You are on page 1of 106

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%

1
j:t'ut ljj/0f (Village Profile)
/f]ª ufpFkflnsf, Onfd

/f]ª ufpFkflnsfsf] sfof{no, Onfd


! g+= k|b]z, g]kfn
@)&%, c;f/

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


2
laifo;"rL
kl/R5]b !M kl/ro ........................................................................................................................................... 11
!=! k[i7e"ld ............................................................................................................................................... 11
!=@ p2]Zo ................................................................................................................................................. 11
!=# sfg'gL tyf gLltut cfwf/x? ............................................................................................................... 12
!=$ j:t'ut ljj/0f tof/Lsf r/0f .............................................................................................................. 13
!=$=! j:t'ut ljj/0f 9fFrf, cf}hf/ tyf sfo{ljlw tof/L -k|yd r/0f_ ............................................................ 13
!=$=@ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{zfnf l4lto r/0f_..................................................................................... 13
!=$=# ;xhstf{ tyf u0fs 5gf}6 cled'vLs/0f / kl/rfng ......................................................................... 14
!=$=$ tYofÍ ;+sng t];|f] r/0f_ ................................................................................................................ 14
!=$=% tYofÍ k|zf]wg tyf ljZn]if0f / >f]t gSzf tof/L -rf}yf} r/0f_ ............................................................ 15
!=$=^ j:t'ut ljj/0fsf] d:of}bf tof/L kfrf}+ r/0f_ ...................................................................................... 15
!=$=& j:t'ut ljj/0f ;'emfj ;+sng -5}6f}+ r/0f_ ........................................................................................ 16
!=$=* ufpF j:t'ut ljj/0f clGtd k|ltj]bg tof/L ;ftf}+ r/0f_ ..................................................................... 16
!=% j:t'ut ljj/0fsf] ;Ldf ........................................................................................................................ 16
kl/R5]b @M ...................................................................................................................................................... 17
ufpF÷gu/kflnsfsf] lrgf/L .............................................................................................................................. 17
@=! ef}uf]lns cjl:ylt............................................................................................................................... 17
@=@ P]ltxfl;s lrgf/L tyf gfdfs/0f .......................................................................................................... 17
@=@=@ gfdfs/0f ......................................................................................................................................... 17
@=@=@=! O/f}6f/ .......................................................................................................................................... 17
@=@=@=@ lhd{n] ........................................................................................................................................... 18
@=@=@=# sf]Na'Ë .......................................................................................................................................... 18
@=@=@=$ zflGtk'/ ....................................................................................................................................... 18
@=# /fhgLlts cjl:ylt ............................................................................................................................. 18
@=$ w/ftnLo cj:yf ................................................................................................................................. 20
@=% k|fs[lts ;Dkbf ................................................................................................................................... 20
@=^ ;fF:s[lts pTs[i6tf ............................................................................................................................. 20
@=&=@ ljsf;sf nflu ;jntf tyf sdhf]/L, cj;/ ;+efjgf tyf r'gf}+tLx?sf] cj:yf .................................... 21
sdhf]/ kIf ............................................................................................................................................... 21
cj;/ tyf ;+efjgf ................................................................................................................................... 21
r'gf}+tL ....................................................................................................................................................... 22
@=&=$ l5d]sL ufpF÷gu/kflnsf -;"of]{bo, dfO{ / Onfd_ ;Fusf] ljsf;sf] ;DaGw / cj;/ ............................... 23

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


3
@=* u|fx:y{ pTkfbg ................................................................................................................................... 24
@=( dfgj ljsf; ;"rsf+s.......................................................................................................................... 24
kl/R5]b #M ...................................................................................................................................................... 26
kfl/jfl/s ljj/0f tyf hg;+Vofsf] cj:yf ........................................................................................................ 26
#=! j:tL / 3/kl/jf/ ljj/0f ...................................................................................................................... 26
#=@ hg;+Vof ljt/0fsf] cj:yf.................................................................................................................... 26
#=# pd]/ tyf lnª\usf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ......................................................................................... 27
#=$ dft[efiffsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ................................................................................................... 28
#=% wd{ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f ................................................................................................................. 28
#=^ hfltut cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ........................................................................................................ 29
#=& 3/d'nLsf] ljj/0f ................................................................................................................................. 29
#=* k]zfsf cfwf/df hg;+Vof ljj/0f .......................................................................................................... 29
#=( cfly{s ?kn] ;lqmo hg;+Vof ljj/0f ..................................................................................................... 30
#=!) ckfu+tfsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f ................................................................................................... 30
#=!! a;fO{ ;/fO{ ;DaGwL ljj/0f -cf=j= @)&@÷)&#_................................................................................... 30
#=!@ JolQmut 36gf ;DaGwL ljj/0f ........................................................................................................... 30
#=!# ;fdflhs ;'/Iff sfo{qmdaf6 nfeflGjt ljj/0f ..................................................................................... 31
kl/R5]b $M ..................................................................................................................................................... 32
cfly{s cj:yf ................................................................................................................................................ 32
$=! k|d'v cfly{s ljj/0f ............................................................................................................................ 32
$=!=! k|fljlws, ;Lko'Qm tyf ljz]if bIftf ePsf dfgj ;+zfwgsf] ljj/0f ..................................................... 32
$=!=@ d'Vo k]zf ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................................. 33
$=!=# cf}ift cfDbfgL ljj/0f ....................................................................................................................... 34
$=!=$ cf}ift vr{ tyf art ljj/0f ............................................................................................................ 34
$=!=% ljkGgtf :t/Ls/0f ljj/0f ................................................................................................................ 34
$=!=^ vfBfGg ;'/Iffsf] cj:yf ................................................................................................................... 35
$=!=& cfjf; ;+/rgf ljj/0f ...................................................................................................................... 35
$=!=* ul/jLsf] b/ -ul/aLsf] /]vfd'vL /x]sf] hg;+Vof_ .................................................................................. 36
$=!=( cfoft / lgof{tsf] cj:yf................................................................................................................. 36
$=!=!) cf}Bf]lus sRrf kbfy{ pTkfbgsf] cj:yf ......................................................................................... 36
$=!=!! a]/f]huf/ ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................................. 36
$=!=!@ j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsfx?sf] ljj/0f .............................................................................................. 36
$=!=!# 3/hUufsf] :jfldTj ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................. 37
$=@ jt{dfg e" pkof]u ............................................................................................................................... 37
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
4
$=# e"–:jfldTj .......................................................................................................................................... 37
$=$ hUufsf] lsl;d................................................................................................................................... 40
$=% s[lif tyf kz'kfng .............................................................................................................................. 40
$=^ ;fj{hlgs kf]v/L ................................................................................................................................. 40
$=& ufpFkflnsdf klxrfg ul/Psf hnfwf/ tyf pkhnfwf/x?sf] ljj/0f ..................................................... 41
$=* s[lif pTkfbg ;DaGwL ljj/0f ............................................................................................................... 41
$=( gub]afnL pTkfbg ............................................................................................................................... 41
$=!) kz'kG5LhGo pTkfbg ;DaGwL ljj/0f.................................................................................................. 42
$=!! vfBfGg jfnLdf nfUg] /f]u tyf ls/f ................................................................................................... 42
$=!@ kmnkm'n tyf t/sf/Ldf nfUg] /f]u tyf sL/f ....................................................................................... 42
$=!# kz' klG5df nfUg]] /f]u tyf sL/f ......................................................................................................... 42
$=!$ gub]afnLdf nfUg] /f]u tyf ls/f ........................................................................................................ 42
$=!% s[lif tyf kz'kfng;Fu ;DalGwt ;d"x tyf ;fd'bflos ;+:yfsf] ljj/0f ................................................. 42
$=!% ;+sng s]Gb| tyf lr:ofg s]Gb| ........................................................................................................... 43
$=!& s[lif ahf/ tyf xf6ahf/ ;DaGwL ljj/0f ............................................................................................ 43
$=!* ko{6g ljsf; ................................................................................................................................... 43
$=!*=! ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f ............................................................................................................. 44
$=!*=@ xf]6n, l/;f]6{ tyf /]i6'/]G6 ;DaGwL ljj/0f ........................................................................................ 44
$=!*=# pknAw ko{6sLo ;]jf tyf ;'ljwf ;DaGwL ljj/0f ............................................................................ 44
$=!( pBf]u tyf Jofkf/ ............................................................................................................................. 44
$=!(=! Jofkf/ / Joj;fo ;DaGwL ljj/0f.................................................................................................... 44
$=!(=@ vlgh tyf vfgL ;DaGwL ljj/0f ..................................................................................................... 45
$=!(=# :yfgLo ahf/ tyf Jofkfl/s s]Gb|sf] ljj/0f ..................................................................................... 45
$=@) a}+s tyf lalQo ;+:yf ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................ 45
$=@! ;xsf/L ;DaGwL ljj/0f ..................................................................................................................... 45
kl/R5]b %M ...................................................................................................................................................... 46
;fdflhs cj:yf............................................................................................................................................. 46
%=! z}lIfs tyf dfgj ;+zfwg ljsf; ......................................................................................................... 46
%=!=! kfFr jif{ / ;f] eGbf dflysf] z}lIfs cj:yf ......................................................................................... 46
%=!=@ ;fIf/tf cj:yf ................................................................................................................................ 46
%=!=# txut ?kdf z}lIfs ;+:yf÷ljBfno ljj/0f ......................................................................................... 46
%=!=$ laBfnodf cWoog u/L/x]sf txut 5fq5fqfsf] ljj/0f....................................................................... 48
%=!=% jfn lasf; s]Gb|sf] ljj/0f ................................................................................................................ 51
%=!=^ ljBfno jflx/ /x]sf tyf ljBfno 5f8]sf jfnjflnsfx?sf] ljj/0f ...................................................... 54
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
5
%=!=& l;sfO{ pknAwL tyf plt0f{ b/ .......................................................................................................... 54
%=!=* ljBfno zflGt If]q / ljBfno ;'wf/ of]hgf ljj/0f ............................................................................ 54
%=!=( lzIfs tyf z}lIfs hgzlQm ljj/0f ................................................................................................... 55
%=!=!) z}lIfs ;+:yf pknAw ejg ef}lts k"jf{wf/ tyf ;'lawf .................................................................... 72
%=!=!! 5fqa[QL tyf cGo nlIft ;'ljwf pknAwtfsf] cj:yf -5fqj[QL, afncg'bfg, lbjfvfhf_........................ 72
%=!=!@ ;'wfl/Psf] dfkb08 -e"sDk k|lt/f]wL_ cg';f/ lgdf{0f ePsf tyf /]6«f]lkml6Ë ul/Psf ljBfno .................. 72
%=!=!# afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f .......................................................................................................... 72
%=!=!$ ljBfnosf] ef}lts k"jf{wf/ cGt{ut zf}rfno ck'u ePsf] laBfnox? .................................................. 73
%=@ :jf:Yo tyf kf]if0f ............................................................................................................................... 73
%=@=! :jf:Yo ;+:yf sf] ljj/0f.................................................................................................................... 73
%=@=# k|fylds :jf:Yo ;]jfsf] kx'Frsf] cj:yf .............................................................................................. 73
%=@=$ pknAw :jf:Yo ;]jf tyf ;'ljwfx? ................................................................................................... 74
%=@=% hgr]tgfd"ns tflnd k|fKt u/]sf] hg;+Vof ljj/0f ............................................................................. 75
%=@=^ vf]k ;]jf tyf ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f ..................................................................................... 76
%=@=& k|d'v /f]u / pkrf/ ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................... 78
%=@=* pkrf/sf] nflu klxnf] ;]jf lng] ljj/0f ............................................................................................. 78
%=# vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ ........................................................................................................................ 78
%=#=! vfg]kfgL ;'ljwfsf] cj:yf ................................................................................................................. 78
%=#=@ vfg]kfgLsf] >f]tsf] ljj/0f................................................................................................................. 79
%=#=# Zff}rfno k|of]usf] cj:yf................................................................................................................... 79
%=#=$ ;fj{hlgs zf}rfno .......................................................................................................................... 80
%=#=% zf}rfno uPkl5 xft w'g] cEof; ....................................................................................................... 80
%=#=^ kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg ........................................................................................................................ 80
%=#=& kmf]x/ d}nfsf] 3/fo;L Joj:yfkg ....................................................................................................... 81
%=$ dlxnf, afnaflnsf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f.................................................................................... 81
%=$=! ln+u cg';f/ afn ljjfx -c7f/ jif{ d'lgsf_ ........................................................................................ 81
%=$=@ sfdbf/sf] ?kdf 3/ jflx/ /x]sf afnaflnsf ..................................................................................... 81
%=$=# afnSnj tyf ;+hfnsf] ljj/0f .......................................................................................................... 81
%=$=% ckf+utfsf cfwf/df hg;+Vof............................................................................................................ 82
%=$=^ h]i7 gful/s tyf Psn dlxnf ......................................................................................................... 82
%=$=& ;DklQ tyf lg0f{o k|lqmofdf dlxnfsf] cj:yf .................................................................................... 82
%=% o'jf tyf v]ns'b / dgf]/~hg............................................................................................................... 83
%=%=! v]nd}bfg, kfs{, lkslgs :yn tyf dgf]/Ghg:yn ;DjGwL] ljj/0f ........................................................ 83
%=%=@ kfs{ tyf pBfg ;DaGwL ljj/0f ........................................................................................................ 83
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
6
%=%=# o'jf Sna ;DaGwL ljj/0f .................................................................................................................. 83
%=^ snf, efiff tyf ;+:s[lt........................................................................................................................ 84
%=^=! wfld{s tyf P]ltxfl;s :yn .............................................................................................................. 84
%=^=@ ;fj{hlgs tyf ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f ......................................................................................... 84
%=^=# :yfgLo rf8kj{ hfqf / d]nf.............................................................................................................. 84
%=& zflGt tyf ;'/Iffsf] cj:yf .................................................................................................................. 85
%=* Ufflj;sf] df6f] k/LIf0fsf] kl/0ffd -cf}iftdf_ .......................................................................................... 85
;fd'bflos jgIf]qsf] ljj/0f ............................................................................................................................. 87
jGohGt' ......................................................................................................................................................... 88
r/fr'?ËLx? .................................................................................................................................................... 88
;/L;[k, hnr/ tyf peor/ k|f0fL ................................................................................................................... 89
((=# h8Lj'6L k|hflt .................................................................................................................................. 89
((=$ k|d'v h8La'6L k|hfltx?sf] ljj/0f ...................................................................................................... 89
ufpFkflnsdf klxrfg ul/Psf hnfwf/ tyf pkhnfwf/x?sf] ljj/0f ................................................................... 91
ufpFkflnsf If]qleq /x]sf tfn tn}of tyf ;Ld;f/x?........................................................................................ 91
jg:kltx? ...................................................................................................................................................... 93
?v k|hflt ................................................................................................................................................. 93
((=@ a'6\ofg tyf emf/ k|hflt .................................................................................................................... 93
kl/R5]b &M ...................................................................................................................................................... 96
ef}lts ljsf;sf] cj:yf .................................................................................................................................. 96
&=! oftfoft k"jf{wf/ .................................................................................................................................. 96
&=!=! ;8s ;+hfnsf] ljBdfg cj:yf ......................................................................................................... 96
&=!=@ ;8s kx'Frdf ePsf 3/w'/Lx? ........................................................................................................... 96
&=!=# ufpF gu/ If]q leq rNg] ;jf/L ;fwg................................................................................................. 98
&=!=$ emf]n+'u] k'n tyf k'nk'n];f ................................................................................................................. 98
&=!=% 6f9fsf] j:tLaf6 ;DalGwt UffpFsf] s]Gb| k'Ug nfUg] cg'dflgt ;do ...................................................... 98
&=!=^ j;kfs{ tyf j; lj;f}gL ;DaGwL ljj/0f ............................................................................................ 98
&=@ ljB't tyf a}slNks phf{ ..................................................................................................................... 98
&=@=! OGwg pkof]u ljj/0f -vfgf ksfpg] OGwgsf] cfwf/df 3/kl/jf/_ ......................................................... 98
&=@=@ alQ afNg] OGwgsf] k|of]usf] cfwf/df 3/kl/jf/ .................................................................................. 99
&=# ;~rf/ tyf k|ljlw .............................................................................................................................100
&=#=! x'nfs tyf kqklqsf ;DaGwL ljj/0f ................................................................................................100
&=#=@ b'/;+rf/ ;DaGwL ljj/0f ..................................................................................................................100
&=#=# /]l8of] :6];g ;DaGwL ljj/0f ............................................................................................................100
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
7
&=#=$ cfw'lgs ;'lawfdf kx'Fr ;DaGwL ljj/0f ...........................................................................................100
&=$ cfjf; tyf ejg ..............................................................................................................................101
&=$=! ljBdfg ;tx 9nsf] cj:yf............................................................................................................101
&=$=@ 5fgf]sf] k|sf/sf cfwf/df 3/w'/L .....................................................................................................101
&=$=# kz'jwzfnfsf] ljj/0f .....................................................................................................................101
&=$=$ zjbfx:yn ;DaGwL ljj/0f ............................................................................................................101
&=$=% UffpFkflnsf If]q leq ePsf] e" ;+j]bgzL If]q÷d'Vo klx/f] ePsf] If]qsf] ljj/0f ....................................101
kl/R5]b *M ...................................................................................................................................................102
;+:yfut tyf ;'zf;gsf] l:ylt ......................................................................................................................102
*=! ;+u7gfTds tyf dfgj ;+zfwgsf] cj:yf ...........................................................................................102
*=!=! /f]ª ufpFkflnsfsf] ;+u7gfTds 9fFrf ................................................................................................102
*=!=@ ufpFkflnsf sfo{kflnsfsf] ljifout zfvf tyf dfgj ;+zfwg ............................................................102
*=!=# ufpFkflnsf l:yt ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox? .............................................................................103
*=@ ufpFkflnsfsf] crn ;DklQ –ktL{ hUUff ..............................................................................................104
*=$ ;+:yfut ;DaGw / gful/s ;+u7g .....................................................................................................104
*=$=! ufpFkflnsf leqsf gful/s ;r]tgf s]Gb|, gful/s d+r / 6f]n ljsf; ;+:yf ;DaGwL ljj/0f ................104
j8f gful/sd~r ;DjGwL ljj/0f ...................................................................................................................104
gful/s ;r]tgf s]Gb| ;DjGwL ljj/0f .............................................................................................................104
*=$=@ k/Dk/fut ;d'x tyf ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yf ljj/0f .....................................................................104
*=$=# ljifout ;d"x tyf ;+:yf -s[lif, kz'kfng, pBd ljsf;, art_ ;DaGwL ljj/0f .................................105
s[ifs ;d"xx?sf] ljj/0f ................................................................................................................................105
*=$=$ ;fd'bflos d]nldnfk ;DaGwL ;ldlt ;DaGwL ljj/0f .......................................................................106
*=$=% u};; tyf cu};;sf] ljj/0f / jflif{s ah]6 ....................................................................................106

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


8
xfd|f] egfO{

g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] sNkgf u/] cg';f/ :yfgLo lgsfo k'g{;+/rgf ub}{ clwsf/ ;DkGg :yfgLo
tx tof/ tyf ;+~rfng eO{/x]sf] 5 . /fHosf] gofF ;+/rgf cg';f/ ;fljsdf uflj; cGt{utsf
hg;+Vof, cfly{s, ;fdflhs, >f]t / ;fwgx? ;d]tsf] cj:yfdf kl/jt{g ePsf] 5 . clwsf/
lgIf]k0fsf] cfwf/n] goFf sfod ePsf :yfgLo tx g} :yfgLo ;/sf/ ag]sf 5g\ . oBlk gofF
;+/rgfsf :yfgLo txx?df e/kbf]{, cflwsfl/s / kof{Kt ;"rgf / tYofª\sx?sf] clen]v pknAw x'g
;ls/x]sf] lyPg . Onfd lhNnfdf ;fljsdf sfod /x]sf $ j6f ufpF ljsf; ;ldltnfO{ k'g{;+/rgf
dfk{mt /f]ª ufpFkflnsf PsfO{ sfod ul/Psf] 5 .
ljsf; k|s[ofdf j:t'ut ljj/0fn] ;+s]t u/]sf If]q / ;"rsx?sf] cfwf/df ljsf; s[ofsnfkx? 5gf}6
ug'{kg]{ s'/fdf b'O{dt x'g} ;Sb}g . o; j:t'ut ljj/0fn] ;+s]t u/]sf ;"rgf tyf tYofsª\sx?n]
cfufdL cfly{s aif{x?sf] nflu ljsf; of]hgf 5gf}6 tyf k|fyldls/0fdf ;xof]u k'Ug]5 .

:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g @)&$ n] lglbi6 u/] cg';f/ x/]s :yfgLo txn] j:t'ut ljj/0f tof/
ug'{ kg{] clgjfo{ Joj:yf u/]sf] 5 . o;} kl/k|]Iodf /f]ª ufpFkflnsfn] gfd;flnª ;fd'bflos ljsf;
s]Gb| Onfdsf] k|fljlws ;xof]udf o; ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ u/]sf] 5 . o; j:t'ut
ljj/0f ufpFkflnsfsf] aflif{s, cfjlws tyf /0flglts of]hgf th'{dfsf] nflu cfwf/e"t b:tfj]hsf]
?kdf /xg]5 . ;fy} o; b:tfj]hnfO{ cflwsfl/s ;"rgf ;|f]tsf] ?kdf ;a} ;/f]sf/jfnfx?n] k|of]u ug{
;Sg]5g\ .
o; /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/L k|s[ofdf ;xof]u ug'{x'g] ufpFkflnsfsf ;Dk"0f{ j8fsf
lgjf{lrt k|ltlglwHo"x?, lhNnf ;dGjo ;ldltsf] sfof{no, ;Dk"0f{ laifout sfof{nox?,
ufpFkflnsfsf / j8f sfof{nosf sd{rf/L, j8f gful/s d~r, /fhg}lts bn, a'l4lhjL, ;dfh;]jL,
tYofª\s ;+snsgsf nflu 3/3/df uO{ kfl/jf/Ls ;"rgf ;+sng ug'{ vl6g' ePsf u0fsx? nufot
o; sfo{df cf}krfl/s tyf cgf}krfl/s ?kdf ;+nUg x'g'x'g] ;j}df ufpFkflnsfsf] tkm{jf6 xflb{s
wGojfb k|s6 ub{5' .

cGTodf, o; ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf ;Dk"0f{ k|s[ofdf ;xof]u pknAw u/fpg'x'g]
;xof]uL ;+:yf gfdf;lnª ;fd'bflos ljsf; s]Gb|, OnfdnfO{ ljz]if s[t1tf 1fkg ub{5' .

===============
;Dz]/ /fO{
cWoIf
@)&% c;f/

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


9
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
10
kl/R5]b !M kl/ro
!=! k[i7e"ld
j:t'ut ljj/0f (Profile) eGgfn] s'g} :yfg, If]qdf /x]sf] hg;Vof, ef}uf]lns cj:yf, ;dflhs ljz]iftf, k|fs[lts
;Dkbf, cfly{s cj:yf, ljsf;sf] l:ylt cflb :ki6 x'g] cfwf/e"t tYof+s, ;"rs jf cfwf//]vfsf] ljj/0f /x]sf] b:tfj]h
xf] . j:t'ut ljj/0fnfO{ g]kfnLdf ækfZj{lrqÆ klg elgG5 . ;fy} s'g} k|zf;lgs jf ef}uf]lns If]q af/]sf] tYofÍ k|fKtL,
ljZn]if0f tyf k|:t'tL ul/Psf] ljj/0fnfO{ klg j:t'ut ljj/0f -Profile_ eGg] ul/Psf] 5 .

g]kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGq g]kfnsf] d"n ;+/rgf ;+3, k|b]z / :yfgLo tx u/L tLg txsf]
x'g] / /fHozQmLsf] k|of]u tLg} txn] ;+ljwfg / sfg"g adf]lhd ug]{ Joj:yf u/]sf] 5 . ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf]
cGt/;DaGw ;xsfl/tf, ;xcl:tTj / ;dGjosf] l;4fGtdf cfwfl/t x'g] Joj:yf u/]sf] 5 . ;+ljwfgsf] cg';"rL * sf]
:yfgLo txsf] clwsf/sf] ;"rLsf] qmd;+Vof ^ df :yfgLo tYofÍ tyf clen]v ;+sng ;DaGwL clwsf/ tyf qmd;+Vof
!& df j]/f]huf/sf] tYofÍ ;+sng ;DaGwL clwsf/nfO{ ;"rLs[t u/]sf] 5 . g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t ;+3, k|b]z /
:yfgLo txsf] clwsf/x?sf] sfo{ lj:t[tLs/0f k|ltj]bgn] :yfgLo tYofÍ ;DaGwL gLlt, sfg"g, dfkb08 th'{df,
j]/f]huf/sf] tYofÍ;lxt :yfgLo txsf] cfwf/e"t tYofÍ, ;+efJo k|fs[lts, ef}lts / ;fF:s[lts >f]t ;fwgsf] tYofÍLo
clen]v, ;"rgf tyf k|ljlwo'Qm tYofÍ Joj:yfkgnfO{ :yfgLo txsf] sfo{If]q egL pNn]v u/]sf] 5 . pk/f]Qm ;+j}wflgs
Joj:yf / clwsf/sf] JofVof cg';f/ :yfgLo txsf] lj:t[t / v08Ls[t tYofÍ ;lxtsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug{
cfwf/e"t k|lqmof, ljlw / kmf/fdx? ;lxtsf] ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ hf/L u¥of] . o;}
sfo{ljlw adf]lhd ufpFkflnsfsf] hg;+Vof, cfly{s, ;fdflhs, k|fs[lts, ef}lts, jg, jftfj/0f / ljkb tyf ;+:yfut
j:t'l:ylt :ki6 emNsg] tYofÍsf] dfGo l;4fGt cg';f/ ;j} ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug'{kg{] sfg"gL
Joj:yf ul/of] . o; sfo{ljlwsf] cfwf/df /f]ª ufpFkflnsf Onfdn] cfkm\gf] ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile)
tof/ ug{] sfo{ k|lqmofut ?kdf u/]sf] xf] .

/f]ª ufpFkflnsfsf] o; j:t'ut ljj/0f (Profile) b:tj]hdf k|:t't ePsf tYof+s tyf ;"rgfx?sf] cfwf/df cfufdL
ufpFkflnsfsf] sfo{qmd tyf of]hgfx? k|:tfj ug{ d2t x'g]5 . ;fy} To;n] cGo ;/sf]sf/jfnfx?nfO{ ljsf;sf
s[ofsnfk ;+rfng ug{ ;xof]u k'¥ofpg] x'gfn] j:t'ut ljj/0fdf ePsf tYof+s / ;"rssf cfwf/df /f]ª ufpFkflnsfsf]]
PsLs[t u|fdL0f ljsf; of]hgf ;d]t tof/ u/L ;f]xL adf]lhd :yfgLo txdf ljsf; lgdf{0fsf sfdx? cl3 a9fpg kg]{
gLltut Joj:yf 5 . ;f]xL adf]lhd hf/L ePsf lgb]{lzsf / 9fFrfdf o; ufFpkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ul/Psf]
5 . /f]ª ufFpkflnsfn] cfkm\gf] ufFpkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug{sf] nflu Onfddf sfo{/t :yfgLo u}x| ;/sf/L
;+:Yff gfd;flnª ;fd'bflos ljsf; s]Gb| k|fljlws ;xof]udf of] j:t'ut ljj/0f (Profile) b:tj]h lgdf{0f sfo{ ePsf]
5.

!=@ p2]Zo
o; j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] k|d'v p2]Zo ufpFkflnsfsf] ;]jf k|jfx tyf ljsf; k|lqmofsf gLlt lgod tof/L, of]hgf
tyf sfo{qmdx? tof/ ug{ cTofjZos cfwf/e"t tYof+s, ;"rgf jf ljj/0fx? cfjZo kg{] x'G5 . tYof+s tyf ;"rgf
;+sng, ljZn]if0f tyf Joj:yfkgsf Go"gtd ljifox?df Ps?ktf h?/L 5 . o:sf nflu :t/Lotf sfod u/L tYof+s
;+sngsf k4lt, k|lqmof, cf}hf/ tyf k|lqmofx? lgwf{/0f ePsf] :t/Lo 9fFrfdf j:t'ut ljj/0f tof/L u/L /f]ª
ufpFkflnsfsf] ljsf; ultljlwnfO{ lbzflgb]{z ug'{ g} xf] . o;sf cGo p2]Zox? lgDg cg';f/ /x]sf 5g\ M

 ;+3Lo zf;g k|0ffnL adf]lhd ufpF j:t'ut ljj/0f tof/ ug]{ sfg"gL / gLltut cfwf/ ;lxt sfofGjogdf
n}hfg] .
 :yfgLo txsf] tYofÍ Joj:yfkgdf :t/Lotf sfod u/L ufpFsf] j:t'ut ljj/0fsf] :t/Lo 9fFrf, tYofÍ
;+sngsf cf}hf/ tyf k|lqmofsf] cfwf/df sfd ug{],
 ljifo, If]qut l:ylt ;lxt ufpFsf] of]hgf th'{df tof/Lsf nflu :t/Lo tYofÍLo ;"rsx? k|bfg ug]{,
 :yfgLo txdf ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t tYofÍ Joj:yfkg ug{ k|ljlw k|of]usf cfwf/df :yfgLo ;/sf/df
;"rgf k|ljlwd}qL ;"rgf Joj:yfkg ;+:yfut ug{],
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
11
 :yfgLo of]hgf th'{dfsf nflu cfjZos cfwf//]vf ;"rgf (Baseine information) ljj/0f tof/ u/L
ljsf; ultljlw cuf8L j9fpg' .
 ufpFkflnsfsf] of]hgfj4 ljsf; k|0ffnL :yflkt ub{} glthdf cfwfl/t cg'udg k4lt sfod ug{ .

!=# sfg'gL tyf gLltut cfwf/x?


;+j}wflgs Joj:yf, gLltut lg0f{o tyf Joj:yf, tYofÍsf dfGo l;4fGt / cfwf/, ljutsf cg'ej tyf l;sfO{nfO{
cfwf/ dfgL ufpF gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ tof/ ul/Psf] xf] . o;df g]kfnsf] ;+ljwfg, :yfgLo
;/sf/ ;~rfng ;DjGwL P]g, g]kfn ;/sf/sf] sfo{ lj:t[tLs/0f k|ltj]bg, tYofÍ P]g, :yfgLo txsf] of]hgf tyf ah]6
th{'df lbUbz{g @)&$ h:tf sfg'gL / gLltut Joj:yfnfO{ cfwf/ lnO{Psf] 5 . ;fy} ;fljsdf ufpF, gu/ / lhNnfsf]
j:t'ut ljj/0f tof/Ldf cEof; ul/Psf] 9fFRff, ljlw tyf k|lqmofnfO{ ;d]t cfwf/sf] ?kdf lnO{Psf] 5 . s]lGb|o tYofÍ
ljefu, ljifout dGqfno tyf ;+3Lo dfldnf tyf ;fdfGo k|zf;g dGqfno aLr /fo k/fdz{, 5nkmn u/L o; If]qdf
ljut nfdf] ;do b]lv ;+nUg ;+:yf tyf lj1x?sf ;'emfax?nfO{ ;d]t ;d]6]/ of] ljj/0f tof/ ul/Psf] lyof] .
;+3Lo zf;g k|0ffnL tyf b]xfo cg';f/sf k|d'v ljBdfg sfg"gL tyf gLltut Joj:yfdf cfwfl/t /xL / o;
ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw @)&$ adf]lhd r/0fa4 / Jojl:yt ?kdf o; /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut
ljj/0f tof/ u/LPsf] 5 .
ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ adf]lhd ufpF tyf gu/sf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug{ cg';"rL ! df
pNn]v eP cg';f/sf sfg"gL tyf gLltut Joj:yfsf] cfwf/df of] /f]ª ufpFklfnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ul/Psf] 5
. j:t'ut ljj/0f tof/Lsf lgltut cfwf/x? lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ .
s= g]kfnsf] ;+ljwfgM g]kfnsf] ;+ljwfgsf] cg';"rL * df :yfgLo txsf] clwsf/sf] ;"rLsf] qmd;+Vof ^ df :yfgLo
tYofÍ tyf clen]v ;+sng ;DaGwL clwsf/ tyf qmd;+Vof !& df j]/f]huf/sf] tYofÍ ;+sng ;DaGwL clwsf/nfO{
;"rLs[t u/]sf] 5 .

v= g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf] clwsf/x?sf] sfo{ lj:t[tLs/0f k|ltj]bgM ;+ljwfgsf] cg';"rL
* sf] :yfgLo txsf] Psn clwsf/sf] lj:t[tLs/0fn] :yfgLo tYofÍ ;DaGwL gLlt, sfg"g, dfkb08 th{'df, j]/f]huf/sf]
tYofÍ;lxt :yfgLo txsf] cfwf/e"t tYofÍ Joj:yfkg, tYofÍLo clen]v Joj:yfkg, ;"rgf tyf k|ljlwo'Qm tYofÍ
Joj:yfkgsf] lhDd]jf/L :yfgLo ;/sf/df /x]sf] 5 .
u= tYofÍ P]g, @)!% tyf lgodfjnL @)$!M hgtfnfO{ clws dfqfdf 7f]; lxt x'g] gLlt lgwf{/0f ug{, ;/sf/L
lgsfox?sf] k|zf;sLo lgk'0ftf a9fpg / d"n"ssf] cfly{s ultljlwaf/] oyfy{ 1fg k|fKt ug{ ;/sf/nfO{ oyfy{ cfwf/
rflxg] / To:tf] cfwf/ h'6fpg tYofÍ ;+sng ;DaGwL ;'ljwfsf] Joj:yf ug{ tYofÍ ;+sng, ljZn]if0f, clen]v /
k|sfzg ug]{ sfdsf] lgldQ Ps s]Gb|Lo ljefusf] :yfkgf u/L zflGt, ;'Joj:yf, hgtfsf] ;'ljwf / cfly{s lxt sfod
/fVg tYofÍ P]g, @)!% hf/L ul/Psf] 5 .
u= :yfgLo txsf] ;]jf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL cfb]z, @)&$M g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifbsf] ldlt @)&$ h]7
@ ut]sf] lg0f{o cg';f/ :yfgLo txsf] ;]jf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;DaGwL cfb]z, @)&$ hf/L ePsf] 5 . o;
cfb]zsf] cg';"rL # df :yfgLo tYofÍ / clen]v ;+sng af/]df / cg';"rL $ df j8f sfof{nox?n] of]hgf th'{df /
tYofÍ cWofjlws ug'{ kg{] Joxf]/f pNn]v 5 . k|:t't cfb]zdf hg;f+lVos, k|fs[lts, cfly{s, ;fdflhs, ;fF:s[lts,
ef}lts k"jf{wf/, /f]huf/Lsf] cj:yf, s"n u|fx:y pTkfbg, k|ltJolQm cfo, dfgj ljsf; ;"rsf+s, /fhZj tyf cfoJoo
;d]tsf] tYofÍ ;+sng / k|zf]wg u/L /fli6«o tyf :yfgLo ;"rgf k|0ffnLdf cfj4tf / kfZj{lrq tyf >f]t gS;fsf]
cBfjlws clen]vgnfO{ ufpFkflnsf jf gu/kflnsfsf] sfd st{Jo / clwsf/ elg pNn]v ul/Psf] 5 .
3= :yfgLo txsf] of]hgf tyf ah]6 th{'df lbUbz{g, @)&$M o; lbUbz{gsf] bkmf ! df æk|To]s :yfgLo txn] jflif{s
of]hgf tyf ah]6 th"{df ;xeflutfd'ns k|lqmofaf6 glthfd'ns 9+un] ug'{ kg{] / of]hgf / ah]6 th{"df ug{' k"j{
:yfglo txsf] ef}uf]lns, ;fdflhs, cfly{s tyf k"jf{wf/ nufotsf If]qsf] oyfy{ l:ytL b]lvg] u/L j:t'ut ljj/0f
(Profile) tof/ ug{' kg{] 5Æ eGg] Joj:yf /x]sf] 5 .
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
12
ª= :yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]gM @)&$M :yfgLo ;/sf/ ;+rfng P]g, @)&$ sf] kl/R5]b # bkmf !! sf] pkbkmf @ sf]
r -@_ / -#_ 8 sf] -@_, -$_, -%_ / -^_ df :yfgLo clen]v Joj:yfkg, bkmf !! sf] pkbkmf @ y - !_, -@_ -#_, -$_ /
-%_ df j]/f]huf/sf] tYofÍ ;+sng tyf bkmf !@ sf] j8f ;ldltsf] sfd, st{Jo clwsf/ cGtu{t pkbkmf @ sf] v df
tYofÍ cBfjlws tyf ;+/If0f cGtu{t v08Ls[t tYofÍ / ;"rgf;lxtsf] j8fsf] kfZj{lrq tof/ tyf cBfjlws ug]{
Joj:yf /x]sf] 5 .

!=$ j:t'ut ljj/0f tof/Lsf r/0f


ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ sf] cfwf/df /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f r/0fa4, Jojl:yt
/ ;xeflutfd"ns ?kdf tof/ tof/ u/LPsf] 5 . o; sfo{ ug{ lgDg r/0fx? k|of]u ePsf 5g\ h'g b]xfocg';f/ /x]sf
5g\M

!=$=! j:t'ut ljj/0f 9fFrf, cf}hf/ tyf sfo{ljlw tof/L -k|yd r/0f_
/f]ª ufpFkflnsf]sf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] nflu ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ sf] cfwf/df lsg,
s;/L, slxn] / s;n] ug]{ elg ;j} txut k|lqmof lgwf{/0f ug{ ufpFkflnsf sfo{kflnsfdf 5nkmn ul/of] . 5nkmnjf6
ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug{] ljifodf ufpFkflnsf If]qsf] ef}uf]lns cj:yf, hg;+Vof, :ffdflhs, cfly{s,
k|fs[lts, ef}lts, jftfj/0fLo / ;+:yfut j:t'l:ylt emNsg] / ef}uf]lns -j8f_ tyf ;fdflhs -n+}ËLs / hftLut_
?kdf v08Ls[t ljj/0f v'Ng] u/L cg';"rL @ adf]lhdsf] j:t'ut ljj/0fsf] :t/Lo 9fFrfdf k|:t't u/L 5nkmn dfkm{t
:jLs[t eof] . kfl/jf/Ls ;"rgfx?nfO{ k|ljlwd}qL jgfpg Mobile Application technology dfkm{t ;+sng ug{]
lg0f{o ul/of] .
ufpFkflnsfsf] jflif{s :jLs[t jh]6sf] kl/lwleq /xL, sfo{ljlwsf] cfwf/df /f]ª ufpFkflnsf]sf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf]
nflu :jLs[t 9fFrf, cf}hf/x?sf] k||of]u tyf sfo{ljlw tof/L u/L ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] ug{] ;Dk"0f{
lhDd]jf/L gf;ljs] OnfdnnfO{ lbO{ # dlxgf leqdf sfo{ ;DkGg ug{] ul/ ;emf}+tf ul/of] . h;df ufpFkflnsfn] j:t'ut
ljj/0f tof/Lsf] nflu sfo{ljlwsf] cg';"rL @ adf]lhdsf] :t/Lo 9fFrf, cg';"rL # -s_ / -v_ adf]lhdsf] tYofÍ ;+sng
kmf/fd / o; sfo{ljlwdf plNnlvt k|lqmof ufpF sfo{kflnsfn] :jLs[t ug{] lg0f{o eof] . o;df j:t'ut ljj/0fsf]
sfg"gL tyf gLltut cfwf/, tof/L uf]li7, tYofÍ ;+sng, e08f/0f, k|zf]wg, ljZn]if0f, k|df0fLs/0f sfo{zfnf / clGtd
k|ltj]bg k|sfzgsf sfo{x? ;dfj]z ug{] ;d]t lg0f{o eof] .

!=$=@ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{zfnf l4lto r/0f_


j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf] nflu ufpFkflnsfn] sfo{kflnsfsf kbflwsf/L, sd{rf/L / ;/f]sf/jfnfx? aLr j:t'ut
ljj/0fsf] :t/Lo 9fFrf, cf}hf/, tyf sfo{ljlwdf 5nkmn ug{ / tYofÍsf] ;|f]t tyf tof/L ljlwaf/] ;femf wf/0ff, a'emfO{ /
ckgTj sfod ug{ ! lbgsf] ;j} ;/f]sf/jfnfx?sf] e]nf u/L sfo{zfnf ;+rfng ul/of] . ;+emf}+tfsf] cfwf/df ufpFkflnsf :t/Lo
;/f]sf/jfnf e]nf u/fO{ j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] nflu ;ldltsf] lhDd]jf/L sfo{kflnsf g} x'g] lg0f{o eof] . ;f]xL cg'?k j:t'ut
ljj/0f tof/Lsf] nflu cfjZos k|lqmofx?sf] ljifodf ;j} ;/f]sf/jfnfx?nfO{ hfgsf/L u/fpg] sfo{ ;DkGg eof] . ufpFkflnsf
If]qsf] ef}uf]lns cj:yf, hg;+Vof, :ffdflhs, cfly{s, k|fs[lts, ef}lts, jftfj/0fLo / ;+:yfut j:t'l:ylt emNsg] / ef}uf]lns -
j8f_ tyf ;fdflhs -n+}ËLs / hftLut_ ?kdf v08Ls[t ljj/0f v'Ng] u/L cg';"rL @ adf]lhdsf] j:t'ut ljj/0fsf] :t/Lo 9fFrf
gf;fljs]n] k|:t't u¥of] . pQm ljifoj:t'df lj:t[t 5nkmn u/L j:t'ut ljj/0fsf] k|lqmof gf;fljs]n] cuf8L j9fpgsf
sfo{tflnsf ;lxt sfo{zfnfjf6 :jLs[t eof] .

;fy} o; e]nfdf tYof+s ;+sngsf] nflu ;"rssf klxrfg / k|ZgfjnL tof/L / clGtd ?k lbg] sfo{ ;DkGg eof] . j}7sn]
:yfgLo tYof+s ;+snsx?sf] 5gf}+6 ug{] lhDd]jf/L :yfgLo j8f ;ldltnfO{ lhDd]jf/L lbO{of] / tflndsf] nflu ltly ldlt tof/L
u/L ug{] sfo{ ;DkGg ul/of] . o; sfo{zfnfdf ufpF kflnsfsf k|d'v, pkk|d'v, / kbflwsf/Lx?, ufpF;efsf] kbflwsf/Lx?,
k|zf;lso clws[t, j8f ;lrjx?, ljifout sfof{nosf k|ltlglwx?, ;+3;+:yfsf k|ltlglwx? nufot ufpFkflnsfn] cfdGq0f
u/]sf /fhlglts bnsf k|ltlglwx? nufot cGo cfdlGqt gful/s ;dfhsf cu'jfx? j8f cWoIf, ;b:o, ;efsf ;b:o,
sd{rf/L ;j}sf] pkl:ytL /x]sf] lyof] . sfo{zfnfsf] pkl:ytL ljj/0f cg';'rLdf k|:t't ul/Psf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


13
!=$=# ;xhstf{ tyf u0fs 5gf}6 cled'vLs/0f / kl/rfng
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf nflu :yfgLo lhNnfdf sfo{/t ;+:yf gf;fljs] OnfdnfO{
5gf}+6 ug{] lg0f{o k|lqmofut 9+ujf6 eof] . ;+:yf 5gf}+6 eO{ ;s]sf] ;"rgf k|fKt ePkZrft gf;fljs]n] /f]ª
ufpFkflnsfsf] tYof+s tyf ;"rgfx? ;+sngsf nflu sfo{ljlwsf] cfwf/df j:t'ut ljj/0f tof/L;Fu ;DjlGwt
ljifoj:t'df k|f/lDes 5nkmnsf] nflu j}7ssf] cfof]hgf u/]sf] lyof] . 5nkmndf sfo{qmdsf] k|lqmofut ljifodf
5nkmn u/L ljleGg lg0f{ox? eP . h:df u0fsx? :yfgLo j8fjf6 5gf}+6 ug{] / 5gf}+6sf] lhDd]jf/L :yfgLo j8f
;ldltnfO{ lbO{sf] lyof] . lhDd]jf/L cg';f/ ;j} j8f sfof{nojf6 u0fsx?sf] 5gf}+6 u/L cled"lvs/0f sfof{qmdsf] nflu
ufpFkflnsf sfof{nodf gfjfjnL k|:t't u¥of] .
ufpF gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ sf] cfwf/df gf;fljs]n] 3/w'/Ldf tYof+s ;+sngsf] nflu df]jfOn
PlKns];g (Mobile Application) lgdf{0f tyf 8f6fj]; l8hfOg tof/L u/]sf] xf] . To;} u/L cGo cfjZos kg{]
k|fyflds tyf l4lto ;"rgfx? ;+sngsf nflu ;d]t cfjZo kg{] kmf/dx?sf] tof/L u¥of] . tof/L df]jfOn PlKns];g
(Mobile Application) 8f6fj]; tyf cfjZos kmf/dx? cg';'rL ! jdf]lhdsf] 9fFrfdf /x]sf] 5 .

j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/L sfo{zfnfjf6 u0fsx? 5gf}+6 ug{] lhDd]jf/L k|To]s j8fx?nfO{ lbOP cg';f/
ef}uf]lns tyf 3/w'/L;+Vofsf] cg'kftdf k|To]s j8fjf6 dlxnf tyf k'?ifx? 5gf}+6 eO{ ;xefuL ePsf lyP . gf;fljs]n]
j8f :t/jf6 5gf}+6 eO{ cfPsf tYof+s ;+snsx?nfO{ ljw"lto tYof+s tyf ;"rgf ;+sng df]jfOn PlKns];g
(Mobile Application) tyf cGo cfjZos kg{] ;"rgf ;+sng ;DjlGw @ lbg] cled'lvs/0f tflnd /f]ª
ufpFkflnsfsf] sfof{nodf ldlt ================ df ;+rfng u/]sf] lyof] . cled'vLs/0f tflnddf u0fsx?nfO{ kl/rfng
ug{] sfo{of]hgf ;d]t tof/L u/L kl/rfng ul/of] . tlfnddf hDdf @@ hgf :yfgLo ;+snsx?sf] pkl:ytL /x]sf] lyof]
. tflnd k|fKt tYof+s ;+snsx?sf] gfdfjnL ljj/0f cg';'rL ====== k|:t't ul/Psf] 5 .

!=$=$ tYofÍ ;+sng t];|f] r/0f_


/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf nflu tYof+s tyf ;"rgf ;+sngsf] sfo{ lgDg r/0fdf ;+rfng
eof] .

s= 3/w'/L :t/sf] tYof+s ;+sng


tflnd k|fKt tYof+s ;+sngx?nfO{ cfkm\gf] cfkm\gf] j8fx?sf] tYof+s tyf ;"rgf ;+sngsf] sfo{ lgwf{/Lt ;dodf sfd
;DkGg ug{] u/L ;Dk"0f{ lhDd]jf/L lbO{ j8f j8fdf k7fO{of] . lhDd]jf/L cg';f/ ;j} j8fx?sf] tYof+s ;+snsx?n]
tYof+s ;+sngsf] sfo{ ldlt @)&% h]i7 !% ut] ;Dddf ;DkGg u/]sf lyP . df]jfOn PlKns];g (Mobile
Application) jf6 k|To]s 3/w'/Lx? kfl/jf/Ls ljj/0fsf ;fy} ;j} 3/sf] kmf]6f] / 3/ /x]sf] :yfgsf] GPS Location
;d]t ;+sng ul/Psf] 5 .
v= ;d'bfo / j8f :t/M ;d'bfo / j8f :t/sf] ;"rgf ;+sngsf] nflu cfjZos ljleGg tYof+s ;+sng kmf/dx? tyf
r]sln06 tof/ u/L k|To]s j8fdf sfo{/t ;fdflhs kl/rfnsx?nfO{ ! lbg] tYof+s ;+sng tflnd ;+~rfng ul/Psf]
lyof] . tflnd kZrft ;fdflhs kl/rfnsx?jf6 cfcfkm\gf] j8fsf] ;d'bfo / j8f :t/sf] tYof+s tyf ;"rgfx?
;+sng u/]sf lyP . j8fut tYof+s ;+sns ;fdflhs kl/rfnsx?sf] gfdfjnL cg';'rLdf k|:t't ul/Psf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


14
u= l4lto >f]tjf6 ;"rgf ;+sngM /f]ª ufpFklfnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf] nflu cfjZos kg{] l4lto
>f]tjf6 lnO{Psf ;"rgfx? /fli6«o hgu0fgf @)^*, ljifout sfof{nosf ljut jif{sf k|ltj]bgx? / ;fljs
ufpFkflnsfx? -lhd{n], O/f}+6f/, sf]Nj'Ë / zflGtk'/_ sf] j:t'ut ljj/0fjf6 ;+sng ul/ ;dfj]z ul/Psf] 5 .
3= h}ljs ef}lts tYofª\s ;+sngM o;} ;dodf /f]ª ufpFklfnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] nflu cfjZos kg{] Hf}ljs
ef}lts tyf k|fs[lts >f]t tYo tYof+s ;+sng sfo{ gfd;flnË ;fd'bflos ljsf; s]Gb|sf ljifo ljz]if1x?åf/f
;DalGwt j8fsf] ;xof]uLx?sf] ;xof]udf ;d'bfosf] :ynut cjnf]sg u/L ;DkGg ul/of] . pQm tYof+s tyf
;"rgfx?sf] cfwf/df ufpFkflnsf If]qsf] Hf}ljs ef}lts tyf k|fs[lts >f]tsf] k|fKt tYof+sx?sf] cfwf/df ljZn]if0f u/L
gS;f tof/ u/L jftfj/0fLo kIfnfO{ ;dfj]z ul/Psf] 5 . oL tYof+sx? ;+sng ug]{ k|s[of o; k|sf/ /x]sf] 5 .
 ;DalGwt j8fsf] 6f]kf]u|flkmsn gS;f / xjfO{kmf]6f]sf] cWoog,
 tYof+s ;+sngsf nflu :yfgLo jftfj/0fsf ljljw kIfnfO{ ;d]6\g] rf/ lsl;dsf] -s[lif, jg, j:tL tyf jf8{
:t/Lo_ kmf/dx?sf] lgdf{0f
 xjfO{kmf]6f] tyf gS;fdf b]lvPsf km/s km/s kl/l:yltsLo k|0ffnLnfO{ lkmN8 e|d0fåf/f kQf nufO{ ;f]
kl/l:yltsLo k|0ffnLsf] j:t' l:ylt emlNsg] u/L lgdf{0f ul/Psf] kmf/d cg';f/ tYof+s ;+sng
 ;+slnt tYof+snfO{ jftfj/0fLo kIf ;Fu ;DalGwt u/fp+b} ljZn]if0f .

o; k|lsof cg'';f/ /f]ª ufpFklfnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf] nflu ;j} kl/l:yltsLo k|0ffnLsf]
k|ltlglwTj u/fpgsf] nflu k|To]s j8f If]q e|d0f ug]{ sfo{ ;DkGg ug{ @) lbg nfu]sf] lyof] . o; jfx]s d'Vo d'Vo
;'rgf bftf tyf ;d"x 5nkmnaf6 klg h}ljs ef}lts tYof+sx? ;+sng ul/Psf] lyof] .

!=$=% tYofÍ k|zf]wg tyf ljZn]if0f / >f]t gSzf tof/L -rf}yf} r/0f_
tYofª\sx?sf] ljZn]if0f, laifout ;dfof]hg tyf ;km\6j]o/ tflnsLs/0f Ps dxTjk"0f{ r/0f xf] . ufpFkflnsf leqsf]
k|fKt j8fut ?kdf ;+slnt kfl/jf/Ls tYof+Í tyf ;"rgfx?sf]] ;dfof]hg ;km\6j]o/ dfkm{t tflnsLs/0f ul/Psf] 5 .
;fy} ;j} tYof+sx? ufpFkflnsfnfO{ cfjZos kg{] ;"rgfsf] ljz]iftfsf cfwf/df jlu{s/0f, k|zf]wg tyf ;dfof]hg
u/LPsf] 5 . tYof+s tyf ;"rgfx? vl08s[t u/L ljifout ?kdf ;dfof]hg u/L tflnsLs/0f ul/Psf] 5 . ufpFkflnsf
leqsf ;"rgfx? ljZn]if0f ubf{ ;fdflhs gS;f, tYof+Í, ;"rgf ;j} s'/fnfO{ cfwf/ jgfO{Psf] 5 .

h}ljs ef}lts tYofÍ ;+sng kZrft ;f] tYofÍx?sf] cfwf/df lh= cfO{+= P; gS;f tof/L ePsf] 5 / To;jf6 ;d]t
/f]ª ufpFkflnsf]sf] cj:yfsf] ljZn]if0f ug{] sfo{ ePsf] 5 . /f]ª ufpFkflnsf]sf] lh=cfO{=P;= gS;f tof/ ubf{ >f]t
gS;fx?, d'Vo hldgsf] pkof]u, k"jf{wf/, jftfj/0fLo ;+j]bglzn If]q, k'g{:yfkgf / ;+/If0f ug'{ kg{] If]qx?, jf6f], jl:t,
vf]nf, k|fs[lts >f]t cflb k|:t't ul/Psf] 5 .

ljleGg k|yd tyf l4lto >f]tjf6 ;+sng ul/ ;dfof]hg ul/Psf tYof+sx?nfO{ lkmN8 kl/If0fsf nflu x/]s j8fx?df
! lbg] sfo{zfnfsf] cfof]hgf ul/Psf] lyof] . sfo{zfnfdf ;j} tYof+sx?nfO{ k|fdfl0fs/0f ug{] sfd ;DkGg eof] .
sfo{zfnfdf j8f cWoIf, ;b:o, j8f ;lrj, sd{rf/L, /fhg}lts bn, :yfgLo ;+3 ;+:yf k|ltlglwx?, lzIfs,
j'l4lhljx?sf] pkl:ytL /x]sf] lyof] . sfo{zfnfjf6 cfPsf ;Nnfx tyf ;'emfjnfO{ ;dfof]hg ug{] sfo{ ul/of] .

!=$=^ j:t'ut ljj/0fsf] d:of}bf tof/L kfrf}+ r/0f_


o; /f]ª ufpFkflnsf]sf] ;dfof]hg u/L j8fjf6 k|fdfl0fs/0f e} cfPsf] tYof+sx? tyf ;"rgfnfO{ ufpF gu/ j:t'ut
ljj/0f tof/L sfo{ljlw @)&$ cg';'rL @ cg';f/sf] 9fFrfdf d:of}+bf j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/ u/Lof] . ;j}
;"rgfx? vl08s[t u/L ljifout cfwf/df v08 tyf pkv08 k|:t't u/L 5nkmnsf] nflu d;f}+bfsf] ?kdf tof/L ul/of]
. d:of}+bf j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] nflu gf;fljs] Onfdn] ;j} If]qsf lj1 -;dfhzflZq, dfgjzflZq, cy{zflZq, jg
lj1, s[lif ljb, jftfj/0f ljb, e"ue{ ljb, ;"rgf k|ljlw_ x?nfO{ kl/rfng u/L of] d:of}bf tof/ u/]sf] xf] . tof/Lsf]
qmddf k|of]u ePsf lj1x?sf] ljj/0f cg';'rL ============df k|:t't 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


15
!=$=& j:t'ut ljj/0f ;'emfj ;+sng -5}6f}+ r/0f_
lgwf{l/t 9fFrfdf tof/L d:of}+bfsf] j:t'ut ljj/0f dfly 5nkmn tyf k|fdfl0fs/0fsf] nflu ldlt ======= ufpFkflnsf
:t/df ! lbgsf] sfo{qmdsf] cfof]hgf ul/of] . sfo{zfnfjf6 5'6]sf, :ki6 gePsf ljifox?df /fo ;Nnfx tyf
;'emfjx? ;+sng eof] . ;+slnt ;'emfjx?sf] cfwf/df /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/Lsf] clGtd
?k lbg] lg0f{o ul/of] . ;fy} pQm j:t'ut ljj/0fnfO{ cfwf/ lnP/ /f]ª ufpFkflnsfn] cfufdL sfo{x? cuf8L j9fpg]
k|ltj4tf ;d]t sfo{zfnfjf6 lg0f{o eof] . ;'emfj ;+sngsf] pkl:ytL ljj/0f cg';'rL ===== k|:t't ul/Psf]5 .

!=$=* ufpF j:t'ut ljj/0f clGtd k|ltj]bg tof/L ;ftf}+ r/0f_


/f]ª ufpFkflnsfsf] d:of}bf j:t'ut ljj/0f (Profile) tof/L dfly 5nkmnsf qmddf p7]sf ;jfn / ;j} ;'emfjx?nfO{
;dfj]; u/L o; j:t'ut ljj/0f (Profile) k'l:tsf k|sfzg ePsf] 5 . o;s cltl/Qm ufpFkflnsfsf] j:t'l:ytL
ljj/0fsf] cfwf/e"t ;"rgfx?nfO{ ;j} ;/f]sf/jfnfx?sf] kx'Fr :yflkt ug{ df]jfO{n k|ljlwdf ;xh};Fu pknJw x'g]
Joj:yf ldnfO{Psf] 5 . o; /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f k'l:tsfdf ;dfj]; ePsf tYof+s tyf ;"rgfx?nfO{
sfof{Gjog kIfdf n}hfgsf nflu ufpFkflnsf, j8fx?, lhNnf tyf :yflgo ;/sf/L / u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfx?, lhNnf
l:yt ljsf;;+u ;DjlGwt sfof{nox?, ;DjlGwt k|b]z, ;DjlGwt dGqfno, /fli6««o of]hgf cfof]u tyf k7fO{g] 5 .

!=% j:t'ut ljj/0fsf] ;Ldf


ufpF÷gu/ j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlw, @)&$ sf] cfwf/df o; /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f r/0fa4,
Jojl:yt / ;xeflutfd"ns ?kdf tof/ tof/ u/Lsf] 5 . o;df j:t'ut ljj/0f tof/L sfo{ljlwsf] dd{ cg';f/ tof/
ug{] lhDd]jf/L gf;fljs] OnfdnfO{ lbO{Psf] xf] . gf;fljs] Onfdn] o;} sfo{ljlwsf] tyf lgltut sfg"gL k|fjwfgx?sf]
clwg / ufpFkflnsfn] lbPsf] clwsf/ leq /xL of] /f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ u/]sf] xf] .
o; j:t'ut ljj/0f tof/Lsf] s]xL l;dfx? lgDgfg';f/ 5g\

 d'n'ssf] gofF k'g{;+/rgf cg';f/ ;dfof]hg eO{ 7"nf] ef}uf]lns If]qnfO{ ;d]t6LPsf] sf/0f ;j} If]qdf lj1
6f]nL kl/rfng x'g g;Sg'
 5f]6f] ;dodf w]/} k|lqmofx? ;d]6]/ of] ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f tof/ ug'{ kg]{ jfWofTds cj:yf
 gjlgjf{lrt hgk|ltlglwx?df cg'ejsf] sdL] x'g',
 ;j} j8f sfof{nox?df hgzlQmsf] sdLsf] sf/0f j8f sfof{nox?jf6 cfjZos kg{] ljleGg ljifout
;"rgfx?df Ps?ktf Nofpg g;Sg'

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


16
kl/R5]b @M
ufpF÷gu/kflnsfsf] lrgf/L
@=! ef}uf]lns cjl:ylt
g]kfnsf] ;'b'/k"j{ Onfd lhNnfsf] k"jL{efudf cjl:yt /f]ª ufpFkflnsf r'l/of tyf dWokxf8L dxfef/t If]qdf cjl:yt
5 . /f]ª ufpFkflnsf ;fljsdf ePsf $ j6f ufpFljsf; ;ldltx? sf]Na'ª, O/f}6f/, lhd{n] / zflGtk'/ ufpFljsf;
;ldltx?sf #^ j6f j6fnfO{ k'g{;+/rgf u/L xfn ^ j6f j8fdf k'g{;+/rgf ul/Psf] 5 . xfn o;sf] k|zf;lgs s]Gb|sf]
?kdf ;fljs sf]Na'ª uflj;sf] sfof{no ejg /x]sf] 5 . of] ufpFkflnsf @^ l8u|L $$ ldg]6 $@ ;]s]08 b]lv @^ l8lu|
%! ldg]6 %$ ;]s]08 pQ/L cIff+; ;Dd / *& l8lu| %& ldg]6 %$ ;]s]08 b]lv ** l8lu| !! ldg]6 !! ;]s]08 k"jL{
b]zfGt/df /x]sf] 5 . s"n If]qkmn !%%=)^ ju{lsnf]ld6/ /x]sf] 5 . o; ufpFkflnsfsf] k"j{df ef/t, klZrddf ;"of]{bo
gu/kflnsf, pQ/df ;"of]{bo gu/kflnsf tyf blIf0fdf emfkf lhNnf kb{5 .

@=@ P]ltxfl;s lrgf/L tyf gfdfs/0f


/f]ª ufpFkflnsf Onfd lhNnfsf] ;b'/k"jL{ If]qdf /x]sf] ufpFkflnsf xf] . g]kfnsf] ;+3Lo zf;g k|0ffnL cGt{ut /fHo
k'g{;+/rgfdf :yfgLo txsf] gFof l;df+sg ubf{ of] ufpFkflnsf ;fljssf $ j6f uflj;x?dfaf6 ?kfGt/0f eO{ :yfkgf
ePsf] xf] . of] ufpFkflnsf hfltut tyf ;f+:s[lt?kdf lalzi6tf / laljwtf jf]s]sf] ufpFkflnsf xf] . g]kfnsf] k"jL{
Onfddf dfq a;f]af; ug]{ Go"g;+Vofdf /x]sf n]Krf hfltx?sf] ;d]t o; ufpFkflnsdf a;f]af; /x]sf] 5 . P]ltxfl;s
tyf ko{6sLo dxTjsf] ?kdf O/f}6f/df /x]sf] efifljb\ dxfgGb ;fksf]6fsf] sd{e"ld b]jfg5fk, k"j{sf] k|l;4 wfld{s
cf:yfsf] s]Gb| sf]Na'Ëdf /x]sf alxgL kflye/fb]jL, zflGtk'/, j/kmNofª, ;nsk'/ ;fy} g]kfnsf] k"jL{ l;dfgf k|l;4
d]rL gbL;d]t o; ufpFkflnsfsf P]ltxfl;s dxTjsf :ynx? x'g .

@=@=@ gfdfs/0f
/f]ª ufpFkflnsf ;fljssf] $ j6f uflj;x? qmdzM lhd{n], sf]Na'Ë, O/f}6f/ / zflGtk'/ uflj; leqsf j8fx? ;dfof]hg
eP/ :yfkgf ePsf] ufpFkflnsf xf] . of] If]q ef}uf]lns, ;f+:s[lt tyf k|fs[lts ?kdf ;d]t ljljwtf af]s]sf] ufpFkflnsf
xf] . /f]ª ufpFkflnsf] gfdfs/0f ;DaGwdf /x]sf] wf/0ff cg';f/ of] If]q cflbsfnb]lv n]Krf÷nfKrf hfltx?sf] df}lns
ynf]sf] ?kdf /x]sf] lyof] . g]kfn Plss/0f x'g' cl3 o; If]qsf] zf;g k|0ffnLdf log} nfKrf hfltx?sf] dxTjk"0f{
e"lssf /x]sf] lyof] . jt{dfg ;Gbe{df /fHo k'g{;+/rgfsf] qmddf o; If]qdf cflbsfnb]lv a;f]af; ub}{ cfPsf nfKrf
hfltx?sf] gfdaf6 o; hfltsf] P]ltxfl;s yfsynf] ePsf]n] o; ufpFkflnsf If]qnfO{ /f]ª eGg] gfdfs/0f ul/Psf] xf] .
jf:tljs n]Krf efiffdf n]Krfx?sf] efiff tyf lnkLnfO{g} /f]ª elgG5 . n]Krf efiff cg';f/ zflAbs ?kdf /f]ªsf] cy{
cNuf] :yfg jf ?ª\g] :yfg eGg] x'G5 . o; If]q t/fO{af6 qmdzM dfly p7\b} cUnf] 8f8fx? ePsf] x'gfn] o; e"efunfO{
n]Krf efiffaf6 /f]ª tyf kl5 ufpFkflnsfsf] gfd ;d]t /f]ª eg]/ /flvPsf] xf] . o; ufpFkflnsf If]qleq /x]sf cGo
;fljs uflj; If]q tyf j8fsfof{nox? /x]sf] :yfgx?sf] gfdfs/0f ;DaGwdf ljleGg wf/0ffx? Tyf hg>'ltx? /x] sf]
kfO{G5 . h; cg';f/

@=@=@=! O/f}6f/
o; ufpFkflnsfsf] j8f g % s]xL e"efu ;d]t /x]sf] O/f}6f/ /xgsf k5fl8 emfkfsf] zflGtgu/sf] e"ldsf ;xof]uLsf]
?kdf /xg uPsf] 5 . xfn emfkf lhNnf cGt{utsf] ;f] zflGtgu/ If]q klxnf Onfd lhNnf cGt{utsf] e" –efudf lyof] .
cf}nf] /f]usf] 8/n] pQm If]qdf dfgj al:t klg a:g g;s]sf] j]nf ;dyn e–" efudf 3gf hu+n / Psk|sf/sf]
nx/]lj?jf w]/} b]lvGof] . O? gfdsf] Ps k|sf/sf] nx/f, h;sf] 3fF; kf]l;nf] / kz'a:t'n] klg ?rfpg] x'gfn] 3fF;sf]
?kdf k|of]u ug{ yflnof] . O? h;n] ;Dk"0f{ zflGtgu/ / cf;kf;sf kfvfnfO{ ;d]t 9fs]sf] lyof] . O? nx/fn]
9flsPsf] 6f/af6 O?6f/ gfd sxnfpg uof] / sfnfGt/df pQm zAb cke|D; x'b} O/f}6f/ aGg uof] . hj g]kfnnfO{ &%
lhNnfdf laefhg ubf{ oFxfkg]{ ;dtn e"efu hlt emfkf lhNnfdf / kxf8L e"efu hlt Onfd lhNnfdf ufleof] .
To;}a]nf pQm O?6f/nfO{ emfkfdf ufeL zflGtgu/ gfdfs/0f ul/of] eg] To;sf cf;kf;sf kxf8L efunfO{ O/f}6f/
elgg yflnof] .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


17
@=@=@=@ lhd{n]
o; ufpFkflnsfsf] ;'b'/kjL{ l;fdfgfdf kg]{ xfnsf] j8f g= ^ lhd{n] ef/tLo l;df d]rLgbL;Fu hf]l8Psf] 5 . k/fk"j{
sfndf o; If]qdf nfKrf hfltx?sf] a;f]af; / ;fdflhs cu'jfO{ /x]sf] eGg] egfO{ 5 . o; If]qsf] gfdfs/0f
;DaGwdf /x]sf hg>'lt cg';f/ lhd{n] h;sf] k|fb'ef{j n]Krf efiffsf] lhdf{ n]–n] cyf{t cltly ;Tsf/sf] nflu u|fld0f
If]qdf >bfk"j{s lbOg] Ps kbfy{sf] g;fn' kbfy{ hf+8 eGg] zAbaf6 ePsf] xf] . o; af6 z'?df oxf+ n]Krf hfltsf]
afx'Notf /x]sf] yfxf x'G5 .

@=@=@=# sf]Na'Ë
o; ufpFkflnsfsf] ljz]if u/L j8f g= # / $sf] If]qnfO{ sf]Na'ª gfdfs/0f ;DaGwdf ljleGg egfO{x? /x]sf] kfO{G5 .
:yfgLo If]qsf] hËndf w]/} kfO{g] Ps k|sf/sf] ?v lrp/Lsf] gfdaf6 lrp/Laf]6] eGg] cf;on] sf]Na'ª elgPsf] eGg]
egfO{ 5 . csf]{y/L egfO{ cg';f/ dnftf] k|hfltsf] ?v k|z:t kfOg] x'gfn] nfKrf efiffdf dntf] nfO{ sf]xns'~
elgGYof] cke|+z eO{ sf]Na'~ gfdfs/0f ePsf] egfO{ /x]sf] 5 .

@=@=@=$ zflGtk'/
o; ufpFkflnsfsf] j8f g= ! / @ sf] ;d]t e"efu kg]{ zflGtk'/ gfdfs/0f ;DaGwdf ljleGg egfO{x? /x]sf] kfO{G5 .
cfheGbf nueu ;f9] kfFr bzs k"j{ o; zflGtk'/sf] nueu lar efudf cjl:yt kmn}r] ufpFdf ePsf] rf}tf/L /
j/ljknsf] a[Ifsf] zLtn 5xf/Ldf /xFbf jf a:bf c;Ld cfgGb Pj+ zflGtsf] cg'e"lt k|flKt ePsf] dxz''; x'g] x'Fbf g}
o; ;'Gb/ 7fpFnfO{ zflGtk'/ egL gFof gfdfs/0f ul/Psf] xf] eGg] hg>'tL /x]sf] 5 .

@=# /fhgLlts cjl:ylt


/fhg}lts ljefhgsf] cfwf/df Onfd lhNnfsf] lgjf{rg If]q g= ! cGt{ut kg]{ /f]ª ufpFkflnsf hDdf ^ j6f j8fx?df
ljefhg ePsf] 5 . ;fljssf] $ j6f ufpFljsf; ;ldltx? lhd{n], O/f}6f/, sf]Na'Ë / zflGtk'/sf j8fx?nfO{ k'g{;+/rgf
u/L /f]ª ufpFkflnsf sfod ul/Psf] 5 . o; ufpFkflnsfsf] s]Gb| j8f g= # sf]Na'Ëdf /x]sf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


18
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
19
@=$ w/ftnLo cj:yf
of] /f]ª ufpFkflnsf blIf0fdf t/fO{ cyf{t emfkf lhNnf;Fu hf]l8Psf] tyf pQ/df dxfef/t kxf8;Dd km}lnPsf]n] oxfFsf]
ef}uf]lns :j?kdf ;d]t ljljwtf kfO{G5 . oxFf pTkGg ePsf vf]nf tyf vf]N;Lx? qmdzM pQ/af6 blIf0ftkm{ ljleGg
hnfwf/dfkm{t d]rLgbL, ljl/ª, xl8of x'b} sGofO{ gbLdf ldl;G5 . o; ufpFkflnsfsf s]xL If]q r'/] e"efu cGt{ut
kb{5g\ . ef}uf]lns ljljwtfn] ubf{ oxf kfO{g] jg:klt tyf h}ljs ljljwtfdf ;d]t Ps?ktf b]lvb}g .
o; /f]ª
ufpFkflnsfsf]
ef}uf]lns
cj:ylt cg';f/
qmdz blIf0fL
tyf kjL{ df]x8f
If]qaf6 pQ/tkm{
le/fnf]kgf a8b}
uPsf] 5 . o;
ufpFkflnsfsf]
Go"gtd prfO{
@&% ld6/
d]rLv]fnf
k"jL{l;dfgf /
clws+td prfO{
!*#( ld6/
xfF;kf]v/L pQ/L
l;dfgf ;Dd
/x]sf] 5 .

@=% k|fs[lts
;Dkbf
/f]ª
ufpFkflnsfsf] k|fs[lts ;Dkbfx?df oxfFsf] pe{/fo'Qm df6f], jg:klt, gbL / gbLhGo pTkfbg, vfgL cflb /x]sf 5g\ .
oxFf /x]sf ;/sf/L, lghL / ;fd'bflos jgx?df ef}uf]lns :j?k cg';f/ h}ljs ljljwtfdf klg km/skgf /x]sf] 5 .
r'/] tyf t/fO{;Fu hf]l8Psf] e"efux?df s8f sf7 tyf lgDgkxf8L If]qx?df g/dsf7sf ?ux? kfO{G5 . h}ljs
ljljwtfn] ;kDGg / cls{6sf] /fhwfgL eg]/ lrlgg] xfF;kf]v/L If]q o;} ufpFkflnsf cGt{ut kb{5 . o;}u/L d]rLgbL,
ljl/ª, xl8ofF h:tf gbLdf /x]sf] kfgL, 9'Ëf, afn'jf h:tf gbLhGo pTkfbg klg o; ufpFkflnsfsf] k|fs[lts ;|f]tsf]
?ksf /x]sf] 5 . l;d;f/ If]q klg o; ufpFkflnsf /x]sf] 5 . ;fu;AhLv]lt tyf cGo gub]afnL k|j4{gsf] nflu
pe{/o'Qm df6f] o; ufpFkflnsf leq /x]sf] 5 . To;}u/L l;l4vf]nf /]~hdf kfO{g] tfdfvfgL / ljl/Ëvf]nf If]qdf kfOg]
wft'hGo vfgL ;+efjgf o'Qm If]q klg o; ufpFkflnsf leq /x]sf]5 . k|fs[lts ?kdf /x]sf] kof{k6{g If]q / >[ª\vnfj4
kxf8x? oxfFsf] dxTjk"0f{ ;DklQmsf] ?kdf /x]sf] 5 .

@=^ ;fF:s[lts pTs[i6tf


ljleGg wd{;Dk|bfodf cf:yf Pj+d ljZjf; k|s6 ug]{ leGg leGg hfthftLsf] j;f]af; /x]sf] o; /f]ª ufpFkflnsfIf]q
;f+:s[lts ?kdf ;d]t ljljwtf kfO{G5 . . a|fDX0f, If]qL, cflbaf;L hghflt, blnt ;d'bfosf] ldl>t a;f]af; /x]sf] of]
ufpFkflnsfdf hftLo df}lns k/Dk/f cg';f/sf] ;+:s[lt ckfgfpg] ul/Psf] 5 . k"jL{ Onfddf dfq a;f]af; /x]sf nfKrf
hftLx?sf] P]ltxfl;s ynf]sf] ?kdf of] ufpFkflnsf /x]sf] 5 . o; ufpFkflnsfsf sltko :yfgx?sf] gfdfjnL ;d]t
log} nfKrf efiffaf6 /flvPsf] 5 . bz} ltxf/, pBf}nL pef}nL, Nof];f/, af}B k"l0f{df / cGo ltly cg';f/sf rf8kj{x?
klg dgfOg] u/]sf] 5 . oL rf8kj{ egfpg] qmddf ;f+:s[lts klx/g ;d]t nufpg] ul/Psf] kfO{G5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


20
@=& ljsf;sf ;+efjgf tyf cfwf/x?
@=&=! /f]Ë ufpFkflnsfsf] ljsf;sf cfwf/x?
;du| /f]ª ufpFkflnsf ljleGg kIfnfO{ ;d]6]/ cWoog ubf{ ljsf;sf cfwf/x? lgDgfg';f/ /x]sf] 5g\ . o; cfwf/x?nfO{
of]hgfj4 9+un] sfd ubf{ ufpFkflnsf If]qsf] ljsf;df 7"nf] of]ubfg x'g] 5 . h'g lgDgfg';f/ /x]sf] 5 . ;j} j'bfx?sf]
lj:t[t ljj/0f o; j:t'ut ljj/0fdf ;d]6LPsf] 5 .
• s[lif tyf kz'kfng
• jg ;Dkbf, hl8j'6L
• ko{6g
• ;fdflhs tyf z}LlIfs cj:yf
• k|fs[lts >f]tx? -hn, vfgL_
• ef}lts k'jf{wf/
• ;+:yfut ljsf;
• s/, /fhZj j}b]lzs nufgL

@=&=@ ljsf;sf nflu ;jntf tyf sdhf]/L, cj;/ ;+efjgf tyf r'gf}+tLx?sf] cj:yf
ufpFkflnsfsf] ;du| ljifoj:t'x? cWoog tyf ljZn]ifjf6 ufpFkflnsfsf] ;du| ljsf;sf nflu ;jntf tyf sdhf]/L,
cj;/ ;+efjgf tyf r'gf}+tLx?sf] cj:yf lgDgfg';f/ ljZn]if0f u/LPsf] 5 .
;jn kIf
 ef}uf]lns, w/ftnLo :j?k / df}ifdL ljljwtf
 b]zsf] Ps k|d'v ko{6sLo uGtJo :yn
 pRr d'Nosf gub]afnLsf] k|r’/ pTkfbg
 lbuf] Joj;flostf -s[lif kz'kfng_
 ;fdflhs ;b\efj, hfltut tyf ;f+:s[lt ?kdf lalzi6tf / laljwtf 5
 dxTjk"0f{ k|fs[lts ;Dkbfx? -pe{/fo'Qm df6f], jg:klt, gbL / gbLhGo pTkfbg, vfgL cflb_
 ljZjdf g} cls{6sf] /fhwfgL eg]/ lrlgg] xfF;kf]v/L If]q
 cfDbfgLsf k|;:t >f]tx? ePsf] If]q -jflif{s / lgoldt_
 d]rL /fhdfu{sf] sf/0f OnfdnfO{ emfkf;Fu hf]8\g] k|j]zljGb'sf] ?kdf /x]sf] If]q
 Wffld{s kof{ko{6gsf] ljsf;

sdhf]/ kIf
 ljsf; kl/0ffdd'vL geO{ k|lqmofd'vL
 ljsf;df ;fem]bf/Ltfsf] sdL
 Glthfdf cfwfl/t cg'udgsf] sdL
 j;fO{ ;/]/ cfpg] eGbf hfg]sf] ;+Vof jl8
 j}b]lzs /f]huf/Ldf qmddf 7"nf] ;d'x jflx/Psf] 5
 k|fs[lts ;Dkbfx?sf] ;+/If0fdf plrt Wofg gk'Ug'
 vfWo ;'/Iff sdL

cj;/ tyf ;+efjgf


 d]rL /fhdfu{sf] sf/0f OnfdnfO{ emfkf;Fu hf]8\g] k|j]zljGb'sf] ?kdf /x]sf] of] /f]ª ufpFkflnsfdf ;8s lgdf{0f
dfkm{t cfGtl/s ;8s ;+~hfnnfO{ dha'b agfO{ k"jf{wf/ ljsf; km8\sf] dfg{ ;Sg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 of] ufpFkflnsf ef/tLo l;dfgf;Dd 5'g] ePsf]n] lhd{n] ;Gbsk'/ l;df;8s dfkm{t cfGtl/s afX\o ko{6g
k|j4{g ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
21
 /f]ª /f]8sf] cjwf/0f cg';f/ o; ufpFkflnsfsf ;j} j8fx?nfO{ ;d]6]/ a[xb ;8s ;+~hfn dfkm{t Ps csf]{
If]qnfO{ ;8sn] hf]8]/ ef}lts k"jf{wf/df km8\sf] dfg{ ;Sg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 Joa;flos ?kdf cb'jf, clDn;f], cn}rL, kmnkm"n, b"w, dx, ;fu;AhL, lrof h:tf gub]afnL oxFfsf
ls;fgx?n] ckgfpb} cfPsf] o;nfO{ yk dha'b agfO{ qmdzM cf}wf]lus/0f tkm{ nfb} k|;:t cfly{s pkfh{g
ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 o; ufpFkflnsf ax';+Vos hgtf s[lif tyf kz'kfngdf k|ToIf cfl>t ePsf]n] ks]6 If]q lgwf{/0f ub}{ u|fdL0f
s[lif ko{6gnfO{ k|j4{g ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 k"j{s} k|l;4 wfld{s :yn kflye/f dlGb/ o;} ufpFkflnsf kg]{ ePsf]n] wfld{s ko{6g / To;dfkm{t cfly{s
cj:yf ;'wf/sf] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 dfx'/Lkfngsf] nflu ks]6 If]q cjwf/0ffcg';f/ Joa;flos k|j4{g ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 xfF;kf]v/L, b]jfg5fk, nufotsf k|fs[lts tyf P]ltxfl;s 7fpFx?nfO{ kljq cf:yf s]Gb|sf] ?kdf ljsf; ug{
;lsg] ;+efjgfx? /x]sf] 5 .
 ;fd'bflos jg w]/} /x]sf] / ef}uf]lns :j?k cg';f/ cGo jgIf]qklg w]/} /x]sf]n] h}ljs ljljwtf ;+/If0f / jg
hGo pTkfbgdf cfwfl/t pBf]ux? ;+~rfng ug{ ;lsg] ;+efjgfx? /x]sf] 5 .
 d]rLgbL, ljl/Ëvf]nf, xl8ofvf]nf, nufot cGo ;fgf7"nf vf]N;fx? klg /x]sf]n] hnljB"t tyf l;+rfO{ ;'ljwf
lj:tf/ ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 l5ldsL emfkflhNnf;Fu l;dfgf hf]l8Psf] ;fy} ;xh oftfoftsf] ;'ljwf ;d]t k'lu;]s]sf] cj:yfdf l;dfIf]q
Jofkf/, lhNnfs} lgsf;L4f/ dfkm{t cfly{s ;d[l4sf] ;+efjgf /x]sf] 5 .
 gub]afnLsf] Joa;flos pTkfbg tyf cf}Bf]lus/0f
 l;l4vf]nf /]~hdf kfO{g] tfdfvfgL / ljl/Ëvf]nf If]qdf kfOg] wft'hGo vfgL ;+efjgf o'Qm If]q
 cf}Bf]lus k"jf{wf/ ljsf;
 ko{6g Joa;fodf j[l4
 /f]huf/Lsf cj;/x? ;[hgf
 vlgh tyf k|fs[lts ;|f]tsf] pkof]u
 ;xsf/Ltfsf] dfWodjf6 5l/P/ /x]sf] k"lhnfO{ PsLs[t u/L :yfgLo :t/sf] g} ljlQo ;+:yf :yfkgf / ;+rfng
ug{
 l5d]sdf lhNnf emfkf;+u ;dGjo u/L ljsf;sf ultljlwx?df ;dGjo tyf ;fem]bf/L ljsf;
 l5d]sL d'n's ef/t;Fu l;df hf]l8Psf] x'gfn] @ klIfo jfl0fHo sf/f]jf/df ;xhtf
 l;df ;8s
 s[lif kof{ko{6g, ks]6 If]qsf] cjwf/0ff
 cGt/b]lzo l;df sfo{qmd dfkm{t nufgL

r'gf}+tL
 v'nf l;dfgf
 o'jf hgzlQm j}b]lzs /f]huf/Ldf ljb]zLg'
 ck]lIft /fli6«o, cGt/f{li6«o nufgLdf sdL
 lgltut / k|zf;lgs r'gf}+tL
 sdhf]/ ef}uf]lns If]q
 hUufsf] :jfldTj / ef]urg
 e"Ifo tyf s6fg
 ufpFkflnsfsf] ef}uf]lns ljefhg
 jGohGt' tyf dfgjLo 4Gb
 dfgj ;+;fwg Joj:yfkg
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
22
@=&=$ l5d]sL ufpF÷gu/kflnsf -;"of]{bo, dfO{ / Onfd_ ;Fusf] ljsf;sf] ;DaGw / cj;/
ljsf;sf] cfwf/
• s[lif -pTkfbg, k|zf]wg, pBf]u tyf ahf/Ls/0f_
• cf}Bf]lusLs/0f
• ljsf; / Jofkf/ Joj;fo
• ko{6g ljsf;
• hn>f]t
• jg h+un
• ;8s tyf oftfoft
• k|fljlws lzIff tyf u'0ffTds :jf:Yo pkrf/
• ;fdflhs ljsf;

ljsf;df ;fem]bf/Lsf] 9fFrf


• t'ngfTds nfesf If]q klxrfg / k|fyldsLs/0f
• of]hgf ;dGjo -s[lif pkh, k|fs[lts ;|f]t pkof]u, phf{, ko{6g, gbL Joj:yfkg, jg / kfgLsf] d"n ;+/If0f_
• ;femf sfo{of]hgf / ;+o'Qm kl/of]hgf ljsf;
• s]Gb|Lo of]hgfsf nflu ;+o'Qm kxn,
• nufgLdf ;xsfo{,
• ;]jf k|jfxdf ;xsfo{ / ;dGjo
• l;dfjtL{ ;jfnx?df ;+o"Qm kxn
• nufgLsf k|fyflds If]q klxrfg

@=&=% l5d]sL lhNnf emfkfsf ufpF÷gu/kflnsf -d]rL, j'4zflGt, ch'{gwf/f_ ;Fusf] ljsf;sf] ;DaGw / cj;/
ljsf;sf] cfwf/
• s[lif kz'kfng
• pBf]u
• Jofkf/ Joj;fo, jhf/
• hn>f]t
• jg h+un
• ;8s tyf oftfoft
• :jf:Yo pkrf/
• ko{6g
• r'/] ;+/If0f

;fem]bf/Lsf] 9fFrf
• of]hgf ;dGjo -s[lif pkh, k|fs[lts ;|f]t pkof]u, phf{, ko{6g, gbL Joj:yfkg, jg / kfgLsf] d"n ;+/If0f_
• ;femf sfo{of]hgf / ;+o'Qm kl/of]hgf ljsf;
• s]Gb|Lo of]hgfsf nflu ;+o'Qm kxn,
• nufgLdf ;xsfo{,
• ;]jf k|jfxdf ;xsfo{

@=&=^ l5d]sL /fi6« ef/t;Fusf] ljsf;sf] ;DaGw / cj;/


• Jofkf/ tyf Joj;fo
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
23
• cGt/b]lzo ;+/If0f tyf ljsf; kxn
• h}ljs dfu{ ;+/If0f
• jGo hGt' tyf jg k}bfjf/sf] cj}w rf]/L lgsf;L lgoGq0f
• k|sf]k Go"gLs/0f
• v'Nnf l;df ;'/Iff
• ko{6g k|j4{g

@=* u|fx:y{ pTkfbg


/f]ª ufpFkflnsf d'Votf s[lifdf cfwfl/t cy{tGq ePsf] ufpFkflnsf xf] . oxfsf] clwsf+z hg;+Vofsf] lhljsf]kfh{g tyf
/f]huf/Lsf] d'Vo cfwf/ s[lif tyf kz'kfngg} /x]sf] b]lvG5 . o; ufpFkflnsfsf] cy{tGqdf Joj;flos ?kdf v]tL
ul/Psf cb'jf, cn}+rL, clDn;f], cfn', ;fu;JhL, lrof nufotsf gub]afnL, kz'kfng, b'w pTkfbg, dx, kmnk"mn,
ko{6g, jg cflbn] d'Vo of]ubfg k'¥ofpb} cfPsf] b]lvG5 . o;sf ;fy} cfly{s cj:yfnfO{ log} If]qsf] pTkfbg, u}x« s[lif
hGo pTkfbg, ;]jf, Jofkf/ tyf a}b]lzs /f]huf/L h:tf cfly{s If]qnfO{ of]ubfg ug] { cfly{s ;+/rgf, s'n u|fXf{:y
pTkfbg, lgof{tsf] cj:yfnfO{ ljZn]if0f ul/Psf] 5 .

s'n ufXf{:y pTkfbg (Gross Domestic Product-GDP) / k|lt JolQm s'n u|fXf{:y pTkfbg ( Per Capita
Gross Domestic Product) nfO{ cfly{s ljsf;sf] dxTjk'0f{ ;"rssf ?kdf lnOb} cfPsf] 5 . s'n u|fXf{:y
pTkfbg ljZn]if0fsf nflu pTkfbg ljlw, cfo ljlw tyf vr{ ljlwsf] k|of]u ug]{ k|rng /x]sf] 5 . pTkfbg ljlwdf
;fwgsf] nfut d'No -Factor cost_ tyf pTkfbg d'No -Production Price_ sf] ljlw ckgfpg] ul/G5 . cfo
ljlwdf x/]s gful/ssf] jflif{s cfDbfgLsf] u0fgf ul/G5 eg] vr{ ljlwdf x/]s JolQmn] ! jif{ cjlwdf ug]{ s'n vr{nfO{
cfwf/ dfGg] ul/G5 . h;cg';f/ Onfdsf]÷/f]ªsf] k|ltJolQm s'n u|fXf{:y pTkfbg ?= &^,!@! -cIf/]kL 5oxQ/ xhf/
Ps ;o PSsfO; ?k}ofF_ cyf{t &&^ cd]l/sL 8n/ /x]sf] b]lvG5 . vfgL tyf pTvgg\, l/on :6]6 tyf Joj;flos ;]jf
/ cGo ;fd'bflos, ;fdflhs tyf JolQmut ;]jf nufot ;'rssf cGo If]qsf] Jojl:yt clen]vLs/0f cWofjlws
gkfOPsfn] s'n u|fXo:y pTkfbg of] eGbf a9L x'g ;Sg] cg'dfg ul/Psf] 5 .

@=( dfgj ljsf; ;"rsf+s


;du| g]kfnsf] dfgj ljsf; ;"rsfª\s )=$() /x]sf] b]lvG5 eg] Onfdsf] )=%&* -Arithmetic Mean) tyf
)=%&* -Geometric mean_ b]lvG5 . /f]ª ufpFkflnsfsf] klg ;du| lhNnfs} dfgj ljsf; ;"rsfª\sn] k|ltlglwTj
ub{5 . oxfsf] cf}ift cfo' &) aif{ /x]sf] 5 .
cGo ;"rsfª\sx?
;"rs ljj/0f s}lkmot
cfly{s ?kn] ;+s[o hg;+Vof - !^ b]lv %( aif{_ ^!=() k|ltzt
laBfno hfg] cf}ift pd]/ $=&$ aif{

k|ltJolQm cfo -g]kfnsf]_ PPP 8n/ !!^)

k|ltJolQm cfo - lhNnf÷/f]ªsf]_ PPP 8n/ !@^)

Human Poverty index (HPI) -g]kfn_ #!=!@

Human Poverty index (HPI) -k"jf{~rn_ @(=@@

Human Poverty index (HPI) -Onfd÷/f]ª_ @^=(^

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


24
Per Capita Gross National income -g]kfn_ &!* 8n/

Per Capita Gross National income -Onfd÷/f]ª_ &*) 8n/

hg;+Vof a[l4 b/ )=@^


k|hgg b/ @=^

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


25
kl/R5]b #M
kfl/jfl/s ljj/0f tyf hg;+Vofsf] cj:yf
#=! j:tL / 3/kl/jf/ ljj/0f
/f]ª ufpFkflnsfdf hDdf ^ j6f j8fx? /x]sf 5g\ . o; ufpFkflnsfsf j8fx?sf] hg;+Vof tyf 3/kl/jf/x?sf]
t'ngfTds cWoog ubf{ o; ufpFkflnsfsf]] cf};t kl/jf/ cfsf/ $=&) hgf /x]sf] 5 . ;a}eGbf w]/} hg;+Vof j8f g+ ^
df /x]sf] 5 . h;df hDdf hg;+Vof %@%^ -k'?if @&!* hgf / dlxnf #%#* hgf_ /x]sf] 5 . To:t} ;a}eGbf yf]/}
3/w'/L j8f g= $ df /x]sf] 5 . j8fut hg;+Vof ljj/0f tflnsfdf lbOPsf] 5 .
tflnsf g= j:tL / 3/kl/jf/ ljj/0f
j8f g= If]qkmn -ju{ ls=ld=_ kl/jf/ ;+Vof d'Vo a:tLx?
1 27.12 521 g]lxt, h'/], a/e~hfª, sfu'g]
2 20.5 654 abd6f/, a/kmNofª, au}rf, vjf{gL, b'w]
3 22 796 lr08], xfF;kf]v/L, sf]Na'ª, efn'emf]8f
4 28.26 512 ;fnaf]6], ls6]gL, kx/LufFp, Ko"/]
5 19.31 672 gfsvf]kf, b]jfg5fk, xflQdf/f, ;'gkfgL
6 37.83 1101 ;nsk'/, /Dofª, s'jfkfgL, hf}jf/L
hDdf 155.02 4256

#=@ hg;+Vof ljt/0fsf] cj:yf


o; ufpFkflnsfdf hDdf $@%^ 3/w'/L /x]sf] 5 eg] hDdf hg;+Vof @))!$ /x]sf] 5 . hgcg';f/ k'?if %!=&*
k|ltzt / dlxnf $*=@@ k|ltzt /x]sf] 5 . To;}u/L k|ltkl/jf/ cf}ift hg;+Vof $=&) hgf /x]sf] 5 . j8fut
cfwf/df hg;+Vof ljt/0fsf] cj:yfnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

j8f g= 3/w'/L ;+Vof k'?if dlxnf t];|f] lnËL hDdf hg3gTj


1 521 1250 1204 0 2454 90=49
2 654 1613 1437 0 3050 148=8
3 796 1908 1703 0 3611 164=1
4 512 1225 1224 0 2449 86=66
5 672 1650 1544 0 3194 165=4
6 1101 2718 2538 0 5256 138=9
hDdf 4256 10364 9650 0 20014 129=1

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


26
#=# pd]/ tyf lnª\usf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f
o; ufpFkflndf /x]sf] hDdf hg;+Vof dWo] oFxf t];|f] lnª\uL hg;+Vof /x]sf] kfO{Pg . pd]/ut cfwf/df % aif{ d'gLsf
hg;+Vof %=@# k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . pd]/ ;d"xsf] cfwf/df ;j}eGbf w]/} hg;+Vof @) b]lv @$ aif{sf] !!=!! k|ltzt
/x]sf] 5 . ;j}eGbf sd (% b]lv dfly pd]/ ;d"xsf )=)& k|ltzt hg;+Vof /x]sf] b]lvG5 . pd]/ ;d"x cg';f/ dlxnf
tyf k'?if hg;+Vof ljj/0f tflnsdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g= pd]/ ;d"x tyf lnª\u cg';f/sf] hg;+Vof ljj/0f

pd]/ ;d"x k'?if dlxnf t];|f] lnª\uL hDdf k|ltzt


0-4 541 505 0 1046 5=23
5-9 668 652 0 1320 6=60
10-14 826 862 0 1688 8=43
15 - 19 1105 1103 0 2208 11=03
20 - 24 1150 1074 0 2224 11=11
25 - 29 1073 917 0 1990 9=94
30 - 34 895 791 0 1686 8=42
35 - 39 817 759 0 1576 7=87
40 - 44 643 604 0 1247 6=23
45 - 49 573 549 0 1122 5=61

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


27
50 - 54 512 512 0 1024 5=12
55 - 59 407 357 0 764 3=82
60 - 64 368 335 0 703 3=51
65 - 69 280 223 0 503 2=51
70 - 74 228 207 0 435 2=17
75 - 79 126 102 0 228 1=14
80 - 84 81 57 0 138 0=69
85 - 89 43 41 0 84 0=42
90 - 94 9 5 0 14 0=07
95 - 99 8 6 0 14 0=07
hDdf 10353 9661 0 20014 100=00

#=$ dft[efiffsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf !! ljleGg efiff af]Ng] hg;+Vof kfO{G5 . h;cg';f/ ;j}eGbf w]/} %^=*! k|ltzt hg;+Vofn] g]kfnL
efiff jf]Ng] ub{5g\ . bf];|f]df /fO{ efiff af]Ng] @@=&# k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . To;}u/L n]Krf efiff af]Ng] hg;+Vof #=!#
k|ltzt /xsf] kfO{G5 . ljleGg hfthftL cg';f/ cfkm\gf] dft[efiff af]Ng] u/]sf] ePklg dfWod efiffsf] ?kdf g]kfnL
efiffg} k|of]u ug]{ ul/Psf] 5 . j8fut cfwf/df efiffcg';f/sf] hg;+Vof ljj/0f tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
tflnsf g= dft[efiff cg';f/sf] hg;+Vof ljj/0f

वार्ड नम्बर १ २ ३ ४ ५ ६ जम्मा जम्मा प्रतिसि

नेपाली 1803 2107 2869 2066 1233 1293 11371 56.81%


ललम्बु 62 73 66 42 64 241 548 2.73%
राई 513 392 221 109 1195 2121 4551 22.73%
िामाांग 13 417 95 56 2 895 1478 7.38%
गुरुङ 4 12 26 0 60 63 165 0.82%
मगर 0 3 179 73 226 89 570 2.84%
शेपाड 0 0 2 0 0 0 2 0.01%
नेवारी 2 0 6 0 30 384 422 2.10%
मैथली 0 10 0 0 0 0 10 0.04%
लेप्चा 57 36 84 100 166 170 613 3.13%
अन्य 0 0 63 2 218 0 283 1.41%
जम्मा 2454 3050 3611 2449 3194 5256 20014 100.00%

#=% wd{ cg';f/ hg;+Vof ljj/0f


वार्ड न 1 2 3 4 5 6 जम्मा जम्मा प्रतिसि

हिन्द ु 1699 1867 2061 991 922 1550 9090 45.42%

बौध्द 86 561 684 741 621 1306 3999 19.98%

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


28
किराि 529 454 723 403 1542 2181 5832 29.14%

इस्लाम 0 4 0 0 0 1 5 0.02%

इसाई 133 144 138 314 108 218 1055 5.27%

अन्य 7 20 5 0 1 0 33 0.16%

जम्मा 2454 3050 3611 2449 3194 5256 20014 100.00%

#=^ hfltut cfwf/df hg;+Vof ljj/0f


वार्ड न 1 2 3 4 5 6 जम्मा जम्मा प्रतिसि

हिन्द ु 1699 1867 2061 991 922 1550 9090 45.42%

बौध्द 86 561 684 741 621 1306 3999 19.98%

किराि 529 454 723 403 1542 2181 5832 29.14%

इस्लाम 0 4 0 0 0 1 5 0.02%

इसाई 133 144 138 314 108 218 1055 5.27%

अन्य 7 20 5 0 1 0 33 0.16%

जम्मा 2454 3050 3611 2449 3194 5256 20014 100.00%

#=& 3/d'nLsf] ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq /x]sf] s'n 3/w'/L dWo] *@ k|ltzt 3/w'/Ldf k'?if 3/d'nL /x]sf 5g\ eg] !* k|ltzt 3/w'/Ldf
dlxnf 3/d'nL /x]sf] b]lvG5 . j8fut ?kdf pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
lnËsf cfwf/df 3/d'nL ljj/0f

j8f g= k'?if dlxnf hDdf


१ 442 79 521
२ 554 100 654
३ 535 261 796
४ 428 84 512
५ 563 109 672
६ 968 133 1101
hDdf 3490 766 4256

#=* k]zfsf cfwf/df hg;+Vof ljj/0f


कृषि िथा
पशुपालन

प्राबबधिक

कुनै पेसा
बेरोजगार
बबद्याथी

नभएको
बैदेलशक
रोजगार

रोजगार
व्यापार

लसपालु
ज्यामी

पेन्सन
नोकरी
नम्बर

मजदरू

घरे लु
काम
वार्ड

स्व

१ ८७२ २२ ३६३ १४ ६७ १ ३ २ ६२१ १ १३७ १२० २३१

२ १०२७ ३९ ७१३ १७ ६२ १ ० ११ ७७५ ४ २२३ १ १७७

३ १३१२ ९९ ३५४ १५८ १०७ २५ ९ ४९ ९७५ ६ २०८ ३८ २७१

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


29
४ ८१८ ६० ३१९ २३ ५९ १० ० २६ ६९५ ६ १७२ ८८ १७३

५ १४३३ ६१ १६१ २९ ७० ७ ३ २७ ७६४ १२ २०१ २ ४२४

६ २४६७ ३२४ ४८६ ४० ९९ २१ ५ ८९ १२०७ १२ २२२ ११ २७३

जम्मा ७९२९ ६०५ २३९६ २८१ ४६४ ६५ २० २०४ ५०३७ ४१ ११६३ २६० १५४९

#=( cfly{s ?kn] ;lqmo hg;+Vof ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq /x]sf] s'n hg;+Vof dWo] ^(=!^ k|ltzt hg;+Vof cfly{s ?kn] ;s[o hg;+Vof /x]sf] b]lvG5 .
pd]/sf] cfwfdf pQ ;d"x leq !% b]lv %( aif{ leqsf] hg;+Vof ;dfj]z ul/Psf] 5 .

pd]/ ;d"x k'?if dlxnf hDdf k|ltzt


) b]lv !$ aif{ @)#% @)!( $)%$ @)=@^
!% b]lv %( aif{ &!&% ^^^^ !#*$! ^(=!^
^) aif{ eGbf dfly !!$# (&^ @!!( !)=%*
hDdf !)#%# (^^! @))!$ !))

#=!) ckfu+tfsf] cfwf/df hg;+Vof ljj/0f


अपाांगिा बोल्न नसक्ने दृस्टीबबहिन सुस्ि स्रवन शारीररि अपाांग सुस्ि मनस्स्िति अन्य
परु
ु ष ३८ १० २१ ७५ ३२ १०२७
महिला ४० १० १६ ५८ २८ ९३५
िेस्रो ललांगी ० ० ० ० ० ०
जम्मा ७८ २० ३७ १३३ ६० १९६२

#=!! a;fO{ ;/fO{ ;DaGwL ljj/0f -cf=j= @)&@÷)&#_


j;fO{ ;/fO{ ljj/0f dlxnf k'?if hDdf d'Vo lhNnfx?
ufkf leq cfPsf ^) %^ !!^ tfKn]h'ª, kfFry/
ufkf jf6 aflx/ uPsf !&* !^) ##* emfkf Onfdsf cGo ufkf

#=!@ JolQmut 36gf ;DaGwL ljj/0f


qm=;= ljj/0f @)&@÷)&# sf] hGdbtf{ dlxnf k'?if
hg;+Vof ;+Vof
! hGdbtf{ @(! !%! !#*

!=@ % aif{ ;Ddsf afnaflnsf !)$^ @^^ !$) !@^

!=@ % jif{b]lv !( jif{ ;Ddsf afnaflnsf %@!^ !! # *

!=# !* jif{ dflysf dflg; !#&%@ !@ * $


@= d[To' btf{ $! @( !@

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


30
#= ;DaGw laR5]b
$= a;fO{;/fO{ $%$
%= laafx btf{ !^@ *! *!
%=! !* jif{ eGbf sd pd]/
%=@ !* jif{ eGbf dfly !^@ *! *!

#=!# ;fdflhs ;'/Iff sfo{qmdaf6 nfeflGjt ljj/0f


वार्ड न कानुनले ददांदैन बद्ध
ृ भत्िा षविवा एकल आपांगा पोिण भत्िा अन्य भत्िा
भत्िा भत्िा भत्िा
k' d k' d k' d k' d k' d k' d k' d
१ ४४६ ४१९ ४९ ४६ ० १४ ० ११ ४ १० ० ० २९ २५

२ ६७ ५८ ५५ ४० ० ५ ० १२ ५ ३ १ १ २७ ३३

३ ९०० ७५१ ५३ ३३ ० ३९ ० ११ ५ ४ ७७ ६० २४ २०

४ १४६ १४७ ३७ २८ ० १४ ० १० १ १ ० ० ११४ १११

५ १४८० १३२९ ३४ ३९ ० १२ ० २३ १० ११ १५ ११ ७२ ८७

६ १२८९ ११९६ ८९ ६६ ० २७ ० २५ ८ ७ ५ ७ ९० ७९

जम्मा ४३२८ ३९०० ३१७ २५२ ० १११ ० ९२ ३३ ३६ ९८ ७९ ३५६ ३५५

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


31
kl/R5]b $M
cfly{s cj:yf
$=! k|d'v cfly{s ljj/0f
/f]ª ufpFkflnsf d"ntM s[lif tyf kz'kfngdf cfwfl/t cy{tGq ePsf] ufpFkflnsf xf] . lhNnfsf] ax';+Vos hg;+Vofsf]
lhljsf]kfh{g tyf /f]huf/Lsf] d'Vo cfwf/ s[lif tyf kz'kfngg} /x]sf] b]lvG5 . oxFfsf] cy{tGqdf Joj;flos ?kdf v]tL
ul/Psf cb'jf, cn}+rL, clDn;f], cfn', csa/] vf];f{gL, lrof, kmnk'mn, ;fu;AhL, nufosf gub]afnL, kz'kfng, b'w
pTkfbg, hl8a'6L, dx, t/sf/L tyf kmnk"mn, ko{6g, jg cflbn] d'Vo of]ubfg k'¥ofpb} cfPsf] b]lvG5 . o; efudf
kl/R5]bdf cfly{s cj:yfnfO{ log} If]qsf] pTkfbg, u}x« s[lif hGo pTkfbg, ;]jf, Jofkf/ tyf a}b]lzs /f]huf/L h:tf
cfly{s If]qnfO{ of]ubfg ug]{ cfly{s ;+/rgf, s'n u|fXf{:y pTkfbg, cfoft tyf lgof{tsf] cj:yfnfO{ ljZn]if0f ul/Psf]
5.

$=!=! k|fljlws, ;Lko'Qm tyf ljz]if bIftf ePsf dfgj ;+zfwgsf] ljj/0f
o; ufpFkflnsf leq s[lif tyf kz'kfng k|ljlw;Fu ;DalGwt dWod tyf Joa;flos ;Lko'Qm k|fljlws hgzlQmx?
df}h'bf /x]sf] b]lvG5 . laif]z u/L gub]afnL k|j4{g / cfB'lgs kz'kfngsf nflu gLlh tyf ;+o'Qm ;fe]mbf/Ldf oL
:yfgLo k|fljlwsx?n] ufpFdf k|fljlws ;]jf pknAw u/fpg] ul/Psf] 5 . cn}rLafnL tyf j]gf{ pTkfbg, df}/L kfng,
t/sf/L j]gf{ / afnL pTkfbg, b'UwhGo pTkfbg, lrof pTkfbg ;fy} lbuf] kz'kfng;Fu ;DalGwt hgzlQm dfkm{t oL
:yfgLo ;]jfx? pknAw x'b} cfPsf 5g\ . o; afx]s ljz]if z}lIfs pkfwL k|fKt lzlIft k|fljlws hgzlQm klg
ufpFkflnsfdf Go"g ;+Vofdf pknAw x'g z'?jft ePsf] 5 . clwsf+z z}lIfs k|fljlws hgzlQm /f]huf/Lsf] nflu
sf7df8f} nufotsf zx/L If]qdf hfg] u/]sf] b]lvPsf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


32
$=!=@ d'Vo k]zf ;DaGwL ljj/0f
o; ufpFkflnsf leq/x]sf] hg;+Vof dWo] s[lif tyf kz'kfngdf ;s[o?kn] k|ToIf ;+nUg hg;+Vof &(@(hgf /x]sf] 5 . To;} u/L 3/]n' sfddf sl/j !@ k|ltzt
hg;+Vof ;+nUg 5 . o; ufpFkflnsfsf] ^ k|ltzt hg;+Vof /f]huf/Lsf] nflu t];|f] d'n's uPsf] b]lvG5 . a]/f]huf/ ;+Vof sl/j ! k|ltzt /x]sf] b]lvG5 eg] s'g}klg
k]zfdf ;+nUg ePsf] afnaflnsf ;lxtsf] cfl>t hg;+Vof sl/j * k|ltzt /x]sf] 5 . j8fut ?kdf o; ufpFkflnsf leq ePsf] d'Vo k]zf ;DaGwL ljj/0fnfO{
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

घरे लु िाम
िृषष ििा
पशुपालन

प्राबबधिि

िुनै पेसा
बेरोजगार
बबद्यािी

नभएिो
बैदेलशि
रोजगार

रोजगार
व्यापार

लसपालु
ज्यामी

पेन्सन
नोिरी

जम्मा
नम्बर

मजदरू
वार्ड

स्व
१ ८७२ २२ ३६३ १४ ६७ १ ३ २ ६२१ १ १३७ १२० २३१ २४५४

२ १०२७ ३९ ७१३ १७ ६२ १ ० ११ ७७५ ४ २२३ १ १७७ ३०५०

३ १३१२ ९९ ३५४ १५८ १०७ २५ ९ ४९ ९७५ ६ २०८ ३८ २७१ ३६११

४ ८१८ ६० ३१९ २३ ५९ १० ० २६ ६९५ ६ १७२ ८८ १७३ २४४९

५ १४३३ ६१ १६१ २९ ७० ७ ३ २७ ७६४ १२ २०१ २ ४२४ ३१९४

६ २४६७ ३२४ ४८६ ४० ९९ २१ ५ ८९ १२०७ १२ २२२ ११ २७३ ५२५६

जम्मा ७९२९ ६०५ २३९६ २८१ ४६४ ६५ २० २०४ ५०३७ ४१ ११६३ २६० १५४९ २००१४

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


33
$=!=# cf}ift cfDbfgL ljj/0f
o; ufpFkflnsfleq /x]sf] 3/w'/Lx?sf] aflif{s cfDbfgLsf ;Dk"0f{ >f]tx?nfO{ u0fgf ubf{ aflif{s $) k|ltzt 3/w'/Ln]
aflif{s ? ;Q/L xhf/ ;Dd cfDbfgL ug]{ u/]sf] b]lvG5 eg] @# k|ltzt 3/w'/Ln] aflif{s ;Q/L b]lv gAa]xhf/ ;Dd
cfDbfgL ug]{ u/]sf5g\ . To;}u/L aflif{s gJj]b]lv Psnfv krf;xhf/ ;Dd cfDbfgL x'g] @! k|ltzt / b'O{nfv
krf;xhf/ eGbf w]/} cfDbfgL x'g] sl/j % k|ltzt 3/w'/L /x]sf 5g\ . j8fut cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf
k|:t't ul/Psf] 5 .
aflif{s cfDbfgL
j8f g= ;Q/L xhf/ ;Q/L b]lv gAj]xhf/ b]lv Ps nfv Psnfv krf;xhf/ b'O{nfv hDdf
eGbf sd gJj]xhf/ krf; xhf/ b]lv b'O{nfv krxQ/ krf;xhf/
;Dd eGbf w]/}
1 @&$ !@* &) #( !) %@!
2 #@@ !*) (* !( #% ^%$

3 #%$ !&$ @)@ %) !^ &(^


4 @@* !)^ !@( #% !$ %!@
5 @(@ !@& !!* !)) #% ^&@
6 @$^ @*& #)% !^% (* !!)!
hDdf !&!^ !))@ (@@ $)* @)* $@%^

$=!=$ cf}ift vr{ tyf art ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf /x]sf 3/w'/Lx?sf] aflif{s vr{ c:yfnfO{ x]bf{ ;j}}eGbf w]/} aflif{s vr{ x'g] If]q vfgf, kfl/jf/Ls
:jf:Yo tyf afnaflnsfsf] lzIff /x]sf] 5 . aflif{s vr{sf] lx:;f dWo] sl/j @( k|ltzt vfgfdf, @# k|ltzt :jf:Yo
pkrf/df, @! k|ltzt lzIffdf x'g] u/]sf] b]lvG5 . j8fut cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
वर्ा खानामा खर्ड लशक्षा खर्ड स्वास्ि खर्ड मनोरां जन जग्गा गार्ी घरायसी िृषष खर्ड व्यापार बर्ि
नम्बर खर्ड खर्ड व्यवसाय
१ २१९५९००० १४३६२५०० २१३८०८०० ५२९७६०० ४०११९ ७४८९७८ १६१७६५० १६००६ ७७३६१०
२ २०५९५१०० १४६१९००० ३७७१२२०० १०५९९५१५ १८६२६४२ १२१९४०१ ९२७७०० ३२६८०० १०१५५६००

३ ३०४७१९९९ १९६९००३० २१५०१६०० ५६४५३५८ ५३६७७१ २०५७५१८ १७०९५६८ २८२०००८ ३७८२६४०

४ २०२०९६०५ २००८२६०० १६१००८०० ८०६३६०० १५१८५४० ११२००९० ३७७८२४८ ९३९६०१ ३९३९१०२

५ २७७९४५१२ ११२९६०१२ १५८९१२०४ ११९८७००४ १४८५२१९ १४२६२०४ १६९२४१४ १०११६१५ २९२४६१७

६ ५०६४६५२९ ४३०३६१९९ २४०४२९०० ११०८४५०० २७७०३५५६ ४९१९४०९ ८६७४००१ २४८५००० १९४८६२००

जम्मा १७१६७६७४५ १२३०८६३४१ १३६६२९५०४ ५२६७७५७७ ३३१४६८४७ ११४९१६०० १८३९९५८१ ७५९९०३० ४१०६१७६९

$=!=% ljkGgtf :t/Ls/0f ljj/0f


o; ufpkflnsfdf /x]sf s'n 3/w'/L dWo] !)=& k|ltzt 3/w'/L clt ul/j /x]sf 5g\ . To;} u/L !% k|ltzt 3/w'/L
ul/j /x]sf 5g\ . To;}u/L ;fdfGo cfly{s cj:yf ePsf] 3/w'/L #)=! k|ltzt, dWood #$ k|ltzt / ;DkGg 3/w'/L
!)=@ k|ltzt /x]sf 5g\ . j8fut ?kdf pQm ljj/0fnfO{ tflnsdfdf k:t't ul/Psf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


34
j8f g cltul/j ul/j ;fdfGo dWod ;DkGg hDdf

1 90 43 144 188 56 521

2 7 134 287 167 59 654

3 42 77 224 378 75 796

4 153 54 35 234 36 512

5 96 211 184 104 77 672

6 66 119 408 376 132 1101


hDdf 454 638 1282 1447 435 4256

10.7 15 30.1 34 10.2 100

$=!=^ vfBfGg ;'/Iffsf] cj:yf


vfB ;'/Iffsf] b[li6sf]0fn] o; ufpFkflndf ePsf] 3/w'/L dWo] @%=! k|ltzt 3/nfO{ cfkm\gf] pTkfbgn] # dlxgf eGbf
sd k'Ug] u/]sf] b]lvG5 . To;} u/L # b]lv ^ dlxgf ;Dd k'Ug] 3/kl/jf/ #! k|ltzt 5g\ . ^ b]lv ( dlxgf ;Dd k'Ug]
3/w'/L @@ k|ltzt, Ps aif{ k'Ug] !*=& k|ltzt / Psaif{eGbf dfly k'Ug] #=!# k|ltzt 3/w'/L /x]sf] 5 . j8fut
cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflndfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
j8f g # dlxgf # b]lv ^ dlxgf ^ b]lv ( dlxgf ( b]lv Ps aif{ k'Ug] Psaif{ dfly hDdf
eGbf sd vfgk'Ug] kl/jf/ vfgk'Ug] kl/jf/ kl/jf/ k'Ug] kl/jf/
1 250 173 40 34 24 521

2 78 210 127 223 16 654

3 135 240 196 213 12 796

4 138 186 155 16 17 512

5 133 214 142 167 16 672

6 335 298 277 143 48 1101

hDdf 1069 1321 937 796 133 4256


k|ltzt 25.1 31 22 18.7 3.13 100

$=!=& cfjf; ;+/rgf ljj/0f


o; /f]ª ufpFkflndf ePsf 3/x? dWo] agf]6 ;+/rgfsf cfwf/df 9'ª\uf / df6f]n]n] hf]8]sf] 3/x? !*=(^ k|ltzt, 9'ª\uf
/ l;d]G6n] hf]8]sf] !@=*# k|ltzt, sf7sf] 3/, #$=!^ k|ltzt, l6gsf] @$=^@ k|ltzt, O6fsf] hf]8fO{ ePsf] @=@#
k|ltzt, 9nfgn] hf]l8Psf], @=@^ k|ltzt, afF;sf] !=*# k|ltzt / cGo #=)# k|ltzt /x]sf] 5 . j8fut cfwf/df pQm
ljj/0fnfO{ tflndfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
j8f g= 9'+uf df6f] 9'+uf l;d]G6 sf7sf] l6gsf] O§f 9nfg afF;sf] cGo hDdf
१ १०७ ३१ २८५ ७८ ३ १ ८ ८ ५२१
२ १० १३ ३८८ १८५ १५ ८ ३५ - ६५४
३ २१६ १४९ ९२ २५४ ४१ ३३ ११ - ७९६
४ ५१ ४० २२१ ११२ १७ २१ ८ ४२ ५१२
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
35
५ ६१ ११३ १४० २५३ १७ ९ ८ ७१ ६७२
६ ३६२ २०० ३२८ १६६ ५ २४ ८ ८ ११०१
hDdf ८०७ ५४६ १४५४ १०४८ ९८ ९६ ७८ १२९ ४२५६

$=!=* ul/jLsf] b/ -ul/aLsf] /]vfd'vL /x]sf] hg;+Vof_


o; ufpFkflnsfdf cfly{s ?kn] ;s[of hg;+Vof -!^ b]lv %( aif{ pd]/_ ;d"xsf hg;+Vof ^!=() k|ltzt /x]sf 5g\ .
oxfsf] dfgj ul/jLsf] ;"rsfª\s b/ @^=(^ k|ltzt /x]sf] 5 . To;}u/L k|ltJolQ cfo )=%@^ /x]sf] 5 .

$=!=( cfoft / lgof{tsf] cj:yf


o; ufpFkflnsfsf clwsf+z afl;Gbf s[lif tyf kz'kfngdf cfl>t /x]sf 5g\ . o; ufpFkflnsfaf6 lgof{t x'g]
;fdfgx?df s[lifhGo gub]jfnL pTkfbgg} k|d'v xf] . cb'jf, b"w, cn}rL, ;fu;AhL, s'rf] cflb oxFfaf6 lgsf;Lx'g]
gub]afnL x'g . To;}u/L jghGo lgsf;Ldf ?vsf] uf]lnof lgsf;L x'g] u/]sf] 5 . gbLhGo lgsf;Ldf afn'jf, 9'Ëf, lu6L
cflb kb{5g\ .
To;}u/L o; ufpFkflnsfdf cfoft ul/g] k|d'v j:t'x?df vfBGg nufotsf b}lgs pkef]Uo j:t'x?, lgdf{0f ;fdfu|L /
cGo vktsf j:t'x? /xsf] b]lvG5 . ;du| Onfd lhNnfsf] lhNnf lgsf;L s/ ;+ª\sng :yn klg o;} ufpkflnsf leq
kb{5 .

$=!=!) cf}Bf]lus sRrf kbfy{ pTkfbgsf] cj:yf


o; ufpFkflnsf If]qleqaf6 pTkfbg x'g] cf}Bf]lus sRrf kbfy{x?df uf]lnof, hl8a'6L, clDn;f]sf] l;6f, cflb kb{5g\ .
glhs}sf] emfkf lhNnfsf ljleGg ahf/x?df /x]sf] Joa;flos pTkfbs tyf :yfgLo Jofkf/Lx?df oL dfn;fdfg
;+sng ty laqmL ug]{ ul/G5 . vfgL hGo sRrf kbfy{sf] pTvvg ul/Psf] 5}g .

$=!=!! a]/f]huf/ ;DaGwL ljj/0f


वार्ड नम्बर बेरोजगार िुनै पेसा नभएिो
१ १२० २३१
२ १ १७७
३ ३८ २७१
४ ८८ १७३

५ २ ४२४

६ ११ २७३

जम्मा २६० १५४९

$=!=!@ j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsfx?sf] ljj/0f


o; ufpFkflnsfaf6 slDtdf Pshgf j}b]lzs /f]huf/Ldf ;+nUg 3/w'/L @%=%^ k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . ufpFkflnsf leq
ePsf !)** 3/w'/Laf6 hDdf !!^# hgf j}b]lzs /f]huf/Lsf nflu t];|f] d'n's uPsf] b]lvG5 .

वार्ड नम्बर j}b]lzs /f]huf/Ldf ;+nUg ePsf 3/w'/L a}b]lzs /f]huf/Ldf t];|f] d'n's uPsf
hg;+Vof
१ १३२ १३७
२ २११ २२३
३ २०१ २०८

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


36
४ १५५ १७२
५ १८० २०१
६ २०९ २२२
जम्मा १०८८ ११६३

$=!=!# 3/hUufsf] :jfldTj ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf ePsf 3/w'/L clwsf+z gLlh :jfldTjsf /x]sf 5g\ . s'n 3/w'/Lx? dWo] (#=)( k|ltzt 3/hUuf
gLlh :jfldTjsf /x]sf 5g\ . To;}u/L !=*^ k|ltzt 3/w'/L ef8fdf /x]sf 5g\ . !=#$ k|ltzt 3/w'/Lsf] cfkm\gf]
:jfldTjdf 3/hUuf gePsf] b]lvPsf] 5 . j8fut cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
j8f g= घर जग्गाको स्वालमत्व
cfˆg} ef8fdf ;+:yfut cfkm\gf] :jfldTjdf 3/hUuf gePsf] cGo hDdf

! %)^ $ ^ % %@!
@ ^$! & # # ^%$
# &%( #! # # &(^
$ $&@ !% !% !) %!@
% %%! !# @& *! ^&@
^ !)## ( # %^ !!)!
hDdf #(^@ &( %& !%* $@%^

$=@ jt{dfg e" pkof]u


qm=;= ljj/0f lhd{n] zflGtk'/ sf]Na'ª O/f}6f/ If]qkmn -ju{ k|ltzt
ls=ld_
! s[lif If]q 13 10.01 12.61 14 49.62 31.80
@ jg tyf r/g If]q 22 36.99 23.06 17 99.05 63.48
# cfjf; If]q 0.00
$ gbLgfnfn] cf]u6]sf] If]q 1.31 3.16 1.05 1.03 6.55 4.20
% Tffn tn}of 0.00
^ l;d;f/If]q 0.00
& cf}Bf]lus If]q 0.00
* ;8sn] cf]u6]sf] If]q 0.00
( cGo 0.24 0.44 0.12 0.01 0.81 0.52

$=# e"–:jfldTj
o; /f]ª ufpFkflnsf leq kfl/jfl/s ?kdf k|of]udf ePsf] hldgsf] :JffldTjsf] cj:yfnfO{ x]bf{ cfkm\gf] kl/jf/sf]
ef]urngdf /x]sf] hldg # /f]kgL ;Dd x'g] 3/w'/L !^=!& k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . To;}u/L $ b]lv & /f]kgL hldgsf]
:jfldTj x'g] kl/jf/ #!=@# k|ltzt 3/w'/L b]lvG5 . To;}u/L ^% /f]kgL eGbf w]/} hldgsf] :jfldTj x'g] kl/jf/ )=^*
k}ltzt b]lvG5 . j8fut ?kdf pQm hldgsf] :jfldTj ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


37
६५
३ ४ दे खि ७ ८ दे खि १३ १४ दे खि ३९ ४० दे खि ६५ जम्मा
वर्ा नां रोपनीभन्दा gv'n]sf]
रोपनीसम्म रोपनी सम्म रोपनी सम्म रोपनी सम्म रोपनी सम्म घरिरु ी
माधथ

१ ७४ १३१ १६८ १२१ १० २ १५ ५२१

२ १९८ १८७ १३५ १११ ९ १ १३ ६५४

३ ३९ ३२६ २४२ ११८ २१ ३ ४७ ७९६

४ ४३ १८९ १६४ ५६ १७ ३ ४० ५१२

५ ४२ २६५ १०७ १५२ २१ ४ ८१ ६७२

६ १२८ ३०३ ३२८ २३४ ३८ ११ ५९ ११०१

जम्मा ६८८ १३२९ ११४४ ७८२ १४९ २९ १३५ ४२५६

k|ltzt १६.१७ ३१.२३ २६.८८ १८.३७ ३.५० ०.६८ ३.१७ १००.००

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


38
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
39
$=$ hUufsf] lsl;d
/f]ª ufpFkflnsf leqsf hldgnfO{ j8fut cfwf/df v]t, af/L, cfjf;Lo k|of]u cflbsf] cfwf/df pkef]u ub}{ cfO/x]sf]
5 . j8fut cfwf/df hldg k|of]usf] ljj/0f tn tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

वर्ा नम्बर खेि बारी/ पाखा घर्ेरी नीस्ज वन बााँझो


/f]kgL
१ ९३४ ७५८८ २३ ४१ १०

२ १३६७ ४२१३ ४१ ४

३ ४५५ ७९११ ५३ ५३ ४०

४ ७३३ ५९५१ ३२४

५ १५१५ ८४२२ ६३ १२ ५४

६ ६३६ १३७२४ १५८ ३० ८

जम्मा ५६४० ४७८०९ ६६२ १३६ ११६

$=% s[lif tyf kz'kfng


o; ufpFkflnsfsf dflg;x?n] b'w, df;', dn, s[lif sfo{ / 9'jfgL cfbL k|of]hgsf] nflu kz'kfng ug]{ u/]sf] b]lvG5 .
oxfF kflng] k|d'v kz'kIfLx?df ufO{, e};L, uf]?, ;'Fu'/, afv|f tyf s'v'/f / xfF; cfbL /x]sf 5g\ . b'w pTkfbgsf nflu
ufO{ / e};L kfn]sf] b]lvG5 . o; jfx]s hldg hf]Tg uf]?sf] k|of]u / df;'sf] nflu afv«f, ;'Fu'/, s'v/f, e]8f kfNg] ul/G5
. u|fld0f j:tLx?af6 ;fdfg 9'jfgLsf] nflu 3f]8f kfNg] ul/Psf] 5 . j8fdf /x]sf kfNt' kz'x?sf] ljj/0f tnsf]
tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
वर्ा नम्बर गाइ गोरु भैसी भेर्ा घोर्ा गिा सुगुांर बाख्रा िााँस िुखुरा अन्य

१ ५२३ ३३३ ९७ ० ५ ७५ १९५९ १३ १२९३ ६

२ ६२१ ५४३ ९६ ० ९ १५१ २५०० ३६ १५८७ २

३ ८६१ ३०१ ७६ १२ ३६ २७४ १८९६ ३४ ३३९२ २१

४ ३९२ ३९० ८७ ३ ६ २२० २५०६ १८ ३८८६ २२

५ ६४२ ५६३ २१५ ७ ७ २१८ २२२२ १३ ३७३२ २३

६ १२९४ ५१५ ३१२ १६ ४२ ३३९ २४४६ २९ ४९८८ १६

जम्मा ४३३३ २६४५ ८८३ ३८ १०५ १२७७ १३५२९ १४३ १८८७८ ९०

$=^ ;fj{hlgs kf]v/L


l;=g= ufpFkflnsf tfntn}of÷ prfO{ -ld=_ If]qkmn -x]S6/_
kf]v/L hnf;o ;+j]bgzLn If]q
! /f]ª xfF;kf]v/L !%(^ )=!% $=)

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


40
$=& ufpFkflnsdf klxrfg ul/Psf hnfwf/ tyf pkhnfwf/x?sf] ljj/0f
l;=g= ufpFkflnsf pkhnfwf/ If]qsf] gfd If]qkmn x]S6/ ;d]6]sf :yfgx?
! /f]ª dWo l;l4vf]nf pkhnfwf/ @^&!=** sf]Na'ª, sGofd, ;dfna'ª /
>LcGt'
@ /f]ª dflyNnf] ljl/ª pkhnfwf/ ##()=^# sGofd, lkmSsn, sf]Na'ª /
k~rsGof
# /f]ª dflyNnf] 6fªl6ª pkhnfwf/ $#()=^$ uf]bs, nIdLk'/, k~rsGof /
zflGtk'/
$ /f]ª dWo ljl/ª pkhnfwf/ !*!@=%) sf]Na'ª / zflGtk'/
% /f]ª tNnf] l;l4vf]nf pkhnfwf/ #@^%=^# O/f}6f/, lhd{n], sGofd,
>LcGt' / ;dfn'a'ª
^ /f]ª uf]ofªvf]nf pkhnfwf/ @*&%=)) zflGtk'/
& /f]ª tNnf] ljl/ª pkhnfwf/ @*()=^# sf]Na'ª / zflGtk'/
* /f]ª l6dfO{—xl8of pkhnfwf/ $%#!=@% O/f}6f/ / sf]Na'ª
( /f]ª t]nkfgL pkhnfwf/ @$)^=@% O/f}6f/ / lhd{n]
;|f]tM Onfd lhNnfsf] lhNnf kfZj{lrq @)&)

$=* s[lif pTkfbg ;DaGwL ljj/0f


ufpFkflnsfdf pTkfbg x'g] k|d'v vfBafnL cGt{ut ds}, wfg, sf]bf], ux'F cflb kb{5g\ . ds} ufpFkflnsfsf] ;j}j8fdf
x'g] u/]sf] 5 . wfg eg] j8f g= !, @ / % df cGo j8fsf] t'ngfdf cGo j8fdf sd x'g] u/]sf] b]lvG5 . uxF' / sf]bf]
v]lt Go"gdfqfdf dfq x'g] u/]sf] b]lvG5 . l;+rfO{ ;'ljwfdf lj:tf/ u/L cfB'lgs v]lt k4ltaf/] s[ifs txdf hfgsf/L
lj:tf/ ug{ ;s] pTkfbg / pTkfbsTjdf a[l4 ug{ ;lsg] ;+efjgf /x]sf] 5 .
j8f g= vfB afnL pTkfbg -d]= 6= _
wfg ds} sf]bf] ux'F
! !#& !(^ ! @
@ #$# ($) ! @
# (^ @)% ! !
$ *@ @*) ! !
% !*@ @^( @ )
^ *) !*) @ !
hDdf (@) !(&) * &

$=( gub]afnL pTkfbg


o; ufpFkflnsfdf gub]afnLsf] /fd|f] pTkfbg / pTkfbg ;+efjgf ePsf] If]q xf] . oxFf pTkfbg x'g] k|d'v gub]afnLx?df
clDn;f] -s'Rrf]_, cb'jf, cn}rL, lrof, ;'kf/L, csa/], ;fu;JhL cflb /x]sf 5g\ . oxFf pTkfbg ePsf gub]afnL
:yfgLo Jokf/L, yf]s ;+sng dfkm{t emfkfsf] rf/cfnL, w'nfaf/L / ef/tLo ahf/ ;Dd k'Ug] u/]sf] 5 . cn}rL tyf
;'Gtnf pTkfbgsf] nflu o; ufpFkflnsf leq kg]{ j8f g= ^ lhd{n], ;nsk'/ ks]6 If]qsf] ?kdf ljsf; z'?jft ePsf]
5 . j]gf{ tyf kmn pTkfbgdf dfkm{t cn}rL v]ltaf6 s[ifsx?n] kmfOnf lng] u/]sf 5g\ . sfs|f, O{:s'if, km;L{, 6df6/
nufotsf] ;fu;AhL v]lt klg o; ufpFkflnsf leq w]/} x'g] u/]sf] 5 . :yfgLo vkt ;fy;fy} ;fgf Jofkf/L dfkm{t oL
pTkfbg ePsf afnLx? ahf/ ;Dd k'Ug] u/]sf 5g\ .

j8f gDa/ gub]afnL pTkfbg -s] hL_


csa/] cb'jf clDn;f] cn}rL lrof ;'kf/L
! %)) @%)#) (*$(( #!## ^&$) !^!$)
@ *)) !())) @()*) ()) @&^!&
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
41
# @))) !**)) #))$) @)@)@ @@%))
$ @&*) !!$)) !!!)*# !^&&* $(#)) *%^(
% @)$) !^$^) !!&!!^ !)%&) #))) !^!)^
^ $&) #*%)) @&&##* &@!@% &&^*) !)@($
hDdf *%() !@(!() ^^#!%^ !@#&)* !%(@@) &*&@^

$=!) kz'kG5LhGo pTkfbg ;DaGwL ljj/0f


/f]ª ufpFkflnsfaf6 pTkfbg x'g] kz'kG5L hGo pTkfbgx?df b'w, l3pm, 5'kL{, lhpbf] kz'j:t' pTkfbg, s'v'/f pTkfbg
cflb kb{5g\ . oxfFaf6 b}lgs ?kdf ;+sng ePsf] b'w 6\ofªs/ dfkm{t lj/f6gu/ n}hfg] ul/G5 . :yfgLo b'Uw ;+sng
s]Gb|, b'Uw ;xsf/L / lr:ofg s]Gb|x?df oL b'wx? ;+sng ug]{ ul/G5 . ;fgf tyf demf}nf :t/df :yfkgf ePsf 8]/Ldf
l3pm tyf 5'kL{ pTkfbg ug]{ ul/G5 . o; afx]s df;' pTkfbgsf] nflu vl;, /fFuf tyf s'v'/f kfng ug]{ ul/Psf] 5 .

$=!! vfBfGg jfnLdf nfUg] /f]u tyf ls/f


o; ufpFkflnsf pTkfbg x'g] k|d'v vfBafnLx?df wfg, ds}, sf]bf] uxF' cflb kb{5g\ . k/Dk/fut ?kdf ul/g] oL v]lt
afnLx?df ef}uf]lns cj:ylt tyf cGo afXo sf/0fx?n] a]nfa]nfdf /f]u tyf ls/fsf] ;+qmd0f x'g] u/]sf]5 . ljz]ifu/L
wfgafnLdf 89'jf, d?jf, v}/f] yf]Kn] /f]un] ;tfpg] u/]sf] 5 . To;} u/L ls/f hGo k|sf]kx?df kft j]?jf, km8\s] ls/f,
kt]/f] nfUg] ub{5 . ds} afnL 98'jf, ujf/f], v'd|], km]bs6'jf, sfnf]kf]s] -:d6_cflb /f]ux? nfUg] ub{5 . To;} u/L ux'Fdf
98'jf, v}/] / kx]nf], l;+w'/] cflb nfUb5 . oL afnLx?df /f]u nfu]sf] cj:yfdf ls;fgx? s[lif ;]jf s]Gb|sf] k/fd;{df jf
Pu|f] e]6sf] k/fdz{df cf}ifwL ug]{ ul/Psf] 5 .

$=!@ kmnkm'n tyf t/sf/Ldf nfUg] /f]u tyf sL/f


o; ufpFkflnsfdf x'g] k|d'v kmnkm'nx?df ;'Gtnf, gf;kftL, sfutL, s]/f, cDas cfk cflb x'g] u/]sf] 5 . oL
kmnkm'nx?df nfUg] k|d'v /f]u ls/fx?df ;'Gtnf hfltdf Sofªs/, k'm|6 km\nfO{, efO/;, u'nfeL /f]u, sfnf] 9'F;L, km]b
s'lxg] cflb nfUg] u/]sf] 5 . s]/fdf uef/f], kgfdf ljN6, sf]q], 8fF7sf] 3'g, nfxL cflb nfUg] ub{5 . To;} u/L
t/sf/LafnLdf nfUg] /f]udf h/fdf uf7f kg]{ /f]u, 8fF7 s'lxg] /f]u, cN6/g]l/of yf]Kn], aGbfsf] k'tnL, sfFs|f km;L{df nfUg]
/f]]ux?df, kfp8/L ldNo' / 8fpgL ldNo', bfb, PGY|ofsgf]h h:tf /f]u nfUb5g\ eg] ls/fx?df /ftf]vk6], nfxL, ;]tf
lemFuf / cf}F;f cflbn] ;tfpg] ub{5 .

$=!# kz' klG5df nfUg]] /f]u tyf sL/f


o; ufpFkflnsf kflng] k|d'v kz'klIfx?df ufO{, uf]?, e};L, afv|f, s'v'/f, ;'u'/ cflb kflng] ul/G5 . kz'a:t'x?df nfUg]
afx\o k/hLljx?df lsgf{, h'df{, gfDn]h'sf, lkmQ]h'sf cflb kb{5g\ . oL kz'a:t''df nfUg] k|d'v /f]ux?df nf}d'n], s:;L
l8of]l;;, Eofu't], a|';]nf]l;;, r/r/], y'g]nf], vf]/]t, ;fpg], ldNslkmj/ cflb nfUg] u/]sf] 5 . To;} u/L afv|fx?df
lklkcf/, Ifo/f]u / s'v'/fdf lakm/, uDaf]/f], /fgLv]t, a8{km\n" cflb nfUg] u/]sf] kfO{G5 .

$=!$ gub]afnLdf nfUg] /f]u tyf ls/f


oFxf pTkfbg x'g] k|d'v gub]afnLafnLx?df lrof, cfn', O{:s';, cb'jf, cn}rL, csa/] vf];f{gL cflb kb{5g\ . cfn'
pTkfbgdf nfUg] k|d'v /f]ux?df 98'jf, cfn'sf] k'tnL, /ftf]sldnf, cb'jfdf ufgf] s'lxg], kx]n], v'Dn], cn}rLdf nfUg]
k|d'v /f]ux?df ufgf] s'lxg], km's]{ / l5s]{ efO/;, ujf/f], 98'jf csa/]df vf];f{gLdf nfUg] /f]ux?df 98'jf, PGy|] sgf]h,
df]Hofs efO/;, kmns'lxg], km]bs'lxg] cflb /f]u tyf ls/fsf] k|sf]k b]lvG5 . lrof tyf skLdf nfUg] k|d'v /f]ux?df
l;Gb'/], 98'jf, Aofs/6, ly|;, x]nf]k]lN6;, /]8 :kf8/, km\o"hfl/od ;nf]gL cflb /f]u ls/fx? nfUg] ub{5g .

$=!% s[lif tyf kz'kfng;Fu ;DalGwt ;d"x tyf ;fd'bflos ;+:yfsf] ljj/0f
;d"xsf] ;b:o
qm= u7g tyf ;d"x cu'jf?sf] gljs/0f
;= ;d"xsf] gfd 7]ufgf btf{ g= k'gu{7g ldlt gfd k' d hDdf btf{ ldlt
! kfl/hft ldl>t s[ifs ;d"x /f]ª # !!& !@.!^.@)%( x]d axfb'/ v8\sf !# @ !% #.(.@)^&
@ dxfgGb ax'p2]lZoo ldl>t s[ifs /f]ª % @$$ !).!!.@)^! lnnf k|;fb l3ld/] !) !# @# &.@(.@)^^
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
42
;d"x
gofF laxfgL a]df};dL t/af/L s[ifs
# ;d"x /f]ª $ #^& @)^$.^.!@ lht axfb'/ u'?ª !* # @! @)^(.^.@%
$ zflGt s[ifs ;d"x /f]ª # #** #.!.@)^% /fh]G› cof{n @@ !# #% $.!&.@)&)
% kflye/f s[lif pTkfbg ;d"x /f]ª # $@* @)^%.*.!# s'df/ 9'Ë]n !( !% #$ @)^(.(.@#
/Dofª ;[hglzn ax'p2]lZoo s[ifs
^ ;d"x /f]ª ^ $%@ ^.@#.@)^^ s]z/ k|wfg @( # #@ @)^(.$.#)
& dfga'Ë ofDkm' s[ifs ;d"x /f]ª $ $*@ &.@*.@)^& l/t axfb'/ /fO{ !% !) @% &.@*.@)^&
* ;fd"lxs dlxnf ldl>t s[ifs ;d"x /f]ª $ %!$ @.@&.@)^* d]g'sf /fO{ ) ## ## (.@@.@)&)
( dgsfdgf ldl>t s[ifs ;d"x /f]ª % %@) @)^%.&.& !( ^ @% @)^(.(.@^
!) ;'gfv/L dlxnf s[ifs ;d"x /f]ª %$% @)^^.!@.!% lgd lsQf nfKrf ) @! @! $.@#.@)&)
xfF;kf]v/L cb'jf cfO{= lk= Pd= s[ifs
!! ;d"x /f]ª # %(( #.!#.@)^( 8Da/ s'df/L /fO{ ) @) @) *.@!.@)!&
!@ sf]Na'ª cufl{\gs s[ifs ;d"x /f]ª # ^)) uf]laGb cof{n !! ^ !& *.@#.@)&)
!# pBdzLn s[ifs ;d"x /f]ª # ^%@ u'0f/fh n'O{F6]n !^ ( @% ^.!$.@)&@
zflGtk'/ s[lif tyf t/sf/L s[ifs
!$ ;d"x /f]ª ! %@* @)^*.%.!& lbks ;'Aaf !! ^ !& @)^(.^.@$
;|f]tM aflif{s s[lif ljsf; tYofª\s k'l:tsf, @)&@÷)&# lhNnf s[lif ljsf; sfof{no Onfd
$=!% ;+sng s]Gb| tyf lr:ofg s]Gb|
o; ufpFkflnsfdf pTkfbg x'g] t/sf/L, kmnk'mn, lrof tyf b"w pTkfbgsf] nflu :yfgLo :t/sf ;+sngs]Gb|x? :yfkgf
ul/Psf] 5 . ljz]ifu/L b"w ;+sng s]Gb|dfkm{t hDdf ePsf] b"wnfO{ s'6L8fF8fdf /x]sf] lr:ofg s]Gb|af6 ;f]em}
6\ofª\/dfkm{t lj/f6gu/ b}lgs ?kdf n}hfg] ul/G5 . To;} u/L ls;fgx?n] pTkfbg u/]sf] xl/of] lrof kQLnfO{
;+sngu/L glhs}sf] k|zf]wg :yn ;Dd n}hfg] ul/G5 . ;fu;AhL / kmnkm"nnfO{ ;fgf ;jf/L ;fwg lksck dfkm{t
j8f j8faf6 glhs} emfkf lhNnfsf] t/sf/L yf]s laqmL :yn ;Dd n}hfg] ul/Psf] 5 . d]rL /fhdfu{sf] bfoFfafFof
lsgf/df ;fgf k;nx?df ;d]t oxFf pTkfbg ePsf 6df6f/ nufotsf ;fu;AhL ofq'x?nfO{ nlIft u/L ljqmL ljt/0f
ug]{ ul/Psf] 5 .

$=!& s[lif ahf/ tyf xf6ahf/ ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq cnUo} s[lifahf/ tof/ ul/Psf] 5}g . o4kL :yfgLo s[lif pkhx? vl/b tyf ljqmLsf] nflu ;fgf
tyf demf}nf Jofkf/L dfkm{t ufpFa:tLx?af6} ;+sng u/L glhs} emfkf lhNnfsf] a'wjf/], rf/cfnL, ljtf{df]8, vb'gfaf/L
tyf sfs/le6\6fsf] ahf/df n}hfg] ub{5g\ . o;sf cltl/Q ls;fgn] gLlh :t/df pTkfbg u/]sf] tfhf t/sf/Lx?nfO{
/fhdfu{sf] 5]pmdf ljqmL ug]{ cEof; klg z'?jft ul/Psf] kfO{G5 . o; ufpFkflnsfsf] ;'gdfO{ b]lv xs{6]ahf/ cf;kf;
;Dd o; lsl;dsf ;fgf k;nx? b]Vg ;lsG5 . o; ufpFkflnssf] j8f g= ^ lhd{n]df pTkfbg x'g] ;'Gtnf yf]s
Jofkf/L dfkm{t Psd'i6 aufg vl/b u/L laqmL ljt/0f ug]{ ul/Psf] 5 .

$=!* ko{6g ljsf;


Onfd lhNnfsf] /f]ª ufpFkflnsf ko{6g ljsf;sf] b[li6sf]0fn] k|;:t ;+efjgf af]s]sf] If]q xf] . oxfFsf] ko{6g If]q
ljsf;sf] nflu wfld{s÷;f:s[[lt ko{6g, s[lif ko{6g ljz]if dxTjk"0f{ 5 . k"j{s} k|l;4 wfld{s:yn kfyLe/fsf] alxgL
kflye/f b]jLsf] ?kdf o; ufpFkflnsfsf] s'6L8fF8fdf kljq :yn /x]sf] 5 . oxFf aif]{gL xhf/f}sf] ;+Vofdf cfGtl/s
ko{6sx? cfpg] ub{5g\ . xf;Fkf]v/L If]qsf] h}ljs ljljwtfsf] cjnf]sg, agef]h ;fy} Onfdsf] dgf]/d:ynx?sf] e|d0f
ug{ klg oxfF ko{6sx? cfpg] u/]sf] kfO{G5 . ufpFkflnsfsf] k|j]z4f/dfg} ko{6g ;"rgf s]Gb|sf] :Yffkgf ul/Psf] 5 .
;'Gtnf, cn}rL, clDn;f]sf] nflu VoftL sdfPsf] o; ufpFkflnsf leq kg]{ lhd{n]df s[lif ko{6gsf] cfwf/ tof/
eO{;s]sf] 5 . P]ltxfl;s / ;f+:s[lts dxTjaf]s]sf hfthftL / :ynx? o; ufpFkflnsfsf ko{6g ljsf;sf dxTjk"0f{
k"jf{wf/x? x'g .
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
43
$=!*=! ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f
qm=;+= ko{6sLo :ynx? :ynsf] dxTj b}lgs cfpg] ko{6ssf] s}lkmot
;+Vof
! kflye/f b]jL tfKn]h'ªdf /x]sf] kflye/fsf] alxgLsf] ?kdf $)) k"j{sf] k|l;4 wfld{s
dlGb/ dflgG5 . o;sf] bz{g ug{fn] dgf]sfdgf k'/f :yn
x'G5 eGg] ljZjf; 5 .
wfld{s ko{6g
@ b]jfg5fk ;f+:s[lts tyf P]ltxf;s :yn %) O/f}6f/
# ;nsk'/ ;f+:s[lts tyf s[lif ko{6g %) lhd{n]
$ xfF;kf]v/L h}ljs ljljwtf / ;'gfv/L km"n $))

$=!*=@ xf]6n, l/;f]6{ tyf /]i6'/]G6 ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf ko{6g k|j4{gsf]nflu tyf gLlh nufgLdf xf]6n tyf xf]d :6] z'?jft ul/Psf] 5 . d]rL /fhudfu{
cf;kf;sf If]q, s'l68fF8f, ;'gdfO{, hf]/snz cflb If]qdf demf}nf :t/sf xf]6n / nh ;+~rfng ePsf] 5g\ eg] lhd{n],
O/f}6f/ cfbL If]qdf ;fgf lrofk;n / xf]d:6] ;'?jft ePsf] 5 . laz]ifu/L kfyLe/f dlGb/ bz{gfyL{ / kxf8sf] lr;f]
xfjfkfgL;Fu /Dg cfpg] ko{6sx? / /fhdfu{sf ofqx? oL xf]6n tyf /]i6'/]G6sf u|fxsx? x'g .

qm=;+= lsl;d ;+Vof s}lkmot


! :t/Lo cfjf; ;lxtsf] xf]6n ! sf]Na'Ë
@= cfjf; ;'ljwf ;lxtsf] xf]6n ( sf]Na'ª
# Xf]d:6] & lhd{n]
$ ;fdfGo lrof tyf gf:tf k;n @@ sf]Na'ª, lhd{n], O/f}6f/ tyf zflGtk'/

$=!*=# pknAw ko{6sLo ;]jf tyf ;'ljwf ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq pknAw ko{6sLo ;]jf tyf ;'ljwf cGt{ut d]rL /fhdfu{sf] rf/cfnL sf]Na'Ë k|j]z4f/dfg} ko{6g
;"rgfs]Gb| :yfkgf ul/Psf] 5 . To; ;"rgf s]Gb|dfkm{t /f]ª nufot ;du| Onfd lhNnfs} ko{6g;Fu ;DalGwt
hfgsf/Lx? pknAw u/fpg] ul/Psf] 5 . ufpFkflnsf leq kg]{ lhd{n] nufotsf] If]qx?df xf]d:6] klg z'?jft ul/Psf]
5 . s'6L8fF8f ahf/df ;+:yfut ?kdfg} kflye/f ;+/If0fn] u]i6xfp;;]jf z'?jft ul/Psf] 5 . o; afx]s gLlh
nufgLdf xf]6n tyf nhx? :yfkgf ul/Psf] 5 .

$=!( pBf]u tyf Jofkf/


o; ufpFkflnsf 7"nf pBf]ux? :yfkgf ePsf 5}gg\ . demf}nf tyf ;fgf pBf]ux? :yfkgf z'?jft ePsf 5g\ . oL
k|foh;f] pBf]ux? s[lif tyf kz'kfng cfwfl/t 5g\ . oFxf pTkfbg ePsf] s[lif pkhx? sRrf ?kdfg} aflx/ lgsf;L
x'g] u/]sf] 5 . o4kL b"w, lrof h:tf s]xL pkhx?sf] :yfgLo 3/]n' ?kdf k|;f]wg z'?jft ul/Psf] 5 . Joa;flos
?kdf ufO{kfng / dfx'/L kfngnfO{ >f]ts]Gb|s} ?kdf cuf8L a9fpg z'?jft ul/Psf] 5 . kmnkm'n tyf gub]afnLsf]
j]gf{ pTkfbgsf] nflu klg o; ufpFkflnsfdf z'?jft ul/Psf] 5 . Jofkf/Ls ahf/sf] ?kdf :yfgLo afx]s glhs}sf]
emfkf lhNnfdf /x]sf ahf/x? / sltko cj:yfdf ;f]em} ef/tLo ahf/ ;Dd klg oxfsf pkhx?sf] sf/f]af/ x'g] u/]sf]
5.

$=!(=! Jofkf/ / Joj;fo ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq Jofkf/ tyf Joa;fo ;+~rfngsf] nflu ljz]ifu/L /fhdfu{ hf]l8Psf] ;fgf ahf/L If]qx?df Jofkf/
kmi6fPsf] b]lvG5 . oL ;fgf ahf/L If]qdf ePsf k;nx?af6 b}lgs pkef]Uo ;fdfgx? vl/b tyf ljlqm ug]{ ul/Psf]
5 . o; afx]s ;fgf ;jf/L ;fwgn] b}lgs pkef]Uo ;fdu|Lx? ufpFkflnsfsf leqL ahf/;Dd klg n}hfg] u/]sf] 5 .
:yfgLo j8faf;Lx?n] ltg} ;fgf u|fdL0f Jofkfl/s s]Gb|af6 vl/b ljqmL ug]{ ub{5g\ .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


44
$=!(=@ vlgh tyf vfgL ;DaGwL ljj/0f
o; /f]ª ufpFkflnsf vfgL tyf e"du{sf] lj:t[t cWoog ul/Psf] 5}g . oBkL o; ufpFkflnsf] ef]uf]lns cfj[ltleq kg]{
l;l4vf]nf / ljl/Ëvf]nfIf]qdf tfdf, kmnfd nufotsf dxTjk"0f{ wft'x?sf] vfgL /x]sf] s'/f k|fKt :yfgLo clen]vx?af6
yfxf kfpg ;lsG5 . oL vfgLIf]qx?sf] lj:t[t cWoog kZrft ;DalGwt lgsfon] pTvgg\sf] nflu k|of; ug'{kg]{
b]lvPsf] 5 .

$=!(=# :yfgLo ahf/ tyf Jofkfl/s s]Gb|sf] ljj/0f


qm=;+= Jofkfl/s s]Gb|x?sf gfd d'Vo Jofkfl/s j:t'x? s}lkmot
! s'6L8fF8f s[lif pTkfbg, wfld{s ko{6g
@ /Dofª s[lif pTkfbg, cn}rL, ;'Gtnf
# ;nsk'/ s[lif pTkfbg, cn}rL, ;'Gtnf, j]gf{
$ a/kmNofª gub]afnL tyf kz'hGo pTkfbg
% abd6f/ gub]afnL tyf kz'hGo pTkfbg
^ d'r'Ë] b}lgs pkef]Uo j:t' tyf s[lifhGo pTkfbg

$=@) a}+s tyf lalQo ;+:yf ;DaGwL ljj/0f


o; /f]ª ufpFkflnsfdf ljlQo sf/f]sf/ ug]{ ;+3;+:yf tyf sfof{nx? :yfkgf x'g z'?jft ePsf 5g\ . j8f j8fdf
;+~rfng ePsf ;xsf/L ;+:yfx?n] ;fgf :s]ndf ljlQo sf/f]af/ z'?jft u/]sf 5g\ . ufpF a:tLdf 5l/P/ /x]sf k'FhL
;+sng / kl/rfngsf] nflu ;xsf/L ;+:yfx?sf] e"ldsf dxTjk"0f{ b]lvPsf] 5 . o; afx]s g]kfn /fi6«j}+saf6 :jLs[t
k|fKt Joa;flos j}+ssf] ?kdf d]3f a}+s / ;Ktsf]zL a}ssf] zfvf sfof{non] ;]jf z'?jft u/]sf] 5 .

$=@! ;xsf/L ;DaGwL ljj/0f


-l8lehg ;xsf/L sfof{no Onfdaf6 ;+~rflnt ;"kyd"Nosf ;xsf/L k;nx?sf] ljj/0f_

l;=g= ;xsf/Lsf] gfd 7]ufgf ;Dks{ g=


! ;"o{ljgfos s[lif ax'p4]ZoLo ;xsf/L ;+:yf /f]ª ufpFkflnsf ! (&$@^@!^^^
lnld6]8
@ dlxnf nflnu''/fF; ax'p4]ZoLo ;xsf/L ;+:yf /f]ª ufpFkflnsf #
lnld6]8
# hLjgb]p s[lif ;xsf/L ;+:yf lnld6]8 /f]ª ufpFkflnsf % (&$@^@%(^(
$ lhd{n] s[lif ;xsf/L ;+:yf lnld6]8 /f]ª ufpFkflnsf ^ (&@@#^##*)

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


45
kl/R5]b %M
;fdflhs cj:yf
%=! z}lIfs tyf dfgj ;+zfwg ljsf;
%=!=! kfFr jif{ / ;f] eGbf dflysf] z}lIfs cj:yf
ln+u hDdf hg;+Vofsf] ca:yf
;fIf/ k|f=lj=t lg= Dff=lj= P;=Pn k|la0ftf :gft :gfsf] cG cgf}krfl tx
(begin x -!– df=lj= -(– =l;= k|df0f s tx Q/ tx o /s gv'n]sf]
n ers) %_ -^–*_ !)_ kq tx lzIff
hDdf !(^ %^&! #@%^ !*! !!)$ $!@ !#! @@ ) !%#@ *^
!$@@* *
k'?if &$!* (& #)!( !^$! %*% @@( !)# @) ) *)@ $@
**)
dlxnf ^*!) (( @^%@ !^!% (#* %!( !*# @* @ ) &#) $$
;|f]tM /fli6«o hgu0fgf @)^*
%=!=@ ;fIf/tf cj:yf
ljj/0f u0fgf jif{
@)&%
s"n ;fIf/tf b/ *^=(@
k'?if ;fIf/tf b/ ()=@#
dlxnf ;fIf/tf b/ *#=^)

%=!=# txut ?kdf z}lIfs ;+:yf÷ljBfno ljj/0f


qm=;+= ljBfnosf] gfd 7]ufgf k|sf/ ;~rflnt sIff
1 >L zflGt lgs]tg df=lj= /f]ª–#, s'l68fF8f ;fd'bflos g;{/L—sIff !@ ;Dd
2 >L ;/:jtL df=lj= /f]ª–$, emfn'emf]8f ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
3 >L z+s/ cf=lj= /f]ª–#, df;]{ ;fd'bflos g;{/L—sIFf * ;Dd
4 >L zf/bf cf=lj= /f]ª–#, lr08]kfgL ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
5 >L hgtf cf=lj= /f]ª–#, ofª\u|] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
6 >L u0f]z cf=lj= /f]ª–$, cf]em]nL ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
7 >L afnsNof0f cf=lj= /f]ª–$, xn'8] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
8 >L gjl;h{gf cf=lj= /f]ª–$, sfp;]6f/ ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
9 >L pdf dx]Zj/ df=lj= /f]ª–%, gfvf]kf ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
10 >L ax'jg df=lj= /f]ª–%, ax'jg ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
11 >L dfnafF;] cf=lj= /f]ª–%, dfnafF;] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
12 >L afnsGof cf=lj= /f]ª–#, de'mjf ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
46
13 >L rGb|snf cf=lj= /f]ª–#, Ko'/] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
14 >L gf/fo0f cf=lj= /f]ª–%, b]jfg5fk ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
15 >L O/f}+6f/ cf=lj= /f]ª–%, O/f}+6f/ ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
16 >L lr;fkfgL cf=lj= /f]ª–%, lr;fkfgL ;fd'bflos g;{/L—sIff # ;Dd
17 >L zflGtk'/ df=lj= /f]ª–@, zflGtk'/ ;fd'bflos g;{/L—sIff !@ ;Dd
18 >L zzL df=lj= /f]ª–@ abd6f/ ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
19 >L Hof]lt cf=lj= /f]ª–!, g]lxt ;fd'bflos g;{/L—sIff * ;Dd
20 >L lji0f' cd/ cf=lj= /f]ª–@, a/kmNofË ;fd'bflos g;{/L—sIff * ;Dd
21 >L b]jLu~h cf=lj= /f]ª–!, h'/]e~ofË ;fd'bflos g;{/L—sIff * ;Dd
22 >L c?0ff]bo cf=lj= /f]ª–@, b'w] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
23 >L ls;fg hglxt cf=lj= /f]ª–!, l;l/;] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
24 >L 1fgf]bo cf=lj= /f]ª–!, a8x/] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
25 >L ;/:jtL cf=lj= /f]ª–@, em6f/] ;fd'bflos g;{/L—sIff $ ;Dd
26 >L ;/:jtL df=lj= /f]ª–^, /DofË ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
27 >L s'jfkfgL df=lj= /f]ª–^, s'jfkfgL ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
28 >L df]lt/fd df=lj= /f]ª–^, ;nsk'/ ;fd'bflos g;{/L—sIff !) ;Dd
29 >L lhd{n] cf=lj= /f]ª–^, lhd{n] ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
30 >L nfdL6f/ cf=lj= /f]ª–^, nfdL6f/ ;fd'bflos g;{/L—sIff % ;Dd
31 >L kf6fk'/ cf=lj= /f]ª–^, kf6fk'/ ;fd'bflos g;{/L—sIff $ ;Dd
32 >L l;4b]jL c+u|]hL :s'n /f]ª–#, sf]Na'Ë ;+:yfut g;{/L—sIff & ;Dd
33 >L k|eft ls/0f c+u|]hL /f]ª–!, ;+:yfut g;{/L—sIff % ;Dd
34 >L lrN8«]g uf8]{g :s'n /f]ª–^, /DofË ;+:yfut g;{/L—sIff % ;Dd
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


47
%=!=$ laBfnodf cWoog u/L/x]sf txut 5fq5fqfsf] ljj/0f
qm=;+= ljBfnosf] gfd k'=k|f=lj= sIff–! sIff–@ sIFf–# sIFf–$ sIFf–% sIff–^ sIff–& sIff–* sIff–( sIff–!) sIff–!! sIff–!@ hDdf s"n
hDd
f
5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf

5fqf
5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq

5fq
1 zflGt lgs]tg df=lj= 14 5 3 1 4 5 6 3 3 6 2 7 14 11 19 12 23 14 34 15 31 29 44 2 26 1 223 15 376
-/f]ª–#_ 8 7 3

2 ;/:jtL df=lj= 6 2 2 3 2 3 4 5 1 8 6 3 24 17 27 16 34 17 26 12 29 11 – – – – 161 97 258


/f]ª–$, efn'emf]8f
3 z+s/ cf=lj= 11 21 5 6 4 7 8 5 6 1 4 4 4 5 7 5 4 5 – – – – – – – – 53 59 112
/f]ª–#, df;]{
4 zf/bf cf=lj= 1 – 2 1 6 1 – 7 3 1 1 3 – – – – – – – – – – – – – – 13 13 26
/f]ª–#, lr08]kfgL
5 hgtf cf=lj= 2 5 1 4 2 3 3 3 2 3 1 3 – – – – – – – – – – – – – – 11 21 32
/f]ª–#, ofª\u|]
6 u0f]z cf=lj= 5 – 4 3 1 3 2 4 3 1 8 7 – – – – – – – – – – – – – – 23 18 41
/f]ª–$, cf]e]mnL
7 afnsNof0f cf=lj= – – 4 5 4 2 3 2 1 2 2 2 – – – – – – – – – – – – – – 14 13 27
/f]ª–$, xn'8]
8 gj l;h{gf cf=lj= – – 5 2 4 1 4 3 2 3 7 1 – – – – – – – – – – – – – – 22 10 32
-/f]ª–$_
9 ax'jg df=lj= 18 10 10 7 3 5 6 4 4 4 4 2 5 5 6 9 8 4 18 8 9 12 – – – – 82 65 147
/f]ª–%, ax'jg
10 lr;fkfgL cf=lj= 5 3 2 4 2 2 2 1 – – – – – – – – – – – – – – – – – – 11 10 21
/f]ª–%, lr;fkfgL
11 gf/fo0f cf=lj= 7 3 1 7 5 1 2 2 3 2 2 1 – – – – – – – – – – – – – – 20 16 36
/f]ª–%, b]jfg5fk
12 afnsGof cf=lj= – – 2 1 3 1 1 1 1 1 2 2 – – – – – – – – – – – – – – 9 6 15
/f]ª–#, de'mjf
13 dfnaf“ ;] cf=lj= 3 7 6 7 4 4 2 5 3 2 3 6 – – – – – – – – – – – – – – 21 31 52
/f]ª–%, dfnaf“ ;]
14 O/f}+6f/ cf=lj= 7 9 8 4 1 4 2 3 3 1 4 3 – – – – – – – – – – – – – – 25 24 49
/f]ª–%, O/f}+6f/

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


48
15 rGb|snf cf=lj= – – 1 4 3 2 3 – 1 2 5 3 – – – – – – – – – – – – – – 13 12 25
/f]ª–%, Ko'/]
16 pdf dx]Zj/ df=lj= - 6 9 5 3 6 1 4 2 2 5 3 4 8 3 8 11 12 9 9 11 6 7 – – – – 69 65 134
/f]ª–%_
17 ;/:jtL df=lj= 8 11 1 3 5 4 4 9 7 11 4 9 13 5 14 15 17 11 13 13 12 12 – – – – 98 10 201
/f]ª–^, /DofË 3

18 s'jfkfgL df=lj= 4 2 4 3 2 4 3 5 5 4 10 6 17 13 15 16 15 25 24 15 22 16 – – – – 121 10 230


/f]ª–^, s'jfkfgL 9

19 df]lt/fd df=lj= – – 9 3 7 7 9 2 10 5 7 6 5 5 2 2 4 5 6 6 14 7 – – – – 73 48 121


/f]ª–^, ;nsk'/
20 nfdL6f/ cf=lj= 2 5 2 4 1 3 2 2 5 5 4 5 – – – – – – – – – – – – – – 16 24 40
/f]ª–^, nfdL6f/
21 lhd{n] cf=lj= /f]ª– 5 3 4 – 2 3 2 3 1 7 3 3 – – – – – – – – – – – – – – 21 15 36
^, lhd{n]
22 kf6fk'/ cf=lj= /f]ª– 4 3 1 6 1 1 4 2 4 6 – – – – – – – – – – – – – – – – 14 18 32
^, kf6fk'/
23 zflGtk'/ df=lj= - – – 1 2 5 – – 6 2 1 4 10 13 13 19 11 11 13 19 16 32 12 4 2 – – 110 86 196
/f]ª–@_, zflGtk'/
24 zzL df=lj= - – – 7 6 9 11 10 5 13 5 8 15 12 9 14 19 17 9 13 13 7 9 – – – – 110 10 211
/f]ª–@_, abd6f/ 1

25 Hof]tL] cf=lj= /f]ª– 7 1 – – 4 2 3 3 2 4 9 4 5 2 3 5 9 5 – – – – – – – – 42 26 68


!, g]lxt
26 lji0f' cd/ cf=lj= 9 13 7 5 4 4 9 6 5 5 6 8 15 5 11 13 12 5 – – – – – – – – 78 64 142
/f]ª–!, a/kmNofË
27 b]jLu~h cf=lj= – – 9 9 6 7 4 9 8 5 7 5 8 6 6 6 8 6 – – – – – – – – 56 53 109
/f]ª–!, h'/]
28 c?0fbof]] cf=lj= – – 5 2 1 1 2 1 4 – 1 1 – – – – – – – – – – – – – – 13 5 18
/f]ª–@, b'w]
29 ls;fg hglxt cf=lj= 4 8 2 2 7 3 2 2 4 4 3 2 – – – – – – – – – – – – – – 22 21 43
/f]ª–!, l;l/;]]

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


49
30 1fgf]bo cf=lj= 3 5 5 1 – – – 3 1 1 4 1 – – – – – – – – – – – – – – 13 11 24
/f]ª–!, a8x/]
31 ;/:jtL cf=lj= 3 5 9 5 2 5 2 3 4 3 – – – – – – – – – – – – – – – – 20 21 41
/f]ª–@, em6f/]
32 k|eft ls/0f 16 10 2 7 5 5 2 – 2 2 4 7 – – – – – – – – – – – – – – 29 33 62
-;+:yfut_
33 lrN8«]g uf8]{g - 22 22 4 5 2 4 6 2 2 3 3 2 – – – – – – – – – – – – – – 39 38 77
;+:yfut_ /DofË
34 l;4b]jL c+u|]hL - 12 13 1 3 3 – 3 2 2 1 1 4 1 3 – – – – – – – – – – – – 23 26 49
;+:yfut_
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


50
%=!=% jfn lasf; s]Gb|sf] ljj/0f
/f]ª ufpFkflnsfdf /x]sf afnlasf; s]Gb|x?sf] ljj/0f -@)&)÷)&!_
l;= afn ljsf; ufpkfln z}lIfs hDdf afn blnt hghftL dft[ ljwfno cWoIfsf] gfd

;=sf=sf] gfd y/
g= s]Gb|sf] gfd sf of]Uotf

;~rflnt :yfg
aflnsf

jf8{ g=
tflnd

Aflnsf

Aflnsf

Aflnsf
afns

afns

afns
hDdf

hDdf

hDdf
1 lhd{n] /f]ª 6 g]qs'df/L k'gtfhuL P;=Pn= 7 7 1 1 1 5 5 1 laBfno kf6fk"/ k|f=lj= ;/:jtL /fO{
/f0ff ;L 4 0 df
2 gd'gf /f]ª 6 b]jLZj/L tfnLd bz 6 5 11 2 2 4 5 9 laBfno /f]ª k|f=lj= dg af= nfKrf
nfdf ck|fKt df
3 wg;/L /f]ª 6 em'df yfkf tfnLd bz 5 5 1 1 1 4 4 8 laBfno ;/:jlt df=lj= ltn af= k|wfg
ck|fKt 0 df
4 t'n;f /f]ª 6 efjgf lnDa' tfnLd P;=Pn= 7 5 12 1 1 3 6 9 laBfno s'jfkfgL k|f=lj= kz"{/fd /fO{
ck|fKt ;L df
5 /EofË /f]ª 6 ;~rdfof tfnLd P;=Pn= 5 4 9 1 1 5 5 1 ;d'bfo ;/:jtL df=lj= b]jLnfn /fO{
/fO{ ck|fKt ;L 0
6 cla/n /f]ª 6 lx/f /fO{ k'gtfhuL bz 5 3 8 6 4 1 laBfno nfdL6f/ k|f=lj= 1dg]Gb| /fO{
0 df
7 uf]uf]n] /f]ª 5 clhtf k'gtfhuL bz 6 5 11 1 1 4 5 9 laBfno lr;fkfgL k|f=lj= s'df]bn /fO{
;f]Ëd]g df
8 ax'ag df=lj= /f]ª 5 ;ljgf ;'gf/ cfwf/e't P;=Pn= 4 6 1 3 4 7 laBfno ax'ag df=lj= /fd af= z]kf{
;L 0 df
9 O/f]]6f/ /f]ª 5 ljlgtf cfwf/e't P;=Pn= 5 4 9 1 1 2 3 5 laBfno O/f}6f/ k|f=lj= bn af= k'nfdL
k'nfdL ;L df
10 ;[hgf /f]ª 5 sdnf vqL tfnLd IA 4 5 9 5 5 1 laBfno dfnaf;] k|f=lj= ldgf e08f/L
ck|fKt 0 df
11 rGb|snf /f]ª 3 k"l0fdf du/ tfnLd P;=Pn= 5 5 1 6 5 11 laBfno rGb|f]snf k|f=lj= ofd s'df/L
ck|fKt ;L 0 df sfsL{
12 pdfdx]Zj/ /f]ª 5 cldtf /fO[ k'gtfhuL P;=Pn= 6 6 12 1 1 3 6 9 laBfno pdfdx]Zj/ ;Gt af= /fO{
lg=df= ;L df lg=df=
13 b]jfg5fk /f]ª 5 Ogb| s'= tfnLd bz 6 5 11 1 1 4 3 7 laBfno gf/fo0f k|f=lj= aL/ af= du/
tfdf8 ck|fKt df

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


51
14 kfyLe/f /f]ª 2 sNkgf k'gtfhuL bz 6 6 12 6 3 9 laBfno ;/:jtL df=lj= s'df/ 9'u]n
cof{n df
15 w'a{tf/f /f]ª 3 ladnf k'gtfhuL bz 5 5 1 1 1 2 4 5 9 ;d'bfo zflGTflgs]tg g]]q u'?Ë
a/fOnL 0
16 ;/:jlt /f]ª 4 sNkgf /fO{ tfnLd SLC 5 6 11 3 3 6 laBfno ;/:jtL df=lj= /0f af= u'?Ë
ck|fKt df
17 hghfu/0f /f]ª 4 nlntf /fO{ cfwf/ e't bz 6 6 12 2 4 6 ;d'bfo z+s/ lg=df= /fd s'df/ /fO{
18 d'gfn -aGb_ /f]ª 4 hfg'sf /fO{ tfnLd P;=Pn= laBfno z+s/ lg=df= t]h af= /fO{
ck|fKt ;L df
19 gjHof]lt /f]ª 3 /flwsf /fO{ tfnLd P;=Pn= 5 5 1 3 5 8 laBfno hgtf k|f=lj= lbn s'df/ /fO{
ck|fKt ;L 0 df
20 df;]{ /f]ª 3 uLtf vjf; k'gtfhuL bz 5 6 11 1 4 5 laBfno z+s/ lg=df= nf]s af=
df e'h]n
21 ;u/dfyf /f]ª 3 /flwsf k'gtfhuL P;=Pn= 6 4 1 4 6 1 laBfno hgtf k|f=lj= lbn s'df/
d'lvof{ ;L 0 0 df lnda'{
22 km"ndfnf /f]ª 3 x]d s'df/L cfwf/ e't P;=Pn= 7 6 13 1 1 2 5 7 laBfno z+s/ lg=df= r'8fd0fL
jfUn] ;L df e'h]n
23 ;[hgf /f]ª 2 nIdL /fO{ cfwf/ e't P;=Pn= 6 6 12 2 6 8 laBfno hgtf k|f=lj= dg dfof /fO{
;L df
24 kfyLe/f /f]ª 3 lai0f' vjf; k'gtfhuL IA 7 6 13 4 6 1 laBfno zflGt lgs]tg r'8fd0fL
0 df p=df= e'h]n
25 sfdgf /f]ª 1 aljtf /fO{ tfnLd P;=Pn= 3 5 8 1 2 3 3 4 7 laBfno Hof]lt k|f=lj= k|]d af=/fO{
ck|fKt ;L df
26 dgsfdgf /f]ª 1 ldgf 9sfn 5}g P;=Pn= 4 7 11 3 2 5 ;d'bfo ls;fg hg lxt rGb| s' = /fO{
;L
27 uf}/Lz+s/ /f]ª 1 tf/f v8sf k'gtfhuL bz 4 6 1 1 1 5 4 9 ;d'bfo 1fgf]bo k|f=lj= 6]s af=/fO{
0
28 abd6f/ /f]ª 1 sdnf k'gtfhuL bz 7 6 13 2 2 2 4 6 laBfno ls;fg hg lxt rGb| af=
v'nfn df tfdfË
29 a/'kmNofË /f]ª 2 pdf l3ld/] cfwf/ e't P;=Pn= 4 4 8 1 1 4 2 6 laBfno lji0f' cd/ nIdL sfGt
;L df lg=df= = l3ld/]
30 /f]zgL /f]ª 2 dfw'/L du/ tfnLd bz 7 6 13 1 1 3 3 6 ;d'bfo zzL lg=df= uuf af= /fO{
ck|fKt
31 ;/:jtL /f]ª 1 ;l/tf /fO{ tfnLd bz 7 6 13 1 1 4 4 8 ;d'bfo Hof]lt lg=df= g/x/L
ck|fKt vltj8f

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


52
32 au}rf /f]ª 2 t'n;f cfwf/ e't P;=Pn= 4 7 11 1 1 5 4 9 laBfno ;/:jtL k|f=lj= nIdL sfGt
k/fh'nL ;L df l3ld/]
33 j'4 /f]ª 1 ljj]s /fO{ kgtfhuL P;=Pn= 4 3 7 2 1 3 ;d'bfo Hof]tL c= lxdfn
;L clwsf/L
34 k|ult /f]ª 7 cle lnDj' cfwf/ e't P;=Pn= 4 4 8 ;d'bfo Hof]tL c= /fd lnDa'
;L
35 k|ultlzn /f]ª 2 /]g'sf tfdfª cfwf/ e't bz 3 7 1 1 1 1 1 2 ;d'bfo hglxt ;Gtf]z vqL
0

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


53
%=!=^ ljBfno jflx/ /x]sf tyf ljBfno 5f8]sf jfnjflnsfx?sf] ljj/0f
ljj/0f k'?if dlxnf hDdf
xfn laBfno uO{/x]sf 2608 2831 5439
xfn laBfno guPsf 1001 1003 2004
gv'n]sf] 81 102 183
;|f]tM /fli6«o hgu0fgf @)^*

%=!=& l;sfO{ pknAwL tyf plt0f{ b/


qm=;= sIff ljifout Zf}lIfs ;"rf~\s
Gf]kfnL c+u]h
| L Ufl)ft lj!fg ;fdflhs plt{)f b/ bf]x]fCofpg] %f]*\g] b/ lzIfs
b/ ljb\ofyL{
cg'kft
1 k"j{ 75 70=5 68=6 67 71 78=5% 21=5% 0%
k|f=lj=
Tfxut l;=p= 75 70=5 68=6 67 71 78=5% 21=5% 0%
2 Ps 69=03 67=06 71=56 66=63 68=70 90=4% 9=6% 7%
3 b'O{ 71=44 72=10 68=72 70=37 70=41 92=2% 7=8% 8%
4 tLg 66=87 69=27 68=50 67=17 69=40 91=7% 8=3% 5%
5 Rff/ 68=46 56=32 58=96 56=77 52=27 93=1% 6=9% 5%
6 Kffr 67=19 60=42 61=11 58=27 50=73 95=6% 4=4% 3%
Tfxut l;=p= 68=59 65=03 65=77 63=84 62=30 92=6% 7=4% 5=6%
7 % 63=60 58 51=07 60=80 58=70 90=3% 9=7% 15=66%
8 ;ft 65=50 63=30 51=60 60=90 62=40 93=94% 6=06% 15%
9 cf& 63=18 58=94 34=86 54=99 52=89 94% 6% 16%
Tfxut l;=p= 64=09 60=08 45=84 58=99 58 92=7%4 7=25% 15=55%
10 Gff} 54=32 51=39 32=85 54=53 52=53 95=2% 4=8% 8=20%
11 bz
12 P#f/
13 afx<
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

%=!=* ljBfno zflGt If]q / ljBfno ;'wf/ of]hgf ljj/0f


:yfgLo txsf] lgjf{rg kZrft nfdf] ;dob]lv l/St :yfgLo txsf] g]t[Tj ub}{ hgk|ltlgwLx? lgjf{lrt eP/ :yfgLo
If]qsf] ;du| ljsf; sfo{df nfUg] qmddf :yfgLo g]t[TjnfO{ o; /f]~ ufpFkflnsfsf] lzIff ;DaGwL of]hgf lgdf{0f /
sfof{Gjogsf nflu laz]if gLlt tyf sfo{qmd cfjZs 5 . z}lIfs cj:yfsf] lj:t[t hfgsf/L / ljZn]if kZrft
;xeflutfTds ?kdf ;|f]t klxrfg ;lxtsf] laBfno ;'wf/sf sfo{qmdx /f]ª ufpFkflnsfsf] k|fyldstf If]qdf k/]sf] 5 .
:yfgLo ;/sf/ ;+~rfng P]gn] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L ufpFkflnsfsf] cnUo} lzIff ;DaGwL gLlt kfl/t eO;]s]sf] 5
. z}lIfs cj;/ / k"jf{wf/ ljsf;sf]nflu ah]6 ;d]t ljlgof]hg ul/b} cfPsf] 5 . o;sf nflu ufpFkflnsf, laBfno,
cleefjs / ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx?sf] cy{k"0f{ ;xeflutfdf laBfno ;'wf/ of]hgf tof/L / To;df ;do ;fk]If
;+zf]wg cfjZos 5 . o;sf nflu laBfno zflGt If]q cfwf/ :tDesf] ?kdf /x]sf] 5 . ufpFkflnsf] ;xof]udf ;du|
ufpFkflnsf If]qleqsf] z}lIfs k|f]kmfon ;d]t tof/ eO{;s]sf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


54
%=!=( lzIfs tyf z}lIfs hgzlQm ljj/0f
qm= ljBfnosf] ljBfnosf] 7]ufgf
;+= -gof ;+/rgfsf]

lzIfssf]
gfd÷y/

cWoog u/]sf] d"n ljifo


cfwf/df_

lgo'lQm ePsf] ljifo


lgo'lQm sf] lsl;d
lgo'lQm ePsf] tx

z}lIfs of]Uotf

lgo'lQm ldlt
>]0fL
ufp÷ 6f]n
;~rflnt
sf]8 g+=

j8f g+=
k|sf/

sIff
gfd

gfd
tx
! lxd]Zj/ ofbj df=lj= c:yfoL df=lj= t[= lj1fg lj1fg Pd=P;;L )%)÷!!÷!*
df=lj=

!–!@
zflGt lgs]tg df=lj=

/f]ª
)#)@!))!

#
s'6L8f8f
;fd'bflos

x]dGt cfrfo{ p=df= lj= cg'bfg p=df= lj= n]vf n]vf Pd= aLP; )^*÷!!÷!@

uLtf b]jL p=df=lj= cg'bfg p=df= lj= cy{zf:q= cy{zf:q Pd=P8= )^(÷%÷&
kf]v|]n
d]3/fh df=lj= :yfoL df=lj= t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P8= )&@÷(÷&
utf]{nf
x]ds'df/L df=lj= c:yfoL df=lj= t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P8= )%@÷@÷*
u'/fufO{
n]vgfy df=lj= c:yfoL df=lj= t[= ul0ft ul0ft lj=P8= )^@÷!@÷#
l3ld/]
hLt axfb'/ df=lj= ;§f df=lj= t[= g]kfnL g]kfnL Pd=P= )^%÷%÷!!
/fO{ lj=P8=
pdfsfGt lg=df= :yfoL lg=df= lå= lj1fg lj1fg cfO{=P;;L )$*÷%÷!
ofbj
d'lQmgfy lg=df= :yfoL lg=df= lå= ;+:s[t g]kfnL lj=P= )^)÷!!÷@@
uh'/]n
OZj/L s'df/ lg=df= :yfoL lg=df= t[= ;+:s[t g]kfnL lj=P8= )^#÷^÷$
lg/f}nf

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


55
e"kfn v8\sf lg=df= :yfoL lg=df= t[= c+u|]hL= c+u|]hL Pd=P8= )&!÷!÷@^

tk/fh lg=df= :yfoL lg=df= t[= ul0ft ul0ft Pd=P8= )&#÷!÷@@


Gof}kfg]
rGb|sfGt k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )#(÷!)÷!
cfrfo{
o'j/fh k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&!÷%÷!)
cfrfo{
nIdLb]jL /fO{ k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )%@÷!÷!
clDjsf b]jL k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — sIff !@ )^^÷@÷(
/fO{
lxdfn /fO{ sd{rf/L s/f/ lj=s= n]vf n]vf sIff !@ )^*÷!!÷@^
ldng /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — — sIFf !@ )&!÷@÷@$
lji0f'dfof ;=sf= s/f/ k"=k|f= lj= — — lj=P8= )%&÷*÷!%
e'h]n
x]ds'df/L ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIFf !@ )^&÷$÷!
jfUn]
ljdnf ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIFf * )%*÷*÷(
a/fO{nL
;'eb|f cfrfo{ k|f=lj= lghL>f] — — — lj=P8=
t
cl:d /fO{ k|f=lj= lghL>f] — — — )&!÷&÷@^
t
u+ufdfof /fO{ k|f=lj= lghL>f] — — — cfO{= P8= )&#÷@÷$
t

@ ofª\u|] /fdaxfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!


)#)@!))^

;fd'bflos

u'?Ë
cf=lj=

cf=lj=
hgtf

!—%

/f]ª
#

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


56
b]jL k|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$)÷!@÷@)
cfrfo{

u+uf/fd k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P= )^#÷%÷!%


Gof}kfg]
v8\u /fO{ k|f=lj= s/f/ sf=;= — —
/flwsf d'lvof ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — P;=Pn=;L=

#= )#) z+ ;fd'bfl cf=l !— /f] # df;]{ sdn s'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P= )%)÷@÷#
@!) s os j= * ª cfrfo{
)& /
cf
=l
j=
8f]/ k|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — Pd=P8= )^)÷!!÷!!
9sfn
s[i0fs'df/L k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )^)÷!!÷@!
vgfn
xl/ axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lj= — — cfO{=sd= )&!÷%÷!!
e'h]n
cf]ds'df/L k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&!÷%÷!)
e'h]n
lxdfb]jL k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )^(÷%÷%
ltlD;gf
8Da/ k|;fb lg=df= lghL>f] — ul0ft ul0ft lj=P8= )^@÷&÷!#
Gof}kfg] t
ljsf; e'h]n lg=df= lghL — ;fdflhs ;fdflhs cfO{=P= )&)÷!÷@$
>f]t
nIdL /fO{ lg=df= lghL — g]kfnL g]kfnL lj=P8= )&#÷&÷!*
>f]t
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
57
ljj]s lg=df= lghL — c+u|]hL c+u|]hL cfO{=sd= )&$÷!÷!
km'of“ n >f]t
cd[t /fO{ sd{rf/L s/f/ lg=df= — — cfO{=P= )^&÷$÷!
uLtf vjf; ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !) )%*÷%÷%

nlntf /fO{ ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !) )^%÷!!÷!%

$ ;fd'bfl # uLtfdl0f k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$*÷%÷!

lrG8]kfgL
os clwsf/L
cf=lj=

!—%

/f]ª k|f=lj= :yfoL


u0f]zs'df/ k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!
zf/bf cf=lj=
)#)@!))#

a/fn

/]vfs'df/L k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — sIff !@ )%)÷!@÷!&


kf]v|]n

/flwsf /fO{ ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — P;=Pn= ;L= )^*÷*÷!


gljgs'df/ k|f=lj= s/f/ sf=;= — — cfO{=sd= )^*÷*÷!
s§]n

% k|]daxfb'/ /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — lj=P= )%)÷@÷!)


)#)@!))@

;fd'bflos

efn'emf]8f
;/:jtL
df=lj=

df=lj=

lg=df= /fxt
!—!)

;'jf; e08f/L lg=df= t[= c+u|]hL c+u|]hL lj=P8= )^%÷$÷!


/f]ª
$

k'iknfn df=lj= c:yfoL df=lj= t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P= )%#÷!÷$


sfkm\n]
cRo't Gof}kfg] df=lj= /fxt df=lj= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ Pd=P=÷ )^^÷$÷!
lj1fg lj1fg lj=P;;L
s'df/L nfKrf lg=df= /fxt lg=df= t[= g]kfnL g]kfnL lj=P8= )^%÷$÷!
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
58
?kgf/fo0f lg=df= :yfoL lg=df= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ cfO{= P;;L )^#÷^÷^
9'+ufgf lj1fg lj1fg
r'8fdl0f k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )#(÷!@÷$
cof{n
k|sfz k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷!÷@(
clwsf/L
ldqnfn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷&
e08f/L
;'sdfg k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )%#÷!÷!^
tfdfª
ldgfb]jL k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P= )%*÷^÷!@
g]kfn
uLtf e08f/L k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )%)÷!@÷#)

l5l/ª nfKrf sd{rf/L s/f/ lj=s= n]vf n]vf cfO{=sd= )^^÷)!÷)@


lbnaxfb'/ sf=;= s/f/ sf=;= — — ;fIf/ )^^÷)@÷!&
nfKrf
sNkgf /fO{ ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !@ )&@÷%÷!

;f]d/fh df=lj= lghL>f] — ;fdflhs ;fdflhs lj=P8=


cof{n t
k|]daxfb'/ df=lj= lghL>f] — g]kfnL g]kfnL Pd=P8=
v8\sf t
;Ltf k|f=lj= lghL>f] — — — cfO{=sd=
/fO{ t
kbdl;+x lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL cfO{=P8=
nfKrf t

^ dxfgGb k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P= )%@÷%÷@@


;fd'bflo

cf]e]mnL
)#)@!

cf=lj=

cf=lj=
u0f]z
))$

!—%

uf}td
/f]ª
s

lbns'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!!÷!


/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
59
du/
lty{dfof /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )&!÷%÷*
d"gf n]Krf k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )^$÷@÷!^
b'uf{ /fO{ k|f=lj= s/f/ sf=;= — —
sNkgf cof{n ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !)

& leds'df/L k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )^^÷$÷!*


)#)@!))*

tfdfË

/f]ª
gj l;h{gf
;fd'bflos

$
sfp;]6f/
cf=lj=

cf=lj=

!—%
d]3gfy s§]n k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!!÷!
s[i0faxfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!!÷!
v8\sf
ldqnfn k|f=lj= lghL — — — cfO{=P8= )&#÷*÷!
ahufO{“ >f]t
;ljtf /fO{ k|f=lj= s/f/ sf=;= — — P;=Pn= ;L= )&!÷!!÷@*
nIdLdfof ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — P;=Pn= ;L= )^(÷(÷^
/fO{

* kbdaxfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!@÷!


$
afn sNof0f
)#)@!))%

tfdfË
;fd'bflos

xNn'8]
/f]ª
cf=lj=

cf=lj=

!—%

;f]daxfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — lj=P= )$)÷&÷@$


s6'jfn
6+ss'df/L /fO{ k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )^!÷*÷!#

( s]bf/ kl/of/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$@÷%÷^


rGb|snf cf=lj=

#
)#)!!)))!

Ko'/]
/f]ª
;fd'bflos

cf=lj=

!—%

uh]Gb| bfxn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )%)÷!÷@(


ef]u]Gb| gfy k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{= P8= )^#÷^÷$
v8\sf

Aff OGb| axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!!÷!
!—%
)#)

))#

bflo
;fd'
!!)

de'm
cf=l

/f]ª
!)

j=

jf
s

n rf}+nfufO{

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


60
s sf]lsnf b]jL k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )%*÷$÷!
Go /fO{
f s[i0faxfb'/ k|f=lj= s/f/ sf=;= — — P;=Pn= ;L= )^*÷&÷!
cf /fO{
=l
j=

!! kb\df ;f]ª\d]g k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )%$÷%÷!%

%
!—#

/f]ª
;fd'bflos
lr;f kfgL cf=lj=

lr;fkfgL
cf=lj=

cudl;+x /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn= ;L= )$^÷!!÷!


lji0f's'df/L k|f=lj= s/f/ sf=;= — — cfO{=P= )%(÷@÷@
/fO{
clhtf ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — sIff !) )^$÷(÷@
;f]ª\d]g

!@ r]tgs'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷!÷@&


)#)!!)))

;fd'bflos

kf}8]n
O/f}+6f/

O/f}+6f/
cf=lj=

cf=lj=

!—%

/f]ª
*

n'gfb]jL k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — lj=P=÷lj=P8= )^^÷$÷!%


kf}8]n
ld/f n]Krf k|f=lj= s/f/ sf=;= — — cfO{=P8= )^(÷#÷@(
zld{nf af]u6L k|f=lj= lghL>f] — — — lj=P=÷lj=P8= )&#÷@÷!%
uGw{j t
g/dfg n]Krf k|f=lj= lghL>f] — — — sIff !@ )&#÷@÷@@
t
ljlgtf k'nfdL ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — sIff !) )%(÷!÷@%

!# rGb| k|;fb lg=df= :yfoL lg=df=t[= g]kfnL g]kfnL lj=P8= )^#÷^÷$


)#)!!)))

;fd'bflos

%
dx]Zj/

ltlD;gf
gfvf]kf
df=lj=
df=lj=

!—!)
pdf

/f]ª
@

/d]z/fh lg=df= :yfoL lg=df= lå= ;fdflhs ;fdflhs cfO{=P= )$#÷!!÷


kf}8]n
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
61
sflGt/fd lg=df= :yfoL lg=df= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ lj=P;;L÷ )&@÷!)÷!!
kGt lj1fg lj1fg lj=P8=

w/0fLw/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P= )#(÷(÷!


vltj8f
rGbdfg k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%@÷@÷!#
nfKrf
lbns'df/L k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )^#÷&÷!
/fO{
lbg]z of]Ndf] k|f=lj= s/f/ k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&@÷^÷!&
;'lgn kf}8]n sd{rf/L s/f/ lj=s= — — cfO{=P;;L )&@÷(÷%

e]if/fh /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&!÷%÷!)


dfnaf;] cf=lj=

%
)#)!!)))&

dfnaf“ ;]
;fd'bflos

!—%

/f]ª
!$

cf=lj=

rGb|dfof k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P= )%*÷$÷#)


vgfn
s[i0ff sfsL{ k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )^$÷@÷@)
sNkgf lnDa' k|f=lj= s/f/ sf=;= — — P;=Pn=;L= )&#÷&÷!
sdnfb]jL ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — cfO{=P= )^$÷!!÷@)
vqL

OGb| axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷%÷@&


%

vqL
k|f=lj= :yfoL
gf/fo0f cf=lj=

;fu/dl0f k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$@÷$÷@^


)#)!!)))$

!—#

/f]ª
;fd'bflos

b]jfg5fk

nfKrf
cf=lj=
!%

dª\unL k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )%#÷@÷#


tfdfË
b'uf{ axfb'/ k|f=lj= s/f/ sf=;= — — cfO{=P8= )&!÷@÷!
/fO{
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
62
t]hs'df/L k|f=lj= lghL>f] — — — P;=Pn=;L= )&!÷@÷!@
rDnfufO{ t
OGbs'df/L ;+=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )&)÷!@÷(
tfdfË

Clif/fh k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P8= )$^÷!!÷!


e§/fO{

!—!)
)#)!!)))(

ax'jg df=lj=

/f]ª
;fd'bflos

%
u[d/fh k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!%
df=lj=

ax'jg
!^

vltj8f
;'jf; k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!
vltj8f
g]q k|;fb lg=df= :yfoL lg=df=t[= ;fdflhs ;fdflhs Pd=P8= )&@÷!)÷!@
r'8fn
8Da/ axfb'/ lg=df= /fxt lg=df=t[= g]kfnL g]kfnL cfO{=P8= )^%÷$÷!
tfdfª
nf]sgfy lg=df= /fxt lg=df=t[= c+u|]hL c+u|]hL lj=P= )^%÷$÷!
kf}8]n
e"ldk|;fb lg=df= /fxt lg=df=t[= ul0ft÷ ul0ft÷ cfO{=P;;L )^*÷$÷*
af:sf]6f lj1fg lj1fg
pld{nf k|f=lj= s/f/ k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )^(÷&÷!
vltj8f
>'lts'df/L k|f=lj= s/f/ k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )&)÷@÷%
tfdfª
nf]ss'df/L k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )^^÷(÷!)
rf}+nfufO{
cl;d sd{rf/L s/f/ lj=s= — — lj=lj=P;= )^*÷%÷!@
vltj8f
b'uf{ u'?ª sf=;= s/f/ sf=;= — — sIff !@ )^*÷!÷!#
;ljgf ;'g'jf/ ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — sIff !@ )^*÷%÷@%

nfn axfb'/ lg=df= :yfoL lg=df=t[= cy{zf:q cy{zf:q Pd=P8= )&!÷$÷@^


)!&

L/fd
bflo
;fd'
))t

df=l

df=l

;n
sk'
/f]ª
!—
)^

!)
)#
!&

j=

j=
s

/
df]

>]i7

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


63
xs{nfn lu/L df=lj= :yfoL df=lj=t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P8= )&@÷(÷&
cgGt/fd lg=df= :yfoL lg=df= lå= g]kfnL g]kfnL pQ/ dWodf )$*÷%÷!
9'+u]n
s'df/ du/ lg=df= :yfoL lg=df=t[= ul0ft÷ ul0ft÷ Pd=P8= )&!÷$÷@^
lj1fg lj1fg
dl0f k|;fb df=lj= /fxt df=lj=t[= ;fdflhs ;fdflhs Pd=P8= )^%÷#÷@
;'j]bL
/f]lg; e08f/L df=lj= /fxt df=lj=t[= ul0ft÷ ul0ft÷ lj=P;;L )&@÷&÷!)
lj1fg lj1fg
;f]dgfy lg=df= c:yfoL lg=df=t[= c+u|]hL c+u|]hL lj=P8= )^&÷@÷@)
e08f/L
xs{ axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$*÷%÷!
k|wfg
nfvdfg k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&@÷(÷*
:ofDaf]
6Lsfb]jL zdf{ k|f=lj= c:yfoL k|f=lj=t[= — — lj=P8= )^(÷*÷&
/fd tfdfª sd{rf/L s/f/ lj=s= — — lj=P8= )^*÷%÷!%
;'dg tfdfª sf=;= s/f/ sf=;= — — P;=Pn=;L= )^*÷!)÷
!(
;'lznf — lghL>f] — — — cfO{=P8= )&@÷@÷@(
:ofªjf] t

k|]d/fh /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P= )#(÷(÷@&


s'jfkfgL df=lj=
;fd'bflos
)#)!&)))$

s'jfkfgL
df=lj=

!—!)

/f]ª
!*

/0faxfb'/ /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn\=;L= )^#÷^÷$


k|sfz e§/fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )&!÷%÷!!
sdnfb]jL /fO{ k|f=lj= c:yfoL k|f=lj=t[= — — P;=Pn\=;L= )^$÷!÷!^
b]jL k|;fb lg=df= /fxt lg=df=t[ ul0ft÷ ul0ft÷ cfO{=P;;L )^^÷%÷!$
bxfn lj1fg lj1fg
/f]zg /fO{ sd{rf/L s/f/ lj=s= — — lj=P8= )&@÷(÷@$
o'j/fh /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — — lj=P= )^*÷%÷!
efjgf lnDa' ;=sf= s/f/ k'=k+f=lj — — P;=Pn\=;L= )^(÷*÷!%
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
64
lbk]g /fO{ lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL cfO{=P8= )^(÷^÷!!
t
;'lznf df=lj= lghL>f] — ;fdflhs ;fdflhs Pd=P8= )&@÷%÷!
ltlD;gf t
sljtf /fO{ k|f=lj= lghL>f] — — — P;=Pn\=;L= )&@÷%÷!
t
l6sfdfof /fO{ lg=df= lghL>f] — g]kfnL g]kfnL cfO{=P8= )&#÷!÷!&
t
;'ldqf n]Krf lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL cfO{=P8= )&)÷!÷%
t

8's/fh kf}8]n lg=df= :yfoL lg=df= lå= g]kfnL g]kfnL cfO{=P= )$$÷%÷!
;/:jtL df=lj=

lab'/ of]~hg k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L=


!—!)

/Dofª
)#)!&)))&

/f]ª
!(

;fd'bflos

^
tfdfª
df=lj=

uf]ljGb axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P8= )%#÷!÷@*


kf}8]n
s0f{dfof k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷!@÷
kk'jfn !%
j]b k|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — lj=P8= )%#÷&÷@#
utf]{nf
;fljqf /fO{ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — lj=P8= )^%÷@÷%
?b| k|wfg k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&!÷%÷*
piff /fO{ k|f=lj= s/f/ k|f=lj=t[= — — lj=P8= )&@÷$÷@*
b]ljsf cfrfo{ df=lj= /fxt df=lj=t[= ul0ft÷ ul0ft÷ lj=P;;L )&@÷^÷^
lj1fg lj1fg
jn]tL uf]Ot lg=df= /fxt lg=df=t[= ul0ft÷ ul0ft÷ cfO{=P;;L÷l )^^÷$÷!
lj1fg lj1fg j=P8=
od'gf e§/fO{ lg=df= /fxt lg=df=t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P8= )&!÷%÷@(
sdn /fO{ df=lj= lghL>f] — g]kfnL g]kfnL lj=P8= )%*÷%÷*
t
Ogb| k|;fb sd{rf/L s/f/ lj=s= — — lj=P= )^(÷$÷!
cfrfo{

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


65
u0f]zdfg /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — — cfO{=P= )^(÷$÷!
e'mdf yfkf ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — cfO{=P8= )&!÷@÷!*
v8\sf

8Da/ /fo k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!


)#)!&)))!

lhd{n] cf=lj=
;fd'bflos cd[tf /fO{ k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )^!÷*÷#)

lhd{n]
20

/f]ª
cf=lj=

^
!—%
ldgfs'df/L k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )^$÷!÷@#
df]Stfg
>Ldfg n]Krf sf=;= s/f/ sf=;= — — cfO{=P8= )^*÷$÷!%
dlgtf ;'Aaf ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )&!÷@÷!)

gj/fh l/;fn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!


kf6fk'/ cf=lj=
)#)!&)))#

;fd'bflos

kf6fk'/ o'j/fh k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!


cf=lj=

!—$
21

/f]ª
^

vltj8f
g]qs'df/L ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )^@÷!@÷!
/fgf

nfv axfb''/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷!÷@(


nfdL6f/ cf=lj=
)#)!&)))%

;f+jf
;fd'bflos

nfdL6f/
cf=lj=

!—%
22

k|f=lj=
/f]ª

lktfDj/ zdf{ :yfoL k|f=lj= k|= — — Pd=P= )$)÷^÷!#


^

kf}8]n
ldgfb]jL /fO{ k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )^#÷!÷!^
;+lutf /fO{ k|f=lj= lghL>f] — — — sIff !@ )&!÷!!÷!
t
lbks bhL{ sf=;= s/f/ sf=;= — — P;=Pn=;L= )^*÷!@÷
@!
lx/f /fO{ ;=sf= s/f/ k'=k|f=lj= — — sIff !) )^@÷@÷!)

k|]dnfn sfsL{ df=lj= :yfoL df=lj= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ lj=P;;L÷ )&!÷$÷@^
bflo
)@/
;fd'
zflG
23

df=l

df=l

r}g
)$

/f]ª
!—
#)
)#

!@

k'/]
j=

j=
tk'

lj1fg lj1fg Pd=P=


/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
66
rGb| axfb'/ df=lj= /fxt df=lj= t[= cy{zf:q cy{zf:q Pd=P8= )^%÷#÷^
nsfb|L
kbd axfb'/ df=lj= /fxt df=lj= t[= g]kfnL g]kfnL lj=P8=÷ )^$÷@÷!$
v'nfn Pd=P=
k[YjL axfb'/ df=lj= /fxt df=lj= t[= c+u|]hL c+u|]hL lj=P8=÷ )^%÷#÷^
sfsL{ Pd=P=
nIdL cfrfo{ df=lj= /fxt df=lj= t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P= )&#÷(÷!&
l;4L k|;fb lg=df= :yfoL lg=df= t[= c+u|]hL c+u|]hL Pd=P8= )&!÷%÷!)
ltlD;gf
lbks ahufO{ lg=df= :yfoL lg=df= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ lj=P;;L÷ )&#÷!)÷!!
lj1fg lj1fg Pd=P=
/f]zg rflDnª lg=df= /fxt lg=df= t[= ul0ft ul0ft cfO{=P= )^%÷#÷^
clDjsf b]jL k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!
e§/fO{
vu]Gb|s'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )$^÷!!÷!
bxfn
ofd k|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )%)÷@÷!$
9sfn
gj/fh k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P=÷ )&!÷%÷!)
clwsf/L lj=P8=
ofds'df/L k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — lj=P8=÷ )^$÷@÷@&
rflDnª Pd=P=
lgd{n bxfn k|f=lj= lghL>f] — — — cfO{=P8= )^%÷#÷!%
t
g/]Gb| v'nfn sd{rf/L s/f/ lj=s= — — P;=Pn=;L= )%^÷$÷(

x]d axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=P8= )$*÷%÷!


sfsL{
zzL df=lj=

1fg axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= k|= — — cfO{=P= )$*÷%÷!


;fd'bflos

abd6f/
df=lj=

!—!)
24

sfsL{
/f]ª
@

e"ldqfb]jL k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )%&÷!@÷


sfsL{ !$
/~h' v'nfn k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )^*÷&÷ !)
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
67
tf]ofgfy k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&@÷$÷ @$
9sfn
s]zj 9sfn k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )&@÷%÷ @*
7fs'/ k|;fb lg=df= /fxt lg=df= t[= lj=P8= )^%÷%÷ *
e§/fO{
k'iknfn lg=df= /fxt lg=df= t[= lj=P8= )^%÷%÷ *
sf]O{/fnf
u0f]z k|;fb lg=df= /fxt lg=df= t[= cfO{=sd= )%%÷&÷!!
kf}8]n
/fdrGb| lg=df= /fxt lg=df= t[= Pd=P= )&#÷(÷*
km'on lj=P8=
ljgf]b s'df/ lg=df= /fxt lg=df= t[= Pd=P= )&#÷@÷*
ofbj
lzv/ ;'Aaf lghL>f] — cfO{=P8= )&#÷ ÷
t
czf]sdfg sd{rf/L s/f/ lj=s= — — cfO{=sd= )&)÷!÷ @*
/fO{
tf/fb]jL sf=;= s/f/ sf=;= — — sIff * )^(÷*÷ @(
Gof}kfg]
sdnf v'nfn ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !)

rGb|s'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )#(÷(÷!


25

k|wfg
Hof]lt cf=lj=

gGbnfn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — lj=P= )^#÷^÷@$


g]lxt
/f]ª
!
;fd'bflos

l;jfsf]6L ÷lj=P8=
cf=lj=

r]tgfy k|f=lj= s/f/ k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&#÷#÷!%


!—*

ltjf/L
lznf cfrfo{ k|f=lj= s/f/ k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&#÷#÷!%
le/fh k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )^(÷^÷@@
rflDnª
;f]ljtf vjf; lg=df= lghL>f] — cfO{=P8= )^(÷*÷!)
t
lzjdfof /fO{ sd{rf/L s/f/ sf=;= — — P;=Pn=;L= )^#÷%÷!
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
68
;l/tf /fO{ ;=sf= s/f/ k'= k|f=lj= — — cfO{=P8= )&)÷!÷!^

k'iknfn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — P;=Pn=;L= )#&÷#÷#@


26

l3ld/]
lji0f' cd/ cf=lj=

a/kmNofË
)#)$#)))&

/f]ª
lbgf gfy k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — k|df0f–kq )$^÷!!÷#

@
;fd'bflos kf]v|]n tx

cf=lj=
/fds'df/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — df:6/;{ tx )&!÷*÷*

!—*
k|wfg
/fhs'df/L k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — k|df0f–kq )%%÷(÷@*
tfdfª tx
;f]dgfy k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — l8Knf]df tx )^$÷!÷@#
clwsf/L
k"0f{ axfb'/ lg=df= /fxt lg=df= t[= c+u|]hL c+u|]hL l8Knf]df tx )^%÷*÷!
k|wfg
lj/]Gb|s'df/ lg=df= /fxt lg=df= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ l8Knf]df tx )^^÷%÷!
km'on lj1fg lj1fg
s[i0fs'df/L lg=df= /fxt lg=df= t[= g]kfnL g]kfnL df:6/;{ tx )^^÷(÷!
a:g]t
ljho sd{rf/L s/f/ sf=;= — — k|df0f–kq )&@÷@÷*
clwsf/L tx
t'n;f ;=sf= s/f/ k'= k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )^@÷!!÷!%
k/fh'nL
pdfb]jL ;=sf= s/f/ k'= k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )^@÷!!÷!^
l3ld/]

g/]Gb| a/fn k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )&!÷%÷*


27

b]jLu~h cf=lj=

h'/] e~ofª
!
)#)$#)))

;fd'bflos

k|f=lj=
/f]ª

xs{axfb'/ /fO{ :yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )^#÷^÷@$


cf=lj=

a;Gts'df/ k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — — Pd=P8= )^#÷$÷!*


!—*

s6'jfn
OlGb/f sfkm\n] k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&!÷%÷*

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


69
c;f]ss'df/ lg=df= /fxt lg=df= t[= ul0ft÷ ul0ft÷ cfO{=P;;L÷ )&@÷!÷!$
ofbj lj1fg lj1fg lj=P8=
leds'df/L k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — sIff !@ )^$÷$÷@@
/fO{
k|ljgf /fO{ lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL sIff !@ )&!÷!!÷@$
t
k|sfz /fO{ lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL sIff !@ )&#÷#÷
t
;Ltf v8\sf lg=df= lghL>f] — c+u|]hL c+u|]hL lj=P8= )&#÷&÷@%
t
dgs'df/L /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — — P;=Pn=;L= )^(÷%÷#
?kf /fO{ ;=sf= s/f/ k'= k|f=lj= — — P;=Pn=;L= )^*÷@÷*

hut axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — lj=P8= )&!÷%÷!^


28

hglxt cf=lj=

/fO{
;f]dsfGt k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — — cfO{=Pn= )%)÷@÷%
l;l/;]
)#)$#)))

/f]ª
;fd'bflos

a/fn
cf=lj=

l;h{gf l3ld/] k|f=lj= lghL>f] — — — cfO{=P= )&@÷^÷^


!—%

t
l/tf a/fn sf=;= s/f/ sf=;= — — cfO{=P8= )&@÷%÷!&
ldgf 9sfn ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — cfO{=P8= )&!÷(÷!

sdn k|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — — P;=Pn=;L= )$*÷*÷!


29

;/:jtL cf=lj=

9sfn
)#)$#)))@

nLnfdfof k|f=lj= /fxt k|f=lj= t[= — — cfO{=P8= )^@÷!!÷@!


em6f/]
/f]ª
;fd'bflos

clwsf/L
cf=lj=

tf/f ld> k|f=lj= lghL>f] — — — P;=Pn=;L= )&)÷(÷&


!—$

t
s'df/L km'on k|f=lj= lghL>f] — — — P;=Pn=;L= )&)÷%÷#
t
aljtf /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — — sIff !@ )&!÷&÷@
l6sfb]jL ;=sf= s/f/ k'=k|f= lj= — — sIff !@ )&)÷#÷@
;'jf/

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


70
lbn axfb'/ k|f=lj= :yfoL k|f=lj= t[= — —
30

1fgf]bo cf=lj=
/fO{
s]bf/dl0f k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — —

a8x/]
)#)$#)))

/f]ª
;fd'bflos

!
l3ld/]

cf=lj=
of]u]Gb| /fO{ k|f=lj= lghL>f] — — —

!—%
t
ljdnf /fO{ sf=;= s/f/ sf=;= — —

u+ufk|;fb k|f=lj= :yfoL k|f=lj= lå= — —


31

)#)$#))

c?0ff]bo
;fd'bflos

lwdfn
cf=lj=

/f]ª

b'w]
cf=lj=

g/]Gb|gfy k|f=lj= c:yfoL k|f=lj= t[= — —


!—%
cfrfo{
)

n]vaxfb'/ /fO{ k|f=lj= ;fdflhs ;fdflhs lj=P=


32

k|eft ls/0f

/f]ª

xl/ lu/L k|f=lj= ul0ft÷l ul0ft÷ cfO{=P;;L


!
!—%

j1fg lj1fg
;+:yfut

?b| v'nfn k|f=lj= c+u|]hL c+u|]hL lj=P8=


lgd{nf a:g]t k|f=lj= P]=lå= P]=lå= cfO{=P8=
lg/f /fO{ k|f=lj= g]kfnL g]kfnL cfO{=P8=
;+ud /fO{ k|f=lj= c+u|]hL c+u|]hL cfO{=P8=
ljdnf u'?ª sf=;=
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


71
%=!=!) z}lIfs ;+:yf pknAw ejg ef}lts k"jf{wf/ tyf ;'lawf
ef}lts sfo{qmd ljt/)f ubf{ ufpkflnsf / :yfgLo lzIff *]:ssf] :ynut cg'udgaf^
cfjZos b]lvPdf ljt/)fsf nflu k|fyldstf lgwf{/)f ug]{ u/L xfn ;Dd ejg cefj /x]sf
ljb\ofnox?sf] ljj/)f

qm=;= laBfnosf] gfd 7]ufgf


1 nfdL^f/ cf=lj= /f]~ 6 lhd{n]
2 ls;fg hglxt cf=lj /f]~ zflGtk"/
3 afnsGof cf=lj=/f]~ 3 O/f}^f/
4 z+s/ cf=lj=/f]~ -ax'tn] 4 sf]&] ejg_ 3 df;]{
5 kf^fk'/ cf=lj /f]~ 6 lhd{n]
6 O/f}^f/ cf=lj /f]~ 5 O/f}^f/
7 ;/:jtL df=lj= /f]~ 4 efn'emf]*f
8 !fgf]bo df=lj /f]~ 1 zflGtk"/
9 b]jLu`h cf=lj /f]~ 1 zflGtk"/
10 s'jfkfgL df=lj -ax'tn] 4 sf]&] ejg_ /f]~ 6 lhd{n]
11 zlz df=lj /f]~ 2 zflGtk"/
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

%=!=!! 5fqa[QL tyf cGo nlIft ;'ljwf pknAwtfsf] cj:yf -5fqj[QL, afncg'bfg, lbjfvfhf_
o; /f]ª ufpFkflnsfdf ;~rflnt ;fd'bflos ljb\ofnox?df lhNnf lzIff sfof{no dfkm{t g]kfn ;/sf/af6 pknAw
ePsf sfo{qmdx? lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ .

qm=;= 5fqa[lQ S}lkmot


! dfWolds 5fqa[lQ
@ nf]kf]Gd'v dfWolds 5fqa[lQ
# Nff]kf]Gd'v cfwf/te"t 5fqa[lQ
$ ckfª\u dfWolds 5fqa[lQ
% ckfª\u cfwf/e"t 5fqa[lQ
^ dfWolds blnt 5fqa[lQ
& cfwf/e"t blnt 5fqa[lQ
* lgz'Ns kf7\ok':ts
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

%=!=!@ ;'wfl/Psf] dfkb08 -e"sDk k|lt/f]wL_ cg';f/ lgdf{0f ePsf tyf /]6«f]lkml6Ë ul/Psf ljBfno
g]kfn ;/sf/ tyf ufpFkflnsf dfkm{t lgdf{0f ul/Psf / lgoldt dd{tsf nflu ;xof]u ePsf ;fd'bflos laBfnox?sf]
ejg e"sDk k|lt/f]wL dfkb08cg';f/ lgdf{0f tyf dd{tsf] z'?jft ul/Psf] 5 . dfkb08 nfu" x'g' k"j{ lgdf{0f ePsf
k'/fgf ejgx?df /]S6f]lkml6ËnfO{ k"0f{?kdf cjnDg ug{ ;lsPsf] 5}g .

%=!=!# afnd}qL lzIff ;DaGwL ljj/0f


/f]ª ufpFkflnsf leq ePsf ;fd'bflos laBfno tyf afnljsf; s]Gb|x?df afnd}qL :yfgLo zf;gsf] cjwf/0ff c'g;f/
z}lIfs ultljlw tyf k"jf{wf/ lgdf{0f z'?jft ul/Psf] 5 . lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfkx?df ;d]t afnd}qL cEof;nfO{
cfTd;fyf ul/Psf] 5 . ufpFkflnsf sfof{no / o;dfkm{t k|jfx x'g] ;]jf ;'ljwfdf afnd}qL lzIff pRr k|fyldstfdf
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
72
;d]t k/]sf] 5 .

%=!=!$ ljBfnosf] ef}lts k"jf{wf/ cGt{ut zf}rfno ck'u ePsf] laBfnox?


qm=;= laBfnosf] gfd 7]ufgf
1 !fgf]bo cf=lj /f]~ 1 zflGtk"/
2 ;/:jtL df=lj /f]~ 4 efn'emf]*f
3 s'jfkfgL df=lj /f]~ 6 lhd{n]
4 afnsNof)f cf=lj= /f]~ 4 sf]Na'~
5 pdfdx]Zj/ df=lj= /f]~ 5 O/f}^f/
6 df]lt/fd df=lj= /f]~ 6 lhd{n]
7 gj;[hgf cf=lj= /f]~ 4 sfp;]^f/

8 dfnaf;] cf=lj /f]~ 5 O/f}^f/


nfdL^f/ cf=lj= /f]~ 6 lhd{n]
jfnsGof cf=lj /f]~ 3 O/f}^f/
;|f]tM z}lIfs k|f]kmfon @)&$, /f]ª ufpFkflnsf

%=@ :jf:Yo tyf kf]if0f


o; ufpFkflnsfdf kf]if0f :jf:Yo ;DaGwL ulDe/ k|sf/sf ;d:ofx? b]lvPg . :jf:Yo ;+:yfx?sf] lgoldt sfo{qmddf
klg kf]if0f ;DaGwL ;r]tgfTds sfo{qmdx? ;+~rfng eO{/x]s]f kfO{G5 .

%=@=! :jf:Yo ;+:yf sf] ljj/0f


o; ufpFkflnsf leq /x]sf :jf:Yo ;+:yfx? cGt{ut ;fljs ufpFljsf; ;ldlt cg';f/ :jf:Yo rf}sL $ j6f ;+~rflnt
5g\ . oL :jf:Yo rf}sLx?df b/aGbL cg';f/sf k|fljlws hgzlQmn] ;]jf k|jfx eO{/x]s]f 5 .

l;=g= :jf:Yo ;+:yf j8f g


! zflGtk'/ :jf:Yo rf}sL !
@ sf]Na'Ë :Jff:Yo rf}sL #
# O/f}6f/ :jf:Yo rf}sL %
$ lhd{n] :jf:Yo rf}sL ^

%=@=# k|fylds :jf:Yo ;]jfsf] kx'Frsf] cj:yf


o; /f]ª ufpFkflnsfleq /x]sf :jf:Yo ;+:yfx?df k'Ug ;fdfGoto k}bng} k'Ug'kg]{ x'G5 . 5l/P/ /x]sf] j:tL tyf
ef}uf]lns cjl:ylt cg';f/ ljleGg j8fx?af6 oL :jf:Yo ;+:yfx?;Dd k'Ug km/s km/s ;do nfUb5 . !&=)^ k|ltzt
3/w'/LnfO{ :jf:Yo ;+:Yff k'Ub cfwf 306f eGbf sd ;do nfUb5 eg] . $%=#) k|ltzt 3/w'/LnfO{ glhssf] :jf:Yo
;+:yf;Dd k'Ub k}bn cfwf b]lv Ps 306f ;Dd nfUb5 . Ps 306f eGbf w]/} k}bn ;do nfUg] 3/w'/L #&=^$ k|ltzt
/x]sf] 5 . j8fut ?kdf pQm ljj/0fx?nfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .
j8f g= नजजकको स्वास््यसांस्था सम्म पुग्न लाग्ने समय (पैदल)
cfwf 306f eGbf sd cfwf b]lv Ps 306f Ps 306f eGbf Hofbf hDdf
१ ४४ ८६ ३९१ ५२१
२ ८६ ५३२ ३६ ६५४
३ २०७ ३३१ २५८ ७९६

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


73
४ २२ २८३ २०७ ५१२
५ १५२ ३२१ १९९ ६७२
६ २१५ ३७५ ५११ ११०१
जम्मा ७२६ १९२८ १६०२ ४२५६

%=@=$ pknAw :jf:Yo ;]jf tyf ;'ljwfx?


qm=;+= :jf:Yo ;]jf ;+Vof a]8 ;+Vof
! lhNnf hg:jf:Yo sfof{no ) )
@ ;/sf/L c:ktfn )
# k|;'tL u[x )
$ jfn c:ktfn )
% cfo'a]{b c:ktfn )
^ k|fs[lts lrlsT;f )
& :jf:Yo rf}sL $
*
( k|fylds :jf:Yo :ofxf/ s]Gb|
!) lglh c:ktfn
!! kmfd]{;L #
!@ lrlsT;s ;+Vof $
!# lSnlgs @
!$ aly{+ª ;]G6/M !
!% :jf:Yo ;+:yfdf ;'Ts]/L u/fpg] k|ltzt
!^ bIf :jf:YosdL{ af6 ;"Ts]/L u/fpg] k|ltzt !(=!
!& ;'8]gLjf6 ;'Ts]/L u/fpg] k|ltztM
!* le;L6L s]Gb| ;+VofM
!( dlxnf :jod ;]ljsf ;+VofM #^
@) l6=aL= pkrf/ s]Gb|M )
@! kl/jf/ lgof]hg sf % lawL / # lawLsf] ;]jf pknAw
:jf:Yo ;+:yf ;+VofM
@@ la=cf]=;L=-cfwf/e't_M
@# l;=O{=cf]=;L=- ck/];g ;]jf_ pknAw :jf:Yo ;+:yf
@$ ue{jtL hfFr klxnf] k6ssf] k|ltztM %^=( k|ltzt
@% ue{jtL hfFr rf}yf] k6s ;Ddsf] k|ltztM ##=(* k|ltzt

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


74
@^ ;'Ts]/L kZrft hfr u/fpg cfpg] k|ltztM
;|f]tM lhNnf :jf:Yo k|ltj]bg cf=j= @)&@÷)&# Onfd

%=@=% hgr]tgfd"ns tflnd k|fKt u/]sf] hg;+Vof ljj/0f


s|=;= tflnd ljj/0f ln+u hDdf s}lkmot
dlxnf k'?if
! jrt tyf C0f $#) #&% *)%
@ ;+:yfut g]t[Tj !$@ !%* #))
# n}l+us ;dljsf; !@! !#@ @%#
$ :jf:Yo (@ ^* !^)
% kl/jf/ lgof]hg !!! (* @)(
^ vfg]kfgL ;/;kmfO !)# !#( @$@
& jg Joj:yfkg %* &( !#&
* kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg *) *( !^(
( l;k ljsf; ^& !@@ !*(
!) cGo &* *% !^#
;|f]tM ufpFljsf; ;ldltsf] kfZj{lrq @)^&, @)&@ tyf @)&#

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


75
%=@=^ vf]k ;]jf tyf ;'/lIft dft[Tj ;DaGwL ljj/0f
Name Receiv BC 1st 2nd 3rd IP 3 dose Japnese
DPT-Heb B- Measles/Rub TT Pregnant
ed G Dos Dos Dos V completi Encephali
Hib Polio ella Women
Report e e e on of tis
1st 2nd

1st Dose

2nd Dose
3rd Dose
1st Dose
2nd Dose
3rd Dose

TT 1

TT 2
TT 2+
TT 2 & TT 2+
DPT-
Dose Dos
SN

HepB-
e
Hib &
OPV
after 1
year
ERAUTA
1 R 12 54 48 54 54 48 54 54 61 42 28 53 6 47 2 0 46 40 1 41
JIRMAL
2 E 11 47 38 44 48 36 44 50 37 32 55 36 3 52 14 0 34 28 0 28
KOLBU 10
3 NG 12 98 108 107 96 108 7 96 96 97 42 87 0 81 10 0 94 93 0 93
SANTIP
4 UR 12 69 68 61 76 68 61 76 68 64 33 70 0 80 2 0 42 41 10 51
26 27 26 23 15 24 20 21
Total 47 268 262 266 274 260 6 6 2 5 8 6 9 260 28 0 216 2 11 3
;|f]tM lhNnf :jf:Yo k|ltj]bg cf=j @)&@÷)&# Onfd
Received Report

Current Users Defaulter Postpartum FP


Temporary Methods Strerilization (Within 48)
Pills

Pills
Female

Total
Male
Sterilizati
Implant

Implant

Implant

y
Condom

Depo

IUCD

IUCD

IUCD
Methods)

methods

Depo
on

Tubectom
Total(Tem

Total all
porary
SN

Name

1 ERAUTAR 12 19 46 68 3 98 234 0 0 0 234 28 43 0 2 0 0 0


2 JIRMALE 12 12 98 105 0 0 215 0 0 0 215 34 105 0 0 0 0 0
3 KOLBUNG 12 46 81 154 29 144 454 0 0 0 454 0 0 0 78 0 0 0
4 SANTIPUR 11 29 81 46 0 111 267 0 0 0 267 25 28 0 3 0 0 0
Total 47 106 306 373 32 353 1170 0 0 0 1170 87 176 0 83 0 0 0
;|f]tM lhNnf :jf:Yo k|ltj]bg cf=j @)&@÷)&# Onfd

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


76
Vaccine Received in Doses Vaccine Expenditure in Doses

PCV

PCV
IPV

IPV
Measles

TT

Measles

TT
Received Reports

DPT-HepB-Hib

DPT-HepB-Hib
Polio

Polio
BCG

BCG
JE

JE
Name
SN

1 ERAUTAR 12 493 283 282 132 208 216 0 182 488 270 265 128 191 203 0 147
2 JIRMALE 11 790 460 430 380 258 380 0 320 790 460 430 380 258 342 0 320
3 KOLBUNG 12 720 540 540 246 450 440 0 430 720 540 540 276 450 440 0 430
4 SANTIPUR 12 540 370 370 206 240 340 0 230 540 343 370 206 240 340 0 230
Total 47 2543 1653 1622 964 1156 1376 0 1162 2538 1613 1605 990 1139 1325 0 1127
;|f]tM lhNnf :jf:Yo k|ltj]bg cf=j @)&@÷)&# Onfd

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


77
%=@=& k|d'v /f]u / pkrf/ ;DaGwL ljj/0f
o; /f]ª ufpFkflnsf afl;Gbfx? ljz]ift Zjf;k|Zjf; ;DalGw ;d:of, Hj/f], 6fOkmfO8, emf8fkvfnf, 5fnf ;DalGw
/f]u / ;fdfGo of}g ;+qmd0f h:tf ;?jf /f]ux?n] ;+qmdlt x'g] u/]sf] b]lvG5 . To:t} g;g]{ /f]ux?df Uof;6|fOl6;, bd,
lrlg /f]u, dfgl;s /f]u / xfOk/6]g;gaf6 cToflws dflg;x? lkl8t ePsf] kfOG5 eg] o; uflj;sf dlxnfx?df
kf7]3/ v:g] / ;]tf] kfgL aUg] ;d:of w]/} 5 . :jf:Yo rf}sLsf] tYofª\s cg';f/ ljBdfg k|d'v :jf:Yo ;d:ofx?
o;k|sf/ 5g\ .

;?jf /f]u g;g]{ /f]u dlxnf :jf:Yo ;d:of afn :jf:Yo ;d:of
!=lrlg /f]u !=lrlg /f]u != lk;fa glnsf] ;+qmd0f != lgdf]lgof
@= 5fnf /f]u @= xfOk/6]g;g -pRr @= kf7]3/ v:g] -k|yd / l4lQo @= bfb'/f
/Qmrfk_ l8u|L_
#= 6fOkmfO8 -Dofb] Hj/f]_ #= SofG;/ #= No"sf]l/of -;]tf] kfgL aUg]_ #= dflyNnf] Zjf; gnLsf]
;+qmd0f
$= emf8fkvfnf $= Uof;6|fOl6; $= dlxgfjf/L u8a8L
%= kIf3ft %= k]lNes Ogˆnfd]6/L l8lhh

%=@=* pkrf/sf] nflu klxnf] ;]jf lng] ljj/0f


वार्ड नम्बर बबरामी हुुँदा उपचार गनड जाने स्थान

सरिारी नलसिंग िोम वा िामी/झाक्री स्िानीय लसिै औसधि जम्मा


स्वास््य सांस्िा तनस्ज अस्पिाल जडर्बुटी पसलबाट
१ ३७४ १३६ ९ - २ ५२१

२ ६७ ५४१ ४५ १ - ६५४

३ ४९८ २३५ ३९ ५ १९ ७९६

४ १३ ४७४ १८ - ७ ५१२

५ ४६२ ७३ १२६ - ११ ६७२

६ ५२६ ३३७ ६५ २ १७१ ११०१

जम्मा १९४० १७९६ ३०२ ८ २१० ४२५६

%=# vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{


%=#=! vfg]kfgL ;'ljwfsf] cj:yf
o; ufpFkflnsf leq /x]sf] 3/w'/L dWo] sl/j *^ k|ltzt 3/w'/Ln] ;'ne ?kdf kfOk dfkm{t 3/w'/Ldfg} vf]kfgL ;'ljw
pkef]u ug]{ u/]sf] kfO{G5 . afsL !$ k|ltzt 3/w'/Ln] vfg]kfgL ;+sngsf] nflu ;do vr{g'kg]{ b]lvPsf] 5 . ljj/0f
c'g;f/ *=@& k|ltzt 3/w'/Ln] vfg]kfgL ;+sngsf] nflu !% ldg]6 ;Dd ;do vr{ ug'{kg]{ b]lvG5 eg] $=!^ k|ltzt
3/w'/L !% b]lv cfwfv06f ;Dd ;do vr{g' kg]{ b]lvG5 . !=%# vfg]kfgL ;+sngsf] nflu cfwf306f eGbf w]/} ;do
nfUg] 3/w'/L k|ltzt /x]sf] 5 . j8fut ?kdf pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

षपउनेपानीको स्रोि सम्म पुग्न लाग्ने समय(पैदल)


घरमै उपलब्ि < १५ लमनेट १५-३० लमनेट > ३० लमनेट जम्मा

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


78
४८८ १६ ५ १२ ५२१
४९० १३१ ४ २९ ६५४
६०५ ३७ १४० १४ ७९६
४६० ३३ १७ २ ५१२
६२५ ४२ १ ४ ६७२
९९४ ९३ १० ४ ११०१
३६६२ ३५२ १७७ ६५ ४२५६

%=#=@ vfg]kfgLsf] >f]tsf] ljj/0f


o; /f]ª ufpFkflnsfdf pkof]u ul/g] vfg]kfgL >f]tsf] cj:yfnfO{ x]bf{ ($=$# k|ltzt 3/w'/Ldf JolQmut jf
;fj{hlgs ;'/lIft wf/fdfkm{t vfg]kfgL pkef]u ug]{ u/]sf] b]lvG5 . To;} u/L 5f]lkmPsf] Ogf/ jf s'jfsf] vfg]kfgL
k|of]u ug]{ 3/w'/L $=#& k|ltzt /x]sf] 5 . To/L u/L )=@# k|ltzt 3/w'/Ln] g5f]lkPsf] Ogf/ jf s'jfsf] kfgL k|of]u ug]{
u/]sf] b]lvG5 . vf]N;f s'nf] jf vf]nfsf] kfgL ;f]em} pkef]u ug]{ 3/w'/L)=## k|ltzt b]lvPsf] 5 . j8fut pQm
ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

वार्ड नम्बर िारा इनार, कुवा, इनार, कुवा,जरुवा नदद, कुलो, अन्य जम्मा
जरुवा (िुल्ला) (छोषपएको) नहर,पोिरी

१ ४८१ २९ ३ ७ १ ५२१
२ ५४४ १०५ ३ २ - ६५४
३ ७८५ ४ १ १ ५ ७९६
४ ४८५ १६ १ ४ ६ ५१२
५ ६६४ ५ - - ३ ६७२
६ १०६० २७ २ - १२ ११०१
जम्मा ४०१९ १८६ १० १४ २७ ४२५६

%=#=# Zff}rfno k|of]usf] cj:yf


o; ufpFkflnsfdf ePsf] 3/w'/L eWo] &&=## k|ltzt 3/w'/Ldf ;]K6L 6ofª\sLdf hf]l8Psf] dfkb08o'Qm zf}rfno k|of]u
ug]{ ul/Psf] 5 . To;}u/L 9n jf kfO{k dfkm{t lgsf; ul/Psf] zf}rfno k|of]u ug]{ 3/w'/L !$=^( k|ltzt /x]sf] 5 .
zf}rfnog} gePsf] w/w'/L @=&& k|ltzt /x]sf] 5 . j8fut cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

वार्ड नम्बर सौचालय को प्रकार


आिुतनि- आिुतनि- आिुतनि- खाल्र्े र्पी अन्य र्पी नभएिो जम्मा
सेप्टी टयाांि ढलमा बायोग्यासमा
मा जोडर्एिो जोडर्एिो

१ ४६७ ९ - ४० - ५ ५२१
२ ५६८ ८ - ६९ - ९ ६५४

३ ४१७ २६६ - ९७ - १६ ७९६

४ ३२३ ९१ २ ६३ १ ३२ ५१२

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


79
५ ६१८ २४ ५ १५ - १० ६७२

६ ७२८ २२७ ३ ७२ २५ ४६ ११०१

जम्मा ३१२१ ६२५ १० ३५६ २६ ११८ ४२५६

%=#=$ ;fj{hlgs zf}rfno


s|=; ;fj{hlgs zf}rfno s}lkmot ;~rfngsf] cj:yf
/x]sf] :yfg
! hf]/snz ;fj{hlgs ;+~rflnt
@ s'6L8fF8f ;fj{hlgs ;+~rflnt
# sf]Na'Ë rf]s ;fj{hlgs ;+~rflnt
$ sf]Na'Ë k;n ;fj{hlgs ;+~rflnt

%=#=% zf}rfno uPkl5 xft w'g] cEof;


वार्ड नम्बर सौचालय प्रयोग पश्चाि हाि िन
ु े अभ्यास

साबुन पानी साबुन पानी खरानी वा माटो िाि निुने जम्मा


(र्पीमै राखखएिो) (अन्यत्र राखखएिो) पानी
१ २१७ ३०१ ३ - ५२१

२ ३९ ६१२ ३ - ६५४

३ १४६ ६४१ ८ १ ७९६

४ २८ ४६७ ११ ६ ५१२

५ १६२ ५०४ ३ ३ ६७२

६ २८५ ७८७ २९ - ११०१

जम्मा ८७७ ३३१२ ५७ १० ४२५६

%=#=^ kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg


3/w'/Laf6 pTkGg kmf]x/x?nfO{ juL{s/0f ug]{ / Joa:yfkg ug]{ ;DaGwdf o; /f]ª ufpFkflnsf leq ePsf] *$=(*
k|ltzt 3/w'/Ln] 3/fo;L kmf]x/nfO{ lj;{hg ug'{ cuf8L >f]td} juL{s/0f ug]{ u/]sf] kfOof] eg] !%=@ k|ltzt 3/w'/Ln]
>f]td} juLs/0f ug]{ u/]sf] kfO{Pg . j8fut cfwf/df pQm ljj/0fnfO{ tflndfdf k|:t't ul/Psf] 5 .

वार्ड नम्बर फोहोरलाई श्रोिमै वगीकरण


गर्छौ गदै नौ जम्मा

१ ५१६ ५ ५२१

२ ५४८ १०६ ६५४

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


80
३ ७८१ १५ ७९६

४ ४७० ४२ ५१२

५ ६१५ ५७ ६७२

६ ६८७ ४१४ ११०१

जम्मा ३६१७ ६३९ ४२५६

%=#=& kmf]x/ d}nfsf] 3/fo;L Joj:yfkg


वार्ड घर लभत्रैको ब्यबस्थापन (घरिुरी) घर बादहरको ब्यबस्थापन (घरिुरी)
नम्बर
गाड्ने सड्ने फोिोर फोिोर अनुसार जिाभावी जम्मा तनस्चर्ि घरमै बेच्ने जिाभावी जम्मा
मल बनाएर मल बनाउने, फाल्ने ठाउमा ललन फाल्ने
बािी जलाउने जलाउने र गाड्ने आउने
१ ७ १७७ ३२९ ८ ५२१ ४९६ २१ - ४ ५२१

२ १९ २६० ३७२ ३ ६५४ ६४६ ७ - १ ६५४

३ २२४ ४७१ ८३ १८ ७९६ ७८४ २ - १० ७९६

४ २५ १९७ २६५ २५ ५१२ ४८६ ६ - २० ५१२

५ १६१ ४८७ २१ ३ ६७२ ६६० ७ - ५ ६७२

६ २६४ ३९० ४४० ७ ११०१ १०८७ ६ - ८ ११०१

जम्मा ७०० १९८२ १५१० ६४ ४२५६ ४१५९ ४९ - ४८ ४२५६

%=$ dlxnf, afnaflnsf tyf ;fdflhs ;dfj]lzs/0f


%=$=! ln+u cg';f/ afn ljjfx -c7f/ jif{ d'lgsf_
o; ufpFkflnsfdf !* aif{ d'gLsf afnljjfx x'g] u/]s]f kfO{Pg .

%=$=@ sfdbf/sf] ?kdf 3/ jflx/ /x]sf afnaflnsf


o; ufpFkflnsfaf6 >dd"ns sfdsf] lznlznfdf /fhwfgL jf cGo zx/L If]qdf sfdbf/sf] ?kdf afnaflnsf k|of]u
x'g] u/]s]f clen]v kfpg ;lsPg .

%=$=# afnSnj tyf ;+hfnsf] ljj/0f


;fljs uflj; afnSnasf] ;+Vof ;b:o afnaflnsfx?sf] ;+Vof
Afflnsf Affns hDdf
lhd{n] !! !@* (! @!(
O/f}6f/ ( ^^ %* !@$
sf]Na'ª !& *( *@ !&!
zflGtk'/ !@ $! %% (^
;|f]tM Onfd lhNnfsf afnaflnsf ;DaGwL l:ylt k|ltj]bg @)&!
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
81
%=$=% ckf+utfsf cfwf/df hg;+Vof
o; ufpFkflnsf ul/Psf] 3/w'/L ;j]{If0f c'g;f/ af]nL :ki6 gePsf] / af]nL;DaGwL ePsf] ckfª\tf &* hgf b]lvof] .
To;}u/L Go"g b[li6 jf b[li6 ljlxg ;DaGwL ckfËtf ePsf] hg;V+of @) hgf b]lvPsf] To;} u/L sfg sd ;'Gg jf ;':t
>j0f ;DGwL #& hgf / cGo zfl//Ls ckfËtf !## hgf kfOPsf] 5 . j8fut ?kdf pQm ljj/0fx?nfO{ tflnsfdf
k|:t't ul/Psf] 5 .

अपाांगिा बोल्न नसक्ने वा बाली स्पष्ट दृस्टीबबदहन वा न्यून सुस्ि शारीररक सुस्ि
नभएको दृस्टी स्रवन अपाांग मनजस्थति
पुरुि ३८ १० २१ ७५ ३२

मदहला ४० १० १६ ५८ २८

िेस्रो ० ० ० ० ०
ललांगी
जम्मा ७८ २० ३७ १३३ ६०

%=$=^ h]i7 gful/s tyf Psn dlxnf


cfly{s aif{ @)&@÷)&# sf] bf];|f] rf}dflifs clen]v
;fljs uflj;sf] h]i7 gfu/Ls blnt h]i7 gfu/Ls Psn nf]kf]Gd'v
gfd dlxnf hftL
dlxnf k'?if hDdf dlxnf k'?if hDdf dlxnf k'?if hDdf
O/f}6f/ ^$ &$ !#* $ # & ) @)@ @)! $)#
sf]Na'ª &@ ^! !## % $ ( ! !%) !*$ ##$
lhd{n] %) ** !#* !% @@ #& ! &( *% !^$
zflGtk'/ ** !!^ @)$ #@ #& ^( * *( (# !*@
hDdf @&$ ##( ^!# %^ ^^ !@@ !) %@) %^# !)*#
;|f]tM k~hLs/0f zfvf, lhNnf ;dGjo ;ldlt Onfd

%=$=& ;DklQ tyf lg0f{o k|lqmofdf dlxnfsf] cj:yf


वार्ड मदहलाको नाममा अचल मदहलाको नाममा बैंक घरमा महत्वपूणड बबियमा तनणडय कसरी हुन्छ
नम्बर सम्पति िािा

र्छ र्छै न जम्मा र्छ र्छै न जम्मा घरमुली पुरुष महिला आवस्यििा जम्मा
एक्लैले सदस्यमात्रिो सदस्यिरु अनस
ु ार सबै
मात्रैिो सदस्यबीर्
र्छलफल र्छलफल गरे र गने
बाट गरे िो
१ ७० ४५१ ५२१ ७७ ४४४ ५२१ २९ - - ४९२ ५२१

२ ८२ ५७२ ६५४ ४९ ६०५ ६५४ १२ १ २ ६३९ ६५४

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


82
३ ६१ ७३५ ७९६ १२७ ६६९ ७९६ ४८ - १ ७४७ ७९६

४ ६० ४५२ ५१२ ८८ ४२४ ५१२ ३४ २ २ ४७४ ५१२

५ ८० ५९२ ६७२ ४१ ६३१ ६७२ ११ ७ २ ६५२ ६७२

६ १३० ९७१ ११०१ ८६ १०१५ ११०१ ३४ ३ १ १०६३ ११०१

जम्मा ४८३ ३७७३ ४२५६ ४६८ ३७८८ ४२५६ १६८ १३ ८ ४०६७ ४२५६

%=% o'jf tyf v]ns'b / dgf]/~hg


%=%=! v]nd}bfg, kfs{, lkslgs :yn tyf dgf]/Ghg:yn ;DjGwL] ljj/0f
qm=;+= v]n d}bfgsf] lsl;d / cg'dflgt :yfg tyf j8f g+= pkof]usf] cj:yf - s}lkmot
If]qkmn s;n] pkof]u u5{_

! laBfno :t/sf] v]nd}bfg ;fd'bflos laBfno laBfno


@ xf;kf]v/L rf}/
# zflGtk'/ v]nd}bfg zflGtk'/ laBfno / ;d'bfo
$ /Dofª v]nd}bfg lhd{n] laBfno / ;d'bfo
% O/f}6f/ v]nd}bfg O/f}6f/ ;d'bfo

%=%=@ kfs{ tyf pBfg ;DaGwL ljj/0f


qm=;+= kfs{ tyf jfn pBfgsf] ljj/0f :yfg tyf j8f g+= ;~rfns s}lkmot
! xf;kf]v/L sf]Na'ª uflj;

%=%=# o'jf Sna ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf :yfkgf eO{ s[oflzn /x]sf :yfgLo o"jf ;d"x tyf o"jf Snax? ;fdflhs ?kdfGt/0fsf nflu
lqmoflzn /x]sf 5g\ . laz]if u/L ;dfg p4]Zo / sfo{gLlt tof/ u/L ;fd'bflos lxtsf nflu :jo+;]jL ?kdf oL o"jf
Snax? s[oflzn /x]sf 5g\ . aflif{s ?kdf :jf:Yo dgf]/~hgsf nflu v]ns'b cfof]hgf tyf cGo k|ltof]lutfx? oL
o"jf Snax?n] cfof]hgf ub}{ cfO/x]sf] kfO{G5 .

l;=g Sansf] gfd 7]ufgf

! uf]N8g EofnL o'jf San /f]ª ^ , lhd{n]

@ ;[hgzLn o"jf San /f]ª %, O/f}6f/

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


83
%=^ snf, efiff tyf ;+:s[lt
ljleGg hfthftLx?sf] ldl>t a;f]af; /x]sf] of] ufpFkflnsf efiff snf tyf ;+:s[ltsf] b[li6sf]0fn] dxTjk"0f{ /x]sf] 5 .
Onfd lhNnfdf dfq a;f]af; /x]sf] n]Krf hftLx?sf] P]ltxfl;s ynf]sf] ?kdf of] ufpFkflsnfsfsf] s]xL j8fx? /x]sf
5g\ . cfo{g / u}X cfo{g ;d'bfosf] a;f]af; /x]sf] of] ufpFkflnsfdf cfkm\gf] cfkm\gf] hftLo k/Dk/f cg';f/sf] ;+:s[lt
/ rf8kj{ cjnDag ug]{ ul/Psf] kfO{G5 . dft[efifsf] ?kdf km/skm/s efiff k|of]u x'g] u/]sf] 5 eg] k'n efiffsf] ?kdf
g]kfnL efiffg} k|of]u x'G5 .

%=^=! wfld{s tyf P]ltxfl;s :yn


o; ufpFkflnsfdf k'j{sf] k|l;4 wfld{s :yn kfyLe/f dlGb/ kb{5 . oxfF aif]{ xhf/f} wfld{s ko{6sx? bz{gsf] nflu
cfpg] ub{5g\ . To;} n]Krfx?sf] a;f]af; ynf] /x]sf]n] of] ufpFkflnsfsf s]xL e"efu hftLo tyf ;f+:s[lts b[li6sf]0fn]
;d]t dxTjk"0f{ /x]sf] 5 . efiffzf:qL dxfgGb ;fksf]6fsf] hGd e"ld j8f g= % O/f}6f/sf] b]jfg5fk P]ltxfl;s
b[li6sf]0fn] dxTjk"0f{ :ynsf] ?kdf /x]sf] 5 .

dlGb/ u'Daf Rfr{ cGo


kflye/f dlGb/ , l;4b]jL dlGb/, O/f}6f/ k]df nfK;fª u'Daf luhf{rr{
sf]Na'ª O/f}6f/
O/f}6f/ lzjfno b]jL:yfg, O/f}6f/ hDa'lnu+ af}4 u'Daf
b]jfg5fk afn]kfgL b]jL :Yffg, O/f}6f/
dfO{yfg dlGb/ sGofb]jL :yfg O/f}6f/
lzjdlGb/ dgsfdgf dlGb/ O/f}6f/
uf}dlt u+uf b'uf{ dlGb/ O/f}6f/
h'/] b]jL dlGb/ lgdf{0f]Zj/ lzjwfd
3}n] 8fF8fb]jL

%=^=@ ;fj{hlgs tyf ko{6sLo :ynx?sf] ljj/0f


qm=;+= ko{6sLo :ynsf] dxTj b}lgs cfpg] s}lkmot
:ynx?sf] ko{6ssf] ;+Vof
gfd
! kflye/f b]jL tfKn]h'ªdf /x]sf] kflye/fsf] alxgLsf] ?kdf $)) k"j{sf] k|l;4 wfld{s
dlGb/ dflgG5 . o;sf] bz{g ug{fn] dgf]sfdgf k'/f :yn
x'G5 eGg] ljZjf; 5 . wfld{s ko{6g
@ b]jfg5fk ;f+:s[lts tyf P]ltxf;s :yn %) O/f}6f/
# ;nsk'/ ;f+:s[lts tyf s[lif ko{6g %) lhd{n]
$ xfF;kf]v/L h}ljs ljljwtf / ;'gfv/L km"n $))

%=^=# :yfgLo rf8kj{ hfqf / d]nf


wfld{s ;lxi0f'tf tyf ;f+:s[lts ljljwtfsf] ljlzi7 klxrfg af]s]sf] o; ufpFkflnsfdf hfthflt cg';f/ rf8kj{ tyf
d]nfx?df ;d]t cg]stfdf Pstf b]Vg ;lsG5 . laz]ifu/L cflbjf;L hghflt, a|fDX0fIf]qL, cNk;+Vof tyf ;du|
Onfds} df}lns hfltsf] ?kdf /x]sf n]Krfx?sf] a;f]af; o; ufpFkflnsfsf ljleGg j8fx?df b]Vg kfO{G5 . oL
hfltx?df ljleGg ;do tyf ltly c'g;f/sf rf8 / kj{ a8f] w'dwfd;Fu dgfpg] u/]sf] kfO{G5 . oFxf bz}, ltxf/, tLh,
/fdgjdL, lzj/fqL, df3] ;+qmfGtL, s'z] cf}zL cflb h:tf lxGb' ;gftg ;+:s[ltsf kj{x? dGffOG5g\ eg] plQs} dxTjsf
;fy n]Krf hfltsf] gfdjg -gjjif{_, lnDa', ls/fFt /fO{, ;g'jf/ d'lvof, tfdfª, u'?ª nufotsf hft hfltsf] pBf}nL,
pef}nL, af}4k"l0f{df, Nxf];f/ cflb dgfpg] ul/G5 . k/Dk/fut ;+:s[ltdf /fO{x?sf] ;fs]nf l;nL, lnDa' hfltsf] 9f]ngfr,
g]jf/ hfltsf] ufO{hfqf, tfdfË lfhltsf] 8Dkm"gfFr, ;'g'jf/ hfltsf] :ofFb/ gfr ;fy} cfo{x?sf] ;ËLgL, afng df?gL
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
84
cflb klg dgfpg] ul/G5 . o; ufpFkflnsf leq a;f]af; ug]{ oL ljleGg hfthflt / ;+:s[lt c+ufNg] ;d'bfon]
ljzifkj{sf] cj;/df cf cfkm\g} df}lns e]ife"iff ;d]t nufpg] ub{5g\ . ltyL / ljz]if kj{sf] cj;/df oFxf /x]sf]
wfld{s :ynx?df ljleGg wfld{s tyf ;+f:s[lts hd36 ;d]t x'g] ub{5 .

%=& zflGt tyf ;'/Iffsf] cj:yf


qm=;+= k|x/L rf}sLx?sf] ljj/0f :yfg b/aGbL ;+Vof
! k|x/L rf}sL lhd{n] /f]ª ufpFkflnsf ^ !)
@ k|x/L rf}sL O/f}6f/ /f]ª ufpFkflnsf % !#
# k|x/L rf}sL ls6]gL /f]ª ufpFkflnsf $ !#

%=* Ufflj;sf] df6f] k/LIf0fsf] kl/0ffd -cf}iftdf_


;fljs j8f df6f]sf] lsl;d lk=Pr= df6f]df pknAw tTjx?
uflj;÷:yfg g= gfO{6«f]hg kmf]:kmf]/; kf]6f;
sf]Na'ª $ anf}6] bf]d6 $=^ sd÷ dWod sd sd÷ dWod
sf]Na'ª # bf]d6 anf}6] $=^ sd÷ sd÷ sd÷ dWod÷clws
bf]d6 dWod÷clws dWod÷clws
;|f]tM aflif{s s[lif ljsf; tYofª\s k'l:tsf, @)&@÷)&# lhNnf s[lif ljsf; sfof{no Onfd

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


85
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
86
kl/R5]b ^M
jg tyf jftfj/0fLo l:ylt
^=! jg If]qsf] cj:yf
^=!=! jg If]q / k|sf/ ;DaGwL ljj/0f

^=!=@ jg Joj:yfkg ;DaGwL ljj/0f -;/sf/4f/f Jojl:yt, ;fd'blfos, sa'lnotL, wfld{s / gLlh jg_
;fd'bflos jgIf]qsf] ljj/0f
cfly{s aif{ @)^(÷)&) ;Dd x:tfGt/0f ePsf ;fd'bflos jgx?sf] ljj/0f
xfn sfod /x]sf] ;fd'bflos jgsf] gfd 7]ufgf /f]ª 3/w'/L / hg;+Vof If]qkmn -
/]~rkf]i6sf] gfd x]S6/_

3/w'/L

dlxnf

hDdf
k'?if
;nsk'/ O/f}6f/ ;fd'bflos jg % 156 387 352 895 389.44

;nsk'/ r'N7] zflGtgu/ ;fd'bflos % 518 1269 1379 3166 185.44


jg
;nsk'/ Hofld/] d~hfª ;fd'bflos % 315 825 803 1943 73.01
jg
;nsk'/ a/af]6] ;fd'bflos jg % 109 432 403 944 108.78

;nsk'/ efn'vf]k ;fd'bflos jg % 58 168 142 368 138.72

;nsk'/ b]jfg5fk ;fd'bflos jg % 124 354 311 789 133.96

;nsk'/ vDa'6f/ ;fd'bflos jg % 51 140 121 312 24.87

;nsk'/ nfnLu'/fF; ;fd'bflos jg # 106 317 296 719 186.3

;nsk'/ lr;fkfgL ;fd'bflos jg % 97 263 222 582 139.82

;nsk'/ xflQvs{ ;fd'bflos jg ^ 329 590 523 1442 180.93

;nsk'/ sbd] ;fd'bflos jg ^ 169 537 502 1208 190.78

;nsk'/ b'w]kf6fk'/ ;fd'bflos jg ^ 332 855 898 2085 197.34

;nsk'/ bf]efg] ;fd'bflos jg ^ 219 595 541 1355 412.66

;nsk'/ vv{/] dlxnf ;fd'bflos jg ^ 82 223 213 518 39.56

;nsk'/ ufhn] ;fd'bflos jg ^ 155 373 402 930 197.35

;nsk'/ /Dofª ;fd'bflos jg ^ 161 382 463 1006 196

xfF;kf]v/L gd"gf ;fd''bflos jg #,$ 327 943 860 2130 7.21

xfF;kf]v/L tLgtn] ;fd'bflos jg $ 1226 3499 3341 8066 434.81

xfF;kf]v/L hgHof]lt ;fd'bflos jg $ 76 218 193 487 340.64

xfF;kf]v/L xl8ofr'nL ;fd'bflos jg $ 155 263 305 723 125.58

xfF;kf]v/L ;'Gb/ ;fd'bflos jg $ 95 215 223 533 177.5

xfF;kf]v/L l;:g]vs{ ;fd'bflos jg # 97 276 272 645 34.64

xfF;kf]v/L ;'gfv/L ;fd'bflos jg # 78 231 206 515 91.13

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


87
xfF;kf]v/L l;h{gf ;fd'bflos jg @ 301 731 810 1842 818.71

xfF;kf]v/L a/kNofª ;fd'bflos jg @ 231 516 569 1316 736.05

xfF;kf]v/L lzj;'Gb/ ;fd'bflos jg ! 70 173 183 426 55.25

xfF;kf]v/L /fdhfgsL ;fd'bflos jg ! 115 284 304 703 314.67

xfF;kf]v/L gjHof]lt ;fd'bflos jg ! 74 187 163 424 163.33

xfF;kf]v/L dvdnL ;fd'bflos jg ! 64 162 169 395 53.49

5890 15408 15169 36467 6147.97

;|f]tM ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;d"xx?sf] aflif{s cg'udg tyf d"Nofs+g k|ltj]bg @)^(÷)&)

^=!=# j[Iff/f]k0fsf nflu vfnL :yfg ;DaGwL ljj/0f



==================
^=!=$ jghGo pTkfbg ljj/0f

jGohGt'
o; ufpFkflnsf If]qleq !* k|sf/sf k|d'v :tgwf/L jGohGt'x? kfOPsf 5g\ h;df sltko /fli6«o dxTjsf 5g\ .
t/ a8\bf] jg cltqmd0fsf sf/0f sltko hGt'x? nf]k x'b} uPsf] klg kfOG5 . d[u, jfb/, v/fof], b'lD; h:tf
hgfj/x?n] v]tLjfnLdf xflg ug]{ ePsf]n] o;af6 5'6sf/f kfpg lzsf/ ug]{ u/]sf] b]lvG5 . o;sf] bLw{ sflng
;dfwfgsf] nflu j}slNks pkfo cjnDang ug{' kg]{ b]lvG5 eg] sltko :yfgdf s[lif k|0ffnLdf kl/j{tg klg ug{
;lsG5 .
ufpFkflnsf leq kfOg] :tgwf/L hGt'x?sf] ljj/0f
qm= d= jGohGt' qm= d= jGohGt'
1 d[u 10 ;fns
2 jfb/ 11 rd]/f
3 v/fof] 12 sfnf
4 :ofn 13 cf]t
5 b'lD; 14 ;fns
6 nf]vs]{ 15 dn;fFk|f]
7 jg lj/fnf] 16 afFb/
8 b' D ;L 17 jg la/fnf]
9 ˆofp/f 18 ab]n

r/fr'?ËLx?
o; ufpFkflnsf leq kfO{g k|d'v r/fr'?ËLx?
qm= d= r/fx? qm= d= r/fx?
1 h'/]nL 15 ?kL
2 nfd k'5|] 16 sf]OnL
3 GofpnL 17 sflnh
4 9's'/ 18 xn];f]
5 sfu 19 lrn
6 lkm:6f 20 ;'uf
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
88
7 Eofs'/ 21 sf]sn]
8 sNrf}8f 22 vf]N;]
9 e+u]/f 23 nfr]
10 lu¢ 24 lrj]
11 rfr/ 25 lrlrgsf]6]
12 j];f/] 26 lu4
13 d}gf 27 k/]jf
14 uf}+ynL 28 a§fO{
;|f]tM ufpFljsf; ;ldltsf] kfZj{lrq @)^&, @)&@ tyf @)&#

;/L;[k, hnr/ tyf peor/ k|f0fL


o; If]qdf kfOPsf ( k|hfltsf ;/L;[k, # k|hfltsf df5fx? / # k|sf/sf peor/x? kfO{G5g\ .
Uff=lj=;=df kfOg] ;/L;[k, hnr/ tyf peor/x?
qm=; hnr/ ;/L;[k peor/
!= a'b'gf df5f ;k{ Eofu'tf
@= c;nf df5f clhË/ uFu6f
#= 3g6fps] u8\of}nf kfxf
%= lrKn]ls/f cf]t
^= 5]kf/f]
&= dfp;'nL
*= s'8\s]
(= uf]xf]/f]
;|f]tM ufpFljsf; ;ldltsf] kfZj{lrq @)^&, @)&@ tyf @)&#
^=!=% hl8a'6Lsf] pTkfbg, ;+sng tyf lgsf;L ;DaGwL ljj/0f

((=# h8Lj'6L k|hflt
o; ufpFkflnsf If]qdf d'Vo ## k|hfltsf hl8j'6Lx? kfOPsf 5g h;dWo] d'Vo?kdf dxTj ePsf
k|hfltx?df lr/fOtf], lwpm s'df/L, t'n;L, dh]7f] cfbL kb{5g\ . ef}uf]lns tyf xfjfkfgLsf] ljljwtfn] ubf{
h8Lj'6L v]tLsf] nflu of] If]q pko'{Qm dflgG5 t/ plrt k|ljlws 1fgsf] sdLn] ubf{ h8Lj'6Lsf] ;+/If0f /
o;jf6 rfx]hlt kmfObf lng ;lsPsf] 5}g . o; ufpFkflnsf If]qdf kfOg] h8Lj'6Lx?sf] ljj/0f tflnsfDff
pNn]v ul/Psf] 5 .
((=$ k|d'v h8La'6L k|hfltx?sf] ljj/0f
qmd ;+Vof hl8a'l6 k|hflt qmd ;+Vof hl8a'l6 k|hflt qmd ;+Vof hl8a'l6 k|hflt
1 Eofu'/ 13 lr/fOtf] 25 3fdkm'n
2 kfvgj]b 14 jfj/L 26 3l06km'n
3 af]s] l6Da'/ 15 t'n;L 27 v/]6] emf/,
4 l;n l6Da'/ 16 k'lbgf 28 cdnf
5 wf]q]m 17 bltpg 29 dlh6f]
6 j]tn}/L 18 lwpm s'df/L 30 jf;s
7 es] cldnf] 19 jf]emf] 31 EffFu|] l;:g'
8 ltt]kftL 20 kfl/hft 32 kmRofË
9 c;'/f] 21 l/¶f 33 un]lg
10 3f]8tfk|] 22 c;f/]km'n 34 cr{n
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
89
11 ltt] kftL 23 l;:g' 35 n]dgu|f;
12 cfv 24 lr/fOtf] 36 kfvgj]t

^=!=^ ufpF÷gu/kflnsf If]qaf6 lgsf;fL x'g] jg k}bfj/sf] ljj/0f



==================
^=!=& >f]t gSzfx?

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


90
^=@ hn>f]t tyf hnfw/ If]q
^=@=! k|d'v hnfwf/ / pkhnfwf/sf] cj:yf
ufpFkflnsdf klxrfg ul/Psf hnfwf/ tyf pkhnfwf/x?sf] ljj/0f
l;=g= ufpFkflnsf pkhnfwf/ If]qsf] gfd If]qkmn x]S6/ ;d]6]sf :yfgx?
! /f]ª dWo l;l4vf]nf pkhnfwf/ @^&!=** sf]Na'ª, sGofd, ;dfna'ª /
>LcGt'
@ /f]ª dflyNnf] ljl/ª pkhnfwf/ ##()=^# sGofd, lkmSsn, sf]Na'ª /
k~rsGof
# /f]ª dflyNnf] 6fªl6ª pkhnfwf/ $#()=^$ uf]bs, nIdLk'/, k~rsGof /
zflGtk'/
$ /f]ª dWo ljl/ª pkhnfwf/ !*!@=%) sf]Na'ª / zflGtk'/
% /f]ª tNnf] l;l4vf]nf pkhnfwf/ #@^%=^# O/f}6f/, lhd{n], sGofd, >LcGt'
/ ;dfn'a'ª
^ /f]ª uf]ofªvf]nf pkhnfwf/ @*&%=)) zflGtk'/
& /f]ª tNnf] ljl/ª pkhnfwf/ @*()=^# sf]Na'ª / zflGtk'/
* /f]ª l6dfO{—xl8of pkhnfwf/ $%#!=@% O/f}6f/ / sf]Na'ª
( /f]ª t]nkfgL pkhnfwf/ @$)^=@% O/f}6f/ / lhd{n]
;|f]tM Onfd lhNnfsf] lhNnf kfZj{lrq @)&)
^=@=@ kfgLsf] d'xfg ;DaGwL ljj/0f

^=@=# gbL tyf vf]nf ;DaGwL ljj/0f
^=@=$ tfntn}of / kf]v/L / ;Ld;f/ If]q ;DaGwL ljj/0f
ufpFkflnsf If]qleq /x]sf tfn tn}of tyf ;Ld;f/x?
l;=g= ufpFkflnsf tfntn}of÷ prfO{ -ld=_ If]qkmn -x]S6/_
kf]v/L hnf;o ;+j]bgzLn If]q
! /f]ª xfF;kf]v/L !%(^ )=!% @=)

^=@=% hn;|f]t / pkof]usf] l:ylt ljj/0f



^=@=^ ;+/lrt kfgLd'xfg, hdLg / ef}lts ;+/rgf ljj/0f
^=@=& >f]t gSzfx?

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


91
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
92
^=# h}ljs ljljwtf / jftfj/0fLo ;]jf
=================
^=#=@ dxTjk'0f{ jg:klt ljj/0f

jg:kltx?
o; uf=lj=; df ljleGg k|hfltsf ?v, j'6\ofg, 3fF; tyf h8Lj'6Lx? kfOG5g . pknAw k|d'v k|hfltx?sf]
ljj/0f tn k|:t't ul/Psf] 5 .
?v k|hflt
o; If]qdf hDdf k|d'v #( d'Vo k|hfltsf ?vx? kfOG5 . ef}uf]lns tyf xfjfkfgLsf] ljljwtfn] ubf{ oxfsf ?vx?
clt dxTjsf tyf ljljw k|sf/sf 5g\ . oxfF clt d"Nojfg ?v k|hfltx?df ;fn, lrnfpg], s6'; cflb 5g\ . j9\bf]
hg;+Vof, s[lifsf] nflu hdLg, j8\bf] rf]/L lgsfzL, clgoldt?kdf jg km8fgLn] ubf{ oxfF ePsf d"Nojfg ?vx? lbg
k|ltlbg nf]kx'g] cj:yfdf k'u]sf 5g\ . ufpFkflnsf If]qdf kfOg] ?v k|hfltx?sf] ljj/0f tn lbOPsf] 5 .

ufpFkflnsf If]qdf kfO{g] k|d'v ?v k|hfltsf jg:kltx?sf] ljj/0f


qmd ;+ ?v k|hftL qmd ;+ ?v k|hftL qmd ;+ ?v k|hftL
1 ;fn 14 jfGb|] 27 d}fjf
2 lrnfpg] 15 j/ 28 lz/Lif
3 plQ; 16 lkkn 29 nfDkft]
4 l/¶f 17 lrp/L 30 ;fn
5 s6'; 18 Sofd'g 31 enfof]
6 dnftf] 19 w'kL 32 cDas]
7 lzzf} 20 v;|' 33 lkm/lkm/
8 sfp;f] 21 j8x/ 34 ;fh
9 r'n]qf] 22 :ofn km';|] 35 vGo'
10 6'gL 23 ;Nnf 36 kF}o"
11 nlK; 24 l;dn 37 ;f}/
12 sfa|f] 25 nfs'/L 38 3f]+u] rfFk
13 /ftd'G6] 26 vf]Nd] #( rfFk
;|f]tM ufpFljsf; ;ldltsf] kfZj{lrq @)^&, @)&@ tyf @)&#

((=@ a'6\ofg tyf emf/ k|hflt


o; If]qdf kfO{g] k|d'v j'6\ofg k|hfltx?sf] ljj/0f o;cg';f/ kfOG5 .
j'6\ofg k|hfltsf ag:kltx?sf] ljj/0f
Qm= ;+ a'6\ofg k|hflt qmd ;+ a'6\ofg k|hflt qmd ;+ a'6\ofg k|hflt qmd ;+ a'6\ofg k|hflt
1 bfl/dkft] 12 ltt]kftL 23 cNnf] 34 sfpnf]
2 c//L 13 7f]6\g] 24 af]s] l6d'/ 35 bfl/d
3 j]t 14 l;dnL 25 n;'g] 36 lgu+'/f]
4 5ft] pGo" 15 ljnfpg] 26 j}+z 37 uGw]
5 Kof+u|L 16 r'qf] 27 sfu] 38 l;:g'
6 chu'Kt] 17 lr08] 28 w+u]/f] 39 v/fg]
7 c};+]n' 18 ao/ 29 v;'/
8 tf/f d08n 19 lgnsfF8f 30 c;'/f]
9 clDn;f] 20 c;f/] 31 s];/L
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
93
10 cn}+rL 21 k/]Ë 32 bf/]
11 3'8] 22 t]hkft 33 w';|]
;|f]tM ufpFljsf; ;ldltsf] kfZj{lrq @)^&, @)&@ tyf @)&#
^=#=# /fli6o lgs'~h, cf/If, dWojlt{ tyf ;+/lIft If]q

^=#=$ >f]t gSzfx?
^=$ kfs{ tyf pBfg ;DaGwL ljj/0f

^=% ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg

^=%=! hf]lvdo'Qm -;+j]bglzn :yfgdf a;f]af; u/]sf kl/jf/_ ljj/0f
^=%=@ ljkb÷k|sf]kaf6 ePsf] dfgjLo / ef}lts Ifltsf] ljj/0f
^=%=# ljkbsf] lsl;d cg';f/ hf]lvdsf] ;do

^=%=$ ljkbaf6 Ifltu|:t ;fj{hlgs ;+/rgf tyf k"jf{wf/ ljj/0f
^=%=% ljkb\ Joj:yfkgsf] k"j{ tof/L

^=%=^ cfktsflng oftfoft ;fwg ;DaGwL ljj/0f

^=%=& v'nf If]q ;DaGwL ljj/0f

^=%=* >f]t gSzfx?

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


94
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
95
kl/R5]b &M
ef}lts ljsf;sf] cj:yf
&=! oftfoft k"jf{wf/
&=!=! ;8s ;+hfnsf] ljBdfg cj:yf
d]rL /fhdfu{sf] rf/cfnL Onfd v08 -&* lsnf]ld6/_ dWo] emfkfsf] l;dfgfaf6 Onfd ;Dd ^@ lsnf]ld6/ sfnf]kq]
/x]sf] 5 . To;} u/L d]rL /fhdfu{n] ONffdsf] /f]ª ufpFkflnsfsf] sf]Na'ªnfO{ 5f]Psf] 5 . o; v08af6 o; ufpFkflnsf
ljleGg j8fx? hf]8\g] ;xfos tyf u|fld0f sRrL ;8sx? hf]l8Psf] 5 . o; ufpFkflnsf;Fu ;/f]sf/ /fVg] s]xL d'Vo
;8s tyf leqL ;8sx?sf] ljj/0f tflnsfdf lbOPsf] 5 .

qm=; ;8ssf] gfd ;8ssf] cj:yf hDdf rNg] o; ufpkflnsf 5'g] ;jf/L
= nDafO{ - ;jf/L;fwgx? d'Vo :yfgx? ;+~rfng x'g]
lsld_ ;do
! d]rL /fhdfu{ sfnf]kq] &% X]eL tyf nfO{6 sf]Na'ª, xfF;kf]v/L, aif{e/L
hf]/snz, efn'emf]8f
@ d]rL /fhdfu{ -ONffd sfnf]kq] (^ x]eL tyf nfO{6 sf]Na'ª, xfF;kf]v/L, aif{e/L
lhNnf leq dfq_ hf]/snz, efn'emf]8f
# xfF;kf]v/L ax'jg sRrL @! nfO{6 ;f?kfvf, O/f}6f/ aif{e/L
$ lkmSsn zflGtk'/ h'/] sfnf]kq, u|fj]n !) x]eL tyf nfO{6 u'Dafl58L, zflGtk'/ aif{e/L
;8s
% lhd{n] ;Gbsk'/ sRrL, u|fe]n ^) nfO{6 lhd{n] lxpFbdf;
^ a'waf/] zflGtk'/ sRrL, u|fe]n !* nfO{6 zflGtk'/ lxpFbdf;
& zflGtgu/ xfF;kf]v/L sRrL, u|fe]n @$ x]eL nfO{6 O/f}6f/ afx}df;
* ljtf{df]8 O/f}6f/ sfnf]kq], u|fe]n #) x]eL nfO{6 O/f}6f/ lhd{n] afx}df;
( sfs/le6\6f, afx'g8fFuL sfnf]kq], u|fe]n @# x]eL,nfO{6 ;snk'/, lhd{n] afX}df;
;nsk'/ lhd{n]
!) vh'gfaf/L— abd6f/ u|fe]n, sRrL !$ x]eL, nfO{6 abd6f/, zflGtk'/ AffX}df;

&=!=@ ;8s kx'Frdf ePsf 3/w'/Lx?


वार्ड नम्बर गोरे टो बाटो कच्ची मोटर बाटो ग्रावेल मोटरबाटो पजक्क(कालोपत्रे) बाटो नभएको जम्मा
मोटर बाटो

१ ३ ५१५ १ 0 ० ५२१
२ ३७ ४५१ १६६ ० ० ६५४
३ १८६ ४९० ० १२० ० ७९६
४ २६३ १८३ १६ ५० ० ५१२
५ १२५ ५४५ २ ० ० ६७२
६ ६०६ ४९५ ० ० ० ११०१
जम्मा १२२० २६७९ १८५ १७२ ० ४२५६

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


96
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
97
&=!=# ufpF gu/ If]q leq rNg] ;jf/L ;fwg
o; ufpFkflnsf leqsf ljleGg j8fx?af6 d]rL /fhdfu{;Fu ;8s ;Dks{ :yfkgf ub}{ ljleGg ;fgf tyf demf}nf ;jf/L
;fwgx? rNg] ub{5g\ . d]rL /fhdfu{df rNg] lgodlt ;jf/L ;fwg afx]s j8fx?af6 ljz]ifu/L lhd{n], O/f}6f/,
zflGtk'/ cflbIf]qaf6 ljxfg ofq' tyf cGo ;fdfu|L lnP/ glhs}sf] ahf/ tyf emfkfsf] sfs/le§f, rf/cfnL, ljtf{df]8,
v'h'gfaf/L ;Dd rNg] u/]sf 5g\ .

&=!=$ emf]n+'u] k'n tyf k'nk'n];f


l;=g+= k'n÷vf]nfsf] gfd afoFf lsgf/f /x]sf] :yfg bfofF lsgf/f /x]sf] :yfg

! sfp5]]6f/ emf]n'ª\u] k'n zflGtk'/ sf]Na'ª ( zflGtk'/ $


@ uf]ofª emf]n'ª\u] k'n zflGtk'/ # zflGtk'/ $
# l6dfO{ emf]n'ª\u] k'n O/f}6f/ @ zflGtgu/ !
$ ;fFw'/L emf]n'ª\u] k'n O/f}6f/ & O/f}6f/ *
% kkn] vjf{gL emf]n'ª\u] k'n ;fdfna'ª & lhd{n] $
^ 6fªl6ª emf]n'ª\u] k'n zflGtk'/ ( nIdLk'/ (

&=!=% 6f9fsf] j:tLaf6 ;DalGwt UffpFsf] s]Gb| k'Ug nfUg] cg'dflgt ;do
j8f g+= ufpFkflnsf sfof{no;Fu j8f sfof{nosf] b'/L ufkf sfof{no s]Gb|;Ddsf] b"/L
-lsdL -Pl/on b'/L_
! zflGtk'/ ;fljs uflj;ejgaf6 %=# lsld
@ a/kmNofª j8f sfof{noaf6 &=@ lsld
# sf]Na'ª ufkf sfof{no )
$ efn'emf]8f j8f sfof{noaf6 @=)& lsld
% ;fljs O/f}6f/ uflj; ejgaf6 ^=! lsld
^ ;fljs lhd{n] uflj; ejgaf6 *=@ lsld
;|f]tM 6f]kf] Dofk, gfkL ljefu

&=!=^ j;kfs{ tyf j; lj;f}gL ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsfdf ;fj{hlgs j; oftfoftsf] lgoldt ;+~rfng x'g] ePklg cnUo} Joal:yt a;kfs{ lgdf{0f ug{
;lsPsf] 5}g . ufpFkflnsfsf ljleGg j8fx?af6 ;+~rfng x'g] ;fgf ;jf/L ;fwg b}lgs ?kdf s[lif pkh tyf ofq'x?
lnP/ cfjfh cfjt ug]{ ub{5g\ .

&=@ ljB't tyf a}slNks phf{


&=@=! OGwg pkof]u ljj/0f -vfgf ksfpg] OGwgsf] cfwf/df 3/kl/jf/_
o; ufpFkflnsfdf /x]sf 3/w'/Lx?n] vfgf ksfpg k|of]u ug]{ k|d'v pmhf{ bfp/f xf] . ufpFkflnsf ()=%# k|ltzt
3/w'/Ln] vfgf bfp/fn] ksfpg] ub{5g\ . o; afx]s @=*& k|ltzt 3/w'/Ldf afFof]Uof; h8fg ul/Psf] 5 eg] ^=!!
k|ltzt 3/w'/Ln] l;ln08/ UofF; dfkm{t vfgf ksfpg] ub{5g\ . j8fut ?kdf pQm ljj/0fnfO{ tflnsfdf k|:t't ul/Psf]
5.

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


98
वार्ड न. खाना पिाउने मख्
ु य इन्िन
दाउरा गुइठा जैषवि िोइला (बायो बििेट) बबिुि बायोग्यास एल पी ग्यास अन्य जम्मा
१ ५०० - - १३ २ ६ ५२१

२ ५५८ - - - ६१ ३४ १ ६५४

३ ६१० - १ १४ १७१ - ७९६

४ ४७८ - - १ १३ १९ १ ५१२

५ ६४९ - - - ११ ९ ३ ६७२

६ १०५८ - - - १० २५ ८ ११०१

जम्मा ३८५३ २ १२२ २६० १९ ४२५६

&=@=@ alQ afNg] OGwgsf] k|of]usf] cfwf/df 3/kl/jf/


उजाडको लाधग मुख्य श्रोि (उज्यालो) जम्मा जम्मा प्रतिसि

मट्टीिेल ४९३ 11.67%

सोलार ११०५ 25.89%

बायोग्यास ० 0.00%

लघु/पेजल्िक/षपको जलबबिि
ु ५९ 1.38%

राजष्िय प्रशारण को बबिुि २५३१ 59.41%

अन्य ६८ 1.60%

जम्मा ४२५६ 100.00%

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


99
&=# ;~rf/ tyf k|ljlw
&=#=! x'nfs tyf kqklqsf ;DaGwL ljj/0f
ljj/0f :yfg k|bfg ul/g] ;]jfx?
Onfsf x'nfs sf]Na'Ë l6s6 ljqmL, lr7Lkq btf{ ljt/0f, O6]ln;]G6/
cfbL
cltl/Qm x'nfs lhd{n] l6s6 ljqmL, lr7Lkq btf{ ljt/0f,
cltl/Qm x'nfs O/f}6f/ l6s6 ljqmL, lr7Lkq btf{ ljt/0f,
cltl/Qm x'nfs zflGtk'/ l6s6 ljqmL, lr7Lkq btf{ ljt/0f,
;|f]t aflif{s tYofª\s k'l:tsf lhNnf s[lif ljsf; sfof{no

&=#=@ b'/;+rf/ ;DaGwL ljj/0f


qm=;= ljj/0f Onfd lkmSsn kz'kltgu/ cfO{tjf/]
! PSTN !*%* $&( @@* @)^
@ Post paid SKY Rim %)# — — —
# Total Sky Rim !(^@& !^)# — —
$ GSM Post paid !#^( *$ — —
% GSM Pre paid ^&*#* #$^^& — —
^ ADSL ^!! !@) — —
;|f]tM aflif{s s[lif ljsf; tYofª\s k'l:tsf, @)&@÷)&# lhNnf s[lif ljsf; sfof{no Onfd

&=#=# /]l8of] :6];g ;DaGwL ljj/0f


o; ufpFkflnsfleq s'g} klg /]l8of] :6];g :yfkgf tyf ;+~rfng ePsf] 5}g . o4kL ufpFkflnsf cf;kf; ;b/d'sfd
Onfd, lkmSsn, cfOtaf/] tyf l5d]sL lhNnfsf] emfkfdf /x]sf] Pkm=Pd= /]l8of]sf] k|;f/0f eg] /fd|f] ;'lgg] u/]sf] 5 .

&=#=$ cfw'lgs ;'lawfdf kx'Fr ;DaGwL ljj/0f


रे डर्यो क्यासेट

िेवल हट भी
वर्ा नम्बर

पत्र पबत्रिा
टे ललफोन /

ु र

इन्टरनेट
मोबाइल
CDMA

िम्प्यट
हट भी

इमेल

अन्य

१ २४६ ८ २०४ १०४७ २२९ ४ ३१८ ८ ९

२ ३४७ ४ २९० १०३५ ३१० १७ २०१ ० ०

३ ४६५ १४ २२३ १५६५ ३९९ ३० ५८ ४७ ०

४ २२६ ४ २१० १०८४ १७८ २३ २४९ ५ ०

५ २६४ ११ २८४ १११२ २३९ ३४ २५९ ८ २३

६ ४१३ ९ ४२२ २०९९ ३७२ ४५ ४४७ १४ २३

जम्मा १९६१ ५० १६३३ ७९४२ १७२७ १५३ १५३२ ८२ ५५

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


100
&=$ cfjf; tyf ejg
&=$=! ljBdfg ;tx 9nsf] cj:yf
of] /f]ª ufpFkflnsf clwsf+z kxf8L u|fdL0f If]qleq kg]{ ePsf]n] oxf zx/L cfjf;Lo If]qsf] 9n lgsf;sf] ;d:of /x]sf]
b]lvb}g . d]rL /fhdfu{ cf;kf;df jUg] 9nnfO{ ;8s gfnL dfkm{t Joa:l:yt ul/Psf] 5 . u|fdL0f ;8s lgdf{0f ug]{
qmddf gfnL lgdf{0fnfO{ klg cfTdf;fy ul/Psf] x'bfF o; ufpFkflnsfsf] ;tx gfnf tyf ;8s gfnLsf] ;d:of qmdzM
;dfwfg x'b} hfg] b]lvG5 .

&=$=@ 5fgf]sf] k|sf/sf cfwf/df 3/w'/L


l;= g+= 3/sf] k|sf/ ;+Vof k|ltzt
! km'; tyf v/n] 5fPsf] $#& !)=@
@ h:tf jf Rofb/n] 5fPsf #^(! *^=*
# 6fon tyf 9'+uf -Slate_ 5fPsf @* )=^
$ cf/ ;L=;L @( )=^
% sf7n] 5fPsf !! )=@
^ df6f]n] 5fPsf $ )=)(
& cGo @@ )=%
* pNn]v gePsf] #$ !=
hDdf $@%^ !))=))
>f]tM /fli6«o hgu0fgf @)^*

&=$=# kz'jwzfnfsf] ljj/0f


o;ufpFkflnsfdf 7"nf] Jofkfl/s s]Gb| gePsf] Joal:yt ?kdf kz'awzfnfsf] cjwf/0ff z'?jft ul/Psf] 5}g .

&=$=$ zjbfx:yn ;DaGwL ljj/0f


o;ufpFkflnsfaf6 zjbfx ug{ cfkm\gf] hflto ;f:s[lts k/Dk/f cg';f/ leGg :yfgx?df n}hfg] ul/G5 . cfo{g ;+:s[lt
cg'ofoLx?n] glhs}sf] gbLlsgf/df n}hfg] ub{5g\ eg] s]xL hftljz]ifn] cfkm\g} kljq 3/5]psf] df6f]df zj bxg ug]{
u/]sf] kfO{G5 .

&=$=% UffpFkflnsf If]q leq ePsf] e" ;+j]bgzL If]q÷d'Vo klx/f] ePsf] If]qsf] ljj/0f
l;=g= ufpFkflnsf klx/f]sf] gfd If]qkmn xfnsf] cj:yf
! /f]ª zflGtk'/ h'/] !$ x]S6/ /f]syfd ePsf]
@ /f]ª lhd{n] *=!$ x]S6/ /f]syfd ePsf]
# /f]ª sf]Na'ª & x]S6/ cf+lzs /f]syfd
$ /f]ª s'6L8fF8f !! x]S6/ gFof klx/f]

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


101
kl/R5]b *M
;+:yfut tyf ;'zf;gsf] l:ylt
d'n'ssf] k|rlnt P]g, sfg"g, lgod, sfo{ljlw tyf lgb{]lzsfx?sf] clwgdf /xL ;DjlGwt :yfgLo txx?n] ;Dkfbg ug'{
kg{] sfd sfo{jfxLnfO{ Jojl:yt ?kdf cuf8L j9fpg g]kfn ;/sf/sf] gLlt cg'?k ;]jf k|bfos ;fj{hlgs lgsfox?n]
pQ/bfoL eO{ u'0f:t/Lo 9+ujf6 sfo{ ;+rfng / Joj:yfkg u/L ;]jf tyf ;'ljwfx? hg;dIf k'ofpg] lhDd]jf/L
;DjlGw ;+:yf, lgsfo tyf sfof{no tf]lsPsf] 5 . o;sf nflu ;DjlGwt ufpFkflnsfsf] sfo{ ;+rfngsf] k|efjsf/Ltf /
;'zf;g k|j4{gdf ;'wf/ ug{ lgltut Joj:yf u/L ;+:yfut tyf ;'zf;gsf] l:tlydf ;'wf/ Nofpg ;Sg]5 .

*=! ;+u7gfTds tyf dfgj ;+zfwgsf] cj:yf


g]kfnsf] ;+ljwfgn] :yfgLo txdf ufpF, gu/ / lhNnf ;ef /xg] Joj:yf u/]sf] 5 . ufp+kflnsfsf] ;fzg Joj:yfsf]
;fdfGo lgb{]zg, ;+rfng tyf lgoGq0f ug{] clef/f ufpFkflnsfdf /xsf] 5 . sfo{sfl/0fL clwsf/sf] k|of]u ufp
sfo{kflnsfjf6 :jLs[t sfo{ljefhg / sfo{;Dkfbg lgodfjnL jdf]lhd x'g] Joj:yf 5 . /f]ª ufpFkflnsfsf] :yfgLo
txjf6 ;]jf lng] lbg] sfo{df ;'zf;gsf] k|Tofe"tL u/fpg] sfo{nfO{ k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ug{ u/fpg o; /f]ª
ufpFkflnsdf ;+u7gfTds tyf dfgj ;zfwgsf] Joj:yf u/]sf] 5 . ufpFkflnsf tyf j8f sfof{nox?af6 k|bfg ul/g]
;]jf ;xh ug{ gLltut Joa:yf u/L :jLs[t b/aGbL eGbf cltl/Q hgzlQmsf] klg Joa:yfkg ul/Psf] 5 .

*=!=! /f]ª ufpFkflnsfsf] ;+u7gfTds 9fFrf


o; /f]ª ufpFkflnsfdf hDdf ^ j6f j8fx? ePsf] x'gfn] /f]ª ufpF ;efdf hDdf #$ ;ef ;b:o / /f]ª ufpF
sfo{kflnsfdf !$ ;b:o 5g\ . ;+u7gfTds 9fFrf tyf dfgj ;zfwgsf] cj:yf lgDgfg';f/ /x]sf] 5 .

:yfgLo tx OsfO{ OsfO{ k|ltlglw u7g tyf lgjf{rg k|0ffnL


/f]ª ufpF ;efM cWoIf —! cWoIf, pkfWoIf, j8f cWoIf / ;b:o k|ToIf
pkfWoIf —! lgjf{lrt ufpF;efn] blnt tyf cNk;+Vos
j8f cWoIf —^ ;d'bfojf6 lgjf{lrt @ hgf
j8f ;b:o —@$
blnt tyf cNk;+Vos —@
hDdf —#$
/f]ª ufpF sfo{kflnsf cWoIf —! ufpF ;efsf ;b:o dWo]jf6 lgjf{lrt u/]sf
pkfWoIf —! dlxnf ;b:o $ / blnt tyf cNk;+Vos @ hgf
j8f cWoIf —^
dlxnf ;b:o —$
blnt tyf cNk;+Vos —@
hDdf —!$
/f]ª ufpF j8f -j8f ;+Vof hDdf j8f cWoIf —! j8f leqsf jflnu dtjf6 k|ToIf lgjf{lrt
^_ j8f ;b:o ;+Vof —$
hDdf —% hgf

*=!=@ ufpFkflnsf sfo{kflnsfsf] ljifout zfvf tyf dfgj ;+zfwg


ufpFkflnsfdf ^ ljifout ;ldlt / ;f]sf] zfvfx? :yfkgf u/L sd{rf/L kl/rfng ul/Psf] 5 .

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


102
l;=g+= ljifout zfvf ;DjlGwt ljifo If]q Dffgj ;+;fwg –kbflwsf/L ;ldlt sd{rf/L
;ldlt
! k|zf;g zfvf
@ of]hgf zfvf
# s[lif zfvf
$ lzIff zfvf

*=!=# ufpFkflnsf l:yt ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox?


o; ufpFkflnsf If]qdf lgDgfg';f/sf] ;/sf/L sfof{no tyf lgsfox? /x]sf 5g\ .
qm=;+ ;/sf/L sfof{no :yfg j8f g+= b/aGbL sfo{If]q
;+Vof
! :yfgLo tx
ufpF kflnsfsf] sfof{no sf]Na'ª ;fljs uflj; ejg # ufpFkflnsfsf] ;j} If]q
j8f sfof{no 6'ª\g], zflGtk'/ ! $
j8f sfof{no j/kmNofË @
j8f sfof{no sf]Nj'Ë #
j8f sfof{no efn'emf]8f $
j8f sfof{no O/f}+6f/ %
j8f sfof{no lhd{n], ;nsk'/ ^
@ :jf:Yo ;+:yfx?
:jf:Yo rf}sL lhd{n] ^
:jf:Yo rf}sL O/f}+6f/, !
:jf:Yo rf}sL sf]Nj'Ë #
:jf:Yo rf}sL zflGtk'/ %
# s[lif
s[lif ;]jf s]Gb| lhd{n] ^
$ kz' ;]jf lhd{n] ^
kz' ;]jf s]Gb|
% x'nfs
Onfsf x'nfs sf]Na'Ë
cltl/Qm x'nfs lhd{n]
cltl/Qm x'nfs O/f}6f/
cltl/Qm x'nfs zflGtk'/
^ jg

& k|x/L sfof{no


k|x/L rf}sL lhd{n] ^ !)
k|x/L rf}sL O/f}6f/ % !#
k|x/L rf}sL ls6]gL $ !#

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


103
cGo sfof{nox?

*=@ ufpFkflnsfsf] crn ;DklQ –ktL{ hUUff


l;=g= ;fljs uflj; If]qkmn s}lkmot
! zflGtk'/ @((^@—!%—#—#
@ O/f}6f/ @#%&!—#—#—#
# sf]Na'ª @%$!$—!$—#—)
$ lhd{n] !%*!& —!@—)—!

*=$ ;+:yfut ;DaGw / gful/s ;+u7g


*=$=! ufpFkflnsf leqsf gful/s ;r]tgf s]Gb|, gful/s d+r / 6f]n ljsf; ;+:yf ;DaGwL ljj/0f
j8f gful/sd~r ;DjGwL ljj/0f
;fljs uflj; blnt hghflt cGo hDdf
dlxnf k'?if dlxnf k'?if dlxnf k'?if dlxnf k'?if
sf]Na'ª # * ^* !!$ !( @( () !%!
O/f}6f/ ^ * ^@ !)! @$ @# (@ !#@
zflGtk'' !^ !@ $* %& $^ %^ !!) !@%
lhd{n] ! !) %& !#* !@ !* &) !^^
;|f]tM dlxnf sNof0f ;dfh- :yfgLo ;]jf k|bfos ;+:yf_

gful/s ;r]tgf s]Gb| ;DjGwL ljj/0f


gful/s ;r]tgf s]Gb| j8f g blnt hghflt cGo hDdf
gfd dlxnf k'?if dlxnf k'?if dlxnf k'?if dlxnf k'?if
b]jfg5fk gf;fljs] % ) ) # !$ ! * $ @@
Dffnaf;] gf;s] % ! ) @! ) & ) @( )
cf]em]nL gf;s] $ ) ) ( ^ ) ) ( ^
lr08]kfgL gf;s] # ) ) !^ $ ) ) !^ $
/Dofª gf;s] ^ ) ) !^ !) ) ) !^ !)
yl/6f]n gf;s] ^ ) ) !& !! @ ) !( !!
h'/] gf;s] ! ) ) !! ) !* ) @( )
g]lxt gf;s] ! ^ @ % @ % ^ !^ !)
;|f]tM dlxnf sNof0f ;dfh- :yfgLo ;]jf k|bfos ;+:yf_

*=$=@ k/Dk/fut ;d'x tyf ;d'bfodf cfwfl/t ;+:yf ljj/0f


l;=g+= Wffld{s ;+:yfsf] gfd :yfg, 7]ufgf btf{ g++= ;ldlt ;+Vof ;Dks{ JolQm
! kflye/f dlGb/ , sf]Na'ª
@ n]Krf pTyfg d+r
# l;4b]jL dlGb/, O/f}6f/
$ k]df nfK;fª u'Daf
% hDa'lnu+ af}4 u'Daf
/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%
104
*=$=# ljifout ;d"x tyf ;+:yf -s[lif, kz'kfng, pBd ljsf;, art_ ;DaGwL ljj/0f
s[ifs ;d"xx?sf] ljj/0f
qm= ;d"xsf] gfd 7]ufgf btf{ g= u7g tyf ;d"x cu'jf?sf] ;d"xsf] ;b:o ;+Vof gljs/0f btf{
;= k'gu{7g ldlt gfd k'?if dlxnf hDdf ldlt
! kfl/hft ldl>t s[ifs /f]ª # !!& !@.!^.@)%( x]d axfb'/ !# @ !% #.(.@)^&
;d"x v8\sf
@ dxfgGb ax'p2]lZoo /f]ª % @$$ !).!!.@)^! lnnf k|;fb !) !# @# &.@(.@)^^
ldl>t s[ifs ;d"x l3ld/]
# gofF laxfgL a]df};dL /f]ª $ #^& @)^$.^.!@ lht axfb'/ !* # @! @)^(.^.@%
t/af/L s[ifs ;d"x u'?ª
$ zflGt s[ifs ;d"x /f]ª # #** #.!.@)^% /fh]G› cof{n @@ !# #% $.!&.@)&)
% kflye/f s[lif pTkfbg /f]ª # $@* @)^%.*.!# s'df/ 9'Ë]n !( !% #$ @)^(.(.@#
;d"x
^ /Dofª ;[hglzn /f]ª ^ $%@ ^.@#.@)^^ s]z/ k|wfg @( # #@ @)^(.$.#)
ax'p2]lZoo s[ifs ;d"x
& dfga'Ë ofDkm' s[ifs /f]ª $ $*@ &.@*.@)^& l/t axfb'/ /fO{ !% !) @% &.@*.@)^&
;d"x
* ;fd"lxs dlxnf ldl>t /f]ª $ %!$ @.@&.@)^* d]g'sf /fO{ ) ## ## (.@@.@)&)
s[ifs ;d"x
( dgsfdgf ldl>t s[ifs /f]ª % %@) @)^%.&.& !( ^ @% @)^(.(.@^
;d"x
!) ;'gfv/L dlxnf s[ifs /f]ª %$% @)^^.!@.!% lgd lsQf ) @! @! $.@#.@)&)
;d"x nfKrf
!! xfF;kf]v/L cb'jf cfO{= /f]ª # %(( #.!#.@)^( 8Da/ s'df/L ) @) @) *.@!.@)!&
lk= Pd= s[ifs ;d"x /fO{
!@ sf]Na'ª cufl{\gs s[ifs /f]ª # ^)) uf]laGb cof{n !! ^ !& *.@#.@)&)
;d"x
!# pBdzLn s[ifs ;d"x /f]ª # ^%@ u'0f/fh n'O{F6]n !^ ( @% ^.!$.@)&@
!$ zflGtk'/ s[lif tyf /f]ª ! %@* @)^*.%.!& lbks ;'Aaf !! ^ !& @)^(.^.@$
t/sf/L s[ifs ;d"x
;|f]tM aflif{s s[lif ljsf; tYofª\s k'l:tsf, @)&@÷)&# lhNnf s[lif ljsf; sfof{no Onfd

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


105
s|=; ;d'xsf] gfd :yfkgf ;d'x ;+Vof ;ldlt ;+Vof
;fn
;fdflhs ;+:yf dlxnf k'?if hDdf dlxnf k'?if hDdf
! dlxnf art tyf pkef]Qf ;d'x @)%% % % % %
@ k|sfz ;d'x @)%% @^ @^ % @^
# df}/L kfng ;d'x @)%( $ !^ @) @ % &
$ dlxnf cGt/ ;d'x @)%& ## ## % %
% cfdf ;d'x @)%% @! @! % %
^ lhd{n] vfg]kfgL pkef]SQf ;ldlt @ ( !!
& kf6fk'/ vfg]kfgL pkef]SQf ;d'x @)%& !*& !&# #^) @ % &
* /DEofªu vfg]kfgL pkef]SQf ;d'x @)%@ # !@ !% # !@ !%
( hf}af/L vfg]kfgL pkef]SQf ;d'x @)$$ @)) !)) #)) ( (
!) uf]N8]g EofnL o"y San #$ #@ ^^ % & !!
!! ;[hgzLn o"jf Sna % & !!

*=$=$ ;fd'bflos d]nldnfk ;DaGwL ;ldlt ;DaGwL ljj/0f


qm=;+= ;ldltsf] gfd j8f g+= :yfg k|d'v sfo{qmd s}lkmot

! j8f :t/Lo ;fd'bflos dWo:tf ;ldlt j8f g+= !, zflGtk'/ :yfgLo :t/sf ljjfb
;fdfwfg tyf
Joa:yfkg
@ ;fljs uflj; :t/Lo ;fd'bflos dWo:tf j8f g+= #, sf]Na'ª,
;ldlt
# ;fljs uflj; :t/Lo ;fd'bflos dWo:tf j8f g+= %, O/f}6f/
;ldlt
$ ;fljs uflj; :t/Lo ;fd'bflos dWo:tf j8f g+= ^, lhd{n]
;ldlt

*=$=% u};; tyf cu};;sf] ljj/0f / jflif{s ah]6


ufpFkflnsf If]qdf :yflkt tyf sfo{/t u};;x?sf] ljj/0f lgDgfg';f/ /x]sf] 5 .
s|=; ;+:yf jf ;d'xsf] gfd j8f :yfkgf rfn' jflif{s ;d'x ;+Vof ;ldlt ;+Vof
g+= ;fn jh]6
;fdflhs ;+:yf dlxnf k'?if hDdf dlxnf k'?if hDdf
! uf]N8g EofnL o'y Sna ^ @)%^
@ u|fld0f lasf; s]Gb| ^ @)%&
# ;[hgzLn o"jf ;dfh
$
%
^
&

/f]ª ufpFkflnsfsf] j:t'ut ljj/0f, @)&%


106

You might also like