Zajęcia 7.

Słowacki - podsumowanie
Temat: Po co rozmawiać z „Wielkimi Duchami”? – analiza fragm.. tekstu Jarosława Marka
Rymkiewicza Juliusz Słowacki pyta o godzinę

1. Teza: „Słowacki wielkim poetą był”.

- potwierdź tę opinię lub ją zaneguj – sformułuj argumenty:

2. Przeczytaj fragment tekstu J.M. Rymkiewicza na temat poematu dygresyjnego J.

Słowackiego (PODRĘCZNIK, s. 112–113. Od słów: Beniowski jest świadectwem…)

3. Pisemnie odpowiedz na pytanie:

Dlaczego poeci romantyczni tak nisko cenili poemat J. Słowackiego.

Dlatego, że Słowacki poprzez dygresyjne kwestie zakwestionował znaczenie słów,

który był na stałe wpisane w ramy poezji romantycznej. Te słowa były słowami
romantyków, które sami stworzyli, a Słowacki je niszczył. Dlatego uznawali
Beniowskiego za dzieło niskie.

4. Podaj powody, dla których J. Słowacki zdecydował się napisać utwór nowatorski pod
względem językowym i stylistycznym.

Zakwestionował „stary” język, bo mu już nie wystarczał, chciał go przemienić,

wzbogacić, uwieloznacznić. Mimo, tego że jego poprzednie utwory były pisane tym
językiem, to już go na nich wyczerpał, potrzebuje czegoś nowego

5. Przeczytaj pierwszą część tekstu Juliusz Słowacki pyta o godzinę (od początku
fragmentu do słów: „Tylko wówczas znajdziemy wspólny język…”;

- Kim są „Wielkie Duchy”?

Wielkie Duchy to osoby, które w jakiś sposób przyczyniają się do powstawania i

ewoluowania naszej kultury. Rozmowa z nimi jest niezbędna dla istnienia kultury.

- Na czym polega rozmowa z Duchami, o której wspomina J.M. Rymkiewicz?

Należy uznać, że Wielkie Duchy są podobne do nas, bo tylko w ten sposób można się
z nimi porozumieć, pojąć je. Dzięki tej rozmowie widzimy sens naszego życia, kultury,
ponieważ Wielkie Duchy – zmarli mogą nam powiedzieć po co zżyjemy i nadać sens
naszemu życiu.
6. „Wielkie Duchy” mogą przedstawiać konkretne postaci z przeszłości, ale mogą też
być symbolem określonych idei, poglądów, marzeń czy mitów narodowych.

- Udowodnij, że J. Słowacki w Beniowskim podjął rozmowę z określonymi „Wielki

Duchami”:

Istnieją dwa główne zarzuty, jakie skierował

Słowacki pod adresem swojego przeciwnika.
Adamem Pierwszy to przede wszystkim krytyka
Mickiewiczem programu poety, drugi - złudne przeświadczenie
Mickiewicza o tym, że jest narodowym
wieszczem.

Słowacki ma za złe Mickiewiczowi, że ten czuje

się zbyt mocno związany z Rosją, że szuka
wspólnych korzeni w historii obu narodów. Zbyt
jest też uległy, nie nawołuje do walki, a pozwala
by naród biernie poddawał się zgotowanemu
mu przez historię losowi. Zarzuca
Mickiewiczowi również to, że poeta uważa naród
polski za mesjasza, którego zadaniem jest
poświęcenie w imię dobra ludzkości. Słowacki
tymczasem największą rolę przypisuje poezji,
która nie będąc uwikłana w politykę i ideologię
poszczególnych stronnictw, powinna wyrażać
myśli i uczucia narodu, a nawet ludzi z całego
świata. Tylko poezja, która jest na najwyższym
poziomie może porwać masy do działania.
Ona daje pełną możliwość wyrażenia tego,
"co pomyśli głowa", nie ma dla niej tematów tabu,
a sposoby poetyckiego wyrażania nie są niczym
krępowane. I tylko na takiej poezji się opierając,
twórca będzie mógł powiedzieć o sprawach
ogólnoludzkich, o patriotyzmie i miłości,
o związkach Boga z człowiekiem, wreszcie
o uczuciach i myślach przepełniających ludzkie
umysły i serca. Słowacki wierzy, że rozdźwięk
między nim a autorem "Dziadów" wynika z różnic
o charakterze ideologicznym, a nie z pobudek
osobistych i że Mickiewicz jest w stanie
obiektywnie ocenić twórczość rywala. Ma również
nadzieję, że ze strony wieszcza także może liczyć
na obiektywny osąd, bowiem są oni sobie równi:

"Bądź zdrów! - A tak żegnają się nie wrogi

Lecz dwa na słońcach swych przeciwnych

- Bogi."
 Za bohatera poematu Słowacki wybrał
sobie postać historyczną (Maurycego
Beniowskiego, szlachcica węgierskiego,
uczestnika konfederacji barskiej), którą
modelem polskości
poddał literackiemu przetworzeniu.
Juliusz Maurycy Beniowski był znany
Słowacki współczesnym z jego mocno
podkolorowanych pamiętników (1791)
rozmawia
pisanych w języku francuskim. Słowacki
z:
spolonizował Beniowskiego, czyniąc z
niego typowego szlachcica,
przemieniającego się pod wpływem
udziału w konfederacji barskiej z
niefrasobliwego młodzieńca w
świadomego patriotę o rycerskich
aspiracjach;

Punkt wyjściowy fabuły jest świadomym

odwróceniem sytuacji fabularnej z Pana
modelem miłości Tadeusza. Utwór Mickiewicza rozpoczynał
romantycznej przyjazd Tadeusza do Soplicowa i poznanie
Zosi. W poemacie Słowackiego akcję zaczyna
wyjazd Beniowskiego i rozstanie z Anielą.

Sparodiowany został romantyczny motyw

porwania. Autor dokonał odwrócenia ról. To
nie kochanek porywa ukochaną, ale sam zostaje
uprowadzony poprzez upiorną postać, która w
rezultacie okazuje się dobrze znaną piastunką
Diwą.

W scenie rozstania bohaterów rolę

romantycznego kochanka odgrywa nie
Beniowski, lecz Aniela. To ona wygłasza długi,
wylewny monolog, wybranek serca zaś stoi
nieporadnie i milczy jak głaz. Naruszone zostały
przy tym zasady budowania romantycznej
scenerii. Zamiast światła księżyca, tajemniczej
przyrody, szumu fal i tym podobnych
rekwizytów rzecz została umiejscowiona w
obskurnej chacie – lepiance, której wystrój nie
sprzyjał pożegnalnym szeptom.
7. Sporządź listę „Wielkich Duchów”, wskazując te z nich, które – Twoim zdaniem –
najsilniej wpływają na Twój związek z rodzimą kulturą

„Wielki Duch, z którym Co chciałabyś (chciałbyś) „Wielki Duch” mógłby

warto porozmawiać, to: mu powiedzieć, a o co powiedzieć/odpowiedzieć:
zapytać?

PODSUMOWANIE:

8. Sformułuj konkluzję odnoszącą się do tematu: Po co rozmawiać z „Wielkimi

Duchami”?

Zadanie domowe:

Wykonaj pisemnie polecenie 1. do ilustracji Próba rekonstrukcji I J. Bosaka s. 113