Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

Chöông 3

BOÄ TRUYEÀN XÍCH

3.1. KHAÙI NIEÄM CHUNG

3.1.1. Nguyeân lyù laøm vieäc

3 2
1

n2
n1
O1 O2

Hình 3.1. Sô ñoà boä truyeàn xích

Boä truyeàn xích laøm vieäc theo nguyeân lyù aên khôùp. Boä truyeàn xích bao goàm baùnh daãn 1, baùnh
bò daãn 2 ñöôïc laép treân hai truïc vaø xích 3 bao quanh hai baùnh xích. Nhôø söï aên khôùp giöõa xích
vôùi raêng cuûa caùc baùnh xích neân khi baùnh daãn quay seõ truyeàn chuyeån ñoäng vaø cô naêng sang
baùnh bò daãn.

3.1.2. Phaân loaïi

- Theo coâng duïng chung, xích ñöôïc chia laøm ba nhoùm chính: xích keùo, xích taûi vaø xích truyeàn
ñoäng. Trong chöông trình, chuùng ta chæ khaûo saùt xích truyeàn ñoäng.

Hình 3.2. Caùc loaïi xích (hình 5.2, trang 166, taøi lieäu [1])

Bm. Thieát keá maùy -32- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

- Tuøy theo caáu taïo cuûa xích, xích truyeàn ñoäng ñöôïc chia thaønh 4 loaïi chính: xích con laên, xích
oáng, xích oáng ñònh hình vaø xích raêng. Theo soá daõy xích, coù theå phaân ra xích moät daõy vaø xích
nhieàu daõy.

3.1.3. Öu, nhöôïc ñieåm vaø phaïm vi söû duïng

a. Öu ñieåm:
- Coù theå truyeàn ñoäng giöõa caùc truïc xa nhau (ñeán 8m).
- So vôùi boä truyeàn ñai thì boä truyeàn xích khoâng coù hieän töôïng tröôït, hieäu suaát cao hôn, coù
theå laøm vieäc khi coù quaù taûi ñoät ngoät, löïc taùc duïng leân truïc vaø oå nhoû hôn.
- Kích thöôùc boä truyeàn xích nhoû hôn boä truyeàn ñai khi truyeàn cuøng coâng suaát vaø soá voøng quay.
- Coù theå cuøng moät luùc truyeàn coâng suaát vaø chuyeån ñoäng cho nhieàu truïc bò daãn.

b. Nhöôïc ñieåm:
- Coù nhieàu tieáng oàn khi laøm vieäc.
- Tæ soá truyeàn töùc thôøi thay ñoåi, vaän toác töùc thôøi cuûa xích vaø baùnh bò daãn khoâng oån ñònh.
- Yeâu caàu chaêm soùc thöôøng xuyeân (boâi trôn, ñieàu chænh boä phaän caêng xích).
- Choùng moøn, nhaát laø khi laøm vieäc nôi nhieàu buïi vaø boâi trôn khoâng toát.

c. Phaïm vi söû duïng:

- Boä truyeàn xích thöôøng ñöôïc duøng ñeå truyeàn coâng suaát khoâng quaù 100kW vôùi khoaûng caùch
giöõa caùc truïc töông ñoái xa (ñeán 8m). Boä truyeàn xích thöôøng ñöôïc boá trí ôû sau hoäp giaûm
toác (baùnh daãn laép vaøo ñaàu truïc ra cuûa hoäp giaûm toác).
- Söû duïng trong tröôøng hôïp vaän toác thaáp vaø trung bình v<15m/s vaø soá voøng quay n<500vg/phuùt.
Tæ soá truyeàn u ≤ 6 (coù tröôøng hôïp u<10). Hieäu suaát boä truyeàn xích   0,95  0,97 .
- Boä truyeàn xích ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc maùy vaän chuyeån (moâtoâ, xe ñaïp, xích
taûi…), maùy noâng nghieäp, tay maùy…

3.2. VAÄT LIEÄU VAØ KEÁT CAÁU XÍCH TRUYEÀN ÑOÄNG (Sinh vieân töï ñoïc trong taøi lieäu [1])
3.2.1. Xích con laên
Caáu taïo cuûa xích oáng con laên nhö hình 3.3. OÁng 4 laép coù khe hôû vôùi choát 3 taïo thaønh baûn leà.
Nhôø ñoù khi xích vaøo khôùp, caùc maù ngoaøi 2 laép chaët vôùi choát 3 seõ xoay töông ñoái vôùi caùc maù
trong 1 laép chaët vôùi oáng 4 (ma saùt sinh ra trong baûn leà laø ma saùt tröôït). Söï aên khôùp cuûa xích
vôùi raêng 6 cuûa ñóa xích thöïc hieän qua con laên 5 (con laên 5 vaø oáng 4 xoay töông ñoái vôùi nhau).
Vì coù con laên 5 laên treân beà maët raêng cuûa ñóa xích, neân ma saùt sinh ra treân beà maët raêng moät
phaàn laø ma saùt laên vaø laøm giaûm ñoä maøi moøn cho raêng.
Thoâng thöôøng, soá maét xích phaûi laø soá chaün ñeå coù theå duøng caùc maù ngoaøi noái chuùng laïi vôùi
nhau. Neáu soá maét xích laø leû, ta phaûi duøng caùc maù cong ñeå noái xích. Vieäc naøy vöøa phöùc taïp
vöøa laøm xích bò yeáu do taïi ñaây trong maù xích coù theâm öùng suaát uoán.

3.2.2. Xích oáng

Caáu taïo gioáng xích con laên nhöng khoâng coù con laên 5, neân beà maët raêng cuûa baùnh xích bò
maøi moøn nhanh. Khoái löôïng vaø giaù thaønh cuûa xích oáng thaáp hôn xích con laên.

Bm. Thieát keá maùy -33- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

Hình 3.3. Caáu taïo xích oáng con laên (a) vaø noái xích (b)
1. Maù trong 2. Maù ngoaøi 3. Choát
4. OÁng 5. Con laên 6. Raêng cuûa ñóa xích

3.2.3. Xích raêng (sinh vieân töï ñoïc trang 169, taøi lieäu [1])

3.2.4. Ñóa xích

Hình 3.4. Bieân daïng vaø keát caáu baùnh xích con laên

- Khi kích thöôùc baùnh xích nhoû, coù theå duøng phoâi daäp. Khi kích thöôùc baùnh xích lôùn, coù theå
cheá taïo phaàn baùnh vaø phaàn mayô rieâng. Sau ñoù gheùp chuùng laïi vôùi nhau baèng phöông phaùp
haøn hoaëc baèng buloâng.

Bm. Thieát keá maùy -34- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

- Bieân daïng vaø kích thöôùc raêng baùnh xích phuï thuoäc vaøo loaïi vaø kích thöôùc xích.
- Moät soá kích thöôùc hình hoïc cuûa baùnh xích:
 Voøng troøn chia: ñi qua taâm baûn leà xích
pc pc z
d  (3.1)
 
sin
z

  
Vì tæ soá töông ñoái nhoû neân sin  , do ñoù:
z z z
pc z
d (3.2)

trong ñoù pc laø böôùc xích vaø z laø soá raêng baùnh xích.

 Ñöôøng kính voøng ngoaøi baùnh xích:

 
d a  pc  0,5  cot g  (3.3)
 z

3.2.5. Vaät lieäu xích vaø baùnh xích

- Vaät lieäu xích phaûi coù ñoä beàn moøn vaø ñoä beàn cao:
+ Maù xích con laên ñöôïc cheá taïo töø theùp coù thaønh phaàn carbon trung bình hoaëc theùp hôïp
kim: C45, C50, 40Cr, 40CrNi3A, vaø toâi ñaït ñoä raén 40÷50HRC.
+ Maù xích raêng ñöôïc cheá taïo töø theùp C50. Maù xích cong ñöôïc cheá taïo töø theùp hôïp kim.
+ Caùc chi tieát: con laên, oáng, mieáng loùt … ñöôïc cheá taïo töø theùp thaám carbon: C15, C20,
15Cr, 20Cr, 12CrNi3, 20CrNi3A… vaø toâi ñaït ñoä raén 55÷65HRC.

- Vaät lieäu baùnh xích phaûi coù ñoä beàn moøn vaø khaû naêng chòu va ñaäp cao:
+ Theùp coù thaønh phaàn carbon trung bình: C45, 45Cr, 40Mn2, 40CrNi… ñöôïc toâi beà maët
hoaëc toâi theå tích ñeán ñaït raén 45÷55HRC.
+ Theùp thaám than: C15, 20Cr, 12CrNi3A … vôùi lôùp thaám than 1÷1,5mm vaø ñöôïc toâi
ñaït ñoä raén 55÷60HRC.
+ Ñeå giaûm tieáng oàn vaø laøm vieäc eâm, taêng tuoåi thoï… ta coù theå cheá taïo vaønh baùnh xích
töø chaát deûo nhö tectolit, poliamid … (khi P  5kW vaø v≤8m/s).
+ Duøng gang xaùm GX20, GX30 ñöôïc toâi khi vaän toác thaáp v≤3m/s vaø khoâng coù taûi troïng
va ñaäp.

3.3. THOÂNG SOÁ HÌNH HOÏC BOÄ TRUYEÀN XÍCH

Caùc thoâng soá hình hoïc chuû yeáu:
pc : böôùc xích (mm),
dc : ñöôøng kính voøng chia baùnh xích,
z1 , z2 : soá raêng baùnh xích,
a : khoaûng caùch truïc,
X : soá maét xích.

Bm. Thieát keá maùy -35- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

3.3.1. Böôùc xích

Hình 3.5. Böôùc xích

- Böôùc xích pc laø thoâng soá cô baûn cuûa boä truyeàn xích. Xích coù böôùc caøng lôùn thì khaû naêng taûi caøng
cao. Tuy nhieân, taûi troïng ñoäng, va ñaäp vaø tieáng oàn caøng taêng, nhaát laø khi laøm vieäc ôû vaän toác cao.
Do ñoù, khi laøm vieäc vôùi vaän toác cao, ta neân choïn böôùc xích nhoû vaø taêng soá daõy xích (ñoái vôùi
xích con laên) hoaëc taêng chieàu roäng xích (ñoái vôùi xích raêng) ñeå taêng khaû naêng taûi cuûa xích.
- Böôùc xích coù giaù trò töø 8÷50,8 (mm), coù theå choïn theo baûng 5.4, trang 181, taøi lieäu [1].

3.3.2. Ñöôøng kính voøng chia baùnh xích

pc pc z
d 
 
sin
z
3.3.3. Soá raêng baùnh xích
- Neáu soá raêng baùnh xích caøng ít thì goùc xoay töông ñoái cuûa baûn leà khi xích vaøo baùnh vaø ra khoûi
baùnh caøng lôùn (goùc 2 z ) laøm cho xích moøn caøng nhanh. Maët khaùc, va ñaäp cuûa maét xích khi
tieáp xuùc vôùi raêng cuûa baùnh cuõng taêng leân vaø xích laøm vieäc caøng oàn. Do ñoù, ta caàn haïn cheá soá
raêng nhoû nhaát cuûa baùnh daãn z1 min  11 15 . Ñoái vôùi boä truyeàn chòu taûi va ñaäp thì z1 min  21 .
Trong tính toaùn thieát keá, coù theå choïn z1  29  2u .
- Soá raêng baùnh xích neân laáy soá leû vì khi ñoù moãi raêng cuûa baùnh xích seõ aên khôùp laàn löôït vôùi taát
caû maét xích, do ñoù raêng baùnh xích seõ moøn ñeàu hôn.

3.3.4. Khoaûng caùch truïc vaø soá maét xích

- Choïn sô boä khoaûng caùch truïc a theo coâng thöùc:

a  (30  50) pc (3.4)

- Tính soá maét xích X :

Coâng thöùc tính chieàu daøi ñai trong boä truyeàn ñai:


d2  d1   (d2  d1 )
2
L  2a 
2 4a

Ta coù, chu vi voøng chia baèng chu vi ña giaùc chia:  d1  pc z1 ;  d 2  pc z2 .

z2  z1    z2  z1  . pc
22
pc
Neân: L  2a  (3.5)
2  2  a

Bm. Thieát keá maùy -36- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

Maët khaùc: L  X . pc (3.6)

L 2a z2  z1  z2  z1  pc
2

Suy ra: X     . (3.7)

pc pc 2  2  a

Giaù trò X ñöôïc laøm troøn vaø neân choïn soá chaün ñeå thuaän tieän cho vieäc noái xích.

- Sau khi choïn X , ta tieán haønh tính laïi khoaûng caùch truïc a nhö sau:

2a 2 ( z2  z1 ) a  z2  z1 
2

Xa     . pc (3.8)
pc 2  2 

z z  z z 
2
2 2 
 a   X  2 1  a   2 1  . pc  0 (3.9)
pc  2   2 

Nghieäm cuûa (3.9) chính laø khoaûng caùch truïc a:

z z  z z  z z 
2 2
 
 X  2 1    X  2 1   8 2 1 
 2   2   2 
a
4
pc

 z z   z z 
2
z z  
2

 a  0,25 pc  X  2 1    X  2 1   8 2 1   (3.10)


2   2   2  

Ñeå boä truyeàn xích laøm vieäc coù ñoä chuøng bình thöôøng, ta neân giaûm khoaûng caùch truïc a moät
khoaûng a  (0,002  0,004) a .

3.4. VAÄN TOÁC VAØ TÆ SOÁ TRUYEÀN

3.4.1. Vaän toác vaø tæ soá truyeàn trung bình


v1
n2
n1
dc1 O1 O2 
dc2
v2

Hình 3.6. Vaän toác boä truyeàn xích

Bm. Thieát keá maùy -37- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

- Vaän toác trung bình treân caùc baùnh xích (m/s):

d1n1 pc z1n1
+ Treân baùnh daãn: v1   (3.11)
60000 60000

d 2 n2 pc z2 n2
+ Treân baùnh bò daãn: v2   (3.12)
60000 60000
Vì khoâng coù tröôït neân: v1  v2 .

- Tæ soá truyeàn trung bình:

n1 z2
u  (3.13)
n2 z1

3.4.2. Vaän toác vaø tæ soá truyeàn töùc thôøi

- Vì xích aên khôùp vôùi caùc raêng baùnh xích theo hình ña giaùc, neân ngay caû khi baùnh daãn quay
ñeàu vôùi vaän toác goùc 1 thì xích vaãn chuyeån ñoäng khoâng ñeàu. Nhö vaäy, vaän toác cuûa xích vaø tæ
soá truyeàn thay ñoåi theo thôøi gian.
 
v1 vn

vx


1

Hình 3.7. Vaän toác boä truyeàn xích

- Vaän toác tuyeät ñoái cuûa baûn leà xích ñöôïc chia laøm hai thaønh phaàn: thaønh phaàn coù phöông doïc
theo xích laø vaän toác v x cuûa xích vaø thaønh phaàn vuoâng goùc vôùi xích vn .

  
+ Treân baùnh daãn : vx  v1 cos  vôùi       (3.14)
 z1 z1 

  
+ Treân baùnh bò daãn: vx  v2 cos  vôùi       (3.15)
 z2 z2 

cos 
Do ñoù: v2  v1  const (3.16)
cos 
( v2 thay ñoåi do cos laø haøm tuaàn hoaøn).

Bm. Thieát keá maùy -38- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

- Phöông trình (3.16) töông ñöông vôùi:

d c2 d c1 cos 
2  1 (3.17)
2 2 cos 

Tæ soá truyeàn töùc thôøi:

1 d c cos  z2 cos 
utt    2
   const (3.18)
2 d c cos  z1 cos 
1

Söï thay ñoåi cuûa tæ soá truyeàn caøng taêng khi soá raêng caùc baùnh xích caøng nhoû. Trong mieàn caùc
giaù trò cho pheùp cuûa z, pc , a ... söï thay ñoåi cuûa tæ soá truyeàn khoâng neân vöôït quaù 1÷2%.

3.5. LÖÏC TAÙC DUÏNG TRONG BOÄ TRUYEÀN XÍCH

3.5.1. Löïc taùc duïng leân xích

 
F0 F2

T1
O1 O2 O1 O2

 
F0 F1
a) T1  0 b) T1  0

Hình 3.8. Löïc taùc duïng leân boä truyeàn xích

- Löïc caêng ban ñaàu F0 cuûa xích baèng troïng löôïng cuûa nhaùnh xích töï do:

F0  K f a qm g (3.19)

trong ñoù, a : chieàu daøi cuûa ñoaïn xích töï do gaàn baèng khoaûng caùch truïc, m,
qm : khoái löôïng cuûa moät meùt xích, kg/m (tra baûng 5.1, trang 168, taøi lieäu [1]),
g : gia toác troïng tröôøng, m/s2,
K f : heä soá phuï thuoäc vaøo ñoä voõng cuûa xích, K f  6 khi boä truyeàn naèm ngang,
K f  3 khi goùc nghieâng <400, K f  1 khi boä truyeàn thaúng ñöùng.

- Khi boä truyeàn xích laøm vieäc (khi taùc ñoäng moment xoaén T1 leân baùnh 1):

 Treân nhaùnh caêng : F0 F1 : löïc treân nhaùnh caêng.

 Treân nhaùnh chuøng: F0 F2 : löïc treân nhaùnh chuøng.

 Löïc quaùn tính ly taâm Fv  qmv 2 .

Bm. Thieát keá maùy -39- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

Giaù trò F2  F0  Fv . Vì F0 vaø Fv töông ñoái nhoû so vôùi löïc voøng Ft , neân khi tính toaùn ta coù
theå laáy gaàn ñuùng:

F1  Ft
(3.20)
F2  0

3.5.2. Löïc taùc duïng leân truïc vaø oå

- Löïc taùc duïng leân truïc vaø oå:
Fr  K m F1 (3.21)

trong ñoù K m laø heä soá troïng löôïng xích, K m  1,15 khi boä truyeàn naèm ngang hoaëc khi goùc
nghieâng <400, K m  1 khi boä truyeàn thaúng ñöùng.

3.5.3. Taûi troïng ñoäng (sinh vieân töï ñoïc trang 176, taøi lieäu [1])
3.5.4. Ñoäng naêng va ñaäp (sinh vieân töï ñoïc trang 176, taøi lieäu [1])

3.6. CAÙC DAÏNG HOÛNG VAØ CHÆ TIEÂU TÍNH

3.6.1. Caùc daïng hoûng
Boä truyeàn xích coù caùc daïng hoûng sau:
 Moøn baûn leà: khi laøm vieäc, baûn leà xích xoay töông ñoái vaø chòu aùp suaát (öùng suaát tieáp
xuùc) lôùn. Baûn leà moøn laøm böôùc xích taêng leân vaø xích aên khôùp khoâng chính xaùc vôùi raêng
cuûa baùnh xích. Neáu bò moøn quaù nhieàu seõ daãn tôùi hieän töôïng tuoät xích. Thoâng thöôøng,
pc
löôïng moøn cho pheùp laø  (1,5  2)% . Moøn baûn leà laø daïng hoûng chuû yeáu cuûa boä
pc
truyeàn xích.
 Caùc phaàn töû xích bò hoûng do moûi: daãn ñeán xích bò ñöùt, con laên bò roã hoaëc vôõ. Xích bò
hoûng vì moûi do taùc duïng cuûa öùng suaát thay ñoåi gaây neân bôûi taûi troïng laøm vieäc, taûi troïng
ñoäng hoaëc va ñaäp. Hoûng do moûi chæ xaûy ra ôû caùc boä truyeàn chòu taûi troïng lôùn, vaän toác
cao vaø boâi trôn toát.
 Moøn raêng baùnh xích.

3.6.2. Chæ tieâu tính

 Tính theo ñoä beàn moøn: ñeå traùnh hieän töôïng tuoät xích.
 Tính theo ñoäng naêng va ñaäp: ñeå traùnh ñöùt xích, roã hoaëc vôõ con laên.

Bm. Thieát keá maùy -40- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

3.7. TÍNH TOAÙN BOÄ TRUYEÀN XÍCH (Xích oáng con laên)
3.7.1. Tính theo ñoä beàn moøn
- Ñieàu kieän beàn:
p  [ p] (3.22)

Ft F Ft Kx
Do: p  t  vaø [ p ]  [ p0 ]
A d 0b0 0,28 pc K
Ft K
Neân:  [ p0 ] x (3.23)
0,28 pc K
trong ñoù, d 0 : ñöôøng kính choát, mm,
b0 : chieàu roäng oáng, mm,
A  d0b0 : dieän tích cuûa baûn leà xích moät daõy, mm2,
[ p0 ] : aùp suaát cho pheùp cuûa boä truyeàn laøm vieäc trong ñieàu kieän thí nghieäm, tra baûng
5.3, trang 180, taøi lieäu [1].
K x : heä soá hieäu chænh xeùt ñeán soá daõy xích x , neáu x  1; 2; 3; 4 thì töông öùng
K x  1; 1,7; 2,5; 3 .
K : heä soá ñieàu kieän söû duïng xích,
K  K r . K a . K0 . K dc. Kb . Klv (3.24)
vôùi, K r : heä soá taûi troïng ñoäng
Taûi troïng eâm Taûi troïng va ñaäp Taûi troïng va ñaäp maïnh
Kr 1 1,2÷1,5 1,8

K a : heä soá xeùt ñeán aûnh höôûng cuûa khoaûng caùch truïc hay chieàu daøi xích
a  25 pc (30  50) pc (60  80) pc
Ka 1,25 1 0,8

K 0 : heä soá xeùt ñeán aûnh höôûng cuûa vò trí boä truyeàn
Goùc nghieâng < 600 Goùc nghieâng > 600
K0 1 1,25

K dc : heä soá xeùt ñeán aûnh höôûng cuûa khaû naêng ñieàu chænh löïc caêng xích
Ñieàu chænh baèng Truïc khoâng ñieàu chænh
Truïc ñieàu chænh
baùnh hoaëc con laên ñöôïc hoaëc khoâng coù boä
ñöôïc
caêng xích phaän caêng xích
K dc 1 1,1 1,25

K b : heä soá xeùt ñeán ñieàu kieän boâi trôn

Boâi trôn ñònh kyø
Boâi trôn lieân tuïc Boâi trôn nhoû gioït
(giaùn ñoaïn)
Kb 0,8 1 1,5

Bm. Thieát keá maùy -41- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

K lv : heä soá xeùt ñeán cheá ñoä laøm vieäc

Laøm vieäc 1 ca Laøm vieäc 2 ca Laøm vieäc 3 ca
K lv 1 1,12 1,45

a. Tính böôùc xích tröïc tieáp:

Töø coâng thöùc ñieàu kieän beàn (3.23):
Ft K
 [ p0 ] x
0,28 pc K

 Neáu cho tröôùc moment xoaén T1 , ta tieán haønh tính löïc voøng Ft :

2T1 2 T1
Ft   (3.25)
d c1 pc z1

Thay (3.25) vaøo (3.23), ta ñöôïc:

2 T1 K
3
 [ p0 ] x (3.26)
0,28 pc z1 K

KT1
 pc  2,82 3 (3.27)
z1[ p0 ]K x

Tra baûng choïn pc theo tieâu chuaån (tra baûng 5.5, trang 182, taøi lieäu [1]).

 Neáu cho tröôùc coâng suaát P1 vaø soá voøng quay n1 , ta tieán haønh tính moment xoaén T1 tröôùc:
P1
T1  9,55.106 (3.28)
n1
Coâng thöùc (3.27) trôû thaønh:
KP1
pc  600 3 (3.29)
n1 z1[ p0 ]K x

Neân choïn z1  29  2u .
Tra baûng choïn pc theo tieâu chuaån (tra baûng 5.5, trang 182, taøi lieäu [1]).

b. Tính böôùc xích baèng caùch tra baûng: (duøng phoå bieán)
Töø coâng thöùc ñieàu kieän beàn (3.23):
Ft K
 [ p0 ] x
A K

Ft .v1 A.[ p0 ]K x pc z1n1

P1    (3.30)
1000 1000.K 60000

A.[ p0 ] pc z01n01 K x z1 n1
 P1     (3.31)
1000. 60000 K z01 n01

Bm. Thieát keá maùy -42- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

vôùi z01 : soá raêng baùnh xích daãn cuûa boä truyeàn thí nghieäm, z01  25 ,
n01 : soá voøng quay truïc daãn cuûa boä truyeàn thí nghieäm, (tra baûng 5.4, trang 181, taøi lieäu [1]).

A.[ p0 ] pc z01n01
Ñaët [ P]  : coâng suaát cho pheùp cuûa boä truyeàn thí nghieäm, (tra baûng 5.4,
1000. 60000
trang 181, taøi lieäu [1]).
z01 25
Kz   : heä soá raêng baùnh xích daãn,
z1 z1
n
K n  01 : heä soá voøng quay truïc daãn.
n1

Do ñoù, (3.31) trôû thaønh:

[ P].K x
P1  (3.32)
K . K z .K n
Coâng suaát tính toaùn seõ laø:
K . K z .K n
Pt  .P1  [ P] (3.33)
Kx

Theo giaù trò Pt vöøa tính, tra baûng 5.4, trang 181, taøi lieäu [1] ta choïn böôùc xích pc theo coät
giaù trò n01 .

3.7.2. Tính theo ñoäng naêng va ñaäp

- Ñieàu kieän beàn:
z .n
i  [i] (3.34)
15. X

trong ñoù i : soá laàn va ñaäp cuûa xích trong moät giaây. Khi xích quay moät voøng seõ xaûy ra 4 laàn va
ñaäp: 2 laàn khi vaøo khôùp vaø 2 laàn khi chuaån bò vaøo khôùp (maét xích nhaän chaán ñoäng
töø maét xích tröôùc noù môùi vaøo khôùp truyeàn sang) vôùi raêng cuûa baùnh daãn vaø baùnh bò
4 v 4. pc .z .n.1000 z .n
daãn, neân i    ,
L 60000. pc . X 15. X
[i ] : soá laàn va ñaäp cho pheùp cuûa xích trong moät giaây (tra baûng 5.6, trang 182, taøi lieäu [1]).

3.7.3. Tính theo heä soá an toaøn

- Ñieàu kieän beàn:
Q
s  [ s] (3.35)
F1  Fv  F0

trong ñoù, Q : taûi troïng phaù huûy cho pheùp cuûa xích (tra baûng 5.1, trang 168, taøi lieäu [1]),
[s ] : heä soá an toaøn cho pheùp (tra baûng 5.7, trang 183, taøi lieäu [1]).

Bm. Thieát keá maùy -43- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu

Baøi giaûng CHI TIEÁT MAÙY Chöông 3: Boä truyeàn xích

3.8. TRÌNH TÖÏ THIEÁT KEÁ BOÄ TRUYEÀN XÍCH (Sinh vieân töï ñoïc trong taøi lieäu [1])

Thoâng soá ñaàu vaøo: coâng suaát P1 (kW ) , soá voøng quay truïc daãn n1 (voøng/phuùt), tæ soá truyeàn u .

Thöïc hieän theo caùc böôùc sau:

1. Choïn loaïi xích tuøy theo ñieàu kieän laøm vieäc.
2. Choïn sô boä soá raêng cuûa baùnh xích nhoû theo coâng thöùc z1  29  2u . Neân choïn z1 laø soá leû
ñeå xích moøn ñeàu.
3. Tính soá raêng baùnh xích lôùn theo coâng thöùc z2  u z1 vôùi ñieàu kieän z2  z2 max . Tính chính
xaùc tæ soá truyeàn u .
4. Tính böôùc xích pc theo moät trong hai caùch ñaõ neâu.

5. Kieåm tra xem böôùc xích naøy coù nhoû hôn trò soá giôùi haïn khoâng (tra baûng 5.2, trang 176, taøi
lieäu [1]). Neáu khoâng thoûa thì taêng soá daõy xích vaø giaûm böôùc xích roài tính toaùn laïi.
6. Tính vaän toác trung bình v theo coâng thöùc (3.11) vaø löïc voøng coù ích Ft theo (3.20).

7. Choïn sô boä khoaûng caùch truïc a  (30  50) pc . Xaùc ñònh soá maét xích theo coâng thöùc (3.7)
(choïn laø X soá chaün).
8. Tính chính xaùc khoaûng caùch truïc a theo soá maét xích vöøa choïn theo coâng thöùc (3.10). Ñeå
xích khoâng quaù caêng, ta giaûm a moät löôïng a  (0,002  0,004) a .

9. Kieåm tra soá laàn va ñaäp cuûa xích trong moät giaây theo coâng thöùc (3.34). Kieåm tra xích theo
heä soá an toaøn duøng coâng thöùc (3.35).
10. Tính ñöôøng kính caùc baùnh xích theo coâng thöùc (3.1).
11. Tính löïc taùc duïng leân truïc Fr theo coâng thöùc (3.20).

Bm. Thieát keá maùy -44- PGS.TS. Buøi Troïng Hieáu