‫زمان اجرا‪ 12 :‬ساعت آموزشی‬ ‫آزمایش شمارۀ ‪2‬‬

‫ ‬

‫مولتی​متر و کاربرد آن‬

‫شدن مولتی مترهای دیجیتالی و از رده خارج شدن مولتی مترهای عقربه ای‪،‬‬
‫هدف از آموزش مولتی متر عقربه ای فقط آشنایی با این دستگاه است‬
‫‪  ٦‬ــ سه نمونه ولتاژ ‪ DC‬را با مولتی متر عقربه ای اندازه بگیرد‬
‫‪7‬ــ سایر توانایی های کار با مولتی متر عقربه ای از جمله اندازه گیری‬
‫دسی بل را نام ببرد‬
‫‪  ٨‬ــ مولتی متر دیجیتالی را از سایر دستگاه ها تمیز دهد‬
‫‪٩‬ــ پانل یک مولتی متر دیجیتالی را تشریح کند‬
‫‪1‬ــ مقاومت اهمی را با مولتی متر دیجیتالی اندازه بگیرد‬
‫‪11‬ــ جریان ‪ DC‬را با مولتی متر دیجیتالی اندازه بگیرد‬
‫‪١٢‬ــ ولتاژ ‪ DC‬را با مولتی متر دیجیتالی اندازه بگیرد‬
‫نحوه اندازه گیری ولتاژ و‬
‫ٔ‬ ‫‪١٣‬ــ با استفاده از نرم افزار مولتی سیم‬
‫جریان ‪ DC‬و ‪ AC‬رااجرا کند‬
‫‪14‬ــ گزارش کار را به طور کامل ــ دقیق و مستند بنویسد‬
‫‪15‬ــ هدف های رفتاری در حیطه عاطفی که در آزمایش اول آمده‬
‫است را در این آزمایش نیز اجرا کند‬
‫هدف کلی آزمایش‬
‫استفاده از مولتی متر در اندازه گیری تعدادی از‬
‫کمیت های الکتریکی‬
‫هدف های رفتاری‪ :‬پس از پایان این آزمایش از فراگیرنده انتظار‬
‫می رود که‪:‬‬
‫‪١‬ــ با بردبرد و ترمینال های آن آشنا شود‬
‫‪٢‬ــ مولتی متر عقربه ای را از سایر دستگاه ها تمیز دهد‬
‫‪3‬ــ عالئم اصلی روی مولتی متر عقربه ای را تشریح کند‬
‫‪4‬ــ مقادیر کمیت های اصلی الکتریکی را (‪ Ω ،A‬و ‪ )V‬از روی‬
‫صفحه مدرج بخواند‬
‫‪  ٥‬ــ سه نمونه مقاومت اهمی را با مولتی متر عقربه ای اندازه بگیرد‬
‫در صورتی که مولتی متر عقربه ای در اختیار ندارید از ارزان ترین نوع‬
‫مولتی متر عقربه ای موجود در بازار به تعداد محدود استفاده کنید به دلیل فراگیر‬

‫‪ multi‬به معنی چند و ‪ meter‬به معنی اندازه گیر است‪.‬‬ ‫‪١‬ــ‪٢‬ــ اطالعات اولیه‬
‫برد بُرد ‪ Bread board‬یا برد آزمایشگاهی کوچک‬
‫وسیله ای است که توسط آن به آسانی می توانید آزمایش های‬
‫الکترونیک را بدون نیاز به لحیم کاری با سیم های رابط جداگانه‬
‫صفحه‬
‫ٔ‬ ‫اجرا کنید‪ .‬چون این بُرد (صفحه ــ تخته) به صورت یک‬
‫ساده ساخته شده است و مشابه یک تکه نان به نظر می آید نام‬
‫قطعه نان به آن داده شده‬
‫تخته آزمایشگاهی شبیه ٔ‬ ‫‪ Bread board‬یا ٔ‬
‫است‪ .‬در شکل ‪١‬ــ‪ ٢‬قسمتی از ِب ِرد بُرد که تعدادی قطعه روی آن‬
‫نصب شده است را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫مولتی متر (‪ )multimeter‬وسیله ای است که توسط آن‬
‫شکل ‪١‬ــ‪٢‬ــ یک نمونه بِ ِرد ُ  برد با قطعات نصب شده روی آن‬ ‫کلمه‬
‫می توانید چندین کمیت الکتریکی را اندازه گیری کنید‪ٔ .‬‬
‫‪38‬‬
 ‫مولتی متر در دو نوع آنالوگ (‪ )Analouge‬یا عقربه ای و‬
‫دیجیتال (‪ )Digital‬یا رقمی و عددی ساخته می شود‪ .‬در شکل‬
‫‪٢‬ــ‪٢‬ــ الف یک نمونه مولتی متر عقربه ای و در شکل ‪٢‬ــ‪٢‬ــ ب‬
‫یک نمونه مولتی متر دیجیتالی را مشاهده می کنید‪.‬‬

‫ب) یک نمونه مولتی متر دیجیتالی‬ ‫الف) یک نمونه مولتی متر عقربه ای‬

‫شکل ‪٢‬ــ‪٢‬ــ مولتی متر عقربه ای و دیجیتالی‬

‫شماره یک را در مراحل اجرای این آزمایش نیز اجرا نمایید‪.‬‬
‫ٔ‬
‫‪٢‬ــ‪٢‬ــ‪٢‬ــ از ابزار موجود در جعبه ابزار به طور صحیح‬
‫استفاده کنید و پس از استفاده آن ها را با دقت جمع آوری کنید و‬
‫در محل خود قرار دهید‪.‬‬
‫ادامه این آزمایش چگونگی استفاده از برد بُرد و‬
‫ٔ‬ ‫در‬
‫مولتی متر عقربه ای و دیجیتالی را جهت اندازه گیری مقاومت‬
‫الکتریکی‪ ،‬ولتاژ و جریان ‪ DC‬در فضای آزمایشگاه واقعی و‬
‫نرم افزاری می آموزید‪.‬‬

‫‪3‬ــ‪٢‬ــ کار با نرم افزار‬ ‫‪٢‬ــ‪٢‬ــ نکات ایمنی‬

‫قبل یا پس از اجرای هر آزمایش در آزمایشگاه واقعی‪،‬‬ ‫‪١‬ــ‪٢‬ــ‪٢‬ــ ٔ‬
‫کلیه نکات ایمنی آموزش داده شده در آزمایش‬
‫‪39‬‬
 ‫آزمایش ها را توسط نرم افزار مولتی سیم یا هر نرم افزار دیگری که‬
‫یکی از ویژگی های یک شهروند مسئول‪ :‬یک‬
‫در اختیار دارید نیز اجرا نمایید‪.‬‬
‫شهروند مسئول می بایستی آموزش هایی را که در طول‬
‫قبل از اجرای آزمایش ها در آزمایشگاه واقعی‪ ،‬آن ها را به‬
‫زندگی می بیند در مکان ها و زمان های مختلف مورد‬
‫صورت نرم افزاری انجام دهید تا نتیجه بهتری کسب کنید‪ .‬در جلد‬
‫استفاده قرار دهد‪ .‬تهیه کیف ابزار این امکان را به شما‬
‫اول کتاب آزمایشگاه مجازی (کد ‪ )358/3‬چگونگی کار با نرم افزار‬
‫می دهد که در هر زمان یا مکانی که بخواهید ازاین ابزار‬
‫به طور کامل و دقیق آموزش داده شده است‪.‬‬
‫استفاده کنید و سرویس های مناسبی را به خانوادۀ خود‬
‫یا سایرین ارائه دهید‪ .‬به این ترتیب شما در جامعه یک‬
‫نکتۀ مهم ‪ :‬از مربیان محترم درخواست می شود‪،‬‬
‫شهروند مسئول و توان مند شناخته می شوید‪.‬‬
‫قبل از اجرای آزمایش ها در فضای واقعی آزمایشگاه‪ ،‬آن ها‬
‫را به صورت نرم افزاری اجرا منایند و برای هنرجویان منایش‬

‫تجهیزات خاص‬ ‫دهند‪ .‬هم چننی با یک برنامه ریزی دقیق از هنرجویان‬

‫یک دستگاه‬ ‫ــ میز آزمایشگاهی الکترونیک ‬ ‫بخواهند که قبل از اجرای آزمایش ها در آزمایشگاه واقعی‬
‫آن ها را به صورت نرم افزاری اجرا منایند‪.‬‬
‫یک قطعه‬ ‫ــ برد بُرد ‬
‫به مقدار کافی‬ ‫ــ سیم تلفنی ‬
‫یک دستگاه‬ ‫ــ مولتی متر عقربه ای ‬ ‫‪٤‬ــ‪٢‬ــ قطعات‪ ،‬ابزار‪ ،‬تجهیزات و مواد مورد‬
‫نیاز‬
‫تجهیزات وابزار عمومی‬
‫ــ هریک از هنرجویان موظف هستند که یک کیف ابزار‬
‫شامل؛ سیم چین‪ ،‬دم باریک‪ ،‬انبردست‪ ،‬مولتی متر دیجیتالی‪،‬‬
‫سه نمونه پیچ گوشتی تخت‪ ،‬سه نمونه پیچ گوشتی چهارسو‬
‫(فیلیپس) با اندازه های کوچک‪ ،‬متوسط و بزرگ برای کارهای‬
‫الکترونیکی‪ ،‬فازمتر‪ ،‬هویه قلمی و مقداری سیم تلفنی‪ ،‬مقداری‬
‫گیره دو سر سوسماری‪ ٤ ،‬قطعه‬
‫قلع‪ ،‬قلع کش‪ ٤ ،‬قطعه سیم با ٔ‬
‫(الف)‬ ‫سیم با فیش معمولی‪ ،‬دو قطعه سیم شیلد دو سر سوسماری‪،‬‬
‫یک قطعه برد برد متوسط و ذره بین را تهیه کنند و همیشه در‬
‫ساعات کارگاهی همراه داشته باشند‪.‬‬
‫بدیهی است   با توجه به فعالیت هایی که انجام‬
‫می دهید به تدریج به ابزارهای دیگری مانند دستگاه پرچ‬
‫فیش پاناسونیکی تلفن نیاز پیدا می کنید‪ .‬این نیاز موجب‬
‫تجربه بیش تر می شود‪ .‬در‬
‫ٔ‬ ‫جعبه ابزار شما و کسب‬
‫کامل شدن ٔ‬
‫مجموعه ابزار و کیف ابزار الکترونیکی‬
‫ٔ‬ ‫شکل ‪٣‬ــ‪ ٢‬یک نمونه‬
‫(ب)‬ ‫را مالحظه می کنید‪.‬‬
‫شکل ‪3‬ــ‪٢‬ــ یک نمونه کیف ابزار الکترونیکی و مجموعۀ ابزار‬

‫‪40‬‬
 ‫یک دستگاه‬ ‫ــ مولتی متر دیجیتال ی‬
‫یک دستگاه‬ ‫ــ منبع تغذیه صفر تا ‪ ٣٠‬ولت ‬
‫ــ مقاومت ‪ 220Ω ،100Ω‬و ‪١KΩ‬‬
‫  ‬
‫ازهرکدام یک عدد‬ ‫‪  1‬وات ‬
‫  ‪4‬‬

‫‪  5‬ــ‪2‬ــ مراحل اجرای آزمایش‬

‫نکتۀ مهم ‪ :‬نتایج حاصل ازمواردی که با ستاره‬

‫شکل ‪  5‬ــ‪٢‬ــ ابعاد واقعی یک برد ُ  برد ‪63*14= 882‬‬
‫مشخص شده است را در جلد دوم کتاب آزمایشگاه‬
‫سوراخ در مقایسه با دست انسان‬
‫اندازه گیری با عنوان کتاب گزارش کار و فعالیت های‬

‫٭ ‪٣‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ یک قطعه ِبرد بُرد در اختیار بگیرید و‬ ‫آزمایشگاهی بنویسید‪.‬‬

‫تعداد سوراخ ها و ابعاد آن را با رسم شکل مشخص کنید‪.‬‬

‫حروف و شماره گذاری بِرد ُبرد‬ ‫شماره ‪ ٢‬را در جلد‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪١‬ــ ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ هدف کلی آزمایش‬
‫‪4‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ معموال ً سوراخ های طولی برد بُرد را با شماره‬ ‫دوم کتاب آزمایشگاه اندازه گیری بنویسند‪.‬‬
‫و سوراخ های عرضی آن را با حروف ‪ i، h، g، f، e،d، c، b، a‬و‬ ‫ابعاد و تعداد سوراخ های برد ُبرد‬
‫‪ j‬مشخص می کنند‪ .‬هم چنین در هریک از قسمت های باال و پایین‬ ‫‪٢‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ ابعاد برد برد را با توجه به تعداد سوراخ های‬
‫و در طول برد بُرد دو ردیف سوراخ وجود دارد که با عالمت مثبت‬ ‫طولی و عرضی مشخص می کنند‪ .‬برای مثال یک برد بُرد ‪65  *  14‬‬
‫( ) و منفی ( ) مشخص شده است در شکل ‪  ٦‬ــ‪ ٢‬یک نمونه‬ ‫دارای ‪ 65‬سوراخ در طول و ‪ 14‬سوراخ در عرض است‪ .‬این‬
‫شماره گذاری و حروف گذاری روی برد بُرد را مالحظه می کنید‪.‬‬ ‫برد بُرد جمعاً ‪ 910‬سوراخ دارد‪ .‬در شکل ‪٤‬ــ‪ ٢‬یک قطعه برد‬
‫در برخی از ِبرد بُردها یک ردیف سوراخ در وسط یعنی حد فاصل‬ ‫بُرد ‪ 30  * 14‬سوراخ را مالحظه می کنید‪ .‬این برد بُرد جمعاً ‪420‬‬
‫حروف (‪ )e،d، c، b، a‬و حروف (   ‪ )j ،i ،h، g، f‬وجود دارد‪.‬‬ ‫سوراخ دارد‪.‬‬

‫شکل ‪4‬ــ‪٢‬ــ برد ُ برد ‪ 30*14‬سوراخ‬

‫در شکل ‪  5‬ــ‪ ٢‬ابعاد واقعی یک برد بُرد ‪ 6٣  *  14‬سوراخ‬

‫شکل ‪  6‬ــ‪٢‬ــ شماره و حروف گذاری روی بِ ِرد ُ  برد‬ ‫که در دست گرفته شده است را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫‪41‬‬
 ‫٭ ‪  5‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ ِب ِرد بُردی را که در اختیار دارید مجدد ًا‬
‫بررسی کنید و شماره گذاری و حروف گذاری آن ها را یادداشت‬
‫کنید‪.‬‬
‫اتصال های داخلی بِ ِرد ُبرد‬
‫‪  6‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪7‬ــ‪ ٢‬اتصاالت داخلی سوراخ های‬
‫برد بُرد را مالحظه می کنید‪ .‬همان طورکه مشاهده می شود سوراخ های‬
‫حروف گذاری شده در جهت عمودی با هم ارتباط دارند و در‬
‫جهت افقی بین آن ها هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد‪ .‬سوراخ های‬
‫ردیف های باال‪ ،‬وسط و پایین در جهت افقی به هم مربوط هستند‪.‬‬

‫نکتۀ مهم ‪ :‬در برخی از برد بُردها ردیف های باال‬

‫و پاینی در قسمت وسط بِرِدبُرد با هم ارتباط ندارند و در‬
‫صورت نیاز باید با یک سیم آن ها را به هم متصل کنید‪.‬‬

‫شکل ‪  8‬ــ‪٢‬ــ قطعات داخلی بِرد ُ  برد‬

‫شکل ‪7‬ــ‪٢‬ــ چگونگی اتصال پایه های بِ ِرد ُ  برد به یکدیگر‬

‫اتصاالت برد برد از قطعات شانه ای ِ‬

‫فلزی (فنری) آبکاری‬ ‫ُ‬
‫شده ساخته شده است‪ .‬در شکل ‪  8‬ــ‪ ٢‬این قطعات فلزی از پشت‬
‫برد بُرد نشان داده شده است‪.‬‬
‫افزایش ابعاد برد ُبرد‬
‫‪7‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ یکی از ویژگی های برد بُردها قابلیت افزایش‬
‫ابعاد و تعداد سوراخ های آن است‪ .‬شما می توانید چند قطعه‬
‫برد  بُرد را به هم اتصال دهید و یک برد بُرد بزرگ بسازید‪ .‬برای‬
‫این کار معموال ً در کناره های برد بُرد زایده هایی به صورت نر و ماده‬
‫شکل ‪9‬ــ‪٢‬ــ افزایش ابعاد و تعداد سوراخ های بِ ِرد ُ  برد از طریق‬
‫اتصال چند برد ُ  برد به یک دیگر‬ ‫‪42‬‬
 ‫وجود دارد که از طریق آن می توانید دو یا چند قطعه برد بُرد را به‬
‫هم متصل کنید‪ .‬در شکل ‪٩‬ــ‪ ٢‬یک نمونه برد بُرد توسعه یافته را‬
‫مشاهده می کنید‪.‬‬
‫٭ ‪  8‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ دو قطعه بردبُرد را در اختیار بگیرید و‬
‫درباره این‬
‫ٔ‬ ‫آن ها را به هم متصل کنید و ابعاد آن را افزایش دهید‪.‬‬
‫تجربه توضیح دهید‪.‬‬
‫نمونه دیگری از چگونگی‬ ‫‪ 9‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪١٠‬ــ‪ٔ ٢‬‬
‫نحوه قرارگرفتن قطعات را روی آن‬ ‫ٔ‬ ‫اتصال پایه های برد  بُرد و‬
‫مالحظه می کنید‪.‬‬

‫شکل ‪11‬ــ‪٢‬ــ نمونۀ دیگری از مولتی متر عقربه ای (آنالوگ)‬

‫شکل ‪10‬ــ‪٢‬ــ اتصال پایه های بِ ِرد ُ  برد و نحوۀ قرارگرفتن قطعات روی آن‬

‫٭ ‪10‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ اتصال پایه های برد بُرد موجود در‬

‫آزمایشگاه را با رنگ های مختلف مشخص کنید‪( ،‬دوباره ترسیم‬
‫کنید)‪.‬‬
‫‪11‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ کار با مولتی متر عقربه ای‬
‫شکل ‪12‬ــ‪٢‬ــ صفحۀ مدرج و عالئم روی آن در مولتی متر آنالوگ‬ ‫الف) ساختار کلی‪ :‬مولتی متر عقربه ای را مولتی متر آنالوگ‬
‫(‪ )Analouge‬نیز می گویند‪ .‬این دستگاه کمیت مورد اندازه گیری‬
‫را از طریق حرکت و انحراف عقربه نشان می دهد‪ .‬در شکل ‪١١‬ــ‪٢‬‬
‫توجه ‪ :‬امروزه به دلیل کارآیی باال‪ ،‬قیمت ارزان‬ ‫نمونه دیگری از مولتی متر عقربه ای را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫ٔ‬
‫و دقت باالیی که مولتی مترهای دیجیتالی دارند از‬ ‫ب) عالئم روی دستگاه‪ :‬روی مولتی متر عقربه ای‬
‫مولتی متر عقربه ای کم تر استفاده می شود و به مرور‬ ‫عالئمی وجود دارد که الزم است قبل از شروع کار با دستگاه‬
‫زمان از رده خارج خواهد شد‪.‬‬ ‫صفحه مدرج و‬
‫ٔ‬ ‫به آن ها توجه کنید‪ .‬در شکل ‪١٢‬ــ‪ ٢‬یک نمونه‬
‫عالئم روی آن را مالحظه می کنید‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫٭ ‪12‬ــ  ‪  5‬ــ‪2‬ــ یک مولتی متر آنالوگ (عقربه ای) را در‬ ‫در شکل ‪13‬ــ‪ ٢‬مفهوم هریک از عالئم روی صفحه را که به‬
‫درباره آن توضیح‬
‫ٔ‬ ‫اختیار بگیرید و عالئم روی آن را ترسیم کنید و‬ ‫صورت خالصه شده و در یک جدول آمده است مشاهده می کنید‪.‬‬
‫دهید‪.‬‬
‫مفهوم‬ ‫عالمت‬
‫کلید سلکتور و صفحۀ مدرج مولتی متر عقربه ای‬
‫‪ 13‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ از آن جا که توسط مولتی متر می توانیم‬ ‫دقت و احتیاط‬
‫کمیت های مختلف الکتریکی مانند مقاومت‪ ،‬جریان و ولتاژ را‬
‫اندازه گیری کنیم‪ ،‬برای انتخاب کمیت مورد نظر معموال ً روی‬
‫دستگاه یک انتخاب کننده یا سلکتور قرار دارد‪ .‬توسط کلید‬ ‫نوع و ساختمان دستگاه (قاب  گردان)‬
‫حوزه اندازه گیری را انتخاب‬
‫ٔ‬ ‫سلکتور می توانید کمیت مورد نظر و‬
‫کنید‪ .‬در شکل ‪١٤‬ــ‪ ٢‬یک نمونه کلید سلکتور مولتی متر آنالوگ‬
‫توانایی اندازه گیری کمیت های ‪ AC‬و‬
‫را مالحظه می کنید‪.‬‬ ‫‪DC‬‬
‫نحوه قرارگرفتن دستگاه به صورت افقی‬
‫ٔ‬

‫خطای دستگاه در انحراف کامل برحسب‬

‫‪ 1/5‬یا ‪ 2/5‬یا …‬
‫درصد‬

‫‪ ٣٠٠٠‬ولت‬ ‫آزمایش ولتاژ دستگاه تا‬

‫وجود مدار الکترونیکی در دستگاه‬

‫شکل ‪14‬ــ‪٢‬ــ یک نمونه کلید سلکتور مولتی متر عقربه ای‬

‫ دهنده میزان ولتاژ باتری داخل‬
‫نشان ٔ‬
‫٭ ‪14‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ با توجه به شکل ‪١٤‬ــ‪ ٢‬کمیت ها و‬ ‫دستگاه‬
‫حوزه کار قابل اندازه گیری توسط این مولتی متر را در جدول‬
‫ٔ‬
‫‪١‬ــ‪ ٢‬بنویسید‪.‬‬ ‫شکل ‪13‬ــ‪٢‬ــ مفهوم برخی از عالئم روی دستگاه مولتی متر آنالوگ‬

‫نکته ‪ :‬حوزۀ کار یا رجن ‪ Range‬مولتی متر عبارت‬
‫از محدوده ای است که دستگاه می تواند اندازه گیری‬
‫کند‪ .‬برای مثال در شکل ‪١٤‬ــ‪ ٢‬حوزۀ کار ولتاژ ‪DC‬‬
‫بنی ‪ 0/1‬تا ‪ 1000‬ولت است که در مراحل‪،0/5 ،0/1‬‬
‫‪ 250 ،50 ،10 ،2/5‬و ‪1000‬ولت قابل اندازه گیری‬
‫است‪.‬‬
‫نکتۀ بسیار مهم ‪ :‬برای کسب اطالع از توانایی های‬
‫یک دستگاه اندازه گیری باید به راهنمای کاربرد که با‬
‫دستگاه داده می شود مراجعه کنید‪ .‬معموالً این راهنما‬
‫به زبان انگلیسی یا زبان های دیگر است‪ .‬بنابراین‬
‫فراگیری اصطالحات و مفاهیم انگلیسی در ارتباط با‬
‫این موضوع بسیار ضروری است‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫صفحه مدرج شکل ‪١٥‬ــ‪ ٢‬را با مقادیر نشان داده شده‬ ‫ٔ‬ ‫شده در‬
‫در سلکتور شکل ‪١٤‬ــ‪ ٢‬مقایسه کنید‪ .‬آیا مقادیر تا حدودی با هم‬
‫درباره نتایج به دست آمده توضیح دهید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫تطبیق دارند؟‬
‫صفحه مدرج و سلکتور مولتی متر نشان‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪ 17‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ‬
‫صفحه مدرج و سلکتور نشان داده‬
‫ٔ‬ ‫داده شده در شکل ‪11‬ــ‪ ٢‬را با‬
‫شده در شکل های ‪14‬ــ‪ ٢‬و ‪15‬ــ‪ ٢‬مقایسه کنید‪ .‬آیا با هم تطبیق‬
‫درباره آن توضیح دهید‪.‬‬ ‫ٔ‬ ‫می کند؟‬
‫٭ ‪ 18‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ یک دستگاه مولتی متر آنالوگ را در‬ ‫الساندرو ولتا (‪1827‬ــ‪ )1745‬واحد اختالف‬
‫پتانسیل (ولتاژ) به نام اوست و پیل روی ــ کربن‬
‫اختیار بگیرید از سلکتور و صفحه مدرج آن عکس بگیرید یا آن‬
‫را (ولتا) ساخته است‪.‬‬
‫را ترسیم کنید‪.‬‬
‫٭ ‪ 19‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ کمیت ها و حوزه های کار مولتی متر‬
‫‪ 15‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ انـدازه گیری کمیت های مختلف بـه‬
‫موجود در آزمایشگاه را در جدول ‪٢‬ــ‪ ٢‬یادداشت کنید‪.‬‬
‫صفحه مدرج آن نیز دارای‬
‫ٔ‬ ‫وسیله مولتی متر سبب شده است که‬
‫ٔ‬
‫نحوۀ خواندن کمیت های ولتاژ‪ ،‬جریان و‬
‫صفحه‬
‫ٔ‬ ‫درجه بندی های متعدد باشد در شکل ‪15‬ــ‪ ٢‬یک نمونه‬
‫ضریب مقیاس (‪ )scale‬صفحۀ مدرج‬
‫مدرج مولتی متر آنالوگ را مالحظه می کنید‪.‬‬
‫‪ 20‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ به طورکلی برای خواندن دقیق مقادیر‬
‫کمیت های الکتریکی در مولتی متر آنالوگ باید به کلید سلکتور‬
‫صفحه مدرج نشان‬
‫ٔ‬ ‫اصلی مولتی متر که مقدار ماکزیمم کمیت را روی‬
‫می دهد توجه کنیم‪ .‬هم چنین باید تعداد تقسیمات روی درجه بندی‬
‫صفحه مدرج و عدد مربوط به انحراف کامل آن را در نظر بگیریم‪.‬‬
‫برای مثال ابتدا طبق شکل ‪١٦‬ــ‪ ٢‬به درجه بندی روی‬
‫صفحه مدرج می پردازیم‪ .‬این شکل درجه بندی یک میکرو آمپر‬
‫فاصله بین صفر تا ‪١٠٠‬‬
‫ٔ‬ ‫متر را نشان می دهد‪ .‬در این درجه بندی‪،‬‬
‫میکروآمپر به ‪ ٢٠‬قسمت تقسیم شده است و هر قسمت ‪100   ٥‬‬
‫‪20‬‬
‫میکرو آمپر را نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪15‬ــ‪٢‬ــ صفحۀ مدرج یک نمونه مولتی متر آنالوگ‬

‫همان طورکه در شکل ‪15‬ــ‪ ٢‬مشاهده می شود این مولتی متر‬

‫می تواند‪ ،‬مقاومت اهمی‪ ،‬ولتاژهای ‪ AC‬و ‪ ،DC‬جریان ‪ DC‬و‬
‫کمیت های دیگری مانند ظرفیت خازن‪ ،‬دسی بل (‪ ICEO ،)db‬و ‪hFE‬‬
‫درباره کمیت های اخیر بحثی‬
‫ٔ‬ ‫را اندازه گیری کند‪ .‬در این آزمایشگاه‬
‫نخواهیم کرد و فراگیری آن ها را به سال های بعد موکول می کنیم‪.‬‬
‫شکل ‪16‬ــ‪٢‬ــ یک نمونه درجه بندی صفحۀ مدرج مولتی متر آنالوگ‬ ‫٭ ‪ 16‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ کمیت ها و حوزه های کار نشان داده‬
‫‪45‬‬
‫صفحه مدرج‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪ 22‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ مقادیر ضریب مقیاس‬ ‫نماینده ‪٥‬‬
‫ٔ‬ ‫توجه داشته باشید که خطوط کوچک‪،‬‬
‫را برای مقادیر جریان‪ ،‬با توجه به محل قرارگرفتن عقربه در‬ ‫میکروآمپر است‪ .‬برای اینکه تقسیم بندی ها بهتر نشان داده شود‪،‬‬
‫شکل های ‪١٨‬ــ‪٢‬ــ الف‪ ،‬ب و ج به دست آورید‪.‬‬ ‫هر دو قسمت کوچک را با خط بزرگ تری مشخص کرده اند که‬
‫‪100     10‬‬
‫میکرو آمپر است‪ .‬طبق شکل ‪١٦‬ــ‪ ٢‬هر دو‬ ‫نماینده‬
‫‪10‬‬
‫قسمت بزرگ ‪ ٢٠‬میکروآمپر را نشان می دهد‪.‬‬
‫نسبت بین ماکزیمم کمیت و تعداد کوچک ترین تقسیم بندی ها‬
‫صفحه مدرج (‪ )scale‬می نامند‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫را ( ‪ ) 100‬ضریب مقیاس‬
‫‪20‬‬
‫‪ 2١‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ برای به دست   آوردن مقدار کمیت‬
‫اندازه گیری شده‪ ،‬ابتدا باید دید که عقربه چند قسمت منحرف شده‬
‫است‪ .‬سپس تعداد این تقسیمات را در ضریب مقیاس صفحه‬
‫الف‬
‫اندازه ‪ 15‬قسمت منحرف‬ ‫ٔ‬ ‫مدرج ضرب کرد‪ .‬مثال ً اگر عقربه به‬
‫شود مقدار جریان برابر است با‪:‬‬
‫‪١٥ *100µA ١٥*5 75µA‬‬
‫قسمت ‪20‬‬
‫صفحه مدرج یک نمونه آمپرمتر را‬
‫ٔ‬ ‫در شکل ‪١٧‬ــ‪2‬‬
‫مالحظه می کنید‪ .‬ضریب را برای این آمپرمتر به دست آورید‪.‬‬
‫درصورتی که عقربه روی درجه بندی ‪ ٩‬قرار گرفته باشد مقدار‬
‫ب‬ ‫جریان چند آمپر است؟‬

‫ج‬

‫شکل ‪18‬ــ‪٢‬ــ محاسبۀ مقادیر ولتاژ و جریان‬

‫شکل ‪17‬ــ‪٢‬ــ صفحۀ مدرج یک آمپری‬

‫حل‪:‬‬
‫صفحه مدرج‬ ‫ضریب مقیاس‬ ‫‪1A‬‬ ‫‪0/05‬‬
‫آندره ماری آمپر‬ ‫ٔ‬ ‫‪20‬قسمت‬
‫(‪١٨٣٦‬ــ ‪ )١٧٧٥‬فیزیک دان‬
‫و ریاضی دان فرانسوی که‬ ‫انحراف عقربه * ضریب مقیاس مقدار کمیت‬
‫واحد شدت جریان به نام او‬
‫ثبت شده است‪.‬‬ ‫‪ 0/05  * 9   0/45A‬مقدار کمیت‬
‫‪46‬‬
‫سلکتور انتخاب کنید (… و ‪ R * 1k‬و ‪ R * 100‬و ‪ R × ١٠‬و‬ ‫‪٢٣‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ برای خواندن مقدار واقعی کمیت باید‬
‫‪(،)R × ١‬شکل ‪١٩‬ــ‪.)٢‬‬ ‫ضریب کلید سلکتور را نیز درنظر گرفت‪ .‬برای مثال اگر از‬
‫صفحه مدرج استفاده کنیم و‬
‫ٔ‬ ‫درجه بندی صفر تا ‪ ٣٠‬ولت روی‬
‫کلید سلکتور روی ‪ ٣٠٠‬ولت باشد باید مقدار خوانده شده را در‬
‫حوزۀ کار‬ ‫عدد ‪ ٣٠٠ ١٠‬ضرب کنیم‪.‬‬
‫‪range‬‬ ‫   ‪٣٠‬‬
‫اهم متر‬
‫‪( ٣٠٠ * ١٠ 100volt‬عدد روی کلید سلکتور)‬
‫  ‪( ٣٠‬ماکزیمم عدد روی صفحه مدرج)‬
‫درصورتی که در شکل ‪١٨‬ــ‪٢‬ــ ج کلید سلکتور مولتی متر‬
‫روی عدد ‪ ٣٠٠‬باشد‪ ،‬مقدار ولتاژ اندازه گیری شده را به دست‬
‫آورید‪.‬‬
‫حل‪:‬‬
‫شکل ‪١٩‬ــ‪٢‬ــ انتخاب رنج دلخواه‬
‫‪30V‬‬
‫صفحه مدرج‬
‫ٔ‬ ‫مقیاس‬
‫=‬ ‫ضریب‬ ‫ ‪= 1‬‬
‫(قسمت) ‪30‬‬
‫دو سیم رابط (پروب ‪ )Probe‬اهم متر را به هم وصل کنید‪.‬‬ ‫صفحه مدرج‬ ‫‪ ٢٠ × ١ ٢٠‬مقدار کمیت روی‬ ‫ ‬
‫ٔ‬
‫در این حالت عقربه به سمت راست منحرف می شود و باید روی‬
‫‪300‬‬
‫صفر قرار گیرد (شکل ‪٢٠‬ــ‪.)٢‬‬ ‫مقدار واقعی کمیت‬ ‫=‬
‫×‪20‬‬ ‫=‬
‫‪200V‬‬ ‫ ‬
‫‪30‬‬
‫٭ ‪٢٤‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ درصورتی که در شکل ‪١٨‬ــ‪٢‬ــ ب‬
‫کلید سلکتور روی ‪ ٣A‬باشد‪ ،‬مقدار جریان اندازه گیری شده را‬
‫به دست آورید‪.‬‬

‫نکتۀ مهم ‪ :‬درجه بندی مربوط به مقادیر ولتاژ و‬

‫الف‬ ‫جریان روی صفحه مدرج خطی است‪ .‬یعنی اگر مقدار‬
‫ولتاژ دو برابر شود‪ ،‬مقدار انحراف عقربه نیز دو برابر‬
‫می شود‪.‬‬

‫اندازه گیری مقاومت اهمی‬

‫صفحه مدرج برای‬
‫ٔ‬ ‫‪٢٥‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ چون درجه بندی‬
‫نحوه خواندن‬
‫اندازه گیری مقاومت اهمی خطی نیست‪ ،‬بنابراین‪ٔ ،‬‬
‫ب‬
‫شکل ‪٢٠‬ــ‪٢‬ــ اتصال دو پروب اهم متر به یک دیگر‬ ‫نحوه خواندن ولتاژ و‬
‫مقدار مقاومت اهمی با آن چه که در مورد ٔ‬
‫جریان گفته شد تفاوت دارد‪ .‬برای اندازه گیری مقاومت باید مراحل‬
‫دکمه‬
‫درصورتی که عقربه روی صفر قرار نگرفت‪ ،‬توسط ٔ‬ ‫زیر را به ترتیب انجام دهید‪:‬‬
‫تنظیم صفر (‪ ،)Zero Adjust‬عقربه را روی صفر تنظیم کنید‪.‬‬ ‫حوزه کار (‪ )Range‬را به دلخواه توسط کلید‬ ‫ٔ‬ ‫یک‬

‫‪47‬‬
‫درصورتی که برای اندازه گیری مقاومت‪ ،‬رنج کلید‬ ‫پروب را از هم جدا کنید و طبق شکل ‪٢١‬ــ‪ ٢‬مقاومت را‬
‫سلکتور را تغییر دادید‪ ،‬الزم است طبق شکل ‪٢٠‬ــ‪ ،٢‬دوباره صفر‬ ‫بین دو پروب قرار دهید و مقدار مقاومت را بخوانید‪.‬‬
‫اهم متر را تنظیم کنید‪.‬‬
‫چنان چه باتری داخلی اهم متر ضعیف شود‪ ،‬صفر آن‬
‫قابل تنظیم نخواهد بود‪ .‬در این حالت باید باتری داخلی اهم متر‬
‫را تعویض کنید‪.‬‬

‫چند نکتۀ ایمنی دربارۀ مولتی متر و برد  بُرد‬

‫هرگز برد بُرد را خم نکنید‪ .‬زیرا اتصال های‬
‫داخل آن صدمه می بینند‪.‬‬
‫ن سیم های ضخیم به سوراخ های‬
‫از داخل کرد ِ‬
‫برد بُرد جدا ً خودداری کنید‪.‬‬
‫برای اتصال سوراخ های برد  بُرد با دستگاه های‬
‫اندازه گیری از سیم های تلفنی یا فیش های مخصوص‬
‫برد  بُرد استفاده کنید‪.‬‬ ‫شکل ‪٢١‬ــ‪٢‬ــ اندازه گیری مقاومت اهمی‬

‫درصورتی که پایۀ قطعۀ مورد آزمایش ضخیم‬

‫است جهت اتصال آن به برد بُرد از سیم تلفنی استفاده‬ ‫نکتۀ مهم ‪ :‬برخی از مولتی مترها دارای بیش از‬

‫کنید‪.‬‬ ‫دو ترمینال (پایانۀ) ورودی هستند‪ .‬در این صورت باید‬

‫از ضربه زدن به مولتی متر خودداری کنید‪.‬‬ ‫به ترمینال ورودی مربوط به اندازه گیری مقاومت که با‬

‫هنگام اندازه گیری با مولتی متر مراقب باشید‬ ‫‪ Ω‬مشخص شده است توجه کنید‪.‬‬

‫که عقربه آن به انتهای صفحه نرسد و ضربه نخورد‪.‬‬

‫به حوزۀ کار ولتاژ یا جریان قابل اندازه گیری‬ ‫منطقه مناسب‬
‫ٔ‬ ‫هنگام خواندن مقدار مقاومت باید عقربه در‬
‫توجه کنید‪.‬‬ ‫منحرف شود‪ .‬چون درجه بندی اهم متر غیرخطی است و در قسمت های‬
‫سمت چپ درجه بندی‪ ،‬فواصل به هم نزدیک است‪ .‬توصیه می شود که‬
‫این نکات برای انواع برد بُردها و مولتی مترها‬ ‫منطقه ‪ A‬تا ‪ B‬بخوانید‪ .‬در این فاصله‬
‫مقادیر را طبق شکل ‪٢٢‬ــ‪ ٢‬در ٔ‬
‫صادق است و باید رعایت شود‪.‬‬ ‫اعداد به طور واضح و دقیق قابل خواندن هستند‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫توجه ‪ :‬چگونگی کار با مولتی متر و چگونگی‬ ‫‪B‬‬
‫تعویض باتری و نکات امینی مربوط به آن در دفترچۀ‬
‫راهنمای مولتی متر نوشته شده است‪ .‬قبل از استفاده از‬
‫مولتی متر حتما ً دفترچۀ راهنمای آن را بخوانید‪.‬‬
‫شکل ‪٢٢‬ــ‪٢‬ــ منطقۀ مناسب برای خواندن مقدار مقاومت‬

‫‪48‬‬
 ‫ولتاژهای مختلف تولید نمایید‪ .‬از آن جا که تنوع دستگاه های منبع‬
‫مرحله ‪٢٥‬ــ ‪  ٥‬ــ‪٢‬‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪٢٦‬ــ  ‪  ٥‬ــ‪٢‬ــ مراحل بیان شده در‬
‫تغذیه خاص مربوط به‬
‫تغذیه بسیار زیاد است و هر آزمایشگاهی منبع ٔ‬
‫را روی مولتی متر موجود در آزمایشگاه تمرین کنید و نتایج به دست‬
‫نحوه‬
‫خود را دارد‪ ،‬از تشریح آن خودداری می کنیم‪ .‬برای فراگیری ٔ‬ ‫آمده را به طور خالصه بنویسید‪.‬‬
‫دفترچه راهنمای آن مراجعه کنید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫اندازه گیری مقاومت اهمی و آزمایش اتصال های‬
‫استفاده از منبع تغذیه به‬
‫برد ُ برد‬
‫نکتۀ مهم ‪ :‬در این مرحله الزم است هنرآموزان‬
‫٭ ‪٢٧‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ با استفاده از اهم متر عقربه ای اتصال های‬
‫محترم نحوۀ استفاده از دفترچۀ راهنمای کاربرد منبع‬
‫برد بُرد را مورد بررسی قرار دهید‪ .‬این نوع آزمایش را اصطالحاً‬
‫تغذیۀ میز آزمایشگاهی را به هنرجویان آموزش دهند و‬
‫آزمایش پیوستگی (اتصال) مدار می گویند‪ .‬برای آزمایش پیوستگی یا‬
‫اشکاالت آنان را برطرف منایند‪.‬‬
‫برقراری اتصال در مدار‪ ،‬کافی است دو سیم رابط اهم متر را بین دو‬
‫نقطه قرار دهیم‪ .‬درصورتی که مقاومت صفر را نشان دهد اتصال و‬
‫تغذیه آزمایشگاهی با مشخص‬
‫در شکل ‪٢٤‬ــ‪ ٢‬دو نمونه منبع ٔ‬ ‫پیوستگی برقرار است‪ .‬درشکل ‪٢٣‬ــ‪ ٢‬برقراری اتصال بین سیم پیچ‬
‫کردن دکمه ها و کنترل های آن نشان داده شده است‪.‬‬
‫حوزه کار ‪ × ١٠٠Ω‬مشاهده می کنید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫یک ترانسفورماتور را در‬

‫الف‬
‫شکل ‪٢٣‬ــ‪٢‬ــ آزمایش پیوستگی یا برقراری اتصال کوتاه‬
‫تنظیم جریان‬ ‫نشان دهندۀ‬
‫صفحۀ نمایش‬
‫تنظیم‬ ‫بار زیاد‬
‫ولتاژ‬ ‫نتایج حاصل از اتصال پایه های برد بُرد را به طور خالصه‬
‫شرح دهید‪.‬‬
‫٭ ‪٢٨‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ تعداد سه عدد مقاومت را در اختیار‬
‫بگیرید و با استفاده از مولتی متر عقربه ای آن را اندازه گیری کنید‬
‫و مقادیر را در جدول ‪٣‬ــ‪ ٢‬بنویسید‪.‬‬
‫٭ ‪٢٩‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ آیا مقادیر مقاومت با استفاده از کد‬
‫رنگی و اندازه گیری توسط اهم متر با هم انطباق دارد؟ شرح دهید‪.‬‬
‫درصورتی که تفاوت وجود دارد علت را بیان کنید‪.‬‬
‫دکمۀ خاموش‬ ‫ب‬
‫و روشن‬ ‫ترمینال های‬ ‫‪ ٥‬ولت اتصال کانال ‪ A‬و ‪B‬‬ ‫منبع تغذیه‬
‫به یکدیگر‬
‫خروجی کانال ‪A‬‬ ‫ثابت ‪٣A‬‬ ‫‪٣٠‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ روی میز آزمایشگاه دستگاهی به نام منبع تغذیه‬
‫شکل ‪٢٤‬ــ‪٢‬ــ دو نمونه منبع تغذیۀ ‪DC‬‬ ‫یا (‪ )Power Supply‬وجود دارد‪ .‬توسط این دستگاه می توانید‬
‫‪49‬‬
 ‫دفترچه های راهنمای کاربرد را فرا بگیرید‪.‬‬ ‫٭ ‪٣١‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ منبع تغذیه را روی ‪ ١٢ ، ٨ ، ٣‬و ‪ ٢٥‬ولت‬
‫دفترچه راهنمای کاربرد‬
‫ٔ‬ ‫در ادامه به توضیح کامل یک نمونه‬ ‫‪ DC‬بگذارید و مقدار ولتاژ خروجی آن را با استفاده از مولتی متر‬
‫یکی از متداول ترین مولتی مترهای دیجیتالی موجود در بازار‬ ‫عقربه ای اندازه بگیرید و نتایج را در جدول ‪٤‬ــ‪ ٢‬بنویسید‪.‬‬
‫می پردازیم‪.‬‬ ‫مولتی متر دیجیتالی‬
‫دفترچۀ راهنمای کاربرد به زبان انگلیسی‬ ‫‪٣٢‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مولتی متر دیجیتالی دستگاهی است که‬
‫دفترچه‬
‫ٔ‬ ‫صفحه اول‬
‫ٔ‬ ‫‪٣٤‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪٢٦‬ــ‪٢‬‬ ‫کمیت های مورد نظر را به صورت عدد و رقم نشان می دهد‪.‬‬
‫راهنمای کاربرد مولتی متر ××××× را مالحظه می کنید‪ .‬در این‬ ‫مولتی متر دیجیتالی در انواع بسیار متنوعی ساخته می شود‪.‬‬
‫شماره سریال‪ ،‬نام دفترچه و استانداردهای‬
‫ٔ‬ ‫صفحه نام دستگاه‪،‬‬ ‫نمونه دیگری از مولتی متر دیجیتالی را مشاهده‬
‫در شکل ‪٢٥‬ــ‪ٔ ٢‬‬
‫حاکم بر دستگاه درج می شود‪.‬‬ ‫می کنید‪.‬‬

‫مولتی متر دیجیتال با حوزۀ کار خودکار ‬

‫مدل و سری‬

‫دفترچۀ دستور کار‬

‫شکل ‪٢٥‬ــ‪٢‬ــ نمونۀ دیگری از مولتی متر دیجیتالی‬

‫استانداردهای‬
‫حاکم بر دستگاه‬ ‫‪٣٣‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ همان طور که قبال ً اشاره شد‪ ،‬یکی از‬
‫روش های کسب توانایی در کاربرد دستگاه های الکترونیکی‬
‫دفترچه راهنمای آن است‪ .‬دفترچه راهنما معموال ً همراه‬
‫ٔ‬ ‫مطالعه‬
‫ٔ‬
‫با دستگاه در اختیار کاربران قرار می گیرد‪ .‬این دفترچه معموال ً‬
‫به زبان انگلیسی یا سایر زبان ها است‪ .‬یک تکنسین الکترونیک‬
‫باید توانایی خواندن دفترچه راهنمای دستگاه های اندازه گیری در‬
‫شکل ‪٢٦‬ــ‪٢‬ــ صفحۀ اول دفترچۀ راهنمای مولتی متر دیجیتالی‬ ‫الکترونیک مانند مولتی متر‪ ،‬اسیلوسکوپ‪ ،‬فانکش ژنراتور و منبع‬
‫تغذیه را بیاموزد‪.‬‬
‫صفحه دوم معموال ً نکات ایمنی و‬ ‫ٔ‬ ‫‪٣٥‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در‬ ‫از آن جا که زبان انگلیسی یک زبان بین المللی و پرکاربرد‬
‫درباره تمام دستگاه های‬
‫ٔ‬ ‫است‪ ،‬ضرورت دارد طرز خواندن و معنی کردن این گونه اخطارها نوشته می شود‪ .‬این نکات‬

‫‪50‬‬
 ‫بار این اصطالحات را فرا بگیرید‪ ،‬می توانید آن ها را برای انواع‬ ‫ترجمه‬
‫ٔ‬ ‫اندازه گیری صدق می کند‪ .‬در شکل ‪٢٧‬ــ‪ ٢‬متن اصلی و‬
‫مولتی مترها به کار ببرید‪.‬‬ ‫مربوط به این نکات را مالحظه می کنید‪ .‬درصورتی که برای یک‬

‫احتیاط‬

‫با توجه به مقادیر مجاز تعیین شده برای ورودی ها‪ ،‬مراقب باشید از‬
‫حد تعیین شده تجاوز نکند‪.‬‬

‫درصورتی که سیم رابط دستگاه (پروب) آسیب دیده یا لخت شده‬

‫است‪ ،‬حتم ًا آن را تعویض یا تعمیر کنید‪.‬‬

‫هرگونه تماس تصادفی با قسمت های فلزی سیم رابط باعث بروز شوک‬
‫الکتریکی می شود‪.‬‬

‫براساس دستورات داده شده در این راهنما کار کنید‪ ،‬در غیر‬
‫این صورت‪ ،‬دستگاه شما آسیب خواهد دید‪.‬‬

‫هنگام کار با ولتاژهای بیش تر از ‪ ٣٠‬ولت یا ‪ ٦٠‬ولت احتیاط کنید‪،‬‬

‫زیرا این ولتاژها خطر برق گرفتگی دارند‪.‬‬

‫هنگام اندازه گیری مقاومت یا بررسی پیوستگی مدار‪ ،‬حتم ًا برق‬

‫نمادهای ایمنی‬ ‫دستگاه را قطع کنید‪.‬‬

‫به دفترچۀ کاربرد‬ ‫هنگام جای گزینی فیوز در داخل دستگاه از فیوزی با مشخصات داده‬
‫شده استفاده کنید‪.‬‬
‫مراجعه کنید‪.‬‬
‫سیم زمین‬
‫جریان مستقیم‬
‫دی سی (‪)DC‬‬
‫عایق دوبل‬
‫جریان متناوب‬
‫ولتاژ خطرناک‬
‫ِا سی (‪)AC‬‬

‫شکل ‪٢٧‬ــ‪٢‬ــ نکات و نمونه های ایمنی برای دستگاه اندازه گیری دیجیتال‬

‫کلیه‬
‫با فراگیری این اصطالحات به آسانی می توانید مشخصات فنی ٔ‬ ‫دفترچه راهنمای مولتی متر دیجیتال‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪٣٦‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ‬
‫مولتی مترهای دیجیتالی را یاد بگیرید‪.‬‬ ‫خودتان را در اختیار بگیرید و موارد مربوط به صفحه اول و دوم‬
‫آن را ترجمه کنید‪ .‬خالصه ای از یافته های خود را در ارتباط با‬
‫توجه ‪ :‬یادگیری لغات فنی در ابتدا کمی مشکل‬ ‫این فعالیت در دفتر گزارش کار بنویسید‪.‬‬
‫به نظر می آید ولی بعد از مدتی مترین به آسانی می توانید‬ ‫‪٣٧‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مشخصات فنی‪ :‬در صفحات بعدی‬
‫آن ها را فرا بگیرید و استفاده کنید‪.‬‬ ‫حوزه کار آن خواهد آمد‪ .‬در شکل‬ ‫ٔ‬ ‫مشخصات فنی دستگاه و‬
‫‪٢٨‬ــ‪ ،٢‬مشخصات فنی دستگاه مورد بحث را مالحظه می کنید‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫مشخصات فنی‬ ‫حوزۀ کار یا ِرنج (‪)Range‬‬
‫دستگاه خودکار است‪.‬‬

‫صفحۀ نمایش ‪ LCD‬با‬ ‫دستگاه به طور خودکار بعد از‬

‫تعداد رقم ‪٣‬‬ ‫پانزده دقیقه خاموش می شود‪.‬‬
‫__‪٣‬‬
‫‪٤‬‬
‫در سمت‬ ‫عالمت‬
‫چپ ‪ LCD‬نشا ن دهندۀ‬
‫میزان نمونه برداری‬
‫باتری کم است‪ .‬‬
‫برای اندازه گیری ‪ ٢‬تا‬
‫‪ ٣‬بار در ثانیه ‬
‫ابعاد ‪ ١٥٠‬در ‪٧٠‬‬
‫در ‪ ٣٣‬میلی متر‬

‫درجه حرارت کار دستگاه در‬ ‫وزن باتری و سیم های رابط‬

‫نوع باتری ‪ 1/5‬ولتی‬
‫محدودۀ صفر درجه سانتی گراد تا‬ ‫تقریب ًا ‪ ١٨٠‬گرم‬
‫قلمی ‪AAA‬‬
‫‪ ٥٠‬درجۀ سانتی گراد است‪.‬‬

‫شکل ‪٢٨‬ــ‪٢‬ــ مشخصات فنی دستگاه مولتی متر دیجیتالی‬

‫حوزه کار ولتاژ ‪ DC‬مولتی متر مورد نظر‬

‫ٔ‬ ‫در شکل ‪ 29‬ــ‪2‬‬
‫را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫عدم توجه به حوزه کار و مقادیر مجاز‬ ‫توجه ‪:‬‬
‫تعینی شده برای دستگاه‪ ،‬آسیب جدی به دستگاه وارد‬
‫می کند‪.‬‬
‫٭ ‪٣٨‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مشخصات فنی دستگاه مولتی متر‬
‫دفترچه راهنمای کاربرد استخراج کنید و‬
‫ٔ‬ ‫دیجیتالی خودتان را از‬
‫آن را در جدول ‪ ٥‬ــ‪ ٢‬بنویسید‪.‬‬
‫‪٣٩‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مشخصات فنی مولتی متر‬
‫حوزه کار و حدود‬
‫ٔ‬ ‫حوزۀ کار و حدود اندازه گیری‪:‬‬
‫اندازه گیری و دقت دستگاه را معموال ً در دفترچه راهنمای کاربرد‬
‫ارائه می کنند‪.‬‬

‫حوزۀ کار ولتاژ ‪ DC‬و ‪AC‬‬

‫حوزۀ کار خودکار‬ ‫ولتاژ ‪DC‬‬

‫دقت‬ ‫حوزۀ کار‬
‫ عالوه یک رقم ) ‪±‬‬
‫درصد مقدار خوانده شده به ٔ‬ ‫(‪/5‬‬ ‫‪٤٠٠ MV‬‬
‫ عالوه یک رقم) ‪±‬‬
‫درصد مقدار خوانده شده به ٔ‬ ‫(‪/8‬‬ ‫‪٤V‬‬
‫‪٤٠٠ V‬‬
‫‪6 V‬‬
‫حداکثر مقدار اندازه گیری ‪6 V‬‬
‫مقاومت دستگاه ‪ ١‬مگا اهم‬
‫حوزه کار ‪ ٤٠٠‬میلی ولت‪ ٢٢ ،‬ولت ‪ AC‬و ‪ DC‬و‬
‫ٔ‬ ‫حفاظت در‬
‫در سایر حوزه های ‪ ٦‬ولت ‪ AC‬و ‪DC‬‬
‫ولتاژ قابل اندازه گیری تا ‪ ٦‬ولت‬
‫شکل ‪٢٩‬ــ‪٢‬ــ حوزۀ کار ولتاژ ‪DC‬‬
‫‪52‬‬
 ‫حوزۀ کار خودکار‬ ‫ولتاژ ‪AC‬‬ ‫حوزه کار ولتاژ ‪ AC‬آمده است‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫در شکل ‪٣٠‬ــ‪٢‬‬
‫دقت‬ ‫حوزۀ کار‬
‫‪٤V‬‬
‫‪4 V‬‬
‫‪ /1( ±‬درصد مقدار خوانده شده ‪ 2 +‬رقم)‬
‫‪٤٠٠ V‬‬
‫‪6 V‬‬
‫امپدانس ورودی بزرگ تر از ‪١ MΩ‬‬
‫حوزه کار ‪ ٤٠٠ MV‬تا ‪ ٢٢‬ولت ‪ AC‬و ‪ DC‬و در‬ ‫ٔ‬ ‫حفاظت در‬
‫سایر حوزه ها ‪ ٦‬ولت ‪ AC‬و ‪DC‬‬
‫حوزه فرکانس ‪ ٤٠‬تا ‪ ٥‬هرتز‬
‫ٔ‬
‫مدار برای اندازه گیری سیگنال سینوسی کالیبره نشده است‬ ‫امپدانس ورودی اهم متر عبارت از اثرگذاری دستگاه روی مدار است‪.‬‬

‫شکل ‪٣٠‬ــ‪٢‬ــ حوزۀ کار ولتاژ ‪AC‬‬

‫یک شستی ‪ Reset‬است‪ .‬در شکل ‪٣١‬ــ‪ ٢‬شکل ظاهری دستگاه‬ ‫دفترچه راهنمای مولتی متر‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪٤٠‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ با مراجعه به‬
‫را مشاهده می کنید‪.‬‬ ‫حوزه کار ولتاژ ‪ DC‬و ‪ AC‬را در جدول ‪ ٦‬ــ‪ ٢‬بنویسید‪.‬‬‫ٔ‬ ‫خود‪،‬‬
‫مفهوم دقت‪ :‬با توجه به شکل ‪30‬ــ‪2‬در صورتی که‬
‫ولت متر ‪ AC‬روی ‪ ٤٠٠‬ولت ‪ AC‬باشد و عدد ‪ ٢٥٠‬را نشان دهد‪،‬‬
‫دقت به صورت زیر محاسبه می شود‪.‬‬
‫‪0 / 1× 250‬‬
‫= دقت‬ ‫(‪±‬‬ ‫)‪± 2‬‬ ‫ ‬
‫‪100‬‬
‫‪ ±2/25V‬دقت‬ ‫ ‬
‫یعنی مقدار خوانده شده به اندازه ‪ 2/25‬ولت خطا دارد‪.‬‬

‫توجه ‪ :‬سایر حوزه های کار مولتی متر دیجیتالی‬

‫به زبان انگلیسی و ترجمۀ آن در ضمیمۀ شمارۀ ‪ ٤‬جلد‬
‫دوم کتاب آزمایشگاه اندازه گیری (کتاب گزارش کار و‬
‫فعالیت های آزمایشگاهی) آمده است‪.‬‬

‫دفترچه راهنمای مولتی متر شکل ظاهری‬

‫ٔ‬ ‫‪٤١‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در‬
‫دستگاه عملکرد دکمه ها و سلکتورها نیز داده می شود‪.‬‬
‫شکل ظاهری دستگاه‪ :‬این دستگاه دارای یک نمایشگر‬
‫‪ 4/5‬رقمی (‪ ٤‬رقم کامل و یک رقم ناقص که ممیز را نشان می دهد)‪،‬‬
‫دوار ‪ ١٠‬حالته‪ ٦ ،‬کلید فشاری و ‪ ٥‬ترمینال ورودی و‬‫یک سلکتور ّ‬
‫شکل ‪٣١‬ــ‪٢‬ــ شکل ظاهری دستگاه‬
‫‪53‬‬
‫(‪ )Manual‬خارج می شود و به حالت خودکار (‪ )Auto‬می رود‪.‬‬ ‫در شکل ‪٣٢‬ــ‪ ٢‬مشخصات دکمه ها و صفحه نمایش‬
‫این حالت برای خازن و فرکانس قابل استفاده نیست‪ .‬در صورتی‬ ‫مولتی متر را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫که این کلید پشت سر هم فشار داده شود جای ممیزها عوض‬
‫می شود و شما می توانید با تغییر محل ممیز مقدار حداقل و حداکثر‬
‫صفحۀ نمایش ‪ LCD‬‬
‫کمیت مورد اندازه گیری و دقت اندازه گیری را تغییر دهید‪.‬‬
‫کلید انتخاب نوع عملکرد‬
‫حوزه کار کمیت‬‫ٔ‬ ‫به عبارت دیگر ما با فشار دادن این کلید‬
‫سلکتور انتخاب نوع کمیت و حوزۀ کار‬
‫محدوده دل خواه خودمان تغییر می دهیم‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫مورد اندازه گیری را در‬
‫ترمینال ورودی ده آمپری ‬
‫شکل ‪٣٣‬ــ‪ ،٢‬این کلیدها را نشان می دهد‪.‬‬
‫ترمینال های ورودی میلی آمپر‬
‫‪ :Hold key‬با فشار دادن این کلید مقدار مورد‬
‫و آزمایش ترانزیستور‪ ،‬ولتاژ‬
‫اندازه گیری روی صفحه به طور ثابت باقی می ماند‪ .‬در این حالت‬ ‫و مقاومت‬
‫کلمه ‪ Hold‬روی صفحه ظاهر می شود‪ .‬با فشار دادن مجدد این‬ ‫ٔ‬ ‫ترمینال ورودی مشترک‬
‫دکمه‪ ،‬حالت ‪ Hold‬غیرفعال می شود‪.‬‬
‫شکل ‪٣٢‬ــ‪٢‬ــ مشخصات دکمه های مولتی متر دیجیتالی‬
‫‪ :Rel key‬با فشار دادن این دکمه مقدار مورد اندازه گیری‬
‫شده در داخل دستگاه ذخیره می شود و با اندازه گیری کمیت جدید‪،‬‬
‫٭ ‪٤٢‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ شکل ظاهری و مشخصات دکمه های‬
‫دستگاه تفاوت دو کمیت را نشان می دهد‪ .‬این دکمه برای فرکانس‬
‫مولتی متر خود را ترسیم کنید یا تصویری از آن را در دفتر گزارش‬
‫قابل استفاده نیست‪.‬‬
‫کار بچسبانید‪.‬‬
‫شماره ‪ ٣‬روی‬‫ٔ‬ ‫‪ :Select Key‬درصورتی که کلید‬
‫‪٤٣‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪٣٣‬ــ‪ ٢‬کلیدهای فشاری مولتی متر‬
‫کمیت را نشان می دهند (مثال ً ‪،Ω‬‬‫قسمت هایی قرار گیرد که چند ّ‬
‫دیجیتالی را مشاهده می کنید‪.‬‬
‫کمیت ها از این شستی‬ ‫‪ ،) ،‬برای انتخاب هریک از این ّ‬
‫کلید حوزۀ کار‬
‫کمیت جابه جا‬ ‫استفاده می شود‪ .‬با فشار دادن هر بار کلید‪ّ ،‬‬ ‫‪Range key‬‬
‫کلید حافظۀ ‪Rel‬‬
‫می شود‪ .‬با فشار دادن همزمان این کلید و کلید خاموش روشن‪،‬‬
‫حالت «خاموش شدن خودکار» غیرفعال می شود‪.‬‬
‫‪( :Hz/Duty key‬کلید اندازه گیری فرکانس و زمان‬ ‫‪ Hold‬این کلید‬
‫اطالعات را نگه‬
‫تناوب) با فشار دادن این کلید‪ ،‬دستگاه‪ ،‬در نقش اندازه گیر فرکانس‬ ‫می دارد‬
‫و با فشار دادن مجدد آن دستگاه‪ ،‬در نقش اندازه گیری زمان تناوب‬ ‫کلید انتخاب حوزۀ‬
‫فعال می شود‪ .‬اگر برای بار سوم فشار داده شود‪ .‬دستگاه به حالت‬ ‫کمیت های ‪Select‬‬
‫کلید بازگشت ‪Reset‬‬ ‫کلید فرکانس و‬
‫زمان تناوب‬
‫قبلی برمی گردد‪.‬‬
‫شکل ‪٣٣‬ــ‪٢‬ــ نام دکمه های فشاری‬
‫ ست»)‪ :‬با فشار دادن‬ ‫‪( Reset key‬کلید بازگشت یا «ری ِ‬
‫این شستی دستگاه به حالت اولیه برمی گردد‪.‬‬
‫کار این دکمه ها به شرح زیر است‪:‬‬
‫٭ ‪٤٤‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ دکمه های فشاری دستگاه مولتی متر‬
‫حوزه کار را انتخاب می کند‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫‪ :Rangekey‬این کلید‬
‫دفترچه راهنمای آن بررسی و با آن ها‬
‫ٔ‬ ‫دیجیتالی خودتان را با توجه به‬
‫حوزه کار دستی‬
‫ٔ‬ ‫اگر این کلید را یک بار فشار دهید‪ .‬انتخاب‬
‫کار کنید‪ .‬نتایج حاصل از این فعالیت را به طور خالصه بنویسید‪.‬‬
‫می شود‪ .‬اگر این کلید را چند ثانیه فشرده نگه دارید‪ ،‬از حالت دستی‬
‫‪٤٥‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪٣٤‬ــ‪ ٢‬کلید سلکتور مولتی متر‬
‫‪54‬‬
‫٭ ‪٤٨‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ ورودی های مولتی متر دیجیتالی خودتان‬ ‫دیجیتالی را مشاهده می کنید‪ .‬عملکرد موقعیت مکانی سلکتور‬
‫درباره آن ها توضیح دهید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫را مشخص کنید و‬ ‫روی آن نوشته شده است‪.‬‬
‫این سلکتور دارای ‪ 10‬حالت مختلف است‪.‬‬
‫ویژه دانش آموزان عالقه مند ‪ :‬با مراجعه به‬ ‫اندازه گیری اندازه گیری‬
‫ظرفیت خازن انـدازه گـیـری‬ ‫اندازه گیری ‪ HFE‬فرکانس‬
‫سایت های اینترنتی حتقیق کنید چند منونه دستگاه‬ ‫مقاومت دیود و‬ ‫ترانزیستور‬
‫مولتی متر دیجیتالی با تعداد ارقام ‪ ٥‬رقم ساخته شده‬ ‫آزمایش مدار‬
‫‪ ~ MA‬جریان‬
‫است‪ .‬این مولتی مترها چه کاربردهایی دارند‪ .‬نتایج‬ ‫اندازه گیری‬ ‫متناوب و مستقیم‬
‫ولتاژ ماکزیمم‬ ‫برحسب میلی آمپر‬
‫به دست آمده را به کالس ارائه دهید‪.‬‬

‫اندازه گیری‬
‫اندازه گیری کمیت ها با مولتی متر دیجیتالی‬ ‫ولتاژ متناوب‬ ‫~  ‪ A‬جریان متناوب‬
‫و مستقیم برحسب‬
‫‪٤٩‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ اندازه گیری کمیت ها با مولتی متر دیجیتالی‬ ‫آمپر ‬
‫بسیار ساده تراز مولتی متر عقربه ای است‪ ،‬زیرا این مولتی متر مقدار‬ ‫حالت خاموش‬ ‫‪ off‬حالت خاموش‬
‫کمیت را به طور مستقیم نشان می دهد‪.‬‬ ‫شکل ‪٣٤‬ــ‪٢‬ــ حالت های مختلف سلکتور دستگاه مولتی متر دیجیتال‬
‫اندازه گیری ولتاژهای ‪ DC‬و ‪AC‬‬
‫پروب سیاه مولتی متر را به ورودی مشترک (‪ )com‬و‬ ‫نکتۀ مهم ‪ :‬تعداد دکمه ها‪ ،‬سلکتورها‪ ،‬ارقام‬
‫سیم قرمز را به ورودی ‪ V/Ω‬وصل کنید‪.‬‬ ‫منایشگر و محدودۀ کار انواع مولتی مترها با یک دیگر‬
‫شماره ‪ ٢‬را در وضعیت ولتاژ متناوب ~‪V‬‬‫ٔ‬ ‫کلید سلکتور‬ ‫متفاوت است‪ .‬بنابراین برای آشنایی با عملکرد دستگاه‬
‫یا مستقیم ‪ V‬قرار دهید‪ .‬عالمت ‪ Auto‬حالت ‪ DC‬یا ‪ AC‬روی‬ ‫الزم است دستور کار یا راهنمای کار دستگاه را به طور‬
‫صفحه ظاهر می شود‪.‬‬ ‫دقیق مطالعه منایید‪.‬‬
‫سیم های رابط مولتی متر را با رعایت نکات ایمنی به مدار‬
‫مورد اندازه گیری وصل کنید‪.‬‬ ‫٭ ‪٤٦‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ تصویر سلکتور مولتی متر دیجیتالی خود‬
‫درباره موقعیت سلکتورها و‬
‫ٔ‬ ‫را در دفترگزارش کار بچسبانید و‬
‫توجه ‪ :‬چگونگی اندازه گیری سایر کمیت ها به‬ ‫توانایی های آن توضیح دهید‪.‬‬
‫زبان انگلیسی و ترجمۀ آن در ضمیمۀ شمارۀ ‪ ٤‬جلد دوم‬ ‫‪٤٧‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪٣٥‬ــ‪ ٢‬ورودی های دستگاه‬
‫کتاب آزمایشگاه اندازه گیری آمده است‪.‬‬ ‫مولتی متر مورد مطالعه را مشاهده می کنید‪ .‬این مولتی متر دارای ‪٥‬‬
‫ورودی است که مشخصات آن در شکل نشان داده شده است‪.‬‬
‫ورودی‬ ‫ورودی تست‬
‫٭ ‪ ٥٠‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ با استفاده از مولتی متر دیجیتالی خودتان‬ ‫اندازه گیری ‪١٠A‬‬ ‫ترانزیستور ‪HFE‬‬
‫تعداد ‪ ٤‬مقاومت مختلف را بخوانید و اندازه بگیرید و نتایج را در‬
‫جدول ‪٧‬ــ‪ ٢‬یادداشت کنید‪.‬‬
‫درباره‬
‫ٔ‬ ‫٭ ‪ ٥١‬ــ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مقادیر را با هم مقایسه کنید و‬ ‫ورودی‬
‫اندازه گیری‬
‫آن توضیح دهید‪ .‬درصورتی که مقادیر متفاوت است علت آن را‬ ‫میلی آمپر ‪mA‬‬ ‫ورودی اندازه گیری‬
‫شرح دهید‪.‬‬ ‫ورودی مشترک ‪COM‬‬ ‫ولت‪ ،‬اهم و فرکانس‬

‫٭ ‪ ٥ ٢‬ــ  ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ با استفاده از مولتی متر دیجیتالی‬ ‫شکل ‪٣٥‬ــ‪٢‬ــ ورودی های مولتی متر دیجیتال‬
‫‪55‬‬
‫به شما کمک کند‪ .‬نتایج حاصل را به صورت یک فایل کامپیوتری‬ ‫ولتاژهای ‪ ١٢ ،٨ ،٣‬و ‪ ٢٥‬ولت که توسط منبع تغذیه تولید می کنید‬
‫درآورید و تحویل مربی کارگاه دهید‪ .‬نتایج حاصل از این فعالیت‬ ‫را اندازه بگیرید و مقادیر را در جدول ‪ ٨‬ــ‪ ٢‬یادداشت کنید‪.‬‬
‫را به طور خالصه توضیح دهید‪.‬‬
‫توجه‪ :‬هنگام اندازه گیری ولتاژ مراقب باشید که‬
‫‪ ٦‬ــ‪٢‬ــ نتایج حاصل از این آزمایش و هم چنین مشکالت و‬ ‫حوزه کار صحیح قرار داشته باشد‬
‫ٔ‬ ‫دستگاه روی کمیت و‬
‫پیشنهادات خود را بنویسید‪.‬‬ ‫در غیر این صورت به مولتی متر آسیب می رسد‪.‬‬

‫٭ ‪ ٥٣‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ مدار شکل ‪٣٦‬ــ‪ ٢‬روی برد بُرد ببندید و ‪٧‬ــ‪٢‬ــ الگوی پرسش‬
‫جریان عبوری از مقاومت را اندازه بگیرید و مقادیر را یادداشت‬
‫کامل کردنی‬ ‫کنید‪.‬‬
‫‪١‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ ‪ Multi‬به معنی……… و ‪ Meter‬به‬
‫معنی………… است‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ‪٧‬ــ ‪٢‬ــ یک بر د برد ‪ ٦٥ ×١٤‬دارای………‬
‫سوراخ در طول و……… سوراخ در عرض است‪ .‬این برد برد‬
‫جمعاً……… سوراخ دارد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ‪ Auto Ranging DMM‬به مفهوم…………‬
‫است‪.‬‬ ‫‪1K‬‬
‫‪A‬‬
‫صحیح یا غلط‬ ‫آمپرمتر‬
‫‪15V‬‬
‫‪٤‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ در یک مولتی متر عقربه ای ثابت سنجش از‬ ‫دیجیتالی‬

‫عدد کلید سلکتور ‬

‫‪  C‬به دست می آید‪.‬‬ ‫رابطه  ‬
‫ٔ‬ ‫شکل ‪٣٦‬ــ‪٢‬ــ اندازه گیری جریان ‪DC‬‬
‫صفحه مدرج‬
‫ٔ‬ ‫عدد‬ ‫ ترین‬
‫گ‬ ‫بزر‬
‫غلط‬ ‫صحیح ‬
‫حوزه کار یا رنج (‪ )Range‬مولتی متر عبارت‬ ‫ٔ‬ ‫‪ ٥‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ‬
‫از محدوده ای است که دستگاه می تواند اندازه گیری کند‪.‬‬ ‫نکتۀ مهم‪ :‬توجه داشته باشید که آمپرمتر همیشه‬
‫غلط‬ ‫صحیح ‬ ‫به صورت سری در مدار قرار می گیرد‪.‬‬
‫‪ ٦‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ مولتی متری که می تواند کمیت مورد نظر را‬
‫از طریق حرکت و انحراف عقربه‪ ،‬اندازه گیری  کند‪ ،‬مولتی متر‬ ‫٭ ‪ ٥٤‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ در شکل ‪٣٩‬ــ‪ ٢‬ولتاژ دو سر مقاومت‬
‫دیجیتالی نام دارد‪.‬‬ ‫یک کیلو اهمی را با استفاده از مولتی متر دیجیتالی اندازه گیری‬
‫غلط‬ ‫صحیح ‬ ‫و یادداشت کنید‪.‬‬
‫٭ ‪ ٥٥‬ــ ‪ ٥‬ــ‪٢‬ــ با مراجعه به جلد اول کتاب آزمایشگاه‬
‫چهار گزینه ای‬ ‫مجازی کد ‪ 358/3‬مولتی مترهای مختلف موجود در نرم افزار را‬
‫‪٧‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ کدام مفهوم عالمت نشان داده شده روی‬ ‫شناسایی و با آن ها کمیت های ولتاژ‪ ،‬جریان و مقاومت را اندازه‬
‫دستگاه اندازه گیری آنالوگ صحیح نیست؟‬ ‫بگیرید‪ .‬فصول تدوین شده برای مبانی برق می تواند در این زمینه‬

‫‪56‬‬
 ‫‪١٢‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ اگر کلید سلکتور ولت متری روی عدد‬
‫دقت و احتیاط‬ ‫‪)١‬‬
‫صفحه مدرج ‪ ١٠٠‬باشد‪ ،‬ثابت‬‫ٔ‬ ‫‪ ٢٥٠‬قرار گیرد و بزرگ ترین عدد‬
‫توانایی اندازه گیری کمیت های ‪AC‬‬ ‫‪)٢‬‬
‫سنجش را محاسبه کنید‪.‬‬
‫نحوه قرار گرفتن دستگاه به صورت افقی‬
‫ٔ‬ ‫‪)٣‬‬
‫‪١٣‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ مفهوم عبارت‬
‫وجود مدارهای الکترونیکی در دستگاه‬ ‫‪)٤‬‬
‫(‪Auto Power off (approx 15 minutes‬‬
‫در مورد مولتی مترهای دیجیتالی را شرح دهید‪.‬‬ ‫‪ ٨‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ با فشار دادن کدام کلید دستگاه مولتی متر‬
‫روی یک مولتی متر‬ ‫نشانه‬
‫ٔ‬ ‫‪١٤‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ در کنار‬ ‫دیجیتالی‪ ،‬مقدار مورد اندازه گیری را در داخل دستگاه ذخیره‬
‫دیجیتالی نوشته شده است‪.‬‬ ‫می کند؟‬
‫‪Double Insulation‬‬ ‫ ‬ ‫‪Select Key )١‬‬
‫مفهوم آن را شرح دهید‪.‬‬ ‫‪Rane Key )٢‬‬
‫‪١٥‬ــ ‪٧‬ــ ‪٢‬ــ روی دستگاه منبع تغذیه ولوم های‬ ‫‪Hold Key )٣‬‬
‫(‪ )Voltage‬و (‪ )Current‬مقدار چه کمیت هایی را تنظیم می کنند؟‬ ‫‪Rel Key )٤‬‬
‫توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪٩‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ با فشار دادن کلید (‪ )Reset Key‬در دستگاه‬
‫‪١٦‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ ٔ‬
‫جمله انگلیسی زیر‬ ‫مولتی متر دیجیتالی چه عملی اجرا می شود؟‬
‫‪ Accidental contact the conductor could result in‬‬ ‫‪ )١‬مولتی متر خاموش می شود‪.‬‬
‫‪electric shock‬‬ ‫‪ )٢‬مولتی متر به حالت اولیه برمی گردد‪.‬‬
‫که روی کاتالوگ مولتی متر دیجیتالی نوشته شده است‪ ،‬را به‬ ‫‪ )٣‬مقدار مورد اندازه گیری روی صفحه ثابت باقی می ماند‪.‬‬
‫فارسی ترجمه کنید‪.‬‬ ‫‪ )٤‬مقدار مورد اندازه گیری در داخل دستگاه ذخیره‬
‫می شود‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ‪٢‬ــ ارزش یابی‬
‫پس از پاسخ دادن به سؤال های الگوی پرسش و تکمیل دفتر‬ ‫تشریحی و محاسباتی‬
‫گزارش کار‪ ،‬در زمان تعیین شده‪ ،‬کتاب گزارش کار و فعالیت های‬ ‫‪١٠‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ برای اندازه گیری مقدار مقاومت توسط‬
‫آزمایشگاهی را جهت ارزشیابی به مربی تحویل دهید‪.‬‬ ‫مولتی متر عقربه ای‪ ،‬چه مراحلی را باید به اجرا درآورید؟ به ترتیب‬
‫اجرای عمل‪ ،‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪١١‬ــ‪٧‬ــ‪٢‬ــ با توجه به عدد کلید سلکتور شکل ‪٣٧‬ــ‪،٢‬‬
‫مقدار مقاومت اندازه گیری شده در نقاط ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬را بنویسید‪.‬‬

‫‪57‬‬ ‫شکل ‪٣٧‬ــ‪٢‬‬