TEACHERS’ MANUAL FOR BENNETT'S NEW LATIN COMPOSITION ALLYN ann BACON Boston Neto Bork ChicagaTEACHERS’ MANUAL FOR BENNETT'S NEW LATIN COMPOSITION. PART ONE, Exercise I, Page 5. 1. Tu, Tite, dux horum cquitum fuisti (eras). 2. Ubii, gens Germana, amicitiam cum Romanis fece- vant et multos obsides jam dederant. 3, Pueri et mulieres in muro yidebantur. 4, Quanes . pedites educemus et pro castris instraemus. 5. Barbari commoti sunt ef nuntios in omnes partes miserunt. 6. Quintus, Marci frater, Caesaris legatus fuit (erat). 7. Narbo et Tolosa, urbcs florentissimae, in provineia Romana fnerunt (erant). 8. In hae magna silva fuerunt (erant} muita nova animalia. 9. Germani Sex, Bacnlum, centurionem et P. Baculi fratrem, oceiderunt. 10. Pontem celeriter fecit et copias traduxit. 11. Divi- tiacus Haeduus, Dumuorigis frater et Lisci amicus, ad Caesarem venit. 12. Vesontio, Labieni hiberna, oppidum Sequanoram fuit (erut). Hxercise II, Page 7. 1. Messalla et Piso consules fuerant. 2. Neque porta neque murns diruetur. 3. Sabinum, virum maximae prudentiae constantiaeque, laudamus. 4. In hac regione multa eppida et vicos vidimus, 5. Aut 12 PART I, HXERCISES II-1V. pater aut filius missus est. 6, Multas naves longae aedificatae, et multi remiges gubernatoresque parati erant. 7. Auctoritas harum gentium maritimarom maxima fuit. 8. Magna wultitudo hominum oppidum circumierat et lapides pilaque coniciebat. 9. Sena- tus populusque Romanus supplicationem decrevit. ‘10. Castra im parvo colle posita erant. di. Txor filiaque hujus prineipis captae erant. 12, Haee duo magna bella ua aestate perfecta erant. Exercise III, Page 10. 1. Tu in tuam provinciam et ego in meam proficisce- mous. 2. Nervii rcliquos Belgas, qui se populo Ro- mano dedidcrant, incusaverunt. 3. Galli magnitndine Operum commoti sunt quae antea neque viderant neque andierant. 4. In nostris castris quae hie posuimus imanebimis, 5. Ornnes vicos ot acdificia quae viderant incenderunt. 6, Hostes celeritate adventus nostri per- turbati sunt. 7. Gloriam et libertatem quae a majori- bus nostris acecpimus, retinebimus. 8. Mater et filia quas copisti in castris nostris servatae sunt. 9. Sabinus copias suas in proximum collem subducet. 10, Hae sunt gentes quas pacavimus, 1. Suebi, qui ad ripas Rheni venerant, in suos fines redierunt. 12. Aviovis- tus, rex Germanorum, domicilia in Gallia habebat, quae a Sequanis concessa erant. Exercise IV, Page 13, 1. Haec res copias iortiores fecit. 2. Morini munitiones Romanorum circumiernnt, 3. Levitatem Gallorum, qui mobiles saepe sunt, metuimus. 4, Fru PART I. EXERCISES IV-VT. 3 meutum eomparavious, equites delegimus, flumen Sequanam transtimus, 6, Rhenus prope Oceanum multag et magnas insulas tacit. 6. Hostes pedites qui exercitum nostrum antecesscrant oppugnaverunt, 7. Castra ampliora et aggerem altiorem fecerant. 8. Opera nostra minimum valebit, 9. Me amicum commilitonemque appellavit. 10. Arverni reliquos Gallos virtute constantiaque praecesserunt. 11. Amici commilitunesque appellati sumus. 12. Haee oratio Lisci nihil valebat. Exercise V, Page 16. 1. Hiagri fere oetingentos passus patebant. 2. Galli magnam partem mobiles sunt. 3. Multos dies ad Teolo- sam moratus eras. 4. Munitiones quadraginta pedes altae fuerunt (erant). 6. Sabinus auxilia domum mitti jussit. 6 Auxilium a Britannis petiimus. 7. Ariovisius quattuor menses in his silvyis et paludibus manserat. 8. Pecuniam nos flagitaveras. 9. Has copias Lumen Rhedanum transportavimus ct Genavam contendimus. 10. Hae legiones reliquam partem niemis ad Aquilciam manserunt. 11. Equites flumen traduoti sunt. 12. Biduum ad Tolosam morati sumus et Narbonem tun venimus. 13, Cuesar Sabinum de profectione sua certiorem fecit. 14. Sabinus de Caesaris profectione certior factus est. Exercise VI, Page 19, 1: Populus Romanus eas gentes quibus pepercerat in provinciam non redegit. 2. Hi juvenes amico qui cis faverat paruerunt. 3. Arma et obsides legato qui4 PART I EXEUCISHS Vi, Vit. his copiis pracerat jam tradili erant. 4, Sequani agros pecuniamque Ariovisto dederant. 6. Magnam multi- tudinem equitnm peditibus cirevmdedimus. 6. Hi le gati Romani gentibus ad quas missi crant persnaserunt. 7. Sabinum vidimus, gui hibernis ad Vesontionem praeerat. 8. Hule principi filisque ejus parcetis. 9. Galbam huic negotio praefecimus. 10. Kis gentibus quae bellum nobis inferent fortiter resistemus. 11. Im- perator hui legioni propter virtntem eonfidit. 12, Ne- que tibi neque fratri tuo Lavi. Exercise VII, Page 22. 1. TLabienus hune diom pugnacconstituerat. 2 Idem quod fecimns omnibus Gallis fagiendnm est. 3. Nul- Ins locus nobis esi quem domicilio idoneum appellamus. 4. Omnes hae gentes imaritimae eis locis finitimae fuernnt ubi P. Crassus bellum gesserat. 5, Unam cohortem nobis auxilio jam misit. 6. Fortes milites ducibus suis laudandi sunt. 7. His militibus neque pila neque gladii sunt, 8, Haev legatio duobus filiis tuis suscipienda est 9. Tlas duas legiones castris praesidio Galbam relinquere jubebimus. 10. Nostrae naves litori proximac fuerunt. 11. Nobis non ex- spectandum sed statim proficiscendum est. 12. Equi- tatus Haeduorum exercitui Romano usui magno fuit. Caesar Helvetios vicerat et Ariovistum ex Gallia trans Rhenum in Germaniam expulerat. Lpse in Gallia citeriore fuit, ubi crebros rumores de consiliis Belgarum audiebat, Hi exercitum poprli Romani metuebant, et conjurabant obsidesque inter se dabant. Caesar litteris PART I. EXERCISES VH-LY. 5 nuntiisque quae accepit commotus est et duas novas legiones in Gallia viteriore conscripsit, eb cum eis Q. Pedium legatum in Galliam ulteriorem misit. Paulo post ipse profectus est eb quindecism fere diebus ad fines Belgarum venit. : Hxercise VIII, Page 25. 4d. Orgetorix erat vir maximae auctoritatis apud Helve- tios sed ei nihil fuit prudentiae. 2, Diseessx equitum Romanorum barbari alacriores facti sunt. 3. Omnia jam perfeverat quorum causa exercitum suum Rhenum in Germaniam traduxerat. 4. Provillus inter nobilis- simos viros provineiae Gallicae fuil. 5. Satis auxili his cohortibus non misisli. 6. Duac filiae hujus principis fucrunt, quarum altera capta, altera occisa est. 7. Usipetes repentino advertu Romanorum magnoperc territi sunt; eorum quattuor milia in potestatem Caesaris venerunt. 8. Gens Nerviornm erat longe maxima eb bellicosissime omninm Belearum. 9. Flumen Rhedanus ab hoe oppido qninque milia passunm aberat. 410. Furorem iNorum emnium videtis qui imperium populi Romani oderunt. 11. Tria milia Germano- rum concidimus qui omnem spem sulufis amiserant. 12, Nonnullae sententiae hujus modi dictae sunt. Exercise LX, Page 28. 1. Haeduos levitatis infirmitatisqne suae paenituit. 2. Hoe rei publieae interest. 3. Equites vestri omnes fidueiae speique pleni fuerunt. 4. Numquam, cormili- tones, controyersiarum ac dissensionnm oblivisear qna- rum causa fui. 5. Hi barbari, morum nostrerum impe-6 PART I. EXERCTISHS IX, X. riti, populo Romano bellum intulerant. 6. Magna pericula meminimus quae nostrae salutis causa suscepisti. 7. Duces rei militaris peritos ad vos mittent. 8. Sen- tentia omnium qui aderant harum injuriarum condem- nabus eras, 9. Hae gentes equorum et jumentorum cupidae fuerant. 10. Hujus generis pugnae oranino imperiius fuisti. 11, Thi homines, qui innoeentes sunt, avaritiae non insimulabuntur. 12, Multarum injuriarum qnas passi sunt non sunt obliti- Omnium civitatum Belgarum Remi soli in populum Romanum non conjuraveraunt. Reliqui autem omnes Beigae in armis crant et Germanos qui cis Khenum incolebant: etiam arcessiverant. Hi Belgae Germaniam antiguitus incoluerant, sed Rhenum tradueti erant et Gallorum quos expulerant agros occupaverant. For- tissimi fuerunt et Cimbros Tentonosque, qui Galliam olim vexaverant, suis finibus prohibuerant. Multae gentes Belgarum fuerunt, ef omnes ad hoc bellum copias pollicitae erant. Exercise X, Page 31. 1. Caesar vita militum salute sna cariorem habuit. 2. Usipetes a Suebis bello premebantur ef agri cultnra prohibebaninr. 3. Helvetit hoe conatu denique desti- terunt. 4. Flumen Rhodanus non amplinus quinque milia passuum a castris Sabini afuit. 5. Ariovis- tus Caesarem frumento commeatuque interclusit. 6 Omnes ex illa parte vici, quae Gallis a Galba concessa eral, decesserunt. 7. Hie juvenis gonere antiquissime natus est. 8. Minus septingentos pedites PART I. EXERCISES X, XI. 7 amisinus. 9, Tune locum muro fossaque munierunt. 10, Belgae a nounnilis Gallis sollicitati sunt. il. Hi milites amplins duag horas pilis gladiisque jam pugna- verant, 12. Haee res hosbibus per fugitives Sabini nuntiata est, 18, Auxilio nostro stipendio liberati estis quod Germaniy triennium pependeratis. Exercise XI, Page 34. 1, Cur hi homines victoriis suis tam insolenter gloriati sunt 2. Hostes omnibus armis nostris impedimentis- que potiti sunt. 3. Quis bello praedaqno fruitur ? 4. Hae ommes gentcs eadem lingua, legibus, moribusque utuntur. 5. Milites Romani fossas horam castrorum lapidibus cratibusque compleverunt. 6, Officio fortis militis funetus es, 7. Ui homines sua virtute freti in silvas fortiter progressi sunt. 8 Iaedui cum Sequanis amplius quingue annos bello contenderant. 9. Ubii timore Sueberum paludibus se tenuerunt. 10, Cur hi quingenti equites duo milia hostinm proclio lacessive- rant? 11. Arma quibus potiti sumus, fiumine Bhodano Vesontionem portabuntur. 12 Milites nostri fiducia loci intra munitioues manserunt, Caesar Remos cohortatus est ot eos ad se obsides addu- cere juasit. Interea omnes copiae Relgarum conyenerant et ad castra Romanorum accedebant, sicut Caesar ab eis exploratoribus comperit guos miserat. Ii non Jonge afuerunt, cam Qaesar prope Axonam flumen, quod inter dines Remorum et Suessionum fuit, castra posrit. Hae castra vallo fossaqne munivit. Castra Belgaruin minus duo milia passuum aberant.8 PART I, EXERCISUS XII, XII. Exercise XII, Page 37 1. Haee civitas maxima potestate eb auctoritate apud gentes maritimas fait. 2. Hae copiae quae conve- nerunt multo majores sunt. 3. Hune murum deeem pedibus altiorem fecerunt, 4, Trigue post vallem flumenque minore periculo transiimus. 5. Dumnorix maxima audacia et magna gratia apud plebem erat, 6, Hoe flumen ineredibili est: lenitate. 7. Pancis ante annis amiciore animo in nos fuerunt. 8. Hace castra majore diligentia muniverunt, 9. More sua Cassar hang civitatem cvonservavit. 10. Cum equitatn et egsedis progressi sunt. 11. Silvae quas vidisti paene infinita sunt magnitudine. 12, Hi homines paulo Jongius uquae causa progressi erant, 18. Cum pedes- tribus copiis ad castra contendit. Exercise XIII, Page 40, 1. Vesontione erat altus collis qui arcem fecit. 2. Veneti reliquas gentes maritimas seientia et usu rerum nauticarum praecedunt. 3. Numerus eorum qui domo egressi sunt decem milia fuerunt. 4. Galba, obsidibus datis et pace facta, in Nantuatibns, in vico Veragrorum gui Octodurus appellatur, duas cohortes collocavit. 5, Fuit oppidum Remorum nomine Bibrax. 6. Duae tantum civitates e Britannia obsides miserunt, 7. Caesar, L. Domitio, App. Claudio consulibus, ex hi- bernis in Ttaliam decessit. 8. Naves Romanae celeritate una praestabant, 9. Subitum bellum in Britannia coortum est. 10. Hos nuntios aecepimus ab eis qui a Genaya fugerant. 11. His rebus gestis et omni PART I. EXERCISES XIUI-XV 9 Gallia pacata, legati ad Caesarem undique missi sunt. 12. Ifis nuntiis aceeptis, Tolosa.profecti sumus. Primo equestri proelio contendebant. Paucis post horis, barbari decesserunt, et Caesar Romanos in castra reduxit, Deinde equitatum, sagittarios, funditoresque fiumen ponte traduxit et ad vadum contendit, ubi hostes invenit. Milites nostri magnum numerum ecrum flumen transeuntium adorti sunt et occiderunt, et eos qui jam. transierant equitatus circumvenit atque interfecit. Pos- tremo frumentum eos deticere cocpit, et concilio convo- cato, domum redire constituernnt. Exercise XIV, Page 43, 1, Ante diem septimum Idus Aprilis ad Genavam advenimus. 2. Galli, his rebus compertis, media nocte castra. silentio reliquerunt. 3. Paucis diebus pontem fecerat et exercitum traduxerat, 4. Haec Alesiae Cn, Domitio, M. Catone consulibus, facta sunt. 5. Hae gentes patrum nostroruam memoria Provinciam vexa- verant. 6 Magnae dissensiones Cenabi erant. 7. Neque frumentum neque aqua Bibracte, in. oppido magno Haeduorum, hoc tempore erat. 8 Pridie Kalendas Aprilis in Galliam profecti suraus. 9 Ka- Jendis Martiis hora tertia castra movimus. 10. Quis vestrum illo die domi fuit ? A1. Hi fugitivi eadem nocte a Cenabo fugeruat. 12. Quadriduo redibimus. Exercise XV, Fage 45. 1. Copiae ab infimo colle non lenge decesserunt. 2, Extrema hieme quam pluvimas naves aedificavit.10 PART I. EXERCISE XV. REVIEW. 3. Omnes qui eo tempore aderant mobiliores videbantur, 4, Reliqui qui hune legatum audiverant omnia compere- runt, 5, Suis convocatis, injurias suas enumeravit. 6. Germani frequentes ad castra postero die convens- runt. 7. Amici quos Genavae vidimus potentissimi fuerunt. 8. Laeti e castris egressi sunt. 9. Tu primus ad hune vicum venisti. 10, Nogtri non conlerti sed rari pugnabant. 11. Remi omuia sna Romanis tradiderunt. 12. Pauci de nostris fuerant alaeriores et ab hostibus occisi sunt. 13. Hoe oppidum omnium rerum plenum fuit quae ad bellum usui erant. Ea noete tota multitudo e eastris se ejecit. Caesar, causa profectionis nondum cognita, insidias veritas in castris mansit, sed postero die Q. Pedinm et L, Cottam logatos equitatui praefecit ef praemisit. TL Labienus. cum legionibus tribus secutus est. Romani multa milia passuuin hostes perseenti sunt eb magna multitudine corum sine ullo periculo interfeeta ad castra redierunt. Amplius quinque milia Belgaram illo die interierunt. Review, Page 46. 1. Communis libertatis causa nvllum perienlum recusa- verunt. 2. Jure juvanda dato ab omnibus qui in hon concilio aderant, decessimus. 8. C. Fufium, eqnitem Romani, qui Caesaris jussu rei frumentariae praserat, oceiderunt. 4, Vereingetorix maxima auctoritate apud Arvernos erat. 5, Pancos dies hie commorati snnt et deinde domum redierunt. 6. Biduo ante Bibracte ad oppidum maximum venimus. 7. Neminem Baeulo fortiorem cognovimus. 8 Hic murus viginti pedes a a a ej LE PART I. REVIEW. EXERCISES XVI, XVI. 11 altus et octo pedes erassus erat. 9. Haedui copias equitatus peditatusque avxilio Biturigibus miserunt, 10. Omnes vici aedificiaque quae quisque conspexerat ineensa sunt. li. De hoc viro moribus majorum suorum suppliciam sumpserunt. 12. Duo amilia equi- tum a Sugambris, qui omnium Germanorum sunt proximi Rheno, coacti sunt. Exercise XVI, Page 49. 1. Dnuae legioues in ipsa ripa fuminis nune pugnabant. 2, ‘Tres cohortes et eae optimae decimae legionis subsidio his migsae sunt. 3. Eoram adventu spes nostris accessit. 4. Titurius eodem itinere quo hostes ierant ad pontem contendit, 5. His verbis usus cst. 6. Nos et nostra semper fortiter defendemus. 7. Op- pidum ipsum in summo celle erat. 8, Eorum mili- tum duorum illum scutis protexerunt; in hune pila conjecerunt. 9. Propter metum vestri decesserunt. 10. Eo ipso die id quod nunc vides vidi. di. Hi principes inter se collocuti sunt. 12. Tuae et omnium nostrum salutis causa haec fecimus. Exercise XVII, Page 52. 1. Menapii agros aedificiaque ad utramque ripam fluminis habebant. 2. Utrique aeriter pugnabant. 3. Ubi quisquam in concilio loqnitur, ceteri con- surgunt, 4. Reliqus multitude puerorum mulicram- que in omnes partes fugit, 5. Alter imperator quadraginta milia passuum, alter paulo amplins afuit. 6. Alteri se ad montem, alteri ad impedimenta rece- perunt. 7. Legio decima collem quendam oceupavit.12 PART I. EXERCISES AVI, XVLUI 8, Alii avavitia, alii potentiae cupiditate inducuntur. 9, Alium collem vos, alium nos oceupavimus, 10. Britanni reliquos equitatu cssedisque cirenm- dederant. 11. Reliqui se domum receperunt. 12. Sawn locum quisque tenebat. 18. Cur qnis- quam suum ofliciam tam temere deserit? 14. Uterque acest. Postero die Caesar amplius viginti septem milia uum quam maximis itineribus Noviodunum ad P maximum oppidwn Suessionum progressus, atque statin expugnare conatus est. Sed murus erat altissimus et oppidum fossa alta cinctum eral. Romani igitur hoe conatu destitertmt et oppidum oppugnabant, cum Galli pacem petiverunt et, Remis petentibus, impetraverunt, Suessiouibus in deditionem acceptis, deiude exercitum in Bellovacos qui Bratuspantii erant, duxit. Hi queque se Caesari cito dediderunt. Fixercise XVIII, Page 56. i. Helvetii obsides accipere non dare consueverunt. 2. Tua consilia nondwn cognoveramus sed suspicaba- mur. 3. Haee res vires eorum alit et homines immani corporum magnitudine efficis. 4, Tuterea nayes longae aedificabantur, arma parabantur, gentesque finitimae sollicitabaniur. 5. Britanni ex essedis desiliebant et pedibus pugnabant. 6, Qmnia quae uudiit eito cog- noverimus. 7. Veneti navibus ad Britauniam navigare consueverant. 8. Lapides pilaque de muro in nostros conicicbant, 9. Hane insulam adii eb litus ejus por- tusque eognovi. 10. Barbari eastra nostra circum- yeniebant. PART I. EXERCISES XIX, XX. 18 Exercise KIX, Page 58. 1. Legiones pro castris collocavit ne ullus impetus re- pentinns fieret. 2. Legatos miserunt qui ausilium peterent, quo facilius impefam hostium sustinerent. 3. Ne quis itinera intercluderet, homines misit qui ea servarent, 4. Legatos qui pacem petant ad eum mittunt. 5. In Aquitaniam profectus est ne anxilium ex els regionibus in Galliam mitteretur, 6. Omne frumentum combasserunt ut omnis spes reditus tolleretur. 7. Crassum pracmisit qui locum castris idoneum deli- geret. 8. Nemo idoneus erat qui hibernis praeficeretur. 9. Fugib ne caperetur. 10. Pompejus portas ob- struxit quo melius impetum Caesaris sustinerel. ti, Caesar ut Germanos terreret, pontem in Rheno fecit. Divitiacus acduus, ne Caesar de Bellovacis supplicium sumeret, sed uf clementia sua in eos uteretur, pro his locutus est. Bellovaci enim umici Haeduorum semper fuerant, neqne sua sponte sed a principibus suis impulsi, qui uunc in Britanniam fugerant, defecerant et populo Romane bellum intulerant. Itaque Caesar ut Haeduorum auctoritatem apud omnes Belgas augeret, Bellovacos in fidem accepit eisque pepercit, sed ne iterum deficerent, sescentos obsides popuscit. Exercise XX, Page 61. 1, Nullus honor est quem non petat. 2. Nemo in tota hae cohorte fut quin ab hostibus caperetur. 3. Tanta tempestas coorta esb ut plurimae naves Cae satis amitterentur. 4. Aurigae esseda ita collocant ut facilem receptum ad suos habeant. 5. Nemo re-di PART TL BXERCISHS XX, XXL liquus erat qui eum constantia saperaret. 6, Horum adventu tanta commututio rerum facta est ut nostri proe- linm, renovarent. 7. Tam rouita arma in fossam jacta sunt ut acervi eorum altitudinem muri paene adaequarent, 8. Nemo est quin haee omnia sciat. 9. Hisoli fuerunt qui patrum nostrorum memoria Cimbros Teutonosque finibus suis prohibuissent, 10. Fama hujus victorias eoleritate incredibili perlata est, wt ad castra ante mediam noctem perveniret. 11. Nostri tam fortiter prgna- verunt ut hostes in silvas repellerent, Bxercise XXI, Page 63. 1. Cum ad flumen altum venerant, pontem navibus faciebant. 2. Cam adventu tantae multitudinis com- moti essent, ex his uedificiis demigraverunt et flumen transierunt. 3. Omnes legati Germanoram, siimnl atque ad Cacsaris castra yenerunt, comprehensi sunt. 4, Haedui querebantur quod Germaui fines stos vexarent. 5. Quia reliquus exercitus longius abest, non exspectabi- mus. 6. Caesar, postquam eo pervenit, obsides arma equosque poposcit. 7. Ubi hie nuntius pervenit, nemo erat qui ei crederet. 8 Cum primum hos equites viderunt, multo alacriores facti sri. 9, Postquam inter se amplius horas duas collocuti sunt, Ariovistus decessit. 10. Te culpamus quod nos deserueris, 11, Quae cum ita sink, nobis devedendum est. 12. Cum primum pontem reseidil, in Galliam rediit. Nervii finitimique eorum, Atrebates et Viromandui, soli fuerunt qui nune in armis essent. Hi longissime aherant et erant fortissimi omnium Belgarumn, “Mulieres, puercs, senesyue in paludes celaverant, et trans Lumen Subim con a a - t i PART I. EXERCISES XXI-XXIL. 15 sederant, ubi adventum Romanorum exspectabant. Caesar, viris praemissis qui locum idoneum deligerent et castra munirent, ipse omnibus copiis sequebatur, cum subito Nervii e silvia, ubi se in oceulto continebant, evolaverunt. Exercise XXII, Page 66. 1. Dum paneos dies ad Genavam moratur, legati ad eum venerunt. 2. Cum hace cohors impetum fecerat, hostes repellebantur. 3. Exspectaverunt dum equi- tatus rediret. 4, Abtimus prius quam advenisti. 5. Cum pedites e navibus expositi essent et ad castra contenderent, Morini eos adorti sunt. 6. Nostrae copiac ¢ castris vix egressierant cum Galli proelium com- miserunt. 7. Procillus cum a Germanis traheretur, in Caesarem “incidit. 8, Cum ad hoe flumen venissent, castra ibi posnerunt. 9. Triduum hie mansimus donec amici nostri pervenirent. 10. Neminem vidi donec tu venisti. 11. Prius fugerant quam oppidum caperet. 12. Cum haee vidisset, se ad collem recepit. 13. Dum Caesar cu Ariovisto colloguitur, equites Germani Roma- nos adorti sunt, Bxercise XXIII, Page 68. 1, Non dubitamus quin Romani Helvetios vincant. 2. Deterrnimus ne major multitudo Germanorum Rhenum traduceretur. 8. Nemo nos deterrebit quo minus has civitates liberemus. 4. Postulavi ut sex tantum viros ad hoe colloquium adduceres. 5. Vos monemus ut snspiciones vitetis. 6, Sequanis persuaserunt ne diu- tius in finibus suis morarentur. 7. Tibi permittam ut hos obsides reddas, §. Quis dubitat quin hace vera sint ?16 PART I. EXERCISES XNTII-~AX¥. 9, Obseero ne supplicium de fratre meo sumas. 10. Im. peravit ut hi domos reducerentur. 11. Enum deterrui quo minus hoc faceret, 12, Suos cohortatus est ne spem amittorent, Impetus repentinus fuit et tempus ad aciem instr endam defuit. Practerea multae saepes crant quae pro- spectum impediebant. Quibus igitar quaeque legio oc- currit, eis restitit. Milites legionis nonae et deeimae Atrebates cursu exanimatos adorti sunt atque trans flumen reppulerunt. Eodem tempore Icgiones undecima et octaya Viromanduos a castris praecipites ad flamen reppulerunt. Itaque duae tantum legiones reliquae erant, septima et duodeeima, quae castra defenderent. Exercise XXIV, Page 71. 1, Quod multitudinem mecum in Galliam adduxi, hoe feei ut me munirem, 2, Accidit ut perpancae naves adessent. 3. Tlostes veriti sunt ne omnis spes salutis tolleretur. 4, Vorcor ne commeatu interclndamur, &. Veretur ut suspiciones vitet. 6. Caesar effecit ut Germanos in potestate sua haberct, 7. Hoe maxime commotus est, quod conjurabant et obsides inter se dabant. 8. Veritus est ne multitudine hostium circumveniretur. 9. Hane injuriam non obliviscar, quod agros Haednorum vexavisti. 10. Veritas est ut veniremus. i. Effi- ciam ut haec comperias. 12. Accedebat ut equites Usipetum so in fines Sugambrorum recepissent. Exercise XXV, Page 73. 1. Caesar ostendit ut Haedui principatum Galliae semper tentissent. 2. Exspectabamus quid facturi PART IL EXERCISES XXYV, XXXVI. 17 essent. 8. Hi hostibus nuntiaverunt quae in castris nostris fierent. 4, Mirabamur quam mox pontem rescinderent, 5. Quacsivi quae in conecilio Galloram dixisses, 6, Miror quare Ariovistus hoe die proelio non contendecrit. 7. Nescio atram Caesar adhue in Germania sit an in Galliam redierit. 8. A captivis quaesivit: quae civitates in armis essent, 9. Nescie- pbaut utrum hae civitates in armis essent necne. 10. Exploratores ei ostenderunt qnalis mons esset. 11. Volusenus nantiavit quas gentes adiisset. 12, Sen- tio quid facturus sis. Tta accidit ut casira Romana a frovte et a latere sinistro nudarentur, Deinde Nervii, denso agmine conferti, colle adverso ad castra et dnas legiones contenderunt, Caesar periculum statim vidit. Milites legionis duodecimae tam. conferti crant, ub gladits uti non possent; omnes fere centuriones erant aut oecisi aut saucii. Sex. Baculus, centurio primi pill, vulneribus ita confectus est ut jam stare non posset, Exercise XXVI, Page 76. 1. Nisi nuntii de Cacsuris victoria eo tempore allati essent, hoc oppidum atissum esset. 2. Nisi ex his regionibus decedes, te pro hoste hahebo. 3. Etsi hiems aderat, Caesar tamen in Britanniam profectus est, 4. Looutus est velut si Britanniam adiisset. 5. Si quis haee Ariovisto nuntiet, hic de nobis gravis- simum supplicium stmat. 6. Nil vereremur, si is adesset, 7. Nisi hoc feceris, litteras non mittam. 8. Venissent, si haee seiissemt. 9. Si haee sciat,18 PART I. EXERCISES XXVI, MLV LU. auxilium nobis statim mittat. 10, Proclium commi- sisset, si has copias prope hostium ¢astra vidisset. 11. Nisi auzilinm adest, nulla spes salutis nobis est. 12. Etsi eoram consilia non cognoverat, tamen ea quae aeciderunt suspicabatur. 13, Nisi tu ad nos venies, nog ad te veniemus, Exercise EXVIT, Page 79. 1. Legati dixerunt se haee suis nuntiaturos esse, 2, Volusenus dixit se Britanniam adiisse et multas gentes oppidaque vidisse. 3. Principes Nerviorum dixerunt se haee velle, 4, Jexistimayimus vos nos soqui. 5, Cum Caesar existimaret Galliam pacatam esse, subitum bellum coortum est. 6. Putaverunt se Romanis persuasuros esse ut agros sibi darent. q. Ex- istimaverunt Romanos ex his locis decedere. 8. Seiit eos domos redituros esse si vellent. 9. Dixit se omnes, quibauscum deceriavisset, vicisse. 10. Dixit fore ut paucis aunis omnes Germani Rhenum transirent. 11. Scimus Ariovistum, Gallis victis, crudeliter impera- visse, 12, Caesar sensit ornnes Gallos conjurare. Nonnullia novissimis loca deserebant, e proelio decede- bant, telaque hostium vitabant. Tnterea Nervii frequentes progrediebantur. Itaque Caesar, verisus ne tanta multi- tudine sui cireumvenirentur, ad primam aciem contendit et legiones cohortatus est ut bono animo essent. Ltaque novae vires eis accesserunt ef omnes impetum hostium sustinere fortiter nitebantur. Eodem tempore duae legiones quae praesidio impedimentis fuerant ad casira summa celeritate contenderunt. PART I. EXERCISES XXVII, XXLX- 19 Exercise KXVII, Page 82. 1. Beneficia mea meminisse debes. 2. Difficile erat castra munire et eodem tempore tela hostium vitare. 3. Non ausus est nobiseum de his consiliis colloqui. 4. Treveri dicebantur Germanos sollicitare. 5. Man- datis nostris parcre debuisti. 6. Necesse est in Britanniam statim decedere. 7. Nescio quis te hoc facere cofgerib. 8. Oportet nos hane provinciam de- fendere. 9. Vetui eum haee facere, ne injurias sociis nostris inferre videretur. 10. Debent polliceri se ad nos vyenturos esse. ii. Caesar omnia facere posse videbatur. 12. Milites pontem rescindere jussi sunt. 13. Veneti naves longas Romanas capere eonati sunt. 14. Putaverunt se nos repellere posse. Exercise XXIX, Page 85. i. Nostros se recipientes longius sequi non ausi sunt, 2. Sabinus hostes amplius quattuor milia passuum seen- tus milites ad castra reduxit, 3. His mandatis datis, legatos ab se dimisit. 4, Aviovistus Procillum re- spondere conantem prohibuit, 3%. Non putavit sine causa sibi timendum esse. 6. Caesar insidias veritus, causa discassus eorum nondum comperta, suos castris tenuit. 7. Nervios hoc flumen transcuntes vidimus, 8, Haee res admiranda est. 9, Naves quam pluri- mas ea hieme acdifigandas enravit. 10. Unam legi- onem C. Fabio legato contra Morinos ducendam dedit, 11. Omnes naves quae fractae erant refectas invenit. 12. Hos captives servandos curabimus. Tta proelium renovatum est, et cam Nervii fortissime pugnarent, tamen Romani eos postremo superaveruut et20 PART I EXERCISES NXLX, XXX. REVIEW. gentem prope ad internecionem redegerunt. Pancis diebus legati a senibus Nervioruim venerunt qui orareut ut Caesar clementia in se uteretur. Dixerunt ex sexa- ginta milibus hominum viz quingentos reliquos esse, et ex sescentis senatoribus tres solos. His supplicibus Caesar pepercit et permisit ut oppida sua vicosque re- tinerent. Postero dic in Aduatucos, qui auxilic Nerviis veniebant, iter facere eoepit. Exercise XXX, Page 88. 1. Hie dics omnibus Caesaris Libernis oppugnandis coustitutus erat. 2. Dixit hane rem facilem esse factu. 3. Caesar dicit Germanos postero die sui pur- gandi cansa ad castra ipsius venisse. 4, ‘Vales diffienl- tates erant belli his locis gerendi. 5. Putaverunt ad haec omnia perficienda satis temporis esse. 6. Me misiti petitum ut sibi parceres. 7. Hi equites pabulatum vencrunt. 8 Domisni conservandi causa manserunt. 9, Castiens ef Orgetorix ad regnum potiendum conjura- tionem fecerunt. 10, Finem sequendi postremo fecimus. 11. Cum primum nostri initium transeundi tecerunt, vostes cos adorti sunt. 12. Veneti navigandi periti erant. Review, Page 89. 1. Bellovaci, defectione Haeduorum audita, bellum parare coeperunt. 2. Tertia vigilia eos castra movere jussit et quattuor milia passuum silentia progredi, et ibi se exspectare, 8. Oaesar milites reprehendit quod 4. Communis 5. Reliquae putarent se scire quid agendum esset. salutis interfuit has eopias distine PART IL SUPPLEMENTARY EXERCISES. 21 legiones sonum tubac non audiverunt, quia latae valles intercedebant. 6. Equitatus Suessiones secutus est antequam ex metu se reciperent, 7. Fecerunt ut dis- ecssus fugae similis videretur. &. Logatis quos sin- gulis legionibus praefecerat estendit quae fieri vellet. 9. Caesar, miratus qua de causa a litore discessissent, causam ex captivis quacsivit. 10. Whi hune com- prehendi jassit, comperit enum paulo antea fugisse. IL. Dixit civitatem Haeduorim unam esse quae certissi- mam Galliac victoridm distineret. 12. Placuit ut Litaviveus his copiis praeficeretur. SUPPLEMENTARY EXERCISES IN CONTINUED Dis- COURSE. 13, Page 91. Caesar cum iterum in Britanniam proficisceretur, omnes principes quos timuit secum adduxit. Inter eos Dumnorix erat, qui, sieut maxime plebi Gallormm acceptus, sie item Romanorum hostis acerbissimus fuit. Paulo ante Hae- duis dixerat Cacsarem constituisse ipsum regem facere. Cum hoe non verum esset, apud Hacduos maguam do- lorem excitavit, neque Caeaari gratum crat, qui Galliam relinquere nolebat nisi Haedui in se bono animo essent. 14, Page 92. Dumnorix eum Caesare ire nolebat, quod vidit se tam bonam occasionem contra. popalum Romanum conjurandi numquam iterum inventuram esse. Ttaque oravit wt sibt liceret: domi manere: se navigandi imperitum esse ct mare timere; praeterea religiones esse quibus fungi non posse,220 PART i SUPPLEMENTARY EXERCISES. nisi in Gallia maneret. Cum hoc a Caesare recusatum esset, Daumunorix ceteris principibus persuadere conatus est, ut Caesare invito domi manerent. 15, Page 92. Dumnorix, ub haee impetraret, dixit Caesarem omnes in Britanniam adducere ut eos interficeret, neque eorum qui iissent quemquam in Galliam umquam rediturum esse, Ilaec omnia Caesari per speeulatores nuntiata sunt. (uterca naves ventis adversis in Porta Itio retinebantur. um postremo ventus secundus coortus esset, et Caesar naves solveret, Dumnorix una cum equitibus Haeduornm domum redire coepit. 16, Page 93. Caesar, ut Dumnovix equitesque ejus fugere coeperunt, profectionem statim intermisit ef equitatum misit qui eum consequeretur et, si resistere conarctur, interfiecret. Cum Caesaris equilabus postulavisses ut Dumnorix se dederet, hic se vi defendere coepit eb auxilium suorum implorare. His dubitantiobus auxilium ei ferre, a Remanis occisus ost, Glamitans se liberum et liberae eivitatis civem esse, Haedui deinde cum equitatu Romano ad Tortum redieruat, 17, Page 94. Eo anno quo Caesar in Britanniam iterum transierai, frumentum angustius proyenerat, Itaque ut satis fru- menti pararet, necesse erat legiones in multa loca ea hieme distvibuere. Tumultuim vevitus, in Belgis hiemare consti- tuit et unam legionem in Morinis collocavit, qui paulo PART 1, SUPPLEMENTARY EXERCISES. 2% ante Labieno se dediderant. Aliam, cui Q, Ciceronem, Marci fratrem, praefecerat, in Nerviis collocavit; tres alias in Bellovacos misit; una Aduatucam, quod est oppi- dum Eburonum, ducta est. 18, Page 94. Caesar, in illis civitatibus in quibus nobiles reges ex- pulerant, eos principes, qui sibi auxilium tulerant, regno remenerati solobat. Unum ex his, Tasgetium, regent Carnutum fecit, quae gens inter Sequanam et Ligerim in- colebat. Quo modo potesiate usus sit nescimus; sed paulo postquam Caesar e Britannia rediit, Tasgetins oeci- sus est. Quod cum primum Caesar audiit, Plancum cum una legione misit qui omnes participes facti comprehen- deret et reliquos deterreret quo minus deficerent. 19, Page 95. Caedes Tasgeti ostendit quo auimo Carnutes in Roma- nos essent. Fuit etiam princeps Treverorum, nomine In- dutiomarus, qui-jam din Caesari inimicus erat. Ille om- nes principes Gallorum quotannis convocavit, ut animam ecrum temptaret. Caesar, veritus ne civitas Treveroram deficeret, magnis copiis coactis, in fines eorum iter fecit antaguam in Britanniam profectus est, ut auctoritatem populi Romani restitueret. 20, Page 95. Caesar cum in Treveros venisset, duos principes in- venit, Indutiomarum ct Cingetorigem, qui inter se de principatu contendebant. Hic ad Caesarem statim venit et eum certiorem fecit quae ab Indutiomaro fierent.2i PART I SUPPLEMENTARY EXERCISHS. Ile interea copias eoegerat et pugnare parabat. Multi au- tem senatores, auetoritate Cingetorigis adducti, quod sei- ebant quam potentes legiones Romanae essent, ad castra Caesaris venerunt eb sc in fidem eius dediderunt. Trm Indutiomarus, cum videret neminem sibi auxilium ferre, se purgare conatugs est. 21, Page 96. Caesar cum putaret sibi statim proficiscendum esse, nihil praeter obsides ab Indutiomaro postulavit. Eodem tempore omnia quae poterat ad Cingetorigis dignitatem augendam fecit. Proxima hieme, postquam Caesar a Britannia rediit, Indutiomarus, qui moleste ferebat potestatem suam inter sues imminutam esse, occasionem injuriae ulciscendae potere coepit. Hoe facilius erat, quia castra Romana, quae in Relgis collocata erant, longe inter se aberant, ut alia altis auxilium ferre non possent. 22, Page 97. Indutiomarus, decem diebus postquam legiones castra Aduatueae in Eburonibus munierant, Ambiorigi Catu- volcoque persttasit, quorum uterque dimidiam partem agrorum Eburonum tenebat, ut caslira Romana oppug- narent, Caesar anplius ducenta milia passuum aberat. In eastris, quibus Sabinus et Cotta praeerant, vix sex uiilia militum evant, quorum major pars proxime con- scriptaerat, Galli igitur existimaverunt summam faculta- tem sibi castrorum potiundorum datam esse, 23, Page 98. Ambiorix et Catnvolens paucis post diebus, magua manu suorum coacta, casiva Romanorum snubito oppug- PART 1. SUPPLEMENTARY EXERCISES. 25 naverunt, Castra antem egregie munita erant et superi- ore loco posita. Nostri arma celeriter ceperunt et vallum ascenderunt. Interea equities Hispani, eruptione facta, Gallos magna cum caede reppulerunt. Deinde eorum duces oraverunt ut aliquis e castris prodiret qui secum colloqueretur. Tiaque duo equites Romani ad eos missi sunt. 24, Page 98, Caesar triennio ante Ambiorigem stipendio liberaverat, quod Aduatucis pendere coactus crat, atque filium et, fratris filium ei reddiderat, quos Aduatuci obsides tene- bant. Ambiorix initio orationis haee benclicia comme- moravit et declaravit se pro eis gratiam referre velle. Negavit se castra voluntate sua oppugnavisse sed a snis coactum; hes bellum Romanis non illaturos fuisse, nisi communi conjuratione omnium Galloram coacti essent. a5, Page 99. Ambiorix addidit humilitatern suam ipsam probare se vera diccre; non enim se tam stultum esse ut putaret eopias suas Romanis resistere posse; civitates Galliac ad libertatem recnperandam inter se conjurasse; illo ipso die fore ut omnia castra Romana eodem tempore oppug- narentur; Sabinus igitur caveret; maximam multitudinem Germanorum quoque Rhenum transisse el, paucis dicbus eum oppugnaturam esse. 26, Page 100. Duos imperatores, si ipsius vonsilio uterentur, castra statim deserturos et ad hiberna Ciceronis vel Labient eontenturos esse. Pollivitus est neminem eos in itinere26 PART I. “SUPPLEMENTARY EXERCISES. oppugnare conaturnm esse. Hae oratione habita, Am- biorix discessit et duo equites ad castra redierunt atque Sabino Cottaeque ea quae audicrant nuntiaverunt. Hi existimaverunt verba Ambiorigis non contemnenda esse; neque unam gentem, nisi auxilio usterarum freta esse, populo Romano bellum inferre ausuram fuisse. a7, Page 100. Tribuni igitur centurionesque primi pili ad concilium, quod in mediis castris habebatur, convocati sunt. Cotta primus dixit: injussu Caesaris castra sibi non re- linquenda esse; munitionibus suis se omnibus hostibus qui in se duci possent resistere passe; cos qui castra op- pugnavissent se jam reppulisse; magnam copiam fru- menti suppetere et plus cottidie exspectari; denique nil stultins esse quam hostis consilium sequi. 28, Page 101. Plerique tribuni centurionesque ejusdem sententiae erani; Sabinus autem dixit Eburones, nisi scivissent Cae- sarem in Italiam jam rediisse, se non oppugnaturos fuigsse ; ab io igitur nullum auxiliam exspectari posse; Ger- lanes, qui prope incolerent, eb Gallos injurias quas passi essent uicisci velle; se ipsum hortari ut discederent; si Ambiorix vera dixisset, hane esse unaim salutis spem; sin falsa dixisset, eos nullum periculum subire. 29, Page 101. ¥tsi Sabinus tribunis centurionibusque persuadere non poterat hoe esse optimum factu, tamen ceteri ef cesseruns PART I. SUPPLEMENTARY EXERCISES, 27 et imperatum est ut ex castris prima luce egrederentur. Interea Ambiorix et: Eburones, vocibus e castris auditis, senserunt Romanos sua consilia sequi constituisse ef eos iter facientes ex insidiis oppugnare paraverunt. Fa nocte in silvyas per quas via ferebat, se abdiderunt, et adventum Romanorum ibi exspectubant. x 30, Page 102, Sabinus ad Ciceronis castra ire constituerat. Romani cum duo fere milia passuun iter fecissent, ad angustias venerunt, - Ultima cohors has ingressa erat, cum subito Ambiorix Eluronesque se ¢ silvis ejecerunt et exercitum Romanum oppuguaverunt. Tam repentinus impelus fuit et tam confertae cohortes, ut multitudinem Gallorum, qui eos urgebant, sustinere non possent. Plerique occisi sunt; perpanei per silvas ad castra Tubieni effugerunt. 31, Page 103. Ambiorix post hane victuriam non moratus est sed cum equitibus ad Q. Ciceronis castra statim profectus est, quae quadraginta quinque fere milia passim aberant; pedites se sequi jussit. Postero die in fines Nerviorum venit, qui proelinm non obliti erant que Caesar ante tri- ennium gentem suam prope ad internecionem redegerat. Ambiorix eorum principibus dixit castra Ciceronis fini- tima esse; eur illi non facerent ut ipse fecisset, legionem oppagnarent et libertatem recuperarent ? 32, Page 103. fis verbis Ambiorigis incitati Nervit et aliae gentes finitimae se cur Eburonibus conjunxerunt, et tota multi-289 PART I. SUPPLEMENTARY EXERCISES, tudo ad castra Jtomana profecta est. Nostri, cum primum Gallos appropinquantes viderunt, coleriter ad arma con- gurrerunt et vallum ascenderunt ut hostes depellerent, Cicero nuntios stati misit qui Caesarem de perieulo cer- tiorem facerent, eisque magna praemia, pollicitus est si litteras deferrent. Gallis interea colloquinm petentibus Cicero respondit Romangs ab hoste armato condiciones numquam accipere, 38, Page 104. Nuntiis, ques Cicero ad Caesarem miserat, in conspectu Romanorum captis, Cicero pollicitationibus maximorum praemiorum Gallo cuidam, quem in castris habuit, per- suasit ub ad Caesurem pervenire conaretur, Littorae quas Cicero ei dedit, in jaculo celatae sunt. Gallus eas ferens ad Caesarem facile pervenit atque eum de pericu- lis Ciceronis legionisqne certiorem tfecit, Postero die Cacsur cum una legione et equitibus fere quadringentis profectus est et Ciceroni subsidio venire contendit, 34, Page 104. Galli simul atque audiverunt Caesarem appropinquare, profecti sunt, ut exercitum ejus interciperent et conci- derent. a nocte Caesar per litteras Ciceronis de eorum discessi. certior factus est ct suos ad dimieandum co- hortatus est. Postero die quattuor fere milia passnin progressus, ad parvum flumen venit, ultra quod hostes exspectabant. orum equites flumen ecito transierunt et nostros proelio lacessiverunt, qui jussu Cacsaris se statim Teceperunt. PARU I. SUPPLEMENTARY EXERCISES. 29 35, Page 105. Caesar castra sua in summo colle posuerat et suos intra munitiones mancre jusserat, ut speciem pavoris praeberent. Tia accidit ué Galli colle adverso in castra audacter pro- grederentur, existimantes se Romanos facile esse supera- turos, Ad fossam pervenerant earnque complebant, cum subito Romani eos undique adorti fugaverunt. Nona fere hora eodem die legiones Caesaris ad eastra Ciceronis pervenerunt,PART TWO. Exercise I, Page 110. 1. Aut pater fuus aut frater veniet. 2. Senatus populusque Romanus dignitatem suam facile tuebitur. 3. Pax concordiaqne laudandasunt. 4, Magna multi- tudo virormm mulierumque hue eonvenerat, 5. Ego et frater tuus cras revertemur. 6 Catulus fruetum virtutis suae et laboris cepit. 7, Consul, senatus civi- tasque conservati sunt. 8. Neque nox, Catilina, neque domus amicorum tnorum voces conjurationis tuae continet, 9. Templum vetus et basilica diruta sunt. 10. Caedes givium cb incendium urbis arvenda sunt. 11. Cas. tra in Italia contra populum Romanum posita sunt. 12, Senatus et consul et populus haec vident, Bxercise II, Page 112. 1. Omnes viros et mulieres qui aderant vidimus 2. Vos, Quirites, qui rem publicam tam fortiter defenditis, landamus, 3. Omnes, Catilina, amiei mei has insidias sentiunt. 4. Civero suis consiliis prudentiaque rem » publicamconservavit. 5. Mulsae urbes fuerunt quarum templa hi homines spoliaverunt, 6. Ownes fortunas tuas cito perdes. T. Semper is fui, amici, qni vestram causam detendi. 8 Hi equites Romani mili pericula quae metuunt nuntiaveruot, 9. Bellu quod coortum est gravissimum erit. 10. Te non invitabo, qui viros 3u soc PART I. EXERCISES TI-IV. 31 jam praemisisti qui adventum tuum exspectant. 11. Ad tnos amicos ivisti. 12. Quis pacem concor- diamque, quae omnes volumus, restituet? 18. Quai civitatem defendunt semper laudabuntur. Exercise III, Page 114. 4. Nonne P. Seipio Ti. Gracchum sua manu oscidit? 2. Quot testes fecum adduxisti? 3. Quo hi logati ibunt? 4, Nonne hos conjuratos suppliciis gra simis afficies? 5. Ubi Sex. Roscius occisus est? 6 Num tu et amici iui nos exspectabatis ? 7. Studi- wnmne corum qui adsunt sentis ? 8. Quanta multitudo civium hue hodie convenit? 9. Retinebisne hance pecuniam an mihi reddos? 10. Amicosne repperisti? Ui. Sentisne consilia horum conjuratorum annon ? 12, Tibertatemne an servitutem mavis? 13. Um- quamne fideliores cives vidisti? Ss Exercise IV, Page 116, __ 1. Videsne ceteros cives fortes qui curiam ciroumstant? 2. Romani Jovem_statorem urbis et imperi appellabant. 8. His vocibus patriae meae pauca respondeho, 4. In eos qui haec voluerunt me severum et vehementem praestabo. 5. Julius Caesar popularis appellabatur. 6. Cives integros incolumesque conservavi. 7. Non- nulli Ciceronem non consulem diligentissimum sed tyrannum crudelissimum existimaverunt. 8. TE homi- nes nihil nisi caedem cogitant. (9! Catilinadux audax numeratus est. 10. Cicero et Antonius consules creati sunt, 11. Famahujus conjurationis Alpes jam transiit. 12. Hi conjurati mutta alia peceaverunt.32 PART II. EXERCISES V—VIt. Exercise V, Page 120. 1. Cicero viginti quinque annos natus orationem pri- mam, habuit. O urbem felicom, si haec omnia vera sunt# 3, Tos homines sententiam de re publica rogo. a : . . 4, Al senfentiam suam de re publica rogati sunt. 5, Manlius, centurio, Catilinae amicus, castra ad Faesu- las posuit. 6. Nihil vos nisi memoriam consulatus mei oro, 7. Massiliamne an Faesulas ad castra Maali Catilina se recepit? 8. Mune puerum litteras docuimus. 9. Triennium ad Massiliam mansimus. 10. Quattuor milia passuam eum ire sinemus. 11. Pecuniam a nobis ot . : postulaverunt. 12; Hunc hominem regem appellari jubes. 18. Litterasne tuas edoctus crag? 14. Ad Galliam primum ibimus, deinde in Germaniam. “( Hxercise VI, Page 123. 1. Sica tibi extorquebitur. 2. Senatores in curia Catilinacipsi manus paeneintulerunt. 3 © Mihi propter gloriam meam invidebatur. 4, Ignes toti urbi, templis deorum, tectis civium circumdati erant. 5. Laus collegae meo Antonio impertita est. 6. Nonue tuae gloriae dignitatique inviderunt ? 7, Allobroges tuain salutem suis commodis anteposuernnt. 8. _Deeretis ves- tris parebo et ea quae constituetis defendam. 9. For- tuna populi Romani consiliis Catilinae et conjuratcrum obstitit. 10. Tota rnina fortunarum tuarum tibi immi- net. 11. Cui hoc persuasum est ? 12, Nemini per nos nocebatur. Bxercise VIT, Page 125. 1. Bona causa nobis suscepta est. 2. “His conjuratis neque arma neque duces erant, 3. Praedonibus pares PART WU, EXERCISES Vii, rit. 33 nusquam faihius. 4. Ego, quitam saepe multis auxilio fui, vobis non deero. 5. Hoe consilinm saluti omninm accommodatum est. 6. Aut cum his hominibus mihi vivendum est aub pro eis moriendum. 7. His qui nobis auxilio.sunt a nobis non nocendum est. 8. Onmes di et omnes homines tibi inimici sunt. 9. Is solus nobis verendus erat. 19. Agri qui nobis ad Romam sunt feracissimi sunt. 11. Beneficia tua mihi gratissima erant. 12, Civitas omnibus quibus arma sunt fortiter defendenda est. M. Tullins Cicero Arpini natus est, quod erat parvum oppidum Volscorum. Tlie inter montes qui Latium a Campania dividunt majores ejus multos annos ineoluerant. Volsei erant fortis gens eb eum Romanis multa bella longa gegserant, sed denique pacati sunt. Alius clarus vir ex Volscis erat C. Marius, qui Jugurtham superavit alque cepit et postea Cimbros Teutonosque reppulit, Tle quoque Arpini natus est, Exercise VIII, Page 128, 1, In hac parva insula ad Syracusus fons duleis aquae est. 2. Quid loci inter landes horum omnium virorum meae gloriae erit? 38. Quis ex his omnibus viris cum salutavit ? 4.: Aliae litterae ejusdem sententiae in- ventacsunt. 5. Praetor quiequid armorum erat extulit. & aec omnia bella ejusdem generis fucrunt. 7. Me- moria consnlatus Ciceronis sempiterna erit. 8, Hic senator poenam mortis poposcit. 9. Cives ea quae omnium salutis cansa statuetis non reeusabuat. 10. Satis praesidi vix habebimus. 11. Hos agros34 PART ii. BXDROISES Pui-X. pluris vendidimus. 12. Quanti senatus haee aedificia aestimavit? 18. Hi viri summae auctoritatis fuerunt. Exercise IX, Page 131. 1. Quando te factorum tuorum vel econsiliorum um- quam pacnituit? 2.) Obliviscerene salutis nostrae? 3, Cethegus bonorun armorum studiosus semper fuerat. 4, Hii omnes Catilinae similes sunt. 5. Multi Ciceronem maximae erudelitatis accusaverunt. 6. Con- sulem, Quiriles, habetis, qui suae salutis obliviscitur et vestri tantum memor est. T. Vestales virgines hujus criminis absolutae sunt. & Nonne te pudet in hac urbe manere? 9. Uxorum puerorumque con- juratoram horum qvos comprehendimus nos miseret. 10. Nostra interest hace omnia meminisse. 11. Hoe totum genus civium pacis cupidissimum — erat. 12. Harum causarum non ignari fuimus, 13. Hoc salutis omnium amicorum nostrorwm interest. ' Cicero primos annos partim Arpini partim in urbe degit. Pater cjus, cujus valetudo fuit tenuis, dives erat, magnam villam habebat studiisque liberalibus deditus fuit. “Hine filius-a prima pueritia librorum studiosus fuit et quam plurimos legit. Ubi septem tantum annos natus erat, praeceptorem Archiam poetam habebat, qui aute paucos annos a Tmeullo Romam adductus erat. Post quadraginta annos hune praeceptorem, qui ab inimicis accusatus erat, defendit. Byeroise X, Page 135. 1. Plus pecuniae mihi quam tibi debet. 2. Amplius mille cives Romani hoe viderunt. 3. Sententiag | PART Il. EXERCISES X, XI. 35 fortissimae a principibus dictae sunt. 4, Hace civitas bonis ducibus caruit. 5. Hi duo filii ex me nati sunt. Urbem jncendiis, cives caede, Ttaliam bello liberavi, G. Honores his justiores numquam dis immortalibus habiti sunt. 8. Cicero genere equesiti nats est. 9. Quis me mitior est? 10. Hi custodes eos qui a Catilina missi erant a domo Ciceronis arcuerunt. 11. Pompejum laudamus, quo nemo rei militaris peritior est. d3 Tiie homo vita vgbis privandus est. (18. Hoe mare, quod -olim perieunloram plenum fuit, nune praedonibus vacuum est. 14. Amplins quadriennium hie mansimus. 15. Hine qui a re publica defecarunt, jura civium habebunt ? Exercise XI, Page 137. 1. His melioribus civibus nune utemur. 2, Romam Appia Via venient. 8. Consilio tuo subsidiogne semper opus erit. 4. Senatus fide et fortitudine populi nititur, 5. Hi homines hoc magis nobis timendi erant. 6. Ila colonia meo jussu munita est. 7. Totum Forum san- guine civium redundavit. 8. Cicero, non sua prudentia consiliisque sed dis immoritalibus solis fretus, hace pollici- tus est. 9 Forti fidelique opera horum duorum prae- forum usus stn. 10. Ilerum responsis ludi per decem dies favti sunt. 11, Vox mea saltem officio consulari suo functa est. 12. Catilina patientia omnium vestrum nimium diu abusus est. 13. Numquamne pace con- cordiaque fruemur ? Cicero sedecim annos natus Romam venit et in urbe complures menses degit. Magnss oratores ejus tem- poris andire maxime voluit. Sed Bellum Sociale coor.36 PART Il, BXERCISES XTX. tum erat et horum oratorum clarissim!, Hovtensius, Rufus, Antoniusque, arma ceperant et eum exercitu fuerunt. Quidam tamen minores magistratus erant quorum contioues cottidie audiebat. Cicero quoque ipse ante finem belli primum sub Pompejo Btrabone, postea sub L. Sulla sti- pendia meritus est. Exercise XU, Page 141. 4. Nonne hoe consilinm multo mitius fuit quam id quod. Caesar proposuit ? 2. Manlius cum exereitu contra nos mox veniet, 3. Cn, Pompejus summa. probitate fnit. 4, Paulo post surveximus et abiimus, 5. Amicos tos maxitna celevitate conseeuti sumus. 4. Hos agros. paulo minoris vendidimus quam emimus. 7. Opti- mis auspiciis profecti sumus. 8. Moribus institu- tisque majornm nostrorum libertatem populi Romani defendemus. o “Quanti hoe frumentium emisti?” “Minimo emi.” 10. Consul magnis copiis locum, quem Catilina castris delegerat, triduo ante oppngnaverat. Al. Verres ineredibili avaritia et scelere socios spoliavit. 12, Consulem summa coustantia, Quirites, habetis. Exercise XIII, Page 143. 1. Omnes principes quorum caedem Catilina cogitabat Roma decesserunt. 2. Vidistisue castra quae in Italia contra populum Romanum collocata sunt ? 8. Ei qui hane conjurationem fecerunt maximo odio digni sunt. 4, Studio me paene stperas. 5. Tis ‘duvibus hane spem et consilinm inti. 6. Omnibus hestium copiis terra marique superatis, Cicerone es Antonio consulibus, Catilina conjurationem fecit, 7. Hae epistulae signis PART Ti. EXERCISES XTUI-XV. oT integris mihi traditae sunt. 8, Quoti milia passuum a Roma Facsulac absunt? 9 Facsulis jam fuit, ubi Manlium vidit. 10. Tridue post domo abiit. 11. Custodes validi multis locis a nobis eollovati sunt. 12. Quando ab Italia proficiscere ? Cicero, Bello Sociali confecto, Romam rediit ibiqne sub Molone rhetore Rhodio, qui eo tempore in urbe morabatur, studio artis oratoriae sededidit. Philosophiaesuh Philono, qui Remam e periculis belli- Mithridatici fugerat, et postea sub Diodote, studuit. Hie multes annos in domo Cicevonis labitebat et ibi postreme, Caesare et Bibulo consulibus, Cicerone solo herede relicto, mortuus est. Exercise XIV, Page 147. 1, Hoe signum eo tempore collocatum est. 2. Brevi tempore his laboribus contigiere. 8. Haco pridie Kalendas Januarias facta sunt. 4. Diseessu amicorum meormm domum redii. 5. Domi has litteras, quae ante dier: scxtum Nonas Martias advenerant, inveni. 6. Tridue, ante diem sextum Tdus Martias, ab urbe profeetus sum atque ante diem nonum Kalendas Aprilis redii, 7. Nuilum svelus Romae sex mensibus com- missum est. 8. Ter in mense ad eum litteras misi. & Proximis ecomitiis me sica tua paene interfecisti. 10. Hi homines proxima nocte domum tuam convenerunt. di. Faec in senatu Nonis Aprilibus dixi. 12, Eo tem- pore Tusculi in oppido antiquissimo fuit. Exercise XV, Page 150. 1. Sapientes mortem numquam inviti oppetiverunt. 2. Catilina omnes suos secu non edexit. 8. Est ance38 PART li. EXERCISE XV. REVIEW. toritas in senatu et coneordia inter omnes bonos. 4, Multi viri clarissimi civitatis frequentes hoe die con- venerant, 5. Tueti multa tua causa passi sumus. 6. Cui omnium nostrum pepercisti ? 7. Cicero has epistulas e Graecia ad amicos earissimos ante diem quarium Nonas Aprilis misié. 8. Ea non eral sen- tentia mea. 9. Hos inimicos bonorum suppliciis vel gravissimis afficiemus. 10. ED provincia sua extrema hieme decessit. 11. Primus haec omnia comperi. 12. JK testes inter se collequebantur. 18. Tae litterac non advenerunt; has amisi. Cicero a Q. Mucia Seaevola, angure, juris eonsulto ejus temporis clarissimo, jus civile didicit. De illo Cicero ipse his verbis utitur: “Cum primum togam virilem sumpsi, pater ad Scaevolam me deduxit et vetuit ab ejus latere umquam decedere. Itaque sermones ejus ct dicta sapientia memoriae mandabam et sa- pientia ejus fruebar’? Post illins mortem, Cicero alimm Scaevolam, Pontificem Maximum, comitabatur, quem ingenio praestantissimum civitatis Romanae ap- pellat. Review, Page 161. Hae gentes ex agris suis propter dissensiones ex- qnilsae sunt. 2. Nostyi magna multitudine harum navium territi sunt. 3. Pila nostra in media castra eoniciemus. 4, Ante diem septimum Idus Martias Athenis Genavam venit, 5. His litteris recitatis, inter nos consuluimus. 6. Qais nobilitate vel digni- tate vel honore estillo praestantior ? 7. Muito meliore animo post adventum tuum fuimus. 8. Domum uos- PART tt. REVIEW. EXERCISES XVI, XVU. 39 tram vendidimus pluris quam ermimus. 9. Gladiisne et sicis potitus es quae Gabinins domi suae reliquit? 10. Laboribus nostri rem. pyblicam vel maximis periculis liberavimus. 14° Tila ‘oti! obtitus est. 12. Ve- nistine statim ei auxilio? 13. Summa fortitudine nobis contendendum et his hostibus civitatis resistendum est, Bxercise XVI, Page 155. 1. Caedes et incendium, ef ca per cives, huie urbi parantur. 2, Duae sententize fuerunt, altera Silani, altera Caesaris. 3. Temphun Joyis Statoris codem tempore qua Roma ips conditum est. 4, Epistulas vidimus quae’ a quoque scriptae crant. 5. Uterque nostrum eadem audivit quae tu. 6. Aliis divitias aliis potestalem pollicitus est. 7. Optimus quisque amore gloriae semper ductus est. 8. Haec castra, id quod spezavimus, bene munita sunt. 9. Negatne haee quisquam eorum qui adsunt? 10. Nonnalli, Cacsar, te metuerunt, sed illa non est tua culpa. 11. Pavietes ipsi voces tuac conjurationis non continent. 12. Nullas orationes nisi Ciceronis lego. 13. Adven- tus ipse Pompei socios confirmavit. Exercise XVII, Page 157. 1. Gur hos fideles equites Romanos omittam ? 2. Utilitas rei publicae omnes rationes meae sulutis vin- eat. 3, Jam dia, patres conscripti, inter haee pericula et insidias vivitis, 4. Cur hi vita et hoe spiritu com- muni unam horam fruantur ? 5. Noli mihi parcere. 6, Viros deleetos ad omues labores habebat. 7. Exeat;