Bhagavvv PDF

uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq $<ÛëqeTT
lsêeT#·+Á<ëj·TqeT'
Ç+<äT"
Áã‹~qeTT uÛÑ≈£îÔ\>∑Tyês¡T uÛÑ>∑e+‘·Tì
\|òüT ` >∑Ts¡T $<ÛëqeTT\
Hêsê~Û+#·T $<ÛäeTT #Ó|üŒ"ã&çq~.
yê düT <ë dü dü + ø£ * ‘· eTT.
lsêeTùdyê≈£î{°s¡eTT, yê©àøÏ ÄÁX¯eTeTT(X¯è+–XË’\eTT),

ˇ+{Ï$T≥º,ø£&É|üõ˝≤¢.
`1`
lsêeT#·+Á<ëj·TqeT'
|” ]ƒ ø£
uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq $wüj·TyÓTÆ sT÷ ÁøÏ+~ yêø£éTT\T Á|üdüqï <Ûäs¡àkÕs¡düeTT#·Ãj·TeTTq+<äT+&ç
j·TqTq~+|ü"ã&çq$.
ñ|üìwü~` ªª<Ûèä ‘√s¡«∆ |ü⁄+Á&É' |üsy¡ T˚ •‘ês¡+ Hêsêj·TD+ |üP»j·T‹düà uÛøÑ ±Ô´,nsêÈ´~_Û' |üPs¡Twüd÷ü
düÔ eT+Á‘Ó’ dü‡+ÁbÕ|ü⁄ï j·÷ ~«wüßíe<ä+ eTVü‰‘êàµµ ˆˆ
}s¡∆«|ü⁄+Á&ÉeTTqT <Ûä]+∫ |üs¡y˚TX¯«s¡T"&Ó’q Hêsêj·TDTì uÛÑøÏÔ#˚" ãTs¡Twüdü÷ø£Ô eT+Á‘·eTT\#˚
qsêÈ´<äT\#˚ HÓe«"&ÉT |üPõ+#·TH√ j·T{Ïº eTVü‰‘·Tà"&ÉT $wüßí<˚e⁄ì |üs¡eT|ü<äeTTqT u§+<äTqT.
ãTTπ>«<äeTTq+<äT,
Á|üebÕ+‘·eT+<Ûäk˛~Ûj·÷j·T‘˚ ˆ
eTùV≤X¯Ssêj·T $wüíy˚#ês¡Ã‘· ˆˆ
j·TEπs«<äeT+<äT,
uÛÑyê$TÁ‘√ qX‚y√´ |òüTè‘êdüT‹' ˆ
$uÛÑ÷‘·<äTéTï@wüj·÷ ñ|üÁ|ü<Ûë' ˆˆ
n<∏ë‘˚ $c˛í $<äTcÕ ∫<äè<Ûä´' ˆ
ãèVü≤‘˚Ô $c˛í düTeT‹+ uÛÑC≤eTùV≤ ˆˆ
Hêsêdæ+Vü≤|ü⁄sêDeT+<äT,
XÀ¢ ˆˆ »\<˚e+ qeTdüÿ è‘·´, ‘·‘√ >∑#˚Ã¤ Á<äZVü≤+ |ü⁄q' ˆ
bÂs¡TùwD…Æ e dü÷πøÔq, ‘·‘√ $wüßí+ düeTs¡Ãj˚T‘Y ˆˆ
kÕïqy˚fi¯ »\eTT\+<äT+&ÉT Hêsêj·TDT qeTdüÿ]+∫ sTT+{ÏøÏ"uÀsTT ãTs¡Twüdü÷ø£ÔeTT#˚ $wüßí
e⁄ Hêsê~Û+|ü e\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ ìw”Œ&É´ kÕïqeÁdüÔ+yÓ’ , ~«sê#·e÷´s¡Ãj˚T<ä∆]yéT ˆ
dü $cÕí«sê<ÛäHê ‘·TŒD´+, $<ä´‘˚ ø£s¡àyÓ’ ~ø£yéT ˆˆ
kÕïqeTT#˚dqæ eÁdüeÔ TTqT >∑{>ºÏ ±"_+&ç s¬ +&ÉTe÷sê¢#$· T+∫ Vü≤] q]Ã+|üe˝…qT.yÓ~’ ø£sà¡ eTT\+
<äT $cÕí«sê<ÛäqeTTø£+f…" ãTDýÓTÆq~ ˝Ò<äT.
XÀ¢ ˆˆ ‘·kÕà <äHê~eT<Ûë´+‘·+,ì‘·´ e÷sê<Ûäj˚T <ä∆]yéT ˆ
‘·~«c˛í]‹ eT+Á‘˚D, dü÷πøÔq |ü⁄s¡TùwDyê ˆˆ
ø±e⁄q Hê~eT<Ûë´+‘·s¡Væ≤‘·T"&Ó’ q $wüßíe⁄qT Áã‹~qeTT ª‘·~«c˛í j·TqT eT+Á‘·eTT#˚">±ì
|ü⁄s¡Twüdü÷ø£ÔeTT#˚">±ì j·÷sê~Û+|üe\j·TTqT.
l$wüßí<Ûäs√à‘·Ôs¡eTTq+<äT,
XÀ¢ ˆˆ Vü≤$c˛>öï »˝Ö|ü⁄ùwŒ, <Ûë´H˚#· Vü≤è<äj·T Vü≤]yéT ˆ
ns¡Ã+‹ dü÷s¡jÓ÷ ì‘·´+, »ù|q s¡$eT+&É˝Ò ˆˆ
Vü≤$düT‡`n–ï`»\eTT`|ü⁄wüŒeTTq+<äTqT`<Ûë´qeTT#˚ Vü≤è<äjT· eT+<äTqT, s¡$eT+&É\eT+<äTqT
»|üeTT#˚" ã+&ç‘·T\T $wüßíe⁄ q]Ã+‘·Ts¡T.
Hês¡<äT"&ÉT,
XÀ¢ ˆˆ n>öï ÁøÏj·÷e‘ê+<˚y√,~$<˚y√eT˙wæD≤yéT ˆ
Á|ü‹e÷dü« Á|üãTT<ë∆Hê+, jÓ÷–Hê+ Vü≤è<äj˚T Vü≤]' ˆˆ
ø£sà¡ sƒT¡ \–ïj·T+<äTqT,eT˙cÕe+‘·T ˝≤ø±X¯eT+<äTqT $X‚wü C≤„qeTT>∑\yês¡T $Á>∑V≤ü eTT \+<äTqT
jÓ÷>∑T\T Vü≤è<äj·TeT+<äTqT Vü≤] Hêsê~Û+‘·Ts¡T.
ø=+<ä iÁ|üãT<äT∆ \>∑Te÷≥ øÏ#Ã· ≥ ãT~∆˝ìÒ yês¡ì j·Ts¡eú TT #Ó|ðü #·THêïs¡T.n~ Á|üÁø£eT Áø£eTuÛ+Ñ
>∑eTT yêdüÔyês¡úy˚TeTq">±,<˚ìø£+f… |òüTÀs¡eTT˝Ò<√ j·T~ j·T|òüT§s¡eTìj·TT,<˚ìø£+f… qT‘·ÔeTyÓTÆq~˝Ò<√
`2`
j·T~ j·TqT‘·ÔeT eTìj·TT HÓ≥T¢ düeT]ú+|ü"ã&ÉT#·Tqï<√ ì~j·TT qfÒ¢ j·Tìj·TT Á>∑Væ≤+|üe\j·TTqT.Á|ü
Áø£eTeTT dü+<äs¡“¤eTT Hê˝À∫+|üø£ j·Ts¡úeTT #Ó|æŒq H˚X¯ã›eTTq¬ø’q $|üØ‘ês¡úeTT #Ó|üŒe#·TÃqT.ÁbÕE„\
ìq ªÁ|üGnE„\Tµ R $TøÏÿ* ãT~∆˝Òìyês¡ì j·Ts¡úe÷ ?$qj·TeTq">± qj·TeTT˝Ò$Tj·Tì j·Ts¡úe÷ ?
$X¯«|ü‹j·Tìq |ü≈îå£ \≈£î" >∑Tø£ÿ≈£î eT>∑"&Éì j·Ts¡eú ÷ ? ø±e⁄q qT|üÁø£eT<Û√s¡DÏ Á|üÁø£eTdüsD¡ Ï Hê˝À∫+∫
j·Ts¡úeTT #Ó|üŒe\j·TTqT.ø£s¡àsƒ¡T˝…’ j·T–ïì ã÷õ+#·Tyê]ø£+f… dü÷s¡T´ìj·T+<äT Vü≤]ì" ã÷õ+#·T
yês¡T ÁX‚wüß˜\ìj·TT yê]ø£+f…" Áã‹eT\j·T+<äT $wüßíe⁄qT ã÷õ+#·Tyês¡T ÁX‚wüß˜\ìj·TT yê] ø£+f… Hê
eT÷]ÔH˚ ‘·eT Vü≤è<äj·TeT+<äT" ã÷õ+#·T jÓ÷>∑T\T ÁX‚wüß˜\ìj·TT XÀ¢ø±s¡úeTT.Ç+<äT ãT~∆V”≤qT\≈£î"
ÁãdüøÏÔj˚T˝Ò<äT: m≥Tº\+<äTsê j·T–ïì Áãrø£eTT>±" u…≥Tºø=ì ø£s¡Tà\T |üPõ+‘·Ts¡T.XÀ¢ ˆˆ ªª<Û˚´j·Tdü‡<ë
dü$‘·èeT+&É\ eT<ÛäéØÔ Hêsêj·TD dü‡s¡dæC≤düq düìï$wüº', πøj·T÷s¡yêHé eTø£s¡ ≈£î+&É\yêHé øÏØ{°,
Vü‰Ø,Væ≤s¡Dàj·Te|ü⁄' <Ûäè‘·X¯+K#·Áø£' ˆˆµµnqTq~ Á|üdæ<ä∆$wüj·Ty˚Tø£<ë.dü÷s¡éT+&É\ eT<ÛäéT+<äT |ü<äà
eT+<äT πøj·T÷s¡eTT\T eTø£s¡≈£î+&É\eTT\T øÏØ≥eTT Vü‰s¡eTT\T X¯+K#·Áø£eTT\T <Ûä]+∫ ã+>±s¡Te+{Ï
ø±+‹>∑\yê"&Ó’ Hêsêj·TDT" &ÉTHêï"&ÉT >∑<ë.Ç{Ïyº êìì <Ûë´ì+#·T≥ ÁX‚we˜ü TT>∑<ë.Ç≥T¢+&ÉT≥ ìX¯Ãj·Ty˚T
ø±ì j·÷ eT÷]Ôì eTqeTT #·÷&É˝ÒeTT.ø±e⁄q q{ÏºeT÷]Ôì Á|ü‹eT\+<äT" >∑Hêïs¡"p∫ #˚‘·T˝≤s¡"
ã÷õ+#·T≥ ÁX‚wü˜‘·s¡eTT>∑<ë.dü÷s¡T´ìj·T+<äT Áã‹eT\+<äT" Áu≤ø£è‘·dü+düs¡ZeTT ø=+‘·>∑\<äT.n{Ïº~
˝Òø£ øπ e\ eT{Ï<º ˚ j·T>∑T eT÷]Ôì <Ûë´qe÷s¡eZ TTq ˝À#·÷|ü⁄‘√" p#·T≥ ÁX‚w‘ü̃ e· TeTT>∑<ë.dü÷s¡T´ìj·T+
<äT+&ÉT eT÷]ÔVü≤è<äj·TeTTq+<äT+&ÉT eT÷]Ô jÓTTø£ÿfÒj·Tì ÁX¯ó‹ #Ó|üð#·Tqï~>∑<ë :á e÷s¡ZeT+<äT
ãT~∆˝Òì yê]øÏ ì\TeHÓ\e⁄ ôd\e⁄˝Ò<äT Vü≤è<äj·TeT+<äT uÛÑ>∑e+‘·T"&˚s¡÷|üeTTq qTHêï"&Éì $wüßí|ü⁄sê
DeTT ,luÛ≤>∑e‘·eTT #Ó|üð#·Tqï<√ #·÷&ÉT"&ÉT.
XÀ¢ ˆˆ j·T#·ÃeT÷s¡Ô+ Vü≤πss¡÷|ü+, j·÷<äèøÏÃ+‘·´+ qsê~Û|ü ˆ
‘·Á#·÷Ã¤j·T‘êeTbÕ<Ûësê , <Ûës¡D≤ H√|ü|ü<ä´‘˚ ˆˆ
Á|üdüqïe<ädü+#ês¡T, |ü<äà|üÁ‘√ey˚Tø£åDyéT
düTø£b˛\+ düT$d”Ôs¡í, \˝≤≥|òü\ø√»®«\yéT ˆˆ
düeTø£sêD+‘·$q´düÔ, #ês¡T≈£î+&É\uÛÑ÷wüDyéT
ø£+ãTÁê+ düT$d”Ôs¡í+,le‘ê‡+øÏ‘·eø£ådüyéT ˆˆ
Á‹uÛÑ+–e[_Ûs¡T“¤>∑ï,Hê_ÛHê #√<äπsD#· ˆ
nì á Á|üø±s¡eTT Vü≤è<äj·TeT+<äT+&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T"&ÉT e]í+|ü"ã&çHê"&ÉT.BìøÏ ô|’ yÓT≥Tº
neT÷s¡Ô $wüj·TeTT.n~ j·T+<äi≈£î kÕ<ÛäéT>∑Tq~ø±<äT.ø±e⁄q Bì Á|üdüøÏÔ sT÷ XÀ¢ø£eT+<äT ˝Ò<äT.
ªÁ|ü‹e÷ dü«Á|üãTB›Hêµ eTqTq~ Hês¡<äTì yêø£éTT.Hês¡<äT"&ÉT uÛÑ≈£îÔ"&ÉT.bÕ+#·sêÁ‘ê>∑eT Á|üe
s¡≈Ô î£ "&ÉT.yê´dü yê©à≈£î\≈£î uÛøÑ eÔÏ ÷s¡eZ TT qT|ü<•˚ +∫qyê"&ÉT.Ç{Ïyº ê"&ÉT $Á>∑V‰ü sê<Ûqä eTT ìùw~+∫j·TT+
&ÉTHê ?|üPs¡«eT+<äT $Á>∑Vü‰sê<ÛäqeTT#˚dæq e÷s¡ÿ+&˚j·÷<äT\+<äiT ãT~∆V”≤qT˝≤ ?Ç"ø£ H=ø£ÿe÷≥
#Ó|æŒ sT÷#·s¡Ã $s¡$T+#Ó<äqT.
Á|ü‹e÷ dü«Á|üãTB∆Hê eTqT≥≈£î $|üØ‘ês¡úeTT ø£*Œ+∫]>∑<ë.yê]e÷s¡Z eTqTdü]+∫, ª~$<˚y√
eT˙wæD≤µ eTàqT≥≈£î ªneT˙wæD≤µeTàì j·Tq">± ãT~∆˝Òìyês¡T uÛÑ>∑e+‘·T Hêø±X¯eT+<äT q]Ã+#Ó<äs¡ì
j·Ts¡úeTT #Ó|æŒq M¬s≥T¢ >±<äq">∑\s¡T ? eTT+<äTqï sT÷ yêø£éTTq≈£î ˙j·Ts¡ú eT+^ø£]+#·THÓ&É\ <äs¡T
yê‘· <ëìøÏì q+^ø£]+|üe#·TÃqT.¬s+&ÉTqT qbÕs¡úeTT˝Ò.ø±e⁄q qsêÃe‘ês¡ |üP» |üP»ý˚Tø±ì ‘ê´»´
eTTø±<äT.
á #·s¡Ã ì+‘·{Ï‘√" C≤*+∫ Á|üø£è‘· eTqTdü]+‘·eTT.|üsêX¯s¡dü+Væ≤‘·j·T+<äT.
XÀ¢ ˆˆ |üPC≤ø±\ |ü]‘·´»´,ùd«#êÃ¤ø±˝Ò Vü≤]+ j·TCÒ‘Y ˆ
düj·÷‹qs¡ø£+ |òüTÀs¡+,Á|üdüqïdü‡Hé ~«CÀ‘·ÔeT ˆˆ
Áu≤Vü≤àD√‘·Ôe÷ : Á|üdüqTï"&Ó’ |üPC≤ø±\eTTqT e<ä* ‘·q sTTwüºeTTe∫Ãq düeTj·TeTTq HÓe"&ÉT
$wüßíe⁄ qT ã÷õ+#·TH√ yê"&ÉT |òüTÀs¡qs¡ø£eTT\ bÕ\>∑TqT.Á|üuÛÑTe⁄\ ø±j·÷düeTj·TeTT\ HÓiÏ"–
ùde≈£î \T|ü#ês¡eTT#˚jT· e\j·TTqT.e+≥yê" &=ø£Hê"&ÉT ÄiT>∑+≥\πø e+≥#˚dæ jÓTTø£Hê"&ÉT eT÷"&ÉT
>∑+≥\≈£î" CÒdæ jÓTTø£Hê"&ÉT |ü+Á&Ó+&ÉT >∑+≥\≈£î"CÒdæ uÛÀ»HêìøÏ ˝Ò∫s¡eTàìq sê CÒeTqTqT ?
`3`
XÀ¢ ˆˆ eT<Ûë´ ùV≤ïyÓ’ $wüßí|üPC≤+,HÓ’ y˚<ä´+ X¯øÏÔe÷q´‘·'
j·T' Á|ü|üH√ï q <ä<ë´#·Ã, dü #·+&Ü˝À uÛÑy˚ Á<äT∆eyéT
$wüßíÁ<√Væ≤ dü@ekÕ´, ‘·Ô ‘·´ CÒ ‘·‡s¡«ø£s¡àdüT ˆˆ
X¯øÏÔ>∑\ j˚T Á|ü|üqTï"&ÉT eT<Ûë´Vü≤ï ø±\eTTq $wüßí|üP»#˚dæ HÓ’ y˚<ä´ eT]Œ+|ü"&√ yê"&ÉT
#·+&Ü\T"&É>∑TqT.yê"&ÉT $wüßíÁ<√Væ≤ >±e⁄q yê" &Éìï ø£s¡àeTT\+<äT" <ëÉ´"&˚? ÁbÕ‘·'ø±\eTT,dü+>∑
eeTT,eT<Ûë´Vü≤ïeTT,n|üsêVü≤eí TT,kÕj·T+ø±\ eTì ~q yÓT<Æ Tä uÛ≤>∑eTT\T.n+<äT eT÷"&Ée~ eT<Ûë´Vü≤ïeTT
Ç~ j·TVü≤düT‡qTã{Ïº ø=+#ÓeTT uÛ~Ò +#·T#·T+&ÉTqT.düsêdü]10`48yÓTT<ä\T 11`30 ‘·|Œæ q 11`45˝À"
>± ì~ eTT–+∫uÛTÑ õ+|üe˝…qT.dü]>± 12 >∑+≥\≈£î uÛÀ»qeTT #˚jT· sê<äT.1`12 <ë"{Ïq q|üsêVü≤eí TT
e#·TÃqT.Ç~ X¯≈£îÔì $wüj·TeTT.s√–jÓÆTø±ì,ø£\Vü‰<äT´|ü Á<äeeTT\e\q" >±ì,eè‹Ô<√wüeTTe\q>±ì,
düeTj·TeTTq≈£î dü]>±" CÒj·Te\qT|ü&Éq|ü⁄&ÉT düeTj·TTø=\~ uÛÀ»qeTTq≈£î eTT+<äT>∑ q]Ã+∫ HÓ’y˚
<äéTT ô|≥ºe#·TÃqT.πøe\eTX¯≈£îÔ" &ÉjÓT´H˚ì |ü⁄s√Væ≤‘·Tì#˚">±ì ø=&ÉT≈£î#˚">±ì •wüß´ì#˚>±ì ‘·q‘√
düe÷qT\qT eTiÏjÓTe«]#˚HÓ’q" CÒsTT+|üe#·TÃqT.Ç≥T¢ #˚j·TTyê"&ÉT uÛ≤s¡´ #·∫Ãq yê"&ÉT>∑qT,ÁãVü≤à
#ê]>∑qT,düHê´dæ>q∑ T,qT+&ç sTT‘·sT¡ \ ì$T‘·yÔ TÓ Æ ø£sà¡ eTT #˚ôdH˚ì yê"&ÉT #Ó&TÉ qT.j·T»e÷qTì C…i#·TqT.
Çs¡Te⁄s¡T ÁuÛÑwüßº˝Ò j·T>∑T<äTs¡T.
ø=+#ÓeTT X¯ø>ÔÏ \∑ yê"&ÉT ø=+#ÓeTT>∑H˚ #˚jT· e#·TÃqT.X¯øøÔÏ $Ï T+∫ #˚jT· e\dæq~˝Ò<Tä .|ü⁄s¡Twüd÷ü ø£Ô
eTT‘√ q_ÛùwøÏ+∫ HÓ’ y˚<´ä eT]Œ+|üe#·TÃqT.<ëìøÏ X¯øÔÏ ˝Òìyê"&ÉT eT÷\eT+Á‘·eTT‘√H˚ #˚jT· e#·TÃqT.ˇ
ø£ÿ j·TT|ü#ês¡eTT yÓTT<ä\T yÓsTT´ j·TT|ü#ês¡eTT\ ei≈£î yê]yê] X¯øÏÔ uÛÑøÏÔø=\"~ #˚j·Te#·TÃqT.nì
bÕ+#·sêÁ‘· s¡ø£åj·T+<äT" >∑\<äT.uÛ≤s¡´ >∑÷≥eTTe˝… u≤>∑T+&ÓH˚ì ‘·q y˚fi¯≈£î dü]>± |ü|üð\T |ü⁄\TdüT\T
#ês¡T\T |ü#·Ã&ÉT\T #˚j·T˝Ò<äì uÛÑs¡Ô ø√|æ+#·TqT.ÄyÓT s√>∑eTT#˚ ˙&ç–\"ã&çq H˚y˚fi¯˝À jÓTTø£y˚fi¯≈£î
H=ø£j·TqïeTT #˚dæ y˚dæq qT|üðø±s¡eTT y˚dæø=ì eTõ®>∑b˛dæø=ì ‹ìb˛<äT eTì ø±∫j·TT+&ÉT uÛÑs¡Ô\T
˝Òsê ?
|üsêX¯s¡dü+Væ≤‘·j·T+<äT
XÀ¢ ˆˆ Á‹ø±\y˚Tø£ø±\+yê, eT<Ûë´ ùV≤ï #· $X‚wü‘·'
~«C≤‹s√´j·TCÒ‘Y ÁãVü≤àHé, $wüßíkÕj·TT»´ e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
eTT|üPŒ"≥>±ì sTTs¡T|üP"≥>±ì $X‚wæ+∫ eT<Ûë´Vü≤ïeT+<äT HÓe"&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T Hêsê~Û+#·TH√
yê"&ÉT $wüßíkÕj·TT»éTTqT u§+<äTqT.
|üsêX¯s¡ <Ûäs¡àXÊÁdüÔeTT ñ‘·Ôs¡K+&ÉeTT 17 e j·T<Ûë´j·TeTTq.
XÀ¢ ˆˆ ì‘·éTuÛÑ´s¡Ãj˚T<˚∆e+, |ü⁄sêD|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTyéT ˆ
n|ü⁄‡ y√´$Tï ‘·<∏ësêÃj·÷+, eVü≤Öï Vü≤è~‘·<∏ë >∑Tsö ˆˆ
Á‹ø±\eTs¡Ãj˚T<˚›e+, Á|ü‹e÷düT$X‚wü‘·' ˆ
kÕïqø±˝Ò»˝ÒdüeT´,≈£LŒCj˚T »®\XÊsTTqyéT ˆˆ
dü+<Ûë´ø±˝Ò ‘·<∏ëy√´$Tï,|üP»j˚T Á<ä$eT+&É˝Ò ˆ
Á|ü‹e÷ eTs¡Ãj˚T, <˚«<ë´ eT>öï ôVAeTdüÔ <∏Ó’e#· ˆˆ
ÁbÕD≤–ï ôVAÁ‘·düeTj˚T,Vü≤è‘·Œ<˚à |üP»j˚T<ä∆]yéT ˆ
‘·<∏Ó’e $Á|üeTTUÒ´wüß, #ê>∑‘˚wüß >∑èVü≤+ Á|ü‹ ˆˆ
‘˚«wü«s¡Ãj˚T ~«X‚ùwD,eT<ÛäT|üsêÿ~ |üP»HÓ’ ' ˆ
@edüTuÛÑ´s¡Ãj˚T ~«<ë«Hé,wü≥T‡<˚e+ Vü≤]+ dü<ë ˆˆ
|ü⁄sêD|ü⁄s¡Twüß"&É>∑T $wüßí<˚e⁄ì Áã‹~qeTT »\eTT q+<äT Äø±X¯eTTq+<äT eTTKéTT>∑ $Á>∑
Vü≤eTT\+<äT q–ïj·T+<äT Vü≤è<äj·TeT+<äT |üPõ+|üe\j·TTqT.
n+<äT" Áã‹eT\j·T+<äT eT÷"&ÉTø±\eTT\j·T+<äT q]Ã+|üe˝…qT.kÕïqeTT #˚j·TTq|ü⁄&ÉT »\
eTT\j·T+<äT »\XÊsTTì,kÕj·T+ø±\eT+<äT Hêø±X¯eTTq dü÷s¡éT+&É\eT+<äTqT,Áã‹eT\qT y˚~j·T+
<äTqT,q–ïj·T+<äT ôVAeTeTT>∑qT,ÁbÕD≤–ïôVAÁ‘· düeTj·TeTTq (uÛÀ»qeTTq≈£î eTT+<äT" Áu≤D≤VüQ‘·T
\T y˚dæø=qT düeTj·T+ãTq)Vü≤è<äj·Tø£eT\eT+<äTqT ã÷õ+|üe\j·TTqT.Ä $<ÛäeTT>∑H˚ ‘·q sTT+{ÏøÏ
`4`
q‹<∏äT˝…’ j·TuÛ≤´>∑‘·T˝…’ e∫Ãq Áu≤Vü≤àDT\+<äTqT ã÷õ+|üe˝…qT.(n‹~∏<˚y√uÛÑe j·Tì ø£\<äT>∑<ë)

M]ì eT<ÛäT|üs¡ÿeTT\#˚‘·qT ã÷õ+|üe\j·TTqT.C≤„qe+‘·T" &ûj·÷iÏ+{Ïj·T+<äTqT $wüßíe⁄ Hêsê~Û+|ü
e\j·TTqT.uÛÑ>∑e<ësê<ÛäqeTT #˚j·T≈£î+&çq Áã‘·ýêj·TeTT #Ó|üð≥#˚ ì‘·´ø£s¡ày˚T.m≥¢q :`
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷yÓ÷Vü‰<ä<∏äyê\kÕ´, <äø£è‘ê« $wüßí|üP»qyéT
uÛÑT+ πøÔ düj·÷‹ qs¡ø±Hé,dü÷ø£πswü«_ÛC≤j·T‘˚ ˆˆ
nC≤„qeTT#˚">±ì k˛eT]‘·qeTT#˚">±ì $wüßHí êsê~Û+|üø£ uÛTÑ õ+#·Tyê"&ÉT qs¡øe£ TT\bÕ˝…’ |ü+~
>±"ãT≥TºqT.$wüßí<Ûäs√à‘·Ôs¡eT+<äT,
XÀ¢ ˆˆ e÷ ‘·èe‘·Œ]s¡ø£å+‘·+, düèwæºdü+Vü‰s¡ø±s¡ø£yéT
jÓ÷Hês¡Ãj·T‹yÓ’ $wüßí+,k˛ø£åj·T+ qs¡ø£+ ÁeCÒ‘Y ˆˆ
ø£qï‘·*e¢ ˝… s¡ø+åÏ #·Tyêìì düèwædº +ü Vü‰s¡ ø±s¡≈î£ ì $wüßeí ⁄ HÓe"&ÉT |üPõ+|ü"&√ yê"&ÉT ø£så TT+|üì
qs¡ø£eTT\ bÕ\>∑TqT.
qà è‹dü+Á>∑Vü≤eTTq+<äT,
XÀ¢ ˆˆ j·TÁ<äZ ùV≤ HêdæÔ‘·T\d”, kÕ\Á>±eT•˝≤s¡Ã˝≤
düàXÊq dü<äèX¯+ $<ë´, ‘·ÔÁ<äZVü≤+ X¯óuÛÑe]®‘·yéT ˆˆ
@ sTT+≥" <äT\dæ, kÕ\Á>±eT•˝≤s¡Ãq ˝Ò<√ j·÷ sTT\T¢ X¯óuÛÑeTT˝Òì düàXÊqeTTe+{Ï~.
luÛ≤>∑e‘·eT+<äT
XÀ¢ ˆˆ >∑èVü≤+ düàXÊq+ ‘·e _+ãe]®‘·+
ø£<∏ë $V”≤HêX¯Ã –] •Ùyês¡T‘·yéT
X¯«|ü⁄#·Ã¤e<ë›dü´ $Hê ø£è‘·+ ee⁄
s¡«<ä+‹Væ≤ ‘·« j·T´ìy˚~‘·+ $wüyéT ˆˆ
kÕ«MT : ˙ _+ãeTT˝Òì sTT\T¢ düàXÊqeTT ˙ ø£<\ä∏ T ˝Òì e÷≥\T qø£ÿsT÷\\T.˙ <ëdüéTT ˝Òì
<˚Vü≤eTT ≈£îø£ÿ‘√"ø£e+{Ï~.˙≈£î ìy˚~+|üì~ $wüeTì ô|<ä›\ #Ó|üð<äTs¡T.
ª$wüßí|üP»˝Òì $ãT<ÛäT+&ÉT $ãT<ÛäT"&˚
bÕ<äj·TT>∑eTT‘√&ç |üX¯óe⁄>±ø£µ
nì uÛ≤>∑e‘·eTTq" >∑\<äTø£<ë :
XÀ¢ ˆˆ $wüí«sêÃ s¡Væ≤‘˚ Á>±y˚T, $wüí«sêÃ s¡Væ≤‘˚ >∑èùV≤
q≈£îsê´ <äqï bÕHê~, q ‘·Á‘· ~edü+ eùd‘Y ˆˆ
$wüßíeT÷]Ô j·÷sê~Û+|ü"ã&Éì Á>±eTeT+<äT,$wüßíeT÷]Ô j·÷sê~Û+|ü"ã&Éì sTT+{Ïj·T+<äT
qqïeTT ‹qsê<äT.˙fi¯ófl Á‘ê>∑sê<äT.Ä #√≥ ~qyÓTÆqqT qT+&Ésê<äT.
XÀ¢ ˆˆ πøX¯yêsêÃ >∑èùV≤ j·Tdü´, q‹wü˜‹ eTV”≤|ü‘˚
‘·kÕ´qï+ HÓ’e uÛÀ ø£Ôe´, eTuÛÑπøå´D düeT+Væ≤‘·‘Y ˆˆ
$wüßeí T÷]Ô˝ìÒ sTT+{ÏjT· +<äT sêC≤: ì\Tesê<äT.Ä >∑èVü≤düTìú sTT+≥" ãø£«eTT>±ì j·Teø£«eTT
>±ì ‹qsê<äT.n~ ìwæ<ä∆ uÛÑø£åéTT‘√ düe÷qeTT.
á Á|üe÷D yêø£éTT\e\q kÕ«$TøÏ ìy˚~+|üø£ j˚T~j·TT" ~qe\<äì dü+Jeì #Óô|Œ&ÉT e÷
≥≈£î" >±s¡DeTT ‘Ó*ôdqT>∑<ë.Ç"ø£ ˙j·÷sê<Ûqä eTT #˚jT· T≥≈£î q~Ûø±s¡T˝…e«s¡ì XÊÁdüeÔ TT\T #Ó|ðü #·Tqï
y√ #·÷‘·eTT.
XÀ¢ ˆˆ Áu≤Vü≤àD…Æ ' ø£åÁ‹jÓÆT ¬s’« XË’«', X¯SÁ<Ó’' Ád”Ô_Û düÔ<∏˚
‘·¬s’ ' ˆ j·T<∏ës¡Ωª$T»´ùd‡e´X¯Ã , ì‘·´+ düπs«X¯«s√ Vü≤]' ˆˆ
Á|ü‹~qeTT düsπ «X¯«s¡T"&É>T∑ Vü≤] Áu≤Vü≤àDT\#˚‘q· T,ø£Áå ‹j·TT\#˚‘q· T,yÓX’ ó¯ ´\#˚‘q· T,X¯SÁ<äT\#˚‘q· T
Ád”\Ô #˚‘q· T,ÄÁ|üø±s¡yT˚ ‘·~‘·sT¡ \#˚‘q· T yê]yê] jÓ÷>∑´‘· ø=\"~ $Á>∑V≤ü eTT\+<äT" ã÷E´"&ÉT,ùde⁄´"
&ÉT,jÓ÷>∑´‘·ø=\"~ j·TqT≥#˚ q+<ä iÒø£$<ÛäeTT>∑H˚ #˚j·Te\j·TT qqT ìj·TeTeTT ˝Ò<äT.
XÀ¢ ˆˆ Áu≤Vü≤àD…Æ ' ø£åÁ‹jÓÆT ¬s’« XË’«' , X¯SÁ<Ó’X¯Ã ø£è‘·\ø£åD…Æ'
ns¡Ã˙j·TX¯Ã ùde´X¯Ã, uÛÑøÏÔj·TT¬ø’Ô dü‡<ëVü≤]' ˆˆ
`5`
ø£è‘·\ø£åD…Æ ' Rø£è‘·‘êbÕ~dü+kÕÿ¬s’ ' nìyê´K´.
$wüßeí ⁄ uÛøÑ j
ÔÏ T· T≈£î˝Ô q’… Áu≤Vü≤àDT\#˚‘q· T ø£Áå ‹j·TT\#˚‘q· T,yÓX’ ó¯ ´\#˚‘q· T,X¯SÁ<äT\#˚‘q· T,#·ø±s¡eTT
e\q Ád”Ô\#˚‘·qT,Áã‹~qeTT qs¡Ã˙j·TT"&ÉT,ùde⁄´"&ÉT. Ms¡T |ü+#·dü+kÕÿs¡ Bø£å ¬>’ ø=ìqyês¡T>∑qT+&É
e\j·TTqT.ªø£è‘·\ø£Då Æ… 'µ j·Tì #Ó|ðü ≥#˚ ˙ dü+kÕÿs¡eTT ˝Òìyês¡T $Á>∑V≤ü eTT\qT <ë"øÏ j·T]Ã+|üj÷Ó >∑T´
\T ø±ì j˚Ts¡Œ&ÉT#·Tqïj·T~.á ø±s¡DeTT #˚‘·H˚,
XÀ¢ ˆˆ ªª#·Áø£∫Vü≤ï $V”≤H˚q, kÕú|æ‘˚ ‘·Á‘· $Á>∑ùV≤
qkÕìï <Ûä´+ Vü≤]sê´‹,ÁøÏj·÷ø√{Ï X¯‘Ó’ s¡|æ ˆˆµµ
j·Tì edæwüß˜"&ÉT #Óô|ŒqT.
#·Áø£∫Vü≤ïeTT ˝Òìyê"&ÉT kÕ∆|æ+∫q $Á>∑Vü≤eTTq+<äT q÷iTø√≥¢ ø£s¡àeTT\T #˚dæqqT Vü≤]kÕìï
<ÛäéTT \_Û+|ü<äT.
|üsêX¯s¡dü+Væ≤‘·j·T+<äT,
XÀ¢ ˆˆ #·Áø£*+>∑ <Ûäs√$Á|ü', Á|ü‹cÕ˜+ ø£s¡TÔ eTs¡Ω‹
‘˚q Á|ü‹wæ˜‘· düÔÁ‘·,düìï<Ûä‘˚Ô dü<ëVü≤]' ˆˆ
#·Áø£∫Vü≤ïeTT <Ûä]+∫q Áu≤Vü≤àDT"&˚ Á|ü‹wü˜#˚j·TT≥ø£s¡TΩ"&ÉT.n‘·&ÉT Á|ü‹wæ˜+∫q <ëìj·T+<äT
Vü≤]düìï<ÛëqeTT #˚j·TTqT.M"&ÉqqT´"&Ó’q ‘·q uÛÑ≈£îÔ&É>∑T≥j˚T ø±s¡DeTT.
XÀ¢ ˆˆ <˚e‘ê+‘·s¡uÛÑø√Ôyê,düeT<äèwæºs¡<∏ë|æyê
HêdæÔø√ y˚<äV”≤H√yê, düÁ|ü‹cÕ˜+ düe÷#·πs‘Y.
Ç‘·s¡<˚e‘·\≈£î uÛÑ≈£îÔ"&É>∑T yê"&ÉTø±ì,$wüßíe⁄‘√&É ‘·øÏÿq <˚e‘·\T düe÷qT \qTyês¡Tø±ì,HêdæÔ
≈£î\T>±ì,y˚<Vä ≤” qT\T>±ì $Á>∑V≤ü Á|ü‹wü̃ #˚jT· sê<äT.eTiÏjTÓ Tø£#√≥ Ms¡T $Á>∑V≤ü eTT\T ‘ê"øÏsπ ì eTs¡\
dü+Áb˛ø£åDeTT #˚j·Te\j·TTqì #Ó|üŒ"ã&çq~.
ø±e⁄q ˙ |ü+#·dü+kÕÿs¡eTT\T >∑\yês¡T yê]yê] sTT+{Ïj·T+<äT j·T<∏ë$~Û Á|ü‹wæ˜‘·_+ãeTT\
q]Ã+|üe\j·TTqT.Áu≤Vü≤àD≤<äT˝Òø±ø£ Ád”Ô\T X¯SÁ<äT\T #˚dæqqT yê]øÏì |òü\eTT #Ó|üŒ"ã&çq~.
XÀ¢ ˆˆ ªªyÓ’XÀ´ yê<Ûäqø±eTdüTÔ, X¯SÁ<ä' |ü⁄D´|òü\ÁøÏj·T'
düs¡«ø±e÷ÁdæÔjÓ÷yê|æ,düsê«Hé ø±e÷q yê|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
<ÛäqeTT>√] yÓ’X¯ó´\T#˚dæqqT,|ü⁄DéTT>√] X¯SÁ<äT\T #˚dæqqT,nìïø√]ø£\T >∑\ Ád”Ô\T #˚dæqqT
nìï ø√]ø£\T |òü*+#·TqT.
Ád”Ô\ $wüj·TeTTq uÛÑs¡<ë«»dü+Væ≤‘·j·T+<äT,
XÀ¢ ˆˆ ªnqTC≤„‘ê' ÁdæÔj·TXË’Ãe,eTs¡Ãj·T+‘√ »>∑<äTZs¡TyéT
j·T<∏ës¡ΩeT|æ X¯SÁ<ë<ë´, dü‡πs«j·÷+‹ |üsê+>∑‹yéT ˆˆ
uÛÑs¡Ô\ j·TqT»„rdæø=ì ‘·eT jÓ÷>∑´‘·ø=\"~ Ád”Ô\T »>∑<äTZs¡Te⁄ leTHêïsêj·TDT q]Ã+∫qqT,
X¯SÁ<äT\˝À q>∑Tyê s¡]Ã+∫qqT n+<äiT |üs¡eT|ü<äeTTq≈£î" uÀ<äTs¡T.
Hês¡Bj·TeT+<äT,
XÀ¢ ˆˆ nqTC≤„‘ê‘·T j·÷uÛÑÁsêÔ, ôd’e≈£îsê´<ä´<∏ë$~Û
Áe‘√|üyêdüìj·TeT, <˚e‘êsê<ÛäHê~ø£yéT ˆˆ
Ç‘·sê‘·T dü≈£îØ«‘·,Jee÷H˚ dü«uÛÑs¡Ô]
nC≤„Hê<ä<∏äyê˝ÀuÛ≤, <ä´~ ≈£îsê´ Á‘·Œe÷<ä‘·'
‘·‘·‡s¡«+ ìwüŒ¤\+ ‘·kÕ´, Ç‹y˚<ä$<√$<äT' ˆˆ
uÛÑs¡Ô#˚ qqT»„bı+~ j·÷yÓT j·T<∏ë$~Û>∑ Áe‘·eTT\T ñ|üyêdü ìj·TeTeTT\T <˚e‘êsê<ÛäqeTT˝À
HÓ’ q$ #˚j·Te#·TÃqT.uÛÑs¡Ô J$+∫j·TT+&É">± q‘·ì j·÷»„˝ÒìÁd”Ô #˚j·Tsê<äT.‘Ó*j·Tì ‘·qeTT#˚">±ì
<˚e|üP»#˚dæq X¯óuÛÑeTT >∑\<äqT HêX¯#˚">±ì,Á|üe÷<äeTTq">±ì,#˚ôdH˚ì düs¡«eTT e´s¡ú‘·eTì y˚<äy˚‘·Ô
˝…iT">∑T<äTs¡T.y˚<äy˚‘·Ô ˝…iT">∑T<äTs¡qT≥#˚ ì~ y˚<ädüeTà‘·eTì j˚Ts¡Œ&ÉT#·Tqï~.
XÀ¢ ˆˆ ªªnHêsê<Ûä´ Vü≤èw”πøX¯+, $<Ûäyê uÛÀ ≈£îÔ $T#·Ã¤‹ ˆ
kÕÁeCÒqïs¡ø£+ |òüTÀs¡+,ø±\dü÷Á‘· eT<Û√eTTF ˆˆ
`6`
leTVü‰$wüßíe⁄ Hêsê~Û+|üø£ $<Ûäe uÛÀ»qeTT #˚j·T>√¬sH˚ì j·T~ ‘·\ÁøÏ+<äT>∑">±\dü÷Á‘·eTqT
qs¡ø£eTTq" ã&ÉTqT.zsT÷
ªª»|üdüÔ|üd”Ôs¡úùdyê, Á|üÁ|üC≤éT+Á‘·kÕ<ÛäqyéT
<˚e‘êsê<Ûäq+ #Ó’e, Ád”Ô X¯SÁ<ä|ü‘·Hêìwü{Ÿ ˆˆ
»|üeTT, ‘·|üeTT, rs¡új·÷Á‘·, düHêï´düeTT,eT+Á‘·kÕ<ÛäqeTT,<˚e‘êsê<Ûäq MTj·÷iqT Ád”Ô\qT
X¯SÁ<äT\qT ã‹‘·T\" CÒj·TTqT nì Á|üe÷DeTT ø£\<äT >∑<ë.m≥T¢ ˙e⁄ Ád”Ô\≈£î X¯SÁ<äT\≈£î <˚e‘êsê<Ûä
qeTT#˚jT· T q~Ûø±s¡eTT >∑\<äì #Óô|Œ<äe+<äTsπ yÓ÷, Ms¡T y˚<eä T+Á‘·eTT\‘√" CÒjT· sê<äT>±ì ‘·øÿÏ q$<Ûeä TT
>∑" <ë+Á‹ø£eTT>∑" CÒjT· e#·TÃqT.X¯ø>ÔÏ \∑ <˚ì dü+düÿ è‘·eTTq qTqïqT k˛ÔÁ‘·bÕsƒe¡ TT\T>±ì XÀ¢øe£ TT\T>±ì
e#·qeTT\T>±ì j·TT#·Ã]+|üe#·TÃq.n≥T>±<˚ì yê]$wüjT· yÓTÆ #Ó|Œæ qÁ|üe÷DeTT\T e´s¡eú TT q>∑T#·Tqï$.
Ád”Ô\T X¯SÁ<äT\T uÛÑ>∑e<ësê<ÛäqeTT #˚j·Te#·TÃqì ãTTwüß\T Ábı<äT›b˛ø£j·÷#Ó|æŒ].‘ê+Á&çø£eTT>∑" CÒj·TT
≥≈£î Ád”Ô\≈£î X¯SÁ<äT\ ø£~Ûø±s¡eTT >∑\<äT.
XÀ¢ ˆˆ ªªyÓ’~ø£+ Áu≤Vü≤àD≤Hê+kÕ´ Á<ë›C≤„+ yÓ’~ø£ ‘ê+Á‹ø£yéT ˆ
‘ê+Á‹ø£+ yÓ’X¯´X¯SÁ<ëD≤+,düπs«cÕ+ ‘ê+Á‹ø£+‘·Tyê ˆˆ
Áu≤Vü≤àDT\≈£î yÓ’~ø£eTT, sêE\≈£î yÓ’~ø£‘ê+Á‹ø£eTT,yÓ’X¯´X¯SÁ<äT\≈£î ‘ê+Á‹ø£eTT.n+<äi≈£î"
<ë+Á‹ø£eTT (Ç#·Ã≥ yÓ’X¯ó´\≈£î" <ë+Á‹ø£eTì#Ó|æŒqqT yês¡T ~«E\T>±e⁄q yÓ’~ø£‘ê+Á‹ø£eTT>∑\<äT.)
nqT≥#˚ Ád”Ô\≈£î X¯SÁ<äT\≈£î" <ë+Á‹ø£eT+ <ä~Ûø±s¡eTT >∑\<äT.
n≥T>±<˚ì $Vü≤π>+Á<ädü+Væ≤‘·j·T+<äT,
XÀ¢ ˆˆ nì$T‘·Ô+ ì$T‘·Ô+#·, ˝Àπø _+ã+ ~«<ÛëeT‘·yéT
‘·Á‘· <ë«s¡erπøåÁ‘˚, kÕ\Á>±y˚T#· j·÷ •˝≤
nì$T‘·Ô+ eTVü‰uÒs¡+, düs¡«eπsíwüß jÓ÷>∑´ø£yéT ˆˆ
uÛ≤s¡‘·eTTq+<äT,
XÀ¢ ˆˆ Áu≤Vü≤àD' ø£åÁ‹jÓ÷ yÓ’X¯´' Ád”ÔX¯SÁ<äX¯ÃesêqH˚
nHêsê<Ûä´Vü≤èw” πøX¯+, Hêb˛ï‹|üs¡e÷+>∑‹yéT ˆˆ
Áu≤Vü≤àD ø£åÁ‹j·T yÓ’X¯´ X¯SÁ<äT\T Hêsêj·TDT Hêsê~Û+|üø£ |üs¡eT|ü<äeTT H=+<äs¡T.
ªj·T<∏ës¡ΩeT|æ X¯SÁ<ë<ë´'µ jÓ÷>∑´‘·ø=\"~ X¯SÁ<ë<äT\ì ô|≈£îÿÁ>∑+<∏eä TT\" >±qe#·TÃ#·Tqï~.Á>∑+
<∏ä$düÔs¡;Û‹ yêìHÓ\¢ Áyêj·T˝Ò<äT.yêdüÔe yÓTiT+>∑T≥≈£î ô|’ yêø£éTT\T #ê\TqT.
ªª‘·kÕà<äq|ü~Ûø±‹X¯j·T uÛÑøÏÔj·TTø±ÔHê, e÷ø±s¡Á‘·j·T uÛÑøÏÔ dü+|üHêïHê,eT~Û>∑‘·uÛÑ>∑e˝≤¢+#Û·HêHê,
e÷ #ês¡´Á|ükÕ<ä \_∆ kÕ«~Ûø±sêqT s¡÷|üeT+Á‘·ìcÕ˜Hê,eTqT>∑TD≤#ês¡ìs¡‘êHê,eTqT∫‘ê#ês¡ $eTTU≤Hê,
eTœ\esêíHêeT|æ j·T<∏ës¡Ω+ uÛ>Ñ e∑ <äsêÃdüe÷sê<Ûqä + ø£seÔ¡ ´+ j·T<∏ëX¯øÔÏ Á|ü‘´· Vü≤$T‹dæ<µ∆ä µ eTàì dæ<ë∆+‘·eTT
#˚j·T"ã&ÓqT.
MT"<ä" C…|Œæ q ø±s¡DeTT\#˚ q‘·´+‘· uÛøÑ >ÔÏ *∑ –j·÷ø±s¡Á‘·jT· dü+|ü‹>Ô *∑ –,#·Áø£|⁄ü +Á&Ü~ uÛ>Ñ e∑ ˝≤¢+
#Û·q j·TT≈£îÔ˝…’ j·÷#ês¡T´ qqTÁ>∑Vü≤eTT#˚ \ãT∆˝…’ ‘·eT j·T~Ûø±s¡eTTq≈£î" <ä–q≥T¢ eT+Á‘·ìwü˜>∑\yê¬s’
‘·<qä T>∑TDeTT\≈£î Hê#ês¡eTT\" Á;‹>∑*– j·TqT∫‘ê#ês¡ $eTTKT˝…q’ j·Tìï es¡eí TT\ yês¡T jÓ÷>∑´‘·
ø=\"~ uÛÑ>∑e+‘·Tì $Á>∑Vü≤eTT\" Áã‹~q e÷sê~Û+|üe\j·TTqì dæ<ë∆+‘·eTT.
Äø±s¡Á‘·j·T dü+|ü‹Ôj·Tq">±,
1 nqHê´s¡Ω X‚w‘ü «· eTT`H˚qT leTHêïsêj·TDTq≈£î" <ä|Œü eTiÏjTÓ Tø£ìøÏ <ëdüT"&ÉqT>±qT`
qqTï <ëdüTì">∑ Á>∑Væ≤+|ü jÓ÷>∑´‘·>∑\yê"&ÉT eTiÏjÓTTø£"&ÉT ˝Ò"&ÉT nqT uÛ≤eeTT.
2 nqq´X¯s¡D‘·«eTT ` H˚ì‘·s¡T\ HÓe«]ì X¯s¡DeTT y˚"&ÉqT.leTHêïsêj·TDT" &=ø£ÿ&˚
Hê≈£î X¯s¡DeTT`Ç‘·s¡T\‘√ Hê≈£î"ãì˝Ò<äT nqTuÛ≤eeTT
3 nqqúÛÀ>∑´‘·«eTT` nqT´\≈£î H˚qT uÛÀ>∑éTTqT>±qT,qqïqTuÛÑ$+|ü" <ä–qyê"&ÉT l
eTHêïsêj·TDT" &=ø£ÿ"&˚.Hê#˚‘"· >¬ +’ ø£s´¡ eTT\qT #˚sTT+#·Tø=ì yêìì d”«ø£]+∫ dü+‘√
wæ+∫ j·TqTÁ>∑Væ≤+|ü">∑\yê"&ÉT leTHêïsêj·TDT" &=ø£ÿ"&˚,sTT‘·s¡T\>±s¡T nqTuÛ≤e
eTT.|òü\e+‘·eT>∑Tq~ sT÷ j·Tqq´‘·«y˚T.uÛÑ>∑e+‘·T"&ÉT,lø£èwüßí" &És¡T®qTq πø$T j·TT|ü
<˚•+#ÓH√ #·÷&ÉT"&ÉT.
`7`
XÀ¢ ˆˆ eTVü‰‘êàqdüTÔ e÷+ bÕs¡ú : <Ó’ M+ Á|üø£è‹ e÷Á•‘ê'
uÛÑ»+ ‘·´qqéTqk˛, C≤„‘ê«uÛÑ÷‘ê~ eTe´j·TyéT ˆˆ
Ç+<äT qqqéTqdüTÿ˝…’ uÛÑTõ+#·Tyês¡T eTVü‰‘·Tà\ì <Ó’ eÁ|üø£è‹≈£î\ì #Ó|üŒ"ã&ç].
XÀ¢ ˆˆ nqq´#˚‘ê dü‡‘·‘·+,jÓ÷ e÷+ düàs¡‹ ì‘·´X¯ ' ˆ
‘·kÕ´Vü≤+ düT\uÛÑ' bÕs¡ú: ì‘·´ j·TTø£Ôdü´ jÓ÷–q' ˆˆ 8`14
nqqéTqdüTÿ\sTT ‘·qTï ì‘·éTT düà]+#·Tyês¡T ì‘·´jÓ÷>∑j·TT≈£îÔ\ì ‘êqT yê]øÏ düT\uÛÑT"
&Éì #Óô|ŒqT.
nqq´ eTqdüTÿ\T >±ìyês¡T jÓ÷>∑j·TT≈£îÔ\T >±s¡ìj·TT uÛÑ>∑e+‘·T"&ÉT yê]øÏ <äTs¡¢uÛÑT" &Éìj˚T
ø£<ë j·Ts¡úeTT.
XÀ¢ ˆˆ n|æ#˚ ‘·T‡<äTsê#ês√, uÛÑ»‘˚ e÷ eTqqúÛ≤ø˘ ˆ
kÕ<ÛäTπse düeT+‘·e´', düeT´ >∑«édæ‘√ Væ≤ dü' ˆˆ 9`30
m≥Te+{Ï <äTsê#ês¡T"&Ó’ qqT nqq´ Vü≤è<äj·TeTT‘√" <äqTï uÛÑTõ+#·Tyê"&ÉT kÕ<ÛäTeì, yêì
ìX¯Ãj·Ty˚T ÁX‚wü˜yÓTÆq<äì #Óô|ŒqT>∑<ë.
XÀ¢ ˆˆ |ü⁄s¡Twü' dü|üs¡' bÕs¡ú, uÛÑø±Ô´ \uÛÑ´ düÔ«qq´j·÷ ˆˆ
nqq´ uÛÑøÏÔ#˚‘·H˚ |üs¡eT|ü⁄s¡Twü ÁbÕ|æÔ >∑\<äìø£<ë #Óô|ŒqT.
XÀ¢ ˆˆ uÛÑø±Ô´ ‘·«qq´j·÷ X¯ø£´, nVü≤ y˚Te+ $<Û√s¡T®q ˆ
C≤„‘·T+ Á<äwüßº+ #· ‘·‘˚Ô«q, Á|üy˚wüßº+#· |üs¡+‘·|ü ˆˆ 11`54
nqqúÛÑøÏÔ#˚‘·H˚ sT÷$<ÛäeTT>± qqTï" <Ó*dæø=qT≥≈£î #·÷#·T≥≈£î Á|üy˚•+#·≥≈£î kÕ<ÛäéT>∑Tqì
ø£<ë uÀ~Û+#ÓqT.
XÀ¢ ˆˆ j˚T‘·T düsê«DÏ düsêàDÏ,eTsTT qqï´ dü´ eT‘·Œsê' ˆ
nqH˚´HÓ’ e jÓ÷π>q,e÷+<Ûë´j·T+‘· ñbÕdü‘˚ ˆˆ
‘˚cÕeTVü≤+ düeTT<ä∆sêÔ, eTè‘·T´ dü+kÕs¡ kÕ>∑sê‘Y
uÛÑyê$T dü ∫sê‘êŒs¡ú,eTj·÷ý˚•‘·#˚‘·kÕyéT ˆˆ 12`6`7
nqq´ jÓ÷>∑eTT#˚" <äqTï <Ûë´ì+#·T#·T qTbÕdæ+#·T yê]ì>∑<ë eTè‘·Té⁄e+{Ï dü+kÕs¡eTTqT+&ç
oÁ|òüTø±\eTTq+<˚ ‘·]+|ü" CÒôd<äqì #Óô|ŒqT.
XÀ¢ ˆˆ nqHê´' ∫+‘·j·T+‘√ e÷+, j˚T »Hê' |üs¡T´bÕdü‘˚ ˆ
‘˚cÕ+ ì‘ê´_Ûj·TTø±ÔHê+, jÓ÷>∑πøåeT+ eVü‰eT´Vü≤+ ˆˆ 8`22.
nqqT´˝…’ ‘·qTïbÕdæ+#·Tyê] jÓ÷>∑πøåeTeTT\T >∑<ë ‘êqT eVæ≤+#Ó<äqì #Óô|ŒqT.
XÀ¢ˆˆ eTsTT #ê qq´jÓ÷π>q uÛÑøÏÔ s¡e´_Û#ê]D° ˆˆ
nqq´jÓ÷>∑eTT‘√&ç j·Te´_Û#ês¡uÛÑøÏÔ >∑<ë C≤„qkÕ<ÛäqeTì uÛÑ>∑e+‘·T"&ÉT #Óô|ŒqT.
XÀ¢ ˆˆ jÓ÷π>Hêe´_Û#ê]D≤´, <Ûäè‹' kÕ bÕs¡úkÕ‹Ô«øÏ ˆˆ 18`33
ne´_Û#ês¡ jÓ÷>∑eTTe\q" >∑*–q~>∑<ë kÕ‹Ô«ø£ <Ûäè‹.
XÀ¢ ˆˆ e÷+#· jÓ÷e´_Û#êπsD, uÛÑøÏÔjÓ÷π>q ùde‘˚ ˆ
q>∑TD≤Hé düeTr ‘Ó’´‘êHé, ÁãVü≤àuÛÑ÷j·÷j·T ø£\Œ‘˚ ˆˆ 14`26
ne´_Û#ês¡ uÛÑøÏÔ#˚">∑<ë Á|üø£è‹ì »sTT+∫ eTT≈£îÔ"&É>∑Tqì #Óô|ŒqT.
sêj·÷j·TDeTTq d”‘ê<˚$ $wüj·TeTTq,
ªnqqúÛ≤yê+, nqHê´sê|òüTy˚D,j·Tì sT÷ Á|üø±s¡eTT nqq´‘·«eTT #Ó|üŒ"ã&ÓqT>±ì C≤]D°
bÕ‹ Áe‘·éTTe+{Ï uÛÑøÏÔ |òü\e+‘·eT>∑Tqì jÓT+<Ó’q" C…|üŒ" ã&ÓHê ? Á|ü|üqTï*{Ïº j·TqqT´\T` Ms¡T.
uÛÑ>∑e+‘·Tì" <ä|üŒ y˚iT X¯s¡DeTT >±ì
uÛÑ>∑e+‘·Tì" <ä|üŒ y˚ iTbÕj·TeTT >±ì
uÛÑ>∑e+‘·Tì" <ä|üŒ y˚iT |òü\eTT >±ì ø√s¡s¡T`Ç~j˚T M] j·Tqq´‘·«eTT.
luÛ≤>∑e‘·eTTq,
$düè»´ düsê« düHê´+X¯Ã,e÷y˚Te+ $X¯«‘√eTTKyéT ˆ
uÛÑ»+ ‘·´qq´j·÷ uÛÑø±Ô´, ‘ê düà è‘√´ ‘·s¡‹bÕs¡j˚T ˆˆ
`8`
‘·øÿÏ q j·T+<äiqT,qìï $wüjT· eTT\qT, ã+<ÛTä e⁄\qT e<ä* $X¯«‘√eTTKT"&Óq’ qqTï qqqúÛøÑ ÔÏ
#˚ uÛÑõ+#·Tyês¡T eTè‘·Té⁄qT <ä]+‘·Ts¡T.
Á|ü|qü Tï*{Ïº j·TqqT´\T >±e⁄q ì‘·s<¡ e˚ ‘·\" >=\Tes¡T.Ç‘·s|¡ \üò eTT qTbÕj·TeTT qù|øÏ+å |üsT¡ .
‘·øÏÿq j·T+<äiqT uÛÑ>∑e<ä+X¯eTT\T>±qT ‘·øÏÿq j·TTbÕj·TeTT\T ¬ø’+ø£s¡éTT\T>±qT <ä\"‘·Ts¡T.á
j·Tqq´‘·«eTTqT eT‹V”≤qT\T nq´<˚e<˚«wüeTì ÁuÛÑ$T+‘·Ts¡T.Á|ü|üqTï\>∑T düs¡«es¡íeTT\ yê]øÏ" ã+#·
dü+kÕÿs¡eTT\T >∑\eìj·TT yêì˝À uÛ>Ñ e∑ <ësê<Ûqä yÓTTø£{j Ï T· ìj·TT XÊÁdüeÔ TT\T #Ó|ðü #·Tqï$>∑<ë.n+<=
ø£{Ï ˝À|æ+∫q q$ |ü+#·d+ü kÕÿs¡eTT\>∑THê ? |ü+#·d+ü kÕÿs¡eTT\T ˝Òìyê"&ÉT Á|ü|qü Tï"&É>T∑ Hê ?ø±e⁄q
HÓ|ðü &ÉT |ü+#· dü+kÕÿs¡Bø£å >∑\yê"&ÉjTÓ ´H√ j·T|üð&˚ yêìøÏ uÛ>Ñ e∑ <ësê<Ûqä jÓ÷>∑´‘· ø£\T>∑T#·Tqï~.|ü+#·
dü+kÕÿs¡ Bøå±‘·‘·Ô«eTT >±ì XÊÁdüÔC≤„qeTT>±ì ˝Òìyê]˝À j·÷πøå|æ+∫s¡ì Á|ü|üqTï˝…’q Ád”Ô X¯SÁ<ë<äT\T
dü+<˚V≤æ +|üø£ j·T<∏ëX¯øÔÏ uÛ>Ñ e∑ <ësê<Ûqä eTT #˚jT· T#·T+<äTs¡T>±ø£, uÛ>Ñ e∑ +‘·T Hêsê~Û+|üe\<äT.|üXó¯ e⁄\e˝…"
»]+|ü⁄"&Éì uÀ~Û+#·Tyê ¬s{Ïº |ü⁄D≤´‘·T´˝À düe÷ÁX¯j·TDeTT #˚dæø=ì uÛÑ>∑e<ësê<ÛäqeTT #˚j·TT düreT‘·
\T¢˝≤sê :uÛÑ≈£îÔ˝≤sê : $TyÓTàe¬s’q MT≈£î uÛÑ>∑e<ësê<ÛäqeT+<äT q~Ûø±s¡eTT˝Ò<äì j·÷πøå|æ+∫πsì yê]
ì≥T¢ Á|ü•Œ+|ü⁄"&ÉT.
XÀ¢ ˆˆ e÷+Væ≤ bÕs¡ú : e´bÕÁ•‘·´, j˚T|ædüT´ ' bÕ|üjÓ÷ qj·T' ˆ
ÁdæÔjÓ÷yÓ’ XÊ´ düÔ<∏ë X¯SÁ<ë, ùdÔ|æj·÷+‹ |üsê+>∑‹yéT ˆˆ (uÛÑ.^.9`32)
bÕ|üC≤‘·T\sTTqqT,Ád”Ô˝…’qqT,yÓ’X¯ó´\sTTqqT,X¯SÁ<äT\sTTqqT qqTï $TøÏÿ* j·÷ÁX¯sTT+∫πsì
yês¡T |üs¡eT|ü<äeTTq≈£î" uÀ<äTs¡T.
nì ø£èwüuí >ÑÛ y∑ êqT"&ÉT #Óô|ŒqT>∑<ë.e´bÕÁX¯jT· eTq">±H˚$T ? }s¡ø£ j·÷ÁX¯jT· eTqø£ $Gn|üG
ÄÁX¯j·T eTì j˚T\#Óô|ŒqT ? Ä j·TT|üdüs¡ZeTT ˝Ò$T uÀ~Û+#·T#·Tqï$ ?düe÷ÁX¯j·TDeTqT≥≈£î e´bÕÁX¯
j·TeTqT≥≈£î qs¡úuÛÒ<äeTT>∑\<ë ? }s¡ø£ j·÷ÁX¯sTT+#·T≥ ÁX‚wü˜e÷ ? düe÷ÁX¯sTT+#·T≥ ÁX‚wü˜e÷ ?
Ä j·T<Ûë´j·TeTTq+<˚ ªª|üÁ‘·+ |ü⁄wüŒ+ |òü\+ ‘√j·T+ jÓ÷ y˚T uÛÑø±Ô´ Á|üj·T#·Ã¤‹µµ |üÁ‘·eTT
|ü⁄wüŒeTT |òü\eTT »\eTT HÓe"&ÉT Hê≈£î" Á;‹‘√ düeT]Œ+#·TH√ j·THÓqT >∑<ë.Mì HÓe] ¬ø≥T¢ düeT]Œ+
|üe˝…qT ? Mìì »\eTT\+<√ j·T–ïj·T+<√ bÕiy˚j·Te\j·TTHê ? nsêÃe‘ês¡eTT\≈£î düeT]Œ+|ü
e\j·TTHê ? @~ ÁX‚wü˜eTT ?
ªªjÓ÷ jÓ÷ j·÷+ j·÷+ ‘·qT+uÛÑø±Ô´ ,ÁX¯<ä∆j·÷]Ã‘·T $T#·Ã¤‹ µµ me"&Óe"&ÉT Hê j·÷ø±s¡eTTqT
q]Ã+#·TH√ j·Tì>∑<ë. y˚TeTT #˚j·TTq~ j·T~>±ø£ eTiÏj˚T~?
á eT÷"&ÉTXÀ¢ø£eTT\T Ád”Ô\T X¯SÁ<ë<äT\T uÛÑ>∑e+‘·Tì düe÷ÁX¯sTT+∫ j·÷j·Tq _+ãeTTqT
q]Ã+∫ X¯øÏÔø=\"~ |òü\ »\ |üÁ‘· |ü⁄cÕŒ<äT\T ìy˚~+|üe\j·TTqì j˚Ts¡Œ&É˝Ò<ë ? Ç+‘·≈£î$T+∫
y˚TeTT #˚j·Tsêì ø±s¡ý˚T$T #˚dæ‹eTì Á|ü•Œ+|ü⁄"&ÉT.‘·\T¢˝≤sê : nqï˝≤sê :MTe\q H=ø£ ˝≤uÛÑeTT
>√]>±ì ˝ÀuÛÑeTT#˚">±ì MT j·T+<ä* |üø£åbÕ‘·eTT#˚">±ì MT≈£î dü+Jeì sTT#·Ãø£eTT\T #Óô|Œ<äT.˝Òì
j·T~Ûø±s¡eTT ø£*Œ+|ü<äT.ñqï j·T~Ûø±s¡eTT rdæy˚j·T<äT.<ëìø£{Ïº kÕ«‘·+Á‘·éTT˝Ò<äT.|üs¡e÷s¡úãT~∆‘√
XÊÁd”Ôj·T|ü<ä∆‹ì MT≈£î Væ≤‘·eTT |ü<∏äýÓTÆq <ëìH˚ dü+Jeì uÀ~Û+#·TqT >±ì $Te÷àÁ|üø±s¡y˚T q&Ée⁄"&Éì
u≤~Û+|ü<Tä .MT øÏweºü TT>∑\<˚ì MTjÓ÷>∑´‘êqTkÕs¡eTT>∑ uÛ>Ñ e∑ +‘·T ìX¯Ã\eTT>∑ Hêsê~Û+|üe˝…qT.Á|ü|qü Tï\
øÏ~ j·Tìyês¡éTT.Á|ü|qü Tï\T ‘·|Œü " <äøÿÏ q yês¡T uÛ>Ñ e∑ +‘·T Hêsê~Û+|üsê<äì ô|’ yê´kÕ_ÛÁbÕj·TeTT>±<äT
‘êeTT eTqTwüß´\ eTqTø=qTyês¡+<äiT uÛÑ>∑e+‘·THêsê~Û+|üe\dæq~ $~Û.Á|ü|üqTï\T dü«Á|ü‹wæ˜‘· $Á>∑
Vü≤eTT\" <ë"øÏ j·T]Œ+|üe#·TÃqT.‘·øÏÿqyê] ø±j·T~Ûø±s¡eTT˝Ò<äT.Á|ü|üqTïq≈£î <˚e\ø£‘·«eTT ˝Ò<äT.
leT‘˚ sêe÷qTC≤j·TqeT'
uÛÑ>∑ee<ësê<Ûäq $<ÛëqeTT
\ |òüTT $ <Ûë q eTT
luÛ>Ñ e∑ +‘·T Hêsê~Û+#·T≥≈£î eTT+<äT,yÓ÷#˚‘T· \ei≈£î Vü≤düeÔ TT\T,yÓ÷"ø±fi¯flei≈£î" u≤<äeTT\T,
ø£&ÉT>∑Tø=ì ªªÁ|ü<äøÏåDÒ Á|üD≤y˚T#· <˚e‘ê >∑Ts¡T düìï<ÛÍ,eÁdüÔìw”Œ&ÉH˚kÕïH˚ ñ|ükÕúH˚_Ûyê<äH˚ ˆ <Ûës¡´+ ø£{≤´
eTT‘·ØÔ j·T+, |æ‘è· ø±πs´ düTsê\j˚Tµµ nì j·TT+&ÉT≥#˚" Áã<äøDåÏ eTT #˚jT· Tq|ü⁄&ÉT,Á|üD≤eTeTT #˚jT· Tq|ü⁄&ÉT
`9`
<˚e‘ê >∑Ts¡Te⁄\¬ø<äT≥,>∑T&É¶|æ+&ÉTq|ü&ÉT,kÕïqeTTq+<äT,ñ|ükÕúqeT+<äT,n_Ûyê<äqeTT (kÕcÕº+>∑ qeT
kÕÿs¡eTT )q+<äT |æ‘·èø±s¡éTT\+<äT— <˚yê\j·TeTT\+<äT, qT‘·ÔØj·TeTTqT q&ÉTeTTq≈£î" E≥Tºø=ì
≈£î&çø±\TeTT+<äT>± <˚eeT+~s¡eTTq" Áãy˚•+#·T#·T ˙ XÀ¢ø£eTT\T |ü]ƒ+|üe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ X¯óø±¢+ãs¡<Ûäs¡+ $wüßí+ X¯•es¡í+ #·‘·Ts¡T“¤»yéT ˆ
Á|üdüqïe<äq+ <Ûë´j˚T‘Y, düs¡« $|òüTÀï|üXÊ+‘·j˚T ˆ
j·Tdü´ ~«s¡<äeÁ‘êÔ<ë´' bÕ]wü<ë´' |üs¡X¯Ù‘·yéT ˆ
$|òüTï+ ì|òüTï+‹ dü‘·‘·+,$wü«πø‡q+ ‘·e÷ÁX¯j˚T ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ XÊ+‘êø±s¡+,uÛÑT»>∑X¯j·Tq+,|ü<ÛäàHêuÛÑ+, düTπsX¯+,
$XÊ«ø±s¡+,>∑>∑q dü<äèX¯+, y˚T|òüTes¡í+ X¯óuÛ≤+>∑yéT
\ø°åàø±+‘·+ ø£eT\qj·Tq+,jÓ÷–Vü≤è<ë∆´q>∑eT´+
e+<˚ $wüßí+ uÛÑeuÛÑj·TVü≤s¡+,düs¡«˝À¬ø’ø£Hê<∏äyéT ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ y˚T|òüTXÊéT+ |”‘·øöX‚j·Tyêdü+
le‘ê‡+ øödüTÔuÛÀ<ë“¤dæ‘ê+>∑yéT
|ü⁄D√´ù|‘·+ |ü⁄+&ÉØø±j·T‘êø£å+
$wüßí+ e+<˚ düs¡«˝À¬ø’ ø£Hê<∏ä+ ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ qyÓ÷düà<ë#ês¡´ |üs¡+|üsêuÛÀ´
qyÓ÷qyÓ÷ uÛ≤>∑e‘·ÁeC≤j·T
qyÓ÷qyÓ÷q+‘·eTTU≤eπsuÛÀ´
qeTÁ•ÙjÓÆT l|ü‘·j˚T qyÓ÷düTÔ ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ @e+ $q´düÔ<˚Vü≤dü‡Hé — <Ûë´j˚T‘·ÿ èwüí+ Vü≤è<ä+ãTCÒ
Ç+Bes¡<äfi¯ XÊéT, eT+uÛÀs¡TVü≤ìuÛÒø£åDyéT
y˚DT>±qs¡‘·+ <˚e+, ã]ΩãsêΩe‘·+düø£yéT ˆˆ
~e´|”‘ê+ãs¡<Ûäs¡+, |üPs¡í#·+Á<äìuÛ≤qqyéT
eHÓ’´düÔe÷\ |ü⁄ôw’ŒX¯Ã, XÀ_Û‘·+ eqe÷\j·÷ ˆˆ
H˚Á‘√‘·Œ˝…’X¯Ã >√|”Hê, eT]Ã‘·+ düT+<äsêø£è‹+
Vü‰s¡πøj·T÷s¡ eT≈£î≥ ≈£î+&É˝À<äs¡ã+<ÛäHÓ’ '
$sê»e÷q+ le‘·‡ øödüTÔuÛÀ<ë“¤dæ‘√s¡düyéT ˆˆ
>√bÕ+>∑Hê |ü]eè‘·+,eT÷˝Ò ø£\Œ‘·s√ dæú‡‘·+
ùV≤eT|”πsƒ düT$eT˝Ò,qes¡‘√ï|üXÀ_Û‘˚
s¡TøÏàDÏ dü‘·úÛ≤e÷uÛ≤´+,bÕs¡Ù«kÕúuÛ≤´+ $sêõ‘·yéT ˆˆ
>√bÕ+>∑HêdüeT÷ôV’≤X¯Ã,|üq´dü‘Ó’«X¯Ã ‘·‘·Œ¬s’ '
ùd$‘·+ <˚e‘êãè+<Ó’', |ü⁄wüŒ eèwæºø£¬s’ ]›$
y˚DTHê<ä düe÷ø£èwüí, ∫‘·Ôeè‹Ô_Û s¡]Ã‘·yéT
~y˚´q y˚DTHê<˚q, qeTqÔ+ dü«eX¯+»>∑‘Y
@e+ >√bÕ+>∑HêHê<∏ä+, <Ûë´‘ê« Vü≤è<äj·T|ü+ø£CÒ
düe÷Væ≤‘· eTHêuÛÑ÷‘ê«,»ù|qà+Á‘· eTqTÔeTyéT ˆˆ
nì eT÷"&ÉTe÷s¡T¢ #˚‘·T\T ‘·≥Tº#·T yê´Vü≤è‘·T \T#·Ã]+#·T#·T">±ì #˚‘·˙fi¯óflBdæø=ì
ªªn|üdüs¡Œ+‘·T ‘˚uÛÑ÷‘ê, j˚TuÛÑ÷‘ê uÛÑT$ dü+dæú‘ê '
j˚TuÛÑ÷‘ê $|òüTïø£sêÔs¡, ùdÔ>∑#·Ã+ ‘ê«»„j·÷ Vü≤πs µµ
`10`
j·Tì#Ó|æŒ Áb˛øÏå+|üe˝…qT.
Ç≥T¢ Áb˛øÏå+∫ yêj·TT;»eTT#˚‘·qT nÁdüÔeT+Á‘·eTT #˚‘·qT |üPC≤eT+~s¡ <ë«s¡ø£yê≥eTT\T
‘Ói∫ qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.
Ç≥T¢ ‘·\T|ü⁄\T ‘Ói∫ |òüT+≥ yêsTT+#·T#·T
XÀ¢ ˆˆ øödü˝≤´ düTÁ|üC≤ sêeT, |üPsê«dü+<Ûë´ Á|ües¡Ô‘˚
ñ‹Ôwü˜ qs¡XÊs¡÷›\,ø£s¡Ôe´+ <Ó’e e÷Væ≤ïø£yéT ˆˆ
Ms¡ kÂeT´ $ãT<Ûä´dü«, øödü˝≤´q+<äes¡∆q
»>∑~∆ düs¡«+ dü«|æ‹,‘·«sTT düTù|Ô qsê~Û|ü ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ j·÷$T q´ô|’‹ j·T<äTHê<∏ä $eTT+#· ìÁ<ë
eTTH˚àwü eTè#·Ã¤‹ ‘·y√ìàwæ ‘˚q $X¯«yéT
C≤‘·dü‡«j·T+ K\T »>∑~∆‘·y˚Te ø£s¡TÔ+
<Ûäs¡à Á|ües¡Ôq~Ûj·÷ <Ûäs¡D°‘·˝ÒdæàHé ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ düTU≤j·T düTÁbÕ‘·$T<ä+ ‘·yêdüTÔ
»>∑‘·Œ‘˚ C≤>∑èVæ≤ q+<ädü÷H√
n+uÛÀ» eT+‘·X¯Ùj·T eT+E ‘êsê
˝À\+ãT eTT˙à\‹ ˝À#·q+‘˚ ˆˆ
nì uÛÑ>∑e+‘·Tì ÁãuÀ~Û+|üe˝…qT.
Ç≥T¢ Á|üuÀ~Û+∫ \|òTü T uÛ÷Ñ ‘·Xó¯ ~∆ >±$+#·Tø=ì (sTT~ s¡V≤ü dü´s¡‘êïø£se¡ TTq" C…|Œü "ã&çq~.)<äsê“¤
düqeTT>±ì ø=j·T´|”"≥>±ì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tq ø¬ <äTs¡T>±" >∑T&çy|’Ó ⁄ü >∑ q_ÛeT+Á‹+∫ ªªndüqeT+Á‘·d´ü ãè~∏yê´
y˚Ts¡T|üèwü˜' ãTTwæ',düT‘·\+ #Û·+<ä', l≈£Ls√à<˚e‘êµµ j·Tì y˚dæø=ì ªªÄdüH˚ $ìjÓ÷>∑'µµ nì#Ó|æŒ ª|üè~∏«
‘·«j·÷ <Ûäè‘ê˝Àø±,<˚$ ‘·«+ $wüßíHêdüVü≤‘·«+#· <Ûës¡j·T e÷+<˚$ |ü$Á‘·+ ≈£îs¡#êdüqyéTˆˆµµnì |ü<ëàdü
qyÓ÷ dü«dæÔ ø±düqyÓ÷ dæ<ë∆düqyÓ÷ Mì˝À H˚~jÓ÷ jÓTTø£{Ï yê]yê]øÏ kÕ<ÛäýÓTÆq~ y˚dæø=ì ≈£Ls¡TÃ+&ç
ªªndüà<äTZs¡TuÛÀ´qeT'µµ j·Tì >∑Ts¡T |üs¡+|üs¡#˚ X¯s¡D≤>∑‹ yêø£éTT\#˚ uÛÑ>∑e+‘·T X¯s¡DT #=#·Ãe\j·TTqT.
(Ç$ s¡Vü≤dü´s¡‘êïø£s¡eT+<äT" C…|üŒ"ã&çq$) >∑Ts¡T|üs¡+|üs¡ j·T+‘·j·TT" C…|üŒ qeø±X¯eTT˝Ò<˚ì
XÀ¢ ˆˆ ndüà<˚∆•ø£ eTdüàBj·T |üs¡e÷#êsê´ qX‚cÕHé>∑÷s¡÷Hé
leT\¢ø£åàDjÓ÷–|ü⁄+>∑eeTVü‰|üPsêíeTTì+ e÷eTTqyéT
sêeT+|ü<äà$˝À#·q+ eTTìes¡+Hê<∏ä+ X¯sƒ¡<˚«wæDyéT
H˚H˚X¯+ Á•j·T+ $T+~sêdüVü≤#·s¡+ Hêsêj·TD+ dü+ÁX¯j˚T.
j·Tìø±ì ªªndüà<˚•∆ ø£‘<· Tä sZ ÷¡ q|æµµ j·TqT XÀ¢øe£ TT>±ì #Ó|Œü e#·TÃqT.(Ç$ s¡V≤ü dü´ s¡‘êïø£se¡ T+<äT"
C…|üŒ"ã&çq$.)Ç≥T¢ #Ó|æŒ |òüT+≥yêsTT+#·T#·T
XÀ¢ˆ ªªnVü≤+ eTÁ<äø£åDuÛÑs√,eTÁ<äø£åD |òü\+ ‘·<∏ë
qeTeT l|ü‘˚πsy˚, ‘ê´‘êàq+ ìøÏå ù| <äT“<Ûä'
q´kÕéT´øÏ+#·q ÁoÙeT,qïqTø±˝Àqé]®‘·'
$XÊ«düÁbÕs¡úHê|üPs¡«,e÷‘·às¡øå±uÛÑs¡+‘·«sTT
kÕ«$THé dü«X‚wü+dü«eX¯+, dü« uÛÑs¡‘˚«q ìs¡“¤s¡yéT
dü«<ä‘·Ôdü«~Ûj·÷kÕ«s¡ú+, dü«dæàHé dü´ dü´dæ e÷+dü«j·TyéT
leTqï;Ûwüºes¡<ä,‘ê«eTdæà X¯s¡D+>∑‘·'
@‘· <˚›Vü‰ekÕH˚e÷+, ‘·«‘êŒ<ä+ ÁbÕ|üj·T dü«j·TyéT
‘·«#˚Ã¤wü‘˚« dæús¡~Ûj·T+, ‘·« Á‘êŒô|’Ô«ø£Á|üjÓ÷»qyéT
ìwæ<ä∆ ø±eT´ s¡Væ≤‘·+, ≈£îs¡T e÷+ ì‘·´øÏ+ø£s¡yéT
<˚M uÛÑ÷wüD ùV≤‘ê´~,Ewüºdü´ uÛÑ>∑e+ düÔe
ì‘·´+ ìs¡|üsê<Û˚wüß,¬ø’+ø£πs´wüß ìj·T+ø£å«e÷yéT
e÷+ eTBj·T+#· ìœ\+,#˚‘·Hê#˚‘·Hê‘·àø£yéT
`11`
dü«¬ø’+ø£s¡´|üø£s¡D+, es¡<ä d”«ø£s¡T dü«j·TyéT
‘·«<˚ø£s¡ø£ådü´ eTeT, ‘·«y˚Teø£s¡TD≤ø£s¡
q Á|ües¡Ôj·TbÕbÕì, Áeeè‘êÔì ìes¡Ôj·T
nø£è‘ê´Hê+#· ø£s¡D+, ø£è‘êHê´+ es¡®q+#· y˚T
ø£åeTq« ìœ\+ <˚e,Á|üD‘ê]ÔVü≤s¡ Á|üuÛÀ
leTìïj·T‘· |ü+#ê+>∑+,eTÁ<äø£åDuÛÑsês¡ŒDyéT
ÄNø£s¡ dü‡«j·T+ dü«dæàHé, q‘√Vü≤ $TVü≤ìs¡“¤s¡'
dü+kÕsêes¡Ôy˚>∑ Á|üX¯eTqX¯óuÛÑ<äè π>›•ø£ Áù|øÏå‘√Vü≤+
dü+‘·ø√ÔHÓ’´s¡TbÕjÓÆT s¡qT∫‘·#·]‘˚wü«<ä´XÊ+‘ê_Ûdü+~Û'
ìX¯Ù+ø£düÔ‘·Ô«<äècÕº´ìs¡e~Ûø£<äj·T+ÁbÕs¡ú´ dü+s¡ø£åø£‘ê«+
q´dü´‘·«‘êŒ<ä|ü<˚à es¡<ä ì»uÛÑs¡ìïs¡“¤s√ ìs¡“¤jÓ÷dæàµµ
BìøÏ Hê´dü <äXø¯ e£ Tìù|s¡T.Á|ü|‹ü eÔ ÷s¡ìZ wüß\˜ øÏ~j·T‘·´+‘êeX¯´ø£eTT.Bìj·Ts¡yú T˚ eTq,H˚qT qqTï
s¡øÏå+#·T uÛ≤s¡eTT qqTï s¡øÏå+#·T|òü\eTT Hê~>±<äT.Á•j·T'|ü‹<˚ j·Tì C≤„qeTT>∑\yê"&ÉT Ä‘·àìπøå|üeTT
#˚j·Te\j·TTqT.leT+‘·T"&Ü kÕ«MT : nøÏ+#·qT"&ÉqT,˙ø£qT≈£L\T"&ÉqT,Á|ü‹≈£L\T"&Éq>±qT.qqTï
˙e⁄ s¡øÏå+‘·TeqT eTVü‰$XÊ«düeTT‘√ qqTï s¡øÏå+#·TuÛ≤s¡eTT ˙~j·Tì s¡øå±uÛ≤s¡eTTqT ˙j·T+<äT+∫‹ì.
kÕ«MT: ˙≈£î X‚wßü "&ÉqT.˙≈£î eX¯ó"&ÉqT uÛ≤s¡eTT ˙j·T+<äT+#·T≥#˚ uÛ≤s¡eTT <=\"–+#·Tø=ìq yê"&ÉqT`
˙yÓ’ sTT∫Ãq ˙C≤„qeTT#˚ ˙ ì$T‘·yÔ TÓ Æ qqTï ˙yÓ’ ˙j·T+<äT Hê´düeTT #˚sTT+#·Tø=qT#·THêïe⁄.\ø°àå e\¢u≤Û :
j·T;Ûwüºes¡<ë :ìqTï H˚qT X¯s¡DT #=∫Ã‹ì` á <˚Vü‰+‘·eTTq+<äT ˙y˚ qqTï ˙bÕ<äeTT\ø£&É" CÒs¡TÃ
ø=qTeTT.˙<ëdüéT+<äTdæús¡ãT~∆ >∑\yêì">±qT,˙ÁbÕ|æÔjÓTTø£fÒ Á|üjÓ÷»qeTT >∑\yêìì>±qT, XÊÁdüÔìwæ
<ä∆eTT˝…’q ø±eTéTT\" >√s¡ìyêì">∑qT, ˙≈£î ì‘·´øÏ+ø£s¡T"&ÉqT n>∑Tq≥T¢ #˚j·TTeTT.m\¢|üð&ÉT qqTï
\øÏåà<˚$‘√qT yÓ’ »j·T+r eqe÷˝≤~ uÛÑ÷wüDeTT\‘√qT q+<äø±~ j·÷j·TT<ÛäeTT\ ‘√&ÉqT >∑÷&çq
˙ ìs¡|üsê<Ûä¬ø’+ø£s¡éTT\+<äT ìjÓ÷–+|ü⁄eTT.qqTï ` Hê~j·Tì H˚q_Ûe÷qeTT eVæ≤+∫q #˚‘·Hê#˚‘·
Hê‘·àø£ düs¡«|ü<ës¡úeTT\qT ˙ ¬ø’+ø£s¡éTTq≈£î" ÁãjÓ÷»q|ü&ÉT edüTÔe⁄\T>± ˙y˚ #˚j·TTqT.˙ y=ø£"&Éy˚
s¡ø≈å£ î£ "&Ée⁄>±">∑\ Hê bÕ|üeTT\qT,<äj÷· fi¯ó:Á|üe]Ô+|ü≈î£ +&É" CÒjT· TeTT.Á|üe]Ô+∫q yêìqT+&ç ìe]Ô+
|ü"CÒj·TTeTT.<˚yê : Á|üDyê]ÔVü≤s¡ Á|üuÛÑ÷ :#˚j·Tsêì$ #˚j·TT≥qT,#˚j·Te\dæq <ëìì $&ÉT#·T≥qT
ø£$å T+|ü⁄eTT.lHê<∏ë : nsTT<ä+>∑eTT\#˚ ìj·T‘·yTÓ qÆ Hês¡øDå£ uÛsÑ ês¡ŒDeTTqT ˙y˚ ˙j·T+<äT+#·Tø=qTeTT.
qeTdüÿ]+#Ó<äqT.Ç"ø£ ì+<äT qqTï s¡øÏå+#·T uÛ≤s¡yÓTes¡T eVæ≤+‘·Ts¡qT $#ês¡eTT ˝Òìyê"&ÉHÓ’‹ì.»qq
eTs¡D y˚>∑eTTqT X¯$T+|ü"CÒj·TT X¯óuÛÑ <äèwæº>∑\ j·÷#ês¡T´ì ø£{≤ø£åeTTq≈£î" u≤Á‘·T"&ÉHÓ’ ‘·øÏÿq j·Tìï
j·TTbÕj·TeTT\T e<ä* j·TqT∫‘·ø±s¡éTT\T CÒjT· T≥j·T+<äT" ã≥Tº<\ä e<ä* ‘·‘«Ô· <äèwæ#º ˚ ìdü‡+<˚V≤ü eTT
>± qbÕs¡<j ä T· >∑\ ìqTï s¡ø≈å£ î£ ì" Áu≤]ú+∫ HêuÛ≤s¡eTTqT ˙ bÕ<äøe£ T\eTT\+<äT+∫ uÛ≤s¡eTT <=\"–+#·T
ø=ìqyê"&ÉqT,uÛÑj·TeTT˝Òìyê"&ÉqT HÓ’‹ì.
nì <Ûë´ì+∫ ≈£Ls¡TÃ+&Ée\j·TTqT.
Ç≥T¢≈£Ls¡TÃ+&ç 28 e÷s¡T¢ eT÷\eT+Á‘·eTT düà]+#·T#·T eTTe÷àiT ÁbÕD≤j·÷eTeTT >±$+∫
ªø£è‘·´+#·ø£]cÕ´$T` uÛÑ>∑eìï ‘˚´q uÛÑ>∑eÁrŒ‘·´πsúq eTVü‰$uÛÑ÷‹ #ê‘·Tsê‘·à´ uÛÑ>∑e<ë´düT<˚e
bÕ<ës¡$+<ës¡ÃH˚q Ç»´j·÷ uÛÑ>∑e‘·'ø£s¡àD≤ uÛÑ>∑e+‘· eTs¡ÃsTTcÕ´$Tµ nì dü+ø£*Œ+∫
ªªuÛ>Ñ e∑ ‘√ã˝Òq, uÛ>Ñ e∑ ‘√Mπs´D, uÛ>Ñ e∑ ‘·ùd»Ô kÕ uÛ>Ñ e∑ ‘·' ø£sà¡ D≤, uÛ>Ñ e∑ ‘·' ø£sà¡ ø£]cÕ´$T,uÛ>Ñ e∑ ‘√
yêdüT<˚edü´µµ j·Tì ã\eT+Á‘·eTT düà]+∫
ªªuÛ>Ñ y∑ êH˚e dü«ìj·÷eT´ dü«s¡÷|üd‹úæ Á|üeè‹Ôd«ü X‚w‘ü ’Ó ø£sù¡ dHêH˚ø±‘·àHê dü«ø°j÷Ó |üøs£ T¡ D…'Æ dü«ø°jT·
<˚ùV≤+Á~ j·÷+‘·'ø£s¡D…Æ' dü«ø°j·Tø£˝≤´D‘·eT Á<äeéTj·÷ HÍ|ü#ê]ø£ kÕ+düŒ]Ùø£ kÕ+<äèwæº ø±uÛÑéVü‰
]ø±~ düeTdüÔuÛÀ>±q‹ Á|üuÛÑ÷‘·, q‹Á|æj·T‘·e÷, q‹düeTÁ>±,dü‘·´+‘·uÛÑøÏÔø£è‘ê,düœ\|ü]»q\#·Ã¤<ëì«‘ê
j·T dü«ôd’à dü«Á|”‘·j˚T dü«j·Ty˚Te Á|ü‹bÕsTT‘·T eTT|üÁø£eT‘˚.dü«X‚wüuÛÑ÷‘˚q eTj·÷,d”«jÓÆT dü‡s¡«|ü]#·Ã¤
<Ó’' ˆ$<Ûë‘·T+ Á|”‘·e÷‘êàq+, <˚eÁ|üÁø£eT‘Ó dü«j·T+µµ nì j·TqTdü+~Û+∫ e÷qdükÕïqeTT #˚dæ 108
e÷s¡T¢>±ì 28 e÷s¡T¢>±ì eT÷\eT+Á‘·eTT »|æ+∫ e÷qdæø±sê<ÛäqeTT #˚j·Te\j·TTqT.
`12`
e÷qdæø±sê<ÛäqeTT
28 e÷s¡T¢ eT÷\eT+Á‘· »|üeTT‘√ eTTe÷àiT ÁbÕD≤j·÷eTeTT >±$+∫ MT<ä"C…|Œæ q≥T¢ ªuÛ>Ñ y∑ ê
H˚eµ j·TqTq~ düà]+∫ <ëì˝Àµ qT|üÁø£eT‘˚µã<äT\T ªø±s¡jT· ‘˚µ j·Tì #Ó|Œü e\j·TTqT.Ç≥T¢ #Ó|Œæ eTT+<äT
e˝…H˚ <Ûë´ì+|üe˝…qT.
Äe\ qs¡"{Ï yÓTT>∑Ze˝…" <ëeTs¡yÓTT>∑Ze˝… q<Û√eTTKeTT>∑qT+&ÉT Vü≤è<äj·Tø£eT\eTTqT q÷s¡∆«
eTTKeTT>∑"Á~|æŒ $ø£dæ+∫q≥T¢ uÛ≤$+|üe\j·TTqT.n+<äT eTT+<äT uÛ≤>∑eTTq" <Ó\¢ì πs≈£î\Tqï≥T¢
uÛ≤$+|üe˝…qT.eTiÏj˚T es¡íeTT eTqdüT‡q≈£î sêsê<äT.Ä ‘êeTs¡q&ÉTeT
XÀ¢ ˆˆ ªª≈£LsêàBHé, ~e´˝Àø£düÔ<äqT eTDÏeTj·T+ eT+≥|ü+,‘·Á‘·X‚wü+—
‘·dæàHé <Ûäsêà~Û|”sƒ¡+,‘·<äT|ü]ø£eT\+,#êeTs¡ Á>±Væ≤D°X¯Ã
$wüßí+, <˚M]«uÛÑ÷cÕj·TT<Ûä>∑D, eTTs¡>∑+, bÕ<äTπø yÓ’q‘˚j·T+ ˆ
ùdH˚X¯+<ë«s¡bÕ˝≤Hé, ≈£îeTT<äeTTK>∑D≤Hé $wüßíuÛÑø±ÔHé Á|ü|ü<˚´ ˆˆ
j·TqT XÀ¢ø£eTTq" C…|üŒ"ã&çq≥T\T |”sƒ¡eTT ø£*Œ+|üe\j·TTqT.Bì$es¡eTT >∑Ts¡T$<ÛëqeT+<äT
Áyêj·T"ã&çq~.
Ç≥T¢ |”sƒ¡eTTø£*Œ+∫ <ëìj·T+<äT dü+Jeì eTTK|üÁ‘·eT+<äT+&ÉT eT÷]Ôì>±ì eT+Á‘·eT÷]Ô
|ü≥eTT q+<äT+&ÉT eT÷]Ôì>±ì yê]yê] |ü‘·ø£eTT\j·T+<äT+&ÉT eT÷]Ôì>±ì j·T+<äT Hêd”qT\"
CÒj·Te\j·TTqT.Ä eT÷]ÔøÏ" >∑T&çyÓ’|ü⁄q" <ëqT >∑÷s¡TÃqï≥T¢ uÛ≤$+|üe˝…qT.Ç≥T¢#˚dæ uÛÑ÷‘·X¯ó~∆ ÁbÕD
Á|ü‹wüº #˚dæø=qe\j·TTqT.c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T e÷qdæø£eTT>±H˚ #˚j·Te\j·TTqT.
Ç≥T¢ |üP»>±$+∫
ªªkÂ|üs¡íkÕú*eπs´ eTDÏ>∑DK∫‘˚ >√|òüTè‘êø±ÔHé düT|üø±«Hé, uÛÑøå±´Hé, uÛÀC≤´+X¯Ã˝ÒVü‰´Hé |üs¡eTeT|æ
Vü≤$XÀÃwü´ eTqï+ì<Ûëj·T ˆ HêHêXÊ¬ø’s¡Tù|‘·+ düT<ä~ÛeT<ÛäT|òüTè‘·ø°ås¡bÕ˙j·Tj·TTø£Ô+ ˆ ‘ê+ã÷\+ #ê‘·à
j·÷π> Á|ü‹~edü eTVü≤e÷àqdü+ ø£\Œj·÷$T.µµ
eTDT\#˚" C…ø£ÿ"ã&çq ã+>±s¡TbÕÁ‘·j·T+<äT Hêe⁄HÓsTT´‘√" ãø£«eTTø±"ã&çq uÛÑø£åúÛÀ»´ #√wü´
˝ÒV≤ü ´ bÕ˙j·TeTT\qT HêHê$<Ûeä TT˝…q’ ≈£Ls¡\T ‘˚H,Ó HÓsTT´, bÕ\T eT+∫˙fi¯fl‘√">∑÷&çq j·Tqï eTTqT+∫
uÛÑTõ+|ü"CÒdæ j·÷e\ Vü≤düÔÁ|üøå±fi¯q bÕ<äÁ|üøå±fi¯ Hê#·˙j·TeTT>±$+|ü"CÒdæ ‘ê+ã÷\eTT düeT]Œ+∫
qeTdüÿ]+|üe˝…qT.á e÷qdæø±sê<Ûqä eTTqπø j·÷‘·àj·÷>∑eTì ù|s¡T.Ç~ uÛ÷Ñ ‘·Xó¯ ~∆ #˚dj æ T˚ #˚jT· e˝…qT.
ø£eT\eTT yÓTT<ä\T ‘ê+ã÷˝≤+‘·eTT ei≈£î eT÷]Ô Á|ü‘´· ø£eå TT>∑ q+‘·XÃ¯ ≈£îå e⁄q≈£î">±qe#·TÃ#·T+&Ée˝…qT.
@e÷Á‘·eTT eTqdüT‡#·*+∫qqT H˚~j·TT" >±qsêø£ b˛e⁄qT.Ç~ei≈£î <Ûë´qÁø£eTeTT H˚s¡TÃø=ìq düe÷
»düuTÑÛ ´\T <ëìì kÕ~Û+∫ j·TT+&çsπ ì sT÷ <Ûës¡D ø£wøºü ±s¡éTT>±<äT.jÓ÷>∑T\T #˚jT· T <Ûë´q$T~j˚T.Bì
øÏô|’ yÓT≥Tº düe÷~Û.<ëì $es¡D $T|üð &ÉHêeX¯´ø£eTT..
á eT÷]Ô jÓT+‘Ó+‘· $X¯<äeTT>∑" >±qe#·TÃH√ jÓT+‘Ó+‘· Bs¡Èø±\eTT ìs¡+‘·s¡eTT>∑" >±qe
#·TÃH√ j·T+‘·+‘· j·÷q+<ä eT‹X¯sTT+#·TqT.m+‘·ø±\eTsTTq~ jÓT≥T¢ b˛sTTq~ ‘Ó*j·T<äT.Ç+‘·j˚T
\? á ˝Àø£yT˚ eTqdüT‡q≈£îsê<äT.Ç~ j·TqTuÛeÑ eTT#˚" <Ó*j·Te\dæq $wüjT· eTT.ø£èwæ#‘˚ q· T uÛ>Ñ e∑ <äqT
Á>∑Vü≤eTT#˚‘·qT düTkÕ<ÛäeTT.ø±e⁄q j·T<∏ëX¯øÏÔ uÛÑøÏÔ‘√" CÒj·Te\j·TTqT.BìøÏ"Áu≤D≤j·÷eTÁ|ü‘ê´Vü‰s¡eTT
\T $T>∑T\" <√&ÉT|ü&"É >∑\e⁄.n$˝Òìyê s¡u≤Û ´düeTT#˚ kÕ~Û+|üe˝…qT.Ç≥T¢ e÷qdæø±sê<Ûqä eTT" >±$+∫
XÀ¢ ˆˆ uÛÑ>∑eHé |ü⁄+&ÉØø±ø£å Vü≤è<ë´>∑+‘·T eTj·÷ø£è‘·+ ˆ
Ä‘·àkÕ ‘·Tÿs¡T <˚y˚X¯ u≤ôV’≤´ kÕÔ«+ düeT´>∑s¡Ãj˚T ˆˆ
$uÛÀ düø£\˝ÀπøX¯ Á|üD‘ê]ÔVü≤sê#·T´‘· ˆ
‘ê«+uÛÑø±Ô´|üP»j·÷eT´<äúÛÀ¬>’s¡sêÈ´ ~_Û'Áø£e÷‘Y ˆˆ
nì $qï$+∫,
ªªluÛ>Ñ e∑ <äqT»„j÷· ,uÛ>Ñ e∑ ‘Óÿ’ +ø£sê´s¡+ú ,kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ lVü≤ùdqÔ ns¡´È + |ü]ø£\Œj·÷$T`bÕ<ä´+
|ü]ø£\Œj·÷$T`Ä#·eTq+ |ü]ø£\Œj·÷$T`Ä#ês¡´ lVü≤ùdÔq kÕ\Á>±eT+ bÕÁ‘˚ ìøÏå|ü´µµ nì kÕ\Á>±eT
eTTqT |üPC≤$Á>∑Vü≤eTTqT u≤Á‘·j·T+ <äT+#·e˝…qT.Ç$ ˝Òì yês¡T yê]yê] |ü‘·ø£eTT\ qT+#·e˝…qT
ªkÕ«$Tq'Ä#ês¡´l Vü≤ùdqÔ kÕïq+ |ü]ø£\Œj·÷$Tµ nì ‘·sT¡ yê‘·" ã+#·d÷ü ø£eÔ TT\‘√ kÕïqeTT #˚sTT+|ü
e˝…qT.á dü÷ø£eÔ TT\‘√ Ád”Ô X¯SÁ<äT\T n_ÛùwøÏ+|üsê<äT.yês¡T eT÷\eT+Á‘·eTT‘√ q_ÛùwøÏ+|üe\j·TTqT.
`13`
Ç"ø£MT"<ä Ç≥T¢ ( ) ≈£î+&É©ø£s¡D eT+<äT+&ÉTq$ Ád”Ô\≈£î X¯SÁ<äT\≈£î ìwæ<ä∆eTT\T.
|ü s¡T wü dü÷ ø£Ô eTT
(Vü≤]'zyéT ˆˆ düVü≤Ádüosê¸ |ü⁄s¡Twü'düVü≤ÁkÕø£å dü‡Vü≤ ÁdübÕ‘Y
dü uÛÑ÷$T+ $X¯«‘√ eè‘ê«,n‘·´ ‹wüº <ä›XÊ+>∑T\yéT ˆˆ 1
|ü⁄s¡Twü @y˚<ä>¥+, düs¡«+ j·T<ä÷“¤‘·+ j·T#·ÃuÛÑe´+
ñ‘êeTè‘· ‘˚«XÊq', j·T<äH˚ï Hê‹s√Vü≤‹ ˆˆ 2
@‘êyêqdü´ eTVæ≤e÷, n‘√ C≤´j·÷>¥+X¯Ã |üPs¡Twü'
bÕ<√dü´ $XÊ« uÛÑ÷‘êì, Á‹bÕ<äkÕéTè‘·+ ~$ ˆˆ 3
Á‹bÕ <ä÷s¡∆« ñ<Ó’ ‘·TŒs¡Twü', bÕ<√ ùd´Vü≤ uÛÑyê ‘·TŒq'
‘·‘√ $wüĆŸ e´Áø±eT‘Y ,kÕX¯Hê nX¯H˚ n_Û ˆˆ 4
‘·kÕà ~«sê &ÉC≤j·T‘·, $sêCÀ n~Û |üPs¡Twü'
düC≤‘√ n‘·´ ]#·´‘·, |üXÊÃ <ä÷“¤$T eT<∏√ |ü⁄s¡' ˆˆ 5
j·T ‘·TŒs¡TùwD Vü≤$cÕ, <˚yê j·T»„ eT‘·q«‘·
edü+‘√ nkÕ´ d”<ë»´+, Á^wüà Ç<Ûäà X¯s¡ <ä∆$' ˆˆ 6
dübÕÔ kÕ´düHé |ü]<Ûäj·T' Á‹ dü‡|üÔ dü$T<Ûä' ø£è‘ê'
<˚yê j·T <ä´»„+ ‘·Hê«Hê' nã<Ûäï qTŒs¡Twü+ |üX¯óyéT ˆˆ 7
‘·+ j·T»„+ ãsYVæ≤wæ ÁbÂø£åHéï, |ü⁄s¡Twü+ C≤‘· eTÁ>∑‘·'
‘˚Hê <˚yê nj·T»+‘·, kÕ<Ûë´ ãTTwüj·TX¯Ã j˚T ˆˆ 8
‘·kÕà <äĆ≤„ ‘·‡s¡«VüQ‘·' dü+uÛÑè‘·+ eèwü <ë»´+
|üX¯S>¥kÕÔ>¥X¯Ã Áπøyêj·Tyê´Hé, Äs¡D≤´Hé Á>±e÷´X¯Ãj˚T ˆˆ 9
‘·kÕà <äĆ≤„ ‘·‡s¡«VüQ‘·', ãTT#· kÕ‡eTì »õ„πs,
#Û·+<ë>¥+dæ »õ„ πs ‘·kÕà‘Y, j·TE düÔkÕà <äC≤j·T‘· ˆˆ 10
‘·kÕà <äXÊ« nC≤j·T+‘·,j˚Tπø #√uÛÑj·÷ <ä‘·'
>±y√Vü≤ »õ„πs ‘·kÕà‘Y, ‘·kÕà C≤»‘ê nC≤ej·T' ˆˆ 11
j·T‘·TŒs¡Twü+ e´<ä<ÛäT', ø£‹<Ûë e´ø£\Œj·THéï
eTTK+ øÏeTdü´ øö u≤VüA, ø±ePs¡÷ bÕ<ë e⁄#˚´‘˚ ˆˆ 12
Áu≤Vü≤àD√dü´ eTTK e÷d”‘Y, u≤VüA sê»q´' ø£è‘·'
}s¡÷ ‘·<ädü´ j·T<Ó’«X¯´', |ü<ë“¤´>¥+ X¯SÁ<√ nC≤j·T‘· ˆˆ 13
#·+Á<äe÷ eTqk˛ C≤‘·', #·øå√ dü÷‡s√´ nC≤j·T‘·
eTTU≤ ~+Á<ä XÊÃ–ïX¯Ã, ÁbÕD≤ <ë´j·TT s¡C≤j·T‘· ˆˆ 14
HêuÛ≤´dæ <ä+‘·]ø£å+, osYc˛í <Í´ dü‡eTes¡Ô‘·
|ü<ë“¤´+ uÛÑ÷$T]¶X¯ÁXÀ Á‘ê‘Y, ‘·<∏ë˝Àø±>¥+ nø£\Œj·THéï ˆˆ 15
y˚<ëVü≤y˚T‘·+ |ü⁄s¡Twü+ eTVü‰+‘·+,Ä~‘·és¡í+ ‘·eTdüdüTÔbÕπs,
düsê«DÏ s¡÷bÕDÏ $∫‘·´ BÛs¡', Hêe÷ì ø£è‘ê«_Ûe<äHé j·T<ëùdÔ ˆˆ 16
<Ûë‘ê|ü⁄s¡TkÕÔ<äéTT<ë»Vü‰s¡,X¯Áø£'Á|ü$<ë«Hé Á|ü~X¯X¯Ã‘·Ádü'
‘·y˚Te+ $<ë« qeTè‘· ÇVü≤uÛÑe‹,Hêq´' |ü+<∏ë nj·THêj·T $<ä´‘˚ ˆˆ 17
j·TCÒ„qj·T»„eTj·T»+‘·<˚yê',‘êì <ÛäsêàDÏ Á|ü<∏äe÷Hê´düHéï
‘˚Vü≤Hêø£+ eTVæ≤e÷q dü‡#·+‘˚,j·TÁ‘· |üPπs«kÕ<Ûë´dü‡+‹ <˚yê' ˆˆ 18
n<ä“¤´ dü‡+uÛÑ÷‘·' |üè~∏Ms¡kÕ#·Ã
$X¯«ø£s¡D dü‡eTes¡Ô‘ê~
‘·dü´ ‘·«cÕº $<ä<Ûä Á<ä÷|ü y˚T‹
‘· ‘·TŒs¡wüdü´ $dü« e÷C≤q eTÁπ> ˆˆ
y˚<ëVü≤ y˚T‘·+ |ü⁄s¡Twü+ eTVü‰+‘·+
Ä~‘·és¡í+ ‘·eTdü' |üs¡kÕÔ‘Y
`14`
‘· y˚Te+ $<ë« qeTè‘· ÇVü≤ uÛÑe‹
Hêq´' |ü+<∏ë $<ä´‘˚ j·THêej·T ˆˆ
Á|üC≤|ü‹ X¯Ãs¡‹ >∑πs“¤ n+‘·'
nC≤j·Te÷H√ ãVüQ<Ûë $C≤j·T‘˚
‘·dü´ BÛsê' |ü]C≤q+‹ jÓ÷ì+
eTØNHê+ |ü<ä$T#·Ã¤+‹ y˚<Ûädü',
jÓ÷ <˚y˚uÛÑ´ Ä ‘·|ü‹
jÓ÷ <˚yêHê+ |ü⁄s√Væ≤‘·'
|üPs√«jÓ÷ <˚y˚uÛÀ´ C≤‘·'
qyÓ÷ s¡T#êj·T Áu≤Vü≤àj˚T
s¡T#·+ Áu≤Vü≤à+ »qj·T+‘·'
<˚yê nÁπ> ‘·<äÁãTeHéï
j·Tôd’Ô«e+ Áu≤Vü≤àD√ $<ë´‘Y,
‘·kÕ´ <˚yê ndüq«X‚ ˆˆ
ÁV”≤X¯Ã‘˚ \ø°åàX¯Ã |ü‘Íï´ nôVA sêÁ‘˚ bÕπsÙ« qø£åÁ‘êDÏ s¡÷|ü+ ˆ n•«HÍ yê´‘·Ô+ ˆ Çwüº+ eTìcÕD≤ ˆ
neTT+ eTìcÕD ˆ düs¡«+ eTìcÕD ˆˆ z+ XÊ+‹ XÊÙ+‹ XÊÙ+‹' ˆˆ Vü≤]' zyéT ˆˆ
Hêsêj·TD dü÷ø£ÔyéT.
Vü≤]' zyéT ˆˆ düVü≤Ádü osYwü+ <˚e+,$XÊ«ø£å+ $X¯«X¯+ uÛÑTe+
$X¯«+ Hêsêj·TD+ <˚e,eTø£ås¡+ |üs¡eTÁ|üuÛÑTyéT
$X¯«‘·' |üs¡eT+ ì‘·´+, $X¯«+ Hêsêj·TD>¥+ Vü≤]+
$X¯« y˚T y˚<ä+ |ü⁄s¡Twü,düÔ~«X¯« eTT|üJe‹
|ü‹+ $X¯« kÕ´‘˚àX¯«s¡>¥+,XÊX¯«‘·>¥+ •e eTT#·T´‘·+
Hêsêj·TD+ eTVü‰CÒ„j·T+,$XÊ«‘êàq+ |üsêj·TD+
Hêsêj·TD |üs¡ÁãVü≤à,‘·‘·Ô«+ Hêsêj·TD' |üs¡'
Hêsêj·TD |üs√ CÀ´‹, sê‘êà Hêsêj·TD' |üs¡'
Hêsêj·TD |üs√<Ûë´‘ê, <Ûë´q+ Hêsêj·TD' |üs¡' ˆˆ
j·T#·Ã øÏ+#· »®>∑‘·´dæàHé, <äèX¯´‘˚ ÁX¯Sj·T‘˚|æyê
n+‘· s¡“Væ≤X¯Ã ‘·‘·‡s¡«+,yê´|ü´ Hêsêj·TD' dæú‘·'
nq+‘· eTe´j·T+ ø£$>¥+,düeTTÁ<˚+‘·+ $X¯«X¯+uÛÑTe+
|ü<äàø√X¯ Á|ürø±X¯>¥+, Vü≤è<äj·T+#ê e´<∏√eTTK+
n<Û√ ìcÕº´ $‘·kÕÔ´+‘·T,HêuÛ≤´ eTT|ü] ‹wü˜‹ ˆˆ
Vü≤è<äj·T+ ‘·~«C≤˙j·÷,~«X¯« kÕ´j·T‘·q+ eTVü≤‘Y
dü+‘·‘·>¥+ dæsê_ÛdüTÔ, \+u‘ê´ø√X¯ düìïuÛÑ+
‘·kÕ´+‘˚ düTwæs¡>¥+ dü÷ø£åà+,‘·dæàHé düs¡«+ Á|ü‹wæ˜‘·yéT
‘·dü´ eT<Û˚´ eTVü‰ q–ï,]«XÊ]Ã ]«X¯«‘√ eTTK'
k˛Á>∑uÛÑT –«uÛÑ»Hé ‹wü˜, Hêï Vü‰s¡ eT»s¡' ø£$'
‹s¡´>∑÷s¡∆« eT<ÛäXÊÙsT÷, s¡X¯àj·TdüÔq´ dü+‘·‘ê
dü+‘ê|üj·T‹ dü«+<˚Vü≤ e÷bÕ<ä ‘·\ eTdüÔø£yéT
‘·dü´ eT<Û˚ï eVæ≤ï •U≤, nD° jÓ÷sê∆« eédæú‘·'
˙\‘√ j·T<ä eT<Ûä´kÕú, $<äT´ ˝Ò¢UÒe uÛ≤dü«sê
˙yês¡X¯Sø£e ‘·Ô˙«, |”‘êuÛ≤ kÕ´ ‘·Ôq÷|üe÷
‘·kÕ´ •ÙU≤j·T eT<Û˚´,|üs¡e÷‘êà eédæú‘·'
düÁãVü‰à dü•e ùd‡+Á<ä,k˛‡ø£ås¡' |üs¡eT dü‡«sê{Ÿ.
ãTT‘·>¥+ dü‘·´+ |üs¡ÁãVü≤à,|ü⁄s¡Twü+ ø£èwüí |æ+>∑fi¯yéT
`15`
}s¡∆«πs‘·+ $s¡÷bÕø£å+,$X¯«s¡÷bÕj·TyÓ’ qeT'
z+ qyÓ÷ Hêsêj·TD≤j·T $<äàùV≤ yêdüT<˚yêj·T
BÛeTVæ≤,‘·H√ï $wüßí' Á|ü#√<äj·÷‘Y ˆˆ
$c˛ís¡Tïø£+ Msê´DÏ Á|üy√#·+ j·T' bÕ]úyêì
$eTy˚T s¡C≤>¥+ dæ jÓ÷ ndüÿuÛ≤j·T <äT‘·Ôs¡>¥+
dü<ädüú+ $#·Áø£e÷D ùdÔ <∏√ s¡T>±jÓ÷ $c˛í
s¡sê≥ eTdæ $c˛í' |üèwü˜ eTdæ $c˛í ' |üèwü˜ eTdæ $c˛í X¯Ùï ù|Ô k˛ú
$c˛í dü÷´s¡dæ $c˛í Ás¡T∆e eTdæ yÓ’wüíe eTdæ $wüíy˚‘ê«.
1. ‘·<ädü´ Á|æj·T eT_Û bÕ<Û√ nkÕ´+ ˆ qs√ j·TÁ‘· <˚e j·Ty√ eT<ä+‹ ˆ ñs¡TÁø£eTdü´ düVæ≤
ã+<ÛäT ]‘êú ˆ $c˛í|ü<˚ |üs¡y˚T eT<Ûä« ñ‘·´' ˆˆ
2. Á|ü‘· ~«wüßí düÔe‘˚ Msê´j·T ˆ eTè>√ q;ÛeT' ≈£î#·s√ –]cÕ˜'ˆ j·Tk˛´ s¡Twüß Á‹wüß $Áø£eTDÒwüß
n~ÛøÏåj·T+‹ uÛÑTeHêì $XÊ« ˆˆ
3. |üs√ e÷Á‘·j·÷ ‘·qTyê eè<Ûëq ˆ q‘˚ eTVæ≤‘·« eTq« X¯óï+‹ ˆ ñuÛÑ‘˚ $<äà s¡»d” |üè~∏yê´
$c˛í <˚e‘·«+ |üs¡eTdü´ $‘˚‡ ˆˆ
4. $#·Áø£y˚T |üè~∏M y˚Twü @‘ê+ πøåÁ‘êj·T $wüßí s¡àqTùw ~X¯ dü´Héï ˆ <Ûäèyêk˛ ndü´ ø°s¡ jÓ÷»
Hêdü' ˆˆ ñs¡TøÏå‹>¥+ düT»ìe÷#·ø±s¡ ˆ Á‹<˚›e' |üè~∏M y˚Twü@‘ê+ ˆ $#·Áø£y˚T X¯‘·s¡Ãdü+ eTVæ≤‘ê« ˆÁ|ü$
wüßí s¡düTÔ ‘·|üdü düÔMj·÷Hé ˆ ‘˚wü>¥Z+ Vü≤´dü´ düú$s¡dü´ HêeT ˆˆ
5. n‘√ <˚yê ne+‘·TH√ j·T‘√ $wüßí ]«#·Áø£y˚T |üè~∏yê´ dü‡|üÔ<ÛëeT_Û' ˆˆ
6. Ç<ä+ $wüßí ]«#·Áø£y˚T Á‘˚<∏ë ì<ä<∏˚ |ü<ä+, qeT÷&ÛÉ eTdü´ bÕ>¥+ düTπs ˆˆ
7. ÁrDÏ |ü<ëì #·Áø£y˚T ˆ $wüßí s√ZbÕ n<ëuÛÑ´' ˆ‘·‘√ ø£sêàDÏ <Ûës¡j·THéï ˆ $c˛í' ø£sêàDÏ |üX¯´‘·
j·T‘√ Áe‘êì |üdüŒX‚ ˆˆ Ç+Á<ädü´ j·TT»´ dü‡U≤ ˆˆ ‘·~«wüßí' |üs¡eT+ |ü<ä>¥+ dü<ë |üX¯´+‹ ˆ dü÷s¡j·T'
~Me #·≈£åîsê ‘·‘·+ ˆˆ ‘· ~«ÁbÕk˛ $|üq´H√ C≤>∑èyê>¥+ düdü‡$T+ <Ûä‘˚ ˆˆ$c˛í s¡´ ‘·Œs¡eT+ |ü<ä+ ˆˆ
Vü≤]' zyéT
MìøÏ dü|üÔ yÓ’wüíeeT+Á‘·eTT \ì ù|s¡T.
l dü÷ ø£Ô yéT
Vü≤]' zyéTˆˆ Væ≤s¡Désêí+ Vü≤]D°+ düTes¡ís¡õ‘·ÁdüC≤+ #·+Á<ë+ Væ≤s¡DàsT÷+ \ø°åà+ C≤‘·y˚<√
eTe÷eVü≤ ˆˆ
‘ê+ eT ÄeVü≤ C≤‘·y˚<√ \ø°åà eTq|ü>±$T˙+ j·TkÕ´+ Væ≤s¡D´+ $+<Û˚j·T+ >±eTX¯«+ |ü⁄s¡cÕ
qVü≤+ ˆˆ
nX¯«|üPsê«+ s¡<ä∏ eT<Ûë´+ Vü≤dæHÔ ê<ä Á|üuÀ~Ç˙+ ˆÁ•j·T+ <˚M eTT|üV≤ü «j˚T l sêà<˚M Ewü‘ê+ˆˆ
ø±+k˛dæà‘ê+ Væ≤s¡D´ ÁbÕø±sê e÷Ásê›+ »«\+r+‘·èbÕÔ+ ‘·s¡Œj·T+r+ ˆ |ü<˚àdæú‘ê+ |ü<äàesêí+
‘ê$T ôVA|üVü≤«j˚T Á•j·T+ ˆˆ
#·+Á<ë+ Á|üuÛ≤kÕ+ j·TX¯kÕ »«\+r+ Á•j·T+˝Àπø <˚e EcÕº eTT<ësê+ ˆ ‘ê+ |ü~à˙MT+
X¯s¡DeTVü≤+ Á|ü|ü<˚´ \ø°åà πsà qX¯´‘ê+ ‘ê«+ eèDÒ ˆˆ
Ä~‘·éπsí ‘·|ük˛~ÛC≤‘√ eqdüŒ‹ düÔe eèøå√<∏ä_\«' ˆ ‘·dü´|òü˝≤ì ‘·|ükÕ düT<ä+‘·T e÷j·÷+‘·
sê j·÷X¯Ã u≤Vü‰´ n\ø°åà ' ˆˆ
ñô|’ ‘·Te÷+ <˚e düTK', ø°s¡ÔX¯Ã eTDÏHêdüVü≤ ˆÁbÕ<äTs¡÷“¤‘√dæà sêÁùwºdæàHé, ø°]Ô eTè~∆+ <ä<ë‘·Ty˚Tˆˆ
≈£åî‹ŒbÕkÕ eT˝≤+ CÒcÕ˜,eT\ø°åà sêïX¯j·÷ eTVü≤´+ ˆ nuÛÑ÷‹ eTdüeTè~∆+#·, düsê«+ ìs¡Tí<äy˚T
>∑èVü‰‘Y ˆˆ
>∑+<Û<ä ë«sê+ <ÛTä sê<äsê¸+,ì‘·´|ü⁄cÕº+ ø£ØwæDy° Té ˆáX¯«Ø>¥+ düs«¡ uÛ÷Ñ ‘êHê+, ‘ê« $TôVA|üV≤ü «j˚T
Á•j·TyéT ˆˆ
eTqdü' ø±eTeT÷≈£L‹+, yê#· dü‡‘·´ eToeTVæ≤ |üX¯SHê>¥+ s¡÷|üeTqïdü´,eTsTT lÁX¯Ùj·T‘ê+
j·TX¯' ˆˆ
`16`
ø£s¡›y˚Tq Á|üC≤ uÛÑ÷‘ê,eTsTT dü+uÛÑe ø£s¡›eT ˆ Á•j·T+yêdüj·T y˚T≈£î˝Ò,e÷‘·s¡+ |ü<äàe÷*˙+ˆˆ
Ä|üdü‡è»+‘·Tdæï>±úì, ∫ø°¢‘· edü y˚T >∑èùV≤ ˆ ì#· <˚M+ e÷‘·s¡+ Á•j·T+ yêdüj·Ty˚T ≈£î˝Ò ˆˆ ÄÁsê›+|ü⁄wüÿ
]D°+ |ü⁄wæº+düTesêí+ ùV≤eT e÷*˙+ ˆ dü÷sê´+ Væ≤s¡DàsT÷+ \øÏåà+C≤‘·y˚<√ eT ÄeVü≤ ˆˆÄÁsê›+ j·T'
ø£]D°+ j·Twæº+|æ+>∑fi≤+ |ü<äàe÷*˙+ ˆ #·+Á<ë+ Væ≤s¡DàsT÷+ \ø°åà+ C≤‘·y˚<√ eTe÷eVü≤ ˆˆ‘ê+ eT
ÄeVü≤ C≤‘·y˚<√ \ø°åàeTq|ü>±$T˙+ ˆ j·TkÕ´+ Væ≤s¡D´+ Á|üuÛÑ÷‘·+>±y√ <ëk˛XÊ«,ì«+<˚j·T+ |ü⁄s¡TcÕ
qVü≤yéT.
|ü<äàÁ|æj˚T |ü~àì |ü<äàVü≤ùdÔ
|ü<ëà\j˚T |ü<äà<äfi≤j·T‘êøÏå
$X¯«Á|æj˚T $wüßí eTH√qT≈£L˝Ò
‘·« ‘êŒ<ä|ü<äà+ eTsTT düìï<Ûä‘·‡« ˆˆ
z+ eTVü‰<˚yÓ’´#· $<äàùV≤, $wüßí|ü‘Ó’ï´#· BÛeTVæ≤ ‘·+ H√ \ø°åà ' Á|ü#√<äj·÷‘Y ˆˆ Vü≤]' zyéT ˆˆ
uÛÑ÷ dü÷ ø£Ô yéT
Vü≤]' zyéT ˆˆ uÛÑ÷$T s¡÷“¤e÷ï <Í´s¡«]D≤+‘·]ø£å+ eTVæ≤‘ê« ˆ ñ|üùdú ‘˚ <˚e´~ ‘˚–ï eTHêï<ä
eTHêï <ë´ j·÷<Ûä<˚ ˆ Äj·T+ >ö' |üè•ï s¡Áø£MT <ädü<ä Hêà‘·s¡+ |ü⁄q' ˆ |æ‘·s¡+#· Á|üj·T düTú‡e' ˆ Ár>¥+
ÁX¯<ë∆eT$sê»‹ˆ yê ø£Œ‘·+>± •Á•j˚T ˆ Á|ü‘·´ düée<äT´_Û' ˆndü´ ÁbÕD≤<äbÕq ‘·´+‘·X¯Ãs¡‹ s√#·Hê
ê´K´ düàVæ≤wüdTü ‡e' ˆj·T‘êÔ« ø£è<ä'∆ |üs√e|ü ˆ eTqT´Hê j·T<äesêÔ´ ˆ düTø£\ŒeTπ>ï ‘·‘eÔ· ˆ |ü⁄qk˛Ô«B›|j
ü ÷·
eTdæ ˆj·T‘˚Ô eTqT´ |üs√|üÔdü´ |üè~∏M eTqT<ä<Ûä«ùd ˆˆ Ä~‘ê´ $X‚«‘·<˚›yê edüeX¯Ã düe÷s¡uÛÑHéï ˆˆ
y˚T~˙ <˚M edüT+<Ûäsê kÕ´ <ä«düT<Ûë <˚M yêdüM ˆ ÁãVü≤àes¡Ãdü' |æ‘·èD≤>¥+ ÁXÀÁ‘·+ #·≈£åî s¡àq'ˆ
<˚M Væ≤s¡D´>∑]“¤D° <˚M Á|üdü÷eØ ˆ dü<äH˚ dü‘ê´j·Tùd d”<äˆdüeTTÁ<äer kÕ$Ár Vü≤H√ <˚M eTVü≤´+^ ˆ
eTV”≤ <Ûäs¡D° eTôVA e´~∏cÕ˜ X¯è+π> X¯è+π> j·TCÒ„j·TCÒ„ $;ÛwæD° ˆ Ç+Á<ä|ürï yê´|æ˙ düTs¡ düs¡~Vü≤
yêj·TTeTr »\X¯j·Tdæ Á•j·T+ ˆ <Ûësê C≤ dü‘·´+ <Û√|ü]y˚T~˙ ˆXÀ«|ü]<Ûä‘·Ô+ |ü]>±j·T ˆ$wüßí|ürï+
eTV”≤+ <˚M+ e÷<ÛäM+ e÷<Ûäe Á|æj·÷+ ˆ \ø°åà+ Á|æj·TdüF+ <˚M+ qe÷ eT´#·T´‘· e\¢uÛ≤+ ˆˆ
z+ <äqTs¡∆sêj·T $<äàùV≤ düs¡«dæ<Ó’›´#· BÛeTVæ≤,‘·+H√ï<Ûäsê Á|ü#√<äj·÷‘Y ˆˆ
eTV”≤+ <˚M+ $wüß|í rü ï+ eTpsê´+ Á|ürN y˚THê>¥+ Vü≤$cÕ j·TC≤eT' ˆ Á‘˚<ëÛ $wüßí s¡Ts¡T>±jÓ÷
$#·Áø£y˚T ˆ eTV”≤+ ~e+ |üèB∏M+ eT+‘·]ø£å+ ‘·Á#√Ã¤D…Æ‹ ÁX¯e Ç#·Ã¤e÷Hê ˆ |ü⁄D´>¥Z+ j·T»e÷Hêj·T ø£è
D«r ˆˆ Vü≤]' zyéT ˆˆ
˙ fi≤ dü÷ ø£Ô yéT
Vü≤]' zyéT ˆˆ ˙fi≤+ <˚M>¥+ X¯s¡D eTVü≤+ Á|ü|ü<˚´ ˆˆdüT‘·s¡dæ ‘·s¡ùd qeT' ˆ>∑èD≤Væ≤ |òüTè‘·er
dü$‘·sêBÛ |ü‘Ó’´' |üj·Tdü«r s¡+‹HêXÊH√ ndüTÔ ˆ Á<ÛäTyê~XÊ+ $wüßí |ü‘·ï´ |òüTÀsêùd´XÊHê düVü≤k˛ j·÷eT
H√‘ê ˆãèVü≤düŒ‹ sêà‘· ]XÀ«‘· yêj·TT dü‡+<ÛäTyêHê yê‘ê n_ÛH√ >∑èD+‘·T ˆ $wüº+uÛÀ ~y√ <äs¡TD' |üè
~∏yê´ nùd´XÊHê »>∑‘√ $wüßí|ürï ˆ z+ eTVü‰<˚yÓ’´#· $<äàùV≤ $wüßí|ü‘Ó’ï´#· BÛeTVæ≤ ˆ ‘·+H√ ˙fi≤ Á|ü#√
<äj·÷‘Y ˆˆ Vü≤]' zyéT.)
á |ü+#·d÷ü ø£eÔ TT\#˚ q_ÛùwøÏ+|ü $sêeTeTT ˝Òq|ü⁄&ÉT |ü⁄s¡Twüd÷ü ø£eÔ TT‘√ q_Ûù|øÏ+|üe\j·TTqT.
Ç≥¢_Ûùwø£eTT ø±">±H˚ <ëì ø£ì Á|ü‘˚´ø£eTT>± qT+#·"ã&çq eÁdüÔeTT‘√" <ä&ç ‘·T&ç∫ y˚iTbÕÁ‘·
eT+ <äT+∫ <ëìøÏ ($wüßí s¡Tøí +£ Msê´DÏ ) j·TqT eT+Á‘·eTT‘√ q÷s¡«∆ |ü⁄+Á&ÉeTT \T+#·e\j·TTqT.Ç≥T¢+∫
ªkÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq }s¡›«|ü⁄+Á&ÜDÏ düeTs¡Œj·÷$T nqe\j·TTqT.
Äe\(>∑+<∏<ä ë«sê+ <ÛTä sê<Ûsä ê¸+) nqTeT+Á‘·eTT #Ó|ðü #·T ªkÕ«$Tq' Ä#ês¡´ l Vü≤ùdqÔ #·+<äq+
düeTs¡Œj·÷$T µ j·Tqe\j·TTqT.
Ád”\Ô T X¯SÁ<äT © eT+Á‘·eTT\T #Ó|Œü ø£ ªkÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ôdqÔ , }s¡«∆ |ü⁄+Á&ÜDÏ düeTs¡Œj·÷$T,
>∑+<Ûä+ düeTs¡Œj·÷$Tµ j·Tqe\j·TTqT.
Äe\ ªªn#·T´‘êj·TqeT' ˆ nq+‘êj·TqeT' ˆ>√$+<ëj·TqeT' n#·T´‘êq+‘· >√$+<ëj·TqeT'ˆ
øπ X¯yêj·TqeT' Hêsêj·TD≤j·TqeT' ˆ e÷<äyêj·TqeT' ˆ>√$+<ëj·TqeT' $wüyí q˚ eT' ˆ eT<ÛTä dü÷<ÛHä êj·T
`17`
qeT' ˆÁ‹$Áø£e÷j·TqeT' ˆyêeTHêj·TqeT' ˆ l<Ûäsêj·TqeT' ˆVü≤èw”πøXÊj·T qeT' ˆ |ü<äàHêuÛ≤j·TqeT'ˆ
<ëyÓ÷<äsêj·TqeT' <ë«<äX¯HêeT_' rs¡ú+ düeTs¡Œj·÷$Tµµ nì j·TT<ä∆]D‘√ ˙fi¯ófl rdæø=ì kÕ«$TøÏ"
p|æ+∫ bÕÁ‘·eTT˝À qT+#·e\j·TTqT,kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq Ä#·eT˙j·T+ düeTs¡Œj·÷$T,j·Tqe
˝…qT.
j·T CÀ„ |ü M ‘· eTT
j·TCÀ„|üM‘·+ |üs¡eT+ |ü$Á‘·+ Á|üC≤|ü‘˚ s¡´‘·‡Vü≤»+ |ü⁄s¡kÕÔ‘Y ˆ Äj·TTwü´ eTÁ>∑´+ Á|ü‹eTT+#·
X¯óÁuÛÑ+ j·TCÀ„|üM‘·+ ã\eTdüTÔ ‘˚»' ˆˆ)
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq j·TCÀ„|üM‘·+ düeTs¡Œj·÷$T.
e ÁdüÔ eTT
(n_ÛeÁkÕÔ düTedüHê q´s¡TcÕ|æ<Û˚H√ düT|ü<∏ë' |üP»e÷Hê n~Û#·+Á<ë uÛÑs¡Ôy˚H√ Væ≤s¡D≤´
uÛÑ´kÕ«Hé s¡~ÛH√ <˚e k˛eT ˆˆ)
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq eÁdüÔ+ düeTs¡Œj·÷$T.
n s¡È´ eTT
(#·s¡D+
|ü$Á‘·+ $‘·‘·+ |ü⁄sêD+ ˆ j˚Tq|üP‘·düÔs¡‹ <äTwüÿ è‘êì ˆ ‘˚q |ü$Á‘˚D X¯ó<˚∆q
|üP‘ê ˆ n‹bÕbÕàq eTsê‹+ ‘·πseT ˆˆ)
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü‰ùdÔq ns¡È´+ düeTs¡Œj·÷$T.
bÕ <ä´ eTT
(˝Àø£d´ü <ë«s¡eT]ÃeT ‘·Œ$Á‘·+ ˆ CÀ´‹wüà Á<ë“¤»e÷q+ eTVü≤dü«‘Y ˆ neTè‘·d´ü <Ûësê ãVüQ<Ûë<√Vü≤
e÷q+ #·s¡D+ H√ ˝ÀH˚ düT~Û‘ê+ <ä<Ûë‘·T.)
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq bÕ<ä´+ düeTs¡Œj·÷$T.
<Ûä÷ |ü eTT
XÀ¢ ˆˆ eqdüŒ‹uÛÑyÓ’]∆yÓ’´ s¡Z+<Ûë&ÛÓ’´ düT‡eTH√Vü≤¬s’',
ø£|æ˝≤|òüTè‘·dü+j·TTø£Ô+ <Ûä÷b˛j·T+ Á|ü‹>∑èVü≤´‘êyéT.
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq <Ûä÷|ü+ düeTs¡Œj·÷$T.
B |ü eTT
XÀ¢ ˆˆ kÕ»´+ ~«q]Ô dü+j·TTø£Ô+ eVæ≤ïHê jÓ÷õ‘·+ eTj·÷,
>∑èVü‰D eT+>∑fi¯+ B|ü+ Á‘Ó’˝Àø£´‹$Tsê|üVü≤ ˆˆ
uÛÑø±Ô´B|ü+ Á|üj·T#êÃ¤$T <˚yêj·T |üs¡e÷‘·àH˚,
bÕVæ≤e÷+ qs¡ø±<√Èsê‘Y ~eĆÀ´‹ s¡ïyÓ÷düTÔ‘˚ ˆˆ
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ l Vü≤ùdÔq B|ü+ <äs¡Ùj·÷$T.
Ád”Ô\T X¯SÁ<äT\T eT+Á‘·eTT\T #Ó|üŒø£
ªkÕ«$Tq' Ä#ês¡´ l Vü≤ùdÔq j·TCÀ„|üM‘·+ düeTs¡Œj·÷$T,kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ Vü≤ùdÔq eÁdüÔ+
düeTs¡Œj·÷$T.kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ Vü≤ùdÔq ns¡È´+ düeTs¡Œj·÷$T.kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ Vü≤ùdÔq bÕ<ä´+
düeTs¡Œj·÷$T.kÕ«$Tq' Ä#ês¡´Vü≤ùdÔq <Ûä÷|ü+ düeTs¡Œj·÷$T.kÕ«$Tq' Ä#ês¡´l Vü≤ùdÔq B|ü+
düeTs¡Œj·÷$T.µ nqe\j·TTqT. Äe\
(Vü≤]' zyéT ˆˆ n–ï MTfi‚ |ü⁄s√Væ≤‘·+ ˆ j·T»„dü´ <˚eeTè‹«»yéT ˆ ôVA‘ês¡+ s¡‘·ï<Ûë‘·eTyéTˆˆ
Vü≤]' zyéT.
Vü≤]' zyéT ˆˆ Çùw ‘√« πs®‘ê« ˆ yêj·Tek˛ú bÕj·Tedüú‡ <˚y√ e dü‡$‘ê ÁbÕs¡Œj·T‘·T ˆ ÁX‚wü˜‘·
e÷j·T ø£s¡àDÒ ˆˆ Vü≤]' zyéT ˆˆ
Vü≤]' zyéT ˆˆ n–ï Äj·÷Væ≤ M‘·j˚T >∑èD≤H√ Vü≤e´<ë‘·j˚T ìôVA‘ê dü~∏‡ ã]Ωwæ ˆˆ Vü≤]'
zyéTˆˆ
Vü≤]' zyéT ˆˆ X¯H√ï <˚M s¡;Ûwüºj·T Äb˛ uÛÑe+‘·T |”‘·j˚T X¯+jÓ÷ s¡;ÛÁdüe+‘·T q' ˆˆ Vü≤]' zyéTˆ
z $T ‘·´ Áπ> yê´Vü≤πs‘Y qeT Ç‹ |üXÊÃ‘Y Hêsêj·TDÒ ‘·T´|ü]cÕº‘Y ˆ z $T ‘˚´ø±ø£ås¡+, qeT Ç‹
<˚« nø£åπs, Hêsêj·T DÒ‹ |ü+#êø£åsêDÏ @‘·<Ó’« Hêsêj·TDkÕćÕºø£ås¡+ |ü<ä+ jÓ÷Vü≤yÓ’ Hêsêj·TD kÕćÕº
`18`
ø£ås¡+ |ü<äeT<Û˚´‹ nq|üÁãe+ düs¡«e÷j·TT πs‹ ˆ $+<ä‘˚ ÁbÕC≤|ü‘·´+ sêj·T k˛Œwü+ >ö|ü‘·ýéT ˆ ‘·‘√
eTè‘·‘·« eTX¯óï‘˚.‘·‘√eTè‘·‘·« eTX¯óï‘· Ç‹ j·T @e+ y˚<ä. Ç ‘·T´|üìwü‘Y .Vü≤]' zyéT.)
n<Ûë‘· kÕ‡eTj·÷#ê]ø±Hé <Ûsä êàHé yêÚ≤´kÕ‡éT' ˆ <Ûsä à¡ »„ düeTj·T' Á|üe÷D+ ˆy˚<ëX¯Ã #·‘ê«s√
esêí' Áu≤Vü≤àD ø£åÁ‹j·T yÓ’X¯´ X¯SÁ<ë' ˆ ‘˚cÕ+ |üPs¡«' |üPs√« »qà‘· ÁX‚Ùj·÷Hé.
XÀ¢ ˆˆ Ç#êÃ¤yÓ÷Væ≤ eTVü‰u≤VüQ s¡|òüTTMs¡+ eTVü‰ã\yéT
>∑CÒq eTVü≤‘êj·÷+‘·+ sêeT+ #Û·Á‘êeè‘êqqyéT ˆˆ
‘·s¡TDÖ s¡÷|ü dü+|üHÍï düT≈£îeTsö eTVü‰ã˝Ö,
|ü⁄+&ÉØø£$XÊ˝≤øå± Ns¡ø£ècÕíõq+ãsö ˆˆ
|òü\eT÷˝≤X¯HÍ <ë+‘Í ‘ê|ükÂ <Ûäs¡à#ê]DÖ,
|ü⁄Á‘Í <äX¯s¡<∏ä kÕ´HêÔ+ ÁuÛ≤‘·sö sêeT\ø£åàDÖ ˆˆ
‘·+ <äècÕº´X¯Á‘·TVü≤+‘ês¡+ eTVü≤Ø¸D≤+ düTU≤eVü≤+,
ãuÛÑ÷e <äècÕº´ yÓ’ <˚V”≤ uÛÑsêÔs¡+ |ü]wüdü«CÒ ˆˆ
‘êkÕ e÷$ s¡uÛÑ÷ #ÍÃ¤]' düàj·T e÷q eTTU≤+ãT»'
|”‘ê+ãs¡<Ûäs¡ Ádü‡^« kÕøå± qàqà<∏ä eTqà<∏ä' ˆˆ
qe÷$T düs¡«˝Àø±Hê+ »q˙ eT_∆ dü+uÛÑyêyéT,
Á•j·T eTTìïÁ<ä |ü<ëàø°å+ $wüßíeø£ådüú‡˝Ò dæú‘êyéT ˆˆW
yÓ’≈£î+πsƒ‘·T |üπs˝Àπø Á•j·÷kÕs¡ú+ »>∑‘·Œ‹.,
ÄùdÔ $wüßí s¡∫+‘ê´‘êà uÛÑ¬ø’Ô sê“¤>∑e‘Ó’ dü‡Vü≤ ˆˆ
<Ûäs¡àπøåÁ‘˚ ≈£îs¡TπøåÁ‘˚ düeTy˚‘ê j·TTj·TT‘·‡e',
e÷eTø±' bÕ+&ÉyêXË’Ãe øÏ eT≈£îs¡«‘· dü+»j·T ˆˆ
|ü]Á‘êD≤j·T kÕ<Ûä÷Hê+ $HêXÊj·T #· <äTwüÿ è‘ê+
<Ûäs¡àdü+kÕú|üHêsê∆j·T dü+uÛÑyê$T j·TTπ>j·TTπ> ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ ø£<ë |ü⁄q X¯Ù+K s¡<∏ë+>∑ ø£\Œø£
<Ûä«C≤s¡$+<ë+≈£îX¯ eÁ»˝≤+#Û·qyéT,
Á‹$Áø£eT ‘·«#·Ãs¡D≤+ãT»<ä«j·T+
eTBj·T eT÷sêú eT\+ø£]wü´‹ ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ ñ|üM‹q eT÷s¡∆«|ü⁄+Á&Ée+‘·+
Á‹»>∑ ‘·TŒD´|òü\+ Á‹<ä+&ÉVü≤düÔ+,
X¯s¡D≤>∑‹ kÕs¡úyêVü≤ MT&˚
•Kj·÷X‚K]D+ |ü‹+ j·TrHêyéT ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ uÛ≤Á<ä|ü<ä e÷dü>∑‘·T $wüßí $eT\ ãTTπøå
y˚+ø£≥ eTV”≤Á<Ûä|ü‹ rs¡ú ~q uÛÑ÷‘˚
ÁbÕ<äT s¡“¤e »®>∑‹ <Ó’ ‘·´ ]|ü⁄ |òüT+{≤
Vü≤+‘· ø£$ ‘ê]ÿø£ eTèπ>+Á<ä >∑Ts¡T eT÷sêÔ´ ˆˆ
nì eT+Á‘·|ü⁄wüŒeTT düeT]Œ+#·e˝…qT.
Ç≥T¢ düeT]Œ+∫qMT"<ä eP´Vü≤#·‘T· wüj
º T· HêeTeTT\ ‘√qT øπ X¯yê~ HêeTeTT\‘√qT <äXÊe‘ês¡
eP´Vü≤ HêeTeTT\‘√qT lø£ècÕíc˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTeTT\‘√qT lsêe÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTeTT\‘√qT $wüßídü
Vü≤ÁdüHêeTeTT\‘√qT $sêeTeTTø=\"~ ‘·T\dæ‘√qT ã÷\‘√qT ã÷õ+|üe\j·TTqT.
`19`
Ç$ j˚Teq:`
eP´Vü≤HêeTeTT\T.
1 yêdüT<˚yêj·T qeT' 3 Á|ü<äTé÷ïj·T qeT'
2 dü+ø£s¡¸D≤j·T qeT' 4 nìs¡T<ë∆j·T qeT'
<ë«<äX¯eP´Vü≤HêeTeTT\T.
1 πøX¯yêj·T qeT' 7 Á‹$Áø£e÷j·T qeT'
Hêsêj·TD≤j·T qeT' yêeTHêj·T qeT'
e÷<Ûäyêj·T qeT' l<Ûäsêj·T qeT'
>√$+<ëj·T qeT'‘· Vü≤èw” πøXÊj·T qeT'
$wüíy˚ qeT' |ü<äàHêuÛ≤j·T qeT'
6 eT<ÛäTdü÷<äHêj·T qeT' 12 <ëyÓ÷<äsêj·T qeT'
<äXÊe‘ês¡eP´Vü≤HêeTeTT\T.
1 eT‘ê‡´j·T qeT' 6 |üs¡TX¯ósêe÷j·T qeT'
≈£Lsêàj·T qeT' lsêe÷j·T qeT'
esêVü‰j·T qeT' ã\sêe÷j·T qeT'
Hês¡dæ+Vü‰j·T qeT' lø£ècÕíj·T qeT'
yêeTHêj·T qeT' ø£*ÿH˚ qeT'
l ø£ècÕíc˛˜‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTeTT\T 108
lø£ècÕíj·T qeT' c˛&ÉX¯Ád”ÔdüVü≤ÁùdXÊj·T qeT'
ø£eT˝≤Hê<∏ëj·T qeT' Á‹uÛÑ+êT<ÛäTsêø£è‘·j˚T qeT'
yêdüT<˚yêj·T qeT' dü‘·ýê>∑eTè‘êB›+<äy˚ qeT'
düHê‘·Hêj·T qeT' >√$+<ëj·T qeT'
edüT<˚yê‘·àC≤„j·T qeT' jÓ÷–Hê+|ü‘·j˚T qeT' 30
|ü⁄D≤´j·T qeT' e‘·‡yê≥#·sêj·T qeT'
©˝≤e÷qTwü$Á>∑Vü‰j·T qeT' nq+‘êj·T qeT'
le‘·‡øödüTÔuÛÑ<Ûäsêj·T qeT' <Û˚qTø±düTs¡uÛÑ+»Hêj·T qeT'
j·TXÀ<ëe‘·‡˝≤j·T qeT' ‘·èD°ø£è‘·‘·èD≤esêÔj·T qeT'
Vü≤]j˚T qeT' 10 j·TeTfi≤s¡T®quÛÑ+»Hêj·T qeT'
#·‘·Ts¡T“¤C≤‘·Ô#·Áø±dæ>∑<ë ñ‘êÔ\‘ê\uÛÒÁ‘˚ qeT'
X¯+U≤<ë´j·TT<Ûëj·T qeT' ‘·e÷\XÊéT˝≤ø£è‘·j˚T qeT'
<˚eø°q+<äHêj·T qeT' >√|ü>√|”X¯«sêj·T qeT'
lXÊj·T qeT' jÓ÷–H˚ qeT'
q+<ä>√|üÁ|æj·÷‘·àC≤j·T qeT' ø√{Ïdü÷s¡´düeTÁ|üuÛ≤j·TqeT' 40
j·TeTTHêrs¡dü+#ê]DÒ qeT' Ç˝≤|ü‘·j˚T qeT'
ã\uÛÑÁ<äÁ|æj·÷qTC≤j·T qeT' |üs¡+CÀ´‹ùw qeT'
|üP‘·HêJ$‘·Vü≤sêj·T qeT' j·÷<äy˚+Á<ëj·T qeT'
X¯ø£˝≤düTs¡uÛÑ+»Hêj·T qeT' j·T<ä÷<ä«Vü‰j·T qeT'
q+<äÁe»»Hêq+~H˚ qeT' eqe÷*H˚ qeT'
dü∫Ã<ëq+<ä$Á>∑Vü‰j·TqeT' 20 |”‘·yêdüH˚ qeT'
qe˙‘·$*bÕÔ+>±j·T qeT' bÕ]C≤‘ê|üVü‰s¡ø±j·TqeT'
qe˙‘·q{≤j·T qeT' >√es¡›Hê#·˝À<ä›ÁπsÔ qeT'
nq|òü÷j·T qeT' >√bÕ˝≤j·T qeT'
qe˙‘·yêVü‰sêj·T qeT' düs¡«bÕ\ø±j·T qeT' 50
eTT#·T≈£î+<äÁ|ükÕ<äø±j·T qeT' nC≤j·T qeT'
`20`
ìs¡+»Hêj·T qeT' ø±oj·T|òüDe÷DÏø£´s¡+õ‘·

ø±eT»qø±j·T qeT' l|ü<ë+ãTC≤j·T qeT'
ø£+»˝À#·Hêj·T qeT' <ëyÓ÷<Ûäsêj·T qeT'
eT<ÛäTù|òTï qeT' j·T»„uÛÀÁπøÔ qeT'
eT<ÛäTsêHê<Ûëj·T qeT' <ëqy˚+Á<ä$HêX¯ø±j·T qeT'
<ë«s¡ø±Hêj·Tø±j·T qeT' Hêsêj·TD≤j·T qeT'
ã*H˚ qeT' |üs¡ÁãVü≤àDÒ qeT'
ãè+<ëeHê+‘·dü+#ê]DÒ qeT' |üqï>±X¯qyêVü≤Hêj·TqeT' 100
‘·T\d”<ëeTuÛÑ÷wüD≤j·T qeT' 60 ã\Áø°&ÜdüeTdüø£Ô>√|”eÁkÕÔ|ü
X¯éT+‘·ø£eTDÏVü≤ÁπsÔ qeT' Vü‰s¡ø±j·T qeT'
qs¡Hêsêj·TD≤‘·àø±j·T qeT' |ü⁄D´XÀ¢ø±j·T qeT'
≈£îu≤®ø£ècÕí+ãs¡<∏äsêj·T qeT' rs¡úbÕ<ëj·T qeT'
e÷sTTH˚ qeT' y˚<äy˚<ë´j·T qeT'
|üs¡eT|üPs¡TcÕj·T qeT' <äj·÷ì<Ûäj˚T qeT'
eTTwæº ø±düTs¡#êD÷s¡eT\¢ düs¡«rsêú‘·àø±j·T qeT'
j·TT<ä∆$XÊs¡<ëj·T qeT' düs¡«Á>∑Vü≤s¡÷|æDÒ qeT'
dü+kÕs¡yÓ’]DÒ qeT' |üsê‘·Œs¡ôd’à qeT' 108
ø£+kÕs¡j˚T qeT'
eTTsês¡j˚T qeT'
qs¡ø±+‘·ø±j·T qeT' 70
nHê~ÁãVü≤à#ê]DÏ qeT'
ø£ècÕø£De´düqø£s¡Ùø±j·T qeT'
•X¯óbÕ\•s¡X‚Ã¤Á‘˚ qeT'
<äTs√´<Ûäq≈£î˝≤+‘·ø±j·T qeT'
$<äTsêÁ≈£Ls¡es¡<ëj·T qeT'
$X¯«s¡÷|üÁ|ü<äs¡Ùø±j·T qeT'
dü‘·ýê#˚ qeT'
dü‘·´dü+ø£˝≤Œj·T qeT'
dü‘·úÛ≤e÷s¡‘êj·T qeT'
»sTTH˚ qeT' 80
düTuÛÑÁ<ë|üPs¡«C≤j·T qeT'
$wüíy˚ qeT'
;ÛwüàeTTøÏÔÁ|ü<ëj·Tø±j·T qeT'
»>∑<äTZs¡y˚ qeT'
»>∑Hêï<∏ëj·T qeT'
y˚DTHê<ä$XÊs¡<ëj·T qeT'
eèwüuÛ≤düTs¡$<Ûä«+dæH˚ qeT'
u≤D≤düTs¡ø£sê+‘·ø±j·T qeT'
j·TT~Ûwæ˜s¡Á|ü‹cÕ˜Á‘˚ qeT'
ã]ΩãsêΩe‘·+düø±j·T qeT' 90
bÕs¡úkÕs¡~Ûj˚T qeT'
ne´ø±Ôj·T qeT'
^‘êeTè‘·eTôVA <ä<Ûäj˚T qeT'
`21`
lsêe÷c˛º‘·Ôs¡ X¯‘·HêeTeTT\T.
lsêe÷j·T qeT' <ä+&Éø±s¡D´ø£s¡Ôqj·÷ qeT'
sêeTuÛÑÁ<ëj·T qeT' nVü≤˝≤´XÊ|üX¯eTHêj·T qeT'
sêeT#·+Á<ëj·T qeT' |æ‘·èuÛÑø±Ôj·T qeT'
XÊX¯«‘êj·T qeT' es¡Á|ü<ëj·T qeT'
sêJe˝À#·Hêj·T qeT' õ‘˚+Á<ëj·÷j·T qeT'
leT‘˚ qeT' õ‘·Áø√<Ûëj·T qeT'
sêCÒ+Á<ëj·T qeT' õ‘ê$TÁ‘êj·T qeT'
s¡|òüTT|ü⁄+>∑yêj·T qeT' »>∑<äTZs¡y˚ qeT' 50
C≤q e\¢uÛ≤j·T qeT' ãTTø£åyêqs¡dü+|òü÷‹H˚ qeT'
C…’Á‘êj·T qeT' 10 ∫Á‘·≈£L≥düe÷ÁX¯j·÷j·T qeT'
õ‘ê$TÁ‘êj·T qeT' »j·T+‘·Á‘êDes¡<ëj·T qeT'
»Hês¡∆Hêj·T qeT' düT$TÁ‘ê‘·|ü⁄Á‘·ùd$‘êj·T qeT'
$XÊ«$TÁ‘·Á|æj·÷j·T qeT' düs¡«<˚yê~<˚yêj·T qeT'
<ë+‘êj·T qeT' eTè‘·yêqs¡JeHêj·T qeT'
X¯s¡DÁ‘êD‘·‘·Œsêj·T qeT' e÷j·÷e÷Ø#·Vü≤+Á‘˚j·T qeT'
yê*Á|üeT<ÛäHêj·T qeT' eTVü‰<˚yêj·T qeT'
yê–àH˚ qeT' eTVü‰uÛÑTC≤j·T qeT'
dü‘·ýê#˚ qeT' düs¡«<√edüTÔ‘êj·T qeT' 60
dü‘·´$Áø£e÷j·T qeT' kÂe÷´j·T qeT'
dü‘·´Áe‘êj·T qeT' 20 ÁãVü≤àD≤´j·T qeT'
Áe‘· <Ûäsêj·T qeT' eTT$dü+düTÔ‘êj·T qeT'
dü<ë Vü≤qTeT<ëÁ•‘êj·T qeT' eTVü‰jÓ÷–H˚j·T qeT'
øödü˝Òj·÷j·T qeT' eTôVA<ësêj·T qeT'
Ks¡$<Ûä´+dæH˚ qeT' düTÁ^y˚|æ‡‘·sê»´<ëj·T qeT'
$sê<Ûäe<Ûä|ü+&ç‘êj·T qeT' düs¡«|ü⁄D≤´~ÛX¯|òü˝≤j·T qeT'
$;ÛwüD|ü]Á‘êÁ‘˚ qeT' düà è‘·düsê«wüßHêX¯Hêj·T qeT'
Vü≤s¡ø√<ä+&ÉK+&ÉHêj·T qeT' Ä~|ü⁄s¡TcÕj·T qeT'
dü|üÔ‘êfi¯Á|üuÛÒÁ‘˚ qeT' |üs¡eT|ü⁄s¡TcÕj·T qeT' 70
<äX¯Áê•s√Vü≤sêj·T qeT' eTVü‰|ü⁄s¡cÕj·T qeT'
C≤eT<ä>∑ïéTVü‰<äs¡Œ<äfi¯Hêj·T qeT' 30 |ü⁄D√´<äj·÷j·T qeT'
‘ê≥ø±+‘·ø±j·T qeT' <äj·÷kÕsêj·T qeT'
y˚<ë+‘·kÕsêj·T qeT' |ü⁄sêD|ü⁄s¡Tc˛‘·Ôe÷j·T qeT'
y˚<ë‘·àH˚ qeT' dæà‘·eÁø±Ôj·T qeT'
uÛÑes√>∑dü´ uÛÒwüC≤j·T qeT' $T‘êuÛ≤wæDÒj·T qeT'
<ä÷wüDÁ‹•s√Vü≤+Á‘˚ qeT' |üPs¡«uÛ≤wæDÒ qeT'
Á‹eT÷s¡Ôj˚T qeT' sê|òüTyêj·T qeT'
Á‹>∑TD≤‘·àø±j·T qeT' nq+‘·>∑TD>∑+;Ûsêj·T qeT'
Á‹$Áø£e÷j·T qeT' BÛs√<ë‘·Ô>∑TD√‘·Ôe÷j·T qeT' 80
Á‹˝Àø±‘·àH˚ qeT' e÷j·÷e÷qTwü#ê]Á‘êj·T qeT'
|ü⁄D´#ê]Á‘·ø°s¡ÔHêj·T qeT' 40 eTVü‰<˚yê~|üPõ‘êj·T qeT'
Á‹˝Àø£s¡ø£åø±j·T qeT' ùd‘·Tø£è‘˚ qeT'
<Ûäì«H˚ qeT' õ‘·yês¡X¯j˚T qeT'
`22`
düs¡«rs¡úeTj·÷j·T qeT' |üs¡e÷‘·àH˚ qeT'
Vü≤s¡j˚T qeT' |üs¡ôd’à ÁãVü≤àDÒ qeT'
XÊé÷+>±j·T qeT' dü∫Ã<ëq+<ä$Á>∑Vü‰j·T qeT'
düT+<äs¡sêj·T qeT' |üs¡ôd’à CÀ´‹ùw qeT' 100
X¯Ssêj·T qeT' |üs¡ôd’à <Ûëy˚Tï qeT'
|”‘·yêdüùd qeT' 90 |üsêø±XÊj·T qeT'
<ÛäqTs¡∆sêj·T qeT' |üsê‘·Œsêj·T qeT'
düs¡«j·TC≤„~ÛbÕj·T qeT' |üπsXÊj·T qeT'
j·T»«H˚ qeT' bÕs¡>±j·T qeT'
»sêeTs¡De]®‘êj·T qeT' bÕsêj·T qeT'
$;ÛwüDÁ|ü‹cÕº qeT' düs¡«<˚yê‘·àø±j·T qeT'
düsê«e>∑TDe]®‘êj·T qeT' |üs¡ôd’à qeT' 108
l\ø°åàc˛º ‘·Ôs¡ X¯‘· n<∏ä Hêe÷e['
Á|üø£è‘Ó’´ qeT' nqTÁ>∑Vü≤Á|ü<ëjÓÆT qeT' 30
$ø£è‘Ó’´ qeT' ãT<Ó’›´ qeT'
$<ë´jÓÆT qeT' nq|òü÷jÓÆT qeT'
düs¡«uÛÑ÷‘·Væ≤‘· Á|ü<ëjÓÆT qeT' Vü≤]e\¢uÛ≤jÓÆT qeT'
ÁX¯<ë∆jÓÆT qeT' nXÀø±jÓÆT qeT'
$uÛÑ÷‘Ó’´ qeT' neTè‘êjÓÆT qeT'
düTs¡uÛ…’´ qeT' BbÕÔjÓÆT qeT'
|üs¡e÷‹àø±jÓÆT qeT' ˝Àø£XÀø£$Hê•HÓ’´ qeT'
yê#˚ qeT' <Ûäs¡àì\j·÷jÓÆT qeT'
|ü<ëà\j·÷jÓÆT qeT' 10 ø£s¡TD≤jÓÆT qeT'
|ü<ëàjÓÆT qeT' ˝Àø£e÷Á‘˚ qeT' 40
X¯ó#·j˚T qeT' |ü<äà Á|æj·÷jÓÆT qeT'
kÕ«Vü‰jÓÆT qeT' |ü<äàVü≤kÕÔjÓÆT qeT'
dü«<ÛëjÓÆT qeT' |ü<ëà¬øå´ qeT'
düT<ÛëjÓÆT qeT' |ü<äàdüT+<ä¬s’´ qeT'
<ÛäHê´jÓÆT qeT' |ü<√à<ä“¤yêjÓÆT qeT'
Væ≤s¡D≤´jÓÆT qeT' |ü<äàeTTU…’´ qeT'
\¬øåÌà´ qeT' |ü<äàHêuÛÑÁ|æj·÷jÓÆT qeT'
q‹´|ü⁄cÕºjÓÆT qeT' s¡e÷jÓÆT qeT'
$uÛ≤e¬s’´ qeT' 20 |ü<äàe÷˝≤<ÛäsêjÓÆT qeT'
Ä~‘Ó’´ qeT' <˚yÓ’´ qeT' 50
~‘Ó’´ qeT' |ü~àHÓ’´ qeT'
BbÕÔjÓÆT qeT' |ü<äà>∑+~ÛHÓ’´ qeT'
edüT<ÛëjÓÆT qeT' |ü⁄D´>∑+<ÛëjÓÆT qeT'
edüT<Ûë]D…Æ´ qeT' düTÁ|üdüHêïjÓÆT qeT'
ø£eT˝≤jÓÆT qeT' Á|ükÕ<ë_ÛeTTU…’´ qeT'
ø±+‘êjÓÆT qeT' Á|üuÛ≤jÓÆT qeT'
ø±e÷¬øåÌ´ qeT' #·+Á<äe<äHêjÓÆT qeT'
Áø√<Ûäq+uÛÑyêjÓÆT qeT' #·+Á<ëjÓÆT qeT'
`23`
#·+Á<ädüôVA<ä¬s’´ qeT' <Ûäq<Ûëq´ø£¬s’´ qeT'
#·‘·Ts¡T“¤C≤jÓÆT qeT' 60 dæ<ä∆j˚T qeT'
Ç+~sêjÓÆT qeT' Áôd’ÔDkÂe÷´jÓÆT qeT'
Ç+<äTo‘·˝≤jÓÆT qeT' X¯óuÛÑÁ|ü<ëjÓÆT qeT'
nVü‰¢<ä»qHÓ’´ qeT' qè|üy˚X¯à>∑‘êq+<ëjÓÆT qeT'
|ü⁄ôwºÔ´ qeT' es¡\¬øåà´ qeT'
•yêjÓÆT qeT' edüTÁ|ü<ëjÓÆT qeT' 90
•eø£¬s’´ qeT' Væ≤s¡D´ÁbÕø±sêjÓÆT qeT'
dü‘Ó’´ qeT' düeTTÁ<ä‘·qj·÷jÓÆT qeT'
$eT˝≤jÓÆT qeT' »j·÷jÓÆT qeT'
$X¯«»qHÓ’´ qeT' eT+>∑fi≤jÓÆT qeT'
|ü⁄ôw’˜´ qeT' 70 <˚yÓ’´ qeT'
<ë]Á<ä´Hê[HÓ’´ qeT' $wüßí|üø£ådüú‡\dæú‘êjÓÆT qeT'
Á|”‹|ü⁄wüÿ]D…Æ´ qeT' $wüßí|ü‘Ó’ï´ qeT'
XÊ+‘êjÓÆT qeT' Á|üdüHêï¬øåÔ´ qeT'
X¯óø£¢e÷˝≤´+ãsêjÓÆT qeT' Hêsêj·TDdüe÷Á•‘êjÓÆT qeT'
Á•jÓÆT qeT' <ë]<Ûä´<ä«+dæHÓ’´ qeT' 100
uÛ≤düÿ¬s’´ qeT' <˚yÓ’´ qeT'
_\«ì\j·÷jÓÆT qeT' düs√«|üÁ<äeyê]D…Æ´ qeT'
esês√Vü‰jÓÆT qeT' qe<äTsêZjÓÆT qeT'
j·TX¯dæ«HÓ’´ qeT' eTVü‰ø±fiË’´ qeT'
edüT+<ÛäsêjÓÆT qeT' 80 ÁãVü≤à$wüßí•yê‹àø±jÓÆT qeT'
ñ<ësê+>±jÓÆT qeT' Á‹ø±\C≤„qdü+|üHêïjÓÆT qeT'
Vü≤]D…Æ´ qeT' uÛÑTeH˚X¯«¬s’´ qeT'
ùV≤eTe÷*HÓ’´ qeT'
‘·T\d”|ü⁄cÕŒ<äT\#˚" CÒj·TT Hêsê<ÛäqeTTqø£+f…qT ÁX‚wü˜yÓTÆq <äì eTiÏjÓTTø£ $<ÛäyÓTÆq
j·÷sê<ÛäqeTqT XÊÁdüÔeTT\T #Ó|üð#·Tqï$.yêì‘√ Hêsê~Û+∫qqT Äsê~Û+|üø£j·TTqïqT Mì#˚"
Áã‹~qeTT Hês¡~Û+|üe\j·TTqT.n~ j˚T<äq:`
XÀ¢ ˆˆ sê>± <äù|‘·Vü≤è<äj·T+, yê>∑<äTcÕºdüè‘ê~Hê,
Væ≤+kÕ~s¡Væ≤‘·' πøX¯yêsê<Ûäq+ Á‘·j·TyéT ˆˆ
nqTsê>∑ e÷‘·‡s¡éTT\T ˝Òì Vü≤è<äj·TeTT,ndü‘·é÷&Éì yê≈£îÿ, Væ≤+kÕ<äT\T ˝Òì <˚Vü≤eTT`
á eT÷"&ÉTqT π>X¯yêsê<Ûäq eTq"ã&ÉTqT.
1. »\eTTq ø£+fÒ ÁX‚wü˜yÓTÆq rs¡ú y˚T <äìq`
XÀ¢ ˆˆ dü‘·´+ rs¡ú+ ø£åe÷ rs¡ú+ rs¡ú $T+Á~j·TìÁ>∑Vü≤'
düs¡«uÛÑ÷‘·<äj·÷ rs¡ú+ düs¡«Á‘ês¡®q y˚Te#· ˆˆ
<ëq+ rs¡ú+ <äeT d”Ôs¡ú+ dü+‘√wü dæÔs¡ú eTT#·´‘˚,
ÁãVü≤à#·s¡´+ |üs¡+ rs¡ú+ rs¡ú+#· Á|æj·Tyê~‘ê ˆˆ
C≤„q+ rs¡ú+, <Ûäè‹ dæÔs¡ú+ |ü⁄D´+ rs¡ú eTT<ëVü≤è‘·+,
rsêúHê eT|æ ‘·rÔs¡ú+ $X¯ó~∆ sêàqdü+ |üs¡yéT ˆˆ
dü‘·éTT`ø£åeT`Ç+Á~j·TìÁ>∑Vü≤eTT`düs¡«uÛÑ÷‘·<äj·T`Äs¡®eeTT`<ëqeTT`<äeTeTT`dü+‘√wüeTT`
ÁãVü≤à#·s¡éTT`Á|æj·Tyê~‘·«eTT`C≤„qeTT`<Ûäè‹`|ü⁄DéTT Çeìïj·TT" ãTD´rs¡úeTT˝Ò.á rs¡úeTT\˝À"
ãs¡eT rs¡úeTT ìs¡à\ eTqdüT‡.
`24`
2.n{Ïº Vü≤è<äj·TeTT‘√,q{Ïº yê≈£îÿ‘√, q{Ïº <˚Vü≤eTT‘√ q]Œ+|üe\dæq |ü⁄cÕŒ<ä ˝Ò eq">±`
XÀ¢ ˆˆ nVæ≤+kÕ Á|ü<ÛäeT+ |ü⁄wüŒ+ |ü⁄wüŒ $T+Á~j·TìÁ>∑Vü≤'
düs¡«uÛÑ÷‘·<äj·÷ |ü⁄wüŒ+ ø£åe÷ |ü⁄wüŒ+ $X‚wü‘·'
C≤„q+ |ü⁄wüŒ+ ‘·|ü' <Ûë´q+ |ü⁄wüŒ+‘·T dü|üÔeT+,
dü‘·´ eTwüº$<Ûä+ |ü⁄wüŒ+ $c˛í' Á|”‹ø£s¡+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ
1 nVæ≤+dü, 2 Ç+Á~j·TìÁ>∑Vü≤eTT, 3 düs¡«uÛÑ÷‘·<äj·T, 4 ø£åeT, 5 C≤„qeTT, 6 ‘·|üdüT‡, 7
<Ûë´qeTT, 8 dü‘·éTT ájÓTì$T~ |ü⁄wüŒeTT\T $wüßíe⁄q≈£î $T>∑T\" Á;‹ì >∑*–+#·TqT.
3. Ä<ä´+‘·T yÓ’wüíe+ Áb˛ø£Ô+,X¯+K#·Áø±+ø£q+ Vü≤πs'
<Ûës¡D+ #√s¡∆«|ü⁄+Á&ÜD≤+, ‘· qà+Á‘êD≤+ |ü]Á>∑Vü≤ '
ns¡Ãq+ #· »|ü+ <Ûë´q+ ‘·Hêï eTdüàs¡D+ ‘·<∏ë,
ø°s¡Ôq+ ÁX¯eD+ #Ó’e e+<äq+ bÕ<äùdeqyéT ˆˆ
‘·‘êŒ<√<äø£ùdyê#· ‘·ìï y˚~‘·uÛÀ»q+,
‘·<äHê´Hê eTùdyê#· <ë«<äo Áe‘·ìwæ˜‘ê ˆˆ
‘·T\d”s√|üD+ $c˛í' <˚e<˚edü´ XÊ]®ZD' ,
uÛÑøÏÔ b˛¸&ÉX¯<∏ë Áb˛ø±Ô uÛÑeã+<Ûä$eTTø£Ôj˚T ˆˆ
$wüßeí ⁄q+<äT" Á;‹`X¯+KeTT #·Áø£eTT uÛTÑ »eTT\+<äT <Û]ä +#·T≥`}s¡«› |ü⁄+Á&Û<É ëÛ s¡DeTTèT+Á‘·
Á‘·j·T|ü]Á>∑Vü≤DeTT`ns¡ÃqeTT`»|üeTT`<Ûë´qeTT`HêeTdüàs¡DeTT`ø°s¡ÔqeTT`ÁX¯eDeTTè+<äqeTT`
bÕ<äùdeqeTT`bÕ<ärs¡úùdeqeTT`ìy˚~‘êqïeTT`nqT´\ùde e÷qT≥`<ë«<äoÁe‘·ìwüº`‘·T\dæ#Ó≥T¢
y˚dæ ô|+∫ yêì <äfi¯eTT\qT kÕ«$TøÏ düeT]Œ+#·T≥` sT÷ |ü<äTHêiT$<ÛäeTT\T >∑\uÛÑøÏÔ eTTøÏÔ ì#·TÃqT
ˇø£{Ï˝À kÕïqeTT#˚dæ ¬s+{Ï#˚" ã÷õ+∫ eT÷"&Ée e÷s¡ZeTTq qT+&ÉTyê"&ÉT eTTøÏÔ¬ø’ #˚j·Te\dæq
sTT‘·s¡ ø±s¡éTT ˝Ò<äT.
MT"<ä $e]+∫q Á|üø±s¡eTT |ü⁄cÕŒ<äT\ q]Ã+∫ ªkÕ«$Tq' l Ä#ês¡´kÕùdÔq l ‘·T\d”<äfi¯$T
Á•‘· #·+<äq|ü⁄wüŒ+ düeTs¡Œj·÷$T` düø£˝À|ü#êsêHé düeTs¡Œj·÷$Tµ nì #Ó|æŒ eT÷\eT+Á‘·eTT »|æ+∫
uÛÀC≤´düq eT\+ø£s¡+∫ j·T+ <ëd”qT" >±$+∫ bÕ<äéTT Ä#·eT˙j·TeTT ì∫Ã e+≥#˚dæq |ü<ës¡úeTT
˝…\¢ kÕ«$TøÏ HÓ<äT≥qT+∫ ‘˚HÓ,HÓsTT´,ô|s¡T">∑T,bÕ\T,u…\¢eTT bÕÁ‘·eTT\+<äT+∫ B"ìπø eT<ÛäT|üs¡ÿ
eTì ù|s¡T) eT+∫ ˙fi¯ó¢+∫ Áb˛øÏå+∫ |òüT+≥ yêsTT+#·T#·T,
bÕj·TkÕqï+ >∑T&Üqï+#· eTT<ëZqï+ X¯ó<ä∆yÓ÷<äqyéT,
<ä~Ûø°åsê»´dü+|üqï+ HêHêXÊø£ |òü˝≤ì«‘·yéT ˆˆ
n|üPbÕHé $$<ÛëHé kÕ«<ä÷Hé XÊ*|æc˛º|übÕj·Tdü+,
|üè<∏äTø£+ >∑T&Édü+ $TÁX¯+ düJs¡ø£ eTØ#·ø£yéT ˆˆ
ø£<ä∞|üqkÕÁe÷DÏ düT|üø±«ì |òü˝≤ì#·,
ø£+<äeT÷\e´+»Hêì dü÷|ü$TÁX¯ eT<Ûä÷ì#· ˆˆ
nqï+ #·‘·T]«<Ûä+ CÒ„j·T+ ø°å sêqï+ |òüTè‘·X¯s¡ÿs¡+,
@e+ bÕÁ‘·>∑‘·+ ~e´+ |üs¡e÷qï+ |ü<ës¡úø£yéT ˆˆ
|ü+#·<Ûë wüÁ&Ék˛ù|‘·+ >∑èVü‰D eT<ÛäTdü÷<äq,
eTj·÷ düeT]Œ‘·+ CÒ„j·T+ X¯ø±Ô´ uÛÑø±Ô´ Á•j·÷ düVü≤ ˆˆ
øödü\´j·÷]Œ‘·+ π>ùV≤ ø±qH˚ \ø£åàD≤]Œ‘·yéT ,
|ü+bÕj·÷+ X¯ãØ<ä‘·Ô+ uÛÑs¡<ë«C≤]Œ‘·+ »ù|‘Yj·T ˆˆ
Ç‘ê´<äT \qTdü+<ÛëqeTT#˚dæ uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î düeT]Œ+∫ q&ÉTeT ªeT<Û˚´ eT<Û˚´ bÕ˙j·T+ düeTs¡Œ
j·÷$T`ñ‘·Ôsêb˛X¯q+ düeTs¡Œj·÷$Tµ nqe\j·TTqT. Äe\
XÀ¢ ˆˆ |üP^|òü˝…’ dü‡ø£s¡÷Œ¬s’ ' Hê>∑e©¢<äfiË’ s¡T´‘·yéT,
@˝≤#·÷s¡ídüe÷j·TTø£Ô+ ‘ê+ã÷\+ Á|ü‹>∑èVü≤´‘êyéT ˆˆ
kÕ«$Tq' Ä#ês¡´ Vü≤ùdÔq ‘ê+ã÷\+ düeTs¡Œj·÷$T nqe\j·TTqT`
`25`
eT+>∑fi≤XÊdüqeTT
ø£s¡÷Œs¡eTT yÓ*"–+∫ ˙sê»q $T#·TÃ≥qT,
XÀ¢ ˆˆ \ø°åà#·s¡D˝≤øå±+ø£ kÕøå±‘Y le‘·‡|üø£åùd,
πøåeT+ø£sêj·T düπs«cÕ+ ls¡+π>XÊj·T eT+>∑fi¯yéT ˆˆ
Á•j·T' ø±+‘êj·T ø£˝≤´Dì<Ûäj˚T ì<Ûäj˚T-]úHê+,
l y˚+ø£\ ìyêkÕj·T lìyêkÕj·T eT+>∑fi¯yéT ˆˆ
ndüTÔ lVü≤düÔø£dü÷ÔØ yêdüHê\dæ‘√s¡ùd,
Vü≤dæÔ l–]Hê<∏ëj·T <˚esêC≤ eT+>∑fi¯yéT ˆˆ
ø£eT˝≤≈£î#·Tø£dü÷ÔØ ø£s¡›e÷+øÏ‘·eø£åùd,
j·÷<äyêÁ~ìyêkÕj·T dü+|ü‘·TŒÁ‘êj·T eT+>∑fi¯yéT.
˙˝≤#·\ìyêkÕj·T ì‘ê´j·T |üs¡e÷‘·àH˚,
düTuÛÑÁ<ë ÁbÕDHê<∏ëj·T l»>∑Hêï<∏ëj·T eT+>∑fi¯yéT.
l q>∑sê´+ eTVü‰|ü⁄D≤´+ ‘êÁeT|üs√í‘·Ô πsefÒ.
‹+Á‹D°eT÷\<Ûëy˚Tï#· X¯sƒ¡>√bÕj·T eT+>∑fi¯yéT
j·TrXÊ j·÷eTTqeTTH˚ πs«<ë+‘·<ä«j·Tdü+|ü<ä'
nôVAã\eTsƒ¡kÕúj·T es¡Ôe÷Hêj·T eT+>∑fi¯yéT.
s¡TøÏàD°ÁbÕDHê<∏ëj·T kÕeT>±qÁ|æj·÷j·T#·,
l X¯óuÛ≤Á~ìyêkÕj·T l qèdæ+Vü‰j·T eT+>∑fi¯yéT.
‘·÷˝≤eT÷˝≤ersêíj·T ‘√wæ‘êdüTs¡dü÷qH˚,
s¡eT´ C≤eT‘·èeTTqj˚T, X‚cÕ+XÊj·÷düTÔ eT+>∑fi¯yéT.
@ø£XË’ \ìyêkÕj·T, yêdüT<ëkÕ]Ã‘êj·T#·,
C≤qøÏÁbÕDHê<∏ëj·T sêeT#·+Á<ëj·T eT+>∑fi¯yéT.
eT+>∑fi≤XÊdüq|ü¬s’ s¡à<ë#ês¡´|ü⁄s√>∑yÓTÆ',
dü¬s’«X¯Ã |üP¬s’« sê#ê¬s’´' dü‘·ÿ è‘êj·÷düTÔ eT+>∑fi¯yéT.
nì ˙sê»q$T∫Ã Á|ü<äøÏåD qeTkÕÿs¡eTT\ >±$+∫,
ªªnC≤„Hê <ä<∏äyê C≤„Hê <äX¯óuÛÑ+ j·T düàj·÷ ø£è‘·+,
ø£å+‘·T eTs¡Ωdæ ‘·‘·‡s¡´+, <ëùd´q#· >∑èVü‰D e÷yéT.
C≤„q‘√-C≤„q‘√ yê|æ $Væ≤‘·+ j·Tdüàj·÷ X¯óuÛÑ+,
‘·‘·‡s¡«+ |üPs¡í y˚TyêdüTÔ Á|”‘√ uÛÑe »Hês¡›q.
zeT#·T´‘· »>∑Hêï<∏ä eT+Á‘·eT÷πsÔ ãHês¡›q,
s¡ø£åe÷+ |ü⁄+&ÉØø±ø£å ø£åeTdü« |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
düeTdüÔ düqà+>∑fi≤ì uÛÑe+‘·T.
`26`
lsêeT#·+Á<ëj·T qeT'
leT‘˚sêe÷qTC≤j·T qeT'
uÛÑ >∑ e <ë sê <Ûä q $ <Ûë q eTT
>∑T s¡T $ <Ûë q eTT
yÓ÷"ø±fi¯flei≈£î yÓ÷y˚T#˚‘T· \ei≈£î`¬s+&ÉTVü≤düeÔ TT\T ø£&TÉ >∑Tø=ì,j·÷#·]+∫ j·÷ j·÷ øπ Áå ‘êBÛXó¯
\qT ls¡+>∑Hê<∏ä,y˚+ø£fÒX¯«s¡,es¡<äsê»,ø√<ä+&ÉsêeTT\ eTqdüT‡#˚ quÛÑ´]Ã+∫ |üPC≤>∑èVü≤eTT yÓ\T|ü\
<ä÷s¡eT+<˚j·TT+&ç,ª#·+&Ü~ <ë«s¡bÕ˝ÒuÛÀ´ qeT'µ nì qeTdüÿ]+∫ >∑+<∏ë<äT\ q]Ã+∫ ˝À|ü\" Áãy˚
•+#·T≥ ø±»„qT y˚"&çø=ì <ë«s¡eTTq≈£î" Áãø£ÿq ì\"ã&ç j·TÁdüeÔ T+Á‘·eTT#˚ q_ÛeT+Á‹+∫q |ü⁄wüŒeTTqT
<äTwüº»+‘·T˝≤j·Tq ì$T‘·ÔeTT <˚eeT+~s¡eTT˝À yÓ’∫ j·TT‘·ÔØj·TeTT q&ÉTeTTq≈£î" E≥Tºø=ì ≈£î&çø±\T
eTT+<äT>± ˝À|ü\" Áãy˚•+∫ ª≈£LsêàBHéµ nqT XÀ¢ø£eTT |ü]ƒ+∫
XÀ¢ ˆˆ qyÓ÷ qyÓ÷-yê»àqkÕ‹uÛÑ÷eTj˚T
qyÓ÷ qyÓ÷-yê»àqôd’ø£uÛÑ÷eTj˚T
qyÓ÷ qyÓ÷-q+‘· eTVü‰$uÛÑ÷‘·j˚T
qyÓ÷ qyÓ÷-q+‘· <äjÓÆTø£dæ+<Ûäy˚ ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ q<Ûäs¡àìc˛˜dæà q#ê‘·ày˚B
quÛÑøÏÔ e÷+ düÔ« #·Ãs¡D≤s¡$+<˚
nøÏ+#·H√-qq´>∑‹ X¯Ùs¡D´ '
‘·«‘êŒ<äeT÷\+ X¯s¡D+ Á|ü|ü<˚´ ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ n|üsê<ÛädüVü≤ ÁdüuÛ≤»q+
|ü‹‘·+ ;ÛeT uÛÑyês¡íy√<äπs,
n>∑‹+ X¯s¡D≤>∑‘·+ Vü≤πs '
ø£è|üj·÷ πøe\ e÷‘·àkÕ ‘·Tÿs¡T ˆˆ
XÀ¢ ˆˆ neTsê´<ä ' ≈£åîÁ<ä X¯Ã\eT‹ s¡dü÷j·÷ Á|üdüeuÛÑ÷ '
ø£è‘·|òüTÀï <äTsêà˙ düàs¡|üs¡eXÀ e+#·q|üs¡ '
qèX¯+dü ' bÕ|æwü˜ ' ø£<∏ä eTVü≤ $T‘√ <äT'K »\<Û˚
s¡bÕsê<äT rÔs¡í düÔe |ü]#·πsj·T+ #·s¡Dj˚T ' ˆˆ
nì sTT‘ê´~ XÀ¢ø£eTT\#˚ kÕcÕº+>∑qeTkÕÿs¡eTT >±$+∫, Á|ü<äøÏåDÏ+∫,j·Tø£å‘·\T,|ü⁄wüŒeTT\T
#·*¢ ø£s÷¡ Œsê>∑sT¡ #·+<äqeTT\#˚ <Û÷ä |ü$T∫Ã #˚‘T· \‘√ eTTe÷àiT ‘·≥Tº#T· |òTü +{≤Hê<äeTT#˚ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
ôV≤#·Ã]+#·T#·T" ÁãDeeTT#˚‘·qT,nÁdüÔeT+Á‘·eTT#˚‘·qT`<ä\T|ü⁄\T<Ói∫ ªøödü˝≤´düTÁ|üC≤sêeTµ nqT
XÀ¢ø£eTT\#˚ uÛÑ>∑e+‘·T y˚T*ø=*|æ,#·|üð&ÉT #˚j·Tø£ ªªz+ uÛÑ÷+ uÛÑ÷yÓTÆ´ qeT'µµ nì uÛÑ÷$Tì Á>∑Væ≤+∫
eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ ≈£î&ç#˚‹‘√ ªªXÀwüj·÷$T,µµ ÄeT+Á‘·eTT#˚‘·H˚ªª<ëVü≤j·÷$T,µµÄeT+Á‘·eTT#˚‘·H˚ ªªbÕ¢
ej·÷$Tµµ j·Tì uÛ÷Ñ $TøÏj÷Ó >∑´‘· ø£*Œ+∫ nÁdüeÔ T+Á‘·eTT#˚ s¡øå£ dü*|æ düTs¡T_ÛeTTÁ<äqTp|æ,<äsê“¤dqü eTT
>±ì ø=j·T´|”"≥>±ì ‘·q¬ø’ <˚e⁄q≈£î">∑T&çyÓ’ |ü⁄>∑ yÓ’∫ ∫{Ï¬ø‘√&É qÁdüÔeT+Á‘·eTT#˚ q_ÛeT+Á‹+∫
j·÷düqeT+Á‘·eTT#˚ HêdüqeT+<äT" >∑÷s¡TÃ+&çªndüà<äTsZ T¡ uÛÀ´ qeT'µ nì >∑Ts¡T|üs+¡ |üs¡ #Ó|ðü #·T uÛ>Ñ e∑ +‘·T
X¯s¡DTy˚&ç j·÷j·Tqj˚T ÁbÕ|üéTT`ÁbÕ|üø£eTT`nìwüºìyês¡≈£î"&ÉT q>∑T»#˚" j·T<∏ëedæú‘· dü«s¡÷|üs¡÷|ü
>∑TD $uÛÑ÷‹©˝À|üø£s¡D $kÕÔs¡eTTqT qqTdü+~Û+∫ #˚j·T"uÀe⁄ uÛÑ>∑e<ësê<ÛäqeTT eTT–j·TTei≈£î
<ëìj·T+<äT $X‚wÁü |”‹ ø£*–+#·T≥≈£îqT,$T>∑T\$X¯<eä TT>∑" Áã‘·´ø£å s¡÷bÕqT<Ûë´qeTTq≈£î qqT≈£L\yÓTqÆ
eTH√eè‹Ôdæ~∆+#·T ø=i≈£îqT <ä«j·T eTT#·Ã]+#·T#·T X¯s¡D≤>∑‹ >∑<äéT+<ä* ªªnœ\ùV≤j·Tµµ yÓTT<ä\T
ªªÁbÕ|ü´ XÊÃdæàµµ ei≈£î (Ç~ s¡V≤ü dü´s¡‘êïø£se¡ T+<äT" >∑\<äT.) |ü]+ƒ ∫ Hê´dü<Xä ø¯ e£ TT #Ó|Œü e\j·TTqT.Äe\"
ã÷» Hês¡+_Û+|üe\j·TTqT.
eT÷\eT+Á‘· $Ts¡Te~jÓTì$T~e÷s¡T¢#·Ã]+#·T#·T eTTe÷àiT ÁbÕD≤j·÷eTeTT dü*|æ ªªø£è‘·+#·
`27`
ø£]cÕ´$Tµµ nqTyêì#˚ kÕ‹Ô«ø£‘ê´>∑eTT >±$+|üe\j·TTqT.
Äe\ uÛÑ÷‘·X¯ó~∆ >±$+|üe\j·TTqT.
Äe\ qcÕºø£å] j·T+>∑Hê´dü ø£s¡Hê´düeTT‘√" >±ì |ü<äHê´düeTT‘√" >±ì »|æ+|üe˝…qT.
Äe\ j·÷>∑ e÷s¡+_Û+∫ ªªuÛÑ>∑yêH˚eµµ j·Tì <Ûë´ì+∫ j·T<Û√eTTKeTT>∑qT+&ÉT Vü≤è<äj·TeTTqT
q÷s¡∆«eTT>∑ Á~|æŒ, sTT"ø£MT"<ä" C…|üŒ"ã&ÉT Á|üø±s¡eTT Ä<Ûës¡X¯ø±Ô´~ Áø£eTeTT>∑ jÓ÷>∑|”sƒ¡eTT ø£*Œ+∫
|üs¡´+ø£eTT Hê~X‚wüßì >∑*Œ+∫ <ëìøÏ" >∑T&çyÓ’|ü⁄ ‘êqT≈£L]Ã+&çq yêì>± <äqTïuÛ≤$+∫ j·÷ |”sƒ¡eTT
MT"<ä ªªdüe´+ bÕ<ä+µµ nqT XÀ¢ø£ Á|üø±s¡eTT Ç"ø£ C…|üŒ"ã&ÉTØ‹ uÛÑ>∑e+‘·Tì |ü]yês¡eTT‘√&É <Ûë´ì+∫
ªkÂes¡D kÕú*eπs´µ j·TqT XÀ¢ø£Á|üø±s¡eTT uÛÀ>∑eTT\#˚ q]Ã+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î qeTkÕÿs¡eTT >±$+|üe\
j·TTqT.(\|òüTT$<ÛëqeT+<ä* e÷qdæø±sê<ÛäqeTT #·÷&Ée\j·TTqT)
ªªuÛ>Ñ y∑ êHé |ü⁄+&ÉØø±ø£µå µ j·TqT XÀ¢øe£ TT\" C…|ðü #·T qqT»„bı+~ #·+&Ü~<ë«s¡bÕ\Ts¡ >∑+<Ûë<äT\
q]Ã+∫ |üP»≈£î" >±e\dæq dü+uÛ≤s¡eTT \ìïj·TT düeT≈£L]Ã j·TT+#·Tø=ì ‘·q≈£î HÓ&eÉ TyÓ|’ ⁄ü bÕÁ‘·eTTqT
˙fi¯fl‘√ ì+∫ <ëìj·T+<äT >∑+<ÛäeTT |üP\T yÓ’∫ eT÷\eT+Á‘·eTT‘√ H˚&ÉTe÷s¡T¢ eT+Á‹+∫ eT÷\eT+Á‘·
eTT#˚‘H· ˚ ªXÀwüj÷· $T <ëVü≤j·÷$Tµ j·Tì #Ó|Œæ ~yêéTè‘·»\eTTqT <ëì˝À qT‘·Œ‹Ô#d˚ æ j·TÁdüeÔ T+Á‘·eTT‘√
s¡ø£ådü*|æ düTs¡T_ÛeTTÁ<ä #·÷|æ, ‘·øÏÿq |üPC≤Á<äeéTT \ìïj·TT" <äq≈£î" >∑T&çyÓ’|ü⁄>∑ qT+∫ yêì ¬ø\¢
XÀwüD<ëVü≤q bÕ¢eqeTT\#˚ jÓ÷>∑´‘·" >∑*–+∫ eTT+<äTyÓ’|ü⁄ <˚e⁄ìøÏ" <ä÷s¡TŒ yÓTT<ä\T>±" >∑\
~≈£îÿ\ es¡Tdü>± ns¡È´ bÕ<ä´ n#·eT˙j·T kÕï˙j·T bÕÁ‘·eTT\qT+∫ eT<Ûä´ X¯ó<√∆<äø£bÕÁ‘·eTT+∫ eT÷\
eT+Á‘·eTT#˚" >±ì j·TÁdüÔ eT+Á‘·eTT#˚" >±ì ø£&ç– XÀwüD <ëVü≤q bÕ¢eq+ãT\T >±$+∫ dü+düÿ]+|ü"
ã&çq (m&ÉeT Á|üø£ÿqT+&ÉT bÕÁ‘·eTTq qT+&ÉT) »\eTT#˚ yêìì ì+&ç+|üe\j·TTqT.á bÕÁ‘·eTT\qT
Áã‹~q yÓTTø£ÿ#√≥H˚ j·TT+#·e˝…qT.á Hê" &=ø£#√≥ qT+∫q~ iÒ|⁄ü eTiÏjTÓ Tø£ #√≥ qT+#·sê<äT.ˇø£
<ëìøÏ eTiÏjÓTTø£{Ï e÷iT|ü&Ésê<äT.Ç≥T¢ bÕÁ‘·eTT \T+∫
ns¡È´ bÕÁ‘·eT+<äT:` ‘Ó\¢ j·÷yê\T, nø£å‘·\T (|ü#·Ãì$)<äs¡“¤ø=q\T,q÷e⁄\T,j·Te\T,>∑+<ÛäeTT
|òü\eTT, |ü<äàeTT, |ü⁄wüŒeTT.
bÕ<ä´bÕÁ‘· eT+<äT:` <ä÷s¡«`$wüßíe]í,XÊé÷ø£eTT, |ü<äàeTT, nø£å‘·\T.
Ä#·eT˙j·TbÕÁ‘j · T· +<äT:`@\ø£ø±j·T–+»\T`\e+>∑eTT`‘·ø√ÿ\eTT`C≤õø±j·T`|ü#Ã· ø£s÷¡ Œs¡eTT`#·+
<äqeTTè{Ïºy˚s¡T`|ü⁄wüŒeTT\T.
kÕï˙j·TbÕÁ‘·j·T+<äT :` >∑+<ÛäeTT`düsö«wü<ÛäT\T`s¡‘·ïeTT`|òü\eTT`;»eTT`≈£îX¯eTT`‹\\T`
nø£å‘·\T`ô|s¡T">∑T`bÕ\T`HÓsTT´`|üdüT|ü⁄ qT+#·e˝…qT.
ø√wüe˜ TTè÷+dæ`s¬ +&ÉT |üdTü |ü⁄\T èTTsê`XË˝’ j Ò T· eTT`#·+|ü≈e£ TTèdü`ø£#÷· Ãs¡eTTèTTôd\Ô T`
MìøÏ düsö«wü<ÛäT \ì ù|s¡T.
á |ü<ës¡úeTT\T ˝Òq|ü⁄"&ÉT ‘·T\d”<äfi¯eTT \T+#·e˝…qT`nsêÈ´~bÕÁ‘·eTT\qT CÒ‹‘√ eT÷\eT+
Á‘·eTT#˚ eT+Á‹+∫ ªªz+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ ns¡È´+ |ü]ø£\Œj·÷$Tµµ nì j·Ts¡ÈéTTqT >∑*Œ+|üe\j·TTqT`
ªªz+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ bÕ<ä´+ |ü]ø£\Œj·÷$Tµµ j·Tì bÕ<äéTTqT,ªªz+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ Ä#·eT˙j·T+
|ü]ø£\Œj·÷$Tµµ j·Tì j·÷#·eT˙j·TeTTqT ªªz+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚ X¯ó<√∆<äø£+ |ü]ø£\Œj·÷$Tµµ j·Tì X¯ó<√∆
<äø£eTTqT >∑*Œ+|üe˝…qT.Äe\ düs¡È´bÕÁ‘· eT+<ä* »\eTTqT qT<ä∆]‘√" Bdæø=ì eT÷\eT+Á‘·eTT#˚
q_ÛeT+Á‹+∫ j·÷>∑uÛÑ÷$Tì düs¡«|üPC≤Á<äeéTT\qT <äqTï Áã‘˚´ø£eTT" ÁuÀøÏå+#·Tø=qe\j·TTqT.
Äe\ HêdüqeTT ø£*Œ+e\j·TTqT.
Ä<Ûës¡X¯ø±Ô´~|”sƒ¡ ø£\ŒqeTT.
z+ Ä<Ûës¡ X¯¬ø’´ qeT' nì j·T<∏ëkÕúqeTT>∑ H=ø£ <ëìMT"<ä H=ø£{Ï
z+ Á|üø£è‘Ó’´ qeT' j·TTqï≥T¢ <Ûëì+#·T qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.
z+ nœ\ »>∑<ë<Ûësêj·T ≈£Ls¡às¡÷|æDÒ
Hêsêj·TD≤j·T qeT'
z+ nq+‘êj·T Hê>∑sêC≤j·T qeT'
z+ uÛÑ÷+ uÛÑ÷yÓTÆ´ qeT'
`28`
z+ l yÓ’≈£î+sƒêj·T ~e´˝Àø±j·TqeT' l yÓ≈’ î£ +sƒ~¡ e´˝Àø£eTT <Ûë´ ì + ∫ qeTdüÿ]+
|üe\j·TTqT.
z+ l yÓ’≈£î+sƒêj·T ~e´»qe<ëj·T ~e´»q|ü<äeTT <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+|üe\j·TT
qeT' qT.
z+ l yÓ’≈£î+sƒêj·T ~e´q>∑sêj·TqeT' yÓ’≈£î+sƒ¡ ~e´q>∑s¡eTTqT <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]
+|üe\j·TTqT.
z+ l yÓ’≈£î+sƒêj·T ~e´ $e÷Hêj·T yÓ’≈£î+sƒ¡ ~e´$e÷qeTT <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]
qeT' +|üe\j·TTqT.
z+ Äq+<ëj·÷j·T ~eéT+≥|ü Äq+<äeTj·TyÓTÆq ~e´ s¡‘·ïeT+≥|üeTTqT
s¡‘êïj·T qeT' <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+|üe˝…qT.
z+ ndüÔs¡D s¡÷bÕj·÷q+‘êj·T Hê>∑ X‚wüX¯j·T´qT <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+|üe˝…qT
sêC≤j·T qeT'
z+ <Ûäsêàj·T |”sƒ¡bÕ<ëj·T qeT'
n$ j·÷π>ïj·TeTTq+<äT
z+ C≤„Hêj·T |”sƒ¡bÕ<ëj·T qeT' |”sƒ¡bÕ<äeTT \T + ∫ <Ûë´ì+#·T qeTdüÿ]+
HÓ’s¡è‹ j·T+<äT |üe\j·TTqT.
z+ yÓ’sê>±´ |”sƒ¡bÕ<ëj·T qeT'
yêj·Te´q+<äT
z+ ◊X¯«sê´j·T |”sƒ¡bÕ<ëj·T qeT'
áXÊqéT+<äT
z+ n<Ûäsêàj·T |”sƒ¡>±Á‘êj·T qeT'
‘·÷s¡TŒq+<äT
z+ nC≤„Hêj·T |”sƒ¡>±Á‘êj·T qeT' |”sƒ¡>±Á‘·eTT\ qT + ∫ <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+
|ü&ÉeT{Ïj·T+<äT e\j·TTqT.
z+ nyÓ’sê>±´j·T |”sƒ¡>±Á‘êj·T qeT'
<äøÏåDeT+<äT
z+ nHÓ’X¯«sê´|”sƒ¡>±Á‘êj·T qeT'
ñ‘·Ôs¡eTTq
z+ @_Û' |ü]∫Ã¤qï‘·qy˚ |”sƒ¡uÛÑè‘˚ dü<ë‘·à≈£î"&ÉT düs¡«ø±s√´qTàKT"&ÉT $uÛÑT"&ÉT
dü<ë‘·àH˚-q+‘êj·T Hê>∑sêC≤j·T q>∑T qdü+‘·T qT+∫ <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+|ü
qeT' e\j·TTqT.
<ëìMT"<ä
z+ nwüº<äfi¯|ü<ëàj·T qeT'
nwüº<äfi¯|ü<äà eTT+#·e˝…qT Ä |ü<äàeTT jÓTTø£ÿ jÓTì$T~ πs≈£î\ j·T+<äT :`
z+ $eT˝≤jÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT'
‘·÷s¡TŒ <äfi¯eT+<äT
z+ ñ‘·ÿ]¸D…Æ´ #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT'
Äπ>ïj·TeT+<äT
z+ C≤„HêjÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT' $eT˝≤<äT\T $wüßíeTTKeTT" p#·T#·T H=ø£
<äøÏåDeT+<äT #˚‹‘√" C≤eTs¡eTT\T <Ûä]+∫ j·T\+ø£]+
z+ ÁøÏj·÷jÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT' #·T ø=ì ¬s+&Ée Vü≤düÔeTTqT •s¡düT‡q+ <äT+
HÓ’s¡è‹j·T+<äT ∫ qeTdüÿ]+#·T #·Tqï≥T¢ <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ
`29`
z+ jÓ÷>±jÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT' ]+∫ >∑ + <Ûë <äT\ q]Ã+|üe˝…qT.
|ü•ÃeT<äfi¯j·T+<äT
z+ Á|üuÛ…’´« #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT'
yêj·Te´<äfi¯eT+<äT
z+ dü‘ê´jÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT'
ñ‘·Ôs¡<äfi¯eT+<äT
z+ áXÊHêjÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT'
◊XÊq<äfi¯eT+<äT
`` ø£]íø±|üPs¡«uÛ≤>∑eT+<äT jÓ÷>∑ |”sƒ¡eT+<äT ``
z+ nqTÁ>∑Vü≤jÓÆT #êeTs¡Vü≤kÕÔjÓÆT qeT' MT<ä" C…|üŒ"ã&çq Á|üø±s¡eTT>∑\ j·TqTÁ>∑
Vü≤ eTqT #êeTs¡Vü≤kÕÔqT <ë´ ì + ∫ qeT
düÿ]+|üe\j·TTqT.
z+ »>∑Á‘·Œø£è‘·j˚T ~e´jÓ÷>∑|”sƒêj·T »>∑Á‘·Œø£è‹uÛÑ÷‘·yÓTÆ Ä<Ûës¡X¯ø±Ô´~ düø£\<˚e
qeT' ‘ê eT j·T yÓTÆ eT<äT“‘·yÓTÆq jÓ÷>∑|”sƒ¡eTT
qT+∫ q eT düÿ ]+∫ j·T]Œ+|üe˝…qT.
z+ ~e´jÓ÷>∑|üs¡´+ø±j·T qeT' ~e´ jÓ÷>∑|üs¡´+ø£ eTT+#·e\j·TTqT.
q&ÉTeT" E≥º#·T≥Tºø=qïj·÷ø±s¡eTT>∑*– yÓ
+&çø=+&É‘√ düe÷qyÓTÆ $∫Ãq ‘êeTs¡πs≈£î\
e˝… HÓi¿q>∑T ø£qTï\T >∑*– XË’‘·éTT kÕ>∑+
z+ düVü≤Ádü|òüD≤eTDÏ eT+&ç‘êj·÷q+‘ê <ÛäéTT kÂ≈£î e÷s¡éTT e÷s¡∆eeTT ˝Àq>∑T
j·÷ Hê>∑sêC≤j·T qeT' >∑TDeTT\T ø£*– y˚T\Tø£≥Tºe˝… y˚sTT |ü&É>∑
\ eTDT\T >∑*– $‘·‘ê´d”qT"&Ó’q j·Tq+
‘·Tì Hê>∑sêEqT+∫ <Ûë´ ì + ∫ j·T]Œ+e
˝…qT.
z+ bÕ<ä|”sƒê‘·àH˚-q+‘êj·T Hê>∑sêC≤ nì eTT+<äT bÕ<ä|”sƒ¡eTT qT+∫
qeT'
z+ düs¡«|ü]yêsêD≤+ |ü<ëàdüH˚uÛÀ´ qeT' nì eTT+<äT bÕ<ä|”sƒ¡eTT qT+∫ eTT+<äT `
Á|üø£ÿ\ yÓqTø£ ` qìï#√≥T\ |ü<ëàdüqeTT
\T+#·e˝…qT.
z+ nq+‘· >∑s¡T&É $wü´πø‡HêHê+dü|”sƒ¡ø£ jÓ÷>∑|”sƒ¡eTTq≈£î yÓqTø£`‘·÷s¡TŒ ñ‘·Ôs¡eTT\
|ü<ëàqH˚uÛÀ´ qeT' es¡Tdü>± dü|”sƒ¡ø£ |ü<ëàdüqeTT \T + #· e˝…
qT nìï#√≥T\ |ü⁄cÕŒø£å‘·\T #·*¢ <Ûä÷|üeTT
#˚j·Te˝…qT.
jÓ÷>∑|”sƒ¡eTTq≈£î" ã•ÃyÓ÷ ‘·Ôs¡ ~≈£îÿ\ düMT|üeTTq
z+ ndüà<äTZs¡TuÛÀ´ qeT' nì s¡Vü≤dü´Á‘·j·T,>±j·TÁ‘·T\ qT|ü<˚•+∫yê]ì,yêì j·Ts¡úeTT
<Ó*|æqyê]ì,Äsê<Ûäq Á|üjÓ÷>∑eTT H˚]Œqyê]ì,uÛÑs¡düeTs¡ŒD ø£s¡Ô\qT,düs¡«>∑Ts¡Te⁄\qT yê] >∑Ts¡Te⁄
\qT`<Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+∫ >∑+<Ûë<äT\" ã÷õ+∫ qeTdüÿ]+∫ Á|üdüqTï\"CÒdæ ªª>∑Ts¡edüÔBj·T >∑Ts¡y√
|æ ~X¯‘· eTeTkÕ<Ûä«qTÁ>∑Vü≤yéT,j·TTwüà<äT|ü»ì‘· X¯øÏÔeT‹' Vü≤] eTs¡Ãj·÷$T >∑‘·;Û' Á|üd”<ä‹µµ j·Tì
qeTdüÿ]+∫ j·TqT»„ rdæø=ì uÛÑ>∑e<ë´>∑ e÷s¡+_Û+|üe˝…qT.
ªªz+ leT‘˚ Hêsêj·TD≤j·T qeT' nì ø£*Œ‘·Hê>∑uÛÀ>∑eT+<äT" >∑÷s¡TÃqïyêìì uÛÑ>∑e+‘·Tì`
Hêsêj·TDTì`ãT+&ÉØø£<äfi≤eT˝≤j·T‘˚ø£åDTì`øÏØ≥ eT≈£î≥Vü‰s¡πøj·T÷s¡ ø£≥ø±~ düs¡«uÛÑ÷wüDeTT\#˚
uÛ÷Ñ wæ‘T· ìèTT&ÉTe"ã&çq ≈£î&çø±\T`#ê"∫q jÓT&ÉeTø±\T`≈£î&çy÷Ó ø±"{Ïô|’ qT+#·"ã&çq ≈£î&çuTÑÛ »eTT`
`30`
X‚wüßì <˚Vü≤eTTq+ <äT+#·" ã&çq jÓT&ÉeTuÛÑT»eTT`MT"~ ¬s+&ÉTVü≤düÔeTT\+<äT X¯+K#·Áø£eTT\T >∑\yê
ìì`düeTdüÔeTTq≈£î düèwæº dæú‹ Á|ü\j·T ùV≤‘·TesTTqyêìì ˙\ y˚T|òüTXÊéTTì`˙ÁøÏ+<ä C…|üŒ"ã&çq XÀ¢
ø£eTT\ j·Ts¡úeTT qqTdü+~Û+#·T#·T |üs¡eT dü‘·Ô«|ü+#·X¯øÏÔ eTj·T$Á>∑VüQì|ü+#√|üìwüqà+Á‘·eTT\#˚ <Ûë´
ì+|üe˝…qT.
XÀ¢ ˆˆ $sê»e÷H√»®«\|”‘·yêdüdü+
dæà‘ê‘·d”dü÷q düe÷eT\#·Ã¤$yéT,
ìeT>∑ï Hê_Û+ ‘·qTeT<Ûä´ eTTqï‘·+
$XÊ\eø£å düú‡\XÀ_Û\ø£åDyéT ˆˆ 1
XÀ¢ ˆˆ #·ø±dü‘·+ C≤´øÏDø£s¡ÿXË’ X¯óÙuÛ…’ '
#·‘·T]“¤sêC≤qT$\+__Û s¡T“¤C…’ '
Á|æj·÷e‘·+k˛‘·Œeø£s¡í uÛÑ÷wüD
X¯¢<Ûë\ø±ã+<Ûä$eTs¡›X¯+dæ_Û ' ˆˆ 2
XÀ¢ ˆˆ ñ<äÁ>∑|”Hê+dü $\+_≈£î+&É˝≤
\ø±e∞ã+<ÛäTs¡ø£+ãTø£+<Ûäs¡yéT,
eTTKÁ•j·÷ dü´ø£ÿ è‘·|üPs¡íìs¡à˝≤
eTè‘ê+X¯_+u≤+ãTs¡TôVA»®«\Á•j·TyéT ˆˆ 3
XÀ¢ ˆˆ Á|üãT<ä∆eTT>±∆+ãT»#ês¡T˝À#·q+
dü$ÁuÛÑeTÁuÛÑ÷\‘·eTT»®«˝≤<Ûäs¡yéT
X¯ó∫dæà‘·+ ø√eT\>∑+&É eTTqïdü+
\˝≤≥|üs¡´+‘· $\+_‘ê\ø£yéT ˆˆ 4
XÀ¢ ˆˆ düTŒ¤s¡‹ÿØ{≤+>∑<äVü‰]ø£+ ]ƒø±
eTD°+Á<ëø±+N>∑TDq÷|ü⁄sê~_Û',,
s¡<∏ë+>∑X¯+U≤dæ>∑<ë<ÛäqTs¡«¬s’
s¡¢ dü‘·TÔ\kÕ´ eqe÷\jÓ÷»®«\yéT ˆˆ 5
XÀ¢ ˆˆ n|üPs¡«HêHês¡düuÛ≤ìs¡“¤s¡
Á|üãT<ä∆j·÷ eTT>∑∆<ä>∑∆©\j·÷,
ø£åD≤DTe‹ø£å |üÔ|üsê~ø±\j·÷
Á|üVü≤s¡¸j·T+‘·+ eTVæ≤w”+ eTVü‰uÛÑT»yéT ˆˆ 6
XÀ¢ ˆˆ n∫+‘·´ ~yê´<äT“¤‘·ì‘·´ j·TÚeq
dü«uÛ≤e˝≤eDéTj·÷eTè‘√<ä~Û+,
Á•j·T Á•Ùj·T+ uÛÑø£Ô»HÓ’ø£ J$‘·+
düeTs¡ú e÷|ü ‘·‡K eT]ú ø£\Œø£yéT ˆˆ 7
á Á|üø±s¡eTT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì Hêd”qT">± uÛ≤$+∫ ªªuÛ>Ñ e∑ Hé düe÷sê<ÛHä ê_ÛeTT‘√ uÛeÑ µµ nì ÁbÕ]ú+∫
eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ <ä+&ÉeÁ‘·ŒD≤eTeTT >±$+∫ ˝Ò∫,
XÀ¢ ˆˆ ªªÁãVü‰à<ë´ dü‡ø£˝≤<˚yê j·T qïdüàs¡TÔ eT|”X¯«sê',
dü @e uÛÑ>∑yê q<ä´ eTeT Á|ü‘·´ø£å‘ê+ >∑‘·' ˆˆ
kÕ«>∑‘·+ uÛÑ>∑e qï<ä´ e÷+ ‘ês¡sTT‘·T e÷>∑‘·,
`31`
<ÛäH√´-düà´qT>∑èV”≤‘√-dæà ø£è‘ês√ú-dæà ø£èbÕì<˚ ˆˆ
nì kÕ«>∑‘·eTT #Ó|üŒe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ kÕìï<Ûä´+ ≈£îs¡T <˚y˚X¯ düs¡«<ë düs¡«ø±eT<ä,
Á<äeéT+Á‘·ÁøÏj·÷uÛÑøÏÔ ÁX¯<ë∆Vü‰ì+ düVü≤ Á|üuÛÀ ˆˆ
nì kÕìï<Û´ä eTTqT j·÷∫+|üe\j·TTqT.á kÕìï<Û´ä j·÷#·q MT Á|üø±s¡eTT #˚jT· e\j·TTqT.
(ñ<ä∆]D‘√ qs¡È´»\eTT Bdæø=ì <ëìj·T+<äT"ãTwüŒ eTT+∫ ªªz+ z+ C≤„Hêj·T Vü≤è<äj·÷j·T
qeT', uÛÑ>∑eHé düìï<Ûä ‘˚‡«Vü≤ $Á>∑ùV≤µµ j·Tì uÛÑ>∑e+‘·Tì •s¡düT‡q+<äT" ãTwüŒeTT‘√ »\eTT Áb˛øÏå+|ü
e\j·TTqT.ñ<ä∆]D˝Àì ‘·øÏÿq rs¡úeTT Á|ü‹Á>∑Vü≤bÕÁ‘·eT+<äT" uÀj·Te\j·TTqT.eTs¡\ qs¡È´»\eTT
Bdæø=ì <ëì˝À eTiÏjÓTTø£ |ü⁄wüŒeTT+∫ ªz+ Hê+ ã˝≤j·T ø£e#êj·T VüQyéT, uÛÑ>∑eHé düìï<Ûä ‘˚‡´Vü≤
$Á>∑ùV≤µ nì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì •s¡dTü ‡q+<äT »\eTT Áb˛øÏ+å ∫ X‚weü TT Á|ü‹Á>∑V≤ü bÕÁ‘·eT+<äT"uÀj·Te\j·TTqT.eT
s¡\ qs¡È´»\ eTT<ä∆]D‘√" Bdæø=ì ªªz+ j·T+ ‘˚»ùd H˚Á‘êuÛ≤´+ yÍwü{Ÿ, uÛÑ>∑eHé j·÷e <ësê<Ûäq|ü]
düe÷|æÔ düìï<Ûä ‘˚‡«Vü≤ $Á>∑ùV≤µµ j·Tì uÛÑ>∑e+‘·Tì •s¡düT‡q+<äT" ãTwüŒeTT‘√ qs¡È´»\$T∫Ã X‚wüeTT
Á|ü‹Á>∑Vü≤bÕÁ‘·eT+ <äT+#·e\j·TTqT.ªkÕìï<Ûä´+ ≈£îs¡T<˚y˚X¯µ j·TqT XÀ¢ø£eTT #Ó|üŒe\j·TTqT.)
Ç {≤¢Vü‰«ì+∫`
uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î" >∑T&çyÓ’ |ü⁄
(z+ l+) Á•jÓÆT qeT' nì >√s√#·qes¡íeTT.
uÛ>Ñ e∑ Hêïsêj·TD≤_ eT‘êqTs¡÷|üd«ü s¡÷|ü s¡÷|ü>T∑ D $uÛyÑ X’Ó «¯ s¡´ o˝≤<ä´qe~Ûø±‹X¯j÷· dü+UÒ´j·T
ø£˝≤´D>∑TD>∑D≤+ |ü<äàeHê\j·÷+ uÛÑ>∑er+ Á•j·T+<˚M+ ì‘ê´qbÕsTT˙+ ìs¡e<ë´+ <˚e<˚e~eéT
Væ≤w” eTœ\ »>∑Hêà‘·s¡ eTdüàHêà‘·s¡ eTX¯s¡D´X¯s¡D≤´+ nqT >∑TDeTT\T >∑\~j·TT q>∑T Åo<˚$ HêVü‰«
ì+∫ qeTdüÿ]+∫.
m&ÉeTyÓ’|ü⁄
( z+ uÛÑ÷+ ) uÛÑ÷yÓTÆ´ qeT' nì XÊéTes¡íqT uÛÑ÷$Tì ÄVü‰«ì+∫ qeTdüÿ]+∫
n+<˚
(z+ ˙+ ) ˙fi≤jÓÆT qeT' nì |üdüs¡Tes¡íeTT >∑\ <ëìì ˙fi≤<˚$ HêVü‰«ì+∫ qeTdüÿ]+∫
(z+ ) düsê«uÛÀ´ uÛÑ>∑e ~›e´ eTVæ≤w”uÛÀ´ qeT '
nì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ~eéTVæ≤wüß\ ø£+<äi≈£î H=ø£ÿ{Ï>∑ qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.l $Á>∑V≤ü eTT y˚iT>∑
qTqï jÓT&É\ uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕìï<Ûä´ j·÷#·qeT+<äTe˝…H˚ #˚j·TT#·T ªuÛÑ>∑eHéµ nqT e÷≥≈£î ã<äT\T uÛÑ>∑e
‹ l j·Tì »\ eT]Œ+|üe\j·TTqT.
kÕ\Á>±eT•˝≤ $wüj·TeTTq ÄyêVü≤qeTT˝Ò<äT.kÕìï<Ûä´j·÷#·q eTq">± Ä_ÛeTTK´ÁbÕs¡úqeTT
>∑\<äT.eTeT n_ÛeTTUÀ uÛÑe j·Tqe\j·TTqT.Äe\
(z+) øÏØ{≤j·T eT≈£î{≤~Û|ü‘·j˚T qeT' uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î |ü•ÃeTeT+<äT |ü•ÃeT
eTeT+<äT<ä
(z+) øÏØ≥e÷\jÓÆT Ä|”&Ü‘·àH˚ qeT'
(z+) <äøÏåD≈£î+&É˝≤j·TeTø£sê‘·àH˚ qeT' ≈£î&çÁ|üø£ÿ
(z+) yêeT≈£î+&É˝≤j·TeTø£sê‘·àH˚ qeT' m&ÉeTyÓ’|ü⁄
(z+yÓ’ +) yÓ’ »j·T+‘Ó’´ eqe÷˝≤jÓÆT qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) leT‘·TÔ\ôd’´ qeT' yÓ’»j·T+‹øÏ Á|üø£ÿq eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) le‘ê‡j·T lìyêkÕj·T qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) Vü‰sêj·T düsê«uÛÑs¡D≤~Û|ü‘·j˚T qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) øödüTÔuÛ≤j·T düs¡«s¡‘êï~Û|ü‘·j˚T qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) ø±+N>∑TD√»®«˝≤j·T ~|ü´|”‘ê+ãsêj·T qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
`32`
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e~›eúÛÑ÷wüDÒuÛÀ´ qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) düT<äs¡ÙHêj·T ùV≤‹sêC≤j·T qeT' ≈£î&çyÓ’|ü⁄
(z+) q+<äø±j·T K&ÜZ~Û|ü‘·j˚T qeT' ≈£î&çyÓ’|ü⁄
(z+) |ü<ëàj·T qeT' ≈£î&çyÓ’|ü⁄
(z+) bÕ+#·»Hê´j·T X¯+U≤~Û|ü‘·j˚TqeT' m&ÉeTyÓ’|ü⁄
(z+) øöyÓ÷<ä¬ø’´ >∑<ë~Û|ü‘Ó’ï´ qeT' m&ÉeTyÓ’|ü⁄
(z+) XÊC≤Z=j·T #êbÕ~Û|ü‘·j˚T qeT' m&ÉeTyÓ’|ü⁄
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e~›yê´j·TT<Û˚uÛÀ´ qeT'
nì Mì ø£ìï{ÏøÏ qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.
(z+) düsê«uÛÀ´ uÛÑ>∑e‘êŒ<ës¡$+<ädü+yêVæ≤˙uÛÀ´ qeT'
nì qeTdüÿ]+|üe˝…qT.
(z+) nq+‘êj·T Hê>∑sêC≤j·T qeT' yÓqTø£yÓ’|ü⁄
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e‘·Œ]»H˚uÛÀ´ qeT' nìïyÓ’|ü⁄\
(z+) uÛÑ>∑e‘êŒ<äTø±uÛ≤´+ qeT' eTT+<äTyÓ’|ü⁄
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e‘·Œ]#·Ã¤<˚uÛÀ´ qeT' nìïyÓ’|ü⁄\
(z+) yÓ’ yÓ’ q‘˚j·÷j·T qeT' eTT+<äT
(z+) uÛÑ>∑e‘˚ $wü«πø‡Hêj·T qeT'
áXÊqéT÷\ <äøÏåDeTTKeTT dü÷Á‘·erdüy˚T‘·eTT.
(z+) >∑+ >∑C≤qHêj·T qeT'
(z+) »+ »j·T‘˚‡Hêj·T qeT'
(z+) Vü≤+ Vü≤]eÁø±Ôj·T qeT'
(z+) ø£+ ø±\ Á|üeè‹dü+»„ ø±j·T qeT'
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e~«wü«πø‡Hê|ü]»H˚uÛÀ´ qeT' nìïyÓ’|ü⁄\
(z+) #·+&Üj·T <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT'
(z+) Á|ü#·+&Üj·T <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT' ‘·÷s¡TŒ yêøÏ≥
(z+) uÛÑÁ<ëj·T <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT'
(z+) düTuÛÑÁ<ëj·T <ë´s¡bÕj·÷j·T qeT' <äøÏåD<ë«s¡eTTq
(z+) »j·÷j·T <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT'
(z+) $»j·÷j·T <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT' |ü•ÃeT<ë«s¡eTTq
(z+) <ÛëÁ‘˚ <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT'
(z+) $<ÛëÁ‘˚ <ë«s¡bÕ˝≤j·T qeT' ñ‘·Ôs¡<ë«s¡eTTq
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e <ë›«s¡bÕ˝ÒuÛÀ´ qeT' düs¡«<ë«s¡bÕ\≈£î\≈£î qeTkÕÿs¡eTT
(z+) ≈£îeTT<ëj·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü] ‘·÷s¡TŒ
yês¡ Á|üVü≤s¡D≤j·T qeT'
(z+) ≈£îeTT<ëøå±j·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü Äπ>ïj·TeTT
]yês¡ Á|üVü≤s¡D≤j·T qeT'
(z+) |ü⁄+&ÉØø±j·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü] <äøÏåDeTT
(z+) yêeTHêj·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü]yê HÓs’ è¡ ‹ì
s¡D≤j·T qeT'
(z+) X¯+Kø£sêíj·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü] |ü•ÃeT ~X¯
`33`
(z+) düs¡«H˚Á‘êj·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü]yê yêj·TeéTTq
s¡ Á|üVü≤s¡D≤j·T qeT'
(z+) düTeTTU≤j·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü]yês¡ ñ‘·Ôs¡eTTq
D≤j·T qeT'
(z+) düTÁ|ü‹wæ˜‘êj·T >∑D≤~Û|ü‘·j˚T düyêVü≤q|ü]yês¡ ◊XÊqéTTq
Á|üVü≤s¡D≤j·T qeT'
M]ì <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.
(z+) düπs«uÛÀ´ uÛÑ>∑e‘êŒ]wü<˚uÛÀ´ qeT'
nì j·T+<äiqT nìï#√≥T\ qeTdüÿ]+∫ >∑+<Ûë<äT\ q]Ã+|üe\j·TTqT.
á $<ÛäeTT>∑ uÛÑ>∑e+‘·Tì Hêsêj·TDTì <Ûë´ì+∫ qeTdüÿ]+∫ eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ ‘·qTï
uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î ìy˚~+#·Tø=ì eTs¡\ qeTdüÿ]+∫ j·TqT»„ Bdæø=ì |üP» Hês¡+_Û+|üe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ ÇC≤´ø±\ ÁdüèrjÓ÷-j·T eTôVAï+X¯ dü‡eTTbÕ>∑‘·',
dü+uÛÑè‘êXË’Ãe dü+uÛ≤sê' ø£*Œ‘êHê´düHêì#·,
kÕïHê<ä´sêúì <˚y˚X¯ ‘·y˚#êÃ¤ es¡Ô‘˚ j·T~,
ne˝Àø£<ëH˚q ‘·‘·‡s¡´+ dü|òü\+ ≈£îs¡T.
‘·<äs¡∆+ düVü≤ <˚MuÛ≤´+ kÕqT¬>’ dü‡∫yÓ’ dü‡Vü≤,
eT<äqTÁ>∑Vü‰j·T ø£è|üj·÷ Vü≤´Á‘ê>∑+‘·T+ ‘·« eTs¡Ωdæ ˆˆ
nì $qï$+∫ eT+Á‘êdüqeTT" <Ó∫Ã, >∑+<∏ë<äT\ q]Œ+∫ eT÷\eT+Á‘·eTT#˚" u≤<äTø£ \]Œ+∫
n+<äT uÛÑ>∑e+‘·T"&ÉT ≈£Ls¡TÃ+&É">±, ñ<ä∆]D‘√ qs¡È´bÕÁ‘·eTT qT+&ç j·Ts¡È´»\eTT Á>∑Væ≤+∫,¬s+&ÉT
#˚‘T· \‘√ Hêdæø≈£ î£ dü]>±HÓ‹Ô ≈£Ls¡TÃ+&ç,‘·\e+#·Tø=ì,ªªuÛ>Ñ e∑ Hé eT‘·÷ŒC≤+ Á|ü‹>∑èV”≤wí «ü µµ j·Tì ÁbÕ]ú+∫
uÛÑ>∑eqTàKeTTq≈£î" p|æ >∑+≥yêsTT+#·T#·T uÛÑ>∑e+‘·Tì ≈£î&ç#˚‹j·T+<äT" >=+#ÓeTT+∫ X‚wü eTs¡È´
Á|ü‹Á>∑Vü≤ bÕÁ‘·eTTq uÀj·Te˝…qT.Äe\ #˚‹>∑T&É¶ düeT]Œ+∫,‘·q#˚‘·T\T ø£&ÉT>∑Tø=ì bÕ<äeTT\+<äT"
ã÷\T+∫,‘·s¡Tyê‘·" <äq ¬s+&ÉT#˚‘·T\T #ê"∫
XÀ¢ ˆˆ nø£èÁ‹eT Áù|eT s¡dü ìs¡“¤¬s’ dü‡«ø±s¡+ãTC…’ ',
X¯ó<Ó’∆' dü«uÛ≤edüTuÛÑ¬>’ düT‡K düŒ¬s’Ù düT‡>∑+~∏_Û',
dü+yêVü≤´ e÷q eTìX¯+ X‚wü X‚cÕX¯Hê~_Û',
ndü‘·´ kÕ´‹˙#·dü´ uÛÑøÏÔV”≤qdü´ <äTs¡à‘˚',
eTe÷|æ ø£s¡jÓ÷ s¡<ä´ dü«jÓÆTe ø£è|üj·÷ Vü≤πs,
ì<Û˚Væ≤ #·s¡D<ä«+<ä«+ ‘ê« eTdæà X¯s¡D+ >∑‘·',
nì ÁbÕ]ú+∫ bÕ<ä´bÕÁ‘·eTTqT+&ç »\eTT rdæø=ì eT÷\eT+Á‘·eTT qT#·Ã]+#·T#·T
ªªuÛÑ>∑e ìï<ä+ bÕ<ä´+ Á|ü‹>∑èV”≤íwü«µµ nì ÁbÕ]ú+∫ ‘·\e+#·Tø=ì uÛÑ>∑e‘êŒ<äeTT\+<äT" >=+#Ó eTT+∫
eTqdüT‡#˚‘·" u≤<äeTT\T ø£&ç– $T–*q~ j·Ts¡È´ Á|ü‹Á>∑Vü≤ bÕÁ‘· eT+<äT" uÀj·Te˝…qT.Ç≥T¢ ¬s+&ÉTe÷
s¡T¢#˚dæ bÕ<äeTT\qT eÁdüÔeTT#˚" <äT&ç∫ >∑+<Ûä|ü⁄wüŒeTT \]Œ+∫`Ä#·eTqbÕÁ‘·eTTqT+&ç Ä#·eT˙j·T»\
eTT rdæø=ì eT÷\eT+Á‘·eTT#·Ã]+#·T#·T ªªÄ#·eTq+ Á|ü‹>∑èV”≤wí «ü µµ j·Tì ÁbÕ]ú+∫ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ≈£î&çV≤ü düÔ
eTTq+<äT" >=+#Ó eTT+∫ j·÷#·qeTT #˚j·TT#·Tqï yêì">± uÛÑ>∑e+‘·Tì <Ûë´ì+∫ X‚wüeTT Ä#·eTqÁ|ü‹
Á>∑Vü≤ bÕÁ‘·eT+<äT" uÀj·Te˝…qT.Äe\ >∑+<Ûä |ü⁄wüŒ <Ûä÷|ü BbÕ#·eTq eTTKyêdü (ø£s¡÷Œs¡eTT`≈£î+≈£îeT
|ü⁄e⁄«`>∑T–Z\eTT ˝Àq>∑T yêdüHê Á<äeéTT\T) ‘ê+ã÷\eTT˝À HÓ’q $∫Ã qeTdüÿ]+∫ ªªÄ‘êàràj·T+
düs«¡ + uÛ>Ñ e∑ Hé ì‘·´øÏ+ø£s‘¡ ê«j·T d”«≈£îs¡Tµµ nì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tq≈£î ìy˚~+|üe˝…qT.ns¡´È eTT yÓTT<ä\T kÕïHê+
‘·eTTei≈£î' >∑\$ ø±ø£ ‘·øÏÿq j·TT|ü#ês¡eTT\≈£î" >±e\dæq |ü<ës¡úeTT\T <=s¡ø£y˚ì düsê«s¡ú»\eTT‘√
˙j·Te\j·TTqT.eT÷\eT+Á‘·eTT#˚‘H· ˚ düs√«|ü#ês¡eTT\T Á|ü<sä Ù¡ Hê~|üPs¡«ø£eTT>∑ düeT]Œ+|üe˝…qT.ˇø√ÿ
ø£ÿj·TT|ü#ês¡eTT #˚j·TTq|ü⁄&ÉT Ä j·÷ |ü<ës¡úeTT\ ù|s¡T #Ó|üð#·T Ä |ü<ës¡úeTTqT ªªÇ<ä eTe˝Àø£j·T
<˚eµµ nì Á|ü<]ä Ù+|üe\j·TTqT.ªªÇ<ä+ Á|ü‹>∑èV”≤wí «ü uÛ>Ñ e∑ Héµµnì sT÷j·Te˝…qT.ªª<˚e<˚e <ä‘Ô· uÛÀ>±qTã+
~Ûq dü‡sê«q|üsê<ÛëHé ø£åeTdü«µµ j·Tì ø£åe÷|üDeTT #˚j·Te˝…qT.ªªnH˚ø£ uÛÑ>∑yêHé Á|”j·T‘ê+ yêdüT<˚e'µµ
`34`
nì dü+‘√wæ+|ü" CÒj·Te\j·TTqT.
Äe\ kÕïHêdüqeTT <Ó∫Ã >∑+<Ûë<äT\ q]Ã+∫ qeTdüÿ]+∫,
XÀ¢ ˆˆ kÕïqø±\ düÔ«j·T+ ÁbÕ|üÔ düÔy˚#êÃ¤ es¡Ô‘˚ j·T~,
nuÛÑ´+»sTT‘ê« <˚y˚X¯ düTkÕïq+ ø£s¡TÔ eTs¡Ωdæ ˆˆ
düTŒ¤{°ø£è‘· eTàj·÷ <˚e Ç<ä+ kÕïq|üπs ‘·´sTT,
dübÕ<ä |”sƒ¡+ |üs¡eT $T<ä+ kÕïHêdüq+ eTVü≤‘Y ˆˆ
ÄkÕ<äj·÷X¯ó kÕïHês¡ú+ eT<äqTÁ>∑Vü≤ø±eT´j·÷ ˆˆ
nì $qï$+∫ eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ bÕ<äTø£ \]Œ+∫ n+<äT uÛÑ>∑e+‘·T" &Üd”qT"&ÉT ø±">±
e÷\´, eÁdüuÔ ÷ÑÛ wüDeTT\qT Bdæ, $wü«øπ ‡qTq øÏ∫Ã,kÕïqXÊ{Ï düeT]Œ+∫,bÕ<ä´,Ä#·eTq,bÕ<ä|s” Á¡ƒ |ü<ëq,
<ä+‘·ø±wü˜,õVü‰«ìπs¢Kq,>∑+&É÷wü (13), eTTKÁ|üøå±fi¯q, Vü≤düÔÁ|üøå±fi¯q,Ä#·eTq,Ä<äs¡Ù Á|ü<äs¡Ùq Vü≤düÔ
Á|üø±å fi¯q,eTTKyêdü,‘ê+ã÷\,‘Ó˝’ ≤uÛ´Ñ +»q,ñ<ä«s¡qÔ ,ÄeT\ø£‘√j·T,Á|üø±å fi¯q‘√j·T,ø£+ø£‘,· b˛¢‘<· V˚ ≤ü XÀ<Ûqä
XÊ{Ïø±Á|ü<ëq,Vü≤]Á<ë˝Ò|üq,Á|üøå±fi¯q,eÁk˛Ô‘·ÔØj·T j·TCÀ„|üM‘·,bÕ<ä´,Ä#·eTq,|ü$Á‘·Á|ü<ëq,>∑+<Ûä|ü⁄wüŒ
<Û÷ä |ü B|ü Ä#·eTqeTT \]Œ+∫,qè‘·^Ô ‘·yê<ë´~ düs«¡ eT+>∑fie¯ TT\‘√ (|ü⁄s¡Twüd÷ü øπ qÔ ) eT÷\eT+Á‘·eTT#˚
uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕï˙j·T‘√j·TeTT#˚,q_ÛùwøÏ+∫ ˙sê»qeTT,Ä#·eTqeTT <˚Vü≤XÀ<Ûäq b˛¢‘·eÁk˛Ô‘·ÔØj·TeTT,
bÕ<äéTT,Ä#·eTqeTT düeT]Œ+|üe˝…qT.
Äe\ q\+ø±sêdüqeTT"<Ó∫Ã >∑+<Ûë<äT\ q]Ã+∫ qeTdüÿ]+∫,XÀ¢ˆˆ dü+|üqï+ <˚e dü<ä«ÁdüÔuÛÑ÷
cÕÁdüø£Ã+<äHê~ø£yéT,n\+ø±sêdüq+ uÛÑÁ<ä eT~Û ‹wü˜ ‘·èrj·Tø£yéTˆˆ n+<äT" >∑÷s¡TÃ+&É"CÒdæ |ü+#·bÕÁ‘·
eTT\+ <äTqï »\eT+‘·j·TT"u≤i"uÀj·Te\j·TTqT.Äe\ kÕï˙j·TbÕÁ‘·eTTqT <ä|üŒ" <äøÏÿqbÕÁ‘·eTT
\qT |üPs¡«eTTe˝… ì+|üe\j·TTqT.ns¡ÈéTT`bÕ<äéTT`Ä#·eT˙j·TeTT ˙j·Te˝…qT.>∑+<ÛäeTT bÕ<äeTT
˝§‘·TÔ eÁdüeÔ TT ñ‘·ØÔ j·TeTTuÛ÷Ñ wüDeTT\T` ñ|üM‘·eTT` Ä#·eTq»\eTT ì∫Ã |ü⁄wüŒeTT \]Œ+∫ n\+ø±
sê+»qeTTì∫Ã n<äe› TT #·÷|æ+∫ Ä#·eTqeTT düeT]Œ+|üe\j·TTqT.>∑+≥yêsTT+#·T#·T <Û÷ä |üeTT B|üeTT
Ä#·eTqeTT ˙j·Te˝…qT.<Ûä«»#·Ã¤Á‘·#êeTs¡ yêVü≤qX¯+K ø±Vü≤∞ (ø=eTTà)uÛÒsê´~ düø£\ yê<ä´ qè‘·Ô ^‘ê
<äT\#˚ q]Ã+|üe\j·TTqT.Á|ü‘˚´ø£ _+ãeTT \TqïjÓT&É\ l,uÛÑ÷$T,˙fi≤<˚e\ ˙ Á|üø±s¡y˚T j·T]Ã+|üe
\j·TTqT.Äe\ nq+‘· >∑s¡T&É $wü«πø‡q düT<äs¡ÙHê<äT\qT |üsê+≈£îXÊ<ë´#ês¡T´\qT kÕïHê~ düs√«|ü
#ês¡eTT\#˚ y˚iTy˚iT>∑" ã÷õ+|üe\j·TTqT.˝Òø£ >∑+<Ûä |ü⁄wüŒ <Ûä÷|üBbÕ#·eT˙j·TeTT\ e÷Á‘·y˚T sT÷
j·Te#·TÃqT.Äe\ ˙ eT+Á‘·eTT\T #Ó|æŒ |ü⁄wüŒeTT \]Œ+|üe\j·TTqT.
á eT+Á‘·eTT \|òüTT$<ÛëqeT+<äT ªªVü≤]' zyéTˆˆ n–ïMTfi‚ |ü⁄s√Væ≤‘·+µµ yÓTT<ä\T ªªeTèπ>+Á<ä
>∑Ts¡T eT÷sêÔ´µµ ei≈£îqT eP´Vü≤#·‘T· wüj º T· øπ X¯yê~`<äXÊe‘ês¡`nc˛º‘sÔ· ¡ X¯‘· HêeTeTT\T #Ó|Œæ |üP\#˚"
<äT\dæ eT÷\eT+Á‘· eT+<ä* Á|ü‘´· ø£så e¡ TT#˚` <ë«<äXÊø£så e¡ TT#˚‘q· T $wüßí >±j·TÁ‹#˚‘q· T |ü+#√|üìwüqà+
Á‘·eTT\ #˚‘·qT |ü⁄s¡Twüdü÷ø£Ô ãT≈£îÿ\#˚‘·qT ì‘·s¡ uÛÑ>∑eqà+Á‘·eTT\ #˚‘·qT |ü⁄wüŒeTT \]Œ+|üe\j·TTqT.
Áo<˚$ yÓTT<ä\T>∑" u≤]wü<Tä \ei≈£î yê] yê] eT+Á‘·eTT\#˚" ãTwüŒeTT \]Œ+|üe\j·TTqT.Äe\
qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.Á|ü‹~≈£îÿq Á|ü<äøÏåD Á|üD≤eT |üPs¡«ø£eTT>∑ uÛÑ>∑e+‘·Tq¬ø’ j·T+»* |òüT{ÏsTT+∫
eTT+<äT yÓ|’ ⁄ü q qeTdüÿ]+∫ ÁX¯ó‹Væ≤‘·eTT˝…q’ k˛ÔÁ‘·eTT\#˚ düT‹Ô +∫ ‘·qTï ì‘·´øÏ+ø£sT¡ ">± Á>∑V≤æ +|ü⁄eTì
ìy˚~+∫ n≥Tº˝Ò <Ûë´ì+∫ j·T<∏ëX¯øÏÔ eT÷\eT+Á‘·eTT »|æ+∫ düs¡«uÛÀ>∑eTT\‘√ ì+&çq _j·TéTT#˚"
#˚j·T"ã&çq j·TqïeTT >∑\ j·÷Vü‰s¡eTTqT eTT+<äT+∫
XÀ¢ ˆˆ ªªuÛÀ>±|ües¡Z |òü\<ëHé uÛÑT+ø£å« uÛÀ>±Hé »>∑<äTZs√,
dü‘ê eT|ü´dü‘ê y˚TcÕ eTdüTÔ‘˚ |ü]|üPs¡í‘ê ˆˆ
nì ÁbÕ]ú+∫ eTTKyêdü ‘ê+ã÷˝≤<äT *∫Ã ns¡È´$T∫Ã uÛÀC≤´düqeTT" <Ó∫Ã,j·T]Œ+∫ qeTdüÿ
]+∫,
XÀ¢ ˆˆ ªªÁbÕ|ü´+‘·T ÁbÕ|üDÒ ø±˝Ò |ü‘·‘ê´˙‘· @wü‘˚,
eTèwüº y˚T<Ûä´dæúsêHêïì uÛÑø£å´ uÛÀC≤´ q´H˚ø£X¯ ',
dü+|üHêïì »>∑Hêï<∏ä uÛÀC≤´düq eTTbÕÁX¯j·T.µµ
nì $C≤„|æ+∫ bÕ<äTø£*∫Ã j·T+<äT" >∑÷s¡TÃ+&çq uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î" u≤<äéTT`Ä#·eTqeTT`ns¡Ω
`35`
DeTT ì∫Ã u…\e¢ TT`‘˚H`Ó HÓsTT´`ô|s¡T">∑T`bÕ\T bÕÁ‘·\j·T+<äT+∫ XÀwüD≤<äT\ XÀ~Û+∫ ns¡´È »\eTT#˚"
ÁuÀøÏå+∫ •s¡düT‡e+∫ dü+‘√wüeTT‘√ j·÷#·eT˙j·T $T∫Ã uÛÑ>∑e+‘·TìeTT+<äT ø£è‘ê+»*jÓÆT ì\Te"
ã&ç XÀwüD<ëVü≤Hê<äT\ XÀ~Û+∫ j·Ts¡´È »\eTT#˚" ÁuÀøÏ+å ∫ j·TÁdüeÔ T+Á‘·eTT#˚ s¡ødå£ *ü |æ düTs¡_eÛ TTÁ<ä#÷· |æ
XÀ¢ ˆˆ ªªndü‘·´ eTX¯ó∫+ ˙#· eT|üsê<∏Ó’ ø£uÛ≤»q+,
n\ŒX¯øÏÔ eT#Ó’ ‘·q´ eTqs¡Ω+ ‘·«Á‹ÿj·÷ dü«|æ.
e÷ eTHê<äè‘·´ <äTs¡“~∆+ dü«jÓÆTe ø£è|üjÓ÷ $uÛÀ,
n‹Á|üuÛÑ÷‘· eT‘·´+‘· X¯øÏÔ ùdïôVA|übÕ~‘·yéT.
X¯ó<ä∆düs¡«>∑TD√ù|‘·+ düs¡«<√wü$e]®‘·yéT,
kÕ«eTs¡÷|ü+ $X‚ùwD,dü«<˚y√´ dü‡<äèX¯+ >∑TD…Æ '.
‘·«y˚Ty˚<ä+ Vü≤$' ø£è‘ê« d”«≈£îs¡Twü« düTπsX¯«s¡,
bÕj·TkÕïq+ >∑T&Üqï+#·..........µµ
nqT XÀ¢ø£eTT\T |ü]ƒ+|üe\j·TTqT.Ç≥T¢ ÁbÕ]ú+∫,
ªªn‹Á|üuÛÑ÷‘· eT‹Á|æj·T‘·eT eT‹düeTÁ>∑ eT‘·´+‘· uÛÑøÏÔø£è‘· $T<ä+ d”«≈£îs¡Tµµ nì qeTdüÿ]+∫
$T>∑T\ uÛÑj·T $qj·TeTT\‘√ •s¡düT‡ e+∫ |ü]ùw#·qeTTq≈£î Vü≤düÔÁ|üøå±fi¯qeTTq≈£î" >∑T&ç#˚‹j·T+<äT
qs¡ΩD≤+ãTe⁄*∫Ã (@\≈£î\T |ü#·Ãø£s¡÷Œs¡eTT‘√" >∑÷&ç #·˙ïfi¯fl‘√" >∑*dæ yêdüq>∑\ ø=+#ÓeTT y˚"&ç>±
qT+&ÉT ˙s¡T ns¡ΩDeTq"ã&ÉTqT) >∑+≥yêsTT+#·T#·T Á>±düeTTÁ<ä#˚ (eT<Û´ä e÷Hê$Tø£\ q&ç$T >∑DTe⁄\ô|’
u§≥qÁy˚ \T+#·T≥ Á>±düeTTÁ<äjT· >∑TqT.) Vü≤$düT‡ ˝Àq>∑T<ëìì eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ ìy˚~+|üe\j·TTqT.
q&ÉTeT qT&ÉTeT"u≤˙j·TeTT düeT]Œ+|üe\j·TTqT.Äe\ qqTbÕq‘·sŒ¡ DeTT \]Œ+|üe\j·TTqT.
ìeTà|ü⁄\TdüT |æ+&çq eTõ®>∑ yÓTT<ä˝q’… $ j·TqTbÕqeTT.n|üø«£ eTT\T`n‹|üø«£ eTT\T`düT|üø«£ eTT\T`»\
|üø£«eTT\T`bÕ˙j·TeTT\T`#Ói≈£î`bÕ\T`|ü#·Ãø£s¡÷Œs¡eTT`f…+ø±j·T ˙fi¯ófl ø£*dæq$ ‘·s¡ŒDeTT.Äe\
düsê«s¡‘ú √j·TeTT#˚ Vü≤düÁÔ |üø±å fi¯qeTT`|ü⁄øÏÿ*+‘·,eTTKÁ|üø±å fi¯qeTT >±$+|ü"CÒdæ bÕ<äéTT,Ä#·eT˙j·TeTT
düeT]Œ+∫ b˛¢‘·eÁdüÔeTT#˚ eTTKeTT ‘·T&ç∫ #˚‘·T\T ø±fi¯ófl ‘·T&ç∫ >∑+<Ûä|ü⁄wüŒeTTKyêdü ‘ê+ã÷\eTT
*∫Ã qeTdüÿ]+|üe˝…qT.
l uÛÑ÷ ˙fi≤ <˚e⁄\ $Á>∑Vü≤eTT\ Á|ü‘˚´ø£eTT>± qT+&ç Á|ü‘˚´ø£eTT ìy˚~+#·THÓ&É\ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ
ìy˚~+∫q~ >±ø£ y˚iT>∑ Vü≤$düT‡ (ìy˚<äHêqïeTT) ìy˚~+|üe\j·TTqT.
eTs¡\ eT+Á‘êdüqeTTqT ≈£Ls¡Ã‘√ e÷s¡®qeTT #˚dæ >∑+<Ûë<äT\ q]Ã+∫ qeTdüÿ]+∫ j·TqT»„
bı+~ ªªeT+Á‘êdüq $T<ä+ ‘·TuÛÑ´+ eTj·÷ <ä‘·Ô eTqT‘·ÔeTyéT,
≈£LπsÃqXÀ~Û‘·+ $c˛í, |ü⁄q sêkÕ<äj·T Á|üuÛÀ' µµ
nì $C≤„|æ+∫ eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ bÕ<äTø£ \]Œ+∫ j·T+<äT" >∑÷s¡TÃqï uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î bÕ<ë´#·
eTqeTT *∫Ã e÷\úÛÑ÷wüDeTT\T Bdæ $wü«πø‡qT kÕ«BÛqeT+ ~∫Ã bÕ<ë´#·eTqeTT\T >∑+<Ûä |ü⁄wüŒ
<Û÷ä |ü BbÕ#·eTqeTT\T n|üP|ü |ò˝ü ≤#·eTqeTT eTTKyêdü‘ê+ã÷˝≤<äT\#˚ q]Ã+∫ Á|ü<øä D åÏ +Ï ∫ qeTdüÿ
]+∫
|üs¡´+ø±düq eT]Œ+∫ qeTdüÿ]+∫ ªªuÛÑ>∑eHé |ü⁄+&ÉØø±ø£å ø£s¡TD≤eTè‘· yê]<∏˚,ÄkÕ<äj·T eTj·÷
<ä‘·Ô+ |üs¡´+ø±düq eTT‘·ÔeTyéT ˆˆ nì ÁbÕ]ú+∫ eT÷\eT+Á‘·eTT#˚ bÕ<äTø£ \]Œ+∫ j·T+<äT uÛÑ>∑e+‘·T"
&Üd”qT"&ÉT ø±">± bÕ<ë´#·eTqeTT *∫Ã e÷\´` uÛÑ÷wüD` eÁkÕÔ<äT\T Bdæ $wü«πø‡qT kÕ«BÛqeT+
~∫Ã,düTKX¯j·TqeTT q≈£î" <ä–q düTKdüŒs¡ÙeTT>∑\ eÁdüÔeTT\T uÛÑ÷wüDeTT \]Œ+∫ ñ|üM‘· $T∫Ã,Ä#·
eTq$T∫Ã,>∑+<Ûä |ü⁄wüŒ <Ûä÷|ü B|ü, eTTKyêdü, ‘ê+ã÷˝≤<äT\ q]Ã+|üe˝…qT.
(#·s¡D+ |ü$Á‘·+ $‘·‘·+ |ü⁄sêD+ j˚Tq |üP‘·düÔs¡‹ <äTwüÿ è‘êì, ‘˚q |ü$Á‘˚D X¯ó<˚∆q |üP‘ê'
n‹ bÕbÕàq eTsê‹+ ‘·πseT ˆˆ
˝Àø£dü´ <ë«s¡ eT]ÃeT ‘·Œ$Á‘·yéT CÀ´‹wüàÁ<ë“¤»e÷q+ eTVü≤dü«‘Y ˆ neTè‘·dü´ <Ûësê ãVüQ<Ûë
<√Vü≤e÷qyéT #·s¡D+ H√ ˝Àπø düT~Û‘ê+ <ä<Ûë‘·T ˆˆ)
˙sê»qeTT \|òüTT$<ÛëqeT+<äT" C…|üŒ"ã&çq ªªÁ•j·T' ø±+‘êj·Tµµ j·TqT XÀ¢ø£eTT\‘√" >±ì
‘·~«c˛í' |üs¡eT+ |ü<ä+ dü<ë |üX¯´+‹ dü÷s¡j·T' ˆ~Me#·≈£åîsê‘·‘·yéT ‘·~«ÁbÕk˛ $|üqý√
C≤>∑èyê+ düdü‡$T+<Ûä‘˚ $c˛í s¡´j·T ‘·Œs¡j·T+ |ü<äyéT ˆˆ
`36`
|üsê´bÕÔ´ nq+‘·sêj·÷j·T düs¡«k˛ÔyÓ÷‹sêÁ‘· ñ‘·ÔeTeTVü≤s¡“¤e‹,düs¡«kÕ´ô|’Ô´ düs¡«dü´ õ‘Ó’´
düs¡« y˚Te ‘˚Hêb˛ï‹ düs¡«+»j·T‹ ˆˆ
nìø±ì ø£s¡÷Œs¡˙sê»q MTj·Te˝…qT.
düs¡«<˚X¯<äXÊø±˝Ò wü«yê´Vü≤‘·|üsêÁø£yÓ÷,
sêe÷qTC≤s¡´~yêĆ≤„ |üs¡∆‘ê eT_Ûes¡∆‘êyéT.
sêeTqTC≤s¡´~yêĆ≤„ Á|ü‹yêdüs¡eTT»®«˝≤
~>∑+‘·yê´|æ˙ uÛÑ÷j·÷ ‘ê‡Væ≤ ˝Àø£Væ≤‘Ó’ wæD°
leTHé ls¡+>∑ Á•j·T eTqT|üÁ<äyê eTqT~q+ dü+es¡∆j·T
leTHé ls¡+>∑ Á•j·TeTqT|üÁ<äyê eTqT<äq+ dü+es¡∆j·T.
qyÓ÷ sêeTqTC≤sê´j·T y˚<ë+‘ês¡úÁ|ü<ësTTH˚,
ÄÁ‘˚j·T|ü<äàHêuÛ≤s¡´ düT‘êj·T >∑TDXÊ*H˚,
sêe÷qT»<äj·÷bÕÁ‘·+ C≤„qyÓ’ sê>∑úÛÑ÷wüD+
leT<˚«+ø£≥Hê<Ûës¡´+ e+<˚ y˚<ë+‘·<˚•ø£yéT ˆˆ
leT<˚«+ø£\Hê<Ûës¡´ ' ø£$‘ê]ÿø£ πødüØ,
y˚<ë+‘ê#ês¡és√´ y˚T düìï<Ûä‘êÔ+ dü<ë Vü≤è~ ˆˆ
nì k˛ÔÁ‘·eTT#˚dæ
ªªuÛ>Ñ y∑ êH˚e dü«ìj·÷eT´dü«s¡÷|üd‹úæ Á|üeè‹Ôd«ü X‚w‘ü ’Ó ø£sù¡ dHêH˚ø±‘·àHê,dü«ø°jTÆÓ X¯Ã <˚ùV≤+Á~j·÷+‘·'
ø£s¡D…Æ ' dü«ø°j·T ø£˝≤´D ‘·eTÁ<äeéTj·÷HÍ|ü#ê]ø£ kÕ+düŒ]Ùø±uÛÑé Vü‰s¡ø±~ düeTdüÔuÛÀ>± q‹Á|üuÛÑ÷‘ê
q‹Á|æj·T‘·e÷ q‹düeTÁ>± dü‘·´+‘· uÛÑøÏÔø£è‘ê qœ\ |ü]»q |ü]#·Ã¤<ëì«‘êj·T dü«ôd’à dü«Á|”‘·j˚T dü«j·T
y˚Te Á|ü‹yê~‘·yêHé ˆˆ nì j·TqTdü+<ÛëqeTT #˚jT· e˝…qT.Äe\ ªª$wü«øπ ‡Hêsê<ÛHä êj·T e÷eTqTC≤˙Væ≤µµ
nì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tq≈£î $qï$+∫ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tq≈£î ìy˚~+∫q Vü≤$düT‡q+<äT" >=+‘· $wü«øπ ‡qTq¬ø’ BdæjT· T+∫
‘·øÏÿq <ëìì eT÷"&ÉTuÛ≤>∑eTT\T #˚dæ jÓTTø£{Ï ‘·q¬ø’ j·TT+#·Tø=ì`¬s+&ÉeuÛ≤>∑ eTq+‘ê~|ü]#ês¡≈£î\
ø£]Œ+∫ eT÷"&Ée~ kÕ«#ês¡ýÓ’wüíe⁄\≈£î ìy˚~+|üe˝…qT.
uÛÑ>∑e<ë´>∑eTTq $T–*q »\eTT#˚ $wü«πø‡qT q]Œ+∫ eTT+<Ó‹Ôj·TT+∫q Vü≤$düT‡ ìy˚~+∫
j·÷j·Tq j·Ts¡ÃqeTT eTT–+|üe˝…qT.Ä j·TqïeTTqT Äj·Tq |ü]#ês¡≈£î\ ø£]Œ+∫ »\eTT˝À y˚j·Te
#·TÃqT.˝Ò<ë ‘êqT yê] j·TqT#·s¡T"&É qì uÛÑTõ+|üe#·TÃqT.
Ç≥T¢#d˚ æ kÕcÕº+>∑qeTkÕÿs¡eTT#˚dæ |üP»j·T+<äT" >∑*–q ˝À|üeTT\ ø£$å T+|ü X¯sD¡ ≤>∑‹ #˚jT· e\
j·TTqT. Ç~ s¡Vü≤dü´s¡‘êïø£s¡eTTq" C…|üŒ"ã&çq~.
Äe\ ôV≤#·Ã]ø£ ‘Ó\T|ü⁄#·T`
XÀ¢ ˆˆ düπs« uÛÑe+‘· dü‡>∑D≤ dü‡qï<ë› dü‡s¡«~ø£å|æ,
kÕe<ÛëHêX¯Ã ‹wü˜+‘·T ìøÏåbÕ$T uÛÑe ‘·‡«Vü≤yéT,
eTeT Hê<∏ä+ eTeT >∑Ts¡T+ |æ‘·s¡+ e÷‘·s¡+#· y˚T,
Vü≤]+ Á•j·T+ uÛÑTe+#ê|æ ‘êHé bÕ\j·T‘· düs¡«‘·',
j·T<∏ëìøÏå |üÔs¡÷|üy˚Tà dü+<äs¡Ùj·T‘·T düs¡«<ë,
uÛÑe‘· X¯Ùs¡D+ \u≤∆« Á|üC≤$T >∑‘·kÕ<Ûä«q'.
nì $qï$+∫ uÛÑ>∑e+‘·T ì≥T¢ ÁbÕ]ú+|üe˝…qT.
XÀ¢ ˆˆ qqT <˚e ‘·«y˚TyÓ’ø£ dü‡kÕúes¡#·s¡+ »>∑‘Y,
ÁãVü‰à~kÕúesê+‘·+#· |ü]bÕdæ _uÛÑ]¸´#·.
dü+Vü≤]wü´dæ #ê|ü´+‘˚ s¡÷ô|’ ôd’Ô ôd’Ô s¡´<∏˚|æ‡‘Ó’ '
πøq ‘·«+ bÕ\´ùd <˚e πøqyê ‘·«+ $Vü≤q´ùd.
n‘· düÔ«y˚Te ‘ê«+ <˚yÍ´ #·+&ÜB HêŒ\ø±q|æ,
e÷+#· e÷eTø£ eTù|´‘·‘·‡s¡«+ >∑èVü≤ eTX‚wü‘·',
bÕ\sTT‘ê« dü«dü+ø£\Œe÷Á‘˚D eT<ÛäTdü÷<äq,
‘ê«+ eTj·÷ ‘·«sTT ìøÏå|üÔ+ $X¯«ùdÔ Hê]úø£\ŒqyéT ,
`37`
Ä>∑‘êj·T j·T<∏ëø±\+ düs¡« y˚Tà <ë‘·T eTs¡Ωdæ ˆˆ
nì $qï$+∫ ‘·\T|ü⁄\T _–+∫ õ‘·+‘êk˛ÔÁ‘·eTqT dü+~Û+|üe˝…qT.Äe\ yÓ\T|ü\ e∫Ã
ªªVü≤>¥+düX¯óÙ∫µµ j·TqT eT+Á‘·eTT‘√ dü÷s¡T´ì <ä]Ù+|üe˝…qT.<ÛäqTsêàdüeT+<äT Áu≤Vü≤àeTTVüAs¡ÔeTTq
uÛÑ>∑e <ësê<ÛäqeTT #˚dæ j·÷e\ dü+<Ûäýês¡«e\j·TTqT.
Ç~ >∑Ts¡T$<ÛëqeTT.
|üPC≤>∑èVü≤ $T+{ÏøÏ yêj·TeúÛ≤>∑eT+ <äT+&Ée˝…qT.dü+Vü‰s¡X¯j·TqeT÷s¡TÔ\ ì+{Ïj·T+
<ä]Ã+|üsê<äT.ø£èwüßíì"<ä|üŒ" <äøÏÿq eT÷s¡TÔ\qT <˚Ms¡Væ≤‘·Tì">± ã÷õ+|üsê<äT.
#·Áø£rs¡ú•\\≈£î kÕ\Á>±eTeTT\≈£î HêyêVü≤Hê<äT\T ˝Òe⁄.»|üeTT`n~ÛyêdüeTT`dü+kÕú|üqeTT
kÕ\Á>±eTeTT \≈£î ˝Òe⁄._+ãeTT\+ <=ø£eT÷]Ôì y˚i=ø£eT÷]Ô>±" ã÷õ+|üsê<äT>±ì kÕ\Á>±eTeT+
<˚eT÷]ÔHÓ’q"ã÷õ+|üe#·TÃqT.kÕ\Á>±eT•\ uÛÑTøÏÔ eTT≈£îÔ\¬s+{Ï ˙j·T">∑\<äT.$Á>∑Vü≤eTT\≈£î" Áã‹~q
e÷yêVü≤q eTT<ë«düqeTT #˚j·Te\j·TTqT.kÕ\Á>±eTeTT\ ø£$ ˝Òe⁄.$Á>∑Vü≤eTT\ |üPC≤+‘·eTTqªªz+
uÛÑeqà+Á‘·eT÷πsÔ dü«|ü<äe÷kÕ<äj·T ø£åeTdü« ø£åeTdü« qyÓ÷ qyÓ÷µµ j·Tì j·TT<ë«düqeTT #Ó|üŒe˝…qT.
XÀ¢ ˆˆ $Hê r¬s’ú ]«Hê <˚yÓ’ ]«Hê j·TC…’„ ]«Hê »ô|’ ',
eTTøÏÔ+ j·÷+‹ qsêyÓ’X¯´ kÕ\Á>±eT•˝≤s¡ÃHê‘Y.
è÷KeTVü‰‘·àéTT.
rs¡jú ÷· Á‘·#j ˚ T· ìyê"&Ó’ qqT y˚<eä TT\T #·<Tä eìyê"&Óq’ qT j·T»„eTT\T #˚jT· ìyê"&Óq’ qT »|üeTT
˝Òìyê"&Ó’qqT kÕ\Á>±eT•\ q]Ã+#ÓH˚ì,jÓ÷ yÓ’X¯ó´"&Ü ' eTT≈£îÔ"&É>∑TqT.
XÀ¢ ˆˆ n+<Ûë ' ø°¢u≤ C&Üe´+>±' |ü‹‘ê s√–D√-+‘·Ć≤ ',
kÕ\Á>±eT•˝≤+ |üP»´+ dü<ä+ >∑#·Ã¤+ ‘·´qT‘·ÔeTyéT.
˙#ê j˚T#· »Hê ùdÔcÕ+ kÕ\Á>±eT•˝≤>∑‹' ˆˆ
`$wüßí<Ûäs√à‘·Ôs¡eTT.
Á>∑T&çy¶ ês¡T, wü+&ÉT\T, »&ÉT\T,$ø£˝≤+>∑T\T,|ü‹‘·T\T,s√>∑T\T,n+‘·É\T Ms¡T kÕ\Á>±eT•\qT
ã÷õ+∫ j·T‘·T´‘·ÔeT˝Àø£eTT\≈£î" uÀ<äTs¡T.˙#·»qT\≈£îqT kÕ\Á>±eT•\j˚T >∑‹.
‘=\T‘· uÛÑ÷‘·X¯ó~∆#˚dæø=qø£ j·÷sê<ÛäqeTT #˚j·Tsê<äT.e÷qdæø£sê<ÛäqeT+<äTqT uÛÑ÷‘·X¯ó~∆j·TT"
Áu≤DÁ|ü‹wü˜j·TT q_Ûùwø£eTT #˚dæø=qe\j·TTqT.
@|ü<ës¡úeTT uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î düeT]Œ+∫qqT yêj·T«>∑ïéTè‘·;»eTT\#˚ XÀwüD≤<äT\T #˚dæ j·Ts¡È´
»\eTT#˚' ÁuÀøÏå+∫ j·TÁdüÔeT+Á‘·eTT#˚ s¡ø£ådü*|æ düTs¡_ÛeTTÁ<ä Á|ü<ä]Ù+∫ düeT]Œ+|üe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ ns¡È´+ •s¡dæ $q´dü´ bÕ<ä´+ bÕ<ä‘·˝Ò q´ùd‘Y,
Vü≤ùdÔ #ê#·eTq+#Ó’e >∑+<Ûä+ ø±j·÷qT˝Ò|üdüyéT.
|ü⁄wüŒ+ eT÷]∆ï‘·T $q´dü´ uÛÀ»´++ Vü≤düÔ‘·˝Ò q´ùd‘Y,
B|ü+‘·T H˚Á‘·jÓ÷ s¡›<ë´ <ä÷∆|ü+ HêkÕ+‘·πsq´ùd‘Y.
nq´<∏ë $|üØ‘·X‚Ã ‘·Tÿ\ø£åj·Tø£s¡+ uÛÑy˚‘Y ˆˆ
•s¡dTü ‡q qs¡´È eTT,bÕ<äeTT\" u≤<äéTT,Vü≤düeÔ TT\ Hê#·eTqeTT,>±Á‘·˝|Ò qü eTT>∑ >∑+<Ûeä TTqT,•s¡
düT‡q" ãTwüŒeTT,Vü≤düÔ‘·\eTTq (qi#˚‹j·T+<äT) uÛÀ»éTT, H˚Á‘·eTT\≈£î dü]>± B|üeTT,yêeTHêdæø£≈£î
dü]>± <Ûä÷|üeTT q]Œ+|üe\j·TTqT.Ç≥T¢ #˚j·Tø£ ‘êiTe÷iT#˚dæq e+X¯ø£åj·T eT>∑TqT.
Á|üuÛÑTe⁄\≈£î eTT≈£îÿ˝À B|üeTT,ø£+{Ï˝À <Ûä÷|üeTT ‘·\MT"<ä >∑+<ÛäeTT q]Œ+∫q H˚eT+<äTs¡T?
ns¡ÈéTT`Ä#·eTqeTT`Vü≤$düT‡`‘ê+ã÷\eTT uÛÑ>∑e+‘·Tì ≈£î&ç#˚‹j·T+ <äT+#·e˝…qT.
ÄyêVü≤qeTT kÕïqeTT`|ü⁄wüŒeTT`<Ûä÷|üeTT`B|üeTT`˙sê»qeTT`ìy˚<äqeTT`q+<äTqT,_XÊ
#ê<äT\qT <äiTeTT≥j·T+<äTqT,<˚e‘·\ HêVü‰«ì+#·T≥j·T+<äTqT dü+düÿ]+|ü"ã&çq >∑+≥ yêsTT+|ü
e˝…qT.dü+düÿ]+|ü"ã&Éì >∑+≥ yêsTT+|üsê<äT: |æ‘·èø±s¡éTT \+<äT >∑+≥yêsTT+|üsê<äT.
kÕ\Á>±eT•\,X¯+KeTT,#·Áø£eTT,‘·T\d”<äfi¯eTT,|ü⁄s¡Twüdü÷ø±Ô~eT+Á‘·eTT\T ájÓÆT~+{Ï#˚"Bs¡ú
y˚Ts¡Œ&ÉT#·Tqï~.uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î ìy˚~+∫q~ j·TjÓ÷>∑T´\ø°j·Tsê<äT.
`38`
uÛÑ>∑e<ä“¤øÏÔ uÛ≤$‘·T \>∑T Áu≤Vü≤àDT\T>±ì ø£åÁ‹j·TT\T>±ì yÓ’X¯ó´\T>±ì X¯SÁ<äT\T>±ì Ád”Ô\T>±ì
‘·~‘·s¡T\T>±ì jÓ÷>∑´‘êqTkÕs¡eTT>∑ >ös¡$+|ü"ã&É qs¡TΩ\T.yê]ì C≤‹e÷Á‘·<äèwæº" p&Ésê<äT.yê"
&˚es¡íeTTyê"&Ó’qqT uÛÑ>∑e+‘·Tq+ <äø£èÁ‹eTuÛÑøÏÔ >∑*– u≤Vü≤´∫Vü≤ïeTT\T <Ûä]+∫qyê"&ÉT uÛÑ≈£îÔ\˝À
HÓqï"<ä–qyê"&˚`me"&Ó’qqT ªH˚qT yÓ’wüíe⁄"&ÉqT nqïeTT ô|≥Tºµ eTì j·T&ç–q ˝Ò <äqsê<äT.>∑èVü≤düTúq
≈£î" ã]∫‘·T \sTTqqT >±≈£îqïqT yê s¡qΩs¡T \sTTqjÓT&É\ ˝ÖøÏø±–ïj·T+<äT" Áã‘˚´ø£eTT>∑ e+&çq~
ô|≥ºe\j·TTqT>±ì uÛÑ>∑eìïy˚~‘·eTT ô|≥ºsê<äT.
eTiÏjÓTTø£eT÷]ÔøÏ ìy˚~+∫q~ nj·T‘·ïeTT>∑ \_Û+#ÓH˚ì ‘·q eT+Á‘·eT÷]Ôì düà]+∫uÛÑTõ+|ü
e#·TÃqT.‘·q uÛÑ>∑e+‘·Tq ø£]Œ+|üø£ ‘·q eT+Á‘·eTT\#˚ Hêsê~Û+|üø£ jÓTe"&ÉT uÛÑTõ+#·TH√ jÓTe"&ÉT
ø£s¡àeTT#˚j·TTH√ j·÷|òü\ e÷ Á<äeéTT ø£\yêì <ä>∑TqT.
Á|ü‹~qeTT eT÷"&ÉTdü+<Û´ä \j·T+<äT" <äqTï ìy˚~+#·Tø=qTfÒø±ø£ ‘·q <ës¡|⁄ü Á‘·T\qT •wüß´\qT
ùde≈£î\qT ªkÕ«MT : Ms¡T ˙yês¡T s¡øÏå+|ü⁄µ eTì ìy˚~+|üe˝…qT.
MT"<ä $e]+∫q≥T¢ $düÔ]+∫ #˚j·T˝Òìyês¡T |ü⁄s¡Twüdü÷ø£ÔeTT#˚ q]Ã+|üe#·TÃqT.
l |ü⁄s¡Twüdü÷ø£Ôdü´ leTHêïsêj·TD√ ãTTwæ',nqTwüßº|t#Û·+<ä'ùÛÑ>∑yêHé Hêsêj·TD' |üs¡e÷‘êà<˚
e‘ê j·Tì #Ó|æŒ ªdüVü≤ÁdüX‚sYcÕµ j·Tì j·÷yêVü≤qeTT`|ü⁄s¡Twü@y˚<ä eTàì j·÷düqeTT`@‘êyêqdü´
j·Tì bÕ<äéTT`Á‹bÕ<√s¡∆« j·Tì j·Ts¡ÈéTT`‘·kÕà~«sê&É j·Tì Ä#·eT˙j·TeTT`j·T‘·TŒs¡TùwD j·Tì
eT<ÛäT|üs¡ÿeTT`dübÕÔkÕ´düdüïì kÕïqeTT`‘·+j·T»„ eTì eÁdüÔeTTqT `‘·kÕà<äĆ≤„‘·‡s¡«VüQ‘· j·Tì j·TCÀ„
|üM‘·eTT`‘·kÕà<äĆ≤„ <äì >∑+<Ûeä TT`‘·kÕà<äXÊ« j·Tì |ü⁄wüŒeTT`j·T‘·TŒs¡Twü eTì <Û÷ä |üeTT`Áu≤Vü≤àD√dü´
j·Tì B|üeTT`#·+Á<äe÷ j·Tì HÓ’ y˚<äéTT`HêuÛ≤´Äd” <äì ‘ê+ã÷\eTT`y˚<ëVü≤eTì |ü⁄cÕŒ+»*`<Ûë
‘ê|ü⁄s¡TkÕÔ ‘·Ôì Á|ü<äøÏåDeTT` j·TCÒ„q j·T»„ eTàì j·TT<ë«düqeTT`Äe\ Hêsêj·TDTq≈£î" Áã<äøÏåDÏ+∫
qeTdüÿ]+|üe\j·TTqT.|ü⁄s¡Twüdü÷ø£Ô $<ÛëqeTT>∑ q]Ã+∫qyê]øÏ HêiTe÷düeTT\˝À dæ~∆ j·T>∑T qì
Hês¡Bj·TeT+<äT" >∑\<äT.Ç~j·TTqT CÒjT· ˝Òìyê"&ÉT ª‘·~«c˛íµ j·TqT eT+Á‘·eTT#˚‘H· ˚ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T
#˚j·Te#·TÃqT.
Ç~j·TTqT kÕ<Û´ä eTT>±ìyês¡T" Ád”\Ô ≈£î X¯SÁ<äT\≈£î" u…’ s¬ +&ÉT jÓ÷>∑éTT\T >±e⁄) eT÷\eT+Á‘·
eTT#˚‘·H˚ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\T #˚j·Te#·TÃqT.Ç~ XÊÁdüÔdüeTà‘·yÓTÆq $wüj·TeTT.Ç~ sTT‘·s¡ $<ÛäeTTq"
CÒjT· e\¢ ˝Òì eT>∑yês¡TqT CÒjT· e#·TÃqT.á$<Ûeä TT>∑ _+ãeTT>±ì kÕ\Á>±eTeTT>±ì |üPõ+|üe#·TÃqT.
n$˝Òì düe÷»düuÛÑT´\T,düuÛÑT´sê+Á&ÉT ‘·eT |ü‘·ø£eTT\qT u…’ $<ÛäeTT>±" ã÷õ+|üe#·TÃqT.
Äsê<Ûqä düeTj·TeTTq X¯ãe› TT #˚jT· sê<äT.H˚\MT"<ä ˙fi¯óflb˛j·Tsê<äT.nVü≤+ø±s¡eTT ≈£L&É<Tä .Ç‘·s¡
$wüjT· eTT\T e÷≥˝≤&Ée\<äT.uÛ>Ñ e∑ ‘√Ô‡Á‘·eTT\T ˝ÀHÓ’ q$ >∑{>ºÏ ±" C…|ðü ≥e\q eTÚqeTTq≈£î Vü‰ì˝Ò<Tä .
Äs¡–+|ü⁄ ô|{Ïºq|üð&ÉT ‘êqT>±ì sTT‘·s¡T\T>±ì #·÷&Ésê<äT.
ÁbÕD≤j·÷eTeTTq >±* |”\TÃ≥ $&ÉT#·T≥j˚T düs¡«eTT>±<äT.yÓTT<ä{ÏkÕ] πs#·ø£düeTj·TeTTq
Hê_Û<X˚ d¯ Tü &ú q’Ó uÛ>Ñ e∑ +‘·T"&ÉT düTwüße÷ï <ë«s¡eTTq Je⁄ì ø£\àwüeTT Bdæø=ì ìX¯Ùã›eTT>± yêj·TTe⁄‘√&É
≈£î&çeTT≈£îÿqT+&ç yÓ\Te&ÉT#·T <ë«<äXÊ+>∑Tfi¯´+‘· dæú‘·eT>∑T X¯‘·<äfi¯|ü<äàeTTq+<äT+&ç Je⁄ì ø£\àwüeTTqT
ãj·T≥ õeTTà#·Tqï≥T¢ <Ûë´ì+|üe˝…qT.
¬s+&Ée ÁbÕD≤j·÷eTeT+<äT HÓ&ÉeTeTT≈£îÿ‘√ >±* e<ä* ≈£î&çeTT≈£îÿ‘√ >±* |”\TÃ#·T <ëì‘√&É
uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì Vü≤è<äjT· eT+<äT kÕú|+æ ∫ ≈£î+uÛ≈Ñ e£ TT#˚dæ jÓT&ÉeT eTT≈£îÿ‘√ >±* $&ÉTee\j·TTqT.eT÷"&Ée
ÁbÕD≤j·÷eTeT+<äT HÓ&eÉ T eTT≈£îÿ‘√ >±* |”*Ã ≈£î+uÛøÑ e£ TT#˚dæ sπ #·ød£ eü Tj·TeTTq yÓTT<ä{Ï ÁbÕD≤j·÷eT
eTTq+<äTe˝…H˚ #˚j·Te˝…qT.á $wüj·TeTT jÓ÷>∑eTTqT>∑TiÏ+∫ Áyêj·TTq|ü⁄&ÉT $|ü⁄©ø£]+|ü"ã&ÉTqT.
Äsê<Ûäqe÷s¡ZeTT\T dü+Á>∑Vü≤eTT>∑ $|ü⁄\eTT>∑" <Ó\T|ü"ã&ÓqT.eTqTwüß´\>∑Tyês¡+<ä iÒes¡íeTT
yê¬sq’ qT Ád”\Ô sTTqqT ãTs¡Twüß\sTTqqT düTyêdæqT\sTTqqT $<Ûeä \sTTqqT yê] yê] jÓ÷>∑´‘êqTkÕs¡
eTT>∑ yê] yê]øÏ kÕ<ÛäýÓTÆq $<ÛäeTT>∑ uÛÑ>∑e+‘·T q]Ã+|üø£ uÛÑTõ+|üsê<äT.n~ eTVü‰bÕ|üeTT.n{Ïºyê"&ÉT
<=+>∑ j·Tì ø£èwüíeT÷]Ô uÛÑ>∑eBZ‘·j·T+<äT" C…ô|ŒqT.ø±e⁄q yês¡Tyês¡T yê]yê] X¯øÏÔø=\"~ uÛÑ>∑e+‘·T
Hêsê~Û+‘·Ts¡T >±ø£.eT>∑yês¡T k˛eTs¡T\sTTjÓ÷ bÕeTs¡T\sTTjÓ÷ ÁbÕ\Te÷*πsì Ád”Ô\T yê]øÏ Væ≤‘·eTT
uÀ~Û+∫ $qπsì yê]#˚" CÒsTT+|üe˝…qT.Ä yÓTT+&çã+&É \|üŒ{ÏøÏ $qπsì,yê]øÏ yêdüeÔ eTT>∑ $sêeTeTT
`39`
˝Ò<˚ì.j·TX¯≈£îÔ˝Òì, ‘·eT jÓ÷>∑´‘·ø=\"~ ‘ê eT]Ã+∫,#˚dæq j·÷Vü‰s¡eTT uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î ìy˚~+∫
<ëìì eT>∑yê]øÏ" u…≥ºe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ nsêÃ $cÂí •˝≤BÛ s¡TZs¡Twüß qs¡eT‹ ¬s’«wüíy˚ C≤‹ãT~∆
]«c˛ísê«yÓ’wüíyêHê+ ø£*eT\eT<∏äH˚bÕ<ärπsú+ãTãT~∆',
dæ<˚∆ ‘·HêïeTeT+Á‘˚ düø£\ø£\TwüùV≤ X¯ã›kÕe÷q´ãT~∆'
lX‚ düsê«‘·àπøX‚ ‘·~‘·s¡düeTBÛ s¡´düýê Hês¡ø°q' ˆˆ
`dü+Á>∑Vü≤eTT.
$wüß<í e˚ ⁄ì j·TsêÃeT÷]Ô j·T+<äT •\ j·TqT ãT~∆jT· T,>∑Ts¡Te⁄qT+<äT eTqTwüß´" &ÉqT ãT~∆jT· T"
π>e\ $wüßíuÛÑ≈£îÔ\+<äT C≤‹ kÕe÷q´ãT~∆j·TT", >∑*eT\eTTqT Vü≤]+|ü">∑\ $wüßíyÓ’wüíe bÕ<ärs¡úeT+<äT
»\eTqT ãT~∆jT· T,düø\£ bÕ|üV≤ü s¡yTÓ qÆ $wüßHí êeTeTT\+<äT kÕe÷q´X¯ãe› TT \qT ãT~∆jT· T düsê«‘·à≈£î"&Ó’
sT÷X¯ó"&Ó’q Á•j·T'|ü‹ì ì‘·s¡<˚e‘·\‘√ düe÷qT"&Éì ‘·\+#·T ãT~∆j·TT qs¡ø£ ø±s¡DeTT\T.
ÄÁ>∑+<∏äeTTq+<˚`
XÀ¢ ˆˆ nsêÃ $c˛í s¡TbÕ<ëq+ yÓ’wüíy√‘·Œ‹Ô ∫+‘·q+,
e÷‘·èjÓ÷ì|üØøå±j·÷ düTÔ\´ e÷VüQ s¡à˙wæD'.
ø±e⁄q" <äeTÁX‚jT· düT‡>√s¡T ãT~∆eT+‘·T\T uÛ>Ñ e∑ <ä|#ü ês¡eTT>±ì uÛ≤>∑e‘ê|ü#ês¡eTT>±ì #˚jT·
sê<äT.
XÀ¢ ˆˆ Vü≤yê´s¡ú+ >√|òüTè‘·+ Á>±Vü≤´+ ‘·<ä˝≤uÛÒ‘·T e÷Væ≤wüyéT,
Ä»e+ ‘· <ä˝≤uÛÒ‘·T kÕøå± ‘Ó’Ô\+‘·T >∑èVü≤´‘˚.‘·
Vü≤$düT‡ì$T‘·ÔyÓTÆ (<˚e⁄ì B|üeTTq≈£î) Äe⁄HÓsTT´ÁX‚wü˜eTT.n~ \_Û+|üø£b˛sTTq e÷Væ≤wü|òüTè
‘·eTT.n~ <=s¡ø£ø£ b˛jÓTHê y˚T"ø£HÓsTT´,n~ <=s¡ø£ø£b˛jÓTHê πøe\eTT q÷e⁄\q÷HÓ j·TT|üjÓ÷–+|ü
e˝…qT.
XÀ¢ ˆˆ ~y√~‘êì ø£sêàDÏ Á|üe÷<ë <äø£è‘êì‘·T,
sêÁ‘Í Á|üVü≤s¡|üs¡´+‘·+, ~yêø£sêàDÏ ø±s¡j˚T‘Y.
ne>±Vü≤+#·kÂs¡+#· es¡®sTT‘ê« $X‚wü‘·'.
|ü>∑≥" CÒj·Te\dæq ø£s¡àeTT\T Á|üe÷<äeTTq" ã>∑≥" CÒj·T"ã&Éy˚ì sêÁ‹C≤eTT˝À|ü\"
CÒjT· e#·TÃqT.ø±ì sêÁ‹y˚fi"¯ <ä\"≈£î eTTqT">∑sê<äT.dü+<Û´ä yês¡«sê<äT(dü+<Ûë´ $wüjT· eTTq q_ÛÁbÕj·TuÛ<Ò ä
eTT>∑\<äT.)
`düà è‹s¡‘êïø£s¡eTT.
XÀ¢ ˆˆ nC≤„‘ê j·T~yê eT+Á‘ê' dü«dü´ >∑èùV≤´wüß #√~‘ê',
ñ|üM‘·Á|üeTTU≤´Hê+ ‘˚cÕ+ yÓ’ <Ûës¡DÒ ~«C≤ '.
πøe\+ Á|üDe+yê|æ yê´Vü≤è‹Á‹‘·j·T+‘·Tyê,
kÕ´‘ê+ $ÁbÕ~eπsíwüß <ë« y˚‘Í düs¡«XÊ_ÛHêyéT.
yê]yê] >∑èVü≤´dü÷Á‘·eTT\ Á|üø±s¡eTT eT+Á‘·eTT\T <Ó*j·Tì ~«E\T Á|üDeeTT‘√" >±ì
eT÷"&ÉT yê´Vü≤è‘·T\‘√">±ì j·÷ø±s¡éTT\T #˚j·Te#·TÃqT.Á|ü‘ê´_∆ø£eTT ne÷yêdü´\T Mìj·T+<äT"
<ä|üŒ qT<äj·TeTTq H˚ ‹~∏jÓ÷j·T<˚ Á>±Vü≤éTT.ô|’‘·èø£eTT\+ <ä|üsêVü≤íyê´|æÔ j·TT+&Ée˝…qT.nq">±`
1>∑+≥≈£îMT"<ä rs¡úeTTqT >√ø£sêíø£è‹ Vü≤düÔeTT‘√" Bdæø=qe\j·TTqT.u§≥qÁy˚\Te+∫ q&ç$TÁy˚*
q&ç$T >∑DT|ü⁄MT"<ä qT+∫q >√ø£s¡íVü≤düÔ eT>∑TqT.á rs¡úeTT $TqT|ü–+» eTTqT">∑T q+‘· j·TT+&Ée\
j·TTqT.m≈£îÿe j·TT+&Ésê<äT.nsêÃeT÷]Ôì bÕ<äeTT\T yÓTT<ä\T eTÚ[ei≈£î <ä]Ù+|üe˝…qT >±ì •s¡düT
qT+&ç bÕ<äeTT\ei≈£î <ä]Ù+|üsê<äT.rs¡úeTT eT÷"&ÉTkÕs¡T¢ rdæø=qe\j·TTqT.yÓTT<ä{Ï~ ø±j·TX¯ó<ä›´
s¡úeTT,¬s+&Ée~ <Ûäs¡àkÕ<Ûäq ì$T‘·ÔeTT,eT÷"&Ée~ yÓ÷ø£åeTT ì$T‘·ÔeTT.rs¡ú»\eTT H˚\"ã&Ésê<äT.n~
eTVü‰bÕ|üø£s¡eTT.rs¡úeTT ≈£Ls¡TÃ+&ç>±ì ì\T#·T+&ç>±ì rdüTø=qe#·TÃqT.$wüßírs¡úeTT>±ì,uÛ≤>∑e‘·rs¡ú
eTT>±ì rdæø=ì,}s¡∆«|ü⁄+Á&ÉeTT <Ûä]+∫,HÓ’ y˚<äéTT uÛÑTõ+∫ #˚‘·T\T ø£&ÉT>∑Tø=qsê<äT.$wüßíHÓ’y˚<äéTT
rdæø=ì j·÷#·$T+|üsê<äT.e÷$T&ç|ü+&ÉT`#Ói≈£î>∑&É`‘ê+ã÷\eTT`k˛eTbÕqeTT` $wüßíbÕ<ärs¡úeTT
`40`
Á>∑Væ≤+∫ j·÷~j·T+<äT" >±ì j·T+‘·éT+<äT">±ì j·÷#·]+|üsê<äT.
dü$T<Ûä\T>±ì |ü⁄wüŒeTT\T>±ì <äs¡“¤>±ì ø=ìq$X¯SÁ<äT\T ‘Ó∫Ãq$ |üìøÏsêe⁄.|üP\T`‘=\dæ
‘êqT dü+bÕ~+∫q$ (‘êqT y˚dæ ô|+∫q #Ó≥¢˝Àì$)j·TT‘·ÔeTeTT.n&Ée⁄\ j·T+<ä*ì eT<ÛäéTeTT(Ç$
jÓTTø£sT¡ y˚dæ ô|+∫q$ ø±e⁄).yÓ\≈£î">=ìq$ j·T<Ûeä TeTT.|üsT¡ \T ‘Ó∫Ã sTT∫Ãq~ j·T<Ûeä ÷<Ûeä TeTT.#˚‹˝À
qT+#·Tø=ì ‘Ó∫Ãq$,>∑T&É¶˝Ày˚dæø=ì ‘Ó∫Ãq$ ‘·eT+‘·≥ H˚\ sê*q$ <˚y√<ë´qeTT \+<ä*$,|üP\T
>∑èVü‰s¡Ãq\j·T+<äT" ãìøÏsêe⁄.Ád”\Ô T,X¯SÁ<äT\T ‘Ó∫Ãq ‘·T\dæ‘√ HÓes¡T |üPõ+‘·Ts√ yês¡T qs¡øe£ TT\bÕ
\>∑T<äTs¡T.Ád”Ô\T X¯SÁ<äT\T,ñ|üqj·TqeTT >±ìyês¡T,nX¯#·T\T,‘·T\dæ ø√j·Tsê<äT.dü+e‘·‡s¡eTT Hê"{Ï
‘·T\dæ,ÄiTHÓ\\ Hê"{Ï _\«eTT,|üøeå£ TTHê"{Ï yÓ\>∑,@&ÉT~qeTT\Hê"{Ï |ü<àä eTT.eT÷"&ÉTHêfi¯fl >∑Hï˚ s¡T
$wüßí|üP»≈£î Á>±Vü≤éTT˝Ò.#Ó$dü+<äTq HÓe"&ÉT ‘·T\dæ j·TT+#·Tø=qTH√ yê"&Ü sêÁ‹ |ü>∑\T #˚dæq bÕ|ü
eTT q•+#·TqT.‘·T\dæ jÓT+&çq~>±ì ÁbÕ+‘·|ü&çq~>±ì jÓÆTqqT <ëì ø£f…º`y˚s¡TèTqTï nsTTqqT
$wüß_í +ã|üP»≈£î Á>±Vü≤éTT.ˇø£Hê"&ÉT yê&çq~ eTs¡\ yê&Ésê<äT.nø£‘å \· #˚ $wüßeí ⁄ Hêsê~Û+|üsê<äT.(nø£å
‘·\TR$iT>∑ì_j·TéTT |üdüT|ü⁄‘√" >∑*dæq$). ‘·q »qàqø£åÁ‘·eTTq ìs¡Te~ jÓTTø£≥e qø£åÁ‘·eT+<äT"
<äT\dæ ø√j·Tsê<äT.<˚e|üP»≈£î eÁdüÔ|üP‘· »\eTT Á|üX¯düÔeTT.
|ü>{∑ yÏ fi˚ ¯ yÓ\>∑,sêÁ‹y˚fi¯ ‘˚H,Ó HÓsTT´,dü|$Ôü T Hê"&ÉTdæ]ø£ ‹qsê<äT.Ä~‘·ýês¡eT+<äT sêÁ‹|ü>\∑ T
≈£L&É qTdæ]ø£ ‹qsê<äT.sêÁ‹|üP"≥ ù|\|æ+&ç,ô|s¡T">∑T,q÷e⁄\T ø£*dæq<˚~j·TT ‹qsê<äT.|ü>∑\T u§s¡T
>∑T\T ‹qsê<äT.
XÀ¢ ˆˆ j·T' ÁXÊ<ä∆ø±˝Ò Vü≤]uÛÑTø£Ô X‚wü+
<ä<ë‹ uÛÑø£Ô' |æ‘·è<˚e‘êHêyéT,
‘˚HÓ’q |æ+&É+#· ‹˝…’ ]«$TÁX¯
e÷ø£\Œø√{Ï+ |æ‘·s¡ düT‡‘·èbÕÔ'.
ùÛ≤s¡.C≤„qø±+&ÉeTT.
ÁXÊ<äø∆ ±\eT+<äT Vü≤]uÛTÑ ø£XÔ w‚ eü TT |æ‘è· <˚e‘·\ øÏ∫ÃqjÓT&É\ q÷e⁄\‘√" >∑\dæq j·÷|æ+&ÉeTT#˚"
>∑\Œø√{Ï ei≈£î" _‘·s¡T\T ‘·è|ü⁄Ô \>∑T<äTs¡T.
Á|üuTÑÛ uÛTÑ ø£XÔ w‚ eü TT <ëdüT\T Á>∑V≤æ +|üe#·TÃqT>±ì,<ëdüT\ uÛTÑ ø£XÔ w‚ eü TT Á|üuTÑÛ e⁄\T Á>∑V≤æ +|üsêq≥Tº,uÛ>Ñ ∑
eìï y˚~‘·eTT ì‘·s¡<˚e‘·\≈£î" _‘·è<˚e‘·\≈£î ìy˚~+|üe#·TÃqT.ø±ì eTT+<äT |æ‘·è<˚e‘·\≈£î ìy˚~+∫
q~ uÛÑ>∑e+‘·Tq≈£î ìy˚~+|üsê<äT.
á ÁøÏ+~ yêø£éTT\T düà è‹eTTø±Ô|òü\eTTqT+&ç Á>∑Væ≤+|ü"ã&çq~.
XÖqø£' :-
XÀ¢ ˆˆ C≤„q+ eTùV≤X¯«sê ~#˚Ã¤,H√àø£å $T#˚Ã¤ »®Hês¡¶Hê‘Y,
Á|üDeT´ <ä+&Ée <ä÷“¤eTÚ qeTkÕÿπsD #ês¡Ãj˚T‘Y ˆˆ
C≤„qeTT" >√s¡Tyês¡T eTùV≤X¯«s¡T q]Ã+|üe˝…qT.yÓ÷ø£eå TT">√s¡Tyês¡T l$wüßeí ⁄ Hêsê~Û+|üe˝…qT.
ø£f…ºe˝… H˚\MT"<ä" ã&ç qeTdüÿ]+#·T≥ ˝Àq>∑Tyêì#˚ q]Ã+|üe\j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ $c˛í' bÕ<√<äø£+ Ewüº+ HÓ’ y˚<ä´dü´#· uÛÑø£åDyéT,
ìsêà\´<Ûës¡D+ #Ó’e eTVü‰bÕ‘·ø£HêX¯qyéT.
$wüßbí Õ<√<äøb£ ÕqeTT,$wüßHí y’Ó <˚ ´ä uÛøÑ D å£ eTT,$wüßìí sêà\éTTqT <Û]ä +#·T≥` sTT$ eTVü‰bÕ‘·øe£ TT
\ HêX¯eTT#˚j·TTqT.
XÀ¢ ˆˆ j·T' |üP»j˚T <ä∆]+ #·Áπø kÕ\Á>±eTdüeTT<ä“¤y˚,
sê»dü÷j·TdüVü≤ÁùdD ‘˚ H˚wüº+ Á|ü‹yêdüs¡yéT ˆˆ
me"&ÉT #·Áø£rs¡ú•\j·T+<äTqT kÕ\Á>±eTeT+<äTqT $wüßíe⁄qT ã÷õ+#·TH√ yê"&ÉT Á|ü‹~qeTT
q÷s¡Tsê»dü÷j·TeTT\T #˚dæq|òü\eTT dü+bÕ~+#·TqT.
XÀ¢ ˆˆ $Hê r¬s’ú ]«Hê <ëHÓ’ ]«Hê j·TC…’„ ]«Hê eT‹yéT,
eTTøÏÔ+ j·÷‹ qs√-|üX¯´+, kÕ\Á>±eT •˝≤s¡ÃHê‘Y.
rs¡jú ÷· Á‘· #˚jT· ≈£îqïqT,<ëqeTT\T #˚jT· ≈£îqïqT, j·T»„eTT\T #˚jT· ≈£îqïqT,C≤„qeTT ˝Ò≈î£ qïqT,
`41`
kÕ\Á>±eT •\ q]Ã+#·THê"&ÉT ‘·|üŒø£ eTTøÏÔ>±+#·TqT`nì yê´düT\T.
‘·q ÁX‚j·TdüT‡>√]q düuÛÑT´\T düuÛÑT´sê+Á&ÉT ìÁX‚j·TdüeTT >±+#· ì+‘·ø£+f… düT\uÛÑeTT qTìX¯Ã
‘·eTT q>∑T e÷s¡Z y˚T~ >∑\<äT ? ÁbÕs¡ã› eT&ÉT¶|ü&ç #˚j·T˙<˚ì <ëì ¬øeπs$T #˚j·T">∑\s¡T ?

Bhagavvv PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bhagavvv PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

uÛÑ>∑e<ësê<Ûäq $<ÛëqeTT

yê düT <ë dü dü + ø£ * ‘· eTT.

lsêeTùdyê≈£î{°s¡eTT, yê©àøÏ ÄÁX¯eTeTT(X¯è+–XË’\eTT),

q‹<∏äT˝…’ j·TuÛ≤´>∑‘·T˝…’ e∫Ãq Áu≤Vü≤àDT\+<äTqT ã÷õ+|üe˝…qT.(n‹~∏<˚y√uÛÑe j·Tì ø£\<äT>∑<ë)

ìs¡+»Hêj·T qeT' ø±oj·T|òüDe÷DÏø£´s¡+õ‘·

You might also like