàm naêng hoaøn toaøn coù theå phaùt trieån thaønh saûn
Soá 25 - Thaùng 10/2020 171
taïp chí coâng thöông
phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa ñòa phöông khi Bình
Thuaän ñöôïc xem laø ñòa phöông ñi ñaàu trong saûn
xuaát thanh long vôùi dieän tích troàng lôùn nhaát caû nöôùc.
Söï ña daïng vaø phong phuù cuûa taøi nguyeân du lòch
töï nhieân, trong ñoù coù nhieàu giaù trò mang tính duy
nhaát hoaëc ñaëc saéc laø ñieàu kieän quan troïng ñeå phaùt
trieån caùc saûn phaåm du lòch ñaëc thuø taïi Bình Thuaän.
b) Taøi nguyeân du lòch vaên hoaù
Taïi tænh Bình Thuaän taøi nguyeân du lòch vaên hoùa
cuõng raát ña daïng vaø phong phuù, tuy nhieân chæ coù 02
ñieåm taøi nguyeân du lòch vaên hoùa coù khaû naêng khai
thaùc ñeå phaùt trieån thaønh saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
do tính duy nhaát vaø ñaëc saéc cuûa taøi nguyeân laø Chuøa
Linh Sôn vôùi töôïng phaät Thích ca nhaäp nieát baøn lôùn
nhaát khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø Vaïn Thuûy Tuù nôi löu
giöõ ñöôïc soá löôïng xöông caù voi lôùn nhaát nöôùc. Cho
duø nhieàu taøi nguyeân du lòch vaên hoùa chöa ñaùp öùng
ñöôïc tieâu chí treân vôùi möùc ñoä quan troïng nhö sau:
Di tích lòch söû vaên hoaù; Coâng trình kieán truùc ngheä
thuaät truyeàn thoáng vaø ñöông ñaïi; Caùc leã hoäi truyeàn
thoáng vaø ñöông ñaïi; Caùc laøng ngheà truyeàn thoáng;
Neáp soáng sinh hoaït truyeàn thoáng daân toäc; Vaên ngheä
daân gian ñaëc saéc; AÅm thöïc phong phuù, haáp daãn, ñoäc
ñaùo. Ñeå döïa vaøo taøi nguyeân du lòch vaên hoùa ñeå phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, ngaønh Du lòch Bình
Thuaän caàn taäp trung caùc troïng taâm sau:
Moät laø, Taøi nguyeân du lòch vaên hoùa Bình Thuaän
cuõng raát ña daïng vaø phong phuù, vôùi haøng traêm di
tích lòch söû vaên hoùa, di saûn vaên hoùa, leã hoäi vaø caùc
daïng vaên hoùa phi vaät theå khaùc… taïo neân neùt ñaëc
tröng rieâng cuûa Bình Thuaän, coù theå phaùt trieån thaønh
caùc saûn phaåm du lòch vaên hoùa ñaëc saéc. Coù theå keå
ñeán moät soá taøi nguyeân du lòch vaên hoùa tieâu bieåu
nhö: Quaàn theå thaùp Chaêm PoâSahInö ñöôïc xaây döïng
cuoái theá kyõ VIII ñaàu theá kyû IX; heä thoáng ñình laøng
ñieån hình cuûa cö daân mieàn bieån nhö: Ñình vaïn thuûy
Tuù, nôi löu giöõ boä xöông caù voi lôùn nhaát Ñoâng Nam
AÙ, Ñình Laøng Ñöùc nghóa, Ñöùc Thaéng, Dinh Thaày
Thím,… ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän di tích kieán truùc,
ngheä thuaät caáp quoác gia vaø nhieàu di tích lòch söû
khaùc ñang ñöôïc baûo toàn vaø gìn giöõ.
Heä thoáng caùc leã hoäi nhö: Leã hoäi Mpaêng Kateâ,
ñaây ñöôïc xem laø leã hoäi quan troïng vaø coù quy moâ lôùn
nhaát cuûa ngöôøi Chaêm theo ñaïo Baølamoân, toå chöùc
vaøo thaùng 8 - 9 aâm lòch taïi caùc laêng taåm, ñeàn mieáu
vaø caùc gia ñình ñoàng baøo Chaêm ôû tænh Bình Thuaän.
Leã hoäi Ramövan: Dieãn ra haøng naêm, cöù 03 thaùng
172 Soá 25 - Thaùng 10/2020
trong 01 naêm vaø luøi ngöôïc daàn. Ñaây laø leã hoäi tieâu
bieåu cuûa ñoàng baøo Chaêm theo ñaïo Baø Ni, vöøa mang
maøu saéc toân giaùo, vöøa laø tín ngöôõng daân gian ñöôïc
löu giöõ vaø keá thöøa raát laâu ñôøi. Beân caïnh ñoù, coøn
nhieàu Leã hoäi truyeàn thoáng mang ñaän neùt ñaëc tröng
nhö: Leã hoäi ñua thuyeàn treân soâng Caø Ty (TP. Phan
Thieát) dieãn ra leã hoäi ñua thuyeàn mang ñaäm neùt vaên
hoaù truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông; Leã hoäi Nghinh
OÂng cuûa coäng ñoàng ngöôøi Hoa taïi thaønh phoá Phan
Thieát, laø moät trong nhöõng leã hoäi ñaëc saéc veà truyeàn
thoáng vaên hoùa, ñöôïc toå chöùc 2 naêm moät laàn vaøo haï
tuaàn thaùng 7 aâm lòch; Leã hoäi Trung thu: Ñöôïc toå
chöùc haøng naêm taïi Phan Thieát vaøo ñeâm 14/8 aâm
lòch, khoâng khí soâi ñoäng, hoaønh traùng vôùi muoân saéc
maøu, ñeøn hoa röïc rôõ trong caùc ñoaøndieãu haønh treân
ñöôøng phoá Phan Thieát.
Heä thoáng laøng ngheà truyeàn thoáng nhö: laøng
ngheà cheá bieán nöôùc maém Phuù Haøi, La Gi, Tuy
Phong ñaõ khaúng ñònh thöông hieäu nöôùc maém Phan
Thieát treân thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö quoác teá;
deät thoå caåm, goám Chaêm Baéc Bình, laøng ngheà baùnh
traùng Chôï Laàu, ñan roã Phan Rí, deät thoå caåm ñoàng
baøo KHo La Daï- Haøm Thuaän Baéc cuûa daân toäc Rai,
Noäp, KHo…Song song vôùi ñoù, laø caùc loaïi hình ngheä
thuaät truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc cuõng ñöôïc löu
giöõ toát nhö: Cheøo Baù Traïo, daân ca Chaêm, Muùa
Chaêm, troáng Pranöng di saûn vaên hoùa Coàng chieâng
cuûa caùc daân toäc ít ngöôøi Raglay, Chaâu Ro…treân
vuøng cao raát coù giaù trò neáu ñöôïc khai thaùc toát.
Hai laø, caùc caáp, caùc ngaønh, nhaát laø ñòa phöông
coù taøi nguyeân du lòch vaên hoùa neâu treân phaûi coù keá
hoaïch cuï theå, daøi hôi ñeå giöõ gìn, baûo toàn nhöõng giaù
trò toát ñeïp cuûa caùc daïng vaên hoùa vaät theå vaø phi vaät
theå treân ñòa baøn; naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân,
nhaát laø ñoàng baøo daân toäc thieåu soá veà giaù trò vaên hoùa
truyeàn thoáng cuûa daân toäc mình, gaén vôùi thöôøng
xuyeân toå chöùc caùc leã hoäi, hoäi thi ñeå quaûng baù vaø
naâng taàm caùc giaù trò vaên hoùa caùc daân toäc.
Toùm laïi, cho ñeán nay nhieàu ñieåm taøi nguyeân du
lòch coù giaù trò cuûa Bình Thuaän ñaõ vaø ñang khai thaùc
ñeå phaùt trieån du lòch, tuy nhieân nhieàu taøi nguyeân
ñaëc saéc, trong ñoù coù nhöõng taøi nguyeân döïa vaøo ñoù
ñeå phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø ñaõ bò taùc
ñoäng nghieâm troïng laøm suy giaûm giaù trò. Ñieån hình
laø caûnh quan Suoái Tieân ñaõ bò xuoáng caáp nghieâm
troïng döôùi taùc ñoäng cuûa chính hoaït ñoäng du lòch.
Nhieàu ñieåm taøi nguyeân du lòch töï nhieân khaùc cuõng

ñaõ vaø ñang bò suy thoaùi ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau
döôùi taùc ñoäng tieâu cöïc töø caùc hoaït ñoäng phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi vaø cuûa bieán ñoåi khí haäu. Ñieàu naøy
ñöôïc phaûn aùnh cuï theå qua keát quaû ñieàu tra xaõ hoäi
hoïc trong khuoân khoå nghieân cöùu cuûa luaän aùn lieân
quan ñeán vaán ñeà naøy. Thöïc traïng treân cho thaáy ñaõ
ñeán luùc Bình Thuaän caàn coù chính saùch phuø hôïp ñeå
khai thaùc coù hieäu quaû caùc giaù trò taøi nguyeân du lòch,
ñaëc bieät laø nhöõng taøi nguyeân döïa vaøo ñoù ñeå phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø, qua ñoù naâng cao tính
caïnh tranh cuûa ñieåm ñeán du lòch Bình Thuaän. Cuøng
vôùi ñoù caàn thieát phaûi coù chính saùch ñeå baûo toàn caùc
giaù trò taøi nguyeân du lòch cho phaùt trieån du lòch beàn
vöõng taïi Bình Thuaän.
5.3. Chính saùch phaùt trieån haï taàng vaø cô sôû vaät
chaát kyõ thuaät du lòch
Taùc ñoäng thöù 4 ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø taïi Bình Thuaän laø yeáu toá haï taàng & cô sôû vaät
chaát kyõ thuaät du lòch. Coù 6 thaønh phaàn taïo neân haï
taàng & cô sôû vaät chaát kyõ thuaät du lòch vôùi möùc ñoä
quan troïng nhö sau: Heä thoáng giao thoâng; Heä thoáng
cung caáp ñieän, nöôùc; Heä thoáng thu gom vaø xöû lyù
chaát thaûi ñaït hieäu quaû; Heä thoáng cô sôû vui chôi giaûi
trí ñaùp öùng nhu caàu cuûa du khaùch; Heä thoáng caùc
trung taâm thöông maïi mua saém haøng löu nieäm; Heä
thoáng cô sôû dòch vuï y teá, ngaân haøng, vieãn thoâng
thoâng suoát. Keát quaû naøy hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi tình
hình thöïc teá cuûa tænh Bình Thuaän, do ñoù tænh caàn:
Moät laø, phaûi coù giaûi phaùp thaùo gôõ 03 ñieåm
“ngeõn” cô baûn cuûa tænh laø: phaùt trieån Haï taàng giao
thoâng; thaùo gôõ choàng laán quy hoaïch vaø taïo cô cheá
phaùt trieån. Ñòa phöông caàn ñaåy maïnh thöïc hieän
caùc giaûi phaùp thu huùt maïnh ñaàu tö vaøo haï taàng du
lòch, nhanh choùng thaùo gôõ khoù khaên cho caùc döï aùn
du lòch ñeå sôùm trieån khai ñi vaøo hoaït ñoäng. Ñaåy
nhanh tieán ñoä hoaøn thaønh tuyeán giao thoâng ñoät
phaù nhö: Cao toác Baéc Nam ñoaïn Phan Thieát - Vónh
Haûo; Vónh Haûo - Cam Laâm vaø Phan Thieát - Daàu
Giaây noái vôùi TP. Hoà Chí Minh; ñaåy nhanh tieán ñoä
döï aùn caûng haøng khoâng Phan Thieát, quy moâ caáp
4E (saân bay caáp I) giaù trò ñaàu tö 10.0000 tyû ñoàng.
coâng suaát thieát keá 2.000.000 haønh khaùch/naêm. Vôùi
ñieàu chænh môùi, saân bay Phan Thieát seõ coù khaû
naêng tieáp ñoùn caùc loaïi maùy bay ñôøi môùi A350-
900, A321, B737,…vaø caùc loaïi maùy bay lôùn thuoäc
nhoùm E, goùp phaàn cuûng coá vaø caûi thieän quy hoaïch
haï taàng giao thoâng phuïc vuï phaùt trieån du lòch Bình
quaûn trò - quaûn lyù
Thuaän. Hai laø, Sôùm hoaøn thaønh ñöa vaøo söû duïng
khu ñoâ thò du lòch bieån Phan Thieát, Trung taâm du
lòch theå thao bieån quoác gia, hoaøn thieän haï taàng
Thuû ñoâ Resort Haøm Tieán - Muõi Neù…
Ba laø, ñaàu tö hoaøn chænh heä thoáng ñieän, nöôùc caùc
khu, ñieåm du lòch moät caùch ñoàng boä; chuù yù ñeán heä
thoáng thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi; sôùm thuùc ñaåy
hoaøn thaønh caùc döï aùn ñaàu tö caùc khu vui chôi, giaûi
trí, Trung taâm mua saém…,ñaõ vaø ñang trieån khai.
5.4. Chính saùch veà chính saùch phaùt trieån saûn
phaåm
Yeáu toá chính saùch phaùt trieån saûn phaåm, taùc
ñoäng cuoái cuøng ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch
ñaëc thuø trong moâ hình nghieân cöùu. Tuy nhieân, thöïc
teá ñaây cuõng laø yeáu toá caàn quan taâm trong phaùt
trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän.
Thôøi gian qua, tænh Bình Thuaän ñaõ coù nhieàu chuû
tröông, chính saùch ñaåy maïnh keâu goïi, xuùc tieán ñaàu
tö phaùt trieån kinh teá. Ñaëc bieät, trong 10 naêm tôùi
Bình Thuaän xaùc ñònh phaùt trieån kinh teá theo cô caáu
coâng nghieäp, xaây döïng - dòch vuï - noâng laâm thuûy
saûn döïa treân caùc truï coät du lòch, naêng löôïng saïch,
noâng nghieäp coâng ngheä cao vaø coâng nghieäp cheá
bieán gaén vôùi caùc saûn phaåm lôïi theá cuûa Bình
Thuaän. Ñoái vôùi du lòch, trong Chieán löôïc vaø Quy
hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñeán
naêm 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030 vaø Quy hoaïch
toång theå phaùt trieån Khu du lòch quoác gia Muõi Neù,
tænh Bình Thuaän ñeán naêm 2025, taàm nhìn ñeán naêm
2030 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät, tænh
Bình Thuaän ñöôïc xaùc ñònh laø moät trong nhöõng ñòa
baøn troïng ñieåm phaùt trieån du lòch cuûa caû nöôùc vaø
hình thaønh trung taâm du lòch theå thao bieån mang
taàm quoác gia vaø quoác teá. Nhaèm taïo ñaø phaùt trieån
lónh vöïc truï coät laø du lòch, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ
pheâ duyeät quy hoaïch toång theå phaùt trieån Khu du
lòch quoác gia Muõi Neù ñeán naêm 2025, taàm nhìn ñeán
naêm 2030 taïi Quyeát ñònh soá 1772/QÑ-TTg ngaøy
18/12/2018. Ñeå thöïc hieän toát chính saùch phaùt trieån
phaùt trieån saûn phaåm thôøi gian ñeán, tænh caàn:
Moät laø, taäp trung trieån khai toát caùc chuû tröông,
quy hoaïch phaùt trieån du lòch ñaõ ñöôïc Thuû töôùng
Chính phuû pheâ duyeät vaø caùc chöông trình, ñeà aùn
phaùt trieån du lòch cuûa ñòa phöông.
Hai laø, Huy ñoäng caùc nguoàn löïc ñeå ñaàu tö phaùt
trieån saûn phaåm du lòch baèng caùc chính saùch ñoàng
boä, cuï theå. Ñaåy maïnh hoaït ñoäng hoaït ñoäng baûo
Soá 25 - Thaùng 10/2020 173
taïp chí coâng thöông
toàn taøi nguyeân du lòch; öùng duïng coâng ngheä trong
hoaït ñoäng xuùc tieán quaûng baù saûn phaåm du lòch vaø
hoaït ñoäng nghieân cöùu thò tröôøng (“caàu” saûn phaåm
du lòch).
Ba laø, khuyeán khích nghieân cöùu, ñaàu tö phaùt
trieån caùc saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa tænh theo
höôùng troïng taâm, troïng ñieåm; ñoàng thôøi, coù chính
saùch ñaàu tö nguoàn löïc thoûa ñaùng vaøo hoaït ñoäng
quaûng baù hình aûnh du lòch Bình Thuaän; môû roäng
hôïp taùc quoác teá ñeå phaùt trieån saûn phaåm du lòch, nhaát
laø saûn phaåm du lòch ñaëc thuø…
5.5. Chính saùch veà nguoàn nhaân löïc ñieåm ñeán
Yeáu toá nguoàn nhaân löïc taùc ñoäng thöù saùu ñeán
phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình
Thuaän; cho thaáy nguoàn nhaân löïc coù vai troø quan
troïng trong hình thaønh saûn phaåm du lòch ñaëc thuø;
qua phaân tích thöïc traïng vaø yù kieán cuûa chuyeân gia
thì yeáu toá con ngöôøi goùp phaàn laøm neân chaát löôïng
dòch vuï ñeå hình thaønh saûn phaåm du lòc ñaëc thuø. Treân
thöïc teá, nguoàn nhaân löïc du lòch cuûa Bình Thuaän
chöa ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch, nhaát laø söï hieåu
bieát veà phong tuïc taäp quaùn vuøng mieàn, khaû naêng
öùng xöû... hôn nöõa, nguoàn nhaân löïc phaân boá khoâng
ñeàu, thieáu kinh nghieäm, thieáu chuyeân gia coù kieán
thöùc ñaày ñuû veà phaùt trieån du lòch, caùc höôùng daãn
vieân du lòch hieän raát thieáu kieán thöùc veà thöïc haønh,
thieáu chuyeân moân vaø yeáu veà nghieäp vuï, nhaát laø
ngoaïi ngöõ. Vì vaäy ñeå nguoàn nhaân löïc cuûa du lòch
Bình Thuaän ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa KDL thì
coâng taùc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc du lòch phaûi ñöôïc
chuù troïng.
Thöù nhaát, Tænh caàn phaûi coù chöông trình, keá
hoaïch ñaøo taïo môùi vaø ñaøo taïo laïi nguoàn nhaân löïc du
lòch cuûa tænh. Naâng cao naêng löïc vaø chaát löôïng ñaøo
taïo nguoàn nhaân löïc du lòch cuûa caùc tröôøng Ñaïi hoïc
Phan Thieát, Cao ñaúng ngheà vaø Trung caáp ngheà
Bình Thuaän. Taäp trung ñaøo taïo höôùng daãn vieân du
lòch kyõ naêng giao tieáp, söï am hieåu saâu saéc veà giaù trò
vaên hoùa, giaù trò thieân nhieân vaø phöông phaùp toå chöùc
caùc ñoaøn, tour du lòch.
Thöù hai, löïc löôïng nhaân vieân phuïc vuï trong caùc
khaùch saïn, nhaø haøng phaûi thaân thieän, hieáu khaùch,
caàn cuø, chaêm chæ taän tình trong coâng vieäc. Ñoái vôùi
lao ñoäng quaûn lyù, nhaø thieát keá chöông trình du lòch,
nhaân vieân quaûng caùo phaûi coù chuyeân saâu, kieán thöùc
roäng vaø thôøi gian kinh nghieäm trong quaûn lyù kinh
doanh, naâng cao trình ñoä veà ngoaïi ngöõ. Thöôøng
174 Soá 25 - Thaùng 10/2020
xuyeân toå chöùc caùc chöông trình taäp huaán, naâng cao
nghieäp vuï, trình ñoä chuyeân moân cho nhaân vieân. Beân
caïnh ñoù, caùc doanh nghieäp caàn coù cô cheá löông,
thöôûng toát ñeå khuyeán khích tinh thaàn laøm vieäc vaø
phuïc vuï cuûa nhaân vieân cuûa mình.
Thöù ba, Tænh caàn coù chính saùch thu huùt nguoàn
nhaân löïc coù trình ñoä chuyeân saâu veà du lòch ñeå boá trí
vaøo laøm vieäc trong caùc cô quan tham möu, quaûn lyù
nhaø nöôùc veà du lòch, caùc khu, ñieåm du lòch.
5.6. Chính saùch veà khoa hoïc coâng ngheä
Yeáu toá khoa hoïc coâng ngheä vôùi 4 thaønh phaàn
chính: Khoa hoïc vaø coâng ngheä ñöôïc öùng duïng
troïng quaûn lyù du lòch; Söû duïng coâng ngheä, thieát bò,
phöông tieän hieän ñaïi trong phaùt trieån saûn phaåm du
lòch; Söû duïng coäng ngheä 3R, robot leã taân trong caùc
dòch vuï löu truù; Söû duïng coâng ngheä thöïc teá aûo
trong giôùi thieäu ñieåm du lòch vaø xuùc tieán quaûng baù
saûn phaåm du lòch. Ñieàu naøy cho thaáy, vieäc vaän
duïng khoa hoïc vaø coâng ngheä laø yeáu toá quan troïng
trong vieäc phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa
Bình Thuaän. Ñeå öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä
trong du lòch, caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch phaùt
trieån du lòch tænh Bình Thuaän caàn chuù troïng caùc
vaán ñeà sau:
Moät laø, ngaøy nay, xu höôùng tra cöùu thoâng tin du
lòch treân internet cuûa du khaùch ngaøy caøng taêng, vaø
nhö theá, caùc doanh nghieäp vaø nhaø quaûn lyù caàn taän
duïng ñieàu naøy ñeå toàn taïi, phaùt trieån. Ñeå thöïc hieän,
caàn trieät ñeå öùng duïng coâng ngheä trong vieäc quaûng
baù hình aûnh ñieåm ñeán, quaûng baù nhöõng saûn phaåm
ñaëc tröng cuûa Bình Thuaän maø nhöõng ñieåm ñeán khaùc
khoâng coù. Tröôùc maét, Trung taâm thoâng tin xuùc tieán
du lòch Bình Thuaän caàn ñaåy maïnh coâng taùc quaûng
baù, xuùc tieán coù troïng taâm, troïng ñieåm; ña daïng hoùa
chieán löôïc tieáp thò ñieåm ñeán; öùng duïng “Marketing
online” hieän ñaïi vaø chuyeân nghieäp; Xaây döïng coång
thoâng tin du lòch Bình Thuaän theo Ñeà aùn “Ñoâ thò
thoâng minh” ñeå taêng cöôøng coâng taùc thoâng tin,
quaûng baù du lòch ñeán vôùi khaùc du lòch trong nöôùc vaø
quoác teá. Chuù yù giôùi thieäu saûn phaåm du lòch ñaëc thuø
cuûa Bình Thuaän treân trang thoâng tin ñieän töû
(Website), qua ñoù cung caáp caùc thoâng tin veà ñaëc
ñieåm ñòa lyù, khí haäu, vaên hoùa, aåm thöïc, con ngöôøi,
taøi nguyeân du lòch, caùc saûn phaåm du lòch noåi troäi,
caùc dòch vuï du lòch… Ñaây laø keânh quaûng baù raát höõu
hieäu nhaèm taïo caàu noái giöõa ñieåm ñeán du lòch vaø
khaùch du lòch.

Hai laø, chuù troïng xaây döïng vaø phaùt trieån ñoäi nguõ
trí thöùc khoa hoïc vaø coâng ngheä trong lónh vöïc du
lòch. Theo ñoù, caàn ñaåy maïnh vieäc ñaøo taïo söû duïng
khoa hoïc coâng ngheä cho ñoäi nguõ caùn boä, nhaân vieân
coù naêng löïc vaø trình ñoä cao, coù khaû naêng tieáp caän vaø
öùng duïng coâng ngheä trong du lòch nhaèm giuùp ñoäi
nguõ nhaân vieân phuïc vuï coù theå söû duïng thaønh thaïo
caùc coâng ngheä, thieát bò, phöông tieän hieän ñaïi trong
phaùt trieån saûn phaåm du lòch nhö: xe vöôït ñòa hình
treân caùt, khinh khí caàu, taøu laën mini ngaém san hoâ,
duø löôïn, coâng ngheä 3R, robot leã taân… trong caùc dòch
vuï du lòch.
Ba laø, caàn keát hôïp öùng duïng coâng ngheä soá hoùa,
coâng ngheä thöïc teá aûo vôùi caùc coâng ngheä khaùc boå trôï
cho du lòch nhö xaây döïng neàn taûng App du lòch
thoâng minh, trí tueä nhaân taïo vaø caùc tieän ích trong
thanh toaùn… ñieàu naøy seõ mang ñeán nhieàu cô hoäi cho
Ngaønh du lòch Bình Thuaän phaùt trieån caùc saûn phaåm
du lòch ñaëc thuø cho tænh nhaø.
5.7. Chính saùch veà quaûn lyù du lòch
Keát quaû Yeáu toá quaûn lyù du lòch xaùc ñònh laø coù
aûnh höôûng lôùn ñeán phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc
thuø taïi tænh Bình Thuaän. Coù 4 thaønh phaàn caáu
thaønh quaûn lyù du lòch nhö sau: Ñoäi nguõ quaûn lyù
chuyeân ngaønh; Ñoäi nguõ quaûn lyù theo laõnh thoå
chuyeân traùch du lòch; Caùc quy ñònh quaûn lyù chuyeân
ngaønh du lòch; Soá vuï vi phaïm caùc quy ñònh quaûn lyù
du lòch taïi ñieåm ñeán. Moät trong nhöõng yeáu toá taïo
neân chaát löôïng saûn phaåm du lòch ñoù chính laø coâng
taùc quaûn lyù taïi caùc khu, ñieåm du lòch; coâng taùc
quaûn lyù toát seõ taïo ra saûn phaåm du lòch toát. Do ñoù,
ñeå quaûn lyù toát noäi dung naøy, ñòa phöông caàn thöïc
hieän caùc giaûi phaùp sau:
Thöù nhaát, kieän toaøn caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc
veà du lòch; coù quy cheá phaân coâng, phoái hôïp roõ rang
vaø naâng traùch nhieäm cuûa chính quyeàn cô sôû (xaõ,
phöôøng, thò traán) trong quaûn lyù nhaø nöôùc veà du lòch.
Tænh caàn phoái hôïp vôùi Toång cuïc Du lòch nghieân cöùu
ñeà xuaát moâ hình Ban quaûn lyù Khu du lòch phuø hôïp.
Thöù hai, Naâng chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa cô quan
chuyeân moân, tham möu veà Du lòch cuûa tænh, huyeän,
thò, thaønh phoá.
Thöù ba, cuõng coá, kieän toaøn vaø thaønh laäp môùi caùc
Ban quaûn lyù khu du lòch, ñieåm du lòch, nhaát laø Khu
du lòch Quoác gia Muõi Neù.
Thöù tö, laøm toát coâng taùc Quy hoaïch vaø quaûn lyù
quy hoaïch laø moät trong nhöõng khaâu quaûn lyù quan
quaûn trò - quaûn lyù
troïng ñeå phaùt trieån du lòch noùi chung trong ñoù coù
phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø.
Thöù naêm, quaûng baù vaø xuùc tieán du lòch, daønh
kinh phí vaø nguoàn nhaân löïc thöïc hieän.
Thöù saùu, caàn taäp trung baûo veä caûnh quan, taøi
nguyeân moâi tröôøng, giöõ gìn, phaùt huy giaù trò ñieåm
ñeán; ñoàng thôøi, tang cöôøng quaûn lyù hoaït ñoäng du
lòch, ñaûm baûo an ninh traät töï, an toaøn cho du khaùch;
tang cöôøng phoái hôïp giöõa caùc caáp, caùc ngaønh trong
quaûn lyù hoaït ñoäng du lòch.
5.8. Chính saùch veà moâi tröôøng du lòch
Khaùch du lòch quoác teá vaø noäi ñòa ñeán tham
quan, du lòch taïi Bình Thuaän luoân quan taâm ñeán
moâi tröôøng ñieåm ñeán. Theo ñoù, moâi tröôøng du lòch
coù 8 thaønh phaàn nhö sau: Du khaùch raát chuù troïng
ñeán chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí taïi ñieåm
ñeán; Chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc; Chaát löôïng moâi
tröôøng sinh thaùi; Ñieàu kieän veà khí haäu – thôøi tieát
(möa, gioù... coù aûnh höôûng ñeán vieäc toå chöùc caùc
hoaït ñoäng du lòch khoâng); Ñieàu kieän thuyû vaên (caùc
doøng chaûy cuûa nöôùc, ñoä cao soùng bieån... ñaûm baûo
an toaøn cho du khaùch); Ñieàu kieän sinh thaùi: Khoâng
coù sinh vaät nguy hieåm, ñoäc haïi; Moâi tröôøng an
ninh (ñaûm baûo khoâng aûnh höôûng ñeán söï aùn toaøn
cuûa khaùch); Moâi tröôøng giao tieáp coäng ñoàng (söï
thaân thieän cuûa coäng ñoàng ñòa phöông trong giao
tieáp vôùi khaùch du lòch). Do vaäy, ñeå naâng cao chaát
löôïng moâi tröôøng du lòch, qua ñoù phaùt trieån saûn
phaåm du lòch ñaëc thuø cuûa Bình Thuaän, caùc caáp, caùc
ngaønh coù lieân quan taïi Bình Thuaän caàn taäp trung
giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau:
Moät laø, chuù troïng xaây döïng moät moâi tröôøng
chính trò oån ñònh, khoâng ñeå xaûy ra baát kyø moät xung
ñoät naøo taïi ñieåm du lòch Bình Thuaän. Caùc caáp, caùc
ngaønh thöông xuyeân tuyeân truyeàn, caàn giaùo duïc
ngöôøi daân yù thöùc toân troïng vaø baûo veä phaùp luaät,
qua ñoù giuùp ngöôøi daân hieåu vieäc toân troïng vaø baûo
veä phaùp luaät laø vaán ñeà then choát, quyeát ñònh ñeán
söï phaùt trieån du lòch taïi ñòa phöông mình.
Hai laø, ngaønh Du lòch caàn keát hôïp vôùi caùc
ngaønh coâng an, quaân ñoäi… ñaåy maïnh coâng taùc
tuyeân truyeàn phoøng choáng toäi phaïm, ñaûm baûo an
ninh, an toaøn cho du khaùch khi hoï tham quan, du
lòch taïi Bình Thuaän. Caàn giaùo duïc ngöôøi daân yù
thöùc toát veà ñaûm baûo an ninh, traät töï taïi ñòa phöông
mình, ñaûm baûo toát nhaát an ninh, an toaøn cho
du khaùch...
Soá 25 - Thaùng 10/2020 175
taïp chí coâng thöông

Ba laø, Chính quyeàn ñòa phöông phaûi thöôøng
xuyeân kieåm tra, ñaøm baûo an ninh traät töï moâi
tröôøng nôi cö daân ñang sinh soáng vaø kinh doanh
du lòch; Xaây döïng cô cheá vaø chính saùch trong vieäc
quy hoaïch cho ngöôøi daân baùn haøng rong taäp trung
taïi moät ñieåm baùn haøng coá ñònh, nhaèm haïn cheá
naïn xaâm chieám loøng leà ñöôøng, chaët cheùm
du khaùch....
Boán laø, Tuyeân truyeàn cho cö daân hieåu bieát
Phaùp luaät Baûo veä moâi tröôøng, ñoàng thôøi thöôøng
xuyeân kieåm tra, nhaéc nhôû ngöôøi daân, caùc doanh
nghieäp du lòch, du khaùch… nhaän thöùc ñöôïc baûo veä
moâi tröôøng du lòch laø nhieäm vuï vaø traùch nhieäm
cuûa mình. Phaûi chuù troïng baûo veä, baûo toàn, naâng
cao chaát löôïng moâi tröôøng töï nhieân, nhaèm ñaûm
baûo söùc khoûe laâu daøi vaø duy trì söï soáng cuûa caùc
heä sinh thaùi taïi moâi tröôøng ñoù.
Naêm laø, ngaønh Du lòch caàn môû nhöõng lôùp
nghieäp vuï du lòch, ñaøo taïo, giaùo duïc cö daân ñieåm
ñeán bieát caùch theå hieän ñoùn tieáp noàng nhieät, côûi môû
cuûa mình ñoái vôùi du khaùch, ñaëc bieät laø khaùch quoác
teá. Ñoàng thôøi, caùc cö daân luoân saün saøng chaøo ñoùn
du khaùch khi hoï ñeán tham quan/ du lòch taïi ñòa
phöông cuûa mình, taïo baàu khoâng khí thaân thieän,
chaân tình, taïo caûm giaùc thaät aám aùp, laøm cho du
khaùch phöông xa caûm nhaän nhö ñang soáng taïi queâ
höông cuûa hoï.
Saùu laø, trong vieäc döïa vaøo caùc nguoàn taøi
nguyeân du lòch töï nhieân nhö soùng bieån, soâng, hoà,
nuùi, röøng… ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån saûn phaåm du
lòch ñaëc thuø, caàn chuù troïng caùc ñieàu kieän veà khí
haäu, thôøi tieát, ñaëc ñieåm heä sinh thaùi… taïi caùc ñieåm
du lòch, phaûi ñaûm baûo toát nhaát söï an toaøn tuyeät
ñoái cho du khaùch n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Liu Q. (2018). Review of Research on Characteristic Tourism Resources Exploitation in Sichuan Province.
Journal of Resources and Ecology, 9(5), 471-476.
2. Drita K. and Albana G. (2011). The Special Interest Tourism Development and the Small Regions. TUR-
IZAM, 15(2), 77-89.
3. Maria G. A. M.-V., Juan M. A.-F., & Luis A.-H. (2011). Classification of various forms of Tourism. Economic
Science Series, Annals of the University of Oradea, 25(2), 100-108.
4. Minh V. L. (2016). Researching and developing special tourism products in Red River Delta region. Research
and Development Journal, 5(6), 6-20.
5. Hiep H. T. (2015). Link to develop special green tourism products - Mekong River World, Proceedings of the
National Workshop: Linking the development of green tourism in the Mekong Delta, Vietnam, 19-25.
6. Thong V. T. (2018). Special tourism products: Scientific and practical basis for developing special tourism
products in Hau Giang, Vietnam, National Science Conference, Vietnam, 56-65.
7. Hair J. F., Black W. C., Babin B. J., Anderson R. E. and Tatham R. I. (2006). Multivariable Data Analysis.
Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
8. Phaïm Trung Löông (2007). Phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø ñeå naâng cao söùc caïnh tranh cuûa du lòch Vieät
Nam. Taïp chí Du lòch Vieät Nam, soá 8/2007.
9. Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch tænh Bình Thuaän (2016, 2017, 2018, 2019). Baùo caùo tình hình hoaït ñoäng du
lòch treân ñòa baøn tænh.
10. Traàn Tieán Khai (2012), Phöông phaùp nghieân cöùu kinh teá kieán thöùc cô baûn, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá, Thaønh
phoá Hoà Chí Minh, NXB Lao ñoäng Xaõ hoäi.
11. Leâ Vaên Minh (2016). Nghieân cöùu xaây döïng caùc saûn phaåm du lòch ñaëc thuø vuøng Ñoàng Baèng soâng Hoàng,
Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån du lòch.

176 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

12. Tröông Syõ Quyù (2003). Phöông höôùng vaø moät soá giaûi phaùp ñeå ña daïng hoùa loaïi hình vaø saûn phaåm du lòch ôû
Quaûng Nam Ñaø Naüng, Luaän aùn Tieán só, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá quoác daân, Haø Noäi.
13. Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch (2015; 2016; 2017; 2018; 2019). Baùo caùo hoaït ñoäng kinh doanh du lòch tænh
Bình Thuaän caùc naêm töø naêm 2015 ñeán naêm 2019.
14. Nguyeãn Ñình Thoï & Nguyeãn Thò Mai Trang (2011), Nghieân cöùu khoa hoïc Marketing, ÖÙng duïng moâ hình caáu
truùc tuyeán tính SEM, NXB Lao ñoäng xaõ hoäi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
15. Traàn Vaên Thoâng (2018), Saûn phaåm du lòch ñaëc thuø - Cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho
phaùt trieån saûn phaåm du lòch ñaëc thuø tænh Haäu Giang, Hoäi thaûo Khoa hoïc caáp Quoác gia.
16. Toång cuïc Du lòch Vieät Nam (2016), Ñeà aùn Chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm du lòch Vieät Nam ñeán naêm 2025,
Ñònh höôùng ñeán naêm 2030.
17. Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2008), Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS, NXB Hoàng Ñöùc.

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. HOAØNG THANH LIEâM
NCS Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä TP. Hoà Chí Minh (HUTECH)

A STUDy ON THE DEvELOPMENT Of SPECIfIC TOURISM

PRODUCTS IN BINH THUAN PROvINCE

l Postgraduate student, Master. HOANg THANH lIEM

Ho Chi Minh City University of Technology

ABSTRACT:
This study aims to systematize the theoretical basis of specific tourism products, establish a
theoretical model for the development of specific tourism products of destination and develop a
research model of factors affecting the development of specific tourisms for Binh Thuan
Province. This study also determines the impact level of each factor affecting the specific
tourism product development in Binh Thuan Province, thereby proposing policy implications for
the provincial authorities to develop their provincial specific tourism products and improve the
competitiveness of their destinations.
Keywords: Specific tourism products of Binh Thuan Province, tourism product development
model for Binh Thuan Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 177

taïp chí coâng thöông

NAâNG CAO CHAáT LÖÔïNG

DÒCH vUï HAØNH CHÍNH COâNG
TAïI UÛy BAN NHAâN DAâN
HUyEÄN PHUØ yEâN, TæNH SÔN LA

l CAàM vAêN ÑOâNg - NgUyEãN THò DöôNg NgA

TOÙM TAÉT:
Caûi caùch thuû tuïc haønh chính laø khaâu ñoät phaù cuûa caûi caùch haønh chính. Tính böùc xuùc cuûa
vieäc ñaåy maïnh caûi caùch thuû tuïc haønh chính ñöôïc theå hieän roõ treân caû khía caïnh kinh teá. Theo
ñoù, noù cuõng goùp phaàn tieát kieäm tieàn cuûa, xaây döïng moâi tröôøng phaùp lyù ñeå caùc thaønh phaàn kinh
teá, caùc nhaø ñaàu tö yeân taâm môû roäng saûn xuaát, kinh doanh.
Nghieân cöùu nhaèm ñaùnh giaù thöïc traïng chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân
daân huyeän Phuø Yeân, tænh Sôn La. Treân cô sôû ñoù, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn ñeå naâng cao
chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UBND huyeän trong thôøi gian tôùi, goùp phaàn phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi ñòa phöông.
Töø khoùa: Thuû tuïc haønh chính, caûi caùch haønh chính, huyeän Phuø Yeân, tænh Sôn La.

1. Ñaët vaán ñeà
Hoaït ñoäng quaûn lyù haønh chính Nhaø nöôùc coù yù
nghóa quan troïng trong vieäc taïo ñieàu kieän, moâi
tröôøng phaùp lyù thuaän lôïi cho caùc toå chöùc vaø coâng
daân sinh soáng, phaùt trieån kinh teá. Thöïc tieãn taïi
moät soá ñòa phöông, caùc thuû tuïc haønh chính coøn
toàn taïi nhöõng hieän töôïng mang tính khaù phoå bieán
nhö: Röôøm raø, truøng cheùo, cöùng nhaéc, gaây khoù
khaên cho ngöôøi daân vaø caùc toå chöùc khi thöïc hieän
caùc giao dòch.
UÛy ban nhaân daân tænh Sôn La ñaõ ban haønh
Quyeát ñònh soá 750/QÑ-UBND veà pheâ duyeät keá
hoaïch trieån khai aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát
löôïng theo tieâu chuaån TCVN ISO 9001:2008 vaøo
hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan, toå chöùc thuoäc heä
thoáng haønh chính nhaø nöôùc tænh Sôn La. Taïi UÛy
ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân, vaán ñeà caûi caùch
thuû tuïc haønh chính ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhieàu naêm
nay. Tuy nhieân, hieän nay vieäc trieån khai heä thoáng
naøy coøn chaäm, aûnh höôûng tôùi chaát löôïng phuïc vuï
cuûa cô quan haønh chính nhaø nöôùc cho ngöôøi daân
vaø caùc toå chöùc treân ñòa baøn.
Do vaäy, nghieân cöùu nhaèm muïc ñích ñaùnh giaù
thöïc traïng chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng vaø

178 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát
löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân
daân huyeän Phuø Yeân trong thôøi gian tôùi.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Phöông phaùp: Nghieân cöùu söû duïng soá lieäu thöù
caáp thu thaäp taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân
vaø Trung taâm dòch vuï haønh chính coâng cuûa huyeän.
Soá lieäu sô caáp ñöôïc thu thaäp thoâng qua ñieàu tra,
phoûng vaán moät soá caùn boä quaûn lyù, thöïc hieän caùc
dòch vuï haønh chính, ngöôøi daân vaø toå chöùc thöïc
hieän caùc dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân
daân huyeän.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Thöïc traïng chaát löôïng vaø caùc hoaït ñoäng
naâng cao chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi
UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân, tænh Sôn La
Vieäc cung öùng caùc dòch vuï haønh chính coâng taïi
UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân ñöôïc giao cho
Trung taâm haønh chính coâng cuûa huyeän phuï traùch.
Vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaøo giaûi quyeát
caùc dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân daân
huyeän Phuø Yeân ñaõ goùp phaàn naâng cao chaát löôïng
phuïc vuï cuûa cô quan nhaø nöôùc. Theo ñoù, soá löôïng
dòch vuï haønh chính coâng cuûa huyeän Phuø Yeân taêng
qua caùc naêm. Naêm 2017, toång soá löôïng dòch vuï
haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø
Yeân laø 180 dòch vuï, naêm 2018 taêng leân laø 211
dòch vuï vaø taêng leân 250 dòch vuï vaøo naêm 2019.
Trong soá caùc dòch vuï haønh chính coâng hieän nay,
caùc lónh vöïc nhö quaûn lyù veà ñaát ñai, taøi nguyeân
moâi tröôøng, quaûn lyù xaây döïng vaø nhaø ôû, lónh vöïc
tö phaùp, hoä tòch, chöùng thöïc, caùc lónh vöïc veà lao
ñoäng - thöông binh vaø xaõ hoäi, lónh vöïc caáp giaáy
chöùng nhaän, ñaêng kyù kinh doanh laø nhieàu nhaát.
(Baûng 1)
Trong nhöõng naêm qua vieäc giaûi quyeát caù c
dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân daân
huyeän Phuø Yeân ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát
ñònh. Vieäc giaû i quyeá t caùc dòch vuï haønh chính
coâng tröïc tuyeán caáp huyeän ñuùng haïn vaø tröôùc
haïn cho coâng daân treân ñòa baøn huyeän luoân ñaït
tyû leä cao. Naêm 2019, soá löôïng caùc dòch vuï haønh
chính coâng tröïc tuyeán caáp huyeän ñuùng haïn ñaït tyû
leä 99,9% (Baûng 2).

Baûng 1. Soá löôïng caùc dòch vuï haønh chính coâng taïi UBND huyeän Phuø yeân
giai ñoaïn 2017 - 2019

Soá löôïng dòch vuï

So saùnh (%)
Nhoùm lónh vöïc haønh chính coâng

2017 2018 2019 18/17 19/18 BQ

Quaûn lyù ñaát ñai, taøi nguyeân moâi tröôøng 39 43 49 110,26 113,95 112,09

Quaûn lyù xaây döïng vaø nhaø ôû 31 41 46 132,26 112,20 121,81

Lao ñoäng - Thöông binh vaø xaõ hoäi 23 27 29 117,39 107,41 112,29

Caáp giaáy chöùng nhaän, ñaêng kyù kinh doanh 19 23 28 121,05 121,74 121,40

Tö phaùp, hoä tòch, chöùng thöïc 21 22 31 104,76 140,91 121,50

Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân 17 19 24 111,76 126,32 118,82

Vaên hoùa thoâng tin vaø truyeàn thoâng 9 10 11 111,11 110,00 110,55

Lónh vöïc khaùc 21 26 32 123,81 123,08 123,44

Toång 180 211 250 117,22 118,48 117,85

Nguoàn: Trung taâm haønh chính coâng huyeän Phuø Yeân (2019)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 179

taïp chí coâng thöông

Baûng 2. Keát quaû giaûi quyeát caùc dòch vuï haønh chính coâng
taïi UBND huyeän Phuø yeân naêm 2019

Lónh vöïc Toång soá hoà sô Tyû leä % sôùm vaø ñuùng haïn

1 Dòch vuï coâng tröïc tuyeán caáp huyeän 5194 99,9

- Ñaát ñai & Moâi tröôøng 4348 100,0

- TC-KH 132 97,7

- Noäi vuï 321 100,0

- Giaùo duïc vaø ñaøo taïo 26 100,0

- Lao ñoäng - Thöông binh vaø xaõ hoäi 91 100,0

- KT-HT 11 100,0

- Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân 1 100,0

- Tö phaùp 264 99,6

2. Dòch vuï haønh chính coâng lieân thoâng 10655 100,0

- Coâng an 9269 100,0

- Thueá 221 100,0

- Trung taâm Y teá 17 100,0

- Ñieän löïc 1148 100,0

Nguoàn: UBND huyeän Phuø Yeân (2020)

Ñoåi môùi caùc quy trình thöïc hieän dòch vuï haønh
chính coâng: Vieäc toå chöùc boä maùy thöïc hieän caùc
dòch vuï haønh chính coâng cho ngöôøi daân treân ñòa
baøn huyeän Phuø Yeân hieän nay ñaõ ñöôïc thöïc hieän
theo cô cheá moät cöûa lieân thoâng, giuùp cho vieäc
giaûi quyeá t caùc dòch vuï haø n h chính coâng cuû a
ngöôøi daân taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân
hieän nay ñöôï c thuaän lôïi, ngöôø i daâ n seõ khoâng
phaûi qua nhieà u phoø ng ban cuûa huyeän ñeå giaûi
quyeát. Cuøng vôùi ñoù, coâng daân coù theå thöïc hieän
caùc dòch vuï coâng tröïc tuyeán treân heä thoáng coång
dòch vuï coâng tröïc tuyeán cuûa UÛy ban nhaân daân
huyeän Phuø Yeân. Vieäc xaây döïng neàn haønh chính
coâng hieän ñaïi ñaõ giuùp cho vieäc naâng cao chaát
löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân
daân huyeän Phuø Yeâ n, taï o ra cô cheá coâ ng khai
minh baïch vaø naâng cao söï haøi loøng cuûa ngöôøi
daân khi ñeán UÛy ban nhaân daân huyeän thöïc hieän
caùc dòch vuï haønh chính coâng.
Taäp huaán, phoå bieán tuyeân truyeàn cho ngöôøi
daân veà giaûi quyeát caùc thuû tuïc haønh chính coâng:
Naêm 2019, UÛy ban nhaân daân huyeän ñaõ giao cho
caùc cô quan chuyeân moân phoái hôïp phoå bieán giaùo
duïc phaùp luaät caáp huyeän, caáp xaõ: Ñaõ loàng gheùp
tuyeân truyeàn veà coâng taùc caûi caùch haønh chính,
naâng cao chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng,
toång soá 318 cuoäc 21.332 löôït ngöôøi döï nghe;
Trung taâm Truyeàn thoâng- Vaên hoùa huyeän ñaõ xaây
döïng caùc tin, baøi veà naâng cao chaát löôïng dòch vuï
haønh chính coâng, loàng gheùp xaây döïng caùc chöông
trình phaùt thanh, truyeàn hình ñeå phaùt soùng taïi
traïm trung taâm vaø chuyeån phaùt soùng taïi 4 traïm
truyeàn hình cô sôû: Möôøng Do, Möôøng Bang,
Möôøng Côi, Taân Phong, choïn loïc moät soá baøi göûi
baùo Sôn La, Ñaøi Phaùt thanh-Truyeàn hình Sôn La.
Xaây döïng vaø naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ caùn
boä, coâng chöùc thöïc hieän caùc dòch vuï haønh chính
coâng: UÛy ban nhaân daân huyeän ñaõ ñaêng kyù taäp

180 Soá 25 - Thaùng 10/2020


huaán nghieäp vuï coâng taùc caûi caùch haønh chính,
taäp huaán PAPI. Trong giai ñoaïn 2017 - 2019, soá
löôïng caùn boä, coâng chöùc ñöôïc cöû ñi hoïc daøi haïn
trong giai ñoaïn naøy laø 20 ngöôøi vaø taêng trung
bình khoaûng 34%/naêm. Ñeán nay, toaøn boä ñoäi nguõ
caùn boä, coâng chöùc ñang laøm vieäc taïi Trung taâm
dòch vuï haønh chính coâng huyeän Phuø Yeân ñaõ coù
theå giao tieáp vôùi ngöôøi daân baèng tieáng Thaùi vaø
tieáng H’Moâng. Haàu heát ngöôøi daân ñaõ haøi loøng
vôùi naêng löïc cuûa caùn boä coâng chöùc thöïc hieän caùc
dòch vuï haønh chính coâng. Coù hôn 68% ngöôøi daân
cho raèng, caùn boä, coâng chöùc tieáp nhaän hoà sô coù
khaû naêng giao tieáp toát; coù khoaûng 56% ngöôøi daân
raát ñoàng yù vaø ñoàng yù vôùi nhaän ñònh caùn boä, coâng
chöùc tieáp nhaän hoà sô coù kieán thöùc vaø kyõ naêng
giaûi quyeát coâng vieäc lieân quan. Ñieàu naøy cho
thaáy phaàn naøo caùc hoaït ñoäng naâng cao chaát
löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân
daân huyeän Phuø Yeân hieän nay laø khaù hieäu quaû.
Ñaåy maïnh öùng duïng khoa hoïc - coâng ngheä vaøo
thöïc hieän caùc dòch vuï haønh chính coâng: Haøng
naêm, UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân ñaõ ban
haønh keá hoaïch öùng duïng coâng ngheä thoâng tin
trong hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan haønh chính nhaø
nöôùc nhö söû duïng hoøm thö ñieän töû ñeå trao ñoåi
coâng vieäc, cung caáp, quaûn lyù, söû duïng dòch vuï
chöùng thöïc chöõ kyù soá chuyeân duøng phuïc vuï caùc
cô quan ñaûng, nhaø nöôùc, toå chöùc chính trò - xaõ
hoäi. UÛy ban nhaân daân huyeän tieáp tuïc trieån khai
thöïc hieän cung caáp dòch vuï coâng tröïc tuyeán möùc
ñoä 3 tieán tôùi cung caáp dòch vuï coâng tröïc tuyeán
möùc ñoä 4. Coång thoâng tin ñieän töû cuûa huyeän ñöôïc
khai thaùc trieät ñeå, hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, hieäu
quaû, caäp nhaät thoâng tin kòp thôøi, ñaày ñuû. Tuy
nhieân, ñaây cuõng laø moät thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi
UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân. Bôûi vì, ñeå
trieån khai thöïc hieän caùc dòch vuï haønh chính coâng
tröïc tuyeán hieän nay gaëp khaù nhieàu khoù khaên ñaëc
bieät laø ñoái vôùi nhoùm ñoái töôïng laø ngöôøi daân toäc
thieåu soá, ngöôøi giaø treân ñòa baøn huyeän, khi maø
nhoùm ñoái töôïng naøy khoâng söû duïng ñöôïc thaønh
thaïo ñieän thoaïi thoâng minh, maùy tính,… ñeå keâ
khai hoà sô dòch vuï haønh chính coâng tröïc tuyeán.
Thanh tra, kieåm tra giaùm saùt vieäc thöïc hieän
caùc dòch vuï haønh chính coâng: Nhaèm naâng cao
quaûn trò - quaûn lyù
chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban
nhaân daân huyeän Phuø Yeân, haøng naêm, haøng quyù
thì laõnh ñaïo HÑND, UÛy ban nhaân daân huyeän ñeàu
phoái hôïp cuøng vôùi caùc cô quan chöùc naêng ñeå ñi
kieåm tra caùc hoaït ñoäng taïi Trung taâm dòch vuï
haønh chính coâng vaø kòp thôøi nhaéc nhôû, chaán
chænh nhöõng sai phaïm khoâng ñaùng coù cuûa caùn boä,
coâng chöùc thöïc hieän giaûi quyeát caùc dòch vuï haønh
chính coâng, cuøng vôùi ñoù laø kieåm tra nhöõng sai
phaïm, vöôùng maéc trong quaù trình giaûi quyeát caùc
dòch vuï haønh chính coâng taïi caùc phoøng, ban coù
lieân quan treân ñòa baøn huyeän, töø ñoù ñaåy maïnh
chaát löôïng dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban
nhaân daân huyeän.
Ñaùnh giaù cuûa ngöôøi daân veà chaát löôïng dòch vuï
haønh chính coâng: Qua khaûo saùt ñaùnh giaù cuûa
ngöôøi daân veà quy trình thuû tuïc haønh chính khi
thöïc hieän taïi trung taâm, veà cô baûn ñaõ ñoàng yù quy
trình thuû tuïc ñôn giaûn hoùa hôn vaø deã thöïc hieän
hôn so vôùi tröôùc. Ña phaàn ngöôøi daân ñeàu raát
ñoàng yù vaø ñoàng yù (dao ñoäng töø 45 - 75%) vôùi caùc
nhaän ñònh veà vieäc naâng cao vaø ñoåi môùi caùc thuû
tuïc giaûi quyeát dòch vuï haønh chính coâng cho ngöôøi
daân. Tuy nhieân, vaãn coøn khaù nhieàu ngöôøi daân
cho raèng caùc thuû tuïc naøy coøn chöa hôïp lyù, nhö
coøn khoaûng 23% ngöôøi daân chöa ñoàng yù vaø raát
khoâng ñoàng yù vôùi nhaän ñònh quy trình, caùc böôùc
xöû lyù hoà sô hôïp lyù; coøn khoaûng gaàn 30% ngöôøi
daân cho raèng möùc phí vaø chaát löôïng dòch vuï ñöôïc
cung caáp laø chöa hôïp lyù; coøn khoaûng 20% ngöôøi
daân cho raèng vaãn phaûi boå sung theâm giaáy tôø
trong quaù trình xöû lyù hoà sô hieän haønh. Ña phaàn
ngöôøi daân ñeàu cho raèng caùc cô sôû vaät chaát phuïc
vuï coâng taùc giaûi quyeát caùc dòch vuï haønh chính
coâng taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân hieän
nay môùi chuû yeáu ôû möùc ñoä bình thöôøng, chöa
thöïc söï ñaåy ñuû, hieän ñaïi. Cuøng vôùi ñoù, ngöôøi daân
cuõng ñaùnh giaù veà trình ñoä vaø kyõ naêng laøm vieäc
cuûa ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc thöïc hieän giaûi
quyeát caùc dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban
nhaân daân huyeän Phuø Yeân hieän nay chöa cao. Coù
khoaûng 32% ngöôøi daân raát ñoàng yù vaø ñoàng yù vôùi
nhaän ñònh trình ñoä chuyeân moân cuûa caùn boä coâng
chöùc giaûi quyeát caùc dòch vuï haønh chính coâng coøn
haïn cheá.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 181
taïp chí coâng thöông

3.2. Moät soá giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng
dòch vuï haønh chính coâng taïi UÛy ban nhaân daân
huyeän Phuø Yeân, tænh Sôn La
Thöù nhaát, caàn ñaøo taïo boài döôõng naâng cao
trình ñoä, kyõ naêng laøm vieäc cho ñoäi nguõ caùn boä,
coâng chöùc giaûi quyeát caùc dòch vuï haønh chính
coâng.
Thöù hai, caàn taêng cöôøng tuyeân truyeàn naâng cao
nhaän thöùc cho ngöôøi daân veà caùc dòch vuï haønh
chính coâng.
Thöù ba, caàn ñaàu tö naâng caáp cô sôû vaät chaát,
trang - thieát bò phuïc vuï giaûi quyeát caùc dòch vuï
haønh chính coâng.
Thöù tö, caàn taêng cöôøng cô cheá phoái hôïp giöõa
caùc cô quan chuyeân moân trong giaûi quyeát caùc dòch
vuï haønh chính coâng.
Thöù naêm, caàn taêng cöôøng cô cheá thanh tra,
kieåm tra, giaùm saùt quaù trình thöïc hieän caùc dòch vuï
haønh chính coâng.
Thöù saùu, phaùt huy vai troø chuû theå cuûa ngöôøi
daân - ñoái töôïng thuï höôûng dòch vuï haønh chính
coâng.
4. Keát luaän
Nghieân cöùu cho thaáy, trong nhöõng naêm qua,
vieäc ñaåy maïnh thöïc hieän caùc dòch vuï haønh chính
coâng treân heä thoáng dòch vuï coâng tröïc tuyeán ôû
möùc ñoä 3, 4 taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân
ñaõ taïo ñieàu kieän raát toát ñeå naâng cao chaát löôïng
dòch vuï haønh chính coâng cuûa huyeän. Hieän nay,
tyû leä caùc dòch vuï haønh chính coâng ñöôïc thöïc hieän
treân coång thoâng tin dòch vuï coâng tröïc tuyeán cuûa
huyeän khoâng ngöøng taêng leân. Tyû leä hoà sô giaûi
quyeát sôùm vaø ñuùng thôøi haïn ngaøy caøng taêng vaø
ñaït xaáp xæ 100%. Maëc duø vaäy, ngöôøi daân vaãn
chöa thöïc söï haøi loøng ñoái vôùi vieäc cung caáp dòch
vuï haønh chính coâng, ví duï nhö quy trình vaø caùc
böôùc xöû lyù; möùc phí vaø vieäc hoï coøn phaûi ñi laïi
nhieàu laàn. Cô sôû vaät chaát phuïc vuï coâng taùc giaûi
quyeát thuû tuïc haønh chính coâng cuõng chöa ñöôïc
ngöôøi daân ñaùnh giaù cao.
Treâ n cô sôû ñoù, moät soá giaûi phaùp chuû yeá u
nhaèm naâng cao chaát löôïng dòch vuï haønh chính
coâng taïi UÛy ban nhaân daân huyeän Phuø Yeân trong
thôøi gian tôùi bao goàm: Coâ ng taùc ñaøo taïo boà i
döôõng caùn boä, tuyeân truyeàn naâng cao nhaän thöùc
cho ngöôøi daân veà caùc dòch vuï haønh chính coâng;
naâng caáp cô sôû vaät chaát, trang thieát bò phuïc vuï
giaûi quyeá t caùc dòch vuï haø nh chính coâ n g; phoá i
hôïp giöõa caù c cô quan chuyeân moân trong giaû i
quyeát caùc dòch vuï haønh chính coâng; taêng cöôøng
thanh tra, kieåm tra, giaùm saùt quaù trình thöïc hieän
caùc dòch vuï haønh chính coâng; vaø phaùt huy vai troø
chuû theå cuûa ngöôø i daân - ñoái töôïng thuï höôû n g
dòch vuï haønh chính coâng n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng (2007). Nghò quyeát soá 17-NQ/TW ngaøy 01 thaùng 08 naêm 2007 cuûa Ban Chaáp
haønh Trung öông Ñaûng khoùa X veà ñaåy maïnh caûi caùch haønh chính, naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû quaûn lyù cuûa boä maùy
nhaø nöôùc.
2. Chính phuû (2011). Nghò ñònh soá 43/2011/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 13 thaùng 06 naêm 2011 Quy ñònh veà vieäc
cung caáp thoâng tin vaø dòch vuï coâng tröïc tuyeán treân trang thoâng tin ñieän töû hoaëc coång thoâng tin ñieän töû cuûa cô quan
nhaø nöôùc. Haø Noäi.
3. Taï Thò Bích Ngoïc (2016). Caûi caùch thuû tuïc haønh chính ôû Vieät Nam hieän nay. Taïp chí Khoa hoïc xaõ hoäi Vieät
Nam, 10 (107), 101-111.
4. Huyeän Phuø Yeân (2019), Caùc baùo caùo toång keát hoaït ñoäng cuûa trung taâm dòch vuï haønh chính coâng caùc naêm
2017-2019. Phuø Yeân.

182 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. CAàM vAêN ÑOâNG
UBND huyeän Phuø yeân, tænh Sôn La
2. PGS. TS. NGUyEÃN THÒ DÖÔNG NGA
Khoa Kinh teá vaø Phaùt trieån noâng thoân, Hoïc vieän Noâng nghieäp vieät Nam

IMPROvING THE QUALITy Of PUBLIC SERvICES

PROvIDED By THE PEOPLE’S COMMITTEE
Of PHU yEN DISTRICT, SON LA PPROvINCE

l CAM vAN DONg

People’s Committee of Phu Yen District, Son La Province
l Dr. NgUyEN THI DUONg NgA
Faculty of Economics and Rural Development
Vietnam National University of Agriculture

ABSTRACT:
Administrative procedure reform is a breakthrough stage of Vietnam’s administrative
reform. Administrative procedure reform is critical for socio-economic development, saving
resources, and money and faciliating economic entities. This study is to assess the current quality
of public administration services provided by the People's Committee of Phu Yen District, Son
La Province. Based on this study’s results, some recommendations are proposed to improve the
quality of public administrative services provided by the local People's Committee.
Keywords: Public services, quality, Phu Yen District, Son La Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 183

taïp chí coâng thöông

GIAÛI PHAÙP TAêNG CÖÔØNG

COâNG TAÙC QUAÛN LyÙ NHAØ NÖÔÙC
vEà ÑAáT NOâNG NGHIEÄP TREâN ÑÒA BAØN
HUyEÄN QUyØNH NHAI, TæNH SÔN LA

l NgUyEãN vIEÄT DUÕNg - NgUyEãN THò DöôNg NgA

TOÙM TAÉT:
Quyønh Nhai laø moät huyeän ngheøo cuûa tænh Sôn La, tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây vôùi
quaù trình phaùt trieån KT-XH maïnh meõ, aùp löïc ñoái vôùi ñaát noâng nghieäp cuûa Huyeän ngaøy caøng
gia taêng.
Nghieân cöùu cho thaáy coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän
ñaõ ñaït ñöôïc caùc thaønh coâng ñaùng keå, tuy nhieân vaãn coøn nhöõng baát caäp caàn giaûi quyeát trong
coâng taùc ñaêng kí vaø caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát. Theo ñoù, taùc giaû ñeà xuaát moät
soá giaûi phaùp nhaèm taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän trong
thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Quaûn lyù nhaø nöôùc, ñaát noâng nghieäp, huyeän Quyønh Nhai, tænh Sôn La.

1. Ñaët vaán ñeà
Do tính chaát ñaëc thuø cuûa quaûn lyù ñaát ñai noùi
chung vaø ñaát noâng nghieäp noùi rieâng, cuõng nhö
taàm quan troïng cuûa ngaønh Noâng nghieäp ñoái vôùi
kinh teá - xaõ hoäi ôû Vieät Nam maø vieäc naâng cao
khaû naêng quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc veà ñaát noâng
nghieäp hieän nay laø moät yeâu caàu heát söùc böùc thieát,
nhaèm giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khuùc maéc cuûa xaõ
hoäi, ñaûm baûo haøi hoøa lôïi ích giöõa caùc caù nhaân,
toå chöùc.
Thöïc teá trong nhöõng naêm vöøa qua, QLNN veà
ñaát noâng nghieäp cuûa huyeän Quyønh Nhai ñang ñoái
maët vôùi nhöõng vaán ñeà phöùc taïp, vöøa coù tính chaát
rieâng cuûa moät huyeän vôùi cuoäc ñaïi di daân, taùi ñònh
cö ñeå xaây döïng Nhaø maùy thuûy ñieän Sôn La, vöøa
mang nhieàu neùt ñaëc tröng cuûa huyeän mieàn nuùi maø
nhieàu huyeän coù ñieàu kieän vò trí ñòa lyù töông ñoàng
thöôøng gaëp phaûi.
Baøi vieát nhaèm phaân tích thöïc traïng quaûn lyù
nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp taïi huyeän Quyønh
Nhai, tænh Sôn La, töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp
phuø hôïp nhaèm taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc veà
ñaát noâng nghieäp, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá- xaõ
hoäi treân ñòa baøn huyeän trong thôøi gian tôùi.

184 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Phöông phaùp: Nghieân cöùu söû duïng soá lieäu thöù
caáp thu thaäp taïi UBND huyeän Quyønh Nhai. Soá
lieäu sô caáp ñöôïc thu thaäp thoâng qua ñieàu tra,
phoûng vaán moät soá caùn boä laøm coâng taùc quaûn lyù
nhaø nöôùc veà ñaát ñai taïi huyeän vaø moät soá hoä
noâng daân.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Thöïc traïng quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng
nghieäp taïi huyeän Quyønh Nhai
Huyeän Quyønh Nhai hieän coù toång dieän tích töï
nhieân laø 105.600 ha, dieän tích ñaát noâng nghieäp
cuûa huyeän laø 58.852,94 ha, chieám tyû leä 55,73 %
toång dieän tích ñaát töï nhieân cuûa huyeän vaøo
naêm 2019.
Boä maù y quaû n lyù nhaø nöôù c veà ñaá t noâ n g
nghieäp taïi ñòa phöông tuaân thuû theo ñuùng quy
ñònh cuûa Nhaø nöôùc, bao goàm caùc cô quan chính
laø Hoä i ñoà n g Nhaâ n daâ n vaø UÛ y ban Nhaâ n daâ n
huyeän Quyønh Nhai, Phoøng Taøi nguyeân vaø moâi
tröôøng huyeän, vaø Coâng chöùc ñòa chính ôû caùc xaõ
giuùp UÛy ban nhaân daân xaõ thöïc hieän quaûn lyù nhaø
nöôùc veà taøi nguyeân vaø moâi tröôøng trong phaïm
vi xaõ.
Veà coâng taùc phoå bieán chính saùch phaùp luaät veà
ñaát ñai: Trong giai ñoaïn 2017 - 2019, UBND
huyeän Quyønh Nhai ñaõ toå chöùc 3 lôùp Hoäi nghò taäp
huaán vôùi 200 löôït ngöôøi cho caùc ñoái töôïng laø caùn
boä chuû choát xaõ vaø caùc phoøng ban chöùc naêng lieân
quan cuûa huyeän veà Luaät Ñaát ñai naêm 2013.
Ngoaøi ra haøng naêm, Hoäi ñoàng phoå bieán giaùo duïc
phaùp luaät huyeän thöôøng xuyeân toå chöùc tuyeân
truyeàn chuyeân ñeà veà ñaát ñai trieån khai cuøng vôùi
caùc luaät khaùc ôû caùc xaõ; tuyeân truyeàn qua Ñaøi
truyeàn thanh, truyeàn hình huyeän ôû caùc cuïm xaõ,
trung taâm xaõ ñeå ngöôøi daân bieát, hieåu vaø thöïc
hieän. Keát quaû phoå bieán ôû 11 xaõ, vôùi 33 löôït, moãi
löôït töø 10 ñeán 12 phuùt, toång soá ngöôøi nghe laø
26.400 ngöôøi. (Baûng 1)
Khaûo saùt, ño ñaïc, laäp baûn ñoà ñòa chính: Veà
coâng taùc khaûo saùt ño ñaïc, laäp baûn ñoà ñòa chính
treân ñòa baøn huyeän ñeán nay chöa coù xaõ naøo coù
baûn ñoà ñòa chính chính quy maø chuû yeáu laø baûn
ñoà trích ño khi thöïc hieän caùc döï aùn giao ñaát (caáp
giaáy laàn ñaàu, caáp giaáy taùi ñònh cö thuyû ñieän Sôn
La). Ñieàu naøy ñaõ laøm aûnh höôûng raát lôùn ñeán coâng
taùc quaûn lyù ñaát noâng nghieäp ôû ñòa phöông vaø vieäc
caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát noâng
nghieäp cho ñoái töôïng söû duïng ñaát. Do ñoù, trong
thôøi gian tôùi, song song vôùi vieäc khaûo saùt ño ñaïc,
laäp baûn ñoà ñòa chính thì coâng taùc laäp vaø quaûn lyù
hoà sô ñòa chính veà ñaát noâng nghieäp ôû caùc xaõ cuõng
caàn ñöôïc tieán haønh ñeå coù ñoä chính xaùc cao nhaát
phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát
noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän Quyønh Nhai
(Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, 2020).
Laäp quy hoaïch vaø keá hoaïch söû duïng ñaát noâng
nghieäp: Caáp huyeän ñaõ laäp quy hoaïch söû duïng ñaát
ñeán naêm 2020, keá hoaïch söû duïng ñaát 5 naêm kyø

Baûng 1. Coâng taùc phoå bieán tuyeân truyeàn chính saùch phaùp luaät veà ñaát ñai

Hoäi nghò tuyeân tuyeàn Ñaøi Phaùt thanh

Hình thöùc tuyeân truyeàn
Löôït Ngöôøi tham gia Löôït Ngöôøi nghe

Naêm 2017 1 100 1 8800

Naêm 2018 1 50 1 8800

Naêm 2019 1 50 1 8800

Toång 3 naêm 3 200 3 26400

Nguoàn: Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng huyeän Quyønh Nhai (2020)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 185

taïp chí coâng thöông
ñaàu (2011-2015) huyeän Quyønh Nhai ñöôïc UBND
tænh pheâ duyeät. ÔÛ caáp xaõ: 11/11 xaõ laäp Quy hoaïch
söû duïng ñaát ñeán naêm 2020 vaø keá hoaïch söû duïng
ñaát 5 naêm kyø ñaàu (2011 - 2015).
Nhìn chung, vieäc thöïc hieän chæ tieâu chuyeån
muïc ñích söû duïng ñaát noâng nghieäp trong keá
hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2019 cuûa huyeän ñaõ
theo saùt vaø veà cô baûn ñaõ ñaït ñöôïc theo caùc chæ
tieâu ñeà ra. Quaù trình thöïc hieän keá hoaïch söû duïng
ñaát ñaõ cô caáu laïi vieäc söû duïng ñaát phuø hôïp vôùi
quaù trình chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá, ñaåy maïnh
chuyeån dòch cô caáu söû duïng ñaát trong noâng
nghieäp - noâng thoân, ñaëc bieät troàng caây treân ñaát
doác nhaèm phuø hôïp vôùi neàn kinh teá haøng hoùa
nhieàu thaønh phaàn, haïn cheá coù hieäu quaû vieäc
chuyeån ñaát luùa nöôùc sang muïc ñích khaùc. Tuy
nhieân, keá hoaïch söû duïng ñaát cuûa huyeän vaãn coøn
moät soá baát caäp nhö phöông aùn keá hoaïch coøn chöa
döï baùo chính xaùc veà nhu caàu quyõ ñaát cho caùc
muïc ñích söû duïng, nhaát laø ñaát cho phaùt trieån cô
sôû haï taàng, phaùt trieån cho caùc muïc ñích coâng
coäng, daãn ñeán tình traïng döï baùo vöøa thieáu, vöøa
thöøa quyõ ñaát vaø thöôøng phaûi ñieàu chænh quy
hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát. Naêm 2017, huyeän
phaûi laäp ñieàu chænh quy hoaïch söû duïng ñaát giai
ñoaïn 2011-2020; haøng naêm phaûi trình boå sung ñeå
thöïc hieän caùc döï aùn haï taàng kyõ thuaät taïo quyõ ñaát
ñaáu giaù, döï aùn ñaàu tö coâng.
Quaûn lyù vieäc giao ñaát, cho thueâ ñaát, thu hoài vaø
chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát noâng nghieäp: Tính
ñeán thaùng 12 naêm 2019 dieän tích ñaát noâng
nghieäp cuûa huyeän ñaõ giao cho caùc hoä noâng daân
söû duïng môùi chieám 55,21% toång dieän tích ñaát saûn
xuaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän. Vôùi toång
soá hoä ñöôïc giao laø 9.188 hoä vôùi 10.073,48 ha ñaát
saûn xuaát noâng nghieäp ñaõ ñöôïc giao thì dieän tích
coøn laïi ñang söû duïng nhöng chöa ñöôïc giao cho
ngöôøi daân laø coøn raát lôùn, ñaây phaàn lôùn laø dieän
tích ñaát khai hoang chöa keâ khai ñaêng kyù, ñaõ
ñöôïc söû duïng töø laâu ñôøi, do baûn töï chia, khoâng coù
tranh chaáp, hoä gia ñình khoâng coù nhu caàu ñaêng
kyù, caáp giaáy vaø ñaát saûn xuaát noâng nghieäp giao
186 Soá 25 - Thaùng 10/2020
cho coäng ñoàng baûn quaûn lyù. Ñoái vôùi ñaát laâm
nghieäp hieän nay, toaøn boä ñaõ ñöôïc giao cho coäng
ñoàng baûn vaø UBND xaõ quaûn lyù, khoâng coøn giao
ñeán hoä gia ñình (theo döï aùn di daân taùi ñònh cö
thuûy ñieän Sôn La), dieän tích ñaát coâng ích UBND
caùc xaõ ñang quaûn lyù laø 202,14 ha.
Phaàn lôùn ngöôøi daân khi ñöôïc phoûng vaán traû
lôøi ñeàu cho bieát ñaùnh giaù cuûa hoï veà coâng taùc giao
ñaát, cho thueâ ñaát noâng nghieäp hieän nay laø phuø
hôïp. Tuy nhieân, cuõng coøn moät soá hoä daân cho raèng
coâng taùc giao ñaát noâng nghieäp cho caùc ñoái töôïng
caàn ñöôïc xem xeùt laïi, moät soá hoä gia ñình ñöôïc
giao ñaát nhöng chaäm ñöa ñaát vaøo söû duïng gaây
laõng phí taøi nguyeân. Ñoái vôùi coâng taùc thu hoài vaø
boài thöôøng ñaát ñai, phoûng vaán caùc hoä daân bò thu
hoài ñaát noâng nghieäp cho thaáy mong muoán cuûa hoï
coù nguoàn sinh keá thay theá, hôn laø nhaän ñöôïc moät
khoaûn tieàn boài thöôøng. Tuy nhieân, vôùi ñòa baøn
huyeän Quyønh Nhai, vieäc thöïc hieän boài thöôøng
baèng ñaát laø khoâng khaû thi do quyõ ñaát coâng ích
khoâng nhieàu, hieän nay laïi ñang bò laán chieám, quyõ
ñaát coù theå duøng ñeå boài thöôøng thì laïi ôû xa so vôùi
ñeà nghò cuûa ñoái töôïng bò thu hoài ñaát.
Ñaêng kyù quyeàn söû duïng ñaát, caáp giaáy chöùng
nhaän quyeàn söû duïng ñaát: Keát quaû caáp giaáy chöùng
nhaän quyeàn söû duïng ñaát noâng nghieäp cho thaáy,
toaøn huyeän hieän coù 9.188 hoä ñöôïc giao ñaát saûn
xuaát noâng nghieäp theo Chæ thò soá 10/1998/CT-
TTg ngaøy 12/02/1998, Chæ thò soá 1474/CT-TTg
ngaøy 24/8/2011 vaø döï aùn di daân taùi ñònh cö thuûy
ñieän Sôn La, tính ñeán ngaøy 31/12/2019 tuy ñaõ cô
baûn ñaõ caáp xong ñöôïc giaáy CNQSD ñaát nhöng
chaäm, toaøn huyeän coøn 32 tröôøng hôïp chöa ñöôïc
caáp do khoâng phuø hôïp quy hoaïch (Baûng 2).
Theo ñaùnh giaù cuûa caùn boä ñòa phöông, nguyeân
nhaân ñaàu tieân daãn ñeán cô baûn hoaøn thaønh coâng
taùc caáp giaáy CNQSD ñaát ñoù laø söï vaøo cuoäc chæ
ñaïo cuûa caáp uûy, chính quyeàn ñòa phöông chæ ñaïo
caùc cô quan chuyeân moân, UBND caùc xaõ thöïc
hieän toát vieäc keâ khai, ño ñaïc, laäp hoà sô caáp giaáy
CNQSD ñaát. Tuy vaäy, taïi nhieàu xaõ, caùn boä cho
bieát, heä thoáng thieát bò vaên phoøng cuûa ñôn vò ñoâi
 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 2. Keát quaû bieán ñoäng veà giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát töø naêm 2017-2019

Thöïc hieän naêm 2017 Thöïc hieän naêm 2018 Thöïc hieän naêm 2019
TT Xaõ Soá Dieän tích Soá Dieän tích Soá Dieän tích
giaáy (m2) giaáy (m2) giaáy (m2)

1 Xaõ Möôøng Giaøng 148 2.100,00 51 9.861,80 30 7.684,10

2 Xaõ Chieàng Khay 449 1.904.600,00 11 34.499,00 37 58.066,20

3 Xaõ Caø Naøng 326 883.300,00 24 43.576,00 57 148.947,00

4 Xaõ Möôøng Chieân 5 12.503,20 24 30.042,80

5 Xaõ Paù ma Pha Khinh 10 9.700,00 24 139.005,60 24 32.670,60

6 Xaõ Möôøng Gioân 493 908.800,00 20 52.384,80 12 43.390,10

7 Xaõ Chieàng Ôn 126 201.704,90 22 60.526,00 81 55.128,70

8 Xaõ Chieàng Baèng 62 229.700,00 37 44.701,50

9 Xaõ Chieàng Khoang 96 99.300,00 8 25.682,00 12 19.614,50

10 Xaõ Möôøng Saïi 24 92.900,00 15 73.671,00 19 22.319,80

11 Xaõ Naäm EÙt 427 6.116.200,00 2 1.351,90 64 149.973,00

Toång 2.161 10.448.305 182 453.061 397 612.538

Nguoàn: Phoøng Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng huyeän Quyønh Nhai (2019)

khi gaëp truïc traëc khieán cho quaù trình sao löu caùc
taøi lieäu, hoà sô bò chaäm so vôùi thôøi gian quy ñònh.
Maët khaùc, hoà sô ñòa chính chöa ñöôïc xaây döïng
cô sôû döõ lieäu, chöa ñöôïc ño ñaïc, laäp hoà sô ñòa
chính chính quy. Chính vì vaäy, khi laäp hoà sô ñaêng
kí, chính quyeàn ñòa phöông thöïc hieän coâng vieäc
xaùc nhaän gaëp nhieàu khoù khaên. Coøn theo ñaùnh giaù
cuûa ngöôøi daân, nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng
chaäm treã trong ñaêng kí vaø caáp giaáy chöùng nhaän
quyeàn söû duïng ñaát laàn ñaàu laø do thuû tuïc giaáy tôø
quaù nhieàu, ngöôøi daân chöa ñöôïc höôùng daãn cuï
theå veà quaù trình ñaêng kí caáp giaáy.
Thanh tra ñaát noâng nghieäp, giaûi quyeát tranh
chaáp, khieáu naïi, toá caùo vaø xöû lyù vi phaïm trong
quaûn lyù vaø söû duïng ñaát: Keát quaû thanh - kieåm tra
trong giai ñoaïn 2017-2019 cho thaáy, vi phaïm chuû
yeáu laø söû duïng ñaát sai muïc ñích, xaây döïng nhaø ôû
treân dieän tích ñaát noâng nghieäp, laán chieám ñaát, söû
duïng ñaát treân haønh lang baûo veä coâng trình giao
thoâng. Caùc vi phaïm taäp trung chuû yeáu ôû moät soá
ñòa baøn, khu trung taâm caùc xaõ, khu vöïc giaùp ñaát
röøng. Nhöõng vi phaïm veà söû duïng ñaát sai muïc
ñích, laán chieám phaùt röøng laøm nöông, san uûi caûi
taïo maët baèng khoâng giaáy pheùp, xaây döïng nhaø ôû
treân ñaát noâng nghieäp naèm raûi raùc ôû moät soá xaõ.
3.2. Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng quaûn lyù nhaø
nöôùc veà ñaát noâng nghieäp taïi huyeän Quyønh Nhai,
tænh Sôn La
Thöù nhaát, caàn ñieàu chænh, boå sung coâng cuï vaø
phöông phaùp quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng
nghieäp cuûa huyeän thoâng qua vieäc taêng cöôøng
tuyeân truyeàn giaùo duïc phaùp luaät vaø thoâng tin ñaát
ñai, taêng cöôøng quaûn lyù caùn boä vaø kieän toaøn boä
maùy QLNN veà ñaát noâng nghieäp, tieáp tuïc caûi caùch
thuû tuïc haønh chính veà ñaát ñai vaø hoaøn thieän phaân
caáp quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 187

taïp chí coâng thöông

Thöù hai, ñieàu chænh, boå sung noäi dung quaûn lyù
nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän
Quyønh Nhai, bao goàm laäp quy hoaïch, keá hoaïch
vaø quaûn lyù quy hoaïch ñaát noâng nghieäp, xaây döïng
baûn ñoà ñòa chính, hoaøn thieän hoà sô ñòa chính, tieán
tôùi xaây döïng cô sôû döõ lieäu ñaát ñai, coâng taùc giao
ñaát, cho thueâ vaø thu hoài ñaát, caáp giaáy chöùng nhaän
quyeàn söû duïng ñaát noâng nghieäp, taêng cöôøng thanh
- kieåm tra vieäc chaáp haønh luaät phaùp vaø giaûi quyeát
khieáu naïi toá caùo trong quaûn lyù vaø söû duïng ñaát ñai.
Thöù ba, caàn hoaøn thieän toå chöùc thöïc hieän quaûn
lyù nhaø nöôùc veà ñaát noâng nghieäp cuûa huyeän Quyønh
Nhai. Huyeän caàn laäp ra boä phaän chuyeân theo doõi,
ñaùnh giaù veà ñaát noâng nghieäp, môøi caùn boä coù kinh
nghieäm, ñaïi dieän caùc toå chöùc, caù nhaân trong
huyeän cuøng tham gia giaùm saùt nhaèm huy ñoäng
nguoàn trí tueä vaø kinh nghieäm cho quaûn lyù.
4. Keát luaän
Nghieân cöùu cho thaáy coâng taùc quaûn lyù nhaø
nöôùc veà ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän
Quyønh Nhai trong nhöõng naêm qua ñaõ ñaït ñöôïc
nhöøng thaønh coâng nhaát ñònh. Ñoù laø vieäc thöïc hieän
khaù toát coâng taùc tuyeân truyeàn phoå bieán phaùp luaät
veà ñaát ñai, thöïc hieän ñuùng keá hoaïch söû duïng ñaát
ñaõ ñöôïc pheâ duyeät. Coâng taùc laäp keá hoaïch, quy
hoaïch söû duïng ñaát, caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn
söû duïng ñaát, quaûn lyù giao ñaát vaø cho thueâ ñaát
cuõng ñaõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch quyeát lieät vaø ñaõ
coù ñoùng goùp ñaùng keå cho söï phaùt trieån kinh teá -
xaõ hoäi ñòa phöông trong nhöõng naêm qua. Tuy
nhieân, moät soá baát caäp trong coâng taùc ñaêng kí vaø
caáp giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát, coâng taùc
döï baùo, quaûn lyù ñaát söû duïng ñaát noâng nghieäp coøn
toàn taïi.
Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc
veà ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän bao goàm
ñieàu chænh, boå sung coâng cuï vaø phöông phaùp quaûn
lyù ñaát noâng nghieäp treân ñòa baøn huyeän; Ñieàu
chænh, boå sung noäi dung QLNN veà ñaát noâng
nghieäp; Hoaøn thieän toå chöùc thöïc hieän quaûn lyù nhaø
nöôùc veà ñaát noâng nghieäp n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Chính phuû (2014). Nghò ñònh soá 43/2014/NÑ-CP veà vieäc höôùng daãn thi haønh Luaät Ñaát ñai naêm 2013.
Haø Noäi.
2. Hoaøng Anh Ñöùc (1995). Baøi giaûng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaát ñai. Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng nghieäp I Haø Noäi.
Haø Noäi.
3. Hoïc vieän haønh chính Quoác gia (2000). Giaùo trình quaûn lyù haønh chính Nhaø nöôùc, taäp 2 - Quaûn lyù haønh chính
Nhaø nöôùc. NXB Giaùo duïc.
4. Nguyeãn Khaéc Thaùi Sôn (2007). Giaùo trình quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaát ñai. NXB Noâng nghieäp Haø Noäi.
5. Phoøng Taøi nguyeân moâi tröôøng - UBND huyeän Quyønh Nhai (2019), Baùo caùo toång keát caùc naêm 2017-2019,
Quyønh Nhai.

Ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

188 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Thoâng tin taùc giaû:

1. NGUyEÃN vIEÄT DUõNG
Huyeän Quyønh Nhai, tænh Sôn La
2. PGS. TS. NGUyEÃN THÒ DÖÔNG NGA
Khoa Kinh teá vaø Phaùt trieån noâng thoân, Hoïc vieän Noâng nghieäp vieät Nam

SOLUTIONS TO STRENGTHEN QUyNH NHAI DISTRICT’S

STATE MANAGEMENT IN AGRICULTURAL LAND

l NgUyEN vIET DUNg

Quynh Nhai District, Son La province
l Assoc.Prof.Ph.D NgUyEN THI DUONg NgA
Faculty of Economics and Rural Development,
Vietnam National University of Agriculture

ABSTRACT:
Quynh Nhai District is a poor district of Son La Province. However, the district’s
socio-economic development has achieved some encouraging results in recent years, leading
more pressure for the district’s agricultural land management. This study finds out tthat although
Quynh Nhai District has achieved remarkable success in the agricultural land management, the
district still faces mnay shortcomings including the registration and the issuance of land use right
certificates. This study proposes key solutions to strengthen the Quynh Nhai District’s state
management in agricultural land in the coming time.
Keywords: State management, agricultural land, Quynh Nhai District, Son La Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 189

taïp chí coâng thöông

GIAÛI PHAÙP TAêNG CÖÔØNG

QUAÛN LyÙ vOáN ÑAàU TÖ xAây DÖïNG CÔ BAÛN
TÖØ NGUOàN vOáN NGAâN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC
CUÛA HUyEÄN QUyØNH NHAI, TæNH SÔN LA

l TOøNg XUAâN TRöôøNg - NgUyEãN THò DöôNg NgA

TOÙM TAÉT:
Do tính chaát quan troïng cuûa ñaàu tö xaây döïng cô baûn (XDCB) ñoái vôùi thuùc ñaåy kinh teá -
xaõ hoäi ñòa phöông, coâng taùc quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn töø nguoàn voán ngaân saùch nhaø
nöôùc taïi caáp ñòa phöông heát söùc quan troïng.
Nghieân cöùu phaân tích thöïc traïng quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn taïi huyeän Quyønh
Nhai vaø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm taêng cöôøng quaûn lyù voán ñaàu tö, goùp phaàn söû duïng
voán ñuùng muïc ñích, coù hieäu quaû thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa huyeän trong nhöõng
naêm tôùi.
Töø khoùa: Quaûn lyù voán, ñaàu tö xaây döïng cô baûn, huyeän Quyønh Nhai, tænh Sôn La.

1. Ñaët vaán ñeà
Ñaàu tö xaây döïng cô baûn (ÑTXDCB) ñöôïc ñaùnh
giaù laø moät trong nhöõng lónh vöïc quan troïng, coù vai
troø heát söùc to lôùn trong vieäc thuùc ñaåy kinh teá - xaõ
hoäi ôû moãi quoác gia, moãi ngaønh, moãi ñòa phöông,
noù laø neàn taûng cuûa taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn
vöõng.
Taïi huyeän Quyønh Nhai, tænh Sôn La, ñöôïc söï
hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc thoâng qua caùc chöông trình,
döï aùn, coâng taùc xoùa ñoùi, giaûm ngheøo ñöôïc trieån
khai ñoàng boä, ñoàng baøo caùc daân toäc trong huyeän
ñaõ phaùt huy noäi löïc, khai thaùc toát tieàm naêng, lôïi
theá trong vieäc chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá. Keát caáu
haï taàng noâng thoân ñöôïc quan taâm ñaàu tö xaây
döïng ñoàng boä, taïo ñieàu kieän oån ñònh saûn xuaát,
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn 2016 -
2019, toång soá coâng trình ñaàu tö xaây döïng cô baûn
töø ngaân saùch nhaø nöôùc treân ñòa baøn huyeän laø 91
coâng trình, vôùi toång soá voán ñaàu tö ñaït 346,863 tyû
ñoàng. Ñaây laø nhöõng coâng trình ñaàu tö troïng ñieåm
coù yù nghóa quan troïng, tuy nhieân nguoàn voán ñaàu
tö thöôøng thaáp so vôùi yeâu caàu phaùt trieån kinh teá -
xaõ hoäi ñòa phöông. Do ñoù, quaûn lyù voán ñaàu tö caùc

190 Soá 25 - Thaùng 10/2020


coâng trình xaây döïng cô baûn naøy moät caùch hieäu
quaû laø ñieàu coù yù nghóa thieát thöïc ñoái vôùi huyeän.
Nghieân cöùu nhaèm muïc tieâu phaân tích thöïc
traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm taêng cöôøng quaûn
lyù voán ñaàu tö caùc coâng trình xaây döïng cô baûn cuûa
huyeän Quyønh Nhai, ñoùng goùp vaøo phaùt trieån kinh
teá - xaõ hoäi cuûa huyeän trong thôøi gian tôùi.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Phöông phaùp: Nghieân cöùu söû duïng soá lieäu thöù
caáp thu thaäp taïi UBND huyeän Quyønh Nhai. Soá
lieäu sô caáp ñöôïc thu thaäp thoâng qua ñieàu tra,
phoûng vaán moät soá ñaïi dieän chuû ñaàu tö caùc coâng
trình xaây döïng cô baûn, caùc ñôn vò thi coâng vaø caùc
ñôn vò söû duïng coâng trình. Caùc phöông phaùp phaân
tích soá lieäu bao goàm thoáng keâ moâ taû vaø so saùnh.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Thöïc traïng quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô
baûn huyeän Quyønh Nhai
Soá löôïng coâng trình xaây döïng cô baûn treân ñòa
baøn huyeän hieän nay khoâng nhieàu. Naêm 2017 ñaït
cao nhaát 41 coâng trình vaø giaûm xuoáng chæ coøn 6
coâng trình trong naêm 2019. Toång voán ñaàu tö ñöôïc
phaân boå qua caùc naêm, ñaït treân 96 tyû vaøo naêm
2019. (Baûng 1)
Veà coâng taùc keá hoaïch phaân boå voán ñaàu tö giai
ñoaïn töø naêm 2017 ñeán nay taäp trung chuû yeáu töø
nguoàn voán ngaân saùch caáp huyeän. Nhìn chung,
nguoàn voán ñaàu tö phaùt trieån cho huyeän vaãn coøn
haïn cheá, soá voán ñöôïc giao haøng naêm khoâng ñaùp
öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån cuûa huyeän.
Baûng 1. Soá löôïng, voán ñaàu tö caùc coâng trình xaây döïng cô baûn töø voán ngaân saùch nhaø nöôùc
taïi huyeän Quyønh Nhai (2016-2019)
Chæ tieâu 2016 2017
Soá coâng trình 12 41
Toång soá voán (tr. Ñ) 93.330,33 82.293,72
Nguoàn: Ban quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng huyeän Quyønh Nhai (2019)
quaûn trò - quaûn lyù
Veà thöïc hieän keá hoaïch voán, tyû leä hoaøn thaønh so
vôùi keá hoaïch voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn khoâng
ngöøng taêng leân vaø hoaøn thaønh 100% ôû caùc nguoàn
voán khaùc nhau (Baûng 2).
Theo ñoù, tình hình thöïc hieän tieán ñoä ñaàu tö xaây
döïng cô baûn theo keá hoaïch ñeà ra taïi huyeän Quyønh
Nhai trong giai ñoaïn 2016 - 2019 cuï theå nhö sau:
Naêm 2016 laø 87,17% , naêm 2017 laø 98,95% vaø
ñeán naêm 2018 vaø 2019 ñaït 100%. Nguyeân nhaân laø
do nhöõng naêm gaàn ñaây huyeän Quyønh Nhai cuõng
khaù chuù troïng cho hoaït ñoäng ñaàu tö xaây döïng cô
baûn ñeå kích thích taêng tröôûng kinh teá - xaõ hoäi. Vì
vaäy, chaát löôïng quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö cuõng
taêng leân. Tuy nhieân, beân caïnh ñoù vaãn xaûy ra tình
traïng döï aùn chaäm tieán ñoä so vôùi keá hoaïch. Soá döï
aùn chaäm tieán ñoä naêm 2016 laø 1 döï aùn, tyû leä 8,3%
toång soá döï aùn. Nguyeân nhaân ñöôïc cho raèng coâng
taùc giaûi phoùng maët baèng coøn gaëp nhieàu khoù khaên,
do tình traïng möa nhieàu, tình hình saït lôû ñöôøng
giao thoâng khoù kieåm soaùt.
Toång hôïp yù kieán ñaùnh giaù cho thaáy, ñieåm soá
ñaùnh giaù cuûa caùc ñoái töôïng ñöôïc ñieàu tra veà coâng
taùc keá hoaïch ñaït ôû möùc thaáp treân thang ñieåm
Likert 5 möùc ñoä, phaàn lôùn ñaùnh giaù ôû möùc bình
thöôøng. Chæ coù khoaûng 6% yù kieán ñoàng yù coâng taùc
keá hoaïch khoâng ñaûm baûo ñuùng quy trình. Veà phaân
boå voán ñaàu tö coù 38% yù kieán cho raèng phaân boå
voán ñaàu tö hieän taïi saùt vôùi keá hoaïch ñaàu tö cô
baûn. Tuy nhieân, vaãn coøn toàn taïi nhöõng phaân boå
chöa saùt quy hoaïch. Ñieàu naøy coù theå daãn tôùi
nhöõng laõng phí, thaát thoaùt trong söû duïng voán ñaàu
tö xaây döïng cô baûn.
2018 2019
32 6
74.794,59 96.444,57
Soá 25 - Thaùng 10/2020 191
taïp chí coâng thöông

Baûng 2. Tyû leä thöïc hieän keá hoaïch voán taïi caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng cô baûn
taïi huyeän Quyønh Nhai

2017 2018 2019

TT TOÅNG SOÁ
98,95 100 100

I Caùc nguoàn voán phaân caáp ngaân saùch caáp huyeän 98,64 100 100

Nguoàn boå sung caân ñoái ngaân saùch ñòa phöông theo nguyeân taéc,
1 99,72 100 100
tieâu chí, ñònh möùc

2 Ñaàu tö töø nguoàn thu tieàn söû duïng ñaát 98,50 100 100

3 Nguoàn voán ñaàu tö caùc chöông trình muïc tieâu quoác gia 98,31 100 100

4 Nguoàn voán xoå soá kieán thieát 100 100 100

Nguoàn voán ngaân saùch caáp tænh giao chuû ñaàu tö (caáp huyeän,
II 100 100 100
caùc Ban QLDA caáp tænh, caùc chuû ñaàu tö khaùc…)

1 Nguoàn boå sung caân ñoái 100 100 100

2 Voán traùi phieáu Chính phuû 100 - 100

Nguoàn: Phoøng Taøi chính keá hoaïch huyeän Quyønh Nhai (2019)

3.1.1. Coâng taùc laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät döï aùn
ñaàu tö:
Huyeän chuù troïng ñaàu tö xaây döïng cô baûn treân
taát caû caùc lónh vöïc. Soá döï aùn taêng qua caùc naêm cho
thaáy, chuû tröông ñaåy maïnh ñaàu tö xaây döïng cô baûn
cuûa huyeän vaø quyeát taâm naâng cao cô sôû haï taàng,
thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá - xaõ hoäi. Beân caïnh
nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, coâng taùc laäp döï aùn coøn
toàn taïi moät soá maët haïn cheá nhö quaù trình laäp moät
soá döï aùn ñaàu tö chöa baùm saùt nhieäm vuï, muïc tieâu
vaø caùc caên cöù phaùp lyù; chaát löôïng hoà sô döï aùn chöa
cao, phaûi thaåm ñònh, boå sung, chænh söûa nhieàu laàn.
Veà coâng taùc thaåm ñònh, pheâ duyeät döï aùn: 90%
ñaùnh giaù veà coâng taùc pheâ duyeät döï aùn ñaàu tö taïi
Huyeän Quyønh Nhai ñöôïc coâng khai minh baïch,
thoâng baùo keá hoaïch ñaáu thaàu xaây döïng caùc coâng
trình. Treân ñòa baøn huyeän Quyønh Nhai thöôøng aùp
duïng 4 hình thöùc löïa choïn nhaø thaàu ñoù chính laø:
Chæ ñònh thaàu, chaøo haøng caïnh tranh, töï thöïc hieän
vaø ñaáu thaàu roäng raõi.
Quaûn lyù hoaït ñoäng ñaáu thaàu: Naêm 2016, trong
toång soá 120 goùi thaàu coù 14 goùi thaàu thöïc hieän thaàu
theo hình thöùc chæ ñònh thaàu, coù 31 goùi thaàu ñöôïc
thöïc hieän theo hình thöùc ñaáu thaàu roäng raõi. Naêm
2019, goùi thaàu ñöôïc thöïc hieän theo hình thöùc chæ
ñònh thaàu taêng leân 20 goùi trong toång soá 145 goùi
thaàu, chæ coù 33 goùi thaàu theo hình thöùc ñaáu thaàu
roäng raõi, 35 goùi thaàu laø theo hình thöùc khaùc. Do caùc
döï aùn ñaàu tö xaây döïng cô baûn taïi huyeän thöôøng coù
quy moâ vöøa vaø nhoû, neân phaàn lôùn döï aùn coù quy moâ
nhoû seõ aùp duïng hình thöùc chæ ñònh thaàu.
3.1.2. Coâng taùc quyeát toaùn, thanh toaùn quaûn lyù
voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn
Hieän nay, coâng taùc taïm öùng vaø thu hoài tieàn taïm
öùng cuûa caùc döï aùn xaây döïng coâng trình cô baûn ôû
Quyønh Nhai ñöôïc thöïc hieän theo quy ñònh taïi
Thoâng tö soá 86/2011/TT-BTC ngaøy 17 thaùng 6
naêm 2011 cuûa Boä Taøi chính. Do möùc taïm öùng bò
khoáng cheá 50% giaù trò hôïp ñoàng neân thôøi gian vöøa
qua vieäc taïm öùng taïi caùc döï aùn xaây döïng coâng

192 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

trình cô baûn thöïc hieän thaáp hôn nhieàu so vôùi tröôùc
ñaây vaø theo ñaëc thuø cuûa töøng chuû ñaàu tö. Haàu heát
caùc coâng trình tröôùc ñaây ôû huyeän Quyønh Nhai taïm
öùng töø 60 - 70% thì nay chæ öùng khoaûng 30 - 40%.
Vieäc haïn cheá möùc taïm öùng cho nhaø thaàu taïi caùc
hôïp ñoàng coâng trình xaây döïng cô baûn ôû Quyønh
Nhai trong nhöõng naêm vöøa qua laø chuû tröông ñuùng
ñaén. Ñieàu naøy nhaèm giaûm vieäc caùc nhaø thaàu
chieám duïng voán Nhaø nöôùc vaø söû duïng vaøo nhöõng
muïc ñích khaùc, gaây laõng phí voán, giaûm söùc eùp ñoái
vôùi caùc chuû ñaàu tö cuøng cô quan quaûn lyù voán trong
vieäc thu hoài tieàn taïm öùng vaø caùc tröôøng hôïp moät soá
nhaø thaàu ñaõ truùng thaàu, kyù hôïp ñoàng, nhaän tieàn
taïm öùng nhöng khoâng trieån khai thi coâng.
3.1.3. Coâng taùc thanh tra, kieåm tra vaø xöû lyù vi
phaïm trong coâng taùc quaûn lyù voán
Giai ñoaïn 2016 - 2019, UBND huyeän Quyønh
Nhai ñaõ chæ ñaïo caùc ñôn vò chöùc naêng tieán haønh 05
cuoäc thanh tra traùch nhieäm thöïc hieän Luaät phoøng,
choáng tham nhuõng, gaén vôùi coâng taùc quaûn lyù ngaân
saùch taïi moät ñôn vò thuoäc Sôû. Treân 90% soá ngöôøi
ñöôïc hoûi cho raèng, coâng taùc thanh tra, kieåm tra
ñöôïc ñaùnh giaù laø thuû tuïc ñôn giaûn, goïn nheï. Tuy
nhieân vaãn coøn moät soá khaâu laø coøn nhieàu thuû tuïc
röôøm raø, caàn söûa ñoåi. (Baûng 3)
Naêm 2016 soá löôït kieåm tra toaøn lónh vöïc laø 21
löôït, naêm 2017 taêng leân 45 löôït vaø naêm 2019 soá
löôït kieåm tra taêng leân 96 löôït. Toång soá caùc döï aùn
ñöôïc giaùm saùt, ñaùnh giaù ngaøy caøng taêng leân vaø
chaát löôïng giaùm saùt trong giai ñoaïn naøy cuõng ñöôïc
naâng cao hôn so vôùi nhöõng naêm tröôùc ñaây cho thaáy
coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt hoaït ñoäng quaûn lyù voán
ñaàu tö xaây döïng cô baûn cuûa huyeän Quyønh Nhai
ngaøy caøng ñöôïc chuù troïng.
Qua keát quaû thöïc hieän cuûa caùc cô quan giaùm saùt
cho thaáy, haàu heát caùc döï aùn trieån khai theo keá
hoaïch phuø hôïp vôùi quy hoaïch, theo ñuùng muïc tieâu
trong quyeát ñònh vaø keá hoaïch ñaàu tö; khoâng coù döï
aùn pheâ duyeät sai thaåm quyeàn. Tuy vaäy, tình traïng
vi phaïm hoaït ñoäng quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô
baûn dieãn ra taïi nhieàu khaâu, töø chuaån bò ñaàu tö ñeán
hoaøn thieän ñöa vaøo khai thaùc söû duïng. Tuy nhieân,
chöa phaùt hieän caùc vi phaïm coù tính chaát möùc ñoä
nghieâm troïng nhö caáu keát, moùc noái, saùch nhieãu,...
Trong 4 naêm, soá löôïng döï aùn vi phaïm veà xaây döïng
vaãn coøn toàn taïi nhöng khoâng coù xu höôùng giaûm
nheï. Naêm 2016, coù toång 11 soá löôït vi phaïm, nhöng
ñeán naêm 2019, soá löôït vi phaïm ñaõ giaûm coøn 11
löôït. Qua ñoù cho thaáy, vieäc thöïc hieän caùc döï aùn
ngaøy caøng coù chaát löôïng hôn.
3.2. Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng quaûn lyù voán
ñaàu tö xaây döïng cô baûn cuûa taïi huyeän Quyønh
Nhai, tænh Sôn La
Thöù nhaát, caàn thöïc hieän toát coâng taùc laäp quy
hoaïch vaø quaûn lyù ñaàu tö theo quy hoaïch phaùt trieån
kinh teá - xaõ hoäi, quy hoaïch ngaønh, quy hoaïch

Baûng 3. Soá löôït thöïc hieän giaùm saùt coâng taùc quaûn lyù voán
taïi caùc coâng trình xaây döïng cô baûn
Ñôn vò tính: Löôït

Chæ tieâu Naêm 2016 Naêm 2017 Naêm 2018 Naêm 2019

Giao thoâng vaän taûi 11 24 30 35

Coâng nghieäp, thöông maïi 2 5 9 12

Noâng – laâm - nghieäp 5 11 21 28

Vaên hoùa - xaõ hoäi 3 5 14 21

Toång soá löôït 21 45 74 96

Nguoàn: Kho baïc Nhaø nöôùc huyeän Quyønh Nhai (2019)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 193

taïp chí coâng thöông
chung vaø quy hoaïch chi tieát veà xaây döïng ñoâ thò,
laøm cô sôû vöõng chaéc cho vieäc xaây döïng caùc danh
muïc döï aùn ñaàu tö, xaùc ñònh thöù töï öu tieân ñaàu tö
caùc döï aùn. Xaây döïng cô cheá, chính saùch thoâng
thoaùng, ñoàng boä nhaèm thu huùt moïi nguoàn voán vaøo
ñaàu tö phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi treân ñòa baøn ñeå
giaûm bôùt aùp löïc ñaàu tö baèng nguoàn voán ngaân saùch
nhaø nöôùc.
Thöù hai, hoaøn thieän cuûa caùc khaâu trong quy
trình quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn. Xaây
döïng ñieàu kieän phaân boå voán baèng caùch xaùc ñònh
nguyeân taéc, tieâu chí, ñònh möùc phuø hôïp vôùi ñòa
phöông vaø khaû naêng ngaân saùch. Cuøng vôùi ñoù, phoái
hôïp 3 khaâu phaân boå keá hoaïch voán - kieåm soaùt
thanh toaùn vaø quyeát toaùn taát toaùn thaønh moät heä
thoáng trong quaù trình quaûn lyù voán.
Thöù ba, taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt
quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn. Ñaët coâng taùc
thanh tra, kieåm tra, giaùm saùt laø moät truï coät quan
troïng trong vieäc choáng tham nhuõng, laõng phí, thaát
thoaùt vaø taêng cöôøng tieát kieäm, naâng cao hieäu quaû
quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn. Veà phía caùc
ñôn vò lieân quan vaø xaõ hoäi heát söùc taïo ñieàu kieän
cho cô quan kieåm tra, giaùm saùt nhö cung caáp thoâng
tin, taøi lieäu, heát söùc caàu thò vaø saün saøng hôïp taùc.
Caùc ngaønh chöùc naêng lieân quan phaûi hoaøn thieän,
naâng cao chaát löôïng coâng taùc xaùc ñònh ñònh möùc,
ñôn giaù trong lónh vöïc xaây döïng cô baûn. Cuøng vôùi
ñoù, taêng cöôøng giaùm saùt coäng ñoàng ñeå phaùt huy
söùc maïnh toång hôïp trong quaûn lyù voán ñaàu tö xaây
döïng cô baûn.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Chính phuû, (2009), Nghò ñònh soá 12/NÑ-CP ngaøy 12/2/2009 veà quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng coâng trình.
2. Chính phuû, (2015), Nghò ñònh soá 32/2015/NÑ-CP ngaøy 25/3/2015 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù chi phí ñaàu tö xaây
döïng.
3. Baùo caùo toång keát cuûa UBND huyeän Quyønh Nhai, Ban quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng cô baûn huyeän Quyønh
Nhai caùc naêm 2017-2019.
4. Chính phuû (2015). Nghò ñònh soá 32/2015/NÑ-CP ngaøy 25/3/2015 veà quaûn lyù chi phí ñaàu tö xaây döïng.
194 Soá 25 - Thaùng 10/2020
4. Keát luaän
Nguoàn voán ñaàu tö cho xaây döïng coâng trình cô
baûn taêng daàn qua caùc naêm. Ñoàng thôøi, vieäc quaûn
lyù voán ñaàu tö cho xaây döïng coâng trình cô baûn cuûa
huyeän cuõng ñaït ñöôïc nhieàu thaønh quaû ñaùng möøng.
Vieäc xaây döïng keá hoaïch voán ñaàu tö xaây döïng cô
baûn ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ, töø giai ñoaïn xaây döïng
döï thaûo keá hoaïch, thaûo luaän, quyeát ñònh phaân boå.
Vieäc taïm öùng voán ñöôïc giôùi haïn taïi hôïp ñoàng
nhaèm traùnh tình traïng laõng phí vaø chieám duïng
voán. Coâng taùc quyeát toaùn voán cuõng ñöôïc quaûn lyù
chaët cheõ; coâng taùc thanh tra, kieåm tra cuõng ñöôïc
thöïc hieän thöôøng xuyeân. Theo ñoù, tôùi naêm 2019 ñaõ
giaûi quyeát ñöôïc toaøn boä caùc ñôn thö khieáu naïi, toá
caùo veà vieäc quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng coâng
trình cô baûn cuûa huyeän Quyønh Nhai.
Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc,
coâng taùc quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng coâng trình
cô baûn töø nguoàn voán nhaø nöôùc cuûa huyeän cuõng
coøn nhieàu haïn cheá. Qua thöïc teá, taùc giaû ñeà xuaát
moät soá nhoùm giaûi phaùp hoaøn thieän coâng taùc quaûn
lyù voán ñaàu tö xaây döïng coâng trình thuûy lôïi töø
nguoàn ngaân saùch taïi ñòa baøn, nhö:
Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi coâng taùc laäp keá
hoaïch vaø phaân boå voán;
Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi coâng taùc taïm öùng vaø
thanh toaùn voán ñaàu tö;
Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi coâng taùc quyeát toaùn
voán ñaàu tö;
Nhoùm giaûi phaùp ñoái vôùi coâng taùc kieåm tra,
thanh tra, kieåm toaùn n
 quaûn trò - quaûn lyù

5. Chính phuû (2015). Nghò ñònh soá 59/2015/NÑ-CP ngaøy 18/6/2015 veà quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng.
6. Boä Taøi chính (2006). Thoâng tö soá 09/2016/TT-BTC ngaøy 18/01/2016 veà quy ñònh quyeát toaùn döï aùn hoaøn thaønh
thuoäc voán nhaø nöôùc.

Ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TOØNG xUAâN TRÖÔØNG
Huyeän Quyønh Nhai, tænh Sôn La
2. PGS. TS. NGUyEÃN THÒ DÖÔNG NGA
Khoa Kinh teá vaø Phaùt trieån noâng thoân, Hoïc vieän Noâng nghieäp vieät Nam

SOLUTIONS TO ENHANCE THE MANAGEMENT Of CAPITAL

CONSTRUCTION INvESTMENT fROM STATE BUDGET
Of QUyNH NHAI DISTRICT, SON LA PROvINCE

l TONg XUAN TRUONg

Quynh Nhai District, Son La province
l Assoc.Prof.Ph.D NgUyEN THI DUONg NgA
Faculty of Economics and Rural Development,
Vietnam National University of Agriculture

ABSTRACT:
Due to the important nature of capital construction investment in promoting local
socio-economic, the management of capital construction investment from the local state budget
is a very important task. This study is to analyze the current situation of capital construction
investment management in Quynh Nhai District, Son La Province. This study also proposes key
solutions to enhance the district’s capital construction investment management to enhance the
investment efficiency and promote the local socio-economic development in the coming years.
Keywords: Capital management, capital construction investment, Quynh Nhai District, Son
La Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 195

taïp chí coâng thöông

MOÄT SOá GIAÛI PHAÙP

NHAèM GIAÛM SOá HOÄ NGHEØO TREâN ÑÒA BAØN
HUyEÄN BAØU BAØNG, TæNH BìNH DÖÔNG

l vAêN QUANg ÑòNH

TOÙM TAÉT:
Trong nhöõng naêm qua, huyeän Baøu Baøng ñaõ tích cöïc thöïc hieän chöông trình, giaûm soá hoä ngheøo
vaø thu ñöôïc moät soá keát quaû ñaùng keå. Tính bình quaân caû giai ñoaïn 2015 - 2019, moãi naêm, Huyeän
ñaõ giaûm töø 2 - 3% soá hoä ngheøo. Tuy nhieân, keát quaû giaûm soá hoä ngheøo chöa vöõng chaéc, nguy cô
taùi ngheøo cao, ñaëc bieät ôû vuøng ngöôøi daân toäc thieåu soá. Trong phaïm vi baøi vieát, treân cô sôû phaân
tích thöïc traïng coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo treân ñòa baøn huyeän Baøu Baøng, tænh Bình Döông thôøi
gian qua, taùc giaû ñeà xuaát moät soá kieán nghò nhaèm giaûm hoä ngheøo ôû ñòa phöông trong thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Huyeän Baøu Baøng, tænh Bình Döông, giaûm soá hoä ngheøo, noâng daân.

1. Coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo
Coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo laø toång theå caùc
bieän phaùp, chính saùch cuûa Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi
hay laø cuûa chính ñoái töôïng thuoäc dieän ngheøo,
nhaèm taïo ñieàu kieän ñeå hoï coù theå taêng thu nhaäp,
tieáp caän vôùi caùc dòch vuï thieát yeáu nhö thoâng tin,
giaùo duïc, y teá, nöôùc saïch, caàu tieâu hôïp veä sinh…,
giuùp hoï thoaùt khoûi tình traïng thu nhaäp khoâng ñaùp
öùng; caùc tieâu chí tieáp caän khaùc khoâng ñaït yeâu
caàu. Noùi giaûm soá hoä ngheøo trong ñoù luoân bao haøm
xoùa ñoùi vaø cuõng gioáng nhö khaùi nieäm ngheøo, khaùi
nieäm giaûm soá hoä ngheøo chæ laø töông ñoái. Bôûi
ngheøo coù theå taùi sinh moãi khi quan nieäm ngheøo vaø
chuaån ngheøo thay ñoåi. Hoaëc, coù nhöõng bieán ñoäng
khaùc taùc ñoäng ñeán, nhö: khuûng hoaûng, laïm phaùt,
thieân tai,... Vì vaäy, vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä giaûm
soá hoä ngheøo caàn ñöôïc xem xeùt trong moät khoâng
gian vaø thôøi gian nhaát ñònh.
Coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo vaø caùc bieän phaùp
taêng tröôûng kinh teá coù moái quan heä bieän chöùng vôùi
nhau. Taêng tröôûng kinh teá taïo ra cô sôû, ñieàu kieän
vaät chaát ñeå hoã trôï coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo. Coøn
coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo laø nhaân toá ñaûm baûo cho
söï taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng. Coâng taùc giaûm soá
hoä ngheøo laø yeâu caàu caàn thieát ñeå oån ñònh chính trò,
xaõ hoäi. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moät soá vaán ñeà
veà chính trò, xaõ hoäi ôû moät soá vuøng nuùi, vuøng Taây
Nguyeân dieãn bieán khaù phöùc taïp do boïn phaûn ñoäng
tuyeân truyeàn, loâi keùo maø nguyeân nhaân saâu xa laø vì
ngheøo khoù maø neân. Ñieàu ñoù cho thaáy, coâng taùc
giaûm soá hoä ngheøo ôû nöôùc ta khoâng ñôn thuaàn laø
moät chöông trình mang yù nghóa veà maët kinh teá maø

196 Soá 25 - Thaùng 10/2020


coøn laø moät chöông trình mang tính oån ñònh chính
trò, xaõ hoäi, cuûng coá nieàm tin cuûa nhaân daân vaøo
Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam. Chính vì vaäy, muoán
ñaûm baûo coâng baèng xaõ hoäi, taêng tröôûng kinh teá beàn
vöõng thì nhaát thieát phaûi thöïc hieän toát coâng taùc giaûm
soá hoä ngheøo.
Ngheøo ñoùi ñi lieàn vôùi laïc haâu, chaäm phaùt trieån
laø trôû ngaïi lôùn ñoái vôùi phaùt trieån. Trong thôøi ñaïi
môû cöûa, giaûi quyeát vaán ñeà giaûm soá hoä ngheøo caøng
trôû neân böùc xuùc. Bôûi vì, môû cöûa gaén lieàn vôùi vieäc
giao löu vôùi caùc nöôùc, hoøa nhaäp vôùi beân ngoaøi,
caùc nöôùc ngheøo, chaäm phaùt trieån seõ gaëp nhieàu baát
lôïi trong quan heä kinh teá. Giaûm soá hoä ngheøo laø
cô sôû ñeå duy trì cho söï oån ñònh veà chính trò xaõ hoäi.
Do vaäy, giaûm soá hoä ngheøo coù vai troø raát quan
troïng ñoái vôùi söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá
beàn vöõng ôû nöôùc ta hieän nay.
Giaûm soá hoä ngheøo laø moät troïng taâm cuûa Chieán
löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi 2011- 2020 nhaèm
caûi thieän vaø töøng böôùc naâng cao ñieàu kieän soáng
cuûa ngöôøi ngheøo, tröôùc heát laø ôû khu vöïc mieàn
nuùi, vuøng ñoàng baøo daân toäc thieåu soá; taïo söï
chuyeån bieán maïnh meõ, toaøn dieän ôû caùc vuøng
ngheøo; thu heïp khoaûng caùch cheânh leäch giöõa
thaønh thò vaø noâng thoân, giöõa caùc vuøng, caùc daân
toäc vaø caùc nhoùm daân cö, taïo ñieàu kieän cho hoä
ngheøo baèng caùc chính saùch cuï theå ñeå hoï coù thu
nhaäp vaø cuoäc soáng oån ñònh, laâu daøi thoaùt ngheøo
vaø khoâng taùi ngheøo.
2. Thöïc traïng coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo
treân ñòa baøn huyeän Baøu Baøng, tænh Bình Döông
Thôøi gian qua, coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo luoân
ñöôïc söï quan taâm laõnh ñaïo, chæ ñaïo cuûa Thöôøng
tröïc Huyeän uûy, Thöôøng tröïc Hoäi ñoàng nhaân daân,
UÛy ban nhaân daân huyeän; söï uûng hoä vaø phoái hôïp
tích cöïc cuûa caùc sôû, ngaønh lieân quan, söï quan taâm
chæ ñaïo cuûa UÛy ban nhaân daân huyeän, xaõ vaø caùc toå
chöùc ñoaøn theå töø huyeän ñeán cô sôû vôùi söï hoã trôï
nhieàu maët cuûa Boä Lao ñoäng Thöông binh vaø Xaõ
hoäi trong quaù trình thöïc hieän. Muïc tieâu giaûm soá
hoä ngheøo ñaõ trôû thaønh nhieäm vuï, chæ tieâu öu tieân
trong quaù trình chæ ñaïo, ñieàu haønh cuûa caùc Caáp
uûy ñaûng, chính quyeàn ñòa phöông. Trong 5 naêm
(2015 - 2019), Hoäi Lieân hieäp Phuï nöõ huyeän ñaõ
vaän ñoäng 2.114 löôït chò em giuùp cho 2.291 löôït
quaûn trò - quaûn lyù
chò em veà gioáng, voán, vaät tö phaân boùn,... trò giaù
4.527 trieäu ñoàng; caùc caùn boä, hoäi vieân phuï nöõ ñaõ
toå chöùc giuùp ñôõ cho 1.625 löôït hoä ngheøo (trong
ñoù coù 943 löôït hoä ngheøo do phuï nöõ laøm chuû). Hoäi
Noâng daân huyeän ñaõ toå chöùc ñöôïc 200 lôùp taäp
huaán, chuyeån giao khoa hoïc kyõ thuaät cho 60 ngaøn
löôït hoäi vieân tham gia; xaây döïng haøng traêm moâ
hình toå chöùc, vaän ñoäng noâng daân saûn xuaát, töøng
böôùc thay ñoåi nhaän thöùc vaø cung caùch laøm aên, caûi
thieän ñôøi soáng1.
Nhôø nhöõng giaûi phaùp giaûm soá hoä ngheøo phuø
hôïp vôùi töøng nhoùm ñoái töôïng noùi treân trong 5 naêm
qua (2015 - 2019), toaøn huyeän ñaõ giaûm tyû leä hoä
ngheøo naêm 2015 laø 784 hoä xuoáng coøn 435 hoä,
töông ñöông vôùi tyû leä laø 55,5% töông öùng vôùi soá
giaûm laø 349 hoä trong giai ñoaïn 2015 - 2019. Ñieàu
naøy goùp phaàn oån ñònh traät töï an toaøn xaõ hoäi, thuùc
ñaåy kinh teá tænh nhaø phaùt trieån. Theo keát quaû raø
soaùt hoä ngheøo vaø caän ngheøo cuoái naêm 2019, toaøn
huyeän coù 303 hoä ngheøo, chieám 1,8% toång soá hoä
treân ñòa baøn. Trong ñoù, hoä ngheøo trong chính saùch
giaûm soá hoä ngheøo laø 147 hoä chieám tyû leä 48,5%;
hoä ngheøo chính saùch Baûo trôï xaõ hoäi laø 156 hoä
chieám tyû leä 51,5%. Hoä caän ngheøo coù 132 hoä
chieám 0,81% toång soá hoä treân ñòa baøn2.
Caùc hoä ngheøo, vuøng ngheøo cuõng ñaõ töï mình
vöôn leân tranh thuû söï hoã trôï cuûa coäng ñoàng ñeå oån
ñònh naâng cao ñôøi soáng vaø daàn daàn vöôn tôùi khaù
giaû. Möùc soáng cuûa daân cö cuûa hoä gia ñình ñaõ ñöôïc
caûi thieän, caùc chæ tieâu veà xaõ hoäi cho thaáy söï caûi
thieän trong vieäc tieáp caän ñeán caùc dòch vuï y teá vaø
giaùo duïc,... cuûa ngöôøi daân. Nhöõng thaønh tích ñoù
ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc thöïc hieän thaéng lôïi
nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, giöõ vöõng an
ninh chính trò, traät töï an toaøn xaõ hoäi vaø cuûng coá
theâm khoái ñaïi ñoaøn keát daân toäc.
Beân caïnh ñoù, coâng taùc giaûm soá hoä ngheøo treân
ñòa baøn vaãn coøn nhöõng haïn cheá nhaát ñònh. Vieäc
thöïc hieän chính saùch tín duïng öu ñaõi vaãn coøn moät
soá toàn taïi, nhö: Suaát vay/hoä coøn thaáp chöa ñaùp
öùng ñöôïc nhu caàu môû roäng saûn xuaát kinh doanh
cuûa hoä, moät soá boä phaän ngöôøi ngheøo do nhieàu
nguyeân nhaân khaùc nhau, chöa tieáp caän vôùi nguoàn
voán; moät soá hoä ngheøo söû duïng nguoàn voán ñöôïc
vay khoâng ñuùng muïc ñích; chöa loàng gheùp toát
Soá 25 - Thaùng 10/2020 197
taïp chí coâng thöông
vieäc cho vay vôùi caùc chöông trình ñaøo taïo ngheà,
khuyeán noâng - laâm - ngö daãn ñeán coøn moät boä
phaän ngöôøi ngheøo vay voán nhöng chöa thoaùt
ngheøo ñöôïc. Ñoái vôùi caùc hoä caän ngheøo chöa coù
chính saùch cho vay öu ñaõi neân caùc hoä vöøa thoaùt
ngheøo khoâng tieáp caän ñöôïc voán vay coù nguy cô
taùi ngheøo cao.
Löïc löôïng lao ñoäng, nhaát laø ôû noâng thoân chöa
ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà tay ngheà cuûa caùc doanh
nghieäp, coâng taùc ñaøo taïo ngheà ngaén haïn vaø daøi
haïn coøn thöïc hieän chaäm, chöa ñoàng boä vaø chæ
quan taâm ñeán chæ tieâu ñaøo taïo, chöa gaén keát giaûi
quyeát vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng sau ñaøo taïo, tyû
leä lao ñoäng sau ñaøo taïo ñöôïc giaûi quyeát vieäc laøm
coøn thaáp, töø ñoù haïn cheá ñeán keát quaû coâng taùc ñoùi
giaûm soá hoä ngheøo. Moät boä phaän khoâng nhoû ngöôøi
ngheøo vaãn coøn tö töôûng troâng chôø, yû laïi vaøo söï
hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc, chöa chuû ñoäng vöôn leân
thoaùt ngheøo. YÙ thöùc cuûa ngöôøi daân trong vieäc tìm
kieám vieäc laøm, hoïc ngheà, chöa cao, chöa phaùt huy
tinh thaàn töï löïc vöôn leân; coøn moät boä phaän ngöôøi
daân trong dieän hoä ngheøo coøn yû laïi troâng chôø vaøo
söï giuùp ñôõ cuûa nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng.
3. Moät soá giaûi phaùp caàn thöïc hieän
3.1. Hoaøn thieän cô cheá, chính saùch taïo ñieàu
kieän cho ngöôøi ngheøo tieáp caän caùc nguoàn löïc
phaùt trieån
Chính saùch tín duïng öu ñaõi cho hoä ngheøo: Tieáp
tuïc taêng cöôøng caùc giaûi phaùp thöïc hieän hieäu quaû
chính saùch tín duïng öu ñaõi ñoái vôùi hoä ngheøo. Hoä
ngheøo ñaõ thoaùt ngheøo nhöng ñang trong thôøi gian
thöïc hieän hôïp ñoàng tín duïng thì tieáp tuïc ñöôïc
höôûng chính saùch naøy ñeán heát hôïp ñoàng. Tieáp tuïc
thöïc hieän cho vay öu ñaõi ñoái vôùi hoïc sinh, sinh
vieân con gia ñình ngheøo, caän ngheøo. Töøng böôùc
ñôn giaûn veà ñieàu kieän, thuû tuïc hoà sô ñeå ngöôøi
ngheøo deã daøng tieáp caän vôùi nguoàn voán öu ñaõi. AÙp
duïng linh hoaït phöông thöùc cho vay, chuû yeáu laø
uûy thaùc töøng phaàn cho caùc toå chöùc chính trò - xaõ
hoäi treân cô sôû hình thaønh caùc nhoùm tín duïng - tieát
kieäm cuûa caùc toå chöùc chính trò - xaõ hoäi (phuï nöõ,
noâng daân, thanh nieân,…). Gaén vay voán taïo vieäc
laøm taïi choã vôùi daïy ngheà, höôùng daãn caùch laøm
aên, khuyeán noâng, khuyeán coâng vaø chuyeån giao
kyõ thuaät, coâng ngheä vaøo saûn xuaát.
198 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Chính saùch hoã trôï daïy ngheà mieãn phí cho
ngöôøi ngheøo gaén vôùi vieäc laøm: Ñaåy maïnh thöïc
hieän Nghò quyeát vaø ñeà aùn daïy ngheà cho noâng daân
theo Quyeát ñònh soá 1956/QÑ-TTg ngaøy
27/11/2009 cuûa Thuû töôùng Chính phuû; loàng gheùp
veà ñoái töôïng, ñòa baøn, nguoàn löïc vôùi caùc chöông
trình khuyeán noâng, khuyeán coâng, khuyeán laâm,
daïy ngheà cho ngöôøi ngheøo, cho lao ñoäng xuaát
khaåu, öu tieân nguoàn löïc ñaàu tö cho cô sôû, tröôøng,
lôùp, thieát bò daïy ngheà, naâng cao chaát löôïng ñoäi
nguõ giaùo vieân trung taâm daïy ngheà cuûa huyeän. Toå
chöùc trieån khai thöïc hieän hieäu quaû chính saùch hoã
trôï tröïc tieáp cho ngöôøi ngheøo, ñoàng baøo caùc daân
toäc thieåu soá coøn khoù khan, khi tham gia hoïc ngheà.
Thöïc hieän toát cô cheá, chính saùch hoã trôï hoïc ngheà
phuø hôïp ñoái vôùi lao ñoäng thuoäc hoä môùi thoaùt
ngheøo trong 1- 2 naêm, taïo ñieàu kieän ñeå hoï thoaùt
ngheøo beàn vöõng.
Chính saùch cung caáp dòch vuï khuyeán noâng -
laâm - ngö mieãn phí cho ngöôøi ngheøo: Toå chöùc
trieån khai thöïc hieän toát chöông trình quoác gia
khuyeán noâng - laâm - ngö mieãn phí ñoái vôùi ngöôøi
ngheøo; ñaûm baûo cung caáp dòch vuï, caùc moâ hình
trình dieãn, caùc hoã trôï khaùc trong quaù trình thöïc
hieän; gaén khuyeán noâng - laâm - ngö vôùi cung caáp
tín duïng vaø chuyeån giao kyõ thuaät, coâng ngheä cho
ngöôøi ngheøo.
Chính saùch hoã trôï veà giaùo duïc - ñaøo taïo: Trieån
khai thöïc hieän toát chính saùch mieãn, giaûm hoïc phí,
hoã trôï chi phí hoïc taäp vaø cô cheá thu, söû duïng hoïc
phí ñoái vôùi cô sôû giaùo duïc thuoäc heä thoáng giaùo
duïc theo Nghò ñònh soá 49/2010/NÑ-CP cuûa Chính
phuû, thöïc hieän toát vieäc chuyeån ñoåi caùc tröôøng Phoå
thoâng cô sôû coù ñuû ñieàu kieän thaønh tröôøng Phoå
thoâng daân toäc baùn truù. Toå chöùc thöïc hieän toát cheá
ñoä hoã trôï tieàn cho hoïc sinh ngheøo ôû taát caû caùc caáp
hoïc ôû caùc tröôøng, lôùp baùn truù trong huyeän.
Chính saùch hoã trôï veà y teá: Öu tieân hoã trôï
nguoàn löïc ñeå naâng caáp cô sôû y teá nhaèm ñaûm baûo
cung caáp caùc dòch vuï y teá cô baûn, thieát yeáu cho
ngöôøi daân ôû caùc xaõ ñaëc bieät khoù khaên. Thöïc hieän
toát vieäc caáp theû Baûo hieåm y teá cho ngöôøi ngheøo,
ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, hoã trôï ngöôøi thuoäc hoä
caän ngheøo mua theû baûo hieåm y teá theo Luaät Baûo
hieåm y teá.

Chính saùch hoã trôï veà nhaø ôû, nöôùc sinh hoaït:
Taäp trung huy ñoäng nguoàn löïc, thöïc hieän coù hieäu
quaû Chöông trình Muïc tieâu quoác gia nöôùc saïch vaø
veä sinh moâi tröôøng, tieán tôùi ñaûm baûo 100% daân cö
ôû caùc xaõ, thò traán ñöôïc söû duïng nöôùc saïch, nöôùc
sinh hoaït hôïp veä sinh.
Chính saùch hoã trôï ngöôøi ngheøo tieáp caän caùc
dòch vuï trôï giuùp phaùp lyù: Toå chöùc thöïc hieän hieäu
quaû chính saùch trôï giuùp phaùp lyù mieãn phí tröïc tieáp
cho ngöôøi ngheøo. Öu tieân vaø taäp trung cho ñoàng
baøo ôû caùc xaõ khoù khaên; taêng cöôøng naêng löïc cho
caùc toå chöùc thöïc hieän trôï giuùp phaùp lyù, ngöôøi thöïc
hieän trôï giuùp phaùp lyù, Tö phaùp xaõ, thò traán, Toå
hoøa giaûi, caùn boä trôï giuùp phaùp lyù caáp xaõ, thò traán.
Chính saùch hoã trôï ngöôøi ngheøo höôûng thuï vaên
hoùa, thoâng tin: Tieáp tuïc thöïc hieän Chöông trình
Muïc tieâu quoác gia veà vaên hoùa. Ña daïng hoùa vaø
khoâng ngöøng naâng cao ñôøi soáng vaên hoùa, tinh
thaàn cho ñoàng baøo caùc daân toäc thieåu soá, phuø hôïp
vôùi baûn saéc vaø truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa moãi daân
toäc. Coù chính saùch hoã trôï ngöôøi ngheøo tieáp caän
vaên hoùa, thoâng tin, nhaát laø ngöôøi ngheøo laø ñoàng
baøo daân toäc thieåu soá. Xaây döïng vaø phaùt trieån ñôøi
soáng vaên hoùa, thoâng tin cô sôû; baûo toàn vaø phaùt
huy caùc giaù trò vaên hoùa tieâu bieåu cuûa caùc daân toäc
sinh soáng treân ñòa baøn huyeän.
3.2. Ñaåy maïnh hoã trôï saûn xuaát vaø phaùt trieån
ngaønh ngheà treân ñòa baøn
Thöù nhaát, ñeå ñaåy maïnh hoã trôï saûn xuaát vaø phaùt
trieån ngaønh ngheà trong coâng taùc giaûm soá hoä
ngheøo caàn huy ñoäng moïi nguoàn löïc nhö voán, lao
ñoäng, coâng ngheä kyõ thuaät, taøi nguyeân ñaát ñai…
nhaèm baûo ñaûm ñuû nguoàn löïc ñeå phaùt trieån saûn
xuaát vaø phaùt trieån ngaønh ngheà. Vì vaäy, phaûi huy
ñoäng toång hôïp töø nhieàu nguoàn khaùc nhau nhö huy
ñoäng nguoàn löïc töø chính baûn thaân ngöôøi ngheøo
thoâng qua vieäc tieát kieäm chi tieâu ñeå ñaàu tö cho
saûn xuaát; Huy ñoäng töø ngaân saùch Trung öông;
Huy ñoäng töø ngaân saùch ñòa phöông; Huy ñoäng söï
ñoùng goùp cuûa caùc doanh nghieäp ñoùng treân ñòa
baøn; Huy ñoäng söï ñoùng goùp cuûa nhaân daân thoâng
qua maët traän toå quoác vaø caùc toå chöùc thaønh vieân
cuûa maët traän (Lieân ñoaøn Lao ñoäng, Hoäi Noâng
daân, Hoäi Phuï nöõ, Ñoaøn Thanh nieân, Hoäi Cöïu
chieán binh, Hoäi Chöõ thaäp ñoû); Huy ñoäng töø caùc
quaûn trò - quaûn lyù
toå chöùc xaõ hoäi, nhaân ñaïo, töø thieän; Huy ñoäng söï
hôïp taùc hoã trôï cuûa caùc toå chöùc quoác teá, bao goàm
caû caùc toå chöùc ña phöông, song phöông vaø phi
chính phuû treân caû 3 phöông dieän kyõ thuaät - kinh
nghieäm - taøi chính.
Thöù hai, ñaåy maïnh chuyeån dòch cô caáu kinh teá
theo höôùng tích cöïc, hieäu quaû nhaèm ña daïng hoùa
thu nhaäp. Moät neàn kinh teá thuaàn noâng khoâng theå
ñem laïi söï giaøu coù, oån ñònh vaø phoàn vinh cho
ngöôøi daân. Do ñoù, chuyeån dòch cô caáu noâng
nghieäp theo höôùng saûn xuaát haøng hoùa vaø töøng
böôùc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø moät bieän
phaùp quan troïng ñeå giaûm soá hoä ngheøo. Chuyeån
dòch cô caáu kinh teá seõ laøm giaûm tyû leä lao ñoäng
thuaàn noâng, ñoàng thôøi giaûm thôøi gian noâng nhaøn.
Thöù ba, phaùt trieån kinh teá trang traïi. Xaây döïng
qui hoaïch caùc vuøng phaùt trieån kinh teá trang traïi
taäp trung ñeå phaùt huy nhöõng lôïi theá veà ñieàu kieän
sinh thaùi cuûa ñòa phöông nhaát laø caùc trang traïi
chaên nuoâi, trang traïi troàng caây hoa Lan, trang traïi
troàng quyùt ñöôøng,… Taïo ñieàu kieän ñaåy nhanh vieäc
hoaøn thieän caùc thuû tuïc phaùp lyù veà ñaát ñai cuûa chuû
trang traïi, ñaëc bieät laø nhöõng chuû trang traïi ñang söû
duïng ñaát phuø hôïp vôùi qui hoaïch khoâng coù tranh
chaáp ñöôïc xem xeùt ñeå giao, cho thueâ vaø caáp giaáy
chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát theo qui ñònh cuûa
phaùp luaät nhaèm taïo thuaän lôïi veà dieän tích ñeå caùc
trang traïi hoaït ñoäng. Coù chính saùch khuyeán khích
caùc trang traïi söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø söû duïng
lao ñoäng cuûa hoä ngheøo, khoâng coù ñaát. Taêng cöôøng
heä thoáng dòch vuï giôùi thieäu vieäc laøm, taïo cho
ngöôøi ngheøo cô hoäi tìm vieäc laøm phuø hôïp, ñaùp
öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng.
Thöù tö, ñaåy maïnh xuaát khaåu lao ñoäng. Xuaát
khaåu lao ñoäng coù “lôïi ích keùp”: moät maët giaûi
quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng moät maët ñem laïi
nguoàn thu nhaäp raát lôùn cho ñaát nöôùc. Chính vì
vaäy, caàn chuù troïng ñeán xuaát khaåu lao ñoäng trong
quaù trình giaûi quyeát vieäc laøm.
Phaùt trieån thò tröôøng, ñaëc bieät moät soá thò tröôøng
troïng ñieåm nhö Malaysia, Ñaøi Loan, Haøn Quoác,
Nhaät Baûn, Lybia, Trung Ñoâng vaø chaâu Phi… Phaùt
trieån vaø khuyeán khích ñaøo taïo ngheà gaén vôùi nhu
caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng, ñaøo taïo ngoaïi ngöõ,
giaùo duïc yù thöùc phaùp luaät, laøm roõ quyeàn lôïi, nghóa
Soá 25 - Thaùng 10/2020 199
taïp chí coâng thöông
vuï cuûa doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng veà thöïc
hieän hôïp ñoàng, toân troïng phong tuïc, taäp quaùn, vaên
hoùa, hoøa nhaäp thò tröôøng lao ñoäng quoác teá. Tieáp
tuïc trieån khai vaø thöïc hieän caùc chính saùch, cô cheá
tín duïng cho vay öu ñaõi vaø taïo moïi ñieàu kieän
thuaän lôïi, thoâng thoaùng cho ngöôøi ngheøo xuaát
khaåu lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi.
Coù cô cheá baûo veä quyeàn lôïi cho ngöôøi lao
ñoäng ñöôïc xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi, ñoái vôùi
nhöõng doanh nghieäp toå chöùc xuaát khaåu lao ñoäng
coá yù gaây haäu quaû xaáu thì caàn phaûi cöông quyeát
xöû lyù baèng phaùp luaät vaø bieän phaùp kinh teá, caám
vónh vieãn khoâng ñöôïc pheùp taùi xuaát khaåu lao
ñoäng döôùi baát kyø hình thöùc naøo.
3.3. Naâng cao yù thöùc töï thoaùt ngheøo cho
ngöôøi ngheøo
Tuyeân truyeàn ñeå ngöôøi ngheøo chuû ñoäng vöôït
khoù, coù yù thöùc laøm giaøu. Hoaït ñoäng tuyeân truyeàn
ñeå ngöôøi ngheøo chuû ñoäng vöôït qua khoù khaên cuûa
baûn thaân, coù yù thöùc vöôn leân thoaùt ngheøo. Huyeän
Baøu Baøng caàn phaûi laøm cho ngöôøi ngheøo hieåu
ñöôïc raèng moãi gia ñình laø moät teá baøo cuûa xaõ hoäi.
Moät ñaát nöôùc coù nhieàu hoä ngheøo seõ laø moät ñaát
nöôùc ngheøo, moät ñaát nöôùc ngheøo seõ laø moät ñaát
nöôùc yeáu, moät ñaát nöôùc yeáu thì raát deã leä thuoäc veà
kinh teá, chính trò vaø trôû thaønh noâ leä cuûa nöôùc
khaùc. Toå chöùc caùc lôùp taäp huaán cho caùn boä giaûm
soá hoä ngheøo ôû xaõ, phöôøng, thò traán ñeå hoï naâng
cao nhaän thöùc, coù ñuû kyõ naêng vaän ñoäng, tö vaán,
hoã trôï caùc hoä ngheøo. Caûi tieán, ñoåi môùi hình thöùc
vaän ñoäng tuyeân truyeàn baèng nhieàu hình thöùc
phong phuù, ña daïng, nhö: Toå chöùc caùc buoåi thaûo
TAØI LIEÄU TRÍCH DAÃN:
1,2
Phoøng Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi huyeän Baøu Baøng (2019), Toång hôïp tình hình coâng taùc giaûm ngheøo
cuûa huyeän Baøu Baøng giai ñoaïn 2015 - 2019.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:
1. Chi cuïc Thoáng keâ huyeän Baøu Baøng, Nieân giaùm thoáng keâ naêm 2019.
2. Ñaûng boä huyeän Baøu Baøng (2020), Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä huyeän Baøu Baøng laàn thöù XII, nhieäm kyø
2020-2025, thaùng 7 naêm 2020.
200 Soá 25 - Thaùng 10/2020
luaän nhoùm, caùc buoåi sinh hoaït coäng ñoàng, phoå
bieán kinh nghieäm thaønh coâng cuûa nhöõng caù nhaân
tieân tieán, phoå bieán keát quaû thaønh coâng cuûa caùc
moâ hình giaûm soá hoä ngheøo coù hieäu quaû. Khi maø
ngöôøi ngheøo thay ñoåi nhaän thöùc theo höôùng tích
cöïc, caùc giaûi phaùp thoaùt ngheøo khaùc môùi coù theå
thöïc thi coù hieäu quaû.
Xaây döïng vaø nhaân roäng moâ hình töï thoaùt ngheøo.
Thaønh laäp caâu laïc boä giaûm soá hoä ngheøo vôùi muïc
ñích phaùt huy nguoàn löïc taïi choã giuùp ngöôøi ngheøo
tham gia phaùt trieån saûn xuaát, taêng thu nhaäp, caûi
thieän ñôøi soáng maø ñaëc bieät laø taïo yù thöùc vöôït khoù
vöôn leân cuûa hoä ngheøo thoâng qua hình thöùc keâu
goïi nhöõng hoä ngheøo do thieáu ñaát saûn xuaát, thieáu
voán, thieáu kinh nghieäm laøm aên… tham gia.
Ñoàng thôøi, ñaåy maïnh coâng taùc ñaøo taïo ngheà,
höôùng daãn ngöôøi ngheøo caùch laøm aên vaø khuyeán
noâng, khuyeán ngö. Ñaøo taïo ngheà vaø giaûi quyeát
vieäc laøm laø moät trong nhöõng ñoäng löïc cô baûn ñeå
giuùp ngöôøi ngheøo thoaùt ngheøo. Do ñoù, caàn ñaåy
maïnh ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng noâng thoân, lao
ñoäng ngheøo, con em ñoàng baøo DTTS laøm cô sôû
ñeå hoï töï taïo theâm vieäc laøm môùi, ngheà môùi; töøng
böôùc ñaøo taïo ñoäi nguõ noâng daân coù hoïc vaán vaø
trình ñoä kyû thuaät phuïc vuï coâng nghieäp hoùa, hieän
ñaïi hoùa vaø xuaát khaåu lao ñoäng. Beân caïnh ñoù, caàn
ñaåy maïnh coâng taùc khuyeán noâng, khuyeán ngö,
höôùng daãn caùc moâ hình, caùch laøm aên, kyû thuaät
troàng troït, chaên nuoâi... ñeå ngöôøi ngheøo coù theå
khai thaùc nguoàn löïc saün coù cuûa mình, phaùt trieån
saûn xuaát moät caùch hieäu quaû nhaát n
 quaûn trò - quaûn lyù

3. Hoäi ñoàng nhaân daân tænh Bình Döông (2016), Nghò quyeát soá 15/2016/NQ-HÑND ngaøy 08/12/2016, veà vieäc pheâ
chuaån chöông trình vieäc laøm vaø giaûm soá hoä ngheøo beàn vöõng tænh Bình Döông giai ñoaïn 2016 - 2020.
4. Phoøng Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi huyeän Baøu Baøng (2019), Toång hôïp tình hình coâng taùc giaûm soá hoä
ngheøo cuûa huyeän Baøu Baøng giai ñoaïn 2015 - 2019.
5. UÛy ban nhaân daân huyeän Baøu Baøng (2019), Baùo caùo tình hình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi naêm 2019, phöông
höôùng, nhieäm vuï naêm 2020.

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

vAêN QUANG ÑÒNH
Phoù chuû tòch UÛy ban Maët traän Toå quoác thò traán Lai Uyeân,
huyeän Baøu Baøng, tænh Bình Döông,
Hoïc vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Bình Döông

SOME SOLUTIONS fOR REDUCING

THE POOR HOUSEHOLDS Of BAU BANG DISTRICT,
BINH DUONG PROvINCE

l vAN QUANg DINH

Vice Chairman,
Vietnam Fatherland Front Committee of Lai Uyen Town,
Bau Bang District, Binh Duong Province

ABSTRACT:
Over the past years, Bau Bang District has gained encouraging achievements in reducing the
number of poor households. From 2015 to 2019, the number of poor households in Bau Bang
District averagely reduced by 2% to 3%. However, the reduction of poor households in Bau
Bang District is note stable, facing the high risk of poverty again. By analyzing the current
situation of Bau Bang District’s poverty reduction, some recommendations are proposed to help
the local authorities reduce the number of poor households sustainably in the coming time.
Keywords: Bau Bang District, Binh Duong Province, reducing the number of poor
households, farmer.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 201

taïp chí coâng thöông

KHAÛO SAÙT SÖï HAØI LOØNG

CUÛA KHAÙCH DU LÒCH ÑOáI vÔÙI
HOAïT ÑOÄNG DU LÒCH SINH THAÙI
ÔÛ SUOáI NÖÔÙC NOÙNG BìNH CHAâU,
TæNH BAØ RÒA - vUõNG TAØU

l vUÕ vAêN ÑOâNg

TOÙM TAÉT:
Söï haøi loøng cuûa khaùch tham quan ñoái vôùi caùc khu du lòch sinh thaùi laø moät trong nhöõng yeáu toá
quan troïng quyeát ñònh ñeán khaû naêng thu huùt khaùch du lòch vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc doanh
nghieäp kinh doanh du lòch. Nghieân cöùu naøy nhaèm muïc ñích ñaùnh giaù möùc ñoä haøi loøng cuûa du
khaùch vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch khi tham quan Khu du lòch Sinh
thaùi Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu thuoäc tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu. Treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu,
taùc giaû ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp lieân quan ñeán ñaøo taïo, ñaàu tö, nhaèm naâng cao söï haøi loøng cuûa
du khaùch, caûi thieän hieäu quaû caùc hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi taïi vuøng nghieân cöùu.
Töø khoùa: Khaûo saùt, haøi loøng, du lòch, sinh thaùi, du lòch sinh thaùi, suoái nöôùc noùng Bình
Chaâu, tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu.

1. Giôùi thieäu
Du lòch sinh thaùi (DLST) ñaõ vaø ñang phaùt trieån
maïnh ôû Vieät Nam noùi chung vaø tænh Baø Ròa -
Vuõng Taøu noùi rieâng. Quaù trình phaùt trieån DLST
ñaõ goùp phaàn ña daïng saûn phaåm du lòch, phaùt trieån
kinh teá ñòa phöông vaø ñaëc bieät ñaõ taïo ra cô hoäi
môùi cho caùc doanh nghieäp kinh doanh du lòch. Ñeå
phaùt trieån DLST, beân caïnh caùc ñieàu kieän töï
nhieân, vaên hoùa thì vieäc caûi thieän chaát löôïng dòch
vuï vaø naâng cao söï haøi loøng cuûa khaùch haøng ñoái
vôùi dòch vuï du lòch coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû
naêng thu huùt du khaùch [1]. Söï haøi loøng cuûa du
khaùch ñoái vôùi chaát löôïng dòch vuï trong quaù trình
tham quan, nghæ döôõng laø vaán ñeà ñöôïc caùc nhaø
quaûn lyù du lòch raát quan taâm. Tuy nhieân, chaát
löôïng saûn phaåm dòch vuï du lòch khoâng deã xaùc ñònh
vaø raát khoù coù chieán löôïc quaûn lyù coù hieäu quaû, bôûi
ñaëc tính voâ hình, khoù caân ño ñong ñeám vaø khaû
naêng kieåm soaùt chaát löôïng [2]. Khu DLST Suoái
nöôùc noùng Bình Chaâu tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu laø
moät ñieåm ñeán lyù töôûng vaø coù nhieàu tieàm naêng
trong thu huùt khaùch du lòch, thôøi gian gaàn ñaây thöïc
söï ñaõ trôû thaønh ñieåm du lòch haáp daãn cuûa du
khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc. Tuy nhieân, vieäc
nghieân cöùu ñaùnh giaù möùc ñoä haøi loøng cuûa du
khaùch, cuõng nhö caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi

202 Soá 25 - Thaùng 10/2020


loøng cuûa du khaùch ñeå coù nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp
nhaèm naâng cao khaû naêng thu huùt du khaùch chöa
thöïc söï ñöôïc caùc doanh nghieäp du lòch, caùc nhaø
khoa hoïc quan taâm nghieân cöùu.
2. Muïc tieâu vaø phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu naøy nhaèm muïc tieâu ñaùnh giaù söï
haøi loøng cuûa du khaùch ñoái vôùi hoaït ñoäng du lòch
khi tham quan DLST Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu
vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du
khaùch, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp chuû
yeáu nhaèm naâng cao chaát löôïng dòch vuï du lòch taïi
Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu
nghieân cöùu, taùc giaû ñaõ vaän duïng lyù thuyeát cuûa
Hoaøng Troïng vaø Chu Thò Moäng Ngoïc (2005), ñeå
tieán haønh ñieàu tra thoâng qua phoûng vaán tröïc tieáp
250 du khaùch sau khi ñaõ tham quan vaø traûi
nghieäm caùc dòch vuï taïi Khu Du lòch Sinh thaùi Suoái
nöôùc noùng Bình Chaâu. Soá lieäu ñöôïc nhaäp vaø xöû lyù
treân phaàn meàm SPSS 19.0. Sau khi loaïi boû caùc
quan saùt khoâng phuø hôïp vaø kieåm ñònh ñoä tin caäy
cuûa thang ño, caùc phöông phaùp thoáng keâ moâ taû,
phaân tích nhaân toá khaùm phaù, phaân tích hoài quy
töông quan ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh caùc nhaân toá
chuû yeáu aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch.
3. Keát quaû nghieân cöùu
(a) Thoáng keâ moâ taû ñoái töôïng ñieàu tra
Trong toång soá 350 phieáu ñöôïc göûi ñeán khaùch
du lòch sau khi tham quan khu du lòch sinh thaùi
Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu, keát quaû thu ñöôïc 334
phieáu hôïp leä. Thoáng keâ moâ taû veà maãu nghieân cöùu
nhö sau:
- Veà soá laàn ñeán tham quan: Trong 334 khaùch
du lòch ñöôïc hoûi coù 220 du khaùch ñeán Suoái nöôùc
noùng Bình Chaâu laàn thöù nhaát (chieám 72,6%); 60
du khaùch ñeán Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu laàn thöù
2 (chieám 14,9%) vaø 54 du khaùch (chieám 12,3%)
ñeán tham quan töø 3 laàn trôû leân.
- Veà muïc ñích chuyeán ñi: Coù 56,3% khaùch ñeán
Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu vôùi muïc ñích tham
quan, nghæ döôõng; 27,8% du khaùch ñi coâng taùc keát
hôïp tham quan vaø 15,9% khaùch du lòch ñi tham
quan keát hôïp nghieân cöùu hoïc taäp.
- Veà ngheà nghieäp: Coù 165 du khaùch laø coâng
chöùc, vieân chöùc (51,2 %), 70 khaùch laø coâng nhaân
(21,3 %), 35 laø sinh vieân (12,8%), 36 du khaùch laø
höu trí (11,1%) vaø 28 khaùch tham quan laø thöông
gia (10,2%). Caùc ñaëc ñieåm treân cho thaáy, khaùch
quaûn trò - quaûn lyù
ñeán tham quan Khu Du lòch Sinh thaùi Suoái nöôùc
noùng Bình Chaâu chuû yeáu coù ñoä tuoåi treû, phaàn lôùn
laø ñeán nhaèm tham quan danh lam thaéng caûnh hoaëc
ñi coâng taùc keát hôïp tham quan. Ñaùnh giaù sô boä veà
tính ña daïng cuûa saûn phaåm du lòch taïi Suoái nöôùc
noùng Bình Chaâu, coù 86,9% du khaùch cho raèng saûn
phaåm loaïi hình du lòch ôû ñaây hieän nay coøn raát
ngheøo naøn vaø ñôn ñieäu, chæ coù 14 yù kieán ñaùnh giaù
laø ña daïng (9,3%) vaø 7 ngöôøi ñöôïc hoûi traû lôøi laø
raát ña daïng (4,6%). Nhö vaäy, nhìn chung du khaùch
ñaùnh giaù loaïi hình vaø saûn phaåm du lòch taïi Suoái
nöôùc noùng Bình Chaâu hieän nay chöa ña daïng vaø
khoâng töông xöùng vôùi tieàm naêng. Keát quaû ñaùnh
giaù toång theå veà möùc ñoä haøi loøng cuûa khaùch tham
quan DLST Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu.
- Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu chæ ñaït treân trung
bình (3,24 ñieåm treân thang ño 5 ñieåm). Ñieàu naøy
cho thaáy, chaát löôïng saûn phaåm du lòch cuûa caùc
doanh nghieäp chöa ñaùp öùng nhu caàu du khaùch.
(b) Ñaùnh giaù ñoä tin caäy cuûa thang ño
Ñoä tin caäy cuûa thang ño ñöôïc ñònh nghóa laø
möùc ñoä maø nhôø ñoù söï ño löôøng cuûa
caùc bieán ñieàu tra laø khoâng gaëp phaûi caùc sai soá
vaø keát quaû phoûng vaán khaùch haøng laø chính xaùc vaø
ñuùng vôùi thöïc teá. Keát quaû tính toaùn Cronbach
Alpha cuûa caùc bieán quan saùt cho thaáy, heä soá tin
caäy Alpha töøng bieán soá ñeàu naèm trong khoaûng töø
0,7876 ñeán 0,7958 vaø toång heä soá tin caäy laø
0,7954, nhö vaäy soá lieäu ñieàu tra ñaûm baûo ñoä tin
caäy ñeå ñöa vaøo phaân tích, ñaùnh giaù.
(c) Phaân tích nhaân toá khaùm phaù
Phaân tích nhaân toá khaùm phaù ñöôïc söû duïng ñeå
ruùt goïn vaø toùm taét caùc bieán ñeå nghieân cöùu thaønh
caùc khaùi nieäm. Thoâng qua phaân tích nhaân toá
nhaèm xaùc ñònh moái quan heä cuûa nhieàu bieán ñöôïc
xaùc ñònh vaø tìm ra nhaân toá ñaïi dieän cho caùc bieán
quan saùt. Keát quaû phaân tích nhaân toá ñoái vôùi caùc
yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch
taïi Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu cho thaáy, trò soá
KMO = 0,642 thoûa maõn ñieàu kieän lôùn hôn 0,5
neân vieäc phaân tích nhaân toá laø thích hôïp vôùi döõ
lieäu cuûa maãu.
Ngoaøi ra, giaù trò kieåm ñònh Bartlett test vôùi giaû
thuyeát laø khoâng (H0) laø “caùc bieán khoâng töông
quan vôùi nhau” baèng 2172,78 vôùi möùc yù nghóa
thoáng keâ döôùi 1% ñaõ baùc boû giaû thuyeát treân vaø
vieäc aùp duïng phaân tích nhaân toá laø thích hôïp.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 203
taïp chí coâng thöông

Keát quaû phaân tích cho thaáy coù 8 nhoùm nhaân toá
aûnh höôûng ñeán chaát löôïng caùc dòch vuï, heä soá
Eigenvalue ñeàu > 1, töùc laø thoûa maõn ñieàu kieän
tieâu chuaån Kaiser. Heä soá tin caäy Reliability ñöôïc
tính cho caùc nhaân toá naøy cuõng thoûa maõn yeâu caàu
> 0,5. Möùc ñoä giaûi thích cuûa caùc nhaân toá ñeán chaát
löôïng caùc hoaït ñoäng dòch vuï taïi Suoái nöôùc noùng
Bình Chaâu laø khaù lôùn vaø raát khaùc nhau giöõa caùc
nhaân toá, ñoàng thôøi xu höôùng giaûm daàn töø nhaân toá
1 ñeán nhaân toá 8.
(d) Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa
du khaùch
Ñeå ñaùnh giaù ñöôïc caùc nhaân toá coù aûnh höôûng
tôùi söï haøi loøng cuûa du khaùch, nghieân cöùu naøy söû
duïng moâ hình hoài quy tuyeán tính ña bieán coù daïng
nhö sau:
Y = b 0 + b 1X 1 + b 2X 2 + b 3X 3 + b 4X 4
+ b 5X 5 + b 6X 6 + b 7X 7 + b 8X 8 + x
Trong ñoù:
Y: laø bieán phuï thuoäc - Möùc ñoä haøi loøng cuûa du
khaùch.
X1: Höôùng daãn vieân;
X2: Giaù caû caùc dòch vuï;
X3: Phöông tieän dòch vuï xe du lòch;
X4: Caûnh quan thieân nhieân;
X5: Chaát löôïng dòch vuï aên nghæ;
X6: Cô sôû haï taàng trong khu DLST;
X7: Heä thoáng veä sinh moâi tröôøng ;
X8: An toaøn vaø dòch vuï haøng löu nieäm;
x: Sai soá cuûa moâ hình.
Keát quaû kieåm ñònh heä soá hoài quy caùc bieán vaø
möùc ñoä phuø hôïp cuûa moâ hình ñöôïc theå hieän ôû
Baûng (Xem Baûng). Töø keát quaû moâ hình hoài quy
tuyeán tính cho thaáy, caùc bieán ñoäc laäp ñeàu coù aûnh
höôûng tích cöïc ñeán möùc ñoä haøi loøng cuûa khaùch
haøng, vì heä soá hoài quy cuûa caùc bieán ñoäc laäp ñeàu
lôùn hôn 0 vôùi möùc yù nghóa thoáng keâ cao (<1%).
So saùnh heä soá hoài quy giöõa caùc bieán cho thaáy,
yeáu toá dòch vuï thuyeàn du lòch coù aûnh höôûng raát
maïnh ñeán möùc ñoä haøi loøng cuûa du khaùch. Ñieàu
naøy laø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän tham quan taïi Suoái
nöôùc noùng Bình Chaâu, bôûi vì tröôùc khi DLST
Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu ñeàu söû duïng dòch vuï
chuyeân chôû baèng xe du lòch vaø chaát löôïng cuûa
dòch vuï naøy thöôøng gaây aán töôïng maïnh ñoái vôùi
du khaùch.
Heä soá hoài quy cuûa bieán X2 trong moâ hình hoài
quy baèng 0,159 coù yù nghóa ôû möùc < 1% cho thaáy,
trong ñieàu kieän caùc bieán soá khaùc cuûa moâ hình
khoâng thay ñoåi, neáu ñieåm soá bieåu hieän caùc lôïi
ích veà giaù caû cuûa du khaùch taêng leân 1 ñieåm (tính
treân thang ñieåm Likert 5 ñieåm), thì möùc ñoä haøi
loøng cuûa du khaùch taïi khu du lòch Suoái nöôùc noùng
Bình Chaâu taêng leân 0,159 ñieåm. Qua nghieân cöùu
thöïc teá cho thaáy, du khaùch thöôøng quan taâm ñeán
giaù caû caùc haøng hoùa, dòch vuï taïi ñieåm tham quan.

Baûng. Keát quaû moâ hình hoài quy

Bieán quan saùt Heä soá hoài qui Giaù trò t Möùc yù nghóa
Heä soá chaën 3,229 105,356 0,000
X1 0,080 2,153 0,023
X2 0,159 4,475 0,000
X3 0,201 6,486 0,000
X4 0,099 3,179 0,003
X5 0,087 2,899 0,039
X6 0,079 2,667 0,021
X7 0,088 2,799 0,025
X8 0,077 2,489 0,037
Giaù trò kieåm ñònh F 14,968 0,000
Heä soá xaùc ñònh R2= 0,790

Nguoàn: Keát quaû nghieân cöùu cuûa taùc giaû naêm 2019.

204 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Khi giaù caû ñöôïc coâng khai roõ raøng vaø phuø hôïp
vôùi chaát löôïng dòch vuï, du khaùch seõ caûm thaáy haøi
loøng nhieàu hôn vaø hoï seõ coù yù ñònh quay laïi tham
quan nhöõng laàn sau. Chaát löôïng phuïc vuï laïi ñieåm
ñeán lieân quan ñeán vieäc ñoùn tieáp vaø höôùng daãn
cuõng coù aûnh höôûng tích cöïc ñeán möùc ñoä haøi loøng
cuûa du khaùch vôùi heä soá hoài quy baèng 0,087 vôùi
möùc yù nghóa < 1%. Ñieàu naøy cho thaáy, quaù trình
giao tieáp, söï nhieät tình cuûa ñoäi nguõ nhaân vieân
trong quaù trình ñoùn tieáp, höôùng daãn ban ñaàu seõ
gaây aán töôïng khaù maïnh ñeán söï haøi loøng cuûa
khaùch tham quan.
Caùc nhaân toá cô sôû vaät chaát nhö söï thuaän tieän
trong ñi laïi khi tham quan, veä sinh moâi tröôøng vaø
an ninh traät töï taïi ñieåm ñeán coù taùc ñoäng khaù maïnh
ñeán möùc ñoä haøi loøng cuûa khaùch tham quan. Ñieàu
naøy cho thaáy vieäc caûi thieän chaát löôïng caùc coâng
trình ñaàu tö cô sôû haï taàng giao thoâng, duy trì toát
an ninh traät töï coù yù nghóa tích cöïc trong vieäc gia
taêng ñieåm soá veà söï haøi loøng cuûa du khaùch.
Phaân tích ANOVA ñoái vôùi moâ hình hoài quy ña
bieán ôû böôùc 5 cho thaáy giaù trò kieåm ñònh F =
14,968 coù yù nghóa ôû möùc thoáng keâ 1% chöùng toû
raèng moâ hình hoài quy xaây döïng laø phuø hôïp vôùi boä
döõ lieäu thu thaäp ñöôïc. Keát quaû phaân tích caùc heä
soá hoài quy cho thaáy moái quan heä töông quan cuûa
caùc nhaân toá ñaõ choïn khoâng coù hieän töôïng ña
coäng tuyeán, do heä soá phoùng ñaïi phöông sai cuûa
caùc bieân ñoäc laäp (VIF) ñeàu nhoû hôn 2. Giaù trò R2
cuûa moâ hình toång theå baèng 0,790 cho thaáy caùc
bieán ñoäc laäp trong moâ hình giaûi thích khoaûng
79% aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá ñang xeùt ñeán
möùc ñoä haøi loøng cuûa du khaùch, coøn laïi 21% ñöôïc
giaûi thích bôûi aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc
ngoaøi moâ hình.
(e) Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao söï haøi
loøng ñoái vôùi du khaùch ñeán DLST Suoái nöôùc noùng
Bình Chaâu
Treân cô sôû khaûo saùt söï haøi loøng vaø caùc nhaân toá
aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch khi ñeán
tham quan taïi Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu, taùc giaû
ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn sau:
- Taäp trung xaây döïng hình aûnh ñieåm ñeán Suoái
nöôùc noùng Bình Chaâu baèng nhieàu giaûi phaùp ñoàng
boä, trong ñoù naâng cao chaát löôïng caùc hoaït ñoäng
dòch vuï laø vaán ñeà cô baûn nhaát.
quaûn trò - quaûn lyù
- Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù giaù caû caùc dòch
vuï taïi ñieåm tham quan thoâng qua vieäc yeâu caàu
nieâm yeát giaù, ñaûm baûo söï phuø hôïp cuûa giaù caû vôùi
chaát löôïng phuïc vuï.
- Naâng cao chaát löôïng phuïc vuï cuûa nhaân vieân
thoâng qua caùc hoaït ñoäng ñaøo taïo, taäp huaán ñoäi
nguõ nhaân vieân ñònh kyø haøng naêm. Thöôøng xuyeân
kieåm tra hoaït ñoäng cuûa caùc hoä kinh doanh hoà taém
nöôùc noùng nhaèm ñaûm baûo söï an toaøn, yeân taâm
cho du khaùch.
- Öu tieân ñaàu tö caùc haïng muïc ñöôøng saù ñi laïi
trong khu du lòch nhaèm giuùp du khaùch coù theå
thuaän tieän hôn trong quaù trình tham quan.
- Taêng cöôøng moái lieân keát giöõa caùc haõng kinh
doanh dòch vuï vaän chuyeån khaùch nhaèm caûi thieän
chaát löôïng phuïc vuï khaùch tham quan.
- Toå chöùc saép xeáp laïi heä thoáng kinh doanh du
lòch treân ñòa baøn, taïo ñieàu kieän cho caùc toå chöùc,
doanh nghieäp kinh doanh löõ haønh kinh doanh vaø
quaûng baù hình aûnh Suoái nöôùc noùng Bình Chaâu
ñeán vôùi khaùch haøng trong nöôùc vaø quoác teá.
- Nghieân cöùu phaùt trieån caùc saûn phaåm du lòch
môùi haáp daãn, khai thaùc nhöõng saûn phaåm môùi, keát
hôïp caùc hoaït ñoäng tham quan vôùi nghæ döôõng,
phuïc hoài nhöõng leã hoäi, phong tuïc ñaëc saéc cuûa
ñòa phöông trong vuø ng, hình thaø nh caùc coâng
vieân, vöôøn thuù, caâ y caûnh töï nhieân gaé n vôù i
vuøng sinh quyeån roäng lôùn DLST Suoái nöôùc noùng
Bình Chaâu.
4. Keát luaän
Keát quaû khaûo saùt cho thaáy raèng, söï haøi loøng
cuûa du khaùch khi tham quan DLST Suoái nöôùc
noùng Bình Chaâu ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc Khaù toát vaø
keát quaû phaân tích hoài quy ñaõ cho thaáy raèng caùc
yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch
bao goàm: Chaát löôïng phuïc vuï trong quaù trình ñoùn
tieáp, höôùng daãn coù taùc ñoäng maïnh ñeán söï haøi loøng
cuûa du khaùch; phöông tieän dòch vuï xe du lòch; giaù
caû caùc dòch vuï; heä thoáng cô sôû haï taàng thuaän tieän
trong ñi laïi vaø an toaøn khi tham quan. Ñeå naâng
cao söï haøi loøng cuûa du khaùch, caùc cô sôû kinh
doanh du lòch ôû ñòa baøn nghieân cöùu caàn taäp trung
naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng tieáp ñoùn, nieâm yeát
giaù caùc dòch vuï, naâng cao nghieäp vuï nhaân vieân
vaø ñaàu tö phaùt trieån ña daïng saûn phaåm sinh thaùi
phuïc vuï du khaùch n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 205
taïp chí coâng thöông

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Phaïm Trung Löông (2005). Phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû caùc VQG, Khu baûo toàn thieân nhieân vôùi söï tham gia
cuûa coäng ñoàng.
2. Leâ Huy Baù (2009), Du lòch sinh thaùi, NXB Giaùo duïc
3. Hoaøng Troïng vaø Chu Thò Moäng Ngoïc (2005), Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS, NXB Thoáng keâ.

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

TS. vUõ vAêN ÑOâNG
Phoù hieäu tröôûng Tröôøng Ñaïi hoïc Baø Ròa - vuõng Taøu

ASSESSING THE SATISfACTION Of vISITORS

wITH THE ECO-TOURISM ACTIvITIES Of BINH CHAU HOT
SPRINGS ECO RESORT, BA RIA - vUNG TAU PROvINCE

l Ph.D vU vAN DONg

Vice Rector, Ba Ria - Vung Tau University

ABSTRACT:
The satisfaction of visitors with ecotourism destinations is one of the important factors
determining the ability to attract tourists and the performance of tourism enterprises. This study
assesses the visitor satisfaction level and the factors affecting the satisfaction of tourists when
visiting Binh Chau hot springs eco resorts, Ba Ria - Vung Tau Province. Based on the study’s
findings, some training and investment measures are proposed to improve the visitor
satisfaction, the efficiency of eco-tourism activities of Binh Chau hot springs eco resorts .
Keywords: Survey, satisfaction, tourism, ecology, Binh Chau hot springs, Ba Ria - Vung Tau
Province.

206 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

HIEÄU QUAÛ HOAïT ÑOÄNG

CUÛA MOâ HìNH HÔïP TAÙC xAõ KIEåU MÔÙI
ÔÛ NÖÔÙC TA HIEÄN NAy

l NgOâ THò NgOÏC ANH

TOÙM TAÉT:
Nghò quyeát soá 13/NQ-TW ngaøy 18/03/2002 taïi Hoäi nghò Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng
laàn thöù 5 khoùa IX ñaùnh daáu böôùc thay ñoåi quan troïng ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá taäp theå (KTTT)
trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN. Tieáp theo, Luaät Hôïp taùc xaõ (HTX) naêm 2012 ra
ñôøi ñaùnh daáu söï thay ñoåi caên baûn veà vò trí vaø vai troø cuûa moâ hình HTX kieåu môùi trong phaùt trieån
kinh teá taäp theå. Keå töø khi chuyeån ñoåi vaø hoaït ñoäng theo moâ hình môùi, HTX ñaõ coù nhöõng thaønh
coâng nhaát ñònh. Baøi vieát naøy nhaèm ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc HTX kieåu môùi, treân cô
sôû ñoù tìm ra nhöõng toàn taïi, haïn cheá vaø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå HTX kieåu môùi hoaït ñoäng
hieäu quaû hôn, thöïc söï trôû thaønh ñoäng löïc chính ñeå phaùt trieån kinh teá taäp theå ôû nöôùc ta.
Töø khoùa: Hôïp taùc xaõ, kinh teá taäp theå, hieäu quaû hoaït ñoäng, Luaät Hôïp taùc xaõ naêm 2012.

1. Môû ñaàu
Nhaän thöùc veà moâ hình HTX ñaõ thay ñoåi caên baûn
keå töø khi Luaät HTX 2012 ñöôïc Quoác hoäi khoùa
XVIII thoâng qua ngaøy 20/11/2012 taïi kyø hoïp thöù 4.
Theo Luaät HTX 2012, noäi haøm cuûa HTX kieåu môùi
ñaõ ñöôïc laøm roõ. Moät laø muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa
HTX kieåu môùi laø vì lôïi ích cuûa caùc thaønh vieân vaø lôïi
ích naøy ñöôïc phaân phoái ñeán caùc thaønh vieân theo
möùc ñoä söû duïng saûn phaåm, dòch vuï cuûa HTX, theo
coâng söùc ñoùng goùp vaø phaàn coøn laïi chia theo voán
goùp. Nhö vaäy, noäi haøm naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc
nhöôïc ñieåm cuûa Luaät HTX 2003 khi coi HTX hoaït
ñoäng nhö moät loaïi hình doanh nghieäp (DN) daãn ñeán
nhaàm laãn trong xaùc ñònh muïc tieâu cuûa HTX. Baûn
chaát cuûa HTX theo Luaät HTX 2012 laø phuïc vuï lôïi
ích cuûa caùc thaønh vieân, khaùc vôùi baûn chaát cuûa DN
laø toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø phaân phoái theo voán goùp.
Beân caïnh ñoù, veà quan heä sôû höõu, theo Luaät HTX
2012, thaønh vieân HTX vöøa laø ñoàng sôû höõu, vöøa laø
khaùch haøng söû duïng saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa HTX.
Do vaäy, ñoái töôïng phuïc vuï chính cuûa HTX theo luaät
môùi laø caùc thaønh vieân HTX. Luaät HTX 2012 ra ñôøi
ñaõ khaúng ñònh ñuùng baûn chaát cuûa HTX kieåu môùi laø
toå chöùc ñöôïc thaønh laäp treân tinh thaàn töï nguyeän,
hoaït ñoäng vì lôïi ích cuûa caùc thaønh vieân vaø theå hieän
tính ñoái nhaân saâu saéc. Ñaây laø noøng coát cuûa thaønh
phaàn kinh teá taäp theå vaø laø ñoäng löïc ñeå thuùc ñaåy phaùt
trieån noâng nghieäp noâng thoân nöôùc ta.
2. Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc HTx
kieåu môùi
2.1. Nhöõng thaønh coâng noåi baät
Kinh teá taäp theå ñaõ thoaùt khoûi tình traïng yeáu
keùm, kinh teá hôïp taùc, HTX ñöôïc khaúng ñònh laø moät
boä phaän khoâng theå thieáu trong neàn kinh teá. Ñoùng
goùp cuûa khu vöïc HTX thoâng qua hai keânh moät laø
ñoùng goùp vaøo phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi chung cuûa
ñaát nöôùc vaø hai laø ñoùng goùp vaøo phaùt trieån kinh teá
hoä, caù theå laø thaønh vieân HTX thoâng qua taïo vieäc
laøm, giaûm chi phí ñaàu vaøo, caûi thieän thu nhaäp, xoùa
ñoùi giaûm ngheøo,...

Soá 25 - Thaùng 10/2020 207

taïp chí coâng thöông

Caùc HTX kieåu môùi taêng leân Bieåu 1: Soá löôïng HTX qua caùc naêm
raát nhanh caû veà soá löôïng, chaát
löôïng vaø lónh vöïc hoaït ñoäng keå
töø khi Nghò quyeát soá 13-
NQ/TW ngaøy 18/02/2002 ñöôïc
ban haønh. (Bieåu 1)
Theo Baùo caùo cuûa Ban chæ
ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT,
HTX, tính ñeán naêm 2019, soá
HTX hoaït ñoäng hieäu quaû chieám
khoaûng 55% trong toång soá HTX
noâng nghieäp, khoaûng 50%-80%
trong toång soá HTX phi noâng
nghieäp. Rieâng 9 thaùng ñaàu naêm
Nguoàn: Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT, HTX (2019)
2019, soá hôïp taùc xaõ (HTX)
thaønh laäp môùi ñaït 1.598 HTX Bieåu 2: Quy moâ voán hoaït ñoäng vaø taøi saûn cuûa HTX
giaûi theå, 341 HTX yeáu keùm;
thaønh laäp môùi 02 lieân hieäp hôïp
taùc xaõ (LHHTX). Naêm 2019, soá
HTX ñang hoaït ñoäng bao goàm
14.379 HTX, coâng nghieäp - tieåu
thuû coâng nghieäp: 1.923 HTX,
thöông maïi: 1.944 HTX, vaän taûi
vaø dòch vuï vaän taûi: 1.375 HTX,
xaây döïng - saûn xuaát vaät lieäu
xaây döïng: 852 HTX, moâi
tröôøng: 483 HTX, quyõ tín duïng
nhaân daân: 1.180 Quyõ, dòch vuï
(y teá, nhaø ôû, giaùo duïc, du lòch
sinh thaùi...) 454 HTX. Coù 54/63 Nguoàn: Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT, HTX (2019)
tænh, thaønh phoá taêng soá löôïng
HTX. Trong 9 thaùng, caû nöôùc thaønh laäp môùi 02 duïng nhaân daân ñaït trung bình 96 tyû ñoàng/Quyõ;
LHHTX, naâng toång soá LHHTX toaøn quoác ñaït 76, doanh thu bình quaân HTX 4,2 tyû ñoàng/HTX, laõi
chuû yeáu hoaït ñoäng trong lónh vöïc noâng nghieäp, bình quaân 305 trieäu ñoàng/HTX2.
thöông maïi, vaän taûi. Caû nöôùc coù treân 100 nghìn toå Keát quaû hoaït ñoäng cuûa caùc HTX coù nhieàu khôûi
hôïp taùc (THT), trong ñoù THT noâng nghieäp chieám saé c . Ñeán thaùng 9/2019, caû nöôùc coù khoaûng 1.500
32%, phi noâng nghieäp chieám 68% vôùi caùc hình HTX saûn xuaát, kinh doanh gaén vôùi chuoãi giaù trò thò
thöùc hôïp taùc ña daïng, mang laïi hieäu quaû thieát thöïc tröôøng trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Caùc hôïp taùc xaõ
cho ngöôøi daân. Theo thoáng keâ, 15 THT ñaõ ñöôïc tö naø y cuõng tích cöïc aùp duïng coâng ngheä cao, saûn
vaán, chuyeån ñoåi thaønh moâ hình HTX trong 9 xuaát theo tieâu chuaån veä sinh an toaøn saûn phaåm.
thaùng ñaàu naêm 2019 . 1 Moá i quan heä giöõa caùc HTX cuõng ñöôïc cuûng coá
Quy moâ voán hoaït ñoäng vaø toång taøi saûn cuûa caùc vaø taê ng cöôøng ñeå hoã trôï laãn nhau, trao ñoåi kinh
HTX kieåu môùi cuõng taêng nhanh qua caùc naêm nghieäm saûn xuaát, gioáng, voán, kyõ thuaät, thoâng tin
(Bieåu 2). vaø tieâu thuï saûn phaåm… goùp phaàn chuyeån dòch cô
Ñeán thaùng 9/2019, toång voán ñieàu leä cuûa caùc caáu kinh teá noâng nghieäp, taïo vieäc laøm, taêng thu
HTX laø 32 nghìn tyû ñoàng, bình quaân moãi HTX laø nhaä p, giaûm ngheøo cho thaønh vieân HTX vaø ngöôøi
1,3 tyû ñoàng/HTX; toång taøi saûn 171 nghìn tyû ñoàng, daâ n ñòa phöông. Cuï theå, doanh thu bình quaân cuûa
bình quaân 7,7 tyû ñoàng/HTX. Trong ñoù, Quyõ tín caùc HTX kieåu môùi taêng roõ reät töø 854,6 trieäu

208 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

ñoàng/naêm vaøo naêm Bieåu 3: Keát quaû hoaït ñoäng cuûa HTX
2003 thì naêm 2018 ñaõ
taêng leân 4477,3 trieäu
ñoàng/naêm. Theo ñoù caû
laõi bình quaân cuûa moät
HTX vaø thu nhaäp bình
quaân cuûa lao ñoäng
thöôøng xuyeân trong
HTX cuõng taêng (Bieåu
3). Keát quaû hoaït ñoäng
cuûa caùc HTX kieåu môùi
töø sau khi thöïc hieän
Nghò quyeát soá 13-
NQ/TW ngaøy
18/02/2002 ñaõ thay ñoåi
roõ reät.
Khoâng chæ taêng hieäu
quaû hoaït ñoäng cuûa
mình, caùc HTX coøn laø
nôi taïo vieäc laøm thöôøng
xuyeân cho löïc löôïng lôùn Nguoàn: Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT, HTX (2019)
lao ñoäng noâng thoân.
Tính ñeán thaùng 9/2019, toång soá lao ñoäng thöôøng 2.2. Moät soá toàn taïi, haïn cheá vaø nguyeân nhaân
xuyeân laøm trong caùc HTX khoaûng 2,5 trieäu lao Trong thôøi gian qua, HTX kieåu môùi ñaõ theå hieän
ñoäng, vôùi thu nhaäp bình quaân laø 45 trieäu vai troø quan troïng ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá hoä caù
ñoàng/naêm/ngöôøi3. Soá löôïng lao ñoäng thöôøng theå laø thaønh vieân thoâng qua nhöõng hoã trôï quan
xuyeân trong caùc HTX töø 2003 ñeán nay coù xu troïng nhö taïo vieäc laøm, caûi thieän thu nhaäp, cung
höôùng taêng leân (Bieåu 4) cho thaáy söï môû roäng quy caáp dòch vuï noâng nghieäp,... Ñaõ xuaát hieän caùc HTX
moâ cuûa loaïi hình kinh teá taäp theå naøy. coù quy moâ lôùn, phaïm vi hoaït ñoäng roäng vaø coù

Bieåu 4: Toång soá lao ñoäng thöôøng xuyeân trong HTX (ngöôøi)

Nguoàn: Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT, HTX (2019)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 209

taïp chí coâng thöông
doanh thu cao nhö HTX Evergrowth (Soùc Traêng),
HTX Dòch vuï noâng nghieäp toång hôïp Anh Ñaøo
(Laâm Ñoàng),… Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng keát quaû
ñaït ñöôïc, khu vöïc HTX phaùt trieån chöa töông xöùng
vôùi tieàm naêng cuûa mình. Thöïc teá, naêng löïc noäi taïi
cuûa caùc HTX coøn yeáu, raát nhieàu HTX khoâng coù truï
sôû laøm vieäc kieân coá, thieáu nhaân löïc coù trình ñoä,...
Lôïi ích tröïc tieáp cuûa HTX mang laïi cho caùc thaønh
vieân chöa nhieàu, vaø môùi, chuû yeáu döøng laïi ôû vieäc
cung caáp nguyeân lieäu ñaàu vaøo nhö gioáng, phaân
boùn,... Caùc HTX vaãn coøn hoaït ñoäng rôøi raïc, ít lieân
keát vôùi nhau vaø vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc.
Nhìn chung hieäu quaû kinh teá cuûa caùc HTX chöa
cao. Ñoùng goùp cuûa HTX vaøo taêng tröôûng GDP coøn
ôû möùc haïn cheá. Naêm 2013, kinh teá hôïp taùc ñoùng
goùp quy moâ 7,49% GDP naêm 2019 chæ coù 4%
GDP4, ñieàu naøy cho thaáy hieäu quaû kinh teá cuûa caùc
HTX coøn thaáp.
Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng toàn taïi, haïn
cheá treân goàm:
- Nhaän thöùc veà vò trí, vai troø cuûa HTX kieåu môùi
trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa moät boä phaän
caùn boä laõnh ñaïo, quaûn lyù trong heä thoáng chính trò
coøn haïn cheá. Do vaäy, daãn ñeán ôû moät soá ñòa phöông
coâng taùc chæ ñaïo, thöïc hieän Nghò quyeát soá 13-
NQ/TW veà ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu
quaû kinh teá taäp theå coøn hình thöùc, môùi chæ döøng ôû
chuû tröông, chöa xaây döïng keá hoaïch toå chöùc thöïc
hieän, chöa coù cô cheá vaø chính saùch hoã trôï caùc HTX
kieåu môùi phaùt trieån5.
- Caùc chính saùch hoã trôï, öu ñaõi cuûa nhaø nöôùc
ñoái vôùi kinh teá taäp theå, HTX maëc duø ñaõ ñöôïc ban
haønh, tuy nhieân coâng taùc trieån khai coøn nhieàu haïn
cheá, nhieàu chính saùch chöa ñöôïc thöïc hieän nhö
chính saùch giao ñaát, vay voán, xaây döïng keát caáu haï
taàng… Moät soá chính saùch ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhöng
hieäu quaû chöa cao nhö chính saùch hoã trôï saûn
phaåm6. Nhöõng baát caäp trong thöïc thi caùc chính saùch
ñoái vôùi HTX ñaõ khieán caùc HTX gaëp khoù khaên
trong tieáp caän voán vaø khoa hoïc coâng ngheä, cuõng
nhö thò tröôøng tieâu thuï.
- Chöa xaây döïng ñöôïc nhieàu moâ hình HTX kieåu
môùi quy moâ lôùn, lieân keát saûn xuaát gaén vôùi tieâu thuï
theo chuoãi giaù trò noâng saûn thoâng qua hôïp ñoàng
kinh teá. Vieäc phoå bieán, nhaân roäng moâ hình HTX
hoaït ñoäng hieäu quaû chöa ñöôïc trieån khai roäng raõi
giuùp cho ngöôøi daân tin töôûng vaøo caùc lôïi ích veà
kinh teá - xaõ hoäi do HTX mang laïi.
210 Soá 25 - Thaùng 10/2020
- Boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc HTX
coøn yeáu; caùn boä quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc HTX
ña phaàn laø kieâm nhieäm, chöa naém chaéc chuyeân
moân, thieáu thöïc teá; coâng taùc tham möu trong quaûn
lyù nhaø nöôùc veà HTX coøn haïn cheá7.
- Naêng löïc trình ñoä caùn boä quaûn lyù HTX haïn
cheá, khoù ñaùp öùng ñöôïc nhieäm vuï saûn xuaát kinh
doanh trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng…
- Taâm lyù e ngaïi ñoái vôùi hôïp taùc xaõ kieåu cuõ vaãn
coøn aûnh höôûng naëng neà trong ñoâng ñaûo taàng lôùp
nhaân daân vaø caùn boä quaûn lyù HTX, cuøng vôùi moâ
hình HTX kieåu môùi maëc duø coù nhieàu thaønh töïu,
nhöng cuõng chöa thöïc söï taïo ra söùc cuoán huùt ñuû
maïnh ñeå huy ñoäng ñöôïc söï tham gia cuûa caùc thaønh
vieân vaøo hoaït ñoäng chung cuûa HTX. Ñieàu naøy daãn
ñeán taâm lyù ngaïi chuyeån ñoåi HTX sang hoaït ñoäng
theo moâ hình môùi.
3. Ñònh höôùng, giaûi phaùp phaùt trieån HTx kieåu
môùi trong thôøi gian tôùi
Trong thôøi gian tôùi, ñeå phaùt trieån HTX kieåu
môùi caàn taäp trung vaøo caùc giaù trò trung taâm laø phaûi
coù “taàm nhìn daøi haïn, lôïi ích chia seû beàn vöõng
giöõa thaønh vieân HTX - ngöôøi lao ñoäng - khaùch
haøng - ngöôøi tieâu duøng - ñoái taùc, vaø ñoåi môùi saùng
taïo”8 treân neàn taûng toå chöùc quaûn trò hieän ñaïi theo
cô cheá thò tröôøng. Daãn daét söï phaùt trieån phong
traøo HTX theo phöông chaâm ngaén goïn laø
“Khuyeán khích, Hoã trôï, Hoïc hoûi vaø Truyeàn baù”9.
Nghóa laø, taïo moâi tröôøng thuaän lôïi, thaùo gôõ khoù
khaên cho HTX hoaït ñoäng, phaùt huy tinh thaàn töï
chuû, tinh thaàn kinh doanh, khôûi nghieäp, saùng taïo
cuûa caùc HTX, caùc xaõ vieân. Nhaân roäng nhöõng moâ
hình HTX hieäu quaû.
Caùc giaûi phaùp caàn thöïc hieän ñoàng boä trong thôøi
gian tôùi nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa
caùc HTX kieåu môùi bao goàm:
(1) Caùc caáp chính quyeàn caàn taêng cöôøng tuyeân
truyeàn, naâng cao nhaän thöùc veà veà baûn chaát, vai
troø cuûa KTTT, HTX trong neàn kinh teá thò tröôøng
ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Caàn xaùc ñònh raèng,
phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa
KTTT laø nhieäm vuï cuûa caû heä thoáng chính trò. Nhaø
nöôùc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån
KTTT thoâng qua vieäc taïo khung phaùp luaät, ban
haønh caùc chính saùch hoã trôï, baûo ñaûm thöïc hieän
toát caùc muïc tieâu kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Phaùt
trieån KTTT phaûi xuaát phaùt töø nhu caàu cuûa ngöôøi
daân, toå chöùc tham gia, phaûi toân troïng giaù trò,
 quaûn trò - quaûn lyù

nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc HTX vaø
phuø hôïp vôùi ñieàu kieän, ñaëc ñieåm, muïc tieâu phaùt
trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa töøng ñòa phöông vaø cuûa
caû nöôùc; ñeà cao nguyeân taéc “töï nguyeän, daân chuû
vaø cuøng coù lôïi”9. Lieân keát, hôïp taùc phaùt trieån vôùi
caùc löïc löôïng kinh teá khaùc, nhaát laø vôùi caùc doanh
nghieäp, coi ñaây laø phöông thöùc hieäu quaû nhaát ñeå
naâng cao naêng löïc coâng ngheä vaø giaûi quyeát caùc
vaán ñeà thò tröôøng cho noâng nghieäp, noâng daân
trong giai ñoaïn phaùt trieån tôùi.
(2) Nhaø nöôùc caàn tieáp tuïc raø soaùt, caäp nhaät, söûa
ñoåi, boå sung, hoaøn thieän khung phaùp luaät vaø chính
saùch hoã trôï phaùt trieån KTTT phuø hôïp. Caàn raø soaùt
laïi caùc chính saùch taïo thuaän lôïi veà ñaøo taïo lao
ñoäng, chính saùch ñaát ñai, chính saùch taøi chính-tín
duïng, chính saùch hoã trôï khoa hoïc coâng ngheä, chính
saùch ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng,... ñeå taïo thuaän
lôïi hôn cho KTTT, HTX, toå hôïp taùc phaùt trieån.
Chính quyeàn caùc caáp caàn coù quan taâm cuï theå hôn
ñoái vôùi HTX ñeå taïo moâi tröôøng thuaän lôïi, baûo ñaûm
tieáp caän nguoàn löïc, cô hoäi kinh doanh, xaây döïng
thöông hieäu, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc.
(3) Hoaøn thieän vaø naâng cao naêng löïc, hieäu quaû
hoaït ñoäng cuûa boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà KTTT.
Caàn xaây döïng boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi
KTTT vaø HTX taäp trung, thoáng nhaát töø trung öông
ñeán ñòa phöông. Caàn xaùc ñònh roõ chöùc naêng, nhieäm
vuï, quyeàn haïn, traùch nhieäm vaø cô cheá phoái hôïp
giöõa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc naøy; coù cheá ñoä
ñaõi ngoä phuø hôïp ñeå caùc caùn boä laøm trong lónh vöïc
naøy yeân taâm coâng taùc vaø coáng hieán. Caàn chuù troïng
hôn nöõa coâng taùc kieåm tra, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa
caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà KTTT vaø HTX,
ñoàng thôøi chuù troïng toång keát thöïc tieãn ñeå kòp thôøi
thaùo gôõ khoù khaên vöôùng maéc cho khu vöïc naøy vaø
nhaân roäng nhöõng moâ hình KTTT hieäu quaû.
(4) Thöïc hieän toát chính saùch ñaøo taïo vaø thu huùt
caùn boä coù naêng löïc, trình ñoä veà laøm vieäc cho caùc
HTX, ñaëc bieät laø caùn boä quaûn lyù HTX. Muoán laøm
ñöôïc nhö vaäy, Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch hoã trôï
ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi ñoái vôùi ñoäi nguõ caùn boä hieän
taïi trong caùc HTX, ñoàng thôøi ñoåi môùi chính saùch
ñaõi ngoä ñeå thu huùt ñöôïc ngöôøi taøi.
(5) Taêng cöôøng söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, phaùt huy
vai troø Maët traän toå quoác, caùc ñoaøn theå nhaân daân,
hoäi, hieäp hoäi ñeå tuyeân truyeàn giuùp ngöôøi daân vaø
caùn boä caùc caáp chính quyeàn nhaän thöùc roõ söï thay
ñoåi trong moâ hình HTX kieåu môùi, xoùa boû taâm lyù e
ngaïi khi chuyeån ñoåi moâ hình HTX kieåu cuõ sang moâ
hình HTX kieåu môùi.
(6) Xaùc ñònh roõ vai troø, chöùc naêng, nhieäm vuï
cuûa Lieân minh HTX Vieät Nam töø Trung öông ñeán
caùc tænh, thaønh phoá ñeå traùnh truøng laëp vôùi chöùc
naêng nhieäm vuï cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc
veà KTTT vaø HTX caùc caáp.
(7) Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá veà phaùt trieån
KTTT, nhaát laø trong vieäc tieáp thu kinh nghieäm toát
cuûa caùc nöôùc, vuøng laõnh thoå coù phong traøo HTX
maïnh. Taäp trung hình thaønh vaø phaùt trieån caùc maïng
löôùi tö vaán, hoã trôï caùc HTX môùi thaønh laäp veà phaùp
lyù, veà quaûn trò saûn xuaát, kinh doanh vaø tìm kieám
thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc n

TAØI LIEÄU TRÍCH DAÃN:

Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån KTTT, HTX (2019), Baùo caùo toång keát 15 naêm thöïc hieän Nghò quyeát soá 13-
1,2,3

NQ/TW ngaøy 18/02/2002.

4
Boä Keá hoaïch ñaàu tö, Baùo caùo toång keát 15 naêm thöïc hieän Nghò quyeát soá 13-NQ/TW
5
Nguyeãn Thò Thu Hoaøi (2019), http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/phat-trien-kinh-te-hop-tac-xa-viet-
nam-trong-boi-canh-moi-318057.html
6
Boä Keá hoaïch ñaàu tö, Baùo caùo toång keát 15 naêm thöïc hieän Nghò quyeát soá 13-NQ/TW
7
Nguyeãn Thò Thu Hoaøi (2019), http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/phat-trien-kinh-te-hop-tac-xa-viet-
nam-trong-boi-canh-moi-318057.html
8, 9
Phaùt bieåu cuûa Thuû töôùng Nguyeãn Xuaân Phuùc taïi Hoäi nghò toång keát 15 naêm thöïc hieän NQTW5 khoùa IX,
http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=377374

Soá 25 - Thaùng 10/2020 211

taïp chí coâng thöông

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Ban Chaáp haønh Trung öông (2002), Nghò quyeát soá 13-NQ/TW veà tieáp tuïc ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû
kinh teá taäp theå.
2. Ban chæ ñaïo ñoåi môùi, phaùt trieån Kinh teá taäp theå, Hôïp taùc xaõ (2019), Taøi lieäu Hoäi nghò toaøn quoác, Toång keát 15 naêm
thöïc hieän nghò quyeát Trung öông 5 khoùa IX veà tieáp tuïc ñoåi môùi, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá taäp theå, Haø
Noäi, thaùng 10/2019.
3. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö (2019), Baùo caùo toång keát 15 naêm thöïc hieän Nghò quyeát soá 13-NQ/TW.
4. Ñöùc Tuaân, Quang Hieáu (2019), Thuû töôùng: Khoâng hôïp taùc thì laøm sao choáng choïi ñöôïc trong kinh teá thò tröôøng,
Phaùt bieåu cuûa Thuû töôùng Nguyeãn Xuaân Phuùc taïi Hoäi nghò toång keát 15 naêm thöïc hieän NQTW5 khoùa IX,
http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=377374
5. Nguyeãn Thò Thu Hoaøi (2019), Phaùt trieån kinh teá hôïp taùc xaõ Vieät Nam trong boái caûnh môùi, Taïp chí Taøi chính, kyø 1
thaùng 11/2019.
6. Quoác hoäi (2003; 2012), Luaät Hôïp taùc xaõ 2003; Luaät Hôïp taùc xaõ 2012.

Ngaøy nhaän baøi: 4/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 14/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 24/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

TS. NGOâ THÒ NGOïC ANH
vieän Kinh teá - Hoïc vieän Chính trò quoác gia Hoà Chí Minh

THE PERfORMANCE
Of NEw COOPERATIvES IN vIETNAM

l Ph.D NgO THI NgOC ANH

Institute of Economics,
Ho Chi Minh National Academy of Politics

ABSTRACT:
Resolution No. 13/NQ-TW dated March 18, 2002 which was passed on the 9th National
Congress of the Communist Party of Vietnam marks an important step in the development of
collective economy in the country’s development of socialist-oriented market economy. In
addition, the promulgation of Law on Cooperatives in 2012 marks a fundamental change in the
position and the role of cooperatives in the development of collective economy. Since the
transformation and operating under the new model, cooperatives have gained certain successes.
This paper is to evaluate the performance of cooperatives to find out shortcomings and limitations.
Based on the paper’s findings, some solutions are proposed to enhance the performance of
cooperatives, making them become the main driving force in the development of collective
economy in Vietnam.
Keywords: Cooperatives, collective economy, efficiency, the 2012 Law on Cooperatives.

212 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

DU LÒCH vAØ COâNG TAÙC BAÛO TOàN DI SAÛN

vAêN HOÙA KHMER NAM BOÄ TAïI TRAØ vINH:
BAØI HOïC KINH NGHIEÄM TÖØ CAÙC QUOáC GIA

l NgUyEãN NgOÏC DIEÄP - CAO THò THAéM - CHAâU MINH TUAáN

TOÙM TAÉT:
Di saûn vaên hoùa laø nhöõng saûn phaåm vaät chaát vaø tinh thaàn coù yù nghóa lòch söû, vaên hoùa vaø daân
toäc hoïc. Vieäc baûo veä vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa laø vaán ñeà quan troïng trong xu höôùng phaùt
trieån cuûa xaõ hoäi hieän ñaïi. Moät trong caùc caùch laøm ñöôïc nhieàu quoác gia löïa choïn vaø ñem laïi
keát quaû cao trong coâng taùc baûo toàn di saûn vaên hoùa laø “laøm du lòch”. Tuy nhieân, caùc ñôn vò vaø
caù nhaân laøm du lòch cuûa tænh Traø Vinh caàn hoïc hoûi kinh nghieäm töø caùc quoác gia khaùc, beân caïnh
ñoù caùc ñôn vò caàn phoái hôïp cuøng nhau ñeå phaùt trieån vaø baûo toàn di saûn vaên hoùa moät caùch khoa
hoïc vaø beàn vöõng. Baøi vieát phaân tích du lòch vaø coâng taùc baûo toàn di saûn vaên hoùa Khmer Nam
boä taïi Traø Vinh.
Töø khoùa: Du lòch Khmer Traø Vinh, kinh nghieäm du lòch vaên hoùa, kinh nghieäm baûo toàn di
saûn vaên hoùa.

1. vaên hoùa Khmer Nam boä vaø hoaït ñoäng du
lòch taïi Traø vinh
Kieán truùc Chuøa Khmer vaø Phaät giaùo Tieåu thöøa:
Tính ñeán naêm 2017, toaøn tænh Traø Vinh coù 142
ngoâi chuøa, soá chuøa ñöôïc khaùch ñeán tham quan
khaù ít, goàm: chuøa AÂng, chuøa Hang, chuøa Nodol,
Vaøm Raây vaø moät vaøi chuøa lôùn taïi caùc huyeän. Caùc
ngoâi chuøa ôû ñaây vaãn chöa ñöôïc xem laø ñieåm du
lòch do hoaït ñoäng phuïc vuï khaùch du lòch chuû yeáu
laø tham quan, chuïp aûnh. Ñoái töôïng chuû yeáu laø
ngöôøi daân ñòa phöông, khaùch vaõng lai trong vaø
ngoaøi tænh laân caän, soá ít töø Thaønh phoá Hoà Chí
Minh vaø khaùch nöôùc ngoaøi.
Hoaït ñoäng bieåu dieãn vaên hoùa ngheä thuaät (caùc
ñieäu laâm thoân, raêm voâng, xaravan, Duø keâ, Dì keâ,
Roâ baêm, muùa toân giaùo,…). Caùc hoaït ñoäng bieåu dieãn
vaên hoùa ngheä thuaät Khmer Nam boä, goàm: Heä thoáng
chuøa Nam toâng Khmer taïi caùc phum soùc (moãi phum
soùc cuûa ngöôøi Khmer sinh soáng coù moät chuøa) bieåu
dieãn trong caùc leã hoäi hoaëc söï kieän lôùn cuûa phum
soùc. Tuy nhieân, caùc chöông trình chæ döøng laïi ôû caùc
tieát muïc ca - haùt, muùa daân toäc vaø muùa chaèn,… keát
hôïp vôùi troø chôi daân gian; Ñoaøn Ngheä thuaät Khmer
AÙnh Bình Minh (taïi khoùm 9, phöôøng 7, thaønh phoá
Traø Vinh) vaø moät soá ñoäi vaên ngheä cuûa caùc phum
soùc hoaëc caùc huyeän bieåu dieãn taïi caùc Hoäi dieãn vaên
ngheä quaàn chuùng Khmer, leã hoäi, söï kieän hoaëc tham
gia löu dieãn trong vaø ngoaøi tænh; vaø ñoäi vaên ngheä
cuûa Khoa Ngoân ngöõ - Vaên hoùa - Ngheä thuaät Khmer
Nam boä thuoäc Tröôøng Ñaïi hoïc Traø Vinh bieåu dieãn
taïi caùc Hoäi dieãn vaên ngheä quaàn chuùng Khmer, leã
hoäi, söï kieän cuûa Nhaø Tröôøng.
Ngheà vaø laøng ngheà: Ngheà deät chieáu Caø Hom
- Beán Baï, laøm coám deïp Ba So, laøm baùnh teùt Traø

Soá 25 - Thaùng 10/2020 213

taïp chí coâng thöông
Cuoân. Thöïc traïng chung cho caùc laøng ngheà ôû Traø
Vinh noùi rieâng vaø ñoàng baèng soâng Cöûu Long noùi
chung, ñang bò mai moät chæ ít hoä daân laøm thuû coâng
truyeàn thoáng, coøn laïi haàu heát ñaõ boû ngheà hoaëc bò
“maùy moùc hoùa”. Ñeå tham gia vaøo coâng taùc ñoùn
khaùch, caùc hoä daân caàn ñöôïc taäp huaán vaø trieån
khai kinh nghieäm laøm du lòch, kieán thöùc veà giao
tieáp vaø kinh doanh haøng löu nieäm.
AÅm thöïc: Baùnh teùt coám deïp, coám deïp, baùnh
teùt Traø Cuoân, buùn nöôùc leøo, caùc loaïi caù khoâ, canh
xieâm lo, caùc moùn baùnh (baùnh oáng, baùnh döùa). Veà
ñaëc saûn ñòa phöông nhö: baùnh teùt Traø Cuoân, coám
deïp,… ñöôïc ñoùng goùi huùt chaân khoâng, theo quy
chuaån veä sinh an toaøn thöïc phaåm vaø baøy baùn ôû
caùc cöûa haøng, sieâu thò hay ñöa sang nöôùc ngoaøi.
Rieâng caùc moùn aên nhö canh xieâm lo, buùn nöôùc
leøo, caùc moùn baùnh quaø vaët thì Traø Vinh vaãn chöa
coù khu quy hoaïch rieâng daønh cho caùc saûn phaåm
ñaëc thuø naøy. Haøng quaùn kinh doanh truyeàn thoáng
cuûa ngöôøi daân, bò haïn cheá veà thôøi gian hoaït ñoäng
vaø khaùc bieät veà khaåu vò, ñaëc tröng nguyeân lieäu
cheá bieán neân khaù keùn khaùch aên, ñaëc bieät laø khaùch
nöôùc ngoaøi.
Phong tuïc taäp quaùn vaø sinh hoaït nôi cö truù:
Toaøn tænh Traø Vinh coù duy nhaát homestay cuûa
gia ñình Khmer laø Söôn sia homestay (huyeän
Caàu Keø). Homestay coù 5 phoøng, ñoùn toái ña 12 -
15 khaùch löu truù qua ñeâm. Hoaït ñoäng ñoùn vaø
nhaän khaùch nöôùc ngoaøi (Phaùp vaø chaâu AÂu) ôû vaø
sinh hoaït taïi nhaø mang laïi nguoàn thu khaù lôùn
cho gia ñình. Tuy nhieân, moâ hình laøm du lòch
naøy vaãn chöa ñöôïc nhaân roäng ñeán caùc hoä daân
Khmer khaùc.
2. Kinh nghieäm baûo toàn di saûn vaên hoùa
thoâng qua hoaït ñoäng du lòch
2.1. Kinh nghieäm cuûa ngaønh Du lòch Trung
Quoác
Coá Cung: quaõng ñöôøng töø coång vaøo ñeán coång
ra laø 7 km, khoâng söû duïng baát cöù moät phöông tieän
giao thoâng naøo. Taïi caùc cung chæ cho khaùch ñöùng
ngoaøi nhìn vaøo nhaèm traùnh hö haïi di tích. Veà soá
löôïng khaùch tham quan Töû Caám Thaønh ñöôïc
kieåm soaùt ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán di
saûn. Ban quaûn lyù Nhaø coå chòu traùch nhieäm baûo
veä, quaûn lyù vaø khai thaùc, treân nguyeân taéc söû duïng
214 Soá 25 - Thaùng 10/2020
keát hôïp vôùi baûo veä, thoáng nhaát lôïi ích xaõ hoäi, moâi
tröôøng vaø kinh teá, ñaûm baûo tính beàn vöõng
(Nguyeãn Thò Thoáng Nhaát, 2016).
Di Hoøa Vieân: Khi truøng tu ñeàu söû duïng vaät
lieäu phuø hôïp vôùi thieát keá goác, nguoàn voán ñaàu tö
baûo toàn chuû yeáu töø tieàn baùn veù ñoái vôùi caùc coâng
trình möùc ñoä nhoû, möùc ñoä lôùn ñöôïc thöïc hieän
thoâng qua caùc döï aùn cuûa caùc toå chöùc coù thaåm
quyeàn vaø thöïc hieän bôûi ngaân saùch nhaø nöôùc. Nhaân
vieân chuû yeáu laø ngöôøi ñòa phöông, 30% löïc löôïng
höôùng daãn vieân, ñoäi nguõ naøy luoân ñöôïc boå sung,
caäp nhaät kieán thöùc ñeå naâng cao trình ñoä chuyeân
moân nghieäp vuï. Ngöôøi daân ñöôïc baùn haøng trong
khu du lòch vaø baùn ñaûm baûo chaát löôïng haøng hoùa,
khoâng ñöôïc cheøo keùo, eùp khaùch mua haøng. Neáu
khoâng thöïc hieän theo quy ñònh seõ bò phaït hoaëc
caám kinh doanh, bò treo bieån vaøng tröôùc cöûa haøng
(Nguyeãn Thò Thoáng Nhaát, 2016).
2.2. Kinh nghieäm cuûa ngaønh Du lòch Thaùi Lan
Di saûn vaên hoùa theá giôùi - Thaønh phoá lòch söû
Ayutthaya (thaønh phoá coå khoâi phuïc töø pheá tích
nhöng vaãn giöõ ñöôïc nguyeân traïng cuûa di saûn):
Vieäc truøng tu ñöôïc quan taâm ñuùng möùc vaø söû
duïng nguoàn ngaân saùch töø chính phuû. Moâi tröôøng
ñöôïc quan taâm baûo veä, du khaùch chæ ñöôïc pheùp söû
duïng phöông tieän thoâ sô ñi laïi trong khu di saûn.
Hoaït ñoäng truyeàn thoâng ñöôïc chuù troïng, taêng
cöôøng nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng. Töøng loaïi taøi
nguyeân ñöôïc xeáp haïng theo 5 möùc döïa vaøo tieàm
naêng phaùt trieån du lòch, möùc taøi nguyeân coù tieàm
naêng nhaát vaø ít tieàm naêng nhaát. Döïa treân caùc chæ
soá: soá löôïng khaùch, taøi nguyeân, trang thieát bò phuïc
vuï cho du khaùch nhö löu truù, nhaø haøng,... Caùc
chính saùch phaùt trieån vaø xuùc tieán du lòch, chuù
troïng ñeán baûo toàn vaø phuïc hoài vaên hoùa, taøi
nguyeân song song vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng, öu
tieân phaùt trieån du lòch beàn vöõng (Nguyeãn Thò
Thoáng Nhaát, 2016).
Yeáu toá goùp phaàn taïo neân thaønh coâng cho du
lòch Thaùi Lan chính nhôø coâng taùc quaûng baù thoâng
qua keânh baùo chí (toå chöùc caùc tour farmtrip),
truyeàn thoâng ñaïi chuùng, nghieân cöùu vaên hoùa cuûa
caùc ñoái töôïng khaùch tieàm naêng. Ngoaøi ra, coâng
taùc baûo toàn ñöôïc coi troïng: giöõ truyeàn thoáng ñòa
phöông (tieáng noùi, trang phuïc, moùn aên vaø ngheà

truyeàn thoáng), saûn phaåm quaûng baù du lòch ñeàu theå
hieän ñaëc tröng rieâng voán coù, ñaëc bieät caùc tour du
lòch taäp trung vaøo caùc hoaït ñoäng traûi nghieäm vaên
hoùa cho töøng du khaùch (Ñoã Thò Hoaøng Haø, 2015).
2.3. Kinh nghieäm cuûa ngaønh Du lòch
Haøn Quoác
Cung Changdeokgung (moät trong naêm cung vó
ñaïi ñöôïc vua cuûa Trieàu Tieân xaây döïng): chuù troïng
ñeán hoaït ñoäng truyeàn thoâng, giaùo duïc ñeå taêng
cöôøng nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng. Ñöa ra caùc quy
ñònh veà thôøi gian hoaït ñoäng (môû cöûa caùc ngaøy
trong tuaàn, tröø thöù hai) vaø haïn cheá soá ngöôøi tham
quan trong moät löôït. (Nguyeãn Thò Thoáng
Nhaát, 2016).
Chính phuû laäp caùc cô quan nhaø nöôùc nhaèm
thöïc thi, thu thaäp caùc thoâng tin vaø chòu traùch
nhieäm veà phaùt trieån vaên hoùa vaø du lòch. Ngoaøi ra,
Haøn Quoác coøn coù Luaät Xuùc tieán Du lòch naêm
1961. Thoâng qua caùc boä phim truyeàn hình, ca
nhaïc ñeå quaûng baù di saûn, ñieåm ñeán, moùn aên vaø
nhöõng giaù trò vaên hoùa vaät theå, phi vaät theå truyeàn
thoáng. Beân caïnh ñoù, ñaêng cai toå chöùc nhieàu söï
kieän taàm côõ quoác teá vaø khu vöïc: Worldcup 2002,
Festival Film Fusan,…
Chính phuû hôïp taùc vôùi caùc doanh nghieäp
Samsung, LG ñeå phaùt trieån heä thoáng thoâng tin;
khuyeán khích coâng daân tham gia vaøo caùc chöông
trình giaùo duïc vaên hoùa vaø hoaït ñoäng ñeå thuùc ñaåy
chaát löôïng cuûa nhöõng traûi nghieäm vaên hoùa. Daønh
moät tyû leä voán ngaân saùch nhaø nöôùc töông ñoái cho
lónh vöïc du lòch vaø vaên hoùa. Chính quyeàn ñòa
phöông chuù troïng ñaàu tö trong phaïm vi ñòa phöông
ñeå baûo veä di saûn, phaùt trieån vaên hoùa baûn ñòa vaø toå
chöùc caùc leã hoäi ñeå thu huùt khaùch tham quan. (Ñoã
Thò Hoaøng Haø, 2015).
2.4. Kinh nghieäm cuûa ngaønh Du lòch
Campuchia
Khu ñeàn Angkor - quaàn theå vaên hoùa noåi tieáng
nhaát cuûa Campuchia, khoâng coù naïn cheøo keùo, aên
xin, “chaët cheùm” du khaùch. Ngöôøi baùn haøng rong
ñöôïc boá trí moät khu vöïc nhaát ñònh, ngöôøi aên xin
ñöôïc höôùng daãn vaø giuùp ñôõ ñeå trôû thaønh caùc nhaïc
coâng chôi ñaøn vaø caùc nhaïc phaåm cuûa caùc quoác gia
taïi moät khu. Haøng hoùa ñöôïc nieâm yeát baèng USD,
Ria hoaëc Ñoàng. Ñaëc bieät, khaùch haøng coù theå traû
quaûn trò - quaûn lyù
giaù thoaûi maùi vôùi tieâu chí “thuaän mua vöøa baùn”.
Campuchia chæ coù moãi cao nguyeân Thansur Bokor
laø phöùc hôïp nghæ döôõng vaø giaûi trí cao caáp nhöng
giaù reû hay Bokor sang troïng, vaãn cho daân vaø
khaùch leû vaøo tham quan maø khoâng heà thu phí.
Ñeán Siem Reap, veù aên buffet vaø xem ca muùa
cung ñình Khmer coù giaù reû nhö moät böõa aên thöôøng
ôû Vieät Nam.
Thaønh phoá Phnom Penh, Siem Riep vaø
Sihanoukville ñöôïc Campuchia quy hoaïch ñeå phaùt
trieån du lòch vaên hoùa. Do ñoù, khaùch saïn quanh khu
Angkor ôû Siem Riep khoâng ñöôïc cao quaù 3 taàng,
baát keå ñoù laø 4 hay 5 sao. Taát caû ñeàu ñöôïc quy
hoaïch toång theå vaø tuaân thuû chaët cheõ quy chuaån veà
kieán truùc, chæ giôùi xaây döïng. Caùc tuyeán phoá coå
trong khu vöïc baûo toàn vaø nhaø phaûi sôn cuøng moät
maøu. Song song ñoù, 10 hoøn ñaûo trong vònh
Sihanoukville ñöôïc caùc doanh nghieäp lôùn cuûa Myõ,
Hong Kong thueâ ñeå phaùt trieån du lòch. Tuy nhieân,
Chính phuû ra ñieàu kieän, nhaø ñaàu tö chæ ñöôïc laøm
hoài sinh Sihanoukville - ñieåm nghæ döôõng cao caáp
cuûa caùc quan chöùc thuoäc ñòa Phaùp hoài cuoái theá kyû
XIX - ñaàu theá kyû XX chöù khoâng ñöôïc bieán
Sihanoukville thaønh moät thaønh phoá môùi.
Töø naêm 2003, Campuchia ñöa ra quy ñònh
nghieâm ngaët ñoái vôùi löôïng khaùch vaøo ñeàn Angkor
Wat toái ña 300 khaùch moãi löôït vaø thôøi gian tham
quan toái ña 2 giôø ñoàng hoà.
Giaù veù tham quan, dòch vuï khaùch saïn, nhaø
haøng, höôùng daãn vieân,… khoâng thay ñoåi hoaëc
giaûm nhöng chaát löôïng khoâng giaûm. Veù chæ baùn
cho khaùch quoác teá coøn noäi ñòa ñöôïc mieãn phí. Hoï
quan nieäm raèng, di saûn laø cuûa cha oâng ñeå laïi vaø
con chaùu ñöôïc quyeàn thuï höôûng bình ñaúng vaø
ñöôïc bieåu bieát veà nhöõng gì cha oâng ñaõ laøm neân.
Vôùi khaùch quoác teá, giaù veù ñöôïc phaân ñònh theo
thôøi gian tham quan: 1 ngaøy laø 20 USD, 2 ngaøy laø
40 USD, 3 ngaøy laø 60 USD vaø 60 USD cuõng laø
möùc giaù toái ña aùp duïng cho caû tuaàn hay caû thaùng.
Möùc giaù naøy theå hieän: neáu baïn yeâu Angkor ñeán
möùc thaêm tôùi 3 ngaøy chöa chaùn thì baïn ñöôïc mieãn
phí cho taát caû nhöõng ngaøy tham quan coøn laïi.
Caùch laøm naøy khoâng chæ taïo taâm lyù ñöôïc tieáp ñoùn
cuûa du khaùch, maø coøn kích thích du khaùch ham
muoán khaùm phaù, tìm hieåu saâu hôn.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 215
taïp chí coâng thöông
Chính saùch quaûng baù, xuùc tieán höôùng tôùi caùc
tænh thaønh troïng ñieåm, nhoùm khaùch quan troïng;
caûi thieän heä thoáng ñöôøng saù, phaùt trieån nhieàu
ñieåm du lòch sinh thaùi; ñôn giaûn hoùa thuû tuïc xuaát
nhaäp caûnh nhö caáp visa ngay taïi caùc cöûa khaåu,
saân bay, mieãn visa cho moät soá quoác gia; boá trí
caûnh saùt du lòch taïi taát caû caùc ñieåm du lòch.
3. Baøi hoïc kinh nghieäm cho coâng taùc baûo toàn
di saûn vaên hoùa Khmer Nam boä taïi Traø vinh
Caùch laøm du lòch cuûa Trung Quoác, Thaùi Lan,
Haøn Quoác vaø Campuchia noùi chung vaø du lòch Traø
Vinh noùi rieâng, ñeå ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho
hoaït ñoäng quaûn lyù vaø kinh doanh du lòch vaên hoùa:
Thöù nhaát, Nhaø nöôùc ban haønh heä thoáng phaùp
luaät cho ngaønh du lòch ñeå chuaån hoùa caùc hoaït
ñoäng du lòch baèng heä thoáng nguyeân taéc, tieâu
chuaån, khung phaùp lyù vaø quy hoaïch caùc vuøng vaø
ñòa phöông; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc
khai thaùc, baûo veä vaø toân taïo caùc taøi nguyeân
du lòch.
Thöù hai, thöïc hieän phaân loaïi, ñaùnh giaù, xeáp
haïng caùc taøi nguyeân; vaø phaân coâng traùch nhieäm
cho cô quan chòu traùch nhieäm chính trong vieäc
khai thaùc vaø toân taïo.
Thöù ba, naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng vaø
khaùch du lòch veà di saûn; chuù troïng naâng cao chaát
löôïng nguoàn nhaân löïc.
Thöù tö, nhaø laøm du lòch caàn xaây döïng chieán
löôïc maketing; lieân keát giöõa du lòch vaø caùc ngaønh
khaùc, hôïp taùc quoác teá veà du lòch vôùi caùc nöôùc
trong khu vöïc vaø theá giôùi. Maëc khaùc, caàn saùng
taïo, taùo baïo vaø chuyeân nghieäp trong coâng taùc
quaûng baù du lòch.
Thöù naêm, söû duïng doanh thu töø vieäc baùn veù
tham quan cho vieäc giöõ gìn, toân taïo vaø baûo veä caùc
di saûn, taøi nguyeân. Coù chính saùch baùn veù phuø hôïp
vôùi töøng ñoái töôïng khaùch tham quan.
Thöù saùu, ban haønh noäi quy veà vieäc haïn cheá söû
duïng phöông tieän vaø soá ngöôøi trong 1 löôït tham
quan trong khu di saûn.
Thöù baûy, thaønh laäp ñoäi nguõ “caûnh saùt du lòch”
nhaèm hoã trôï vaø ñaûm baûo an toaøn cho khaùch
du lòch.
Kinh nghieäm cuoái cuøng vaø quan troïng nhaát laø
toân troïng vaø baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa, coäng
216 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ñoàng cuøng haønh ñoäng vì muïc tieâu phaùt trieån du
lòch beàn vöõng.
4. Ñeà xuaát vaø kieán nghò cho hoaït ñoäng du
lòch vaên hoùa Khmer Nam boä taïi Traø vinh
4.1. Taäp trung xaây döïng vaø trieån khai phuïc vuï
du khaùch thí ñieåm moät soá saûn phaåm du lòch vaên
hoùa Khmer hoaøn chænh
Du lòch Traø Vinh noùi rieâng vaø caùc tænh ñoàng
baèng soâng Cöûu Long noùi chung, saûn phaåm du lòch
ñang ñöôïc chaøo baùn vaø söû duïng döôùi daïng rieâng
leû. Do vaäy, saûn phaåm neân ñöôïc baùn döôùi hình
thöùc caùc goùi dòch vuï (combo saûn phaåm) tìm hieåu
veà vaên hoùa Khmer Traø Vinh. Khi khaùch ñeán baát
kyø moät ñieåm du lòch naøo taïi Traø Vinh seõ ñöôïc giôùi
thieäu vaø löïa choïn goùi dòch vuï vaø hoã trôï tö vaán caùc
thoâng tin du lòch khaùc. Hoaëc du khaùch coù theå ñaët
caùc goùi dòch vuï thoâng qua website cuûa coâng ty löõ
haønh, Trung taâm Xuùc tieán du lòch Traø Vinh. Taùc
giaû ñeà nghò thí ñieåm 5 goùi dòch vuï. (Baûng 1)
Tröôøng hôïp du khaùch khoâng choïn du lòch theo
goùi dòch vuï coù theå choïn hình thöùc söû duïng dòch
vuï töï choïn. Cuï theå, du khaùch choïn töøng dòch
vuï/saûn phaåm du lòch rieâng leû vôùi giaù baùn leû,
nhöng khi ñaêng kyù treân 3 dòch vuï seõ ñöôïc giaûm
%/combo saûn phaåm hay mieãn phí xe ñöa ñoùn,
boác thaêm quaø taëng,… Vieäc naøy giuùp khaùch khoâng
boû lôõ saûn phaåm du lòch haáp daãn, giuùp kích caàu
du lòch.
4.2. Quy hoaïch vaø thöïc hieän keá hoaïch ñaàu tö
khai thaùc du lòch vaên hoùa Khmer taïi Traø Vinh
theo töøng giai ñoaïn cuï theå vôùi söï tham gia cuûa xaõ
hoäi vaø chính quyeàn ñòa phöông
Nhaø quy hoaïch vaø laøm du lòch tuaân thuû nghieâm
tuùc nguyeân taéc phaùt trieån du lòch beàn vöõng. Loaïi
hình du lòch vaên hoùa vôùi nhieàu vaán ñeà nhaïy caûm
vaø khoù laøm du lòch, vì vaäy, vieäc söû duïng hieäu quaû
vaø beàn vöõng laø vaán ñeà cho ñoäi nguõ laøm du lòch
tænh Traø Vinh vaø Soùc Traêng.
Ñeå ñaït muïc tieâu phaùt trieån du lòch vaên hoùa
Khmer beàn vöõng, Traø Vinh vaø Soùc Traêng caàn hôïp
taùc trao ñoåi, hoïc hoûi kinh nghieäm tìm ra ñieåm khaùc
bieät cuûa coäng ñoàng ngöôøi daân Khmer cuûa hai ñòa
phöông. Cuøng xaây döïng thöông hieäu “du lòch vaên
hoùa Khmer” rieâng bieät cuûa ñòa phöông mình, hoã
trôï, hôïp taùc vaø cuøng phaùt trieån; ñoaøn keát laø söùc
 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 1. goùi dòch vuï du lòch vaên hoùa Khmer Nam boä taïi Traø vinh

TT Goùi dòch vuï Dòch vuï bao goàm

1 Cung caáp dòch vuï theo tour ñöôïc thieát keá saün Dòch vuï bao goàm theo tour cuûa coâng ty löõ haønh
Danh thaéng Ao Baø Om (Ao Baø Om, chuøa AÂng, Baûo taøng Thuyeát minh, 01 aûnh löu nieäm, xin xaêm caàu may
2
vaên hoùa Khmer Nam boä) taïi mieáu OÂng

Danh thaéng Ao Baø Om + giao löu vaên ngheä Khmer Thuyeát minh ñieåm ñeán, 01 aûnh löu nieäm, giao löu
3
Nam boä vaên ngheä Khmer Nam boä taïi chuøa Loø Gaïch

Tham quan 01 ngheà truyeàn thoáng (ngheà laøm maët naï, laøm
nhaïc cuï daân toäc Khmer, keát cöôøm trang phuïc truyeàn
4
thoáng, ngheà laøm baùnh traùng, deät chieáu Caø Hom,…) + 01
chuøa Khmer (chuøa Loø Gaïch, chuøa AÂng, …)
Thuyeát minh, phöông tieän di chuyeån (xe maùy, xe
ñaïp hoaëc xe du lòch tuøy theo soá löôïng vaø yeâu caàu
cuûa khaùch), 01 aûnh löu nieäm, thöïc hieän 01 thao taùc
trong quy trình saûn xuaát saûn phaåm

Löu truù taïi nhaø ngöôøi daân Khmer + giao löu vaên ngheä Chi phí sinh hoaït taïi nhaø daân, tham quan phum
5 Khmer + tham gia hoïc muùa ñieäu muùa daân toäc cuûa ngöôøi soùc, hoïc muùa cuøng ngöôøi daân, tham quan chuøa
Khmer taïi chuøa Khmer, thuyeát minh, phöông tieän di chuyeån

Nguoàn: Nguyeãn Ngoïc Dieäp, 2018

maïnh töø theá caïnh tranh thaønh theá caû hai cuøng phaùt
trieån (chieán löôïc kinh doanh “win - win”).
Trong quaù trình khai thaùc, caùc ñôn vò kinh
doanh du lòch caàn toân troïng neàn vaên hoùa baûn ñòa,
ñaëc tröng truyeàn thoáng cuûa toäc ngöôøi Khmer
nhaèm thöïc hieän toát hoaït ñoäng khai thaùc ñi ñoâi vôùi
baûo veä. Du lòch vaên hoùa laø caàu noái giöõa du khaùch
vaø coäng ñoàng ñòa phöông, naâng taàm vaên hoùa toäc
ngöôøi baûn ñòa, taïo söùc haáp daãn giöõ chaân du khaùch.
Traùnh vieäc “pha troän vaên hoùa” hoaëc “thöông maïi
hoùa vaên hoùa Khmer”, laøm mai moät vaø maát ñi söï
trong saùng cuûa neàn vaên hoùa daân toäc.
Taïo chính saùch thoâng thoaùng vaø hoã trôï doanh
nghieäp, taïo ñaø cho söï ñaàu tö khai thaùc cuûa doanh
nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc. Qua phoûng vaán, trao
ñoåi vaø tìm hieåu cuûa taùc giaû, ña phaàn caùc doanh
nghieäp ngaïi ñaàu tö vaøo du lòch Traø Vinh noùi chung
vaø du lòch vaên hoùa Khmer noùi rieâng, vì Traø Vinh
chöa ñònh höôùng ñaàu tö kinh doanh du lòch roõ raøng,
vieäc hoã trôï chính saùch cho doanh nghieäp coøn yeáu.
Maët khaùc, quy hoaïch vaø keá hoaïch khai thaùc du lòch
cuûa tænh chæ treân vaên baûn, chöa ñi vaøo thöïc teá vaø
môøi goïi ñaàu tö ñaïi traø. Trung taâm Xuùc tieán du lòch
vaø Sôû Vaên hoùa, Theå thao vaø Du lòch caàn xaùc ñònh
ñôn vò naøo coù khaû naêng, phuø hôïp yeâu caàu cuûa döï
aùn; chaét loïc vaø tieáp caän, töø ñoù ruùt ngaén thôøi gian
chôø keâu goïi ñaàu tö. Töøng böôùc ñöa vieäc quy hoaïch
toát heä thoáng dòch vuï vaø saûn phaåm du lòch vaên hoùa
Khmer vaøo thöïc teá du lòch cuûa ñòa phöông.
Ñaûm baûo coâng baèng, minh baïch vaø phaân chia
lôïi ích cuûa caùc ñôn vò ñaàu tö kinh doanh du lòch,
ñaëc bieät laø lôïi ích cuûa caùc chuû theå vaên hoùa, qua ñoù
taïo nieàm tin cho caùc ñôn vò tham gia hoaït ñoäng
du lòch.
Doanh nghieäp ñaõ ñaàu tö caàn linh hoaït vaø naém
vöõng thôøi cô ñeå ñaåy maïnh quaûng baù, xaây döïng
moái quan heä vaø lieân keát cuøng kinh doanh. Beân
caïnh ñoù, doanh nghieäp caàn kieân nhaãn vôùi söï löïa
choïn cuûa mình, vì loaïi hình du lòch tìm hieåu vaên
hoùa Khmer tuy coù söùc haáp daãn rieâng nhöng cuõng
khaù keùn khaùch tham quan.
Xaây döïng saûn phaåm du lòch ñaëc thuø theo höôùng
tour chuyeân ñeà vaø goùi dòch vuï nhoû leû, kích thích
nhu caàu du lòch vaên hoùa Khmer cuûa töøng du
khaùch. Hoaït ñoäng phaùt trieån du lòch vaên hoùa
Khmer Nam boä caàn ñöôïc thöïc hieän theo ñuùng loä
trình vôùi keá hoaïch quy hoaïch cuï theå cho töøng giai
ñoaïn, coù theå tham khaûo keá hoaïch khai thaùc (thí
ñieåm) ñieåm tham quan du lòch vaên hoùa Khmer taïi
Traø Vinh. (Baûng 2)
Ñaåy maïnh moái quan heä, lieân keát vôùi caùc
doanh nghieäp du lòch beân ngoaøi tænh, nhö: Soùc

Soá 25 - Thaùng 10/2020 217

taïp chí coâng thöông

Baûng 2. Keá hoaïch khai thaùc (thí ñieåm) ñieåm tham quan du lòch vaên hoùa Khmer taïi Traø vinh

Böôùc Coâng vieäc cuï theå

Ñaùnh giaù tieàm naêng vaø khaû naêng khai thaùc du lòch cuûa töøng taøi nguyeân vaên hoùa Khmer taïi Traø Vinh theo töøng
1
ñòa phöông.
2 Laäp keá hoaïch khai thaùc du lòch cho töøng taøi nguyeân vaên hoùa Khmer.

Thöïc hieän keá hoaïch:

- Öu tieân khai thaùc taøi nguyeân: ñang ñöôïc du khaùch quan taâm; caùc ñieåm tham quan caàn naâng caáp ñeå phuïc vuï
khaùch töï do; caùc taøi nguyeân coù söï thuaän lôïi veà caùc yeáu toá du lòch cô baûn; vò trí ñòa lyù; tính “nguyeân baûn”; hieän
traïng taøi nguyeân; khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö,…
3 - Coù theå duøng caùc yeáu toá sau ñeå xaùc ñònh ñieåm taøi nguyeân naøo neân khai thaùc tieàm naêng du lòch tröôùc: 1. Möùc
ñoä bieåu tröng vaên hoùa; 2. Möùc ñoä haáp daãn khaùch; 3. Tính caáp thieát cuûa taøi nguyeân; 4. Khaû naêng khai thaùc ôû
hieän taïi
- Keá hoaïch theå hieän coâng vieäc cuï theå cho töøng ñoái töôïng, töøng giai ñoaïn vaø döï kieán kinh phí ñaàu tö. Giuùp nhaø
ñaàu tö thaáy roõ lôïi ích kinh doanh, hoaït ñoäng môøi thaàu vaø choïn thaàu ñöôïc thuaän tieän vaø hieäu quaû hôn.

Choïn ñôn vò thöïc hieän keá hoaïch ñaàu tö vaø khai thaùc ñieåm du lòch vaên hoùa Khmer: ñaûm baûo tính coâng baèng vaø
4
cam keát tuaân thuû nguyeân taéc khai thaùc du lòch vaên hoùa Khmer theo höôùng beàn vöõng.

Theo doõi, giaùm saùt hoaït ñoäng xaây döïng vaø kinh doanh du lòch cuûa chuû ñaàu tö. Baùo caùo ñònh kyø tieán ñoä coâng
5
vieäc vaø tình hình hoaït ñoäng ñoùn tieáp, kinh doanh du lòch, yù kieán khaùch haøng.

Ñaåy maïnh vaø thöïc hieän toát coâng taùc quaûng baù saûn phaåm vaø thöông hieäu du lòch vaên hoùa Khmer Nam boä taïi
6
Traø Vinh

Ñaùnh giaù ñònh kyø chaát löôïng saûn phaåm du lòch vaên hoùa döôùi goùc nhìn cuûa nhaø chuyeân gia veà du lòch, quaûn lyù
7
moâi tröôøng - vaên hoùa - xaõ hoäi vaø du khaùch.

Laáy yù kieán coäng ñoàng veà hoaït ñoäng kinh doanh du lòch, nhaèm thöïc hieän toát cô cheá giaùm saùt qua laïi giöõa caùc
8
ñôn vò hôïp taùc: coäng ñoàng ñòa phöông - chuû ñaàu tö - chính quyeàn ñòa phöông - du khaùch.

Keát thuùc thôøi gian thí ñieåm, caùc ñôn vò caàn hoïp ruùt kinh nghieäm, nhìn nhaän haïn cheá ñeå giaûi quyeát caùc yeáu keùm
9
trong quaù trình kinh doanh thí ñieåm.

Trieån khai moâ hình thí ñieåm sau khi ñaùnh giaù SWOT, caân nhaéc khaû naêng aùp duïng cuûa töøng ñieåm du lòch. Maëc
10 khaùc, caùc ñieåm du lòch caàn taïo ñieåm aán töôïng rieâng bieät cuûa mình, traùnh tröôøng hôïp aùp duïng raäp khuoân, thieáu
saùng taïo vaø linh hoaït; ñaây laø ñieàu toái kî trong ngaønh dòch vuï du lòch.

Thaønh laäp löïc löôïng thanh tra du lòch, thöôøng xuyeân kieåm tra, giaùm saùt, baûo veä quyeàn lôïi cuûa du khaùch vaø coäng
11
ñoàng ñòa phöông.

12 Thöïc hieän quaûng baù vaø tuyeån duïng nguoàn nhaân löïc coù naêng löïc phuø hôïp.

Nguoàn: Nguyeãn Ngoïc Dieäp, 2018

Traêng, Beán Tre, Caàn Thô, Thaønh phoá Hoà Chí
Minh ñeå nhaän khaùch vaø hoïc hoûi kinh nghieäm
kinh doanh.
4.3. Thöïc hieän toát coâng taùc quaûng baù hình aûnh
ngöôøi Khmer Nam boä vaø saûn phaåm du lòch vaên
hoùa Khmer taïi Traø Vinh
Taïo ñieåm khaùc bieät hình aûnh ngöôøi Khmer ôû
Soùc Traêng vôùi ngöôøi Khmer ôû Campuchia, Traø
Vinh caàn xaây döïng hình aûnh thöông hieäu du lòch
rieâ ng cho mình. Taùc giaû ñeà nghò thöông hieä u
“Du lòch Traø Vinh - Traûi nghieäm vaên hoùa xanh”,
vôùi hình aûnh ñaïi dieän laø hình aûnh coâ gaùi daân toäc
Khmer vôù i trang phuïc truyeàn thoáng beâ n caï nh
haøng caây xanh cuûa Ao Baø Om. (Sô ñoà 1)
5. Keát luaän
Vaên hoùa cuûa ngöôøi Khmer Nam boä laø hình thaùi

218 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Sô ñoà 1: Sô ñoà caùc giai ñoaïn quaûng baù thöông hieäu “Du lòch Traø Vinh - Traûi nghieäm
vaên hoùa xanh”
Xuaát baûn caùc taøi lieäu, saùch, baùo giôùi thieäu vaên hoùa cuûa ngöôøi Khmer Traø Vinh
Phaùt haønh caùc clip quaûng baù vaên hoùa Khmer: lòch söû, ñôøi soáng sinh hoaït, neùt
giai ñoaïn 1:
ñeïp vaên hoùa tín ngöôõng,.... Ñaêng treân caùc trang maïng xaõ hoäi, youtube, caùc
Giôùi thieäu vaên hoùa Khmer phöông tieän truyeàn thoâng cuûa caùc ñôn vò haønh chính khaép trong nöôùc vaø
Nam boä taïi Traø Vinh quoác teá.
Thieát keá caùc saûn phaåm löu nieäm cuûa du lòch Traø Vinh (vaên hoùa - xanh), heä
thoáng hoùa chaát löôïng caùc saûn phaåm ñaëc saûn cuûa Traø Vinh: baùnh teùt Traø
Cuoân, coám deïp, baùnh canh Beán Coù, chieáu Caø Hom, röôïu Xuaân Thaïnh,…

Taäp huaán cho ngöôøi daân ñòa phöông vaø ngöôøi tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng
du lòch (ñaëc bieät laø ngöôøi Khmer): theá naøo laø du lòch? caùch phuïc vuï vaø giao
giai ñoaïn 2: tieáp vôùi khaùch? Ngoaïi ngöõ?...
Phuû “xanh vaên hoùa” cho
Caùc toå chöùc tham gia hoaït ñoäng du lòch phaûi thöïc hieän ñuùng cam keát “vaên
nhöõng ngöôøi tham gia hoaït
hoùa xanh”: “xanh” trong vaên hoùa coâng sôû, vaên hoùa kinh doanh; “xanh” veà
ñoäng du lòch
moâi tröôøng ñoùn tieáp khaùch.
Xaây döïng boä tieâu chí vaø tieâu chuaån ñaùnh giaù chaát löôïng vaø xeáp haïng caùc ñôn
vò cung caáp saûn phaåm du lòch vaên hoùa Khmer theo chæ tieâu xanh, nhö: vaên
hoùa giao tieáp, nghieäp vuï chuyeân moân (bieåu dieãn, höôùng daãn,….), moâi tröôøng
ñoùn tieáp khaùch du lòch,…

giai ñoaïn 3: Thieát keá vaø xaây döïng chöông trình tour, tuyeán ñieåm chuaån möïc cho saûn
phaåm du lòch vaên hoùa Khmer göûi ñeán caùc ñôn vò chöùc naêng, coâng ty du lòch,...
Quaûng baù saûn phaåm "Du
lòch Traø Vinh - traûi nghieäm Toå chöùc tour Farmtrip: môøi caùc ñôn vò du lòch, baùo ñaøi, caùc ñôn vò höõu quan
vaên hoùa xanh" tham gia chöông trình tour, ñoùng goùp yù kieán nhaèm xaây döïng hoaøn chænh saûn
phaåm du lòch.
Nguoàn: Nguyeãn Ngoïc Dieäp, 2018

vaên hoùa ñaëc tröng cuûa ngöôøi daân Traø Vinh, Soùc
Traêng vaø vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Du lòch
vaên hoùa laø moät loaïi hình du lòch khoâng deã kinh
doanh, ñaëc bieät laø trong boái caûnh neàn kinh teá coù
nhieàu bieán ñoäng nhö hieän nay. Tuy nhieân, neáu
tænh Traø Vinh coù theå hoïc hoûi vaø ñuùc keát kinh
nghieäm laøm du lòch vaên hoùa cuûa caùc quoác gia
trong khu vöïc, caùc ñòa phöông trong nöôùc; thì vôùi
nguoàn taøi nguyeân vaên hoùa Khmer giaøu tieàm naêng
du lòch, höùa heïn seõ taïo neân nhieàu nguoàn lôïi cho
ngöôøi daân ñòa phöông vaø seõ laø moät ñieåm saùng cho
du lòch Vieät Nam trong töông lai n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Buøi Thò Haûi Yeán (2012a), Quy hoaïch du lòch, Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc Vieät Nam, Haø Noäi.
2. Buøi Thò Haûi Yeán (chuû bieân) (2012b), Du lòch coäng ñoàng, Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc Vieät Nam, Haø Noäi.
3. Blog Yumi, Haõy hoïc caùch laøm du lòch cuûa Campuchia, iDulich, ngaøy truy caäp 14/10/2018, <http://
i-dulich.blogspot.com/2011/06/hay-hoc-cach-lam-du-lich-cua-campuchia.html.>
4. Ñoã Thò Hoaøng Haø, Kinh nghieäm veà phaùt trieån du lòch vaên hoùa taïi Haøn Quoác vaø Thaùi Lan, Kyû yeáâu Hoäi thaûo khoa
hoïc quoác teá Caùc loaïi hình du lòch hieän ñaïi, 10/2015, trang 242-247.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 219

taïp chí coâng thöông

5. Leâ Vaên Hieäu (2011), Nghieân cöùu giaù trò vaên hoùa daân toäc Khmer tænh Soùc Traêng phuïc vuï cho phaùt trieån du lòch,
Luaän vaên Thaïc só Ñòa lyù hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, TP. Hoà Chí Minh.
6. Nguyeãn Thò Thoáng Nhaát (2016), Phaùt trieån du lòch treân cô sôû khai thaùc hôïp lyù giaù trò di saûn vaên hoùa theá giôùi
vaät theå. Nhaø xuaát baûn Ñaø Naüng, Ñaø Naüng.
7. Nguyeãn Ngoïc Dieäp (2018), Nghieân cöùu tieàm naêng phaùt trieån du lòch vaên hoùa Khmer Nam boä taïi Traø Vinh, Luaän
vaên Thaïc só Quaûn trò dòch vuï du lòch vaø löõ haønh, Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä Thaønh phoá Hoà Chí Minh, TP. Hoà
Chí Minh.
8. Truùc Giang (2015), Soùc Traêng taäp trung khai thaùc tieàm naêng du lòch, <http://baodautu.vn/soc-trang-tap-trung-
khai-thac-tiem-nang-du-lich-d28902.html>, ngaøy truy caäp 15/11/2017.

Ngaøy nhaän baøi: 6/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 16/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 26/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ThS. NGUyEÃN NGOïC DIEÄP
Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä Ñoàng Nai
2. CAO THÒ THAÉM
Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä Ñoàng Nai
3. CHAâU MINH TUAáN
Tröôøng Ñaïi hoïc Traø vinh

TOURISM AND THE CONSERvATION Of KHMER’S

CULTURAL HERITAGES IN TRA vINH PROvINCE:
LESSONS fROM INTERNATIONAL ExPERIENCE

l Master. NgUyEN NgOC DIEP

l CAO THI THAM
Dong Nai Technology University
l CHAU MINH TUAN
Tra Vinh University

ABSTRACT:
Cultural heritages are material and spiritual products of historical, cultural and ethnographic
significance. The conservation and promotion of cultural heritages are an important issue in the
development of modern society. Cultural tourism is considered an effective way with
encouraging achievements to promote the cultural conservation in many countries. It is
necessary for individuals and businesses in the tourism industry of Tra Vinh Province to learn
more about the cultural tourism from international experience. In addition, there is a need for
greater cooperation between relevant agencies in the tourism industry to develop and conserve
cultural heritages together in a scientific and sustainable way.
Keywords: Khmer Tra Vinh tourism, cultural tourism experience, experience in cultural
heritage conservation.

220 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

CAÙC yEáU TOá AÛNH HÖÔÛNG ÑEáN

ÑOÄNG LÖïC LAØM vIEÄC CUÛA NGÖÔØI
LAO ÑOÄNG TAïI COâNG Ty COå PHAàN BIA
- NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT SAØI GOØN - TAây ÑOâ
l NgUyEãN vAêN AÙ - ÑAøO DUy HUAâN

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu ñaõ xaùc ñònh caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty
Coå phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ. Thang ño goàm 24 bieán quan saùt cho 6 nhaân toá,
trong ñoù coù 5 nhaân toá ñoäc laäp: Moâi tröôøng laøm vieäc (MTLV); Phong caùch Laõnh ñaïo (PCLD); Cô
hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán;" Löông thöôûng vaø phuùc lôïi (LTPL); Moái quan heä vôùi ñoàng nghieäp
(QHDN) vaø 1 bieán phuï thuoäc. Keát quaû nghieân cöùu ñaõ xaùc ñònh 4 yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc
cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty Coå phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ, bao goàm: Moâi
tröôøng laøm vieäc, moái quan heä vôùi ñoàng nghieäp, cô hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán vaø löông thöôûng vaø
phuùc lôïi.
Töø khoùa: Ngöôøi lao ñoäng, naâng cao, ñoäng löïc laøm vieäc.

1. Ñaët vaán ñeà
Ngaøy nay, khi neàn kinh teá ñang ngaøy caøng phaùt
trieån, con ngöôøi cuõng trôû thaønh taøi saûn quan troïng
nhaát cuûa moät doanh nghieäp, quyeát ñònh söï toàn taïi
cuûa doanh nghieäp ñoù. Bôûi vì con ngöôøi laø yeáu toá
quan troïng nhaát ñem laïi thaønh coâng cho doanh
nghieäp, neân vieäc ñaàu tö phaùt trieån con ngöôøi ñoái
vôùi neàn kinh teá noùi chung vaø vôùi moãi doanh nghieäp
noùi rieâng laø moät vaán ñeà caáp thieát trong moïi giai
ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø trong moïi giai
ñoaïn phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Trong quaûn trò
nhaân löïc, ñieàu caàn laøm nhaát laø khuyeán khích, ñoäng
vieân nhaân vieân laøm vieäc heát mình ñeå ñaït ñöôïc
nhöõng keát quaû toát nhaát. Nhöõng chính saùch löông
thöôûng, ñaõi ngoä ñoái vôùi nhaân vieân moät caùch phuø
hôïp vaø khoa hoïc cuõng laø caùch taïo ñoäng löïc toát ñoái
vôùi ngöôøi lao ñoäng.
Hieän nay, trong lónh vöïc saûn xuaát vaø kinh doanh
bia coù söï caïnh tranh gay gaét töø caùc doanh nghieäp ôû
caû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc, beân caïnh ñoù laø caùc
chính saùch haïn cheá tieâu thuï bia röôïu, taêng thueá suaát
leân caùc maët haøng ñoà uoáng coù coàn ñaõ gia taêng aùp
löïc chi phí leân caùc doanh nghieäp trong ngaønh. Döôùi
taùc ñoäng keùp cuûa Nghò ñònh soá 100/2019/NÑ-CP
vaø ñaïi dòch Covid-19, trong thôøi gian qua, keát quaû
kinh doanh cuûa haøng loaït doanh nghieäp bia röôïu töø
quy moâ lôùn ñeán nhoû ñeàu giaûm maïnh, thaäm chí bò loã
naëng. Ña phaàn caùc doanh nghieäp ñang thöïc hieän
taùi cô caáu laïi saûn xuaát, boä maùy nhaân söï, kinh doanh
ñeå sôùm phuïc hoài laïi sau nhöõng khoù khaên. Do vaäy,
vieäc choïn ñeà taøi: “Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoäng
löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty Coå
phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ” laø
raát caàn thieát. Keát quaû nghieân cöùu seõ ñöôïc ñeà xuaát

Soá 25 - Thaùng 10/2020 221

taïp chí coâng thöông
cho caùc nhaø quaûn trò ñeå ñeà ra caùc chính saùch phuø
hôïp goùp phaàn taïo ñoäng löïc cho ngöôøi lao ñoäng vaø
naâng cao hieäu quaû kinh doanh taïi coâng ty.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
Moâ hình möôøi yeáu toá ñoäng vieân nhaân vieân ñöôïc
phaùt trieån bôûi Kovach (1987) ñöôïc söû duïng ñeå laøm
cô sôû ñeà xuaát moâ hình nghieân cöùu vì coù söï phaân
loaïi cuï theå hôn veà caùc khía caïnh coù theå aûnh höôûng
ñeán ñoäng löïc nhaân vieân, taùch baïch töøng yeáu toá giuùp
cho nhaø quaûn lyù kieåm soaùt ñöôïc vaán ñeà caàn laøm.
Tuy nhieân, taùc giaû coù boå sung theâm moät vaøi yeáu toá
töø caùc nghieân cöùu cuûa Nguyeãn Thò Thu Ngaân vaø
Nguyeãn AÙi Lieân (2011), Leâ Kim Long (2012), Buøi
Thò Minh Thu vaø coäng söï (2014), Hoà Thò Thu Haèng
vaø coäng söï (2015), Haø Nam Khaùnh Giao vaø Hoaøng
Vaên Minh (2016), Leâ Ñình Haûi (2018) vaø cuûa Thaùi
Huy Bình (2020).
Beân caïnh ñoù, caùc hoïc thuyeát cuûa Abraham
Maslow (1943), Stacey Adams (1965), Vroom
(1964), Herzberg (1959) vaø Quan ñieåm cuûa
Hackman vaø Oldman (1974) cuõng ñöôïc söû duïng ñeå
nghieân cöùu xaùc ñònh caùc nhu caàu, cuõng nhö haønh vi
cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñeå töø ñoù coù caùc chính saùch ñoäng
vieân phuø hôïp. (Hình 1)
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
(H1 +)
Moâi tröôøng laøm vieäc
(H2 +)
Löông thöôûng vaø phuùc lôïi Ñoäng
löïc laøm
Cô hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán
(H3 +) vieäc cuûa
ngöôøi
Phong caùch laõnh ñaïo (H4 +) lao ñoäng
(H5 +)
Quan heä vôùi ñoàng nghieäp
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
3.1. Phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính
Nghieân cöùu ñònh tính ñöôïc thöïc hieän bôûi phoûng
vaán saâu thoâng qua vieäc tham khaûo moät soá yù kieán
cuûa 10 ngöôøi, trong ñoù: 5 chuyeân gia, 1 laõnh ñaïo
vaø 4 ngöôøi lao ñoäng. Sau söï goùp yù cuûa 10 ngöôøi ôû
treân, taùc giaû hoaøn thieän vieäc xaây döïng vaø ñieàu
chænh caùc thang ño vaø thieát keá baûng khaûo saùt. Tuy
nhieân, tröôùc khi ñieàu tra chính thöùc, taùc giaû khaûo
222 Soá 25 - Thaùng 10/2020
saùt thöû nghieäm vôùi 5 ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty
Coå phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ ñeå
xem 5 ngöôøi lao ñoäng naøy ñoïc vaø traû lôøi caùc caâu
hoûi nhö theá naøo vaø ñöôïc ñieàu chænh tröôùc khi göûi
tröïc tieáp ñeán ñoái töôïng khaûo saùt. Nhö vaäy, qua hai
giai ñoaïn goùp yù cuûa 5 ngöôøi coäng vôùi khaûo saùt thöû
5 ngöôøi lao ñoäng, taùc giaû hoaøn thieän baûng khaûo
saùt ñöôïc trieån khai thöïc hieän cho phaân tích ñònh
löôïng tieáp theo.
3.2. Phöông phaùp nghieân cöùu ñònh löôïng
Caên cöù vaøo soá bieán ban ñaàu cuûa moâ hình nghieân
cöùu (24 bieán quan saùt cho 5 nhaân toá ñoäc laäp vaø 1
nhaân toá phuï thuoäc) thì côõ maãu ñaït yeâu caàu ñeå phaân
tích nhaân toá EFA laø 120 quan saùt (24 x 5 = 120) vaø
phaân tích hoài quy laø 98 quan saùt (8 x 6 + 50 = 98).
Nhö vaäy, ñeå ñaûm baûo cho vieäc phaân tích coù yù nghóa
thì côõ maãu ít nhaát laø 120 quan saùt. Tuy nhieân, do soá
löôïng ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty Coå phaàn Bia -
Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ laø 125 ngöôøi lao
ñoäng, neân taùc giaû tieán haønh choïn heát 125 nhaân vieân
ñeå thöïc hieän khaûo saùt, ñaûm baûo ñuû soá löôïng quan
saùt, ñaûm baûo ñoä tin caäy cho nghieân cöùu.
Phaân tích ñònh löôïng ñöôïc thöïc hieän qua caùc
böôùc: (1) Ñaùnh giaù ñoä tin caäy Cronbach’s Alpha,
(2) Phaân tích nhaän toá khaùm phaù EFA, (3) Phaân tích
hoài quy tuyeán tính, (4) Kieåm ñònh söï khaùc bieät.
4. Keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
4.1. Keát quaû thoáng keâ moâ taû maãu nghieân cöùu
Soá löôïng phieáu khaûo saùt thu veà laø 125 phieáu,
sau khi maõ hoùa vaø laøm saïch döõ lieäu, coù ñöôïc 125
phieáu duøng ñeå phaân tích döõ lieäu. Keát quaû thoáng keâ
moâ taû maãu nghieân cöùu nhö sau:
- Phaân theo giôùi tính, coù 97 nam chieám tyû leä
77,6 % vaø coù 28 nöõ chieám tyû leä 22,4%.
- Phaân theo nhoùm tuoåi, ôû nhoùm tuoåi 30 ñeán 39
tuoåi coù 91 ngöôøi vôùi tyû leä 52,8%; nhoùm töø 40 ñeán
49 tuoåi 34 ngöôøi chieám 27,2%; 19 ngöôøi ôû ñoä tuoåi
treân 50, chieám tyû leä 15,2% vaø thaáp nhaát laø 4,8%
vôùi 6 ngöôøi ôû ñoä tuoåi 22-29.
- Phaân theo thôøi gian laøm vieäc, 84,8% lao ñoäng
laøm vieäc treân 5 naêm.
- Phaân theo möùc thu nhaäp bình quaân, coù 96
ngöôøi thu nhaäp töø 5 ñeán 10 trieäu ñoàng/ngöôøi /thaùng,
chieám tyû leä 76,8%; 14 ngöôøi lao ñoäng coù möùc thu
nhaäp töø 10 ñeán 15 trieäu ñoàng/ngöôøi /thaùng, chieám
tyû leä 11,2% vaø 14 ngöôøi lao ñoäng coù möùc thu nhaäp
treân 15 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng, chieám tyû leä 11,2%.
 quaûn trò - quaûn lyù

4.2. Keát quaû kieåm ñònh ñoä tin caäy caùc thang ño
Ñoái vôùi nhaân toá Moâi tröôøng laøm vieäc, heä soá
Cronbach Alpha baèng 0,932 > 0,6 vaø heä soá töông
quan bieán toång caùc thang ño ñeàu lôùn hôn 0,4. Tuy
nhieân, ñoái vôùi nhaân toá Löông thöôûng vaø phuùc lôïi,
heä soá Cronbach Alpha baèng 0,646 > 0,6 vaø bieán
LTPL4 vaø LTPL5 coù heä soá töông quan bieán toång
nhoû hôn 0,4 neân seõ loaïi 02 bieán quan saùt naøy.
Töông töï, ñoái vôùi nhaân toá Phong caùch laõnh ñaïo, heä
soá Cronbach Alpha baèng 0,973> 0,6 vaø bieán
PCLD3 coù heä soá töông quan bieán toång nhoû hôn 0,4
neân seõ loaïi bieán quan saùt naøy. (Baûng 1)

Baûng 1. Keát quaû phaân tích Cronbach Alpha cho caùc thang ño

Trung bình thang ño Phöông sai thang ño Töông quan Alpha neáu loaïi
STT Bieán quan saùt
neáu loaïi bieán neáu loaïi bieán bieán toång bieán naøy
I Moâi tröôøng laøm vieäc (MTLV): Alpha = 0,932
1 MTLV1 11,91 5,145 0,898 0,892
2 MTLV2 11,98 5,080 0,851 0,907
3 MTLV3 12,03 5,225 0,741 0,945
4 MTLV4 11,98 5,185 0,881 0,898
II Löông thöôûng vaø phuùc lôïi (LTPL): Alpha = 0,848
5 LTPL1 8,71 1,400 0,750 0,764
6 LTPL2 8,73 1,296 0,674 0,832
7 LTPL3 8,74 1,260 0,735 0,770
III Quan heä vôùi ñoàng nghieäp (QHDN): Alpha = 0,942
8 QHDN1 11,03 5,531 0,838 0,932
9 QHDN2 11,04 5,668 0,767 0,955
10 QHDN3 11,00 5,226 0,951 0,896
11 QHDN4 10,97 5,531 0,902 0,913
IV Phong caùch laõnh ñaïo (PCLD): Alpha = 0,774
12 PCLD1 8,08 1,865 0,533 0,780
13 PCLD2 8,14 1,828 0,609 0,696
14 PCLD4 8,04 1,668 0,693 0,601
V Cô hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán (DTTT): Alpha = 0,973
15 DTTT1 12,29 5,658 0,976 0,952
16 DTTT2 12,29 5,900 0,868 0,982
17 DTTT3 12,28 5,848 0,937 0,963
18 DTTT4 12,27 5,796 0,948 0,960
VI Ñoäng löïc laøm vieäc (DLLV): Alpha = 0,832
22 DLLV1 7,49 2,510 0,711 0,747
23 DLLV2 7,42 2,666 0,707 0,754
24 DLLV3 7,63 2,573 0,659 0,801

Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 125 ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty

Soá 25 - Thaùng 10/2020 223

taïp chí coâng thöông
4.3. Keát quaû phaân tích EFA
- Phaân tích EFA ñoái vôùi caùc bieán ñoäc laäp
+ Heä soá KMO = 0,820 thoûa maõn tính thích hôïp
cuûa phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA vì 0,5 <
KMO < 1. Kieåm ñònh Bartlett test of Sphericity coù
Sig. = 0,000 < 0,05 ñieàu naøy coù nghóa laø coù moái
quan heä coù yù nghóa ôû möùc treân 95% giöõa caùc bieán
caàn kieåm ñònh. Keát quaû phaân tích cho thaáy coù 5
nhaân toá coù thoâng soá Eigenvalues > 1, do ñoù 5 nhaân
toá seõ ñöôïc ñeå laïi trong moâ hình nghieân cöùu. Chæ soá
toång bình phöông heä soá taûi nhaân toá tích luõy
(Cumulative) laø 83,009% > 50% thoûa yeâu caàu. Chæ
soá naøy giaûi thích 83% moâ hình nghieân cöùu.
- Phaân tích EFA ñoái vôùi caùc bieán phuï thuoäc
Heä soá KMO = 0,719 thoûa maõn tính thích hôïp cuûa
Baûng 2. Keát quaû phaân tích hoài quy
Heä soá chöa chuaån hoùa Heä soá chuaån hoùa
Stt
B Sai soá chuaån Beta
(Constant) -0,408 0,498
MTLV 0,334 0,081 0,322
1 QHDN 0,275 0,075 0,277
DTTT 0,230 0,076 0,233
LTPL 0,204 0,097 0,142
Nguoàn: Keát quaû phaân tích döõ lieäu khaûo saùt 125 ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty
phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA vì 0,5 < KMO < 1.
Kieåm ñònh Bartlett test of Sphericity coù Sig. = 0,000
< 0,05 ñieàu naøy coù nghóa laø coù moái quan heä coù yù
nghóa ôû möùc treân 95% giöõa caùc bieán caàn kieåm ñònh.
Keát quaû phaân tích trong baûng cho thaáy coù 1 nhaân toá
coù thoâng soá Eigenvalues > 1. Do ñoù, nhaân toá seõ ñöôïc
ñeå laïi trong moâ hình nghieân cöùu. Chæ soá toång bình
phöông heä soá taûi nhaân toá tích luõy (Cumulative) laø
74,964% > 50% thoûa yeâu caàu, chæ soá naøy giaûi thích
74,964% moâ hình nghieân cöùu. Heä soá taûi nhaân toá cuûa
caùc bieán quan saùt ñeàu thoûa ñieàu kieän khi phaân tích
nhaân toá laø heä soá Factor Loading > 0,5 vaø soá nhaân toá
taïo ra khi phaân tích nhaân toá laø 1 nhaân toá, khoâng coù
bieán quan saùt naøo bò loaïi.
- Keát quaû phaân tích töông quan
Keát quaû phaân tích trong cho thaáy caùc bieán ñoäc
laäp ñeàu coù töông quan cuøng chieàu vôùi bieán phuï
224 Soá 25 - Thaùng 10/2020
thuoäc vôùi möùc yù nghóa 5%. Trong ñoù, nhaân toá Moâi
tröôøng laøm vieäc coù töông quan cao nhaát vôùi Ñoäng
löïc laøm vieäc vôùi heä soá töông quan 0,564 vaø coù yù
nghóa thoáng keâ do sig. < 0,05. Beân caïnh ñoù, giöõa
caùc bieán ñoäc laäp cuõng coù töông quan vôùi nhau vaø
söï töông quan naøy laø coù yù nghóa thoáng keâ. Tuy
nhieân, taát caû heä soá töông quan tuyeät ñoái giöõa caùc
bieán khoâng vöôït quaù heä soá ñieàu kieän 0,85.
- Keát quaû phaân tích hoài quy
Keát quaû phaân tích hoài quy ña bieán cho nhaân toá
Phong caùch laõnh ñaïo coù giaù trò Sig laø 0,173 > 0,05
neân nhaân toá naøy khoâng aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc
laøm vieäc. Coøn caùc nhaân toá khaùc ñeàu coù giaù trò Sig
< 0,05 neân taát caû caùc nhaân toá naøy ñeàu aûnh höôûng
ñeán ñoäng löïc laøm vieäc. (Baûng 2)
Thoáng keâ
t Sig.
Tolerance VIF
-0,819 0,414
4,136 0,000 0,716 1,396
3,682 0,000 0,769 1,301
3,044 0,003 0,745 1,342
2,097 0,038 0,951 1,052
Caên cöù vaøo heä soá b ñaõ chuaån hoùa ta coù phöông
trình hoài quy tuyeán tính veà ñoäng löïc laøm vieäc cuûa
ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty nhö sau:
DLLV = 0,322MTLV + 0,277QHDN
+ 0,233DTTT + 0,142LTPL
4.4. Keát quaû kieåm ñònh söï khaùc bieät
Keát quaû kieåm ñònh veà söï khaùc bieät baèng kieåm
ñònh Independent - sample T- test cho thaáy khoâng
coù söï khaùc bieät veà ñoäng löïc laøm vieäc giöõa nam
vaø nöõ, cuõng nhö khoâng coù söï khaùc bieät veà ñoäng
löïc laøm vieäc giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ laäp gia ñình vaø
chöa laäp gia ñình.
Keát quaû kieåm ñònh veà söï khaùc bieät baèng
phöông phaùp phaân tích Oneway ANOVA cho thaáy
khoâng coù söï khaùc bieät giöõa thu nhaäp, caáp baäc vaø
nhoùm tuoåi ñeán ñoäng löïc laøm vieäc vì kieåm ñònh F
coù giaù trò Sig. = 0,262 > 0,05. Do ñoù, phöông sai
 quaûn trò - quaûn lyù

giöõa caùc nhoùm khoâng coù söï khaùc bieät, ñuû ñieàu
kieän ñeå phaân tích Anova.
5. Keát luaän vaø haøm yù quaûn trò
Keát quaû nghieân cöùu ñaõ xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh
höôûng ñeán ñoäng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng
vaø caùc nhaân toá khoâng aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc laøm
vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi coâng ty; ño löôøng ñöôïc
möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá ñeå laøm cô sôû ñeà
xuaát haøm yù quaûn trò nhaèm duy trì, phaùt huy ÑLLV
cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi Coâng ty Coå phaàn Bia - Nöôùc
giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ.
- Moâi tröôøng laøm vieäc laø yeáu toá coù taùc ñoäng
maïnh nhaát ñeán ñoäng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi lao
ñoäng taïi Coâng ty Coå phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi
Goøn - Taây Ñoâ (33,05%). Moâi tröôøng laøm vieäc ôû
ñaây bao goàm vieäc ngöôøi lao ñoäng ñöôïc trang bò ñaày
ñuû coâng cuï, duïng cuï laøm vieäc; caùc phoøng ban veä
sinh saïch seõ, thoaùng maùt; coâng ty coù giôø giaác laøm
vieäc nghieâm chænh, roõ raøng vaø coù caùc thieát bò ñaûm
baûo an toaøn trong lao ñoäng nhö phoøng chaùy chöõa
chaùy, y teá…
- Quan heä vôùi ñoàng nghieäp, ñaây laø nhaân toá coù
aûnh höôûng thöù hai tôùi ñoäng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi
lao ñoäng (28,43%). Do vaäy, trong quaù trình quaûn
trò, doanh nghieäp caàn xaây döïng ñöôïc moái quan heä
toát vôùi laõnh ñaïo, quaûn lyù. Ñoàng thôøi, ñoái vôùi moái
quan heä giöõa caùc ñoàng nghieäp phaûi ñöôïc xaây
döïng döïa treân cô sôû toân troïng vaø hoã trôï laãn nhau.
Vaø ñoái vôùi caáp döôùi, haõy quan taâm tôùi caáp döôùi
moät caùch chaân thaønh, cho hoï nieàm tin vaø giuùp ñôõ
hoï baèng nhöõng lôøi ñoäng vieân, khen ngôïi khi ngöôøi
lao ñoäng hoaøn thaønh xuaát saéc coâng vieäc, coù moät
yù töôûng môùi, moät phöông aùn kinh doanh saùng taïo,
ñoàng thôøi pheâ bình khi caáp döôùi khoâng laøm toát
coâng vieäc ñöôïc giao.
- Ñoái vôùi nhaân toá cô hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán
coù möùc aûnh höôûng laø 23,93%, do vaäy Coâng ty caàn
tieán haønh khaûo saùt nhu caàu baèng ñieàu tra xaõ hoäi
xaùc ñònh caùc kieán thöùc, kó naêng caàn thieát ñeå thöïc
hieän coâng vieäc, xaùc ñònh möùc ñoä yeâu caàu cuûa töøng
kieán thöùc kó naêng ñeå töø ñoù hình thaønh vieäc moâ taû
coâng vieäc cho töøng vò trí. Döïa treân moâ taû vò trí
coâng vieäc töøng vò trí vaø kieán thöùc, naêng löïc hieän
taïi cuûa ngöôøi lao ñoäng seõ coù caùc keá hoaïch ñaøo
taïo, boài döôõng phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån
cuûa Coâng ty.
- Trong nghieân cöùu naøy, vaán ñeà veà löông,
thöôûng vaø phuùc lôïi ñöôïc ñaùnh giaù coù ít aûnh höôûng
nhaát tôùi ñoäng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng taïi
Coâng ty (14,59%). Coù theå thaáy raèng trong thôøi gian
vöøa qua, cheá ñoä tieàn löông, thöôûng, phuùc lôïi ñaõ
ñöôïc thöïc hieän khaù toát neân nhaân toá naøy coù möùc ñoä
aûnh höôûng thaáp. Tuy nhieân, trong thôøi gian tôùi,
Coâng ty caàn coù chính saùch ñieàu chænh cheá ñoä löông
thöôûng vaø phuùc lôïi döïa vaøo keát quaû hoaït ñoäng kinh
doanh, vò trí vieäc laøm, phaûi coâng baèng, khaùch quan,
döïa vaøo söï ñoùng goùp cuûa töøng caù nhaân, vaø thaønh
tích chung cuûa caû nhoùm, möùc ñoä phöùc taïp vaø möùc
ñoä hoaøn thaønh coâng vieäc cuûa töøng ngöôøi, vieäc traû
thöôûng phaûi kòp thôøi n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Taï Minh Haø (2018), “Nghieân cöùu naêng löïc caïnh tranh cuûa Toång Coâng ty Bia - Röôïu - Nöôùc giaûi khaùt Haø Noäi
(HABECO)”, luaän aùn Tieán só Kinh teá, Vieän Haøn laâm Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam.
2. Hoà Thò Thu Haèng, Ñoã Thò Leä Thu, Nguyeãn Kieàu Trinh (2015), Nghieân cöùu caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoäng
löïc laøm vieäc cuûa nhaân vieân y teá taïi Beänh vieän Ña khoa tænh Vónh Long naêm 2015.
3. Leâ Ñình Haûi (2018), “AÙp duïng phöông phaùp phaân tích nhaân toá khaùm phaù trong vieäc nghieân cöùu caùc nhaân toá
aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng tröïc tieáp taïi Taäp ñoaøn Sentec Vieät Nam”, Taïp chí Khoa
hoïc vaø Coâng ngheä Laâm nghieäp 2018, soá 1 tr.167-177.
4. Hoaøng Thò Loäc vaø Nguyeãn Quoác Nghi (2014), “Xaây döïng khung lyù thuyeát veà ñoäng löïc laøm vieäc ôû khu vöïc coâng
taïi Vieät Nam”, Khoa Kinh teá vaø Quaûn trò kinh doanh, Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô, (32), tr 19.
5. Phaïm Thò Minh Lyù (2015), “Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán ñoäng löïc laøm vieäc cuûa nhaân vieân caùc doanh nghieäp
vöøa vaø nhoû taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh”, Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá 2015, soá 3 tr.64-81.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 225

taïp chí coâng thöông

6. Ñoã Thaønh Naêm (2006), Thu huùt vaø giöõ chaân ngöôøi gioûi, Nhaø xuaát baûn Treû.
7. Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2005), Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS, NXB Hoàng Ñöùc.
8. Nguyeãn Ñình Thoï (2011), Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc trong kinh doanh, Thaønh phoá Hoà Chí Minh: NXB
Lao ñoäng - Xaõ hoäi.
9. Hair, J.F. Jr. , Anderson, R.E., Tatham, R.L., & Black, W.C. (1998). Multivariate Data Analysis, (5th Edition).
Upper Saddle River, NJ, Prentice Hall.
10. Herzberg, F., Mausned and Snyderman, B.B. (1959). The motivation of Word. 2nd edition. New York: John
Wiley and Sound New York.

Ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. Cao hoïc NGUyEÃN vAêN AÙ
Coâng ty Coå phaàn Bia - Nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn - Taây Ñoâ
2. PGS. TS. ÑAØO DUy HUAâN
Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Ñoâ

fACTORS AffECTING THE wORK MOTIvATION

Of EMPLOyEES wORKING fOR SAIGON
- TAy DO BEER - BEvERAGE JOINT STOCK COMPANy

l Master’s student NgUyEN vAN A

Saigon - Tay Do Beer - Beverage Joint Stock Company
l Assoc.Prof. Ph.D DAO DUy HUAN
Tay Do University

ABSTRACT:
This study identifies factors affecting the work motivation of employees working for Sai Gon -
Tay Do Beer - Beverage Joint Stock Company. This study’s scale consists of 24 observational
variables measured for 06 factors, including 05 independent factors, namely Working
Environment (MTLV), Leadership Style (PCLD), Training and promotion opportunities, Bonuses
and benefits (LTPL), and Relationships with colleagues (QHDN) and 01 dependency factor. This
study’s results point out that there are 04 factors affecting the work motivation of employees at Sai
Gon - Tay Do Beer - Beverage Joint Stock Company, including Working environment,
Relationships with colleagues, Training and promotion, and Bonuses and benefits.
Keywords: Workers, improve, work motivation.

226 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

KINH DOANH MAÙy BÔM NÖÔÙC TIEâU CHUAåN

THÔØI KyØ HAÄU COvID-19:
CÔ HOÄI, THAÙCH THÖÙC vAØ HAØM yÙ
CHO DOANH NGHIEÄP

l PHAÏM vAêN ÑöÙC - ÑAëNg THò THU TRANg - NgUyEãN THò BíCH NgUyEÄT

TOÙM TAÉT:
Ñaïi dòch COVID-19 buøng noå ñaõ taøn phaù naëng neà neàn kinh teá toaøn caàu. Nhieàu doanh nghieäp
bò ñöùt ñoaïn nguoàn cung, giaùn ñoaïn saûn xuaát vaø ñöùng tröôùc nguy cô phaù saûn. Laïc quan hôn caùc
nöôùc treân theá giôùi, Vieät Nam ñaõ vaø ñang kieåm soaùt toát dòch beänh. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh
doanh nhanh choùng ñöôïc xuùc tieán ñeå trôû laïi quyõ ñaïo. Ñeå phuïc vuï cho coâng cuoäc taùi hoaït ñoäng
naøy, caùc ñôn vò saûn xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån theo ñoù cuõng phaûi nhanh choùng
ñaùp öùng thò tröôøng. Nhöng ñöùng tröôùc boái caûnh haäu COVID-19, caùc yeâu caàu töø phía khaùch haøng
ñaõ thay ñoåi ñaùng keå ñaëc bieät laø yeâu caàu veà giaù, yeâu caàu veà thôøi gian ñaùp öùng. Song song vôùi ñoù
laø caùc thay ñoåi trong quy ñònh phaùp luaät veà tieâu chuaån saûn phaåm. Do ñoù, ñaët ra yeâu caàu caáp thieát
veà ñoåi môùi kinh doanh ñeå phuø hôïp vôùi boái caûnh. Baøi bieát naøy baøn veà kinh doanh maùy bôm nöôùc
tieâu chuaån thôøi kyø haäu COVID-19, cuøng nhöõng cô hoäi, thaùch thöùc vaø haøm yù cho doanh nghieäp.
Töø khoùa: COVID-19, kinh doanh, maùy bôm nöôùc tieâu chuaån.

1. Ñaët vaán ñeà
Naêm 2020, theá giôùi chöùng kieán söï taøn phaù
khoâng löôøng tröôùc töø ñaïi dòch COVID. Tính ñeán 9h
ngaøy 16/10/2020 (giôø Vieät Nam), theá giôùi ñaõ ghi
nhaän toång coäng 39.152.334 ca nhieãm vaø 1.102.425
tröôøng hôïp töû vong do COVID-19 (Worldometers).
Caùc doanh nghieäp bò aûnh höôûng naëng neà töø maát
maùt nhaân söï vaø giaùn ñoaïn chuoãi cung öùng cuøng vôùi
suy thoaùi thò tröôøng. Ñaïi dòch ñöôïc cho laø nguyeân
nhaân daãn ñeán phaù saûn cuûa raát nhieàu caùc thöông
hieäu noåi tieáng ôû nhieàu ngaønh coâng nghieäp khi maø
ngöôøi tieâu duøng ôû nhaø vaø neàn kinh teá bò ñình treä
(Tucker, 2020). Theo World Bank (2020), cuoäc suy
thoaùi do COVID-19 ñaïi dieän cho cuoäc khuûng hoaûng
kinh teá toaøn caàu toài teä nhaát keå töø Ñaïi suy thoaùi naêm
1930 vaø seõ khieán kinh teá ôû caùc nöôùc coâng nghieäp
phaùt trieån giaûm 7% trong naêm nay. Ñaïi dòch khoâng
chæ aûnh höôûng leân neàn kinh teá maø moïi khía caïnh xaõ
hoäi cuõng bò aûnh höôûng (Chowdhury & Paul, 2020),
ñieàu naøy daãn ñeán söï thay ñoåi choùng maët trong caùch
maø caùc doanh nghieäp vaän haønh vaø haønh vi cuûa
khaùch haøng (Naveen Donthu & Anders Gustafsson,
2020). Ngöôøi tieâu duøng coù xu höôùng caét giaûm chi
tieâu caû trong vaø sau ñaïi dòch. Luùc naøy caùc doanh
nghieäp khoâng nhöõng phaûi giaûi baøi toaùn veà chaát
löôïng saûn phaåm maø coøn phaûi tìm phöông höôùng

Soá 25 - Thaùng 10/2020 227

taïp chí coâng thöông
ñoàng thôøi caét giaûm chi phí ñeå haï giaù thaønh. Caùc
chieán löôïc ñoåi môùi ñeå thích öùng ngay laäp töùc ñöôïc
caùc doanh nghieäp ñaàu tö nghieân cöùu.
Taïi Vieät Nam, dòch beänh ñaõ töông ñoái ñöôïc
kieåm soaùt, caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh
nhanh choùng trôû laïi quyõ ñaïo. Laø ñôn vò cung caáp
saûn phaåm maùy bôm nöôùc tieâu chuaån - saûn phaåm
khoâng theå thieáu cho caùc nhaø maùy, coâng xöôûng,
toaø nhaø, caùc doanh nghieäp naøy cuõng ñang raùo rieát
ñaàu tö nghieân cöùu ñoåi môùi chieán löôïc ñeå coù theå
nhanh choùng phuïc vuï heát coâng suaát, ñaùp öùng kòp
thôøi cho söï trôû laïi hoaït ñoäng cuûa caùc ñôn vò saûn
xuaát kinh doanh. Do ñoù, nghieân cöùu naøy nhaèm
muïc ñích chæ ra nhöõng cô hoäi, thaùch thöùc vaø haøm
yù trong kinh doanh cho caùc doanh nghieäp saûn
xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån trong
boái caûnh haäu COVID-19.
2. Cô hoäi cuûa caùc caùc doanh nghieäp saûn xuaát,
kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån vieät Nam
hieän nay
Tröôùc dieãn bieán phöùc taïp cuûa tình hình dòch
beänh treân theá giôùi, vieäc Vieät Nam ñaõ khoáng cheá
töông ñoái oån ñònh ñöôïc COVID-19, voâ hình chung
trôû thaønh moät lôïi theá to lôùn.
Trong khi GDP toaøn caàu ñöôïc döï baùo giaûm
Hình 1: Döï baùo taêng tröôûng thò tröôøng maùy bôm toaøn caàu giai ñoaïn 2020-2025
228 Soá 25 - Thaùng 10/2020
4,4% trong naêm 2020 do aûnh höôûng naëng neà töø ñaïi
dòch COVID-19 (Quyõ Tieàn teä quoác teá) vaø thò
tröôøng maùy bôm nöôùc tieâu chuaån cuõng vì theá bò
giaûm theo khoaûng 16% giaù trò so vôùi 2019, thì daáu
hieäu ñaùng möøng cho thò tröôøng trong nöôùc Vieät
Nam laø quoác gia duy nhaát trong khu vöïc Ñoâng
Nam AÙ ñöôïc döï baùo seõ taêng tröôûng döông naêm
nay, ôû möùc 1,6% vaø ñeán naêm 2021 con soá naøy seõ
ñaït 6,7%. (Hình 1)
Chính moâi tröôøng an toaøn, oån ñònh laø ñieàu kieän
quan troïng keùo söï dòch chuyeån saûn xuaát cuûa caùc
taäp ñoaøn quoác teá veà Vieät Nam. Cuøng vôùi ñoù, cuoäc
chieán thöông maïi Myõ - Trung cuõng laø moät trong
nhöõng ñoøn baåy laøm taêng toác ñoä chuyeån dòch saûn
xuaát cuûa caùc taäp ñoaøn Myõ rôøi Trung Quoác, vaø Vieät
Nam laø moät trong nhöõng ñieåm ñeán cuûa caùc taäp
ñoaøn naøy.
Beân caïnh ñoù, nhöõng hoã trôï töø phía Nhaø nöôùc ñeå
phuïc hoài kinh teá sau dòch cuõng taùc ñoäng ñaùng keå
leân quyeát ñònh môû roäng taùi ñaàu tö cuûa caùc doanh
nghieäp. Nöôùc ta ñaët muïc tieâu ñeán naêm 2030 hoaøn
thaønh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa trong Nghò
quyeát soá 23-NQ/TW cuûa Boä Chính trò veà ñònh
höôùng xaây döïng chính saùch phaùt trieån coâng nghieäp
quoác gia ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2045
Nguoàn: Stratview Research

ñöôïc ban haønh ngaøy 22/3/2018. Phaán ñaáu ñaït tyû
troïng coâng nghieäp trong GDP treân 35% vaøo naêm
2025. Toác ñoä taêng tröôûng giaù trò gia taêng coâng
nghieäp ñaït bình quaân treân 7,5%/naêm.
Ngoaøi ra, söï xuùc tieán thöïc thi cuûa caùc hieäp
ñònh thöông maïi khoâng chæ môû ra cô hoäi phaùt
trieån giao thöông haøng hoùa, môû roäng ñaàu ra cho
caùc doanh nghieäp trong nöôùc, maø coøn thu huùt voán
ñaàu tö töø beân ngoaøi môû ra caùc ñôn vò saûn xuaát,
kinh doanh môùi.
Taát caû caùc ñieàu kieän giuùp taêng xaây môùi hoaëc taùi
saûn xuaát caùc coâng trình, khu coâng nghieäp, nhaø
xöôûng, toøa nhaø treân taïo leân moät thò tröôøng maøu môõ
cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh maùy
bôm nöôùc tieâu chuaån taïi Vieät Nam. Bôûi, baát keå moät
ñôn vò saûn xuaát, kinh doanh lôùn naøo ñeå coù theå ñi
vaøo hoaït ñoäng ñeàu phaûi caàn ñeán moät heä thoáng maùy
bôm nöôùc, khoâng chæ laø heä thoáng bôm nöôùc phuïc
vuï saûn xuaát, kinh doanh vaø coøn laø heä thoáng bôm
nöôùc phuïc vuï yeâu caàu veà phoøng chaùy chöõa chaùy
theo quy ñònh.
Do vaäy, thò tröôøng maùy bôm nöôùc tieâu chuaån
trong nöôùc ñöôïc döï baùo nhö Hình 2.
Döï baùo treân ñöôïc thöïc hieän cuoái thaùng 9 naêm
2020 cuûa QP-PE, döïa treân soá lieäu thoáng keâ nhaäp
khaåu, hoûi yù kieán chuyeân gia, caên cöù lieäu thöïc teá
caùc naêm 2016, 2017, 2018 vaø 2019. Giai ñoaïn naøy
Hình 2: Döï baùo taêng tröôûng maùy bôm nöôùc tieâu chuaån
taïi Vieät Nam giai ñoaïn 2021 - 2025
quaûn trò - quaûn lyù
thò tröôøng taêng maïnh, trung bình 9.3%/naêm, ñöôïc
ñaùnh giaù laø giai ñoaïn taêng tröôûng maïnh meõ cuûa thò
tröôøng do caùc yeáu toá xaây döïng nhaø maùy, toøa nhaø
phaùt trieån maïnh. Giaù trò thò tröôøng cuûa doøng maùy
bôm nöôùc tieâu chuaån cuoái naêm 2019 ñaït khoaûng
144 trieäu USD.
Döï baùo naøy cuõng döïa treân nhieàu tieâu chí khaùc
nhö heä soá taêng tröôûng töï nhieân GDP cuûa Vieät Nam,
tyû leä ñoùng goùp cuûa ngaønh vaøo söï taêng tröôûng GDP,
tyû leä taêng tröôûng ngaønh treân toaøn caàu, heä soá do
ñaùnh giaù chieán löôïc phaùt trieån cuûa haõng saûn xuaát
maùy bôm tieâu chuaån.
Töø döï baùo treân coù theå thaáy cô hoäi taêng tröôûng
cuûa thò tröôøng maùy bôm nöôùc tieâu chuaån trong nöôùc
sau ñaïi dòch ôû nhöõng naêm sau 2020.
3. Thaùch thöùc cuûa caùc caùc doanh nghieäp saûn
xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån vieät
Nam hieän nay
Beân caïnh caùc cô hoäi, caùc doanh nghieäp saûn
xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån trong
nöôùc cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc. Döï
tính soá lieäu 2020, do aûnh höôûng naëng neàn cuûa ñaïi
dòch Covid-19, taêng tröôûng cuûa thò tröôøng maùy bôm
nöôùc tieâu chuaån aâm 12% so vôùi 2019 vaø phaûi ñeán
giai ñoaïn 2021 - 2025 thò tröôøng ngaønh môùi taêng
tröôûng trung bình trôû laïi 7.6% vaø ñaït giaù trò khoaûng
170 trieäu USD.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 229
taïp chí coâng thöông
Ngoaøi bò ñaïi dòch laøm suy thoaùi thò tröôøng, caùc
doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc
tieâu chuaån coøn bò giaùn ñoaïn nguoàn cung khi haàu
heát caùc doanh nghieäp leä thuoäc vaøo nguoàn cung
nhaäp khaåu. Thôøi gian vaø chi phí vaän chuyeån taêng
daãn ñeán giaù thaønh saûn phaåm cuõng bò ñaåy leân cao.
Vieäc chuyeån dòch cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc
ngoaøi vaøo Vieät Nam cuõng taïo leân moái ñe doïa thò
tröôøng maùy bôm nöôùc khi caùc doanh nghieäp naøy
keùo theo söï gia nhaäp cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát maùy
bôm nöôùc tieâu chuaån töø nöôùc ngoaøi vaøo. Ñieàu naøy
ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp trong nöôùc phaûi ñoåi môùi
ñeå taïo lôïi theá caïnh tranh neáu khoâng muoán bò maát
thò phaàn.
Song song vôùi caùc khoù khaên töø thò tröôøng caïnh
tranh vaø taùc ñoäng cuûa ñaïi dòch, caùc doanh nghieäp
saûn xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån
Vieät Nam coøn ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thay
ñoåi töø quy ñònh phaùp luaät lieân quan. Ñoái vôùi maùy
bôm phoøng chaùy chöõa chaùy (PCCC) coù yeâu caàu cao
hôn so vôùi tröôùc ñaây ñoái vôùi toøa nhaø cao (hôn 10
taàng) vaø caùc nhaø maùy, nhaø xöôûng lôùn (dieän tích
treân 18,000 m2) theo QCVN 02.2020 coù hieäu löïc
töø ngaøy 4/10/2020. Ngoaøi ra, Cuïc PCCC vaø CNCH
thuoäc Boä Coâng an ñaõ ñöa ra coâng vaên soá
3478/PCCC&CNCH-P7 phaùt haønh ngaøy
28/10/2019, veà vieäc thöïc hieän kieåm ñònh phöông
tieän PCCC. Coâng vaên thoâng baùo vaø khuyeán khích
caùc doanh nghieäp saûn xuaát, nhaäp khaåu phöông tieän
PCCC thöïc hieän vieäc kieåm ñònh phöông tieän PCCC
theo loâ ngay töø luùc phöông tieän ñöôïc nhaäp khaåu,
saûn xuaát tröôùc khi ñöa ra löu thoâng treân thò tröôøng.
4. Haøm yù cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát,
kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån vieät Nam
Töø nhöõng cô hoäi, thaùch thöùc treân ñoøi hoûi
doanh nghieäp saûn xuaát, kinh doanh maùy bôm
nöôùc tieâu chuaån phaûi ñöa ra caùc chieán löôïc khaéc
phuïc khoù khaên trong thôøi gian naøy cuõng nhö
chuaån bò cho böôùc phaùt trieån maïnh vaøo nhöõng
naêm tieáp theo. Moät trong caùc höôùng ñi giuùp
nhöõng doanh nghieäp naøy coù theå naém baét cô hoäi
vaø vöôït qua thaùch thöùc chính laø ñoåi môùi chieán
löôïc saûn phaåm. Bôûi chieán löôïc saûn phaåm laø nhaân
toá haøng ñaàu quyeát ñònh söï thaønh coâng hay thaát
baïi cuûa doanh nghieäp. Noùi caùch khaùc, söï thaønh
coâng vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa baát kyø moät
doanh nghieäp naøo trong moâi tröôøng caïnh tranh
230 Soá 25 - Thaùng 10/2020
coù ñöôïc ñeàu nhôø chính chieán löôïc saûn phaåm cuûa
noù (Arnold Namusonge et al, 2017).
Trong khi cuoäc khuûng hoaûng töø COVID-19
döôøng nhö khieán taøi chính nhieàu doanh nghieäp yeáu
ñi, vôùi nhöõng taùc ñoäng ñaùng keå nhaát leân möùc ñoä
saün saøng hay khaû naêng cho caùc doanh nghieäp vöøa
vaø nhoû coù theå thöïc hieän nghieân cöùu phaùt trieån vaø
ñoåi môùi chieán löôïc saûn phaåm thì baèng chöùng töø caùc
cuoäc khuûng hoaûng taøi chính cho thaáy, caùc doanh
nghieäp neáu coù theå duy trì caùc khoaûn ñaàu tö naøy seõ
coù cô hoäi toàn taïi toát hôn, taêng tröôûng maïnh hôn vôùi
lôïi nhuaän cao hôn (Stephen Roper & Joanne
Turner, 2020; Castillejo et al, 2019; Jung et al,
2018). Traùi laïi, nhöõng doanh nghieäp khoâng ñoåi môùi
phaûi chòu toån thaát naëng neà töø caùc cuoäc khuûng hoaûng
kinh teá (Spescha & Woerter, 2019).
Do ñoù, moät soá haøm yù ñoåi môùi chieán löôïc saûn
phaåm cho caùc ñôn vò saûn xuaát, kinh doanh maùy
bôm nöôùc tieâu chuaån nhoùm taùc giaû ñeà xuaát nhö sau:
Thöù nhaát, caàn noái laïi nguoàn cung nguyeân lieäu.
Ñeå traùnh leä thuoäc nguoàn cung ñaàu vaøo ñeán töø caùc
nöôùc ñang bò aûnh höôûng naëng töø ñaïi dòch nhö chaâu
AÂu vaø Myõ, caùc doanh nghieäp caàn moùc noái vôùi caùc
beân cung caáp trong nöôùc vaø trong khu vöïc ñaõ kieåm
soaùt töông ñoái ñöôïc dòch beänh, ñaëc bieät laø caùc nöôùc
khu vöïc chaâu AÙ. Ñieàu naøy khoâng chæ ñaûm baûo ñaàu
vaøo maø coøn giuùp ruùt ngaén thôøi gian giao haøng.
Thöù hai, phaûi coù söï chuaån bò öùng phoù vôùi tröôøng
hôïp gia nhaäp thò tröôøng cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát,
kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu chuaån cuûa nöôùc
ngoaøi. Caùc doanh nghieäp trong nöôùc caàn phaùt trieån
saûn phaåm mang lôïi theá am hieåu keát caáu xaây döïng
ñòa phöông, cuõng nhö khaû naêng ñaùp öùng nhanh veà
maët phaùp luaät trong nöôùc.
Thöù ba, caùc doanh nghieäp caàn nghieân cöùu thieát
keá laïi saûn phaåm ñeå ñaùp öùng caùc tieâu chuaån môùi veà
saûn phaåm cuûa Nhaø nöôùc.
Cuoái cuøng caùc doanh nghieäp coù theå taêng lôïi theá
caïnh tranh töø vieäc taêng dòch vuï ñi keøm vaø caùc cheá
ñoä sau baùn.
AÙp duïng vôùi tröôøng hôïp Coâng ty Coå phaàn Bôm
vaø Thieát bò Quang Phöôùc (QP-PE).
- Giôùi thieäu chung veà Coâng ty
Coâng ty Coå phaàn Bôm vaø Thieát bò Quang Phöôùc
laø Nhaø phaân phoái tröïc tieáp doøng bôm nöôùc tieâu
chuaån cuûa haõng Ebara (Nhaät Baûn) taïi Vieät Nam.
Vôùi tình hình taøi chính toát, chieán löôïc hoaït
 quaûn trò - quaûn lyù

ñoäng kinh doanh phuø hôïp, cuøng söùc caïnh tranh
lôùn veà dòch vuï kyõ thuaät, QP-PE hieän laø nhaø phaân
phoái lôùn nhaát giai ñoaïn 2016 - 2020, chieám
khoaûng 50% thò phaàn baùn haøng taïi Vieät Nam cuûa
haõng. Naêm 2019, QP-PE laø moät trong 3 nhaø phaân
phoái, ñaïi dieän baùn haøng lôùn nhaát cuûa doøng bôm
tieâu chuaån taïi Vieät Nam, ñoùng goùp khoaûng 8%
doanh soá vaøo ngaønh haøng.
- Ñeà xuaát chieán löôïc saûn phaåm maùy bôm nöôùc
tieâu chuaån cho QP-PE:
Thöù nhaát laø, caàn caûi tieán cuïm bôm taêng aùp - ñöôïc
laép raùp vaø hoaøn thieän taïi QP-PE.
Muïc ñích nhaèm caûi tieán caùc thuoäc tính kyõ thuaät
giuùp taêng tính ñaùp öùng. Beân caïnh ñoù, vieäc töï gia
coâng thay vì nhaäp khaåu hoaøn toaøn giuùp doanh
nghieäp töï chuû hôn veà saûn phaåm, giuùp giaûm chi phí
goùp phaàn laøm giaûm giaù thaønh. Ngoaøi ra, thôøi gian
giao haøng cuõng ñöôïc ruùt ngaén xuoáng coøn 20-30
ngaøy, nhanh hôn raát nhieàu so vôùi vieäc ñaët haøng töø
nöôùc ngoaøi.
Thöù hai laø, thay ñoåi nguoàn cung ñaàu vaøo saûn
phaåm.
Thay vì leä thuoäc vaøo vieäc nhaäp khaåu nguoàn
cung töø caùc nöôùc AÂu - Myõ, QP-PE coù theå löïa choïn
saûn phaåm maùy bôm nöôùc PCCC chuyeân duïng cuûa
haõng NM Fire, Trung Quoác. Saûn phaåm naøy ñaùp
öùng theo tieâu chuaån PCCC cao nhaát hieän nay vaø
coù chöùng nhaän cuûa toå chöùc UL/ FM (Myõ). Quyeát
ñònh naøy giuùp doanh nghieäp ñaùp öùng ñöôïc quy
chuaån môùi cuûa Vieät Nam QCVN02.2020 vaø hôn
nöõa laø ñaùp öùng ñöôïc tieâu chuaån PCCC cao nhaát
theo yeâu caàu cuûa caùc döï aùn cao caáp nhö khaùch saïn
vaø nhaø maùy cao caáp, coù voán ñaàu tö lôùn. Hôn nöõa,
saûn phaåm maùy bôm NM Fire naøy coù söï ña daïng vaø
möùc ñoä tích hôïp cao hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh.
Giaù thaønh cuõng caïnh tranh cao so vôùi caùc saûn phaåm
töông töï hieän coù treân thò tröôøng nhôø chi phí vaän
chuyeån töø Trung Quoác veà Vieät Nam reû hôn caùc ñoái
thuû caïnh tranh (töø Myõ hoaëc Canada veà Vieät Nam);
Thueá nhaäp khaåu veà Vieät Nam ñöôïc öu ñaõi, mieãn
giaûm cho doøng saûn phaåm naøy. Thôøi gian giao haøng
cuõng ñöôïc ruùt ngaén.
Thöù ba laø, xaây döïng heä thoáng beå thöû maùy bôm
nöôùc taïi xöôûng QP-PE.
Muïc ñích ñeå thöû nghieäm, kieåm ñònh maùy bôm
nöôùc tröôùc khi giao haøng vaø sau khi söûa chöõa. Vieäc
naøy khoâng chæ giuùp cho vieäc kieåm nghieäm tröôùc
khi baøn giao maø coøn giuùp taêng söï tin caäy vôùi khaùch
haøng, thaäm chí laø giaûm chi phí vaän chuyeån, laép ñaët
qua laïi khi saûn phaåm coù vaán ñeà.
5. Keát luaän
Ñeå nhanh choùng phuïc hoài vaø phaùt trieån phuïc
vuï cho coâng cuoäc taùi ñaàu tö saûn xuaát thôøi kyø haäu
COVID-19 cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp thì caùc
coâng ty saûn xuaát, kinh doanh maùy bôm nöôùc tieâu
chuaån phaûi nhanh choùng tìm caùch ñoåi môùi trong
ñoù laáy phaùt trieån chieán löôïc saûn phaåm laøm coát
loõi. Töø vieäc chæ ra caùc cô hoäi, thaùch thöùc, nghieân
cöùu ñöa ra haøm yù cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát,
kinh doanh maùy bôm nöôùc. Vaø vôùi tröôøng hôïp
ñieån hình cuûa Coâng ty Coå phaàn Bôm vaø Thieát bò
Quang Phöôùc, nghieân cöùu cuõng ñöa ra moät soá ñeà
xuaát veà chieán löôïc saûn phaåm thôøi kyø haäu
COVID-19 n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Castillejo JAM, Rochina-Barrachina JA and Llopis JAS. (2019). SMEs’ strategies to face the onset of the great
recession. Working Paper no. 1910, Department of Applied Economics II, Universidad de Valencia, Valencia.
2. Jung, H., Hwang, J.T. and Kim, B.K. (2018). Does R&D investment increase SME survival during a recession?
Technological Forecasting and Social Change, 137, 190-198.
3. Paul, S.K., Chowdhury, P. (2020). A production recovery plan in manufacturing supply chains for a
high-demand item during COVID-19. Int J Phys Distrib Logist Manag, 1-22.
4. Spescha, A. and Woerter, M. (2019). Innovation and firm growth over the business cycle. Industry and
Innovation, 26(3), 321–347.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 231

taïp chí coâng thöông

5. Stephen, R. and Joanne, T. (2020). R&D and innovation after COVID-19: What can we expect? A review of
prior research and data trends after the great financial crisis. International Small Business Journal: Researching
Entrepreneurship, 38(6), 504-514.

Ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. PHAïM vAêN ÑÖÙC
Phoù giaùm ñoác Coâng ty Coå phaàn Bôm vaø Thieát bò Quang Phöôùc
2. ÑAëNG THÒ THU TRANG
vieän Kinh teá vaø Quaûn lyù, Ñaïi hoïc Baùch khoa Haø Noäi
3. ThS. NGUyEÃN THÒ BÍCH NGUyEÄT
vieän Kinh teá vaø Quaûn lyù, Ñaïi hoïc Baùch khoa Haø Noäi

STANDARDIzED wATER PUMP BUSINESS

IN THE POST-COvID-19 PERIOD:
OPPORTUNITIES, CHALLENGES AND IMPLICATIONS

l PHAM vAN DUC

Vice Director, Quang Phuoc Pumps and Spare Parts Joint Stock Company
l DANg THI THU TRANg
l Master. NgUyEN THI BICH NgUyET
School of Economics and Management,
Hanoi University of Science and Technology

ABSTRACT:
The global economy has been devastated by the on-going Covid-19 pandemic and many
supply chains have been shattered. Thanks to ceaseless efforts, Vietnam are controlling the
disease syccessfully and businesses in Vietnam are returning to normal. To take advantage of
this return, it is necessary for providers of standardized water pumps to grasp business
opportunities. However, in the post Covid-19 period, customer inquiries have changed
dramatically, especially in terms of pricing and response time requirements. Legal regulations
and productt standards also changed. These challenges pose urgent needs for businesses to
change their business concepts. This paper is about the business of water pumps in the context of
the post-Covid-19 period, opportunities, challenges and implications for businesses.
Keywords: Covid-19, business, standardized pumps.

232 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

MOâ HìNH ÑOáI TAÙC COâNG TÖ (PPP)

- KEâNH HUy ÑOÄNG vOáN QUAN TROïNG
ÑEå xAây DÖïNG CÔ SÔÛ HAï TAàNG GIAO THOâNG
ÑÖÔØNG BOÄ TAïI THAØNH PHOá HOà CHÍ MINH

l MAI THò KIM OANH

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát choïn vaán ñeà moâ hình ñoái taùc coâng tö (PPP), laø moät keânh huy ñoäng voán quan troïng
ñeå xaây döïng cô sôû haï taàng giao thoâng ñöôøng boä taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå phaân tích. Hieän
nay, trong quaù trình ñoâ thò hoùa dieãn ra nhanh choùng, vieäc ñaàu tö cô sôû haï taàng giao thoâng ñöôøng
boä ñang vaø seõ trôû thaønh thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi phaàn lôùn caùc sieâu ñoâ thò treân theá giôùi, trong ñoù
coù TP. Hoà Chí Minh. Vôùi boái caûnh thöïc thi Luaät Ngaân saùch 2015, Luaät Ñaàu tö theo phöông thöùc
ñoái taùc coâng tö naêm 2020 môùi ra ñôøi, ñoàng thôøi vôùi tyû leä ñieàu tieát ngaân saùch giaûm ñöôïc Quoác
hoäi thoâng qua, thì vieäc huy ñoäng nguoàn voán ngoaøi ngaân saùch thoâng qua hình thöùc ñoái taùc coâng
tö (PPP) ñeå ñaàu tö cô sôû haï taàng giao thoâng ñöôøng boä laø moät nhu caàu taát yeáu.
Töø khoùa: PPP, cô sôû haï taàng giao thoâng ñöôøng boä, huy ñoäng voán, TP. Hoà Chí Minh.

1. Ngaân saùch vaø nhu caàu ñaàu tö cô sôû haï taàng
giao thoâng ñöôøng boä taïi TP. Hoà Chí Minh
1.1. Ngaân saùch cho ñaàu tö giao thoâng ñöôøng
boä taïi TP. Hoà Chí Minh
Hieän ngaân saùch cuûa TP. Hoà Chí Minh coù ñöôïc
töø 2 nguoàn cô baûn laø töø caùc khoaûn thu phaân chia
giöõa trung öông vaø ñòa phöông vaø caùc khoaûn thu
ñòa phöông ñöôï c höôû ng 100% theo phaân caá p,
theo ñoù:
Khoaûn 2, ñieàu 35 Luaät Ngaân saùch Nhaø nöôùc
(NSNN) naêm 2015 coù quy ñònh caùc khoaûn thu
phaân chia theo tyû leä % giöõa NSTW vaø NSÑP
goàm: Thueá giaù trò gia taêng (tröø thueá giaù trò gia
taêng thuø töø haøng nhaâp khaåu); Thueá thu nhaäp
doanh nghieäp (tröø thueá thu nhaäp doanh nghieäp töø
hoaït ñoäng thaêm doø, khai thaùc daàu, khí); Thueá thu
nhaäp caù nhaân; Thueá tieâu thuï ñaëc bieät (tröø thueá
tieâu thuï ñaëc bieät thu töø haøng nhaäp khaåu); Thueá
baûo veä moâi tröôøng (tröø thueá baûo veä moâi tröôøng
thu töø haøng nhaâp khaåu).
Ñieàu 37, khoaûn 1, Luaät NS naêm 2015, quy
ñònh Caùc khoaûn thu ngaân saùch ñòa phöông höôûng
100% bao goàm: Thueá taøi nguyeân (tröø thueá taøi
nguyeân thu töø hoaït ñoäng thaêm doø, khai thaùc daàu,
khí); Thueá moân baøi; Thueá söû duïng ñaát noâng
nghieäp; Thueá söû duïng ñaát phi noâng nghieäp; Tieàn
söû duïng ñaát (tröø thu tieàn söû duïng ñaát gaén vôùi taøi
saûn treân ñaát do caùc cô quan, toå chöùc, ñôn vò thuoäc

Soá 25 - Thaùng 10/2020 233

taïp chí coâng thöông
trung öông quaûn lyù); Tieàn cho thueâ ñaát, thueâ maët
nöôùc; Tieàn cho thueâ vaø tieàn baùn nhaø ôû thuoäc sôû
höõu nhaø nöôùc; Leä phí tröôùc baï; Thu töø hoaït ñoäng
xoå soá kieán thieát; Caùc khoaûn thu hoài voán cuûa ngaân
saùch ñòa phöông ñaàu tö taïi caùc toå chöùc kinh teá;
Thu coå töùc, lôïi nhuaän ñöôïc chia taïi coâng ty coå
phaàn, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn hai thaønh vieân
trôû leân coù voán goùp cuûa Nhaø nöôùc do UÛy ban nhaân
daân caáp tænh ñaïi dieän chuû sôû höõu; Thu phaàn lôïi
nhuaän sau thueá coøn laïi sau khi trích laäp caùc quyõ
cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc do UÛy ban nhaân daân
caáp tænh ñaïi dieän chuû sôû höõu; Thu töø quyõ döï tröõ
taøi chính ñòa phöông; Thu töø baùn taøi saûn nhaø
nöôùc, keå caû thu tieàn söû duïng ñaát gaén vôùi taøi saûn
treân ñaát do caùc cô quan, toå chöùc, ñôn vò thuoäc ñòa
phöông quaûn lyù; Vieän trôï khoâng hoaøn laïi cuûa caùc
toå chöùc quoác teá, caùc toå chöùc khaùc, caùc caù nhaân ôû
nöôùc ngoaøi tröïc tieáp cho ñòa phöông; Phí thu töø
caùc hoaït ñoäng dòch vuï do caùc cô quan nhaø nöôùc
ñòa phöông thöïc hieän, tröôøng hôïp ñöôïc khoaùn chi
phí hoaït ñoäng thì ñöôïc khaáu tröø; Caùc khoaûn phí
thu töø caùc hoaït ñoäng dòch vuï do ñôn vò söï nghieäp
coâng laäp vaø doanh nghieäp nhaø nöôùc do UÛy ban
nhaân daân caáp tænh ñaïi dieän chuû sôû höõu thì ñöôïc
pheùp trích laïi moät phaàn hoaëc toaøn boä, phaàn coøn
laïi thöïc hieän noäp ngaân saùch theo quy ñònh cuûa
phaùp luaät veà phí, leä phí vaø quy ñònh khaùc cuûa
phaùp luaät coù lieân quan; Leä phí do caùc cô quan nhaø
nöôùc ñòa phöông thöïc hieän thu; Tieàn thu töø xöû
phaït vi phaïm haønh chính, phaït, tòch thu khaùc theo
quy ñònh cuûa phaùp luaät do caùc cô quan nhaø nöôùc
ñòa phöông thöïc hieän; Thu töø taøi saûn ñöôïc xaùc laäp
quyeàn sôû höõu cuûa Nhaø nöôùc do caùc cô quan, toå
chöùc, ñôn vò thuoäc ñòa phöông xöû lyù; Thu töø quyõ
ñaát coâng ích vaø thu hoa lôïi coâng saûn khaùc; Huy
ñoäng ñoùng goùp töø caùc cô quan, toå chöùc, caù nhaân
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; Thu keát dö ngaân
saùch ñòa phöông; Caùc khoaûn thu khaùc theo quy
ñònh cuûa phaùp luaät.
Ñoái vôùi ñaëc thuø cuûa TP. Hoà Chí Minh, ngaøy
24/11/2017, Quoác hoäi ñaõ thoâng qua Nghò quyeát
soá 54/2017/QH14 quy ñònh thí ñieåm cô cheá, chính
saùch ñaëc thuø ñoái vôùi TP. Hoà Chí Minh veà quaûn lyù
ñaát ñai, ñaàu tö, taøi chính - ngaân saùch nhaø nöôùc;
quy ñònh cô cheá uûy quyeàn giöõa caùc caáp chính
quyeàn vaø thu nhaäp cuûa caùn boä, coâng chöùc, vieân
chöùc thuoäc thaønh phoá quaûn lyù. Theo ñieàu 5, cuûa
Nghò quyeát 54, trong lónh vöïc taøi chính - ngaân
234 Soá 25 - Thaùng 10/2020
saùch nhaø nöôùc, TP. Hoà Chí Minh ñöôïc thí ñieåm
moät soá noäi dung cô baûn sau: (1) Hoäi ñoàng nhaân
daân (HÑND) thaønh phoá ñeà xuaát ñeå Chính phuû
xem xeùt, trình UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi quyeát
ñònh aùp duïng treân ñòa baøn Thaønh phoá thí ñieåm
taêng möùc thueá hoaëc thueá suaát ñoái vôùi moät soá
haøng hoùa chòu thueá tieâu thuï ñaëc bieät vaø thueá baûo
veä moâi tröôøng. Möùc taêng thueá hoaëc thueá suaát
khoâng quaù 25% so vôùi möùc thueá hoaëc thueá suaát
hieän haønh; (2) HÑND Thaønh phoá quyeát ñònh aùp
duïng treân ñòa baøn thaønh phoá: Phí, leä phí chöa coù
trong danh muïc phí, leä phí ban haønh keøm theo
Luaät Phí vaø leä phí; Taêng möùc hoaëc tyû leä thu phí,
leä phí ñaõ ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn quyeát ñònh ñoái
vôùi caùc loaïi phí, leä phí trong danh muïc phí, leä phí
ban haønh keøm theo Luaät Phí vaø leä phí; (3) Ngaân
saùch thaønh phoá ñöôïc höôûng 100% soá thu taêng
theâm töø caùc khoaûn thu do vieäc ñieàu chænh chính
saùch thu noùi treân so vôùi quy ñònh hieän haønh ñeå
ñaàu tö cô sôû haï taàng kinh teá - xaõ hoäi thuoäc nhieäm
vuï chi cuûa ngaân saùch thaønh phoá vaø khoâng duøng
ñeå xaùc ñònh tyû leä phaàn traêm (%) ñoái vôùi caùc
khoaûn thu phaân chia giöõa ngaân saùch trung öông
vaø ngaân saùch thaønh phoá; thaønh phoá ñöôïc vay
thoâng qua phaùt haønh traùi phieáu chính quyeàn ñòa
phöông, vay töø caùc toå chöùc taøi chính trong nöôùc,
caùc toå chöùc khaùc trong nöôùc vaø töø nguoàn Chính
phuû vay ngoaøi nöôùc veà cho Thaønh phoá vay laïi vôùi
toång möùc dö nôï vay khoâng vöôït quaù 90% soá thu
ngaân saùch thaønh phoá ñöôïc höôûng theo phaân caáp.
Toång möùc vay vaø boäi chi ngaân saùch cuûa thaønh
phoá haèng naêm do Quoác hoäi quyeát ñònh theo quy
ñònh cuûa Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc 2015; (4)
Haøng naêm, Chính phuû trình UÛy ban Thöôøng vuï
Quoác hoäi quyeát ñònh boå sung coù muïc tieâu töø ngaân
saùch trung öông cho ngaân saùch thaønh phoá töông
öùng 70% soá taêng thu ngaân saùch trung öông töø caùc
khoaûn thu phaân chia giöõa ngaân saùch trung öông
vaø ngaân saùch thaønh phoá so vôùi döï toaùn Thuû töôùng
Chính phuû giao (phaàn coøn laïi sau khi thöïc hieän
thöôûng vöôït thu theo quy ñònh taïi khoaûn 4 ñieàu
59 cuûa Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc) vaø soá taêng thu
töø caùc khoaûn thu ngaân saùch trung öông höôûng
100% quy ñònh taïi caùc ñieåm b, c, d, g, h, i vaø q
khoaûn 1 ñieàu 35 cuûa Luaät Ngaân saùch nhaø nöôùc
so vôùi döï toaùn Thuû töôùng Chính phuû giao; (5) Soá
boå sung coù muïc tieâu khoâng cao hôn soá taêng thu
ngaân saùch trung öông treân ñòa baøn so vôùi thöïc

hieän thu naêm tröôùc; Ngaân saùch thaønh phoá ñöôïc
höôûng 50% khoaûn thu tieàn söû duïng ñaát khi baùn
taøi saûn coâng gaén vôùi taøi saûn treân ñaát theo quy
ñònh cuûa Luaät Quaûn lyù, söû duïng taøi saûn coâng (sau
khi ñaõ tröø kinh phí di dôøi, xaây döïng cô sôû vaät chaát
taïi ñòa ñieåm môùi) do caùc cô quan, toå chöùc, ñôn vò
thuoäc trung öông quaûn lyù treân ñòa baøn thaønh phoá
(tröø caùc cô quan, ñôn vò thuoäc lónh vöïc quoác
phoøng, an ninh) ñeå ñaàu tö haï taàng kinh teá - xaõ hoäi
thuoäc nhieäm vuï ñaàu tö coâng cuûa Thaønh phoá.
Vôùi caùc khoaûn thu nhö vaäy, thu ngaân saùch ñòa
phöông cuûa TP. Hoà Chí Minh qua caùc naêm ñöôïc
theå hieän ôû Baûng 1.
Töø Baûng 1, coù theå thaáy caùc khoaûn thu ngaân
saùch cuûa TP. Hoà Chí Minh ñeán töø 2 nguoàn cô baûn
laø caùc khoaûn thu ngaân saùch ñòa phöông ñöôïc
höôûng 100%, vaø caùc khoaûn thu phaân chia, vôùi giai
ñoaïn oån ñònh 2011-2016, tæ leä ñieàu tieát laø 23% (tæ
leä ñieàu tieát naøy cho caùc giai ñoaïn 2004-2006 laø
29%; 2007-2010 laø 26%; 2011-2015 laø 23%; giai
ñoaïn 2017-2020 laø 18%. Nhö vaäy, tæ leä ñieàu tieát
Baûng 1. Thu ngaân saùch taïi TP. Hoà Chí Minh theo phaân caáp
quaûn trò - quaûn lyù
cho TP. Hoà Chí Minh coù xu höôùng giaûm qua caùc
giai ñoaïn oån ñònh tæ leä ñieàu tieát ngaân saùch), con soá
naøy cuûa naêm 2016 laø 58.956 tyû ñoàng (trong ñoù
khoaûn thu höôûng 100% laø 26.335 tyû ñoàng, thu
phaân chia theo tyû leä laø 32.621 tyû ñoàng). Ñoái vôùi
naêm 2017, naêm ñaàu cuûa vieäc thöïc hieän ñieàu tieát
môùi (18%, giaûm 5% so vôùi giai ñoaïn 2011-2016),
toång thu ñöôïc höôûng theo phaân caáp laø 74.489
(trong ñoù khoaûn thu höôûng 100% laø 27.840 tyû
ñoàng, thu phaân chia theo tyû leä laø 46.648 tyû ñoàng);
naêm 2018 soá lieäu naøy laø 77.685 (trong ñoù khoaûn
thu ñöôïc höôûng 100% laø 35.561, thu phaân chia
theo tyû leä laø 42.124 tyû ñoàng); ñeán naêm 2019 toång
thu ñöôïc höôûng theo phaân caáp laø 74.250. Neáu tính
bình quaân, thì vieäc caét giaûm caét giaûm 5% ngaân
saùch seõ laøm nguoàn thu cuûa TP. Hoà Chí Minh giaûm
bình quaân 8.867.055 tyû ñoàng, ñieàu ñoù coù taùc ñoäng
raát lôùn ñeán caùc khoaûn chi cuûa thaønh phoá Hoà Chí
Minh, trong ñoù coù chi ñaàu tö phaùt trieån, ñaëc bieät
laø ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng giao thoâng
ñöôøng boä.
Ñôn vò: tyû ñoàng
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TP. Hoà Chí Minh
Soá 25 - Thaùng 10/2020 235
taïp chí coâng thöông

Töông öùng vôùi caùc khoaûn thu, chi cuûa TP. Hoà giao thoâng Thaønh phoá ñeán naêm 2020 vaø sau naêm
Chí Minh duøng ñeà ñaàu tö cô sôû haï taàng, trong ñoù 2020, TP. Hoà Chí Minh ñaõ coù nhöõng ñònh höôùng
töø nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc qua caùc naêm roõ raøng nhaèm hieän ñaïi hoùa cô sôû haï taàng giao
ñöôïc thoáng keâ ôû Baûng 2. thoâng trong thôøi gian tôùi. Theo ñoù, theo döï baùo

Baûng 2. Chi ngaân saùch daønh cho ñaàu tö phaùt trieån cuûa TP. Hoà Chí Minh
Ñôn vò: tyû ñoàng

Khoaûn muïc 2016 2017 2018 2019

Chi caân ñoái ngaân saùch 63.800 63.269 72.627 76.887
Chi ñaàu tö phaùt trieån 29.170 30.050 30.790 30.565
Trong ñoù chi traû nôï goác, laõi huy ñoäng ñaàu tö 3.973 -

Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TP. Hoà Chí Minh

Baûng 2 cho thaáy, naêm 2016, TP. Hoà Chí Minh
ñaõ daønh 29.170 tyû ñoàng chi caân ñoái ngaân saùch cho
chi ñaàu tö phaùt trieån; naêm 2017 soá chi cho ñaàu tö
phaùt trieån laø 30.050 tyû ñoàng; naêm 2019 laø 30.565
tyû ñoàng (treân 40% toång chi ngaân saùch nhaø nöôùc),
so vôùi bình quaân chung cuûa caû nöôùc (dao ñoäng töø
18-25% daønh cho chi ñaàu tö phaùt trieån) coù theå
thaáy TP. Hoà Chí Minh ñaõ coá gaéng cao nhaát ñeå
daønh nguoàn voán cho chi ñaàu tö phaùt trieån. Tuy
nhieân, vôùi nhu caàu veà voán ñaàu tö daønh cho ñaàu tö
phaùt trieån, ñaëc bieät laø xaây döïng cô sôû haï taàng giao
thoâng ñöôøng boä ñöôïc ngaøy caøng taêng (ñöôïc phaân
tích ôû noäi dung döôùi ñaây) thì möùc ñaàu tö naøy chöa
ñaùp öùng ñöôïc vôùi nhu caàu thöïc teá.
1.2. Nhu caàu ñaàu tö giao thoâng ñöôøng boä taïi
TP. Hoà Chí Minh
Theo Quyeát ñònh soá 568/QÑ-TTg cuûa UBND
TP. Hoà Chí Minh veà vieäc ñieàu chænh quy hoaïch
giai ñoaïn 2015 - 2020, daân soá TP. Hoà Chí Minh seõ
taêng theâm 5 trieäu ngöôøi, öôùc tính taêng tröôûng
GRDP ñaït khoaûng 8,5% - 10,5% (naêm 2017 muïc
tieâu taêng tröôûng GRDP Thaønh phoá töø 8,4 ñeán
8,7%). Ñeå phuïc vuï cho muïc tieâu ñoù, quy hoaïch
giao thoâng ñöôïc chia thaønh 3 ñieåm chính:
Caûi thieän maïng löôùi giao thoâng hieän höõu, töùc
maïng löôùi ñöôøng boä, thoâng qua vieäc xaây döïng
nhieàu tuyeán ñöôøng, ñöôøng cao toác, ñöôøng vaønh
ñai vaø ñöôøng treân cao.
Giaûi quyeát vaán ñeà uøn taéc giao thoâng baèng caùch
phaùt trieån maïng löôùi giao thoâng coâng coäng quy
moâ lôùn (taøu ñieän ngaàm (metro), taøu ñieän moät ray
(motorail), taøu ñieän maët ñaát (tramway) vaø xe buyùt
nhanh treân laøn ñöôøng rieâng (BRT).
Hieän ñaïi hoùa cô sôû haï taàng caûng quoác teá - nôi
keát noái vôùi caùc thaønh phoá khaùc treân theá giôùi (caûng
nöôùc saâu vaø saân bay quoác teá môùi). (Baûng 3)

Baûng 3. Caùc döï aùn haï taàng giao thoâng taïi TP. Hoà Chí Minh ñeán naêm 2020 vaø sau naêm 2020

Öôùc tính nhu caàu ñaàu tö tôùi naêm 2020

Soá löôïng Tæ leä
Tieåu ngaønh vaø sau naêm 2020 %
döï aùn (%)
(Ñôn vò: tæ ñoàng vaø töông ñöông tæ USD)
Heä thoáng ñöôøng boä 382 81 1.428.836 (67 tyû USD) 56
Heä thoáng ñöôøng saét 22 5 565.166 (26 tyû USD) 22
Giao thoâng coâng coäng 17 4 389.566 (18 tyû USD) 15
Giao thoâng ñöôøng bieån vaø ñöôøng song 47 10 53.946 (3 tyû USD) 2
Ñöôøng haøng khoâng 1 0 144.834 (7 tyû USD) 5
Toång 469 100 2.582.348 (121 tyû USD) 100

Nguoàn: Trung taâm döï baùo vaøo nghieân cöùu ñoâ thò, PADDI, 2015

236 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Vieäc quy hoaïch naøy theå hieän vieäc thoâng qua
469 danh muïc döï aùn, trong ñoù coù hôn ¾ lieân quan
ñeán lónh vöïc haï taàng ñöôøng boä. Vôùi tham voïng veà
caùc döï aùn nhö vaäy, khoaûng caùch giöõa nguoàn voán
döï kieán vaø khaû naêng ñaàu tö cuûa thaønh phoá hieän
coøn raát xa. Naêm 2014, voán ngaân saùch chæ ñaùp öùng
ñöôïc 5% toång möùc ñaàu tö caàn thieát ñeå thöïc hieän
caùc döï aùn trong naêm. Öôùc tính sau naêm 2020,
toång nhu caàu ñaàu tö cho cô sôû haï taàng giao thoâng
cuûa TP. Hoà Chí Minh caàn laø 121 tyû USD. Neáu tính
trung bình, hieän caùc thaønh phoá taïi caùc quoác gia
coù thu nhaäp trung bình ñaàu tö 3-6% GDP cho xaây
döïng keát caáu haï taàng giao thoâng (Foster vaø
Briceno - Garmendia, 2010), thì döï toaùn cuûa TP.
Hoà Chí Minh cho nhöõng naêm tôùi ñoái vôùi giao
thoâng ñöôøng boä döôøng nhö quaù lôùn. Vaø nhìn vaøo
ngaân saùch haøng naêm daønh cho chi ñaàu tö phaùt
trieån thì thöïc teá TP. Hoà Chí Minh chæ coù theå ñaùp
öùng khoaûng 25% - 35%. Do vaäy, vieäc keâu goïi ñaàu
tö baèng hình ñaàu tö khaùc ngoaøi ngaân saùch, trong
ñoù coù hình thöùc PPP caàn ñöôïc ñaåy maïnh. (Baûng 3)
2. Giaû i phaùp hoaø n thieän PPP nhaèm ñaùp
öùng nhu caàu xaây döïng cô sôû haï taàng taïi TP.
Hoà Chí Minh
Nguoàn voán ñaàu tö cho phaùt trieån cô sôû haï taàng
thaønh phoá noùi chung ñeán töø 3 nguoàn chuû yeáu:
nguoàn voán ñaàu tö töø ngaân saùch nhaø nöôùc; nguoàn
tín duïng trung, daøi haïn töø caùc toå chöùc taøi chính;
nguoàn voán ñaàu tö töø caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi
nöôùc tröïc tieáp ñaàu tö vaøo neàn kinh teá.
Vôùi ñieàu kieän ngaân saùch haïn heïp coäng vôùi
vieäc tyû leä ñieàu tieát ngaân saùch bò caét giaûm, nguoàn
voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc cuõng coù xu höôùng
giaûm hoaëc caùc ñieàu kieän tieáp nhaän seõ ngaøy caøng
khoù khaên hôn, thì vieäc phaùt huy nguoàn voán thöù ba
(theo phöông thöùc PPP) töø caùc nhaø ñaàu tö trong
vaø ngoaøi nöôùc, coøn goïi laø xaõ hoäi hoùa nguoàn voán
ñaàu tö theo hình thöùc hôïp taùc giöõa khu vöïc tö
nhaân vaø nhaø nöôùc, coù theå coi laø moät trong nhöõng
giaûi phaùp hieäu quaû cho baøi toaùn ñaàu tö haï taàng
cuûa Thaønh phoá. Ñaây khoâng chæ laø xu theá quoác teá
maø trong boái caûnh nguoàn voán ngaân saùch ñòa
phöông coù haïn, PPP seõ laø phöông thöùc höõu hieäu
ñeå huùt voán ñaàu tö vaøo nhieàu lónh vöïc, phuïc vuï nhu
caàu phaùt trieån cuûa thaønh phoá.
PPP coù caùc öu ñieåm noåi baät: giaûm gaùnh naëng cho
ngaân saùch nhaø nöôùc trong ñaàu tö keát caáu haï taàng
quaûn trò - quaûn lyù
cuõng nhö dòch vuï coâng; tieán ñoä döï aùn ñöôïc baûo ñaûm
toát hôn (nhaø nöôùc chæ thanh toaùn cho nhaø ñaàu tö khi
coâng trình hoaøn thaønh vaø traû daàn trong giôùi haïn cho
pheùp cuûa ngaân saùch); coù söï gaén keát chaët cheõ giöõa
thieát keá, thi coâng vôùi traùch nhieäm vaän haønh, quaûn lyù
coâng trình trong suoát voøng ñôøi döï aùn (nhaø ñaàu tö
phaûi tính toaùn ñeå baûo ñaûm hieäu quaû toái öu veà taøi
chính cuõng nhö veà kyõ thuaät, chaát löôïng coâng trình);
cô cheá phaân chia traùch nhieäm quaûn lyù ruûi ro hôïp lyù,
naâng cao hieäu quaû döï aùn (beân naøo coù khaû naêng quaûn
lyù ruûi ro naøo toát hôn thì seõ ñöôïc giao quaûn lyù ruûi ro
ñoù); phaùt huy ñöôïc theá maïnh cuûa nhaø ñaàu tö tö nhaân
khoâng nhöõng veà nguoàn voán maø coøn trong chuyeån
giao coâng ngheä, phaùt minh vaø kyõ naêng quaûn trò; beân
caïnh ñoù, nhaø nöôùc seõ giaûm ñöôïc bieân cheá nhaân söï
cho caùc dòch vuï coâng, taêng thu ngaân saùch töø nguoàn
thueá caùc doanh nghieäp ñaàu tö PPP.
Ñeå thu huùt coù hieäu quaû nguoàn voán naøy vaøo xaây
döïng giao thoâng ñöôøng boä taïi TP. Hoà Chí Minh,
caàn coù caùc giaûi phaùp cuï theå:
Thöù nhaát, ôû khía caïnh vó moâ cuûa Vieät Nam caàn
taäp trung hoaøn thieän theå cheá chính saùch, caàn phaûi
ban haønh kòp thôøi Nghò ñònh vaø caùc thoâng tö höôùng
daãn thöïc hieän Luaät Ñaàu tö theo ñoái taùc coâng tö naêm
2020 (coù hieäu löïc töø ngaøy 01/1/2021). Trong ñoù,
caùc cô quan chöùc naêng caàn raø soaùt, kòp thôøi söûa ñoåi,
boå sung chính saùch thueá, phí, giaù theo höôùng
chuyeån phí thaønh giaù, coù xeùt ñeán caùc yeáu toá thò
tröôøng nhaèm hoaøn chænh chính saùch veà phí vaø giaù
trong ñaàu tö theo hình thöùc PPP.
Thöù hai, ñoái taùc coâng laø UBND TP. Hoà Chí
Minh phaûi boá trí ñuû nguoàn voán cho vieäc tham gia
PPP, giaûi phoùng maët baèng, taùi ñònh cö, quy
hoaïch,… Ñaëc bieät, caàn coù tieâu chí ñaùnh giaù nhaø
ñaàu tö roõ raøng nhaèm traùnh vieäc nhaø ñaàu tö khoâng
ñuû naêng löïc taøi chính.
Thöù ba, TP. Hoà Chí Minh caàn coù cô cheá chia seû
ruûi ro, baûo laõnh, nhö: Baûo laõnh doanh thu, tyû giaù
hoái ñoaùi,... cho caùc döï aùn nhaèm ñaûm baûo tính khaû
thi, phuø hôïp vôùi quy moâ, chæ soá tín nhieäm tín duïng
vaø ñaëc thuø kinh teá - xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá.
Thöù tö, veà nhaân löïc vaø coâng taùc quaûn lyù cuûa
Thaønh phoá, tôùi ñaây cuõng caàn phaân coâng roõ traùch
nhieäm cuûa laõnh ñaïo caùc cô quan, ñôn vò, caù nhaân;
ñoàng thôøi, chuù troïng coâng taùc ñaøo taïo, tuyeån duïng
nguoàn nhaân löïc, taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá ñeå toå
chöùc caùc khoùa ñaøo taïo naâng cao trình ñoä n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 237
taïp chí coâng thöông

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Phan Thò Bích Nguyeät (2013), PPP lôøi giaûi cho baøi toaùn voán ñeå phaùt trieån cô sôû haï taàng giao thoâng ñoâ thò taïi
TP. Hoà Chí Minh, Taïp chí Phaùt trieån vaø Hoäi nhaäp, soá (10) 20, thaùng 5-6/2-2013.
2. Clement MUSIL & Morgan preset (2015), Ñaàu tö cô sôû haï taàng giao thoâng taïi TP. Hoà Chí Minh - Coâng cuï,
ñoåi môùi vaø thaùch thöùc, PADDI soá 2/2015.
3. Cuïc Thoáng keâ TP. Hoà Chí Minh (2019), Nieân giaùm thoáng keâ giai ñoaïn 2017-2019, TP. Hoà Chí Minh.
4. Quoác hoäi (2020), Luaät Ñaàu tö theo hình thöùc ñoái taùc coâng tö naêm 2020.
5. Quoác hoäi (2016), Nghò quyeát soá 29/2016/QH14 veà phaân boå ngaân saùch trung öông naêm 2017.
6. Quoác hoäi (2017), Nghò quyeát soá 54/2017/QH14 ngaøy 24 thaùng 11 naêm 2017 cuûa Quoác hoäi veà thí ñieåm cô cheá,
chính saùch ñaëc thuø phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh.
7. Thaønh uûy TP. Hoà Chí Minh (2020), Baùo caùo chính trò Ñaïi hoäi ñaïi bieåu ñaûng boä TP. Hoà Chí Minh laàn thöù XI,
nhieäm kyø 2020-2025 (döï thaûo laàn 2).

Ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. MAI THÒ KIM OANH
Hoïc vieän Caùn boä TP. Hoà Chí Minh

THE PUBLIC-PRIvATE PARTNERSHIP (PPP) MODEL

- THE IMPORTANT INvESTMENT MOBILIzATION
fOR THE DEvELOPMENT Of HO CHI MINH CITy’S
ROAD-TRAffIC INfRASTRUCTURE

l Master. MAI THI KIM OANH

Ho Chi Minh City Civil Servants Academy

ABSTRACT:
This paper analyzes the public-private partnership (PPP) model which is an important capital
mobilization channel for the development of road-traffic infrastructure in Ho Chi Minh City. In the
context of rapid urbanization process, mobilizing investment for the development of road-traffic
infrastructure has become a big challenge for most of the world's megacities, including Ho Chi
Minh City. In the context of implementing the 2015 Law on Budget and the 2020 Law on Public
Private Partnership Investment, and the reduction of state budget for the city, the PPP model plays
a key role in the development of Ho Chi Minh City’s road-traffic infrastructure.
Keywords: PPP, road-traffic infrastructure, capital mobilization, Ho Chi Minh City.

238 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

CAÙC yEáU TOá AÛNH HÖÔÛNG ÑEáN

SÖï GAÉN KEáT vÔÙI TOå CHÖÙC CUÛA
COâNG CHÖÙC, vIEâN CHÖÙC, NGÖÔØI LAO ÑOÄNG
TAïI CHI CUïC TIEâU CHUAåN ÑO LÖÔØNG
CHAáT LÖÔïNG THAØNH PHOá HOà CHÍ MINH

l NgUyEãN PHAN THU HAèNg - NgUyEãN THò HOàNg vAâN

TOÙM TAÉT:
Nghieân cöùu nhaèm ño löôøng möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá ñeán söï gaén keát cuûa coâng chöùc,
vieân chöùc, ngöôøi lao ñoäng (CC, VC, NLÑ) laøm vieäc taïi Chi cuïc Tieâu chuaån Ño löôøng Chaát
löôïng TP. Hoà Chí Minh (goïi taét laø Chi cuïc). Baèng vieäc khaûo saùt toaøn boä 192 CC, VC, NLÑ
vôùi moâ hình lyù thuyeát ñeà xuaát 6 yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ vôùi Chi
cuïc laø caùc yeáu toá: (1) Ñaëc ñieåm coâng vieäc, (2) Ñaøo taïo vaø phaùt trieån, (3) Khen thöôûng vaø
ghi nhaän, (4) Moâi tröôøng laøm vieäc, (5) Löông thöôûng vaø phuùc lôïi, (6) Hoaït ñoäng coâng ñoaøn.
Toång coäng 29 bieán quan saùt ñoäc laäp vaø 3 bieán quan saùt phuï thuoäc, sau ñoù nghieân cöùu ñònh
tính ñeå hieäu chænh moâ hình. Ñoä tin caäy vaø giaù trò cuûa thang ño ñöôïc kieåm ñònh baèng heä soá
Cronbach’s alpha vaø phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA). Keát quaû ñaùnh giaù vaø kieåm ñònh ñoä
phuø hôïp cho thaáy moâ hình hoài quy tuyeán tính ñaõ ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi taäp döõ lieäu ôû
möùc 69,1%. Moâi tröôøng laøm vieäc laø yeáu toá taùc ñoäng maïnh nhaát vaøo söï gaén keát, sau ñoù laàn
löôït laø caùc yeáu toá: Hoaït ñoäng coâng ñoaøn, Löông thöôûng vaø phuùc lôïi, Ñaëc ñieåm coâng vieäc,
Khen thöôûng vaø ghi nhaän, cuoái cuøng laø yeáu toá Ñaøo taïo vaø phaùt trieån.
Töø khoùa: Söï gaén keát vôùi toå chöùc, Chi cuïc Tieâu chuaån Ño löôøng Chaát löôïng TP. Hoà
Chí Minh.

1. Giôùi thieäu
Nguoàn nhaân löïc luoân laø taøi saûn voâ giaù, laø nhaân
toá coù yù nghóa quyeát ñònh cho söï thaønh coâng vaø
phaùt trieån beàn vöõng cho moät toå chöùc, trong ñoù coù
Chi cuïc Tieâu chuaån Ño löôøng Chaát löôïng Thaønh
phoá Hoà Chí Minh (sau ñaây goïi taét laø Chi cuïc). Chi
cuïc laø toå chöùc tröïc thuoäc Sôû Khoa hoïc vaø Coâng
ngheä (KH&CN), coù chöùc naêng tham möu, giuùp
Giaùm ñoác Sôû KH&CN thöïc hieän quaûn lyù nhaø nöôùc
veà lónh vöïc tieâu chuaån, ño löôøng, chaát löôïng; thöïc
thi nhieäm vuï quaûn lyù nhaø nöôùc vaø quaûn lyù caùc
dòch vuï coâng veà lónh vöïc tieâu chuaån, ño löôøng,

Soá 25 - Thaùng 10/2020 239

taïp chí coâng thöông
chaát löôïng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ñeán naêm 2018, Sôû
KH&CN ban haønh Quyeát ñònh soá 1223/QÑ-
SKHCN veà ban haønh Quy cheá toå chöùc vaø hoaït
ñoäng cuûa Chi cuïc, noäi dung chính laø boå sung theâm
nhieäm vuï thanh tra veà lónh vöïc tieâu chuaån, ño
löôøng, chaát löôïng nhöng soá löôïng CC, VC thöïc thi
coâng vuï laïi khoâng taêng. Veà tuyeån duïng, theo quy
ñònh hieän haønh thì Chi cuïc chæ coù thaåm quyeàn
tuyeån duïng ñoái vôùi NLÑ laøm vieäc hôïp ñoàng 68
trong bieân cheá Sôû KH&CN caáp. Ñoái vôùi vieäc
tuyeån duïng CC ñeàu phuï thuoäc vaøo vieäc toå chöùc thi
tuyeån cuûa Sôû Noäi vuï hoaëc söï quyeát ñònh cuûa
Giaùm ñoác Sôû KH&CN trong vieäc chuyeån coâng taùc
cô quan khaùc ñeán. Tuy nhieân, nhöõng naêm gaàn
ñaây, Sôû Noäi vuï laïi khoâng toå chöùc thi tuyeån CC
laøm cho Chi cuïc thieáu huït nhaân söï. Nhöõng khoù
khaên neâu treân gaây raát nhieàu khoù khaên cho ñôn vò
noùi chung vaø cho töøng CC, VC, NLÑ noùi rieâng vì
hoï phaûi gaùnh vaùc coâng vieäc cuûa nhöõng vò trí
khoâng tuyeån duïng ñöôïc, trong khi caùc cheá ñoä lieân
quan ñeán quyeàn lôïi cuûa hoï khoâng taêng. Nghieân
cöùu naøy nhaèm xaùc ñònh vaø ño löôøng caùc yeáu toá
aûnh höôûng ñeán söï gaén keát vôùi toå chöùc cuûa CC,
VC, NLÑ taïi Chi cuïc, töø ñoù ñeà xuaát caùc caùc haøm
yù quaûn trò giuùp Chi cuïc taïo ñöôïc söï gaén keát laâu
daøi, thuùc ñaåy söï haêng say, coáng hieán, söï ñoåi môùi,
saùng taïo trong coâng vieäc.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø moâ hình nghieân cöùu
2.1. Khaùi nieäm söï gaén keát
Theo Robinson vaø coäng söï (2004): Söï gaén keát
vôùi toå chöùc laø moät thaùi ñoä tích cöïc cuûa nhaân vieân
ñoái vôùi toå chöùc vaø caùc giaù trò cuûa noù. Nhaân vieân
gaén keát seõ nhaän thöùc ñöôïc tình hình kinh doanh
vaø phoái hôïp vôùi ñoàng nghieäp ñeå caûi thieän hieäu
suaát trong coâng vieäc vì lôïi ích cuûa toå chöùc. Toå
chöùc phaûi laøm vieäc ñeå phaùt trieån vaø duy trì söï gaén
keát, ñoøi hoûi moät moái quan heä hai chieàu giöõa ngöôøi
söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng.
Theo Maccy (2008): Söï gaén keát laø söï ñôn giaûn
haøi loøng vôùi coâng vieäc hoaëc trung thaønh cô baûn
vôùi toå chöùc, theå hieän nieàm ñam meâ vaø cam keát,
saün saøng giuùp toå chöùc thaønh coâng. Theo Michael
Amstrong (2009): Söï gaén keát laø söï phaùt trieån vaø
thöïc hieän theo quy trình ñaõ ñöôïc chuaån hoùa ñeå
taêng möùc ñoä gaén keát cuûa nhaân vieân vôùi coâng vieäc
240 Soá 25 - Thaùng 10/2020
cuûa hoï vaø toå chöùc. Söï gaén keát laø tình traïng moïi
ngöôøi cam keát vôùi coâng vieäc, vôùi toå chöùc vaø ñöôïc
thuùc ñaåy ñeå ñaït ñöôïc möùc hieäu suaát cao hôn. Noù
theå hieän khi nhaân vieân caûm thaáy thích thuù, tích
cöïc, haêng haùi trong coâng vieäc vaø saün saøng boû
theâm coâng söùc ñeå laøm vieäc heát khaû naêng.
Theo Stephen & Timothy (2015): Söï gaén keát
cuûa nhaân vieân laø moät caù nhaân tham gia vaøo coâng
vieäc vôùi söï haøi loøng vaø nhieät tình maø hoï ñang
laøm. Söï gaén keát vôùi coâng vieäc laø vieäc nhaân vieân
daønh theå löïc, hieåu bieát vaø taâm trí nhaèm ñaït hieäu
suaát coâng vieäc.
2.2. Taàm quan troïng cuûa söï gaén keát
Theo Schmidt (2004) ñaõ ñöa ra moâ hình ñoäng
löïc toå chöùc trong khu vöïc coâng vôùi muïc tieâu cuûa
caùc toå chöùc naøy laø naâng cao hieäu quaû cuûa khu vöïc
coâng bò aûnh höôûng bôûi möùc ñoä cuûa söï gaén keát
thoâng qua caùc yeáu toá khaùc nhau töø tuyeån duïng vaø
boá trí ñuùng ngöôøi ñuùng vieäc; ñeán söùc khoûe, theå
chaát vaø tinh thaàn, an toaøn vaø hoã trôï cuûa coâng vieäc;
tieáp theo laø nôi laøm vieäc lyù töôûng, ñeå gaén keát
ngöôøi lao ñoäng vaø cuoái cuøng laø möùc ñoä thöïc thi
cao cuûa toå chöùc.
Theo Vieän Nghieân cöùu Vieäc laøm IES (2004),
söï gaén keát giuùp nhaân vieân coù caùc ñaëc ñieåm sau:
(1) Chuû ñoäng tích cöïc trong coâng vieäc vaø vôùi muïc
tieâu cuûa toå chöùc hôn; (2) Söï tin töôûng vaøo toå chöùc;
(3) Mong muoán moïi thöù toát hôn thoâng qua söï tích
cöïc laøm vieäc; (4) Coù thaùi ñoä toân troïng vaø giuùp ñôõ
ñoàng nghieäp nhaèm ñaït hieäu quaû hôn; (5) Tin caäy
vaøo toå chöùc, thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa coâng vieäc
moät caùch xuaát saéc; (6) Nhaän thöùc toång quaùt hôn
vaø giaù trò baûn thaân cuûa hoï; (7) Caûm thaáy ñoàng
nhaát vôùi toå chöùc; (8) Luoân caäp nhaät cuøng vôùi söï
phaùt trieån trong ngaønh, lónh vöïc ñang laøm vieäc;
(9) Tìm kieám vaø nhaän ra caùc cô hoäi nhaèm caûi
thieän hieäu quaû cuûa toà chöùc.
2.2. Caùc giaû thuyeát khoa hoïc vaø moâ hình
nghieân cöùu
Caùc thaønh phaàn trong moâ hình nghieân cöùu
ñöôïc dieãn giaûi nhö sau:
(1) Ñaëc ñieåm coâng vieäc laø yeáu toá ñöôïc söû
duïng nhieàu trong caùc moâ hình. Theo Kahn (1990),
taâm lyù coù theå ñaït ñöôïc töø caùc ñaëc ñieåm coâng vieäc
cung caáp coâng vieäc ñaày thaùch thöùc, ña daïng, cho

pheùp söû duïng caùc kyõ naêng khaùc nhau, theo yù caù
nhaân vaø cô hoäi ñeå ñoùng goùp quan troïng. May vaø
coäng söï (2004) nhaän thaáy raèng coâng vieäc phong
phuù coù quan heä tích cöïc ñeán söï coù yù nghóa vaø coù
moái quan heä vôùi gaén keát. Theo Robertson-Smith
(2009): Ñaëc ñieåm coâng vieäc phuø hôïp vôùi nhieàu
ñònh nghóa veà söï gaén keát, baûn chaát coâng vieäc cuûa
nhaân vieân coù aûnh höôûng roõ raøng ñeán möùc ñoä gaén
keát cuûa hoï. Taàm quan troïng cuûa vieäc laø coù coâng
vieäc ñaày thaùch thöùc vaø ña daïng, söû duïng caùc kyõ
naêng cuõ vaø môùi, thì coâng vieäc cuõng caàn phaûi saùng
taïo vaø thuù vò cho nhaân vieân. Nhaân vieân cuõng caàn
phaûi caûm thaáy raèng coâng vieäc hoï ñang laøm laø
quan troïng cho baûn thaân vaø cho ngöôøi khaùc. Do
ñoù giaû thuyeát nghieân cöùu ñöôïc ñeà xuaát:
Giaû thuyeát H1: Ñaëc ñieåm coâng vieäc coù taùc ñoäng
cuøng chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ
vôùi toå chöùc.
(2) Ñaøo taïo vaø phaùt trieån, Theo Anitha
(2014): Ñaøo taïo vaø phaùt trieån ngheà nghieäp laø moät
khía caïnh quan troïng khaùc ñöôïc xem xeùt trong
quaù trình gaén keát nhaân vieân vì noù giuùp nhaân vieân
taäp trung laøm vieäc. Ñaøo taïo caûi thieän ñoä chính xaùc
cuûa dòch vuï vaø do ñoù taùc ñoäng ñeán hieäu suaát dòch
vuï vaø söï tham gia cuûa nhaân vieân (Paradise, 2008).
Khi nhaân vieân traûi qua caùc chöông trình ñaøo taïo
vaø hoïc taäp, söï töï tin cuûa nhaân vieân trong lónh vöïc
ñaøo taïo thuùc ñaåy hoï trôû neân gaén keát hôn vaøo coâng
vieäc cuûa hoï. Alderfer (1972) gôïi yù raèng, khi moät
toå chöùc ñöa cho nhaân vieân moät cô hoäi ñeå phaùt
trieån, noù töông ñöông vôùi vieäc thöôûng cho hoï.
OÂng nhaán maïnh raèng, söï haøi loøng cuûa nhu caàu
phaùt trieån phuï thuoäc vaøo moät ngöôøi tìm thaáy cô
hoäi laø gì anh aáy hoaëc coâ aáy ñaày ñuû nhaát vaø trôû
thaønh nhöõng gì anh aáy hoaëc coâ aáy coù theå. Giaû
thuyeát nghieân cöùu ñöôïc ñeà xuaát:
Giaû thuyeát H2: Ñaøo taïo vaø phaùt trieån coù taùc
ñoäng cuøng chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC,
NLÑ vôùi toå chöùc.
(3) Khen thöôûng vaø ghi nhaän: Theo Anitha
(2014), khen thöôûng vaø ghi nhaän laø moät yeáu toá
khoâng theå thieáu ñoái vôùi söï gaén keát cuûa nhaân vieân.
Yeáu toá naøy bao goàm caû phaàn thöôûng taøi chính vaø
phi taøi chính nhö ñöôïc coâng nhaän vaø ñöôïc höôûng
caùc quyeàn lôïi khaùc, nhö: chaêm soùc söùc khoûe taïi
choã, caùc chöông trình trôï caáp cho nhaân vieân, giaûm
quaûn trò - quaûn lyù
giaù dòch vuï,... Theo Robertson-Smith (2009), khi
nhaân vieân nhaän ñöôïc söï ghi nhaän vaø phaàn thöôûng
kòp thôøi laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng cuûa
söï gaén keát. Söï ghi nhaän ñöôïc xaùc ñònh bôûi hoaøn
caûnh vaø nhöõng gì phuø hôïp. Theo Kahn (1990),
moïi ngöôøi khaùc nhau yù thöùc ñöôïc lôïi ích maø hoï
nhaän ñöôïc khi thöïc hieän coâng vieäc cuûa mình toát.
Hôn nöõa, yù thöùc veà lôïi ích coù theå ñeán töø phaàn
thöôûng beân ngoaøi vaø coâng nhaän ngoaøi coâng vieäc
coù yù nghóa. Do ñoù, ngöôøi ta coù theå mong ñôïi raèng
nhaân vieân seõ coù nhieàu khaû naêng gaén keát vaøo coâng
vieäc ñeán möùc hoï caûm nhaän ñöôïc phaàn thöôûng ñuû
lôùn vaø hoï ñöôïc coâng nhaän. Maslach vaø coäng söï
(2001) khaúng ñònh raèng, trong khi thieáu phaàn
thöôûng vaø söï coâng nhaän coù theå daãn ñeán chaùn naûn,
coâng nhaän thích hôïp vaø phaàn thöôûng laø raát quan
troïng cho söï gaén keát. Giaû thuyeát nghieân cöùu ñöôïc
ñeà xuaát:
Giaû thuyeát H3: Khen thöôûng vaø ghi nhaän coù taùc
ñoäng cuøng chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC,
NLÑ vôùi toå chöùc.
(4) Moâi tröôøng laøm vieäc, xem xeùt caùc yeáu toá
nhö ñieàu kieän laøm vieäc, söï coâng baèng vaø caùc moái
quan heä trong toå chöùc, söï hoã trôï cuûa caáp treân hoaëc
laõnh ñaïo tröïc tieáp, moái quan heä ñoàng nghieäp.
Theo Anitha (2014), moâi tröôøng laøm vieäc coù nghóa
laø nôi hoã trôï nhaân vieân laøm vieäc moät caùch taäp
trung vaø hoøa hôïp vôùi caùc caù nhaân khaùc. Yeáu toá
naøy ñöôïc coi laø chìa khoùa quyeát ñònh söï gaén keát
cuûa nhaân vieân vôùi toå chöùc. Trong ñeà taøi nghieân
cöùu naøy taùc giaû taäp trung vaøo caùc khía caïnh lieân
quan ñeán: söï an toaøn khi laøm vieäc, an toaøn veà theå
chaát (söùc khoûe) vaø tinh thaàn (söï thoaûi maùi, tieän
lôïi) (Anitha, 2014); nhöõng thieát bò cho coâng vieäc,
söï hôïp taùc, giao tieáp, cô hoäi bình ñaúng vaø ñoái xöû
coâng baèng, söï quaûn lyù tröïc tieáp (Robinson, 2004);
moái quan heä giöõa caáp treân, caáp döôùi, ñoàng nghieäp
noùi leân söï hoøa nhaäp ñöôïc ñeà caäp trong thuyeát
thaønh töïu cuûa McCelland (1988).
Giaû thuyeát H4: Moâi tröôøng laøm vieäc coù taùc
ñoäng cuøng chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC,
NLÑ vôùi toå chöùc.
(5) Löông thöôûng vaø phuùc lôïi: Theo Robinson
(2004), nhaân vieân coù theå vaãn coøn ôû laïi vôùi toå chöùc
vì coù nhöõng söï baûo ñaûm vaø caûi thieän ñôøi soáng.
Ñieàu quan troïng laø caùc toå chöùc phaûi taïo ra caùc yù
Soá 25 - Thaùng 10/2020 241
taïp chí coâng thöông
nghóa kinh teá duy trì söï cam keát. Tieàn löông seõ
tieáp tuïc phaûn aùnh moái quan heä phuï thuoäc laãn nhau
giöõa nhaân vieân vaø ngöôøi chuû ñoù theá naøo. Caùc toå
chöùc caàn boå sung thöôûng nhaèm thieát laäp neàn taûng
cho caùc hình thöùc cam keát phong phuù hôn nhaèm
taêng söï phuï thuoäc. Nghieân cöùu cuûa toå chöùc
Towers Perrin (2003) cho thaáy löông thöôûng vaø
phuùc lôïi khoâng nhöõng laø yeáu toá caàn thieát ñaûm baûo
cho cuoäc soáng maø coøn aûnh höôûng ñeán hieäu quaû
coâng vieäc, tinh thaàn lao ñoäng vaø ñoäng löïc laøm vieäc
cuûa nhaân vieân.
H5: Tieàn löông, phuï caáp vaø phuùc lôïi coù taùc
ñoäng cuøng chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC,
NLÑ vôùi toå chöùc.
(6) Hoaït ñoäng Coâng ñoaøn: Trong nghieân cöùu
cuûa Robinson (2004) cuõng ñaõ ñöa ra moät bieán
quan saùt noùi veà söï phoái hôïp cuûa coâng ñoaøn vôùi
quaûn lyù ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Tuy nhieân, trong
nghieân cöùu naøy ngoaøi vieäc noùi ñeán söï hôïp taùc cuûa
toå chöùc coâng ñoaøn vôùi laõnh ñaïo, taùc giaû coøn muoán
môû roäng theâm moái quan heä vôùi taát caû caùc coâng
ñoaøn vieân (CC, VC, NLÑ). Chính vì Coâng ñoaøn
taïi Chi cuïc caøng lôùn maïnh, thì quyeàn, lôïi ích hôïp
phaùp, chính ñaùng cuûa CC, VC, NLÑ caøng ñöôïc
baûo veä. Ngoaøi ra, toå chöùc naøy cuõng coù traùch
nhieäm tham gia vaøo coâng taùc thanh tra, kieåm tra,
giaùm saùt caùc hoaït ñoäng cuûa Chi cuïc; tuyeân
truyeàn, vaän ñoäng coâng ñoaøn vieân hoïc taäp, naâng
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
chính thöùc
H1
Ñaëc ñieåm coâng vieäc
H2
Ñaøo taïo vaø phaùt trieån
Söï gaén
keát cuûa
Khen thöôûng vaø ghi nhaän H3 coâng
chöùc, vieân
chöùc,
H4 ngöôøi lao
Moâi tröôøng laøm vieäc
ñoäng vôùi
toå chöùc
Löông thöôûng vaø phuùc lôïi H5
H6
Hoaït ñoäng coâng ñoaøn
242 Soá 25 - Thaùng 10/2020
cao trình ñoä, kyõ naêng ngheà nghieäp, chaáp haønh
phaùp luaät.
H6: Hoaït ñoäng coâng ñoaøn coù taùc ñoäng cuøng
chieàu (+) vôùi söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ vôùi
toå chöùc.
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu keát hôïp phöông phaùp nghieân cöùu
ñònh tính vaø nghieân cöùu ñònh löôïng. Caùc böôùc
nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän bao goàm: nghieân cöùu
sô boä - ñònh tính nhaèm hieäu chænh, boå sung moâ
hình nghieân cöùu ñeà xuaát vaø xaây döïng baûng caâu
hoûi khaûo saùt thoâng qua phöông phaùp thaûo luaän
nhoùm vôùi caùc chuyeân gia trong Chi cuïc. Nghieân
cöùu ñònh löôïng ñeå thu thaäp döõ lieäu, sau ñoù toång
hôïp vaø phaân tích thoâng qua baûng caâu hoûi ñaõ ñöôïc
hieäu chænh trong böôùc nghieân cöùu ñònh tính. Soá
löôïng maãu ñöôïc ñöa vaøo nghieân cöùu chính thöùc laø
192 maãu. Söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ vôùi toå
chöùc ñöôïc ño löôøng bôûi 6 thaønh phaàn goàm 29 bieán
quan saùt. Döõ lieäu thu thaäp seõ ñöôïc xöû lyù baèng
phaàn meàm SPSS 20.0 ñeå thöïc hieän kieåm ñònh ñoä
tin caäy cuûa thang ño, phaân tích nhaân toá khaùm phaù
EFA, phaân tích töông quan Pearson vaø phaân tích
hoài quy tuyeán tính ñeå kieåm ñònh caùc giaû thuyeát
ñaõ ñaët ra ban ñaàu.
4. Keát quaû nghieân cöùu
4.1. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù
Keát quaû phaân tích EFA laàn 1 cho thaáy heä soá
KMO = 0,815 > 0,5; kieåm ñònh Barlett’s laø
2371,985 vôùi möùc yù nghóa Sig = 0,000 < 0,05. Coù
6 nhaân toá ñaïi dieän cho söï gaén keát vôùi caùc bieán
ñaëc tröng cuûa nhaân toá ñöôïc saép xeáp laïi khaùc vôùi
moâ hình lyù thuyeát ban ñaàu. Caùc heä soá taûi nhaân toá
(Factor loading) ñeàu lôùn hôn 0,5, coù bieán CD4
cuøng luùc taûi leân caû 2 nhaân toá vôùi heä soá taûi gaàn
nhau, cheânh leäch heä soá taûi nhaân toá 0,645-0,599 =
0,046 < 0,3. Vì vaäy, loaïi bieán CD4.
Keát quaû phaân tích EFA laàn 2 töø Baûng 4.7 cho
thaáy heä soá KMO = 0,828 > 0,5; kieåm ñònh Bar-
lett’s laø 2086,483 vôùi möùc yù nghóa Sig =
0,000<0,05. Thöïc hieän phaân tích nhaân toá theo
Principal components vôùi pheùp quay Varimax,
keát quaû cho thaáy 26 bieán quan saùt chaïy laàn 2 ñöôïc
nhoùm thaønh 6 nhoùm. Giaù trò toång phöông sai trích
= 64,487% > 50%: ñaït yeâu caàu; khi ñoù coù theå noùi

raèng 6 nhaân toá naøy giaûi thích 64,487% bieán thieân
cuûa döõ lieäu. Giaù trò heä soá Eigenvalues cuûa caùc
nhaân toá ñeàu cao vaø lôùn hôn 1, nhaân toá thöù 6 coù
Eigenvalues thaáp nhaát laø 1,573 > 1.
Ñoái vôùi bieán thuï thuoäc: Phaân tích nhaân toá
khaùm phaù EFA cho thaáy trong 3 bieán quan saùt
ñöôïc ruùt trích thaønh 1 nhaân toá, heä soá KMO =
0,725 > 0,5; kieåm ñònh Barlett’s laø 233,142 vôùi
möùc yù nghóa Sig = 0,000 < 0,05. Thöïc hieän phaân
tích nhaân toá theo Principal components vôùi pheùp
quay Varimax. Ta coù keát quaû, 3 bieán quan saùt
ñöôïc nhoùm thaønh 1 nhoùm. Giaù trò toång phöông sai
trích = 76,027% > 50%: ñaït yeâu caàu.
4.2. Phaân tích hoài quy tuyeán tính
Döïa vaøo moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát, phaân
tích hoài quy tuyeán tính boäi vôùi phöông phaùp ñöa
caùc bieán vaøo cuøng luùc ñeå kieåm ñònh söï phuø hôïp
giöõa bieán phuï thuoäc Söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ
vôùi toå chöùc (GK) vôùi caùc bieán ñoäc laäp. Keát quaû
cho thaáy R2 ñieàu chænh = 0,691 nghóa laø möùc ñoä
phuø hôïp cuûa moâ hình laø 69,1%, giaù trò d = 2,202
neân keát luaän khoâng coù töông quan giöõa caùc phaàn
dö, moâ hình khoâng vi phaïm giaû ñònh veà hieän
töôïng töï töông quan. Keát quaû phaân tích ANOVA
cho thaáy, giaù trò kieåm ñònh F = 72,025 vôùi möùc yù
nghóa sig. = 0,000 < 0,05. Vì vaäy, moâ hình hoài quy
laø phuø hôïp vôùi döõ lieäu nghieân cöùu.
Keát quaû nhö sau:
GK = 0,346*MT + 0,263*CD + 0,261*PL
+ 0,209*CV + 0,154*KT + 0,128*DT.
4.3. Kieåm ñònh söï khaùc bieät
Keát quaû kieám ñònh söï khaùc bieät cho thaáy
khoâng coù söï khaùc bieät giöõa caùc nhoùm nhö chöùc
danh, thôøi gian laøm vieäc (thaâm nieân coâng taùc) ñoái
vôùi gaén keát vôùi toå chöùc. Nhoùm giôùi tính, ñoä tuoåi,
thu nhaäp, trình ñoä hoïc vaán coù söï khaùc bieät ñoái vôùi
gaén keát vôùi toå chöùc.
5. Thaûo luaän keát quaû nghieân cöùu
Keát quaû cho thaáy raèng caû 6 yeáu toá coù söï aûnh
höôûng ñeán söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ vôùi toå
chöùc taïi Chi cuïc laàn löôït laø: (1) Moâi tröôøng laøm
vieäc: theå hieän ôû moâi tröôøng laøm vieäc chuyeân
nghieäp, coâng baèng, tinh thaàn laøm vieäc ñöôïc thoaûi
maùi, moái quan heä cuûa caáp treân vaø ñoàng nghieäp
quaûn trò - quaûn lyù
thuaän lôïi. (2) Hoaït ñoäng coâng ñoaøn: CC, VC,
NLÑ seõ caûm thaáy gaén keát hôn neáu toå chöùc coâng
ñoaøn cuûa Chi cuïc quan taâm hôn, ra söùc baûo veä tôùi
quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp, chính ñaùng cuûa caùc coâng
ñoaøn vieân. (3) Löông thöôûng vaø phuùc lôïi: caùc
khoaûn löông thöôûng vaø phuùc lôïi ñöôïc chi traû ñuùng
haïn vaø töông xöùng vôùi naêng löïc laøm vieäc, CC,
VC, NLÑ coù theå soáng toát baèng chính caùc khoaûn
naøy taïi Chi cuïc, yeáu toá naøy seõ goùp phaàn duy trì söï
gaén keát cuûa hoï vôùi Chi cuïc. (4) Ñaëc ñieåm coâng
vieäc: söï gaén keát seõ ñöôïc beàn chaët hôn neáu ngöôøi
CC, VC, NLÑ coù ñöôïc coâng vieäc phuø hôïp, ñöôïc
chuaån hoùa baèng quy trình roõ raøng, ñöôïc quyeát
ñònh caùch thöùc laøm vieäc cuûa mình. Töø ñoù, CC,
VC, NLÑ seõ hoaøn thaønh toát coâng vieäc thaäm chí
coù saùng kieán caûi tieán toát hôn. (5) Khen thöôûng vaø
ghi nhaän: thaønh quaû laøm vieäc cuûa CC, VC, NLÑ
ñöôïc Chi cuïc ñaùnh giaù cao vaø ñöôïc coâng nhaän
thoâng qua nhöõng hình thöùc khen thöôûng xöùng
ñaùng baèng tinh thaàn laøm cho hoï caøng muoán coáng
hieán nhieàu hôn vaø gaén keát vôùi Chi cuïc hôn nöõa.
(6) Ñaøo taïo vaø phaùt trieån: traûi qua quaù trình laøm
vieäc ôû töøng nhieäm vuï, vò trí khaùc nhau thì vieäc
tham gia hoïc taäp caùc lôùp nghieäp vuï chính, chuyeân
ngaønh, ñöôïc truyeàn ñaït kinh nghieäm thöïc teá töø
caùc nhaân söï cuõ. Beân caïnh ñoù, coøn ñöôïc ñaøo taïo
caùc lôùp nghieäp vuï chuyeân saâu nhaèm phuïc vuï toát
cho coâng vieäc hôn, laø nhöõng mong muoán vaø ñoäng
löïc giuùp cho ngöôøi CC, VC, NLÑ gaén keát hôn vôùi
toå chöùc.
6. Keát luaän vaø haøm yù quaûn trò
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy raèng caû 6 yeáu toá
aûnh höôûng ñeán söï gaén keát cuûa CC, VC, NLÑ vôùi
toå chöùc taïi Chi cuïc laø: Ñaëc ñieåm coâng vieäc, Ñaøo
taïo vaø phaùt trieån, Khen thöôûng vaø ghi nhaän, Moâi
tröôøng laøm vieäc, Löông thöôûng vaø phuùc lôïi, Hoaït
ñoäng coâng ñoaøn. Caùc keát quaû khoa hoïc cuûa
nghieân cöùu naøy hoaøn toaøn töông ñoàng vôùi keát
quaû nghieân cöùu cuûa Saks (2006), Robertson-
Smith (2009), Anitha (2014). Töø caùc keát quaû naøy,
nghieân cöùu cuõng ñeà xuaát caùc haøm yù quaûn trò giuùp
Chi cuïc naâng cao, thuùc ñaåy söï gaén keát cuûa CC,
VC, NLÑ vôùi toå chöùc, nhö: (1) Ñoái xöû coâng baèng
taïi Chi cuïc: Beân caïnh vieäc hoã trôï quan taâm caáp
döôùi, laéng nghe quan ñieåm cuõng nhö coi troïng söï
ñoùng goùp cuûa caáp döôùi, laõnh ñaïo vaø quaûn lyù
Soá 25 - Thaùng 10/2020 243
taïp chí coâng thöông

phoøng caàn traùnh tình traïng thieân vò vôùi nhöõng caáp
döôùi thaân thieát hay quen bieát vì ñieàu naøy deã daãn
ñeán söï khoâng haøi loøng cuûa nhöõng caáp döôùi khaùc,
gaây maát ñoaøn keát noäi boä trong phoøng ban hay
trong toaøn Chi cuïc. (2) Ngöôøi quaûn lyù tröïc tieáp
saün saøng hoã trôï khi caáp döôùi gaëp vaán ñeà trong
coâng vieäc qua caùc haønh ñoäng: ñoäng vieân, trao ñoåi
vaø chia seû vôùi CC, VC, NLÑ ñeå truyeàn löûa cho
hoï, phaûn hoài kòp thôøi nhöõng böùc xuùc töø caáp döôùi
lieân quan tôùi coâng vieäc, saün saøng nhaän traùch
nhieäm khi coù söï vieäc xaûy ra. (3) Ban chaáp haønh
coâng ñoaøn cuøng vôùi BLÑ cuûa Chi cuïc phaûi
thöôøng xuyeân tìm hieåu nguyeän voïng cuûa coâng
ñoaøn vieân ñeå laéng nghe nhöõng yù kieán, taâm tö cuûa
hoï kòp thôøi giaûi quyeát, ñoàng thôøi chaán chænh ngay
coâng taùc quaûn lyù ñoái vôùi caùc yù kieán lieân quan
neáu thaáy goùp yù ñoù laø ñuùng vaø caàn tieáp thu. (4)
Vieäc khen thöôûng phaûi gaén lieàn vôùi keát quaû thöïc
hieän coâng vieäc, haïn cheá toái ña tình traïng khen
thöôûng theo kieåu caøo baèng, luaân phieân nhau laøm
cho CC, VC, NLÑ maát ñi ñoäng löïc laøm vieäc. (5)
Taïo cho CC, VC, NLÑ quyeàn töï do hôn trong
vieäc quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà nhö löïa choïn
phöông phaùp laøm vieäc, trình töï thöïc hieän coâng
vieäc vaø thôøi gian laøm vieäc trong khuoân khoå
nhöõng quy ñònh chung cuûa Chi cuïc. (6) Chi cuïc
caàn tieáp tuïc taïo ñieàu kieän ñeå nhöõng ngöôøi coù
naêng löïc thöïc söï, nhöõng ngöôøi coù nhieàu ñoùng goùp
cho toå chöùc ñöôïc ñeà baït ñeå hoï coù nieàm tin vôùi toå
chöùc vaø gaén boù vôùi toå chöùc hôn n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Anitha, J. (2014). Determinants of employee engagement and their impact on employee performance.
International journal of productivity and performance management, 63(3), 308-323.
2. Kahn, WA. (1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work. Academy of
Management Jonrnal, 33, 624-724.
3. Maslach, C., Schaufelli, W.B. and Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
4. May, D.R., Gilson, R.L. and Harter, L.M. (2004). The psychological conditions of meaningfulness, safety and
availability and the engagement of the human spirit at work. Journal of Occupational & Organizational
Psychology, 77, 11-37.
5. Michael Armstrong. (2009). Amstrong’s Handbook of human resource management practice. London:
Kogan Page.
6. Perrin, T. (2003). Working Today: Understanding What Drives Employee Engagement The 2003 Towers Perrin
Talent Report. New York: U.S Report. Retrieved October 30, 2008.
7. Robertson-Smith, G. Markwick,C.(2009) Employee engagement A review of current thinking. Institute for
Employment Studies. University of Sussex Campus Brighton, UK.
8. Robinson et al. (2004). The Drivers of Employee Engagement Report 408. UK: Instittute for Employment Studies.
9. Saks, A.M. (2006). Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial
Psychology. 21(7), 600-619.
10. Schmidt, F. (2004). Workplace well-being in the public sector - A review of the literature and the road ahead for
the Public Service Human Resources Management Agency of Canada. Ottawa: PSHRMA.
11. Stephen P. Robbins & Timothy A. Judge. (2015). Organizational Behavior: Edition 15. UK: Pearson
Education Inc.

244 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. NGUyEÃN PHAN THU HAèNG
Tröôøng Ñaïi hoïc Saøi Goøn
2. ThS. NGUyEÃN THÒ HOàNG vAâN
Chi cuïc Tieâu chuaån Ño löôøng Chaát löôïng TP. Hoà Chí Minh

fACTORS AffECTING THE ORGANISATIONAL

COMMITMENT Of CIvIL SERvANTS, OffICIALS AND
EMPLOyEES wORKING fOR THE HO CHI MINH CITy’S
DEPARTMENT Of STANDARDS, METROLOGy AND QUALITy

l Ph.D NgUyEN PHAN THU HANg

Saigon University
l Master. NgUyEN THI HONg vAN
Ho Chi Minh City’s Department of Standards,
Metrology and Quality

ABSTRACT:
This study measures the impact of some factors on the organisational commitment of civil
servants, officials and employees working for the Ho Chi Minh City’s Department of Standards,
Metrology and Quality (referred to as the Department). 192 civil servants, officials and
employees were surveyed with the study’s proposed theoretical research model which consists
of six factors namely, (1) Job characteristics, (2) Training and development, (3) Reward and
recognition, (4) Work environment, (5) Salaries and benefits, and (6) Trade union. A total of 29
independent observed variables and 03 dependent observed variables were analyzed, then the
qualitative research was conducted to correct the study’s research model. The reliability and
validity of the research’s scale were tested by using the Cronbach's alpha's and the Exploratory
Factor Analysis (EFA). The results of evaluation and conformity tests were used to develop the
linear regression model with the data sets of 69.1%. This study finds that the work environment
is the most influential factor to the organisational commitment, and it is followed by the trade
union, the salaries and benefits, the job characteristics, the reward and recognition and the
training and development.
Keywords: Organisational commitment, Ho Chi Minh City’s Department of Standards,
Metrology and Quality.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 245

taïp chí coâng thöông

SÖï THAM GIA vAØO HOAïT ÑOÄNG

DU LÒCH COÄNG ÑOàNG CUÛA HOÄ GIA ÑìNH
TAïI LAØNG vAêN HOÙA DU LÒCH
KHMER - TRAØ vINH

l NgUyEãN THANH lAâM - PHAÏM ÑAøO NgOÏC THAÛO

TOÙM TAÉT:
Traø Vinh laø nôi hoäi tuï 3 neàn vaên hoùa cuûa 3 daân toäc Kinh, Khmer vaø Hoa, vôùi neàn kinh
teá noâng nghieäp vaø caùc laøng ngheà thuû coâng laâu ñôøi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån
du lòch coäng ñoàng. Tuy nhieân, hình thöùc toå chöùc loaïi hình du lòch naøy vaãn coøn nhieàu khoù
khaên vaø vöôùng maéc, laøm haïn cheá khaû naêng tham gia cuûa hoä gia ñình. Ñeå giaûi quyeát vaán
ñeà ñoù, nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm tìm ra caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh
tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch coäng ñoàng cuûa hoä gia ñình taïi Laøng Vaên hoùa du lòch Khmer
- Traø Vinh. Keát quaû cho thaáy, coù 6 yeáu toá taùc ñoäng, goàm: lôïi ích kinh teá, chính saùch ñòa
phöông, vaên hoùa - toân giaùo, voán xaõ hoäi, trình ñoä hoïc vaán vaø nguoàn löïc gia ñình. Töø ñoù,
baøi vieát ñöa ra haøm yù quaûn trò nhaèm taêng cöôøng vieäc tham gia cuûa caùc hoä gia ñình ñoái vôùi
moâ hình du lòch coäng ñoàng taïi Laøng Vaên hoùa - Du lòch Khmer ñeå phaùt trieån loaïi hình du
lòch naøy beàn vöõng vaø hieäu quaû hôn.
Töø khoùa: Vaên hoùa - Du lòch Khmer, du lòch coäng ñoàng, vaên hoùa Khmer, Traø Vinh.

1. Giôùi thieäu
Traø Vinh, thuoäc Duyeân haûi phía Ñoâng cuûa
ñoàng baèng Soâng Cöûu Long, laø tænh coù nhieàu taøi
nguyeân du lòch, ñaëc bieät laø heä thoáng sinh thaùi töï
nhieân vaø taøi nguyeân du lòch vaên hoùa bôûi vì Traø
Vinh laø nôi hoäi tuï 3 neàn vaên hoùa cuûa 3 daân toäc
Vieät (Kinh), Khmer vaø Hoa. Kinh teá noâng nghieäp
keát hôïp vôùi caùc laøng ngheà thuû coâng laâu ñôøi laø moät
trong nhöõng theá maïnh ñeå Traø Vinh ñaåy maïnh
phaùt trieån loaïi hình du lòch coäng ñoàng vôùi nhöõng
saûn phaåm du lòch ña daïng, thu huùt khaùch trong
nöôùc vaø quoác teá. Döôùi söï hoã trôï vaø ñaøo taïo cuûa
chính quyeàn ñòa phöông, coäng ñoàng daân cö truù taïi
Traø Vinh ngaøy caøng ñöôïc taêng cöôøng veà khaû naêng
toå chöùc, vaän haønh vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng,
ñoàng thôøi cuõng coù yù thöùc trong vieäc baûo veä nguoàn
taøi nguyeân du lòch saün coù trong vieäc xaây döïng caùc
saûn phuïc vuï cho du khaùch.

246 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Hieän nay, Traø Vinh ñang ñaåy maïnh phaùt trieån
loaïi hình du lòch coäng ñoàng (DLCÑ), tuy nhieân,
trong quaù trình phaùt trieån, hình thöùc toå chöùc loaïi
hình du lòch naøy vaãn coøn nhieàu khoù khaên vaø
vöôùng maéc laøm haïn cheá khaû naêng tham gia cuûa
hoä gia ñình, ñaëc bieät laø vieäc cö daân ñòa phöông
chöa hieåu roõ vai troø, quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa
hoï ñoái vôùi hoaït ñoäng DLCÑ. Do ñoù, Traø Vinh caàn
xaùc ñònh vò trí cuûa hoä gia ñình nhö moät yeáu toá
quan troïng trong moái quan heä coäng sinh giöõa coäng
ñoàng daân cö vôùi phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.
2. Cô sôû lyù luaän
2.1. Khaùi nieäm du lòch coäng ñoàng
Ngaøy nay, DLCÑ ñaõ trôû thaønh thuaät ngöõ caên
baûn trong lónh vöïc du lòch vaø quy hoaïch phaùt trieån.
DLCÑ, coøn ñöôïc goïi laø Du lòch döïa vaøo coäng
ñoàng - Community Based Tourism, laø hình thöùc
toå chöùc hoaït ñoäng du lòch taïi caùc coäng ñoàng ñòa
phöông, do chính ngöôøi daân ñöùng ra toå chöùc ñieàu
haønh vaø cung caáp caùc saûn phaåm dòch vuï cho
khaùch du lòch; ñoàng thôøi hoï nhaän ñöôïc caùc nguoàn
thu töø hoaït ñoäng kinh doanh du lòch cuûa mình
(Okazaki, 2008). Ñaây laø loaïi hình du lòch ñöôïc
hình thaønh töø ñaàu theá kyû 20 vaø ñang ñöôïc phaùt
trieån ôû raát nhieàu quoác gia treân theá giôùi (Tosun &
Timothy, 2003). Hieän nay, DLCÑ ñaõ phaùt trieån
maïnh vaø ñem laïi nhieàu lôïi ích cho coäng ñoàng veà
caùc maët kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng, goùp phaàn
vaøo phaùt trieån du lòch beàn vöõng ôû caùc ñieåm du lòch
treân toaøn theá giôùi (Choi, 2013).
ÔÛ Vieät Nam coù nhieàu ñònh nghóa veà loaïi hình
du lòch coäng ñoàng; chaúng haïn, Traàn Thò Mai
(2005) cho raèng “DLCÑ laø hoaït ñoäng töông hoã
giöõa caùc ñoái taùc lieân quan, nhaèm mang laïi lôïi ích
veà kinh teá cho coäng ñoàng daân cö ñòa phöông, baûo
veä ñöôïc moâi tröôøng vaø mang ñeán cho du khaùch
kinh nghieäm môùi, goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu
phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñòa phöông coù döï
aùn”, coøn Buøi Thò Haûi Yeán (2012) ñònh nghóa
“DLCÑ laø phöông thöùc phaùt trieån beàn vöõng maø ôû
ñoù coäng ñoàng ñòa phöông coù söï tham gia tröïc tieáp
vaø chuû yeáu trong caùc giai ñoaïn phaùt trieån vaø moïi
hoaït ñoäng du lòch”. Coøn Luaät Du lòch naêm 2017
ñònh nghóa “DLCÑ laø loaïi hình du lòch ñöôïc phaùt
trieån treân cô sôû caùc giaù trò vaên hoùa cuûa coäng ñoàng,
do coäng ñoàng daân cö quaûn lyù, toå chöùc khai thaùc vaø
höôûng lôïi”.
quaûn trò - quaûn lyù
Toùm laïi, DLCÑ laø moät loaïi hình du lòch do
chính coäng ñoàng ngöôøi daân ñòa phöông phoái hôïp
toå chöùc, xaây döïng, hình thaønh, phaùt trieån, quaûn lyù
vaø laøm chuû caùc saûn phaåm du lòch ñeå ñem laïi lôïi
ích kinh teá vaø baûo veä ñöôïc moâi tröôøng chung
thoâng qua caùc hoaït ñoäng khai thaùc du lòch; giôùi
thieäu vôùi du khaùch caùc neùt ñaëc tröng cuûa ñòa
phöông. DLCÑ döïa treân söï toø moø, mong muoán
cuûa khaùch du lòch ñeå tìm hieåu theâm veà cuoäc soáng
haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân töø caùc neàn vaên hoùa
khaùc nhau.
2.2. Caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa du lòch
coäng ñoàng
a) Caùc ñoái taùc tham gia bao goàm caùc beân lieân
quan nhö sau: Chính quyeàn ñòa phöông; Cô quan
quaûn lyù du lòch ñòa phöông; Caùc cô quan baûo toàn;
Caùc coâng ty du lòch, caùc haõng löõ haønh; Caùc toå
chöùc phi chính phuû; Coäng ñoàng ñòa phöông;
Khaùch du lòch,...
b) Coäng ñoàng ñòa phöông tham gia hoaëc chòu
traùch nhieäm veà vieäc ra quyeát ñònh, thöïc thi vaø
ñieàu haønh caùc döï aùn lieân quan ñeán hoaït ñoäng du
lòch döïa vaøo coäng ñoàng ñòa phöông.
c) Coäng ñoàng daân cö baûn ñòa coù ñoái taùc lieân
quan ñeán khaùch du lòch; coù traùch nhieäm baûo veä taøi
nguyeân vaên hoùa vaø thieân nhieân cuûa ñòa phöông.
d) Caùc thaønh vieân cuûa coäng ñoàng ñòa phöông
ñöôïc chia seû lôïi ích töø hoaït ñoäng du lòch bao goàm
lôïi ích vaät chaát vaø lôïi ích tinh thaàn.
e) Quy moâ hoaït ñoäng nhoû, thò tröôøng khaùch du
lòch khaù heïp veà ñoái töôïng vaø ít veà soá löôïng. Caùc
saûn phaåm theå hieän baûn saéc coäng ñoàng ñòa phöông.
f) Caùc saûn phaåm, dòch vuï du lòch ñöôïc phaùt
trieån phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân, vaên hoaù ñòa
phöông, giaûm thieåu caùc taùc haïi veà moâi tröôøng vaø
ñieàu kieän soáng.
2.3. Caùc nguyeân taéc phaùt trieån du lòch
coäng ñoàng
a) Nguyeân taéc döïa vaøo coäng ñoàng
Ñaëc thuø cuûa hoaït ñoäng DLCÑ laø döïa vaøo coäng
ñoàng. Ngöôøi daân ñòa phöông laø chuû theå chính cuûa
hoaït ñoäng du lòch, caùc thaønh vieân cuûa coäng ñoàng
ñòa phöông ñöôïc tham gia laäp keá hoaïch; thöïc hieän
vaø quaûn lyù caùc hoaït ñoäng du lòch trong chính coäng
ñoàng cuûa mình. Hôn nöõa, caùc lôïi ích kinh teá ñöôïc
chia ñeàu, khoâng chæ cho caùc coâng ty du lòch maø caû
cho caùc thaønh vieân trong coäng ñoàng.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 247
taïp chí coâng thöông
b) Nguyeân taéc phaân chia lôïi ích hôïp lyù
Ñieàu kieän ñeå DLCÑ phaùt trieån beàn vöõng laø
vieäc phaân chia lôïi ích hôïp lyù giöõa caùc beân coù lieân
quan ñeán hoaït ñoäng du lòch bao goàm:
- Coäng ñoàng ñòa phöông: cung caáp caùc dòch vuï
du lòch, toå chöùc caùc hoaït ñoäng du lòch.
- Chính quyeàn ñòa phöông: ñaïi dieän cô quan
nhaø nöôùc tröïc tieáp quaûn lyù caùc hoaït ñoäng taïi ñòa
phöông, ñaûm baûo an ninh traät töï vaø an toaøn cho
coäng ñoàng vaø du khaùch.
- Caùc doanh nghieäp du lòch: phoái hôïp vôùi coäng
ñoàng ñòa phöông vaø chính quyeàn sôû taïi trong vieäc
cung caáp caùc dòch vuï lieân quan ñeán hoaït ñoäng
du lòch.
Ngoaøi ra, caùc beân tham gia phaûi coù traùch
nhieäm ñoùng goùp, duy tu, caûi thieän, naâng caáp cô
sôû haï taàng muïc ñích nhö taùi ñaàu tö vaøo cô sôû haï
taàng phuïc vuï hoaït ñoäng du lòch vaø hoaït ñoäng daân
sinh töø nguoàn thu hoaït ñoäng DLCÑ. Treân thöïc teá,
vieäc baûo toàn thieân nhieân vaø vaên hoùa ñòa phöông
coù moái quan heä maät thieát vôùi phaùt trieån cô sôû haï
taàng cho caùc hoaït ñoäng DLCÑ döïa vaøo coäng ñoàng
theo nguyeân taéc haøi hoøa.
c) Nguyeân taéc ngöôøi daân quyeát ñònh hoaït ñoäng
du lòch
DLCÑ muoán thöïc hieän ñöôïc caàn coù söï tham
gia cuûa coäng ñoàng daân cö. Vieäc caùc thaønh vieân
coäng ñoàng tham gia laäp keá hoaïch, thöïc hieän, quaûn
lyù hoaït ñoäng DLCÑ laø moät theå hieän quan troïng
cuûa vieäc coäng ñoàng sôû höõu caùc taøi nguyeân du lòch,
hoï laøm chuû trong cung caáp dòch vuï, trong vieäc
ñaûm baûo tính laâu beàn cuûa hoaït ñoäng du lòch. Du
khaùch coù theå traûi nghieäm söï ña daïng vaø phong tuïc
cuûa neàn vaên hoùa ñòa phöông, vaø quan troïng hôn laø
ñeå töông taùc vôùi coäng ñoàng. Coäng ñoàng laø ngöôøi
“chuû nhaø” thaät söï, hoï laø nhöõng ngöôøi chia seû vôùi
du khaùch nhöõng vaên hoùa ñòa phöông ñeå du khaùch
ñöôïc tieáp caän, tìm hieåu vaø chia seû vaên hoùa truyeàn
thoáng cuûa hoï moät caùch xaùc thöïc nhaát. Hoï tröïc tieáp
chia seû caùc tri thöùc kinh nghieäm daân gian trong
caùc bình dieän cuûa ñôøi soáng daân sinh, nhö: aåm
thöïc, aâm nhaïc, vaên hoïc daân gian, phong tuïc - taäp
quaùn, ngheà truyeàn thoáng, loái soáng, tín ngöôõng -
toân giaùo,...
d) Nguyeân taéc baûo toàn giaù trò taøi nguyeân
Haàu heát caùc hoaït ñoäng du lòch ñeàu coù theå
mang laïi nhöõng lôïi ích to lôùn ñeán coäng ñoàng ñòa
248 Soá 25 - Thaùng 10/2020
phöông, tuy nhieân cuõng khoâng theå phuû nhaän noù
mang laïi nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi hoï cuõng
nhö ñoái vôùi moâi tröôøng töï nhieân. Duø döôùi baát cöù
hình thöùc du lòch naøo, moâi tröôøng thieân nhieân vaø
vaên hoùa ñòa phöông ñeàu phaûi chòu nhöõng söùc eùp
höõu hình vaø voâ hình. Coäng ñoàng phaûi nhaän thöùc
ñaày ñuû taàm quan troïng cuûa chuùng ñoái vôùi cuoäc
soáng cuûa hoï vaø hoaït ñoäng du lòch maø hoï ñang
cung caáp. Vieäc toân troïng vaø baûo veä caùc nguoàn
taøi nguyeân thieân nhieân vaø saéc thaùi vaên hoùa ñòa
phöông laø ñoäng löïc vaø neàn taûng cho söï taùi taïo
nguoàn taøi nguyeân cho hoaït ñoäng du lòch. Taøi
nguyeân du lòch caøng phong phuù thì caøng coù söùc
haáp daãn du khaùch. Ñeå DLCÑ phaùt trieån moät caùch
daøi laâu vaø beàn vöõng thì vieäc baûo toàn taøi nguyeân
ñöôïc xem laø nhieäm vuï thieát yeáu.
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu naøy ñöôïc tieán haønh qua hai böôùc
chính laø nghieân cöùu sô boä baèng phöông phaùp
ñònh tính vaø thöïc hieän nghieân cöùu chính thöùc
baèng phöông phaùp ñònh löôïng. Trong ñoù, nghieân
cöùu ñònh tính ñöôïc söû duïng ñeå khaùm phaù caùc yeáu
toá taùc ñoäng ñeán söï tham gia vaøo hoaït ñoäng
DLCÑ cuûa hoä gia ñình taïi Laøng Vaên hoùa du lòch
Khmer - Traø Vinh ñeå töø ñoù hieäu chænh, boå sung
thang ño chính thöùc cho phuø hôïp vôùi muïc tieâu
nghieân cöùu. Sau quaù trình thaûo luaän vaø phoûng
vaán saâu, nhoùm taùc giaû xaùc ñònh coù saùu yeáu toá taùc
ñoäng; goàm: Lôïi ích kinh teá (nhöõng lôïi ích veà maët
kinh teá maø hoä gia ñình nhaän ñöôïc khi tham gia
vaøo hoaït ñoäng du lòch), Chính saùch vaø nguoàn löïc
cuûa ñòa phöông (nhöõng hoã trôï töø chính quyeàn ñòa
phöông ñeán nhöõng hoä gia ñình tham gia vaøo hoaït
ñoäng du lòch), Vaên hoùa - toân giaùo vuøng mieàn
(Nhöõng neùt vaên hoùa ñaëc tröng mang giaù trò tinh
thaàn cao, ñieàu naøy goùp phaàn laøm taêng theâm giaù
trò cho ñòa ñieåm du lòch, thu huùt khaùch du lòch),
Voán xaõ hoäi (Caùc moái quan heä cuûa hoä gia ñình
vôùi nhöõng taùc nhaân khaùc trong hoaït ñoäng du
lòch), Trình ñoä hoïc vaán cuûa ngöôøi daân, vaø Nguoàn
löïc cuûa hoä gia ñình (bao goàm: nguoàn nhaân löïc -
chaát löôïng vaø soá löôïng lao ñoäng; nguoàn voán xaõ
hoäi - moái quan heä hoï haøng, thaân quen; nguoàn voán
töï nhieân - ñaát ñai thuoäc sôû höõu cuûa hoï; nguoàn
voán vaät chaát - cô sôû vaät chaát, trang thieát bò
phöông tieän cuûa hoä; nguoàn voán taøi chính,...).

4. Phaân tích thöïc traïng tham gia vaøo hoaït
ñoäng du lòch coäng ñoàng cuûa hoä gia ñình taïi laøng
vaên hoùa du lòch Khmer - Traø vinh
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän thoâng qua cuoäc
ñieàu tra khaûo saùt töø thaùng 12/2019-02/2020 vôùi söï
tham gia cuûa 159 hoä gia ñình coù tham gia vaø hoä
gia ñình chöa tham gia hoaït ñoäng DLCÑ taïi Laøng
Vaên hoùa - Du lòch Khmer tænh Traø Vinh. Keát quaû
cho thaáy ngaøy caøng coù nhieàu hoä quan taâm vaø tham
gia vaøo hoaït ñoäng DLCÑ taïi ñòa phöông.
4.1. Veà chính saùch ñòa phöông
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy “chính saùch ñòa
phöông” naém vai troø to lôùn, aûnh höôûng maïnh ñeán
vieäc tham gia vaøo hoaït ñoäng DLCÑ cuûa ngöôøi
daân ñiaï phöông. Cuï theå, ñòa phöông laø choã döïa
vöõng chaéc cuûa ngöôøi daân khi tham gia vaøo hoaït
ñoäng DLCÑ. Chính saùch tuyeân truyeàn, hoã trôï
phaùt trieån du lòch phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc tieãn
cuûa ñòa phöông laø tieàn ñeà ñeå phaùt trieån DLCÑ.
Ngoaøi ra, ñoäi nguõ taäp huaán, hoã trôï ngöôøi daân
trong quaù trình thöïc hieän DLCÑ laø ñieàu kieän duy
trì cuõng nhö höôùng moïi hoaït ñoäng theo chieàu
höôùng phaùt trieån beàn vöõng. Do vaäy, caùc nhaø quaûn
lyù ôû ñòa phöông phaûi coù chính saùch xaây döïng moät
khung phaùp lyù roõ raøng ñeå caùc hoä daân tham gia
hoaït ñoäng du lòch, taïo moät neàn taûng vöõng chaéc
cho cö daân ñòa phöông an taâm tham gia vaøo hoaït
ñoäng DLCÑ.
4.2. Veà vaên hoùa - toân giaùo vuøng mieàn
Nguoàn taøi nguyeân vaên hoùa - toân giaùo ôû Laøng
Vaên hoùa - Du lòch Khmer tænh Traø Vinh laø nguoàn
löïc coù söùc thu huùt maõnh lieät trong vieäc khai môû
caùc loaïi hình DLCÑ taïi ñaây. Ñoù chính laø ñieåm
nhaán ñoäc ñaùo caû veà kieán truùc laãn lòch söû hình
thaønh vaø cuõng laø ñieåm thu huùt nhieàu khaùch du
lòch. Ngoaøi ra, ñeå baûn saéc vaên hoùa - toân giaùo ñòa
phöông ñöôïc truyeàn baù roäng raõi, nhaân roäng ra
khaép khu vöïc thì chính quyeàn ñòa phöông phaûi coù
chính saùch tuyeân truyeàn, quaûng baù vaø keâu goïi caùc
döï aùn ñaàu tö vaøo du lòch hôïp lyù. Tuy nhieân, phaûi
coù chính saùch baûo toàn vaø giöõ vöõng neùt ñeïp vaên
hoùa ñòa phöông ñeå nhöõng taøi nguyeân ñoù khoâng bò
mai moät.
4.3. Veà lôïi kinh teá vaø trình ñoä hoïc vaán
Lôïi ích kinh teá laø moät trong nhöõng yeáu toá quan
troïng taùc ñoäng ñeán vieäc tham gia cuûa caùc hoä gia
ñình vaøo hoaït ñoäng DLCÑ. Trong nghieân cöùu
quaûn trò - quaûn lyù
naøy, nhöõng hoä gia ñình coù thu nhaäp haèng thaùng töø
hoaït ñoäng du lòch caøng cao thì khaû naêng tham gia
hoaït ñoäng DLCÑ caøng nhieàu. Ngoaøi ra, nghieân
cöùu naøy cuõng cho thaáy khi trình ñoä hoïc vaán cuûa hoä
gia ñình tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch caøng cao
thì khaû naêng naém baét thoâng tin thò tröôøng caøng
cao, khaû naêng tieáp thu khoa hoïc kyõ thuaät, tieáp thu
kieán thöùc, cuõng nhö khaû naêng tieáp caän caùc chính
saùch hoã trôï cuûa chính quyeàn ñòa phöông seõ deã
daøng, nhaïy beùn hôn taïo tieàn ñeà môû roäng cô hoäi
kinh doanh. Ñoàng thôøi, nhöõng chuû hoä coù hoïc vaán
cao hôn seõ nhaän thöùc toát hôn veà lôïi ích maø DLCÑ
mang laïi, töø ñoù naâng cao yù thöùc baûn thaân, naâng
cao tinh thaàn daân toäc cuõng nhö baûo veä nhöõng taøi
nguyeân baûn ñòa saün coù.
4.4. Veà voán xaõ hoäi
Nghieân cöùu naøy cho thaáy nhöõng hoä gia ñình coù
moái quan heä toát vôùi chính quyeàn ñòa phöông, caùc
toå chöùc ñoaøn theå, quan heä toát vôùi laùng gieàng thì
khaû naêng naém baét thoâng tin môùi, chính saùch hoã
trôï töø vieäc tham gia vaøo hoaït ñoäng DLCÑ, caùc cô
hoäi kinh doanh vaø cô hoäi hôïp taùc chia seõ lôïi ích töø
hoaït ñoäng du lòch seõ toát hôn, töø ñoù daãn ñeán nguoàn
thu cao hôn cho kinh teá caù theå. Beân caïnh ñoù, noù
cuõng goùp phaàn naâng cao tinh thaàn ñoaøn keát vaø
tinh thaàn töông thaân töông aùi cuûa daân toäc.
4.5. Veà nguoàn löïc hoä gia ñình
Nhaân khaåu vaø ñoä tuoåi cuûa caùc thaønh vieân hoä
gia ñình laø moät trong nhöõng tieâu chí quyeát ñònh
hoä gia ñình seõ tham gia vaøo hoaït ñoäng DLCÑ.
Nhöõng hoä gia ñình coù nhieàu ngöôøi vaø neáu laø ngöôøi
treû nhieàu thì khaû naêng tham gia vaøo hoaït ñoäng
DLCÑ caøng tích cöïc. Khaûo saùt thöïc teá cho thaáy,
tham gia hoaït ñoäng DLCÑ ñoøi hoûi hoä gia ñình
phaûi coù nguoàn nhaân löïc nhaát ñònh ñeå coù theå phuïc
vuï cho du khaùch.
5. Thaûo luaän vaø keát luaän
5.1. Thaûo luaän
Trong boái caûnh hieän nay, vieäc phaùt trieån
DLCÑ ôû Traø Vinh noùi chung vaø Laøng Vaên hoùa -
Du lòch Khmer noùi rieâng caøng coù yù nghóa quan
troïng, höôùng ñeán muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng
cuûa kinh teá - xaõ hoäi cuûa Tænh, naâng cao söùc maïnh
caïnh tranh cuûa ngaønh Ddu lòch vaø taïo ra söï phaùt
trieån du lòch haøi hoøa vaø beàn vöõng. Ñeå ngaønh Du
lòch Traø Vinh noùi chung vaø DLCÑ ôû Laøng Vaên
hoùa - Du lòch Khmer tieáp tuïc phaùt trieån gaén vôùi
Soá 25 - Thaùng 10/2020 249
taïp chí coâng thöông
vieäc gìn giöõ vaø phaùt huy caùc giaù trò taøi nguyeân,
baûo veä moâi tröôøng vaø naâng cao möùc thu nhaäp cuûa
hoä gia ñình, caên cöù vaøo thöïc traïng cuõng nhö
nhöõng thuaän lôïi khoù khaên cuûa hoä gia ñình khi
tham gia vaøo hoaït ñoäng DLCÑ ôû Laøng Vaên hoùa
- Du lòch Khmer tænh Traø Vinh, moät soá yù ñöôïc ñeà
ra nhaèm phaùt huy vaø vaän duïng toái ña theá maïnh
voán coù cuûa ñòa phöông; töø ñoù, naâng cao khaû naêng
tham gia cuûa caùc hoä gia ñình vaøo hoaït ñoäng
DLCÑ ôû Laøng Vaên hoùa - Du lòch Khmer
Traø Vinh.
Thöù nhaát, phaùt huy caùc hoaït ñoäng ngheà truyeàn
thoáng cuûa toäc ngöôøi Khmer, taêng cöôøng hoaït
ñoäng thoâng tin, truyeàn thoâng ñeå naâng cao nhaän
thöùc cuûa ngöôøi daân veà vai troø, yù nghóa taàm quan
troïng cuûa vieäc phaùt trieån ngaønh ngheà truyeàn
thoáng phuïc vuï hoaït ñoäng DLCÑ ôû Laøng Vaên hoùa
- Du lòch Khmer Traø Vinh noùi rieâng vaø tænh Traø
Vinh noùi chung, nhaát laø nhöõng saûn phaåm du lòch
mang tình ñaëc thuø cuûa ngöôøi Khmer. Qua ñoù, laøm
cho caû coäng ñoàng ngöôøi daân tích cöïc tham gia
phaùt trieån DLCÑ. Beân caïnh ñoù, phaùt trieån döïa
treân nguyeân taéc baûo toàn vaø phaùt huy truyeàn
thoàng baûn saéc vaên hoùa toäc ngöôøi. Vôùi caùc hoaït
ñoäng ngheà truyeàn thoáng nhö saûn xuaát haøng thuû
coâng myõ ngheä, vaät duïng haøng ngaøy, caùc loaïi
baùnh vaø ngheä thuaät daân gian kieán truùc taïo hình,...
cuûa coäng ñoàng ngöôøi Khmer laø yeáu toá quan troïng
seõ goùp phaàn ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch trong
Laøng Vaên hoùa - Du lòch Khmer Traø Vinh.
Thöù hai, caàn coù söï ña daïng hoùa saûn phaåm du
lòch cuûa ngöôøi Khmer gaén lieàn vôùi baûn saéc vaên
hoùa vaø caûnh quan moâi tröôøng soáng cuûa coäng
ñoàng ñòa phöông vaøo caùc dòp leã hoäi truyeàn thoáng
nhö teát Chol Chnam Thmay, Sen Dolta vaø Ok
Om Bok,… vôùi caùc hoaït ñoäng vaên hoùa - ngheä
thuaät vaø tín ngöôõng - toân giaùo trong sinh hoaït
coäng ñoàng.
Thöù ba, caàn taäp trung thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu
tö xaây döïng, naâng caáp keát caáu haï taàng giao
thoâng, nhaát laø heä thoáng ñöôøng giao thoâng keát noái
caùc tuyeán - ñieåm du lòch du lòch trong Laøng Vaên
hoùa - Du lòch Khmer vaø tænh Traø Vinh. Beân caïnh
ñoù, khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän cho hoä gia
ñình trong Laøng phaùt trieån moâ hình troàng hoa,
vöôøn caây chuyeân canh coù quy moâ lôùn nhaèm phaùt
huy toái ña lôïi theá cuûa ñòa phöông, gìn giöõ caùc
250 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ngaønh ngheà truyeàn thoáng Khmer, cuõng nhö hình
thaønh vaø môû roäng dòch vuï homestay vaø vaán ñeà
phaùt trieån du lòch löu truù caàn ñöôïc löu taâm.
Thöù tö, tieáp tuïc taêng cöôøng boài döôõng nghieäp
vuï, ngoaïi ngöõ caên baûn cho hoä gia ñình ngöôøi
Khmer. Beân caïnh ñoù, tieáp tuïc môû caùc khoùa hoïc
taäp huaán veà giao tieáp öùng xöû trong hoaït ñoäng
DLCÑ tröôùc xu theá caïnh tranh trong khu vöïc
ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Ngoaøi ra, caàn môû
roäng caùc khoùa hoïc veà an toaøn veä sinh thöïc phaåm
vaø caùch thöùc cheá bieán moùn aên mang ñaäm phong
caùch toäc ngöôøi Khmer nhö baùnh oáng, coám deïp,
buùn nöôùc leøo, baùnh, canh simlo,... phuø hôïp vôùi
khaåu vò cuûa thò tröôøng khaùch du lòch.
Cuoái cuøng, tranh thuû söï hoã trôï cuûa chính quyeàn,
caùc cô quan quaûn lyù chöùc naêng, ñaëc bieät laø caùc
doanh nghieäp kinh doanh du lòch, veà voán, kinh
nghieäm vaø tö vaán veà kieán thöùc, kyõ naêng laøm du
lòch. Chuû ñoäng trieån khai caùc hoaït ñoäng kinh doanh
theo nhöõng tö vaán, höôùng daãn cuûa hoï ñaûm baûo ñaït
hieäu quaû cao nhaát trong hoaït ñoäng DLCÑ.
Ngoaøi ra, chính quyeàn ñòa phöông caàn vaän ñoäng
thöïc hieän caùc muïc tieâu döï aùn phaùt trieån du lòch,
goùp phaàn vaøo vieäc duy trì, ñaûm baûo tính nghieâm
minh cuûa phaùp luaät trong vieäc thöïc hieän quy hoaïch
phaùt trieån du lòch, vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng
ñoàng ñòa phöông; tieáp tuïc thöïc hieän chính saùch
khuyeán khích caùc hoä gia ñình, öu ñaõi ñaàu tö phaùt
trieån du lòch baèng nhieàu chính saùch nhö: hoã trôï veà
voán, veà thueá, ñaøo taïo nhaân löïc,... ñeå thu huùt nguoàn
löïc töø caùc doanh nghieäp vaø hoä gia ñình. Ñoàng thôøi,
caàn hoã trôï caùc hoä gia ñình tham gia döôùi hình thöùc
ñaàu tö cô sôû haï taàng du lòch, ñaøo taïo nguoàn nhaân
löïc vaø tuyeân truyeàn quaûng baù ñieåm ñeán vaø saûn
phaåm du lòch; taêng cöôøng ñaàu tö cô sôû haï taàng du
lòch, caùc bieän phaùp veà an ninh traät töï, veà baûo veä
caûnh quan, veä sinh moâi tröôøng; taïo ñieàu kieän thuaän
lôïi giuùp caùc doanh nghieäp vaø hoä gia ñình tham gia
vaøo DLCÑ taïi Laøng Vaên hoùa - Du lòch Khmer Traø
Vinh. Ñaëc bieät, caàn taïo cô cheá vaø ñieàu kieän thuaän
lôïi cho khaùch du lòch ñeán tham quan, traûi nghieäm
caùc hoaït ñoäng du lòch; hoã trôï tìm kieám thò tröôøng,
giôùi thieäu saûn phaåm du lòch, quaûng baù caùc chöông
trình DLCÑ gaén vôùi baûn saéc vaên hoùa Khmer Nam
boä qua caùc hoäi chôï, trieån laõm du lòch, treân caùc
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, tôø rôi, saùch aûnh
gaén vôùi heä thoáng öùng duïng khoa hoïc vaø coâng ngheä.
 quaûn trò - quaûn lyù

Beân caïch ñoù, caùc doanh nghieäp caàn lieân keát
ñaàu tö phaùt trieån du lòch, hôïp taùc vôùi caùc hoä gia
ñình ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån kinh doanh, khai thaùc
caùc saûn phaåm môùi, ña daïng phuïc vuï khaùch du
lòch. Söï hôïp taùc seõ beàn vöõng khi quyeàn lôïi cuûa
coäng ñoàng ñöôïc ñaûm baûo phaân phoái haøi hoøa, hôïp
lyù giöõa doanh nghieäp vaø caùc hoä gia ñình. Caùc
doanh nghieäp hoã trôï phaùt trieån du lòch thoâng qua
vieäc ñöa khaùch du lòch ñeán tham quan vaø tieâu thuï
caùc saûn phaåm ôû ñòa phöông; quan taâm ñeán coâng
taùc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc du lòch, nhaát laø nguoàn
nhaân löïc phuïc vuï khaùch du lòch quoác teá; vaø tuyeân
truyeàn quaûng baù ñieåm ñeán vaø saûn phaåm du lòch
cuûa ñòa phöông ñeán du khaùch. Do ñoù, doanh
nghieäp laø caàu noái giöõa du khaùch vôùi caùc hoä gia
ñình, töø ñoù thuùc ñaåy phaùt trieån du lòch, mang laïi
hieäu quaû thieát thöïc cho coäng ñoàng, goùp phaàn haïn
cheá nhöõng taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng vaø phaùt trieån
du lòch beàn vöõng.
Ñoái vôùi caùc hoä gia ñình, caàn caûi taïo theâm vöôøn
caây aên traùi, xaây döïng loái ñi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi
ñeå du khaùch tham quan; ñaàu tö theâm trang thieát bò
phuïc vuï cho du lòch, traùnh tình traïng xaây döïng
khoâng ñeán nôi, khoâng ñeán choán, phaù vôõ caûnh
quan sinh thaùi vaø moâi tröôøng. Caùc hoä gia ñình
thöôøng laø nhöõng hoä phuïc vuï caùc loaïi hình traûi
nghieäm vaên hoùa, ngheä thuaät, ngheà truyeàn thoáng,
vui chôi, giaûi trí, ñaëc bieät laø thöïc phaåm. Vì vaäy,
vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng vaø caûnh quan cuõng nhö
veä sinh an toaøn thöïc phaåm raát quan troïng vaø caàn
ñöôïc kieåm soaùt nghieâm ngaët hôn, taän duïng lôïi theá
cuûa hoä ñeå taïo saûn phaåm du lòch ñaëc tröng. Hoï caàn
naâng cao nhaän thöùc veà du lòch, söï tham gia tích
cöïc caùc hoaït ñoäng cung caáp dòch vuï cho khaùch du
lòch, baûo veä caûnh quan moâi tröôøng, giöõ gìn veä sinh
caùc ñieåm ñeán du lòch, gìn giöõ phaùt huy baûn saéc
vaên hoùa truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa coäng ñoàng luoân
thaân thieän, meán khaùch.
5.2. Keát luaän
Nghieân cöùu naøy tìm ra caùc yeáu toá taùc ñoäng
ñeán quyeát ñònh tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch
coäng ñoàng cuûa hoä gia ñình taïi Laøng Vaên hoùa du
lòch Khmer - Traø Vinh, goàm coù: lôïi ích kinh teá,
chính saùch ñòa phöông, vaên hoùa - toân giaùo, voán
xaõ hoäi, trình ñoä hoïc vaán vaø nguoàn löïc gia ñình.
Caùc hoä tham gia hoaït ñoäng DLCÑ taïi Laøng Vaên
hoùa - Du lòch Khmer ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu lôïi ích
khi tham gia vaøo hoaït ñoäng du lòch nhö caûi thieän
ñöôïc kinh teá gia ñình, baûo ñaûm lôïi ích cuoäc soáng,
coäng ñoàng nhaän ñöôïc söï quan taâm cuûa chính
quyeàn ñòa phöông. Beân caïnh ñoù, ñôøi soáng tinh
thaàn ñöôïc naâng cao thoâng qua vieäc baûo toàn vaø
phaùt huy heä giaù trò vaên hoùa toäc ngöôøi Khmer vôùi
caùc hoaït ñoäng phong phuù vaø ña daïng cuõng nhö
taïo tieàn ñeà cho vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö quan
taâm ñeán lónh vöïc dòch vuï du lòch vaøo ñòa phöông.
Cuøng vôùi ñoù laø vieäc naâng cao nhaän thöùc veà ñôøi
soáng thoâng qua caùc hoaït ñoäng taäp huaán, giao tieáp
vaø giao löu vôùi du khaùch trong quaù trình tham gia
vaøo coâng vieäc phuïc vuï du lòch. Ñaëc bieät, hoä gia
ñình tham gia hoaït ñoäng DLCÑ ñaõ giuùp giaûi
quyeát nhu caàu vieäc laøm cho caùc thaønh vieân trong
gia ñình vaø caùc lao ñoäng khaùc trong khu vöïc. Maët
khaùc, vôùi chính saùch hoã trôï phaùt trieån du lòch tænh
Traø Vinh, caùc hoä gia ñình cho raèng hoï seõ môû
roäng hoaït ñoäng trong töông lai ñeå Laøng Vaên hoùa
- Du lòch Khmer tænh Traø Vinh coù theå phaùt trieån
hôn nöõa n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Buøi Thò Haûi Yeán (2012), Quy hoaïch du lòch, NXB Giaùo duïc, Haø Noäi.
2. Choi S.H. (2013). The impacts of tourism and local residents’ support on tourism development: A case study
of the rural community of Jeongseon, Gangwon province South Korea. Assumption Journal, 6(1), 73-82.
3. Okazaki E. (2008). A Community-based Tourism Model: Its conception and Use. Journal of Sustainable
Tourism, 16 (5).
4. Tosun and Timothy. (2003). Arguments for Community Participation in the Tourism Development Process.
Journal of Tourism Studies, 14(2), 2-15.
5. Traàn Thò Mai (2005), Du lòch Coäng ñoàng Vieät Nam, NXB Thanh Nieân, Haø Noäi.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 251

taïp chí coâng thöông

Ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. NGUyEÃN THANH LAâM
Phoøng Quan heä quoác teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Laïc Hoàng
2. PHAN ÑAØO NGOïC THAÛO
Hoïc vieân cao hoïc Khoa Quaûn trò du lòch - Nhaø haøng - Khaùch saïn
Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng ngheä TP. Hoà Chí Minh (HUTECH)

THE PARTICIPATION Of HOUSEHOLDS

IN COMMUNITy-BASED TOURISM ACTIvITIES
ATT THE KHMER vILLAGE Of TOURISM AND CULTURE
IN TRA vINH PROvINCE

l NgUyEN THANH lAM

Office of International Affairs, Lac Hong University
l PHAN DAO NgOC THAO
Faculty of Tourism and Hospitality Management

ABSTRACT:
Tra Vinh Province is a convergence of cultural flows mainly from three ethnic groups of
Kinh, Khmer and Chinese. Thanks to its craft villages and traditional agricultural economy,
the province has favorable conditions for the development of community-based tourism.
However, the province still faces many difficulties and problems about promoting the
community-based tourism, limiting the participation of local households. In order to solve
these problems and overcome challenges, this study identifies factors affecting the decision of
households on participating in the community-based tourism activities at the Khmer Village
of Tourism and Culture in Tra Vinh Province. This study finds out that there are six factors
affecting the decision including economic benefits, local policy, culture - religion, social
capital, education level and family resources. Based on the study’s findings, some governance
implications are proposed to encourage households to take part in the community-based
tourism activities, helping this tourism model grow sustainably.
Keywords: Khmer culture tourism, community-based tourism, Khmer culture, Tra Vinh
Provine.

252 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

xAây DÖïNG COâNG THÖÙC

TÍNH BOå SUNG CHO MOÄT SOá BAÛNG BIEåU
TRONG CAÙC BAÙO CAÙO KHOA HOïC
vAØ TAØI LIEÄU TRA CÖÙU

l HOAøNg QUOáC THAéNg

TOÙM TAÉT:
Vieäc theå hieän caùc keát quaû nghieân cöùu hai ñaïi löôïng coù quan heä phuï thuoäc thöôøng ñöôïc trình
baøy döôùi daïng baûng hay ñoà thò theå hieän caùc caëp soá lieäu rôøi raïc. Raát ít tröôøng hôïp keát quaû ñöôïc
trình baøy döôùi daïng moâ hình toaùn hoïc hay bieåu thöùc toaùn hoïc. Baøi baùo naøy trình baøy yù töôûng
caùc böôùc xaây döïng coâng thöùc tính toaùn coù theå boå sung hoaëc thay theá cho moät soá loaïi baûng bieåu,
ñoà thò. Coâng thöùc tính coøn coù theå duøng ñeå noäi suy phi tuyeán moät soá baûng bieåu trong caùc taøi
lieäu tra cöùu.
Töø khoùa: Tra baûng, coâng thöùc tính, noäi suy phi tuyeán, khai trieån Taylor.

1. Ñaët vaán ñeà 2. Baøi toaùn vaø trình töï xaây döïng coâng thöùc
Khi trình baøy caùc keát quaû khaûo saùt, nghieân cöùu 2.1. Baøi toaùn
thöïc nghieäm ngöôøi ta thöôøng trình baøy döôùi daïng Xeùt tröôøng hôïp ñaïi löôïng nghieân cöùu Y coù quan
baûng hoaëc ñoà thò bieåu dieãn moät tính chaát Y phuï heä phuï thuoäc vôùi ñaïi löôïng X ñöôïc trình baøy döôùi
thuoäc vaøo moät tính chaát X cuûa ñoái töôïng nghieân daïng baûng hoaëc daïng ñoà thò (Hình 1).
cöùu. Veà baûn chaát Y laø moät haøm soá cuûa moät bieán X,
ta coù Y=f(X). Hình 1: Bieåu dieãn hai ñaïi löôïng X, Y
ôû daïng baûng vaø ñoà thò
Trong baøi baùo naøy, taùc giaû trình baøy caùch thöùc
xaây döïng coâng thöùc tính toaùn boå sung theâm cho X x1 x1 x1 x1 ... xn
phöông phaùp trình baøy keát quaû baèng baûng bieåu.
Coâng thöùc Y=f(X) moâ taû chính xaùc caùc keát quaû Y y1 y2 y3 y4 ... yn
nghieân cöùu baèng moät bieåu thöùc toaùn hoïc ñeïp ñeõ.
Coâng thöùc tính toaùn coøn duøng ñeå noäi suy phi
tuyeán thay cho phöông phaùp tính toaùn noäi suy
thöôøng duøng khi tra baûng. Coù theå söû duïng phöông
phaùp laäp coâng thöùc ñeå chuyeån ñoåi moät soá baûng
tra soá lieäu trong caùc taøi lieäu tra cöùu quy phaïm kyõ
thuaät giuùp ích cho vieäc tính toaùn vaø laäp trình baèng
maùy tính.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 253

taïp chí coâng thöông

Thoâng thöôøng khi nghieân cöùu caùc ñaïi löôïng

ngöôøi ta thöôøng duøng thöông phaùp noäi suy tuyeán
tính theo coâng thöùc 1: (5)
Vôùi xi < xm < xi+1, ta coù
x – xi
ym = yi + m .(yi+1 – yi) (1) Trong ñoù n=k-1. Ñaây laø heä phöông trình tuyeán
xi+1 – xi
Phöông phaùp noäi suy tuyeán tính coù öu ñieåm laø tính vôùi caùc aån soá laø: a0; a1; a2; … an
tính toaùn ñôn giaûn. Tuy nhieân nhöôïc ñieåm cuûa Heä phöông trình (5) vieát döôùi daïng ma traän laø:
phöông phaùp laø söû duïng caùc giaù trò khaùc nhau öùng [X].{A}={Y} (6)
vôùi caùc khoaûng chöùa x, y ñeå noäi suy, neân deã gaây Trong ñoù:
nhaàm laãn. Neáu söû duïng phöông phaùp naøy trong laäp
trình seõ gaëp nhieàu khoù khaên, phöùc taïp.
Vì vaäy töø caùc caëp soá lieäu treân caàn xaây döïng moät
bieåu thöùc tính toaùn duy nhaát boå sung cho baûng (7)
bieåu. Bieåu thöùc tính toaùn laäp ñöôïc coù daïng haøm soá
y= f(x) laø moät ña thöùc baäc n vaø Haøm soá xaùc ñònh
trong khoaûng [a;b].
Cô sôû lyù thuyeát vaø caùc böôùc xaây döïng coâng thöùc
ñöôïc trình baøy trong muïc 2.2 vaø muïc 2.3.
2.2. Cô sôû lyù thuyeát
Nhö ta ñaõ bieát, moät haøm soá y = f(x) coù theå ñöôïc Giaûi phöông trình (6) ta ñöôïc: {A} = [X]-1.{Y}
cho döôùi daïng baûng hoaëc daïng bieåu thöùc. Neáu haøm Thay {A} vaøo bieåu thöùc (4) ta ñöôïc y= f(x) laø
soá ôû daïng bieåu thöùc ta coù theå deã daøng laäp ñöôïc bieåu thöùc caàn tìm.
baûng giaù trò cuûa haøm soá vôùi x = xi vaø y = f(xi). Neáu 2.3. Trình töï xaây döïng coâng thöùc
y = f(x) lieân tuïc vaø coù ñaïo haøm höõu haïn ñeán caáp n - Böôùc 1: Nhaäp soá lieäu {x1 x2 x3 … xk}T vaø
treân taäp xaùc ñònh [a;b] thì y = f(x) coù theå trieån khai {y1 y2 y3 … yk}T
daïng xaáp xæ theo daïng haøm ña thöùc baäc n. - Böôùc 2: Tính toaùn
+ Xaùc ñònh [X] theo coâng thöùc (7)
+ Tính ma traän nghòch ñaûo[X]-1
+ Tính {A} = [X]-1.{Y}
(2) - Böôùc 3: Thay {A} vaøo (4), ñöôïc ña thöùc baäc n
laø coâng thöùc caàn tìm
Ña thöùc naøy ñöôïc goïi laø “Xaáp xæ Taylor” baäc n 3. Caùc ví duï minh hoïa
cuûa haøm ñaõ cho. Xaáp xæ naøy caøng chính xaùc khi x 3.1. Ví duï 1
tieán daàn veà x0, vaø keùm chính xaùc khi x caøng xa Vieát coâng thöùc tính toaùn bieåu dieãn moái quan heä
ñieåm x0. Sai soá cuûa xaáp xæ phuï thuoäc vaøo phaàn dö y = f(x) theo coâng thöùc (4) vôùi soá lieäu cho theo
Rn(x) . Sai soá khi khai trieån: Baûng 1.
Baûng 1. Baûng soá lieäu hai ñaïi löôïng coù
quan heä phuï thuoäc
(3)
x 2 3 4

y 3 6 8
Bieåu thöùc (2) coù theå vieát laïi döôùi daïng toång
quaùt laø:
a0 + a1x + a2x2 + … + anxn = f(x) (4) - Lôøi giaûi: Baûng soá lieäu ñaõ cho coù 3 caëp quan heä
Bieåu thöùc (4) moâ taû haøm ña thöùc baäc n. (x; y). Vì vaäy, ta coù theå xaây döïng coâng thöùc daïng
Xeùt tröôøng hôïp cho baûng soá lieäu coù k caëp soá (x1; ña thöùc baäc 2:
y1); (x2; y2); …; (xk; yk), ta seõ laäp ñöôïc heä phöông Y = a0 + a1x + a2x2 (4.1)
trình nhö sau: Theo coâng thöùc (6),(7) ta coù:

254 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 2 [2]
Heä soá a0 vôùi maùc beâ toâng chòu neùn
Cöôøng ñoä tính cuûa beâ toâng naëng
toaùn Ra (T/
Giaûi heä phöông trình treân ta ñöôïc: cm2) 200 200 - 300 350 - 400 500 600
{a0; a1; a2} = {-6; 5,5; -5}.
Thay vaøo (4.1) ta ñöôïc: 3.00 0.62 0.58 0.55 0.52 0.48
Y = -6 +5,5x – 0,5x2 (4.1.1)
- So saùnh keát quaû theo coâng thöùc 4.00 0.58 0.55 0.55 0.50 0.45
(4.1.1) vaø noäi suy tuyeán tính 5.00 0.55 0.55 0.52 0.45 0.42
Coâng thöùc (4.1.1) moâ taû chính
xaùc caùc ñieåm cho trong baûng. Ngoaøi 6.00 0.50 0.48 0.45 0.42 0.40
ra coøn cho pheùp tính toaùn giaù trò y Chuù thích:
taïi moãi ñieåm x baát kyø trong khoaûng + Vôùi caùc Ra trung gian cho pheùp laáy a0 theo giaù trò Ra ôû caän treân
[3;4]. Keát quaû tính toaùn theo coâng hoaëc cuõng coù theå laáy theo noäi suy ñöôøng thaúng
thöùc cuõng phuø hôïp vôùi phöông phaùp + Ñoái vôùi keát caáu duøng beâ toâng nheï laáy a0 giaûm xuoáng 5% giaù trò trong
tra baûng vaø noäi suy tuyeán tính. baûng.
(Hình 2)
3.2. Ví duï 2
Chuyeån ñoåi baûng tra 2 theo daïng
coâng thöùc tính (4). (Baûng 2)
- Lôøi giaûi: Nhaän thaáy, Moãi loaïi
beâ toâng phaân loaïi theo maùc, Baûng (4.2)
tra cho boán caëp giaù trò öùng vôùi (Ra;
a0), ta coù theå xaây döïng heä goàm 5
coâng thöùc daïng haøm ña thöùc baäc 3
döôùi ñaây: (4.2)

Hình 2: Keát quaû theo coâng thöùc vaø noäi suy tuyeán tính

Soá 25 - Thaùng 10/2020 255

taïp chí coâng thöông

Coâng thöùc (6) vaø (7) vieát cho Baûng 2 laø Baûng 3. Caùc coâng thöùc tính a0
[Ra ].{A}={a0}, cuï theå nhö sau:
Maùc BT Coâng thöùc tính
1.1 - 0.31 Ra
200 (4.2.1)
+ 0.065Ra2 - 0.005 Ra3

(4.3) 1.85 - 0.91833 Ra

200-300 (4.2.2)
+ 0.215 Ra2 - 0.01667 Ra3

0.47 + 0.02667 Ra
350-400 (4.2.3)
+ 0.005 Ra2 - 0.00167 Ra3
Giaûi (4.3) ta ñöôïc:
-0.1 + 0.4767 Ra
500 (4.2.4)
- 0.115 Ra2 + 0.00833 Ra3

0.47 + 0.04833 Ra
(4.4) 600 (4.2.5)
- 0.02 Ra2 + 0.00167 Ra3

So saùnh khi söû duïng coâng thöùc tính töø (4.2.1)

ñeán (4.2.5) vaø phöông phaùp noäi suy tuyeán tính. Keát
quaû ôû Baûng 4 cho thaáy ñoä chính xaùc phuø hôïp vôùi
yeâu caàu tính toaùn.
Thay (4.4) vaøo (4.2) ta ñöôïc caùc coâng thöùc tính
4. Keát luaän
trong Baûng 3.
Vôùi caùc baûng bieåu soá lieäu moâ taû caùc ñaïi löôïng
Caùc bieåu thöùc töø (4.2.1) ñeán (4.2.5) laø caùc coâng
nghieân cöùu phuï thuoäc ñeàu cho pheùp xaây döïng coâng
thöùc ñeå xaùc ñònh caàn tìm.
thöùc bieåu dieãn moái quan heä cuûa caùc ñaïi löôïng
- So saùnh keát quaû theo coâng thöùc vaø noäi suy
nghieân cöùu baèng moät haøm toaùn hoïc.
tuyeán tính
Baûn chaát caùc thuoäc tính cuûa caùc ñaïi löôïng
Nhaän thaáy caùc coâng thöùc tìm ñöôïc ôû treân ñeàu
nghieân cöùu ñeàu laø ngaãu nhieân vaø gaàn ñuùng. Vì vaäy,
laø caùc haøm ña thöùc coù theå bieåu dieãn baèng ñoà thò laø
vieäc xaây döïng coâng thöùc ñaït ñöôïc yeâu caàu cho giaù
caùc ñöôøng cong trôn nhö Hình 3.
Hình 3: Ñoà thò caùc haøm soá töø coâng thöùc (4.2.1) ñeán (4.2.5)

256 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Baûng 4. So saùnh keát quaû coâng thöùc vaø noäi suy

Heä soá a0 vôùi maùc beâ toâng chòu neùn cuûa beâ toâng naëng

Cöôøng ñoä 200 200-300 350-400 500 600

tính toaùn Ra
Noäi coâng Noäi coâng Noäi coâng Noäi coâng Noäi coâng
suy thöùc suy thöùc suy thöùc suy thöùc suy thöùc

3.00 0.62 0.62 0.58 0.58 0.55 0.55 0.52 0.52 0.48 0.48

3.25 0.61 0.61 0.57 0.56 0.55 0.55 0.52 0.52 0.47 0.47

3.50 0.60 0.60 0.57 0.55 0.55 0.55 0.51 0.52 0.47 0.47

3.75 0.59 0.59 0.56 0.55 0.55 0.55 0.51 0.51 0.46 0.46

4.00 0.58 0.58 0.55 0.55 0.55 0.55 0.50 0.50 0.45 0.45

4.25 0.57 0.57 0.55 0.55 0.54 0.55 0.49 0.49 0.44 0.44

4.50 0.57 0.57 0.55 0.55 0.54 0.54 0.48 0.48 0.44 0.43

4.75 0.56 0.56 0.55 0.55 0.53 0.53 0.46 0.46 0.43 0.43

5.00 0.55 0.55 0.55 0.55 0.52 0.52 0.45 0.45 0.42 0.42

5.25 0.54 0.54 0.53 0.54 0.50 0.51 0.44 0.44 0.42 0.41

5.50 0.53 0.53 0.52 0.53 0.49 0.49 0.44 0.43 0.41 0.41

5.75 0.51 0.52 0.50 0.51 0.47 0.47 0.43 0.42 0.41 0.40

6.00 0.50 0.50 0.48 0.48 0.45 0.45 0.42 0.42 0.40 0.40

trò xaáp xæ vôùi ñoä chính xaùc caàn thieát. Ñoä chính xaùc
cuûa coâng thöùc (4) caøng cao khi ta coù baûng caùc caëp
soá lieäu lôùn, daøy ñaëc hôn.
Khi moät ñaïi löôïng nghieân cöùu phuï thuoäc vaøo
nhieàu ñaïi löôïng khaùc ta coù baûng hai chieàu, ba
chieàu... Vieäc trình baøy keát quaû baèng baûng bieåu
cho nhöõng tröôøng hôïp naøy laø raát phöùc taïp vaø khoù
thöïc hieän. Trong tröôøng hôïp naøy vieäc xaây döïng
moä t bieåu thöù c tính toaù n töông töï laø thöïc söï
caàn thieát n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Nguyeãn Ñình Trí (chuû bieân), Toaùn hoïc cao caáp, taäp 1+2, NXB Giaùo duïc 2006;
2. Tuyeån taäp tieâu chuaån xaây döïng cuûa Vieät nam, Trang 35, TCVN 5574:91, NXB Xaây döïng, Haø Noäi 1999.

Ngaøy nhaän baøi: 8/9/2002

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Soá 25 - Thaùng 10/2020 257

taïp chí coâng thöông

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. HOAØNG QUOáC THAÉNG
Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

BUILDING SUPPLEMENTAL fORMULAS

fOR SOME TABLES IN SCIENTIfIC REPORTS
OR SCHOLARLy DOCUMENTS

l Master. HOANg QUOC THANg

Hanoi Architectural University

ABSTRACT:
The results of surveys or studies on two interdependent subjects is often represented by
tables or graphs. Very few cases are modeled mathematically and represented by
mathematical expressions. This article presents ideas on steps to establish calculation
formulas that can supplement or replace some types of tables and graphs. The calculation
formula can also be used to nonlinearly interpolate some numerical data or information in
scientific reports or scholarly documents.
Keywords: Lookup tables, formulas, nonlinearly interpolation method, Taylor expansion
formula.

258 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

MOÄT SOá GIAÛI PHAÙP

NHAèM THU HUÙT KHAÙCH DU LÒCH
TÔÙI ÑIEåM ÑEáN HUEá vAØ ÑAØ NAüNG

l ÑOã KHAÙNH NAêM - ÑOã HUyEàN MAI

TOÙM TAÉT:
Hieän nay, du lòch ñaõ vaø ñang trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn. Du lòch khoâng chæ mang
laïi nguoàn thu nhaäp lôùn cho neàn kinh teá, taïo vieäc laøm, phaùt trieån caùc ngaønh dòch vuï, cô sôû vaät
chaát haï taàng maø coøn thuùc ñaåy hoøa bình, giao löu vaên hoùa. Ñaø Naüng vaø Hueá laø caùc ñòa phöông
hoäi tuï ñaày ñuû nhöõng tinh hoa vaên hoùa, thieân nhieân vaø aåm thöïc ñoäc ñaùo, laø ñieàu kieän ñeå trôû
thaønh nhöõng trung taâm, ñoäng löïc phaùt trieån du lòch trong nöôùc vaø quoác teá. Tuy nhieân, hieän
nay, ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø Naüng vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên trong phaùt trieån du lòch. Baøi
vieát ñi saâu phaân tích ñaëc ñieåm, ñoàng thôøi ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm thu huùt khaùch du lòch
tôùi ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø Naüng trong boái caûnh caùch maïng coâng nghieäp 4.0 laø vieäc laøm raát
quan troïng vaø caàn thieát.
Töø khoùa: Du lòch, khaùch du lòch, ñieåm ñeán du lòch, giaûi phaùp, Hueá, Ñaø Naüng.

1. Ñaët vaán ñeà
Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, du lòch khoâng chæ trôû
thaønh hieän töôïng phoå bieán maø coøn trôû thaønh
ngaønh kinh teá muõi nhoïn, cuõng nhö mang laïi
nguoàn taøi chính khoång loà cho nhieàu quoác gia,
vuøng, laõnh thoå treân toaøn theá giôùi trong ñoù coù Vieät
Nam. Khoâng chæ coù vaäy, du lòch coøn taïo ra nhieàu
vieäc laøm, thuùc ñaåy phaùt trieån caùc ngaønh dòch vuï
noùi chung, phaùt trieån cô sôû haï taàng vaø coøn laø
phöông tieän thuùc ñaåy hoøa bình, giao löu vaên hoùa;
töø ñoù taïo ra nhöõng giaù trò voâ hình nhöng beàn chaët.
Ñaø Naüng vaø Hueá laø caùc ñòa phöông coù truyeàn
thoáng du lòch luoân gaén lieàn vôùi caùc ñieåm ñeán
thieân nhieân, caùc baõi bieån, caùc di tích lòch söû vaø
vaên hoùa. Do vaäy, vieäc taäp trung xaây döïng vaø phaùt
trieån caùc ñieåm ñeán du lòch, ñoàng thôøi xaây döïng
nhöõng chieán löôïc ñuùng ñaén phuø hôïp cho töøng
ñieåm ñeán cuï theå laø raát quan troïng, goùp phaàn mang
laïi söï phaùt trieån kinh teá, vaên hoùa beàn vöõng cho
ñòa phöông.
2. Noäi dung nghieân cöùu
2.1. Moät soá khaùi nieäm cô baûn
2.1.1. Khaùi nieäm veà du lòch
Thuaät ngöõ du lòch coù nguoàn goác töø tieáng Hy
Laïp coå vôùi yù nghóa laø ñi moät voøng. Thuaät ngöõ naøy
ñaõ trôû neân thoâng duïng vaø trôû thaønh phaïm truø kinh

Soá 25 - Thaùng 10/2020 259

taïp chí coâng thöông
teá du lòch töø nhöõng naêm cuoái theá kyû thöù XVIII.
Tuy nhieân, noäi haøm cuûa khaùi nieäm du lòch thay
ñoåi vaø ñöôïc boå sung theo thôøi gian vaø phuï thuoäc
vaøo boái caûnh.
Theo Hunziker vaø Krapf - hai ngöôøi ñöôïc coi
laø nhöõng ngöôøi ñaët neàn moùng cho lyù thuyeát veà
cung du lòch vaø ñöa ra ñònh nghóa nhö sau: “Du
lòch laø taäp hôïp caùc moái quan heä vaø caùc hieän töôïng
phaùt sinh trong caùc cuoäc haønh trình vaø löu truù cuûa
nhöõng ngöôøi ngoaøi ñòa phöông - neáu vieäc löu truù
ñoù khoâng thaønh cö truù thöôøng xuyeân vaø khoâng
lieân quan ñeán hoaït ñoäng kieám lôøi”[1, Tr16]
Theo Khoaûn 1 Ñieàu 3 Luaät Du lòch (2017) cuûa
Vieät Nam, quy ñònh: “Du lòch laø caùc hoaït ñoäng coù
lieân quan ñeán chuyeán ñi cuûa con ngöôøi ngoaøi nôi
cö truù thöôøng xuyeân trong thôøi gian khoâng quaù 01
naêm lieân tuïc nhaèm ñaùp öùng nhu caàu tham quan,
nghæ duôõng, giaûi trí, tìm hieåu, khaùm phaù taøi
nguyeân du lòch hoaëc keát hôïp vôùi muïc ñích hôïp
phaùp khaùc”.[2].
Nhö vaäy, du lòch laø moät hoaït ñoäng coù nhieàu
ñaëc thuø, goàm nhieàu thaønh phaàn tham gia, taïo
thaønh moät toång theå heát söùc phöùc taïp. Hoaït ñoäng
du lòch vöøa coù ñaëc ñieåm cuûa ngaønh kinh teá, laïi coù
ñaëc ñieåm cuûa ngaønh vaên hoùa - xaõ hoäi.
2.1.2. Khaùi nieäm khaùch du lòch (du khaùch)
Theo Khadginicolov ñöa ra ñònh nghóa:“Khaùch
du lòch laø ngöôøi haønh trình töï nguyeän, vôùi nhöõng
muïc ñích hoøa bình. Trong cuoäc haønh trình cuûa
mình hoï ñi qua nhöõng chaëng ñöôøng khaùc nhau vaø
thay ñoåi moät hoaëc nhieàu laàn nôi löu truù cuûa
mình”[1,Tr22]
Taïi Khoaûn 2 Ñieàu 3 Luaät Du lòch (2017) cuûa
Vieät Nam quy ñònh veà khaùi nieäm khaùch du lòch
nhö sau: “Khaùch du lòch laø ngöôøi ñi du lòch hoaëc
keát hôïp ñi du lòch, tröø tröôøng hôïp ñi hoïc, laøm vieäc
ñeå nhaän thu nhaäp ôû nôi ñeán” [2]
Caùc ñònh nghóa neâu treân veà khaùch du lòch ít
nhieàu coù nhöõng ñieåm khaùc nhau, song nhìn chung
chuùng ñeà caäp ñeán 3 khía caïnh sau:
Thöù nhaát, ñeà caäp ñeán ñoäng cô khôûi haønh (coù
theå laø ñi tham quan, nghæ döôõng, thaêm ngöôøi
thaân… tröø ñoäng cô lao ñoäng kieám tieàn);
Thöù hai, ñeà caäp ñeán yeáu toá thôøi gian (ñaëc bieät
chuù troïng ñeán söï phaân bieät giöõa khaùch tham quan
260 Soá 25 - Thaùng 10/2020
trong ngaøy vaø khaùch du lòch laø nhöõng ngöôøi nghæ
qua ñeâm hoaëc coù söû duïng moät toái troï);
Thöù ba, ñeà caäp ñeán ñoái töôïng ñöôïc lieät keâ laø
khaùch du lòch vaø nhöõng ñoái töôïng khoâng ñöôïc lieät
keâ laø khaùch du lòch nhö: daân di cö, khaùch quaù
caûnh,…
2.1.3. Ñieåm ñeán du lòch vaø khaû naêng thu huùt
cuûa ñieåm ñeán
Ñieåm ñeán (Destination) laø moät khaùi nieäm
khoâng theå taùch rôøi trong khaùi nieäm du lòch vaø
ñieåm ñeán du lòch (Tourism destination) laø moät
trong nhöõng khaùi nieäm raát roäng vaø ña daïng. Theo
caùch tieáp caän truyeàn thoáng, ñieåm ñeán du lòch laø
nôi ñöôïc xaùc ñònh treân phöông dieän ñòa lyù hay
phaïm vi khoâng gian laõnh thoå. Theo caùch hieåu
naøy, ñieåm ñeán du lòch laø moät vò trí ñòa lyù maø du
khaùch thöïc hieän haønh trình ñeán ñoù, nhaèm thoûa
maõn nhu caàu theo ñoäng cô, muïc ñích cuûa chuyeán
ñi.
Rubies (2001) ñònh nghóa: “Ñieåm ñeán laø moät
khu vöïc ñòa lyù trong ñoù chöùa ñöïng moät nhoùm caùc
nguoàn löïc veà du lòch vaø caùc yeáu toá thu huùt, cô sôû
haï taàng, thieát bò, caùc nhaø cung caáp dòch vuï, caùc
lónh vöïc hoã trôï khaùc vaø caùc toå chöùc quaûn lyù maø hoï
töông taùc vaø phoái hôïp caùc hoaït ñoäng ñeå cung caáp
cho du khaùch caùc traûi nghieäm hoï mong ñôïi taïi
ñieåm ñeán maø hoï löïa choïn”. [7] Töông töï, Page
and Connell (2006) cho raèng “Ñieåm ñeán laø moät
hoãn hôïp coù caùc ñaëc ñieåm ñoùng goùi saün saûn phaåm
dòch vuï, khaû naêng tieáp caän, thu huùt, tieän nghi, caùc
hoaït ñoäng vaø dòch vuï hoã trôï” [6].
Theo Giuseppe Marzano (2007),“Ñieåm ñeán du
lòch laø moät thaønh phoá, thò xaõ, khu vöïc khaùc cuûa
neàn kinh teá trong soá ñoù phuï thuoäc ñeán möùc ñoä
tích luõy ñaùng keå töø caùc khoaûn thu töø du lòch; noù coù
theå chöùa moät hoaëc nhieàu ñieåm tham quan du lòch
haáp daãn” [3].
Toå chöùc Du lòch Theá giôùi (World Tourism
Organisation, 2007) ñöa ra khaùi nieäm ñaày ñuû vaø
toaøn dieän nhaát veà ñieåm ñeán nhö sau: “Ñieåm ñeán
du lòch laø moät vò trí ñòa lyù, nôi khaùch du lòch löu
laïi ít nhaát moät ñeâm. Noù bao goàm caùc saûn phaåm du
lòch nhö caùc dòch vuï hoã trôï, caùc nguoàn löïc du lòch
vaø caùc ñieåm tham quan coù theå ñi vaø veà trong voøng
moät ngaøy, coù ranh giôùi vaät chaát vaø haønh chính xaùc

ñònh caùc hình aûnh, quan ñieåm, quaûn lyù vaø lôïi theá
caïnh tranh treân thò tröôøng” [8].
Taïi Khoaûn 7 Ñieàu 3 Luaät Du lòch (2017) cuûa
Vieät Nam:“Ñieåm du lòch laø nôi coù taøi nguyeân du
lòch ñöôïc ñaà u tö, khai thaùc phuï c vuï khaùch du
lòch” [2].
Nhö vaäy, ñieåm ñeán du lòch chöùa ñöïng raát nhieàu
yeáu toá taùc ñoäng ñeán nhu caàu du lòch cuûa con ngöôøi
vaø laø moät ñoäng löïc thu huùt khaùch ñeán du lòch.
Nhöõng yeáu toá naøy raát phong phuù vaø ña daïng,
nhöng ñieàu quan troïng laø noù phaûi taïo ra söï chuù yù
vaø söùc thu huùt khaùch du lòch khoâng chæ ôû trong
nöôùc maø caû nöôùc ngoaøi.
Trong du lòch, yeáu toá thu huùt du khaùch tieàm
naêng löïa choïn tôùi thaêm vaø quay trôû laïi laø do caûm
xuùc gaàn guõi, haáp daãn vôùi ñieåm ñeán. Do ñoù, vieäc
xaây döïng vaø quaûn lyù ñieåm ñeán phaûi döïa treân cô sôû
nhaän thöùc ñuùng veà hình aûnh ñieåm ñeán vaø giaù trò
ñích thöïc maø ñieåm ñeán mang laïi cho du khaùch.
Theo Hu and Ritchie (1993), khaû naêng thu huùt cuûa
ñieåm ñeán “phaûn aùnh caûm nhaän, nieàm tin vaø yù
kieán maø moãi caù nhaân coù ñöôïc veà khaû naêng laøm
haøi loøng khaùch haøng cuûa ñieåm ñeán trong moái lieân
heä vôùi nhu caàu chuyeán ñi cuï theå cuûa hoï” [4]. Coù
theå noùi, moät ñieåm ñeán caøng coù khaû naêng ñaùp öùng
nhu caàu cuûa du khaùch thì ñieåm ñeán ñoù caøng coù cô
hoäi ñeå ñöôïc du khaùch löïa choïn. Ñieàu naøy phuø hôïp
vôùi quan ñieåm cuûa Mayo and Jarvis (1981) cho
raèng khaû naêng thu huùt cuûa ñieåm ñeán laø “khaû naêng
cuûa ñieåm ñeán mang laïi caùc lôïi ích cho du khaùch”
[5]. Caùc khaû naêng naøy phuï thuoäc vaøo caùc thuoäc
tính cuûa ñieåm ñeán vaø cuõng laø nhöõng yeáu toá thuùc
ñaåy du khaùch ñeán vôùi ñieåm ñeán (Vengesayi,
2003; Tasci and Gartner, 2007). Nhö vaäy, khaû
naêng thu huùt cuûa ñieåm ñeán coù theå ñöôïc nhaän thöùc
bôûi du khaùch moãi khi hoï ñöôïc tieáp caän thoâng tin
veà ñieåm ñeán maø khoâng nhaát thieát phaûi coù traûi
nghieäm thöïc teá ôû ñieåm ñeán.
2.2. Ñaëc ñieåm cuûa ñieåm ñeán Hueá, Ñaø Naüng
2.2.1. Ñaëc ñieåm cuûa ñieåm ñeán Hueá
Hueá laø thaønh phoá tröïc thuoäc cuûa tænh Thöøa
Thieân Hueá. Thaønh phoá laø trung taâm veà nhieàu maët
cuûa mieàn Trung nhö vaên hoùa, chính trò, y teá, giaùo
duïc, du lòch, khoa hoïc,... Vôùi doøng soâng Höông
vaø nhöõng di saûn ñeå laïi cuûa trieàu ñaïi phong kieán,
quaûn trò - quaûn lyù
Hueá coøn goïi laø ñaát Thaàn Kinh hay xöù thô, laø moät
trong nhöõng thaønh phoá ñöôïc nhaéc tôùi nhieàu trong
thô vaên vaø aâm nhaïc Vieät Nam. Thaønh phoá coù 2
trong 10 di saûn vaên hoùa theá giôùi do UNESCO
coâng nhaän ôû Vieät Nam, nhö: Quaàn theå di tích Coá
ñoâ Hueá ñöôïc coâng nhaän vaøo naêm 1993; Nhaõ nhaïc
cung ñình Hueá - Di saûn vaên hoùa theá giôùi phi vaät
theå ñaàu tieân taïi Vieät Nam, ñöôïc coâng nhaän thaùng
11 naêm 2003, ñeán naêm 2008 ñöôïc coâng nhaän laø Di
saûn vaên hoùa phi vaät theå ñaïi dieän cuûa nhaân loaïi.
Hueá laø ñoâ thò caáp quoác gia cuûa Vieät Nam vaø töøng
laø kinh ñoâ cuûa Vieät Nam thôøi phong kieán döôùi
trieàu nhaø Nguyeãn (1802 - 1945). Thaønh phoá Hueá
coù caû vuøng goø ñoài vaø vuøng ñoàng baèng. Thaønh phoá
Hueá naèm caùch bieån Thuaän An 12km, caùch saân
bay Phuù Baøi 18km, caùch caûng nöôùc saâu Chaân
Maây 50km, naèm treân truïc giao thoâng quoác loä 1A,
coù tuyeán ñöôøng saét Baéc - Nam; laø trung taâm khoa
hoïc kyõ thuaät vaø ñaøo taïo cuûa mieàn Trung, trung
taâm vaên hoùa du lòch Vieät Nam. Ñaëc bieät Hueá coù
doøng soâng Höông ñi qua giöõa thaønh phoá vaø nhieàu
soâng nhoû, nhö An Cöïu, An Hoøa, Baïch Ñaèng, Baïch
Yeán, taïo ra söï haáp daãn cuûa thieân nhieân.
Naèm ôû daûi ñaát heïp mieàn Trung Vieät Nam,
Hueá laø thaønh phoá coù beà daøy vaên hoùa laâu ñôøi,
caûnh quan thieân nhieân ñeïp vaø höõu tình cuøng quaàn
theå di tích lòch söû ñöôïc theá giôùi coâng nhaän. Ñaõ töø
laâu, du lòch Hueá ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhö moät ñòa
ñieåm du lòch haáp daãn ñoái vôùi du khaùch trong nöôùc
vaø ngoaøi nöôùc. Ngaøy nay, Hueá ñöôïc bieát ñeán laø
thaønh phoá Festival cuûa Vieät Nam, laàn ñaàu toå
chöùc vaøo naêm 2000 vaø 2 naêm toå chöùc moät laàn.
Hueá ngoaøi noåi tieáng vôùi nuùi Ngöï vaø caùc di tích coå
xöa cuûa caùc trieàu ñaïi vua chuùa thì caùc du khaùch
ñi ñeán vôùi du lòch Hueá bieát ñeán vôùi nhieàu baõi
bieån ñeïp lyù töôûng nhö baõi bieån Laêng Coâ, bieån
Thuaän An, bieån Caûnh Döông.
Ñaëc bieät, Hueá coøn laø ñieåm ñeán du lòch lyù töôûng
khoâng theå boû qua ñoái vôùi nhöõng ai yeâu thích tìm
hieåu, khaùm phaù nhöõng di tích lòch söû, vaên hoùa cuûa
Vieät Nam. Ngaøy nay caùc tour du lòch Hueá ngaøy
moät taêng vì thaønh phoá Hueá luoân löu giöõ vaø baûo
toàn ñöôïc nhöõng laêng taåm, ñeàn ñaøi vaøi traêm naêm
tuoåi cuûa caùc vò vua chuùa. Ngoaøi ra, ñeán vôùi du lòch
leã hoäi ôû Hueá, du khaùch coøn bieát ñeán Hueá laø vuøng
Soá 25 - Thaùng 10/2020 261
taïp chí coâng thöông
ñaát cuûa nhöõng leã hoäi daân gian, tieâu bieåu nhö: leã
hoäi Hueá Nam ôû ñieän Hoøn Cheùn theo tín ngöôõng
cuûa ngöôøi Chaêm pa, leã hoäi töôûng nhôù caùc vò khai
canh thaønh laäp laøng, leã hoäi töôûng nieäm caùc vò khai
sinh caùc ngaønh ngheà truyeàn thoáng,… Trong nhöõng
dòp leã naøy, nhieàu hoaït ñoäng sinh hoaït coäng ñoàng
boå ích vaãn ñöôïc duy trì toå chöùc nhö ñua thuyeàn,
keùo co, ñaáu vaät,... thu huùt raát ñoâng ngöôøi xem
haøng naêm.
Vôùi di saûn vaên hoùa theá giôùi, caûnh quan thieân
nhieân, nhieàu di tích lòch söû, caùc saûn phaåm ñaëc saûn,
nhaát laø nhaø vöôøn laø moät neùt ñoäc ñaùo tieâu bieåu cuûa
thaønh phoá Hueá nhö: nhaø vöôøn An Hieân, Laïc Tònh
Vieân, nhaø vöôøn Ngoïc Sôn Coâng Chuùa, Tyø Baø
Trang, Tònh Gia Vieân... cuøng vôùi heä thoáng khaùch
saïn, nhaø haøng, caùc dòch vuï phuïc vuï khaùc, thaønh
phoá ñaõ vaø ñang trôû thaønh moät trung taâm du lòch
raát haáp daãn khaùch du lòch ñeán Hueá. Vôùi naêng löïc
ñoùn khaùch coù 3 khaùch saïn 5 sao, 7 khaùch saïn 4
sao, 5 khaùch saïn 3 sao vaø nhieàu khaùch saïn ñaït 1-
2 sao. Khaùch ñeán du lòch vôùi Hueá khoâng nhöõng
ñöôïc ñeán vôùi hình aûnh ñeïp thô moäng cuûa soâng
Höông, neùt truyeàn thoáng coå kính cuûa Laêng taåm, di
tích lòch söû vaên hoùa, leã hoäi daân gian tieâu bieåu,...
Vì vaäy, ñieåm ñeán Hueá luoân laø nôi thu huùt ñoâng
du khaùch caû trong vaø ngoaøi nöôùc.
Trong chieán löôïc khai thaùc khaùch du lòch vaø
phaùt trieån ngaønh kinh teá muõi nhoïn du lòch taïi Hueá,
ngaønh Du lòch Thöøa Thieân Hueá tieáp tuïc trieån khai
thöïc hieän caùc chöông trình kích caàu du lòch,
chöông trình troïng ñieåm nhö du lòch vaên hoùa, du
lòch taâm linh, du lòch bieån; taêng cöôøng caùc giaûi
phaùp thu huùt khaùch du lòch, phaán ñaáu hoaøn thaønh
caùc chæ tieâu veà taêng tröôûng du lòch; tham gia coù
hieäu quaû, chaát löôïng caùc hoaït ñoäng quaûng baù, xuùc
tieán du lòch. Trong ñoù, vieäc khai thaùc khaùch du lòch
noäi ñòa ñöôïc chuù troïng hôn, töông xöùng vôùi ñoùng
goùp cuûa löôïng khaùch naøy trong doanh thu cuûa tænh.
Cuï theå thôøi gian tôùi, tænh seõ môû theâm caùc tuyeán
ñöôøng bay noäi ñòa Hueá - Nha Trang, Hueá - Ñaø Laït;
chuaån bò ñoùn caùc taøu bieån loaïi lôùn cuûa theá giôùi caäp
caûng Chaân Maây, tieáp tuïc thöïc hieän chöông trình
kích caàu du lòch; taêng cöôøng caùc giaûi phaùp thu huùt
du khaùch. Trong chieán löôïc khai thaùc khaùch du
lòch noäi ñòa, ngaønh Du lòch tænh taäp trung giôùi thieäu
262 Soá 25 - Thaùng 10/2020
nhöõng hình aûnh veà Kinh thaønh Hueá vaø heä thoáng
laêng taåm tieâu bieåu trong quaàn theå di tích Coá ñoâ
Hueá; loàng gheùp giôùi thieäu Festival Hueá, du lòch
suoái khoaùng noùng Thanh Taân vaø Myõ An, Laêng Coâ,
Vöôøn quoác gia Baïch Maõ... vaø caùc saûn phaåm thuû
coâng truyeàn thoáng nhö: Hoa giaáy Thanh Tieân, noùn
laù, dieàu, tranh laøng Sình... vôùi khaùch du lòch trong
vaø ngoaøi nöôùc.
2.2.2. Ñaëc ñieåm cuûa ñieåm ñeán Ñaø Naüng
Ñaø Naüng laø moät thaønh phoá thuoäc trung öông,
naèm trong vuøng Nam Trung Boä, Vieät Nam. Ñaây
laø trung taâm kinh teá, vaên hoùa, giaùo duïc, khoa hoïc
vaø coâng ngheä lôùn cuûa khu vöïc mieàn Trung - Taây
Nguyeân. Ñaø Naüng hieän laø moät trong 15 ñoâ thò loaïi
1 ñoàng thôøi laø moät trong 5 thaønh phoá tröïc thuoäc
Trung öông ôû Vieät Nam. Ñaø Naüng naèm ôû vò trí
trung ñoä cuûa Vieät Nam, coù vò trí troïng yeáu caû veà
kinh teá - xaõ hoäi vaø quoác phoøng - an ninh; laø ñaàu
moái giao thoâng quan troïng veà ñöôøng boä, ñöôøng
saét, ñöôøng bieån vaø ñöôøng haøng khoâng, cöûa ngoõ
chính ra bieån Ñoâng cuûa caùc tænh Mieàn Trung, Taây
Nguyeân vaø caùc nöôùc tieåu vuøng Meâ Koâng. Ñaø
Naüng hieän nay coù 8 quaän, huyeän vôùi toång dieän
tích laø 1285,4 km².
Ñaø Naüng laø moät thaønh phoá bieån naèm ôû mieàn
Trung Vieät Nam, sôû höõu raát nhieàu caûnh quan
thieân nhieân ña daïng, Ñaø Naüng khoâng chæ thu huùt
du khaùch vôùi baõi bieån daøi hôn 60 km, ñöôïc taïp
chí Forbes cuûa Myõ bình choïn laø 1 trong 6 baõi bieån
quyeán ruõ nhaát haønh tinh, maø coøn coù raát nhieàu
caûnh quan aán töôïng nhö baùn ñaûo Sôn Traø, khu du
lòch Baø Naø Hills, danh thaéng Nguõ Haønh Sôn,…
Ngoaøi ra, Ñaø Naüng coøn laø trung taâm cuûa 3 di saûn
vaên hoùa noåi tieáng theá giôùi laø Coá ñoâ Hueá, phoá coå
Hoäi An vaø thaùnh ñòa Myõ Sôn. Thieân nhieân öu ñaõi
cho Ñaø Naüng naèm giöõa vuøng keá caän 3 di saûn vaên
hoaù theá giôùi: Coá ñoâ Hueá, phoá coå Hoäi An vaø thaùnh
ñòa Myõ Sôn, chính vò trí naøy ñaõ laøm noåi roõ vai troø
cuûa thaønh phoá Ñaø Naüng trong khu vöïc trong vieäc
phaùt trieån du lòch, ñoù laø nôi ñoùn tieáp, phuïc vuï,
trung chuyeån khaùch. Khoâng chæ laø taâm ñieåm cuûa
3 di saûn theá giôùi, Ñaø Naüng coøn coù raát nhieàu danh
lam thaéng caûnh tuyeät ñeïp ñeán noãi khaùch du lòch
khoù coù theå naøo queân ñöôïc sau khi ñaõ ñeán thaêm
thaønh phoá bieån naøy.

Ñieåm ñeán Ñaø Naüng thu huùt khaùch du lòch bôûi
nhöõng ñòa danh nhö: ñeøo Haûi Vaân cheo leo, hieåm
trôû, ñöôïc meänh danh laø “Thieân haï ñeä nhaát huøng
quan”; baùn ñaûo Sôn Traø laø ñieåm heïn lyù töôûng cho
khaùch du lòch; Suoái Ñaù, Baõi Buït, Baõi Raïng, Baõi
Baéc, Baõi Noàm,… cho khaùch du lòch caûm giaùc thuù
vò khi chìm ñaém trong veû huy hoaøng bình minh vaø
söï laëng leõ hoaøng hoân cuûa moät vuøng sôn thuûy höõu
tình; khu du lòch sinh thaùi Baø Naø - Suoái Mô ñöôïc
nhieàu ngöôøi ví laø Ñaø Laït, Sapa cuûa mieàn Trung
vôùi 2 kyû luïc theá giôùi. Coù Nguõ Haønh Sôn huyeàn
thoaïi laø “Nam Thieân danh thaéng”. Ngoaøi ra, Ñaø
Naüng coøn ñöôïc bieát ñeán vôùi doøng soâng Haøn thô
moäng vaø caàu Soâng Haøn - caây caàu quay ñaàu tieân ôû
Vieät Nam - nieàm töï haøo cuûa ngöôøi daân thaønh phoá.
Caàu Soâng Haøn laø bieåu töôïng cho söùc soáng môùi,
laø khaùt voïng ñi leân cuûa thaønh phoá ñöôïc xaây döïng
baèng söï ñoùng goùp cuûa moïi ngöôøi daân. Caàu Soâng
Haøn, Caàu Thuaän Phöôùc vaø tieáp theo laø Caàu Roàng
khoâng chæ taïo theâm thuaän lôïi cho giao thoâng vaän
taûi, du lòch, khôi daäy tieàm naêng kinh teá cuûa moät
vuøng ñaát roäng lôùn ôû phía ñoâng thaønh phoá maø coøn
laø moät daáu aán vaên hoùa cuûa ngöôøi Ñaø Naüng.
Ñaëc bieät, bieån Ñaø Naüng cuõng laø nguoàn caûm
höùng du lòch voâ taän cho du khaùch maø Ñaø Naüng coù
ñöôïc. Nhöõng baõi taém ôû ñaây raát saïch, ñeïp, laøn
nöôùc trong xanh, vôùi caùc dòch vuï hoã trôï ngaøy caøng
hoaøn thieän. Chính vì theá maø khi nhaéc ñeán Ñaø
Naüng, khaùch du lòch maëc ñònh ôû ñaây noåi tieáng vôùi
loaïi hình du lòch bieån. Cuøng vôùi Saàm Sôn, Nha
Trang, Vuõng Taøu, Ñaø Naüng laø moät trong nhöõng
thaønh phoá bieån xinh ñeïp ñöôïc nhieàu ngöôøi löïa
choïn ñeå giaûi nhieät trong muøa heø. Khoâng nhöõng
vaäy, coù raát nhieàu dòch vuï bieån cho du khaùch traûi
nghieäm nhö canoing, duø keùo, löôùt vaùn, cheøo
thuyeàn chuoái, motor nöôùc, laën bieån ngaém san hoâ.
Moät soá baõi bieån tuyeät ñeïp ôû Ñaø Naüng maø du
khaùch coù theå gheù thaêm nhö baõi bieån Nam OÂ, baõi
bieån Xuaân Thieàu, baõi bieån Non Nöôùc, baõi bieån
Thanh Bình,… Chính vì theá, Ñaø Naüng ñöôïc bieát
ñeán nhö moät thaønh phoá beân soâng Haøn, thaønh phoá
bieån xinh ñeïp thô moäng vaø loøng meán khaùch cuûa
ngöôøi daân thaønh phoá vaø laø ñieåm ñeán thöôøng
xuyeân cuûa khaùch du lòch trong nöôùc vaø khaùch du
lòch quoác teá.
quaûn trò - quaûn lyù
Trong chieán löôïc khai thaùc khaùch du lòch vaø
phaùt trieån ngaønh kinh teá muõi nhoïn du lòch taïi Ñaø
Naüng, ngaønh Du lòch Ñaø Naüng tieáp tuïc ñònh höôùng
phaùt trieån du lòch theo 3 höôùng chính laø: du lòch
bieån, nghæ döôõng vaø sinh thaùi; du lòch vaên hoùa,
lòch söû, thaéng caûnh, laøng queâ vaø laøng ngheà vaø du
lòch coâng vuï mua saém, hoäi nghò hoäi thaûo. Trong
ñoù, ñaëc bieät chuù troïng phaùt trieån caùc dòch vuï du
lòch treân bieån, nhö: dòch vuï laën bieån ngaém san hoâ,
ñua thuyeàn buoàm, löôùt vaùn, moâ toâ nöôùc, duø bay;
ñoân ñoác trieån khai nhanh döï aùn Khu du lòch theå
thao giaûi trí bieån quoác teá San hoâ Ñaø Naüng, khu
dòch vuï theå thao giaûi trí bieån Huy Khaùnh; ñaàu tö
xaây döïng beán Caûng du lòch, baõi taém du lòch kieåu
maãu; xaây döïng khu aåm thöïc vuøng bieån; tieáp tuïc
xaây döïng caùc baõi taém coâng coäng theo quy hoaïch
cuûa thaønh phoá ñeå ñaùp öùng cho khaùch du lòch vaø
ngöôøi daân cuûa thaønh phoá,… nhaèm giöõ vöõng vaø
phaùt huy danh hieäu laø 1 trong top 10 ñieåm ñeán
haáp daãn cuûa chaâu AÙ do ñoäc giaû Taïp chí Smart
Travel Asia - moät taïp chí du lòch noåi tieáng cuûa
chaâu AÙ bình choïn.
3. Moät soá giaûi phaùp nhaèm thu huùt khaùch du
lòch tôùi ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø Naüng
3.1. Naâng cao chaát löôïng dòch vuï taïi ñieåm ñeán,
phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm tieâu duøng cuûa thò tröôøng
muïc tieâu
Trong haønh trình du lòch, khaùch du lòch ñeàu coù
nhu caàu höôûng thuï moät saûn phaåm du lòch toång hôïp
bôûi nhieàu yeáu toá caáu thaønh moät caùch hoaøn chænh.
Du khaùch mong muoán ñöôïc thoûa maõn nhu caàu
khaùm phaù vaø thö giaõn khi tôùi Hueá vaø Ñaø Naüng.
Ñaëc bieät laø ñoäng cô khaùm phaù neùt ñoäc ñaùo cuûa
taøi nguyeân cuõng nhö neùt vaên hoùa ñaëc tröng cuûa 2
ñieåm ñeán naøy. Trong ñoù, du khaùch mong muoán
ñeán vôùi Hueá vaø Ñaø Naüng seõ ñöôïc nghæ ngôi, thö
giaõn, naâng cao söùc khoûe, taän höôûng cuoäc soáng vaø
giao löu vôùi baïn beø cuõng nhö gaén keát tình caûm gia
ñình. Ngoaøi ra, khaùch du lòch mong muoán coù ñöôïc
ñieàu kieän phuïc vuï toát cuõng nhö caùc dòch vuï saün coù
vôùi giaù caû hôïp lyù taïi caùc ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø
Naüng. Nhö vaäy, ñòa phöông ñoùng vai troø quyeát
ñònh ñeán chaát löôïng phuïc vuï du khaùch taïi caùc
ñieåm ñeán cuõng nhö khaû naêng quay trôû laïi cuûa hoï.
Ñeå naâng cao chaát löôïng dòch vuï taïi ñieåm ñeán ôû
Soá 25 - Thaùng 10/2020 263
taïp chí coâng thöông
Hueá vaø Ñaø Naüng, caùc cô quan quaûn lyù cuõng nhö
caùc coâng ty caàn thöïc hieän moät soá vaán ñeà sau:
Thöù nhaát, caùc cô quan quaûn lyù ñieåm ñeán cuõng
nhö caùc coâng ty khai thaùc ñieåm ñeán ñeå kinh
doanh phaùt trieån du lòch caàn phaûi giöõ gìn ñöôïc
neùt ñaëc saéc vaø khai thaùc neùt ñeïp cuûa giaù trò taøi
nguyeân; ñoàng thôøi töï laøm môùi ñieåm ñeán trong
maét du khaùch baèng vieäc boå sung vaø hoaøn thieän
caùc dòch vuï, toå chöùc leã hoäi gaén vôùi neùt vaên hoùa
ñaëc saéc vuøng mieàn taïi ñòa phöông, lieân keát tuyeán
ñieåm ñeå taïo ra hoaëc laøm môùi nhöõng saûn phaåm
tour du lòch nhaèm thoûa maõn ñoäng cô khaùm phaù
ñieåm ñeán cuûa du khaùch. Ñaëc bieät, ñoäng cô keùo
khaùch du lòch hay chính laø lyù do loâi keùo khaùch
du lòch noäi ñòa, khaùch du lòch quoác teá tôùi ñieåm
ñeán chính laø giaù trò taøi nguyeân cuûa ñieåm ñeán bao
goàm caùc di saûn ñoäc ñaùo, taøi nguyeân thieân nhieân
haáp daãn, baõi bieån ñeïp, neùt vaên hoùa vuøng mieàn
cuõng nhö caùc leã hoäi festival ñaëc saéc. Ñaây cuõng laø
nhöõng yeáu toá quan troïng taùc ñoäng tôùi thaùi ñoä vaø
söï cam keát löïa choïn ñieåm ñeán laãn loøng trung
thaønh cuûa du khaùch. Chính vì theá, caàn thieát phaûi
ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm khai thaùc, baûo veä taøi
nguyeân du lòch taïi ñieåm ñeán moät caùch hôïp lyù vaø
beàn vöõng.
Ñoái vôùi ñieåm ñeán Hueá vôùi neùt ñaëc tröng laø caùc
di saûn, ñeàn chuøa laêng taåm, neùt vaên hoùa vuøng mieàn
ñaäm neùt theå hieän qua leã hoäi, aâm nhaïc, loái soáng...;
ñòa phöông neân choïn con ñöôøng phaùt trieån vaên
hoùa, ñaåy maïnh taêng cöôøng ñaàu tö cho vaên hoùa,
nhaát laø xaây döïng caùc thieát cheá nhaø haùt, baûo
taøng,... Caùc giaûi phaùp ñöôïc ñeà xuaát nhaèm phaùt
trieån du lòch treân cô sôû khai thaùc caùc di tích laø
luoân gaén coâng taùc baûo toàn tính ña daïng, gìn giöõ
caùc giaù trò di tích lòch söû vaên hoùa vôùi vieäc khai
thaùc phuïc vuï du lòch. Bôûi leõ nhöõng giaù trò beàn
vöõng cuûa di saûn vaên hoùa Hueá chæ thöïc söï haáp daãn
vaø trôû thaønh nhöõng saûn phaåm vaên hoùa ñoäc ñaùo,
saûn phaåm du lòch beàn vöõng, neáu chuùng ta bieát
phaùt huy nhöõng giaù trò ñích thöïc, nhöõng theá maïnh,
maø khoâng bò loâi cuoán vaøo xu theá thöông maïi hoùa
ñôn thuaàn.
Ñoái vôùi ñieåm ñeán Ñaø Naüng, caùc giaûi phaùp
höôùng tôùi quaûn lyù beàn vöõng taøi nguyeân vaø baûo veä
moâi tröôøng gaén vôùi phaùt trieån du lòch bieån nhö:
264 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ñònh höôùng phaùt trieån du lòch bieån theo chieàu saâu,
phuø hôïp vôùi caùc ñònh höôùng phaùt trieån beàn vöõng,
thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu; phaùt trieån du lòch
sinh thaùi bieån, ña daïng hoùa caùc loaïi hình du lòch
vaø chuù troïng ñeán caùc saûn phaåm du lòch bieån ñaëc
thuø, chaát löôïng cao, baûo veä moâi tröôøng phuø hôïp
vôùi ñieàu kieän thöïc tieãn taïi töøng ñòa phöông nhö
du lòch theå thao bieån, sinh thaùi bieån, chöõa beänh,...
Ngoaøi ra, caùc giaûi phaùp veà tuyeân truyeàn vaø naâng
cao nhaän thöùc theå hieän ôû goùc ñoä taêng cöôøng giaùo
duïc, ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, ñaëc bieät
laø naâng cao nhaän thöùc cuûa nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng
trong lónh vöïc du lòch lieân quan tôùi ñieåm ñeán coù
taøi nguyeân bieån.
Thöù hai, caùc coâng ty du lòch laøm môùi nhieàu
chöông trình du lòch nhö keát hôïp nhieàu ñieåm
tham quan cuøng chuû ñeà hoaëc ña daïng hoùa chuû ñeà
nhaèm phuïc vuï ñöôïc nhieàu ñoái töôïng du khaùch
khaùc nhau; phaùt trieån caùc loaïi hình du lòch phuø
hôïp; toå chöùc heä thoáng tuyeán, ñieåm du lòch vôùi
nhieàu loaïi hình du lòch vaø caùc saûn phaåm du lòch
ñoäc ñaùo mang saéc thaùi rieâng. Cuï theå nhö ña daïng
hoùa caùc loaïi hình du lòch hoaëc keát hôïp caùc ñieåm
tham quan coù neùt ñaëc tröng khaùc nhau nhöng vaãn
taïo ñöôïc daáu aán du lòch vaên hoùa rieâng coù ôû ñieåm
ñeán Hueá vaø du lòch bieån ôû ñieåm ñeán Ñaø Naüng. Ví
duï nhö phaùt trieån loaïi hình sinh thaùi - nghæ döôõng,
loaïi hình vaên hoùa - taâm linh, loaïi hình vaên hoùa -
lòch söû - leã hoäi, loaïi hình du lòch keát hôïp vôùi hoäi
nghò (MICE), ñaëc bieät caùc coâng ty neân thieát keá
nhöõng chöông trình coù nhieàu hoaït ñoäng team-
building, loaïi hình du lòch homestay taïi ñieåm ñeán
Hueá vaø Ñaø Naüng ñeàu phuø hôïp. Hôn nöõa, vieäc
lieân keát caùc tuyeán ñieåm du lòch taïo neân nhöõng
tour du lòch daøi ngaøy haáp daãn nhö caùc ñòa phöông
ñang thöïc hieän chieán löôïc “Ba ñòa phöông - moät
ñieåm ñeán” giöõa Thöøa Thieân - Hueá, Ñaø Naüng vaø
Quaûng Nam moät caùch chuyeân nghieäp vaø ñi vaøo
chieàu saâu; goùp phaàn phaùt trieån du lòch khu vöïc
Duyeân haûi mieàn Trung noùi rieâng vaø Vieät Nam
noùi chung, töøng böôùc ñònh vò thöông hieäu du lòch
vuøng cuûa ba ñòa phöông vôùi caùc saûn phaåm ña
daïng vaø chaát löôïng.
Thöù ba, ñieàu kieän phuïc vuï taïi ñieåm ñeán nhö
cô sôû haï taàng, giao thoâng, thôøi tieát cuõng nhö söï

saün coù cuûa caùc dòch vuï vaän chuyeån, löu truù, aên
uoáng, tham quan aûnh höôûng khoâng nhoû tôùi thaùi ñoä
vaø haønh vi cuûa du khaùch (ñaëc bieät laø söï aûnh höôûng
roõ neùt ñoái vôùi ñieåm ñeán Ñaø Naüng). Vì theá, caùc
giaûi phaùp lieân quan ñeán khaû naêng saün saøng ñoùn
tieáp vaø phuïc vuï du khaùch cuûa ñieåm ñeán ñöôïc theå
hieän bôûi 3 khía caïnh: cô sôû haï taàng, caùc dòch vuï
vaø nguoàn nhaân löïc phuïc vuï du lòch. Tröôùc heát,
khoâng ngöøng hoaøn thieän keát caáu haï taàng, nhaát laø
haï taàng giao thoâng lieân tænh vaø quoác teá. Hoaøn
chænh caùc tuyeán ñöôøng ra vaøo thaønh phoá; xaây
döïng môùi caùc nuùt giao thoâng noäi ñoâ; naâng caáp caùc
tuyeán giao thoâng truïc trong khu vöïc noäi thaønh.
Xaây döïng môùi caùc beán xe lieân khu vöïc vaø tu söûa
heä thoáng beán baõi noäi ñoâ. Trieån khai xaây döïng caùc
beán baõi ñoã xe oâ toâ (goàm caû caùc coâng trình ngaàm)
ñeå phuïc vuï daân sinh vaø phaùt trieån du lòch. Phoái
hôïp ñaåy nhanh tieán ñoä trieån khai caùc coâng trình
hieän ñaïi mang taàm quoác gia, quoác teá taïo ñieàu
kieän thuaän lôïi cho vieäc ñi laïi cuûa khaùch du lòch
noäi ñòa. Ngoaøi ra, phaùt trieån caùc dòch vuï nhaèm gia
taêng söï haøi loøng cuûa khaùch du lòch nhö caùc traïm
thoâng tin dòch vuï du lòch phuïc vuï du lòch ñöôøng
boä, caùc dòch vuï nhaèm gia taêng thôøi gian löu truù
cuûa khaùch, caàn taêng cöôøng soá löôïng vaø chaát löôïng
nhöõng nôi vui chôi giaûi trí. Ñaëc bieät, khai thaùc
trieät ñeå theá maïnh veà nguoàn nhaân löïc du lòch chaát
löôïng cao treân ñòa baøn nhaèm ñaøo taïo moät ñoäi nguõ
nhaân löïc du lòch chuyeân nghieäp, ñaùp öùng nhu caàu
phaùt trieån cuûa thaønh phoá.
3.2. Chuù troïng coâng taùc truyeàn thoâng
Coâng taùc thoâng tin, truyeàn thoâng raát quan
troïng. Thoâng tin khoâng chæ coù nhieäm vuï cung caáp
thoâng tin du lòch maø ngaøy nay quan troïng hôn, noù
coøn phaûi “kích hoaït” caùc nhu caàu du lòch cuûa du
khaùch, kích thích hoï mong muoán tham gia vaøo caùc
hoaït ñoäng du lòch moät caùch cuï theå vaø cung caáp
nhöõng hình aûnh ban ñaàu veà nôi ñeán cho hoï. Vieäc
söû duïng caùc nguoàn thoâng tin hieäu quaû goùp phaàn
quan troïng trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc xaây
döïng thöông hieäu ñieåm ñeán.
Moät laø, treân cô sôû giaù trò coát loõi cuûa taøi nguyeân
gaén vôùi töøng thò tröôøng cuõng nhö gaén vôùi caùc
thuoäc tính vaø saûn phaåm du lòch cuï theå ñeå truyeàn
taûi tích hôïp thoâng ñieäp baèng caùc coâng cuï truyeàn
quaûn trò - quaûn lyù
tin khaùc nhau. Hay noùi caùch khaùc, caùc nhaø quaûn
lyù ñieåm ñeán cuõng nhö caùc chuû theå lieân quan caàn
naâng cao chaát löôïng vaø ña daïng hoùa caùc hoaït
ñoäng marketing du lòch, baûo ñaûm theo thoâng ñieäp,
chuû ñeà thoáng nhaát chung ñoàng thôøi coù saùng taïo,
boå sung rieâng ñoái vôùi töøng thò tröôøng vaø phaân
khuùc thò tröôøng muïc tieâu. Vieäc ñoåi môùi vaø caäp
nhaät noäi dung thoâng tin, trong ñoù taäp trung vaøo
quaûng baù lôïi theá, theá maïnh cuûa du lòch cuûa ñieåm
ñeán luoân mang laïi nhöõng phaûn öùng nhaát ñònh töø
du khaùch hieän taïi laãn tieàm naêng.
Hai laø, ña daïng hoùa caùc keânh/nguoàn thoâng tin
cho du khaùch, chuù troïng vaøo caùc keânh/nguoàn maø
khaùch haøng muïc tieâu thöôøng xuyeân tieáp caän vaø
taùc ñoäng maïnh tôùi haønh vi cuûa hoï. Cuï theå ñoái vôùi
ñieåm ñeán Hueá caàn taäp trung boå sung, caäp nhaät vaø
naâng cao chaát löôïng thoâng tin ôû keânh tin chính
thoáng (website hay aán phaåm töø Toång cuïc Du lòch,
Sôû Du lòch, Coâng ty du lòch,...). Ngoaøi ra, caùc nhaø
quaûn lyù ñieåm ñeán cuõng nhö caùc doanh nghieäp caàn
truyeàn thoâng qua caùc keânh khaùc nhö tham gia vaøo
caùc forum, caùc nhoùm/hoäi tieâu duøng ñeå khai thaùc
lôïi theá cuûa nguoàn thoâng tin truyeàn mieäng tôùi thaùi
ñoä vaø haønh vi cuûa du khaùch. Xuaát baûn theâm caùc
aán phaåm du lòch döôùi nhieàu hình thöùc ñeå phuïc vuï
cho du khaùch nhö: Saùch caåm nang, baûn ñoà, böu
aûnh, taäp gaáp, Poster, baûn tin, taïp chí, saùch chuyeân
ñeà veà moät soá ñieåm tham quan du lòch,... Ñoái vôùi
ñieåm ñeán Ñaø Naüng hay nhöõng ñieåm ñeán coù neùt
ñaëc tröng laø loaïi hình du lòch nghæ bieån, nghæ
döôõng; neân thay ñoåi caùch laøm truyeàn thoâng, chuù
troïng ñeán truyeàn thoâng töông taùc ñeå naâng cao
hieäu quaû trong truyeàn thoâng thöông hieäu. Trong
quaù trình laøm du lòch, chuùng ta caàn chuù yù nguoàn
thoâng tin truyeàn mieäng khoâng chæ aûnh höôûng tôùi
caûm nhaän, ñoäng cô cuûa du khaùch maø coøn tröïc tieáp
aûnh höôûng maïnh meõ tôùi thaùi ñoä vaø haønh vi cuûa
hoï. Chính vì theá, caùc doanh nghieäp caàn trieån khai
coâng taùc truyeàn thoâng thöông hieäu theo töøng
chieán dòch; xaây döïng chieán löôïc marketing vaø
truyeàn thoâng phaûi ñaûm baûo phuø hôïp vôùi xu höôùng
môùi vaø phaûi chi tieát cho töøng phaân ñoaïn thò tröôøng
muïc tieâu cuï theå. Beân caïnh ñoù, caàn taêng cöôøng
quaûng baù hình aûnh du lòch ñieåm ñeán thoâng qua
thöïc hieän caùc baûn tin du lòch, chöông trình chuyeân
Soá 25 - Thaùng 10/2020 265
taïp chí coâng thöông
ñeà, caùc kyù söï du lòch treân caùc keânh truyeàn hình,
ñaëc bieät laø caùc keânh truyeàn hình cuûa ñoái töôïng
khaùch haøng muïc tieâu nhaèm ñöa hình aûnh ñieåm
ñeán ngaøy caøng gaàn guõi, gaén boù vôùi khaùch du lòch
noäi ñòa.
3.3. Xaây döïng thöông hieäu ñieåm ñeán
Ñoái vôùi ngaønh Du lòch, thöông hieäu ñieåm ñeán
coù taàm quan troïng ñaëc bieät, quyeát ñònh söùc haáp
daãn vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa ñieåm ñeán. Giaù
trò taøi nguyeân cuûa ñieåm ñeán trong ñoù coù giaù trò voâ
hình chính laø thöông hieäu hay danh tieáng cuûa
ñieåm ñeán ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc taùc
ñoäng ñeán thaùi ñoä vaø haønh vi cuûa du khaùch du lòch.
Vì vaäy, caùc nhaø quaûn lyù ñieåm ñeán cuõng nhö caùc
nhaø kinh doanh du lòch caàn löu yù moät soá vaán ñeà cô
baûn sau:
Thöù nhaát, naâng cao nhaän thöùc veà vai troø cuûa
thöông hieäu ñieåm ñeán trong hoaït ñoäng kinh doanh
du lòch. Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà du lòch
ôû caáp Trung öông vaø ñòa phöông caàn taêng cöôøng
hieäu quaû coâng taùc tuyeân truyeàn treân caùc phöông
tieän truyeàn thoâng nhaèm naâng cao yù thöùc cuûa caùc
caáp uûy, chính quyeàn, caùc doanh nghieäp vaø toaøn
daân veà taàm quan troïng cuûa coâng taùc xaây döïng vaø
phaùt trieån thöông hieäu du lòch; coi ñoù laø moät
nhieäm vuï troïng taâm khoâng chæ cuûa ngaønh du lòch
maø cuûa toaøn xaõ hoäi. Vieäc chung tay ñeå xaây döïng
vaø phaùt trieån thöông hieäu ñieåm ñeán seõ mang ñeán
nhieàu lôïi ích cho caùc beân lieân quan, trong ñoù ñaëc
bieät laø söï höôûng lôïi töø phía caùc doanh nghieäp khai
thaùc ñieåm ñeán cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa
mình. Chính vì theá, doanh nghieäp caàn nhaän thöùc
ñaày ñuû vaø quaùn trieät tôùi toaøn boä nhaân vieân tham
gia vaøo hoaït ñoäng kinh doanh du lòch. Ngoaøi ra,
doanh nghieäp khoâng chæ goùp phaàn cuûng coá, phaùt
trieån maø coøn laø caàu noái ñeå truyeàn taûi caùc giaù trò
cuûa ñieåm ñeán thoâng qua hoaït ñoäng giôùi thieäu,
truyeàn thoâng tôùi du khaùch.
Thöù hai, löïa choïn moâ hình thöông hieäu hôïp lyù
vaø xaây döïng chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu
moät caùch chuyeân nghieäp vaø loä trình roõ raøng. Chuù
troïng coâng taùc quaûn trò thöông hieäu nhaèm thuùc
ñaåy vai troø ñònh höôùng, hoã trôï, kieåm tra, baûo ñaûm
söï thoáng nhaát veà giaù trò vaø hình aûnh thöông hieäu
trong caùc hoaït ñoäng xuùc tieán, quaûng baù; thöôøng
266 Soá 25 - Thaùng 10/2020
xuyeân ñaùnh giaù keát quaû phaùt trieån thöông hieäu ñeå
coù nhöõng boå sung, ñieàu chænh phuø hôïp. Trong ñoù,
caùc giaù trò coát loõi cuûa ñieåm ñeán chính laø ñaëc ñieåm
noåi baät hay chính laø tính khaùc bieät khi xaùc ñònh
chieán löôïc thöông hieäu; ñaây chính laø neùt thu huùt
chính maø thöông hieäu cuûa ñieåm ñeán muoán truyeàn
taûi ñeán du khaùch. Cuï theå nhö, vieäc xaây döïng
thöông hieäu ñieåm ñeán Hueá caàn ñònh höôùng xaây
döïng hình aûnh veà moät ñieåm ñeán cuûa di saûn, cuûa
di tích, cuûa vaên hoùa vuøng mieàn ñaäm neùt. Ngoaøi
ra, caùc chi tieát boå sung, hoã trôï coù theå laø ñieåm ñeán
vôùi neùt vaên hoùa aåm thöïc cung ñình, nhaø vöôøn,
laøng ngheà truyeàn thoáng, du lòch ñaàm phaù, nghæ
bieån, nghæ nuùi,... Ñoái vôùi Ñaø Naüng, ñieåm nhaán khi
xaây döïng thöông hieäu ñoù laø hình aûnh moät thaønh
phoá bieån vôùi neùt ñaëc tröng cuûa loaïi hình du lòch
nghæ döôõng. Ñaø Naüng coøn trôû neân noåi tieáng hôn
keå töø khi coù söï xuaát hieän cuûa Sunworld Baø Naø
Hills - ñöôïc meänh danh laø “Ñöôøng leân tieân caûnh”
vaøo naêm 2009. Sôû höõu khoâng gian ñaày laõng maïn
cuøng vôùi toå hôïp caùc coâng trình kieán truùc, giaûi trí
ñoäc ñaùo Baø Naø Hill ñaõ daàn taïo ñöôïc aán töôïng toát
vaø mang ñeán cho Ñaø Naüng danh hieäu “Khu du
lòch haøng ñaàu Vieät Nam” keå töø naêm 2014 cho ñeán
nay. Ngoaøi ra, chuùng ta caàn quan taâm xaây döïng
vaø laøm môùi caùc ñieåm tham quan thoûa maõn nhu
caàu veà vaên hoùa vaø taâm linh nhö caùc ñeàn, chuøa
treân ñòa baøn.
Thöù ba, xaây döïng thöông hieäu ñieåm ñeán gaén
vôùi thöông hieäu cuûa vuøng, khu, ñieåm du lòch quoác
gia nhaèm ñònh höôùng toång theå cho heä thoáng saûn
phaåm. Cuï theå nhö xaây döïng vaø quaûng baù thöông
hieäu ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø Naüng caàn gaén vôùi caùc
ñieåm ñeán laân caän nhö Quaûng Bình, Quaûng Trò,
Quaûng Nam nhaèm thoûa maõn nhöõng du khaùch ñi
daøi ngaøy vaø löïa choïn nhieàu ñieåm ñeán cho chuyeán
ñi cuûa mình. Taêng cöôøng söï phoái hôïp giöõa caùc
ngaønh, caùc caáp vaø ñòa phöông trong vieäc xaây
döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu du lòch ñeå baûo
ñaûm tính thoáng nhaát. Ngoaøi ra, caùch xaây döïng
thöông hieäu gaén vôùi tuyeán ñieåm du lòch giuùp cho
ñieåm ñeán coù lôïi ích taêng theâm vaø söï hoã trôï laãn
nhau luoân mang laïi chi phí thaáp.
Thöù tö, ñaåy maïnh hoaït ñoäng truyeàn thoâng
thöông hieäu moät caùch maïnh meõ hieäu quaû. Tính
 quaûn trò - quaûn lyù

hieäu quaû theå hieän ôû goùc ñoä noäi dung chuyeån taûi
phaûi chính xaùc, ñaày ñuû, phuø hôïp vôùi ñoái töôïng
khaùch haøng muïc tieâu; cuõng nhö löïa choïn caùc
keânh/nguoàn thoâng tin maø hoï thöôøng xuyeân tieáp
caän vaø ñaët loøng tin. Veà noäi dung, khoâng neân tham
voïng truyeàn taûi quaù nhieàu thoâng ñieäp vaø boû qua
vieäc löïa choïn noäi dung truyeàn thoâng phuø hôïp vôùi
töøng thò tröôøng trong khi moãi ñoái töôïng khaùch coù
nhu caàu khaùm phaù vaø tieáp nhaän thoâng tin khaùc
nhau; söû duïng ngoân töø quaù thoâng duïng khoâng theå
hieän ñöôïc söï khaùc bieät vaø vò theá caïnh tranh; ñònh
vò thöông hieäu döïa treân nhöõng giaù trò thoâng ñieäp
mong muoán maø khoâng chuù troïng ñeán caûm xuùc cuûa
du khaùch.
4. Keát luaän
Keát quaû nghieân cöùu veà khaû naêng thu huùt du
khaùch cuûa ñieåm ñeán Hueá vaø Ñaø Naüng ñaõ cho thaáy
caùc yeáu toá töï nhieân, vaên hoùa vaø xaõ hoäi, dòch vuï hoã
trôï laø nhöõng thaønh phaàn quan troïng trong vieäc xaây
döïng söï thu huùt khaùch du lòch. Trong ñoù, vôùi theá
maïnh hieän nay laø töï nhieân vaø vaên hoùa phong phuù
ña daïng cuûa ñieåm ñeán Hueá - Ñaø Naüng, vuøng coù
nhieàu tieàm naêng ñeå phaùt trieån du lòch vaø thu huùt
nhieàu du khaùch ñeán vôùi vuøng. Ngoaøi ra, yeáu toá veà
haï taàng giao thoâng, löu truù vaø caùc dòch vuï hoã trôï
khaùc cuõng phaûi ñöôïc caûi thieän ñaàu tö ñuùng möùc.
Caùc nhaø quaûn lyù ñieåm Hueá vaø Ñaø Naüng caàn ñöa
ra caùc chieán löôïc lieân keát phaùt trieån du lòch cuûa
vuøng ñeå cuøng nhau phaùt trieån, caûi thieän dòch vuï
löu truù vaø aåm thöïc giuùp ñaùp öùng toát hôn nhu caàu
cuûa du khaùch, taïo cho du khaùch moät taâm lyù thoaûi
maùi “Vui loøng khaùch ñeán, vöøa loøng khaùch ñi”
nhaèm thu huùt du khaùch trôû laïi ñieåm ñeán cuûa vuøng
trong nhöõng chuyeán du lòch laàn sau n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Nguyeãn Vaên Ñính, Traàn Thò Minh Hoøa (Ñoàng chuû bieân) (2006), Giaùo trình kinh teá du lòch, NXB Lao ñoäng -
Xaõ hoäi.
2. Quoác hoäi Vieät Nam (2017), Luaät Du lòch Vieät Nam.
3. Giuseppe Marzano. (2007). Relevance of power in the collaborative process of destination branding. Ipswich,
Queensland, Australia: School of Tourism and Leisure Management, University of Queensland,.
4. Hu, Y., and Ritchie, J. B. (1993). Measuring destination attractiveness: A contextual approach. Journal of Travel
Research, 32(2), 25-34.
5. Mayo, E. J., and Jarvis, L. P. (1981). The psychology of leisure travel. Effective marketing and selling of travel
services. Publisher: CBI Publishing Company, Inc.
6. Page, S. and Connell, J. (2006). Tourism: A modern synthesis. Publisher: Australia : South-Western Cengage
Learnin
7. Rubies, B. E. (2001). Improving public-private sectors cooperation in tourism: A new paradigm for destinations.
Tourism Review, 56(3/4), 38-41.
8. World Tourism Organization. (2007). A practical guide to tourism destination management, accessed on
23 May 2019.
Available from https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284412433

Ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Soá 25 - Thaùng 10/2020 267

taïp chí coâng thöông

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. ÑOÃ KHAÙNH NAêM
Phoøng Khaûo thí vaø Baûo ñaûm chaát löôïng
Tröôøng Ñaïi hoïc Noäi vuï Haø Noäi
2. Sinh vieân ÑOÃ HUyEàN MAI
Hoïc vieän Chính saùch vaø Phaùt trieån

SOME SOLUTIONS fOR ATTRACTING

TOURSISTS TTO HUE CITy AND DA NANG CITy

l Ph.D DO KHANH NAM

Department of Testing and Quality Assurance
Hanoi University of Home Affairs
l DO HUyEN MAI
Academy of Policy and Development

ABSTRACT:
Currently, tourism has become a key economic sector in Vietnam. Tourism not only brings
economic benefits including the increase in income and jobs, the development of services and
infrastructure, but also promotes cultural exchanges and contributes to peace. Thanks to their
unique cultural, natural and culinary characteristics, Da Nang City and Hue City in Vietnam
have the potential to become domestic and international tourism centers. However, Da Nang
City and Hue City are facing challenges in promoting their tourism fields. This paper in-depth
analyzes the tourism features of Da Nang City and Hue City, thereby proposing some solutions
for promoting these two tourism destinations in the context of Industry 4.0.
Keywords: Travel, tourists, travel destinations, solution, Hue City, Da Nang City.

268 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

DÖï BAÙO vAØ BIEÄN PHAÙP

CHO NGAØNH DU LÒCH vIEÄT NAM TRONG
vAØ SAU ÑAïI DÒCH COvID-19

l vOÕ ÑöÙC TAâM - vOÕ vAêN BAÛN

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát nhaèm xaùc ñònh aûnh höôûng vaø döï baùo taùc ñoäng döïa treân caùc kòch baûn cuûa ñaïi dòch
COVID-19 ñoái vôùi ngaønh Du lòch ôû Vieät Nam. Söï buøng phaùt COVID-19 ñaõ aûnh höôûng ñaùng keå
ñeán vieäc ñi laïi vaø du lòch toaøn caàu. Vieät Nam cuõng coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán du lòch trong vaø
ngoaøi nöôùc. Caùc haõng haøng khoâng ñaõ huûy caùc chuyeán bay, trong khi caùc khaùch saïn gaàn nhö boû
troáng hoaøn toaøn vaø keát quaû laø caùc cô quan, ñôn vò du lòch ñang phaûi ñoái maët vôùi thieät haïi kinh
teá lôùn vaø caét giaûm vieäc laøm ôû Vieät Nam.
Söï laây lan cuûa COVID-19 ñöôïc döï ñoaùn seõ gaây ra taùc ñoäng baát lôïi laâu daøi ñeán du lòch ôû Vieät
Nam. Nghieân cöùu phaân tích thöïc traïng, döï baùo aûnh höôûng cuûa ñaïi dòch vaø tìm kieám giaûi phaùp
khaéc phuïc ngaønh Du lòch chuaån bò cho giai ñoaïn haäu COVID-19.
Töø khoùa: COVID-19, ngaønh Du lòch, du lòch Vieät Nam, du lòch toaøn caàu.

1. Ñaët vaán ñeà
Keå töø khi tröôøng hôïp ñaàu tieân cuûa COVID-19
ñaõ ñöôïc baùo caùo vaøo thaùng 12 naêm 2019 taïi Vuõ
Haùn, Trung Quoác vaø lan roäng treân toaøn theá giôùi
trong thaùng 3/2020. Söï laây lan nhanh choùng cuûa
Corona virus môùi (COVID-19) ñaõ laøm giaûm ñaùng
keå taát caû caùc hình thöùc hoaït ñoäng kinh teá ôû khaép nôi
treân theá giôùi.
Toå chöùc Y teá theá giôùi (WHO) tuyeân boá
COVID-19 laø moät ñaïi dòch. Noù ñaõ laøm ngöng treä
caùc hoaït ñoäng kinh doanh, söï giaùn ñoaïn chuoãi cung
öùng gaây ra hieäu öùng laøn soùng toaøn caàu treân taát caû
caùc lónh vöïc kinh teá maø khoù coù theå ñoaùn tröôùc. Taïi
Vieät Nam, tröôøng hôïp COVID-19 ñaàu tieân ñöôïc
xaùc nhaän vaøo ngaøy 23 thaùng 1 naêm 2020. Töø toång
daân soá gaàn 100 trieäu ngöôøi, Vieät Nam ñaõ baùo caùo
1049 tröôøng hôïp nhieãm vaø 35 tröôøng hôïp töû vong
(cho ñeán ngaøy 3 thaùng 9 naêm 2020).
Ñeå giaûm bôùt söï laây lan nhanh choùng cuûa ñaïi
dòch naøy, taát caû caùc quoác gia treân theá giôùi ñaõ aùp
duïng leänh caùch ly vaø giaõn caùch xaõ hoäi, haïn cheá ñi
laïi trong nöôùc vaø quoác teá. Ñieàu naøy laøm caûn trôû vaø
gaây ra nhöõng khoù khaên do haïn cheá ñi laïi vaø aûnh
höôûng raát lôùn ñeán ngaønh Du lòch Vieät Nam. Ñaïi

Soá 25 - Thaùng 10/2020 269

taïp chí coâng thöông
dòch COVID-19 ñaõ laøm thay ñoåi loái soáng sinh hoaït
vaø taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán neàn kinh teá cuûa nöôùc ta
(Banna, 2020) khi Chính phuû Vieät Nam ñoùng cöûa
moïi hình thöùc hoaït ñoäng kinh teá trong thaùng 4/2020
(Chæ thò 16 cuûa Thuû töôùng Chính phuû).
Du lòch vaø löõ haønh laø hai trong soá nhöõng lónh
vöïc kinh doanh ñaàu tieân bò aûnh höôûng bôûi COVID-
19. Leänh caám vaø haïn cheá ñi laïi ñaõ ñöôïc aùp duïng
cho taát caû caùc ñieåm du lòch. Caùc hoaït ñoäng trong
lónh vöïc khaùch saïn, nhaø nghæ, nhaø haøng vaø giao
thoâng haàu heát bò hoaõn laïi do vieäc ñoùng cöûa treân
toaøn quoác. Ngaønh Haøng khoâng ñaõ bò aûnh höôûng
ñaùng keå vôùi vieäc huûy taát caû caùc chuyeán bay noäi ñòa
vaø quoác teá ñeán vaø ñi töø Vieät Nam.
Do ñoù, töông lai cuûa ngaønh Du lòch vaø löõ haønh
ôû Vieät Nam hieän vaãn raát khoù ñeå ñaùnh giaù taùc ñoäng
toaøn dieän. Nghieân cöùu seõ trình baøy toång quan veà
ñaïi dòch COVID-19 vaø xaùc ñònh nhöõng aûnh höôûng
cuõng nhö döï baùo caùc taùc ñoäng ñoái vôùi ngaønh Du
lòch cuûa Vieät Nam vaø giaûi phaùp phuïc hoài trong thôøi
gian tôùi.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Theo ñoù, caùch tieáp caän nghieân cöùu thöù caáp ñaõ
ñöôïc aùp duïng. Baøi vieát ñaõ hoaøn thaønh phaân tích
baèng caùch xem xeùt caùc baøi baùo khaùc nhau, baùo chí,
döõ lieäu cuûa Toå chöùc Du lòch Theá giôùi (UNWTO),
Bieåu ñoà 1: Soá löôïng du khaùch du lòch treân theá giôùi
270 Soá 25 - Thaùng 10/2020
döõ lieäu cuûa Toå chöùc Y teá Theá giôùi (WHO) vaø Toång
cuïc Du lòch Vieät Nam.
3. AÛnh höôûng cuûa COvID-19 ñeán ngaønh Du
lòch vieät Nam vaø caùc ngaønh lieân quan
Du lòch laø moät caùch cho haàu heát caùc chuyeån
ñoäng cuûa con ngöôøi trong theá giôùi hieän ñaïi. Theo
UNWTO (2020), du lòch quoác teá ñaõ tieáp tuïc taêng
tröôûng trong naêm thöù 10 lieân tieáp vôùi 1,5 tyû löôït
khaùch du lòch quoác teá vaøo naêm 2019. Döï kieán seõ
ñaït 1,8 tyû löôït khaùch du lòch quoác teá vaøo naêm 2030.
Soá löôït khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam taêng gaàn 4
laàn trong moät thaäp kyû, töø 4,2 trieäu naêm 2008 leân
ñeán 18 trieäu naêm 2019. Tuy nhieân, taêng tröôûng veà
löôït khaùch quoác teá gia toác maïnh trong 3 naêm qua,
töø möùc bình quaân khoaûng 9% moãi naêm trong giai
ñoaïn 2008-2015 leân ñeán bình quaân 25% giai ñoaïn
2016-2019. Du lòch trong nöôùc cuûa Vieät Nam, vôùi
soá löôïng khaùch lôùn hôn nhieàu so vôùi khaùch quoác
teá, cuõng taêng maïnh vaø gaáp 4 laàn - töø 20,5 trieäu naêm
2008 leân 85 trieäu löôït khaùch naêm 2019, nhôø söï phaùt
trieån nhanh choùng cuûa taàng lôùp trung löu ôû nöôùc
ta. Nguyeân nhaân laø giôùi treû coù sôû thích ñi du lòch vaø
coù khaû naêng chi traû toát hôn ñeå ñi laïi baèng ñöôøng
haøng khoâng trong ñieàu kieän veù bay baùy giaù reû trong
nöôùc vaø chính saùch giaûm giaù cuûa caùc haõng Haøng
khoâng. (Bieåu ñoà 1)
Nguoàn: Toå chöùc du lòch theá giôùi WTO (2020)

Trong lòch söû, hoäi chöùng hoâ haáp caáp tính nghieâm
troïng (SARS) buøng phaùt naêm 2003 ñaõ taøn phaù
ngaønh Du lòch chaâu AÙ. Hoäi ñoàng Du lòch vaø Löõ
haønh Theá giôùi (WTTC 2003) öôùc tính raèng coù tôùi
ba trieäu ngöôøi trong ngaønh bò maát vieäc laøm taïi caùc
khu vöïc du lòch bò aûnh höôûng nghieâm troïng nhaát
nhö Trung Quoác, Hoàng Koâng, Singapore vaø Vieät
Nam. Theo ñoù, söï buøng phaùt ñaõ khieán 4 neàn kinh
teá naøy thieät haïi hôn 20 tyû USD trong GDP bò maát.
Löôïng khaùch du lòch cuõng giaûm töø 70% trôû leân so
vôùi phaàn coøn laïi cuûa chaâu AÙ, ngay caû ôû nhöõng quoác
gia phaàn lôùn hoaëc hoaøn toaøn khoâng coù dòch beänh.
Nguyeân nhaân cuûa söï suïp ñoå du lòch treân toaøn khu
vöïc naøy coù theå ñöôïc cho laø do caùch caùc Chính phuû
phaûn öùng vôùi moái ñe doïa ñöôïc nhaän thöùc cuûa caên
beänh naøy hôn laø ñoái vôùi moái nguy hieåm thöïc söï ñoái
vôùi söùc khoûe coäng ñoàng1.
Ngaønh Du lòch cuûa Vieät Nam ñaõ bò aûnh höôûng
tieâu cöïc bôûi ñôït buøng phaùt COVID-19 keå töø ñaàu
thaùng 3 naêm 2020. Soá löôïng beänh nhaân maéc
COVID-19 ôû Vieät Nam lieân tuïc taêng keå töø ñaàu
thaùng 4. Töø giöõa thaùng 3, chính quyeàn moät soá ñòa
phöông cuûa Vieät Nam ñaõ baét ñaàu caám nghieâm ngaët
vieäc tham quan caùc ñieåm du lòch. Caùc chuû khaùch
saïn vaø nhaø nghæ ñöôïc yeâu caàu khoâng khuyeán khích
khaùch du lòch cö truù taïi cô sôû cuûa hoï. Do ñoù, du lòch
vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán du lòch bò ñình treä.
Hôn nöõa, voâ soá caùc chuyeán bay trong nöôùc vaø quoác
teá bò huûy, laøm cho tình hình kinh teá trôû neân toài teä
hôn. Ñeå ngaên chaën söï laây lan cuûa COVID-19, taát caû
caùc thò thöïc nhaäp caûnh cho khaùch du lòch töø taát caû
caùc quoác gia ñaõ bò ñình chæ.
Ngay töø ñaàu ñaïi dòch, vieäc Trung Quoác taïm
ngöøng giao dòch ñeå ñoái phoù vôùi söï buøng phaùt
COVID-19 seõ aûnh höôûng khoâng chæ ñeán GDP cuûa
Trung Quoác maø coøn aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá
toaøn caàu, vì Trung Quoác chieám khoaûng 15% GDP
toaøn caàu vaø coù quan heä thöông maïi vôùi gaàn nhö taát
caû caùc nöôùc treân toaøn theá giôùi. Veà haøng hoùa vaø dòch
vuï, Vieät Nam ñeàu coù moái quan heä thöông maïi ñaëc
bieät vôùi Trung Quoác. Vieät Nam ñaõ xuaát khaåu haøng
hoùa trò giaù 861 trieäu USD (chieám 2,2% toång kim
ngaïch xuaát khaåu) vaø nhaäp khaåu haøng hoùa trò giaù
15,1 tyû USD (chieám 34% toång kim ngaïch nhaäp
khaåu) töø Trung Quoác. Ngaønh Du lòch cuûa Vieät Nam
quaûn trò - quaûn lyù
coù theå phaûi ñoái maët vôùi khoaûn thieät haïi trong ba
thaùng (tính töø thaùng 2 ñeán thaùng 4/2020) khoaûng
7,7 tæ USD (Theo Toång cuïc Du lòch)2.
Ngaønh Du lòch Vieät Nam phaàn lôùn aûnh höôûng
bôûi söï suït giaûm löôïng doanh thu töø du khaùch töông
öùng vôùi 3 ñòa phöông laø Khaùnh Hoøa (73,5%), TP.
Hoà Chí Minh (71,2%) vaø Baø Ròa-Vuõng Taøu (66,2%)
- ñaây laø nhöõng thaønh phoá lôùn vaø ñieåm ñeán du lòch ôû
Vieät Nam cuøng vôùi caùc ñieåm ñeán khaùc3. Nhö vaäy,
coù theå thaáy, ñaïi dòch coù aûnh höôûng xaáu ñeán du lòch
trong vaø ngoaøi nöôùc Vieät Nam vì coronavirus
(COVID-19).
Trong khi caùc taùc ñoäng toaøn caàu cuûa ñôït buøng
phaùt COVID-19 vaãn coøn, caû khaùch saïn/nhaø nghæ vaø
ngaønh Du lòch ñeàu bò aûnh höôûng naëng neà ôû Vieät
Nam. Do lo sôï veà ñôït buøng phaùt COVID-19 quy
moâ lôùn, nhieàu du khaùch nöôùc ngoaøi ñaõ huûy ñaët
phoøng khaùch saïn, daãn ñeán thieät haïi taøi chính ñaùng
keå cho ngaønh Khaùch saïn vaø du lòch do thieáu khaùch
du lòch, ñaëc bieät laø Ñaø Naüng, Nha Trang, TP. Hoà
Chí Minh, Haø Noäi vaø caùc ñòa ñieåm khaùc ôû nöôùc ta.
4. Döï baùo aûnh höôûng sau dòch COvID-19
4.1. Caùc kòch baûn cuûa söï aûnh höôûng
Vieät Nam ñaõ ban haønh leänh giaõn caùch xaõ hoäi töø
ngaøy 01/4/2020 ñeán ngaøy 15/4/2020. Maëc duø moät
soá ngaønh coâng nghieäp thieát yeáu ñaõ ñöôïc pheùp môû
cöûa trôû laïi vaøo ngaøy 15 thaùng 4 vôùi caùc quy ñònh
nghieâm ngaët, nhöng nhöõng ngaønh naøy khoâng theå
hoaït ñoäng bình thöôøng do leänh caám vaän taûi coâng
coäng vaø caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc trong chuoãi
cung öùng. Keå töø ngaøy 22/4/2020, leänh caám ñaõ ñöôïc
nôùi loûng vaø moät soá lónh vöïc ñaõ ñöôïc pheùp môû cöûa
trôû laïi vôùi ñieàu kieän tuaân theo caùc quy ñònh giaõn
caùch xaõ hoäi. Tuy nhieân, ñôït buøng phaùt dòch taïi Ñaø
Naüng vaøo ñaàu thaùng 7/2020 ñaõ gaây ra söï khoù khaên
trong phuïc hoài kinh teá nöûa cuoái naêm nay.
Treân cô sôû thoáng keâ hieän taïi vaø quaù khöù töø dòch
SARS 2003, taùc giaû coù nhöõng kòch baûn sau veà
nhöõng aûnh höôûng cuûa COVID-19:
Kòch baûn 1- Tình traïng laây nhieãm thaáp: Do tính
chaát cuûa ñaïi dòch, coù nhöõng ruûi ro vaø khoâng chaéc
chaén xung quanh vieäc phuïc hoài. Trong tröôøng hôïp
naøy, nhoùm taùc giaû giaû ñònh raèng:
- Coù moät söï gia taêng caùc tröôøng hôïp COVID töø
thaùng 6 ñeán thaùng 9/2020 do söï nôùi loûng trong vieäc
Soá 25 - Thaùng 10/2020 271
taïp chí coâng thöông

kieåm soaùt dòch beänh. Thöïc tieãn ñaõ xaûy ra vieäc buøng
phaùt dòch taïi Ñaø Naüng. Thôøi gian sau ñaõ kieåm soaùt
toát taïi thôøi ñieåm ngaøy 3/9/2020, töø ñoù thò tröôøng
hoaït ñoäng trôû laïi. Öôùc tính soá löôïng du khaùch ñeán
Vieät Nam giaûm 60% trong giai ñoaïn 2020 - 2021.
- Söï phuïc hoài cuûa Vieät Nam seõ khôûi ñoäng chaäm
vaøo naêm 2021 vaø chöa taêng ñaùng keå.
Kòch baûn 2- Ñôït buøng phaùt tieáp theo: Kòch baûn
thay theá thöù hai giaû ñònh raèng:
- Seõ coù moät ñôït COVID-19 thöù hai treân toaøn caàu
töø thaùng 9/2020 - 12/2020. Laøn soùng naøy coù theå taøn
khoác hôn, öôùc tính giaûm khoaûng 80% soá löôïng
khaùch du lòch;
- Do ñoù, hai quyù ñaàu naêm taøi chính 2021 coù theå
bò thu heïp khoâng chæ do caùc bieän phaùp taïo khoaûng
caùch xaõ hoäi maø coøn do suy thoaùi toaøn caàu;
- Tuy nhieân, kòch baûn naøy giaû ñònh raèng tình
traïng naøy seõ ñöôïc kieåm soaùt vaøo cuoái naêm 2021.
Kòch baûn 3- Ñôït buøng phaùt keùo daøi: Kòch baûn
naøy giaû ñònh raèng:
- Seõ maát nhieàu thôøi gian hôn ñeå ngaên chaën ñôït
buøng phaùt thöù hai vaø aûnh höôûng seõ keùo daøi ñeán heát
naêm 2021.
- Caùc hoaït ñoäng kinh teá cuõng seõ bò giaùn ñoaïn
trong quyù 3 naêm 2021 do caùc bieän phaùp giaõn caùch
xaõ hoäi ôû caáp quoác gia, cuõng nhö söï giaùn ñoaïn trong
quaù trình phuïc hoài toaøn caàu vaø taïi Vieät Nam. Öôùc
tính suy giaûm khoaûng 90% soá löôïng khaùch du lòch.
4.2. Döï baùo aûnh höôûng tôùi ngaønh Du lòch taïi
Vieät Nam
Khoaûng nöûa ñaàu naêm 2020, toång löôït khaùch
quoác teá ñeán Vieät Nam hôn 3,7 trieäu löôït ngöôøi
chuû yeáu laø caùc chuyeân gia, lao ñoäng kyõ thuaät,
giaûm ñeán 55,8% so vôùi cuøng kyø naêm 2019 laø 8,5
trieäu löôït. Taát caû caùc thò tröôøng chaâu AÙ, chaâu AÂu,
chaâu Myõ, chaâu UÙc vaø chaâu Phi ñeàu giaûm xaáp xæ
40 - 60%.
Töø nhöõng keát quaû suït giaûm soá löôïng khaùch öôùc
tính tôùi 60% ôû treân, ta thoáng keâ vaø döï baùo kòch baûn
thöù nhaát vaøo naêm 2020 vaø naêm 2021 nhö trình baøy
ôû Baûng 1.
Baûng 1 cho thaáy, thoáng keâ caùc naêm 2016, naêm
2019 vaø döï baùo naêm 2020 - 2021 cho kòch baûn soá
1 vôùi löôïng giaûm khoaûng 60% so vôùi cuøng kyø naêm
2019. Nguyeân nhaân suït giaûm löôïng khaùch quoác teá
laø do Vieät Nam tieáp tuïc phoøng choáng dòch beänh
COVID-19, chöa môû cöûa cho du lòch quoác teá. Do
ñoù, löôïng khaùch ñeán Vieät Nam trong naêm 2020 chuû
yeáu laø chuyeân gia, lao ñoäng kyõ thuaät nöôùc ngoaøi
laøm vieäc trong caùc döï aùn taïi thò tröôøng noäi ñòa.
5. Bieän phaùp cho öùng phoù vôùi COvID-19 vaø
chuaån bò cho giai ñoaïn phuïc hoài ngaønh Du lòch
Nhöõng chính saùch hoã trôï ngaønh Du lòch ñaõ vaø
ñang ñöôïc trieån khai treân caùc nöôùc treân theá giôùi laø
baøi hoïc cho nhöõng nhaø hoaïch ñònh chính saùch taïi
Vieät Nam noùi chung vaø ngaønh Du lòch noùi rieâng
cho vieäc öùng phoù vôùi ñaïi dòch COVID-19.
5.1. Kích thích neàn kinh teá vaø vieäc laøm
Caùc bieän phaùp kích thích taøi chính laø caùc bieän
phaùp hoã trôï caùc khoaûn vay vaø trôï caáp cho caùc
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, hoã trôï phuùc lôïi boå sung
cho ngöôøi thaát nghieäp ñöôïc nhieàu nöôùc treân theá
giôùi trieån khai nhö Myõ, Boà Ñaøo Nha,… vaø Vieät
Nam. Nhöõng bieän phaùp treân ñöôïc cho laø ñaõ xoa dòu

Baûng 1. Thoáng keâ veà du lòch vaø döï baùo giai ñoaïn 2020-2021 cuûa vieät Nam
Döï baùo cho naêm 2020 vaø naêm 2021
Naêm cô Naêm Kòch Kòch Kòch
Thoâng keâ Ñôn vò
sôû (2016) 2019 baûn 1 baûn 2 baûn 3
Soá du khaùch quoác teá Trieäu ngöôøi 10 18 8 3.6 1.8
Du khaùch noäi ñòa Trieäu ngöôøi 62 85 40 17 8.5
Doanh thu du lòch Tyû USD 19 31 14 6.2 3.1
Soá löôïng lao ñoäng tröïc tieáp Trieäu 0.7 0.87 0.4 0.174 0.087
Ñoùng goùp ñeán GDP Phaàn traêm 7 9.2 3% 1.84 0.92

Nguoàn: Toång cuïc Du lòch vaø taùc giaû

272 Soá 25 - Thaùng 10/2020


phaàn naøo nhöõng taùc ñoäng kinh teá do dòch COVID-
19 gaây ra.
Tuy nhieân, coù yù kieán cho raèng, nhieàu doanh
nghieäp vöøa vaø nhoû (DNVVN) khoù coù theå taän duïng
ñöôïc do khoâng coù nhu caàu. Bieän phaùp ñöôïc caùc
chuyeân gia ñeà nghò laø ñieàu chænh caùc ñieàu khoaûn
vay hieän taïi döïa treân caùc hôïp ñoàng tín duïng hieän coù
ñoái vôùi DNVVN ñeå theå hieän öu ñaõi toát hôn cho caùc
DN naøy. Cuï theå, baèng caùch thoâng qua baûo laõnh vaø
giaûm hoaëc coá ñònh laõi suaát laø moät caùch tieáp caän phoå
bieán ñöôïc moät soá nöôùc nhö Boà Ñaøo Nha, Jamaica,…
thöïc thi (ILO, 2020).
Ñoái vôùi vaán ñeà vieäc laøm ngaønh Du lòch, caùc
quoác gia nhö Boà Ñaøo Nha, Barbados, Singapore vaø
Chile ñaõ cung caáp ñaøo taïo vaø naâng cao naêng löïc
cho nhaân vieân du lòch trong thôøi gian ngöøng hoaït
ñoäng thoâng qua caùc khoùa hoïc tröïc tuyeán mieãn phí
hoaëc coù trôï caáp. Chöông trình ñaøo taïo nhaân löïc du
lòch cuûa Chile (SIGO) cung caáp hoã trôï kyõ thuaät,
quaûn lyù kyõ thuaät soá vaø kinh doanh cho caùc doanh
nhaân du lòch cuõng nhö ñang ñöôïc trieån khai ñeå giaûi
quyeát nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi tình traïng khaån caáp
do COVID-19, töø ñoù coù theå deã daøng thuùc ñaåy
ngaønh Du lòch sau khuûng hoaûng (ILO, 2020).
Ñeå thuùc ñaåy du lòch noäi ñòa, moät soá quoác gia
ñang thöïc hieän caùc bieän phaùp nhö taïi Malaysia,
Phaùp. Taïi Malaysia, Chính phuû ñaõ ñeà nghò giaûm
thueá thu nhaäp cho caùc chuyeán du lòch baét ñaàu töø
thaùng 3/2020. Taïi Phaùp, neáu khaùch haøng hôïp
ñoàng huûy ñaët phoøng thì luaät phaùp seõ cho pheùp
coâng ty chuyeån ñoåi thaønh voucher dòch vuï khaùc.
Taïi Rwanda, khaùch du lòch seõ coù thôøi gian gia
haïn 2 naêm ñeå hoaõn ñaët phoøng maø khoâng phaûi traû
theâm phí.
5.2. Hoã trôï doanh nghieäp du lòch, vieäc laøm vaø
thu nhaäp
Nhieàu quoác gia ñaõ thöïc hieän caùc chính saùch hoã
trôï doanh nghieäp du lòch, vieäc laøm thoâng qua vieäc
taïm döøng hoaëc trôï caáp thueá, phí vaø caùc khoaûn ñoùng
goùp an sinh xaõ hoäi.
Theo chöông trình Hoã trôï Nhaân vieân Kinh
doanh vaø Chuyeån tieàn cuûa Jamaica, caùc doanh
nghieäp nhoû trong lónh vöïc du lòch seõ ñöôïc nhaän
chuyeån khoaûn tieàn maët cuûa Chính phuû 2 laàn/ thaùng
cho moãi coâng nhaân ñöôïc giöõ laïi vieäc laøm.
quaûn trò - quaûn lyù
Trôï caáp thaát nghieäp ñaõ ñöôïc môû roäng cho lao
ñoäng töï do, taïm thôøi, baùn thôøi gian vaø lao ñoäng thôøi
vuï ôû nhieàu quoác gia nhö YÙ vaø Bahamas. Moät soá
bieän phaùp cuûa Chile, Bono Independiente, Peru
nhaém vaøo nhöõng ngöôøi lao ñoäng thuoäc neàn kinh teá
phi chính thöùc, bao goàm nhieàu ngöôøi trong lónh vöïc
du lòch baèng caùch hoã trôï thu nhaäp nhö trôï caáp tieàn
löông taïm thôøi vaø cho pheùp chaäm noäp thueá.
5.3. Baûo veä vieäc laøm vaø giaûm chi phí do ngaønh
Du lòch
Ñoái vôùi an sinh xaõ hoäi thì vaán ñeà baûo veä vieäc
laøm cho nhöõng nhaân vieân trong ngaønh Du lòch heát
söùc quan troïng ñeå ñaûm baûo haïn cheá nhöõng taùc ñoäng
tieâu cöïc lôùn ñeán ngöôøi lao ñoäng. Caùc bieän phaùp
quan troïng bao goàm nghæ pheùp do dòch ñeàu coù
löông, coù trôï caáp cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng, coù ñòa
ñieåm kinh doanh caàn ñoùng cöûa vaø hoã trôï doïn deïp
cuõng nhö khöû truøng nôi laøm vieäc tröôùc khi môû cöûa
trôû laïi.
Haøn Quoác ñaõ xaùc ñònh lónh vöïc du lòch caàn “hoã
trôï vieäc laøm ñaëc bieät" vaø ñieàu ñoù khieán caùc coâng ty
du lòch nöôùc naøy ñuû ñieàu kieän nhaän hoã trôï seõ ñöôïc
Chính phuû trôï caáp cho coâng nhaân trong 6 thaùng. Taïi
Singapore, Toång cuïc Du lòch Singapore seõ hoã trôï
chi phí laøm saïch vaø khöû truøng cho caùc khaùch saïn ñaõ
cung caáp choã ôû cho caùc tröôøng hôïp nghi ngôø vaø xaùc
nhaän nhieãm truøng.
5.4. Saùng taïo nhöõng phöông thöùc hoã trôï töø
trung öông xuoáng ñòa phöông
Thoâng qua caùc saùng kieán giaûm thieåu taùc ñoäng
cuûa ñaïi dòch COVID-19 töø trung öông ñeán ñòa
phöông taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhaèm giaûm
thieåu taùc ñoäng cuûa khuûng hoaûng. Cuï theå, moät soá
nöôùc coù caùc cô cheá ñoái thoaïi xaõ hoäi, chaúng haïn nhö
caùc cô cheá ñaïi dieän bao goàm caùc ñaïi dieän töø taát caû
caùc lónh vöïc bò aûnh höôûng naëng neà, bao goàm caû du
lòch ñeå tìm ra giaûi phaùp hoaëc kieán nghò giaûi phaùp.
Maëc duø caùc cô cheá cuûa caùc nöôùc khoâng chæ nhaém
duy nhaát ñeán moät ngaønh cuï theå, tuy nhieân, caùc toå
chöùc du lòch vaø ngöôøi lao ñoäng du lòch vaãn tham
gia vaøo caùc cuoäc thaûo luaän veà caùc bieän phaùp chính
saùch lieân quan ñeán lónh vöïc bò aûnh höôûng vaø coù
nhöõng saùng kieán thuùc ñaåy saùng taïo.
Taïi Chile, Hoäi ñoàng thaønh phoá Consejo thaønh
laäp moät uûy ban veà khuûng hoaûng vieäc laøm. UÛy ban
Soá 25 - Thaùng 10/2020 273
taïp chí coâng thöông

naøy thöôøng xuyeân hoïp ñeå thuùc ñaåy söï phoái hôïp vôùi
caùc cô quan chính phuû vaø toå chöùc xaõ hoäi nhaèm öùng
phoù vôùi cuoäc khuûng hoaûng cuõng nhö phaân tích döï
baùo vieäc laøm vaø taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch hoã
trôï cuûa Chính phuû.
Taïi Singapore, thoâng qua Hoäi ñoàng Tieàn löông
Quoác gia, ñaõ phaùt trieån moät boä Höôùng daãn môùi ñeå
ñöa ra höôùng daãn kòp thôøi veà vieäc duy trì doanh
nghieäp vaø tieát kieäm vieäc laøm.
Taïi Nam Phi, Hoäi ñoàng Lao ñoäng vaø Phaùt trieån
Kinh teá Quoác gia (NEDLAC) ñaõ thaûo luaän veà caùc
quy ñònh veà Thaûm hoïa Quoác gia. Hoäi ñoàng naøy hôïp
taùc ñeå quaûn lyù caùc vaán ñeà nhö laøm vieäc theo ca,
laøm vieäc töø xa vaø caùc saép xeáp coâng vieäc khaùc.
Taïi Taây Ban Nha, caùc toå chöùc xaõ hoäi ñaõ phaùt
trieån hai goùi bieän phaùp kinh teá ban ñaàu ñeå baûo veä
gia ñình, coâng nhaân, lao ñoäng töï do vaø caùc coâng ty
cuõng nhö thieát laäp caùc trang web thoâng tin COVID-
19 chuyeân duïng ñeå cung caáp höôùng daãn vaø coâng
cuï. Caùc cuoäc hoïp haøng tuaàn ñöôïc toå chöùc giöõa
Chính phuû vaø caùc ñoái taùc xaõ hoäi ñeå thaûo luaän veà
caùc bieän phaùp thöïc hieän.
6. Keát luaän
Töø nhöõng phaân tích, kinh nghieäm vaø bieän phaùp
cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi, taùc giaû ñaõ toång hôïp vaø
kieán nghò vôùi nhöõng nhaø hoaïch ñònh chính saùch,
Chính phuû cuûa Vieät Nam nhöõng döï baùo vaø bieän
phaùp khaéc phuïc, giaûm bôùt thieät haïi ñoái vôùi ngaønh
Du lòch nöôùc ta. Chính phuû caàn noã löïc coù nhöõng
chính saùch kòp thôøi, quy moâ lôùn vaø coù söï phoái hôïp,
ñoàng thôøi ñöa ra caùc cô cheá ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng
cuûa COVID-19 ñoái vôùi lónh vöïc Du lòch. Caùc chính
saùch ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn caàn ñöôïc phaùt
trieån treân cô sôû nghieân cöùu khoa hoïc ñeå öùng phoù
vôùi ñaïi dòch COVID-19, bao goàm nhöõng giaûi phaùp
ñöôïc keát noái vôùi nhau.
Ngaønh Du lòch seõ khoù khaên thoaùt ra khoûi cuoäc
khuûng hoaûng COVID-19 neáu khoâng coù giaûi phaùp
kòp thôøi vaø caáp baùch. Tuy nhieân, ngaønh naøy ñöôïc
bieát ñeán vôùi khaû naêng choáng choïi vôùi suy thoaùi vaø
khuûng hoaûng kinh teá, nhö tröôøng hôïp sau ñaïi dòch
hoäi chöùng hoâ haáp caáp tính nghieâm troïng (SARS)
naêm 2003 vaø cuoäc khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu
2008 - 2009. Nhö vaäy, ngaønh Du lòch coù theå ñoùng
vai troø quan troïng trong vieäc taùi taïo söùc soáng cho
neàn kinh teá toaøn caàu sau khi cuoäc khuûng hoaûng keát
thuùc. Thieát keá caùc bieän phaùp trong vaø sau thôøi kyø
haäu ñaïi dòch coù theå gaén keát ngaønh Du lòch chaët cheõ
hôn vôùi keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa
Vieät Nam ñeå taïo neân moät ngaønh Du lòch hoøa nhaäp
hôn vaø coù khaû naêng phuïc hoài toát nhaát sau ñaïi dòch
COVID-19 n

TAØI LIEÄU TRÍCH DAÃN:

1
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7148758/
2
https://plo.vn/kinh-te/du-lich-viet-bi-thoi-bay-77-ti-usd-vi-dich-covid19-910708.html
3
http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=399410

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Government of Jamaica: Ministry of Tourism (2020). “CARE: COVID-19 Allocation of Resources for
Employees”, truy caäp ngaøy 1/9/2020. taïi https://jis.gov.jm/government/documents/care-covid-19-allocation-of-
resources-for-employees-brochure/
2. ILO (2020), “ACTRAV Analysis: Governments’ responses to COVID-19”, truy caäp ngaøy 1/9/2020. taïi
https://www.ituc-csi.org/actrav-analysis-governments-22954?lang=en
3. ILO - Regional Office for Asia and the Pacific (2020). “COVID-19 and employment in the tourism sector:
Impact and response in Asia and the Pacific”, truy caäp ngaøy 1/9/2020. Taïi https://www.ilo.org/
wcmsp5/groups/public/---asia/---ro-bangkok/documents/briefingnote/wcms_742664.pdf

274 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

4. ILO (2020). “ACTRAV Analysis: Governments’ responses to COVID-19”, truy caäp ngaøy 6/4/2020. taïi
https://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/actrav_government_covid19_response_table_countries_m-z_6_april_2020_
final_ pdf
5. Singapore Tourism Board (2020), “COVID-19 cleaning support for tourism-related establishments”, truy caäp
ngaøy 1/9/2020. taïi https://www.stb.gov.sg/content/stb/en/assistance-and-licensing/Support-for-Cleaning-
Disinfection-Costs.html
6. James Karuhanga (2020). “Rwanda reassures tourists amid coronavirus threat”, The New Times. taïi
https://www.newtimes.co.rw/news/rwanda-reassures-tourists-amid-coronavirus-threat
7. Toång cuïc Du lòch (2020), Khaùch quoác teá ñeán Vieät Nam thaùng 3 vaø 3 thaùng naêm 2020,
http://www.vietnamtourism.gov.vn/index.php/statistic/international

Ngaøy nhaän baøi: 3/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 13/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 23/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. ThS. vOõ ÑÖÙC TAâM
2. TS. vOõ vAêN BAÛN
Tröôøng Ñaïi hoïc Ngaân haøng Thaønh phoá Hoà Chí Minh

PREDICTING IMPACTS Of THE COvID-19 PANDEMIC

ON vIETNAM’S TOURISM INDUSTRy AND SOLUTIONS
fOR THE POST-PANDEMIC PERIOD

l MA. vO DUC TAM

l Ph.D vO vAN BAN
Banking University of Ho Chi Minh City

ABSTRACT:
This study is to determine and forecast the impact of the on-going Covid-19 pandemic on
Vietnam’s tourism industry. The outbreak of Covid-19 coronavirus has significantly impacted
global travel and tourism industry. Vietnam has also experienced adverse impacts from the
pandemic. Airlines have to cancel their flights, hotels have to close and travel agencies face
huge losses, letting thousands of employees go in Vietnam. The Covid-19 pandemic’s spread is
expected to have long-term adverse impacts on Vietnam’s tourism industry. This study
proposes some solutions to help the tourism industry overcome challenges of the Covid-19
pandemic and prepare for the post-pandemic period.
Keywords: Covid-19, tourism industry, Vietnam’s tourism, global tourism.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 275

taïp chí coâng thöông

MOâ HìNH ÖÙNG DUïNG LEAN

TAïI DOANH NGHIEÄP NGAØNH MAy
TRONG BOáI CAÛNH CHUyEåN ÑOåI
THEO COâNG NGHEÄ SOá

l HOAøNg XUAâN HIEÄP - vOÕ THò lAN HöôNg

TOÙM TAÉT:
Saûn xuaát tinh goïn (Lean manufacturing) laø moät trong nhöõng phöông phaùp quaûn trò hieän ñaïi
nhaèm tinh goïn hoùa saûn xuaát, giaûm thieåu laõng phí trong doanh nghieäp, gia taêng hieäu quaû kinh
doanh. Cuoäc caùch maïng coâng nghieäp 4.0 môû ra moät kyû nguyeân soá trong ñoù xu höôùng chuû ñaïo
laø söï keát hôïp giöõa caùc heä thoáng thöïc vaø aûo, internet keát noái vaïn vaät (IoT), RFID vaø ñieän toaùn
ñaùm maây. Neàn taûng cuûa cuoäc caùch maïng naøy laø caùc ñoät phaù cuûa coâng ngheä soá veà saûn xuaát thoâng
minh döïa treân caùc thaønh töïu veà coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä nano.
Nghieân cöùu naøy seõ ñeà xuaát moâ hình Lean trong thôøi kyø chuyeån ñoåi sang coâng ngheä soá vaø cô
cheá vaän haønh cuûa caùc thaønh toá trong moâ hình ñeå giuùp caùc doanh nghieäp may trieån khai aùp
duïng moâ hình naøy nhaèm naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng; taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng
trong moái töông taùc giöõa coâng ngheä soá vaø saûn xuaát tinh goïn Lean.
Töø khoùa: Moâ hình Lean, Lean 4.0, coâng ngheä soá, doanh nghieäp ngaønh May.

1. Cô sôû lyù luaän veà Lean trong boái caûnh
chuyeån ñoåi theo coâng ngheä soá
Nghieân cöùu veà moâ hình saûn xuaát tinh goïn Lean
aùp duïng cho doanh nghieäp may ñaõ thu huùt ñöôïc söï
quan taâm cuûa nhieàu taùc giaû treân toaøn theá giôùi
trong thaäp nieân qua [1]. ÖÙng duïng moâ hình saûn
xuaát tinh goïn Lean ñem laïi hieäu quaû nhö giaûm
laõng phí, caûi thieän naêng suaát, chaát löôïng saûn
phaåm, naâng cao hieäu quaû söû duïng thieát bò, maët
baèng. Ngaøy nay, vôùi nhöõng thaønh töïu cuûa cuoäc
caùch maïng coâng nghieäp 4.0 ñaõ taùc ñoäng ñeán haàu
heát caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi, laøm thay ñoåi
phöông thöùc saûn xuaát. Caùc giaûi phaùp veà coâng
ngheä soá ñaõ vaø seõ taïo ra nhieàu ñoåi môùi, saùng taïo
trong quaù trình saûn xuaát - kinh doanh saûn phaåm
deät may bao goàm toaøn boä caùc giai ñoaïn töø khaâu
thieát keá saûn phaåm, cung öùng nguyeân phuï lieäu, saûn
xuaát, xuaát khaåu vaø marketing [2].
Naêm 2017, nhoùm BCG ñaõ nghieân cöùu “Khi
Lean ñaùp öùng coâng nghieäp 4.0”. Nghieân cöùu ñaõ chæ
ra khi aùp duïng Lean trong coâng nghieäp 4.0 seõ mang
laïi hieäu quaû keùp, tuy vaäy môùi chæ coù moät soá ít
doanh nghieäp daãn ñaàu chaáp nhaän aùp duïng moâ hình
naøy. Nghieân cöùu cuûa nhoùm cho thaáy neáu chæ öùng
duïng ñoäc laäp hoaëc Lean, hoaëc coâng nghieäp 4.0 thì
chæ coù theå giaûm chi phí bieán ñoåi xuoáng khoaûng
15%, nhöng neáu aùp duïng ñoàng thôøi caû Lean vaø
coâng nghieäp 4.0 thì chi phí bieán ñoåi coù theå giaûm
xuoáng tôùi 40%, chi phí do saûn phaåm loãi coù theå giaûm
20% vaø chi phí döï tröõ baùn thaønh phaåm coù theå giaûm
30% [3]. Naêm 2018, nhoùm taùc giaû Christopher ñaõ
chæ ra raèng, coâng nghieäp 4.0 chæ coù theå ñöôïc thöïc

276 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

hieän thaønh coâng neáu toå chöùc vaø cuï theå

Töông taùc giöõa ngöôøi vaø maùy (HMI)

hoùa caùc quy trình toái öu theo caùc khía
caïnh cuûa Lean. Nghieân cöùu naøy ñaõ chæ ra

taêng cöôøng
Thöc teá aûo
ñöôïc söï töông taùc giöõa coâng ngheä soá vôùi

+++
+++

+++

+++
+++
++
+
+

+
+

+
caùc coâng cuï, kyõ thuaät vaø nguyeân taéc cuûa
saûn xuaát tinh goïn Lean.
Saûn xuaát tinh goïn Lean vôùi hai truï coät
chính laø JIT, Jidoka vaø caùc coâng cuï neàn
taûng cuûa Lean; vieäc töông taùc giöõa coâng

Thöïc teá aûo

ngheä soá vaø Lean trong doanh nghieäp taïo

+++

+++

+++
+++
++

++
+
+

+
+

+
neân hieäu quaû saûn xuaát cao. Taùc ñoäng cuûa

Baûng 1. Ma traän aûnh höôûng cuûa coâng nghieäp 4.0 ñeán heä thoáng saûn xuaát lean
coâng nghieäp 4.0 ñeán saûn xuaát Lean ñaõ
thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa nhieàu nhaø

Giao tieáp giöõa maùy vaø maùy (M2M)

khoa hoïc treân theá giôùi. Haàu heát caùc

Töông taùc
ngang
nghieân cöùu cuõng chæ ra raèng coâng nghieäp

+++

+++
+++

+++
++
++
++
++
+

+
+
4.0 aûnh höôûng haàu heát ñeán caùc truï coät vaø
coâng cuï cuûa Lean. Baûng 1 theå hieän taùc
ñoäng cuûa coâng nghieäp 4.0 ñeán heä thoáng
saûn xuaát lean.
Töông taùc doïc

Töø Baûng 1 cho thaáy caùc truï coät cuûa

+++
+++

+++

+++
+++

+++
++

++
Lean nhö Just in Time, Jidoka, vaø caùc
+

+
+
coâng cuï neàn taûng cuûa Lean nhö tieâu
chuaån hoùa, kaizen chòu aûnh höôûng nhieàu
cuûa coâng ngheä soá. Tuy vaäy, do ñaëc ñieåm
coâng ngheä saûn xuaát cuûa ngaønh may khaùc
Phaân tích

+++
+++
+++
+++
+++
+++

+++
caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc neân moâ
+

+
+
+
hình Lean trong thôøi kyø chuyeån ñoåi theo
coâng ngheä soá taïi caùc doanh nghieäp may
cuõng coù nhieàu ñaëc ñieåm khaùc vaø caàn
döõ lieäu lôùn
Thu thaäp vaø xöû lyù döõ lieäu
Cô sôû

ñöôïc nghieân cöùu ñeå ñeà xuaát cho phuø hôïp

+++
+++
+++
+++

+++
++

++
+

+
+
+
trong quaù trình öùng duïng.
2. Ñeà xuaát moâ hình öùng duïng Lean
taïi doanh nghieäp may trong thôøi kyø
Ñieän toaùn
ñaùm maây

chuyeån ñoåi sang coâng ngheä soá

+++

+++
++
++

++

2.1. Löïa choïn moät soá thaønh toá hình

+

+
+
+
+
+

thaønh moâ hình öùng duïng Lean trong boái

caûnh chuyeån ñoåi theo coâng ngheä soá
2.1.1. Truï coät JIT
Caûm bieán
vaø keát noái

Ñoái vôùi truï coät JIT, truï coät 1 trong

++

++
++

++
+
+

+
+
+

“Ngoâi nhaø Liker”, nhoùm nghieân cöùu ñaõ

löïa choïn moät soá coâng cuï maø thaønh quaû
cuûa coâng ngheä soá taùc ñoäng ñeán nhieàu
Con ngöôøi vaø söï töông taùc

nhaát ñoù laø Kanban, SMED, Takt Time,

Heijunka, chuoãi giaù trò (VSM) ñeå ñöa
vaøo moâ hình öùng duïng Lean taïi doanh
Coâng cuï

nghieäp may trong boái caûnh chuyeån ñoåi

Tieâu chuaån hoùa

Giaûm laõng phí

Saûn xuaát keùo

sang coâng ngheä soá [4].

Just in Time

Ngöôøi maùy

Vôùi söï hoã trôï cuûa coâng ngheä soá, theû

Takt time
Heijunka
Kaizen

Jidoka

Kanban truyeàn thoáng ñöôïc thay theá

5S

baèng e-Kanban (Kanban ñieän töû).

Soá 25 - Thaùng 10/2020 277

taïp chí coâng thöông
E-Kanban laø heä thoáng tín hieäu baèng coâng ngheä
RFID, maõ vaïch ñeå caûi thieän hoaït ñoäng thu thaäp vaø
baùo caùo döõ lieäu veà saûn xuaát, löu chuyeån nguyeân
lieäu vaø quaûn lyù kho.
Trong ngaønh may, SMED öùng duïng coâng ngheä
RFID, IoT, thieát bò may thoâng minh… giuùp cho vieäc
caûi tieán caùc hoaït ñoäng beân trong vaø beân ngoaøi nhö
caøi ñaët thieát bò, chuaån bò döôõng may ñöôïc thöïc hieän
vôùi thôøi gian ngaén hôn, töø ñoù giuùp vieäc chuyeån ñoåi
maõ haøng nhanh hôn, tieát kieäm chi phí hôn.
Vôùi söï hoã trôï cuûa thieát bò may kyõ thuaät soá vaø
heä thoáng phaàn meàm chuyeân duïng, vieäc tính toaùn
nhòp saûn xuaát (Takt time) trôû neân ñôn giaûn vaø
nhanh choùng hôn theo thôøi gian thöïc. Töø ñoù, giuùp
kyõ thuaät vieân deã daøng hôn trong vieäc phaân chia
coâng vieäc vaø boá trí maùy moùc thieát bò gaàn vôùi nhòp
saûn xuaát toái öu nhaát.
Caân baèng chuyeàn (Heijunka) vôùi söï hoã trôï cuûa
thieát bò may thoâng minh, phaàn meàm quaûn lyù saûn
xuaát giaùm saùt tình traïng saûn xuaát theo thôøi gian
thöïc ñeå kòp thôøi phaân boá laïi caùc nguoàn löïc moät
caùch caân baèng nhaèm toái öu hoùa vieäc söû duïng söùc
lao ñoäng vaø maùy moùc thieát bò, giaûm thieåu thôøi gian
chôø ñôïi khoâng taïo giaù trò cho khaùch haøng vaø caûi
thieän hieäu quaû saûn xuaát.
2.1.2. Truï coät Jidoka
Trong boái caûnh chuyeån ñoåi sang coâng ngheä soá
taïi caùc doanh nghieäp may, heä thoáng Andon seõ caûnh
baùo tình traïng saûn xuaát, thieát bò ñeán ngöôøi ñieàu
haønh vaø caùc boä phaän lieân quan thoâng qua caùc öùng
duïng di ñoäng vaø coâng ngheä IoT. Vì vaäy, moïi traïng
thaùi cuûa maùy moùc vaø tình traïng saûn xuaát ñöôïc caûnh
baùo kòp thôøi, ngöôøi quaûn lyù coù theå nhaän ñöôïc thoâng
tin caàn thieát töø xa ñeå xöû lyù.
Poka-Yoke laø moät coâng cuï ñeå ngaên ngöøa loãi.
Vôùi thaønh töïu cuûa coâng ngheä soá nhö caùc loaïi caûm
bieán, RFID,... coù khaû naêng phaùt hieän, tính toaùn vaø
keát noái, heä thoáng saûn xuaát thöïc aûo (CPS) coù theå
töông taùc tích hôïp nhanh vaø linh hoaït ñeå phaùt hieän
ra loãi.
Trong nhaø maùy may, nhôø vieäc aùp duïng coâng
ngheä maõ vaïch QR, RFID thì caùc thoâng tin veà naêng
suaát, chaát löôïng thöôøng xuyeân ñöôïc caäp nhaät.
Trong daây chuyeàn, baát cöù coâng ñoaïn naøo xaûy ra
loãi seõ coù caûnh baùo kòp thôøi ñeå nhaø quaûn lyù ra quyeát
ñònh döøng saûn xuaát taïi maùy xaûy ra loãi (Line stop)
cho duø hoï khoâng coù maët tröïc tieáp taïi hieän tröôøng.
Vôùi coâng cuï 5 whys cuûa Lean, coâng ngheä soá
ñöôïc öùng duïng trong caùc thieát bò may kyõ thuaät soá
ñaõ giuùp cho vieäc löu tröõ döõ lieäu, tra cöùu döõ lieäu,
278 Soá 25 - Thaùng 10/2020
phaùt hieän nguyeân nhaân cuûa caùc söï coá moät caùch heát
söùc nhanh choùng. Töø ñoù, caùn boä ñieàu haønh saûn xuaát
coù theå deã daøng ñeà xuaát giaûi phaùp xöû lyù caùc phaùt
sinh moät caùch chuû ñoäng, hieäu quaû.
2.1.3. Caùc coâng cuï neàn taûng cuûa Lean
Baûo trì naêng suaát toång theå laø moät trong nhöõng
coâng cuï neàn taûng cuûa Lean. Vôùi caùc thieát bò kyõ
thuaät soá, keát noái maïng thì vieäc baûo trì thieát bò ñöôïc
thöïc hieän nhanh hôn thoâng qua vieäc giao tieáp giöõa
ngöôøi vaø thieát bò bôûi giao dieän tröïc quan, khaû naêng
caûnh baùo loãi vaø löu laïi lòch söû hoaït ñoäng cuûa thieát
bò. Beân caïnh ñoù, vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä
soá, trong töông lai vieäc baûo trì trong caùc doanh
nghieäp may seõ tieán tôùi baûo trì döï ñoaùn thay cho
hình thöùc baûo trì phoøng ngöøa tröôùc ñaây.
Trong saûn xuaát Lean, heä thoáng CPS, IoT laø
nhöõng coâng ngheä ñieån hình coù theå hoã trôï tích cöïc
cho vieäc trieån khai Kaizen taïi doanh nghieäp may.
Khi laäp keá hoaïch thöïc hieän Kaizen, doanh nghieäp
may coù theå taän duïng coâng ngheä naøy ñeå tích hôïp
vaøo quaù trình trieån khai nhaèm thu thaäp ñöôïc nhieàu
yù töôûng caûi tieán qua theû Kaizen tröïc tuyeán, coù theå
thöû nghieäm vieäc caûi tieán baèng heä thoáng saûn xuaát aûo
tröôùc khi ñöa vaøo saûn xuaát thöïc.
2.2. Caáu truùc moâ hình
Caên cöù vaøo phaân tích taïi muïc 2.1, nhoùm taùc giaû
ñeà xuaát Moâ hình öùng duïng Lean taïi doanh nghieäp
may trong boái caûnh chuyeån ñoåi theo coâng ngheä soá
taïi hình 3.1. Trong moâ hình naøy, nhoùm taùc giaû ñaõ
löïa choïn caùc thaønh toá töông öùng vôùi caùc truï coät vaø
caùc coâng cuï cuûa Lean chòu taùc ñoäng lôùn cuûa coâng
ngheä soá. Cuï theå, ñoái vôùi truï coät JIT, nhoùm nghieân
cöùu ñaõ ñöa caùc coâng cuï Kanban, SMED, Takt
Time, Heijunka, VSM vaøo moâ hình. Ñoái vôùi truï coät
Jidoka goàm coù 4 coâng cuï: Andon, poke-yoke, Line
stops, 5 Whys. Ngoaøi ra, moâ hình ñeà xuaát coøn bao
goàm caùc coâng cuï neàn taûng cuûa lean nhö TPM, SW
vaø Kaizen.
2.3. Cô cheá vaän haønh cuûa töøng thaønh toá trong
moâ hình
2.3.1. Kanban ñieän töû (Hình 1)
Heä thoáng Kanban ñieän töû hoã trôï caûi thieän hoaït
ñoäng cuûa heä thoáng saûn xuaát “keùo” baèng caùch thu
thaäp vaø baùo caùo döõ lieäu veà hoaït ñoäng saûn xuaát, löu
chuyeån nguyeân lieäu vaø löu kho. Baèng caùch söû duïng
coâng ngheä thoâng tin, moät heä thoáng e-kanban nhaän
ra tình traïng khoâng coù hoaëc thieáu baùn thaønh phaåm
moät caùch töï ñoäng thoâng qua caùc caûm bieán vaø kích
hoaït quaù trình boå sung baùn thaønh phaåm, nguyeân
lieäu cho saûn xuaát. Tính hieäu quaû cuûa heä thoáng
 quaûn trò - quaûn lyù

kanban ñieän töû ñöôïc ño baèng

Nguoàn: [4] vaø phaùt trieån cuûa nhoùm taùc giaû

ba thoâng soá sau:
- Thôøi gian nhaän ñöôïc döõ
lieäu cuûa traïm tröôùc
- Soá loãi phaùt sinh do truyeàn
döõ lieäu
- Soá laàn nhaän ñöôïc nguyeân
phuï lieäu, baùn thaønh phaåm
khoâng ñuùng thôøi gian.
2.3.2. Chuyeån ñoåi nhanh
Hình 1: Moâ hình öùng duïng Lean taïi doanh nghieäp may trong boái caûnh chuyeån ñoåi theo coâng ngheä soá

SMED öùng duïng IoT, RFID

Trong nhaø maùy may, öùng
duïng thaønh coâng nhaát cuûa
chuyeån ñoåi nhanh laø giaûm thôøi
gian thay ñoåi maõ haøng treân
daây chuyeàn may nhôø vieäc ruùt
ngaén thôøi gian ñieàu chænh thieát
bò may kyõ thuaät soá, söû duïng
SW kyõ thuaät soá trong raûi
chuyeàn,... Keát quaû chuyeån ñoåi
nhanh trong thôøi kyø chuyeån
ñoåi soá coù theå ñöôïc ño löôøng
baèng caùc thoâng soá sau ñaây:
- Thôøi gian ñieàu chænh thieát
bò theo yeâu caàu kyõ thuaät cuûa
maõ môùi;
- Thôøi gian raûi chuyeàn ôû
caùc boä phaän cuûa maõ môùi;
- Thôøi gian ra chuyeàn cuûa
maõ môùi;
2.3.3. Nhòp daây chuyeàn vôùi
söï hoã trôï cuûa coâng ngheä soá
(Takt time)
Vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá, ñaëc bieät laø thieát bò
may kyõ thuaät soá thì vieäc caäp
nhaät Takt time ñöôïc thöïc hieän
nhanh choùng. Thöôùc ño hieäu
quaû cuûa vieäc söû duïng nhòp daây
chuyeàn vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá ñöôïc theå hieän ôû hai
thoâng soá sau:
- Soá laàn chænh takt time cuûa
maõ ñang saûn xuaát: Ñoù laø soá
laàn ñieàu chænh nhòp daây
chuyeàn nhôø söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá trong thôøi gian thöïc.
- Naêng suaát chuyeàn theo
nhòp daây chuyeàn môùi: Laø
naêng suaát cuûa daây chuyeàn

Soá 25 - Thaùng 10/2020 279

taïp chí coâng thöông
sau khi ñöôïc ñieàu chænh nhòp vôùi söï hoã trôï cuûa
coâng ngheä soá.
2.3.4. Caân baèng chuyeàn vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá (Heijunka)
Khi söû duïng caùc thieát bò coâng ngheä soá nhö theû
RFID vôùi chöùc naêng nhaän daïng ñieän töû ñöôïc gaén
vaøo toaøn boä caùc baùn thaønh phaåm trong suoát chu
trình saûn xuaát; thieát bò may kyõ thuaät soá, maùy may töï
ñoäng, maïng IoT, maùy tính baûng…ñeå thu thaäp vaø xöû
lyù döõ lieäu. Thoâng qua caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc,
kyõ thuaät vieân coù theå thöïc hieän caân baèng chuyeàn moät
caùch deã daøng vaø chính xaùc theo thôøi gian thöïc. Caùc
thoâng soá ño löôøng quaù trình caân baèng chuyeàn vôùi
söï hoã trôï cuûa coâng ngheä soá bao goàm:
- Thôøi gian thöïc hieän caân baèng chuyeàn
- Soá laàn caân baèng chuyeàn
- Thôøi gian ñeán ñieåm caân baèng toái öu
- Naêng suaát tröôùc caân baèng chuyeàn
- Naêng suaát sau caân baèng chuyeàn
2.3.5. Sô ñoà chuoãi giaù trò vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá (VSM)
Vôùi söï hoã trôï cuûa coâng ngheä RFID, doøng di
chuyeån saûn phaåm ñöôïc theo doõi moät caùch töï ñoäng
vaø trôû neân töôøng minh hôn veà thôøi gian cheá taïo saûn
phaåm taïi töøng coâng ñoaïn. Ñaây chính laø cô sôû caên
baûn ñeå xaây döïng chuoãi giaù trò moät caùch khaùch
quan, nhanh choùng vaø chính xaùc. Caùc thoâng soá ño
löôøng keát quaû cuûa vieäc söû duïng chuoãi giaù trò vôùi söï
hoã trôï cuûa coâng ngheä soá bao goàm:
- Thôøi gian xaây döïng chuoãi giaù trò
- Thôøi gian loaïi boû laõng phí nhôø chuoãi giaù trò
- Möùc giaûm chi phí nhôø chuoãi giaù trò
2.3.6. Andon kyõ thuaät soá
Vôùi nhöõng thaønh töïu cuûa coâng ngheä soá, heä
thoáng Andon thoâng minh ñöôïc thieát keá döïa treân
coâng ngheä vi xöû lyù giao tieáp tröïc tieáp vôùi maùy tính
thoâng qua heä thoáng maùy chuû. Nhôø ñoù, ngöôøi quaûn
lyù duø khoâng coù maët taïi xöôûng saûn xuaát vaãn deã daøng
kieåm soaùt moïi söï coá xaûy ra theo thôøi gian thöïc
ngay treân maøn hình maùy tính, ñieän thoaïi,... Caùc
thoâng soá ño löôøng hieäu quaû cuûa andon thoâng
minh goàm:
- Soá ngöôøi coù traùch nhieäm nhaän ñöôïc tín hieäu
Andon töø xa
- Soá löôïng tín hieäu Andon ñöôïc theå hieän.
- Thôøi gian xöû lyù vaán ñeà khi coù tín hieäu Andon
töø xa
2.3.7. Poka yoke vôùi söï trôï giuùp cuûa coâng ngheä
soá
Vôùi nhöõng thaønh töïu veà coâng ngheä soá, caùc baùn
280 Soá 25 - Thaùng 10/2020
thaønh phaåm, thaønh phaåm cuûa ñöôïc queùt maõ QR
hoaëc gaén chip RFID, thieát bò may ñöôïc gaén caûm
bieán ñeå thu thaäp thoâng tin vaø xöû lyù thoâng qua phaàn
meàm quaûn lyù saûn xuaát. Nhöõng thoâng tin naøy ñöôïc
truyeàn veà maùy chuû ñeå ngöôøi quaûn lyù ra quyeát ñònh
kòp thôøi khi xaûy ra loãi. Caùc thoâng soá ño löôøng keát
quaû öùng duïng Poka yoke bao goàm:
- Soá loãi ñöôïc ngaên ngöøa baèng caûm bieán
- Toång soá loãi taïi boä phaän söû duïng thieát bò soá
trong daây chuyeàn
2.3.8. Coâng cuï 5 Whys vôùi söï trôï giuùp cuûa coâng
ngheä soá
Vôùi söï hoã trôï cuûa AI, caûm bieán, IoT... vieäc tìm
nguyeân nhaân loãi trong saûn phaåm hoaëc thieát bò soá
trôû neân heát söùc hieäu quaû thoâng qua cô cheá hoã trôï
tìm loãi ngay taïi thieát bò hoaëc tìm loãi, xöû lyù loãi töø xa
qua maïng Internet. Caùc thoâng soá ño löôøng keát quaû
öùng duïng 5 Whys bao goàm:
- Thôøi gian tìm nguyeân nhaân gaây loãi treân thieát
bò kyõ thuaät soá
- Thôøi gian khaéc phuïc loãi treân thieát bò kyõ
thuaät soá
2.3.9. Döøng chuyeàn (Line stops)
Vôùi söï hoã trôï cuûa coâng ngheä soá, vieäc phaùt hieän
loãi vaø döøng chuyeàn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc
caûm bieán vò trí, caûm bieán hình aûnh,... laép treân thieát
bò ñeå thu thaäp tín hieäu veà loãi, töï ñoäng truyeàn döõ
lieäu loãi ñeán nhaân vieân hoaëc thieát bò lieân quan ñeå
thöïc hieän döøng saûn xuaát. Caùc thoâng soá ño löôøng
hieäu quaû döøng chuyeàn vôùi söï hoã trôï cuûa coâng ngheä
soá bao goàm:
- Soá laàn döøng chuyeàn vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá
- Thôøi gian khaéc phuïc loãi döøng chuyeàn vôùi söï hoã
trôï cuûa coâng ngheä soá
2.3.10. Baûo trì naêng suaát toång theå vôùi söï hoã trôï
cuûa coâng ngheä soá (TPM)
Nhôø coâng ngheä soá, vieäc baûo trì naêng suaát toång
theå thoâng qua heä thoáng caûm bieán giuùp xaùc ñònh
loãi cuûa maùy hoaëc linh kieän sôùm hôn vaø cho pheùp
maùy töï ñoäng yeâu caàu ngöôøi vaän haønh (ví duï:
thoâng qua thieát bò di ñoäng) ñeå thöïc hieän caùc
nhieäm vuï baûo trì. Tích hôïp khaû naêng giaùm saùt
ñieàu kieän töông taùc vaø phaân tích döõ lieäu lôùn cho
pheùp töï ñoäng chaån ñoaùn vaø ñöa ra caùc phöông aùn
xöû lyù döïa treân phöông phaùp baûo trì döï ñoaùn. Caùc
thoâng soá theå hieän keát quaû cuûa TPM vôùi söï hoã trôï
cuûa coâng ngheä soá bao goàm:
- Thôøi gian xöû lyù loãi treân thieát bò öùng duïng coâng
ngheä soá
 quaûn trò - quaûn lyù

- Soá loãi treân thieát bò öùng duïng coâng ngheä soá.
2.3.11. Chuaån hoùa thao taùc vôùi söï hoã trôï cuûa
coâng ngheä soá (SW)
Khi söû duïng coâng cuï chuaån hoùa thao taùc, vôùi
söï hoã trôï cuûa coâng ngheä soá, vieäc ghi hình laïi caùc
video thao taùc vaø söû duïng phaàn meàm chuyeân
duïng ñeå bieân taäp caùc video thao taùc chuaån ñöôïc
thöïc hieän heát söùc khaùch quan vaø thuaän lôïi. Beân
caïnh ñoù, caùc video naøy laïi deã daøng ñöôïc chuyeån
ñeán caùc thieát bò may qua maïng IoT ñeå ngöôøi lao
ñoäng coù theå quan saùt trong quaù trình raûi chuyeàn
hoaëc quaù trình may. Caùc thoâng soá ñeå ño löôøng keát
quaû thöïc hieän chuaån hoùa thao taùc vôùi söï hoã trôï
cuûa coâng ngheä soá bao goàm:
- Thôøi gian chuaån hoùa thao taùc vôùi söï hoã trôï cuûa
coâng ngheä soá
- Soá video chuaån hoùa thao taùc ñöôïc öùng duïng
trong thöïc teá
2.3.12. Caûi tieán lieân tuïc (Kaizen)
Trong boái caûnh öùng duïng coâng ngheä soá ñaày ñuû,
toaøn boä quaù trình saûn xuaát trong thöïc teá ñöôïc moâ
phoûng thaønh quaù trình saûn xuaát aûo ñeå hình thaønh heä
thoáng saûn xuaát thöïc aûo. Nhôø coù heä thoáng naøy maø
coâng taùc caûi tieán ñöôïc thöïc hieän heát söùc thuaän lôïi
vaø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng saûn xuaát
thöïc teá. Beân caïnh ñoù, vieäc taän duïng caùc coâng cuï soá
thoâng duïng nhö google driver, maïng IoT, trang tính
Google Sheet ñeå thieát keá theû kaizen ñieän töû cuõng
ñaõ giuùp doanh nghieäp may thu thaäp, phaân tích, xöû
lyù döõ lieäu trong quaù trình caûi tieán nhanh choùng, kòp
thôøi vaø chính xaùc. Caùc thoâng soá ño löôøng keát quaû
thöïc hieän caûi tieán lieân tuïc vôùi söï hoã trôï cuûa coâng
ngheä soá bao goàm:
- Soá caûi tieán ñöôïc ñeà xuaát bôûi theû Kaizen
ñieän töû;
- Soá saùng kieán ñöôïc öùng duïng do ñeà xuaát töø theû
Kaizen ñieän töû;
- Soá ngöôøi ñeà xuaát saùng kieán thoâng qua theû
Kaizen ñieän töû;
- Giaù trò laøm lôïi töø saùng kieán ñeà xuaát qua theû
Kaizen ñieän töû.
3. Keát luaän
Töø cô sôû lyù luaän veà taùc ñoäng cuûa coâng ngheä soá
ñeán saûn xuaát Lean vaø moâ hình öùng duïng Lean
trong boái caûnh chuyeån ñoåi sang coâng ngheä soá treân
theá giôùi vaø trong nöôùc, nhoùm nghieân cöùu ñaõ ñeà
xuaát moâ hình öùng duïng Lean 4.0 taïi doanh nghieäp
may bao goàm moät soá thaønh toá trong hai truï coät
cuûa Lean vaø caùc coâng cuï neàn taûng cuûa Lean.
Trong truï coät JIT, goàm caùc coâng cuï E-Kanban,
SMED, Takt time, Heijunka vaø VSM söû duïng IoT
vaø RFID, phaàn meàm quaûn lyù saûn xuaát. Truï coät
Jidoka goàm caùc coâng cuï Andon thoâng minh,
Poka-Yoke, Line stops, 5 Whys söû duïng caùc loaïi
caûm bieán vaø trí tueä nhaân taïo. Caùc coâng cuï neàn
taûng cuûa Lean TPM, SW vaø Kaizen thoâng qua
öùng duïng caùc thieát bò may thoâng minh vaø heä
thoáng döõ lieäu lôùn, töông taùc giöõa ngöôøi vaø maùy.
Cô cheá vaän haønh cuûa töøng thaønh toá trong moâ hình
vaø quy trình trieån khai thöïc hieän caùc coâng cuï cuõng
ñaõ ñöôïc nhoùm nghieân cöùu ñeà xuaát. Nghieân cöùu
naøy laø tieàn ñeà ñeå aùp duïng moâ hình saûn xuaát Lean
trong boái caûnh chuyeån ñoåi coâng ngheä soá taïi caùc
doanh nghieäp may taïi Vieät Nam nhaèm naêng cao
naêng suaát, chaát löôïng, ñaùp öùng vôùi xu höôùng phaùt
trieån cuûa theá giôùi n

Lôøi caûm ôn:

Nhoùm taùc giaû xin caûm ôn söï giuùp ñôõ cuûa Toång cuïc Tieâu chuaån ño löôøng chaát löôïng, Boä Khoa hoïc vaø
Coâng ngheä vaø söï hoã trôï taøi chính töø ngaân saùch nhaø nöôùc ñeå thöïc hieän baøi baùo naøy.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Rashmi Kumari, et al. (2015). Application of lean manufacturing Tools in Garment industry. International
Journal of Mechanical Engineering And Information Technology, 3(1), 976-982.
2. Hoaøng Xuaân Hieäp (2017), "Giaûi phaùp ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc cho ngaønh Deät may Vieät Nam ñaùp öùng yeâu caàu
cuûa cuoäc caùch maïng coâng nghieäp 4.0", Taïp chí Coâng Thöông, vol. 5, p. 12.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 281

taïp chí coâng thöông

3. Daniel Kupper & et al. (2017). When Lean meets Insdutry 4.0. USA: The Boston Consulting Group, Inc..
4. Jeffrey K. Liker. (2004). The Toyota Way: 14 Management Principles from the World's Greatest Manufacturer.
Madison, WI, USA: CWL Publishing Enterprises, Inc.

Ngaøy nhaän baøi: 8/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 18/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 28/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. HOAØNG xUAâN HIEÄP
2. ThS. vOõ THÒ LAN HÖÔNG
Tröôøng Ñaïi hoïc Coâng nghieäp Deät may Haø Noäi

LEAN MANUfACTURING MODEL fOR GARMENT

COMPANIES IN THE CONTExT Of THE DIGITAL
INDUSTRIAL TRANSfORMATION

l Ph.D HOANg XUAN HIEP

l Master. vO THI lAN HUONg
Hanoi Industrial Textile Garment Industry

ABSTRACT:
Lean manufacturing is one of the modern management methods to improve productivity and
decrease costs in manufacturing firms. Industry 4.0 is the digital transformation of
manufacturing/production and related industries. The mainstream trends of the fourth industrial
revolution include the cyber-physical systems, the Internet of Things, the cloud computing and
the Radio Frequency Identification (RFID). The Industry 4.0’s fundamentals are digital
breakthroughs in smart manufacturing based on information technology, biotechnology, and
nanotechnology. This paper proposes a lean manufacturing model for the garment enterprises
in the context of the digital industrial transformation. This manufacturing model is expected to
help garment enterprises maintain their competittiveness and develop sustainably by enhancing
productivity and quality.
Keywords: Lean manufacturing model, Lean 4.0, digital technology, garment companies.

282 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

THÖïC TRAïNG GIAÛI QUyEáT vIEÄC LAØM

CHO LAO ÑOÄNG NOâNG THOâN
TAïI HUyEÄN ÑAÉK GLONG, TæNH ÑAÉK NOâNG

l NgUyEãN THò HAÛI yEáN - TRAàN NAM THUAàN

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát ñaùnh giaù thöïc traïng veà lao ñoäng vaø vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân ôû huyeän Ñaék
Glong, tænh Ñaék Noâng. Tình hình giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân huyeän Ñaék Glong,
tænh Ñaék Noâng treân caùc noäi dung: Hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà vaø giôùi thieäu vieäc laøm; Phaùt trieån
saûn xuaát ñeå giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân; Giaûi quyeát vieäc laøm thoâng qua chính
saùch tín duïng noâng thoân vaø xuaát khaåu lao ñoäng. Treân cô sôû ñoù, baøi vieát ñeà xuaát 7 nhoùm gôïi yù
veà giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék Noâng
trong thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Ñaék Glong, lao ñoäng noâng thoân, vieäc laøm.

1. Môû ñaàu
Huyeän Ñaék Glong ñöôïc thaønh laäp theo Nghò
ñònh soá 82/2005/NÑ-CP, ngaøy 27/6/2005 cuûa Chính
phuû, vôùi dieän tích töï nhieân 144.875,46 ha, dieän tích
ñaát saûn xuaát noâng nghieäp laø 60.615,3 ha. Huyeän
Ñaék Glong coù ñòa hình chia caét maïnh bôûi caùc ñoài
nuùi cao vaø caùc con soâng, suoái lôùn nhoû, ñòa hình doác,
coù taøi nguyeân khoaùng saûn doài daøo. Toác ñoä taêng
tröôûng kinh teá bình quaân giai ñoaïn 2015 - 2019 ñaït
14%/naêm, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 30
trieäu ñoàng/naêm, cô caáu kinh teá chuyeån dòch theo
höôùng tích cöïc. Ñaék Glong coù daân soá ñeán naêm
2019 hôn 72 nghìn ngöôøi, toác ñoä phaùt trieån daân soá
haøng naêm xaáp xæ döôùi 1%, coù 39.653 lao ñoäng,
nguoàn lao ñoäng doài daøo, lao ñoäng treû, khoûe chieám
tyû leä cao trong toång soá lao ñoäng. Ñaây laø nguoàn löïc
quan troïng cho söï nghieäp CNH, HÑH ñaát nöôùc.
Tuy nhieân, theo thoáng keâ 6 thaùng ñaàu naêm
2019, toång soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng laø
39.074 ngöôøi, soá ngöôøi lao ñoäng thaát nghieäp hoaëc
coù vieäc laøm nhöng thu nhaäp thaáp coøn khoaûng 2.919
ngöôøi, chieám 4,27% daân soá trong toaøn huyeän. Tröôù
thöïc traïng veà lao ñoäng, vieäc laøm cuûa huyeän, cuõng
nhö tìm giaûi phaùp cho lao ñoäng noâng thoân laø moät
vaán ñeà heát söùc thieát thöïc. Vì vaäy, baøi baùo: “Thöïc
traïng giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân
treân ñòa baøn huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék Noâng” laø
raát caàn thieát vaø coù yù nghóa.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 283

taïp chí coâng thöông

2. Muïc tieâu nghieân cöùu 4. Keát quaû vaø thaûo luaän

- Ñaùnh giaù thöïc traïng giaûi quyeát vieäc laøm cho
lao ñoäng noâng thoân treân ñòa baøn huyeän Ñaék Glong,
tænh Ñaék Noâng;
- Ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm giaûi quyeát vieäc laøm
cho lao ñoäng noâng thoân treân ñòa baøn huyeän Ñaék
Glong, tænh Ñaék Noâng trong thôøi gian tôùi.
3. Noäi dung vaø phöông phaùp nghieân cöùu
3.1. Noäi dung nghieân cöùu
- Thöïc traïng veà lao ñoäng vaø vieäc laøm cho lao
ñoäng noâng thoân ôû huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék
Noâng ôû caùc xaõ ñieàu tra;
4.1. Thöïc traïng veà lao ñoäng vaø vieäc laøm cho lao
ñoäng noâng thoân ôû huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék
Noâng ôû caùc xaõ ñieàu tra
Lao ñoäng noâng thoân huyeän Ñaék Glong taäp trung
cao nhaát ôû nhoùm tuoåi töø 25-39 chieám 45%; tieáp ñoù
laø nhoùm tuoåi töø 15-24 chieám 27,1%; nhoùm tuoåi töø
40-60 chieám 22%. Tuy nhieân, caùc nhoùm tuoåi coù söï
ñoàng ñeàu giöõa 3 xaõ ñöôïc ñieàu tra, nhöng ôû ñoä tuoåi
25-39 coù söï töông ñoàng cao nhaát, ñaây laø moät thuaän
lôïi raát lôùn cho söï phaùt trieån kinh teá ñòa phöông.
(Baûng 1)

Baûng 1. Tình hình chung veà lao ñoäng ôû caùc hoä ñieàu tra
Ñòa baøn Toång
Chæ tieâu ÑVT
Ñaék Rmaêng Ñaék Som Quaûng Sôn coäng

Soá hoä Hoä 50 70 80 200

Soá khaåu Ngöôøi 289 308 266 863

Bình quaân khaåu/hoä Ngöôøi/hoä 5,8 4,4 3,8 4,3

Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi LÑ Ngöôøi/hoä 208 233 214 655

Soá LÑ ñang coù vieäc laøm Ngöôøi/hoä 107 152 192 451

Soá lao ñoäng ñang coù vieäc laøm/hoä LÑ/hoä 2,14 2,2 2,4 2,3

Nguoàn: Soá lieäu ñieàu tra naêm 2020

- Thöïc traïng giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng
noâng thoân huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék Noâng;
- Caùc giaûi phaùp chuû yeáu nhaèm giaûi quyeát vieäc
laøm cho lao ñoäng noâng thoân huyeän Ñaék Glong, tænh
Ñaék Noâng.
3.2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Baøi vieát choïn 3 xaõ laø Quaûng Sôn, Ñaék Som vaø
Ñaék Rmaêng trong soá 7 xaõ cuûa huyeän Ñaék Glong,
tænh Ñaék Noâng ñeå nghieân cöùu, vì ñaây laø caùc xaõ
thuaàn noâng veà saûn xuaát noâng nghieäp, coù thu nhaäp,
ñieàu kieän kinh teá ñaûm baûo mang tính ñaïi dieän.
Vôùi dung löôïng maãu 3 xaõ caàn ñieàu tra laø: 200 hoä
gia ñình, baøi vieát söû duïng phöông phaùp phaân toå
thoáng keâ, baûng thoáng keâ vaø phöông phaùp bieåu ñoà
thoáng keâ, bieåu dieãn keát quaû toång hôïp treân cô sôû
söû duïng caùc kyõ thuaät toång hôïp töø phaàn meàm
EXCEL vaø SPSS.
Veà trình ñoä vaên hoùa: Soá lao ñoäng noâng thoân
trong huyeän ñaõ toát nghieäp THCS, THPT chieám ña
soá (46,0%), ñaây cuõng laø moät tín hieäu toát cho vieäc
giaûi quyeát vieäc laøm sau naøy cho lao ñoäng noâng
thoân. Tuy nhieân, tyû leä ngöôøi chöa toát nghieäp tieåu
hoïc vaãn coøn khaù cao, chieám 13,0%, ñaây laø raøo caûn
lôùn cho vieäc phaùt trieån kinh teá trong giai ñoaïn hieän
nay khi yeâu caàu veà aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät
ngaøy caøng cao.
Veà trình ñoä chuyeân moân: Qua ñieàu tra cho
thaáy trình ñoä chuyeân moân cuûa haàu heát lao ñoäng
treân ñòa baøn 3 xaõ laø lao ñoäng chöa qua ñaøo taïo
(49,0%) trong toång soá khaûo saùt. Chính vì vaäy, ñaây
laø moät trong nhöõng caûn trôû raát lôùn ñeán vieäc aùp
duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, taêng naêng
suaát lao ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû löïc löôïng
lao ñoäng ôû noâng thoân.

284 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Veà tình hình thu nhaäp: Ñieàu tra thöïc teá cho thaáy
möùc soáng cuûa lao ñoäng noâng thoân haàu heát ôû möùc
thaáp. Phaàn lôùn thu nhaäp cuûa lao ñoäng noâng thoân
huyeän Ñaêk Glong laø töø 12 - 24 trieäu
ñoàng/ngöôøi/naêm chieám 45,0%, theo khaûo saùt thì hoï
ña phaàn laøm noâng nghieäp. (Baûng 2)
Baûng 2. Thu nhaäp cuûa lao ñoäng noâng thoân ôû caùc xaõ ñieàu tra
Thu nhaäp (trieäu
Ñaêk R’maêng Ñaêk Som
ñoàng/ngöôøi/naêm)
Soá ngöôøi % Soá ngöôøi
<12 trieäu 15 30,0 20
Töø 12 - 24 trieäu 23 46,0 32
Treân 24 trieäu 12 24,0 18
Toång 50 100 70
Nhöõng lao ñoäng coù thu nhaäp döôùi 12 trieäu
ñoàng/ngöôøi/naêm thöôøng laøm nhöõng coâng vieäc nhoû
leû, hoaëc baùn thôøi gian laøm caùc ngheà thuû coâng
chieám 25,5%. Do chòu aûnh höôûng raát nhieàu cuûa thôøi
tieát, ñieàu kieän trang thieát bò saûn xuaát thoâ sô thieáu
thoán, daãn ñeán thu nhaäp thaáp. Coøn nhöõng lao ñoäng
coù thu nhaäp treân 24 trieäu ñoàng/ngöôøi/naêm chieám
29,5%, ñaây laø nhöõng lao ñoäng laønh ngheà taäp trung
chuû yeáu ôû caùc caùn boä coâng chöùc nhaø nöôùc, nhöõng
lao ñoäng phi noâng nghieäp. Nhöõng ngöôøi naøy phaàn
lôùn ñaõ ñöôïc ñaøo taïo veà trình ñoä chuyeân moân nhaát
ñònh vaø toát nghieäp caáp 3 trôû leân.
4.2. Thöïc traïng giaûi quyeát vieäc laøm cho lao ñoäng
noâng thoân huyeän Ñaék Glong, tænh Ñaék Noâng
4.2.1. Hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà vaø giôùi thieäu
vieäc laøm
Moãi naêm, Hhoaïch phoái hôïp ñaøo taïo ngheà, giôùi
thieäu vieäc laøm vaø trieån khai tôùi 7 xaõ trong huyeän.
Vì theá, soá lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo vaø giôùi thieäu vieäc
laøm caøng taêng leân haøng naêm. Ñeán naêm 2020, soá
ngöôøi ñöôïc giôùi thieäu vieäc laøm laø 80 ngöôøi, tính
trong giai ñoaïn 2018 - 2020, soá lao ñoäng ñöôïc giôùi
thieäu vieäc laøm taêng theâm 20 ngöôøi. Nhö vaäy, vieäc
quaûn trò - quaûn lyù
ñaøo taïo vaø toå chöùc caùc lôùp taäp huaán, giôùi thieäu vieäc
laøm khoâng chæ giuùp ngöôøi lao ñoäng deã tìm kieám
vieäc laøm, maø coøn giuùp ngöôøi lao ñoäng töï taïo vieäc
laøm vaø naâng cao thu nhaäp, giaûm thieåu tình traïng
thaát nghieäp trong löïc löôïng lao ñoäng noâng thoân.
4.2.2. Phaùt trieån saûn xuaát ñeå giaûi quyeát vieäc laøm
Ñòa baøn
Quaûng Sôn Toång soá
% Soá ngöôøi % Soá ngöôøi %
28,6 16 20,0 51 25,5
45,7 35 43,8 90 45,0
25,7 29 36,2 59 29,5
100 80 100 200 100
Nguoàn: Soá lieäu ñieàu tra naêm 2020
cho lao ñoäng noâng thoân
4.2.2.1. Phaùt trieån ngaønh ngheà cuûa Huyeän
Hieän nay, toaøn huyeän Ñaék Glong coù 32 hôïp taùc
xaõ noâng nghieäp phaân boá ôû 7 xaõ (Quaûng Sôn, Ñaék
Som, Ñaék R Maêng, Quaûng Hoøa, Ñaék Ha, Ñaék Plao,
Quaûng Kheâ) vaø 1 khu coâng nghieäp ôû xaõ Ñaék Ha ña
daïng caùc lónh vöïc ngaønh ngheà. Vieäc xaây döïng hôïp
taùc xaõ noâng nghieäp vaø caùc cô sôû saûn xuaát treân ñòa
baøn Huyeän ñaõ giuùp ngöôøi daân coù theâm vieäc laøm,
giaûi quyeát ñöôïc thôøi gian noâng nhaøn trong saûn xuaát
noâng nghieäp cuûa lao ñoäng noâng thoân. Haøng naêm,
caùc hôïp taùc xaõ noâng nghieäp vaø caùc cô sôû naøy ñaõ giaûi
quyeát vieäc laøm vaø thu nhaäp cho haøng traêm lao ñoäng.
Hieän taïi treân ñòa baøn huyeän coù 2 laøng ngheà
truyeàn thoáng laø laøng ngheà maây tre ñan ôû xaõ
Quaûng Sôn vaø laøng ngheà deät thoå caåm ôû xaõ Quaûng
Kheâ. Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng du lòch ñaõ coù söï
chuyeån bieán, khu du lòch hoà Taø Ñuøng ôû xaõ Ñaék
Som vôùi quy moâ 225,32 ha vôùi toång voán ñaàu tö
khoaûng 90.254 tyû ñoàng ñaõ giuùp giaûi quyeát vieäc
laøm taïi choã cho nhieàu lao ñoäng, maø coøn thuùc ñaåy
ñöôïc baûo toàn thieân nhieân, moâi tröôøng röøng.
4.2.2.2. Phaùt trieån kinh teá trang traïi
Soá 25 - Thaùng 10/2020 285
taïp chí coâng thöông
Ñeán nay, toaøn huyeän coù 31 trang traïi, goàm 13
trang traïi troàng troït, 7 trang traïi chaên nuoâi, 11
trang traïi toång hôïp vaø nhieàu moâ hình kinh teá gia
ñình khaùc, toång doanh thu bình quaân haøng naêm
cuûa moãi trang traïi treân 100 trieäu ñoàng. (Baûng 3)
Baûng 3. Toång soá trang traïi vaø lao ñoäng cuûa huyeän Ñaék glong
STT Chæ tieâu Ñôn vò
2018
1 Toång soá trang traïi Trang traïi
- Trang traïi troàng troït Trang traïi
- Trang traïi chaên nuoâi Trang traïi
- Trang traïi toång hôïp Trang traïi
2 Toång soá lao ñoäng Ngöôøi 105
4.2.2.3. Ñ aàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng taïo
vieäc laøm cho lao ñoäng noâng thoân
Trong baù o caù o toå n g keá t 5 naê m thöï c hieä n
Nghò quyeát huyeän Ñaûng boä laàn thöù III, nhieäm
kyø 2015-2020 cho thaáy, treân ñòa baøn Huyeän ñaõ
trieån khai ñaàu tö toång nguoàn voán phaùt trieån toaøn
xaõ hoäi 5 naêm ñaït hôn 8.770 tyû ñoàng. Trong ñoù,
giao thoâ n g noâ n g thoâ n coù 85.9% ñöôø n g thoâ n
ñöôïc nhöïa hoùa, beâ toâng, caùc tuyeán ñöôøng lieân
thoân, lieân xaõ ñöôïc naâng caáp, taïo söï ñoät phaù cho
xaây döïng noâng thoân môùi. Heä thoáng hoà ñaäp thuûy
lôïi ñöôïc naâng caáp, tu boå xaây môùi, gia coâng ñaûm
baûo töôùi tieâu, choáng haïn cho dieän tích caø pheâ,
tieâ u , bô,... Caù c coâ n g trình ñieä n ñöôï c ñaà u tö,
ñaû m baû o an toaø n , vôù i 90% soá hoä ñöôï c duø n g
ñieän, phuïc vuï toát phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø
daân sinh. Hoaït ñoäng thöông maïi, dòch vuï treân
ñòa baøn oån ñònh vaø phaùt trieån toång möùc baùn leû
haøng hoùa 2.124,6 tyû ñoàng, haï taàng thöông maïi,
heä thoáng chôï noâng thoân, sieâu thò mi ni ñöôïc ñaàu
tö xaâ y döï n g, maï n g löôù i ngaâ n haø n g, cöû a haø n g
xaêng daàu, nhaø haøng, khaùch saïn phuû khaép, taïo
thuaän lôïi ñeå tieâu duøng, saûn xuaát, kinh doanh vaø
giaûi quyeát vieäc laøm. Hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi
ñöôïc quan taâm ñaàu tö nhö khu du lòch sinh thaùi
286 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Hoà Taø Ñuøng xaõ Ñaék Som, thaùc Gaáu ôû xaõ Quaûng
Sôn, thuûy ñieän Ñoàng Nai 3&4, thuûy ñieän Buoân
Tua Srah, thuûy ñieän Ñaék N’Teng ñaõ thu huùt hôn
100.000 tyû ñoà n g, taï o coâ n g aê n vieä c laø m , thu
nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng.
Naêm So saùnh
2019 2020 2019 -2018 2020 -2019
21 24 31 3 8
8 10 13 2 3
4 5 7 1 2
9 9 11 0 2
136 226 31 50
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ huyeän Ñaék Glong naêm 2020
4.2.2.4. Xaây döïng khu coâng nghieäp, cuïm
coâng nghieäp
Huyeän Ñaék Glong ñaõ ñöôïc tænh Ñaék Noâng quy
hoaïch khu vöïc xaõ Ñaék Ha ñeå xaây döïng cuïm coâng
nghieäp troïng ñieåm cuûa Huyeän khoaûng 30ha, khu
coâng nghieäp khai thaùc quaëng Bauxit ôû xaõ Quaûng
Sôn. Nhö vaäy, khi caùc cuïm coâng nghieäp Ñaék Ha,
Quaûng Sôn xaây döïng hoaøn thaønh, ñi vaøo hoaït
ñoäng seõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vieäc laøm cho haøng
nghìn lao ñoäng treân ñòa baøn huyeän, giaûm bôùt ñöôïc
tình traïng thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm cuõng nhö
giaûi quyeát vieäc laøm cho soá lao ñoäng noâng thoân
taêng leân haøng naêm cuûa Huyeän.
4.2.3. Giaûi quyeát vieäc laøm thoâng qua chính saùch
tín duïng noâng thoân
Ñeán nay, noâng daân toaøn huyeän vay voán cuûa
Ngaân haøng Agribank huyeän ñaït 2.005 tyû ñoàng,
Ngaân haøng chính saùch xaõ hoäi huyeän thaønh laäp vaø
quaûn lyù ñöôïc 200 toå vay voán, thu huùt hôn 6.780 löôït
hoä gia ñình tham gia vôùi soá voán ñöôïc vay 400 tyû
ñoàng. Nhôø coù nguoàn voán vay ñöôïc töø ngaân haøng
neân nhieàu hoä noâng daân ñaõ ñaàu tö saûn xuaát kinh
doanh, chaên nuoâi, troàng troït, môû mang theâm caùc
ngaønh ngheà phuï ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao.
4.2.4. Xuaát khaåu lao ñoäng

Trong thôøi gian gian qua vôùi söï chæ ñaïo tích cöïc
cuûa caùc caáp uûy Ñaûng, chính quyeàn, söï phoái hôïp
chaët cheõ cuûa caùc ngaønh, caùc toå chöùc chính trò - xaõ
hoäi, söï noã löïc cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân laøm coâng
taùc xuaát khaåu lao ñoäng ñi laøm vieäc coù thôøi haïn ôû
nöôùc ngoaøi lieân tuïc taêng. Naêm 2016, toaøn Huyeän
coù 2 ngöôøi ñi xuaát khaåu lao ñoäng, naêm 2017 coù 10
ngöôøi, naêm 2018 coù 18 ngöôøi, naêm 2019 soá ngöôøi
ñi xuaát khaåu lao ñoäng 8 ngöôøi, taêng toång soá leân 38
ngöôøi. Nhö vaäy, trong 4 naêm, töø naêm 2016 - 2019
soá lao ñoäng ñi xuaát khaåu sang caùc nöôùc laø 38 ngöôøi,
so vôùi löïc löôïng lao ñoäng hieän nay thì tyû leä raát thaáp.
4.3. Caùc giaûi phaùp chuû yeáu nhaèm giaûi quyeát vieäc
laøm cho lao ñoäng noâng thoân huyeän Ñaék Glong,
tænh Ñaék Noâng
4.3.1. Cô cheá chính saùch
Tieáp tuïc ñoåi môùi chính saùch ñoái vôùi ngöôøi hoïc
ngheà, nhaát laø ñoái vôùi lao ñoäng ñaëc thuø nhö noâng
daân bò thu hoài ñaát, hoä di dôøi, giaûi toûa, ngöôøi ngheøo,
ngöôøi coù thu nhaäp thaáp, boä ñoäi xuaát nguõ, ngöôøi
khuyeát taät, ngöôøi daân toäc thieåu soá, ngöôøi thuoäc dieän
ñöôïc höôûng chính saùch öu ñaõi ngöôøi coù coâng vôùi
caùch maïng, treû em moà coâi, lang thang caàn söï giuùp
ñôõ ñeå hoøa nhaäp vôùi coäng ñoàng, nhaèm ñaûm baûo thöïc
hieän chuû tröông ñoåi môùi trong giaùo duïc vaø ñaøo taïo.
Coù chính saùch khen thöôûng, ñoäng vieân, khuyeán
khích caùc moâ hình kinh teá coù hieäu quaû cao mang lôïi
ích kinh teá thieát thöïc, beân vöõng laâu daøi coù aûnh
höôûng lôùn ñeán coâng taùc giaûi quyeát vieäc laøm cho lao
ñoäng ôû noâng thoân, trieån khai treân dieän roäng.
4.3.2. Chuyeån dòch maïnh meõ cô caáu kinh teá, cô
caáu lao ñoäng
Giuùp noâng daân nhaän thöùc ñöôïc lôïi ích cuûa
vieäc chuyeån ñoåi cô caáu gioáng caây troàng, chuyeån
giao tieán boä khoa hoïc ñeán töøng hoä noâng daân, ñöa
gioáng môùi vaø coâng ngheä sinh hoïc vaøo saûn xuaát,
thaâm canh taêng vuï, môû roäng dieän tích luùa nöôùc ôû
caùc xaõ Quaûng Sôn, Ñaék Som, Ñaêk R’maêng hình
thaønh vuøng chuyeân canh caây luùa, nhaèm naâng cao
giaù trò, taän duïng heát nhöõng khu vöïc ñaát sình laày
boû hoang hoùa.
Môû roäng quy moâ chaên nuoâi theo höôùng taäp
trung ñeå xuaát khaåu, aùp duïng tieán boä khoa hoïc veà
gioáng, chuoàng traïi, thöùc aên, quy trình chaêm soùc
nuoâi döôõng, phoøng choáng dòch beänh,... naâng cao
quaûn trò - quaûn lyù
chaát löôïng ñaøn boø, chuù troïng ñaøn boø söõa ñaõ ñöôïc
ñaàu tö töø döï aùn WB phuø hôïp vôùi ñieàu kieän sinh thaùi
vaø baûo veä moâi tröôøng, ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng
vaø xuaát khaåu.
Thöïc hieän giao ñaát, giao röøng ñuùng muïc ñích söû
duïng, phaùt trieån kinh teá röøng theo hình thöùc hoä gia
ñình coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, trong caùc khaâu
khai thaùc cheá bieán. Taêng cöôøng gioáng caây röøng, ñeå
cung öùng cho caùc cô sôû troàng röøng, hình thaønh 2 -
3 cô sôû cheá bieán goã ñaûm baûo xuaát khaåu vaø thu huùt
nhieàu lao ñoäng.
Môû roäng dieän tích nuoâi troàng thuûy saûn taän duïng
toái ña caùc loøng hoà thuûy ñieän (Thuûy ñieän Ñoàng Nai
3&4, Buoân Tuasa, Ñaêk N’teng,….), ñaàu tö maïng
löôùi saûn xuaát vaø cung öùng gioáng, chuù troïng phaùt
trieån nuoâi troàng thuûy saûn nöôùc ngoït, taän duïng ao,
hoà, ñaäp, ruoäng luùa ñeå chaên nuoâi phuïc vuï noäi ñòa
vaø xuaát khaåu, ñoàng thôøi thu huùt lao ñoäng vaø giaûi
quyeát lao ñoäng nhaøn roãi trong daân cö.
Xaây döïng moät soá cô sôû saûn xuaát noâng nghieäp
coù trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä cao trong noâng
nghieäp nhaát laø caùc vuøng troïng ñieåm nhaèm keát hôïp
khuyeán noâng, ñaåy maïnh hoaït ñoäng phoå bieán
chuyeån giao tieán boä kyõ thuaät cho noâng daân,... ñöa
maùy moùc vaøo thay theá lao ñoäng thuû coâng ôû moät soá
ngheà truyeàn thoáng nhaèm naâng cao chaát löôïng, naêng
suaát, höôùng thò tröôøng ngoaïi tænh vaø xuaát khaåu.
4.3.3. Ñaåy maïnh phaùt trieån coâng nghieäp - tieåu
thuû coâng nghieäp
Höôùng moät soá hoä caù theå ñi theo ngheà truyeàn
thoáng (cha truyeàn, con noái) nhö maây tre, daâu taèm
tô, deät thoå caåm, moäc,... vöøa giaûm lao ñoäng trong
noâng nghieäp vöøa phaân boå laïi nguoàn löïc hôïp lyù.
Keâu goïi ñaàu tö, hoaøn thieän vieäc xaây döïng khu
coâng nghieäp - tieåu thuû coâng nghieäp Ñaêk Ha.
4.3.4. Taêng cöôøng, môû roäng thöông maïi - dòch
vuï - du lòch gaén vôùi vieäc giaûi quyeát vieäc laøm
Xuùc tieán thaønh laäp caùc hieäp hoäi laøm nhieäm vuï
xuaát nhaäp haøng hoùa saûn phaåm, taêng cöôøng tham
gia caùc hoäi chôï trieån laõm cuûa tænh, höôùng tôùi göûi
saûn phaåm tham gia hoäi chôï trieån laõm ngoaøi nöôùc,
hình thaønh caùc HTX thöông maïi - dòch vuï cung öùng
vaät tö, maùy moùc, trang thieát bò, ñoàng thôøi xaây döïng
caùc maïng löôùi ñaïi lyù phaân phoái saûn phaåm haøng hoùa.
Ñaàu tö khai thaùc hieäu quaû hoaït ñoäng du lòch sinh
Soá 25 - Thaùng 10/2020 287
taïp chí coâng thöông

thaùi Hoà Taø Ñuøng xaõ Ñaék Som, thaùc Gaáu ôû xaõ
Quaûng Sôn, thuûy ñieän Ñoàng Nai 3&4, thuûy ñieän
Buoân Tua Srah, thuûy ñieän Ñaék N’Teng theo höôùng
beàn vöõng, baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi.
4.3.5. Ñaøo taïo ngheà cho ngöôøi lao ñoäng treân ñòa
baøn Huyeän
Gaén ñaøo taïo vôùi thò tröôøng lao ñoäng, thöïc hieän
ñaøo taïo theo ñaët haøng cuûa doanh nghieäp, laäp saøn
giao dòch vieäc laøm kyõ thuaät soá keát noái vôùi doanh
nghieäp.
Öu tieân môû caùc lôùp taäp huaán, ñaøo taïo ngheà treân
ñòa baøn caùc xaõ coù tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo thaáp,
chöa ñaït tieâu chí trong chuaån xaây döïng noâng thoân
môùi veà tyû leä ñaøo taïo ngheà.
Naâng cao vai troø vaø coù caùc cô cheá chính saùch
cuï theå hoã trôï doanh nghieäp, hieäp hoäi, HTX tham
gia ñaøo taïo ngheà noâng nghieäp vaø söû duïng lao ñoäng
noâng thoân sau hoïc ngheà baèng nguoàn kinh phí lieân
keát vaø xaõ hoäi hoùa.
4.3.6. Taêng cöôøng dòch vuï chính saùch tín duïng
voán noâng thoân
Boå sung, theâm nguoàn voán ngaân saùch ñòa
phöông haøng naêm ñeå cho vay giaûi quyeát vieäc
laøm, xuaát khaåu lao ñoäng; ñieàu chænh taêng möùc
cho vay toái ña ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng vaø caùc cô
sôû saûn xuaát - kinh doanh; môû roäng nhoùm ñoái
töôïng ñöôïc höôûng öu ñaõi töø döï aùn hoã trôï lao ñoäng
coù trình ñoä nhöng ñieàu kieän kinh teá gia ñình gaëp
khoù khaên theo tinh thaàn chæ ñaïo Nghò ñònh soá
55/2015/NÑ-CP ngaøy 09/6/2015 cuûa Chính phuû
veà chính saùch tín duïng phuïc vuï phaùt trieån noâng
nghieäp, noâng thoân.
Taêng cöôøng khaû naêng caáp tín duïng cuûa caùc toå
chöùc cung öùng tín duïng hoä gia ñình noâng thoân; taêng
cöôøng khaû naêng haáp thuï voán cuûa caùc hoä gia ñình
noâng thoân, caàn coù cô cheá taïo neân söï phoái hôïp, gaén
boù chaët cheõ giöõa 4 nhaø, hình thaønh neân nhöõng
chuoãi giaù trò trong noâng nghieäp.
4.3.7. Ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu lao ñoäng
Tuyeân truyeàn roäng raõi treân caùc phöông tieän
thoâng tin ñaïi chuùng veà yù nghóa, taàm quan troïng cuûa
coâng taùc xuaát khaåu lao ñoäng;
Taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo, giaùo duïc ñònh
höôùng, trang bò cho ngöôøi lao ñoäng ñi laøm vieäc ôû
nöôùc ngoaøi nhöõng kieán thöùc cô baûn cho quaù trình
lao ñoäng ôû nöôùc ngoaøi.
Keát hôïp vôùi caùc caáp ngaønh, ñoaøn theå, coâng ty
xuaát khaåu lao ñoäng toå chöùc tö vaán, giôùi thieäu,
tuyeån choïn, nhaèm taïo nieàm tin, söï gaén keát chaët
cheõ giöõa ngöôøi lao ñoäng, toå chöùc, chính quyeàn.
Choïn lao ñoäng ñi laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi ñaït hieäu
quaû kinh teá laøm ñieån hình ñeå tuyeân truyeàn roäng
raõi trong nhaân daân n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam (2016), Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù XII cuûa Ñaûng - NXB Chính trò
quoác gia naêm 2016.
2. UÛy ban nhaân daân tænh Ñaêk Noâng (2017), Keá hoaïch ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng tænh Ñaêk Noâng giai ñoaïn
2017-2020;
3. Hoäi ñoàng nhaân daân huyeän Ñaêk Glong (2016), Nghò quyeát veà keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi 5 naêm, giai
ñoaïn 2016 - 2020, Soá 07/2016/NQ - HÑND ngaøy 18 thaùng 7 naêm 2016.
4. Hoäi ñoàng nhaân daân huyeän Ñaêk Glong (2017), Nghò quyeát ñieàu chænh quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020 vaø
keá hoaïch söû duïng ñaát naêm 2016 huyeän Ñaêk Glong, soá 07/2017/NQ-HÑND, ngaøy 25/7/2017.
5. UÛy ban nhaân daân huyeän Ñaêk Glong (2017), Keá hoaïch ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng huyeän Ñaêk Glong giai ñoaïn
2017-2020.
6. Ñaûng boä huyeän Ñaék Glong (2015), Nghò quyeát soá 01-NQ/HU, Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä huyeän Ñaék Glong laàn
thöù III, nhieäm kyø 2015 - 2020.

288 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

7. Phoøng Taøi chính - Keá hoaïch Ñaêk Glong (2019), Baùo caùo caùc chæ tieâu chuû yeáu thöïc hieän keá hoaïch kinh teá - xaõ
hoäi 5 naêm 2016 - 2020.
8. Phoøng Thoáng keâ huyeän Ñaêk Glong (2018), Nieân giaùm thoáng keâ huyeän Ñaêk Glong 2018.

Ngaøy nhaän baøi: 9/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 19/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 29/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. NGUyEÃN THÒ HAÛI yEáN
Khoa Kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Nguyeân
2. TRAàN NAM THUAàN
Huyeän uûy Ñaék GLong, tænh Ñaék Noâng

THE CURRENT SITUATION

Of CREATING JOBS fOR RURAL LABORS
IN DAK GLONG DISTRICT, DAK NONG PROvINCE

l NgUyEN THI HAI yEN

Faculty of Economics, Tay Nguyen University
l TRAN NAM THUAN
The Party Committee
of Dak Glong District, Dak Nong Province

ABSTRACT:
This paper assesses the current situation of labors and employment for rural workers in Dak
Glong District, Dak Nong Province in terms of vocational training activities and job referral,
production development to create jobs for rural workers, creating jobs through rural credit
policies, and labor export. Based on the paper’s findings, seven groups of solutions are
proposed to create more jobs for rural workers in Dak Glong District, Dak Nong Province in the
near future.
Keywords: Dak Glong District, rural labor, job.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 289

taïp chí coâng thöông

GIAÛI PHAÙP ÑAÛM BAÛO

COâNG BAèNG DÒCH vUï TRONG
NGAØNH DU LÒCH vIEÄT NAM

l NgOâ QUANg HUAâN - NgUyEãN THANH lAâM - lEâ THò KIEàU ANH

TOÙM TAÉT:
Söï tieän lôïi cuûa dòch vuï, chaát löôïng dòch vuï vaø söï coâng baèng dòch vuï laø ba lôïi ích quan troïng
maø dòch vuï cung caáp cho khaùch haøng (Roy vaø caùc taùc giaû, 2018). Caû ba khía caïnh dòch vuï treân
ñeàu theå hieän vai troø quan troïng trong vieäc hình thaønh nhaän thöùc, yù ñònh vaø haønh vi cuûa khaùch
haøng trong moïi lónh vöïc. Do vaäy, nghieân cöùu naøy laøm roõ khaùi nieäm vaø caùc thaønh phaàn caáu taïo
neân coâng baèng dòch vuï; ñoàng thôøi ñaùnh giaù thöïc traïng vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp ñaûm baûo coâng
baèng dòch vuï trong ngaønh Du lòch Vieät Nam.
Töø khoùa: Coâng baèng dòch vuï, du lòch, coâng baèng phaân phoái, coâng baèng töông taùc, coâng baèng
thuû tuïc, coâng baèng thoâng tin, coâng baèng giaù caû.

1. Coâng baèng dòch vuï
1.1. Khaùi nieäm veà coâng baèng dòch vuï
Trong caùc nghieân cöùu gaàn ñaây, khía caïnh coâng
baèng dòch vuï ñang ñöôïc nhieàu söï quan taâm do
taàm quan troïng cuûa nhaân toá nay. Vai troø cuûa coâng
baèng dòch vuï ñang daàn ñöôïc khaùm phaù vaø theå
hieän söï taùc ñoäng ñeán nhieàu khía caïnh khaùc nhau
cuûa hoaït ñoäng kinh doanh trong nhieàu lónh vöïc
nhö quaûng caùo truyeàn mieäng (Roy vaø caùc taùc giaû,
2018), moái quan heä cuûa hoï vôùi doanh nghieäp
(Clemmer vaø Schneider, 1996), yù ñònh quay laïi
(Namkung vaø caùc taùc giaû (2009),…
Coâng baèng dòch vuï ñöôïc ñònh nghóa laø nhaän
thöùc cuûa khaùch haøng veà möùc ñoä coâng baèng trong
haønh vi cuûa moät coâng ty dòch vuï (Seiders vaø
Berry, 1998). Liang vaø caùc taùc giaû (2017) coi söï
coâng baèng nhö moät nhu caàu cô baûn cuûa con ngöôøi
aûnh höôûng ñeán haønh vi cuûa hoï. Ngöôøi tieâu duøng
nhaän thöùc veà söï coâng baèng trong cung caáp dòch
vuï phuï thuoäc vaøo chaát löôïng dòch vuï, cuõng nhö
thaùi ñoä vaø haønh vi cuûa nhaân vieân, ñoùng vai troø
quan troïng trong vieäc xaùc ñònh söï haøi loøng cuûa
khaùch haøng. Ñoàng thôøi, coâng baèng dòch vuï coù aûnh
höôûng ñeán haønh vi yù ñònh vaø haïnh phuùc chuû quan
hôn laø nhaân toá chaát löôïng dòch vuï (Seiders vaø
Berry, 1998).
Döïa treân thuyeát coâng baèng (Adams ,1960),
ñoäng löïc cuûa moät ngöôøi ñöôïc xaây döïng döïa treân
nhöõng gì ngöôøi ñoù cho laø coâng baèng. Coâng baèng
dòch vuï ñöôïc caûi thieän coù aûnh höôûng lôùn ñeán

290 Soá 25 - Thaùng 10/2020


quaûng caùo truyeàn mieäng (Roy vaø caùc taùc giaû,
2018). Ñieàu naøy giuùp caûi thieän danh tieáng, thöông
hieäu cuõng nhö nhöõng phaûn hoài cuûa khaùch haøng veà
saûn phaåm, dòch vuï cuûa doanh nghieäp seõ trôû neân
tích cöïc hôn. Caùc nhaø nghieân cöùu coi söï coâng baèng
dòch vuï laø cô sôû cô baûn ñeå khaùch haøng ñaùnh giaù
moái quan heä cuûa hoï vôùi doanh nghieäp (Clemmer
vaø Schneider, 1996). Coâng baèng ñoùng vai troø
trung taâm trong caùc moái quan heä cuûa con ngöôøi
(Namkung vaø Jang, 2009).
Söï coâng baèng trong dòch vuï coù nghóa laø ngöôøi
tieâu duøng nhaän thaáy söï coâng baèng trong boái caûnh
traûi nghieäm dòch vuï toång theå coù hoaëc khoâng coù
loãi dòch vuï Namkung vaø Jang (2009). Tuy nhieân,
khaùch haøng caûm nhaän veà söï coâng baèng trong dòch
vuï coù theå tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä thôøi gian vaø taøi
chính maø hoï phaûi ñaùnh ñoåi ñeå nhaän ñöôïc saûn
phaåm, dòch vuï (Roy vaø caùc taùc giaû, 2018). Maët
khaùc, caùc khía caïnh cuûa coâng baèng döïa treân hoïc
thuyeát caân baèng cuûa Adams (1960). Nhaän thöùc
coâng baèng coù theå hình thaønh caû töø hai heä tham
chieáu (so saùnh nhöõng gì nhaän ñöôïc vôùi nhöõng gì
phaûi ñaùnh ñoåi vaø so saùch nhöõng gì nhaän ñöôïc so
vôùi nhöõng gì ngöôøi khaùc nhaän ñöôïc). Do ñoù, coâng
baèng dòch vuï seõ laø caûm nhaän cuûa khaùch haøng khi
hoï so saùnh chi phí, thôøi gian phaûi boû ra vaø nhöõng
höõu duïng maø dòch vuï ñoù mang laïi vaø nhöõng gì
ngöôøi khaùc nhaän ñöôïc vôùi cuøng möùc chi phí vaø
thôøi gian.
Moät soá nghieân cöùu cung caáp baèng chöùng lieân
quan ñeán taùc ñoäng quan troïng cuûa söï coâng baèng
dòch vuï ñoái vôùi caùc bieán quan heä chính nhö haønh
vi phaøn naøn cuûa khaùch haøng, xu höôùng cuûa khaùch
haøng ñeå duy trì vaø xu höôùng chuyeån ñoåi nhaø cung
caáp dòch vuï. Namkung vaø Jang (2009) ñaõ nhaän
ñònh raèng, nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán nhu caàu cô
baûn veà söï coâng baèng coù theå aûnh höôûng ñeán quyeát
ñònh cuûa khaùch haøng veà vieäc gheù thaêm nhaø haøng
moät laàn nöõa (yù ñònh vaø haønh vi quay laïi).
Nhö vaäy, coâng baèng dòch vuï seõ ñöôïc tieáp caän
ôû goùc ñoä laø nhöõng nhaän thöùc cuûa khaùch du lòch
veà möùc ñoä coâng baèng trong boái caûnh traûi nghieäm
dòch vuï toång theå coù hoaëc khoâng coù loãi dòch vuï.
Nhaän thöùc coâng baèng cuûa khaùch du lòch hình
thaønh töø cuøng moät heä tham chieáu: so saùnh nhöõng
quaûn trò - quaûn lyù
gì hoï nhaän ñöôïc so vôùi nhöõng gì ngöôøi khaùc nhaän
ñöôïc cuøng thôøi gian vaø dòch vuï traûi nghieäm.
1.2. Thaønh phaàn cuûa coâng baèng dòch vuï
Caùc thaønh phaàn cuûa coâng baèng cuûa dòch vuï coù
theå ñöôïc xaây döïng khaùc nhau döïa treân boái caûnh
vaø muïc tieâu nghieân cöùu. Moãi nhaø nghieân cöùu seõ
xaùc ñònh caùc thaønh phaàn quan troïng vaø xaây döïng
thang ño töông öùng ñeå ñaùp öùng muïc tieâu nghieân
cöùu cuûa mình. Tuy nhieân, naêm thaønh phaàn ñöôïc
toång hôïp ñaõ ñöôïc hình thaønh döïa treân hai tham
chieáu ñöôïc trình baøy trong khaùi nieäm cuûa coâng
baèng dòch vuï. (Baûng 1)
2. Thöïc traïng taïi vieät Nam
Theo Toå chöùc Du lòch theá giôùi (UNWTO), nhö
caàu du lòch (DL) treân theá giôùi vaãn khoâng ngöøng
taêng. Baèng chöùng laø löôïng khaùch DL quoác teá
treân toaøn caàu luoân taêng tröôûng trong nhöõng naêm
vöøa qua. Trong naêm 2018 ñaõ coù ñeán hôn 1,4 tyû
löôït khaùch DL quoác teá treân toaøn caàu. Cuøng naêm,
cuõng theo soá lieäu cuûa Toå chöùc Du lòch theá giôùi,
khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông laø moät trong
nhöõng ñieåm ñeán haáp daãn. Theo ñoù, hôn 342 trieäu
löôït khaùch ñaõ ñeán vôùi khu vöïc naøy. Löôïng khaùch
DL quoác teá ñeán vôùi Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông
ñaõ chieám ñeán 1/4 toång löôïng khaùch quoác teá toaøn
caàu. Ñaëc bieät trong ñoù, Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh
khu vöïc taêng tröôûng troïng ñieåm vôùi 7,4% löôït
khaùch quoác teá.
Vieät Nam chính thöùc toå chöùc vaø tham gia vaøo
thò tröôøng dòch vuï DL muoän hôn so vôùi caùc nöôùc
khaùc, baét ñaàu töû nhöõng naêm 1960. Maëc duø muoän
hôn so vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi nhöng ñaõ
ngaøy caøng trôû thaønh ñieåm ñeán nhaän ñöôïc nhieàu söï
chuù yù, thu huùt ngaøy caøng nhieàu du khaùch töø caùc
quoác gia khaùc treân theá giôùi trong nhöõng naêm gaàn
ñaây, trôû thaønh ngaønh kinh teá quan troïng, ñoùng goùp
lôùn vaøo GDP cuûa Vieät Nam. (Hình 1)
Naêm 2019 ñaùnh daáu nhöõng thaønh töïu ñaùng keå
cuûa ngaønh DL. Töø soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng
keâ, coù ñeán 18 trieäu löôït khaùch quoác teá ñeán vôùi
Vieät Nam, cuõng vôùi löôïng khaùch noäi ñòa cuõng ñaït
hôn 85 trieäu löôït. Cô sôû haï taàng dòch vuï DL cuõng
coù nhöõng phaùt trieån töông öùng vôùi 30.000 cô sôû
löu truù DL vôùi söùc phuïc vuï leân ñeán 650.000
phoøng. Cuõng theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng
Soá 25 - Thaùng 10/2020 291
taïp chí coâng thöông

Baûng 1. Toång hôïp caùc thaønh phaàn cuûa coâng baèng dòch vuï

STT Thaønh phaàn Taùc giaû

Kumar Roy vaø vaø caùc coäng söï (2014); Namkung vaø Jang (2009), Liang vaø vaø caùc coäng söï
(2017). Su & Hsu (2013), Su vaø caùc taùc giaû (2015), Han vaø caùc coäng söï (2019)
Coâng baèng
1 Coâng baèng phaân phoái laø cung caáp cho khaùch haøng nhöõng lôïi ích baèng hoaëc thaäm chí vöôït
phaân phoái
quaù chi phí cuûa hoï seõ khieán hoï caûm thaáy coâng baèng vaø naâng cao yù thöùc kieåm soaùt cuûa hoï.
(Namkung vaø vaø caùc coäng söï, 2009)

(Kumar Roy vaø caùc coäng söï, 2014; Namkung vaø Jang, 2009), Liang vaø caùc coäng söï (2017),
Coâng baèng Su vaø caùc coäng söï (2013, 2015), Han vaø caùc coäng söï (2019)
2
töông taùc Coâng baèng töông taùc laø moät traïng thaùi maø nhaân vieân vaø khaùch haøng toân troïng vaø hoã trôï laãn
nhau (Han vaø caùc coäng söï, 2019)

(Kumar Roy vaø caùc coäng söï, 2014; Namkung vaø Jang, 209), Liang vaø caùc coäng söï (2017),
Su vaø caùc coäng söï (2013, 2015), Han vaø caùc coäng söï (2019)
Coâng baèng
3 Coâng baèng thuû tuïc ñeà caäp ñeán söï coâng baèng cuûa caùc quy taéc, quy trình vaø thuû tuïc ñöôïc söû
thuû tuïc
duïng ñeå ñaït ñöôïc keát quaû hoaëc quyeát ñònh (Namkung & Jang, 2009). Thoâng thöôøng, khaùch
haøng ñaùnh giaù tieâu chí naøy theo möùc ñoä kòp thôøi hay vieäc thöïc hieän coù ñuùng cam keát khoâng.

Liang vaø caùc coäng söï (2017), Su & Hsu (2013), Su vaø caùc coâng söï (2015), Namkung & Jang
Coâng baèng (2009), Han vaø caùc coäng söï (2019)
4
thoâng tin Coâng baèng thoâng tin ñöôïc xem xeùt töø caùc khía cuûa tính chính xaùc, kòp thôøi, ñaày ñuû vaø xaùc
thöïc vaø côûi môû cuûa truyeàn thoâng thoâng tin (Han vaø caùc coäng söï, 2019)

Namkung & Jang (2009)

Coâng baèng
5 Coâng baèng giaù caû ñeà caäp söï caûm nhaän cuûa khaùch haøng veà möùc chi phí ñeå mua saûn
giaù caû
phaåm/dòch vuï

Nguoàn: Taùc giaû toång hôïp

keâ, coù hôn 2.600 doanh nghieäp hoaït ñoäng trong
lónh vöïc löõ haønh quoác teá vaø hôn 26.000 höôùng daãn
vieân ñang haønh ngheà vôùi khoaûng 2/3 hoaït ñoäng
trong lónh vöïc DL quoác teá.
Maëc duø ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu, nhöng
ngaønh Du lòch vaãn coøn moät soá vaán ñeà toàn taïi chöa
ñöôïc giaûi quyeát. Vaán ñeà thu huùt khaùch quay trôû
laïi vaãn luoân laø moät baøi toaùn chöa coù lôøi giaûi. Tyû
leä khaùch du lòch quay trôû laïi thaáp chæ töø 10-40%.
Vaán naïn “chaët cheùm” khaùch du lòch taïi moät soá
ñieåm du lòch vaãn toàn taïi vaø chöa coù daáu hieäu suy
giaûm, khieán caùc du khaùch khoâng caûm nhaän ñöôïc
söï coâng baèng trong vieäc cung caáp dòch vuï du lòch.
Ñoái vôùi khaùch quoác teá cuõng nhö khaùch noäi ñòa khi
ñi du lòch ñeàu coù mong muoán traûi nghieäm caùc dòch
vuï vaø saûn phaåm ñaûm baûo tính coâng baèng dòch vuï
giöõa hoï so vôùi ngöôøi khaùc hoaëc ngöôøi daân ñòa
phöông. Nhö vaäy, caàn laøm roõ coâng baèng dòch vuï
coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán caûm nhaän cuûa
khaùch du lòch.
3. Giaûi phaùp ñaûm baûo coâng baèng dòch vuï
trong ngaønh Du lòch
3.1. Thay ñoåi quan nieäm trong phuïc vuï khaùch
haøng
Ña soá caùc doanh nghieäp cung caáp dòch vuï ñang
tieáp caän khaùch haøng ôû goùc ñoä xem khaùch haøng
nhö laø taøi saûn, töø ñoù tieáp caän khaùch haøng ôû goùc ñoä
quaûn lyù giaù trò khaùch haøng (nghóa laø ñaët troïng taâm

292 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Hình 1: Toång thu töø khaùch du lòch trong giai ñoaïn 2009 - 2019
vaøo giaù trò daøi haïn vaø voán khaùch haøng). Doanh
nghieäp thöôøng coù xu höôùng taäp trung vaøo vieäc
laøm thoûa maõn vaø haøi loøng cuûa töøng khaùch haøng.
Vôùi caùch tieáp caän ñoù, doanh nghieäp ñaùnh maát söï
coâng baèng trong dòch vuï khi ñoái maët vôùi khaùch
haøng khoù tính vaø deã tính. Chính söï baát coâng trong
dòch vuï naøy seõ khieán cho nhöõng khaùch haøng deã
tính vaø trung thaønh vôùi doanh nghieäp maát loøng tin,
trong khi caùc khaùch haøng khoù tính laïi caøng ñoøi hoûi
nhieàu hôn veà chaát löôïng dòch vuï. Neáu chæ xem
khaùch haøng nhö taøi saûn vaø khai thaùc, doanh
nghieäp coù theå maát ñi khaùch haøng, khieán khaùch
haøng khoâng nhöõng caûm thaáy bò söû duïng vaø coøn
khoâng ñöôïc thoûa maõn, bò xem thöôøng.
Caûm nhaän coâng baèng cuûa khaùch haøng coøn ñeán
töø vieäc so saùnh vôùi caùc ñoái töôïng tham chieáu.
Khaùch haøng ñeàu mong muoán nhaän ñöôïc nhöõng gì
maø nhöõng khaùch haøng khaùc nhaän ñöôïc. Ñieàu naøy
ñaët ra thaùch thöùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong
vieäc thay ñoåi tö duy töø vieäc xem khaùch haøng laø
quaûn trò - quaûn lyù
Nguoàn: Toång cuïc Du lòch
treân heát, trôû thaønh ñoái taùc trong moät giao dòch
coâng baèng. Ñieàu naøy khoâng nhöõng laøm taêng vò
theá, giaù trò, söï chuyeân nghieäp cuûa doanh nghieäp,
maø coøn caûi thieän caûm nhaän coâng baèng dòch vuï cuûa
khaùch haøng.
3.2. Ñoàng caûm vôùi khaùch haøng trong caùc hoaøn
caûnh dònh vuï
Caùc doanh nghieäp caàn phaûi coù söï ñoàng caûm
vôùi khaùch haøng. Noùi caùch khaùc, doanh nghieäp caàn
ñoàng caûm vaø ñaët mình vaøo vò trí cuûa khaùch haøng.
Chæ khi laøm ñöôïc ñieàu ñoù, doanh nghieäp môùi coù
theå hieåu ñöôïc nhöõng gì khaùch haøng caûm nhaän khi
tieáp caän vaø söû duïng dòch vuï cuûa coâng ty. Lieäu chaát
löôïng cuûa dòch vuï ñaõ hôïp lyù vôùi chi phí hoï boû ra,
lieäu thaùi ñoä vaø caùch thöùc phuïc vuï cuûa nhaân vieân
coù laøm khaùch haøng caûm thaáy thoûa maõn hay
khoâng…? Moãi caù nhaân seõ mong muoán ñöôïc töông
taùc vaø coù quan heä kinh doanh vôùi nhöõng ñoái taùc
maø hoï ñaùnh giaù cao. Maëc duø ôû goùc ñoä cung caáp
caùc dòch vuï, caùc doanh nghieäp vaãn neân ñaët mình
Soá 25 - Thaùng 10/2020 293
taïp chí coâng thöông

vaøo moät moái quan heä kinh teá hôïp taùc roõ raøng ñoái
vôùi khaùch haøng ñeå ñoâi beân ñeàu ñaït ñöôïc ñieàu
mình muoán. Moïi khaùch haøng cuûa doanh nghieäp
seõ luoân ñeå taâm ñeán caûm nhaän cuûa hoï khi tieáp xuùc
vaø laøm vieäc vôùi doanh nghieäp, töø ñoù hình thaønh
nhöõng thaùi ñoä vaø haønh vi töông öùng.
3.3. Chuaån hoùa vaø ñoàng nhaát dòch vuï
cung caáp
Caûm nhaän baát coâng ñeán töø nhöõng ñieàu nhoû
nhaët taïo neân söï khaùc bieät, nhö: öu tieân cho khaùch
quen, goïi khaùch haøng baèng teân, baát ñoàng ngoân
ngöõ trong giao tieáp taïo neân maát caân baèng trong
giao tieáp,… Ñeå loaïi boû caùc nguyeân nhaân cuûa caûm
nhaän baát coâng naøy, moãi doanh nghieäp neân taäp
trung vaøo vieäc chuaån hoùa moïi khía caïnh cuûa chaát
löôïng dòch vuï. Baét ñaàu töø caùc quy trình phuïc vuï,
chaêm soùc khaùch haøng, chuaån hoùa qua töøng thao
taùc phuïc vuï cuõng nhö caùc phaùt ngoân trong giao
tieáp vôùi khaùch haøng. Söï chuaån hoùa naøy seõ ñaûm
baûo moãi khaùch haøng ñeàu nhaän ñöôïc dòch vuï töông
ñoàng vaø khoâng coù söï khaùc bieät, xoùa boû nhöõng
caûm nhaän baát coâng trong khaùch du lòch.
Song song vôùi vieäc chuaån hoùa caùc chính saùch
ñoái vôùi khaùch haøng cuõng nhö quy trình phuïc vuï,
doanh nghieäp neân coù nhöõng keânh truyeàn thoâng ñeå
phoå bieán, giaûi thích caùc thoâng tin naøy ñeán toaøn theå
khaùch haøng ñang söû duïng dòch vuï cuûa coâng ty.
Ñieàu naøy seõ giuùp moãi khaùch haøng hieåu roõ quy trình
dòch vuï, chính saùch chaêm soùc, ñoàng thôøi hieåu roõ
ñöôïc vò trí, möùc ñoä cuõng nhö caùc ñoái töôïng khaùch
haøng khaùc nhau cuûa coâng ty ñöôïc cung caáp nhöõng
dòch vuï, chính saùch töông öùng nhö theá naøo. Nhaän
thöùc ñuùng vaø ñaày ñuû caùc vaán ñeà naøy seõ khieán
khaùch haøng caûm nhaän coâng baèng dòch vuï toát hôn n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Adams, J. S. (1965). Inequity in social exchange. Advances in experimental social psychology, 2, 267-299.
2. Clemmer, E. C., & Schneider, B. (1996). Fair service. Advances in services marketing and management, 5,
109-126.
3. Kumar Roy, S., Devlin, J. F., & Sekhon, H. (2014). Perceptions of fair treatment in financial services:
Development, validation and application of a fairness measurement scale. European Journal of Marketing,
48(7/8), 1315-1332. https://doi.org/10.1108/EJM-08-2012-0469.
4. Han, X., Fang, S., Xie, L. and Yang, J. (2019). Service fairness and customer satisfaction: Mediating role of
customer psychological empowerment. Journal of Contemporary Marketing Science, 2(1), 50-62.
https://doi.org/10.1108/JCMARS-01-2019-0003.
5. Liang, H., Zhong, C., Lin, H., Suraweera, H. A., Qu, F., & Zhang, Z. (2017). Optimization of power beacon
assisted wireless powered two-way relaying systems under user fairness. GLOBECOM 2017 - 2017 IEEE Global
Communications Conference, Singapore, 1-6, doi: 10.1109/GLOCOM.2017.8254850.
6. Namkung, Y., & Jang, S. S. (2009). The effects of interactional fairness on satisfaction and behavioral
intentions: Mature versus non-mature customers. International Journal of Hospitality Management, 28(3),
397-405.
7. Roy, S. K., Shekhar, V., Lassar, W. M., & Chen, T. (2018). Customer engagement behaviors: The role of
service convenience, fairness and quality. Journal of Retailing and Consumer Services, 44, 293-304.
8. Su, L., & Hsu, M. K. (2013). Service fairness, consumption emotions, satisfaction, and behavioral intentions:
The experience of Chinese heritage tourists. Journal of Travel & Tourism Marketing, 30(8), 786-805.
9. Su, L., Huang, S., & Chen, X. (2015). Effects of service fairness and service quality on tourists’ behavioral
intentions and subjective well-being. Journal of Travel & Tourism Marketing, 32(3), 290-307.

294 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 quaûn trò - quaûn lyù

Ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TS. NGOâ QUANG HUAâN
Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP. Hoà Chí Minh
2. TS. NGUyEÃN THANH LAâM
Tröôøng Ñaïi hoïc Laïc Hoàng
3. ThS. LEâ THÒ KIEàU ANH
Tröôøng Ñaïi hoïc vaên Hieán

SOLUTIONS TO ENSURE SERvICE EQUITy

IN vIETNAM’S TOURISM INDUSTRy

l Ph.D NgO QUANg HUAN

University of Economics Ho Chi Minh City
l Ph.D NgUyEN THANH lAM
Lac Hong University
l Master. lE THI KIEU ANH
Van Hien University

ABSTRACT:
The convenience of service, the quality of service and the fairness of service are three
important benefits that services provide to customers (Roy et al., 2018). All these three service
aspects play an important role in shaping customer perceptions, intentions and behaviors in all
sectors. Therefore, this study clarifies the concept and the aspects that make up service equity.
The study also assesses the current situation and proposes solutions to ensure service equity in
Vietnam’s tourism industry.
Keywords: Service equity, tourism, distributive fairness, fairness of interactions, procedural
fairness, information fairness, fair pricing.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 295

taïp chí coâng thöông

TAêNG CÖÔØNG QUAÛN LyÙ NHAØ NÖÔÙC

NHAèM THU HUÙT fDI THEá HEÄ MÔÙI
ÔÛ vIEÄT NAM HIEÄN NAy
l vUÕ THò lAN

TOÙM TAÉT:
Hieän nay, Vieät Nam ñang phaûi ñoái moät vôùi moät thaùch thöùc ñaëc thuø - voán FDI thu huùt ñaït kyû
luïc, nhöng vaãn haïn cheá veà hieäu öùng lan toûa vaø giaù trò gia taêng. Ñeå khaéc phuïc haïn cheá naøy, caàn
phaûi coù ñònh höôùng ñuùng ñaén nhaèm thu huùt voán FDI theá heä môùi. Trong phaïm vi baøi vieát, treân cô
sôû khaùi quaùt xu höôùng vaän ñoäng cuûa doøng voán FDI vaø nhöõng ñònh höôùng thu huùt FDI theá heä môùi
cuûa Vieät Nam, taùc giaû ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc nhaèm thu huùt voán
FDI theá heä môùi ôû Vieät Nam trong thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Quaûn lyù nhaø nöôùc, FDI, thu huùt FDI, FDI theá heä môùi, Vieät Nam.

1. Söï vaän ñoäng cuûa doøng voán fDI treân theá giôùi
hieän nay
Thöù nhaát, FDI toaøn caàu ñang giaûm maïnh.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, theá giôùi ñaõ vaø ñang
chöùng kieán söï suy giaûm maïnh cuûa doøng voán FDI.
Theo soá lieäu töø Cuïc Phaân tích kinh teá Myõ, doøng voán
FDI chaûy vaøo Myõ trong quyù I/2018 ñaõ giaûm maïnh so
vôùi cuøng kyø naêm 2017 vaø 2016. Neáu nhö trong quyù
I/2016, toång löôïng ñaàu tö doøng chaûy vaøo Myõ laø
146,5 tyû USD, ñeán naêm 2017 vaø 2018, con soá naøy
giaûm maïnh xuoáng caùc möùc laàn löôït laø 89,7 tyû USD
vaø 51,3 tyû USD. Naêm 2017, tyû suaát lôïi nhuaän töø caùc
döï aùn FDI treân toaøn caàu ñaõ giaûm xuoáng 6,7% töø möùc
8,1% cuûa naêm 2012 [6]. Baùo caùo Ñaàu tö Theá giôùi
naêm 2020 cuûa Hoäi nghò Lieân hôïp quoác veà thöông
maïi vaø phaùt trieån (UNCTAD) cho bieát FDI toaøn caàu
trong naêm nay seõ giaûm 40%, laàn ñaàu tieân trong 15
naêm qua xuoáng döôùi 1.000 tyû USD. Trong giai ñoaïn
2020 – 2021, FDI toaøn caàu coù theå suy giaûm 30-40%,
chuû yeáu do suït giaûm hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng
mua baùn vaø saùp nhaäp (M&A) xuyeân bieân giôùi [5].
Khaû naêng doøng voán FDI seõ phuïc hoài vaøo naêm 2022.
Tuy nhieân, trieån voïng naøy chöa thöïc söï chaéc chaén vì
coøn phuï thuoäc vaøo thôøi gian keùo daøi cuûa cuoäc khuûng
hoaûng COVID-19 vaø hieäu quaû cuûa caùc bieän phaùp
can thieäp chính saùch cuûa caùc quoác gia nhaèm giaûm
thieåu haäu quaû kinh teá cuûa ñaïi dòch.
Thöù hai, FDI coù söï dòch chuyeån môùi.
Töø naêm 2018, caêng thaúng thöông maïi Myõ - Trung
vaø xu höôùng baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc… khieán
doøng voán FDI coù söï dòch chuyeån maïnh giöõa caùc khu
vöïc vaø quoác gia. Trong xu theá ñoù, caùc nöôùc ASEAN,
trong ñoù coù Vieät Nam ñang noåi leân nhö laø ñieåm ñeán
tieàm naêng, laø ñieåm ñeán cho söï phaân boå laïi doøng voán
FDI. Töø ñaàu naêm 2018 ñeán thaùng 8/2019, ñaõ coù 56
doanh nghieäp quoác teá rôøi Trung Quoác sang saûn xuaát
taïi caùc nöôùc khaùc; trong ñoù, coù 26 doanh nghieäp
choïn Vieät Nam, 11 sang Ñaøi Loan, 11 sang Thaùi
Lan, 3 sang AÁn Ñoä,... Töø thaùng 8/2019 ñeán nay, AÁn
Ñoä vaø Indonesia ñaõ ñaåy maïnh vieäc thu huùt caùc taäp
ñoaøn quoác teá ñang coù keá hoaïch dòch chuyeån khoûi
Trung Quoác. Ñeán nay, ñaõ coù nhieàu thoâng tin veà vieäc
caùc nhaø ñaàu tö coù keá hoaïch dòch chuyeån ñaàu tö tôùi
AÁn Ñoä vaø caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, trong ñoù
coù Vieät Nam. Tuy nhieân, quaù trình dòch chuyeån seõ
khoâng ngay laäp töùc, maø thöôøng coù loä trình khoaûng 2-
5 naêm, do caùc chuoãi cung öùng toaøn caàu ñaõ ñöôïc hoaøn
thieän neân khoâng theå nhanh choùng chuyeån dòch. Nhö
vaäy, coù theå khaúng ñònh xu theá dòch chuyeån doøng voán
FDI ñaõ vaø ñang dieãn ra, töø tröôùc khi coù ñaïi dòch

296 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Covid-19. Hay noùi caùch khaùc, dòch Covid-19 laø chaát
xuùc taùc khieán quaù trình dòch chuyeån naøy dieãn ra
nhanh hôn, quyeát lieät hôn [3].
Khi ñaïi dòch Covid-19 xaûy ra, caùc nhaø ñaàu tö
nöôùc ngoaøi ñaõ vaø ñang dòch chuyeån ñaàu tö, chuû yeáu
trong caùc lónh vöïc: coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä
cao (nhö Samsung, Apple,…); thieát bò ñieän töû vaø phuï
kieän (Panasonic,…); logistics, thöông maïi ñieän töû
(Alibaba,…); haøng tieâu duøng, baùn leû (Zara, H&M);…
Lyù do dòch chuyeån nhaèm: Neù traùnh ruûi ro chieán tranh
thöông maïi giöõa Myõ vaø Trung Quoác; Tieáp tuïc ña
daïng hoùa chuoãi saûn xuaát; Taän duïng cô hoäi môùi töø
caùc thò tröôøng tieàm naêng (AÁn Ñoä, Indonesia, Vieät
Nam, Philippines,…); Dòch Covid-19 thuùc ñaåy vieäc
saép xeáp laïi chuoãi saûn xuaát; Chính phuû moät soá quoác
gia nhö Myõ, Nhaät Baûn,... ñaõ khuyeán khích chuyeån
dòch chuoãi cung öùng. Trong quaù trình dòch chuyeån,
caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu mong muoán coù ñöôïc
moät soá yeáu toá quan troïng, nhö: OÅn ñònh chính trò,
moâi tröôøng phaùp lyù vaø kinh teá vó moâ; Cô cheá, chính
saùch (veà ñaát ñai, thueá, lao ñoäng, ñieàu haønh kinh teá
vó moâ nhö tyû giaù, laõi suaát)... caàn ñaûm baûo tính nhaát
quaùn, ít thay ñoåi, coù theå döï baùo ñöôïc; Thoâng tin coâng
khai, minh baïch, deã tieáp caän, deã tra cöùu vaø cuõng laø
ñeå goùp phaàn giaûm thieåu cô hoäi tham nhuõng; Thuû tuïc
haønh chính ñôn giaûn, goïn nheï, ra quyeát ñònh nhanh
choùng vöøa laø giuùp giaûm chi phí haønh chính, vöøa laø
giaûm chi phí cô hoäi (thuû tuïc phieàn haø coù theå laøm maát
cô hoäi kinh doanh cuûa doanh nghieäp); Cô sôû haï taàng
ñoàng boä (khu coâng nghieäp vaø caùc dòch vuï ñi keøm,
ñieän, nöôùc, giao thoâng vaän taûi, thoâng tin, logistics...);
Nguoàn nhaân löïc, ñaëc bieät laø nhaân löïc chaát löôïng cao,
coâng nhaân coù tay ngheà; coâng nghieäp hoã trôï, phuï trôï
noäi ñòa phaùt trieån.
2. Ñònh höôùng thu huùt fDI theá heä môùi cuûa vieät
Nam
Nhìn toång theå, gaàn 35 naêm ñoåi môùi, Ñaûng vaø Nhaø
nöôùc ta ñaõ ban haønh nhieàu chuû tröông, chính saùch,
phaùp luaät thu huùt, quaûn lyù FDI, taïo döïng moâi tröôøng
ñaàu tö kinh doanh thuaän lôïi, töøng böôùc tieáp caän vôùi
thoâng leä quoác teá. Khu vöïc FDI ñaõ phaùt trieån nhanh
vaø coù hieäu quaû, trôû thaønh boä phaän quan troïng cuûa
neàn kinh teá, ñoùng goùp tích cöïc vaøo söï nghieäp phaùt
trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Nhieàu taäp ñoaøn
ña quoác gia, doanh nghieäp lôùn vôùi coâng ngheä hieän
ñaïi ñaàu tö vaøo nöôùc ta; quy moâ voán vaø chaát löôïng döï
aùn taêng, goùp phaàn taïo vieäc laøm, thu nhaäp cho ngöôøi
lao ñoäng; naâng cao trình ñoä, naêng löïc saûn xuaát; taêng
thu ngaân saùch nhaø nöôùc, oån ñònh kinh teá vó moâ; thuùc
ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá, ñoåi môùi moâ hình
quaûn trò - quaûn lyù
taêng tröôûng; naâng cao vò theá vaø uy tín Vieät Nam treân
tröôøng quoác teá.
Tuy nhieân, chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa FDI ôû
Vieät Nam chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu phaùt trieån ñaát
nöôùc trong tình hình môùi. Quy moâ trung bình moãi döï
aùn FDI quaù nhoû, naêm 2019 coù 3.833 döï aùn ñöôïc caáp
giaáy chöùng nhaän ñaàu tö coù voán ñaêng kyù 16,75 tyû
USD, trung bình moãi döï aùn chæ coù khoaûng 4,3 trieäu
USD voán ñaêng kyù. Moät soá ñòa phöông coøn thu huùt caû
nhöõng döï aùn 1-2 trieäu USD, thaäm chí döôùi 1 trieäu
USD. Vieäc thieáu vaéng döï aùn quy moâ lôùn laø raát roõ.
Neáu naêm 2018 coù moät soá döï aùn quy moâ lôùn nhö
thaønh phoá thoâng minh taïi Ñoâng Anh, Haø Noäi lieân
doanh vôùi Nhaät Baûn 4,14 tyû USD, nhaø maùy saûn xuaát
Polypropylene vaø kho ngaàm chöùa daàu moû hoùa loûng
cuûa Haøn Quoác ñaàu tö 1,2 tyû USD taïi Baø Ròa - Vuõng
Taøu; thì naêm 2019 döï aùn quy moâ lôùn nhaát chæ laø 420
trieäu USD [4]. Trong ngaønh Cheá taïo, cheá bieán chöa
thu huùt ñöôïc döï aùn coâng ngheä töông lai nhö AI,
blochain, fintech, trung taâm R&D, nhaát laø ôû hai trung
taâm kinh teá lôùn Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà Chí Minh.
Quaùn trieät quan ñieåm chæ ñaïo cuûa Ñaûng: “Chuû
ñoäng thu huùt, hôïp taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù choïn loïc,
laáy chaát löôïng, hieäu quaû, coâng ngheä vaø baûo veä moâi
tröôøng laø tieâu chí ñaùnh giaù chuû yeáu” [1], thôøi gian
tôùi, Vieät Nam caàn thöïc hieän toát moät soá ñònh höôùng
lôùn trong thu huùt FDI, ñoù laø:
Taäp trung öu tieân thu huùt FDI vaøo caùc ngaønh:
coâng ngheä cao, coâng ngheä môùi, tieân tieán, thaân thieän
vôùi moâi tröôøng, coâng ngheä thoâng tin vaø vieãn thoâng,
ñieän töû ôû trình ñoä tieân tieán cuûa theá giôùi; oâ toâ, maùy
noâng nghieäp, thieát bò coâng trình, thieát bò coâng
nghieäp, thieát bò ñieän, coâng nghieäp hoã trôï, R&D,
internet vaïn vaät (IoT),… Tieáp tuïc thu huùt FDI vaøo
caùc ngaønh Vieät Nam vaãn ñang coù lôïi theá nhö deät
may, da giaøy...; coâng nghieäp cheá bieán, cheá taïo phuïc
vuï noâng nghieäp ñaùp öùng tieâu chuaån quoác teá, noâng
nghieäp coâng ngheä cao, noâng nghieäp giaù trò cao; thieát
bò y teá, chaêm soùc söùc khoûe, giaùo duïc vaø ñaøo taïo, du
lòch chaát löôïng cao, dòch vuï taøi chính, logistics vaø
caùc dòch vuï hieän ñaïi khaùc. Phaùt trieån keát caáu haï taàng
kyõ thuaät, naêng löôïng saïch, naêng löôïng taùi taïo, naêng
löôïng thoâng minh.
Trong töøng thôøi kyø, öu tieân thu huùt ñaàu tö coù troïng
taâm, troïng ñieåm; löïa choïn moät soá ngaønh, lónh vöïc öu
tieân thu huùt FDI ñeå chuû ñoäng xuùc tieán ñaàu tö baûo
ñaûm nguyeân taéc ñem laïi giaù trò gia taêng cao cho neàn
kinh teá. Ñònh kyø ñaùnh giaù hieäu quaû thöïc hieän theo
caùc tieâu chí ñeå coù ñieàu chænh thích hôïp.
Vôùi caùc ñòa phöông, vuøng laõnh thoå, thu huùt FDI
Soá 25 - Thaùng 10/2020 297
taïp chí coâng thöông
phuø hôïp vôùi quy hoaïch toång theå, quy hoaïch ngaønh
quoác gia vaø quy hoaïch vuøng vaø töøng ñòa phöông,
ñaûm baûo hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi - moâi tröôøng
chung cuûa vuøng vaø caû nöôùc, ñaëc bieät laø hieäu quaû söû
duïng ñaát vaø caùc taøi nguyeân khoâng taùi taïo.
Thu huùt FDI phaûi töø nhieàu thò tröôøng vaø ñoái taùc.
Khai thaùc coù hieäu quaû moái quan heä vôùi caùc ñoái taùc
chieán löôïc (ñoái taùc toaøn dieän, ñoái taùc chieán löôïc toaøn
dieän), chuù troïng caùc nöôùc phaùt trieån, caùc nöôùc G7.
Chuû ñoäng theo doõi, ñaùnh giaù xu höôùng dòch chuyeån
doøng ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam töø moät soá
nöôùc trong khu vöïc ñeå löïa choïn thu huùt caùc döï aùn
ñaàu tö phuø hôïp vôùi ñònh höôùng. Khoâng thu huùt caùc
döï aùn söû duïng coâng ngheä laïc haäu, khoâng thaân thieän
vôùi moâi tröôøng.
Phaán ñaáu khu vöïc FDI ñaït moät soá muïc tieâu ñònh
höôùng chuû yeáu sau: Voán ñaêng kyù giai ñoaïn 2021 -
2025 khoaûng 150 - 200 tæ USD (30 - 40 tæ USD/naêm);
giai ñoaïn 2026 - 2030 khoaûng 200 - 300 tæ USD (40
- 50 tæ USD/naêm). Voán thöïc hieän giai ñoaïn 2021 -
2025 khoaûng 100 - 150 tæ USD (20 - 30 tæ USD/naêm);
giai ñoaïn 2026 - 2030 khoaûng 150 - 200 tæ USD (30
- 40 tæ USD/naêm). Tæ leä doanh nghieäp söû duïng coâng
ngheä tieân tieán, quaûn trò hieän ñaïi, baûo veä moâi tröôøng,
höôùng ñeán coâng ngheä cao taêng 50% vaøo naêm 2025
vaø 100% vaøo naêm 2030 so vôùi naêm 2018. Tæ leä noäi
ñòa hoùa taêng töø 20 - 25% hieän nay, leân möùc 30% vaøo
naêm 2025 vaø 40% vaøo naêm 2030. Tæ troïng lao ñoäng
qua ñaøo taïo trong cô caáu söû duïng lao ñoäng töø 56%
naêm 2017 leân 70% vaøo naêm 2025 vaø 80% vaøo naêm
2030 [1].
3. Moät soá bieän phaùp taêng cöôøng quaûn lyù nhaø
nöôùc
Thöù nhaát, kieän toaøn boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà
ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Tieáp tuïc nghieân cöùu, xaây döïng,
kieän toaøn boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaàu tö nöôùc
ngoaøi theo höôùng tinh goïn, hieäu löïc, hieäu quaû vaø
thoáng nhaát moät ñaàu moái taïi caùc boä, ngaønh, ñòa
phöông, ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù lieân ngaønh, lieân
vuøng taïi ñòa phöông vaø trong phaïm vi caû nöôùc. Ñaåy
maïnh phaân coâng, phaân caáp, phoái hôïp giöõa caùc boä,
ngaønh vaø caùc ñòa phöông gaén vôùi taêng cöôøng kieåm
tra, giaùm saùt. Nghieân cöùu thaønh laäp cô quan chuyeân
traùch quaûn lyù FDI theá heä môùi.
Thöù hai, hieän ñaïi hoùa coâng taùc xuùc tieán ñaàu tö.
Caàn thay ñoåi moät caùch trieät ñeå caùch thöùc toå chöùc vaø
thöïc hieän coâng taùc xuùc tieán ñaàu tö. Cuï theå, caàn
chuyeån töø phöông thöùc chuû yeáu mang tính thuï ñoäng
vaø döïa treân pheâ duyeät sang caùch tieáp caän veà xuùc tieán
FDI coù muïc tieâu vaø chuû ñoäng, bao goàm xaây döïng
298 Soá 25 - Thaùng 10/2020
chieán löôïc ngaønh roõ raøng vaø vaän ñoäng chính saùch
ñeå giaûi phoùng tieàm naêng ñaàu tö. Raø soaùt, cô caáu laïi
heä thoáng caùc cô quan xuùc tieán ñaàu tö hieän coù theo
höôùng chuyeân nghieäp, ñoäc laäp, khoâng choàng cheùo,
khoâng truøng laëp vôùi caùc cô quan coù chöùc naêng quaûn
lyù nhaø nöôùc veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi; xem xeùt khaû naêng
gaén keát vôùi xuùc tieán thöông maïi vaø du lòch moät caùch
linh hoaït, phuø hôïp vôùi yeâu caàu vaø ñaëc thuø cuûa töøng
ñòa phöông.
Thöù ba, hoaøn thieän theå cheá, chính saùch thu huùt
ñaàu tö. Xaây döïng cuï theå danh muïc haïn cheá, khoâng
thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi phuø hôïp vôùi caùc cam keát
quoác teá; ngoaøi danh muïc naøy, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi
ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng nhö nhaø ñaàu tö trong nöôùc.
Khuyeán khích nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi gia nhaäp thò
tröôøng ôû nhöõng ngaønh, lónh vöïc maø Vieät Nam khoâng
coù nhu caàu baûo hoä. Ban haønh cô cheá öu ñaõi phuø hôïp
hôn vôùi caùc muïc tieâu thu huùt FDI theá heä môùi. Xaây
döïng caùc tieâu chí veà ñaàu tö ñeå löïa choïn, öu tieân thu
huùt ñaàu tö phuø hôïp vôùi quy hoaïch, ñònh höôùng phaùt
trieån ngaønh, lónh vöïc, ñòa baøn. Xaây döïng cô cheá ñaùnh
giaù an ninh vaø tieán haønh raø soaùt an ninh ñoái vôùi caùc
döï aùn, hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù hoaëc coù theå
aûnh höôûng ñeán an ninh quoác gia.
Thöù tö, naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû quaûn lyù nhaø
nöôùc veà ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc caáp chính quyeàn
thöïc hieän nghieâm phaùp luaät veà ñaàu tö vaø phaùp luaät
khaùc coù lieân quan ñoái vôùi hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc
ngoaøi, khoâng ñeå phaùt sinh khieáu kieän, tranh chaáp
quoác teá xaûy ra. Xöû lyù nghieâm tình traïng thöïc hieän
theå cheá, chính saùch thieáu thoáng nhaát giöõa Trung
öông vaø ñòa phöông, giöõa caùc ñòa phöông. Nghieâm
caám vieäc caáp, ñieàu chænh, quaûn lyù, ñaøm phaùn döï aùn
ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ban haønh quy ñònh öu ñaõi, hoã trôï
ñaàu tö,... traùi thaåm quyeàn, traùi quy ñònh phaùp luaät.
Chaán chænh coâng taùc quaûn lyù, trieån khai döï aùn ñaàu tö,
baûo ñaûm hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi - moâi tröôøng, phuø
hôïp quy hoaïch, theo ñuùng caùc tieâu chí löïa choïn, saøng
loïc döï aùn,... Baûo ñaûm chaët cheõ veà quy trình, thuû tuïc
caáp, ñieàu chænh, thu hoài, chaám döùt hoaït ñoäng cuûa döï
aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi theo ñuùng quy ñònh phaùp luaät.
Thöù naêm, hoaøn thieän theå cheá, chính saùch nhaèm
baûo hoä vaø ñeà cao traùch nhieäm cuûa nhaø ñaàu tö. Söûa
ñoåi, boå sung quy ñònh baûo ñaûm quyeàn, nghóa vuï,
coâng nhaän vaø baûo hoä quyeàn sôû höõu hôïp phaùp veà taøi
saûn, quyeàn sôû höõu trí tueä, voán ñaàu tö, thu nhaäp vaø lôïi
ích hôïp phaùp khaùc cuûa nhaø ñaàu tö. Söûa ñoåi, boå sung
quy ñònh phaùp luaät veà lao ñoäng, vieäc laøm vaø tieàn
löông, baûo ñaûm haøi hoøa lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng
vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng theo höôùng minh baïch.
 quaûn trò - quaûn lyù

Quy ñònh roõ traùch nhieäm cuûa nhaø ñaàu tö haï taàng, ñònh roõ traùch nhieäm cuûa nhaø ñaàu tö veà baûo veä moâi
doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong xaây döïng nhaø tröôøng trong quaù trình ñaàu tö, trieån khai döï aùn vaø
ôû xaõ hoäi, nhaø ôû coâng nhaân, tröôøng maãu giaùo, cô sôû y hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp trong suoát thôøi gian
teá, vaên hoùa, theå thao,... phuïc vuï ngöôøi lao ñoäng. Quy thöïc hieän döï aùn n

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

1. Ban Chaáp haønh Trung öông (2019), Nghò quyeát soá 50-NQ/TW, ngaøy 20/8/2019 cuûa Boä Chính trò, Veà ñònh höôùng
hoaøn thieän theå cheá, chính saùch, naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû hôïp taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán naêm 2030, Haø Noäi.
2. Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Ngaân haøng Theá giôùi (2018), Döï thaûo Chieán löôïc vaø ñònh höôùng chieán löôïc thu huùt
FDI theá heä môùi, giai ñoaïn 2018-2030, thaùng 3/2018, Haø Noäi.
3. Caán Vaên Löïc vaø nhoùm taùc giaû Vieän Ñaøo taïo vaø Nghieân cöùu BIDV (2020), Xu theá dòch chuyeån doøng voán ñaàu
tö - giaûi phaùp ñoái vôùi Vieät Nam, http://tapchitaichinh.vn/, ngaøy 23/6/2020.
4. Nguyeãn Maïi (2019), Vieät Nam thu huùt FDI: Coät moác môùi 2019 vaø döï baùo 2020, http://baochinhphu.vn/, ngaøy
27/12/2019.
5. Trieån voïng kinh teá theá giôùi 2020, http://tapchitaichinh.vn/, ngaøy 23/6/2020.
6. FDI toaøn caàu giaûm maïnh vaø cuù soác MNEs, http://tapchitaichinh.vn/, ngaøy 23/6/2020.

Ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

Ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
Ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. NCS. vUõ THÒ LAN
Hoïc vieän Haønh chính Quoác gia

ENHANCING THE STATE MANAGEMENT IN ORDER

TO ATTRACT MORE NEw-GENERATION fDI INTO vIETNAM

l Postgraduate student, Master. vU THI lAN

National Academy of Public Administration

ABSTRACT:
Vietnam is facing a specific issue about foreign direct investment. Although the country
attracts record foreign direct investment (FDI), the spillover effects and added value produced
by the foriegn investment sector are still low. To solve these problems, it is necessary for
Vietnam to have the right orientation to attract new-generation FDI. By reviewing the general
trends of FDI inflows and Vietnam’s FDI attraction orientations, this paper proposes some
solutions to enhance the state management in order to attract more new-generation FDI into
Vietnam in the coming time.
Keywords: State management, FDI, FDI attraction, new-generation FDI, Vietnam.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 299

taïp chí coâng thöông

TAàM quAn TrOïng cuûA

Thöông MAïi ñieän Töû ñOái vôÙi
ngAønh hAøng Tieâu duøng nhAnh

l NguyeãN ÑìNh Nhaät Vy

TOÙM TAÉT:
Thöông maïi ñieän töû laø moät coâng cuï khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng kinh doanh hieän nay
cuûa doanh nghieäp vaø cuoäc soáng cuûa ngöôøi tieâu duøng, thöông maïi ñieän töû (TMÑT) thuùc ñaåy
söï phaùt trieån kinh teá, xoùa boû moïi khoaûng caùch raøo caûn veà maët ñòa lyù, khoâng gian trong hoaït
ñoäng mua baùn, thuùc ñaåy quaù trình quoác teá hoùa söï phaùt trieån kinh teá. Ñeán nay, Vieät Nam coù
gaàn 70 trieäu ngöôøi duøng internet, taêng 10% so vôùi 2019. Ñieàu naøy cho thaáy khaû naêng tieáp caän
haøng hoùa qua internet ngaøy caøng cao. Baøi vieát muoán nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa
TMÑT ñoái vôùi ngaønh haøng tieâu duøng nhanh taïi Vieät Nam, ñoàng thôøi ñeà xuaát moät soá kieán nghò
nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån TMÑT ngaønh Haøng tieâu duøng nhanh (FMCG) taïi Vieät Nam.
Töø khoùa: Thöông maïi ñieän töû, FMCG, haøng tieâu duøng nhanh, kieán nghò, Vieät Nam.

1. ñaët vaán ñeà
Theo Quyeát ñònh soá 645/QÑ-TTg ngaøy
15/5/2020 cuûa Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät Keá
hoaïch toång theå phaùt trieån TMÑT quoác gia giai ñoaïn
2021 - 2025, Chính phuû ñaët muïc tieâu ñeán naêm 2025,
doanh soá TMÑT doanh nghieäp - ngöôøi tieâu duøng
(B2C), tính cho caû haøng hoùa vaø dòch vuï tieâu duøng
tröïc tuyeán, taêng 25%/naêm, ñaït 35 tyû USD, chieám
10% so vôùi toång möùc baùn leû haøng hoùa vaø doanh thu
dòch vuï tieâu duøng caû nöôùc. Beân caïnh ñoù, 55% daân
soá tham gia mua saém tröïc tuyeán, vôùi giaù trò mua
haøng hoùa vaø dòch vuï tröïc tuyeán ñaït trung bình 600
USD/ngöôøi/naêm.
Haøng tieâu duøng nhanh (FMCG) hoaëc haøng tieâu
duøng ñoùng goùi (CPG) laø nhoùm saûn phaåm giaù thaáp,
ñöôïc tieâu thuï, quay voøng vaø heát haïn nhanh choùng
trong voøng moät naêm, thoâng thöôøng laø trong voøng
moät vaøi ngaøy, vaøi tuaàn hoaëc vaøi thaùng, ví duï nhö
ñoà uoáng nheï, ñoà duøng veä sinh vaø caùc maët haøng
taïp hoùa. Öu ñieåm cuûa ngaønh haøng FMCG treân
TMÑT laø khaû naêng taïo ra traûi nghieäm mua saém
mang tính caù nhaân hoùa nhôø döõ lieäu maø doanh
nghieäp tích luõy ñöôïc töø khaùch haøng. Ví duï, baèng
caùc thoâng tin: nam, 25-30 tuoåi, söû duïng theû ngaân
haøng, soáng taïi TP. Hoà Chí Minh, caùc nhaø baùn leû
coù theå laäp töùc ñöa ra gôïi yù nhöõng maët haøng gaàn
ñuùng vôùi nhu caàu cuûa ngöôøi mua nhaát.
TMÑT FMCG laø moät trong nhöõng lónh vöïc
ñang coù toác ñoä phaùt trieån maïnh meõ taïi Vieät Nam.
Caùc nhaø baùn leû, nhaø saûn xuaát FMCG ñaõ vaø ñang

300 Soá 25 - Thaùng 10/2020


baét ñaàu keát noái vôùi theå heä Z (nhöõng ngöôøi sinh ra
sau naêm 1995) ñeå xaây döïng chieán löôïc kinh doanh
cuûa mình. Moät nghieân cöùu cuûa Neilsen döï ñoaùn
theá heä naøy chieám 25% löïc löôïng lao ñoäng Vieät
Nam vaøo naêm 2025, töông ñöông 15 trieäu ngöôøi
tieâu duøng tieàm naêng. Theá heä naøy seõ daønh löôïng
lôùn thôøi gian treân internet, hoï laø theá heä ñoøi hoûi
nhieàu hôn cho saûn phaåm dòch vuï. Ñaây laø moät con
soá cô hoäi lôùn cho söï phaùt trieån TMÑT ngaønh
FMCG taïi Vieät Nam.
2. Toång quan veà TMñT ngaønh haøng FMcg
Theo Baùo caùo TMÑT caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ
naêm 2019 cuûa Google, Temasek vaø Bain &
Company, vôùi quy moâ ban ñaàu laø 3 tyû USD naêm
2015, nhöng vôùi toác ñoä taêng tröôûng trung bình tôùi
38%, quy moâ TMÑT baùn leû haøng hoùa vaø dòch vuï
tieâu duøng cuûa Vieät Nam naêm 2019 ñaõ ñaït 12 tyû
USD. Hai baùo caùo naøy döï ñoaùn toác ñoä taêng tröôûng
trung bình cho caû giai ñoaïn 2015 - 2025 laø 29%.
Khi ñoù, quy moâ TMÑT cuûa Vieät Nam seõ vöôn tôùi
ngöôõng 43 tyû USD vaø ñöùng ôû vò trí thöù ba trong
khoái ASEAN.
Naêm 2018, thò tröôøng TMÑT ôû Vieät Nam taêng
tröôûng khoaûng hôn 30%, nhöng rieâng thò tröôøng
FMCG ñaït möùc taêng tröôûng ñeán 147% veà maët giaù
trò. Söï taêng tröôûng naøy coù ñoäng löïc lôùn töø vieäc coù
nhieàu ngöôøi mua online hôn. Khi baét ñaàu laøm quen
vôùi mua online, ngöôøi tieâu duøng seõ mua thöôøng
xuyeân hôn, vôùi taàn suaát 3,6 laàn/ngöôøi/quyù; moãi laàn
mua online seõ chi raát nhieàu tieàn (treân 360.000
ñoàng - hôn raát nhieàu so vôùi moãi laàn chi cho ñi sieâu
thò hay ra tieäm taïp hoùa), vì hoï deã bò cuoán huùt bôûi
caùc hình thöùc khuyeán maõi.
Taïi Vieät Nam, yeáu toá thu huùt khaùch haøng töø
nhu caàu tìm kieám caùc saûn phaåm coù chi phí thaáp,
tieát kieäm qua caùc dòch vuï trung gian caàn ñöôïc taän
duïng khi muoán taïo laäp vaø phaùt trieån FMCG”. Ñeå
xaùc ñònh ñöôïc moät FMCG phaùt trieån caàn caên cöù
vaøo 3 yeáu toá chính, maø ñaàu tieân laø khaû naêng khaùch
haøng coù theå tieáp caän ñöôïc internet (ôû Vieät Nam
ñang laø 67%). Beân caïnh ñoù, nieàm tin veà trieån voïng
cuûa neàn kinh teá, toác ñoä gia taêng daân soá, cuøng caùc
lôïi theá coù theå nhaän ñöôïc söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc
veà FMCG.
Theo nghieân cöùu cuûa Kantar, doanh thu cuûa
quaûn trò - quaûn lyù
ngaønh Baùn leû dòch vuï vaø Haøng tieâu duøng ñaõ coù möùc
taêng tröôûng laø 11,6%. Ñaây laø minh chöùng cho thaáy
tieàm naêng phaùt trieån cuûa ngaønh FMCG taïi thò
tröôøng Vieät Nam trong töông lai. Tuy vaäy, doanh
nghieäp FMCG cuõng caàn löu yù raèng ngöôøi tieâu duøng
Vieät Nam hieän raát quan ñeán nhöõng vaán ñeà nhö: An
toaøn thöïc phaåm, ñôøi soáng vaø nhöõng vaán ñeà lieân
quan tôùi moâi tröôøng. Coù theå ruùt ra ñöôïc nhöõng tieâu
ñieåm chính cuûa thò tröôøng FMCG Vieät Nam chính
laø: Neàn kinh teá vó moâ cuûa Vieät Nam khôûi saéc, mang
laïi nhieàu cô hoäi vaø thaùch thöùc hôn cho thò tröôøng;
Nhöõng nhu caàu cô baûn cuûa ngöôøi tieâu duøng ñang
ngaøy caøng phaân hoùa, daãn ñeán nhu caàu caù nhaân ngaøy
caøng phöùc taïp vaø khaùc bieät; Söùc mua cuûa ngöôøi tieâu
duøng maïnh hôn, ñi keøm theo laø nhöõng nhu caàu môùi
caàn ñöôïc ñaùp öùng; Söùc taêng cuûa thò tröôøng FMCG
böôùc vaøo kyû nguyeân soá, tuy nhieân noù ñöôïc döï kieán
seõ tieáp tuïc taêng tröôûng nhôø vieäc phaùt trieån caùc saûn
phaåm môùi; Raát nhieàu ngaønh haøng sôû höõu tieàm naêng
ñeå phaùt trieån.
Haàu heát caùc trang TMÑT ñeàu hoaït ñoäng khaù
gioáng nhau, cuøng coù chung moät quy trình cô baûn
laø: ñaët haøng - thanh toaùn - giao nhaän; hoaëc ñaët
haøng - giao nhaän - thanh toaùn.
Heä thoáng quaûn lyù ñôn haøng duøng cho doanh
nghieäp TMÑT laø heä thoáng vôùi tính naêng quaûn trò
cho pheùp ngöôøi quaûn trò keát xuaát caùc thoáng keâ veà
mua baùn treân caùc ñôn haøng, soá löôïng saûn phaåm ñaõ
baùn ra hoaëc caùc thaønh vieân lieân quan ñeán ñôn
haøng. Ngoaøi ra, ngöôøi quaûn trò coù theå caäp nhaät tình
traïng xöû lyù ñôn haøng keøm theo caùc ghi chuù xöû lyù
ñôn haøng. Trong tröôøng hôïp coù nhieàu ngöôøi baùn
haøng, quaûn trò baùn haøng coù theå tuøy choïn chuyeån
ñôn haøng ñeán cho ngöôøi baùn haøng phuø hôïp. Ñoái
vôùi phía ngöôøi söû duïng, khi ñaêng kyù vaø ñaêng nhaäp
taøi khoaûn thaønh vieân, coù theå theo doõi thoáng keâ caùc
ñôn haøng cuûa mình vaø trong tröôøng hôïp ñöôïc quaûn
trò vieân kích hoaït, coù theå theo doõi lòch söû tình traïng
xöû lyù ñôn haøng.
Hình thöùc “mua hoä”: Giao thöùc aên tröïc tuyeán
Ngoaøi mua tröïc tuyeán töø caùc saøn TMÑT, moät
hình thöùc “mua hoä” phaùt trieån maïnh töø naêm 2018 ñaõ
thu huùt raát nhieàu ngöôøi tieâu duøng nhanh, ñaëc bieät laø
maûng thöïc phaåm ñoà uoáng. Ñieån hình caùc hình thöùc
naøy hieän naøy laø Grab Food, DeliveryNow, Now,
Soá 25 - Thaùng 10/2020 301
taïp chí coâng thöông
Vietnammm, Eat.vn, Chonmon.vn, Ahamove,
Lala… Ñaây laø moät hình thöùc mua hoä thöïc phaåm, ñoà
uoáng, ngöôøi duøng vaøo öùng duïng hoaëc website choïn
quaùn, moùn aên, thöùc uoáng,… ñôn vò vaän chuyeån seõ ñi
mua hoä vaø thanh toaùn roài giao ñeán ngöôøi ñaët mua.
Sau khi nhaän haøng, ngöôøi ñaët mua thanh toaùn laïi
phaàn giaù trò moùn haøng vaø phí dòch vuï giao haøng cho
ñôn vò “mua hoä”.
Vôùi moät thò tröôøng tieâu duøng nhanh lôùn nhö
Vieät Nam,thò tröôøng ñaët moùn tröïc tuyeán ñöôïc döï
baùo seõ laø ñòa haït cuûa cuoäc chieán môùi. Ñieàu naøy
cho thaáy ñöôïc söùc tieâu thuï haøng FMCG taïi Vieät
Nam seõ tieáp tuïc phaùt trieån vaø taêng tröôûng khoâng
ngöøng. Theo öôùc tính cuûa Kantar, ñeán naêm 2025,
TMÑT seõ chieám 10% toång chi tieâu FMCG, gaáp 2
laàn quy moâ hieän taïi.
3. nhöõng vaán ñeà aûnh höôûng ñeán söï phaùt
trieån TMñT haøng FMcg taïi vieät nam
3.1. Quyeàn lôïi ngöôøi tieâu duøng chöa ñöôïc baûo veä
Neáu hôn moät thaäp kyû tröôùc, mua saém tröïc
tuyeán coøn laø moät khaùi nieäm xa laï vôùi ña soá NTD
Vieät Nam thì nay noù ñaõ daàn trôû leân quen thuoäc.
Vôùi chi phí reû vaø nhieàu söï löïa choïn hôn, hoaït ñoäng
mua saém tröïc tuyeán ngaøy caøng phaùt trieån maïnh vaø
laø moät lónh vöïc haáp daãn, thu huùt ñöôïc nhieàu söï
quan taâm cuûa doanh nghieäp vaø ngöôøi daân, ñaëc bieät
laø ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng treû tuoåi.
Nhieàu hình thöùc kinh doanh môùi, ña daïng
khoâng chæ ñôn thuaàn dieãn ra treân caùc website
thöông maïi ñieän töû, maø coøn dieãn ra treân caùc maïng
xaõ hoäi, hay qua caùc öùng duïng treân di ñoäng. Caû
ngöôøi tieâu duøng vaø doanh nghieäp ñeàu ñöôïc höôûng
lôïi töø söï phaùt trieån cuûa caùc coâng cuï mua baùn, giuùp
trao ñoåi haøng hoùa, dòch vuï trôû neân deã daøng vaø
thuaän tieän hôn. Tuy nhieân, theo döõ lieäu khieáu naïi
trong naêm 2016 vaø quyù I naêm 2017 cuûa Cuïc Quaûn
lyù caïnh tranh - Boä Coâng Thöông, tình traïng vi
phaïm quyeàn lôïi NTD trong hình thöùc mua saém
tröïc tuyeán dieãn ra khaù thöôøng xuyeân. Thöïc teá, coù
khoaûng 10% khieáu naïi lieân quan ñeán hoaït ñoäng
mua baùn tröïc tuyeán, vôùi caùc vuï vieäc phöùc taïp,
nhieàu ruûi ro ñeàu thuoäc veà NTD. Caùc khieáu naïi,
phaûn aùnh chuû yeáu lieân quan ñeán noäi dung nhö:
Chaát löôïng, maãu maõ khoâng ñuùng nhö quaûng caùo;
Giao sai saûn phaåm hoaëc saûn phaåm coù thoâng soá kyõ
302 Soá 25 - Thaùng 10/2020
thuaät khaùc so vôùi quaûng caùo treân trang web; Giao
haøng hoûng nhöng khoâng thu hoài laïi; Saûn phaåm
khoâng coù nhaõn maùc/nhaõn ghi saûn xuaát taïi Trung
Quoác maëc duø quaûng caùo laø haøng Myõ/Nhaät Baûn;
Khoâng cung caáp hoùa ñôn; Giao thieáu haøng khuyeán
maõi; Giao haøng chaäm; Ñaêng sai giaù;...
Taïi nhieàu nöôùc treân theá giôùi, vôùi nhöõng trang
TMÑT coù khaùch haøng phaûn aûnh quaù 5 laàn seõ bò
ñoùng cöûa taïm thôøi, naëng hôn laø ruùt giaáy pheùp. TP.
Hoà Chí Minh cuõng caàn coâng khai nhöõng trang naøo
bò ngöôøi tieâu duøng phaûn aûnh, khieáu kieän nhieàu.
Ngoaøi khoaûn tieàn xöû phaït phaûi noäp, neáu vi phaïm
naëng hôn phaûi bò ñoùng cöûa taïm thôøi hoaëc ruùt giaáy
pheùp môùi taïo ñöôïc thò tröôøng laønh maïnh vaø ñaûm
baûo quyeàn lôïi NTD.
Tuy nhieân, theo caùc doanh nghieäp, noã löïc cuûa
doanh nghieäp chöa ñuû, maø cô quan quaûn lyù caàn
taêng möùc phaït leân cao hôn môùi ñuû söùc raên ñe
nhöõng trang TMÑT coù haønh vi baùn haøng keùm
chaát löôïng.
3.2. Kieåm soaùt chaát löôïng haøng hoùa
Chaát löôïng laø maáu choát cuûa hoaït ñoäng kinh
doanh, saûn phaåm coù chaát löôïng toát, quaù trình quaûn
lyù ñaït chaát löôïng toát. Nhöng söï taêng tröôûng quaù
nhanh vaø quaù trình phaùt trieån maïnh meõ cuûa kinh
doanh online khieán baøi toaùn chaát löôïng ñöôïc ñaët
leân baøn caân töø phía ngöôøi tieâu duøng. Ñaëc bieät ñoái
vôùi haøng FMCG laø nhöõng maët haøng aûnh höôûng
tröïc tieáp ñeán söùc khoûe ngöôøi tieâu duøng.
Theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu chuyeân gia, TMÑT
hieän nay phaùt trieån quaù nhanh, nhöng neàn taûng
quaûn lyù laïi chöa thöïc söï theo kòp. Ñaëc bieät laø vieäc
kieåm soaùt chaát löôïng haøng FMCG. Veà nguoàn saûn
phaåm ñaàu vaøo, nhaø baùn haøng thoâng qua giaáy pheùp
kinh doanh cuûa hoï vaø chöùng nhaän chaát löôïng cuûa
nhaø baùn haøng cuøng quy trình kieåm soaùt saûn phaåm
nhaäp kho nghieâm ngaët.
Vôùi nhöõng saûn phaåm ñang baøy baùn, ñôn vò naøy
taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi tieâu duøng phaûn aùnh veà chaát
löôïng saûn phaåm nhö thoâng baùo haøng giaû, ñaùnh giaù
vaø goùp yù ñeå kieåm soaùt toaøn dieän hôn. Khi gaëp phaûi
tröôøng hôïp haøng keùm chaát löôïng, nhaø baùn coù chính
saùch cheá taøi phaït raát nghieâm ngaët ñoái vôùi nhaø baùn
haøng vi phaïm. Tuy nhieân, caùc phöông phaùp vaãn
ñöôïc ñaùnh giaù laø chöa trieät ñeå.

3.3. Thu thueá vaø noäp thueá
Theo Ñieàu 1 Thoâng tö soá 92/2015/TT-BTC,
ngöôøi noäp thueá GTGT vaø thueá TNCN laø caù nhaân
cö truù bao goàm caù nhaân, nhoùm caù nhaân vaø hoä gia
ñình coù hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh haøng hoùa,
dòch vuï thuoäc taát caû caùc lónh vöïc, ngaønh ngheà saûn
xuaát, kinh doanh theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
Ngöôøi baùn haøng online laø ngöôøi coù nghóa vuï
noäp thueá GTGT vaø thueá TNCN neáu coù doanh thu
töø baùn haøng online > 100 trieäu ñoàng/naêm. Baùn
haøng online laø hoaït ñoäng phaân phoái, cung caáp
haøng hoùa coù tyû leä thueá GTGT laø 1%; tyû leä thueá
TNCN laø 0,5%. Theá nhöng, vieäc xaùc ñònh ñöôïc
doanh thu cuûa ngöôøi baùn haøng quaû laø moät coâng
vieäc voâ cuøng khoù khaên.
Theo cô quan quaûn lyù, giao dòch TMÑT coù ñaëc
ñieåm aûo, khoù kieåm chöùng thoâng tin nhaän daïng, deã
daøng xoùa boû, thay ñoåi neân taïo söï khoù khaên trong
vieäc naém baét caùc giao dòch. Töø ñoù, vieäc quaûn lyù
thueá hieän nay ñoái vôùi loaïi hình kinh doanh qua
maïng gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc quaûn lyù nhö
khoù xaùc ñònh chính xaùc ngöôøi noäp thueá, doanh thu
phaùt sinh, naém baét quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh,
naém baét toaøn boä quaù trình giao dòch,…
4. Moät soá khuyeán nghò phaùt trieån TMñT
ngaønh haøng tieâu duøng nhanh
4.1. Veà phía doanh nghieäp
Ngoaøi vieäc ñaët ra yeâu caàu nghieâm ngaët veà tính
baûo maät, ñaûm baûo haøng baùn, an toaøn vaän chuyeån,
giaûi quyeát khieáu naïi, moâi tröôøng phaùp lyù, phoøng
ngöøa ruûi ro,… doanh nghieäp TMÑT caàn:
Moät laø, phaùt trieån heä thoáng giao dòch ñieän töû
toaøn dieän.
Muoán caïnh tranh trong thò tröôøng thöông maïi
ñieän töû, baét buoäc phaûi coù website hoaøn thieän.
Trang web TMÑT caàn ñaày ñuû caùc tính naêng vaø caùc
tieän ích boå sung nhö: Heä thoáng ñôn haøng; Heä
thoáng quaûn lyù khaùch haøng; Heä thoáng quaûn lyù nhaõn
haøng;Heä thoáng quaûn lyù boä phaän giao haøng.
Toái öu hoùa caùc tính naêng giao dòch ñieän töû.
Ñaëc bieät trong vaán ñeà thanh toaùn phaûi ñaûm baûo
tính ñôn giaûn, thuaän tieän khi giao dòch. Ñeå laøm
ñöôïc ñieàu naøy, caùc doanh nghieäp caàn phaûi xaây
döïng moät phaàn meàm tích hôïp caùc coång thanh toaùn
thoâng duïng nhö ví ñieän töû,… ñeå ngöôøi duøng coù
quaûn trò - quaûn lyù
phöông aùn löïa choïn thanh toaùn nhanh choùng vaø
an toaøn.
Hai laø, thieát keá cöûa haøng tröïc tuyeán thaân thieän
vôùi ngöôøi duøng.
Trang web TMÑT caàn quy chuaån hình aûnh veà
saûn phaåm, haïn cheá nhöõng ruûi ro khi mua haøng tröïc
tuyeán veà chaát löôïng. Laäp trình caàn taïo coâng cuï cho
pheùp caùc nhaõn haøng cung caáp hình aûnh, video saûn
phaåm khoâng giôùi haïn treân trang web thöông maïi
ñieän töû.
Haàu heát khaùch haøng ñeàu söû duïng ñieän thoaïi ñeå
thöïc hieän quaù trình tìm kieám saûn phaåm vaø mua baùn
tröïc tuyeán. Vì theá, ñeå theâm phaàn tieän ích trang
web TMÑT caàn ñöôïc laäp trình töï ñoäng hieån thò
trang treân moïi neàn taûng nhö: android, ios,…
Ba laø, kòp thôøi tieáp nhaän vaø giaûi quyeát vaán ñeà
cuûa khaùch haøng.
Moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn nhaát cuûa khaùch
haøng khi mua baùn tröïc tuyeán ñoù laø chaát löôïng saûn
phaåm. Website cuûa baïn caàn trang bò nhöõng tính
naêng nhö quaûn lyù danh muïc saûn phaåm. Beân caïnh
ñoù, caàn ñaùnh giaù chaát löôïng saûn phaåm döïa treân
ñaùnh giaù cuûa khaùch haøng; giuùp khaùch haøng coù caùi
nhìn toaøn dieän nhaát veà saûn phaåm, taïo ñoä tin caäy
cuûa website.
Doanh nghieäp phaûi giaûi quyeát moïi thaéc maéc
khieáu naïi cuûa khaùch haøng nhanh choùng, kòp thôøi.
Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy baïn caàn phaûi coù phaàn meàm
tích hôïp trình quaûn lyù vaø chaêm soùc khaùch haøng.
Vieäc löu tröõ thoâng tin vaø haønh vi mua haøng cuûa
khaùch laø cô sôû ñeå doanh nghieäp ñöa ra nhöõng
chieán löôïc marketing hieäu quaû.
Boán laø, môû roäng maïng löôùi truyeàn thoâng.
Caùc trang TMÑT Vieät Nam hieän nay ñeàu keát
noái vôùi nhöõng trang maïng xaõ hoäi nhö facebook,
instagram, twitter, zalo,… Nhöõng maïng xaõ hoäi naøy
seõ cung caáp cho doanh nghieäp nhöõng coâng cuï caàn
thieát ñeå tieáp caän khaùch haøng muïc tieâu. Laøm taêng
löu löôïng truy caäp vaøo trang web cuûa doanh
nghieäp. Ñeå caïnh tranh ñöôïc vôùi nhöõng ñoái thuû
lôùn, baïn caàn xaây döïng heä thoáng thaønh vieân.
Website cuõng caàn phaûi tích hôïp tính naêng keát noái
caùc maïng xaõ hoäi. Trang web TMÑT caàn coù tieän
ích boå sung, nhö: hoã trôï tö vaán tröïc tuyeán vaø hoã
trôï ña ngoân ngöõ.
Soá 25 - Thaùng 10/2020 303
taïp chí coâng thöông
Naêm laø, naâng caáp heä thoáng baûo maät thoâng tin.
Data cuûa khaùch haøng laø “chìa khoùa” giuùp
doanh nghieäp taêng doanh thu. Nhöõng thoâng tin cuûa
khaùch haøng caàn ñöôïc baûo maät tuyeät ñoái ñeå baûo veä
ngöôøi tieâu duøng vaø baûo veä doanh nghieäp. Khoâng
chæ vaäy, heä thoáng döõ lieäu cuûa caùc nhaõn haøng cuõng
laø nhöõng data quan troïng. Caàn coù nhöõng bieän phaùp
ñeå ngöôøi duøng coù theå laáy laïi taøi khoaûn trong
tröôøng hôïp bò maát. Hoaëc quaûn lyù vaø baûo maät taøi
khoaûn ngöôøi tieâu duøng traùnh tröôøng hôïp bò aên caép
taøi khoaûn.
4.2. Veà phía Nhaø nöôùc
Thöù nhaát, hoaøn thieän moâi tröôøng phaùp lyù. Ñeå
TMÑT phaùt trieån caàn phaûi hoaøn thieän moâi tröôøng
phaùp lyù, thoâng qua vieäc ban haønh vaø thöïc thi caùc
ñaïo luaät vaø caùc vaên kieän döôùi luaät ñieàu chænh caùc
hoaït ñoäng thöông maïi, thích öùng vôùi phaùp lyù vaø
taäp quaùn quoác teá veà giao dòch thöông maïi ñieän töû;
Caàn tieáp tuïc raø soaùt, söûa ñoåi, boå sung, ban haønh
môùi chính saùch, khuoân khoå phaùp lyù vaø cô cheá
chính saùch cho phaùt trieån thanh toaùn ñieän töû nhaèm
taêng cöôøng loøng tin cuûa ngöôøi söû duïng vaø giôùi DN
vaøo heä thoáng thanh toaùn ñieän töû; Taêng cöôøng ñieàu
phoái, hôïp taùc chính saùch phaùt trieån dòch vuï thanh
toaùn ñieän töû trong nöôùc vaø quoác teá, lieân quoác gia,
lieân ngaønh.
Thöù hai, Nhaø nöôùc caàn ñaàu tö tröïc tieáp vaø coù
chính saùch tieáp tuïc khuyeán khích vaø thu huùt ñaàu tö
cuûa xaõ hoäi, ñaàu tö tö nhaân nhaèm phaùt trieån haï taàng
kyõ thuaät cho thanh toaùn ñieän töû; Ñoàng thôøi, ñaåy
maïnh phaùt trieån caùc dòch vuï coâng phuïc vuï cho
thöông maïi ñieän töû. Caùc cô quan nhaø nöôùc phaûi
öùng duïng TMÑT trong mua saém coâng, ñaáu thaàu;
gaén vôùi caûi caùch haønh chính, minh baïch hoùa, naâng
cao hieäu löïc neàn haønh chính quoác gia, vaø xaây
döïng chính phuû ñieän töû.
Ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn tích cöïc trieån khai ñeà
aùn thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët vaø tieáp tuïc
hoaøn thieän cô sôû phaùp lyù lieân quan ñeán thanh toaùn
ñieän töû; Ñaåy maïnh cung caáp caùc dòch vuï coâng nhö
haûi quan ñieän töû; keâ khai thueá vaø noäp thueá, laøm
caùc thuû tuïc xuaát, nhaäp khaåu ñieän töû…
Thöù ba, ñaûm baûo an toaøn cho caùc giao dòch
thöông maïi ñieän töû. TMÑT coù nhieàu taùc ñoäng tích
cöïc nhöng cuõng deã bò tin taëc phaùt taùn virus, taán
304 Soá 25 - Thaùng 10/2020
coâng vaøo caùc website; Phaùt taùn thö ñieän töû, tin
nhaén raùc; ñaùnh caép tieàn töø caùc theû ATM,… Maët
khaùc, qua internet cuõng xuaát hieän nhöõng giao
dòch xaáu, nhö: ma tuùy, buoân laäu, baùn haøng giaû…
Do vaäy, caàn coù cô cheá kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng
vi phaïm.
Trong ñoù, caàn yeâu caàu caùc saøn giao dòch
TMÑT taêng cöôøng quy trình kieåm soaùt chaát löôïng
saûn phaåm, coù bieän phaùp ngaên chaën, xöû phaït vôùi
caùc DN baùn haøng giaû, haøng nhaùi…
Thöù tö, caàn naâng cao khaû naêng quaûn trò DN
thoâng qua hôïp taùc vaø taêng söùc caïnh tranh. Caùc
DN caàn nghó ñeán phöông aùn xaây döïng moái quan
heä coäng sinh cho rieâng mình, hôïp taùc ñeå ñaùp öùng
töøng phaàn trong quy trình thöông maïi ñieän töû,
traùnh töï troùi chính mình trong sôïi daây aùp löïc “töï
thöïc hieän”.
Thöù naêm, ñaåy maïnh ñaøo taïo vaø phaùt trieån
nguoàn nhaân löïc. Muoán phaùt trieån thöông maïi ñieän
töû, ngoaøi vieäc ñoøi hoûi phaûi coù moät ñoäi nguõ chuyeân
gia tin hoïc maïnh, thöôøng xuyeân baét kòp caùc thaønh
töïu coâng ngheä thoâng tin môùi phaùt sinh, coù khaû
naêng thieát keá caùc phaàn meàm ñaùp öùng caùc nhu caàu
cuûa kinh teá soá hoùa, cuõng ñoøi hoûi moãi ngöôøi tham
gia TMÑT phaûi coù khaû naêng söû duïng maùy tính, coù
theå trao ñoåi thoâng tin moät caùch thaønh thaïo treân
maïng, coù nhöõng hieåu bieát caàn thieát veà thöông maïi,
luaät phaùp,… Bôûi vaäy, caàn ñaøo taïo caùc chuyeân gia
tin hoïc vaø phoå caäp kieán thöùc veà TMÑT khoâng
nhöõng cho caùc DN, caùc caùn boä quaûn lyù cuûa Nhaø
nöôùc maø cho caû moïi ngöôøi daân.
5. Keát luaän
Baøi vieát khaùi quaùt veà thöïc traïng TMÑT ngaønh
Haøng tieâu duøng nhanh taïi Vieät Nam. Moâ hình kinh
doanh vaø ngaønh haøng ñeàu coøn toàn taïi nhöõng thaùch
thöùc, raøo caûn laøm cho TMÑT ngaønh FMCG vaãn
chöa phaùt trieån heát tieàm naêng. Ñoái vôùi nhöõng
doanh nghieäp kinh doanh haøng FMCG thì TMÑT
coù theå laø moät keânh baùn haøng mang laïi doanh thu
chính trong töông lai. Ñeå TMÑT ngaønh haøng
FMCG phaùt trieån maïnh meõ hôn, caàn phaûi coù söï hoã
trôï töø phía Nhaø nöôùc ñeå ñöa ra nhöõng bieän phaùp,
chính saùch thieát thöïc nhaèm baûo veä ngöôøi baùn vaø
ngöôøi mua, taïo nieàm tin vöõng chaéc cho loaïi hình
kinh doanh naøy n
 quaûn trò - quaûn lyù

TAøi lieäu ThAM KhAûO:

1. Boä Coâng Thöông - Cuïc Thöông maïi ñieän töû vaø Kinh teá soá (2019). Saùch traéng Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam
2019.
2. Hieäp hoäi Thöông maïi ñieän töû Vieät Nam (2020). Baùo caùo chæ soá Thöông maïi ñieän töû 2020.
3. Google vaø Temasek (2018). E-Conomy SEA 2018.
4. Kantar vaø Worldpanel Division (2018). The future of e-Commerce in FMCG.
5. Thuû töôùng Chính phuû (2020), Quyeát ñònh soá 645/QÑ-TTg ngaøy 15/5/2020 cuûa Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät
pheâ duyeät Keá hoaïch toång theå phaùt trieån thöông maïi ñieän töû quoác gia giai ñoaïn 2021 - 2025.

ngaøy nhaän baøi: 6/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 16/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 26/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. nguyeãn ñình nhAäT vy
coâng ty Tnhh Kinh doanh vaø Thöông maïi Saøi goøn

The iMpOrTAnT rOle OF e-cOMMerce

FOr The FMcg induSTry in vieTnAM

l Master. NguyeN DiNh Nhat Vy

Saigon Trading Limited Company

AbSTrAcT:
E-commerce is an indispensable tool in today's business operations and consumers' lives. E-
commerce promotes the economic development, removing geographical and spatial barriers in
trading activities and faciliating the internationalization of economic development. Vietnam has
nearly 70 million internet users, increasing by 10% compared to 2019. This paper is to highlight
the important role of e-commerce for the fast-moving consumer goods (FMCG) industry in
Vietnam. In addition, the paper proposes some recommendations to promote the development of
e-commerce in the FMCG industry in Vietnam.
Keywords: E-Commerce, FMCG, fast-moving consumer goods, recommendation, Vietnam.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 305

taïp chí coâng thöông

HìnH AûnH ñieåM ñeán TAÙc ñOäng

söï HAøi lOøng cuûA du kHAÙcH ñeán
THAønH pHOá Myõ THO, TænH Tieàn giAng

l NguyeãN ThaNh Vuõ - VaêN Thò VaøNg

TOÙM TAÉT:
Söï haøi loøng cuûa khaùch du lòch laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng quyeát ñònh ñeán khaû
naêng thu huùt khaùch du lòch vaø hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp du lòch, cuõng nhö
söï ñaàu tö cuûa ñòa phöông trong lónh vöïc du lòch. Nghieân cöùu naøy nhaèm xaùc ñònh caùc yeáu toá
caáu thaønh hình aûnh ñieåm ñeán taùc ñoäng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch khi ñi du lòch taïi ñieåm
ñeán thaønh phoá Myõ Tho, tænh Tieàn Giang. Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän theo phöông phaùp toång
hôïp treân cô sôû keát hôïp giöõa nghieân cöùu ñònh tính vaø ñònh löôïng. Nghieân cöùu ñònh tính ñöôïc
thöïc hieän thoâng qua thaûo luaän nhoùm (phoûng vaán chuyeân gia). Qua ñoù seõ khaùm phaù, hieäu
chænh, boå sung caùc yeáu toá vaø caùc thuoäc tính ño löôøng caùc yeáu toá hình aûnh ñieåm ñeán taùc ñoäng
leân söï haøi loøng cuûa du khaùch ñöôïc ñöa ra trong moâ hình ñeà xuaát. Nghieân cöùu ñònh löôïng ñöôïc
thöïc hieän thoâng qua baûng caâu hoûi, xöû lyù döõ lieäu qua phaàn meàm SPSS 20.0. Böôùc nghieân cöùu
naøy nhaèm ñaùnh giaù caùc thang ño, ño löôøng möùc ñoä haøi loøng cuûa du khaùch theo töøng yeáu toá
lieân quan, döï ñoaùn cöôøng ñoä aûnh höôûng cuûa töøng yeáu toá trong moâ hình. Ñoái töôïng ñöôïc khaûo
saùt trong nghieân cöùu naøy laø du khaùch töøng ñi du lòch taïi ñieåm ñeán thaønh phoá Myõ Tho, tænh Tieàn
Giang. Treân cô sôû keát quaû nghieân cöùu, nhoùm taùc giaû ñaõ ñöa ra moät soá haøm yù quaûn trò cho caùc
ban ngaønh du lòch cuõng nhö caùc doanh nghieäp kinh doanh löõ haønh.
Töø khoùa: Ñieåm ñeán du lòch, hình aûnh ñieåm ñeán, söï haøi loøng, thaønh phoá Myõ Tho, tænh
Tieàn Giang.

1. ñaët vaán ñeà
Khi ñôøi soáng cuûa daân cö caøng cao leân thì nhu
caàu du lòch cuûa ngöôøi daân caøng taêng. Ñoái vôùi hoaït
ñoäng du lòch cuûa moät ñòa phöông hay moät quoác
gia thì vaán ñeà laø laøm theá naøo ñeå thu huùt ñöôïc
nhieàu du khaùch, keùo daøi thôøi gian löu truù cuûa
khaùch vaø laøm theá naøo ñeå naâng cao söï haøi loøng
cuûa du khaùch laø nhöõng vaán ñeà luoân ñaët ra vaø luoân
coù tính thôøi söï. Tieàn Giang naèm ôû cöûa ngoõ vuøng
ñoàng baøo soâng Cöûu Long, coù bôø bieån daøi 32 km,
maïng löôùi soâng ngoøi, keânh raïch chaèng chòt, heä
sinh thaùi ña daïng, nhieàu danh lam thaéng caûnh vaø
di tích lòch söû cuøng loái soáng chaân chaát, nhieät tình
vaø neùt sinh hoaït vaên hoùa truyeàn thoáng ñaëc tröng
cuûa cö daân vuøng soâng nöôùc Nam Boä ñaõ taïo ñieàu
kieän cho vieäc xaây döïng neân saûn phaåm du lòch

306 Soá 25 - Thaùng 10/2020


phong phuù - laø lôïi theá cho ngaønh Du lòch Tieàn
Giang phaùt trieån. Trong naêm 2019, tænh Tieàn
Giang ñaõ ñoùn nhaän hôn 2.148.217 löôït du khaùch,
taêng 6,05% so vôùi keá hoaïch naêm 2018, trong ñoù
khaùch quoác teá coù 850.293 löôït ngöôøi, khaùch noäi
ñòa 1.297.924 löôït ngöôøi. Doanh thu töø hoaït ñoäng
du lòch ñaït 1.160 tyû ñoàng, taêng 16,94% so vôùi keá
hoaïch naêm 2018. Taïi ñieåm ñeán Cuø lao Thôùi Sôn,
toång löôït khaùch ñeán tham quan naêm 2019 ñaït
601.593 löôït, taêng 25.683 löôït so vôùi naêm 2018;
vaø Chuøa Vónh Traøng coù toång löôït khaùch ñeán tham
quan chuøa taêng nheï so vôùi naêm tröôùc, trong ñoù
toång löôït khaùch ñaït 584.630 löôït, taêng 14.276 löôït
so vôùi naêm 2018, töông ñöông taêng 2,5%.
Tuy khaùch ñeán ñieåm ñeán du lòch coù taêng so vôùi
keá hoaïch ñeà ra, nhöng nhìn chung hoaït ñoäng du
lòch giöõa TP Myõ Tho noùi chung vaø ñieåm ñeán noùi
rieâng cuøng caùc tænh trong khu vöïc Ñoàng baèng
soâng Cöûu Long coøn nhieàu neùt töông ñoàng, deã taïo
söï nhaøm chaùn cho du khaùch, du lòch chöa trôû
thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn. Do ñaâu daãn ñeán
tình traïng treân trong khi ñieåm ñeán khoâng thieáu
nhöõng tieàm naêng, naêng löïc? Ñaâu laø ñieåm yeáu
keùm trong du lòch cuûa ñieåm ñeán TP Myõ Tho hieän
nay? Laøm theá naøo ñeå taêng chæ soá haøi loøng cuûa du
khaùch? Ñaâu laø ñieåm caàn chuù yù phaùt huy theá
maïnh, ñaâu laø ñieåm caàn caûi thieän ñeå du khaùch haøi
loøng? Treân cô sôû ñoù, nhoùm taùc giaû choïn ñeà taøi
Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu ñeà xuaát
Ñaëc ñieåm töï nhieân, phong caûnh ñieåm ñeán
Tieän nghi du lòch ñieåm ñeán
Cô sôû haï taàng du lòch taïi ñieåm ñeán
Tính ñaùp öùng cuûa höôùng daãn vieân du lòch
Saûn phaåm, giaù caû caûm nhaän veà ñieåm ñeán du lòch
Giaù trò caûm xuùc
Möùc tin caäy vaø naêng löïc phuïc vuï
kinh doanh
“Hình aûnh ñieåm ñeán taùc ñoäng söï haøi loøng cuûa du
khaùch ñeán thaønh phoá Myõ Tho, tænh Tieàn Giang”
ñeå nghieân cöùu.
2. Moâ hình vaø phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Moâ hình nghieân cöùu
Keá thöøa töø caùc nhaø nghieân cöùu trong vaø ngoaøi
nöôùc, töø keát quaû thaûo luaän nhoùm trong ñieàu kieän
thöïc tieãn taïi ñieåm ñeán Myõ Tho. Moâ hình nghieân
cöùu ñeà xuaát goàm 7 yeáu toá cuûa hình aûnh ñieåm ñeán
aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch khi ñeán
du lòch taïi ñieåm ñeán Myõ Tho nhö sau: (Hình 1)
2.2. Xaây döïng baûng caâu hoûi vaø thu thaäp
döõ lieäu
Nghieân cöùu vaän duïng chuû yeáu nghieân cöùu ñònh
löôïng coù keát hôïp vôùi nghieân cöùu ñònh tính.
(1) Giai ñoaïn 1: Nghieân cöùu ñònh tính
Thoâng qua quaù trình nghieân cöùu lyù thuyeát veà
hình aûnh ñieåm ñeán, lyù thuyeát veà söï haøi loøng cuûa
du khaùch, tham gia thaûo luaän nhoùm taäp trung vaø
xaây döïng baûng caâu hoûi khaûo saùt phuïc vuï cho quaù
trình nghieân cöùu ñònh löôïng.
(2) Giai ñoaïn 2: Nghieân cöùu ñònh löôïng
Söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu ñònh löôïng
ñöôïc thöïc hieän vôùi baûng khaûo saùt; laáy maãu thuaän
tieän, côõ maãu cho nghieân cöùu chính thöùc ñöôïc thu
thaäp tröïc tieáp töø khaùch noäi ñòa töøng ñi du lòch taïi
ñieåm ñeán TP. Myõ Tho. Sau khi loaïi boû nhöõng
phieáu khaûo saùt khoâng hôïp lyù, döõ lieäu thu thaäp
H1+
H2+
H3+
Söï haøi
H4+ loøng du
khaùch
H5+
H6+
H7+
Soá 25 - Thaùng 10/2020 307
taïp chí coâng thöông

ñöôïc seõ ñöôïc ñöa vaøo phaàn meàm SPSS 20.0 ñeå taû, kieåm ñònh ñoä tin caäy Cronbach’s Apha, phaân
phaân tích. tích nhaân toá khaùm phaù (EFA) vaø kieåm ñònh hoài
Phaân tích döõ lieäu goàm caùc böôùc: thoáng keâ moâ quy boäi. (Baûng 1)

Baûng 1. Caùc caâu hoûi thang ño trong baûng caâu hoûi

Thang ño Bieán quan saùt Maõ hoùa bieán

Ñieåm ñeán thaønh phoá Myõ Tho coù nhieàu danh lam thaéng caûnh haáp daãn, noåi tieáng DDTN1

Caûnh quan ñieåm ñeán sinh thaùi ñeïp, phong phuù vaø ña daïng. DDTN2
Ñaëc ñieåm töï Phong caûnh ñieåm ñeán ña daïng giöõ ñöôïc neùt hoang sô cuûa mieàn Taây soâng nöôùc DDTN3
nhieân, phong
caûnh ñieåm ñeán Moâi tröôøng thieân nhieân taïi ñieåm ñeán du lòch trong laønh, saïch seõ DDTN4

Coâng taùc veä sinh moâi tröôøng ñöôïc chính quyeàn vaø nhaân daân taïi ñieåm ñeán
DDTN5
quan taâm toát

Thaønh phoá Myõ Tho coù nhieàu nhaø haøng, khaùch saïn toát ñaùp öùng nhu caàu du
TNDL1
khaùch

Nhieàu saûn phaåm du lòch ña daïng vaø ñoäc ñaùo cuûa ñòa phöông mieàn Taây soâng
TNDL2
nöôùc

Tieän nghi du Heä thoáng cöûa haøng löu nieäm, caùc saûn vaät ñòa phöông vaø caùc moùn aên ñaëc
TNDL3
lòch ñieåm ñeán tröng ñòa phöông raát phong phuù, ña daïng

Ñôn vò toå chöùc du lòch luoân cung caáp caùc thoâng tin veà thôøi gian, lòch trình ñi vaø
TNDL4
veà caàn thieát kòp thôøi cho du khaùch

Tình hình an ninh traät töï ôû caùc khu vui chôi giaûi trí, ñieåm du lòch ñöôïc ñaûm baûo
TNDL5
toát cho du khaùch

Haï taàng giao thoâng taïi ñieåm ñeán ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa du khaùch CSHT1

Phöông tieän vaän chuyeån luoân saün coù, an toaøn phuïc vuï toát cho du khaùch CSHT2
Cô sôû haï taàng Ñöôøng xaù cho du khaùch tham quan du lòch raát thuaän tieän CSHT3
du lòch taïi
ñieåm ñeán Heä thoáng loa ñaøi vaø thoâng tin lieân laïc (wifi, maïng di ñoäng) cuûa caùc ñieåm ñeán
CSHT4
ñöôïc thöïc hieän toát

Nhieàu loaïi hình nhaø nghæ taïi ñieåm ñeán ñaùp öùng toát nhu caàu du khaùch nghæ ngôi CSHT5

Höôùng daãn vieân nhanh nheïn, linh hoaït trong giaûi quyeát caùc tình huoáng cuûa du
HDDL1
Tính ñaùp öùng khaùch
cuûa höôùng
Höôùng daãn vieân luoân saün saøng phuïc vuï du khaùch khi coù nhu caàu trao ñoåi HDDL2
daãn vieân du
lòch Höôùng daãn vieân taïi ñieåm ñeán raát lòch söï, teá nhò HDDL3

Höôùng daãn vieân am hieåu veà saûn phaåm du lòch taïi ñieåm ñeán Myõ Tho HDDL4

308 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh doanh

Thang ño Bieán quan saùt Maõ hoùa bieán

Caùc hoaït ñoäng traûi nghieäm ñôøi soáng sinh hoaït coäng ñoàng, tham quan caùc ñieåm
SPGC1
ñeán raát haáp daãn du khaùch

Dòch vuï taùt möông baét caù, thöôûng thöùc caùc moùn aên ñaëc saûn vaø ñaøn ca taøi töû cuûa
SPGC2
ñieåm ñeán raát haáp daãn
Saûn phaåm, giaù
caû caûm nhaän
veà ñieåm ñeán Caùc nhaø haøng, quaùn aên cung caáp caùc moùn aên vaø thöôûng thöùc giaûi khaùt caùc loaïi
SPGC3
du lòch traùi caây, uoáng traø maät ong ñaëc tröng mieàn Taây taïi ñieåm ñeán ngon, reû

Giaù caû mua saém vaät löu nieäm, saûn vaät ñieåm ñeán (ñòa phöông) raát ña daïng vaø
SPGC4
hôïp lyù

Giaù caû dòch vuï tour (aên, uoáng, löu truù) taïi ñieåm ñeán Myõ Tho raát hôïp lyù SPGC5

Ñieåm ñeán thaønh phoá Myõ Tho taïo cho toâi caûm giaùc an toaøn khi ñi du lòch GTCX1

Ñieåm ñeán cho toâi moät caûm giaùc thuù vò vaø muoán khaùm phaù thoùi quen sinh hoaït,
Giaù trò caûm GTCX2
vaên hoùa ñaëc tröng cuûa ngöôøi mieàn Taây
xuùc
Ñeán ñaây giuùp cho tinh thaàn toâi ñöôïc saûng khoaùi sau moät thôøi gian laøm vieäc vaát vaû GTCX3

Ñieåm ñeán mang ñeán cho toâi moät caûm giaùc cuûa soâng nöôùc höõu tình raát laõng maïn GTCX4

Ñôn vò toå chöùc du lòch saün saøng trôï giuùp tö vaán du khaùch TCNL1

Ñôn vò toå chöùc vaø ñieåm ñeán du lòch luoân thöïc hieän ñuùng nhöõng gì hoï ñaõ cam keát
TCNL2
ngay töø ñaàu
Möùc tin caäy
vaø naêng löïc Ñieåm ñeán du lòch ñaûm baûo chaát löôïng, uy tín vôùi du khaùch TCNL3
phuïc vuï
Ñôn vò ñieåm ñeán luoân cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát kòp thôøi cho du khaùch TCNL4

Khi khaùch haøng du lòch gaëp khoù khaên thì ñôn vò toå chöùc du lòch vaø ñieåm ñeán saün
TCNL5
saøng giuùp ñôõ

Toâi hoaøn toaøn haøi loøng vôùi giaù caû dòch vuï vaø caùc hoaït ñoäng dòch vuï vui chôi, giaûi
HLC1
trí taïi caùc ñieåm ñeán

Toâi hoaøn toaøn thoaûi maùi khi ñi du lòch taïi ñieåm ñeán khu du lòch Thôùi Sôn vaø Chuøa
HLC2
Vónh Traøng TP. Myõ Tho
Söï haøi loøng
chung
Du lòch taïi thaønh phoá Myõ Tho laø ñieåm ñeán tuyeät vôøi cho kyø nghæ cuûa toâi, ñoù laø moät
HLC3
traûi nghieäm thuù vò

Nhìn chung toâi caûm thaáy haøi loøng vôùi caùc dòch vuï du lòch taïi ñieåm ñeán thaønh phoá
HLC4
Myõ Tho vaø toâi cho raèng löïa choïn du lòch taïi ñaây laø moät quyeát ñònh ñuùng ñaén

Soá 25 - Thaùng 10/2020 309

taïp chí coâng thöông
Moâ hình nghieân cöùu cuûa ñeà taøi coù p = 37 bieán
quan saùt, ñeå phaân tích nhaân toá (EFA) toát nhaát laø
5 laàn treân moät bieán quan saùt n > 5*p (Nguyeãn
Ñình Thoï, 2014, trang 415). Nhö vaäy, nghieân cöùu
vôùi soá bieán quan saùt chính thöùc laø 37 bieán quan
saùt côõ maãu toái thieåu n > 5*37 = 185.
Do ñoù, côõ maãu toái thieåu ñeå phaân tích hoài quy
laø 106, côõ maãu toái thieåu ñeå phaân tích EFA laø 185,
ñeå ñaûm baûo phuïc vuï caùc vaán ñeà phaân tích ñònh
löôïng ñöôïc toát hôn, ñeà taøi tieán haønh thöïc hieän vôùi
côõ maãu laø 310 baûng hoûi khaûo saùt.
3. keát quaû phaân tích
3.1. Kieåm ñònh tin caäy cuûa thang ño
Sau khi kieåm ñònh ñoä tin caäy cuûa thang ño
baèng heä soá Cronbach’s Anpha cuûa caùc bieán ñoäc
laäp vaø bieán phuï thuoäc, taùc giaû söû duïng 35 bieán
quan saùt ñaït yeâu caàu (loaïi bieán quan saùt TCNL2
cuûa thang ño “Möùc tin caäy vaø naêng löïc phuïc vuï”
vaø bieán quan saùt vaø GTCX3 cuûa thang ño “Giaù
trò caûm xuùc”) ñeå tieán haønh phaân tích nhaân toá
khaùm phaù (EFA).
Coù 7 nhaân toá ñoäc laäp ñöôïc ñöa vaøo phaân tích
EFA vôùi 35 bieán quan saùt bao goàm: Ñaëc ñieåm töï
nhieân, phong caûnh ñieåm ñeán; Tieän nghi du lòch
ñieåm ñeán; Cô sôû haï taàng du lòch ñieåm ñeán; Tính
ñaùp öùng cuûa höôùng daãn vieân du lòch; Saûn phaåm,
giaù caû caûm nhaän veà ñieåm ñeán du lòch; Giaù trò caûm
xuùc; Möùc tin caäy vaø naêng löïc phuïc vuï. Heä soá
KMO = 0.818 > 0.5 (thoûa ñieàu kieän 0.5 < KMO <
1) cho thaáy phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA) laø
phuø hôïp vôùi döõ lieäu nghieân cöùu. Keát quaû thoáng
keâ cuûa Chi-Square cuûa kieåm ñònh Barlett’s coù
möùc yù nghóa (Sig. = 0.000 < 0.05) cho thaáy caùc
bieán quan saùt coù töông quan vôùi nhau xeùt treân
phaïm vi toång theå. Ñieàu naøy chöùng toû döõ lieäu duøng
ñeå phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA) laø phuø hôïp.
Toång phöông sai trích (Cumulative) cuûa 7
nhaân toá (caùc bieán ñoäc laäp) ñöôïc trích taïi
eigenvalue laø 1.862, vôùi toång phöông sai trích laø
69.538%, ñieàu naøy coù nghóa laø 7 nhaân toá naøy laáy
ñöôïc 69.538% phöông sai cuûa 35 bieán quan saùt.
Keát quaû phaân tích EFA cho thaáy soá löôïng nhaân toá
trích cuûa caùc bieán ñoäc laäp (7 nhaân toá) phuø hôïp vôùi
giaû thuyeát ban ñaàu veà soá löôïng khaùi nieäm ñôn
höôùng cuûa moâ hình nghieân cöùu.
310 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Veà heä soá taûi nhaân toá (factor loading), bieán
quan saùt HÑPT3 coù heä soá taûi cao ñoàng thôøi treân
hai nhaân toá. Ngoaøi ra, bieán quan saùt HÑPT3 ñöôïc
nhoùm veà nhaân toá “Khaû naêng tieáp caän dòch vuï”
vôùi heä soá taûi nhaân toá (factor loading) laø 0.599 >
0.5 ñaït yeâu caàu.
Veà caùc bieán phuï thuoäc, caùc chæ tieâu veà KMO,
eigenvalue vaø loading factor ñeàu thoaû maõn yeâu
caàu cuûa nghieân cöùu. Beân caïnh ñoù, caùc bieán quan
saùt cuûa thang ño nghieân cöùu ñeàu nhoùm ñuùng nhaân
toá theo giaû thuyeát ban ñaàu, do ñoù coù theå keát luaän
thang ño ñaït giaù trò phaân bieät.
3.2. Keát quaû phaân tích hoài quy boäi
Keát quaû phaân tích hoài quy ñeå xaùc ñònh möùc ñoä
aûnh höôûng cuûa töøng yeáu toá hình aûnh ñieåm ñeán taùc
ñoäng söï haøi loøng cuûa du khaùch ñeán TP. Myõ Tho.
Möùc ñoä aûnh höôûng naøy ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua
heä soá hoài quy. Keát quaû hoài quy ñöôïc trình baøy
trong Baûng 2.
Theo keát quaû hoài quy, taát caû 7 nhaân toá thuoäc
hình aûnh ñieåm ñeán Myõ Tho ñeàu coù taùc ñoäng
döông ñeán söï haøi loøng cuûa du khaùch. Giaù trò heä soá
phoùng ñaïi phöông sai (VIF) naèm trong khoaûng
1.067 - 1.400 neân coù theå keát luaän caùc bieán ñoäc
laäp khoâng coù hieän töôïng ña coäng tuyeán, moái lieân
heä giöõa caùc bieán ñoäc laäp naøy khoâng ñaùng keå.
Phöông trình hoài quy coù daïng nhö sau:
Hlc = 0.237ddTn + 0.233spgc
+ 0.206csHT + 0.192Hddl + 0.173Tndl
+ 0.159gTcX + 0.101Tcnl
4. Thaûo luaän vaø haøm yù quaûn trò
Theo keát quaû nghieân cöùu cho thaáy coù moái quan
heä chaët cheõ giöõa caùc yeáu toá hình aûnh ñieåm ñeán
taùc ñoäng söï haøi loøng cuûa du khaùch. Ñieàu naøy coù
nghóa laø:
Du khaùch caûm thaáy haøi loøng ñoái vôùi ñaëc ñieåm
töï nhieân, phong caûnh ñieåm ñeán. Bao goàm nhöõng
khía caïnh veà caûnh quan thieân nhieân, moâi tröôøng,
khoâng khí, thôøi tieát taïi ñieåm ñeán du lòch. Du lòch
laø moät hoaït ñoäng traûi nghieäm cuûa du khaùch taïi
ñieåm ñeán du lòch. Ñieàu kieän töï nhieân laø nhöõng
ñaëc tröng töï nhieân coù aûnh höôûng tích cöïc hoaëc
tieâu cöïc ñeán caûm nhaän cuûa du khaùch. Ñaây laø yeáu
toá chieám heä soá quan troïng nhaát vôùi heä soá b laø
0,237. Ñieàu ñoù cho thaáy caùc ñieåm du lòch taïi
 kinh doanh

Baûng 2. Baûng troïng soá hoài quy

Troïng soá hoài quy chöa

Ña coäng tuyeán
Bieán chuaån hoùa Troïng soá hoài quy
t Sig.
ñoäc laäp chuaån hoùa
B Sai leäch chuaån Tolerance VIF

Haèng soá -.445 .320 b -1.390 .166

DDTN .192 .039 .237 4.952 .000 .790 1.266

TNDL .200 .054 .173 3.708 .000 .831 1.204

CSHT .188 .041 .206 4.605 .000 .906 1.104

HDDL .152 .040 .192 3.826 .000 .714 1.400

SPGC .173 .035 .233 4.909 .000 .803 1.245

GTCX .125 .035 .159 3.616 .000 .937 1.068

TCNL .091 .040 .101 2.310 .022 .937 1.067

ñieåm ñeán du lòch Myõ Tho ñöôïc du khaùch kyø voïng
caûi thieän veà ñaëc ñieåm töï nhieân phuïc vuï du lòch ôû
taïi ñieåm ñeán.
Saûn phaåm, giaù caû caûm nhaän veà ñieåm ñeán du
lòch laø moät trong nhöõng yeáu toá laøm haøi loøng du
khaùch. Du khaùch caûm thaáy haøi loøng ñoái vôùi dòch
vuï du lòch taïi ñieåm ñeán khi maø saûn phaåm, giaù caû
dòch vuï taïi ñieåm ñeán phuø hôïp, phaûi chaêng; giaù
aên uoáng taïi ñieåm du lòch phuø hôïp; giaù caû phoøng
taïi caùc cô sôû löu truù phuø hôïp; giaù caû dòch vuï phuø
hôïp vôùi chaát löôïng dòch vuï cung caáp vaø giaù caû
dòch vuï taïi ñieåm du lòch ña daïng, phuø hôïp vôùi nhu
caàu cuûa du khaùch. Theo thoáng keâ cuûa nghieân cöùu
thì du khaùch du lòch ñeán ñieåm ñeán laø khaùch trong
nöôùc, do ñoù hoï khoâng ñaët naëng saün saøng chi traû
cho dòch vuï du lòch toát taïi caùc ñieåm du lòch naøy.
Khi du khaùch haøi loøng vôùi ñöôøng saù thuaän tieän,
chaát löôïng dòch vuï vaän chuyeån ñeán ñieåm ñeán du
lòch; cô sôû löu truù, dòch vuï aên uoáng thuaän tieän;
ñieåm ñeán du lòch coù cô sôû khang trang, nhaø veä
sinh saïch seõ; caùc baûng chæ daãn ñeán ñieåm ñeán du
lòch ñôn giaûn, deã hieåu vaø cô sôû vaät chaát cuûa ñieåm
ñeán du lòch ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu thì hoï coù yù
ñònh tieáp tuïc söû duïng dòch vuï du lòch. Ñieàu ñoù cho
thaáy caùc ñieåm du lòch taïi ñieåm ñeán Myõ Tho ñöôïc
du khaùch kyø voïng caûi thieän veà cô sôû haï taàng phuïc
vuï du lòch ôû ñòa phöông. Cô sôû haï taàng bao goàm
ñöôøng saù thuaän lôïi giuùp du khaùch ñeán taän nôi ñeå
du lòch, khoâng phaûi maát thôøi gian trung chuyeån
giöõa haønh trình.
Ngöôøi daân ñòa phöông taïi ñieåm ñeán luoân thaân
thieän, hieáu khaùch; caùn boä quaûn lyù taïi ñòa phöông
taïo ñieàu kieän, hoã trôï du khaùch kòp thôøi; höôùng daãn
vieân du lòch chuyeân nghieäp, nhieät tình vaø caùc
nhaân vieân taïi ñieåm du lòch thaáu hieåu vaø taïo caûm
giaùc gaén keát vôùi du khaùch seõ khieán hoï caûm thaáy
gaén boù, muoán trôû laïi laàn nöõa. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu
naøy, cô quan quaûn lyù hoaït ñoäng du lòch caàn thieát
laäp ñöôøng daây noùng nhaèm caäp nhaät, cung caáp ñaày
ñuû thoâng tin (soá ñieän thoaïi, email, website) vaø
cam keát coâng khai thôøi haïn giaûi quyeát thaéc maéc,
khieáu naïi cuûa du khaùch khi coù vaán ñeà phaùt sinh,
ñoàng thôøi thoáng keâ keát quaû giaûi quyeát cuûa cô quan
quaûn lyù du lòch.
Tieän nghi du lòch thuoäc veà caùc yeáu toá dòch vuï
cuûa ñieåm ñeán phuï thuoäc vaøo caùc nhaø cung caáp dòch
vuï taïi ñieåm ñeán cuõng nhö coäng ñoàng daân cö ñòa
phöông. ÔÛ khía caïnh naøy coù theå xem yeáu toá veà chaát

Soá 25 - Thaùng 10/2020 311

taïp chí coâng thöông

löôïng cuoäc soáng taïi ñòa phöông, nhö: möùc ñoä ña
daïng dòch vuï, nhieàu khu vui chôi mua saém nhö moät
thuoäc tính cuûa tieän nghi du lòch. Trong thöïc teá, tieän
nghi du lòch thöôøng ñöôïc xem xeùt döôùi caùc khía
caïnh veà chaát löôïng cuoäc soáng taïi ñieåm ñeán, saûn
phaåm du lòch ñöôïc cung caáp taïi ñieåm ñeán. Nghieân
cöùu cho thaáy, yeáu toá tieän nghi du lòch ñöôïc du
khaùch kyø voïng caûi thieän nhaèm hoã trôï toái ña vaø laøm
haøi loøng du khaùch trong suoát chuyeán ñi.
Ñeå taïo giaù trò caûm xuùc, aán töôïng toát trong loøng
du khaùch ñoøi hoûi moãi ngöôøi daân laø moät caàu noái
giuùp gaén keát caùc giaù trò vaên hoùa vaø neùt ñeïp ñòa
phöông ñeán vôùi giaù trò caûm nhaän cuûa du khaùch;
giuùp hoï caûm nhaän ñöôïc söï thaân thieän, hieáu khaùch
vaø söï chaøo ñoùn moãi khi ñeán vôùi TP. Myõ Tho. Du
khaùch caûm nhaän ñöôïc ñieåm ñeán du lòch khoâng chæ
ñem laïi caûm giaùc thoaûi maùi maø coøn giuùp giaûm
caêng thaúng, meät moûi, thoûa maõn nhu caàu cho du
khaùch hay cho raèng du lòch khoâng chæ nhaän ñöôïc
söï thö giaõn maø coøn nhaän ñöôïc giaù trò vaên hoùa, töùc
laø hoï haøi loøng vaø mong muoán quay trôû laïi ñieåm du
lòch ñoù laàn nöõa.
Cuoái cuøng, möùc tin caäy vaø naêng löïc phuïc vuï:
Khi du khaùch cho raèng yeáu toá moâi tröôøng chính trò
oån ñònh, du khaùch yeân taâm khi ñeán ñieåm du lòch;
cô sôû y teá thuaän tieän, ñoäi nguõ y teá saün saøng hoã trôï
kòp thôøi; tình hình an ninh traät töï toát (khoâng coù
tình traïng cheøo keùo khaùch, moùc tuùi, troäm cöôùp)
vaø khi du khaùch gaëp söï coá treân haønh trình du lòch
taïi ñòa phöông thì luoân ñöôïc giaûi quyeát vaán ñeà kòp
thôøi hoï seõ haøi loøng vôùi ñieåm ñeán vaø coù yù ñònh tieáp
tuïc söû duïng dòch vuï du lòch nôi ñaây n

TAøi lieäu THAM kHAûO:

1. Lin, Chung-Hsien, et al. (2007). Examining the role of cognitive and affective image in predicting choice
across natural, developed, and theme-park destinations. Journal of Travel Research, 46(2), 183-194.
2. Löu Thanh Ñöùc Haûi vaø Nguyeãn Hoàng Giang, (2011), Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng cuûa
du khaùch khi ñeán du lòch ôû Kieân Giang, Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô, 19b, 85-96.
3. Maunier, C., and Camelis, C. (2013). Toward an identification of elements contributing to satisfaction with
the tourism experience, Journal of Vacation Marketing, 19(1), 19-39.
4. Nguyeãn Troïng Nhaân (2017), Möùc ñoä haøi loøng cuûa du khaùch ñoái vôùi ñieåm ñeán du lòch thaønh phoá Caàn Thô, Taïp
chí khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn thô, 04, 19-23.
5. Nguyeãn Xuaân Thanh, (2015), Taùc ñoäng tôùi loøng trung thaønh cuûa khaùch haøng: Tröôøng hôïp ñieåm ñeán du lòch Ngheä
An, Luaän aùn Tieán só, Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi.
6. Phan Minh Ñöùc (2016), Hình aûnh ñieåm ñeán, giaù trò taâm lyù xaõ hoäi taùc ñoäng ñeán söï haøi loøng vaø loøng trung thaønh
cuûa du khaùch ñeán Ñaø Laït, Luaän aùn Tieán só, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
7. Traàn Vaên Ñính vaø Nguyeãn Thò Minh Hoøa, (2008), Giaùo trình Kinh teá Du lòch, NXB Ñaïi hoïc Kinh teá quoác daân,
Haø Noäi.
8. Ulus, M., and Hatipoglu, B. (2016). Human aspect as a critical factor for organization sustainability in the
tourism industry. Sustainability, 8(3), 232.
9. Williams, P., & Soutar, G. (2009). Value,satisfaction and behavioral intentions in an adventure tourism con-
text. Annals of Tourism Research, 413-438.

ngaøy nhaän baøi: 1/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 11/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 21/9/2020

312 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh doanh

Thoâng tin taùc giaû:

1. Ts. nguyeÃn THAnH vuõ
Tröôøng ñaïi hoïc nguyeãn Taát Thaønh
2. Ths. vAÊn THÒ vAøng
Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá coâng nghieäp long An

THe iMpAcT Of desTinATiOn iMAge

On THe sATisfAcTiOn Of TOurisTs wHen THey
visiT My THO ciTy, Tien giAng prOvince

l Ph.D NguyeN ThaNh Vu

Nguyen Tat Thanh University
l Master. VaN Thi VaNg
Long An University of Economics and Industries

AbsTrAcT:
The satisfaction of tourists is one of important factors determining the tourist attracction of
tourism destinations, the performance of travel companies, and the investment of local
governments in the tourism field. By using both qualitative and quantitative research methods,
this research is to define elements of destinations image and their impacts on the satisfaction of
tourists when they visit My Tho City, Tien Giang Province. This research’s qualitative research
methods include expert interviews and focus group discussions to explore, adjust, supplement
elements to measure the elements’ impacts on the satisfaction of visitors. Meanwhile, the
study’s quantitative research is conducted through questionnaires and SPSS 20.0 statistical
software to assess the measurement scale, measure the satisfaction level of visitors regarding to
each elements and predict the impacts of each factor in the research model. Based on the
research’ findings, some managerial implications are proposed to tourism management
agencies and travel companies to improve the toursit satisfaction.
keywords: Travel destinations, destinations image, satisfaction, My Tho City, Tien Giang
Province.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 313

taïp chí coâng thöông

THAng ñO löôøng keáT quAû kinH dOAnH

THeO cAÙcH Tieáp cAän döõ lieäu sô cAáp:
Tröôøng Hôïp ngHieân cöÙu
dOAnH ngHieäp cOå pHAàn HOÙA

l hoà XuaâN TieáN

TOÙM TAÉT:
Söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu phaân tích noäi dung keát hôïp phöông phaùp nghieân cöùu
ñònh tính, keát quaû cuûa nghieân cöùu ñaõ ñoùng goùp veà maët lyù thuyeát trong vieäc xaây döïng thang
ño löôøng keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa theo höôùng tieáp caän döõ lieäu sô
caáp (Subjective performance), moät phöông phaùp ño löôøng khaùc bieät vaø môùi so vôùi phöông
phaùp ño löôøng keát quaû kinh doanh döïa treân caùc chæ soá taøi chính (Objective performance).
Ngoaøi ra, caùch tieáp caän phöông phaùp ño löôøng naøy ñaõ môû ra moät höôùng môùi khi nghieân cöùu
caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa.
Töø khoùa: Keát quaû kinh doanh, coå phaàn hoùa, phöông phaùp ño löôøng khaùch quan, phöông
phaùp ño löôøng möùc ñoä caûm nhaän.

1. giôùi thieäu
Khi ñaùnh giaù keát quaû kinh doanh cuûa doanh
nghieäp coå phaàn hoùa, caùc nghieân cöùu treân theá giôùi
vaø taïi Vieät Nam thöôøng ño löôøng keát quaû kinh
doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa trong moái
quan heä giöõa caùc loaïi hình chuû sôû höõu vôùi keát quaû
kinh doanh theo phöông phaùp ño löôøng khaùch
quan (Objective performance) baèng caùc chæ soá taøi
chính truyeàn thoáng döïa treân nguoàn döõ lieäu thu
thaäp töø döõ lieäu taøi chính thöù caáp qua caùc baùo caùo
taøi chính, baùo caùo thöôøng nieân neân thöôøng giôùi
haïn trong moái quan heä aûnh höôûng cuûa caùc loaïi
hình chuû sôû höõu vaø keát quaû kinh doanh. Caùch ño
löôøng naøy chöa giaûi thích ñöôïc söï khaùc bieät giöõa
lyù thuyeát vaø thöïc tieãn vôùi ñaëc tröng cuûa coå phaàn
hoùa taïi Vieät Nam. Vôùi vieäc ñaùnh giaù keát quaû kinh
doanh baèng phöông phaùp ño löôøng theo möùc ñoä
caûm nhaän (Subjective performance) döïa treân
nguoàn döõ lieäu sô caáp ñöôïc xem laø ñoái laäp vôùi
phöông phaùp ño löôøng khaùch quan (Objective
performance), nghieân cöùu ñaõ môû ra moät höôùng ño
löôøng roäng hôn ñeå coù theå môû roäng phaïm vi ñaùnh
giaù keát quaû kinh doanh trong moái quan heä vôùi caùc
nhaân toá phi sôû höõu.
2. phöông phaùp nghieân cöùu
Phöông phaùp nghieân cöùu phaân tích noäi dung vaø
phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính ñöôïc söû duïng
trong nghieân cöùu. Cuï theå, vôùi phöông phaùp nghieân

314 Soá 25 - Thaùng 10/2020


nghieân cöùu phaân tích noäi dung, 60 coâng trình
nghieân cöùu khoa hoïc ñöôïc choïn loïc ñeå toång hôïp
caùc keát luaän ñöôïc ruùt ra töø caùc quaû nghieân cöùu.
Phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính söû duïng phöông
phaùp thaûo luaän vaø phoûng vaán saâu ñeå xaây döïng
thang ño löôøng nhaân toá keát quaû kinh doanh cuûa
doanh nghieäp coå phaàn hoùa.
3. cô sôû lyù thuyeát
3.1. Ñònh nghóa keát quaû kinh doanh
(Performance)
Cyert & March (1992) cho raèng keát quaû kinh
doanh cuûa doanh nghieäp laø möùc ñoä ñaït ñöôïc muïc
tieâu cuûa doanh nghieäp, theå hieän baèng lôïi nhuaän,
taêng tröôûng thò phaàn, doanh thu vaø caùc muïc tieâu
chieán löôïc cuûa doanh nghieäp. Theo Kaplan &
Norton (1993), keát quaû kinh doanh cuûa doanh
nghieäp ñöôïc xaùc ñònh hoãn hôïp töø caùc chæ soá taøi
chinh truyeàn thoáng theå hieän baèng caùc con soá cuï
theå vaø caùc nhaân toá phi taøi chính nhö söï haøi loøng
cuûa khaùch haøng, noã löïc hoïc taäp vaø phaùt trieån cuûa
nhaân vieân.
3.2. Ño löôøng keát quaû kinh doanh cuûa doanh
nghieäp
Caùc ñònh nghóa naøy hoaøn toaøn khoâng coù söï
thoáng nhaát vaø khoâng coù tính keá thöøa, vì vaäy, heä
thoáng ño löôøng keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp cuõng chöa nhaát quaùn neân vieäc söû duïng
coâng cuï ño löôøng naøo hoaøn toaøn laø do muïc tieâu
quaûn trò (Monica et al., 2007). Sau nhöõng naêm
1980, caùc taùc giaû khoâng coøn ño löôøng keát quaû chæ
baèng nhöõng tieâu chí taøi chính ñôn thuaàn nöõa nhö:
tyû leä sinh lôøi treân voán ñaàu tö (ROI), tyû leä sinh lôøi
treân toång taøi saûn (ROA), tyû leä sinh lôøi treân voán chuû
sôû höõu (ROE), lôïi nhuaän thuaàn (net earnings)...
maø coøn chuù troïng ñeán caùc tieâu chí phi taøi chính
khaùc nhö: thò phaàn (market share), söï thoûa maõn
cuûa khaùch haøng, chaát löôïng saûn phaåm, chính saùch
noäi boä, thoûa maõn cuûa ngöôøi lao ñoäng... Chính
nhöõng tieâu chí phi taøi chính naøy khi xeùt veà laâu daøi
môùi laø nhaân toá coát loõi ñeå giuùp cho caùc nhaø quaûn trò
coù theå ñieàu chænh vaø ñaùnh giaù söï taêng tröôûng beàn
vöõng cuûa doanh nghieäp.
Theo Dawes (1999), ño löôøng keát quaû kinh
doanh baèng caùch söû duïng döõ lieäu taøi chính thöù caáp
döïa treân caùc chæ soá taøi chính vôùi caùc con soá tyû leä cuï
theå nhö toác ñoä taêng doanh thu vaø lôïi nhuaän, goïi taét
laø phöông phaùp ño löôøng khaùch quan (Objective
kinh doanh
performance measure). Ñoái laäp vôùi phöông phaùp
naøy laø phöông phaùp ño löôøng keát quaû kinh doanh
baèng caùch söû duïng döõ lieäu sô caáp döïa treân möùc ñoä
caûm nhaän cuûa ngöôøi ñöôïc hoûi veà keát quaû kinh
doanh vôùi caùc thang ño chæ möùc ñoä töø raát xaáu ñeán
raát toát hay raát ít ñeán raát nhieàu, goïi taét laø phöông
phaùp ño löôøng theo möùc ñoä caûm nhaän (Subjective
performance measure).
Vôùi phöông phaùp ño löôøng khaùch quan, döõ lieäu
taøi chính thöù caáp laø nhöõng döõ lieäu trong quaù khöù.
Maëc duø theå hieän beân ngoaøi laø nhöõng soá lieäu roõ
raøng vôùi nhöõng con soá cuï theå nhöng coù nhöôïc
ñieåm laø caùc nhaø quaûn lyù cuûa caùc coâng ty ñaïi chuùng
coù xu höôùng laøm ñeïp soá lieäu ñeå laøm haøi loøng coå
ñoâng vaø coâng chuùng (Kaplan & Norton, 1993).
Hôn nöõa, vieäc thu thaäp döõ lieäu taøi chính thöù caáp
(objective secondary data) baèng caùc chæ soá taøi
chính nhö doanh thu, lôïi nhuaän, toác ñoä taêng
tröôûng, lôïi nhuaän treân toång taøi saûn, lôïi nhuaän treân
toång nguoàn voán… vôùi caùc con soá cuï theå thöôøng laø
moät coâng vieäc khoù, bôûi vì caùc doanh nghieäp
thöôøng khoâng muoán coâng khai tình hình taøi chính
thaät söï cuûa hoï vaø hoï cuõng khoâng coù ñoäng löïc ñeå
laøm vieäc ñoù (Dess & Robinson, 1984). Keát quaû laø
caùc döõ lieäu thöù caáp thu thaäp ñöôïc khoù coù theå cung
caáp thoâng tin xaùc thöïc ñeå hieåu saâu saéc veà tình hình
hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp (Murphy &
Callaway, 2004). Vaán ñeà seõ trôû neân phöùc taïp hôn
neáu döõ lieäu thöù caáp treân ñöôïc thu thaäp thoâng qua
caùch hoûi tröïc tieáp ñoái töôïng ñöôïc hoûi nhö caùch thu
thaäp döõ lieäu sô caáp, bôûi tyû leä traû lôøi seõ raát thaáp
(Dillman et al., 1993).
Ñeå vöôït qua caùc raéc roái naøy, caùc nhaø nghieân
cöùu ñeà nghò söû duïng phöông phaùp ño löôøng theo
möùc ñoä caûm nhaän nhö laø moät phöông phaùp coù theå
thay theá cho phöông phaùp ño löôøng khaùch quan
(Dess & Robinson, 1984; Gupta & Govindarajan,
1984). Söï töông ñöông vaø thích hôïp cuûa vieäc söû
duïng caùch ño löôøng theo möùc ñoä caûm nhaän ñöôïc
xem nhö laø ñoái laäp vôùi caùch ño löôøng döïa treân caùc
soá lieäu khaùch quan ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø nghieân cöùu
thaûo luaän (Murphy & Callaway, 2004). Hai coâng
trình nghieân cöùu cuûa Dess & Robinson (1984);
Gupta & Govindarajan (1984) ñöôïc xem laø nhöõng
taùc giaû uûng hoä maïnh meõ nhaát vieäc söû duïng phöông
phaùp ño löôøng theo möùc ñoä caûm nhaän ñeå thay theá
cho phöông phaùp ño löôøng khaùch quan (Murphy &
Soá 25 - Thaùng 10/2020 315
taïp chí coâng thöông

Callaway, 2004). Maëc duø coù nhöôïc ñieåm laø tieàm
aån sai soá trong ño löôøng (Keh et al., 2007) nhöng
Dess & Robinson (1984); Gupta & Govindarajan
(1984) cho raèng vôùi söï thieáu vaéng caùc döõ lieäu thöù
caáp baèng caùc chæ soá taøi chính theå hieän khaùch quan
vaø chính xaùc tình hình hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp, thì coù theå ñaùnh giaù hoaït ñoäng kinh doanh
cuûa doanh nghieäp baèng caùch tieáp caän khaùc qua
caùch thu thaäp döõ lieäu sô caáp, baèng phöông phaùp
hoûi tröïc tieáp veà tình hình kinh doanh theo möùc ñoä
caûm nhaän cuûa doanh nghieäp hoaëc coù so saùnh vôùi
caùc ñoái thuû caïnh tranh.
Ño löôøng keát quaû kinh doanh coù taàm quan
troïng raát lôùn, tuy nhieân, vaán ñeà ôû choã laø söï töông
ñöông giöõa ño löôøng keát quaû kinh doanh baèng
phöông phaùp ño löôøng khaùch quan vaø phöông
phaùp ño löôøng theo möùc ñoä caûm nhaän (Murphy &
Callaway, 2004). Söû duïng hai caùch thu thaäp döõ
lieäu khaùc nhau ñeå so saùnh caùch ño löôøng keát quaû
kinh doanh cuûa hai phöông phaùp naøy, nhieàu
nghieân cöùu tröôùc ñaõ chæ ra raèng coù moái quan heä
döông giöõa hai phöông phaùp ño löôøng (Keh et al.,
2007). (Baûng 1)
3.3. Caùc tieâu chí ñaùnh giaù keát quaû kinh doanh
cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa taïi Vieät Nam
Coù nhieàu chæ tieâu ñeå ñaùnh giaù keát quaû kinh
doanh, tuøy thuoäc vaøo muïc tieâu, yù nghóa cuûa töøng
nghieân cöùu (Monica et al., 2007). Ñeå ñaùnh giaù
keát quaû kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp tö
nhaân hoùa taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, D’Souza
& Megginson (1999) ñaõ ñeà xuaát caùc tieâu chí ño
löôøng baèng caùc chæ soá taøi chính phoå bieán nhaèm
ñaùnh giaù keát quaû kinh doanh cho phuø hôïp vôùi söï
thay ñoåi caáu truùc môùi cuûa doanh nghieäp tö nhaân
hoùa, bao goàm lôïi nhuaän taøi chính (profitability)
ño löôøng baèng lôïi nhuaän treân toång doanh thu
(ROS), lôïi nhuaän treân toång taøi saûn (ROA), lôïi
nhuaän treân voán (ROE) vaø hieäu quaû hoaït ñoäng
(efficiency) ño löôøng baèng doanh thu (sales) vaø
thu nhaäp roøng cuûa ngöôøi lao ñoäng (net income).
Tuy nhieân, Sun & Tong (2003); Zhibin, 2004)
cho raèng tieâu chí lôïi nhuaän taøi chính, hai chæ soá
ROA vaø ROE khoâng phuø hôïp khi ño löôøng keát
quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa
taïi Trung Quoác. Vì khi coå phaàn hoùa toång taøi saûn
vaø voán coå phaàn seõ coù xu höôùng töï ñoäng taêng leân,
do ñoù lôïi nhuaän taøi chính chæ neân ño löôøng baèng
chæ soá lôïi nhuaän treân doanh thu (ROS) seõ coâng
baèng hôn.
Shirley (1992) cho raèng tö nhaân hoùa döôùi baát
kyø hình thöùc naøo cuõng ñem laïi hai maët hieäu quaû
tích cöïc cho doanh nghieäp laø hieäu quaû tónh (static
efficiency) vaø hieäu quaû ñoäng (dynamic
efficiency). Trong ñoù, hieäu quaû tónh ñaït ñöôïc theå

Baûng 1. Moái quan heä giöõa phöông phaùp ño löôøng möùc ñoä caûm nhaän
vaø phöông phaùp ño löôøng khaùch quan

STT Taùc giaû Maãu Heä soá töông quan

26 doanh nghieäp coâng nghieäp

1 Dess & Robinson (1984) R = 0,48 ñeán 0,61
taïi Hoa Kyø

97 doanh nghieäp coâng nghieäp

2 Pearce et al., (1987) R= 0,74 ñeán 0,77
taïi Hoa Kyø

91 doanh nghieäp coâng nghieäp R= 0,44 (chæ moät bieán ñöôïc söû duïng laø toác
3 Covin et al., (1994)
taïi Hoa Kyø ñoä taêng tröôûng doanh thu)

720 doanh nghieäp Hoa Kyø R= 0,44 ñeán 0,55 cho chung toaøn boä, khi
4 Hart & Banbury (1994)
thuoäc nhieàu lónh vöïc khaùc nhau phaân ngaønh thì R= 0,99

180 doanh nghieäp nieâm yeát treân

5 Dawes (1999). R = 0,48 ñeán 0,51
saøn chöùng khoaùn UÙc

Nguoàn: Dawes, 1999

316 Soá 25 - Thaùng 10/2020


hieän qua vieäc thu ñöôïc lôïi nhuaän mong muoán do
ñoäng löïc tìm kieám lôïi nhuaän töø söï thay ñoåi sôû höõu
töø nhaø nöôùc sang tö nhaân, hieäu quaû ñoäng ñaït ñöôïc
laø nhöõng caûi thieän quaûn trò doanh nghieäp giuùp nhaø
quaûn lyù naêng ñoäng hôn, daùm chaáp nhaän ruûi ro vôùi
caùc döï aùn môùi, ñoåi môùi (Innovativeness) vaø chuû
ñoäng trong caùc quyeát ñònh kinh doanh ñem laïi söùc
soáng môùi cho doanh nghieäp. Hieäu quaû ñoäng naøy
seõ giuùp doanh nghieäp phaùt trieån veà toác ñoä taêng
tröôûng, phaùt trieån thò tröôøng vaø saûn phaåm môùi.
Cyert & March (1992), cho raèng keát quaû kinh
doanh ñöôïc theå hieän qua caùc muïc tieâu ñaït ñöôïc
cuûa doanh nghieäp nhö lôïi nhuaän mong muoán, toác
ñoä taêng tröôûng, phaùt trieån thò tröôøng môùi, saûn
phaåm môùi vaø khaû naêng chieám lónh thò phaàn cuûa
doanh nghieäp.
Treân cô sôû ñoù, caùc tieâu chí ño löôøng keát quaû
kinh doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa ñöôïc söû
duïng trong nghieân cöùu bao goàm lôïi nhuaän taøi
chính (ño löôøng baèng chæ soá ROS), toác ñoä taêng
tröôûng, phaùt trieån thò tröôøng môùi, phaùt trieån saûn
phaåm môùi, thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng.
4. keát quaû nghieân cöùu
Döïa treân quan ñieåm ño löôøng cuûa Shirley (1992)
veà hieäu quaû tónh vaø hieäu quaû ñoäng cuûa doanh
nghieäp coå phaàn hoùa; phöông phaùp ño löôøng theo
möùc ñoä caûm nhaän cuûa Murphy & et al., 1996; tieâu
chí ño löôøng cuûa Keh et al., (2007), Boubakri &
Cosset (2004); Megginson, Nash & Randenborgh
(1994); D’Souza & Megginson (1999); caùch phaùt
bieåu cuûa Tho & Trang (2011) veà thang ño möùc ñoä
caûm nhaän, taùc giaû ñeà xuaát thang ño keát quaû kinh
doanh goàm 5 bieán quan saùt. (Baûng 2)
Baûng 2. Thang ño keát quaû kinh doanh
Items Keát quaû kinh doanh (Performance)
Khi chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng toâi:
1 Ñaït ñöôïc lôïi nhuaän (ROS) mong muoán
2 Ñaït ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng toát
3 Coù theâm thò tröôøng môùi
4 Phaùt trieån theâm saûn phaåm môùi
5 Thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng
kinh doanh
Thoâng qua thaûo luaän nhoùm vaø phoûng vaán saâu,
caùc ñoái töôïng tham gia thoáng nhaát thang ño keát quaû
kinh doanh goàm 5 bieán quan saùt. Tuy nhieân, coù ñieàu
chænh veà caùch phaùt bieåu cho phuø hôïp vôùi moâi tröôøng
coå phaàn hoùa taïi Vieät Nam, cuï theå nhö sau:
- Phaùt bieåu “Chuùng toâi ñaït ñöôïc thaønh töïu veà
lôïi nhuaän nhö mong muoán” ñöôïc chuyeån thaønh
“Khi chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng
toâi ñaït ñöôïc lôïi nhuaän (ROS) mong muoán”. Trong
phaùt bieåu naøy, caùc chuyeân gia ñeàu ñoàng yù vôùi
quan ñieåm cuûa Sun & Tong (2003), lôïi nhuaän ñöôïc
xaùc ñònh roõ hôn treân cô sôû ño löôøng chæ soá ROS, do
chæ soá ROS phaûn aùnh thöïc chaát hôn keát quaû hoaït
ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty coå phaàn hoùa so vôùi
chæ soá ROA vaø ROE. Vì khi coå phaàn hoùa taøi saûn vaø
voán coå phaàn trong doanh nghieäp thöôøng coù xu
höôùng taêng leân nhanh.
- Phaùt bieåu “Chuùng toâi ñaït ñöôïc thaønh töïu veà
taêng tröôûng” ñöôïc chuyeån thaønh “Khi chuyeån
thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng toâi ñaït ñöôïc
toác ñoä taêng tröôûng toát”.
- Phaùt bieåu “Chuùng toâi ñaït ñöôïc thaønh töïu veà
chieám lónh thò tröôøng” ñöôïc chuyeån thaønh “Khi
chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng toâi
coù theâm thò tröôøng môùi”.
- Phaùt bieåu “Chuùng toâi ñaõ vaø ñang phaùt trieån thò
tröôøng nhö mong muoán” ñöôïc chuyeån thaønh “Khi
chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng toâi
phaùt trieån theâm saûn phaåm môùi”.
- Phaùt bieåu “Chuùng toâi ñaõ vaø ñang phaùt trieån
saûn phaåm vaø dòch vuï môùi” ñöôïc chuyeån thaønh
“Khi chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn, coâng ty chuùng
toâi thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng taêng”. Rieâng bieán
Tham khaûo (Adopted)
n Keh et al., (2007);
n Murphy & et al., 1996;
n Gupta & Govindarajan (1984).
Nguoàn: Ñieàu chænh töø nghieân cöùu ñònh tính cuûa taùc giaû
Soá 25 - Thaùng 10/2020 317
taïp chí coâng thöông

quan saùt naøy, caùc chuyeân gia ñeàu ñoàng yù raèng laáy
noäi dung thu nhaäp ngöôøi lao ñoäng ñeå ñaùnh giaù keát
quaû kinh doanh cuûa DN coå phaàn hoùa theo tieâu chí
ño löôøng cuûa Megginson, Nash & Randenborgh
(1994) seõ toát hôn so vôùi noäi dung ño löôøng tính
môùi veà phaùt trieån saûn phaåm vaø dòch vuï.
5. keát luaän
Söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu phaân tích noäi
duïng keát hôïp phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính,
nghieân cöùu ñaõ ñeà xuaát thang ño löôøng keát quaû kinh
doanh cuûa doanh nghieäp coå phaàn hoùa tieáp caän theo
höôùng ño löôøng möùc ñoä caûm nhaän töø vieäc söû duïng
döõ lieäu sô caáp. Keát quaû cuûa nghieân cöùu ñaõ ñoùng goùp
vaøo lyù thuyeát thang ño löôøng keát quaû kinh doanh
noùi chung vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp
coå phaàn hoùa noùi rieâng taïi Vieät Nam n

TAøi lieäu THAM kHAûO:

1. Covin, J.G., Slevin, D.P., & Schultz, R.L. (1994). Implementing strategic missions: Effective strategic, structural
and tactical choices. Journal of Management Studies, 31(4), 481 - 505.
2. Cyert, R.M. & March, J.G. (1992). A Behavioral Theory of the Firm. 2nd ed. Oxford: Basil Blackwell Publishing.
3. Dawes, J. (1999). The Relationship between Subjective and Objective Company Performance Measures in
Market Orientation Research: Further Empirical Evidence. Marketing Bulletin, 10(Research Note 3), 65-75.
4. Dess, G.G., & Robinson, R.B. (1984). Measuring organizational performance in the absence of objective
measures. Strategic Management Journal, 5, 274-286.
5. Dillman, D.A., Sinclair, M.D., & Clark, J.R. (1993). Effects of questionnaire length, respondent-friendly design,
and a difficult question on response rates for occupant-addressed census mail surveys. Public Opinion Quarterly,
57, 289-304.
6. D’Souza, Juliet and William L. Megginson, (1999). The Financial and Operating Performance of Newly
Privatized Firms in the 1990s. J. Fin. 54, pp. 1397-438.
7. Gupta, A.K., & Govindarajan, V. (1984). Business unit strategy, managerial characteristics, and business unit
effectiveness at strategy implementation. Academy of Management Journal, 27, 25-41.
8. Hart, S., & Banbury, C. (1994). How strategy-making processes can make a difference. Strategic Management
Journal, 15, 251-269.
9. Monica, F.S., Mike Kennerley, Pietro Micheli, Veronica Martinez, Steve Mason, Bernard Marr, Dina Gray &
Andrew Neely. (2007). Towards a definition of a business performance measurement system. International
Journal of Operations Production Management, 27(8), 784-801.
10. Murphy, G. & Callaway, S. (2004). Doing Well and Happy About It? Explaining Variance in Entrepreneurs’
Stated Satisfaction with Performance. New England Journal of Entrepreneurship, (issue), pages?. 7(2), 15-26.
11. Kaplan, R. S., & D. P. Norton. (1993). Putting the balanced scorecard to work. Harvard Business Review,
September/October, 134-147.
12. Keh, H.T., Nguyen Thi Tuyet Mai & Nguyen H.P. (2007). The effects of entrepreneurial orientation and
marketing information on the performance of SEMs. Journal of Business Venturing, 22, 952-611.
13. Pearce, J.A.I., Robbins, D.K. & Robinson, R.B. (1987). The impact of grand strategy and planning formality on
financial performance. Strategic Management Journal, 8,125- 134.
14. Sun, Q. & Tong, W. H. S. (2003). China share issue privatization: the extent of its success. Journal of Financial
Economics, 70, 183-222.
15. Shirley, M.M. (1992). The What, Why, and How of Privatization. Fordham Law Review, 60(3), 23 - 36.

318 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 kinh doanh

16. Tho, D. Nguyen & Trang, T.M. Nguyen. (2011). The WTO, Marketing and Innovativeness Capabilities of
Vietnamese Firms. Management Research Review, 3(6), 712-726.
17. Zhibin, Z. (2004). Ownership, Competition, Organizational Change, and Firm Performance: China’s
Experience in Privatization). PhD thesis, George Washington University.

ngaøy nhaän baøi: 3/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 13/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 23/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ts. HOà XuAân Tieán
khoa Thöông maïi du lòch
ñaïi hoïc coâng nghieäp Tp. Hoà chí Minh

business perfOrMAnce MeAsureMenT

by using THe priMAry dATA ApprOAcH:
cAse sTudy Of privATized enTerprises

l Ph.D ho XuaN TieN

Faculty of Commerce and Toursim,
Industrial University of Ho Chi Minh City

AbsTrAcT:
Using the content analysis research method combined with qualitative research methods, the
results of the research have theoretically contributed to building the the business performance
scale of privatized enterprises towards the primary data approach (Subjective performance).
This approcah is a new measurement method and it is different to the method of measuring
business performance based on financial indicators (Objective performance). In addition, this
new measurement approach has opened up a new direction when studying the factors affecting
the business performance of privatized enterprises.
keywords: Performance, privatization, subjective performance, objective performance.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 319

taïp chí coâng thöông

CAÙC nhAân TOá Aûnh höôûng ñeán

yÙ ñònh söû duïng lAïi dòCh vuï ThAnh TOAÙn
bAèng Theû ATM CuûA khAÙCh hAøng TAïi
AgribAnk Chi nhAÙnh Tænh TrAø vinh

l Traàn Thò Thu höông - Phöôùc Minh hieäP

TOÙM TAÉT:
Muïc tieâu cuûa nghieân cöùu naøy laø phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán yù ñònh söû duïng laïi dòch
vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa khaùch haøng taïi Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng
thoân Vieät Nam (Agribank) chi nhaùnh tænh Traø Vinh. Caùc phöông phaùp phaân tích ñoä tin caäy baèng
heä soá Cronbach’s Alpha, phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA) vaø moâ hình hoài quy tuyeán tính boäi
ñöôïc söû duïng. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, coù 6 nhaân toá aûnh höôûng tích ñeán yù ñònh söû duïng laïi
dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa khaùch haøng taïi Agribank chi nhaùnh tænh Traø Vinh bao
goàm: haï taàng coâng ngheä, ñoä an toaøn, caûm nhaän veà söï tieän ích, thoùi quen söû duïng, chính saùch
marketing dòch vuï thanh toaùn theû vaø uy tín cuûa ngaân haøng cung caáp.
Töø khoùa: Dòch vuï thanh toaùn, theû ATM, yù ñònh söû duïng laïi.

1. giôùi thieäu
Heä thoáng giao dòch töï ñoäng (ATM - Automatic
Teller Machine) ñöôïc xem laø moät keânh ngaân
haøng töï phuïc vuï vaø laø moät coâng cuï quan troïng
trong hoaït ñoäng baùn leû cuûa caùc ngaân haøng thöông
maïi. Agribank chi nhaùnh tænh Traø Vinh luoân coi
troïng lôïi ích töø hoaït ñoäng cung caáp dòch vuï ruùt
tieàn töï ñoäng ATM. Tính ñeán cuoái naêm 2019,
Agribank ñaõ laép ñaët 32 maùy ATM vaø laép ñaët 30
maùy POS taïi 310 ñieåm chaáp nhaän theû treân ñòa baøn
tænh Traø Vinh. Beân caïnh ñoù, Agribank ñaõ hoaøn
thaønh keát noái lieân thoâng maïng löôùi thanh toaùn theû
qua POS giöõa caùc lieân minh theû cuûa caùc ngaân
haøng thöông maïi treân ñòa baøn.
Thò tröôøng ATM taïi Vieät Nam ñang hoaït ñoäng
maïnh meõ vaø ñöôïc döï baùo trong töông lai seõ tieáp
tuïc taêng tröôûng maïnh bôûi ATM laø giaûi phaùp
khoâng duøng tieàn maët trong xaõ hoäi hieän ñaïi. Tuy
nhieân, toác ñoä phaùt trieån theû ATM cuûa Agribank
chi nhaùnh tænh Traø Vinh coù söï taêng tröôûng chaäm
laïi vaø caùc tieän ích dòch vuï thanh toaùn baèng theû
ATM vaãn chöa thöïc söï haáp daãn ñoái vôùi khaùch
haøng. Muïc tieâu cuûa nghieân cöùu naøy laø phaân tích
caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán yù ñònh söû duïng laïi
dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa khaùch haøng
taïi Agribank chi nhaùnh tænh Traø Vinh.
2. Moâ hình vaø phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Moâ hình nghieân cöùu
Treân cô sôû khung lyù thuyeát veà haønh ñoäng hôïp
lyù (TRA - Theory of ResonableAction) ñöôïc xaây
döïng bôûi Fishbein vaø Ajzen (1975), thuyeát haønh
vi döï ñònh (TPB) cuûa Ajzen (1991) ñöôïc phaùt
trieån töø lyù thuyeát haønh ñoäng hôïp lyù, moâ hình chaáp
nhaän coâng ngheä (TAM) ñöôïc xaây döïng bôûi Davis

320 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

vaø coäng söï (1989) vaø caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm
cuûa Nguyeãn Maïnh Tuù vaø Hoà Huy Töïu (2014), Leâ
Thò Tieåu Mai vaø Leâ Vaên Huy (2012) Leâ Theá Giôùi
vaø Leâ Vaên Huy (2006) keát hôïp vôùi thaûo luaän
nhoùm, nghieân cöùu ñeà xuaát moâ hình hoài quy tuyeán
tính boäi ñeå phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán
yù ñònh söû duïng laïi dòch vuï thanh toaùn baèng theû
ATM cuûa khaùch haøng taïi Agribank chi nhaùnh tænh
Traø Vinh nhö sau:
YDSD = b0 + b1HT + b2AT + b3TI
+ b4TQ + b5MK+ b6UT + ui
Trong ñoù: YDSD: YÙ ñònh söû duïng laïi dòch vuï
thanh toaùn baèng theû ATM cuûa khaùch haøng; b0, b1,
b2,... b6: Heä soá öôùc löôïng; HT: Haï taàng coâng ngheä;
AT: Ñoä an toaøn; TI: Caûm nhaän veà söï tieän ích;
TQ: Thoùi quen söû duïng; MK: Chính saùch market-
ing dòch vuï thanh toaùn theû; UT: Uy tín cuûa ngaân
haøng cung caáp; ui: Sai soá.
2.2. Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu
Soá lieäu sô caáp ñöôïc thu thaäp thoâng qua khaûo
saùt 162 khaùch haøng caù nhaân ñaõ söû duïng dòch vuï
thanh toaùn baèng theû ATM do Agribank chi nhaùnh
tænh Traø Vinh phaùt haønh theo phöông phaùp choïn
maãu ngaãu nhieân. Caùc bieán quan saùt ñöôïc ño
löôøng baèng thang ño Likert 5 möùc ñoä. Moâ hình
phaân tích chính thöùc goàm 6 nhoùm thang ño (vôùi
23 bieán quan saùt) aûnh höôûng ñeán yù ñònh söû duïng
laïi cuûa khaùch haøng vaø 1 thang ño ñaïi dieän cho yù
ñònh söû duïng laïi cuûa khaùch haøng (vôùi 4 bieán quan
saùt) (Baûng 1).

Baûng 1. Thang ño chính thöùc ñöôïc maõ hoùa

STT Maõ hoùa Noäi dung
Haï taàng coâng ngheä
1 HT1 Maïng löôùi maùy ATM cuûa Agribank ñöôïc boá trí hôïp lyù
2 HT2 Thao taùc söû duïng maùy ATM cuûa Agribank ñôn giaûn
3 HT3 Thao taùc söû duïng maùy ATM cuûa Agribank khi ruùt tieàn ít toán thôøi gian
4 HT4 Giao dieän (maøn hình) maùy ATM cuûa Agribank thieát keá hôïp lyù
Ñoä an toaøn
5 AT1 Soá tieàn trong taøi khoaûn cuûa theû ATM do Agribank cung caáp luoân ñöôïc an toaøn

Trong tröôøng hôïp tieàn trong taøi khoaûn theû ATM do Agribank cung caáp bò maát, ngaân haøng seõ
6 AT2
tìm ra nguyeân nhaân bò maát

7 AT3 Tröôøng hôïp theû ATM cuûa khaùch haøng bò maát, Agribank seõ hoã trôï khoùa theû vaø caáp laïi theû môùi
Caûm nhaän veà söï tieän ích
8 TI1 Khi thöïc hieän giao dòch, heä thoáng maùy ATM, maùy POS luoân vaän haønh toát, khoâng xaûy ra söï coá
9 TI2 Heä thoáng maùy ATM, maùy POS phuïc vuï nhu caàu giao dòch baèng theû cuûa khaùch haøng 24/24
10 TI3 Heä thoáng maùy ATM, maùy POS ñöôïc phaân boå roäng khaép
11 TI4 Theû ATM do Agribank phaùt haønh ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn taïi nhieàu ñôn vò chaáp nhaän theû

Toâi deã daøng thanh toaùn baèng theû ATM do Agribank phaùt haønh khi toâi mua haøng qua internet,
12 TI5
ñieän thoaïi,…

Thoùi quen söû duïng

13 TQ1 Toâi thöôøng xuyeân ñeå tieàn trong taøi khoaûn theû ATM cuûa mình
14 TQ2 Khi ñi ra khoûi nhaø, toâi luoân mang theo theû ATM beân mình
15 TQ3 Toâi thöôøng xuyeân chuyeån tieàn cho ngöôøi thaân, baïn beø baèng theû ATM

Soá 25 - Thaùng 10/2020 321

taïp chí coâng thöông

STT Maõ hoùa Noäi dung

Chính saùch marketing dòch vuï thanh toaùn theû

Agribank luoân coù chính saùch hoã trôï vaø tö vaán khaùch haøng söû duïng dòch vuï thanh toaùn baèng
16 MK1
theû ATM

Caùc ñôn vò chaáp nhaän theû cuûa Agribank höôùng daãn, hoã trôï khaùch haøng nhieät tình khi thanh toaùn
17 MK2
baèng theû

18 MK3 Caùc ñôn vò chaáp nhaän theû luoân luoân chaáp nhaän khaùch haøng thanh toaùn baèng theû cuûa Agribank.

Toâi bieát ñeán dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM thoâng qua caùc quaûng caùo treân phöông tieän truyeàn
19 MK4
thoâng, internet

Toâi thöôøng xuyeân nhaän ñöôïc tuyeàn truyeàn, vaän ñoäng veà thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët taïi nôi toâi
20 MK5
sinh soáng

Toâi nhaän ñöôïc nhieàu öu ñaõi khi thanh toaùn baèng theû baèng theû ATM (chieát khaáu, giaûm giaù,
21 MK6
quaø taëng,...)

Uy tín cuûa ngaân haøng cung caáp

22 UT1 Toâi luoân tin töôûng caùc thuû tuïc phaùt haønh theû ATM cuûa Agribank .
23 UT2 Toâi ñaùnh giaù cao uy tín cuûa Agribank ñoái vôùi dòch vuï quaûn lyù taøi khoaûn theû ATM cuûa khaùch haøng
24 UT3 Toâi tin töôûng dòch vuï chaêm soùc khaùch haøng cuûa Agribank
YÙ ñònh söû duïng laïi
25 YDSD1 Toâi coù yù ñònh tieáp tuïc söû duïng dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa Agribank trong thôøi gian tôùi
26 YDSD2 Toâi coù yù ñònh thanh toaùn baèng theû ATM cuûa Agribank thöôøng xuyeân hôn
27 YDSD3 Toâi coù yù ñònh khuyeán khích ngöôøi thaân thanh toaùn baèng theû ATM cuûa Agribank trong thôøi gian tôùi

Toâi coù yù ñònh giôùi thieäu cho baïn beø söû duïng dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa Agribank trong
28 YDSD4
thôøi gian tôùi

2.3. Phöông phaùp phaân tích
Caùc phöông phaùp phaân tích ñöôïc söû duïng ñeå
ñònh löôïng caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán yù ñònh söû
duïng laïi dòch vuï thanh toaùn baèng theû ATM cuûa
khaùch haøng taïi Agribank chi nhaùnh tænh Traø Vinh
ñöôïc tieán haønh thoâng qua 3 böôùc: (1) Kieåm ñònh
ñoä tin caäy cuûa thang ño, (2) Phaân tích nhaân toá khaùm
phaù (EFA - Exploratory Factor Analysis) vaø (3)
Phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi.
3. keát quaû nghieân cöùu vaø thaûo luaän
3.1. Kieåm ñònh ñoä tin caäy cuûa thang ño
Trong nghieân cöùu naøy, caùc thang ño ñöôïc kieåm
ñònh ñoä tin caäy baèng coâng cuï Cronbach’s Alpha.
Keát quaû kieåm ñònh cho thaáy, heä soá Cronbach’s
Alpha cuûa caùc thang ño ñeàu > 0,6, chöùng toû caùc
bieán ño löôøng laø toát. Ñoàng thôøi, caùc bieán quan saùt
ñeàu coù heä soá töông quan bieán toång > 0,3. Tuy
nhieân, bieán MK4 coù heä soá töông quan bieán toång laø
0,257 < 0,3 neân nghieân cöùu loaïi bieán MK4 khoûi
moâ hình. Caùc bieán quan saùt ñaùp öùng ñöôïc ñoä tin
caäy thang ño seõ ñöôïc söû duïng trong phaân tích nhaân
toá khaùm phaù EFA.
3.2. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù EFA
3.2.1. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù caùc bieán
ñoäc laäp
Phöông phaùp ruùt trích ñöôïc choïn ñeå phaân tích
nhaân toá khaùm phaù EFA laø phöông phaùp Principal
components vôùi pheùp xoay Varimax vaø ñieåm döøng

322 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

khi trích caùc yeáu toá coù Baûng 2. Keát quaû phaân tích nhaân toá khaùm phaù thang ño
Eigenvalues laø 1. Keát quaû bieán ñoäc laäp
phaân tích nhaân toá khaùm phaù
Heä soá taûi nhaân toá
EFA laàn 1 loaïi boû 2 bieán Bieán
quan saùt (TI2 vaø MK2) vaø quan saùt 1 2 3 4 5 6
keát quaû phaân tích EFA laàn 2
TI5 0,838
loaïi boû 2 bieán quan saùt (TI2
vaø MK2) do caùc bieán quan TI4 0,788
saùt naøy coù heä soá taûi nhaân toá
TI3 0,741
(factor Loading) ñeàu < 0,5.
Nghieân cöùu tieán haønh TI1 0,728
phaân tích EFA laàn 3 vôùi 20
bieán quan saùt. Keát quaû cho MK1 0,862
thaáy, heä soá KMO = 0,806 (> MK3 0,832
0,5) neân phöông phaùp phaân
tích EFA laø thích hôïp. Beân MK5 0,706
caïnh ñoù, keát quaû kieåm ñònh MK6 0,703
Barlett coù giaù trò Sig. =
0,000 (< 0,05), ñieàu naøy AT1 0,807
chöùng toû caùc bieán quan saùt AT2 0,779
coù söï töông quan vôùi nhau
trong toång theå. Coù 6 nhoùm AT3 0,776
nhaân toá ñöôïc hình thaønh TQ3 0,834
(ñöôïc trích) töø 20 bieán quan
saùt thang ño bieán ñoäc laäp. TQ1 0,786
Toång phöông sai trích ñöôïc TQ2 0,731
laø 70,323% (> 50%), ñieàu
naøy chöùng toû, 6 nhoùm nhaân UT3 0,850
toá ñöôïc hình thaønh giaûi thích
UT1 0,787
ñöôïc 70,323% bieán thieân
cuûa döõ lieäu. Taát caû caùc bieán UT2 0,761
quan saùt ñeàu coù heä soá taûi
HT1 0,800
nhaân toá > 0,5. (Baûng 2)
3.2.2. Phaân tích nhaân toá HT4 0,750
khaùm phaù bieán phuï thuoäc
HT3 0,651
Keát quaû phaân tích EFA
thang ño bieán phuï thuoäc
Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng SPSS cuûa taùc giaû, 2020
vôùi 4 bieán quan saùt cho
thaáy: Heä soá KMO baèng
0,713 (> 0,5) neân keát quaû EFA phuø hôïp vôùi döõ 3.3. Phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi
lieäu. Kieåm ñònh Bartlett’s coù möùc yù nghóa Sig. = Keá t quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi (Baûng
0,000 (<0,05), nghóa laø caùc bieán quan saùt coù söï 3) cho thaáy, heä soá R2 hieäu chænh 0,595 chöùng toû moâ
töông quan vôùi nhau trong toång theå. Toång phöông hình giaûi thích ñöôïc 59,5% söï bieán thieân cuûa bieán
sai trích laø 64,550%, cho thaáy 01 nhaân toá ñöôïc phuï thuoäc ñöôïc giaûi thích bôûi caùc bieán ñoäc laäp
hình thaønh giaûi thích 64,55% ñoä bieán thieân cuûa trong moâ hình, coøn laïi 40,5% ñöôïc giaûi thích bôûi
döõ lieäu. Taát caû caùc bieán quan saùt ñeàu coù heä soá taûi caùc bieán khaùc ngoaøi moâ hình vaø sai soá ngaãu nhieân.
nhaân toá > 0,5. Ñaïi löôïng thoáng keâ Durbin-Watson (d) = 2,067

Soá 25 - Thaùng 10/2020 323

taïp chí coâng thöông

Baûng 3. Keát quaû phaân tích hoài quy tuyeán tính boäi

Heä soá chöa chuaån hoùa Heä soá chuaån hoùa

Kyù hieäu bieán Möùc yù nghóa Sig. VIF
B Sai soá chuaån b
(Haèng soá) 0,199 0,244 0,415
TI 0,090 0,042 0,134 0,035 1,570
MK 0,289 0,044 0,362 0,000 1,190
AT 0,261 0,066 0,238 0,000 1,450
TQ 0,097 0,039 0,148 0,014 1,409
UT 0,116 0,049 0,132 0,020 1,257
HT 0,092 0,042 0,139 0,029 1,592
R2 hieäu chænh 0,595; Durbin - Watson: 2,067; Sig. F: 0,000

Nguoàn: Keát quaû xöû lyù baèng SPSS cuûa taùc giaû, 2020

naèm trong khoaûng töø 1 ñeán 3 neân khoâng coù hieän
töôïng töï töông quan giöõa caùc nhaân toá ñoäc laäp. Moâ
hình khoâng xaûy ra hieän töôïng ña coäng tuyeán do taát
caû caùc nhaân toá ñeàu coù heä soá phoùng ñaïi phöông sai
VIF < 10 (Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng
Ngoïc, 2008).
Keát quaû öôùc löôïng cho thaáy, caû 6 bieán ñoäc laäp
ñöa vaøo moâ hình hoài quy tuyeán tính boäi goàm
Caûm nhaän veà söï tieän ích (TI), Chính saùch m
arketing dòch vuï thanh toaùn theû (MK), Ñoä an
toaøn (AT), Thoùi quen söû duïng (TQ), Uy tín cuûa
ngaân haøng cung caáp (UT), Haï taàng coâng ngheä
(HT) ñeàu coù heä soá öôùc löôïng döông (b > 0) vaø coù
yù nghóa thoáng keâ (Sig. < 5%). Ñieàu naøy chöùng
toû, caû 6 nhaân toá naøy coù töông quan thuaän vôùi yù
ñònh söû duïng laïi dòch vuï thanh toaùn baèng theû
ATM cuûa khaùch haøng taïi Agribank chi nhaùnh
tænh Traø Vinh. Phöông trình hoài quy chuaån hoùa
ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
YDSD = 0,134TI + 0,362MK + 0,238AT
+ 0,148TQ + 0,132UT + 0,139HT
4. keát luaän
Döïa treân soá lieäu khaûo saùt 162 khaùch haøng caù
nhaân ñaõ söû duïng dòch vuï thanh toaùn baèng theû
ATM vaø caùc phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng,
nghieân cöùu ñaõ chæ ra 6 nhaân toá coù aûnh höôûng tích
cöïc ñeán yù ñònh söû duïng laïi dòch vuï thanh toaùn
baèng theû ATM cuûa khaùch haøng bao goàm caûm
nhaän veà söï tieän ích, chính saùch marketing dòch vuï
thanh toaùn theû, ñoä an toaøn, thoùi quen söû duïng, uy
tín cuûa ngaân haøng cung caáp vaø haï taàng coâng ngheä.
Ñaây laø cô sôû khoa hoïc thöïc tieãn ñeå Agribank chi
nhaùnh tænh Traø Vinh tham khaûo vaø ñöa ra caùc keá
hoaïch kinh doanh phuø hôïp n

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. Ajzen, I., (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Process, 50,
179-211.
2. Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention, and Behavior: An Introduction to Theory and
Research. Reading, MA: Addison-Wesley.
3. Davis, F.D., Bagozzi, R.P. & Warshaw, P.R. (1989). User acceptance of computer technology: A comparison
of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982-1003.

324 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

4. Leâ Vaên Huy vaø Leâ Theá Giôùi (2006). Moâ hình nghieân cöùu nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán yù ñònh vaø quyeát ñònh
söû duïng theû ATM taïi Vieät Nam, Taïp chí Ngaân haøng, soá 4 naêm 2006, trang 14-21.
5. Leâ Thò Tieåu Mai vaø Leâ Vaên Huy (2012). Caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh söû duïng theû ATM cuûa Ngaân
haøng ñaàu tö vaø Phaùt trieån taïi ñòa baøn thaønh phoá Nha Trang. Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn, soá 3 trang
116-121.
6. Hoaøng Troïng vaø Chu Nguyeãn Moäng Ngoïc (2005). Phaân tích döõ lieäu nghieân cöùu vôùi SPSS, NXB Thoáng keâ.
7. Nguyeãn Maïnh Tuù vaø Hoà Huy Töïu (2014). Moät soá nhaân toá taùc ñoäng ñeán yù ñònh söû duïng theû ATM nhaän löông
höu cuûa caùn boä höu trí taïi thaønh phoá Nha Trang. Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn, soá 2, trang 202-206.

ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. TrAàn Thò Thu höông
hoïc vieân cao hoïc, Tröôøng ñaïi hoïc Traø vinh
2. phöôÙC Minh hieÄp
Taïp chí Coäng saûn

FACTOrs inFluenCing
The inTenTiOn OF CusTOMers TO re-use
ATM CArd pAyMenT serviCes prOvided
by AgribAnk - TrA vinh prOvinCe brAnCh

l Master’s student Tran Thi Thu huong

Tra Vinh University
l Phuoc Minh hieP
The communist magazine

AbsTrACT:
This study is to analyze the factors affecting the repurchase intention of customers when using
the ATM card payment services provided by Vietnam Bank for Agriculture and Rural
Development (Agribank) - Tra Vinh Province Branch. This study uses Cronbach's Alpha,
exploratory factor analysis (EFA) and multiple linear regression analysis. This study’s findings
show that there are 6 factors affecting the customers’ intention of re-using the ATM card
payment service provided by Agribank - Tra Vinh Province Branch, namely technology
infrastructure, safety, usability, usage habits, marketing policy for card payment services, and
reputation of the bank.
keywords: Payment services, ATM card, repurchase intention.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 325

taïp chí coâng thöông

hieÄu quAû TAøi Chính CuûA CAÙC

ngAân hAøng Thöông MAïi vieÄT nAM:
Tröôøng hôïp 5 ngAân hAøng
Thöông MAïi vieÄT nAM COÙ giAÙ Trò
Thöông hieÄu CAO nAêM 2020

l nguyeãn Quang Minh

TOÙM TAÉT:
Noäi dung nghieân cöùu ñeà caäp tôùi naêng löïc taøi chính cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM)
Vieät Nam, tieâu bieåu laø 5 NHTM coù giaù trò thöông hieäu cao naêm 2020 theo ñaùnh giaù cuûa Brand
Finance, goàm Techcombank, MBBank, Agribank, ACB vaø Sacombank. Caùc soá lieäu lieân quan
hieäu quaû taøi chính ñöôïc phaân tích trong 3 naêm gaàn nhaát. Thoâng qua noäi dung phaân tích, taùc giaû
hy voïng cung caáp moät goùc nhìn khaùc hôn so vôùi goùc nhìn veà giaù trò thöông hieäu cao maø toå chöùc
Brand Finance coâng boá. Töø ñoù, ngoaøi vieäc xaây döïng giaù trò thöông hieäu, caùc ngaân haøng caàn coù
nhöõng bieän phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû taøi chính cuûa mình, bôûi ñaây laø yeáu toá vöõng beàn giuùp
ngaân haøng coù hoaït ñoäng laâu daøi, ñuû noäi löïc ñeå caïnh tranh vôùi caùc NHTM khaùc treân theá giôùi
trong thôøi kyø hoäi nhaäp.
Töø khoùa: Ngaân haøng thöông maïi, naêng löïc, Vieät Nam, taøi chính, thöông hieäu.

1. ñaët vaán ñeà
Baøi nghieân cöùu tröôùc ñaõ taäp trung vaøo 4 ngaân
haøng ñaït thöông hieäu giaù trò cao naêm 2019 veà naêng
löïc taøi chính. Tuy nhieân, naêm 2020 coù 9 ngaân haøng
cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc ghi nhaän giaù trò thöông hieäu
cao, thoâng qua ñoù coù 5 ngaân haøng cuûa Vieät Nam
laàn ñaàu tieân ñöôïc ghi nhaän. Maët khaùc, hoaït ñoäng
gia taêng giaù trò thöông hieäu treân thò tröôøng quoác teá
vaø naâng cao naêng löïc taøi chính luoân laø caùc hoaït
ñoäng quan troïng maø caùc NHTM theo ñuoåi. Ñoâi khi
caùc NHTM phaûi hi sinh muïc tieâu naøy ñeå theo ñuoåi
muïc tieâu kia. Tuy nhieân, hieäu quaû taøi chính vaãn laø
yeáu toá quan troïng hôn caû ñeå quyeát ñònh vieäc toàn
taïi vaø phaùt trieån laâu daøi cuûa moät ngaân haøng. Chính
vì vaäy, vieäc phaân tích vaø nhìn nhaän thöïc traïng hieäu
quaû taøi chính cuûa 5 NHTM sau khi caùc NHTM laàn
ñaàu tieân ñöôïc ghi nhaän veà giaù trò thöông hieäu lôùn
cung caáp moät goùc nhìn khaùc, ñeå töø ñoù caùc NHTM
caàn tieáp tuïc naâng cao hieäu quaû taøi chính trong thôøi
kyø hoäi nhaäp.
2. hieäu quaû taøi chính vaø giaù trò thöông hieäu
cuûa nhTM
2.1. Hieäu quaû taøi chính cuûa NHTM
Taøi chính laø “phöông thöùc huy ñoäng, phaân boå
vaø söû duïng nguoàn löïc khan hieám (nguoàn löïc taøi
chính) nhaèm ñaùp öùng toái ña nhu caàu cuûa caùc chuû
theå trong phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi” [16; tr 59].
Taøi chính doanh nghieäp moät caùch toång quaùt laø
quan heä giaù trò giöõa doanh nghieäp vaø caùc chuû theå
trong neàn kinh teá [4; tr8,9].

326 Soá 25 - Thaùng 10/2020


Hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh phaûn aùnh vieäc
söû duïng caùc nguoàn löïc ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu
kinh teá cuûa doanh nghieäp, coù theå ñeà caäp ñeán nhö laø
hieäu quaû hoaït ñoäng taøi chính (N. Venkatraman,
Vasudevan Ramanujam, 1986).
Nhö vaäy, coù theå hieåu, hieäu quaû taøi chính cuûa
NHTM laø khaû naêng thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa caùc
NHTM döïa treân caùc nguoàn löïc taøi chính hieän coù
bao goàm taøi saûn, voán.
2.2. Giaù trò thöông hieäu cuûa NHTM
Theo Aaker (1991), Giaù trò thöông hieäu laø taäp
hôïp giaù trò maø khaùch haøng lieân keát vôùi thöông hieäu
phaûn aùnh caùc khía caïnh cuûa nhaän thöùc thöông hieäu,
lieân töôûng thöông hieäu, chaát löôïng caûm nhaän, loøng
trung thaønh thöông hieäu vaø caùc giaù trò taøi saûn khaùc.
Theo Aaker (1996), Giaù trò thöông hieäu laø loøng
trung thaønh (söï thoûa maõn cuûa khaùch haøng), caûm
nhaän chaát löôïng, caûm nhaän söï laõnh ñaïo thöông
hieäu, caûm nhaän giaù trò thöông hieäu, caù tính thöông
hieäu, nhaän thöùc cuûa khaùch haøng ñoái vôùi toå chöùc,
caûm nhaän khaùc bieät, nhaän thöùc thöông hieäu, ñònh vò
thò tröôøng, giaù vaø möùc ñoä phaân phoái.
Theo Keller (1998), giaù trò thöông hieäu bao
goàm: (1) Nhaän thöùc thöông hieäu (ngöôøi tieâu duøng
seõ nhaän bieát vaø nhôù laïi nhöõng gì lieân quan ñeán
thöông hieäu), (2) hình aûnh thöông hieäu (laø caùc lieân
töôûng hieäu naêng vaø hình töôïng), (3) phaûn öùng ñoái
vôùi thöông hieäu (nhöõng ñaùnh giaù, tình caûm ñoái vôùi
thöông hieäu nhö söï aám aùp, vui veû, haùo höùc, an toaøn,
chaáp nhaän xaõ hoäi vaø töï troïng), (4) quan heä vôùi
thöông hieäu hay coøn goïi laø coäng höôûng thöông hieäu
coù nghóa laø söï trung thaønh veà haønh vi, söï gaén boù veà
thaùi ñoä, yù thöùc coäng ñoàng vaø söï cam keát haønh ñoäng.
Moät caùch toång quaùt, giaù trò thöông hieäu ñöôïc
hieåu laø nhöõng giaù trò ñaëc thuø maø thöông hieäu mang
laïi cho nhöõng ñoái töôïng lieân quan (baûn thaân doanh
nghieäp, khaùch haøng, coå ñoâng, nhaân vieân,…). Giaù trò
thöông hieäu laø lôïi ích maø thöông hieäu mang laïi cho
moät doanh nghieäp.
Giaù trò thöông hieäu cuûa NHTM quan taâm ñeán 2
khía caïnh: Thöù nhaát, giaù trò caûm nhaän laø nhöõng caûm
xuùc, tình caûm cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi thöông
hieäu. Thöù hai, giaù trò taøi chính laø haønh vi cuûa ngöôøi
tieâu duøng - hoï choïn duøng thöông hieäu cuûa toå chöùc
hay laø nhöõng ñoái thuû caïnh tranh.
Giaù trò thöông hieäu goàm 5 thaønh toá chính ñoù
laø: Söï nhaän bieát thöông hieäu, chaát löôïng caûm
nhaän vöôït troäi, söï lieân töôûng thöông hieäu, söï trung
thaønh thöông hieäu, caùc yeáu toá giaù trò thöông hieäu
khaùc. Vieäc taïo döïng ñöôïc nhöõng giaù trò naøy laø caû
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
moät quaù trình, ñoøi hoûi söï ñaàu tö vaø quyeát taâm cuûa
doanh nghieäp.
3. Thöïc traïng hieäu quaû taøi chính cuûa 5 nhTM
vieät nam coù giaù trò thöông hieäu cao
3.1. Caùc NHTM Vieät Nam coù giaù trò thöông
hieäu cao theo coâng boá cuûa Brand Finance
Brand Finance laø coâng ty haøng ñaàu theá giôùi veà
coá vaán vaø ñònh giaù thöông hieäu, ñöôïc thaønh laäp bôûi
David Haigh vaøo naêm 1996, coù truï sôû chính taïi
Luaân Ñoân. Caùc baûng xeáp haïng gaén maùc Brand
Finance luoân ñöôïc giôùi chuyeân moân ñaùnh giaù cao
vaø giaønh ñöôïc söï quan taâm lôùn cuûa dö luaän. Noåi
baät trong ñoù coù Global 100 Brands - 100 thöông
hieäu ñaét giaù nhaát theá giôùi, Brand Finance Banking
500 - 500 ngaân haøng uy tín nhaát theá giôùi, Top 25
Football Club Brand - 25 thöông hieäu boùng ñaù ñaét
giaù nhaát theá giôùi,…
Phöông phaùp tieáp caän cuûa Brand Finance laø söû
duïng kyõ thuaät ñeå chieát khaáu doøng tieàn trong töông
lai (DCF), phöông phaùp naøy söû duïng doanh thu coù
ñöôïc töø sôû höõu thöông hieäu hay khoaûn ñoùng goùp
cuûa thöông hieäu vaøo hoaït ñoäng kinh doanh hieän taïi
vaø töông lai, taïi moät tyû leä chieát khaáu phuø hôïp, ñeå
ñi ñeán moät giaù trò hieän taïi roøng (NPV) cuûa nhaõn
hieäu haøng hoaù vaø taøi saûn lieân quan ñeán trí tueä: giaù
trò thöông hieäu.
Nhö vaäy, ñeå laáy doøng tieàn kyø voïng trong töông
lai chieát khaáu veà hieän taïi, ta caàn xaùc ñònh moät laõi
suaát chieát khaáu phuø hôïp vaø töông ñoái chính
xaùc nhaát.
Haøng naêm, Brand Finance coâng boá Top 500
thöông hieäu ngaân haøng maïnh nhaát vaø coù giaù trò
nhaát treân theá giôùi (Brand Finance Banking 500).
Ngoaøi 4 ngaân haøng Vietcombank, BIDV,
VietinBank, VPBank thuoäc Top 500 thöông hieäu
ngaân haøng töø naêm 2019, naêm 2020 coù theâm 5 ngaân
haøng môùi laø Techcombank, MBBank, Agribank,
ACB vaø Sacombank. Thöù haïng cuûa giaù trò thöông
hieäu Vietcombank taêng töø 325 leân 207; BIDV taêng
töø 307 leân 276, VietinBank giaûm töø 242 xuoáng 277
vaø VPBank taêng töø 361 leân 280.
Trong ñoù, 5 ngaân haøng môùi laø chuû theå nghieân
cöùu cuûa baøi nghieân cöùu ñöôïc xuaát hieän trong baûng
xeáp haïng 2020 vôùi caùc thöù haïng nhö sau:
Agribank 190, Techcombank 327, MBBank 386,
ACB 420 vaø Sacombank 422.
3.2. Thöïc traïng hieäu quaû taøi chính cuûa 5
NHTM Vieät Nam coù giaù trò cao naêm 2020
Hieäu quaû taøi chính coù thöïc söï maïnh hay khoâng,
ñaàu tieân caàn döïa vaøo nguoàn voán töø noäi löïc cuûa
Soá 25 - Thaùng 10/2020 327
taïp chí coâng thöông
chính caùc doanh nghieäp. Tuy nhieân vôùi ñaëc ñieåm
rieâng cuûa NHTM, nguoàn voán chuû sôû höõu thöôøng
chieám tyû troïng khoâng nhieàu. Techcombank coù giaù
trò heä soá voán chuû sôû höõu/toång taøi saûn luoân lôùn nhaát
qua caùc naêm, töø 10 - 16,2%, möùc thaáp nhaát thuoäc
veà ngaân haøng Agribank vôùi heä soá voán chuû sôû
höõu/toång taøi saûn töø 4,21 - 4,77%. Nhö vaäy, coù theå
thaáy, Techcombank luoân phaûn aùnh tình hình taøi
chính khaù laønh maïnh hôn caùc ngaân haøng coøn laïi.
Maët khaùc, döïa treân con soá tuyeät ñoái thì giaù trò voán
chuû sôû höõu cuûa Agribank hieän nay cao nhaát. Nhöng
phaûi nhìn ôû moät goùc ñoä khaùc, ñaây laø ngaân haøng nhaø
nöôùc, coù quy moâ toång taøi saûn vaø toång nguoàn voán
luoân cao. Do vaäy, cuõng khoâng ngaïc nhieân khi xeùt veà
soá tuyeät ñoái cuûa chæ tieâu naøy, Agribank luoân ñöùng
ñaàu vaø coù giaù trò cao. Tuy nhieân, qua soá lieäu ñaùnh
giaù, coù theå nhaän thaáy Techcombank ñang taêng
tröôûng vöõng maïnh veà soá lieäu tuyeät ñoái laãn töông ñoái.
Vôùi toác ñoä naøy, Techcombank seõ nhanh choùng vöôn
leân ñeå thaønh ñieåm saùng veà quy moâ taøi chính cuõng
nhö tình hình taøi chính laønh maïnh trong thôøi gian
khoâng xa. (Bieåu ñoà 1)
Bieåu ñoà 1: Voán chuû sôû höõu cuûa 5 NHTM
giai ñoaïn 2017-2019
(ÑV: tæ ñoàng)
Nguoàn: Trích baùo caùo taøi chính cuûa 5 NHTM
Caùc ngaân haøng ACB, Sacombank coù möùc voán
chuû sôû höõu ôû möùc khaù khieâm toán so vôùi caùc ngaân
haøng coøn laïi, tæ leä voán chuû sôû höõu/toång taøi saûn töø
5,6-7,2%, do vaäy caùc ngaân haøng naøy seõ caàn coù caùc
phöông thöùc taêng voán chuû sôû höõu nhieàu hôn ñeå kòp
caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng noäi ñòa, xa hôn nöõa laø
caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng khu vöïc vaø quoác teá.
Toång taøi saûn cuûa 5 ngaân haøng ñaõ coù söï phaân hoùa
roõ reät. Toång taøi saûn laø giaù trò raát quan troïng, theå
hieän naêng löïc taøi saûn, nguoàn voán, vaø quy moâ kinh
doanh cuûa ngaân haøng, saün saøng ñaùp öùng ñöôïc caùc
döï aùn lôùn trong thò tröôøng, taêng söï an taâm ñoái vôùi
khaùch haøng. (Bieåu ñoà 2)
Do coù söï phaân hoùa roõ reät khi so saùnh veà toång taøi
328 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Bieåu ñoà 2: Toång taøi saûn cuûa 5 NHTM giai
ñoaïn 2017-2019
(ÑV: tæ ñoàng)
Nguoàn: Trích baùo caùo taøi chính cuûa 5 NHTM
saûn, neân coù theå thaáy ñaây laø yeáu toá caàn phaûi caûi thieän
ôû caùc ngaân haøng coù giaù trò toång taøi saûn thaáp. Nhìn
chung, boán ngaân haøng Techcombank, MBBank,
ACB vaø Sacombank coù möùc cheânh leäch toång taøi saûn
khoâng lôùn. Keát quaû ñaït ñöôïc trong thôøi gian vöøa
qua, caû 4 ngaân haøng ñeàu coù möùc toång taøi saûn treân
döôùi 4 traêm ngaøn tæ ñoàng. Rieâng ñoái vôùi Agribank
ñaõ ñaït gaàn 1,5 trieäu tæ ñoàng. Quy moâ toång taøi saûn
lieân tuïc taêng daàn, phaûn aùnh moät keát quaû khaû quan
cuûa 5 NHTM Vieät Nam môùi ñöôïc ghi nhaän trong
top caùc ngaân haøng coù giaù trò thöông hieäu maïnh. Tuy
nhieân cuõng caàn thaáy raèng, soá löôïng caùc ngaân haøng
coù toång taøi saûn treân 1 trieäu tæ ñoàng ngaøy caøng taêng
taïi Vieät Nam, coøn treân theá giôùi thì soá löôïng naøy raát
nhieàu, do vaäy 4 ngaân haøng ñöôïc ñeà caäp caàn coù
nhöõng phöông aùn gia taêng quy moâ toång taøi saûn ñeå
phuø hôïp vôùi söï caïnh tranh treân thò tröôøng. Ñieàu naøy
ñoàng nghóa vôùi vieäc khai thaùc thò tröôøng tieàn göûi vaø
caùc hình thöùc huy ñoäng voán, söû duïng voán caàn phaùt
huy hôn nöõa. Tieâu bieåu nhö 4 ngaân haøng Trung
Quoác lôùn nhaát theá giôùi, ngaân haøng ít nhaát trong ñoù
cuõng coù taøi saûn hôn 3000 tyû USD, töông ñöông gaàn
70 trieäu tæ ñoàng. Do vaäy, caùc ngaân haøng Vieät Nam
muoán caïnh tranh ñöôïc, ñang phaûi ñöùng tröôùc aùp löïc
taêng voán raát lôùn. Ñaëc bieät ñoái vôùi Techcombank khi
tieàm naêng gia taêng taøi saûn neáu ñöôïc phaùt huy hôn
nöõa seõ khai thaùc toát theá maïnh voán coù veà voán chuû sôû
höõu cuûa mình.
Ngoaøi phaân tích caùc chæ tieâu veà toång taøi saûn vaø
nguoàn voán, chæ tieâu sinh lôøi seõ phaûn aùnh ñöôïc naêng
löïc hoaït ñoäng taøi chính noùi chung, cuõng nhö naêng
löïc quaûn trò kinh doanh, naêng löïc quaûn trò taøi chính
noùi rieâng taïi NHTM.
Chæ tieâu ROA phaûn aùnh moät böùc tranh khaùc veà
hieäu quaû taøi chính cuûa caùc NHTM. Chæ tieâu naøy

cho thaáy caùc ngaân haøng coù toång taøi saûn caøng cao thì
giaù trò ROA caøng nhoû, coù nghóa raèng khaû naêng sinh
lôøi cuûa taøi saûn caøng thaáp. Ñieàu naøy cuõng hôïp lyù khi
cho raèng, trong quaù trình môû roäng theâm veà quy moâ
kinh doanh, ngaân haøng caøng khoù khaên trong vieäc
choïn loïc caùc döï aùn ñaàu tö öu vieät. (Bieåu ñoà 3)
Bieåu ñoà 3: ROA cuûa 5 NHTM giai ñoaïn
2017-2019
(ÑV: %)
Nguoàn: Trích baùo caùo taøi chính cuûa 5 NHTM
Trong khi Agribank coù toång taøi saûn lôùn nhaát thì
chæ soá ROA laïi gaàn nhö thaáp nhaát, ñeán naêm 2019,
chæ soá naøy cuûa Agribank chæ treân Sacombank.
Nhöng khi nhìn vaøo bieåu ñoà, coù theå laïi thaáy ñieåm
saùng cuûa Techcombank so vôùi caùc ngaân haøng coøn
laïi. Trong 3 naêm coù theå thaáy Agribank ñaït möùc
cao nhaát laø xaáp xæ 3% naêm 2019, coøn Sacombank
coù chæ soá thaáp nhaát xaáp xæ 0,3% naêm 2017. Qua
ñaây thaáy raèng ñieåm maïnh cuûa ngaân haøng
Techcombank trong soá caùc ngaân haøng, höùa heïn
moät töông lai phaùt trieån maïnh meõ cho ngaân haøng
naøy. ACB cuøng MBBank cuõng theå hieän söï taêng
tröôûng cho chæ tieâu ROA. Tuy nhieân, toác ñoä taêng
töø naêm 2018 ñeán naêm 2019 coù chieàu höôùng ñöùng
laïi so vôùi toác ñoä taêng naêm 2018 so vôùi naêm 2017.
Chöa keå naêm 2020 laø naêm coù khoù khaên cho toaøn
boä neàn kinh teá, do vaäy caùc ngaân haøng caàn ñaåy
maïnh toác ñoä nhö ñaõ töøng ñaït ñöôïc trong
naêm 2018.
Beân caïnh chæ tieâu ROA phaûn aùnh möùc sinh lôøi
chung trong toång taøi saûn cuûa caùc ngaân haøng, chæ soá
ROE phaûn aùnh muïc tieâu cuï theå cuûa caùc NHTM, ñoù
laø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán chuû sôû höõu trong caùc
hoaït ñoäng ñaàu tö. Phaân tích giaù trò chæ soá ROE cho
thaáy giaù trò naøy chuyeån bieán theo xu höôùng cuûa giaù
trò ROA, hôn theá nöõa, chæ soá naøy coøn cho thaáy söùc
baät vaø taùc duïng trong vieäc söû duïng ñoøn baåy taøi
chính ôû caùc NHTM. (Bieåu ñoà 4)
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
Bieåu ñoà 4: ROE cuûa 5 NHTM giai ñoaïn
2017-2019
(ÑV: %)
Nguoàn: Trích baùo caùo taøi chính cuûa 5 NHTM
Giaù trò ROE cuûa 3 ngaân haøng Techcombank,
MBBank vaø ACB gaàn nhö ñeàu treân 20% ôû 3 naêm
gaàn nhaát, pphaûn aùnh moät möùc sinh lôøi ñaùng ghi
nhaän cho vieäc keâu goïi caùc chuû ñaàu tö boû theâm
voán vaøo ñaàu tö. Tuy nhieân, Techcombank ñang
coù xu höôùng giaûm daàn cuûa chæ soá ROE. Söï thay
ñoåi naøy laø ñieåm ñaùng chuù yù cuûa Techcombank.
Trong khi caùc ngaân haøng coøn laïi ñeàu theå hieän moät
xu höôùng taêng daàn trong chæ soá ROE. Ñieàu naøy
coù theå ñöôïc lyù giaûi bôûi Techcombank trong thôøi
gian qua ñaõ taêng raát nhanh vaø quy moâ lôùn löôïng
voán chuû sôû höõu cuûa mình. Ñaây cuõng laø hoaït ñoäng
tích cöïc, tuy nhieân möùc taêng veà hieäu quaû kinh
doanh khoâng theo kòp vôùi möùc taêng voán chuû sôû
höõu trong thôøi gian vöøa qua. Tuy nhieân, hieän giaù
trò ROE naêm 2019 cuûa Techcombank vaãn neo ôû
möùc ñoä cao, theå hieän hieäu quaû taøi chính vaãn ôû
möùc toát. Agribank vaø Sacombank cuõng cho thaáy
söùc beàn vaø söï oån ñònh trong hieäu quaû hoaït ñoäng
taøi chính cuûa mình, vieäc söû duïng voán chuû sôû höõu
ñang xu höôùng toát daàn leân, tuy nhieân ROE cuûa
Sacombank vaãn ôû möùc döôùi 10%, laø möùc khoù haáp
daãn caùc nhaø ñaàu tö.
3.3. Ñaùnh giaù chung
Nhö vaäy thoâng qua vieäc phaân tích hieäu quaû taøi
chính taïi 5 NHTM môùi gia nhaäp top 500 ngaân haøng
coù giaù trò thöông hieäu maïnh naêm 2020 cuûa Brand
Finance, coù theå thaáy, veà öu ñieåm, caùc ngaân haøng
ñaõ theå hieän xu höôùng chung taêng tröôûng vöõng vaøng
vaø ñaït caùc giaù trò tích cöïc böôùc ñaàu veà hieäu quaû taøi
chính. Tuy nhieân, vaãn coøn nhöõng giaù trò caàn phaûi
caûi thieän nhö söï taêng tröôûng cuûa chæ tieâu ROA hay
ROE, hay quy moâ toång taøi saûn, quy moâ voán chuû sôû
höõu ôû moät vaøi ngaân haøng. Ñaëc bieät, caùc ngaân haøng
nhìn chung caàn gia taêng maïnh meõ hôn nöõa quy moâ
Soá 25 - Thaùng 10/2020 329
taïp chí coâng thöông

toång taøi saûn cuûa mình, keâu goïi voán ñaàu tö ñeå caïnh
tranh vôùi khu vöïc vaø quoác teá.
4. Moät soá ñeà xuaát, kieán nghò
- Ngaân haøng caàn phaùt trieån nhieàu öùng duïng
coâng ngheä thoâng tin. Caùc giao dòch daàn taêng
cöôøng qua caùc keânh thöông maïi ñieän töû, qua caùc
öùng duïng nhaèm haïn cheá daàn caùc cuoäc gaëp gôõ tröïc
tieáp vôùi caùc khaùch haøng, qua ñoù vöøa giaûm thieåu
ñöôïc chi phí nhaân löïc, vöøa phuø hôïp vôùi söï phaùt
trieån ngaønh taøi chính ngaân haøng treân theá giôùi,
ñoàng thôøi thay ñoåi theo thoùi quen khaùch haøng.
Hoaït ñoàng naøy ngaân haøng naøo ñi tröôùc seõ khai
thaùc ñöôïc thò tröôøng tröôùc moät caùch toát hôn. Bieän
phaùp naøy caøng theå hieän tính hieäu quaû hôn trong
thôøi gian vöøa qua khi xaõ hoäi haïn cheá tieáp xuùc tröïc
tieáp do dòch beänh.
- M&A ngaân haøng laø moät trong nhöõng bieän
phaùp höõu hieäu ñeå caùc ngaân haøng gia taêng nhanh
choùng quy moâ hoaït ñoäng, cuõng nhö quy voán, taøi
saûn cuûa mình. Caùc ngaân haøng coù theå xem xeùt ñeán
caùc bieän phaùp naøy khi vieäc töï môû roäng thò tröôøng
laø khoù khaên, nhaát laø trong naêm 2020 thò
tröôøng ñang gaëp phaûi bieán coá dòch beänh taùc ñoäng
khoâng nhoû.
- NHTM caàn taêng quy moâ taøi saûn vaø nguoàn voán
thoâng qua caùc bieän phaùp keâu goïi nhaø ñaàu tö goùp
voán, keå caû caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc
ngoaøi. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, ngaân haøng coù theå
chöùng minh hieäu quaû taøi chính cuûa mình. Trong ñoù
Sacombank caàn theå hieän hieäu quaû taøi chính toát hôn
nöõa, khi hieäu quaû söû duïng ñoàng voán chuû sôû höõu ôû
möùc khieâm toán.
- Caùc cô quan quaûn lyù caàn tieáp tuïc thaét chaët,
kieåm soaùt vaø ñöa vaøo khuoân khoå phaùp luaät nhöõng
toå chöùc cho vay traùi phaùp luaät nhö nhieàu cöûa haøng
caàm ñoà coù laõi suaát cho vay vöôït traàn, nhaèm taïo thò
tröôøng cho nhöõng toå chöùc hôïp phaùp, kieán taïo moät
thò tröôøng taøi chính laønh maïnh, hieäu quaû. Thoâng
qua ñoù, cuõng haïn cheá ñöôïc caùc toån thaát taøi chính
cho caùc ñoái töôïng coøn chöa am hieåu kieán thöùc taøi
chính bò lôïi duïng bôûi caùc caù nhaân, toå chöùc coù muïc
tieâu xaáu.
- Ngaân haøng ñieän töû laø xu höôùng töông lai
khoâng theå traùnh khoûi, caùc ngaân haøng caàn khai thaùc
toái ña, vaø phaùt trieån theo höôùng naøy, trong thôøi gian
ñaàu coù theå chöa coù lôïi nhuaän nhieàu do môùi trieån
khai caùc hoaït ñoäng, tuy nhieân theo thôøi gian, khi
loâi keùo ñöôïc moät löôïng khaùch haøng ñuû lôùn, caùc
ngaân haøng seõ coù söùc maïnh böùt phaù nhôø coâng ngheä
hieän nay, ñaëc bieät laø coâng ngheä AI n

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. Aaker D. A. (1991). Managing brand equity. New York: The Free Press.
2. Aaker D. A. (1996). Building Strong Brand. New York: The Free Press.
3. Keller K. L. (1998). Strategic Brand Management. New Jersey: Prentice Hall.
4. Löu Thò Höông, Vuõ Duy Haøo, (2006), Giaùo trình Taøi chính doanh nghieäp, NXB ÑH Kinh teá quoác daân, trang 8,9.
5. N. Venkatraman, Vasudevan Ramanujam. (1986). Measurement of Business Performance in Strategy
Research: A comparison of approaches. Academy of Management Review, 11(4), 801-814.
6. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu (2020), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát thuùc ngaøy 31
thaùng 12 naêm 2019, TP. Hoà Chí Minh.
7. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu (2019), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát thuùc ngaøy 31
thaùng 12 naêm 2018, TP. Hoà Chí Minh.
8. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Kyõ thöông Vieät Nam (2020), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát
thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2019, Haø Noäi.
9. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Kyõ thöông Vieät Nam (2019), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát
thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2018, Haø Noäi.
10. Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam (2020), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi
chính keát thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2019, Haø Noäi.

330 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

11. Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam (2019), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi
chính keát thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2018, Haø Noäi.
12. Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Quaân ñoäi (2020), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát thuùc ngaøy 31
thaùng 12 naêm 2019, Haø Noäi.
13. Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn Quaân ñoäi (2019), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát thuùc ngaøy
31 thaùng 12 naêm 2018, Haø Noäi.
14. Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn Saøi Goøn Thöông tín (2020), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát
thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2019, TP. Hoà Chí Minh.
15. Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn Saøi Goøn Thöông tín (2019), Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát cho naêm taøi chính keát
thuùc ngaøy 31 thaùng 12 naêm 2018, TP. Hoà Chí Minh.
16. Phaïm Ngoïc Duõng, Ñinh Xuaân Haïng (2011), Giaùo trình Taøi chính tieàn teä, NXB Taøi chính, tr.202.

ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ts. nguyeãn quAng Minh
Tröôøng ñaïi hoïc Taøi chính - Marketing

The FinAnCiAl perFOrMAnCe

OF vieTnAMese COMMerCiAl bAnks:
CAse sTudy OF TOp 5 vieTnAMese COMMrCiAl
bAnk brAnds in 2020 ACCOrding TO brAnd FinAnCe

l Ph.D nguyen Quang Minh

University of Finance and Marketing

AbsTrACT:
This study is about the financial capacity of Vietnamese commercial banks including top 5
Vietnamese commercial bank brands in 2020 according to the Brand Finance’s ranking, namely
Techcombank, MBBank, Agribank, ACB and Sacombank. This study analyzes the financial
performance in the last 3 years of these banks. This study is expected to provide another
perspective about above-mentioned commercial banks which is different to the perspective of
Brand Finance. Besides building brand values, it is important for commercial banks in Vietnam to
improve their financial performance in order to grow sustainability in long-term and compete with
other foreign commerical banks in the context of Vietnam’s international integration process.
keywords: Commercial bank, capacity, Vietnam, finance, brand.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 331

taïp chí coâng thöông

ThöïC TrAïng hOAïT ñOÄng

ChO vAy ngAng hAøng TAïi vieÄT nAM

l nguyeãn Maïnh huøng - Taï Thu hoàng nhung

TOÙM TAÉT:
Cuoäc caùch maïng 4.0 ñaõ laøm thay ñoåi vaø taùc ñoäng ñeán moïi maët trong ñôøi soáng kinh teá - xaõ hoäi,
laøm thay ñoåi raát lôùn trong thoùi quen tieâu duøng cuûa ngöôøi daân. Tröôùc xu theá ñoù, ngaønh Taøi chính
ngaân haøng cuõng ñang ñöùng tröôùc nhöõng “laøn song” hoäi nhaäp, ñoåi môùi vaø öùng duïng coâng ngheä
maïnh meõ. Vieät Nam ñaõ vaø ñang laø mieàn ñaát höùa cuûa caùc coâng ty taøi chính coâng ngheä (Fintech).
Chæ töø naêm 2016 ñeán nay, Vieät Nam ñaõ coù hôn 100 coâng ty Fintech trong nhieàu lónh vöïc nhö thanh
toaùn, cho vay, thoâng tin tín duïng,… Cho vay ngang haøng P2P lending (Peer to Peer lending) ñang laø
moät trong nhöõng lónh vöïc Fintech phaùt trieån hieän nay taïi Vieät Nam. Baøi vieát neâu thöïc traïng cuûa caùc
coâng ty P2P lending taïi Vieät Nam hieän nay, ñoàng thôøi ñöa ra nhöõng giaûi phaùp cho caùc P2P lending
phaùt trieån, goùp phaàn phaùt trieån ngaønh Fintech.
Töø khoùa: Cho vay ngang haøng, ngaønh Taøi chính coâng ngheä, Vieät Nam.

1. Cô sôû lyù luaän
1.1. Khaùi nieäm
Cho vay ngang haøng laø hoaït ñoäng döïa treân neàn
taûng coâng ngheä taøi chính (P2P lending) ñöôïc thieát
keá vaø xaây döïng treân neàn taûng giao dòch tröïc tuyeán
keát noái tröïc tieáp giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho
vay maø khoâng thoâng qua caùc trung gian taøi chính
nhö toå chöùc tín duïng.
Theo Eugenia Omarini A (2018), nguoàn goác
cuûa cho vay ngang haøng cuõng gioáng nhö vieäc cho
vay coäng ñoàng ñaõ dieãn ra treân theá giôùi trong suoát
nhieàu naêm töø nhöõng naêm 1630 - 1640, toå chöùc ñaàu
tieân laø Hoäi thaân thieän - Friendly Societies hoaït
ñoäng taïi Anh. Caùc toå chöùc naøy coù nhieàu ñaëc ñieåm
gioáng hoaït ñoäng cho vay ngang haøng hieän taïi, sau
khi ñaêng kyù, caùc toå chöùc naøy ñaõ caáp quyeàn cho caùc
thaønh vieân thanh gia hoã trôï taøi chính laãn nhau. Vaø
cho ñeán ngaøy nay, lôïi theá coäng ñoàng ñaõ toàn taïi
trong suoát bao nhieâu naêm ñeå caùc caù nhaân töông trôï
laãn nhau veà taøi chính, vaø ñoù laø söï taùi hieän cuûa hoaït
ñoäng cho vay ngang haøng hieän taïi. Tuy nhieân, vôùi
theá kyû 21 vaø cuoäc caùch maïng 4.0, hoaït ñoäng cho
vay ngang haøng ñöôïc thöïc hieän treân neàn caûng cuûa
coâng ngheä Internet.
Theo Vuï Chính saùch tieàn teä, Ngaân haøng Nhaø
nöôùc (NHNN) (2020), baûn chaát cho vay ngang
haøng ñöôïc hieåu laø söï trao ñoåi taøi chính tröïc tuyeán,
giöõa caùc caù nhaân hoaëc toå chöùc maø khoâng thoâng
qua trung gian tröïc tieáp nhö toå chöùc taøi chính
truyeàn thoáng. Caùc ngaân haøng coù theå vaãn ñoùng
moät vai troø nhaát ñònh tuøy töøng luaät phaùp ñieàu
chænh ôû moãi quoác gia, caùc ngaân haøng coù theå hoaït
ñoäng nhö caùc toå chöùc löu kyù, cung caáp cho neàn
taûng caùc taøi khoaûn cuûa khaùch haøng vaø ñöôïc xöû lyù
trong neàn taûng.
1.2. Ñaëc ñieåm trong cho vay ngang haøng
- Keát noái tröïc tieáp giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi
cho vay: Caùc coâng ty P2P lending laø trung gian veà

332 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

coâng ngheä, cung caáp neàn taûng ñeå ngöôøi ñi vay vaø
ngöôøi cho vay keát noái tröïc tieáp.
- Thoâng tin ñöôïc coâng khai ñeå caùc beân ñöa ra
quyeát ñònh giao dòch: Caùc coâng ty P2P lending laø
trung gian cung caáp thoâng tin veà ngöôøi vay nhö
nhu caàu vay, ñaùnh giaù xeáp haïng khaùch haøng,
thaåm ñònh khaùch haøng, tö vaán laõi suaát, quyeát ñònh
coù cho vay hay khoâng hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo
ngöôøi cho vay.
- Phaàn lôùn caùc khoaûn vay theo hình thöùc khoâng
coù taøi saûn baûo ñaûm: Caùc coâng ty P2P hoaït ñoäng
treân neàn taûng coâng ngheä, thaåm ñònh khaùch haøng
döïa treân thoâng tin thu thaäp ñöôïc töø soá ñieän thoaïi
ñaêng kyù, maïng xaõ hoäi, xeùt duyeät hoà sô vay cuõng
hoaøn toaøn tröïc tuyeán, chæ vôùi nhöõng giao dòch coù
giaù trò lôùn môùi caàn yeâu caàu taøi saûn ñaûm baûo. Do
ñoù, chuû yeáu caùc khoaûn vay theo hình thöùc khoâng coù
taøi saûn baûo ñaûm hay coøn goïi laø tín chaáp.
- Thôøi gian xöû lyù khoaûn vay nhanh choùng: Vì
caùc khoaûn vay ñöôïc xöû lyù hoaøn toaøn tröïc tuyeán, do
ñoù, thôøi gian xöû lyù khoaûn vay töø tieáp nhaän hoà sô,
thaåm ñònh, xeùt duyeät khoaûn vay ñeàu raát nhanh
choùng, thaäm chí chæ trong voøng 5 phuùt.
1.3. Moâ hình cho vay ngang haøng truyeàn thoáng
Vôùi moâ hình cho vay ngang haøng truyeàn thoáng
(Sô ñoà 1), coâng ty P2P Lending chæ cung caáp giao
dòch neàn taûng tröïc tuyeán nhaèm keát noái giöõa ngöôøi
cho vay (nhaø ñaàu tö) vaø ngöôøi ñi vay laø caùc caù
nhaân, hoä gia ñình, nhöõng doanh nghieäp nhoû hoaëc
sieâu nhoû. Hôïp ñoàng vay voán seõ ñöôïc ngöôøi ñi vay
vaø cho vay thoûa thuaän kyù keát. Ngöôøi cho vay chòu
toaøn boä ruûi ro neáu ngöôøi ñi vay chaäm traû hoaëc
khoâng traû ñöôïc nôï laø ruûi ro tín duïng, vaø caû ruûi ro
thanh khoaûn ñaëc bieät trong tröôøng hôïp ngöôøi cho
vay laø trung gian, huy ñoäng voán töø nguoàn khaùc ñeå
cho vay.
Nhö vaäy, caùc coâng ty P2P Lending hoaøn toaøn
khoâng chòu ruûi ro tín duïng, ruûi ro thanh khoaûn nhö
caùc toå chöùc taøi chính truyeàn thoáng, chæ laø trung gian
thu phí cuûa caû ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay.
Thöïc teá ôû moãi quoác gia seõ coù caùc moâ hình cho
vay ngang haøng bieán ñoåi cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän
vaø luaät phaùp quy ñònh.
2. Thöïc traïng hoaït ñoäng p2p lending taïi
vieät nam
2.1. Veà soá löôïng ngöôøi duøng internet vaø ñieän
thoaïi di ñoäng
Ngaøy nay, ñi cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng
ngheä thoâng tin, ñieän thoaïi di ñoäng vaø internet ñaõ
raát phoå bieán vôùi ngöôøi daân Vieät Nam. Nhìn vaøo
Baûng 1, ta thaáy roõ soá löôïng thueâ bao di ñoäng taïi
Vieät Nam laø raát cao vaø taêng qua caùc naêm gaàn ñaây,
nhieàu ngöôøi daân söû duïng töø 2 soá ñieän thoaïi trôû leân,
ñieàu naøy deã thaáy möùc ñoä phoå caäp cuûa ñieän thoaïi di
ñoäng taïi Vieät Nam, chæ hôn 1 trieäu VNÑ laø coù theå
mua ñöôïc 1 chieác ñieän thoaïi thoâng minh. Do ñoù
khaû naêng söû duïng coâng ngheä, söû duïng caùc app treân
ñieän thoaïi hay Internet laø raát deã daøng vaø thuaän tieän
vôùi ña phaàn ngöôøi daân. Töông töï, tyû leä caù nhaân söû
duïng Internet cuõng ngaøy caøng cao vaø phoå bieán,
naêm 2018 tyû leä ngöôøi duøng Internet taïi Vieät Nam
laø 70.35% daân soá.

Sô ñoà 1: Moâ hình cho vay ngang haøng truyeàn thoáng

Traû phí NHaø ÑIeàU HaøNH CHo VaY p2p Traû phí
Khoâng chòu ruûi ro tín duïng, ruûi ro thanh khoaûn

Neàn taûng cho vay P2P tröïc tuyeán

Moùn vay
NHaø ÑaàU Tö / NgöôøI CHo VaY
NgöôøI ÑI VaY
Chòu ruûi ro tín duïng, ruûi ro thanh khoaûn Goác + laõi vay

Nguoàn: Committee on the Global Financial system (CGFS) and the Financial
Stability Board (FSB) - Fintech Credit (2017)

Soá 25 - Thaùng 10/2020 333

taïp chí coâng thöông
Baûng 1. Soá löôïng ngöôøi duøng internet vaø ñieän thoaïi ñi ñoäng taïi Vieät nam
Naêm 2014 Naêm 2015
Soá thueâ bao di ñoäng 136,124,148 120,324,052
Caù nhaân söû duïng internet
41% 45%
(% daân soá)
2.2. Caùc coâng ty P2P Lending taïi Vieät Nam
2.2.1. Veà moâ hình hoaït ñoäng
Theo oâng Nghieâm Thanh Sôn - Phoù Vuï tröôûng
vuï thanh toaùn, NHNN Vieät Nam, hieän nay, caùc
coâng ty P2P lending ñang coù 4 moâ hình hoaït ñoäng
nhö sau:
Moâ hình 1: Caùc coâng ty cung caáp coâng ngheä ñôn
thuaàn. Ñaây laø caùc coâng ty chæ cung caáp neàn taûng
coâng ngheä, chæ höôûng phí, laøm trung gian keát noái
giöõa ngöôøi cho vay vaø ngöôøi ñi vay. Caùc coâng ty
coâng ngheä naøy cuõng coù theå hôïp taùc vôùi caùc ngaân
haøng trong lónh vöïc thanh toaùn, quaûn lyù taøi khoaûn
cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng nhö: Coâng ty coå phaàn
Interloan hôïp taùc vôùi 3 ngaân haøng Sacombank,
Nam AÙ bank vaø Vietcapital Bank; Coâng ty coå phaàn
Tima vaø ngaân haøng NCB, Nam AÙ Bank; Coâng ty coå
phaàn Lendbiz hôïp taùc vôùi Ngaân haøng PGbank, VIB
ñeå trieån khai dòch vuï taøi khoaûn cho khaùch haøng ñaàu
tö taïi Lendbiz.
Moâ hình 2: Caùc coâng ty beân caïnh cung caáp neàn
taûng coâng ngheä coøn hôïp taùc vôùi ngaân haøng, toå chöùc
tín duïng. Theo ñoù, moät soá ngaân haøng keát hôïp vôùi
coâng ty coâng ngheä ñeå cho vay khaùch haøng caù nhaân,
doanh nghieäp sieâu nhoû nhö Dragon Bank, Thebank,
Gobear laø 3 coâng ty coå phaàn hôïp taùc vaø keát noái vôùi
ngaân haøng trong vieäc tìm kieám khaùch haøng. Caùc
ngaân haøng hôïp taùc raát ña daïng. Coâng ty coå phaàn
Dragonbank hôïp taùc vôùi caùc ngaân haøng OCB,
Shinhan, HDBank, ACB, UOB, VPbank, TPBank,
MSB. Coâng ty coå phaàn Gobear keát noái vôùi ngöôøi ñi
vay vaø caùc ngaân haøng BIDV, BaovietBank,
Citibank, DongA bank, Eximbank, HD Bank. The
Bank coù caùc ñoái taùc taøi chích laø: Fecredit,
Techcombank, Manulife, VPBank, UOB, Shinhan
334 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Naêm 2016 Naêm 2017 Naêm 2018
120,600,235 120,016,181 140,630,140
53% 58.14% 70.35%
Nguoàn: Data worldbank. Org
Bank, BIDV, ABBank, Sacombank, BIDV,… Nhìn
chung, caùc coâng ty P2P keát noái vôùi ngaân haøng seõ hp
taùc vôùi raát nhieàu caùc toå chöùc taøi chính.
Moâ hình 3: Caùc coâng ty P2P lending töï huy
ñoäng voán, roài cho vay, veà baûn chaát thì ñaây laø moät
hoaït ñoäng ngaân haøng vaø phaûi ñöôïc caáp pheùp neân
haønh vi naøy caàn phaûi ñöôïc kieåm soaùt, ngaên chaën.
Moâ hình 4: Laø caùc coâng ty caàm ñoà xaây döïng app
vaø website rieâng ñeå cho vay döôùi hình thöùc cho vay
naëng laõi, hoaëc coù theå lieân keát vôùi coâng ty coâng
ngheä ñeå öùng duïng trong cho vay caàm ñoà. Ñaây cuõng
laø hình thöùc caàn ngaên chaën vì gaây neân heä luïy xaõ
hoäi xaáu vaø ñaëc bieät deã bò ngöôøi daân hieåu sai vaø
ñaùnh giaù sai veà caùc coâng ty P2P Lending.
Nhö vaäy moâ hình 3, 4 laø hình thöùc caàn ñöôïc
ngaên chaën vaø khoù phaùt hieän hôn so vôùi moâ hình 1
vaø 2.
Theo Baûng 2 danh saùch caùc coâng ty P2P
Lending ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam hieän nay.
Beân caïnh caùc coâng ty theo moâ hình 1 (P2P Lending
truyeàn thoáng) vaø moâ hình 2 (Keát noái vôùi khaùch haøng
vaø ngaân haøng), coøn raát nhieàu coâng ty töï nhaän laø P2P
Lending töï kinh doanh. Tuy nhieân, caùc coâng ty naøy
chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ, gaây neân nhöõng bieán
töôùng trong hoaït ñoäng.
2.2.2. Veà muïc tieâu vay
Chuû yeáu caùc coâng ty P2P Lending cung caáp
muïc ñích vay voán laø vay tieâu duøng, tín chaáp.
2.2.3. Veà truï sôû
Ña phaàn caùc coâng ty P2P Lending coù truï sôû
hoaït ñoäng taïi 2 thaønh phoá lôùn laø Haø Noäi, TP. Hoà
Chí Minh theå hieän ñaây vaãn laø 2 thaønh phoá ñoùn
ñaàu nhöõng laøn soùng thay ñoåi trong caùch maïng
coâng nghieäp.
 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

Baûng 2. Danh saùch caùc coâng ty P2P lending hoaït ñoäng taïi Vieät nam hieän nay

Neàn taûng vay Soá tieàn

STT Hình thöùc hoaït ñoäng Ñoái töôïng khaùch haøng Truï sôû
ngang haøng ñaàu tö

1 Fiin P2P lending truyeàn thoáng Vay tieâu duøng 700 nghìn Haø Noäi

Hoä kinh doanh, doanh

2 Eloan P2P lending truyeàn thoáng 1 trieäu TPHCM
nghieäp SME

Vay tieâu duøng, hoä kinh

3 Vaymuon P2P lending truyeàn thoáng 1 trieäu Haø Noäi
doanh, doanh nghieäp SME

Vay tieâu duøng, hoä kinh

4 Vnvon P2P lending truyeàn thoáng 10 trieäu Haø Noäi
doanh, doanh nghieäp SME

Doanh nghieäp coù voán toái ña

5 Huydong P2P lending truyeàn thoáng 500 nghìn TPHCM
2 tyû

6 MoneyBank P2P lending truyeàn thoáng Vay tieâu duøng TPHCM

7 Mofin P2P lending truyeàn thoáng Vay tieâu duøng 1 trieäu Haø Noäi

8 Interloan P2P lending truyeàn thoáng Vay tieâu duøng öùng löông 1 trieäu TPHCM

9 Tima Lender P2P lending truyeàn thoáng Vay tieâu duøng 5 trieäu Haø Noäi

Hoä kinh doanh, doanh

10 LendBiz P2P lending truyeàn thoáng 2 trieäu Haø Noäi
nghieäp SME

caù nhaân, hoä kinh doanh,

11 Dragonlend Keát noái vôùi ngaân haøng TPHCM
doanh nghieäp SME

Nguoàn: Lender.vn toång hôïp ngaøy 19/03/2020

2.2.4. Veà voán ñieàu leä
Caùc coâng ty P2P thöôøng nhoû, döôùi 1 tyû ñoàng,
hoaëc töø 1 tyû ñoàng ñeán 10 tyû ñoàng, raát ít coâng ty coù
voán ñieàu leä treân 10 tyû ñoàng.
2.2.5. Veà laõi suaát vaø phí
Laõi suaát cho vay cuûa caùc coâng ty P2P Lending
thöôøng khoâng quaù 20%/naêm theo quy ñònh cuûa Boä
luaät Daân söï, nhöng ñi keøm vôùi raát nhieàu loaïi phí
nhö phí tö vaán, phí traû nôï tröôùc haïn vaø toång caùc
khoaûn phí vaø laõi khaùch haøng phaûi traû thaäm chí leân
ñeán 30% - 50%/thaùng. (Theo Vuï Chính saùch tieàn
teä (2020))
2.2.6. Veà ñoái töôïng khaùch haøng ngöôøi ñi vay vaø
nhaø ñaàu tö
Vôùi caùc coâng ty P2P Lending truyeàn thoáng hieän
nay taïi Vieät Nam thì caû nhaø ñaàu tö hay ngöôøi cho
vay vaø ngöôøi ñi vay ñeàu nhoû leû. Nhaø ñaàu tö tham
gia vaøo caùc coâng ty naøy vôùi soá tieàn döôùi 10 trieäu
ñoàng. Ngöôøi ñi vay cuõng töông töï vaäy, theo Vuï
Chính saùch tieàn teä (2020), vôùi caù nhaân chuû yeáu laø
cung caáp caùc moùn vay nhoû döôùi 10 trieäu ñoàng, thôøi
haïn vay chuû yeáu theo ngaøy, vôùi doanh nghieäp moùn
vay thöôøng döôùi 400 trieäu ñoàng, thôøi haïn vay döôùi
1 naêm. Do vaäy, caùc coâng ty Fintech truyeàn thoáng
taïi Vieät Nam hieän nay ñang keát noái nhöõng nhu caàu
voán nhoû, ngaén haïn.
3. ñeà xuaát giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän hoaït
ñoäng cuûa caùc coâng ty p2p lending
Moät laø, hoaøn thieän heä thoáng haønh lang phaùp lyù.
Theo Chæ thò soá 16/CT-TTg, naêm 2017 cuûa Thuû
töôùng Chính phuû veà vieäc taêng cöôøng naêng löïc cuoäc
caùch maïng coâng nghieäp 4.0.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 335

taïp chí coâng thöông
Theo Quyeát ñònh soá 999/QÑ- TTg naêm 2019
pheâ duyeät ñeà aùn kinh teá chia seû, trong ñoù giao cho
NHNN nghieân cöùu xaây döïng cô cheá thí ñieåm veà
quaûn lyù trong cho vay ngang haøng.
NHNN naêm 2017 ñaõ thaønh laäp Ban chæ ñaïo veà
lónh vöïc Fintech nhaèm muïc tieâu xaây döïng vaø
quaûn lyù heä sinh thaùi Fintech cho caùc coâng ty taøi
chính coâng ngheä coù moâi tröôøng hoaït ñoäng laønh
maïnh, phaùt trieån. Theo ñoù ñaõ coù Quyeát ñònh soá
2617/QÑ- NHNN ban haønh naêm 2018 veà Keá
hoaïch haønh ñoäng cuûa ngaønh Ngaân haøng veà taêng
cöôøng naêng löïc tieáp caän cuoäc caùch maïng coâng
nghieäp laàn thöù tö ñeán naêm 2020 vaø ñònh höôùng
ñeán naêm 2025 vaø Quyeát ñònh soá 34 QÑ/NHNN
naêm 2019 veà Chöông trình haønh ñoäng cuûa ngaønh
Ngaân haøng thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån cuûa
ngaønh Ngaân haøng Vieät Nam ñeán naêm 2025, ñònh
höôùng ñeán naêm 2030. Ñaây laø nhöõng böôùc ñi ñaàu
tieân cuûa NHNN trong lónh vöïc quaûn lyù caùc coâng
ty Fintech trong ñoù coù P2P Lending. Tuy nhieân,
ñaõ coù raát nhieàu coâng ty P2P Lending ñang hoaït
ñoäng vaø coù söï bieán töôùng nhö hieän nay nhöng vaãn
chöa coù moät vaên baûn phaùp lyù naøo quy ñònh roõ
raøng, cuï theå veà phaïm vi hoaït ñoäng cuûa caùc coâng
ty naøy. Do ñoù, caàn phaûi xaây döïng moät heä thoáng
haønh lang phaùp lyù ñeå cho caùc coâng ty P2P
Lending phaùt trieån. Caùc coâng ty P2P Lending caàn
ñöôïc giôùi haïn veà moâ hình hoaït ñoäng, phaïm vi
hoaït ñoäng, quy ñònh veà voán ñieàu leä, quy trình hoaït
ñoäng cho vay ngang haøng,… Taát caû nhöõng noäi
dung ñoù caàn phaûi roõ raøng, cuï theå. Beân caïnh ñoù,
caùc NHTM ñang coù xu höôùng hôïp taùc, lieân keát
vôùi caùc coâng ty P2P Lending, trong khi P2P
Lending chöa coù ñôn vò quaûn lyù, gaây ra nhöõng ruûi
ro raát tieàm aån vaø deã aûnh höôûng ñeán danh tieáng
cuûa caùc NHTM, voán laø doanh nghieäp hoaït ñoäng
trong lónh vöïc tieàn teä nhaïy caûm vaø aûnh höôûng lôùn
bôûi nieàm tin, uy tín.
TAøi lieÄu ThAM khAûO:
1. Eugenia Omarini A. (2018). Peer-to-Peer Lending: Business Model Analysis and the Platform Dilemma.
International Journal of Finance, Economics and Trade (IJFET), 2(3), 31-41.
336 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Hai laø, nhanh choùng thí ñieåm hoaït ñoäng cho caùc
coâng ty P2P Lending. Theo ñoù, NHNN caàn nhanh
choùng leân keá hoaïch vaø thöïc thi thí ñieåm hoaït ñoäng
cho caùc coâng ty P2P Lending trong thôøi gian ngaén,
ñeà töø ñoù coù nhöõng ñaùnh giaù vaø nhaän bieát roõ raøng
hôn veà xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng. Tröôùc
maét, coù theå thí ñieåm 10 coâng ty P2P Lending ñang
daãn ñaàu thò tröôøng trong voøng 2 naêm. Nhìn vaøo söï
phaùt trieån cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi hieän nay hoaït
ñoäng naøy vaãn ñang ñöôïc chôø ñôïi ñeå laøm neân söï
thay ñoåi vaø ñoät phaù trong ngaønh Taøi chính, ngaân
haøng, tuy nhieân töông lai seõ bieán ñoåi ra sao thì chöa
chính phuû naøo coù theå nhaän ñònh ñöôïc. Chính vì vaäy,
vieäc thöïc thi thí ñieåm ñoái vôùi moät vaøi doanh nghieäp
böôùc ñaàu seõ giuùp NHNN naém baét ñöôïc xu höôùng
ñeå ñöa ra ñöôïc caùc bieän phaùp quaûn lyù phuø hôïp, vöøa
coù theå thuùc ñaåy phaùt trieån hoaït ñoäng naøy, cuõng
ñoàng thôøi kieåm soaùt, chaên chaën ñöôïc caùc ruûi ro
tieàm taøng.
Toùm laïi, cho vay ngang haøng laø moät lónh vöïc
hoaït ñoäng raát môùi vaø tieàm naêng ñoái vôùi caùc nöôùc
treân theá giôùi, cuõng nhö Vieät Nam. Lónh vöïc naøy
cuøng vôùi caùc lónh vöïc hoaït ñoäng Fintech khaùc höùa
heïn taïo ra caùc böôùc ñoät phaù trong ngaønh Taøi chính
ngaân haøng, ñaåy maïnh phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc.
Tuy nhieân, ñaây cuõng laø lónh vöïc tieàm aån raát nhieàu
ruûi ro, khoâng chæ veà maët kinh teá maø coøn veà maët xaõ
hoäi, deã daøng bò bieán töôùng vaø aûnh höôûng ñeán nieàm
tin cuûa ngöôøi daân trong vieäc söû duïng caùc dòch vuï taøi
chính. Do ñoù, ñeå coù moät heä sinh thaùi phaùt trieån
ngaønh Fintech noùi chung vaø cho vay ngang haøng
noùi rieâng caàn söï hoã trôï raát lôùn töø phía caùc cô quaûn
chuû quaûn vaø Chính phuû, giuùp taïo ra moät moâi tröôøng
hoaït ñoäng vaø phaùt trieån taøi chính laønh maïnh. Trong
töông lai, cho vay ngang haøng vaãn ñöôïc coi laø böôùc
ñoät phaù cuûa ngaønh Taøi chính vaø ñöôïc kyø voïng
mang laïi lôïi ích lôùn cho ngöôøi daân nhaèm muïc tieâu
chung höôùng ñeán taøi chính toaøn dieän n
 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

2. Worldbank/data https://data.worldbank.org/indicator/IT.NET.USER.ZS?locations=VN&view=chart
3. Leader.vn (2020). Caäp nhaät danh saùch caùc coâng ty cho vay ngang haøng ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam, truy
caäp taïi https://lender.vn/cap-nhat-danh-sach-cac-cong-ty-cho-vay-ngang-hang-dang-hoat-dong-tai-viet-nam.html.
4. Vuï chính saùch tieàn teä, Ngaân haøng Nhaø nöôùc (2020), Chöông trình taäp huaán veà cho vay ngang haøng, truy caäp
taïi http://truongnganhang.edu.vn/AIAdmin/News/View/tabid/66/newsid/6829/seo/Tai-lieu-khoa-boi-duong-Mo-
hinh-cho-vay-ngang-hang/Default.aspx

ngaøy nhaän baøi: 6/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 16/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 26/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ths. nguyeãn MAïnh huøng
Ths. TAï Thu hOàng nhung
Tröôøng ñaïi hoïc ngaân haøng Tp. hoà Chí Minh

The sTATus quO OF The p2p

lending seCTOr in vieTnAM

l Master. nguyen Manh hung

l Master. Ta Thu hong nhung
Banking University of Ho Chi Minh City

AbsTrACT:
Industry 4.0 has brought changes to all socio-economic aspects, making significant changes in
consumer behaviors. Along these changes, the banking and finance industry has also welcomed
strong technology trends. Vietnam is considered potential market for financial technology
companies (Fintech). Since 2016, more than 100 fintech companies have established in Vietnam
to provide services in many areas such as payment, lending and credit information. Peer-to-Peer
lending (P2P) is also a growing field. This paper outlines the status quo of the P2P lending
companies in Vietnam and also proposes solutions for these companies to growth, contributing to
the overall development of the fintech industry in Vietnam.
keywords: Peer-to-Peer lending, fintech filed, Vietnam.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 337

taïp chí coâng thöông

giAûi phAÙp ChO

phAÙT Trieån TAøi Chính TOAøn dieÄn
ôû vieÄT nAM hieÄn nAy

l Ñoã Thò Thuïc - nguyeãn Minh haïnh

TOÙM TAÉT:
Taøi chính toaøn dieän ñöôïc hieåu khaùi quaùt laø caùc dòch vuï taøi chính ñöôïc cung öùng tôùi moïi thaønh
vieân trong xaõ hoäi, ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhoùm ngöôøi deã bò toån thöông, theo caùch thöùc thuaän tieän vaø
phuø hôïp vôùi nhu caàu, nhaèm thoâng qua ñoù goùp phaàn taïo cô hoäi sinh keá, luaân chuyeån doøng voán
ñaàu tö vaø tieát kieäm trong xaõ hoäi, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng. Baøi vieát baøn veà nhöõng
giaûi phaùp cho phaùt trieån taøi chính toaøn dieän ôû Vieät Nam hieän nay.
Töø khoùa: Taøi chính toaøn dieän, tieáp caän taøi chính toaøn dieän, taøi chính vi moâ.

1. giôùi thieäu
Traûi qua nhieàu thaäp kyû, taøi chính toaøn dieän ñaõ
trôû thaønh taàm nhìn chung cuûa toaøn theá giôùi trong söù
meänh xoùa ñoùi, giaûm ngheøo, höôùng tôùi moät xaõ hoäi
oån ñònh, coâng baèng vaø thònh vöôïng, nôi moïi ngöôøi
ñeàu ñöôïc thuï höôûng nhöõng thaønh quaû do phaùt trieån
kinh teá ñem laïi. Chính vì theá, taøi chính toaøn dieän ñaõ
trôû thaønh chöông trình nghò söï khoâng chæ ôû caáp
quoác gia cuûa moät nöôùc maø coøn ôû haàu heát caùc nöôùc
treân theá giôùi. Taøi chính toaøn dieän ngaøy nay ñang
ñöôïc quan taâm roäng raõi khoâng chæ ôû moãi quoác gia
maø treân phaïm vi toaøn caàu döïa treân nhöõng cô hoäi
maø taøi chính toaøn dieän mang laïi cuõng nhö nhöõng
ñoùng goùp cuûa phaùt trieån taøi chính toaøn dieän trong
xu theá hoäi nhaäp quoác teá maø Vieät Nam cuõng khoâng
phaûi laø ngoaïi leä.
Taøi chính toaøn dieän hay coøn goïi laø taøi chính bao
truøm (tieáng Anh laø financial inclusion) laø vieäc moïi
ngöôøi daân vaø doanh nghieäp ñöôïc tieáp caän vaø söû
duïng caùc saûn phaåm, dòch vuï taøi chính moät caùch
thuaän tieän, phuø hôïp nhu caàu vôùi chi phí hôïp lyù do
caùc toå chöùc taøi chính cung caáp moät caùch coù traùch
nhieäm vaø beàn vöõng, trong ñoù chuù troïng ñeán nhoùm
ngöôøi ngheøo, ngöôøi thu nhaäp thaáp, ngöôøi yeáu theá,
doanh nghieäp nhoû vaø vöøa, doanh nghieäp sieâu nhoû.
Maëc duø caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng ñöôïc
cung caáp khaù ñaày ñuû, ña daïng nhöng chæ môùi phoå
bieán ôû thaønh thò maø thieáu nhieàu ôû noâng thoân. Nhieàu
doanh nghieäp nhoû, sieâu nhoû vaãn khoù tieáp caän ñeán
dòch vuï ngaân haøng chính thöùc. Nguyeân nhaân cuûa
tình traïng treân xuaát phaùt töø nhöõng khoù khaên ñoái vôùi
vieäc tieáp caän dòch vuï ngaân haøng. Khoù khaên coù theå
keå ñeán tröôùc heát laø ñoä bao phuû cuûa caùc ñieåm cung
caáp dòch vuï coøn moûng ôû vuøng noâng thoân, vuøng saâu
vuøng xa; nhöõng chi phí vaät chaát vaø phi vaät chaát vaãn
laø raøo caûn lôùn ñoái vôùi ngöôøi ngheøo, ngöôøi thu nhaäp
thaáp ñeán vôùi caùc dòch vuï taøi chính chính thöùc. Beân
caïnh ñoù, trình ñoä hieåu bieát taøi chính cuûa ngöôøi daân
vaø doanh nghieäp coøn ôû möùc thaáp, trong khi thieáu
vaéng cô cheá baûo veä ngöôøi tieâu duøng taøi chính khieán
cho nieàm tin vaøo heä thoáng ngaân haøng - taøi chính
chöa cao.

338 Soá 25 - Thaùng 10/2020


2. Chöùc naêng cuûa taøi chính toaøn dieän
Theo cuûa Ngaân haøng Theá giôùi, taøi chính toaøn
dieän "taïo ñieàu kieän cho cuoäc soáng haøng ngaøy vaø
giuùp caùc gia ñình vaø doanh nghieäp laäp keá hoaïch
cho moïi thöù, töø caùc muïc tieâu daøi haïn ñeán caùc tình
huoáng khaån caáp baát ngôø".
Ngoaøi ra, "Vôùi tö caùch laø chuû taøi khoaûn, moïi
ngöôøi coù nhieàu khaû naêng söû duïng dòch vuï taøi chính
khaùc, chaúng haïn nhö tieát kieäm, tín duïng, baûo hieåm,
baét ñaàu vaø môû roäng kinh doanh, ñaàu tö vaøo giaùo
duïc hay y teá, quaûn lí ruûi ro, ñoái phoù vôùi nhöõng cuù
soác taøi chính, taát caû ñeàu coù theå giuùp caûi thieän chaát
löôïng cuoäc soáng".
3. Caùc hoaït ñoäng chính cuûa taøi chính
toaøn dieän
Ngaønh Taøi chính lieân tuïc ñöa ra nhöõng caùch môùi
ñeå cung caáp saûn phaåm vaø dòch vuï cho ngöôøi daân
treân toaøn caàu vaø thöôøng vaãn kieám ñöôïc lôïi nhuaän
trong quaù trình naøy. Vieäc taêng cöôøng söû duïng coâng
ngheä taøi chính (fintech) ñaõ cung caáp caùc coâng cuï
môùi ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ngaên caûn ngöôøi
ngheøo tieáp caän caùc dòch vuï taøi chính vaø taïo ra
nhöõng caùch môùi cho caùc caù nhaân vaø toå chöùc coù
ñöôïc caùc dòch vuï caàn thieát vôùi chi phí hôïp lí.
Moät vaøi ví duï veà söï phaùt trieån cuûa fintech ñaõ hoã
trôï taøi chính toaøn dieän nhöõng naêm gaàn ñaây bao
goàm gia taêng söû duïng giao dòch kó thuaät soá khoâng
tieàn maët, söï ra ñôøi cuûa heä thoáng tö vaán taøi chính
chi phí thaáp vaø söï gia taêng cuûa goïi voán coäng ñoàng
vaø maïng ngang haøng.
Cho vay ngang haøng ñaëc bieät coù ích cho ngöôøi
daân ôû caùc thò tröôøng môùi noåi, vì hoï coù theå khoâng ñuû
ñieàu kieän cho caùc khoaûn vay töø caùc toå chöùc taøi
chính truyeàn thoáng do khoâng coù lòch söû taøi chính
hoaëc hoà sô tín duïng ñeå ñaùnh giaù uy tín cuûa hoï.
Taøi chính vi moâ cuõng ñaõ trôû thaønh moät nguoàn
voán ôû nhöõng nôi khoù coù theå tieáp caän dòch vuï
taøi chính.
4. Caùc raøo caûn vôùi taøi chính toaøn dieän
Lyù do ñöôïc noùi ñeán nhieàu nhaát khi moät caù nhaân
khoâng coù moät taøi khoaûn chính thöùc laø khoâng coù ñuû
tieàn, chi phí cho taøi khoaûn ngaân haøng quaù ñaét ñoû.
Tieáp ñoù laø nhöõng nguyeân nhaân nhö khoaûng caùch
ñeán ngaân haøng quaù xa, thieáu nhöõng giaáy tôø caàn
thieát ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngaân haøng, thieáu tin
töôûng vaøo ngaân haøng hay vì lí do tín ngöôõng. Nhoùm
ngöôøi khoâng tieáp caän vôùi caùc dòch vuï ngaân haøng laø
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi treû tuoåi, thaát nghieäp,
nhöõng ngöôøi bò loaïi khoûi thò tröôøng lao ñoäng, nhöõng
ngöôøi thieáu giaùo duïc hoaëc nhöõng ngöôøi soáng ôû
vuøng noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa.
5. Taùc ñoäng cuûa Covid-19 tôùi caùc nhoùm ñoái
töôïng cuûa taøi chính toaøn dieän
Moät cuoäc ñieàu tra ñöôïc thöïc hieän bôûi ADBI
trong khoaûng thôøi gian töø ngaøy 10 ñeán ngaøy 31/7/
2020 vaø baèng hình thöùc phoûng vaán qua ñieän thoaïi,
nhaèm ruùt ra caùc baøi hoïc vaø giaûi phaùp ñeå caûi thieän
giaûm thieåu caùc taùc ñoäng do ñaïi dòch gaây ra. Keát
quaû ñieàu tra cho thaáy Covid-19 khieán 66% hoä gia
ñình Vieät Nam (chuû yeáu laø hoä kinh doanh) bò
giaûm thu nhaäp leân ñeán 75% trong toång thu nhaäp,
möùc naøy thaáp hôn so vôùi tyû leä trung bình cuûa caùc
nöôùc ASEAN (73%). Chæ coù 27% soá hoä gia ñình
khoâng bò aûnh höôûng vaø 4% soá hoä gia ñình taêng
thu nhaäp.
Khoâng chæ rieâng Vieät Nam, ñieàu naøy cuõng xaûy
ra töông töï nhö ôû caùc nöôùc ASEAN bao goàm
Campuchia, Indonesia, Laøo, Malaysia, Myanmar,
Philippines, Thaùi Lan. Ñaây laø keát quaû ñieàu tra
treân khoaûng 8.000 hoä gia ñình ôû 8 nöôùc ASEAN
bao goàm Vieät Nam vôùi 1.000 hoä do Ngaân haøng
Phaùt trieån chaâu AÙ (ADB) thöïc hieän vaø coâng boá
taïi hoäi thaûo tröïc tuyeán veà taùc ñoäng vaø heä luïy cuûa
Covid-19 leân chaâu AÙ, trong ñoù ñaëc bieät laø taùc
ñoäng leân caùc hoä gia ñình, caùc doanh nghieäp vöøa
vaø nhoû vaø taùc ñoäng leân ngaønh Du lòch. (Hình 1)
Söï buøng phaùt Covid-19 daãn ñeán söï khoâng chaéc
chaén vaø nhöõng can thieäp chính saùch giaõn caùch xaõ
hoäi vaø haïn cheá ñi laïi tieáp tuïc gaây xaùo troän nghieâm
troïng cho caùc neàn kinh teá chaâu AÙ. Ñaëc bieät, caùc
doanh nghieäp sieâu nhoû, nhoû vaø vöøa (MSME),
chieám phaàn lôùn hoaït ñoäng kinh teá vaø vieäc laøm ôû
nhieàu quoác gia trong khu vöïc, cuøng vôùi caùc hoä gia
ñình, ñang phaûi gaùnh chòu nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc
cuûa ñaïi dòch. “Caùc doanh nghieäp hoä gia ñình vaø lao
ñoäng töï do ñaõ cho thaáy möùc ñoä deã bò toån thöông
lôùn nhaát trong boái caûnh ñaïi dòch, baùo caùo cho thaáy
thu nhaäp giaûm 83%, theo ñoù laø tyû leä noâng daân vaø
ngö daân coù thu nhaäp giaûm 60%”, oâng Tetsushi
Sonobe - Vieän tröôûng Vieän ADB cho bieát.
Beân caïnh thu nhaäp giaûm, tyû leä maát vieäc
laøm/giaûm khoái löôïng coâng vieäc cuõng ôû möùc cao leân
tôùi 50,2% hoä gia ñình Vieät Nam, trong ñoù coù ít nhaát
1 ngöôøi maát/giaûm giôø laøm. Möùc tyû leä naøy ñöùng thöù
Soá 25 - Thaùng 10/2020 339
taïp chí coâng thöông
Hình 1: Tyû leä % soá hoä gia ñình bò suït giaûm thu nhaäp do Covid-19 theo töøng nöôùc
2 sau Philippines vaø cao hôn so vôùi tyû leä trung bình
caùc nöôùc ASEAN (44%). (Hình 2)
Ñieàu naøy khieán cho gaàn moät nöûa soá hoä gia ñình
Vieät Nam gaëp khoù khaên veà taøi chính. Ñieàu naøy
ñoàng thôøi cuõng xaûy ra töông töï taïi caùc nöôùc trong
khu vöïc, trong ñoù 81% hoä gia ñình Indonesia chæ
ñuû chi tieâu thieát yeáu trong moät tuaàn.
Chính vì vaäy, phaàn lôùn caùc hoä gia ñình baét buoäc
phaûi giaûm chi tieâu, trong ñoù chuû yeáu caét giaûm
löông thöïc vaø caùc saûn phaåm khoâng thieát yeáu, töï
laøm caùc saûn phaåm hoaëc thöïc phaåm ñeå baùn haøng
online trang traûi cuoäc soáng.
6. giaûi phaùp phaùt trieån taøi chính toaøn dieän ôû
vieät nam trong ñieàu kieän bình thöôøng môùi
ÔÛ Vieät Nam hieän nay, theo soá lieäu cuûa Ngaân
haøng Nhaø nöôùc, tính ñeán thaùng 6/2019, gaàn moät
nöûa daân soá ñang sôû höõu taøi khoaûn ngaân haøng. Ñaây
laø moät tín hieäu tích cöïc cho thaáy caùc bieän phaùp thuùc
ñaåy taøi chính toaøn dieän cuûa heä thoáng taøi chính ñaõ
phaùt huy taùc duïng. Tuy nhieân, con soá treân cuõng
ñoàng nghóa khoaûng 50% ngöôøi daân chöa tieáp caän
ñöôïc dòch vuï taøi chính chính thöùc vaø coù theå vaãn
phaûi löïa choïn söû duïng caùc nguoàn taøi chính khaùc
340 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Nguoàn: ADBI
nhieàu ruûi ro hôn. Vì theá, ñeå thuùc ñaåy taøi chính toaøn
dieän ôû Vieät Nam hieän nay, taùc giaû cho raèng caàn
giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau ñaây:
Thöù nhaát, aûnh höôûng ngöôïc chieàu thu nhaäp ñoái
vôùi vieäc söû duïng dòch vuï tín duïng chính thöùc cho
thaáy nhöõng ngöôøi ngheøo laø nhoùm coù xaùc suaát söû
duïng dòch vuï vay voán cuûa caùc toå chöùc taøi chính cao
nhaát. Do vaäy hôn luùc naøo heát, hoaït ñoäng cuûa caùc toå
chöùc taøi chính vi moâ caàn ñöôïc phaùt huy vôùi vai troø
laø khoâng chæ laø caàu noái giuùp nhoùm ngöôøi naøy tieáp
caän dòch vuï taøi chính chính thöùc, maø coøn laø ñoøn baåy
thuùc ñaåy hoï tham gia hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh
doanh, taêng thu nhaäp vaø thoaùt ngheøo. Ñeå laøm ñöôïc
ñieàu naøy, beân caïnh caùc noã löïc rieâng cuûa caùc toå
chöùc taøi chính vi moâ trong vieäc thieát keá saûn phaåm
treân quan ñieåm “khaùch haøng laø trung taâm” nhaèm
ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa khaùch haøng nhö thôøi
haïn vay vaø göûi tieát kieäm linh hoaït theo doøng thu
nhaäp cuûa hoï (tuaàn, thaùng, muøa vuï,…), Chính phuû
cuõng caàn coù chính saùch nhaèm thaùo gôõ khoù khaên
cuûa caùc toå chöùc cung öùng dòch vuï taøi chính vi moâ
veà nguoàn voán vay vaø hoaøn thieän khung phaùp lyù cho
hoaït ñoäng taøi chính vi moâ hieän nay.

Hình 2: Tyû leä % hoä gia ñình maát vieäc laøm/giaûm giôø laøm theo töøng nöôùc
Thöù hai, caàn xaùc ñònh nhoùm ñoái töôïng öu tieân
ñeå xaây döïng vaø trieån khai chöông trình giaùo duïc
taøi chính caù nhaân phuø hôïp. Maëc duø theo quan
ñieåm cuûa taøi chính toaøn dieän, ñoái töôïng muïc tieâu
cuûa giaùo duïc taøi chính laø toaøn daân nhöng theo taùc
giaû, ñeå phoå caäp kieán thöùc taøi chính caù nhaân cho
taát caû moïi ngöôøi caàn phaûi coù loä trình, bôûi giaûi
phaùp cuõng nhö caùc noäi dung giaùo duïc taøi chính
phaûi ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi moãi nhoùm ñoái
töôïng khaùc nhau. Taùc giaû cho raèng, neân öu tieân
xaây döïng chöông trình giaùo duïc taøi chính caù nhaân
cho theá heä thanh thieáu nieân ôû caùc caáp hoïc phoå
thoâng (caáp 1, caáp 2, caáp 3), tieáp ñoù laø nhoùm ñoái
töôïng deã bò toån thöông (nhoùm ngöôøi ngheøo).
Caù c nguyeâ n nhaân khaù ch quan ngaê n caûn caù
nhaân tieáp caän taøi chính cho thaáy nhöõng baát caäp
cuûa heä thoáng taøi chính ngaân haøng Vieät Nam hieän
nay nhö: maï ng löôù i chi nhaùnh vaø phoøng giao
dòch cuûa ngaân haøng phaân boá khoâng ñeàu, chi phí
dòch vuï coøn cao, quy trình môû taø i khoaûn coø n
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
Nguoàn: ADBI
phöùc taïp. Vì vaäy, moät trong nhöõng giaûi phaù p
thaùo gôõ laø caùc ngaân haøng thöông maïi vaø toå chöùc
taøi chính khaùc phaûi tieáp caän vaø aùp duïng caù c
coâng ngheä taøi chính (Fintech) trong hoaït ñoäng
cuûa mình nhaèm giaûm chi phí cuõng nhö môû roäng
khaû naêng tieáp caän nguoàn taøi chính cho nhieàu ñoái
töôïng khaùch haøng.
Thöù ba, Vieät Nam cuõng caàn tieáp tuïc noã löïc
nhaèm phaùt trieån lónh vöïc taøi chính vi moâ moät caùch
beàn vöõng, töøng böôùc môû cöûa thò tröôøng taøi chính
vi moâ, ñoàng thôøi taùi cô caáu Ngaân haøng Chính saùch
xaõ hoäi nhaèm ñaït ñöôïc tieán boä hôn nöõa trong phaùt
trieån taøi chính toaøn dieän. Beân caïnh vieäc tieáp tuïc
taùi cô caáu, phaùt trieån lónh vöïc taøi chính ngaân haøng
vöõng maïnh, Ngaân haøng Nhaø nöôùc cuõng caàn phoái
hôïp vôùi caùc cô quan, boä ngaønh chöùc naêng ñaåy
maïnh hôn nöõa vieäc tuyeân truyeàn, naâng cao hieåu
bieát veà dòch vuï taøi chính trong xaõ hoäi vaø söï tham
gia cuûa ngöôøi daân veà chieán löôïc phaùt trieån taøi
chính toaøn dieän, ñaëc bieät laø theá heä treû n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 341
taïp chí coâng thöông

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. Caán Vaên Löïc (2017), “Taøi chính toaøn dieän trong thôøi ñaïi soá - Cô hoäi, thaùch thöùc, vaø giaûi phaùp ñoái vôùi Vieät Nam”.
Hoäi thaûo Coâng ngheä soá thuùc ñaåy taøi chính toaøn dieän taïi Vieät Nam.
2. Duyeân Duyeân (2018), “Thu nhaäp ngöôøi daân noâng thoân taêng gaáp 3,5 laàn trong 10 naêm”. http://vneconomy.vn/
thu-nhap-nguoi-dan-nong-thon-tang-gap-35-lan-trong10-nam-20181127102645153.htm.
3. Ñöùc Duõng (2018). Moät nöûa daân soá Vieät Nam chöa coù taøi khoaûn taïi ngaân haøng. http://ndh.vn/mot-nua-dan-so-
viet-nam-chua-co-tai-khoan-tai-ngan-hang20180120074022679p4c149.news
4. Nghieâm Thanh Sôn (2017), “Ñònh höôùng vaø giaûi phaùp thuùc ñaåy phoå caäp taøi chính taïi Vieät Nam giai ñoaïn 2016
- 2020”. Hoäi thaûo Coâng ngheä soá thuùc ñaåy taøi chính toaøn dieän taïi Vieät Nam.
5. Nguyeãn Thò Kim Thanh (2017), Giaûi phaùp thuùc ñaåy taøi chính toaøn dieän goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ngheøo.
http://www.vapcf.org.vn/modules.php?name=News&mop=topicnews&op=newsdetail&subcatid=155&catid
=15&id=7780

ngaøy nhaän baøi: 6/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 16/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 26/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ts. ñOã Thò ThuïC
Ths. nguyeãn Minh hAïnh
hoïc vieän Taøi chính

sOluTiOns FOr prOMOTing FinAnCiAl

inClusiOn in vieTnAM

l Ph.D Do Thi Thuc

l Master. nguyen Minh hanh
Academy of Finance

AbsTrACT:
Financial inclusion generally means that all individuals and businesses, especially the poor,
have access to useful and affordable financial products and services that meet their needs and are
delivered in a responsible and sustainable way, increasing their economic opportunities,
improving their lives, and promoting sustainable economic growth. This paper is about solutions
for promoting financial inclusion in Vietnam.
keywords: Financial inclusion, access to financial inclusion, microfinance.

342 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

ThöïC Tieãn phAÙT Trieån

phöông ThöÙC ThAnh TOAÙn
khOâng duøng Tieàn MAëT ôû vieÄT nAM

l Buøi Traàn huy Khaùnh

TOÙM TAÉT:
Phaùt trieån thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët (TTKDTM) ñaõ vaø ñang trôû thaønh muïc tieâu phoå
bieán vaø höôùng ñeán cuûa nhieàu quoác gia. Taïi Vieät Nam, Chính phuû ñaët muïc tieâu ñöa tyû troïng tieàn
maët treân toång phöông tieän thanh toaùn xuoáng döôùi möùc 10% vaøo cuoái naêm 2020 vaø xuoáng 8% vaøo
cuoái naêm 2025. Tuy nhieân, theo Ngaân haøng Nhaø nöôùc (NHNN), vieäc thuùc ñaåy hoaït ñoäng
TTKDTM thôøi gian qua ñang ñoái dieän vôùi khoâng ít khoù khaên, thaùch thöùc. Baøi vieát phaân tích, ñaùnh
giaù thöïc traïng vieäc TTKDTM vôùi nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, xu höôùng phaùt trieån cuõng nhö nhöõng
thaùch thöùc ñaët ra, töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån phöông thöùc thanh toaùn khoâng duøng
tieàn maët ôû Vieät Nam trong thôøi gian tôùi.
Töø khoaù: Thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, Ngaân haøng Nhaø nöôùc, thanh toaùn, dòch vuï
taøi chính.

1. quaù trình thuùc ñaåy thanh toaùn khoâng
duøng tieàn maët ôû vieät nam
TTKDTM laø hình thöùc thanh toaùn thoâng qua
caùc phöông tieän khaùc khoâng phaûi tieàn maët nhö taøi
saûn, chöùng chæ coù giaù trò töông ñöông. Nghóa laø
ngöôøi tieâu duøng coù theå söû duïng caùc giaáy tôø coù giaù,
taøi saûn höõu hình (khoâng phaûi vaøng, baïc) hoaëc söû
duïng coâng cuï ñeå thanh toaùn, nhöng chuû yeáu thoâng
qua caùc toå chöùc tín duïng thay vì ngöôøi tieâu duøng
vaø ngöôøi baùn tröïc tieáp trao ñoåi vôùi nhau hieän nay.
Baûn chaát cuûa hình thöùc TTKDTM chính laø haïn
cheá löôïng tieàn maët löu thoâng trong neàn kinh teá,
giaûm thieåu chi phí xaõ hoäi. Hoaït ñoäng naøy tröïc tieáp
laøm giaûm soá löôïng tieàn maët ñang ñöôïc löu haønh
treân thò tröôøng haøng hoùa baèng caùch khuyeán khích
töøng ngöôøi tieâu duøng TTKDTM.
Taïi Vieät Nam, thôøi gian qua, hoaït ñoäng
TTKDTM ñaõ coù söï phaùt trieån maïnh meõ, vôùi söï
caïnh tranh soâi ñoäng veà phaùt trieån dòch vuï baùn leû
phi tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi
(NHTM), caùc coâng ty coâng ngheä hoã trôï dòch vuï
thanh toaùn, toå chöùc trung gian thanh toaùn. Moâi
tröôøng phaùp lyù cho hoaït ñoäng naøy ngaøy caøng hoaøn
thieän hôn. Cuøng vôùi ñoù laø söï höôûng öùng töø nhieàu
ñôn vò cung öùng dòch vuï coâng khi nhaän ra lôïi ích
kinh teá veà hôïp taùc phaùt trieån dòch vuï TTKDTM.
Nhaèm thuùc ñaåy tieán trình TTKDTM, Chính
phuû ñaõ coù chuû tröông, chính saùch hoã trôï, trieån khai

Soá 25 - Thaùng 10/2020 343

taïp chí coâng thöông
Chính phuû ñieän töû, cung öùng dòch vuï coâng caáp ñoä
3, 4. Cuï theå, ngaøy 30/12/2016, Thuû töôùng Chính
phuû ñaõ ban haønh Quyeát ñònh soá 2545/QÑ-TTg
pheâ duyeät Ñeà aùn phaùt trieån TTKDTM taïi Vieät
Nam giai ñoaïn 2016 - 2020. Ñeà aùn ñeà ra nhieàu
giaûi phaùp ñoàng boä, giao traùch nhieäm cuï theå cho
caùc Boä, ngaønh chöùc naêng vaø caùc ñòa phöông,
nhaèm taïo söï chuyeån bieán roõ reät veà TTKDTM
trong neàn kinh teá, thay ñoåi thoùi quen söû duïng tieàn
maët sang söû duïng caùc phöông tieän TTKDTM,
phöông thöùc thanh toaùn ñieän töû.
Tieáp ñoù, ngaøy 23/2/2018, Thuû töôùng Chính
phuû ñaõ kyù ban haønh Quyeát ñònh soá 241/QÑ-TTg
pheâ duyeät Ñeà aùn ñaåy maïnh thanh toaùn qua ngaân
haøng vôùi dòch vuï coâng: Thueá, ñieän, nöôùc, hoïc phí,
vieän phí vaø chi traû caùc chöông trình an sinh xaõ
hoäi,… Taïi Nghò quyeát soá 02/2019/NQ-CP cuûa
Chính phuû veà tieáp tuïc thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï,
giaûi phaùp caûi thieän moâi tröôøng kinh doanh, naâng
cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia naêm 2019 vaø
ñònh höôùng ñeán naêm 2021, Chính phuû ñaõ yeâu caàu
ñaåy maïnh thanh toaùn ñieän töû vaø cung caáp dòch vuï
coâng tröïc tuyeán caáp ñoä 4 nhö hoïc phí, vieän phí,
ñieän, nöôùc, moâi tröôøng,...
Thöïc hieän söï chæ ñaïo cuûa Chính phuû, caùc Boä,
ngaønh ñaõ trieån khai nhieàu bieän phaùp ñeå taêng
cöôøng TTKDTM. Theo Ngaân haøng Nhaø nöôùc
(NHNN), giai ñoaïn 2016-2020 tieáp tuïc ñaùnh daáu
böôùc tieán vöôït baäc trong söï phaùt trieån cuûa hoaït
ñoäng thanh toaùn caû veà chaát vaø löôïng vôùi nhieàu
saûn phaåm, dòch vuï thanh toaùn môùi, tieän ích vaø
hieän ñaïi döïa treân öùng duïng coâng ngheä thoâng tin;
caùc chæ soá TTKDTM taêng tröôûng aán töôïng; coâng
taùc ñaûm baûo an ninh, an toaøn heä thoáng TTKDTM
ñöôïc coi troïng vaø taêng cöôøng. Keát quaû naøy ñöôïc
theå hieän ôû caùc maët cuï theå sau:
(i) Haï taàng kyõ thuaät vaø coâng ngheä phuïc vuï
TTKDTM, nhaát laø thanh toaùn ñieän töû ñöôïc ñaàu
tö, naâng caáp (ñeán nay coù khoaûng 78 toå chöùc trieån
khai dòch vuï thanh toaùn qua internet vaø 49 toå
chöùc cung öùng dòch vuï thanh toaùn qua ñieän thoaïi
di ñoäng (ÑTDÑ)). Ñeán thaùng 5/2020 coù 34 toå
chöùc khoâng phaûi laø ngaân haøng ñaõ ñöôïc NHNN
caáp Giaáy pheùp cung öùng dòch vuï trung gian thanh
toaùn. Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng
344 Soá 25 - Thaùng 10/2020
(TTÑTLNH) hoaït ñoäng an toaøn, hieäu quaû vaø
thoâng suoát, tieáp tuïc phaùt huy vai troø laø eä thoáng
thanh toaùn xöông soáng cuûa quoác gia, ñaùp öùng toát
nhu caàu thanh toaùn lieân ngaân haøng trong
toaøn quoác.
(ii) Hoaït ñoäng TTKDTM coù söï phaùt trieån
maïnh meõ, nhaát laø thanh toaùn qua ÑTDÑ vaø
internet (ñeán cuoái naêm 2019, giao dòch qua keânh
internet taêng 64% veà soá löôïng giao dòch vaø taêng
37% veà giaù trò giao dòch; giao dòch qua keânh
ÑTDÑ taêng töông öùng 198% vaø 210% veà soá
löôïng vaø giaù trò giao dòch so vôùi cuøng kyø
naêm 2018).
(iii) Xu höôùng thanh toaùn trong neàn kinh teá coù
söï chuyeån dòch theo höôùng söû duïng caùc phöông
tieän TTKDTM nhieàu hôn. Tyû troïng giao dòch taïi
ATM naêm 2018 thoâng qua heä thoáng Coâng ty coå
phaàn thanh toaùn Quoác gia Vieät Nam (Napas)
chieám 62%, naêm 2019 giaûm coøn 42% trong khi tyû
troïng giao dòch thanh toaùn lieân ngaân haøng naêm
2018 laø 26%, naêm 2019 taêng leân 48%, theå hieän
söï thay ñoåi thoùi quen töø vieäc ruùt tieàn qua ATM
phuïc vuï cho vieäc chi tieâu haøng haøng ngaøy baèng
tieàn maët sang TTKDTM qua caùc keânh ngaân haøng
ñieän töû. (Xem Hình)
(iv) Thanh toaùn ñieän töû trong khu vöïc dòch vuï
coâng ñaõ ñöôïc chuù troïng, taêng cöôøng. Ñeán cuoái
thaùng 6/2020, heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân
ngaân haøng (TTÑTLNH) ñaõ hoaøn thaønh keát noái
thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng taïi 63 Kho baïc
Nhaø nöôùc caáp tænh; soá ngaân haøng phoái hôïp thu vôùi
Toång cuïc Haûi quan laø 43 trong ñoù coù 30 ngaân
haøng tham gia noäp thueá ñieän töû vaø thoâng quan
24/7; soá thu ngaân saùch baèng phöông thöùc ñieän töû
ñaït tyû leä treân 95% toång soá thu Ngaân saùch cuûa
Toång cuïc Haûi quan; 99% doanh nghieäp ñaêng kyù
noäp thueá ñieän töû; 27 ngaân haøng vaø 10 toå chöùc
cung öùng dòch vuï trung gian thanh toaùn (TGTT)
phoái hôïp thu tieàn ñieän;... Nhieàu ngaân haøng ñaõ
hoaøn thaønh trieån khai keát noái ñeå cung öùng dòch
vuï thanh toaùn vieän phí ñieän töû, ñaõ coù hôn 30 beänh
vieän trieån khai. Taïi caùc thaønh phoá lôùn, nhieàu
tröôøng hoïc ñaõ vaän haønh heä thoáng thanh toaùn hoïc
phí qua ngaân haøng.
Ñaëc bieät, trong boái caûnh dòch Covid-19 vöøa

Hình: Thoáng keâ soá löôïng theû ngaân haøng töø quyù III/2019 ñeán quyù II/2020 (trieäu theû)
qua, vôùi nhöõng saûn phaåm dòch vuï thanh toaùn tieän
ích cuøng nhieàu chöông trình öu ñaõi, hoã trôï thieát
thöïc ñaõ taïo thuaän lôïi vaø khuyeán khích ngöôøi daân,
doanh nghieäp söû duïng caùc dòch vuï TTKDTM, qua
ñoù goùp phaàn haïn cheá tieáp xuùc, ngaên ngöøa söï laây
nhieãm dòch beänh theo chæ ñaïo cuûa Chính phuû.
Theo ñoù, trong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2020, maëc
duø bò aûnh höôûng cuûa dòch Covid-19 nhöng hoaït
ñoäng thanh toaùn vaãn coù söï taêng tröôûng ñaùng keå so
vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Giaù trò giao dòch qua heä
thoáng TTÑTLNH trong 3 thaùng ñaàu naêm 2020
taêng treân 21% so vôùi 3 thaùng ñaàu naêm 2019. Toång
soá löôïng giao dòch qua heä thoáng Chuyeån maïch taøi
chính vaø buø tröø ñieän töû trong 3 thaùng ñaàu naêm
2020 taêng 81,32% veà soá löôïng vaø taêng 145,32%
veà giaù trò so vôùi cuøng kyø naêm 2019.
Trong thôøi gian thöïc hieän caùch ly xaõ hoäi theo
Chæ thò soá 16/CT-TTg ngaøy 31/3/2020 cuûa Thuû
töôùng Chính phuû, caùc yeâu caàu thanh toaùn cuûa
ngöôøi daân vaø xaõ hoäi vaãn ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû,
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
Nguoàn: Vuï Thanh toaùn (NHNN)
caùc dòch vuï ngaân haøng tröïc tuyeán vaø ATM hoaït
ñoäng lieân tuïc, thoâng suoát; ñaëc bieät giaù trò giao
dòch trung bình qua heä thoáng TTÑTLNH trong 20
ngaøy ñaàu thaùng 4/2020 taêng 8,85% so vôùi cuøng
kyø naêm tröôùc.
Trieån khai nhieäm vuï ñöôïc giao taïi Chæ thò soá
11/CT-TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû, NHNN ñaõ
coù nhöõng chæ ñaïo kòp thôøi theo thaåm quyeàn veà
mieãn, giaûm phí dòch vuï thanh toaùn cho khaùch
haøng nhaèm hoã trôï ngöôøi daân vaø doanh nghieäp bò
aûnh höôûng do Covid-19. Cuï theå, NHNN ñaõ 2 laàn
lieân tieáp chæ ñaïo Napas, caùc NHTM, chi nhaùnh
ngaân haøng nöôùc ngoaøi thöïc hieän mieãn, giaûm caùc
loaïi phí dòch vuï thanh toaùn, naâng cao chaát löôïng
dòch vuï thanh toaùn vaø phuïc vuï toát nhaát cho nhu
caàu thanh toaùn tröïc tuyeán. Ñeán nay, ñaõ coù 100%
ngaân haøng xaùc nhaän thöïc hieän chính saùch
mieãn/giaûm phí cho khaùch haøng ñoái vôùi giao dòch
giaù trò nhoû (töø 2 trieäu ñoàng trôû xuoáng) vaø khoaûng
63% giao dòch thanh toaùn cuûa khaùch haøng qua
Soá 25 - Thaùng 10/2020 345
taïp chí coâng thöông
giao dòch thanh toaùn lieân ngaân haøng 24/7 qua
Napas ñöôïc aùp duïng mieãn hoaëc giaûm phí. Öôùc
tính toång soá tieàn phí dòch vuï thanh toaùn maø caùc
ngaân haøng mieãn, giaûm cho khaùch haøng ñeán heát
naêm 2020 sau 2 ñôït giaûm phí laø khoaûng 1.004 tyû
ñoàng (trong ñoù laàn 1 laø 517 tyû ñoàng vaø laàn 2 laø
487 tyû ñoàng).
Beân caïnh ñoù, NHNN ñaõ coù coâng vaên chæ ñaïo
caùc TCTD, chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi
khaån tröông xem xeùt aùp duïng chính saùch mieãn
phí chuyeån tieàn uûng hoä phoøng, choáng dòch Covid-
19 vaø haïn haùn, xaâm nhaäp maën qua taøi khoaûn
ngaân haøng. NHNN cuõng ñaõ kòp thôøi ban haønh
Thoâng tö soá 04/2020/TT-NHNN ngaøy 31/3/2020
söûa ñoåi, boå sung Thoâng tö soá 26/2013/TT-NHNN
ñieàu chænh giaûm 50% möùc phí giao dòch thanh
toaùn lieân ngaân haøng qua Heä thoáng TTÑTLNH,
aùp duïng töø ngaøy 01/4 -31/12/2020. Ñoàng thôøi,
NHNN coù coâng vaên yeâu caàu caùc ngaân haøng phaûi
ñieàu chænh giaûm phí chuyeån tieàn qua heä thoáng
TTÑTLNH cho khaùch haøng. Döï kieán ñeán heát
naêm 2020, soá thu phí dòch vuï thanh toaùn cuûa
NHNN seõ giaûm khoaûng 285 tyû ñoàng ñeå hoã trôï
cho caùc TCTD ñoàng haønh cuøng ngöôøi daân, doanh
nghieäp trong quaù trình giaûm phí dòch vuï chuyeån
tieàn lieân ngaân haøng.
2. nhöõng toàn taïi, thaùch thöùc vaø moät soá vaán
ñeà ñaët ra trong thuùc ñaåy TTkdTM
Maëc duø ñaõ coù nhöõng keát quaû thieát thöïc, song
quaù trình thuùc ñaåy TTKDTM, nhaát laø ñaåy maïnh
TTKDTM trong lónh vöïc coâng hieän nay ñang phaûi
ñoái dieän vôùi nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc, xuaát
phaùt töø nhöõng nguyeân nhaân cô baûn sau:
(i) Söï saün saøng trong vieäc keát noái giöõa caùc ñôn
vò cung öùng dòch vuï coâng vaø ngaân haøng;
(ii) Cô sôû döõ lieäu vaø khaû naêng trao ñoåi, chia
seû thoâng tin: nhieàu ñôn vò cung öùng dòch vuï coâng
(ví duï: caùc tröôøng hoïc, coâng ty nöôùc saïch,... chöa
coù heä thoáng döõ lieäu taäp trung, chuaån hoùa daãn
ñeán khoù khaên trong trieån khai tích hôïp, keát noái
vôùi heä thoáng cuûa ngaân haøng (ñaõ ñöôïc chuaån hoùa
taäp trung).
(iii) Beân caïnh ñoù, hieän nay chöa coù cô cheá taøi
chính cho pheùp caùc ñôn vò cung öùng dòch vuï coâng
traû phí dòch vuï thanh toaùn cho ngaân haøng ñeå buø
346 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ñaép chi phí ñaàu tö vaø cung öùng dòch vuï daãn ñeán
khoù khaên cho caû phía ngaân haøng cuõng nhö caùc
ñôn vò cung öùng dòch vuï coâng trong vieäc hôïp taùc
trieån khai dòch vuï.
Vieäc noäp thueá ñieän töû ñoái vôùi caù nhaân cuõng
coøn khoù khaên do thoùi quen cuûa ngöôøi noäp thueá,
ngaïi tieáp xuùc vôùi coâng ngheä. Veà phía caùc cô quan
nhaø nöôùc, vieäc trieån khai dòch vuï coâng ñieän töû
chöa ñoàng boä ôû caùc ngaønh, ñôn vò, daãn tôùi doanh
nghieäp khoâng ñöôïc chaáp nhaän hoà sô,… Theo nhaän
ñònh cuûa caùc chuyeân gia, ñieåm ngheõn lôùn nhaát
trong thanh toaùn phi tieàn maët ñoù chính laø töø caùc
boä, ngaønh trong vieäc töï ñoäng hoùa, thuùc ñaåy thanh
toaùn khoâng tieàn maët, neân caàn sôùm coù giaûi phaùp
xöû lyù.
3. ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy
TTkdTM
Ñeå phaùt huy nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, trong
thôøi gian tôùi, NHNN seõ taäp trung thöïc hieän moät soá
giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy TTKDTM, cuï theå
nhö sau:
Thöù nhaát, NHNN tieáp tuïc chæ ñaïo caùc toå chöùc
cung öùng dòch vuï thanh toaùn, toå chöùc cung öùng
dòch vuï trung gian thanh toaùn nghieân cöùu, öùng
duïng caùc coâng ngheä môùi, hieän ñaïi vaøo caùc saûn
phaåm, dòch vuï thanh toaùn ñaûm baûo tieän ích, an
toaøn, baûo maät, chi phí hôïp lyù.
Thöù hai, tieáp tuïc raø soaùt, boå sung, hoaøn thieän
cô cheá chính saùch, khuoân khoå phaùp lyù ñeå thuùc
ñaåy TTKDTM ñoái vôùi dòch vuï coâng, trong ñoù chuù
troïng ñeán söï ñaùp öùng yeâu caàu thöïc tieãn vaø xu
höôùng phaùt trieån döïa treân neàn taûng coâng ngheä
thoâng tin, nhaát laø ñoái vôùi ngaân haøng soá, thanh
toaùn soá; ñoàng thôøi, raø soaùt, söûa ñoåi, boå sung caùc
quy ñònh veà cô cheá taøi chính cho pheùp caùc toå
chöùc haønh chính, söï nghieäp vaø doanh nghieäp
ñöôïc chi traû phí dòch vuï cho caùc dòch vuï thanh
toaùn ñieän töû.
Thöù ba, thuùc ñaåy vieäc phoái hôïp vôùi caùc NHTM
ñeå trieån khai thanh toaùn qua ngaân haøng ñoái vôùi
vieäc thu phí caùc dòch vuï coâng, goùp phaàn ña daïng
hoùa caùc keânh thu, noäp taïo nhieàu tieän ích vaø thuaän
lôïi cho DN vaø ngöôøi daân.
Thöù tö, NHNN taêng cöôøng söï phoái hôïp truyeàn
thoâng cuûa caùc cô quan boä, ngaønh lieân quan, caùc

toå chöùc cung öùng dòch vuï thanh toaùn, caùc ñôn vò
chaáp nhaân thanh toaùn, caùc saøn thöông maïi ñieän
töû ñeå thöïc hieän nhieäm vuï thuùc ñaåy TTKDTM taïi
Vieät Nam. Caùc Boä, ngaønh lieân quan caàn quan
taâm, chæ ñaïo maïnh meõ hôn nöõa trong vieäc yeâu
caàu caùc ñôn vò cung öùng dòch vuï coâng: (i) xaây
döïng, chuaån hoùa cô sôû thoâng tin döõ lieäu khaùch
haøng, keát noái chia seû thoâng tin giöõa caùc ñôn vò
cung öùng dòch vuï coâng vôùi caùc toå chöùc cung öùng
dòch vuï thanh toaùn, toå chöùc cung öùng dòch vuï
trung gian thanh toaùn ñeå phuïc vuï thanh toaùn tieàn
hoïc phí qua ngaân haøng; (ii) naâng caáp haï taàng kyõ
thuaät ñeå ñaùp öùng vieäc keát noái vôùi heä thoáng kyõ
thuaät cuûa ngaân haøng, toå chöùc cung öùng dòch vuï
trung gian thanh toaùn;...
Thöù naêm, NHNN ñaåy maïnh coâng taùc thoâng
tin, tuyeân truyeàn veà TTKDTM, giaùo duïc taøi
chính; taêng cöôøng caùc bieän phaùp baûo veä quyeàn
lôïi ngöôøi tieâu duøng, ñoàng thôøi naâng cao chaát
löôïng, hieäu quaû dòch vuï thanh toaùn. Thoâng qua
caùc chöông trình giaùo duïc taøi chính seõ goùp phaàn
thay ñoåi nhaän thöùc vaø thoùi quen cuûa ngöôøi daân
trong thanh toaùn, giuùp giaûm thieåu ruûi ro cho
khaùch haøng khi söû duïng caùc saûn phaåm dòch vuï
taøi chính ngaân haøng, ñoàng thôøi naâng cao khaû
naêng tieáp caän caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng
ñoái vôùi coâng chuùng, töø ñoù goùp phaàn thuùc ñaåy
TTKDTM vaø thöïc hieän caùc muïc tieâu cuûa Chieán
löôïc taøi chính toaøn dieän quoác gia.
Thöù saùu, thanh toaùn dòch vuï coâng laø vaán ñeà coù
tính xaõ hoäi cao, do ñoù, vieäc thuùc ñaåy TTKDTM
trong khu vöïc coâng thöïc söï laø moät giaûi phaùp coù
TAøi lieÄu ThAM khAûO:
1. Leâ Ñình Haïc (2020), Xu höôùng phaùt trieån thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët taïi Vieät Nam, tapchitaichinh.vn;
3. Thuøy Vinh (2020), Höôùng tôùi xaõ hoäi phi tieàn maët, tröôùc heát caàn hoaøn thieän haønh lang phaùp lyù,
tinnhanhchungkhoan.vn’
4. Höông Giang (2020), Thuùc ñaåy thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët: Thaùch thöùc vaø giaûi phaùp, thoibao
nganhang.vn;
5. Thuû töôùng Chính phuû (2020), Chæ thò soá 22/CT-TTg ngaøy 26/5/2020 veà ñaåy maïnh trieån khai caùc giaûi phaùp phaùt
trieån thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët taïi Vieät Nam.
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
hieäu quaû, ñi tieân phong, môû ñöôøng, laøm hình maãu
ñeå trieån khai TTKDTM taïi Vieät Nam.
Thöù baûy, naâng caáp haï taàng thanh toaùn quoác
gia; môû roäng trieån khai heä thoáng thanh toaùn buø
tröø töï ñoäng phuïc vuï caùc giao dòch baùn leû, qua ñoù
thieát laäp haï taàng thanh toaùn baùn leû hieän ñaïi, keát
noái nhieàu ngaønh, lónh vöïc khaùc nhau, trong ñoù coù
thanh toaùn dòch vuï coâng.
Thöù taùm, tieáp tuïc ñaåy maïnh thanh toaùn theû qua
caùc thieát bò chaáp nhaän theû taïi ñieåm baùn (POS) vaø
aùp duïng caùc coâng ngheä, phöông thöùc thanh toaùn
hieän ñaïi nhö maõ phaûn hoài nhanh (QR code), maõ
hoùa thoâng tin theû (Tokenization), thanh toaùn di
ñoäng (mobile payment), thanh toaùn phi tieáp xuùc
(contactless),... ñoái vôùi caùc dòch vuï coâng, dòch vuï
tieän ích nhö ñieän, nöôùc, hoïc phí, vieän phí, thanh
toaùn phí, leä phí tröïc tuyeán, caùc thuû tuïc haønh chính
coâng tröïc tuyeán; tieáp tuïc nghieân cöùu, trieån khai
phaùt trieån thanh toaùn taïi noâng thoân, vuøng saâu,
vuøng xa gaén vôùi trieån khai Chieán löôïc Quoác gia
veà taøi chính toaøn dieän taïi Vieät Nam.
Thöù chín, caùc NHTM caàn taêng cöôøng caùc hoaït
ñoäng marketing höôùng daãn khaùch haøng môû taøi
khoaûn, giao dòch thanh toaùn qua caùc phöông tieän
ñieän töû. Chuû ñoäng lieân keát vôùi nhaø maïng ñeå thöïc
hieän caùc giao dòch chuyeån tieàn töø taøi khoaûn cuûa
khaùch haøng sang caùc ví ñieän töû cuûa khaùch haøng
taïi caùc thueâ bao khi nhöõng döï aùn cuûa nhaø maïng
ñöôïc phaùp luaät cho pheùp. Nghieân cöùu ñieàu chænh
möùc phí hôïp lyù cho nhöõng khaùch haøng coù nhieàu
giao dòch trong moä t ngaø y, nhaát laø nhöõng giao
dòch nhoû n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 347
taïp chí coâng thöông

ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

buøi TrAàn huy khAÙnh
ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn Coâng Thöông vieät nam

The CurrenT develOpMenT

OF CAshless pAyMenT in vieTnAM

l Bui Tran huy Khanh

Vietnam Joint Stock Commercial Bank
for Industry and Trade (Vietinbank)

AbsTrACT:
The development of non-cash payment has become a popular and targeted goal of many
countries. The Government of Vietnam aims to reduce the ratio of cash to total payment
instruments to below 10% by the end of 2020 and below 8% by the end of 2025. However, the
State Bank of Vietnam said that there are many difficulties and challenges to achieve the set
cashless payment goals. This paper is to analyze and evaluate the status quo of the non-cash
payment in Vietnam with achievements, development trends and challenges. Based on this
paper’s findings, some solutions are proposed to promote the cashless payment in Vietnam in the
coming time.
keywords: Non-cash payments, the State Bank of Vietnam, payment, financial services.

348 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

COâng Ty TAøi Chính vieÄT nAM:

Cô hOÄi vAø ThAÙCh ThöÙC hAÄu COvid

l nguyeãn Thò Thu höông - nguyeãn hoà Phöông chi

TOÙM TAÉT:
Ngay sau khi quaù trình taùi caáu truùc veà cô baûn hoaøn thaønh cuoái naêm 2018, cô quan quaûn lyù ñaõ
daàn daàn naâng cao chuaån möïc giaùm saùt caùc Coâng ty taøi chính (CTTC) nhaèm ñaûm baûo söï phaùt trieån
beàn vöõng cuûa hoaït ñoäng taøi chính tieâu duøng. Ñaïi dòch Covid 19 buøng phaùt töø ñaàu naêm 2020 laøm
aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc CTTC. Boái caûnh naøy thuùc ñaåy maïnh theâm xu höôùng
chuyeån ñoåi soá cuûa caùc CTTC. Baøi vieát caäp nhaät keát quaû hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty taøi chính, phaân
tích caùc ruûi ro cuõng nhö thaùch thöùc trong thôøi gian tôùi. Caùc khuyeán nghò chính saùch ñöôïc ñöa ra
treân cô sôû phaân tích.
Töø khoùa: Coâng ty taøi chính, ñaïi dòch Covid-19, taùi caáu truùc, chuyeån ñoåi soá.

1. hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty taøi chính
(CTTC)
1.1. Caáu truùc sôû höõu
Hieän taïi ngoaøi 2 CTTC ñang tieáp tuïc taùi caáu
truùc, toaøn heä thoáng coù 12 CTTC ñang hoaït ñoäng
trong lónh vöïc cho vay tieâu duøng vaø 2 coâng ty taøi
chính chuyeân ngaønh. Caáu truùc sôû höõu cuûa caùc
CTTC bao goàm: sôû höõu nöôùc ngoaøi - 100% hoaëc
moät phaàn, thuoäc sôû höõu cuûa NHTM vaø sôû höõu ñaïi
chuùng. Caùc CTTC nöôùc ngoaøi ngaøy caøng gia taêng
hieän dieän trong heä thoáng, bao goàm: 6 coâng ty 100%
voán nöôùc ngoaøi (Mirae Asset, Shinhan, Toyota,
Lotte, Jaccs vaø Home Credit) vaø 2 coâng ty coù voán
nöôùc ngoaøi (MB Shinsei vaø HD Saison) chöa keå
giao dòch baùn coå phaàn cuûa coâng ty taøi chính coäng
ñoàng Fccom thuoäc ngaân haøng Haøng Haûi cho Coâng
ty Hyundai ñang ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn xem
xeùt. Sôû höõu 100% bôûi NHTM coù 4 coâng ty: SHB
FC, FE Credit (thuoäc sôû höõu cuûa VP Bank), Taøi
chính Böu ñieän - PTF (thuoäc sôû höõu cuûa SeABank)
vaø Taøi chính coäng ñoàng. EVN Finance vaø
VietCredit laø 2 coâng ty ñaïi chuùng. CTTC coù voán
nöôùc ngoaøi caïnh tranh maïnh vôùi caùc coâng ty trong
nöôùc nhôø lôïi theá veà nguoàn voán giaù reû, coâng ngheä vaø
kinh nghieäm cho vay tieâu duøng töø caùc thò tröôøng ñi
tröôùc, ñaëc bieät laø caùc coâng ty töø Haøn Quoác vaø Nhaät.
1.2. Hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty
1.2.1. Thò phaàn
Neáu nhö trong nhieàu naêm tröôùc caùc vò trí ñöùng
ñaàu luoân thuoäc veà FE Credit, Home Credit, HD
Saison vaø Shinhan Finance (teân goïi tröôùc laø
Prudential Finance) thì töø naêm 2018 MB Shinsei ñaõ
maïnh meõ gia taêng thò phaàn nhanh vaø hieän ôû top 5.
Thò phaàn cuûa MAFC vaø SHB Finance cuõng ñang
taêng nhanh. (Baûng 1)
1.2.2. Hieäu quaû hoaït ñoäng
Bình quaân ngaønh cuûa CTTC veà tyû leä thu nhaäp
laõi thuaàn NIM (Net Interest Margin) vaø tyû suaát sinh
lôøi treân voán chuû sôû höõu ROE qua caùc naêm ñeàu cao
hôn 20%. Caùc tyû leä naøy cuûa caùc CTTC cao hôn raát

Soá 25 - Thaùng 10/2020 349

taïp chí coâng thöông

Baûng 1. Thò phaàn cho vay tieâu duøng caùc cTTc nay. Tuy nhieân, töø naêm 2017 nhôø ñaåy maïnh hoaït
ñoäng bancassurance neân moät soá coâng ty nhö MB
2017 2018 Shinsei, Shinhan Finance vaø MAFC ñaõ naâng daàn
1 FE Credit 48.9% 47.3% thu nhaäp phi tín duïng vaø nhôø ñoù ña daïng nguoàn thu
2 Home Credit 17.3% 16.9% nhaäp. (Baûng 3)
1.2.4. Caùc saûn phaåm chuû yeáu
3 HD Saison 10.3% 10.1%
4 Prudential Finance 6.1% 5.3% Bieåu ñoà 1: Tyû troïng caùc saûn phaåm cho vay
trung bình ngaønh 2018 cuûa caùc CTTC
5 Toyota Finance 3.8% 5.2%
6 MB Shinsei 1.7% 5.2%
7 Mirae Asset (MAFC) 1.7% 3.1%
8 Jaccs 2%
9 Caùc CTTC khaùc 7.8% 5%

Nguoàn: FiinGroup (2019). Vietnam Consumer

Finance Report 2019 - Issue 7.

nhieàu so vôùi cuûa caùc ngaân haøng. Trong khi ñoù, tyû
leä nôï xaáu cuûa CTTC vaãn ôû trong taàm kieåm soaùt vaø
thaáp hôn so vôùi tyû leä nôï xaáu goäp cuûa ngaønh ngaân
haøng (nôï xaáu-NPL coù tính ñeán nôï taùi cô caáu vaø traùi
phieáu VAMC). (Baûng 2)
1.2.3. Hoaït ñoäng Bancassurance
Nguoàn thu nhaäp töø hoaït ñoäng tín duïng chieám tyû
troïng raát lôùn trong thu nhaäp cuûa CTTC töø tröôùc ñeán
Nguoàn: FiinGroup 2019, sñd.
Duø ñang phaùt trieån toát, hoaït ñoäng taøi chính tieâu
duøng ñaõ xuaát hieän caùc daáu hieäu caàn chuù yù. ROE
cuûa caùc CTTC ñaõ baét ñaàu giaûm sau khi ñaït ñænh
naêm 2016. Tyû leä nôï xaáu duø vaãn trong taàm kieåm

Baûng 2. Soá lieäu bình quaân ngaønh

2014 2015 2016 2017 2018
NIM 28.81% 23.17% 25.55% 25.30% 27.19%
NPL 3.90% 4.04% 4.77% 4.69% 5.44%
ROE 22% 33.11% 44.28% 29.24% 28.04%
ROA 5.2% 4.81% 5.67% 6.33% 5.35%
Nguoàn: FiinGroup (2019). Vietnam Consumer Finance Report 2019 - Issue 7

Baûng 3. Phí baûo hieåm töø hoaït ñoäng Bancassurance

Ñôn vò: trieäu ñoàng

STT Teân CTTC kyù hôïp ñoàng ñaïi lyù baûo hieåm 2016 2017 2018 2019
1 FE Credit (CTTC VP Bank) 68 27 39
2 MCredit (MB Shinsei) 66.651 326.957 378.450
3 Prudential Finance 109.297 91.872 84.318
4 MAFC (Mirae Asset Finance Co.) 4.376

Nguoàn: Hieäp hoäi Baûo hieåm Vieät Nam - Soá lieäu thò tröôøng baûo hieåm caùc naêm

350 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

soaùt ñaõ taêng daàn qua caùc naêm. ROE cuûa caùc CTTC Moät nguyeân nhaân gaây neân tình traïng naøy laø söï
haøng ñaàu nhö FE Credit, MB Shinsei, HomeCredit caïnh tranh giöõa caùc CTTC. AÙp löïc taêng tröôûng daãn
coù xu höôùng giaûm. (Baûng 4) ñeán vieäc taêng noùng veà tín duïng duø soá löôïng khoâng
ñi keøm vôùi chaát löôïng. Nhaèm
Baûng 4. Tyû suaát sinh lôïi treân voán chuû sôû höõu (roe)
ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn
cuûa moät soá cTTc
vöõng cuûa caùc CTTC cuõng
FY2016 FY2017 FY2018 FY2019 nhö baûo veä quyeàn lôïi cuûa
Lotte-TCB Finance 3.1% 2.4% NA NA ngöôøi vay tieàn, töø naêm 2019
Chính phuû vaø NHNN baét ñaàu
Prudential Finance 22.8% 19.4% NA NA naâng cao tieâu chuaån giaùm saùt
HD Saison 28.2% 31.8% 38.3% 33.2% caùc CTTC.
FE Credit 39.0% 49.7% 32.7% 29.6% 2. Caùc ruûi ro vaø thaùch
thöùc ñaët ra vôùi caùc CTTC
Home Credit 40.3% 46.6% 32.0% 18.4% trong thôøi gian tôùi
MAFC 4.0% 7.3% 11.5% 15.4% 2.1. Caùc ruûi ro töø hoaït
MB Shinsei 0.4% 32.8% 12.7% ñoä n g cuûa CTTC
Nôï xaáu gia taêng: COVID-
SHB Finance 0.8% 0.9% 8.1% 19 gaây taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán
EVN Finance 5.5% 3.6% 6.5% 6.9% neàn kinh teá cuõng nhö caùc
VietCredit 0.5% 1.3% -7.3% 2.0% doanh nghieäp vaø ngöôøi daân,
trong ñoù coù nhieàu khaùch haøng
Nguoàn: Tính toaùn töø baùo caùo taøi chính cuûa caùc CTTC cuûa CTTC laø coâng nhaân vaø
ngöôøi lao ñoäng töï do. Coâng
Moät ñieåm caàn löu yù laø tyû leä NPL naêm 2019 cuûa vieäc khoâng ñaûm baûo, thu nhaäp giaûm khieán cho vieäc
caùc CTTC haøng ñaàu ñang ôû möùc khaù cao: FE duy trì ñôøi soáng cuõng nhö traû nôï vay gaëp nhieàu khoù
Credit (5.97%), MB Shinsei (6.5%) vaø HD Saison khaên. Ñieàu naøy laøm taêng nôï xaáu cuûa caùc CTTC
(5.44%). Home Credit (2.51%) laø coâng ty trong top trong thôøi gian tôùi.
ñaàu duy nhaát coù tyû leä NPL döôùi 3%. Theâm vaøo ñoù, Nguoàn voán: Do quy ñònh cuûa phaùp luaät, nguoàn
caùc coâng ty coù taêng tröôûng tín duïng lôùn trong thôøi voán cuûa caùc CTTC chuû yeáu goàm caùc khoaûn vay toå
gian tröôùc naêm 2020 ñeàu coù nôï xaáu taêng nhanh nhö chöùc tín duïng, phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi (CD)
SHB Finance vaø MB Shinsei. Cô quan quaûn lyù nhìn vaø/hoaëc traùi phieáu cho caùc toå chöùc kinh teá. Kyø
nhaän cho vay tieàn maët tieàm aån nhieàu ruûi ro tín haïn cuûa caùc khoaûn vay, CD hay traùi phieáu thöôøng
duïng. Hoaït ñoäng naøy ñaõ taêng maïnh trong thôøi gian laø ngaén haïn (döôùi 1 naêm) vaø/hoaëc toái ña 2-3 naêm.
qua vaø chieám tyû troïng lôùn trong toång dö nôï cuûa Vì vaäy, haøng naêm caùc CTTC phaûi lieân tuïc huy
nhieàu coâng ty. Lôïi ích cuûa cho vay tieàn maët laø deã ñoäng nguoàn voán môùi ñeå cho vay môùi hoaëc traû nôï
daøng taêng dö nôï, tuy nhieân chaát löôïng tín duïng cuûa ñeán haïn. Khi neàn kinh teá khoù khaên, vieäc huy ñoäng
caùc khoaûn vay naøy ñang laø nguy cô ñoái vôùi hieäu caùc nguoàn voán naøy ñaët ra thaùch thöùc lôùn vôùi caùc
quaû hoaït ñoäng cuûa caùc CTTC. (Baûng 5) CTTC nhaát laø caùc coâng ty khoâng coù coå ñoâng laø
NHTM vaø/hoaëc coå ñoâng laø caùc coâng ty taøi chính
Baûng 5. Tyû troïng cho vay tieàn maët nöôùc ngoaøi.
cuûa moät soá cTTc Taêng tröôûng tín duïng: Gia taêng caïnh tranh trong
Tyû troïng cho vay tieàn maët 30/09/2019 Tyû troïng ngaønh daãn ñeán vieäc tìm kieám khaùch haøng môùi trôû
neân khoù khaên vôùi caùc CTTC. Trong khi Covid 19
FE Credit 75% laøm suy giaûm nhu caàu tieâu duøng veà haøng hoùa cuûa
HD Saison 33% daân cö thì ñaïi dòch laïi ñoàng thôøi gia taêng nhu caàu
vay tieàn maët cuûa hoï. Ñieàu naøy ñaët ra thaùch thöùc
MCredit 85% cho caùc CTTC trong vieäc vöøa tìm kieám khaùch haøng
Nguoàn: Coâng ty chöùng khoaùn HCM môùi vöøa saøng loïc ñeå khoâng choïn nhaàm khaùch haøng
(HSC) (2019). Sector Brief döôùi tieâu chuaån.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 351

taïp chí coâng thöông
2.2. Caùc thaùch thöùc töø chính saùch
Gia taêng chuaån möïc giaùm saùt: Sau moät thôøi gian
ban haønh döï thaûo, Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam
ñaõ ban haønh Thoâng tö soá 18/2019/TT-NHNN ngaøy
04/11/2019. Ngoaøi chuaån möïc giaùm saùt ñöôïc gia
taêng noùi chung, vaên baûn naøy tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán
hoaït ñoäng cho vay tieàn maët cuûa caùc CTTC. Caùc
coâng ty phaûi giaûm tyû leä cho vay tieâu duøng giaûi ngaân
tröïc tieáp cho khaùch haøng (cho vay tieàn maët) theo loä
trình: (Baûng 6)
Baûng 6. Tyû leä cho vay tieâu dung giaûi ngaân tröïc tieáp cho
khaùch haøng theo loä trình
Loä trình Tyû leä dö nôï tieàn maët
Töø 01/01/2021 ñeán heát 31/12/2021 70%
Töø 01/01/2022 ñeán heát 31/12/2022 60%
Töø 01/01/2023 ñeán heát 31/12/2023 50%
Töø 01/01/2024 30%
Nguoàn: Thoâng tö soá 18/2019/TT-NHNN ngaøy 04/11/2019
Duø quy ñònh chæ aùp duïng cho caùc khoaûn vay
coù giaù trò töø 20 trieäu trôû leân nhöng tyû leä treân taùc
ñoäng ñeán caùc CTTC ôû hai khía caïnh. Thöù nhaát,
hoaït ñoäng cho vay tieàn maët - voán bò coi laø ruûi ro,
seõ haïn cheá khaû naêng taêng tröôûng tín duïng nhanh
choùng cuûa caùc coâng ty. Thöù hai, gia taêng chi phí
vì moãi khoaûn vay treân 20 trieäu ñeàu yeâu caàu truy
vaán lòch söû tín duïng cuûa khaùch haøng qua CIC-
Trung taâm thoâng tin tín duïng, voán ñoøi hoûi traû phí
theo moãi laàn truy vaán. ÔÛ goùc ñoä khaùc, Thoâng tö
ñaõ quy ñònh theâm ñieàu khoaûn baûo veä ngöôøi vay.
Ñoái vôùi khaùch haøng coù khaû naêng nhöng coá tình
khoâng traû nôï caàn coù bieän phaùp ñoøi nôï thích hôïp.
Tuy nhieân hoaït ñoäng ñoác thuùc thu hoài nôï cuûa caùc
CTTC thôøi gian qua gaây nhieàu phaûn hoài tieâu cöïc
töø xaõ hoäi. Thoâng tö 18 quy ñònh “khoâng ñöôïc söû
duïng caùc bieän phaùp ñe doïa ñoái vôùi khaùch haøng. ÔÛ
taàm cao hôn, Luaät Ñaàu tö söûa ñoåi ñöôïc Quoác hoäi
thoâng qua ngaøy 17/6/2020, ñaõ boå sung “kinh
doanh dòch vuï ñoøi nôï” vaøo danh muïc nhöõng
ngaønh, ngheà caám ñaàu tö kinh doanh.
3. Chuyeån ñoåi soá
Söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä Fintech ñoøi hoûi
vieäc chuyeån ñoåi soá treân toaøn theá giôùi cuõng nhö Vieät
Nam töø nhieàu naêm qua. Ñaïi dòch Covid 19 thuùc ñaåy
352 Soá 25 - Thaùng 10/2020
maïnh meõ theâm quaù trình naøy vaø theo caùc taùc giaû xu
höôùng naøy seõ ñònh hình laïi hoaït ñoäng cuûa caùc
CTTC trong thôøi gian tôùi trong nhieàu khía caïnh.
3.1. Tieáp thò vaø baùn haøng
Tieáp thò soá (digital marketing) seõ ngaøy caøng
ñöôïc taêng cöôøng vaø chieám vò trí haøng ñaàu cuûa vieäc
baùn haøng qua gaëp maët tröïc tieáp vaø baùn haøng qua heä
thoáng ñieän thoaïi vieân.
Caùc coâng cuï soá (digital tools), duø chöa thay theá
hoaøn toaøn moät soá taùc nghieäp caàn con ngöôøi seõ ñoùng
vai troø ngaøy caøng lôùn trong quaù trình
thöï c hieän giao dòch.
3.2. Trí tueä nhaân taïo (AI) vaø döõ lieäu
lôùn (Big data)
Vieäc söû duïng trí tueä nhaân taïo (AI)
trong vieäc ñaùnh giaù, xeáp haïng tín duïng
ñaõ baét ñaàu ñöôïc moät soá CTTC haøng
ñaàu thöïc hieän. Xu höôùng naøy seõ tieáp
tuïc gia taêng trong thôøi gian tôùi nhôø caùc
öu ñieåm sau.
- Giaûm söï can thieäp cuûa con ngöôøi
trong vieäc ra quyeát ñònh cho vay.
- Ruùt ngaén thôøi gian thaåm ñònh vôùi
moãi khaùch haøng, ñoàng thôøi xöû lyù ñöôïc
khoái löôïng lôùn coâng vieäc vôùi thôøi gian ngaén.
- Taän duïng döõ lieäu lôùn veà khaùch haøng ñeå naâng
cao chaát löôïng thaåm ñònh vaø caäp nhaät thoâng tin
nhieàu chieàu veà khaùch haøng nhanh choùng.
4. Keát luaän vaø khuyeán nghò chính saùch
Vôùi neàn taûng toát ñöôïc cuûng coá sau quaù trình taùi
caáu truùc, caùc CTTC seõ vöôït qua taùc ñoäng tieâu cöïc
töø ñaïi dòch Covid 19. Tuy nhieân thaùch thöùc töø caïnh
tranh noäi boä ngaønh cuõng nhö xu höôùng gia taêng
giaùm saùt seõ laøm lôïi nhuaän cuûa caùc CTTC seõ giaûm
trong thôøi gian tôùi. Moät soá khuyeán nghò ñoái vôùi caùc
CTTC nhaèm duy trì hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa nhö
phaùt trieån beàn vöõng trong thôøi gian tôùi. Thöù nhaát,
gia taêng quaù trình chuyeån ñoåi soá nhaèm taïo söï thuaän
tieän cho khaùch haøng, ñaëc bieät theá heä sinh ra töø naêm
2000 trôû veà sau. Thöù hai, aùp duïng trí tueä nhaân taïo
- AI nhaèm phaân tích haønh vi, nhu caàu cuõng nhö
thaåm ñònh hoà sô khaùch haøng. Thöù ba, thieát keá phaùt
trieån caùc saûn phaåm môùi ñi keøm keânh phaân phoái phuø
hôïp ñeå höôùng tôùi nhu caàu cuûa khaùch haøng cuõng nhö
giaûm tyû troïng tyû leä cho vay tieàn maët. Thöù tö, ñaåy
maïnh caùc hoaït ñoäng taêng thu nhaäp töø phí, hoa hoàng
nhö bancassurance, treân cô sôû khoâng gia taêng gaùnh
naëng chi phí cho khaùch haøng, ñeå giaûm bôùt söï phuï
thuoäc quaù lôùn vaøo hoaït ñoäng tín duïng n
 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. FiinGroup (2019). Vietnam Consumer Finance Report 2019 - Issue 7. NXB Hoàng Ñöùc.
2. Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam (2019). Thoâng tö soá 18/2019/TT-NHNN V/v söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa
Thoâng tö soá 43/2016/TT-NHNN ngaøy 30 thaùng 12 naêm 2016 cuûa Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam quy
ñònh cho vay tieâu duøng cuûa coâng ty taøi chính, ban haønh ngaøy 04/11/2019.
2. Coâng ty Chöùng khoaùn TP. Hoà Chí Minh (2019). Baùo caùo thöôøng nieân naêm 2019.
3. Hieäp hoäi Baûo hieåm Vieät Nam. Soá lieäu thò tröôøng baûo hieåm caùc naêm.
4. Baùo caùo taøi chính caùc naêm cuûa caùc coâng ty taøi chính.
5. Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam. Heä thoáng caùc toå chöùc tín duïng. Truy caäp taïi https://www.sbv.gov.vn/web-
center/portal/m/menu/fm/htctctd?_afrLoop=6235802756844224#%40%3F_afrLoop%3D6235802756844224%26c
enterWidth%3D100%2525%26leftWidth%3D0%2525%26rightWidth%3D0%2525%26showFooter%3Dfalse%26s
howHeader%3Dfalse%26_adf.ctrl-state%3Dvt3ujvohn_4
6. Quoác hoäi (2020). Luaät soá: 61/2020/QH14 - Luaät Ñaàu tö ban haønh ngaøy 17 thaùng 06 naêm 2020.

ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. Ths. nguyeãn Thò Thu höông
2. Ths. nguyeãn hOà phöông Chi
Tröôøng ñaïi hoïc ngaân haøng Thaønh phoá hoà Chí Minh

FinAnCe COMpAnies:
reCenT develOpMenT And ChAllenges

l MA. nguyen Thi Thu huong

Banking University Hochiminh City (BUH), Vietnam
l MA. nguyen ho Phuong chi
Banking University Hochiminh City (BUH), Vietnam

AbsTrACT:
In the wake of the successful restructuring of Vietnam’s finance companies the regulator
has enhanced the supervision standard to ensure sustainability. Since the first quarter 2020,
Pandemic Covid 19 has posed risk to finance companies. Additionally, Finance companies are
faced with both opportunities and challenges from digital transformation. The paper updates
performance and analyses short term risks and challenges that Finance companies are facing in
the coming time. Recomemdations are given accordingly.
keywords: Finance company, Covid-19, restructuring, challenges.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 353

taïp chí coâng thöông

CAÙC nhAân TOá Aûnh höôûng ñeán söï

hAøi lOøng TrOng COâng vieÄC CuûA
nhAân vieân ñAïi lyÙ Thu bAûO hieåM xAõ hOÄi
Töï nguyeÄn, bAûO hieåM y Teá hOÄ giA ñình
TAïi bAûO hieåM xAõ hOÄi huyeÄn
giOàng rieàng, Tænh kieân giAng

l DieäP Thanh Tuøng - Leâ Thò Thuùy Loan

TOÙM TAÉT:
Muïc tieâu nghieân cöùu nhaèm xaùc ñònh caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc
cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän
Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy coù 5 nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï
haøi loøng cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình, bao goàm: Baûn chaát
coâng vieäc; Ñaøo taïo vaø phaùt trieån; Tieàn löông vaø phuùc lôïi; Moâi tröôøng laøm vieäc; Moái quan heä
ñoàng nghieäp; Laõnh ñaïo, töø ñoù nhoùm taùc giaû ñeà xuaát caùc haøm yù naâng cao chaát löôïng coâng vieäc
cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän BHYT hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän
Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang.
Töø khoùa: Nhaân vieân ñaïi lyù, söï haøi loøng, coâng vieäc, huyeän Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang.

1. giôùi thieäu
Trong nhöõng naêm qua, ngaønh Baûo hieåm xaõ
hoäi noùi chung vaø Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng
Rieàng noùi rieâng ñaõ khoâng ngöøng phaùt trieån vaø
ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû to lôùn trong vieäc thöïc
hieän cheá ñoä chính saùch BHXH, BHYT, BHTN.
Tính ñeán thaùng 10/2019, toaøn Huyeän coù 48 ñaïi
lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình vôùi
270 nhaân vieân ñaïi lyù thu (trong ñoù coù 120 nhaân
vieân ñaïi lyù thu xaõ, thò traán, 60 nhaân vieân ñaïi lyù
thu Coâng ty TNHH MTV Baûo hieåm Tuaán Thaønh
vaø 90 nhaân vieân ñaïi lyù thu böu ñieän). Taïi moãi
ñieåm thu ñaõ ñöôïc boá trí ñaày ñuû baøn gheá, bieån
hieäu ñieåm thu, trang thieát bò laøm vieäc, soå saùch aán
phaåm ñeå phuïc vuï ngöôøi tham gia BHXH töï
nguyeän, BHYT hoä gia ñình. Ñeå phaùt huy hôn nöõa
hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc ñaïi lyù thu BHXH töï
nguyeän, BHYT hoä gia ñình, trong thôøi gian tôùi,

354 Soá 25 - Thaùng 10/2020


cô quan BHXH taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù,
thöôøng xuyeân kieåm tra, höôùng daãn caùc ñaïi lyù thu
thöïc hieän ñuùng quy trình thu taïi Quyeát ñònh soá
595/QÑ-BHXH ngaøy 14/4/2017; quaûn lyù hoaït
ñoäng ñaïi lyù thu BHXH, BHYT taïi Quyeát ñònh soá
1599/QÑ-BHXH ngaøy 28/10/2016 vaø caùc quy
ñònh cuûa phaùp luaät veà BHXH, BHYT. Thöôøng
xuyeân boài döôõng, naâng cao kyõ naêng khai thaùc,
vaän ñoäng thu, tuyeân truyeàn chính saùch BHXH töï
nguyeän, BHYT hoä gia ñình cho nhaân vieân ñaïi lyù
thu, höôùng daãn ñaïi lyù thu thöïc hieän phaàn meàm
coâng ngheä thoâng tin trong quaù trình theo doõi quaûn
lyù ñoái töôïng tham gia BHXH töï nguyeän, BHYT
hoä gia ñình nhö tra cöùu thoâng tin giaù trò söû duïng
cuûa theû BHYT vaø caäp nhaät soá ñieän thoaïi cuûa
ngöôøi tham gia treân phaàn meàm ñeå theo doõi,
thoâng baùo nhaéc ñoùng BHXH töï nguyeän, BHYT
hoä gia ñình ñuùng haïn theo quy ñònh nhaèm ñaûm
baûo ngöôøi daân ñöôïc höôûng ñaày ñuû caùc quyeàn lôïi
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät khi tham gia BHXH
töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình.
2. Cô sôû lyù thuyeát vaø phöông phaùp nghieân
cöùu
2.1. Cô sôû lyù thuyeát
Baûo hieåm xaõ hoäi coù lòch söû hình thaønh vaø phaùt
trieån raát laâu vaø söï toàn taïi cuûa noù laø taát yeáu. Coù
nhieàu khaùi nieäm veà BHXH, do ñoù coù nhieàu caùch
tieáp caän BHXH khaùc nhau. Khaùi nieäm ñöôïc hieåu
moät caùch chính xaùc nhaát theo Toå chöùc Lao ñoäng
quoác teá - ILO (1999): “BHXH laø söï thay theá hoaëc
buø ñaép moät phaàn thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng
khi hoï gaëp phaûi nhöõng bieán coá ruûi ro laøm giaûm
hoaëc maát khaû naêng lao ñoäng hoaëc maát vieäc laøm,
baèng caùch hình thaønh vaø söû duïng moät quyõ taøi
chính taäp trung do söï ñoùng goùp cuûa ngöôøi söû duïng
lao ñoäng, ngöôøi lao ñoäng vaø söï baûo trôï cuûa Nhaø
nöôùc, nhaèm ñaûm baûo an toaøn ñôøi soáng cho ngöôøi
lao ñoäng vaø gia ñình hoï, goùp phaàn ñaûm baûo an
toaøn xaõ hoäi”.
Quy ñònh taïi ñieàu 3 Luaät Baûo hieåm xaõ hoäi,
Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät
Nam (2014): “Baûo hieåm xaõ hoäi laø söï baûo ñaûm
thay theá hoaëc buø ñaép moät phaàn thu nhaäp cuûa
ngöôøi lao ñoäng khi hoï bò giaûm hoaëc maát thu nhaäp
do oám ñau, thai saûn, tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà
taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm
nghieäp, thaát nghieäp, heát tuoåi lao ñoäng hoaëc cheát,
treân cô sôû ñoùng vaøo quyõ baûo hieåm xaõ hoäi”.
Quy ñònh taïi ñieàu 3 Luaät Baûo hieåm xaõ hoäi,
Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät
Nam (2014): “Baûo hieåm xaõ hoäi baét buoäc laø loaïi
hình baûo hieåm xaõ hoäi maø ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi
söû duïng lao ñoäng baét buoäc phaûi tham gia”.
Baûo hieåm y teá laø loaïi hình baûo hieåm thuoäc lónh
vöïc chaêm soùc söùc khoûe coäng ñoàng. Baûo hieåm y teá
giuùp giaûm thieåu nhöõng chi phí chaêm soùc söùc khoûe,
chi phí lieân quan ñeán vieäc ñieàu trò, phuïc hoài söùc
khoûe,… trong caùc tröôøng hôïp bò maéc beänh hoaëc bò
tai naïn (Nguyeãn Huøng Cöôøng, 2008). Baûo hieåm y
teá thöïc chaát laø moät noäi dung cuûa baûo hieåm xaõ hoäi.
Baûo hieåm y teá coù hai loaïi hình: baét buoäc vaø töï
nguyeän. Baûo hieåm y teá aùp duïng baét buoäc ñoái vôùi
caùc ñoái töôïng laø caùn boä, coâng nhaân, vieân chöùc taïi
chöùc, höu trí, nghæ maát söùc lao ñoäng thuoäc khu vöïc
haønh chính söï nghieäp, toå chöùc Ñaûng, ñoaøn theå xaõ
hoäi coù höôûng löông töø ngaân saùch nhaø nöôùc, caùc
doanh nghieäp trong nöôùc coù thueâ töø 10 lao ñoäng
trôû leân, caùc doanh nghieäp lieân doanh vôùi nöôùc
ngoaøi vaø toå chöùc quoác teá taïi Vieät Nam coù thueâ
lao ñoäng laø ngöôøi Vieät Nam.
2.2. Moâ hình vaø giaû thieát nghieân cöùu
Neàn taûng cuûa moâ hình nghieân cöùu naøy chính laø
caùc thang ño möùc ñoä haøi loøng vôùi caùc thaønh phaàn
coâng vieäc JDI (Job Descriptive Index) cuûa Smith
vaø coäng söï (1969) ñaõ ñöôïc söû duïng trong nhieàu
lónh vöïc khaùc nhau vôùi 5 khía caïnh: baûn chaát coâng
vieäc, cô hoäi ñaøo taïo vaø thaêng tieán, laõnh ñaïo, ñoàng
nghieäp, tieàn löông (Theo Job Descriptive Index-
JDI). Sau ñoù, Crossman vaø Bassem (2003) ñaõ boå
sung theâm hai thaønh phaàn nöõa laø: phuùc lôïi vaø moâi
tröôøng laøm vieäc. Hai thang ño naøy cuõng ñöôïc taùc
giaû Traàn Kim Dung vaø Traàn Hoaøi Nam (2004) aùp
duïng khi nghieân cöùu nhu caàu, söï haøi loøng cuûa nhaân
vieân vaø söï cam keát ñoái vôùi toå chöùc. Caên cöù vaøo keát
quaû cuûa caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây veà söï haøi loøng
trong coâng vieäc nhö Rasheed (2010); Hong vaø
coäng söï (2013); Masood vaø coäng söï (2014);
Taguchi (2015); Munira vaø Rahman (2016); Mai
Minh Lyù vaø Traàn Minh Hieáu (2017); Nguyeãn Tieán
Thöùc (2018) vaø tình hình thöïc teá taïi Baûo hieåm xaõ
hoäi Gioàng Rieàng. Nghieân cöùu naøy löïa choïn 6 nhaân
Soá 25 - Thaùng 10/2020 355
taïp chí coâng thöông

Hình 1: Moâ hình nghieân cöùu caùc taùc ñoäng ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc
cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu taïi Baûo hieåm xaõ hoäi Gioàng Rieàng

Moái quan heä ñoàng nghieäp

Ñaøo taïo, phaùt trieån BHXH Tieàn löông, phuùc lôïi

Söï haøi loøng coâng vieäc

Moâi tröôøng laøm vieäc Baûn chaát coâng vieäc

Laõnh ñaïo

toá taùc ñoäng ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc nhö
sau: Baûn chaát coâng vieäc, ñaøo taïo vaø phaùt trieån,
tieàn löông vaø phuùc lôïi, moâi tröôøng laøm vieäc, moái
quan heä ñoàng nghieäp, laõnh ñaïo.
Caùc giaû thuyeát cho moâ hình nghieân cöùu ñöôïc
xaây döïng döïa treân vieäc ñaùnh giaù caùc yeáu toá taùc
ñoäng ñeán söï haøi loøng trong cuûa nhaân vieân ñaïi lyù
thu taïi Baûo hieåm xaõ hoäi Gioàng Rieàng.
H1: Baûn chaát coâng vieäc taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï
haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu.
H2: Tieàn löông, phuùc lôïi taùc ñoäng tích cöïc söï
haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu.
H3: Moái quan heä ñoàng nghieäp taùc ñoäng tích
cöïc ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân
vieân ñaïi lyù thu.
H4: Moâi tröôøng laøm vieäc taùc ñoäng tích cöïc ñeán
söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi
lyù thu.
H5: Ñaøo taïo, phaùt trieån taùc ñoäng tích cöïc ñeán
söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi
lyù thu.
H6: Laõnh ñaïo taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï haøi
loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu.
2.3. Phöông phaùp nghieân cöùu
Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu ñaõ ñeà ra, taùc
giaû tieán haønh phoûng vaán tröïc tieáp baèng baûng caâu
hoûi ñöôïc thieát keá theo 5 nhaân toá aûnh höôûng ñeán söï
haøi loøng cuûa nhaân vieân ñeå söû duïng vaø ñöôïc xem
laø hôïp lyù ñeå tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi naøy. Döïa
theo nghieân cöùu cuûa Hair, Anderson, Tatham vaø
Black (1998) cho tham khaûo veà kích thöôùc maãu
döï kieán, theo ñoù kích thöôùc maãu toái thieåu laø gaáp
5 laàn toång soá bieán quan saùt. Ñaây laø côõ maãu phuø
hôïp cho nghieân cöùu coù söû duïng phaân tích nhaân toá
(Comrey, 1973; Roger, 2006). n=5*m. Soá bieán
quan saùt cho nghieân cöùu naøy laø 26 bieán. Neân côõ
maãu phaûi laø 21 X 5 = 105. Nhöng ñeå ñaûm baûo tính
ñaïi dieän cho nghieân cöùu naøy ñöôïc cao hôn, neân côõ
maãu ñöôïc choïn cho nghieân cöùu laø 220 ngöôøi, treân
ñòa baøn huyeän Gioàng Rieàng.
3. keát quaû nghieân cöùu
Keát quaû thoáng keâ Cronbach’s Alpha cho thaáy
caùc thang ño bieán ñoäc laäp giaûi thích ñaûm baûo yeâu
caàu thoáng keâ veà ñoä tin caäy theo lyù thuyeát. Trong
khi ñoù, taát caû thang ño bieán phuï thuoäc ñeàu ñaït
ñöôïc ñoä tin caäy nhö kyø voïng. Do ñoù, nghieân cöùu
coù 27 bieán soá ño löôøng nhaân toái ñoäc laäp vaø 4 bieán
ñoái vôùi nhaân toá phuï thuoäc söï haøi loøng vôùi coâng
vieäc ñaïi lyù BHXH ñaït ñoä tin caäy vaø taïo ñieàu kieän
ñeå tieáp tuïc ñöôïc söû duïng vaøo caùc phaân tích vaø
kieåm ñònh tieáp theo.
Keát quaû Baûng 1 cho thaáy taát caû caùc thang ño
bieán ñoäc laäp ñeàu hoäi tuï (giaûi thích 62.812% ñoä
hoäi tuï cuûa caùc nhaân toá ñoäc laäp trong moâ hinh hoài
quy), heä soá KMO (>.0.6) vaø Sig <0.01, phöông sai
trích (>2), Eigenvalues, ñoä phaân bieät cuûa caùc
thang ño >0.5 ñeàu ñaùp öùng yeâu caàu lyù thuyeát ñeà
ra. Thöïc hieän phaân tích nhaân toá (EFA) cho thaáy
moâ hình nghieân cöùu khoâng hình thaønh neân caùc
nhaân toá khaùc, maø vaãn giöõ nguyeân caùc nhaân toá
trong moâ hình lyù thuyeát ñeà xuaát vôùi 6 nhoùm nhaân
toá ñoäc laäp, goàm: 1) Baûn chaát coâng vieäc; (2) ñaøo
taïo vaø phaùt trieån; (3) tieàn löông vaø phuùc lôïi; (4)
moâi tröôøng laøm vieäc; (5) moái quan heä ñoàng
nghieäp; (6) laõnh ñaïo, vôùi toång 27 bieán quan saùt
laø caùc nhaân toá chính thöùc ñaõ ñöôïc ñieàu chænh söû

356 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

Baûng 1. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù (eFa) bieán ñoäc laäp

Heä soá KMo = 0.762, Sig = 0.0000

Nhaân toá Bieán Heä soá taûi
1 2 3 4 5 6
TL5 .838
TL1 .812
Tieàn löông, phuùc lôïi TL4 .788
TL2 .739
TL3 .732
DN1 .814
DN3 .772
Moái quan heä ñoàng
DN4 .768
nghieäp
DN2 .714
DN5 .665
DT4 .785
DT5 .740
Ñaøo taïo DT3 .736
DT2 .705
DT1 .605
CV3 .823
CV4 .727
Ñaëc ñieåm coâng vieäc
CV1 .665
CV2 .659
MT3 .815
MT2 .786
Moâi tröôøng laøm vieäc
MT4 .781
MT1 .698
LD1 .790
LD2 .783
Laõnh ñaïo
LD3 .737
LD4 .722
Phöông sai trích 3.706 2.855 2.685 2.625 2.587 2.501
Eigenvalues 13.726 10.572 9.945 9.724 9.582 9.263
Ñoä hoäi tuï 13.726 24.298 34.244 43.967 53.549 62.812

Nguoàn: Tính toaùn cuûa taùc giaû

Soá 25 - Thaùng 10/2020 357

taïp chí coâng thöông
duïng ñeå kieåm ñònh, phaân tích moâ hình hoài quy, töø
ñoù ñöa ra caùc haøm yù quaûn trò ñeà xuaát caùc khuyeán
nghò giaûi phaùp.
Thöïc hieän phaân tích nhaân toá khaùm phaù (EFA)
ñoái vôùi nhaân toá söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa
nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä
gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng,
tænh Kieân Giang (bao goàm 4 bieán quan saùt) töông
töï cuõng döïa treân caùc tieâu chí nhö ñoä hoäi tuï, heä soá
KMO vaø Sig., phöông sai trích, Eigenvalues. Sau
khi tieán haønh chaïy phaân tích nhaân toá, keát quaû
baûng 4.5 cho thaáy KMO vaø Sig., phöông sai trích
ñeàu ñaùp öùng lyù thuyeát, caùc thang ño thaønh phaàn
cuûa bieán phuï thuoäc giaûi thích 57.423% yù nghóa
cuûa ñoä hoäi tuï cuûa nhaân toá phuï thuoäc. (Baûng 2)
Baûng 2. Phaân tích nhaân toá khaùm phaù (eFa)
bieán phuï thuoäc
KMo 0.751
Sig. 0.0000
Giaù trò
caûm nhaän phöông sai trích 2.297
Ñoä hoäi tuï 57.423
Nguoàn: Tính toaùn cuûa taùc giaû
Keát quaû phaân tích hoài quy cuûa moâ hình hoài
quy bình phöông toái thieåu (OLS) cho thaáy heä soá
R2 laø 50.09%. Nhö vaäy coù theå thaáy caùc nhaân toá
giaûi thích ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa
nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT
hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng
Rieàng, tænh Kieân Giang ôû möùc trung bình (Baûng
3). Nguyeâ n nhaâ n laø do haï n cheá veà taø i lieäu
nghieân cöùu thöïc nghieäm, khoaûng thôøi gian thu
thaä p döõ lieä u, cô maã u nghieân cöùu, khoâng gian
nghieân cöùu, quan ñieåm ñaùnh giaù cuûa ñoái töôïng
khaûo saùt coù söï khaùc bieät aûnh höôûng ñeán keát quaû
nghieân cöùu. Tuy nhieân, tieán haønh caùc kieåm ñònh
F vaø kieåm ñònh t caùc moâ hình hoài quy cho caùc
giaù trò Sig. cuû a F = 0.000 < 0.05 cho thaá y caùc
nhaân toá ñoäc laäp vaø kieåm soaùt giaûi thích phuø hôïp
ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân
ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình
taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng, tænh
Kieân Giang.
358 Soá 25 - Thaùng 10/2020
Baûng 3 cho thaáy caùc nhaân toá ñoäc laäp trong moâ
hình OLS ñeàu coù taùc ñoäng tích cöïc vaø giaûi thích
toát yù nghóa taùc ñoäng ñeán söï haøi loøng trong coâng
vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän,
BHYT hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän
Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang. Nhaân toá giaûi thích
toát nhaát chaát löôïng coâng vieäc laø Ñaëc ñieåm coâng
vieäc (0.342, 1%). Nhaân toá Moâi tröôøng laøm vieäc
taùc ñoäng tích cöïc vaø giaûi thích 24.9% yù nghóa söï
haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu
BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình taïi Baûo
hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang
(0.249, 1%). Tieáp theo, nhaân toá Laõnh ñaïo cuõng
coù moái töông quan thuaän chieàu ñoái vôùi bieán phuï
thuoäc (0.167,1%). Nhaân toá Tieàn löông phuùc lôïi
taùc ñoäng tích cöïc ñeán moâ hình hoài quy coù heä soá
hoài quy laø (0.143) vôùi möùc yù nghóa 1%. Nhaân toá
Ñaøo taïo vaø phaùt trieån coù moái quan heä thuaän chieàu
söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù
thu BHXH (0.128, 1%). Nhaân toá Moái quan heä
ñoàng nghieäp (0.126, 1%) taùc ñoäng tích cöïc vaø yeáu
nhaát ñeán söï haøi loøng trong coâng vieäc cuûa nhaân
vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia
ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng,
tænh Kieân Giang. Nhö vaäy, taát caû caùc giaû thieát
trong moâ hình nghieân cöùu ñeàu ñaõ ñöôïc kieåm ñònh
vaø chaáp nhaän. Ñaây laø cô sôû quan troïng ñeå ñeà xuaát
caùc giaûi phaùp naâng cao ñeán söï haøi loøng trong
coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï
nguyeän, BHYT hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi
huyeän Gioàng Rieàng, tænh Kieân Giang.
4. keát luaän vaø haøm yù quaûn trò
4.1. Keát luaän
Neàn taûng cuûa moâ hình nghieân cöùu söï haøi loøng
cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu BHXH töï nguyeän, BHYT
hoä gia ñình taïi Baûo hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng
Rieàng chính laø caùc thang ño möùc ñoä haøi loøng vôùi
caùc thaønh phaàn coâng vieäc JDI (Job Descriptive
Index) cuûa Smith vaø coäng söï (1969). Nghieân cöùu
ñaõ tieán haønh khaûo saùt 220 nhaân vieân ñaïi lyù thu
BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình taïi Baûo
hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng vôùi phöông phaùp
choïn maãu. Phaân tích moâ hình hoài quy, keát quaû
phaân tích nghieân cöùu cho thaáy caû 6 nhaân toá nhö:
baûn chaát coâng vieäc; moâi tröôøng laøm vieäc; laõnh
 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

Baûng 3. Keát quaû hoài quy moâ hình nghieân cöùu

Heä soá hoài quy chöa chuaån hoùa Heä soá hoài quy chuaån hoùa
Nhaân toá T Sig.
B Std. error Beta

Heä soá chaën -.391 .313 -1.248 .213

LANHDAO .167 .048 .181 3.487 .001

TIENLUONG .113 .054 .131 2.097 .037

MOITRUONG .249 .047 .271 5.309 .000

CONGVIEC .342 .056 .387 6.088 .000

DAOTAO .129 .050 .128 2.561 .011

DONGNGHIEP .130 .049 .126 2.620 .009

Nguoàn: Tính toaùn cuûa taùc giaû

ñaïo; tieàn löông vaø phuùc lôïi; ñaøo taïo vaø phaùt trieån;
moái quan heä ñoàng nghieäp laàn löôït taùc ñoäng tích
cöïc ñeán söï haøi loøng cuûa nhaân vieân ñaïi lyù thu
BHXH töï nguyeän, BHYT hoä gia ñình taïi Baûo
hieåm xaõ hoäi huyeän Gioàng Rieàng.
4.2. Haøm yù chính saùch
Haøm yù chính saùch ñoái vôùi “Ñaëc ñieåm coâng
vieäc”, nhaân vieân caàn coù thaùi ñoä hôïp taùc, caàn cung
caáp ñaày ñuû vaø chính xaùc nhöõng thoâng tin lieân
quan ñeán coâng vieäc theo yeâu caàu cuûa caùn boä phaân
tích coâng vieäc. Quaù trình naøy caàn coù söï phoái hôïp
chaët cheõ, thaúng thaén, trung thöïc treân söï hieåu bieát
vaø tin caäy laãn nhau. Veà “Moâi tröôøng laøm vieäc”,
theo keát quaû ñieàu tra khaûo saùt vaø phaân tích moâ
hình caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï gaén keát cuûa
nhaân vieân BHXH huyeän Gioàng Rieàng cho thaáy
yeáu toá naøy cuõng ñöôïc ñaùnh giaù raát quan troïng.
Nhieàu yù kieän baøn luaän xung quanh veà cô sôû vaät
chaát, ñoàng nghieäp, caïnh tranh coâng baèng. Veà
“Laõnh ñaïo”, ñeå naâng cao hieäu quaû laõnh ñaïo,
ngoaøi nhöõng ñöùc tính thöôøng xuyeân caàn phaûi reøn
luyeän, nhaø quaûn lyù caàn phaûi choïn löïa phong caùch
laõnh ñaïo thích hôïp theo tình huoáng cuï theå ñeå phuø
hôïp vôùi coâng vieäc cuûa nhaân vieân vaø muïc tieâu cuûa
toå chöùc. Veà “Tieàn löông vaø phuùc lôïi”, ñeå hoaøn
thieän heä thoáng tieàn löông höôùng ñeán muïc tieâu
coâng baèng trong traû löông vaø ñeå tieàn löông thöïc
söï trôû thaønh coâng cuï quaûn trò höõu hieäu vaø laø ñoøn
baåy kích thích naêng suaát lao ñoäng. Veà “Ñaøo taïo
vaø phaùt trieån”, trong quy trình ñaøo taïo hieän taïi
cuûa BHXH, coâng taùc xaùc ñònh nhu caàu ñaøo taïo vaø
laäp keá hoaïch ñaøo taïo ñöôïc thöïc hieän goäp thaønh
moät giai ñoaïn vaø taùch rieâng coâng taùc laäp nhu caàu
ñaøo taïo thaønh moät giai ñoaïn. Veà “Moái quan heä
ñoàng nghieäp”, ñeå xaây döïng tinh thaàn laøm vieäc taäp
theå hieäu quaû, tröôùc heát, laõnh ñaïo caàn quaùn trieät
chæ ñaïo moãi nhaân vieân caàn chuû ñoäng xaây döïng
phöông phaùp laøm vieäc ngay töø chính hoï. Nghóa laø
xaây döïng tinh thaàn laøm vieäc töø moãi nhaân vieân,
phaûi ñaùnh giaù toaøn dieän caùc chæ tieâu: hoaøn thaønh
toát coâng vieäc ñöôïc giao, chuû ñoäng hoøa ñoàng vôùi
taäp theå n

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. Leâ Nguyeãn Ñoan Khoâi vaø Ñoã Höõu Nghò (2014), Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc ñoä haøi loøng coâng vieäc cuûa
nhaân vieân y teá taïi thaønh phoá Caàn Thô, Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô, 32, 94-102.
2. Traàn Kim Dung vaø Nguyeãn Ngoïc Lan Vy (2011), Thang ño ñoäng vieân nhaân vieân. Taïp chí Phaùt trieån Kinh teá,
244, 1-10.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 359

taïp chí coâng thöông

3. Crossman, A., & Abou-Zaki, B. (2003). Job satisfaction and employee performance of Lebanese banking
staff. Journal of Managerial Psychology, 18(4), 368-376.
4. Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1974). The job diagnostic survey: An instrument for the diagnosis of jobs
and the evaluation of job redesign projects. USA: Technical Report No.4, Department of Administrative
Sciences, Yale University.

ngaøy nhaän baøi: 7/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 17/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 27/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. dieÄp ThAnh Tuøng
khoa kinh teá, luaät - Tröôøng ñaïi hoïc Traø vinh
2. leâ Thò ThuÙy lOAn
baûo hieåm xaõ hoäi tænh kieân giang

FACTOrs AFFeCTing The jOb sATisFACTiOn

OF AgenT sTAFF whO COlleCT vOlunTAry sOCiAl
insurAnCe And hOusehOld heAlTh insurAnCe
preMiuMs AT giOng rieng disTriCT’s sOCiAl
insurAnCe depArTMenT, kien giAng prOvinCe

l DieP Thanh Tung

Faculty of Ecconomics and Law, Tra Vinh University
l Le Thi Thuy Loan
Department of Social Insurance, Kien Giang Province

AbsTrACT:
This research is to identify factors affecting the job satisfaction of agent staff who collect
voluntary social insurance and household health insurance premiums at Giong Rieng District’s
Social Insurance Department, Kien Giang Province. The research’s results show that there are
five factors affecting the satisfaction of employees including the nature of work, training and
developing, salaries and benefits, work environment, co-worker relationship and leadership.
Based on these findings, some implications are proposed to improve the work quality of the
agent staff who are responsible for collecting premiums of voluntary social insurance and
household health insurance at Giong Rieng District’s Social Insurance Department, Kien
Giang Province.
keywords: Agent staff, satisfaction, job, Giong Rieng District, Kien Giang Province.

360 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

MOái quAn heÄ giöõA

vOán TAøi Chính vAø söï TOàn TAïi
CuûA dOAnh nghieÄp khôûi nghieÄp:
nghieân CöÙu ThöïC nghieÄM
TAïi Tænh TrAø vinh

nguyeãn Vaên Vuõ an

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát phaân tích moái quan heä giöõa voán taøi chính vaø söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp
taïi tænh Traø Vinh. Soá lieäu cuûa nghieân cöùu ñöôïc thu thaäp töø 78 doanh nghieäp khôûi nghieäp treân ñòa
baøn tænh Traø Vinh. Keát quaû öôùc löôïng 3 moâ hình hoài quy Binary Logistic cho thaáy, voán taøi chính
ñaõ giaûi thích moät phaàn söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp ngay caû tính ñeán vieäc töï löïa
choïn nguoàn taøi chính phaùt sinh töø söï thay ñoåi cuûa nguoàn voán con ngöôøi. Tuy nhieân, aûnh höôûng
naøy khoâng ñoàng nhaát giöõa caùc loaïi voán taøi chính. Caû voán noäi boä vaø voán phi chính thöùc ñeàu khoâng
lieân quan ñaùng keå ñeán söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp. Ngöôïc laïi, nôï chính thöùc vaø voán
chuû sôû höõu chính thöùc aûnh höôûng ñaùng keå ñeán söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp maëc duø
theo höôùng ngöôïc nhau: Nôï chính thöùc giuùp taêng cô hoäi toàn taïi nhöng voán chuû sôû höõu chính thöùc
laøm giaûm tuoåi thoï cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp.
Töø khoùa: Voán taøi chính, voán con ngöôøi, doanh nghieäp khôûi nghieäp, öùng duïng moâ hình Binary
Logistic, voán chuû sôû höõu chính thöùc.

1. giôùi thieäu
Voán taøi chính laø yeáu toá ñaàu vaøo quan troïng
ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, ñaây laø nguoàn voán ñeå
hình thaønh neân hoaï t ñoäng cuûa doanh nghieäp
(Lee & Zhang, 2010). Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng
ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khôûi nghieäp khi phaûi
toán khaù nhieàu chi phí trong quaù trình thaønh laäp
doanh nghieäp cuõng nhö thieát laäp caùc moái quan
heä ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa doanh nghieäp nhöng
vaãn chöa coù nguoàn doanh thu oån ñònh ñeå taøi trôï
cho caùc hoaït ñoäng ñoù. Vôùi taàm quan troïng cuûa
vieäc ñaûm baûo caùc nguoàn taøi chính caàn thieát cho
caùc doanh nghieäp thaønh laäp vaø theo ñuoåi caùc döï
aùn kinh doanh, ñöông nhieân doanh nghieäp khôûi
nghieäp seõ kyø voïng moät moái töông quan thuaän
giöõa voán taøi chính vaø hieäu quaû kinh doanh chaúng
haïn nhö söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp, nhaát laø ôû
giai ñoaïn ñaàu.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 361

taïp chí coâng thöông
Vieäc tìm ra aûnh höôûng ñaùng keå cuûa voán taøi
chính ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi
nghieäp seõ ñoàng nghóa vôùi söï toàn taïi cuûa haïn cheá
thanh khoaûn vaø söï khoâng hoaøn haûo treân thò tröôøng
voán. Moät soá nghieân cöùu tröôùc ñaây ñaõ chöùng minh
raèng voán taøi chính (ban ñaàu) laø moät yeáu toá döï baùo
ñaùng keå veà hieäu quaû kinh doanh (ví duï: Cooper et
al. (1994), Holtz-Eakin et al. (1994), Kerr et al.
(2010)). Tuy nhieân, Cressy (1996) nhaän thaáy raèng
moái töông quan thuaän giöõa voán taøi chính vaø söï
toàn taïi cuûa doanh nghieäp bieán maát khi theâm caùc
bieán voán con ngöôøi vaøo trong moâ hình theå hieän
söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp. Phaùt hieän naøy khoâng
chæ phuû nhaän söï toàn taïi cuûa haïn cheá thanh khoaûn
maø coøn chæ ra voán con ngöôøi laø yeáu toá quyeát ñònh
“thöïc söï” ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp
khôûi nghieäp.
Quan ñieåm naøy ñaõ thuùc ñaåy nhieàu nghieân cöùu
coá gaéng khaùm phaù aûnh höôûng cuûa caùc ñaëc ñieåm
cuûa doanh nhaân khôûi nghieäp ñoái vôùi hoaït ñoäng
khôûi nghieäp (Burke et al. (2001), Taylor (2001),
Verheul & Thurik (2001), Colombo et al. (2004),
Astebro & Bernhardt (2005)) vaø tìm xem lieäu voán
taøi chính coù phaûi laø bieán noäi sinh hay khoâng, ñaëc
bieät ñöôïc thuùc ñaåy bôûi voán con ngöôøi (Bruderl et
al. (1992), Cooper et al. (1994), Astebro &
Bernhardt (2003, 2005)). Phaàn lôùn caùc nghieân
cöùu tröôùc ñaây coi voán taøi chính laø thuaàn nhaát baèng
caùch chæ xem xeùt moät loaïi voán hoaëc baèng caùch
goäp taát caû caùc loaïi voán vaøo moät bieán soá. Tuy
nhieân, baèng chöùng cho thaáy raèng caùc loaïi voán
khaùc nhau coù theå ñöôïc thuùc ñaåy bôûi caùc ñoäng cô
khaùc nhau cuûa caùc doanh nhaân (Astebro &
Bernhardt (2003), de Betignies & Brander
(2007)). Do ñoù, taùc giaû coá gaéng traû lôøi hai caâu hoûi
nhö sau: Thöù nhaát, taùc ñoäng “thöïc söï” cuûa voán taøi
chính ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi
nghieäp sau khi tính ñeán tính ñoàng nhaát veà voán ñaït
ñöôïc laø gì? Thöù hai, vai troø cuûa tính khoâng ñoàng
nhaát trong loaïi voán taøi chính (nôï vaø voán chuû sôû
höõu ñeå coù söï khaùc bieät roõ raøng nhaát) trong vieäc
xaùc ñònh moái quan heä voán taøi chính vaø toàn taïi cuûa
doanh nghieäp laø gì?
2. phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Soá lieäu söû duïng
Soá lieäu söû duïng trong baøi vieát laø soá lieäu sô caáp
ñöôïc thu thaäp töø moät moät cuoäc ñieàu tra baèng baûng
362 Soá 25 - Thaùng 10/2020
caâu hoûi. Cuoäc ñieàu tra ñöôïc tieán haønh vaøo thaùng
9/2020 vôùi ñoái töôïng phoûng vaán laø 78 doanh
nghieäp khôûi nghieäp treân ñòa baøn tænh Traø Vinh.
Trong ñoù, taùc giaû ñaõ phoûng vaán 46 doanh nghieäp
khôûi nghieäp vaãn toàn taïi ñeán thôøi ñieåm nghieân cöùu
sau 3 naêm hoaït ñoäng (chieám 58,97%) vaø 32 doanh
nghieäp khôûi nghieäp ñaõ ngöøng hoaït ñoäng hoaëc giaûi
theå sau 3 naêm hoaït ñoäng (chieám 41,03%). Caùc
doanh nghieäp khôûi nghieäp ñöôïc choïn theo phöông
phaùp phi xaùc suaát.
2.2. Phaân tích soá lieäu
Chuùng toâi phaân loaïi voán taøi chính maø coâng ty
coù ñöôïc taïi thôøi ñieåm thaønh laäp, döïa treân nguoàn
(noäi boä, khoâng chính thöùc vaø chính thöùc) vaø loaïi
voán (nôï vaø voán chuû sôû höõu). Taát caû caùc bieán voán
taøi chính ñöôïc xaây döïng döôùi daïng nhò phaân, ñöôïc
maõ hoùa laø "1" neáu coâng ty coù ñöôïc voán töông öùng
vaø "0" neáu khoâng.
Baøi vieát söû duïng moâ hình Binary Logistic ñeå
xaùc ñònh caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi
cuûa caùc doanh nghieäp khôûi nghieäp. Taùc giaû seõ
laøm ñieàu ñoù moät caùch daàn daàn. Taùc giaû baét ñaàu
baèng moâ hình vôùi bieán ñoäc laäp laø caùc bieán voán
taøi chính (Moâ hình 1). Sau ñoù, taùc giaû boå sung
theâm caùc bieán voán con ngöôøi vaøo moâ hình (Moâ
hình 2). Trong Moâ hình 3, taùc giaû khaùm phaù aûnh
höôûng tieàm aån khaùc nhau cuûa caùc loaïi voán taøi
chính khoâng ñoàng nhaát baèng caùch taùch voán chính
thöùc thaønh nôï chính thöùc vaø voán chuû sôû höõ u
chính thöùc.
Caùc moâ hình naøy coù daïng nhö sau:
Yi = b0 + b1X1i + b2X2i + b3X3i + ei (1)
Yi = b0 + b1X1i + b2X2i + b3X3i
+ … + b10X10i + ei (2)
Yi = b0 + b1X1i + b2X2i + b3.1X3.1i
+ b3.2X3.2i + … + b10X10i + ei (3)
Trong ñoù:
- Y laø söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp,
ñöôïc ño löôøng baèng hai giaù trò 1 vaø 0 (1 laø doanh
nghieäp khôûi nghieäp vaãn toàn taïi ñeán thôøi ñieåm
nghieân cöùu sau 3 naêm hoaït ñoäng vaø 0 laø doanh
nghieäp khôûi nghieäp ñaõ ngöøng hoaït ñoäng hoaëc giaûi
theå sau 3 naêm hoaït ñoäng).
- Caùc bieán X laø caùc bieán ñoäc laäp (bieán giaûi
thích). Caùc bieán naøy ñöôïc ñònh nghóa vaø dieãn giaûi
chi tieát ôû Baûng 1.
 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

Baûng 1. yù nghóa cuûa caùc bieán ñoäc laäp trong moâ hình Binary logitic

Daáu
Bieán Ñònh nghóa vaø ño löôøng
kyø voïng

Laø baát kyø khoaûn taøi trôï naøo do doanh nhaân khôûi nghieäp boû vaøo doanh
Voán noäi boä (X1) nghieäp, döôùi hình thöùc nôï hoaëc voán chuû sôû höõu, ñöôïc maõ hoùa laø "1" neáu +
doanh nghieäp coù ñöôïc voán naøy vaø "0" neáu ngöôïc laïi

Ñeà caäp ñeán vieäc taøi trôï (nôï hoaëc voán chuû sôû höõu) töø caùc thaønh vieân gia ñình
Voán khoâng chính thöùc (X2) vaø ngöôøi quen caù nhaân cuûa caùc doanh nhaân khôûi nghieäp, ñöôïc maõ hoùa laø +
"1" neáu doanh nghieäp coù ñöôïc voán naøy vaø "0" neáu ngöôïc laïi

Ñeà caäp ñeán voán taøi chính thu ñöôïc töø taát caû caùc loaïi nguoàn taøi trôï cuûa moät toå
chöùc döôùi daïng nôï (X3.1) hoaëc voán chuû sôû höõu (X3.2), chaúng haïn nhö ngaân
Voán chính thöùc (X3) +
haøng vaø voán ñaàu tö maïo hieåm,… ñöôïc maõ hoùa laø "1" neáu doanh nghieäp coù
ñöôïc voán naøy vaø "0" neáu ngöôïc laïi

Tuoåi (X4) Tuoåi cuûa doanh nhaân khôûi nghieäp +

Soá naêm ñi laøm (X5) Soá naêm ñi laøm noùi chung cuûa doanh nhaân khôûi nghieäp +
Ñaõ töøng khôûi nghieäp (X6) Doanh nhaân töøng khôûi nghieäp ñöôïc maõ hoùa laø "1" vaø "0" neáu ngöôïc laïi +

Khôûi nghieäp cuøng lónh vöïc Doanh nhaân töøng khôûi nghieäp cuøng lónh vöïc tröôùc ñaây, ñöôïc maõ hoùa laø "1"
+
tröôùc ñaây (X7) vaø "0" neáu ngöôïc laïi

Soá giôø laøm vieäc maø doanh nhaân boû ra laøm vieäc cho doanh nghieäp khôûi
Soá giôø laøm vieäc (X8) +
nghieäp (giôø/tuaàn)

Trình ñoä chuyeân moân cuûa doanh nhaân khôûi nghieäp: 1 - sô caáp, 2 - trung caáp,
Trình ñoä chuyeân moân (X9) +
3 - Cao ñaúng, 4 - ñaïi hoïc, 5 - sau ñaïi hoïc.

Giôùi tính doanh nhaân khôûi Giôùi tính doanh nhaân khôûi nghieäp ñöôïc maõ hoùa “1” neáu laø nam vaø "0" neáu
+
nghieäp (X10) laø nöõ

3. keát quaû nghieân cöùu
Keát quaû öôùc löôïng moâ hình 1 ôû Baûng 2 cho
thaáy, trong soá caùc bieán voán taøi chính, chæ coù voán
chính thöùc laø coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc a = 5%,
cuï theå khi doanh nghieäp khôûi nghieäp coù voán chính
thöùc daïng nôï hoaëc chuû sôû höõu seõ giuùp doanh
nghieäp toàn taïi cao hôn 28,6% so vôùi doanh nghieäp
khoâng coù voán chính thöùc.
Trong moâ hình 2, khi caùc bieán voán con ngöôøi
ñöôïc theâm vaøo, voán chính thöùc khoâng coøn coù yù
nghóa thoáng keâ trong khi voán noäi boä vaø voán phi
chính thöùc vaãn khoâng thay ñoåi. Ngöôïc laïi, phaàn
lôùn caùc bieán soá voán con ngöôøi bao goàm tuoåi cuûa
doanh nhaân khôûi nghieäp, soá naêm ñi laøm, soá giôø
laøm vieäc, trình ñoä chuyeân moân cho thaáy nhöõng
aûnh höôûng cuøng chieàu vôùi söï toàn taïi cuûa doanh
nghieäp khôûi nghieäp. Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi
Cressy’s (1996) phaùt hieän ra raèng, aûnh höôûng cuûa
voán taøi chính seõ bieán maát khi moät taäp hôïp ñaày ñuû
caùc bieán voán con ngöôøi ñöôïc ñöa vaøo moâ hình ñeå
öôùc löôïng.
Tuy nhieân, trong moâ hình 3, taùc giaû ñaõ taùch
voán chính thöùc thaønh nôï vaø voán chuû sôû höõu, yeáu
toá nôï coù aûnh höôûng cuøng chieàu vôùi söï toàn taïi cuûa

Soá 25 - Thaùng 10/2020 363

taïp chí coâng thöông

Baûng 2. Keát quaû öôùc löôïng caùc moâ hình Binary Logistic

Bieán soá Moâ hình 1 (dy/dx) Moâ hình 2 (dy/dx) Moâ hình 3 (dy/dx)

Voán noäi boä (X1) 0,213 0,299 0,250

Voán khoâng chính thöùc (X2) -0,164 -0,051 -0,026

Voán chính thöùc (X3) 0,286** 0,001

Nôï (X3.1) 0,255*

Voán chuû sôû höõu (X3.2) -0,574**

Tuoåi (X4) 0,034** 0,027*

Soá naêm ñi laøm (X5) 0,319** 0,425***

Ñaõ töøng khôûi nghieäp (X6) -0,232 -0,144

Khôûi nghieäp cuøng lónh vöïc tröôùc ñaây (X7) -0,002 0,116

Soá giôø laøm vieäc (X8) 0,021** 0,021**

Trình ñoä chuyeân moân (X9) 0,183** 0,191*

Giôùi tính doanh nhaân khôûi nghieäp (X10) 0,180 0,183

Prob > chi2 0,014 0,000 0,000

LR chi2 10,70** 44,80*** 59,05***

Phaàn traêm döï baùo chính xaùc 62,82% 74,36% 84,62%

Soá quan saùt 78 78 78

Ghi chuù: *, **, *** laàn löôït coù yù nghóa thoáng keâ ôû möùc a laø 10%, 5% vaø 1%.
Nguoàn: Soá lieäu khaûo saùt, 2020

doanh nghieäp khôûi nghieäp trong khi yeáu toá voán
chuû sôû höõu aûnh höôûng ngöôïc chieàu vôùi söï toàn taïi
cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp. Nghóa laø, ngay caû
sau khi chuùng ta kieåm soaùt aûnh höôûng cuûa voán
con ngöôøi, vieäc nhaän nôï chính thöùc laøm taêng cô
hoäi toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp trong
khi taøi trôï baèng voán chuû sôû höõu chính thöùc laøm
giaûm khaû naêng toàn taïi naøy.
4. Thaûo luaän vaø keát luaän
Keát quaû öôùc löôïng cho thaáy doanh nhaân khôûi
nghieäp coù bò raøng buoäc veà thanh khoaûn. Caùc ñaëc
ñieåm veà voán con ngöôøi aûnh höôûng ñeán khaû naêng
tieáp caän vaø loaïi voán taøi chính maø caùc doanh nhaân
coù theå ñaït ñöôïc vaø söû duïng ñeå hieän thöïc hoùa yù
töôûng cuûa hoï. Tuy nhieân, nguoàn voán con ngöôøi
khoâng phaûi aûnh höôûng toaøn boä ñeán söï toàn taïi cuûa
doanh nghieäp. Voán taøi chính ñaõ giaûi thích moät
phaàn söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp
ngay caû tính ñeán vieäc töï löïa choïn nguoàn taøi chính
phaùt sinh töø söï thay ñoåi cuûa nguoàn voán con
ngöôøi. Tuy nhieân, aûnh höôûng naøy khoâng ñoàng
nhaát giöõa caùc loaïi voán taøi chính. Caû voán noäi boä
vaø voán phi chính thöùc ñeàu khoâng lieân quan ñaùng
keå ñeán söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp.
Ngöôïc laïi, nôï chính thöùc vaø voán chuû sôû höõu chính
thöùc aûnh höôûng ñaùng keå ñeán söï toàn taïi cuûa doanh
nghieäp khôûi nghieäp maëc duø theo höôùng ngöôïc
nhau: Nôï chính thöùc giuùp taêng cô hoäi toàn taïi
nhöng voán chuû sôû höõu chính thöùc laøm giaûm tuoåi
thoï cuûa doanh nghieäp khôûi nghieäp.
Taïi sao coù söï aûnh höôûng khaùc nhau giöõa nôï
chính thöù c vaø voán chuû sôû höõ u chính thöù c? Söï

364 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 taøi chính - ngaân haøng - Baûo hieåm

töông phaûn baét nguoàn töø söï khaùc bieät veà möùc ñoä
öa thích ruûi ro giöõ a caùc nhaø cung caá p voán taøi
chính, ñaëc bieät laø giöõa ngöôøi cho vay vaø nhaø ñaàu
tö. Veà cô baûn, quan ñieåm cuûa ngöôøi cho vay vaø
nhaø ñaàu tö laø hoaøn toaøn khaùc nhau. Ngöôøi cho
vay coù xu höôùng öu tieân caùc doanh nghieäp theo
ñuoåi caùc döï aùn an toaøn hôn ñeå deã daøng thu hoài
tieàn goá c vaø laõ i. Trong khi ñoù , caù c nhaø ñaàu tö
luoân tìm kieám nhöõng döï aùn khaû thi, coù khaû naêng
sinh lôøi cao, ñoàng nghóa ruûi ro cuõng cao, thaäm
chí laø khoâng toàn taïi. Ngöôøi cho vay cuõng thöïc
hieän giaùm saùt thöôøng xuyeân vaø chaët cheõ haønh vi
cuûa ngöôøi ñi vay ñeå ñaûm baûo raèng, ngöôøi ñi vay
söû duïng voán ñuùng muïc ñích nhö cam keát vay voán
ban ñaàu. Heä soá döông ñoái vôùi nôï chính thöùc cho
thaáy aûnh höôûng thöïc söï cuûa vieäc giaùm saùt ngöôøi
cho vay ñoá i vôù i söï toàn taï i cuû a doanh nghieä p
khôûi nghieäp.
Qua phaân tích, nghieân cöùu thaáy raèng, caùc
doanh nhaân khôûi nghieäp neân caân nhaéc löïa choïn
vay voán hay keâu goïi ñaàu tö. Khi tìm kieám caùc
khoaûn ñaàu tö coå phaàn töø beân ngoaøi, caùc doanh
nhaân neân hieåu raèng caùc nhaø ñaàu tö coù caùch tieáp
caän raát khaùc trong vieäc ñaùnh giaù caùc döï aùn ñeå
caáp voán, hoï coù caùi nhìn raát khaùc veà döï aùn, chöa
keå vieäc thaâu toùm quyeàn sôû höõu doanh nghieäp. Do
ñoù, caùc doanh nhaân caàn nhaän thöùc ñöôïc söï ñaùnh
ñoåi trong vieäc tìm kieám caùc nguoàn voán taøi chính
beân ngoaøi döôùi caùc hình thöùc khaùc nhau. Beân
caïnh ñoù, taøi trôï baèng nôï cuõng coù nhöõng nhöôïc
ñieåm tieàm aån vì nhöõng ngöôøi cho vay coù xu
höôùng thích caùc döï aùn coù ruûi ro töông ñoái thaáp
vaø khaû naêng thu hoài voán nhanh ñeå thanh toaùn goác
laõi, caùc doanh nhaân khôûi nghieäp thì thöôøng ñaët
cöôïc vaøo caùc döï aùn ruûi ro hôn ôû taàm nhìn daøi haïn
hôn vaø söï ñaùnh ñoåi giöõa thanh khoaûn ngaén haïn
vaø lôïi nhuaän daøi haïn raát khoù ñeå quyeát ñònh ñoái
vôùi nhöõng ngöôøi khôûi nghieäp n

TAøi lieÄu ThAM khAûO:

1. Astebro, T. and Bernhardt, I. (2003). Startup financing, owner characteristics, and survival. Journal of
Economics and Business, 55, 303-319.
2. Astebro, T. and Bernhardt, I. (2005). The winner’s curse of human capital. Small Business Economics, 24, 63-78.
3. Bruderl, J., Preisendorfer, P. and Ziegler, R. (1992). Survival chances of newly founded business organizations.
American Sociological Review, 57, 227-242.
4. Burke, A. E., FitzRoy, F. R. and Nolan, M. A. (2001). When less is more: Distinguishing between
entrepreneurial choice and performance. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 62 (5), 565-587.
5. Colombo, M. G., Delmastro, M., and Grilli, L. (2004). Entrepreneurs’ human capital and the start-up size of new
technology-based firm. International Journal of Industrial Organization, 22(8-9), 1183-1211.
6. Cooper, A.C., Gimeno-Gascon, F.J., and Woo, C.Y. (1994). Initial human and financial capital as predictors of
new venture performance. Journal of Business Venturing, 9, 371-395.
7. Cressy, R. (1996). Are business startups debt-rationed? The Economic Journal, 106, 1253-1270.
8. De Betignies J-E and Brander, J.A. (2007). Financing entrepreneurship: Bank finance versus venture capital.
Journal of Business Venturing, 22, 808-832.
9. Holtz-Eakin, D., Joulfaian, D. and Rosen, H.S. (1994). Sticking it out: Entrepreneurial survival and liquidity
constraints. Journal of Political Economy, 102(1), 53-75.
10. Kerr, W.R., Lerner, J. and Schoar, A. (2010). The consequence of entrepreneurial finance: A regression
discontinuity analysis. Working Paper. USA: Harvard University and MIT.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 365

taïp chí coâng thöông

11. Lee, J., Zhang, W. (2020). Financial capital and startup survival. USA: College of Management, Georgia
Institute of Technology.
12. Taylor, M. P. (2001). Survival of the fittest? An analysis of self-employment duration in Britain. Economic
Journal, 109(454), 140-155.
13. Verheul, I. and Thurik, R. (2001). Does gender matter? Small Business Economics, 16(4), 329-346.

ngaøy nhaän baøi: 2/10/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 12/10/2020
ngaøy chaáp nhaân ñaêng baøi: 22/10/2020

Thoâng tin taùc giaû:

Ths. nguyeãn vAên vuõ An
Tröôøng ñaïi hoïc Traø vinh

The relATiOnship beTween FinAnCiAl

CApiTAl And The exisTenCe OF sTArTups:
An experiMenTAl sTudy in TrA vinh prOvinCe

l Master. nguyen Van Vu an

Tra Vinh University

AbsTrACT:
This study analyzes the relationship between financial capital and the existence of
startups in Tra Vinh Province based on data sets which were collected from 78 provincial
startups. The three Binary Logistic regression models’s estimating results show that the
financial capital partly plays a role in the existence of a startup even when the startup
chooses diffrent financial sources due to the change in the startup’s owners. However, this
issue is not the same across different financial sources. Neither internal nor informal capital
is significantly related to the startup's existence. In contrast, official debt and official equity
significantly affect the survival of a startup. The study reveals that offical debt increases the
chances of the statup’s survival but offical equity has negatively impacts on the starup’s
existence.
keywords: Financial capital, human capital, start-ups, Binary Logistic application,
official equity.

366 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 keá toaùn - kieåm toaùn

HOAøn THieän TOå cHöÙc

cOâng TAÙc keá TOAÙn TAïi BeänH vieän
SAûn nHi TrAø vinH

l nguyeãn chaâu huøng tính - hoàng thò kim thanh

TOÙM TAÉT:
Baøi vieát nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc toå chöùc keá toaùn taïi Beänh vieän Saûn Nhi tænh Traø Vinh
nhaèm chæ roõ nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaø nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi trong coâng taùc toå chöùc keá toaùn
taïi ñaây. Töø ñoù, ñöa ra moät soá kieán nghò nhaèm hoaøn thieän toå chöùc coâng taùc keá toaùn taïi Beänh vieän
thôøi gian tôùi.
Töø khoùa: Coâng taùc keá toaùn, Beänh vieän Saûn Nhi tænh Traø Vinh, chaêm soùc söùc khoûe.

1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi
ÔÛ moïi thôøi ñaïi, moïi quoác gia treân theá giôùi, söùc
khoûe luoân laø voán quyù nhaát cuûa con ngöôøi. Baûo veä,
chaêm soùc söùc khoûe laø vaán ñeà troïng taâm ñöôïc ñaët
leân haøng ñaàu trong söï nghieäp xaây döïng vaø phaùt
trieån ñaát nöôùc. Do ñoù, ñoåi môùi vaø phaùt trieån ñeå
chaêm soùc söùc khoûe cho nhaân daân laø nhieäm vuï voâ
cuøng to lôùn cuûa ngaønh Y teá, laø moái quan taâm ñaëc
bieät trong chính saùch an sinh xaõ hoäi.
Beänh vieän Saûn Nhi Traø Vinh laø ñôn vò aùp duïng
quy ñònh cô cheá töï chuû, töï chòu traùch nhieäm trong
vieäc thöïc hieän nhieäm vuï, toå chöùc boä maùy, nhaân söï
vaø taøi chính theo Thoâng tö soá 107/2017/TT-BTC
ngaøy 10/10/2017 cuûa Boä Taøi chính ñoái vôùi ñôn vò
söï nghieäp coâng laäp. Laø moät boä phaän caáu thaønh cuûa
heä thoáng keá toaùn Vieät Nam, keá toaùn haønh chính söï
nghieäp luoân ñöôïc ñoåi môùi vaø caøng thích öùng vôùi
yeâu caàu cuûa cô cheá taøi chính môùi, goùp phaàn naâng
cao chaát löôïng quaûn lyù vaø söû duïng taøi chính, taøi
saûn phuø hôïp, hieäu quaû ôû caùc ñôn vò naøy.
Trong nhöõng naêm qua, taïi Beänh vieän Saûn Nhi
Traø Vinh (BVSNTV), coâng taùc keá toaùn ñaõ thöïc
hieän chöùc naêng thoâng tin vaø kieåm tra, cung caáp soá
lieäu cho laõnh ñaïo beänh vieän vaø caùc cô quan quaûn
lyù cuûa Nhaø nöôùc. Tuy nhieân, coâng taùc toå chöùc keá
toaùn ôû ñaây vaãn coøn boäc loä moät soá toàn taïi nhö toå
chöùc heä thoáng chöùng töø, toå chöùc heä thoáng taøi
khoaûn, thieát keá boä soå ñaõ ñaët ra yeâu caàu caàn phaûi
hoaøn thieän. Ñeå coù theå ñaùp öùng nhöõng ñoøi hoûi ngaøy
caøng cao trong coâng taùc quaûn lyù vaø cung caáp thoâng
tin keá toaùn moät caùch chính xaùc, kòp thôøi, cuõng nhö
höôùng tôùi vieäc xaây döïng moät heä thoáng thoâng tin
quaûn lyù thích hôïp, thì heä thoáng thoâng tin keá toaùn
beänh vieän phaûi chuù troïng ñeán vieäc ñoåi môùi toå chöùc
coâng taùc keá toaùn.
Do vaäy, caàn coù söï boå sung vaø hoaøn thieän cô cheá
quaûn lyù taøi chính ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng cuûa beänh
vieän ngaøy caøng toát hôn, ñoøi hoûi vieäc toå chöùc coâng
taùc keá toaùn trong beänh vieän, moät coâng cuï quaûn lyù
kinh teá quan troïng cuõng caàn phaûi hoaøn thieän ñeå
phuø hôïp. Vì vaäy, nghieân cöùu “Hoaøn thieän toå chöùc
coâng taùc keá toaùn taïi Beänh vieän Saûn Nhi Traø Vinh”
laø caàn thieát ñöôïc thöïc hieän nhaèm hoaøn thieän toå
chöùc coâng taùc keá toaùn taïi BVSNTV.
2. Toå chöùc coâng taùc keá toaùn taïi ñôn vò söï
nghieäp coâng laäp
2.1. Khaùi nieäm toå chöùc coâng taùc keá toaùn
Theo Ñoaøn Xuaân Tieân vaø coäng söï (2014), toå
chöùc coâng taùc keá toaùn caàn ñöôïc hieåu nhö moät heä
thoáng caùc yeáu toá caáu thaønh goàm: Toå chöùc boä maùy

Soá 25 - Thaùng 10/2020 367

taïp chí coâng thöông
keá toaùn, toå chöùc vaän duïng caùc phöông phaùp keá
toaùn, kyõ thuaät haïch toaùn, toå chöùc vaän duïng caùc cheá
ñoä, theå leä keá toaùn. Moái lieân heä vaø söï taùc ñoäng giöõa
caùc yeáu toá ñoù vôùi muïc ñích ñaûm baûo caùc ñieàu kieän
cho vieäc phaùt huy toái ña chöùc naêng cuûa heä thoáng
caùc yeáu toá ñoù.
Trong khi ñoù, theo Löu Ñöùc Tuyeân vaø Ngoâ Thò
Thu Hoàng (2011), toå chöùc coâng taùc keá toaùn laø toå
chöùc vieäc thu nhaän, heä thoáng hoùa vaø cung caáp
thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa ñôn vò keá toaùn treân cô
sôû vaän duïng caùc phöông phaùp keá toaùn vaø toå chöùc
boä maùy keá toaùn taïi ñôn vò nhaèm quaûn lyù vaø ñieàu
haønh hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh doanh coù hieäu quaû.
2.2. Nguyeân taéc toå chöùc coâng taùc keá toaùn
Cuõng nhö caùc hoaït ñoäng khaùc, toå chöùc haïch
toaùn keá toaùn cuõng phaûi höôùng ñeán muïc tieâu cuoái
cuøng laø hieäu quaû (Leâ Thò Thuùy Haèng, 2017). Tuy
nhieân, haïch toaùn keá toaùn laïi laø moät hoaït ñoäng ñaëc
bieät saûn xuaát ra nhöõng thoâng tin coù ích veà kinh phí
ñöôïc huy ñoäng, voán vaø söû duïng cho quaûn lyù, cho
neân hieäu quaû cuûa toå chöùc haïch toaùn keá toaùn phaûi
ñöôïc xem xeùt toaøn dieän.
2.3. Caùc hình thöùc toå chöùc coâng taùc keá toaùn
Toå chöùc coâng taùc keá toaùn laø vieäc löïa choïn kieåu
boä maùy keá toaùn cho ñôn vò haïch toaùn, saép xeáp boä
maùy ñoù laøm vieäc theo daïng naøo cho phuø hôïp vôùi
quy moâ cuûa ñôn vò, phuø hôïp vôùi trình ñoä toå chöùc
saûn xuaát vaø toå chöùc quaûn lyù cuûa ñôn vò (Ñaëng Coâng
Khaùnh, 2017). Ñoái vôùi moãi moät moâ hình coù nhöõng
ñaëc ñieåm rieâng veà vieäc toå chöùc caùc phaàn haønh keá
toaùn. Do ñoù, caàn phaûi nghieân cöùu löïa choïn moâ hình
toå chöùc boä maùy keá toaùn phuø hôïp vôùi moãi ñôn vò,
giuùp phaùt huy ñöôïc öu ñieåm vaø khaéc phuïc ñöôïc
nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình toå chöùc boä maùy keá toaùn
maø ñôn vò löïa choïn.
3. Thöïc traïng toå chöùc coâng taùc keá toaùn taïi
BvSnTv
3.1. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc
Veà toå chöùc nhaân löïc keá toaùn vaø trang bò boä maùy
keá toaùn: Taïi BVSNTV, nhaân vieân keá toaùn coù naêng
löïc, trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï vöõng vaøng,
luoân kòp thôøi caäp nhaät kieán thöùc môùi töø vaên baûn,
quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc. Coù söï phaân coâng roõ raøng
chuyeân moân hoùa töøng phaàn coâng vieäc, caùn boä laøm
coâng taùc keá toaùn luoân laøm vieäc vôùi tinh thaàn traùch
nhieäm cao. Ñôn vò thöôøng xuyeân saép xeáp cho caùn
boä keá toaùn tham gia caùc lôùp taäp huaán chuyeân
ngaønh, hoïc hoûi kinh nghieäm töø caùc ñôn vò baïn cuøng
ngaønh ñeå naâng cao trình ñoä nghieäp vuï, chuyeân
moân. Phaàn meàm keá toaùn luoân ñöôïc naâng caáp leân
368 Soá 25 - Thaùng 10/2020
theo söï phaùt trieån cuûa coâng ty cung caáp phaàn meàm.
Veà boä phaän chöùng töø keá toaùn: Caùc chöùng töø hôïp
phaùp, hôïp leä, phaûn aùnh ñöôïc ñaày ñuû noäi dung ghi
cheùp cuûa chöùng töø keá toaùn. Cuï theå, do öùng duïng
coâng ngheä thoâng tin trong coâng taùc keá toaùn neân
beänh vieän coù heä thoáng chöùng töø ñöôïc laäp treân phaàn
meàm: Phieáu thu, phieáu chi, giaáy ruùt döï toaùn, baûng
keâ thanh toaùn löông; theo ñoù ñaõ taïo ñieàu kieän cho
coâng vieäc cuûa keá toaùn hoaøn thaønh toát nhieäm vuï.
Taïi ñôn vò coù xaây döïng kho chöùa chöùng töø thuaän lôïi
cho vieäc baûo quaûn, löu tröõ chöùng töø taäp trung, traùnh
vieäc thaát laïc, hö hoûng chöùng töø khi löu tröõ.
Veà heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn: Beänh vieän ñaõ
xaây döïng heä thoáng taøi khoaûn ñaày ñuû döïa treân quy
ñònh cuûa Boä Taøi chính vaø coâng taùc haïch toaùn keá
toaùn ñaûm baûo ñuùng theo Thoâng tö soá 107/2017/TT-
BTC cuûa Boä Taøi chính quy ñònh, caùc taøi khoaûn chi
tieát theo töøng nguoàn kinh phí giuùp cho coâng taùc
quaûn lyù ñieàu haønh ñöôïc chaët cheõ vaø coù hieäu quaû;
coâng taùc toå chöùc haïch toaùn keá toaùn ñaõ ñi vaøo neàn
neáp töø khaâu laäp döï toaùn, chaáp haønh döï toaùn, vieäc
thanh quyeát toaùn caùc nguoàn kinh phí taïi ñôn vò.
Veà soå saùch keá toaùn: Soå keá toaùn vaø aùp duïng
hình thöùc keá toaùn taïi Beänh vieän ñaõ ñöôïc thöïc hieän
ñuùng theo quy ñònh cuûa Boä Taøi chính. Vieäc ghi
soå keá toaùn ñaõ tuaân thuû theo nhöõng vaên baûn quy
ñònh cuûa Nhaø nöôùc, coâng taùc löu tröõ soå saùch cuõng
ñöôïc boä phaän keá toaùn thöïc hieän coù traùch nhieäm
vaø ñaûm baûo.
Veà toå chöùc baùo caùo keá toaùn: BVSNTV ñaõ laäp
caùc baùo caùo keá toaùn ñuùng theo maãu quy ñònh, thôøi
haïn laäp vaø noäp caùc baùo caùo keá toaùn ñaõ tuaân theo
höôùng daãn cuûa cô quan nhaø nöôùc. Noäi dung caùc
baùo caùo keá toaùn ñaõ phaûn aùnh ñaày ñuû toång quaùt tình
hình quaûn lyù taøi chính cuûa Beänh vieän. Vieäc coâng
khai tình hình taøi chính cuûa ñôn vò ñöôïc thöïc hieän
toát, ñaûm baûo thöïc hieän quyeàn laøm chuû cuûa caùn boä
vieân chöùc vaø ngöôøi lao ñoäng.
Veà toå chöùc kieåm tra keá toaùn: Ñaây laø coâng vieäc
luoân ñöôïc laõnh ñaïo Beänh vieän ñaëc bieät quan taâm,
do ñoù coâng taùc kieåm tra keá toaùn ñaõ ñöôïc thöïc hieän
haøng naêm moät caùch trieät ñeå, caùc caù nhaân vaø boä
phaän ñöôïc giao ñaõ noã löïc hoaøn thaønh nhieäm vuï cuûa
mình; coâng taùc toå chöùc kieåm tra cuûa noäi boä vaø cuûa
cô quan chuû quaûn ñöôïc tieán haønh caû hai, ñieàu naøy
giuùp coâng taùc kieåm tra trôû neân khaùch quan, ñaûm
baûo tính chính xaùc cao.
3.2. Nhöõng toàn taïi
Veà toå chöùc nhaân löïc keá toaùn vaø trang bò boä
maùy keá toaùn: Soá löôïng caùn boä laøm coâng taùc keá

toaùn coøn ít, ñaëc bieät khoái löôïng coâng vieäc haøng
naêm luoân taêng, neân cöôøng ñoä laøm vieäc cuûa caùc
keá toaùn nhieàu aùp löïc. Caùc keá toaùn vieân ñöôïc boá
trí raûi raùc taïi moät soá khoa phoøng nhö: Khu tieáp
nhaän beänh nhaân vaø thu vieän phí ngoaïi truù, khu thu
vieän phí noäi truù, khu quyeát toaùn baûo hieåm xaõ hoäi,
do ñoù raát khoù khaên trong vieäc chæ ñaïo vaø chöa coù
söï ñoàng boä hoùa trong boä maùy keá toaùn. Vieäc söû
duïng nhieàu phaàn meàm keá toaùn khoâng ñoàng nhaát
cuõng laø moät vaán ñeà toàn taïi cho phoøng keá toaùn cuûa
BVSNTV, ñieàu naøy seõ laøm maát thôøi gian hôn,
coâng söùc khi phaûi keát xuaát baùo caùo, tính chính xaùc
khoâng tuyeät ñoái khi nhaäp laïi soá lieäu.
Veà toå chöùc chöùng töø keá toaùn: Söï keát noái giöõa
caùc khoa, phoøng trong quy trình luaân chuyeån chöùng
töø coøn chaäm, ñaëc bieät moät soá chöùng töø keá toaùn veà
nhaäp, xuaát thuoác, vaät tö khi chuyeån veà phoøng taøi
chính keá toaùn, caùc thuû tuïc nghieäm thu haøng hoùa
giöõa caùc khoa, phoøng vôùi coâng ty khaùch haøng coøn
nhieàu sai soùt, khi chuyeån veà phoøng keá toaùn phaûi
traû veà boä phaän laäp chöùng töø boå sung, söûa loãi neân
daãn ñeán vieäc phaûn aùnh caùc nghieäp vuï phaùt sinh
chöa ñöôïc ñaûm baûo moät caùch kòp thôøi. Maëc duø vieäc
löu giöõ chöùng töø keá toaùn tuy ñaõ saép xeáp ñöôïc
phoøng rieâng ñeå löu tröõ, tuy nhieân do soá löôïng
chöùng töø quaù lôùn maø dieän tích kho laïi nhoû neân vieäc
chöùng töø phaûi xeáp choàng chaát leân nhau gaây khoù
khaên trong vieäc tìm kieám.
Veà toå chöùc soå keá toaùn: Hình thöùc keá toaùn
chöùng töø ghi soå treân phaàn meàm keá toaùn ñeå thöïc
hieän coâng taùc haïch toaùn treân phaàn meàm coøn haïn
cheá; phaàn meàm thu vieän phí khoâng lieân keát vôùi
phaàn meàm keá toaùn MISA, vì theá cuoái ngaøy boä
phaän laøm baùo caùo laïi moät laàn nöõa phaûi nhaäp soá
thu vieän phí vaøo phaàn meàm keá toaùn; vieäc naøy vöøa
maát thôøi gian, coâng söùc vaø vieäc nhaäp laïi soá lieäu
coù theå xaûy ra sai soùt.
Veà thöïc hieän cheá ñoä baùo caùo: Do BVSNTV laø
ñôn vò söû duïng song song nhieàu phaàn meàm keá toaùn
khoâng lieân keát ñöôïc vôùi nhau, keát quaû keát xuaát döõ
lieäu thoâng tin khoâng ñoàng boä, soá lieäu baùo caùo phaûi
nhaäp laïi neân maát raát nhieàu thôøi gian, coâng söùc
thöôøng bò chaäm treã so vôùi quy ñònh.
Vieäc kieåm tra chöùng töø keá toaùn: Vieäc kieåm tra
chöa chaët cheõ töø khaâu laäp chöùng töø, duø ñaõ quy ñònh
quy trình luaân chuyeån chöùng töø, quy trình thanh
toaùn nhöng taïi BVSNTV vaãn coøn dieãn ra tình traïng
chaïy theo sau chöùng töø; vieäc haøng hoùa ñaõ nhaäp veà
kho roài môùi laøm thuû tuïc mua haøng, laáy baùo giaù vaø
kyù hôïp ñoàng vaãn thöôøng xuyeân xaûy ra. Do coù moät
keá toaùn - kieåm toaùn
soá loaïi thuoác môùi khoâng naèm trong danh muïc mua
saém taäp trung, laïi caàn gaáp cho vieäc caáp cöùu neân
ñôn vò phaûi vay möôïn tröôùc ñeå phuïc vuï ñieàu trò cho
beänh nhaân.
4. Hoaøn thieän toå chöùc coâng taùc keá toaùn taïi
BvSnTv
4.1. Hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù taøi chính
Hoaøn thieän coâng taùc laäp vaø chaáp haønh döï toaùn:
Trong quaù trình chaáp haønh döï toaùn, caàn baùm saùt
döï toaùn ñaõ ñöôïc duyeät vaø hoaøn thieän caùc thöôùc ño
laøm cô sôû chaáp haønh döï toaùn nhö caùc ñònh möùc chi
vaø quy cheá chi tieâu noäi boä, hoaøn thieän quy trình
quaûn lyù thu, chi vaø taêng cöôøng caùc giaûi phaùp nhaèm
taêng thu, tieát kieäm chi. Tröôùc khi laäp baùo caùo quyeát
toaùn, boä phaän keá toaùn phaûi tieán haønh phaân tích tình
hình söû duïng nguoàn kinh phí, tình hình thöïc hieän
döï toaùn, caùc ñònh möùc, tieâu chuaån cuûa Nhaø nöôùc.
Toå chöùc kieåm tra ñoái chieáu cheùo soá lieäu keá toaùn
giöõa caùc phaàn haønh, giöõa chi tieát vaø toång hôïp, ñaûm
baûo laäp baùo caùo quyeát toaùn kinh phí vaø tình hình söû
duïng kinh phí ñaày ñuû, ñuùng thôøi gian quy ñònh.
Hoaøn thieän veà quaûn lyù taøi chính: Söû duïng taøi
saûn phaûi coù traùch nhieäm quaûn lyù vaø baûo quaûn taøi
saûn ñöôïc giao; khi phaùt hieän nguyeân nhaân coù theå
laøm hö hoûng taøi saûn thì chuû ñoäng baùo vôùi ñôn vò
hoaëc caùc phoøng chöùc naêng coù lieân quan ñeå coù bieän
phaùp xöû lyù. Nhöõng ngöôøi ñöôïc giao nhieäm vuï
quaûn lyù, söû duïng vaø baûo quaûn taøi saûn cuûa ñôn vò
phaûi naâng cao yù thöùc traùch nhieäm, nghieâm chænh
chaáp haønh caùc noäi quy, giöõ gìn khoâng ñeå taøi saûn bò
hö hoûng, maát maùt. Haøng naêm xaây döïng quy cheá
chi tieâu noäi boä môùi phuø hôïp tình hình thöïc teá.
Quaûn lyù chaët cheõ caùc khoaûn thu chi trong ñôn vò,
ñaûm baûo hoaït ñoäng chi tieâu cuûa beänh vieän ñuùng
muïc ñích, tieát kieäm, choáng laõng phí, hieäu quaû
nhaèm giaûm bôùt caùc chi phí. Taêng cöôøng tính hieäu
quaû ñoái vôùi vieäc quaûn lyù hoùa ñôn, goùp phaàn ñeà cao
yù thöùc töï giaùc chaáp haønh phaùp luaät veà thueá vaø cheá
ñoä keá toaùn.
4.2. Hoaøn thieän boä phaän chöùng töø keá toaùn
Toå chöùc chöùng töø keá toaùn luoân ñoùng vai troø
quan troïng trong vieäc taïo laäp moät heä thoáng thoâng
tin ñaày ñuû, coù tính phaùp lyù cao. Do ñoù, hoaøn thieän
heä thoáng vaø quy trình luaân chuyeån chöùng töø keá
toaùn laø vaán ñeà tieáp tuïc nghieân cöùu, vaän duïng nhöõng
chöùng töø keá toaùn ñöôïc ban haønh trong cheá ñoä keá
toaùn, khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt, toàn taïi trong quaù
trình toå chöùc chöùng töø keá toaùn theo quy ñònh hieän
haønh cuûa Nhaø nöôùc. Thay ñoåi kòp thôøi ñoái vôùi
nhöõng chöùng töø maãu cuõ, ñoàng thôøi phaûi phoå bieán
Soá 25 - Thaùng 10/2020 369
taïp chí coâng thöông
cho taát caû caùc boä phaän coù lieân quan ñeán coâng taùc
thanh toaùn veà söï thay ñoåi nhöõng bieåu maãu naøy.
Vieäc löu tröõ chöùng töø phaûi ñaûm baûo tính khoa hoïc
vaø ñaëc bieät laø deã tìm kieám khi caàn thieát. Ñoái vôùi
khaâu löu tröõ vaø baûo quaûn chöùng töø trong ñieàu kieän
öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, vieäc baûo veä chöông
trình ñeå choáng virus vaø löu tröõ chöùng töø treân maùy
tính cuõng caàn ñöôïc quan taâm. Vôùi chöùng töø giaáy
caàn môû roäng theâm kho löu tröõ, mua theâm soá löôïng
tuû ñeå löu tröõ chöùng töø môùi, khoùa soå trong voøng 5
naêm gaàn nhaát, xòt moái, coân truøng ñònh kyø ñeå baûo
quaûn chöùng töø.
4.3. Hoaøn thieän heä thoáng taøi khoaûn vaø soå saùch
keá toaùn
Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn aùp duïng ôû Beänh
vieän veà cô baûn ñaõ ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu, phaûn
aùnh ñaày ñuû moïi hoaït ñoäng kinh teá taøi chính phaùt
sinh trong ñôn vò, phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn lyù
thoáng nhaát cuûa Nhaø nöôùc, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu
chính saùch taøi chính. Heä thoáng soå saùch keá toaùn cuûa
Beänh vieän khaù hoaøn thieän. Tuy nhieân, phaûi thöôøng
xuyeân caäp nhaät nhöõng thay ñoåi veà soå saùch keá toaùn
theo cheá ñoä keá toaùn hieän haønh ñeå cung caáp cho nhaø
laäp trình söûa ñoåi phaàn meàm keá toaùn ñaûm baûo caùc
chæ tieâu, noäi dung vaø maãu soå ñuùng quy ñònh, ñaùp
öùng yeâu caàu quaûn lyù vaø cung caáp thoâng tin ñaày ñuû,
chính xaùc. Coâng taùc in aán soå keá toaùn phaûi kòp thôøi,
keát thuùc kyø keá toaùn phaûi ñöa vaøo kho löu tröõ ñeå
traùnh thaát laïc vaø deã daøng trong vieäc quaûn lyù, kieåm
tra, kieåm soaùt.
4.4. Hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn
Keá toaùn caàn naém ñöôïc baûn chaát caùch laäp caùc
chæ tieâu treân baùo caùo, yù nghóa cuûa töøng chæ tieâu ñeå
töø ñoù hoaøn chænh heä thoáng baùo caùo, phaûn aùnh ñuùng
tình hình taøi chính cuûa ñôn vò. Ñaëc bieät, Beänh vieän
coù theå naâng cao chaát löôïng thoâng tin cuûa thuyeát
minh baùo caùo taøi chính baèng caùch boå sung theâm
moät soá thoâng tin ñeå laøm roõ hôn veà tình hình hoaït
ñoäng, söû duïng nguoàn kinh phí, saûn xuaát kinh doanh
nhaèm laøm phong phuù theâm noäi dung cuûa baùo caùo
naøy. Baùo caùo taøi chính hieän taïi beänh vieän ñang söû
duïng chæ môùi mang tính baùo caùo cho ñôn vò quaûn lyù
caáp treân, chöa giuùp cho laõnh ñaïo ñôn vò nhaän thöùc
roõ ñöôïc tình hình taøi chính. Beänh vieän neân laäp
theâm baùo caùo löu chuyeån tieàn teä ñeå coù cô sôû xaùc
ñònh chính xaùc caùc luoàng tieàn ra, vaøo taïi ñôn vò.
Caên cöù treân baùo caùo naøy, laõnh ñaïo ñôn vò coù theå
thaáy ñöôïc khaû naêng chuyeån ñoåi thaønh tieàn, khaû
naêng thanh toaùn cuõng nhö khaû naêng taïo ra tieàn cuûa
ñôn vò trong quaù trình thöïc hieän.
370 Soá 25 - Thaùng 10/2020
4.5. Hoaøn thieän coâng taùc kieåm tra vaø coâng khai
taøi chính
Coâng taùc kieåm tra: Kieåm tra keá toaùn laø moät vaán
ñeà quan troïng trong vieäc toå chöùc khoa hoïc vaø hôïp
lyù coâng taùc keá toaùn ôû caùc ñôn vò söï nghieäp coâng
laäp, giuùp ñaûm baûo cho coâng taùc keá toaùn trong ñôn
vò thöïc hieän ñuùng cheá ñoä ñaõ ban haønh. Thoâng qua
coâng taùc kieåm tra keá toaùn, coù theå ñaùnh giaù tình hình
chaáp haønh döï toaùn ngaân saùch, ñaùnh giaù chaát löôïng
hoaït ñoäng, tình hình chaáp haønh cô cheá chính saùch
vaø quaûn lyù thu - chi taøi chính, tình tình quaûn lyù vaø
söû duïng taøi saûn… phaùt hieän vaø chaán chænh kòp thôøi
nhöõng sai phaïm ñeå coù bieän phaùp xöû lyù theo ñuùng
thaåm quyeàn ñaõ ñöôïc phaân caáp. Ñoàng thôøi, toå chöùc
ruùt kinh nghieäm, ñaùnh giaù nhöõng toàn taïi, tìm ra
nguyeân nhaân vaø ñöa ra phöông höôùng, bieän phaùp
khaéc phuïc nhaèm taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù taøi
chính keá toaùn taïi ñôn vò.
Vôùi cô cheá quaûn lyù taøi chính töï chuû, beân caïnh
nhöõng yeáu toá tích cöïc taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån
cuûa ñôn vò, coøn khoâng ít yeáu toá tieâu cöïc taùc ñoäng
ñeán quaù trình hoaït ñoäng söï nghieäp, ñeán vieäc quaûn
lyù taøi saûn vaø tình hình söû duïng kinh phí cuûa ñôn vò.
Do ñoù, trong quaù trình hoaït ñoäng caùc ñôn vò khoù
traùnh khoûi nhöõng sai phaïm veà phaùp luaät, nhöõng quy
ñònh cuûa Nhaø nöôùc veà cheá ñoä quaûn lyù kinh teá taøi
chính, cheá ñoä keá toaùn.
Coâng khai taøi chính: Hoaøn thieän coâng khai taøi
chính taïo ñieàu kieän cho caùc caù nhaân vaø taäp theå ngöôøi
lao ñoäng ñöôïc phaùt huy quyeàn laøm chuû, tham gia
vaøo quaù trình quaûn lyù taøi chính, giaùm saùt, kieåm tra
caùc hoaït ñoäng taøi chính cuûa ñôn vò, giuùp hoaøn thieän
coâng taùc quaûn lyù taøi chính. Nhaèm naâng cao coâng
khai taøi chính caàn phaûi coâng khai tình hình hoaït
ñoäng, tình hình taøi chính nhö doanh nghieäp nieâm yeát,
phaûi thöïc hieän kieåm toaùn haøng naêm, phaûi coù hoäi
ñoàng quaûn trò vaø coù ban kieåm soaùt taïi ñôn vò nhaèm
ñaûm baûo tính minh baïch trong vieäc coâng boá caùc
thoâng tin kinh teá taøi chính cuûa caùc beänh vieän. Ngoaøi
ra, BVSNTV caàn thöïc hieän coâng khai taøi chính treân
website noäi boä cuûa ñôn vò veà tình hình quyeát toaùn
kinh phí ñaõ söû duïng nhö: Tình hình thu, chi vaø keát
quaû hoaït ñoäng söï nghieäp, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh
doanh ñeå cho toaøn theå caùn boä, coâng - nhaân vieân cuûa
caùc beänh vieän coù theå naém baét ñöôïc moät caùch cuï theå
vaø beân caïnh ñoù laø söï thuaän tieän cho vieäc phuïc vuï
quaù trình kieåm tra, giaùm saùt thöôøng xuyeân, lieân tuïc
cuûa caùc cô quan chöùc naêng nhaø nöôùc n
 keá toaùn - kieåm toaùn

TAøi lieäu THAM kHAûO:

1. Ñaëng Coâng Khaùnh (2017) Hoaøn thieän coâng taùc keá toaùn taïi Beänh vieän Ña khoa huyeän Hoøa Vang, Luaän vaên thaïc
só ngaønh Keá toaùn, Ñaïi hoïc Ñaø Naüng.
2. Ñoaøn Xuaân Tieân, Leâ Vaên Lieân vaø Nguyeãn Thò Hoàng Vaân (2014). Giaùo trình Nguyeân lyù keá toaùn, Hoïc vieän Taøi
chính, NXB Taøi chính.
3. Leâ Thò Thuùy Haèng (2017). Hoaøn thieän coâng taùc keá toaùn taïi Beänh vieän Ña khoa tænh Ninh Bình, Luaän vaên thaïc
só ngaønh Keá toaùn, Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng - Xaõ hoäi.
4. Löu Ñöùc Tuyeân vaø Ngoâ Thò Thu Hoàng (2011). Giaùo trình Toå chöùc coâng taùc keá toaùn trong doanh nghieäp, Hoïc
vieän Taøi chính, NXB Taøi Chính.
5. Boä Taøi chính (2017). Thoâng tö soá 107/2017/TT-BTC ngaøy 10 thaùng 10 naêm 2017 cuûa Boä Taøi chính, höôùng daãn
cheá ñoä keá toaùn haønh chính söï nghieäp.

ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

1. nguyeÃn cHAâu Huøng TÍnH
Tröôøng Ñaïi hoïc Traø vinh
2. HOÀng THÒ kiM THAnH
Tröôøng Ñaïi hoïc Traø vinh

PerfecTing THe AccOunTing

OrgAnizATiOn Of TrA vinH OBSTeTricS
And gynecOlOgy HOSPiTAl

l nguyen chau hung tinh

l hong thi kim thanh
Tra Vinh University

ABSTrAcT:
This paper studies the current status of the accounting organization of Tra Vinh Obstetrics
and Gynecology Hospital in order to highlight achieved results and point out remaining
accounting problems. Based on this paper’s findings, some recommendations are proposed to
improve the efficiency of Tra Vinh Obstetrics and Gynecology Hospital’s accounting works.
keywords: Accounting work, Tra Vinh Obstetrics and Gynecology Hospital, health care.

Soá 25 - Thaùng 10/2020 371

taïp chí coâng thöông

ngAønH keá TOAÙn

cAÀn cHuAån BÒ nHöõng gì Ñeå BAÉT nHÒP
vôÙi cuOäc cAÙcH MAïng cOâng ngHieäP 4.0

l Phaïm minh Phöông

TOÙM TAÉT:
Caùc chuyeân gia veà phaàn meàm keá toaùn treân theá giôùi ñaõ tuyeân boá: Caùc phaàn meàm keá toaùn seõ
thay theá heä thoáng keá toaùn thuû coâng, nhöõng chieác maùy vi tính seõ thay theá con ngöôøi laøm vieäc,
nhöõng thuaät toaùn phöùc taïp seõ ñöôïc trí tueä nhaân taïo xöû lyù moät caùch nhanh goïn treân cô sôû döõ lieäu
lôùn. Ñoù quaû laø thaùch thöùc raát lôùn vôùi ngaønh Keá toaùn. Vaäy, nhöõng keá toaùn vieân caàn phaûi trang
bò cho mình haønh trang gì ñeå töï tin böôùc vaøo cuoäc caùch maïng coâng ngheä 4.0, theo ñoù baøi vieát
seõ phaân tích veà vaán ñeà naøy.
Töø khoùa: Phaàn meàm keá toaùn, coâng ngheä 4.0, nguy cô thaát nghieäp, keá toaùn, sinh vieân
keá toaùn.

1. nhöõng taùc ñoäng cuûa cuoäc caùch maïng coâng
ngheä 4.0 tôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh keá toaùn
Caùc khaùi nieäm nhö töï ñoäng hoùa, trí tueä nhaân
taïo, vaïn vaät keát noái internet,... laø nhöõng thuaät ngöõ
coâng ngheä ngaøy caøng trôû neân quen thuoäc.
Boán ñoåi môùi haøng ñaàu cuûa coâng ngheä ñöôïc
thieát laäp ñeå phaù vôõ keá toaùn truyeàn thoáng ñoù laø:
Blockchain - Soå caùi kyõ thuaät soá, Chatbots - ÖÙng
duïng traû lôøi töï ñoäng, Cloud computing - Ñieän toaùn
ñaùm maây, Automation and AI - Töï ñoäng hoùa vaø
trí tueä nhaân taïo. Nhöõng coâng ngheä naøy seõ ñaûm
nhieäm nhöõng coâng vieäc mang tính chaát laëp ñi laëp
laïi cuûa keá toaùn. Baïn coù theå thaáy öùng duïng ñoù
ñang toàn taïi vaø taùc ñoäng haøng ngaøy tôùi coâng vieäc
keá toaùn hieän nay.
Blockchain ñöôïc thieát keá ñeå choáng laïi vieäc
thay ñoåi cuûa döõ lieäu: Moät khi döõ lieäu ñaõ ñöôïc
maïng löôùi chaáp nhaän thì seõ khoâng coù caùch naøo
thay ñoåi ñöôïc noù. Maët khaùc, chuùng ñaûm baûo raèng
seõ khoâng bao giôø moät giao dòch ñöôïc löu tröõ laïi hai
laàn, moät söï söûa ñoåi baát kyø ñoái vôùi döõ lieäu cuõ phaûi
ñöôïc söï ñoàng yù cuûa caùc beân tham gia. Moät trong
nhöõng öùng duïng cuûa coâng ngheä Blockchain gaàn
guõi nhaát vôùi keá toaùn laø öùng duïng ñeå phaùt haønh vaø
löu tröõ hoùa ñôn ñieän töû. Chính phuû ñaõ ban haønh
nghò ñònh soá 123/2020/NÑ-CP, theo ñoù taát caû
doanh nghieäp, caù nhaân baét buoäc phaûi söû duïng hoùa
ñôn ñieän töû keå töø thaùng 1/7/2022.
Chatbots hieän taïi ñang ñöôïc keát hôïp vôùi
facebook trong vieäc hoã trôï giaûi ñaùp nhöõng thaéc
maéc thöôøng gaëp cuûa ngöôøi duøng phaàn meàm keá
toaùn. Keá toaùn vieân coù theå lieân laïc vôùi chatbots vaø

372 Soá 25 - Thaùng 10/2020


yeâu caàu cung caáp thoâng tin höôùng daãn söû duïng -
töông töï nhö caùc ñoàng nghieäp troø chuyeän qua heä
thoáng nhaén tin.
Cloud computing cho pheùp truy xuaát döõ lieäu
ngay laäp töùc chæ caàn coù maïng internet. Caùc phaàn
meàm coù öùng duïng ñieän toaùn ñaùm maây cho pheùp
nhaø quaûn lyù doanh nghieäp, keá toaùn toång hôïp ñoïc
caùc baùo caùo cuûa keá toaùn chæ trong vaøi phuùt vaø
khoâng bò giôùi haïn veà ñòa lyù.
Automation and AI ñöôïc coi laø hai trong soá
nhöõng moái ñe doïa lôùn nhaát ñoái vôùi vieäc laøm trong
lónh vöïc keá toaùn. Töï ñoäng hoùa vaø trí tueä nhaân taïo
coù theå ñaûm nhieäm caùc nhieäm vuï haønh chính nhö
quy trình thanh toaùn caùc khoaûn nôï, quy trình ghi soå
vaø laäp baùo caùo keá toaùn, vaø moät soá nhieäm vuï phöùc
taïp nhö ñònh giaù, laäp döï phoøng...
2. nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi ngaønh
keá toaùn khi ñoái dieän vôùi cuoäc caùch maïng coâng
nghieäp 4.0
Chuùng ta deã daøng thaáy nhieàu nhaø cung caáp
phaàn meàm keá toaùn, nhieàu kyõ sö laäp trình tuyeân boá:
Caùc phaàn meàm keá toaùn seõ thay theá heä thoáng keá
toaùn thuû coâng, nhöõng chieác maùy vi tính seõ thay theá
con ngöôøi laøm vieäc, nhöõng thuaät toaùn phöùc taïp seõ
ñöôïc trí tueä nhaân taïo xöû lyù moät caùch nhanh goïn
treân cô sôû döõ lieäu lôùn. Ñoù quaû laø thaùch thöùc khoâng
nhoû vôùi ngöôøi keá toaùn, ngaønh Keá toaùn, vaø ñôn vò
ñaøo taïo keá toaùn.
Nhieàu keá toaùn baét ñaàu lo sôï cho töông lai
ngheà nghieäp, nguy cô thaát nghieäp, nguy cô giaûm
thu nhaäp, aûnh höôûng tôùi chaát löôïng cuoäc soáng caù
nhaân vaø gia ñình. Nhöõng ngöôøi laøm ñaøo taïo keá
toaùn lo laéng veà vieäc thay ñoåi phöông phaùp giaûng
daïy nhö theá naøo? Laøm sao ñeå thay ñoåi ñöôïc kieán
thöùc, kyõ naêng cuûa caùc giaûng vieân ngaønh Keá toaùn?
Nhaø tuyeån duïng caàn gì? Laøm sao ñeå sinh vieân ra
tröôøng coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa thò
tröôøng lao ñoäng?...
Nhìn ôû moät khía caïnh khaùc, coâng nghieäp 4.0
mang laïi moät cô hoäi cho nhöõng chuyeân vieân keá
toaùn. Khi coù moät cô sôû döõ lieäu lôùn ñöôïc löu tröõ
trong maùy tính, ngöôøi keá toaùn deã daøng tra xuaát döõ
lieäu. Khi nhöõng thuaät toaùn khoù ñöôïc xöû lyù bôûi
phaàn meàm, keá toaùn vieân deã daøng laäp ñöôïc nhöõng
baùo caùo phuø hôïp hôn, kòp thôøi hôn, phuïc vuï yeâu
keá toaùn - kieåm toaùn
caàu quaûn lyù cuûa ñôn vò. Khi vaïn vaät ñöôïc keát noái
internet thì keá toaùn vieân tieát kieäm ñöôïc raát nhieàu
thôøi gian. Ví duï, ngoài taïi baøn cuõng coù theå chuyeån
tieàn, noäp hoà sô, khoâng caàn ñi laáy soå phuï ngaân
haøng, khoâng caàn phaûi so saùnh giöõa soå phuï ngaân
haøng vôùi soå keá toaùn tieàn göûi ngaân haøng, vì döõ lieäu
ñaõ ñöôïc keát noái haïch toaùn töï ñoäng... Tieát kieäm
thôøi gian, ñoàng nghóa vôùi vieäc moät keá toaùn tröôùc
kia chæ ñaûm nhaän ñöôïc coâng vieäc toång hôïp cuûa
moät doanh nghieäp nhoû, thì giôø ñaây coù theå cuøng luùc
ñaûm nhaän coâng vieäc chuyeân moân cuûa nhieàu doanh
nghieäp. Trong töông lai, khi Vieät Nam aùp duïng
Chuaån möïc keá toaùn quoác teá, khi hoùa ñôn ñieän töû
ñöôïc göûi tôùi moïi nôi treân theá giôùi chæ vôùi moät click
chuoät treân maùy tính, thì keá toaùn vieân caàn coù kieán
thöùc chuyeân ngaønh vaø ngoaïi ngöõ toát, ñeå töï tin
böôùc vaøo thò tröôøng lao ñoäng toaøn caàu.
Coâng nghieäp 4.0 thaùch thöùc vôùi loái tö duy cuõ vaø
môû ra cô hoäi cho nhöõng ngöôøi coù tö duy ñoäc laäp,
laøm chuû coâng ngheä, laøm chuû cuoäc ñua. Coâng
nghieäp 4.0 seõ phaân hoùa saâu saéc giöõa ngöôøi nhaäp
lieäu ñôn thuaàn vaø ngöôøi coù khaû naêng phaân tích xöû
lyù döõ lieäu cuõng nhö ñöa ra quyeát ñònh.
3. Boán böôùc caàn chuaån bò cuûa keá toaùn ñeå öùng
phoù vôùi côn baõo mang teân caùch maïng coâng
nghieäp 4.0
3.1. Naém chaéc nhöõng giaù trò truyeàn thoáng coát
loõi cuûa ngaønh Keá toaùn
Nhieäm vuï coát loõi cuûa keá toaùn laø laäp caùc baùo
caùo keá toaùn ñeå cung caáp thoâng tin phuø hôïp cho
ngöôøi ñoïc thoâng tin taøi chính. Khi coù söï tham gia
cuûa coâng ngheä, vieäc ghi cheùp soå saùch ñöôïc thöïc
hieän bôûi nhöõng trí tueä nhaân taïo. Töø nhöõng döõ lieäu
ban ñaàu, chæ caàn moät vaøi click chuoät, phaàn meàm seõ
töï ñoäng hoaøn thaønh caùc soå caùi, soå chi tieát vaø laäp
neân nhöõng baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc tieâu chuaån
hoùa. Nhöng nhöõng maùy moùc naøy khoâng coù khaû
naêng löïa choïn linh hoaït thoâng tin. Chæ coù ngöôøi keá
toaùn môùi hieåu roõ thoâng tin naøo laø phuø hôïp vôùi vieäc
ra quyeát ñònh kinh teá, ñeå seõ nhaäp nhöõng döõ lieäu
töông öùng vaøo phaàn meàm, töø ñoù cho ra ñöôïc keát
quaû thoâng tin ñuùng vôùi yeâu caàu quaûn lyù.
Quy trình truyeàn thoáng cuûa keá toaùn goàm 3
böôùc. Böôùc 1: Thu thaäp thoâng tin (bao goàm taäp
hôïp vaø phaân loaïi) - Böôùc 2: Xöû lyù thoâng tin (bao
Soá 25 - Thaùng 10/2020 373
taïp chí coâng thöông
goàm ño löôøng vaø ghi nhaän) - Böôùc 3: Cung caáp
thoâng tin baèng caùch laäp caùc baùo caùo. Ba böôùc coát
loõi: Phaân loaïi, ño löôøng vaø ghi nhaän yeâu caàu phaûi
coù söï can thieäp cuûa con ngöôøi ñeå coù ñöôïc ñoä chính
xaùc, ñoä trung thöïc vaø tin caäy.
Caùc baùo caùo keá toaùn coù theå ñöôïc taïo ra bôûi
nhöõng trí tueä nhaân taïo. Nhöng trí tueä nhaân taïo
khoâng phaûi laø moät con ngöôøi, noù chæ ñöôïc caøi ñaët
ñeå thöïc hieän moät soá nhieäm vuï nhaát ñònh, baèng
caùch phaân tích döõ lieäu trong moät moâi tröôøng giaû
ñònh ñöôïc laäp trình saün. Vaø neáu vieäc laäp trình
khoâng chính xaùc seõ coù theå daãn ñeán nhöõng sai laàm
trong haïch toaùn keá toaùn. Sai laàm coù theå khoâng
ñöôïc phaùt hieän ngay laäp töùc, maø chæ ñöôïc chuù yù
khi noù laëp laïi nhieàu laàn trôû thaønh moät hieäu öùng,
khieán thoâng tin cung caáp coù nhöõng sai soùt troïng
yeáu. Nhieäm vuï khoâng theå thieáu cuûa keá toaùn thôøi
ñaïi 4.0 laø phaân tích kieåm tra cheùo döõ lieäu, ñaûm
baûo chaát löôïng thoâng tin cung caáp. Ñeå laøm ñöôïc
ñieàu naøy, kyõ naêng laøm vieäc ñoäc laäp cuûa keá toaùn,
kieán thöùc veà phaân tích baùo caùo taøi chính thoâng qua
caùc tyû soá taøi chính, caàn ñöôïc vaän duïng phaùt huy.
Vôùi söï goùp söùc cuûa coâng ngheä, ngöôøi keá toaùn
khoâng coøn bò troùi buoäc trong nhöõng coâng vieäc ghi
cheùp laëp laïi nhaøm chaùn, keá toaùn khoâng chæ coù
chöùc naêng ghi soå ñôn thuaàn maø ñaõ phaùt trieån, naâng
taàm leân chöùc naêng ñaûm baûo chaát löôïng vaø tính
toaøn veïn cuûa thoâng tin keá toaùn.
3.2. Keá toaùn söû duïng coâng ngheä, khoâng phaûi
laø noâ leä cuûa neàn coâng nghieäp
Noãi lo thaát nghieäp, noãi lo bò robot thay theá
khieán moät soá keá toaùn chaïy theo xu höôùng töï ñaøo
taïo mình thaønh nhöõng nhaân vieân kinh doanh phaàn
meàm keá toaùn, nhaân vieân hoã trôï khaùch haøng söû
duïng phaàn meàm keá toaùn hoaëc nhöõng ngöôøi nhaäp
lieäu ñôn thuaàn. Tuy nhieân, xu höôùng naøy khieán
con ngöôøi bò phuï thuoäc vaøo trí tueä nhaân taïo, trôû
thaønh noâ leä cuûa nhöõng phaàn meàm keá toaùn. Neáu chæ
ñi theo xu höôùng naøy, ngheà Keá toaùn seõ ngaøy caøng
mai moät vaø bieán maát trong moâi tröôøng kinh doanh,
ngöôøi keá toaùn seõ hoaøn toaøn bò thay theá bôûi trí tueä
nhaân taïo.
Keá toaùn caàn phaûi thay ñoåi ñoù laø yeâu caàu taát yeáu
ñaët ra trong cuoäc caùch maïng 4.0. Nhöng söï thay
ñoåi ñoù phaûi laø moät söï thay ñoåi tích cöïc, mang tính
374 Soá 25 - Thaùng 10/2020
ñoäc laäp, laøm chuû coâng ngheä. Con ñöôøng cuûa keá
toaùn trong töông lai coâng nghieäp 4.0 laø “hoøa
nhaäp” chöù khoâng phaûi “hoøa tan”.
Ngöôøi Keá toaùn caàn naém roõ nhöõng giaù trò coát loõi
cuûa keá toaùn. Keát hôïp cuøng vôùi nhaân vieân laäp trình
ñeå thieát keá phaàn meàm theo ñuùng nhöõng nguyeân
taéc keá toaùn ñöôïc chaáp nhaän chung, tuaân thuû chuaån
möïc keá toaùn quoác teá.
Keá toaùn phaûi laø ngöôøi phaùt hieän ra nhöõng loã
hoång trong phaàn meàm, daãn ñeán nhöõng sai soùt
troïng yeáu trong döõ lieäu keát xuaát ra, töø ñoù yeâu caàu
laäp trình vieân khaéc phuïc theo ñuùng nhu caàu, vaø
baûo veä söï toaøn veïn cuûa thoâng tin keá toaùn.
Nhieäm vuï tröôùc heát cuûa keá toaùn laø phaûi chuaån
bò kieán thöùc veà söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä, nhöõng
öùng duïng môùi nhaát coù theå aùp duïng vaøo coâng vieäc
cuûa mình. Naém baét ñöôïc nhöõng bieán ñoåi cuûa coâng
ngheä, keá toaùn seõ chieán thaéng noãi lo thaát nghieäp,
thay vaøo ñoù laø cô hoäi ngheà nghieäp ñöôïc môû roäng.
3.3. Xaùc ñònh roõ vai troø, vò trí cuûa ngaønh Keá
toaùn trong moâi tröôøng kinh doanh
Keá toaùn caàn phaûi xaùc ñònh roõ vai troø, vò trí cuûa
ngöôøi keá toaùn trong moâi tröôøng kinh doanh. Hieän
nay, trong moät ñôn vò, boä phaän saûn xuaát, boä phaän
kinh doanh laø nhöõng boä phaän tröïc tieáp mang laïi
giaù trò gia taêng cho doanh nghieäp. Boä phaän keá toaùn
truyeàn thoáng, chæ laø boä phaän phuï trôï gaén vôùi khaùi
nieäm tuaân thuû: Tuaân thuû phaùp luaät veà thueá vaø keá
toaùn, tuaân thuû trong vieäc ghi cheùp caùc döõ lieäu veà
caùc nghieäp vuï kinh teá ñaõ phaùt sinh, tuaân thuû meänh
leänh cuûa nhaø quaûn lyù,...
Vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp 4.0, nhöõng
coâng vieäc laëp ñi laëp laïi moät caùch nhaøm chaùn ñoái
vôùi keá toaùn seõ ñöôïc thay baèng coâng ngheä kyõ thuaät
soá. Vaø thay vì lo ngaïi nguy cô bò thay theá, caùc keá
toaùn neân coi ñaây laø cô hoäi ñeå mình taäp trung vaøo
nhöõng coâng vieäc coù tính chaát chieán löôïc hôn nhö
laø hoã trôï doanh nghieäp laäp keá hoaïch taøi chính,
thieát laäp muïc tieâu kinh doanh. Vôùi naêng löïc
chuyeân moân vaø kinh nghieäm ngheà nghieäp, keá toaùn
naém giöõ nhöõng döõ lieäu ñònh löôïng vaø ñònh tính coù
theå hoã trôï nhaø quaûn lyù trong vieäc phaân tích tình
huoáng, xaây döïng chieán löôïc kinh doanh. Keá toaùn
coù theå ñöa ra nhöõng lôøi khuyeân höõu ích ñeå tieát
kieäm chi phí, naâng cao lôïi nhuaän, giaûm thieåu ruûi

ro, töø ñoù goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc naâng cao
giaù trò doanh nghieäp, giuùp doanh nghieäp ñi ñuùng
ñònh höôùng vaø taïo ra giaù trò thaëng dö lôùn hôn. Ñeå
laøm toát vai troø tö vaán naøy, ngoaøi kieán thöùc chuyeân
ngaønh, keá toaùn vieân coøn caàn reøn luyeän cho mình tö
duy saùng taïo, kyõ naêng phaûn bieän, kyõ naêng thuyeát
trình ñeå baøy toû quan ñieåm moät caùch roõ raøng, giöõ
vöõng laäp tröôøng cuûa baûn thaân thì yù kieán tö vaán ñöa
ra môùi ñöôïc caùc nhaø quaûn trò coi troïng vaø xem xeùt
thöïc hieän.
Vai troø cuûa keá toaùn trong moät neàn kinh teá phaùt
trieån khoâng chæ giôùi haïn ôû vieäc tuaân thuû ñuùng caùc
quy ñònh hieän haønh veà taøi chính keá toaùn, maø phaûi
phaùt huy vai troø cuûa keá toaùn nhö laø moät “ngoân ngöõ
cuûa theá giôùi kinh doanh”. Chöùc naêng cô baûn cuûa
Baùo caùo taøi chính laø cung caáp thoâng tin cho caùc
ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp nhaèm hoã trôï
caùc ñoái töôïng naøy ñöa ra caùc quyeát ñònh toái öu.
Caùc ñoái töôïng beân ngoaøi thöôøng ñöôïc nhaéc tôùi laø
caùc nhaø ñaàu tö, caùc ngaân haøng, khaùch haøng, nhaø
cung caáp. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu naøy, ngöôøi laøm keá
toaùn phaûi naém raát vöõng caùc quy ñònh hieän haønh veà
keá toaùn - taøi chính ñeå khoâng chæ tuaân thuû ñuùng maø
coøn phaûi bieát vaän duïng caùc quy ñònh naøy moät caùch
linh hoaït nhaèm baûo ñaûm Baùo caùo taøi chính cung
caáp nhöõng thoâng tin höõu ích nhaát cho ñoái töôïng söû
duïng vaø ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu nhaát ñònh maø
doanh nghieäp ñaõ ñaët ra trong töøng giai ñoaïn.
3.4. Ngoaïi ngöõ môû caùnh cöûa toaøn caàu
Trong moâi tröôøng hieän nay, soá löôïng keá toaùn
vöøa gioûi chuyeân moân, vöøa thaønh thaïo ngoaïi ngöõ
khoâng nhieàu. Haïn cheá naøy xuaát phaùt töø moâi tröôøng
hoïc taäp vaø laøm vieäc cuûa caùc keá toaùn ña phaàn laø
TAøi lieäu THAM kHAûO:
1. Vuõ Thò Theâ (2019), Lao ñoäng ngaønh Keá toaùn Vieät Nam: Nhìn töø taùc ñoäng cuûa caùch maïng coâng nghieäp 4.0.
Taïp chí Taøi chính kyø 1 thaùng 7/2019.
2. Coâng ty coå phaån Misa (2017), Keá toaùn vaø kieåm toaùn ñoái dieän nguy cô maát vieäc vì robot. Website: Misa.com.vn
3. Samantha du Chenne. (2019). INDUSTRY 4.0 Fight or flight for accounting professionals? Official Journal
of the South African Institute of Professional Accountants, IISSUE 35 | 2019.
keá toaùn - kieåm toaùn
trong caùc doanh nghieäp noäi ñòa, vaø caùc taøi lieäu lieân
quan tröïc tieáp tôùi ngheà nghieäp hieän taïi cuûa keá toaùn
ñeàu laø caùc taøi lieäu tieáng Vieät. Maëc duø nhu caàu tuyeån
duïng nhaân vieân keá toaùn thaønh thaïo ngoaïi ngöõ cuûa
caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo
Vieät Nam hieän nay raát lôùn, nhöng löïc löôïng lao
ñoäng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu naøy.
Thaønh töïu cuûa cuoäc caùch maïng coâng ngheä 4.0
seõ giuùp môû roäng phaïm vi cuûa moïi ngaønh ngheà,
coâng vieäc keá toaùn seõ khoâng coøn bò giôùi haïn bôûi caùc
khoaûng caùch ñòa lyù. Keá toaùn vieân taïi Vieät Nam coù
theå thöïc hieän coâng vieäc keá toaùn ôû baát cöù ñaát nöôùc
naøo treân theá giôùi. Do ñoù, thaønh thaïo ngoaïi ngöõ laø
chìa khoùa ñeå ngaønh Keá toaùn Vieät Nam môû caùnh
cöûa thò tröôøng lao ñoäng toaøn caàu.
Beân caïnh ñoù, cuoäc caùch maïng 4.0 cho keá toaùn
Vieät Nam cô hoäi laøm vieäc taïi nhieàu nöôùc treân theá
giôùi thì ñoàng thôøi caùc keá toaùn vieân nöôùc ngoaøi
cuõng coù theå haønh ngheà ôû Vieät Nam. Ñieàu naøy taïo
ra moät moâi tröôøng caïnh tranh gay gaét ñoøi hoûi keá
toaùn vieân Vieät Nam phaûi caûi thieän naêng löïc baûn
thaân ñeå ñaùp öùng ñieàu kieän haønh ngheà quoác teá.
Coâng ngheä 4.0 seõ loaïi boû moät soá nghieäp vuï,
nhöng ñoàng thôøi cuõng taïo ra nhöõng coâng vieäc
môùi. Trong töông lai, caùc doanh nghieäp seõ caàn
nhieàu keá toaùn vieân chuyeân nghieäp hôn laø nhöõng
ngöôøi keá toaùn nhaäp lieäu ñôn thuaàn. Do ñoù, ñeå ñaùp
öùng yeâu caàu cuûa cuoäc caùch maïng coâng nghieäp
4.0, keá toaùn vieân khoâng chæ naém roõ lyù thuyeát,
thaønh thaïo thöïc haønh, am hieåu coâng ngheä, coù voán
ngoaïi ngöõ löu loaùt maø coøn phaûi naém baét ñöôïc caùc
xu theá, hình dung ñöôïc caùc quy trình keá toaùn môùi
trong quaù trình laøm vieäc n
Soá 25 - Thaùng 10/2020 375
taïp chí coâng thöông

ngaøy nhaän baøi: 5/9/2020

ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù vaø söûa chöõa: 15/9/2020
ngaøy chaáp nhaän ñaêng baøi: 25/9/2020

Thoâng tin taùc giaû:

ThS. PHAïM MinH PHöông
Boä moân keá toaùn, khoa kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc kieán truùc Ñaø naüng

neceSSAry knOwledge And Skill SeTS

fOr STudenTS TO cATcH uP wiTH induSTry 4.0

l Master. Pham minh Phuong

Department of Accounting, Faculty of Economics,
Da Nang Architecture University

ABSTrAcT:
Accounting software experts around the world say that the accounting software is going to
replace traditional accounting systems, computers are gradually replacing people at their jobs,
complex algorithms become more efficiency thanks to artificial intelligence based on large
databases. These are huge challenges for accountants. This article presents knowledge and skill
sets that accountants need to gain in order to catch up with Industry 4.0.
keywords: Accounting software, Industry 4.0, unemployment risk, accoutant, accounting
student.

376 Soá 25 - Thaùng 10/2020

 TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG THÔNG BÁO
Luaät
THỂ LỆ VIẾT VÀ GỬI BÀI CÔNG BỐ CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG - CƠ QUAN THÔNG TIN LÍ LUẬN CỦA BỘ CÔNG THƯƠNG, CHỈ SỐ ISSN 0866 - 7756, ĐƯỢC XUẤT BẢN BẰNG TIẾNG VIỆT VÀ TIẾNG ANH.
TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG CHỨC DANH GIÁO SƯ NHÀ NƯỚC CÔNG NHẬN TÍNH ĐIỂM CHO CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC THUỘC CÁC LIÊN NGÀNH:
KINH TẾ 0 - 0,5 ĐIỂM; LUẬT HỌC 0 - 0,5 ĐIỂM VÀ HÓA HỌC - CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM 0 - 0,5 ĐIỂM.
Hàng tháng, Tạp chí Công Thương sẽ dành 3 số công bố Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, thuộc các ngành: Kinh tế ; Luật học;
Hóa học - Công nghệ thực phẩm; Cơ khí - Động lực; Cơ học; Luyện kim; Công nghệ thông tin; Điện - Điện tử - Tin học; Sinh học; Xây dựng - Kiến trúc.
Tạp chí Công Thương trân trọng thông báo và hoan nghênh các cộng tác viên có nhu cầu công bố các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công
nghệ gửi bài đến Tòa soạn. Tạp chí Công Thương sẽ biên tập, thẩm định để đăng vào số thích hợp nhất và Tạp chí Công Thương điện tử.
Thể lệ viết và gửi bài báo khoa học trên Tạp chí Công Thương như sau:
1. YÊU CẦU CHUNG
- Bài gửi Tạp chí Công Thương phải là những bài báo khoa học chưa từng được công bố trên các tạp chí khoa học trong nước và quốc tế.
- Bài viết bằng tiếng Việt hoặc tiếng Anh.
- Dung lượng bài báo khoảng 4.000 từ. Các danh từ tiếng Việt nếu dịch từ tiếng nước ngoài phải viết kèm theo tiếng nước ngoài. Chữ viết tắt phải có chú thích
từ gốc.
- Bài báo gửi về Tòa soạn thông qua hộp thư điện tử được viết dưới dạng file Word; Font chữ Times New Roman.
- Các công trình thuộc đề tài nghiên cứu có cơ quan quản lý, cần kèm theo giấy phép cho công bố của cơ quan (Tên đề tài, mã số, tên chủ nhiệm đề tài, cấp quản lý,…).
2. YÊU CẦU VỀ TRÌNH TỰ NỘI DUNG
- Tên bài báo (Title): phản ánh được nội dung chính của bài báo, cần phải rõ ràng, không dài quá 20 từ (bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh), chữ thường, đậm.
- Tên tác giả (Author’s name): bao gồm cả họ và tên, viết hoa chữ cái đầu, chữ thường, đậm.
- Tóm tắt (Abstract): phản ánh khái quát những nội dung chính trong bài báo và thể hiện rõ những kết quả, đóng góp, điểm mới của bài báo, dài khoảng 100
từ (bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh), chữ thường.
- Từ khóa (Keywords): thể hiện chủ đề của bài viết, chọn khoảng 3 - 5 từ (bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh), chữ thường.
- Đặt vấn đề (Introduction): cần trình bày rõ lý do thực hiện nghiên cứu và tầm quan trọng của chủ đề nghiên cứu (có ý nghĩa như thế nào về mặt lý luận và
thực tiễn); xác định rõ vấn đề nghiên cứu; nội dung chính mà bài báo sẽ tập trung giải quyết, chữ thường.
- Tổng quan nghiên cứu và/hoặc Cơ sở lý thuyết (Literature review and/or Theoretical framework): trình bày khái quát và tổng hợp các công trình
nghiên cứu có liên quan, qua đó chỉ ra khoảng trống nghiên cứu (research gap); cơ sở lý thuyết liên quan; khung lý thuyết hoặc khung phân tích sử dụng
trong bài.
- Phương pháp nghiên cứu (Methodology): có thể là phương pháp nghiên cứu định tính hoặc định lượng, hoặc cả hai tùy theo cách tiếp cận của tác giả, trong
đó cần thể hiện mô hình và các giả thuyết nghiên cứu (nghiên cứu định lượng) và/hoặc thiết kế nghiên cứu định tính; đồng thời cần chỉ ra cách thức thu thập
dữ liệu.
- Kết quả và thảo luận (Results and discussion): trình bày, phân tích các kết quả phát hiện, thu được trong nghiên cứu; đồng thời thảo luận rút ra mối quan
hệ chung, mối liên hệ giữa kết quả nghiên cứu của tác giả với những phát hiện khác trong các nghiên cứu trước đó; chữ thường. Lưu ý: Chú thích bảng/hình được
đánh số thứ tự tăng dần, không đánh theo thứ tự các tiểu mục. Mỗi bảng/hình cần phải có tên tương ứng mô tả chính xác nội dung của bảng/hình. Số thứ tự và
tên bảng/hình được đặt ở vị trí phía trên cùng của bảng/hình đó theo phương chiều ngang, chữ in đậm. Các bảng/hình phải được dẫn nguồn. Nguồn được đặt
dưới cùng của bảng/hình, chữ trình bày in nghiêng, không in đậm.
- Kết luận hoặc/và giải pháp/khuyến nghị/hàm ý (Conclusions or/and solutions/suggestions/implications): xuất phát từ kết quả nghiên cứu và tùy
theo mục tiêu nghiên cứu, cần có kết luận và đưa ra giải pháp hay khuyến nghị cho các nhà quản lý doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách,... có thể thêm
quan điểm của nghiên cứu, chữ thường.
- Lời cảm ơn (Acknowledgements): không bắt buộc, dành để cảm ơn các cơ quan, tổ chức tài trợ, các cá nhân có đóng góp, giúp đỡ cho việc viết và hoàn thiện
bài báo, chữ thường, đậm, nghiêng.
- Tài liệu tham khảo (References): bao gồm các tài liệu đã trích dẫn/ tham khảo trong bài báo; Được trình bày theo thứ tự 1, 2, 3,… bao gồm các nội dung:
Tên tác giả/tên cơ quan chủ quản, (năm xuất bản), tên bài viết/tên tài liệu, tên đơn vị xuất bản/tên địa phương, tập/số, trang nếu có. Các tài liệu tham khảo được
sắp xếp theo vần ABC chữ cái đầu tiên, không phân tách tài liệu tiếng Anh hay tiếng Việt, chữ thường. Lưu ý: (1) Giữa tên các tác giả bài báo được đánh dấu phẩy
(,), trường hợp bài báo 3 tác giả trở lên, cần ghi tên 3 tác giả đầu và cộng sự (et al - tiếng Anh). Giữa tên các tác giả sách được sử dụng chữ và (hoặc chữ and);
trường hợp có 3 tác giả trở lên thì ghi tên tác giả thứ nhất và cụm từ cộng sự (hoặc et al. - tiếng Anh). (2) Ghi nghiêng: Với tạp chí: Tên tạp chí, tập san; Với sách:
Tên sách; Với Tài liệu tham khảo là bài báo đăng trong các kỷ yếu của hội nghị, hội thảo, diễn đàn: Tên kỷ yếu/tên hội nghị/tên diễn đàn; Với Tài liệu tham khảo là
các giáo trình, bài giảng hay tài liệu lưu hành nội bộ: Tên giáo trình, bài giảng, tài liệu; Với Tài liệu tham khảo trích dẫn từ nguồn internet, báo mạng: <đường dẫn
để tiếp cận tài liệu đó>; Với luận án, luận văn: Tên đề tài luận án, luận văn.
- Thông tin tác giả (Author’s biology): Ghi rõ học hàm, học vị, chức danh, đơn vị công tác, số điện thoại, email, địa chỉ nhận thư.

THÔNG TIN CHI TIẾT, LIÊN HỆ:

Tòa soạn: TẠP CHÍ CÔNG THƯƠNG
Soá 22 - Thaùng 9/2020 63
Địa chỉ: Tòa nhà Bộ Công Thương, số 655 Phạm Văn Đồng, Q. Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội (Tầng 8).
Điện thoại: (024) 22218238 - Fax: (024) 22218237 *Website: http://www.tapchicongthuong.vn