Sarada Tilaka Tantram Ok PDF

1
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
ccccccccccccccccccccccccccccccc
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
ccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccc
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
ccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccc
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
âß~°^• uÅHõõ `«O„`«O

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
''ãÖÑ¨`¯« s—— `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº# ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
K«`«∞+¨¬+≤ì `«O„`« (64) J#∞"å^Œ‰õΩÅ∞
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
„|Ç¨Ï‡N
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
M.A., ãÖã¨¯$`«"£∞
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
„Ñ¨K«∞~°} Hõ~°ÎÅ∞
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
Q˘Å¡ÑÓ¨ _ç g~å™êfiq∞ ã¨<£
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
Ñä+¡ ~¨ ûü JO_£ |∞H± ÃãÅ¡~ûü
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
HÀ@QÆ∞=∞‡O – ~å[=∞O„_–ç 533 101
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
HÍÑ‘Ô~·\ò] 2011 "≥Å : 395-00
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
ccccccccccccccccccccccccccccccc
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789
3
JOH˜`«O
[#h [#‰õΩÅ‰õΩ
ãÖw`«– ™êÇ≤Ï`«º–=∞O„`«=¸~°∞ÎÅ∞
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ÑÖ_ç`« ã¨∞„|Ç¨Ï‡}ºâß¢ã≤Î– ã¨∂~°º™êq„u
4
q+¨Ü∞« ã¨∂zHõ 4
''ãÖÑ¨`«¯s—— `≥Å∞QÆ∞ â◊`~« ∞° ^„ =Œ ∞#QÍ D =∞O„`=« ÚÅ∞ 46
"åºMÏº#=Ú#O^Œ∞ t=`«O„`« QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú 47
L^ŒÇÏ¨ iOz# 173 Q„ OÆ ^è= Œ ÚÅ∞12 J^äŒ kfifÜ«∞ Ñ¨@Åó
âß~°^• Ñ‘iHî õ 16 J^äŒ "≥·Ys ã¨$+≤ì „Ñ¨Hõ~°}O 50
<åºã¨ qt+ì̈`« 18 JHõ~∆ =° ÚÅ t=â◊H= Î̃ ∞Ü«∞`«fi=Ú 52
=∂`«$HÍ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO 20 38 HõàÅ◊ ∞ 53
=∂eh <åºãÖ 21 50 Ñ „ } ¨ = HõàÅ◊ ∞ 54
âß~°^• uÅHõ ãÖã¨¯~°} 21 50 ~°∞„^Œ – â◊HÎ̃ <å=∞=ÚÅ∞ 55
âß~°^• uÅHõ=Ú#‰õΩ 50 â◊H<Î˜ å=∞=ÚÅ∞ 56
6 "åºMÏº#=ÚÅ∞ 22 50 Hˆ â◊=â◊HÎ̃ <å=∞=ÚÅ∞ 56
J^äŒ „Ñ¨^=Œè ∞ó Ñ¨@Åó =∞O„`= « ÚÅ eOQÆÉ^Ëè = Œ Ú 58
=∞OQÆàÏK«~} ° O 23 1. zè#fl ^À+¨=Ú 60
â◊Hã Î̃ ∞¨ u Î 26 2. ~°∞^ŒúO 61
Q„ OÆ ^èÑ „Œ Ü ¨ ∂≥ [#O 27 3. â◊HÎ̃ Ç‘Ï#O 61
Q„ OÆ ^èÑ „Œ u ¨ áê^Œº q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ 28 4. =~åOQÆ∞‡Yó 61
t=Ùx x~°∞} æ – ã¨Q∞Æ } Éè^Ë =
Œ ÚÅ∞28 5. |kè~° 62
â◊HÍÎºq~åƒù==Ú – <å^À`«ÊuÎ 29 6. <Õ`„ « Ç‘Ï#O 62
â◊||„Ì Ç¨ÏŸ‡`«ÊuÎ 30 7. H©e`«O 62
Ñ¨â◊ºOu 31 8. ãÎ̈Oaè`«ó 63
K«~åK«~° ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú 34 9. ^ŒQOúÆ 63
^À+¨^À+¨º x~°∂Ñ¨}=Ú 35 10. „`«ãÎ̈ó, 63
™êOYº`«`fiÎ« O 36 11. cè`ó« 63
^Œâ" ◊ åÜ«Ú=ÙÅ∞ 38 12. =∞e#g 64
+¨_∂» ~°∞‡Å∞ 38 13. u~°ã¯¨ $`« 64
‰õΩO_»ex #∞O_ç 14. ã¨∞+¨µÑÎ̈ 64
qq^èŒ =∞O„`À`«ÊuÎ 40 15. =∞^À#‡`«Î 64
~Ô O_»#fl~° â’¡H=õ ÚÖ’ 16. ÉèkË `«ó 64
64 Ñ‘~î°=ÚÅ ¿Ñ~°∞¡ 44 17. =¸iÛù`« 65
5
18. Ç¨Ï$`«g~°º 6549. Ñ‘_`ç « ^À+¨=Ú

19. Ç‘Ï# 20. „Ñ¨^èŒfiãÎ̈ó 65 =Å# ã≤kúÇ¨x 71
21. ÉÏÅ 66=∞O„`= « ÚÅ‰õΩ 10 ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞72
22. ‰õΩ=∂~° 66#Hõ`„∆ « K«H„ Oõ 75
23. Ü«Ú= 66~åtÑ¶¨ÅO 78
24. á„ œ_è» 66~åâ◊√ÅÖ’ =~°= ‚ ÚÅ∞ 79
25. =$^Œú ^À+¨=ÚÅ∞ 66JHõ^äŒÇ¨Ï K«„Hõ=Ú 79
26. x¢ãOÎ≤ â◊ 66nÑ¨™ê÷#O 82
27. xsƒ[ 66‰õÄ~°‡K«H„ Oõ 82
28. ã≤kÇ ú Ï‘ # 67Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°}‰õΩ â◊√Éè™í ê÷#=ÚÅ∞ 83
29. =∞O^Œ 67QÆ∞~°∞=Ù ÅHõ} ∆ =ÚÅ∞ 84
30. ‰õÄ@ 67t+¨ºÅHõ∆}=ÚÅ∞ 84
31. x~°Oâ◊Hõ 67t+¨º Ñ¨sH∆ÍHÍÅ=Ú 85
J^èŒ `«$fÜ«∞ó Ñ¨@Åó
32. ã¨`fi« Ç‘Ï# 67
nH∆ÍOQÆ x~°Ü ‚ ∞« O 86
33. Hˆ Hõ~O° 67
=∞O_»Ñ¨ x~å‡}qkè 89
34. c[Ç‘Ï#Hõ 67â◊¥ÅO – `À~°}O – "Õk 91
35. ^è∂Œ q∞`« 67=∞O_»Å x~å‡}O 95
36. PeOy`« 67JO‰õΩ~å~°Ê} áê„`« xÜ«∞=∞O 93
37. "≥∂Ç≤Ï`« 67|e„^Œ=º=ÚÅ∞ 95
38. ‰õ∆Ω^è•~°Î 671. K«`«∞~°„ã¨‰õΩO_» „Ñ¨=∂}O, x~å‡}O97
39. Ju^Œ$ÑÎ̈ 672. Ü≥∂x‰õΩO_» x~å‡}qkè 98
40. JOQÆc~è ° 683. J~°K ÷ O« ^„ ‰Œ Ωõ O_»O 99
41. Ju„‰Ωõ ^Œú 684. „`«º„ã¨ ‰õΩO_»O 100
42. Ju„‰Äõ ~° 695. =$`«‰Î Ωõ O_»O 100
43. ã¨g„ _» 696. +¨_»„ã¨ ‰õΩO_»O 101
44. âßO`«=∂#ã¨ 697. Ñ¨^‡Œ ‰õΩO_»=Ú 102
45. ™ê÷#É„ +íè ì¨ 698. Jëêìã „ ¨ ‰õΩO_»=Ú 102
46. qHõÅ 70Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú Ö’`«∞,
47. xó¿ãflÇ¨Ï 70 "Õ∞YÖÏ ÅHõ∆}=ÚÅ∞ 104
48. Ju=$^Œú 70<Õq∞ ÅHõ} ∆ =Ú 105
6
<åaè Ñ „ = ¨ ∂}=Ú 106 "≥·+¨‚= `«`«Îfi=ÚÅ∞ 147

Ñ„ Ü ¨ ∂≥ QÆ Éè^Ë OŒ 108 ™êOYº `«`fiÎ« =ÚÅ∞ 147 5
ãÖ÷ _çÅ ÅHõ} ∆ =Ú 108 „Ñ¨Hõ$u `«`«Îfi=ÚÅ∞ 147
"ÕkHõ ~°K<« åqkè 110 u „ Ñ¨Ù~å `«`fiÎ« =ÚÅ∞ 147
„ã¨∞=ÅHõ∆}O 111 Ñ
„ Ü
¨ ∂≥ QÆ qkè 148
ã¨~fi° `ÀÉè^„í Œ =∞O_»ÅO 111 t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞
#=<åÉèí =∞O_»ÅO 117 P`«‡K≥·`«#º Ü≥∂[#O 149
ÑÖKå|˚ =∞O_»ÅO 118 1. H„ Ü˜ ∂« =f nHõ∆ 152
J^äŒ K«`∞« ~°ó÷ Ñ¨@Åó 2. =~å‚u‡HÍ nHõ∆ 155
– J^äŒ nH∆Í „Ñ¨Hõ~°}O – 119 3. HõàÏ=f nHõ∆ 156
QÆ∞~°∞=Ù Ü«∂QÆ=∞O@Ñ¨ Ñ „ "
¨ âÕ O◊ 120 4. "Õ^= Œè ∞~¸nHõ∆ 158
=iúx 121 Ç¨ÏŸ=∞„^= Œ º Ñï=∂}=Ú 163
P`«‡Ü∂« QÆO 122 Ç¨ÏŸ=∞Éè^Ë = Œ ∞O^Œ∞ Jyfl^è•º# Éè^Ë OŒ 166
|Ç≤Ï~åºQÆqkè 123 J^äŒ +¨+óª¨ Ñ¨@Åó
á„ ê}„Ñu ¨ +ª̈ =∞O„`= « Ú 125 J^è= Œ ∂`«$HÍ Ñ „ H¨ ~õ }
° O 169
LÑ¨Kå~°=ÚÅ∞ 126 "åˆQ=Ì `å ^è•º#O 170
JG^Õ=`å ^è•º#O 128 JHõ~∆ ° ^è•º# â’¡H= õ ÚÅ∞ 170
J^äŒ ÑÖK«=∞ó Ñ¨@Åó JHõ~∆ <° åºã¨ ™ê÷#=ÚÅ∞ 174
J^äŒ Jyfl [##O 130 =∂`«$HÍ K«H„ = õ Ú 175
JyflÜ≥ÚHõ¯ J+ì̈=¸~°∞ÎÅ∞ 134 Ñ‘~â°î ‰◊ Ωõ ÅÎ ∞ 176
JyflH˜ Ñ „ Ü ≤ ∞« =∞O„`=« Ú 135 É„ ÏÇ¨‡ºk ^è•º# â’¡H= õ ÚÅ∞ 178
„ã¨∞H± „ã¨∞= ãÖ™ê¯~°=Ú 136 ã¨$+≤ì<åºãÖ 179
P[º ãÖ™ê¯~°=Ú 136 =ˆ~â‚ fi◊ s ^è•º#O 179
Ç¨ÏŸ=∞qkè 137 ãÖÇ¨~°<åºãÖ 179
JyflÜ≥ÚHõ¯ QÆ~åƒù^•è <åk âß~°^• ^è•º#O 181
ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ 140 NHõO~î° =∂`«$HÍ<åºãÖ 181
JyflÑ≤`«$Ñ¨Ó[ 141 J~°<÷ åsâ◊fi~° ^è•º#O 182
<å_ô ãÖ^è•#O 143 Hˆ â◊==∂`«$HÍ <åºãÖ 182
+¨_^» fiŒè â’^è#Œ O 144 J~°Å÷ ˛ ^è•º#O 183
5. HõÖÏ^èŒfiÅ∞ 145 qâ◊fi[#h <åºã¨=Ú 183
t=`«`fiÎ« =Ú 146 =∞Ç¨Å˛ <åºã¨=Ú 184
7
ã¨=∞ãÎ̈ [#h <åºãÖ 184 J^ä•+¨= ì ∞ó Ñ¨@Åó

ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ïh <åºãÖ 185 J^ä= Œ ∞Ç¨˛ Ñ„ H¨ ~õ }° "£∞ 222
Ñ„ Ñ ¨ O¨ K«Ü∂« QÆO 186 Ñ‘~=°î ∞O„Ò« 223
H„ =õ ∞q^è•#O 187 K«`∞« sƒ[ =∞O„`=« Ú 227
HÍ=∞ºHõ~‡° q^è•#=Ú 189 ^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`= « Ú 228
JaèKå~°=Ú `˘ÅQÆ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú 191 ^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`=« Ú 230
=∂`«$HÍ Ñ¨Ó[ 192 =∞O_»Ñ¨ ^è•º#O 232
u
„ â◊HÎ̃ =Ú„kHõ 195 =∞Ç¨ÅH©∆‡ ã¨fi~°∂Ñ¨ ^è•º#O 234
#=~°`fl« =Ú„kHõ 196 Ñ¨Ù~°â◊Û~°}=Ú 235
=∂`«$HÍ^è•~°} Ü«∞O„`=« Ú 198 Å˛ Ü«∞O„`= « Ú 244
J^äŒ ã¨Ñ= Î¨ ∞ó Ñ¨@Åó 27 JHõ~∆ = ° ÚÅ ÅH©‡∆ =∞O„`= « Ú 245
J^äÉŒ ∂íè `«eÑ≤ Ñ
„ H¨ ~õ } ° O 198 =∞Ç¨Å˛ Láêã¨Hõ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞248
#==~°æ ^Õ=`«Å∞ 200 J^äŒ #==∞ó Ñ¨@Åó
"åˆQâ◊fis ^è•º#=Ú 201 J^äŒ Éèí∞=<Õâ◊fis „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 250
Pã¨#=∞O„Ò« 203 Ü≥∂x <åºã¨=Ú 252
64 â◊‰Ωõ ÅÎ <å=∞=ÚÅ∞ 204 Éè∞í =<Õj Ñ¨Ó*ÏÜ«∞O„Ò« 253
Ç¨ÏŸ=∂kqkè 204 u
„ QÆ∞} Ü«∞O„`= « Ú 260
1. qÜ«∞^ŒºO„Ò« 205 +¨_∞» } æ `˜ « Ü«∞O„`= « Ú 260
2. "åÜ«∞=ºÜ«∞O„`= « Ú 206 ^•fi^Œâ◊ QÆ∞}˜`« Ü«∞O„`=« Ú 261
3. PˆQflÜ«∞ Ü«∞O„`= « Ú 207 Ñ¨Ù`„ Ñ
„« ^¨ Œ Ü«∞O„`= « Ú 262
4. "å~°∞} Ü«∞O„`= « Ú 208 u
„ c[ =∞O„`= « Ú 263
5. áêiú= Ü«∞O„`= « Ú 208 =∞~˘Hõ =∞O„`= « Ú 265
"åwâ◊fis =∞O„Ò« 209 JOQÍ=~°} ^Õ=`«Å∞ 266
P=~°} Ñ¨Ó[ 210 áêâßk `„ º« Hõ~∆ =° ÚÅ∞ 267
=∞~˘Hõ "åwâ◊fis =∞O„`= « Ú 212 Ñ¶¨∞\Ï~°æà◊ Ü«∞O„`«=Ú 269
Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis =∞O„`= « Ú 214 Ñ¶¨∞\Ï~°æà◊ Ü«∞O„`«O 273
=∞~˘Hõ ''Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis—— =∞O„`«=Ú216 J^äŒ ^Œâ= ◊ ∞ó Ñ¨@Åó
ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¶∞¨ $`«O 217 J^äŒ `«fii`å Ñ „ H¨ ~õ } ° "£∞ 274
"åwâ◊fis =∞O„`åO`«~=° Ú 218 HÕHõs Ñ¨Ó[ 276
ã¨~ã
° fi¨ f Láêã¨Hõ q[Ü«∞Ñ „ ^¨ Œ Ü«∞O„`=« Ú 280
xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ 219 Å˛ H©iÑ „Î ^¨ ÜŒ ∞« O„`= « Ú 280
8
NÑ¨^Œ `«fii`å Ü«∞O„`= « Ú 281 =∞<ÀÉè" í å`«‡Hõ Ü«∞O„`=« Ú 343

J#∞„QÇ Æ Ï¨ Ü«∞O„`=« Ú 282 „uÑ¨Ù~° Éè̌·~°g ™ÈÎ„`«=Ú 344
K«`∞« +¨¬+≤ì Ñ¨^Ü Œ ∞« O„`= « Ú 283 ~å[=∂`«Oyh 347
u
„ HõO@H© =∞O„`= « Ú 284 ~å[=∂`«Oyh ã¨∞u Î 361
=â◊ºu „ HõO@H© =∞O„`= « Ú 285 J^äŒ „`«Ü∂ ≥ ^Œâó◊ Ñ¨@Åó
x`åº=∞O„`=« Ú 286 J^äŒ QÆ}Ñü Ñ „ H¨ ~õ }
° O 363
=∞~˘Hõ `«fii`å =∞O„`= « Ú 289 2. =∞Ç¨QÆ}Ñü =∞O„`= « Ú 368
=„[Ñ „ ™¨ êÎi}© =∞O„`= « Ú 290 K«`∞« ~å=$uÎ `«~Ê° }=Ú 374
`¢ Ñ ·≥ Ù¨ @ =∞O„`= « Ú 293 =∞Ç¨QÆ}Ñü Ü«∞O„`= « Ú 375
Jâßfi~°∂_è® =∞O„`= « Ú 295 3. qiQÆ}Ñü =∞O„`= « Ú 377
J#flÑ¨Ó~å‚ =∞O„`= « Ú 297 4. â◊HÎ̃ QÆ}Ñü =∞O„`= « Ú 379
Ñ¨^•‡=f =∞O„`= « Ú 298 5. Ç¨Ïã≤= Î ÚY QÆ}Ñü 381
Ñ¨^•‡=f Ü«∞O„`= « Ú 299 6. H˜Ñ„∆ Ñ
„¨ ™¨ ê^Œ QÆ}Ñü 382
J^äH·≥ Í^Œâó◊ Ñ¨@Åó 7. ¿ÇÏ~°O| QÆ}Ñü 384
J^äŒ ^Œ∞~åæ „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 300 55 JHõ~∆ =
° ÚÅ =∂ÖÏ=∞O„`=
« Ú387
^Œ∞~åæÜ∞« O„`=« Ú 304 ã¨∞|„ Ç¨Ï‡}º =∞O„`=« Ú 387
=∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh =∞O„`«O 304 QÆ}Ëâ◊ ã¨∞Îu 389
[Ü«∞^Œ∞~åæ =∞O„`= « Ú 306 J^äŒ K«`∞« ~°â
Ì ó◊ Ñ¨@Åó
â◊¥eh ^Œ∞~åæ =∞O„`= « Ú 308 J^äŒ ™œ~° „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 393
Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú =^ŒeOK«∞@ 311 ã¨∂~°º=∞O„`«=Ú 398
=#^Œ∞~åæ =∞O„`= « Ú 312 =¸iÎHÅõ Ê# =∞O„`= « Ú 401
Ñ„ Ü ¨ ∂≥ QÆ q^è•#=Ú 315 J~°…º qkè 402
Ñ¨Ù`«bÎ Ñ „ Ü¨ ∂≥ QÆO 318 Ñ
„ Ü
¨ ∂≥ [# uÅHõ=∞O„`= « Ú 404
=#^Œ∞~åæ Ü«∞O„`= « Ú 325 =∂~°OÎ _» Éè̌~· =
° c[=Ú 406
J^äŒ ^•fi^Œâó◊ Ñ¨@Åó J[áê=∞O„`=« Ú 408
J^äŒ Éè̌·~°g „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 326 Jyfl=∞O„`= « Ú 411
#=Ü≥∂x<åºãÖ 329 `«∞~°QÍyfl =∞O„`=« Ú 416
Ñ¨Ù~°â◊Û~°} 333 J^äŒ ÑÖK«^â Œ ó◊ Ñ¨@Åó
u
„ Ñ¨Ù~° Éè̌~· g° QÍÜ«∞u „ 341 J^äŒq+¨µ‚ „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 422
u
„ Ñ¨Ù~°É~·è̌ g° Ü«∞O„`= « Ú 341 qÉè∂í u ÑÖ[~°<åºãÖ 424
™œÉèÏQÆº^Œ Ü«∞O„`= « Ú 642 =¸iÎ ÑÖ[~° <åºã¨=Ú 424
9
H˜s@ =∞O„`=« Ú 427 ÅH∆Í‡ºk =∞O„`= « ÚÅ∞ 490

^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`=« Ú 430 NHõ~° =∞O„`= « Ú 493
ÅH©; "åã¨∞^Õ= =∞O„`= « Ú 432 Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} q^è•#=Ú 494
^Œk" è å=∞# =∞O„`=« Ú 434 QÀáêÅ =∞O„`=« Ú 496
^Œk" è å=∞# Ü«∞O„`=« Ú 437 QÀáêÅ Ü«∞O„`=« Ú 499
Ç¨ÏÜ«∞w„ = =∞O„`= « Ú 438 HÍ=∞eOQÆ Ü«∞O„`= « Ú 500
~å=∞ =∞O„`= « Ú 441 ã¨~fi° `ÀÉè^„í Œ Ü«∞O„Ò« 501
^è•~°} Ü«∞O„`= « Ú 445 UHÍHõ~∆ ° HÍ=∞=∞O„`= « Ú 502
=~åÇ¨Ï =∞O„`= « Ú 446 [QÆ<À‡Ç¨Ï# Ü«∞O„`=« Ú 505
=~åÇ¨Ï Ü«∞O„Ò« 450 HÍ=∞ QÍÜ«∞u „ 506
^è~Œ }
° = © ∞O„`= « Ú 453 =â◊ºHõ~° Ü«∞O„`= « Ú 506
J^äŒ ëÈ_»âó◊ Ñ¨@Åó ^Œâß=`å~° ™ÈÎ`„ =« Ú 507
J^äŒ #$ã≤OÇ¨Ï „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 456 1. =∞`åûº=`å~°=Ú 507
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} q^è•#=Ú 457 2. ‰õÄ~å‡=`å~°=Ú 507
#$ã≤OÇ¨Ï Ü«∞O„`= « Ú 461 3. =~åÇ¨=`å~°O 507
iÑ¨Ù ^èfiŒ Oã¨# Ü«∞O„`= « Ú 462 4. #$ã≤OÇ¨=`å~°O 508
*ÏfiÖÏ#$ã≤OÇ¨Ï =∞O„Ò« 463 5. "å=∞<å=`å~°O 508
ÅH©; #$ã≤OÇ¨Ï =∞O„`= « Ú 467 6. Ñ¨~â° √◊ ~å=∂=`å~°O 508
Ç¨ÏŸ=∞ Ñ¶Å¨ =Ú 467 7. N~å=∂=`å~°O 508
#$ã≤OÇ¨Ï Ü«∞O„`= « Ú 468 8. |ÅÉè^„í Œ ~å=∂=`å~°O 509
ã¨∞^Œ~≈° # =∞O„`= « Ú 469 9. |∞^•ú=`å~°O 509
K«H„ ~õ K ° <« å Ñ„ H¨ Í~°=Ú 475 10. Ç¨ÏÜ«∞w„ "å`å~°O 509
|e^•# qkè 476 J^ä•+¨^ ì âŒ ó◊ Ñ¨@Åó
~åâ◊√Å kâ◊Å∞ 477 J^èŒ t= Ñ „ H¨ ~õ } ° "£∞ 510
|e =∞O„`= « Ú 477 QÀà◊H<õ åºã¨=Ú 511
ÑÖK«Q= Æ º Ñ¶∞¨ $`«áêHõqkè 480 "åºÑ¨H<õ åºã¨ =∞O„`= « Ú 512
ëÈ_»âß~° Ü«∞O„`=« Ú 482 Ñ‘~= °î ∞O„`=« Ú 513
K«„Hõ =∞O„`«=Ú 484 P=~°} ^Õ=`å~°Û# 513
J^äŒ ã¨Ñ^ Î̈ âŒ ó◊ Ñ¨@Åó JëêìHõ∆~° =∞O„`«=Ú 515
J^èŒ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞ „Ñ¨Hõ~°}O 485 =$+¨Éíè ^è•º#=Ú 517
[QÆ<åfl^Œè ^è•º#=Ú 489 Hˆ `„∆ á« êÅ ^è•º#=Ú 517
10
K«O_Õâ^◊ •è º#=Ú 517 Hˆ `„∆ á« êÅ |e=∞O„`= « Ú 557

^Œ∞~åæ^•è º#=Ú 517 |@∞Hõ Éè̌·~°= =∞O„`«=Ú 558
+¨}∞‡Y ^è•º#=Ú 517 ™êufiHõ ^è•º#=Ú 560
#Ok^è•º#=Ú 517 ~å[ã¨^•è º#=Ú 560
qÑ¶∞¨ fl<åÜ«∞Hõ ^è•º#=Ú 517 `å=∞ã¨^•è º#O 560
¿ã<åÑü ^è•º#=Ú 518 |e ~Ô O_»∞ q^è= Œ ÚÅ∞ 568
t=Ùx á„ ê™ê^Œ =∞O„`= « Ú 518 =∞O„`É« ã íè ‡¨ =Ú 569
J+ì̈u „ Oâ◊`ü HõàÏ<åºã¨=Ú 519 =∞O„`åaè¿+Hõ=Ú 570
JëêìH~∆õ á„° ê™ê^Œ =∞O„`=« Ú 523 QÆ*Ïâßfik âßOuqkè 573
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`= « Ú 525 ~å[ã¨ |e^•#qkè 574
=∞Ç¨=∞$`«∞ºO[Ü«∞ Ü«∞O„`= « Ú526 |e ãÖHõÅÊ =∞O„`= « Ú 574
J^äH·≥ À# qOâ◊ó Ñ¨@Åó PÑ¨^∞Œ ^Œ~ú } ° Ü«∞O„`= « Ú 575
J^äŒ ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 527 K«O_Õâfi◊ ~° =∞O„`= « Ú 576
^ŒH} ∆˜ Ï ^è•º#=Ú 529 t=ã¨∞Îu 579
=∞~˘Hõ ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ =∞O„`= « Ú 530 J^äH·≥ q õ Oâ◊ó Ñ¨@Åó
hÅHõO~î° =∞O„`= « Ú 532 J^äŒ QÍÜ«∞f „ Ñ „ H¨ ~õ }
° "£∞ 580
t=zO`å=∞}˜ =∞O„`= « Ú 534 tMÏQÍÜ«∞f „ =∞O„`= « Ú 581
Ñ¨Ù`«bÎ Ñ „ Ü¨ ∂≥ QÆ=Ú 535 JHõ~∆ ° <åºã¨=Ú 582
zO`å=∞}˜ Ü«∞O„Ò« 537 QÍÜ«∞f „ Ñ¨^<Œ åºã¨=Ú 583
=∞<À~°^äŒ „Ñ¨^Œ Ü«∞O„`«=Ú 537 QÍÜ«∞f „ +¨_O» QÆ<åºãÖ 584
PÑ¨^Œ Q„ Ç Æ Ï¨ Ñ¶∞¨ fl Ü«∞O„`= « Ú 538 ^Œâß=~°}Ï~°Û# 585
t= `«∞O|∞~°∞ c[=Ú 539 qq^èŒ „^Œ=ºÇ¨ÏŸ=∞ Ñ¶ë`«=Ú 587
ã¨fi^ÕÇ¨Ï=∞O^Œ∞ Ñ‘~î° HõÅÊ# 541 PˆQflÜ«∞ =∞O„`q« ^Œº 588
`«∞O|∞~°∞ Ü«∞O„`=« Ú 544
Y_»~æ å=} =∞O„`= « Ú 544 =~°‚<åºã¨=Ú 589
Dâß<åk ÑÖK«=¸iÎ <åºãÖ 546 Ñ¨^<Œ åºã¨=Ú 590
J^äŒ qOâ◊ó Ñ¨@Åó ™ê^è#Œ q+¨Ü∞« =Ú 594
J^äŒ JÑ¶¨∞’~° „Ñ¨Hõ~°}O 549 ÑÖK« ^Œ∞~°æÅ∞ 601
Ñ¨Ù~°â◊Û~°} 551 ÑÖK«^∞Œ ~åæ Ñ „ Ü¨ ∂≥ QÆ=ÚÅ∞ 601
Ü«∞O„`« Hõ^#Œä O 553 ã≤H`õ å Ñ „ Ü ¨ ∂≥ QÆ=Ú 605
=∞~˘Hõ JÑ¶∞¨ ’~° Ü«∞O„`= « Ú 554 ÑÖK«Q= Æ º Ñï=∂}qkè 608
áêâ◊√Ñ¨`åG =∞O„`=« Ú 555 UHÀ# ÑÖKåâ◊`ü Ü«∞O„`=« Ú 609
Hˆ `„∆ á« êÅ =∞O„`= « Ú 556 PˆQflÜ∂« G Ü«∞O„`=« Ú 610
11
J^äŒ ^•fiqOâ◊ó Ñ¨@Åó Éè∂í `«Ñ∞¨¶ fl Ü«∞O„`=« Ú 664

J^äŒ k<åG – Hõ$`åºG Ñ „ H¨ ~õ }
° "£∞610 q^Õfi+¨} Ü«∞O„`= « Ú 665
^Œ∞~åæ ^è•º#=Ú 613 QÍ~°∞_» Ü«∞O„Ò« 666
Ñ¨Ù`«bÎ Ñ „ Ü ¨ ∂≥ QÆO 615 ãÖr=# Ü«∞O„`= « Ú 668
Hõ$`åºG =∞O„`Ñ „« Ü ¨ ∂≥ QÆ=Ú 617 Ñ≤O_»Ü∞« O„`=« Ú 668
Å=} =∞O„`= « Ú 618 =â◊ºHõ~° Ü«∞O„`= « Ú 669
z\˜=∞O„`=« Ú 619 ãÖÎ Éè#í Ü«∞O„`= « Ú 670
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°}Ïk Hõ^#Œä =Ú 620 "åH±ãOÎ¨ Éè#í Ü«∞O„`=« Ú 671
ÑÖK«ÑÙ¨ `«bÎ Ñ „ Ü ¨ ∂≥ QÆ=Ú 623 tâ◊√~À^Œ# ~°HÍ∆ Ü«∞O„`= « Ú 672
#Hõ`„∆ « =$Hõ= ∆ ÚÅ∞ 628 ã
¢ Î‘ =â◊º Ü«∞O„`= « Ú 673
J^ä„Œ `«Ü∂ ≥ qOâ◊ó Ñ¨@Åó =∞#‡^Œ Ü«∞O„`=« Ú 673
J^äŒ„`«ºO|Hõ „Ñ¨Hõ~°}"£∞ 630 Ü«∞O„`Ö« YË # ^„ = Œ º=ÚÅ∞ 673
qq^èŒ ™ê^è#Œ Å∞ 633 ^Õgã¨∞u Î 374
â◊`åHõ~∆ =° ∞O„`=« Ú 635 Ñ¶Å¨ â◊$u 678
J^äŒ =~°∞} Ñ „ H¨ ~õ } ° O 639 J^äŒ ÑÖK«qOâ◊ó Ñ¨@Åó
á„ ê}„Ñu ¨ ëêª=∞O„`=« Ú 643 J^äÜ Œ ∂≥ QÆ Ñ „ H¨ ~õ } ° "£∞ 679
+¨_O» QÆ <åºã¨=Ú 643 Ü≥∂QÆ=Ú 8 q^è= Œ ÚÅ∞ 679
`«`„ Ñ„« H¨ Í~°ó 646 1. Ü«∞=∞=ÚÅ∞ Ñ¨k 680
=∞$`åk â◊‰Ωõ ÅÎ ™ê÷#=ÚÅ∞ 647 2. xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ – Ñ¨k 680
á„ ê}„Ñu ¨ ëêª Ü«∞O„`= « Ú 648
=Ú„^•„ÑH¨ ~õ } ° O 649 3. Pã¨#=ÚÅ∞ – J~Ú^Œ∞ 381
J^ä= Œ ∂ÖÏ Ñ „ H¨ ~õ } ° "£∞ 651 4. á„ ê}ÏÜ«∂=∞=Ú 381
J^äŒ +¨@¯~°‡ „Ñ¨Hõ~°}O 652 5. Ñ „ `¨ åºÇ¨~°=Ú 381
Pã¨#=ÚÅ∞ 654 6. ^è•~°} 681
+¨\Hò ~õ ‡° q<åºã¨=ÚÅ∞ 658 7. ^è•º#O 682
J^äŒ K«`∞« ifiOâ◊ó Ñ¨@Åó 8. ã¨=∂kè 682
J^äŒ Ü«∞O„`« „Ñ¨Hõ~°}O 660 ‰õΩO_»eh ^è•º#O 683
=â◊ºÜ«∞O„`= « Ú 661 ‰õΩO_»eh ã¨∞u Î 685
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ Ü«∞O„`= « Ú 662 Q„ OÆ ^èHŒ $õ `ü ÑïK«Ü∞« O 687
Q„ Ç
Æ Ï¨ [fi~° Ü«∞O„Ò« 662 Q„ OÆ ^èŒ ÑïK«Ü∞« O 687
ã¨~Ê° <åâ◊# Ü«∞O„`= « Ú 663 HÍj‡~ü ã≤sãπ PÑ¶π
LKåÛ@# Ü«∞O„`=« Ú 663 >ˇH±û\òû JO_£ ã¨ì_ôãπ 689
12
''ãÖÑ¨`«¯s—— `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞

L^ŒÇÏ¨ iOz# 173 Q„ OÆ ^è=Œ ÚÅ∞
1. JQÆã≤ÎãÖÇ≤Ï`« 22. HÍo^•ã¨ó
2. Jf`åQÆ=∞O 23. HÍÖ’`«Î~åQÆ=∞ó
3. J„uó 24. „H˜Ü«∂HÍO_»âıY~°ó
4. P^äŒ~°fi}˜Hõó 25. „H˜Ü«∂HÍÅ QÆ∞}À`«Î~°`«O„`«O
5. J¿ÑH˜∆`å~°÷^Àº`«xH˜ 26. „H˜Ü«∂™ê~°O
6. Jaè#=QÆ∞Ñ¨Îáê^•ó 27. ‰õΩÅ„Ñ¨HÍâ◊ `«O„`«O
7. PKå~åºó 28. HÀâ◊ó
8. P#O^ŒÉè̌·~°=ó 29. QÆ}Ñü ãÖÇ≤Ï`«
9. P=∂flÜ«∞ ~°Ç¨Ïã¨ºO 30. QÆ}Ëâ◊fi~° q=∞i≈x
10. Dâß#t= 31. QÆ∞~°∞„áÈHõÎ=# ^Œ∞~åæHõÅÊO
11. Dâß#ãÖÇ≤Ï`« 32. Q“`«=∞ HõÅÊO
12. Dâ◊fi~°„Ñ¨`«ºaè[˝ 33. Q“`«=∞`«O„`«"åºHõ~°}
13. L`«~Î ° +¨@¯O 34. Q“`«=∞ó
14. L`«~Î å=∂flÜ«∞ =∞`«O 35. Q“s`«O„`«O
15. L`«ÊÖÏKå~åºó 36. K«O_Õâ◊fi~åKå~°ºó
16. |∞∞ˆQfi^Œó 37. K«`«∞~°fi~°æ zO`å=∞}˜ó
17. HõÅÊã¨∂„`«O 38. Kè«O^ÀQÆÑït+¨ìO
18. HõÖÏÊO`«~°O 39. Kè«O^ÀQÆ Pˆ~¬Ü«∞„ÉÏÇ¨Ï‡}O
19. HÍ`åºÜ«∞#ó 40. [Ü«∞„^Œ^èŒÜ«∂=∞à◊O
20. HÍk=∞`«O 41. *ˇ·q∞x
21. HÍq∞HÍQÆ=∞O 42. *’ºu+¨~°`«fl=∂Å
13
43. *Ï˝#=∂Å 68. <å~°^ŒÑÖK«~å„`«O

44. *Ï˝#~°`åfl=o 69. <å~°^Œó
45. _®=∞~°O 70. <å~°ã≤OÇ¨ÏHõÅÊO
46. `«`«fi™êQÆ~° ãÖÇ≤Ï`« 71. <å~åÜ«∞}©Ü«∞O
47. `«O„`«„Ñ¨HÍâ◊ 72. <å~åÜ«∞}©Ü≥∂Ñ¨x+¨`ü
48. `åÑ¨x 73. xÑ¶¨∞O@∞=∂`«$Hõ
49. `≥·`«ÎsÜ«∞âßY 74. hÅ`«O„`«O
50. „uHõÉ^Ëè OŒ 75. #$ã≤OÇ¨Ï`åÑ¨x
51. „uHÍO_»=∞O_»#O 76. Ñ¨^Œ‡<åcèÜ«∞O
52. „uHÍO_»O 77. Ñ¨^Œ‡áê^•Kå~°ºó
53. „uÑ¨Ù~å™ê~°O 78. ÑÖK«~å„`«O
54. „`≥·Ö’Hõº™ê~°O 79. Ñ≤OQÆàÏ=∞`«O
55. „`À`«ÖÏ`«O„`«O 80. áœ+¨¯~åQÆ=∞O
56. „`À`«ÖÏ=∞`«O 81. „ÑüëêªÑ^¨ uúŒ
57. ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ ãÖÇ≤Ï`« 82. „Ñüëêª™ê~°ãÖ„QÆÇ¨ÏO
58. ^Œâ◊Ñ¨@ÅO 83. „Ñüëêª™ê~°Ò« „`«O
59. ^ŒâßHõ∆i 84. „Ñ¨ÑO¨ K«™ê~°Ò« „`«O
60. k=º™ê~°ã¨fi`«O 85. „Ñ¨Ü≥∂QÆ™ê~°O
61. ^Õg=∞`«O 86. |ÇπÏ=$K« Ñït+ì̈O
62. ^Õ"åºQÆ=∞O 87. "å`«∂Ö’`«~Î ° `«O„`«O
63. ^Œ∞º=∞}˜=∂ÖÏ„Ñ¨|O^èŒO 88. É’^è•Ü«∞#ó
64. ^èŒ∂=∂=fHõÅÊO 89. „|Ç¨Ï‡Ü«∂=∞à◊O
65. <åQÆÉèí@ìó 90. „|Ç¨‡O_»Ñ¨Ù~å}O
66. <å~°^ŒHõÅÊO 91. Éèí\ÏìKå~°ºó
67. <å~°nÜ«∞O 92. Éèí~°Î $Ç¨Ïió
14
93. ÉèÏ=∞Ç¨Ïó 116. Ü≥∂yhÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O

94. ÉèÏã¨¯~åKå~°ºó 117. ~°`åfl=o
95. ÉèÏ"å~°÷ K«~} ° O 118. ~å[=∂~åÎO_»O
96. Éè∞í =<Õj áêi*Ï`«O 119. ~å=∞HõO~î°ó
97. Éè~·ˇ =° ™ÈÎ„`«O 120. ~å=∞Ñ¨Ó~°fi`åÑ≤x
98. Éè̌~· g° ãÎ̈==Ú 121. ÅHõ} ∆ ãÖ„QÆÇÏ¨ O
99. Éèí$QÆ∞ãÖÇ≤Ï`« 122. ÅÑ¶Ú¨ \©Hõ
100. =∞O„`« `«O„`« „Ñ¨HÍâ◊ 123. bÖÏ=u
101. =∞O„`«^=Õ „Ñ¨HÍtHõ 124. ~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊O
102. =∞O„`«=ÚHÍÎ=o 125. =t+ª̈ ãÖÇ≤Ï`«
103. =∞O„`« ~°`åfl=o 126. "å=∞# ã¨∂„`«O
104. =∞O„`«™ê~° ãÖ„QÆÇ¨ÏO 127. "åÜ«∞gÜ«∞ãÖÇ≤Ï`«
105. =∞Ü«∞=∞`«O 128. "åiÎHõHÍ~°ó
106. =∞Ç¨HõÑÅ≤ ÑÖK«~å„`«O 129. "åt+ª̈ ãÖÇ≤Ï`«
107. =∞Ç¨ãÖÇ≤Ï`« 130. "åã¨∞Î âßGO
108. =∞Ç¨ã¨"≥∂‡Ç¨Ï#O 131. q*Ï˝# K«O„kHõ
109. =∂~åÎO_»É~·è̌ =° ó 132. qâ◊fiHõ~°‡
110. =∂eh q[Ü«∞O 133. qâ◊fi™ê~À^•ú~°O
111. =¸Å<å~åÜ«∞}©Ü«∞ 134. q+¨µ‚Ñ¨Ù~å}O
~°Ç¨Ïã¨ºÑ¨@Åó 135. q+¨µ‚Ñ¨Ù~å}\©Hõ
112. "≥∂Ç¨Ïâ◊¥~À`«Î~°O 136. g~åQÆ=∞O
113. Ü«∂=∞à◊O 137. "≥·^ŒºHõ xÑ¶¨∞O@∞
114. Ü≥∂QÆt= Ñ¨ûúŒ 138. "≥·+¨‚= `«O„`«O
115. Ü≥∂QÆ™ê~°O 139. "≥+· =‚¨ uÅHõO
15
140. "≥·â◊OáêÜ«∞# ãÖÇ≤Ï`« 157. ™ê~°ã¨fi`« =∞`«O

141. "≥·Ç¨ Ü«∞ã‘ =∞O„`«„Ñ¨HÍâ◊ 158. ã≤^•úO`« âıY~°O
142. âßOHõ~° HõÅÊO 159. ã≤^•úO`« ™êQÆ~°O
143. t=ã¨∂„`«O 160. ã≤^•úO`« ™ê~°ãÖ„QÆÇ¨ÏO
144. t=ã¨∂„`«=$uÎ 161. ã≤^Õúâ◊fis `«O„`«O
145. t=ãÖÇ≤Ï`« 162. ã¨∂Ñ¨âßGO
146. t=™êfiq∞ 163. ™È=∞â◊OÉèí∞ Ñ¨^Œúu
147. â◊√ÅƒO 164. ™œ„`å=∞}˜ `«O„`«O
148. â‹·=ÑÖKåHõ∆i 165. ãÖq`ü âßGO
149. â∫#HõHõÅÊO 166. ãÖÇ≤Ï`«
150. NHõO~îåKå~°ºó 167. ã¨¯O^ŒÜ«∂=∞à◊O
151. N^èŒ~åKå~°ºó 168. ã¨‡ $u™ê~°O
152. NÑÖK«g∞ =∞`«O 169. ã¨fiK«ÛO^ŒÉè̌·~°= `«O„`«O
153. N=∞`«OQÆ áê~°"∞Õ â◊fi~°O 170. ™êfiÜ«∞OÉèí∞=O
154. +¨_»#fiÜ«∞ =∞Ç¨~°`«flO 171. Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù ãÖÇ≤Ï`«
155. ã¨#`ü ‰õΩ=∂~° ãÖÇ≤Ï`« 172. Ç¨ÏÜ«∞j~°¬ÑÖK«~å„`«O
156. ™ê~°ãÖ„QÆÇ¨ÏO 173. Ç¨ÏO™ÈÇ¨ÏÑ≤+¨`ü
16 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
10
âß~°^• Ñ‘iHî õ
HÍj‡~°^ÕjÜ«Ú_≥·# ''ÅHõ∆ ‡}^Õt ˆHO„^Œ—— q~°z`«"≥∞ÿ#k, D
'âß~°^•uÅHõO— J<Õ =∞O„`« âßG„QÆO^è=Œ Ú. Wk ^ŒH} ∆˜ ÉèÏ~°`« ^Õâ=◊ ÚÖ’
ZO`À „áêK«∞~°ºO á⁄OkOk. W`«_∞» ''L`«ÊÖÏKå~°∞º——x t+¨µº_»∞. 25
Ñ¨@Å=ÚÅÖ’ ~°zOK«|_ç#k. nxH˜ ~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì ''Ñ¨^•~åÌ^~Œ ≈° —— J<Õ
K«H¯õ \˜ ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=Ú ~°zOKå_»∞.
âß~°^•uÅHõ=∞O^Œ∞ ™êuÎ fiHõ – ~å[ã¨ – `å=∞ã¨=ÚÖˇ·#
=∞O„`«„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ `≥Å∞Ñ¨|_ç#q. ^Õâ◊HÍÅ Ñïã≤÷`«∞Å##∞ãïOz
âß~°^•uÅHõ ãÖã¨¯ $`« "åºYº‰õΩ, 'ãÖÑ¨`«¯s— J#∞ q=~°} Ñ¨Ó~°fiHõ
"åºMÏº#=Ú#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ~°zOK«_»O (J#∞=kOK«_»O) [iyOk.
=∞O„`«âßG=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz, ã¨=∞ãÎ̈ q+¨Ü∞« =ÚÅ∞ WO^Œ∞#flq.
™ê^è‰Œ Ωõ Å Ç≤Ï`«=ÚHÀi =∞iH˘O`« W`«~° „QÆO^è=Œ ÚÅÖ’x ™ê^è#Œ
q+¨Ü∞« =Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. =∞O„`« âßG=Ú#O^Œ∞ ™ê^è#Œ ‰õΩ <åÅ∞QÆ∞
Ñ‘~=°î ÚÅ∞ =ÚYº"≥∞#ÿ q. Wq [Ñ¨™ê^è#Œ Ö’ j„Ñ¶∞¨ Ñ¶e¨ `«=ÚxK«∞Û#∞.
1. J~°}ºÑ‘~O °î – =∞#∞+¨º ãÖKå~°=ÚÖËx J@g „áêO`«=Ú.
WK«@, ÉèíQÆfl PÅÜ«∞=ÚÅO^Œ∞, H˘O_» tY~°=∞O^Œ∞, x~°ƒùÜ«∞=ÚQÍ
UHÍO`«=ÚQÍ [Ñ¨™ê^è#Œ KÕã#≤ KÀ =∞O„`«=Ú `«fii`«=ÚQÍ ã≤kOú K«∞#∞.
2. â◊‡âß# Ñ‘~O °î – ~å„uÜ«∞O^Œ∞ â◊‡âß#=ÚÖ’ =∞O„`«[ÑÖ
KÕ Ü « ∞ _» O . H˘xfl *ˇ · # „QÆ O ^ä Œ = ÚÅO^Œ ∞ NHõ $ +¨ µ ‚ x ™È^Œ ~ ° ∞ _≥ · #
QÆ[ã¨∞‰õΩ=∂Å∞_»∞ â◊‡âß# Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ t==∞O„`« ™ê^è#Œ KÕã≤ P`«‡*Ï˝#
ã≤káú ⁄Ok#@∞¡ LÖËd¡ OK«|_ç#k. <åÅ∞QÆ∞ Ñ‘~=°î ÚÅÖ’ nx<Õ ''„Ñ¨^=Œè ∞
Ñ‘~O°î —— JO\Ï~°∞.
3. â◊= Ñ‘~O °î – =∞$`«Hàõ |ı ~°OÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_ç [Ñ≤OKÕ ™ê^è#Œ .
NÇ¨Ï~°∞¬_∞» , â◊=Ñ‘~O°î ÃÑ· (`«eâ¡ =◊ OÃÑ)· ‰õÄ~˘Ûx UHÍHõ~∆ ° t= zO`å=∞}˜
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 17
0
[Ñ≤Oz =∞O„`«ãk≤ ú á⁄Ok =∞Ç¨Hõq J~Ú<å_»∞. ~åAÅKÕ |OQÍ~°∞
=¸@Å∞, U#∞QÆ∞Å ã¨=¸Ç¨ÏO |Ç¨ï=∞`«∞Å∞QÍ ã¨`å¯~°O á⁄O^•_»∞.
NÇ¨Ï~°∞¬_»∞ ÉÏÅºOÖ’ q^•ºÉèÏºã¨ HÍÅOÖ’, =∞O^Œ∞_»∞QÍ
LO_Õ"å_»∞. XHõ<å_»∞ P =ÓiH˜ XHõ ã≤^Œ∞ú_»∞ =KåÛ_»∞. `«O„_çÖËx
NÇ¨Ï~°∞¬}˜‚, Q˘Ñ¨Ê"å_çQÍ KÕ^•Ì=∞x J`«x `«e¡ P ã≤^Œ∞úx=^ŒÌ‰õΩ fã¨∞‰õΩ
"≥o§ J`«x =∞O^Œ|∞kúx q=iOz, J`«xH˜ U^≥·<å `«~°}ÀáêÜ«∞O
ã¨∂zOK«=∞x „áêi÷OzOk.
JÑ¨Ù_»∞, P ã≤^∞Œ _ú ∞» UHÍHõ~∆ ° t= zO`å=∞}© =∞O„`«=Ú#∞ P"≥∞‰õΩ
LÑ¨^ÕtOz, nxx ‰õΩ=∂~°∞xKÕ â◊=Ñ‘~î°OÃÑ· ™ê^èŒ# KÕ~ÚOK«=∞x
P^ÕtOKå_»∞. P `«e¡ `«# ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ZO`À Q˘Ñ¨Ê"å_»∞ HÍ"åÅx ^Œ$_è»
xâ◊ÛÜ«∞O HõÅ^≥· P ~å„u J`«xx â◊‡âß#=Ú#‰õΩ fã¨∞‰õΩ "≥o§Ok.
â◊‡âß#=ÚÖ’ `å#∞ "≥Å¡H˜ÖÏ Ñ¨_»∞‰õΩx, `«#ÃÑ· `«# ‰õΩ=∂~°∞}˜‚
‰õÄ~˘Û#=∞x, Hõà√◊ §=¸ã¨∞H˘x `å#∞ K≥ÑÊ¨ É’=Ù =∞O„`«=Ú#∞ `≥Å"¡ å~°∞¡
[Ñ≤OK«=∞x, Z\˜ì Ñïã≤÷uÖ’#∂ Hõà◊√¡ `≥~°==^ŒÌx – „Ñ¨ã≤^Œú =ºH˜ÎQÍ
rqOK«=∞x nqOz J`«xH˜ =∞O„`ÀÑ¨^âÕ O◊ KÕãO≤ k.
`«e¡ P[˝ áê\Õz NÇ¨Ï~°∞¬_∞» P"≥∞ÃÑ· Ñ¨^•‡ã¨#OÖ’ ‰õÄ~˘Ûx
Hõà√◊ =¡ ¸ã¨∞H˘x, UHÍ„QÆ`Q« Í [ÑÖ KÕÜ∞« _»O „áê~°OaèOKå_»∞. J`«_∞»
UHÍ„QÆ`«Ö’ LO_»@O QÆ=∞xOz# `«e¡ `å#∞ â◊=OQÍ =∂~°_®xH˜
H˘OQÆ∞#∞ HõO~îåxH˜ ayOK«∞H˘x =∞~°}O˜ zOk.
`«# ‰õΩ=∂~°∞x |OQÍ~°∞ Éèíq+¨º`«∞Î‰õΩ P `«e¡ `å<Õ â◊=Ñ‘~î°"≥∞ÿOk.
`≥Å"¡ åˆ~=~°‰Ωõ [ÑÖ KÕ™ê_»∞ NÇ¨Ï~°∞¬_∞» . ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O J~ÚOk. *Ï˝#ã≤kú
HõeyOk. HÍx `«e¡ â◊==Ú#∞ QÆ∞iÎOz Éè’~°∞# qÅÑ≤OKå_»∞. `«e¡ z=i
HÀiHõ f~åÛÅx xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍj "≥o¡ =∞Ç¨ÑÖ_ç`«∞Å#∞ P„â◊~ÚOKå_»∞ ã¨HõÅâß„™êÎÅ∞
JÉèºí ã≤OKå_»∞. ''<≥+· ^¨ OŒè —— J<Õ ãÖã¨¯ $`« =∞Ç¨HÍ=ºO ~°zOz, =∞Ç¨Hõq
HÍo^•ã¨∞ ã¨~ã° #¨ ™ê÷#O ãÖáêkOKå_»∞.
ãÖã¨¯ $`« ÑÖK«=∞Ç¨HÍ"åºÖ’¡ XHõ\Q˜ Í <≥+· ^¨ OŒè „Ñ¨MÏºu á⁄OkOk.
~åAÅ‰õΩ – K«„Hõ=~°∞ÅÎ ‰õΩ Ñ¨~=° ∂Ñ¨Ù_Î Ü » ∂« º_»∞. Éè’QÆ=Ú – Ü≥∂QÆ=Ú
~Ô O_»∂ J#∞Éèqí OKå_»∞. <≥+· ^¨ OŒè q^Œfi^Ò+¨ÔŒè QÍ MÏºu =Ç≤ÏOzOk.
Jn â◊=Ñ‘~°î [Ñ¨™ê^è#Œ Ö’ XHõ Ü«∞^•~°÷ QÍ^è.Œ
NÇ¨Ï~°∞¬x `«e¡¿Ñ~°∞ ''=∂=∞Å¡^Õg——. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ Hõ=ÙÅK«i„`«Ö’,
=∂`«$„¿Ñ=∞‰õΩ Ñ¨~åHÍ+¨Qª Í xeKÕ D ãÖÑ¶∞¨ @# – `«e`¡ <« åxH˜ B#fl`«ºOQÍ
xezO^Œ#_»OÖ’ Ug∞ ãÖ^ÕÇÏ¨ O ÖË^∞Œ . =∂`«$`åºQÆ qt+¨`ì « `≥eÜ«∞K≥¿ÑÊ
D Ñ¶∞¨ @# ã¨‡~°}OKÕ`<« Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O N=∂„`Õ #=∞ó JO@∞#flk.
4. âßº=∂ Ñ‘~î°O – Wk Ju Hõiî#"≥∞ÿ# ™ê^èŒ#. ™ê^è•~°}
=∂#=ÙÅ∞ nxx ™êkèOK«ÖË~°∞. =∞<Àx„QÆÇ¨ÏO KåÖÏ J=ã¨~°O.
UHÍO`«=∞O^Œ∞ 16 ãÖIIÅ #=Ü«∞ø=#, ™œO^Œ~º° =ux, kQÆO|~°=ÚQÍ
Ñ¨~∞° O_»É\ˇ ì̃ P"≥∞^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ~˘Ûx, =∞#ã¨∞û#∞ K«OK«Å=Ú á⁄O^ŒhÜ«∞Hõ
[Ñ¨™ê^è#Œ KÕÜ∂« e. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Hõ~Àî ~°„|Ç¨Ï‡K«~º° O J=ÅOaOKåe.
Ñ¨Ó~°fiHÍÅ=ÚÖ’ "åºã¨=∞Ç¨Ïi¬ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ â◊√‰õΩ_»∞ – ã¨∂÷ÅÉèí„^•
Kå~°∞º_»∞ – 10= â◊`å|Ì=ÚÖ’ ¿ÇÏ=∞K«O„^•Kå~°∞º_»∞ D ™ê^è#Œ KÕã≤
ã≤kú á⁄O^•~°∞.
<åºã¨ qt+ì̈`«
^Õ=<åQÆieÑ≤Ö’ 16 JK«∞ÛÅ∞ – 35 Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ "≥Ú`«OÎ 51 JHõ~∆ =° Ú
Å∞<åfl~Ú. JHÍ~åk – Hõ∆HÍ~åO`«=~°‚=ÚÅ<Õ ''=∂`«$Hõ—— JO\Ï~°∞.
<åºã¨=∞#QÍ ''LOK«∞@—— Jx J~°úO. JHõ∆~°=ÚÅ#∞ â◊s~°=ÚÖ’x
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
J=Ü«∞==ÚÅO^Œ∞ LOK«∞@#∞, J#QÍ P JHõ~∆ =° Ú P JOQÆ=Ú#O^Œ∞Oz

#@∞¡ ÉèÏqOK«∞@ÜÕ∞ <åºã¨=∞#|_»∞#∞.
=∞O„`«âßG=Ú#O^Œ∞ <åºã¨=Ú#‰õΩ KåÖÏ „áê^è•#º`« HõÅ^Œ∞.
Hˆ =ÅO <åºã¨=∂„`«=Ú#<Õ ã≤kú HõÅ∞QÆ∞##∞@ ‰õÄ_® Ü«∞^è•~°ú q+¨Ü∞« "Õ∞.
WO^Œ ∞ Å‰õ Ω „Ñ¨ = ∂}=Ú ‰õ Ä _® âßGÑ¨ ~ ° = ÚQÍ Ü« Ú #flk.
=∂`«$HÍ<åºã¨=ÚÖ’ JHÍ~åk – HõH∆ Í~°O`« =~°=‚ ÚÅ#∞, „Hõ=∞=ÚQÍ
<åºãÖ KÕÜ∞« _»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. nxxQÆ∂iÛ ''„|Ç¨Ï‡Ü«∂=∞à◊O——Ö’#∂
''#~°Ñu¨ [Ü«∞K«~åºã¨fi~À^ŒÜ∞« O—— J<Õ „QÆO^èOŒ Ö’ =∂„`åã¨fi~å^è•ºÜ«∞O
Ö’#∂ qÑ¨ÙÅ=ÚQÍ Ü«Ú#flk.
D JHõ~∆ =° ÚÅ∞ – =∞#O =∂\Ï¡_Õ ÉèÏ+¨ W^ŒO`å "≥Y· s"å‰õΩ¯
J#|_»∞`«∞Ok. JHõ~∆ =° ÚÅ∞ qY~°=ÚQÍ |Ü«∞@‰õΩ "≥^[Œ Å∞¡#@∞¡ =K«∞Û#∞
QÍ# "≥Y· i J~Ú#k.
=∞# â◊s~°=Ú =∞Å ^À+¨ÜÚ« Hõ"Î ∞≥ #ÿ k. Wk Jâ◊√zH˜ xÅÜ«∞=Ú.
nxx Ñ¨q„`«=ÚQÍ KÕÜÚ« @ H˘~°̂H <åºã¨q^è•#=Ú |∞∞+¨µÅKÕ HõeÊOK«
|_ç#k. Ñ¨`«O[eÜ≥ÚHõ¯ Ü≥∂QÆã¨∂„`« ÉèÏ+¨º=Ú#O^Œ∞ – J~Ú^Œ∞
HÍ~°}=ÚÅ=Å¡ D â◊s~°=Ú JÑ¨q„`«"∞≥ #ÿ ^Œx W@∞¡ x~°∂Ñ≤OK«|_ç#k.
â’¡II lÇ¨fi^ŒQÍú Ñ¨~å<Õfl# Hõ~“^ŒQ“ú „Ñü„QÆÇ¨ `ü I
=∞<À^ŒQOúÆ Ñ¨~¢° ã‘aÎ óè HõÔŒä ã≤kóú =~å#<Õ II
W@∞=O\˜ JÑ¨q„`«"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú#∞, ÑïÑ¨Ó~°‚ Ñ¨q„`«=ÚQÍ
KÕÜÚ« #^Õ ''<åºã¨„Ñ¨„H˜Ü∞« ——. Hõ#∞Hõ JOQÆ<åºã¨ – Hõ~<° åºã¨=ÚÖË QÍHõ,
=∂`«$HÍ<åºãÖ ‰õÄ_® ™ê^è‰Œ Ωõ Å∞ PK«iOKåe.
ëÈ_è®<åºãÖ x`«ºO PK«iOK«∞ =∞O„`«"`Õ Î« Hˆ =ÅO `«# UHõÇÏ¨ ãÎ̈
`å_»#KÕ U#∞QÆ∞#∞ ãÖÇ¨ÏiOK«QÅÆ _»x âßG„Ñ¨=∂}=Ú#flk. áê^Œ`å_»#KÕ
=∞Ç¨=$Hõ=∆ Ú#∞ Ñ¨_Q» ˘@ìQÅÆ _»∞. Hõ#∞Hõ <åºã¨=Ú KåÖÏ =∞Ç¨Ï`«∞Î QÆÅk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ÑÖKÀÑ¨Kå~° Ñ¨Ó[Ö’ J~Ú^Œ∞ „^Œ=º=ÚÅ∂ XH˘¯Hõ¯™êi ÅaèOK«Hõ
áÈ=K«∞Û. JÑ¨Ù_»∞ ''ÅO – Ñ¨$kèg`«`åÎfi`«‡<Õ QÆO^èOŒ ã¨=∞~°ÊÜ«∂q∞—— Jx
ÅO J#∞ =~°=‚ ÚKÕ`« Ñ¨$käg`«`Î« fi=Ú#∞ x~°∂Ñ≤OK«∞K«∞<åfl=Ú.
Hõ#∞Hõ JHõ~∆ =° ÚÅO^Œ∞ Jáê~°"∞≥ #ÿ â◊HÎ̃ HõÅ^Œ∞. JkÑïÑ¨Ó~°=‚ ÚQÍ
HõÅ^Õ ''=∂`«$Hõ——. â◊H[Î̃ #x JHõ~∆ =° ÚÅ∞, JO^Œ∞KÕ`<« Õ =∂`«$Hõ J#∞
¿Ñ~°∞ ™ê~°Hú =õ Ú. =∞O„`[« Ñ¨=Ú=Å# ‰õΩO_»eh â◊HÎ̃ Ñ „ É¨ ’^è=
Œ ∞QÆ∞#∞.
"≥Y· s"å‰õΩ¯, =∞^èºŒ =∞Ü«∞O^Œ∞ <å^•ÉèÏã¨~∂° Ñ¨=ÚQÍ Ñï}q∞OK«∞#∞.
J@∞Ñ≤=∞‡@ Ñ¨â◊ºOuÜ«∞O^Œ∞ qâ◊√^Œú <å^Œ=∞Ü«∞ *’ºuã¨fi~°∂Ñ¨=ÚQÍ
Ñï=~°#Î K≥O^Œ∞#∞. PÃÑ· Ñ¨âº◊ Of"å‰õΩ¯ – Ñ¨~å"å‰õΩ¯#∞ á⁄Ok â◊|„Ì |Ç¨Ï‡
Ü«∞QÆ∞#∞. J^Õ Ñ¨~°=∞ã≤kú. Ñ¨Ó~å‚Ç¨ÏO`« „áêÑ≤Î.
=∂`«$HÍ ~°ÇÏ¨ ã¨ºO
JHÍ~åk – Ç¨ÏHÍ~°O`« (Hõ∆HÍ~åO`«) =~°‚=∂Å =∂`«$Hõ Jx
JO^ŒiH© `≥eã≤#^Õ. Wk JK«∞ÛÅ – `«^#Œ O`«~O° Ç¨ÏÅ∞¡Å HõÅ~ÚHõ.
nxH˜ =∞~˘Hõ ~°∂Ñ¨=Ú#flk. Wk ~°ÇÏ¨ ã¨º™ê^è<Œ å q^è•#=Ú. Wk '=∂eh
<åºãÖ— JO\Ï~°∞.
WO^Œ∞ JK«∞ÛÅ∞ – Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ „Hõ=∞=ÚQÍ #∞O_»H,õ '#—HÍ~°=Ú`À
„áê~°OaèOz ''Ñ¶¨—— HÍ~°=Ú`À JO`«=∞QÆ∞#∞. nxx ‰õ∆Ω|ú=~°‚=∂Å
JO\Ï~°∞. "≥Ú^Œ\ ˜ „Hõ=∞su =~°‚=∂Å =∂`«$Hõ#∞ J‰õ∆Ω|ú=~°‚=∂Å
JO\Ï~°∞. WO^Œ∞ t=`«`Î« fiã¨=∂"Õâ=◊ Ú PÅã¨º=ÚQÍ [~°∞QÆ∞#∞.
=∂eh<åºã¨=Ú#O^Œ∞ j„Ñ¶∞¨ ã≤k,ú `«fii`«=ÚQÍ t=`«`Î« fiã¨=∂"Õâ=◊ Ú
[~°∞QÆ∞#∞. ''Ü≥∂yh Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O—— J<Õ „QÆO^è=Œ Ú#O^Œ∞ =∂`«$HÍã¨$+≤ì
<åº™êk Éè^Ë =Œ ÚÅ∞ HõÅ=Ù. P^•ºâ◊HÎ̃ qâ◊fi=∞Ü«∞~°∂Ñ¨=Ú ^èiŒ OK«=Öˇ#x
ÉèÏqOz#Ñ¨Ù_»∞ XHõ ã¨ÊO^Œ#O U~°Ê_»∞#∞. ^•x „Ñ¨^=Œè ∞ Ñï}Ï=∞"Õ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
NK«„Hõ Pq~åƒù=O. WO^Œ∞ ÑÖK«=∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ∞. ÑÖKåâ◊`ü =~°=‚ ÚÅ∞

– [QÆ`ãü $¨ +≤ì [iy#q.
=∂eh <åºãÖ
Ju~°ÇÏ¨ ã¨º"≥∞#ÿ =∂eh<åºã¨=ÚÜ≥ÚHõ¯ ~°∂Ñ¨=Ú q=iOK«|_»∞
K«∞#flk. Wk # HÍ~åk –Ñ¶H¨ Í~åO`«=ÚQÍ #∞O_»∞#∞. =∂`«$HÍ <åºã¨
™ê÷#=ÚÖ’ D #HÍ~åk JHõ~∆ =° ÚÅ∞Ñ¨Ü∂≥ yOK«=ÅÜ«Ú#∞.
=∂eh – # – |∞∞ – |∞∂ – – – ^äŒ – K« – ^èŒ – D
– } – L – | – Hõ – Y – QÆ – V – S – J – K« – Éèí – Ü«∞ –
_» – _è» – ~î° – ~°≠ – & – [ – ~° – @ – Ñ¨ – Kè« – Å – P – ãïó
– Ç¨Ï – +¨ – Hõ∆ – =∞ – â◊O – `« – U – S – F – B – ^Œ – Ñ¶—¨ —
nxx ''aè#flÜ≥∂x=∂eh—— Jx ‰õÄ_® `«O„`«"`Õ ÅÎ« ∞ =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
âß~°^• uÅHõ ãÖã¨¯~°}
D âß~°^•uÅHõ `«O„`«„QÆO^è=Œ Ú "≥Ú^Œ\ ™˜ êiQÍ ÉˇOQÍb eÑ≤Ö’
1880Ö’, ~°ãH≤ "õ ∂≥ Ç¨Ï# K«\’áê^è•ºÜ«∞, HõÅHõ`åÎ#∞O_ç Hˆ =ÅO =¸ÅO
„Ñ¨K∞« iOKå~°∞. H˘kÌ<Å≥ ÅˆH ÑÖ_ç`r« "å#O^Œ q^•º™êQÆ~∞° Å∞ ^Õ=<åQÆi
eÑ≤Ö’ =¸ÅO =∂„`«O „Ñ¨K∞« iOKå~°∞.
HÍj#∞O_ç 1886Ö’ ~åÑ¶¨∞=Éèí@∞ìÜ≥ÚHõ¯ Ñ¨^•~åú^Œ~°≈"åºYº`À
âß~°^•uÅHõO ãÖã¨¯ $`«OÖ’ „Ñ¨K∞« iOKå~°∞. 1941Ö’ W^Õ „QÆO^è=Œ Ú
=∞Ç¨^Õ=Éè@ í ∞ìÜÚ≥ Hõ¯ QÆ∂_è®~°nú Ñ≤H`õ À HÍjÖ’ „Ñ¨K∞« iOK«|_çOk.
QÆ∂_è®~°únÑ≤Hõ, Ñ¨^•~åú^Œ~°≈ "åºMÏº#=ÚHõO>Ë „áêp#"≥∞ÿ#k.
Ñ¨^•~åú^Œ~°≈ "åºYº`À „Ñ¨ã≤^Œú `«O„`« ÑÖ_ç`«∞_»∞ ''P~°ú~ü Z=ÖÏ<£——
PQÆ=∂#∞ãÖ^è•# ã¨q∞u ^•fi~å 1933Ö’ âß~°^•uÅHõO „Ñ¨K∞« iOKå~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Wk ''`åO„uHõ >ˇHûõ \ò ã≤sãπ——Ö’ 17= "åÅ∂º"£∞QÍ =Ú„k`«"∞≥ #ÿ k.
P `«~∞° "å`« ã¨∞=∂~°∞ 50 ãÖ=`«û~°=ÚÅ‰õΩ 1982Ö’, _èbç ¡ #∞O_ç
ãÖã¨¯ $`« Ñ¨^•~åú ^Œ~°‡ "åºMÏº#=ÚÖ’ „Ñ¨K«∞i`«"≥∞ÿOk. âß~°^•
uÅHõ=Ú#‰õΩ J<ÕHõ ãÖã¨¯ $`« \©HÅõ ∞ – "åºMÏº#=ÚÅ∂ L#flq. Jhfl
„Ñ¨K∞« i`«=Ú HÍÖË^∞Œ .
âß~°^• uÅHõ=Ú#‰õΩ 6 "åºMÏº#=ÚÅ∞
1. „uq„Hõ=∞Éè\í Ïì~‰° Ωõ _»∞ (~å=∞ÉèÏ~°f t+¨µº_»∞) ~°zOz# ''ã¨∞QÆ∂_è®~°ú
nÑ≤Hõ——
2. „¿Ñ=∞xkä ÑÖ`ü ~°zOz# ''â◊ÉÏÌ~ú° zO`å=∞}©—— "åºYº
3. NÇ¨Ï~°¬nH˜∆`« q~°z`« – ''Ç¨Ï~°¬H“=Úk——
4. HÍ=∞~°∂Ñ¨ (J™êûO) ÑÖ_ç`«∞_»∞ [QÆ^Œ∞æ~°∞ Éèí\ÏìKå~°º ã≤^•úO`«
"åwâ◊ q~°z`« – ''QÆ∂_è®~°ú „Ñ¨HÍtHõ——
5. =∂^è=Œ q~°z`« – âß~°^•uÅHõ \©Hõ
6. ~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ì q~°z`« – ''Ñ¨^•~åú ^Œ~≈° —— "åºYº, D "åºMÏº#=Ú
„H©IIâ◊ 1484Ö’ ~°zOK«|_ç#k.
~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì `«# "åºMÏº#=ÚÖ’ JK«Û@K«Û\Ï ''J~°^ú Àº`«xHÍ——
J<Õ ãÖã¨¯ $`« "åºYº#∞ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. Wk ‰õÄ_® „Ñ¨K∞« i`«=Ú HÍÖË^∞Œ .
`≥Å∞QÆ∞ ™ê^è‰Œ Ωõ Å ™œHõ~åº~°=÷ Ú, ^ÕâH◊ ÍÅ Ñïã≤`÷ ∞« Å ##∞ãïOz
''ã¨ O Ñ¨ ` « ¯ s—— J<Õ `≥ Å ∞QÆ ∞ q=~° } "åºMÏº#=Ú ã¨ ∞ ÅÉè í â ‹ · e Ö’
„"åÜ«∞|_ç#k. Wk „Ñ¨Ü∂≥ [#Hõ~=° Ú HÍQÆÅ^Œx ÉèÏqã¨∞<Î åfl#∞
12–2–2010 "Õ∞_»=~°ÑÙ¨ ãÖÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü
=∞Ç¨t=~å„u
JÇ¨Ï=∞‡^•ÉÏ^£
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
23
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
FO
N ÅHõ∆ ‡} ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`«O
âß~°^• uÅHõ"£∞
''ãÖÑ¨`¯« s—— `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O
J^äŒ „Ñ¨^= Œè ∞ó Ñ¨@Åó
=∞OQÆàÏK«~°}O
=∞Ç¨Ïó ã¨∞Îuó
â’¡II x`åº#O^Œ=Ñ¨Ù ifl~°O`«~°QÆÅ`ü ÑÖKåâ◊^~ÔŒ ó‚Â „Hõ=∂`ü
"åºÑÎ̈OÜÕ∞# K«~åK«~å`«‡Hõq∞^ŒO â◊ÉÏÌ~~÷° ∂° ÑÖ [QÆ`ü I
â◊|„Ì |Ç¨Ï‡Ü«∞^Œ∂zˆ~ ã¨∞Hõ$u# â‹ÛÂ `«#º=∞O`«~` æ° O«
`«^"£ Àº"åº^Œxâ◊O â◊âßOHõã^¨ #Œ O "åKå=∞nèâO◊ =∞Ç¨Ïó II
â’¡II =∂`å=∞Ç¨Ï=∞Ç¨â‹·ÅO =∞Ç¨ÏãÎ̈^ŒÑ≤`å=∞Ç¨ÏO
HÍ~°}O[QÆ`åO=O^Õ "å~°}O =ÚY"å~°}O II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â’¡II âß~°^• uÅˆH `«O„`Õ QÆ∞~°∂}Ï=ÚÑ¨^Õâ◊`«ó I
PO„^ÉŒè Ïè ëê=∞~¸"åºMÏº <å=∂fl ''ãÖÑ¨`¯« s—— Hõ$`å II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – x`åº#O^Œ~°∂Ñ¨"≥∞ÿ, 50
JHõ~∆ =° ÚÅ`À â◊ÉÏÌ~~ú° ∂° Ñ¨"∞≥ #ÿ D ã¨=∞ã¨Î „Ñ¨ÑO¨ K«=¸ "åºÑ¨"Î ∞≥ Ü ÿ Ú« #flk.
ÑÖ_ç`∞« Å∞ nx<Õ â◊|„Ì |Ç¨Ï‡ JO\Ï~°∞. W^Õ ã¨∞+¨µ=∞flÖ’ K≥`· #« º~°∂Ñ¨=Ú
#∞O_ç, ã¨ÇÏ¨ „™ê~°=∞O^Œ∞O_»∞ K«O„^Œ=∞O_»Å=Ú =~°‰Ωõ QÆ=∞#=Ú KÕÜÚ« K«∂
ã¨=∞ã¨Î =~°‚=ÚÅ Ñ¨Ù@∞ìHõ‰õΩ, ã¨=∞ã¨Î =∞O„`«=ÚÅ „áê^Œ∞~åƒù==Ú#‰õΩ
HÍ~°}"≥∞#ÿ k. W\ì̃ `Õ*’~°∂Ñ¨ "åˆQ=Ì `«‰Ωõ #=∞ã¨¯iOK«∞K«∞<åfl#∞.
D â’¡H=õ Ú#O^Œ∞ „QÆO^èHŒ ~õ Î° Éè~·ˇ g° =∞O„`«O xH˜Ñ∆ OÎ¨ KÕ™ê_»x H˘O^Œ~∞°
ÉèÏqã¨∞#Î fl@∞¡, ''Ñ¨^•~åÌ^~Œ ≈° —— "åºMÏº#OÖ’ ~åÑ¶∞¨ =Éè@í ∞ì WÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
„`≥Ñ· Ù¨ ~°O J~Ú# `Õ[ã¨∞û =∞#Å#∞ ~°HO∆˜ K«∞QÍHõ ! ''„Hõ=∂`ü—— –
HõâÛ◊ =∞â◊Û Hõ~=° ∂ó `å<£ JuÎ ÅHõ}∆ Ü«∂ QÆ$Ç¨f‚ u „Hõ=∂`ü—— Jx ã¨=∂ãÖ.
HõHÍ~°O „HÕ^Œ HõHÍ~°O, ~ˆ Ñ¶K¨ `Õ « ÅHÍ~°O „QÆÇÏ≤ OK«=K«∞Û#x "åºHõ~} °
ÑïÉèÏ+¨. WO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨=∂}OQÍ ''ˆ~}Ö’-¿Ñ+¨º`Õ „QÆÇ¨Ï}O`Õ#—— HõÅ^Œ∞
ãÖÇ≤Ï`«Ü∞« O^Œ∞ ‰õÄ_®——
''J`«U==∞¿ÇÏâßx ~°–ÅÜ≥∂ó ã¨=∞`åÉè"í `Õ ü —
Hõ HÕ^Œ Å, nxHÕ^Œ =∞HÍ~°O ^•xKÕ`« Ç¨Ïó, ''JO`«~`æ° O« , JO`Õ,
JO`Õ ~Àˆ~Ñ¶¨ó QÆ`«ó ãÖQÆ`ÀÜ«∞„`«`«`ü, Ñ¨Ù#ó H©^Œ$H±, "åºÑÎ̈O, qó ´
K«`«∞ó ãÖMÏº K«`«∞~°úã¨fi~°ó `Õ<åÑÎ̈O QÆ$Ç‘Ï`«"£∞ I
WHõ¯_» ãÖMÏºxˆ~âÌ O◊ =~°~∞° z ÑïÉèÏ+¨##∞ãïOz `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe
''Ü«∞ – ~° – Å – =—— – WO^Œ∞ =HÍ~°=Ú <åÅæ= ãÖYº#∞
`≥eÜ«∞*ËÜÚ« #∞. # HÍ~°=Ú â◊¥#º=Ú#∞ ã¨∞#fl#∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ OÎ k. J#QÍ
aO^Œ∞=Ù, J#∞™êfi~°=Ú.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
D q^èOŒ QÍ „uÑ¨Ù~å+¨\ò ‰õÄ@OÖ’ =∞^èºŒ c[=ÚÜ≥ÚHõ¯ L^•ú~} °

[iy#k. WHõ „Ñ¨^èŒ=∞c[ Ç¨ÏHÍ~°, ã¨HÍ~°=ÚÅ∞ W@∞¡ K≥Ñ¨Ê|_ç#q.
(=∞^èŒº+¨\ò Ç¨Ïãπ HõÅs"£∞)
x`åº#O^Œ=Ñ¨Ùó x`«ºó Ñ¨Ù~°∞+¨ó `Õ# Ç¨Ï HÍ~°ó, P#O^Œ =∞~¸`åfi`ü
´ P#O^À`åÊ^Œ# KÕÜÚ« #∞ Hõ#∞Hõ P#O^Œ=Ú ´ â◊H,Î̃ Wk ã¨HÍ~°=Ú
(„Ñ¨^=Œè ∞‰õÄ@O Ç¨ÏÃãO· ).
â◊âßOH± ã¨^#Œ O ´ ã¨HÍ~°=Ú U`Õ# aO^Œ∞ãÖ÷ , â◊ÉÏÌ~~ú° ∂° ÑÖ,
â◊|âÌ |◊ =Ì ÚKÕ â◊ÉÏÌ^∞Œ Å∞ „QÆÇÏ≤ OÑ¨|_»∞#∞, J~°âú |◊ =Ì Ú q+¨Ü∞« "åK«H=õ Ú†
`Õ# â◊ÉÏÌ^Ü Œ ∂≥ q+¨Ü∂« ¿ãÎ K« ^Œâuı ^Œâã◊ O¨ MÏº `«^•è BHÍ~°ó `«„^Œ∂ÑÖ
Ü«∞„`« `«`«Î^è• ´ ''â◊ÉÏÌ~°ú—— Ñ¨^Œ=Ú#‰õΩ Ñ¨kãÖYº, nxKÕ JHÍ~åk Ñ¨^Œ=
JHõ~∆ =° Ú ''B——HÍ~°=Ú =K«∞Û#∞. (|∞∞ – |∞∂ – – <åÅ∞QÆ∞
JHõ~∆ =° ÚÅ∞ #Ñ¨ÙOã¨H=õ ÚÅ∞ QÍHõ ÑïQÆ}O˜ K«|_»=Ù.) Ç¨Ï„™œó
K≥·`«#ºÖ’x – #ºHÍ~°=Ú#O^Œ∞ `«HÍ~°=Ú 6= ãÖYº#∞
ã¨∂zOK«∞#∞ (Hõ – @ – Ñ¨ – Ü«∂k ã¨∂„`«=ÚKÕ`)« #ºÖ’x Ü«∞HÍ~°=Ú
1= ãÖYº#∞ ã¨∂zOK«QÍ, =~°~°∞z ÑïÉèÏ+¨s`åº ''JOHÍ<åO
"å=∞`ÀQÆuó—— JO^Œ∞KÕ`« 16 J#QÍ ëÈ_»tQÍ `≥eÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. `Õ#
qã¨~óæ° (`«$fÜ«∞‰õÄ@O Ç¨Ï„™œó) "åKå=∞nèâO◊ Jx K≥ÑC¨ @KÕ "≥∞^ÿ ∞Œè #
ã¨$+ì̈ [QÆ`«ó HÍ"≥∂`«Ê#fl`åfi`ü =∞^èŒº=∞ c[ã¨º HÍ=∞~å[`ÀHÍÎ (H©¡O)
''ã¨∞Hõ$u#ó Ü«∞^ŒO`«ºc[O â◊||„Ì ¿ÇÏ‡`«∂ºzˆ~—— Jx K≥ÑC¨ @=Å#,
z=i^≥·# âßHõÎc[=Ú (™œó) K≥Ñ¨Ê|_ç#k ''„u^è•=∞ [#h^Õg
â◊|Ì„|Ç¨Ï‡ã¨fi~°∂Ñ≤}©—— ''ã≤^Õúâ◊fis =∞`«——=∞O^Œ∞.–
â’¡II "åQÆƒ=ù O „Ñ¨^=Œè ∞Oc[O HÍ=∞~å[O kfifÜ«∞HõO
â◊HcÎ̃ [O `«$fÜ«∞O`«∞ K«`∞« ~°fi~°æ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^"Œ ∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
D q^è=Œ ÚQÍ =∞OQÆàÏKå~°} â’¡H=õ ÚÖ’ ÉÏÖÏ c[=ÚÅ∞, =¸_»∂
xH˜∆Ñ¨Î=ÚÖˇ· Ü«Ú#flq. WÖÏ ÉÏÖÏ =∞O„`«=Ú, („uÑ¨Ù~å) Éèˇ·~°g
=∞O„`«=ÚÅ∞ ~Ô O_»∂ â’¡H=õ ÚÖ’ L#flq.
*Ï˝<å~°‚= `«O„`«=Ú#O^Œ∞ ÉèíQÆ=uÉèˇ·~°q =¸_»∞ q^èŒ=ÚÅ∞QÍ
K≥ÑÊ¨ |_ç#k. 1. ÉÏÖÏ 2. Éè~·ˇ q° 3. ã¨∞O^Œi D q^è=Œ ÚQÍ „uc*ÏÉè~·ˇ q° ,
„uc*ÏÉÏÖÏ =∞O„`«=Ú, ëÈ_»t, =∞OQÆàÏK«~} ° â’¡H=õ ÚÖ’ xH˜Ñ∆ =Î̈ Ú
KÕÜ«∞|_ç#q.
â◊H˜Îã¨∞Îu
â’¡II JO`«ó ã≤‡`ÀÅ¡ã≤`«q∞O^Œ∞HõàÏ=`«OãÖ
WOn=~À^Œ~° ã¨ÇÏ¨ Ÿ^Œ~° <Õ„`«â’aè I
¿ÇÏ`«∞„ã≤ÎÖ’HõqÉèí=ã¨º #"ÕO^Œ∞=∞øàı
JO`«óÑ¨Ù~°Okâ◊`∞« =∞OQÆà=◊ ∂^Œ~å^£=ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ã¨^•t=Ùx, â◊HÎ̃x
ã¨∞ÎuOK«∞K«∞<åfl_»∞. t=Ù_»∞ â◊HÎ̃ã¨Ç≤Ï`«∞_≥·#Ñ¨Ù_Õ ã¨$+≤ìHÍ~°º ã¨=∞~°∞ú_»QÆ∞#∞.
Ö’Ö’# bÅQÍ z~°∞#=Ùfi #qfi#O`«=∂„`«=Ú#<Õ D ã¨=∞ã¨Î
qâ◊fi=Ú#∂ ã¨$lOK«QÅÆ ã¨=∞~°∞_ú ∞» , WO^Œ∞ Hõà#◊ ∞ =Ú‰õΩ\ÏÉè~í } ° =ÚQÍ
^èŒiOz#"å_»∞, Hõ=∞Å<Õ„`«∞_»∞, =¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅ Sâ◊fi~°º=Ú#‰õΩ
HÍ~°}"≥∞#ÿ "å_»∞ J~Ú# P ã¨^•t=Ùx JO`«óÑ¨Ù~°=Ú (P`«‡eOQÆ=Ú)
JO^ŒiH© â◊√Éè=í ÚxK«∞Û QÍHõ !
D â’¡H=õ ÚÖ’ âıë¡ êÅOHÍ~°=ÚKÕ Éè∞í =<Õâfi◊ s =∞O„`«=Ú („Ç‘ÏO)
xH˜Ñ∆ =Î̈ Ú KÕÜ∞« |_ç#k. „uÖ’HõqÉè=í ¿ÇÏ`«∞"≥#· t=Ù_»∞ ´ Ç¨ÏHÍ~°=Ú†
JO`«óã≤‡`« ´ Jyfl ´ ~°HÍ~°=Ú (ˆ~Ñ¶)¨ WOn=~°ãÇ¨ Ï¨ Ÿ^Œ~° ´ ÅH˜∆ ‡ ´
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
DHÍ~°=Ú† K«O„^ŒHàõ Ï=`«Oã¨ ´ J#∞™êfi~°=Ú† W=hfl HõÅã≤ ''„Ç‘ÏO——

c["Õ∞~°Ê_»∞#∞.
QÆ∞~°∞ã¨∞Îu
â’¡II ãÖ™ê~° ã≤O^èÀ ãÎ̈~} ° Hÿ̌ õ ¿ÇÏ`«∂<£
^Œ^QÕè ∞Æ ~°∂<£ =¸iúfl t=ã¨fi~°∂áê<£ I
~°*ÏOã≤Ü∞Õ ëêO Ñ¨^ÑŒ O¨ Hõ*Ï<åO
f~åúa¿è +Hõ„tÜ«∞ =∂=Ç¨ÏOu II
„QÆO^èŒ„Ñ¨Ü≥∂[#O
â’¡II ™ê~°O=H∆Íºq∞ `«O„`å}ÏO âß~°^•uÅHõO â◊√ÉèOí I
^è~Œ å‡~°Hú Í=∞"≥∂H∆Í}ÏO „áê¿ÑÎó „Ñ¨^=Œè ∞HÍ~°}"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ''Ü«∞ã¨º^Õ"Õ Ñ¨~åÉèíH˜Îó
Ü«∞^è•^Õ"`Õ ^« •è QÆ∞~“—— J#∞ PQÆ=∞=K«#=Ú##∞ãïOz, QÆ∞~°∞ÉèHí Î̃ ‰õÄ_®
q^•º„áêÑ≤ÎH˜ JO`«~°OQÆ™ê^èŒ#=∞QÆ∞K«∞#flk. Hõ#∞Hõ Ñ¨~°^Õ=`«‰õΩ
#=∞ã¨¯iOz# Ñ≤=∞‡@ QÆ∞~°∞^Õ=Ù#‰õΩ „QÆO^äŒHõ~°Î #=∞ã¨¯iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
WK«@ ''QÆ∞~°∂<£—— Jx |Ç¨ï=K«#„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú KÕÜ«Ú@ =Å#
QÆ∞~°∞=Ó, QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ¯ QÆ∞~°∞=Ù Ñ¨~°=∞QÆ∞~°∞=Ù Ñ¨~åÑ¨~°QÆ∞~°∞ –
Ñ¨~°"Õ∞+≤ªQÆ∞~°∞Å∞ ã¨‡~°}‰õΩ =K«∞ÛK«∞<åfl~°∞.
ãÖ™ê~°~°∂Ñ¨ ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•@∞@‰õΩ UHõ=∂„`« HÍ~°}"≥∞ÿ#
t=ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_≥#· QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ L`«ÊÖÏKå~°∞º#‰õΩ #=∞ã¨¯iOK«∞K«∞<åfl#∞.
QÆ∞~°∞ áê^Œ^èŒ∂o f~åúaè¿+HõÑ¶ë`«=Ú xK«∞Û#∞.
áê^Œ^èŒ∂o Jx K≥Ñ¨C@=Å#, QÆ∞~°∞ #=∞™ê¯~°=Ú ZÅ¡Ñ¨C_»∂
áê^Œ=ÚÅ∞ ã¨Ê $tOz KÕÜ∞« =Öˇ#x `≥Å∞Ñ¨ÙK«∞<åfl_»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
j~°º`« Wu âß~°O ´ ã¨∂÷ÅOHõ~°‡Ñ¶¨ÅO, `«^ŒÌ^•fu ''âß~°^•——
ã¨∂÷Å"≥∞ÿ# Hõ~°‡Ñ¶¨Å=Ú#∞ WK«∞Û#k, âß~°^Œ J#|_»∞#∞. P"≥∞‰õΩ
JÅOHÍ~°=ÚQÍ â’aèOK«∞#k uÅHõ=Ú, ÉÁ>Ëì =ÚY=Ú#‰õΩ JO^Œ=Ú#∞
HõeyOK«∞#∞ Hõ^• !
=∞~˘Hõ J~°=ú Ú – â◊~ó° J#QÍ ã¨fi`«O„`«=Ú nx ÉèÏ==Ú âß~°O
´ ™êfi`«O„`«º=Ú, nxxK«∞Û#k âß~°^†Œ J#QÍ r= ÉèÏ==Ú#∞ `˘ÅyOz
t=ÉèÏ==Ú xK«∞Û#k âß~°^Œ, P"≥∞‰õΩ â’ÉèíxK«∞Û#k uÅHõ=Ú,
J^Õq^èŒ=ÚQÍ ã¨~°fi`«O„`«âßG=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯ ™ê~°Éèí∂`«"≥∞ÿ#k D
''âß~°^•uÅHõ `«O„`«=Ú——.
nxx ™ê^è‰Œ Ωõ Å Ç≤Ï`«=ÚHÀi K≥ÑC¨ K«∞<åfl#∞. „QÆO^èqŒ +¨Ü∞« =Ú –
„Ñ¨Ü∂≥ [#=Ú – ãÖ|O^è=Œ Ú – JkèHÍi J<Õ <åÅ∞QÆ∞ J#∞|O^è=Œ ÚÅ∂
`≥eÜ«∞*ËÜ«ÚK«∞<åfl#∞.
Q„ OÆ ^èÑ„Œ u
¨ áê^Œº q+¨Ü∞« =ÚÅ∞
â’¡II â◊ÉÏÌ~°ú ã¨$+≤ì ~°∞‡xaèâ◊ÛO^ÀaèÔ~ÂÌ=`≥·ã¨ûÇ¨Ï
qkèâÛ◊ Ü«∞O„`«=∞O„`å}ÏO `«O„`Õ-ã≤‡#flaènÜ è ∞« `Õ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D âß~° ^ • uÅHõ
`«O„`«„QÆO^è=Œ Ú #O^Œ∞, |∞∞+≤, KèO« ^Œ, ^Õ=`« ã¨ÇÏ≤ `«, â◊ÉÏÌ~ú° ã¨$+≤,ì =∞O„`«
– Ü«∞O„`« – `«O„`«=ÚÅ∞ q^è∞Œ Å∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞#∞.
t=Ùx x~°∞}
æ – ã¨Q∞Æ } Éè^
Ë =Œ ÚÅ∞
â’¡II x~°∞æ}ó ã¨QÆ∞}âıÛu t"À*Ë̋Ü«∞ó ã¨<å`«#ó I
x~°∞}æ ó „Ñ¨H$õ `Õ~#° ºó ã¨Q∞Æ }ó ã¨HÅõ ó ã¨‡$`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨<å`«#∞_≥#· t=Ù_»∞, x~°∞}æ

– ã¨Q∞Æ }Éè^Ë =Œ ÚKÕ ~Ô O_»∞ „Ñ¨HÍ~°=ÚÅ∞. „Ñ¨H$õ u ãÖ|O^èâŒ ¥◊ #∞º_≥#· t=Ù_»∞
x~°∞æ}∞_»∞. „Ñ¨Hõ$u`À HõÅã≤Ü«Ú#flÑ¨Ù_»∞ ã¨QÆ∞}∞_»∞.
"Õ^•O`«=∞`«=∞O^Œ∞ „Ñ¨Hõ$ux Jq^Œº JO\Ï~°∞. â‹·=ÙÅ∞ â◊H˜Î
JO\Ï~°∞. ™êOYº=∞`«=Ú#O^Œ∞ ã¨`«Î fi~°[ – `«"≥∂QÆ∞} ~°∂Ñ¨"≥∞ÿ#
™ê=∂º=ã¨#÷ ∞ „Ñ¨^•è #=Ú ÖË^• qHõ$u JO\Ï~°∞.
â◊HÍÎºq~åƒ=ù =Ú – <å^À`«ÊuÎ
â’¡II ã¨zÛ^•#O^Œ qÉèí"å`ü ã¨HÖõ Ï`ü Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~å`ü
Pã‘KÛ« Hù ãÎ̃ `
Î̈ À <å^À <å^•`ü aO^Œ∞ ã¨=Ú^Œƒ=ù ó I
Ñ¨~åâ◊H=Î̃ ∞Ü«∞ó ™êH∆Í`ü „u^è•-™œ aè^ºŒ `ÕÑÙ¨ #ó
aO^Œ∞~åfl^À c[q∞u `«ãº¨ Éè^Ë •ã¨ûg∞i`åó I
aO^Œ∞ót"å`«‡HÀ c[O â◊H~Î̃ åfl^Œã"Î̈ ∂≥ i‡^äóŒ
ã¨=∞"åÜ«∞ó ã¨=∂MÏº`«ó ã¨~åfiQÆ=∞ qâß~°^ó·≥ I
~“„naO^À ãÎ̈`À <å^•`ü*ºË ëêª c*Ï^Œ*ÏÜ«∞`«
"å=∂`åÉèºí ó ã¨=Ú`«Ê<åfló ~°∞„^Œ„|Ç¨Ï‡~°=∂kèáêó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨`ü – z`ü – P#O^Œ~∂° Ñ¨
Sâ◊fi~°º=ÚKÕ Ñ¨Ó~°∞_‚ #·≥ ã¨Q∞Æ } Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°∞xÜ≥ÚHõ¯ „Ñ¨H$õ u`À HõeÜ«Ú@KÕ
U~°Ê_ç# â◊HKÎ̃ Õ <å^Œ=Ú, <å^Œ=Ú =Å# aO^Œ∞=Ù U~°Ê_ç#q.
Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°∞xÜ≥ÚHõ¯ „Ñ¨^èŒ=∞Hõà◊ (â◊HÎ̃ ÖË^• „Ñ¨Hõ$u) „Ñ¨à◊Ü«∞HÍÅ
=∞O^Œ∞ ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ J<åkÜ≥∞ÿ # K≥`· #« º=Ú`À HõÅã≤ÜÚ« O_»∞#∞. Jk
=∞~°Å Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~° ãÖÜ≥∂QÆ=ÚKÕ =∞~°Å =∞~°Å „uQÆ∞}=ÚÅ`À HõÅã≤
ã¨$+≤Hì ˜ Ü≥∂QÆº"≥∞#ÿ „Ñ¨ÑO¨ K«HÍ~°º=∞O^Œ∞ ™ê^è#Œ Ö’ ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ ã¨∂Å÷ ~°∂Ñ¨
[QÆ`∞« #Î ∞ „Ñ¨Éqíè OÑ¨KÜ Õ Ú« #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Hõ#∞Hõ<Õ â‹·"åQÆ=∞=∞O^Œ∞ =ÚYº=ÚQÍ â◊H˜Î, <å^Œ=Ú, aO^Œ∞,
x+¨¯Å, ã¨HÅõ =ÚÅ∞ ÑÖK«``« fi« =ÚÅ∞ JOwHõiOÑ¨|_ç#q.
Ñ¨~åâ◊H=Î̃ ∞Ü«∞"≥∞#ÿ aO^Œ∞=Ù =¸_»∞ ~°∂Ñ¨=ÚÅ∞QÍ qÉèÏl`«"∞≥ ÿ
Ü«ÚO_»∞#∞. 1. aO^Œ∞=Ù, 2. <å^Œ=Ú, 3. c[=Ú. aO^Œ∞=Ù t"å`«‡Hõ=Ú,
c[=Ú â◊HÍÎº`«‡Hõ=Ú. t=â◊HÎ̃ ã¨=∂"Õâ=◊ Ú=Å# <å^Œ=Ú Ñ¨Ù@∞ì#∞.
t=Ù_»∞ â◊HÜ Î̃ ∞« O^Œ∞ H∆ÀÉè=í Ú HõeyOz#Ñ¨Ù_»∞ U~°Ê_ç# <å^Œ=Ú
ã¨$+≤ìH˜ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk.
aO^Œ∞=ÙKÕ ~“„n, <å^Œ=ÚKÕ *Ëºëêª, c[=ÚKÕ "å=∂ U~°Ê_ç#q.
=∞~°Å J^Õ „Hõ=∞=ÚÖ’ ~°∞„^Œ „|Ç¨Ï‡ – q+¨µ=‚ ÙÅ∞ U~°Ê_®¤~∞° .
â◊||
„Ì Ç¨ÏŸ‡`«ÊuÎ
â’¡II ãÖ*Ï˝<K Õ åÛù „H˜Ü∂« `å‡<À =Ç‘ÏflO^Œfi~°¯ ã¨fi~°∂Ñ≤}ó
aè^ºŒ =∂<å`ü Ñ¨~å`üaO^À ~°=ºHÍÎ`å‡ ~°"À-Éè=í `ü I
â◊|„Ì |¿ÇÏ‡u `«O„áêÇ¨ïó ã¨~åfiQÆ=∞ qâß~°^•ó
â◊|„Ì |¿ÇÏ‡u â◊ÉÏÌ~Oú° â◊|qÌ ∞`«ºÑ¨~ˆ [QÆ∞ó I
# Ç≤Ï `ÕëêO`«Ü∂≥ ó ã≤kóú [_»`åfi^Œ∞ÉèÜ í ∂≥ ~°Ñ≤
K≥`
· #« ºOã¨~fi° Éè∂í `å<åO â◊|„Ì |¿ÇÏ‡u"Õ∞=∞uó I
`«`„ü áêÑ¨º ‰õΩO_»b~°∂ÑÖ „áê}˜<åO ^ÕÇÏ¨ =∞^èºŒ QÆO
=~å‚`‡« <å-q~°ƒ=ù u QÆ^ºŒ Ñ¨^•ºk Éè^Ë ` Œ ó« I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~°∞„^Œ – „|Ç¨Ï‡ – q+¨µ=‚ ÙÅ∞,
„Hõ=∞=ÚQÍ WKåÛ – „H˜Ü«∂ – *Ï˝#~°∂Ñ¨ÙÅ∞. Jyfl – K«O„^Œ –
ã¨∂~°º~°∂Ñ¨ÙÅ∞. WKåÛâ◊HÎ̃ Q“i – „H˜Ü∂« â◊HÎ̃ „ÉÏÇ≤Ï‡ – *Ï˝#â◊HÎ̃ "≥+· q‚¨ .
„Ñ¨^=Œè ∞aO^Œ∞=ÙKÕ =~°q‚ âı+~¨ Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ JYO_»<å^Œ=Ú Ñ¨Ù\ì̃#k.
nx<Õ ''â◊|Ì„|Ç¨Ï‡—— JO^Œ∞~°∞. H˘O^Œ~°∞ â◊ÉÏÌ~°ú=Ú#∞ â◊|Ì„|Ç¨Ï‡
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
J#∞K«∞<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ ˆH=ÅO JYO_» ™ÈÊù\Ï`«‡Hõ â◊|Ì=Ú<Õ

â◊|Ì„|Ç¨Ï‡ J#∞K«∞<åfl~°∞.
HÍx D ~Ô O_»∂ [_»=ÚÅQÆ∞@KÕ ã¨$+≤ì KÕÜÚ« @‰õΩ Ü≥∂QÆº=ÚÅ∞
HÍ=Ù. „QÆO^èHŒ Í~°∞x Jaè„áêÜ«∞s`åº, aO^Œ∞=ÙKÕ L`«Ê#fl"≥∞#ÿ „áê}∞Å
K≥`· #« º~°∂Ñ¨ JYO_»<å^Œ"∞Õ â◊|„Ì |Ç¨Ï‡. WO`«=~°‰Ωõ â◊|ãÌ $¨ +≤ì K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„áê}∞Å â◊s~°=Ú#O^Œ∞ D K≥`· #« º"Õ∞, ‰õΩO_»exQÍ#∞O_ç, HõO~îåk
™ê÷#=ÚÅ#∞ á⁄Ok QÆ^ºŒ I Ñ¨^•ºk~°∂Ñ¨=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk. JO^Œ∞KÕ`«
D ã¨=∞ãÎ̈ â◊|Ìã¨$+‘ì ''‰õΩO_»eh â◊HÎ̃—— KÕ`«<Õ [~°∞QÆ∞K«∞#flk.
Ñ¨â◊ºOu
â’¡II J^èŒ aO^•fi`«‡#ó â◊OÉè’ó HÍÅ|O^èÀó HõÖÏ`«‡#ó
J*ÏÜ«∞`« [QÆ`åûH©∆ ã¨~fi° "åºÑ‘ ã¨^•t=ó I
ã¨^•t"å^£ Éè"í nÕ â◊ó `«`À~°∞„^Œã=¨ Ú^Œƒ=ù ó
=¸ÅÉè∂í `å`ü `«`À-=ºHÍÎ`ü qHõ$`å`ü Ñ¨~=° ã¨∞#Î ó
Pã‘`ü H˜Å=∞Ç¨Ï`ü `«`fi« O QÆ∞}ÏO`«óHÍ~°}Ï`«‡Hõ"∞£ I
JÉè∂í `«™Î ê‡^ŒÇÏ¨ OHÍ~°ó „uq^äóŒ ã¨$+≤ì Éè^Ë `
Œ ó«
"≥·HÍiHÍ^ŒÇ¨ÏOHÍ~å^ÕÌ"å"≥·HÍiHÍ^Œâ◊ I
kQ∑"å`å~°¯ „Ñ¨K` Õ À- tfi=Ç‘ÏflO„^À¿ÑO„^Œq∞„`«HÍó
`≥[· ™êkO„kÜ«∂}Ïº ãÖãÎ̈<å‡„`å„Hõ=∞Ü≥∂QÆ`ó« I
Éè∂í `åkHÍ^ŒÇÏ¨ OHÍ~å`ü ÑÖK«É∂íè `åx ll˝~ˆ
â◊ÉÏÌ`ü Ñ¨Ó~°fiO q~Ú`ü ã¨Ê~å≈`ü "åÜ«¸~°∂áê^Œ∞` ú åâ◊#ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂Ü«∞KÕ ‰õÄ_ç# („Ñ¨H$õ uKÕ)
aO^Œ∞~°∂Ñ¨ t=ÙxKÕ ÑÖK«H$õ `«ºÑ¨~åÜ«∞}∞_≥#· ã¨^•t=Ù_»∞ U~°Ê_®¤_∞» .
(ã¨$+≤ì – ã≤u÷ – ãÖÇ¨~° – x„QÆÇÏ¨ – J#∞„QÆÇÏ¨ =ÚÅ∞ ÑÖK«H$õ `«º=ÚÅ∞)
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ã¨^•t=Ùx#∞O_ç Dâ◊fi~°∞_»∞, Dâ◊fi~°∞x #∞O_ç ~°∞„^Œ∞_»∞, ~°∞„^Œ∞x
#∞O_ç q+¨µ=‚ Ù, q+¨µ=‚ Ù#∞O_ç „|Ç¨Ï‡ L^Œƒqù OKå~°∞.
[QÆ`ü‰õΩ HÍ~°}Éèí∂`«"≥∞ÿ# J=ºHõÎ=¸Å „Ñ¨Hõ$uÜ«∞O^Œ∞ ã¨`åfik
QÆ∞}"≥+· =¨ ∞ºO U~°Ê_ç, ÑÖK«`<« å‡„`«Å∞ – JO`«óHõ~}° K«`∞« +ì̈Ü∞« =Ú#‰õΩ
HÍ~°}Éèí∂`«"≥∞ÿ# LÉèíÜ«∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# =∞Ç¨Ï`«Î`«fi=Ú U~°Ê_ç#q.
D =∞Ç¨Ï`«∞Î #∞Oz "≥·HÍiHõ, `≥·[ã¨, Éèí∂`åk~°∂Ñ¨ =¸_»∞
JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú ÖË~Ê° _ç#q. "≥H· ÍiHõ JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú#∞O_ç 10=∞Ok ^Õ=`«Å∞
U~°Ê_®¤~∞° . 1. kH±, 2. "åÜ«Ú=Ù, 3. ã¨∂~°∞º_»∞, 4. [Å=Ú, 5. ^Õ=,
6. Jyfl, 7. WO„^Œ, 8. L¿ÑO„^Œ, 9. q∞„`« (^•fi^Œâßk`«∞ºÅÖ’ =¸_»=
~°∂Ñ¨Ù_»∞) 10. „|Ç¨Ï‡ g~°∞ WO„kÜ«∞=ÚÅ Jkèëêª# ^Õ=`«Å∞.
11= ^Õ=`« K«O„^Œ∞_»∞ ‰õÄ_® =∞#ã¨∞û‰õΩ Jkèëêª#^Õ=`«
Ü«∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. `≥[· ™êÇ¨ÏOHÍ~°=Ú #∞O_ç J~Ú^Œ∞ Hõ̂~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞,
J~Ú^Œ∞ *Ï˝<OÕ „kÜ«∞=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û ÑÖK«<å‡„`«Å∞ (~°∂Ñ¨ – ~°ã¨ –
QÆO^èŒ – ã¨Ê~°≈ – â◊|=Ì ÚÅ∞) Ñ¨Ù\ì̃#q.
Éè∂í `åk JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú#∞O_ç `«<å‡„`«=ÚÅÜ≥∂QÆ=ÚKÕ) Ñ¨$kä"åºk
ÑÖK«=∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ∞ U~°Ê_ç#q. ã¨~fi° „Ñ¨^=Œè ∞O â◊|`Ì <« å‡„`«KÕ PHÍâ◊=Ú,
ã¨Ê~°≈ `«<å‡„`«=ÚKÕ "åÜ«Ú=Ù, ~°∂Ñ¨`<« å‡„`«=ÚKÕ `Õ[ã¨∞û U~°Ê_ç#q.
â’¡II ~°™ê^ŒOÉèíó Hõ=∆ ∂QÆO^è•ku`ÕëêO ã¨=Ú^Œƒ=ù ó
ã¨fiK«ÛOù qÜ«∞#‡~°∞`ü Hõ$ëÈ‚ ~°HÀÎ-yflifiâ◊ÔŒ Ñ¨Ü∞« ó I
Ñ‘`åÉèí∂q∞ó ÑÖK«Éèí∂`å<ÕºÔH·HÍ^è•~°`Àq^Œ∞ó
â◊|ãÌ Ê¨ ~°≈~°∂Ñ¨~ã° Q¨ OÆ ^è• Éè∂í `«Q∞Æ }Ïóã¨‡$`åó I
=$`«OÎ k=ãÎ̈`ü +¨_£ aO^Œ∞ÖÏOzèÒ« =∂`«iâ◊fi#ó
JOÉè’[=∞OÉè™í È Éè∂í "Õ∞ â◊Û`«∞~°„ãÖ ã¨=„[Hõ"∞£ I
`«`^Î« £ Éè∂í `« ã¨=∂ÉèÏx =∞O_»ÖÏx q^Œ∞~°ƒ^è•ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
=Ô~Â‚óÃãÂfi~°Oz`å<åºÇ¨ïó ã¨fiã¨fi<å=∂=$`å#ºÑ≤ I
^è~Œ åk ÑÖK«É∂íè `åx x=$`åº^•ºó HõÖÏóã¨‡$`åó
x=$uó ã¨„Ñüëêª™êº`ü q^•ºâßOu~°#O`«~"° ∞£ I
âßO`«ºf`Õu q*Ë̋Ü∂« <å^Œ^ÇÕ Ï¨ ã¨=Ú^Œƒ"ù åó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~°ã¨`«<å‡„`«KÕ [Å=Ú,
QÆO^è`Œ <« å‡„`«KÕ Éè∂í q∞ Ñ¨Ù\ì̃#q. QÍe #Å∞Ñ¨Ù, Jyfl Z~°∞Ñ¨Ù, [Å=Ú
`≥Å∞Ñ¨Ù, Éè∂í q∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù =~°=‚ Ú HõeyÜ«ÚO_»∞#∞.
PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ â◊|Ì=Ú, "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞ ã¨Ê~°≈, `Õ[ã¨∞û#O^Œ∞
~°∂Ñ¨=Ú, ã¨Ê~°≈, â◊|=Ì Ú – [Å=Ú#O^Œ∞ ~°ã,¨ ~°∂Ñ¨, ã¨Ê~°≈ â◊|=Ì ÚÅ∞
– Éè∂í q∞Ü«∞O^Œ∞ ~°∂Ñ¨, ~°ã,¨ QÆO^è,Œ ã¨Ê~°≈, â◊|=Ì ÚÅ∞, QÆ∞}=ÚÅ∞QÍ
Ü«ÚO_»∞#∞.
g\˜ =∞O_»Å=ÚÅ∞ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. PHÍâ◊=∞O_»Å=Ú
=$`åÎHÍ~°=ÚKÕ ã¨∂zOK«|_»∞#∞. P =$`«=Î ÚÃÑ· P Ñïkè ~ˆ MÏaO^Œ∞=ÙÅ∞
"åÜ«Ú=∞O_»Å=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞#∞.
„uHÀ}=ÚÜ≥ÚHõ¯ ãÖáê`«~ˆ YÅ∞ á⁄_çyOz, "å\˜x ã¨fiã≤HÎ ÍHÍ~°
=ÚQÍ edOz#KÀ ^•xÖ’ U~°Ê_»∞ „uHÀ}=∞O_»Å=Ú Jyfl=∞O_»Å
~°∂Ñ¨=∞QÆ∞#∞.
Hõ=∞Å=Ú#∞ K«O„^•HÍ~°=ÚQÍ Ô~O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤#Ñ¨Ù_»∞
U~° Ê _» ∞ , Ô ~ O_» ∞ J~° ú K « O „^•HÍ~° = ÚÅ∞ [Å=∞O_» Å =ÚÅQÆ ∞ #∞.
K«`∞« ~°„ã¨=ÚÖ’ J+ì̈=„[ qÉè∂í +≤`« =∞O_»Å=Ú Ñ¨$käg =∞O_»Å=∞QÆ∞#∞.
PÜ«∂ =∞O_»Å=ÚÅ#∞ PÜ«∂ Éè∂í `«=~°=‚ ÚÅ`À Ñ¨Ó~°=‚ ÚQÍ edOK«
=ÅÜ«Ú#∞.
~Ô O_»∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~° ãÖ|O^Œ~ˆú YÅ∞ Z^Œ∞~Ô ^Œ∞~°∞QÍ =¸_»∞„Ñ¨H¯õ ÖÏ =OÑ¨Ù
uiy#KÀ ^•xx ''=„[O—— JO^Œ∞~°∞. D„Ñ¨HÍ~°=Ú K«`∞« ~°„ã¨=Ú#O^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
XHõ"Ñ·≥ Ù¨ ~ˆ Y‰õΩ ~Ô O_»∞ =„[=ÚÅ∞, <åÅ∞QÆ∞ ~ˆ YÅ‰õΩ "≥Ú`«OÎ 8 =„[ˆ~YÅ∞
=K«∞Û#∞.
WÑ¨Ù_»∞ ãÖÇ¨~°„Hõ=∞=ÚÖ’ ÑÖK«=∞Ç¨Éèí∂`«=ÚÅ Hõà◊Å∞
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. Ñ¨$käfiÜ≥ÚHõ¯ Hõà¿◊ Ñ~°∞ x=$u, [Å=ÚÜ≥ÚHõ¯ Hõà¿◊ Ñ~°∞
„Ñüëêª, JyflÜ≥ÚHõ¯ Hõà◊¿Ñ~°∞ q^•º, "åÜ«ÚHõà◊ âßOu, PHÍâ◊Hõà◊
âßO`«ºf`å J#|_»∞#∞.
D K«~åK«~° „Ñ¨ÑO¨ K«=∞O`«Ü¸ « ÑÖK«É∂íè `å`«‡Hõ"∞≥ Ü
ÿ Ú« #flk.
K«~åK«~° ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú
â’¡II JK«~å|Ç¨ï^è•aè<åfl yi=$H∆ÍkÉèË^Œ`«ó
K«~åã¨∞„Î uq^è•„áÈHÍÎó ¿ãfi^•O_»[[~åÜ«Ú*Ïó I
¿ãfi^Œ*Ïó „H˜q∞H©\Ï^•ºó JO_»*ÏÑ¨#flQÍ^ŒÜ∞« ó
[~åÜ«Ú*Ï =∞#∞ëêº^•º¿ãÎ+µ¨ #$Ï}ÏOxQÆ^ºŒ `Õ I
L^Œƒ=ù ó Ñ¨ÙO„ã≤Ü
Î ∂≥ ~ÀºQÍ`ü â◊√„Hõâ’}˜`« ãÖÜ«Ú`å`ü
aO^Œ∞~ˆ HÀ qâı`ü QÆ~ƒ° =ù ÚÉèÜ í ∂« `å‡ „Hõ=∂^Œ™œ I
~°*’-kè̂H Éè"í <Õ åfls Éè"í „Õ ^Õ`À-kèHóõ Ñ¨Ù=∂<£ I
LÉèÜí ∂≥ ã¨û=∞`åÜ«∂O #Ñ¨ÙOã¨Hqõ ∞u ã≤u ÷ ó
Ñ¨Ó~°fiHõ~å‡#∞~°∂¿Ñ} "≥∂Ç¨Ïáêâı# Ü«∞O„u`«ó I
HõtÛ^•`å‡ `«^• `«ã‡≤ <£ r=ÉèÏ=O „Ñ¨Ñ^¨ ºŒ `Õ
J^ä=Œ ∂„`å Ç¨Ï$`≥~· #° fl áê<å^≥ºÂ ó áÈ+≤`ó« „Hõ=∂`ü I
k<å`ü Ñ¨HÍ∆ `ü `«`À =∂™ê^£ =~°` ú `
Õ `
« fi« ^ÕÇÏ¨ "å<£
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D K«~åK«~°=Ú#O^Œ∞
ÑÖK«É∂íè `«=ÚÅ∞#flq. WÑ¨Ù_»∞ „u=$`üH~õ } ° Ñ¨H=∆õ Ú, ÑÖpHõ~}
° Ñ¨H=∆õ Ú
q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
^Õ=`«Å∞ `≥[· ã¨âs◊ ~°∞Å∞, "åi ^ÕÇÏ¨ =Ú ã¨QÉÆ Ïè QÆ=Ú `Õ[ã¨∞û`À#∂,

q∞ye#k ~Ô O_»∞ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ Ñ¨$käfi – [Å=Ú LO_»∞#∞.
Wk „u=$`ü Hõ~} ° Ñ¨H=∆õ Ú.
ÑÖpHõ~} ° Ñ¨H=∆õ Ú#O^Œ∞ `Õ[ã¨∞û P~°∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ Ñ¨$käfi – [Å –
"åÜ«Ú, PHÍâ◊H=õ ÚÅ∞ Ñ¨k, Ñ¨k ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ Ü«ÚO_»∞#∞.
K«~=° ÚÅ∞ 1. ¿ãfi^Œ[, 2. JO_»[, 3. [~åÜ«Ú[=ÚÅx =¸_»∞
q^è=Œ ÚÅ∞. „H˜q∞ H©@HÍ^Œ∞Å∞ ¿ãfi^Œ[=ÚÅ∞ J#QÍ K«=∞@#∞O_ç =∞iÜ«Ú
`Õ=∞#∞O_ç Ñ¨Ù@∞ì#∞. Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ – `åÉËà◊√§ – ã¨~°Ê=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
JO_»[=ÚÅ∞. =∞#∞ëêº^Œ∞Å∞ [~åÜ«Ú[=ÚÅ∞.
=∞#∞+¨µºx L`«ÊuÎ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. „ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ â’}˜`« –
â◊√„Hõ=ÚÅ∞ HõeÜ«Ú@KÕ =∂#=Ù_»∞ Ñ¨Ù@∞ìK∞« <åfl_»∞. W\ì̃ JwflëÈ=∂`«‡Hõ
aO^Œ∞=Ù QÆ~°ƒù=Ú#O^Œ∞ „Ñ¨"ÕtOK«∞#∞. D aO^Œ∞=Ù#O^Œ∞ ~°[ã¨∞û
JkèHõ=ÚQÍ#∞O_»∞@KÕ „ã‘Î[#‡ HõÅ∞QÆ∞#∞. ˆ~`ÀkèHõ=ÚKÕ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞
Ñ¨Ù>ˇì^Œ~°∞.
â◊√Hõâ¡ ’}˜`=« ÚÅ∞ ~Ô O_»∂ ã¨=∞ãÖYºÖ’ HõÅã≤#KÀ #Ñ¨ÙOã¨‰Ωõ Å∞
Ñ¨Ù>ˇì^Œ~°∞. Ñ¨Ó~°fi[#‡ Hõ~å‡#∞™ê~°=ÚQÍ r=Ù_»∞ Ñ¨Ù}ºáêÑ¨=ÚÅ∞
J#∞ÉèíqOK«∞@‰õΩ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ „Ñ¨"ÕtOK«∞#∞. Dq^èŒ=ÚQÍ P`«‡,
r=ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#flk.
`«ef¡ ã¨∞H˘x# J#fláê#=ÚÅKÕ „Hõ=∞=ÚQÍ ~ÀAÅ∞ – Ñ¨H=∆õ ÚÅ∞
QÆ_zç XHõ<Å≥ Ö’ 24 `«`Î« fi=ÚÅ`À â◊s~°^•è ~°}KÕã≤ =$kúá⁄O^Œ∞#∞.
^À+¨^∂Œ +¨º x~°∂Ñ¨}=Ú
â’¡II ^ÀÃ+·ó ^Œ∂Ã+Âºó ã¨∞YO„áêáÈÎ =ºHÎ̃OÜ«∂u x*ËO„kÜ≥ÿ∞ó
"å`«Ñ`≤ Î« Hõáê¶ ^Àëê ^Œ∂ëêºã¨∞ºó ã¨Ñ^Î̈ •è `«=ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
`«fiQÆã¨$Q∑ =∂Oã¨"Õ∞^À-ã≤÷ =∞*Ï˚â◊√„HÍ}˜`å<£q^Œ∞ó
*Ï˝<OÕ „kÜ«∂}˜ „â’„`«O`«fiQ∑ ^Œ$H±lÇ¨fi<åã≤HÍq^Œ∞ó I
*Ï˝<OÕ „kÜ«∂~åúó â◊ÉÏÌ^•ºó ã¨‡$`åHõ̂~‡O„kÜ«∂}ºÑ≤
"åHÍÊ}˜áê^ŒáêÜ«∞fiO^è∞Œ ãÖ*Ï˝<åºÇ¨ï~°‡h+≤}ó I
=K«<å^•#QÆ`Ü « ∂≥ qã¨~åæ#O^Œ ãÖÜ«Ú`åó
Hõ̂~‡O„kÜ«∂~åúó ãÖ„áÈHÍÎ JO`«óHõ~} ° =∂`«‡#ó I
=∞<À|∞kú~Ç° Ï¨ OHÍ~°tÛ`«OÎ K« ÑïH©i`
Î "« ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "å`« – Ñ≤`Î« – HõÑ=¨¶ ÚÅ‰õΩ
^À+¨=∞x ¿Ñ~°∞ ã¨Ñ^Î¨ •è `«∞=ÙÅ‰õΩ ^Œ∂º+¨º=∞x ¿Ñ~°∞. 1. K«~‡° =Ú, 2. ~°H=Îõ Ú,
3. =∂Oã¨=Ú, 4. "Õ∞^Œ, 5. Z=ÚHõÅ∞, 6. =¸Å∞QÆ∞, 7. â◊√Hõ=¡ Ú.
<Õ„`«=Ú – K≥=ÙÅ∞ – K«~°‡=Ú – <åÅ∞Hõ – =Ú‰õΩ¯ Wq 5
*Ï˝<OÕ „kÜ«∞=ÚÅ∞. =ÚY=Ú – HÍà◊√¡ – KÕ`∞« Å∞ – QÆ∞^Œ=Ú – eOQÆ=Ú
Wq 5 Hõ̂~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞.
=∞#ã¨∞û – |∞kú – JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú (<Õ#∞ J#∞ÉèÏ==Ú) z`«=Î Ú
(WO^Œ∞ PÖ’K«#Å∞ ãÖ™ê¯~°~∂° Ñ¨=ÚQÍ ÖË^• "åã¨<å~°∂Ñ¨=ÚQÍ xH˜Ñ∆ "Î¨ ∞≥ ÿ
Ü«ÚO_»∞#∞) D <åÅ∞QÆ∂ JO`«óHõ~} ° =ÚÜ≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ Éè^Ë =Œ ÚÅ∞.
™êOYº`«`«ÎfiO
â’¡II ^ŒâıO„kÜ«∂}˜ Éèí∂`åx =∞#™êã¨ÇÏ¨ ëÈ_»â◊
qHÍ~åóã¨∞ºó „Ñ¨H$õ `«Ü∞« ó ÑÖK«É∂íè `å#ºÇ¨ÏOHõ$uó I
J=ºHõOÎ =∞Ç¨Ïk`«ºëœì `«<å‡„`åâ◊Û =∞Ç¨#Ñ≤
™êÇ¨ÏOHÍ~å qHõ$`«Ü∞« ó ã¨Ñ` Î̈ `
« fi« q^À q^Œ∞ó I
JwflëÈ=∂`«‡HÀ^ÕÇÏ¨ Ÿ aO^Œ∞~°º^Œ∞ ÉèÜ í ∂« `«‡Hõó
^ŒH}∆˜ ÏOâ◊ó ã¨‡$`«ó ã¨∂~Àº "å=∞ÉèÏQÀxâßHõ~ó° I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
<å_ô~âÌ° ◊ q^Œ∞™êÎã∞¨ =ÚMÏºã≤„Î ã¨ó „Ñ¨Hi© `

Î åó
W_®"å"Õ∞ `«<À~°‡^èºÕ ã¨∞+¨µ=∂fl Ñ≤OQÆàı Ñ¨~ˆ I
=∞^è•º`åã¨fiÑ≤ <å_ô ™êº^ŒwflëÈ=∞ã¨fi~°∂Ñ≤}©
QÍO^è•s Ç¨Ïã≤lÎ Ç¨fiK« ã¨∞Ñ¨ÓëêÅO|∞ëê=∞`å I
Ü«∞â◊ãfi≤ h â◊Odh K« ‰õΩÇ¨˙ ã¨∞ºó ã¨Ñ<Î̈ å_»Ü∞« ó I
<å_»Ü∂≥ -#O`åó ã¨=Ú`«Ê<åfló ã¨∞+¨µ=∂‚ ÑÖK«Ñ~¨ fi° ã¨∞
=¸ÖÏ^è•~À^Œ` æ « „áê}™êÎaóè "åºáÈflu `«`#Î« ∞"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^ŒâW◊ O„kÜ«∞=ÚÅ∞, ÑÖK«
=∞Ç¨Éèí∂`«=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û D 16 qHÍ~°=ÚÅ∞ J#|_»∞#∞. ÑÖK«
Éè∂í `«=ÚÅ∞, JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú, =∞Ç¨Ï`ü, J=ºHõ=Î Ú D 8 „Ñ¨H$õ `«∞Å#|_»∞#∞.
ÑÖK«`<« å‡„`«Å∞ – =∞Ç¨Ï`«∞Î JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú D 7 qHõ$`«∞Å∞.
D â◊s~°=Ú JwflëÈ=∂`«‡Hõ=Ú. â◊√„Hõ=Ú Jyflã¨fi~°∂Ñ¨=Ú
=∞iÜ«Ú â’}˜`=« Ú ™È=∞ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú. â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ ÉèÏQÆ=Ú
ã¨∂~°∞º_»∞ ÖË^• Jyfl™ê÷#=Ú. Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨ K«O„^Œ~∂° Ñ¨=Ú.
â◊s~°=Ú#O^Œ∞ J<ÕHõ <å_»∞Å∞#fl#∂ =ÚYº"≥∞#ÿ q 10 HõÅ=Ù.
g\˜Ö’ =∞iO`« =ÚYº"≥∞#ÿ q 3. (1) â◊s~°=∞^èºŒ Ö’ W_®<å_ç "å=∞
JO_»HÀâ◊=Ú #∞O_ç qÅ∞ PHÍ~°=ÚÖ’ =OÑ¨Ùuiy Z_»=∞=Ú‰õΩ¯=~°‰Ωõ
"åºÑ≤Oz Ü«Ú#flk.
(2) â◊s~°=Ú=∞^èºŒ #∞O_ç "≥#∞fl=ÚHõ #∞O_ç „|Ç¨Ï‡~°O„^è=Œ Ú=~°‰Ωõ
ã¨∞+¨µ=∂‚<å_ç "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk. (3) Ñ≤OQÆàÏ<å_ç ‰õΩ_ç JO_»HÀâ◊=Ú
#∞O_ç qÅ∞¡ PHÍ~°=ÚÖ’ =OÑ¨Ùuiy ‰õΩ_ç=Ú‰õΩ¯ =~°‰õΩ "åºÑ≤Oz
Ü«Ú#flk.
q∞ye# 7 – QÍO^è•s – Ç¨Ïã≤lÎ Ç¨Ïfi – ã¨∞Ñ¨Óëê – JÅO|∞ëê –
Ü«∞â◊ãfi≤ h – â◊Odh – ‰õΩÇ¨˙<å_»∞Å∞. ã¨∞+¨µ=∂‚<å_ç Ü«∞O^Œ∞ ™êfikèëêª#
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
– =∞}˜ÑÙ¨ ~° – J<åÇ¨Ï`« – qâ◊√^Œú – P*Ï˝K„« Hõ=ÚÅ∞ ÑÖK«Ñ~¨ fi° =ÚÅ∞QÍ
Ü«ÚO_»∞#∞. g\˜#∞O_ç JãÖMÏºHõ"∞≥ #ÿ <å_»∞Å∞ "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞#∞.
^Œâ"◊ åÜ«Ú=ÙÅ∞
â’¡II "åÜ«∞"À-„`« ^Œâ„◊ áÈHÍÎ =Ç¨ÏflÜ«∞â◊Û ^Œâã◊ ‡¨ $`åó
„áê}Ï^•º=∞~°∞`«ó ÑÖK« <åQÆó ‰õÄ~À‡ ^è#Œ O[Ü«∞ó I
Hõ$HõÅó ™êº^£ ^Õ=^Œ`Î« Wu <å=∞aèsi`åó
JQÆflÜ≥∂ ^À+¨^∂Œ ¿+º+¨µ ãÖb<å^Œâ^◊ ÇÕ Ï≤ #ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D â◊s~°=Ú#O^Œ∞ 10
"åÜ«Ú=ÙÅ∞ 10 JQÆ∞flÅ∞ L#flq „áê} – Jáê# – ã¨=∂# – "åº# –
L^•#=ÚÅ∞ ÑÖK«„áê}=ÚÅ∞, Wq <åQÆ – ‰õÄ~°‡ – ^è#Œ O[Ü«∞ –
Hõ$HõÅ – ^Õ=^Œ`Î« J<Õq ÑÖK« LÑ¨"åÜ«Ú=ÙÅ∞ "≥Ú`«OÎ Ñ¨k.
â◊s~°=Ú#O^Œ∞ "å`« – HõÑ¨¶ – Ñ≤`=Î« ÚÅO^Œ∞ ã¨Ñ^Î̈ •è `«∞=ÙÅO^Œ∞
"≥Ú`«OÎ 3{7 ´ Ñ¨k JQÆ∞flÅ∞#flq.
+¨_»∂~°∞‡Å∞
â’¡II |∞Éèí∞H∆ÍK« Ñ≤áê™êK« „áê}ã¨º=∞#ã¨óã¨‡$`Ò
â’Hõ"∂≥ Ç¨Ï∫ â◊s~°ãº¨ [~å=∞$`«∂º+¨_∂» ~°‡Ü«∞ó I
™êflÜ«∞fiã≤÷ =∞*Ï˚ â◊√„HÍ`ü `«fiOQÍ‡O™ê„™ê}˜ â’}˜`å`ü
ëê\òH“tHõ q∞^ŒO„áÈHõOÎ ã¨~fi° ^Õ¿ÇÏ+¨µ ^ÕÇÏ≤ <å"£∞ I
W`«÷OÉèí∂`«ã¨Î^•QÆˆ~ƒù Ñ¨Ó~°fi[#‡â◊√ÉèÏâ◊√ÉèíO
ã¨‡~°<£ u+ª̈u ^Œ∞óMÏ`å‡ K«Û#ù fl^ÕÇÏ¨ Ÿ [~åÜ«Ú}Ï I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PHõe – ^ŒÑÊ≤ HõÅ∞ ~Ô O_»∂
„áê}^èŒ~°‡=ÚÅ∞, â’Hõ"≥∂Ç¨Ï=ÚÅ∞ =∞<À^èŒ~°‡=ÚÅ∞, [~å=∞$`«∞º=ÙÅ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
~Ô O_»∂ â◊s~° ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞, "≥Ú`«OÎ D P~°∂ +¨_∂» ~°∞‡Å∞ J#|_»∞#∞.

Wq HõÅ"å_»∞ r=Ù_»∞, WqÖËx"å_»∞ t=Ù_»∞.
`«O„_ç=Å# tâ◊√=Ù#‰õΩ ™êflÜ«Ú=Ù – Jã≤÷ – =∞[˚ x~å‡}=∞QÆ∞#∞.
`«e¡ â’}˜`=« Ú=Å# K«~‡° =Ú – ~°H=Îõ Ú – =∂Oã¨=Ú U~°Ê_»∞#∞. Hõ#∞Hõ
D ^ÕÇÏ¨ =Ú ëê\ò H“tHõ=∞#|_»∞K«∞#flk.
QÆ~åƒùâÜ
◊ ∞« =Ú#O^Œ∞ W@∞=O\˜ r=Ù_»∞ â◊s~°=Ú`À Ñ¨Ó~°fi[#‡Å
Hõ~‡° #∞ ã¨‡iOK«∞K«∞O_»∞#∞. D â◊s~°=Ú =∂qKÕ HõÑÊ¨ |_ç Ü«ÚO_»∞#∞.
ZO`À ^Œ∞óY„Ñ¨^=Œ ÚQÍ D J=ã¨÷ Ü«ÚO_»∞#∞.
â’¡II HÍÅ„Hõ"∞Õ } ã¨ tâ◊√~å‡`«~O° Hˆ â¡ Ü
◊ ∞« #flÑ≤
ãÖÑ≤O_ç`â« s◊ ~À^äŒ *ÏÜ«∞`Õ-Ü«∞=∞"åOQÆ∞‡Yó I
Hõ}
∆ O u+ª̈u xâıÛëÈì cè`åº~Àk`«∞ q∞K«Ûu ù
`«`â« ÛÂ‹ `«#º ~°∂áê™ê ã¨~fi° QÍ qâ◊fi~°∂Ñ≤}© I
t= ã¨xflkè=∂™ê^Œº x`åº#O^ŒQÆ∞}À^ŒÜ«∂
kHÍ¯ÖÏ^Œº#=zÛù<åfl ã¨~fi° ^ÕÇ¨ #∞QÍ â◊√ÉèÏ I
Ñ¨~åÑ¨~° qÉèÏQˆ # Ñ¨~åâ◊HiÎ̃ Ü«∞Oã¨‡$`å
Ü≥∂y<åO Ç¨Ï$^ŒÜ∞« OÉè’*Ë #$`«ºOf x`«º=∞O[™ê I
P^è•ˆ~ã¨~°fiÉèí∂`å<åO ã¨∞Êù~°Of q^Œ∞º^•Hõ$uó
â◊OMÏ=~°„Î Hõ=∂`ü^gÕ ã¨~fi° =∂=$`«º u+ª̈u I
‰õΩO_»b Éè∂í `« ã¨~åÊ}Ï=∞OQÆ „tÜ«∞=Ú ¿ÑÜ«Ú+‘ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – HÍÅ„Hõ=∞=ÚQÍ 9 – 10
<≥ÅÅ Ñ≤=∞‡@ `«eH¡ ˜ Hˆ â¡ =◊ Ú HõeyOK«∞K«∂, ãÖ‰õΩz`« QÍ„`«∞_≥· J^èÀ=ÚY∞_≥·
Éèí∂q∞ÃÑ· [x‡OK«∞#∞. H˘kÌ Hõ∆}=ÚÅ∞ xâıÛ+¨µì_≥· Ü«ÚO_ç Ñ≤=∞‡@
ÉèÜ
í ∞« =ÚKÕ ~ÀkOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Ñ≤=∞‡@ qâ◊fi~°∂Ñ≤},˜ K≥`· #« º~°∂áê J~Ú# ‰õΩO_»ex kHÍ¯Å=ÚÅ
Hõf`«=ÚQÍ ^ÕÇÏ¨ =∞O`å "åºÑ≤Oz Ü«ÚO_»∞#∞. t=ã¨xflkèÖ’ x`åº#O^Œ
~°∂Ñ¨=ÚÅ∞QÍ Ü«ÚO_»∞#∞. Wk Ñ¨~åÑ¨~q° ÉèÏQÆ=ÚÅKÕ ~Ô O_»∞ q^è=Œ ÚÅ∞.
Ü≥∂QÆ∞Å Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞, ã¨~fi° „áê}∞Å‰õΩ =¸ÖÏ^è•~°=Ú#O^Œ∞
q^Œ∞º`ü =Öˇ ã¨∞ÊùiOK«∞K«∂, â◊OY=ÚÖ’x K«∞@∞¡=Öˇ "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞#∞.
‰õΩO_»ex #∞O_ç qq^èŒ =∞O„`À`«ÊuÎ
â’¡II UHõ^è• QÆ∞}˜`åâ◊HÎ̃ó ã¨~°fiqâ◊fi„Ñ¨=iÎh
"Õ^•kc[O Nc[O â◊HÎ̃ c[O =∞<ÀÉè=í O I
„áê™ê^ŒO `«∞O|∞~°O Ñ≤O_»O zO`å~°`fl« O QÆ}âË fi◊ ~°O
=∂~åÎO_»É~·è̌ =° O ^Ò~°Oæ <å~°ãO≤ Ç¨Ï=~åÇ¨Ï[O I
"åã¨∞^Õ=O Ç¨ÏÜ«∞„w=O c[O NÑ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞O
J<åº#ºÑ≤ K« c*Ïx `«^À`åÊ^ŒÜ∞« u ^è$Œ ="£∞ I
Ü«∞^•Éè=í u ™ê ãÖq`ü kfiQÆ∞}©H$õ `« q„QÆÇ¨
Ç¨ÏOã¨=~“‚ Ñ¨~å`å‡<Ò â◊ÉÏÌ~“÷ "åã¨~H° ¿∆õ Ñ I
ã¨$[`ÕºëêÑ¨~å^Õg `«^• „Ñ¨H$õ u Ñ¨Ó~°∞ëœ
Ü«∞^Œº^Œ#º[˚Q` Æ º« ™êºO Ü«ÚQÆ‡O`«`^Î« *Œ ÏÜ«∞`« I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊ÉÏÌ~~ú° ∂° Ñ¨=Ú D ‰õΩO_»eh
â◊HÎ̃ UHõ~∂° Ñ¨=ÚQÍ L#flÑ¨Ù_»∞, Jk „Ñ¨}==Ú – "Õ^=Œ Ú – NO –
„Ç‘ÏO W`åºk UHÍHõ~∆ ° c[=ÚÅ∞ – „áê™ê^Œ – `«∞O|∞~°∞ – Ñ≤O_» –
t=zO`å=∞}˜ – q<åÜ«∞Hõ, =∂~åÎO_» – Éè̌~· =° – ^Œ∞~åæ – #~°ãO≤ Ç¨Ï.
=~åÇ¨Ï – "åã¨∞^Õ= – Ç¨ÏÜ«∞„w= – Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∂kc[=ÚÅ#∞ L^Œƒqù OÑ¨
KÕÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
*Ï˝#~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# D ‰õΩO_»eh â◊HÎ˜ kfiQÆ∞}©H$õ `«"∞≥ #ÿ Ñ¨Ù_»∞ J#QÍ

~Ô O_»∞ â◊HâÎ̃ s◊ ~°=ÚÅ∞QÍ U~°Ê_ç#Ñ¨Ù_»∞ Ñ¨~=° ∂`«‡"åK«H"õ ∞≥ #ÿ ''Ç¨ÏOã¨——
=∞O„`«=Ú – [O@Ñ¨^•~°=÷ ÚÅ∞ L`«Ê#fl=ÚÅQÆ∞#∞.
â’¡II Ü«∞O„`«O„uQÆ∞}˜`«O ^Õ"åº Ö’Hõ„`«Ü∞« O QÆ∞}„`«Ü∞« O
^è•=∞„`«Ü∞« O ™ê"Õ^•<åO „`«Ü∞« O=~°„‚ `«Ü∞« O â◊√Éè"í ∞£ I
„uÑ¨Ù+¨¯~°O ã¨fi~å<£^gÕ „|Ç¨‡n<åO „`«Ü∞« „`«Ü∞« O
=¿ÇÏfló HÍÅ„`«Ü∞« O â◊H„Î̃ `«Ü∞« O =$uÎ„`«Ü∞« O =∞Ç¨Ï`ü I
<å_ô„`«Ü∞« O „u=~°Oæ ™êÜ«∞^Œº^Œ#º`ü „u^è•=∞`«"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»eh â◊HÎ˜ „u~°∂Ñ¨^•è ~°}˜
J~Ú#Ñ¨Ù_»∞, „uÑ¨Ù~å=∞O„`«=Ú, "Õ^Œ„`«Ü«∞=Ú, Jyfl„`«Ü«∞=Ú,
â◊H„Î̃ `«Ü∞« =Ú (~“„n – *Ëºëêª – "å=∂) =$uÎ„`«Ü∞« =Ú (J^èºŒ Ü«∞#O –
J^è•ºÑ¨#O – „Ñü„QÆÇÏ¨ O) ÖË^• Hõ$+≤ – "å}˜[º – Ñ¨â√◊ áêÅ#=ÚÅ∞†
<å_ô„`«Ü∞« =Ú, „u=~°=æ Ú WOHÍ =¸_»∞ ãÖYºKÕ U~°Ê_»∞ ã¨~fi° Ñ¨^•~°=ú ÚÅ∞
L^ŒƒùqOK«∞#∞.
â’¡II K«`«∞ó„Ñ¨HÍ~°QÆ∞}˜`å âßOÉègí â◊~‡° ^•~Úh
`«^•hO Ñ¨k‡h |O^èÀó Hõ~Àu K«`∞« ~°H~∆õ "° ∞£ I
K«`∞« ~°~O‚° =∞Ç¨^Õ"åº ^Õg `«`fi« K«`∞« +ì̈Ü∞« O
K«`∞« ~°ó ™êQÆ~å#O`«ó Hõ~} ° Ï<åO K«`∞« +ì̈Ü∞« "£∞ I
ã¨∂H∆Í‡nOâ◊Û`«∞~À ÉèÏ"å<£ qëÈ‚~∂° ‡iÎ K«`∞« +ì̈Ü∞« O
K«`∞« +ì̈Ü∞« O QÆ}âË ß<å =∂`å‡n<åO K«`∞« +ì̈Ü∞« O I
F*ÏÑ¨ÓHÍkHõO Ñ‘~O°î ^è~Œ å‡n<åO K«`∞« +ì̈Ü∞« O
^Œ=∞HÍn<£ QÆ*Ï<£ ^Õg Ü«∞^Œº^Œ#ºK«Û`«∞+ì̈Ü∞« "£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ K«`«∞~°∞æ}˜`«"≥∞ÿ
#Ñ¨Ù_»∞, FO – „Ç‘ÏO – Ç¨ÏO – ã¨ó J#∞ =∞O„`«=ÚÖ’#∂, =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
– QÆ}Ñü – q+¨µ=‚ ÙÅ K«`∞« ~°H~∆õ =° ∞O„`«=ÚÅ∞, F_®º} – *ÏÅO^è~Œ ° –
Ñ¨Ó~°‚yi – HÍ=∞~°∂Ñ¨ K«`«∞+‘Ê~î°=ÚÅ∞ (F*ÏÑ¨ÓHÍ), ^èŒ~°‡K«`«∞+ì̈Ü«∞O,
^Œ=∂k K«`∞« +ì̈Ü∞« O QÆ[K«`∞« +ì̈Ü∞« O. (ÅH©;^Õq <åÅ∞QÆ∞ QÆ[=ÚÅ∞)
"≥ÚII K«`∞« +ì̈Ü∞« =ÚÅ#∞ L^Œƒqù OÑ¨KÜ Õ Ú« #∞.
â’¡II ÑÖK«^•è QÆ∞}˜`åÑ¨ffl â◊OÉè’ó ã¨~åfi~°^÷ •~Úh
„uÑ¨Ù~åÑÖK«‰Äõ @O™ê `«™êºó ÑÖKåHõ~∆ ° ^ŒfiÜ«∞"£∞ I
ÑÖKåHõ~∆ O° =∞¿ÇÏâ◊ãº¨ ÑÖK«=~°O‚ QÆ~∞° `«‡`«ó I
ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï<å<£ ÑÖK« HÍ=∂<£ ÉÏ}Ï<£ ÑÖK«ã∞¨ ~°„^Œ∞=∂<£
ÑÖK«„áê}ÏkHÍ<£ "åÜ«¸<£ ÑÖK«=~å‚<£ =∞¿ÇÏt`«∞ó I
=¸sÎó ÑÖK« HõàÏóÑÖK« ÑÖK«„|Ç¨Ï‡|∞∞K«ó „Hõ=∂`ü
ã¨$[`Õºëê Ñ¨~åâ◊H~ˆÎ̃ fi^Œ "Õ^•~°÷ ~°∂Ñ≤}© I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»eh â◊HÎ̃ ÑÖK«^è•=ºHõÎ
"≥∞#ÿ Ñ¨Ù_»∞, „uÑ¨Ù~å ÑÖK«=~°=‚ ÚÅ∞ (ÇπÏ – ãπ – H± – Öò – ~ü), „uÑ¨Ù~å
ÑÖKåHõ~∆ =° ÚÅ∞ (QÆ∞O¡ – ã¨∞O¡ – =Ú¡O – Ñ¨ÙO¡ – #∞¡O) – t=ÑÖKåHõi∆
– QÆ~∞° _»ÑO¨ KåHõi∆ – t=ÑÖK«=ÚY=ÚÅ∞ – =∞#‡^è∞Œ x ÑÖK«ÉÏ}=ÚÅ∞
– ÑÖK«^=Õ `å =$Hõ=∆ ÚÅ∞ (=∞O^•~° – áêi*Ï`« – ãÖ`å# – HõÅÊ„^Œ∞=∞
– Ç¨ÏiK«O^Œ#=ÚÅ∞) ÑÖK«„áê}=ÚÅ∞ – ÑÖK«"åÜ«Ú=ÙÅ∞ –
ÑÖK«Hàõ Å◊ ∞ – ÑÖK«„|Ç¨Ï‡=∞O„`«=ÚÅ∞ L^Œƒqù Oz#q.
â’¡II ëÈ_è® ™êQÆ∞}˜`å^Õg ^è` Œ =ÎÕ ∞O„`«O +¨_H» ~∆õ O°
+¨\‰ò Äõ @O „uÑ¨Ù~å=∞O„`«O QÍ}Ñ¨`º« O +¨_H» ~∆õ "° ∞£ I
+¨_»Hõ∆~°OÇ≤Ï=∞~°∞KÕ~åfl~°ã≤OÇ¨ÏO +¨_»Hõ∆~°O
|∞∞`«∂<£ =ãÖ`«=ÚMÏº<£ +¨_"» ∂≥ ^•n<£ QÆ}Ïkèáê<£ I
HÀâß#∂s‡<£ ~°™ê<£âH◊ óÎ© âßH˜<åº^•ºó +¨_^» fiŒè #ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Ü«∞O„`«O+¨_∞» }æ `˜ O« â◊Hˆ óÎ +¨_^» •è ~å#r[#`ü I

+¨_fiç ^èOŒ Ü«∞[˚Q`
Æ º« ã≤‡<£ ã¨~fi° O`«`ü Ñ¨~"° ∞Õ â◊fis
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ P~°∞q^è=Œ ÚÅ
=ºHõ=Î ∞~Ú#Ñ¨Ù_»∞, +¨_» Hõ~∆ =° ∞O„`«=ÚÅ∞, QÆ}Ñü – K«O„^Œ – #~°ãO≤ Ç¨Ï
+¨_H» ~∆õ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ∞, P~°∞ |∞∞`«∞=ÙÅ∞, P~°∞HÀâ◊=ÚÅ∞, +¨_∂» ~°∞‡Å∞,
+¨_»∞æ}˜`« Ü«∞O„`«=ÚÅ∞, +¨\òK«„Hõ=ÚÅ∞ – +¨_çfi^èŒ=ã¨∞Î=ÙÅ∞ Ñ¨Ù@∞ì#∞.
â’¡II ã¨ÑÎ̈^è• QÆ∞}˜`åx`åº â◊OHõ~å~°ú â◊si}©
ã¨áêÎ~O‚° „uÑ¨Ù~å=∞O„`«O ã¨Ñ=Î̈ ~°O‚ q<åÜ«∞Hõ"∞£ I
ã¨ÑHÎ̈ Oõ "åºÇ¨Ï$f<åO ™ê ã¨Ñ=Î̈ ~°O‚ ã¨∞^Œ~≈° #O
Ö’HÍ<£ys<£ ã¨fi~å<£ ^è•`«∂<£ =Úh<£ nfiáê<£ „QÆÇ¨ #Ñ≤ I
ã¨q∞^èóŒ ã¨ÑãÎ̈ O¨ MÏº`åó ã¨ÑÎ̈ lÇ¨fiÇ¨Ïq~°∞ƒù[ó
J#º`ü ã¨ÑqÎ̈ ^èOŒ Ü«∞^Œº`ü `«^™Œ êºó ã¨=∂*ÏÜ«∞`« I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ ã¨ÑÎ̈q^èŒ=ÚÅ
=ºHõ=Î ∞~Ú#Ñ¨Ù_»∞ „uÑ¨Ù~åã¨áêÎH~∆õ =° ∞O„`«=Ú, ã¨áêÎH~∆õ ° q<åÜ«∞Hõ =∞O„`«=Ú,
ã¨Ñ¨Î"åºÇ¨Ï$`«∞Å∞, ã¨áêÎHõ∆~° ã¨∞^Œ~°≈#=∞O„`«=Ú, ã¨Ñ¨ÎÖ’Hõ=ÚÅ∞, ã¨Ñ¨Î
Ñ¨~fi° `«=ÚÅ∞, ã¨ÑãÎ¨ fi¨ ~°=ÚÅ∞, ã¨Ñ|Î¨ ∞∞+¨µÅ∞, ã¨Ñ„Î¨ QÆÇÏ¨ =ÚÅ∞, ã¨Ñ*Î¨ ÏfiÅÅ∞
ã¨ÑãÎ̈ q¨ ∞^èÅŒ ∞ L^Œƒqù Oz#q.
"Õ^=Œ ∞O^Œ∞ – W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
''ã¨ÑÎ̈ `Õ JˆQfl ã¨q∞^èŒó ã¨ÑÎ̈ lÇ¨fi
ã¨ÑÎ̈|∞∞+¨Ü«∞ó ã¨ÑÎ̈^è•=∞ „Ñ≤Ü«∂}˜ – Wu
J~°¯ – Ñ¨ÖÏâ◊ – Yk~° – Jáê=∂~°æ – Ñ≤ÑÊ¨ Å – B^Œ∞O|~°ó –
â◊g∞ D U_»∂ ã¨ÑãÎ̈ q¨ ∞^èÅŒ ∞ J#|_»∞#∞.
â’¡II J+¨ì^è•QÆ∞}˜`åâ◊H˜Îó â‹·==∞ëêìHõ∆~°^ŒfiÜ«∞O
qëÈ‚ó NHõ~° <å=∂#O =∞O„`«=∞ëêìH~∆õ O° Ñ¨~"° ∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
JëêìH~∆õ O° Ç¨Ï~ˆ ó â◊Hˆ ~Î ë° êìH~∆õ Ü
° Ú« QÆO Ñ¨~O°
ÉèÏ<À~°ëêìH~∆õ O° ^Ò~°=æ ∞ëêì~O‚° Ñ¨~=° ∂`«‡#ó I
Jëêì~O‚° hÅHõO~îã° º¨ "åã¨∞^Õ"å`«‡HõO =∞#∞O
Ü«∞O„`«OHÍ=∂~°Åæ O k=ºO ^Õg Ü«∞O„`«O Ñ¶∞¨ \Ï~°Åæ "£∞ I
QÆO^è•+ì̈HOõ â◊√ÉèOí ^Õg ^Õ"å<åO Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O QÆ=∞O
„|Ç¨‡^•º Éè̌~· "° å<£ ã¨~åÊ<£ =¸sÎ~åâß =ã¨∂#Ñ≤ I
J+ì̈Ñ~‘ O°î =∞Ç¨^Õ"åº Jëêì+Hì̈ õ ã¨=∞xfi`«O
Jëœì™ê „Ñ¨H$õ fifiÑ¶∞¨ fl =„Hõ`∞« O_®kHÍ<£ „Hõ=∂`ü I
J}˜=∂kQÆ∞}Ï<£ <åQÍ<£ =¿ÇÏfl~°∂‡sÎ~º° =∂kHÍ<£
Jëêì`‡« HõO [QÆ`º« ã≤‡<£ ã¨~fi° O q`«#∞`Õ Ü«∞^• I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ J+ì̈q^è=Œ ÚÅ
=ºHÎ̃"∞≥ #ÿ Ñ¨Ù_»∞ t=ÙxÜ≥ÚHõ¯ ~Ô O_»∞ q^è=Œ ÚÅ JH∆Í~°=ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ∞
– q+¨µ=‚ ÙÜ≥ÚHõ¯ NHõ~=° ∞O„`«=Ú – ã¨∂~°º, ^Œ∞~åæ – hÅHõO~î° – Ñ¨~=° ∂`«‡
– q+¨µ‚ – Éè̌~· =° – HÍ=∂~°Åæ – Ñ¶∞¨ \Ï~°Åæ =∞O„`«=ÚÅ∞^Œƒqù OK«∞#∞.
QÆO^è•+ì̈H=õ Ú – Jëêì+Hì̈ õ ^ÕgÑ‘~=°î ÚÅ∞ (64) J+ì̈=¸~°∞ÅÎ ∞ –
J+¨ìã≤^Œ∞úÅ∞ – J+¨ì<åQÆ∞Å∞ – J+¨ìkâ◊Å∞ – J+¨ì=ã¨∞=ÙÅ∞ –
J+ì̈qÑ¶∞¨ fl=ÚÅ∞ – „Ñ¨ÑO¨ K«=ÚÖ’ J+ì̈q^èŒ Ñ¨^•~°=ú ÚÅ∂ L^Œƒqù OK«∞#∞.
~Ô O_»#fl~° â’¡H=õ ÚÅÖ’ 64 Ñ‘~=°î ÚÅ¿Ñ~°∞¡
â’¡II =∂Ü«∂ =∞OQÆà◊ <åQÆ"å=∞# =∞Ç¨ÅH©‡∆ K«i„`å Éè$í QÆ∞
KåÛùÜ∂« Kè„« `« Ç≤Ï~°}ºÇ¨Ïã≤#Î =∞¿ÇÏO„^À_ôâ¤ ◊ K«OáêÑ¨Ù~°"∞£ I
+¨+ª̈ H©~∆ H° =õ ∞O[<Õâfi◊ ~° Ñ¨Ù~Ô Ö· Ïâ◊ÛO„^ŒÑÓ¨ ó Nyió
HÀÖÏ‰õΩÅ∞¡Hõ Ñ¨Ó~°Ñ‚ ~¨ fi° `« ‰õΩ~°∞Hˆ „∆ `≥H· õ eOQÍ~°∞ƒ^•ó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
2. HÍj‡Ô~H· Í„=∞ HÍOp =∞ÅÜ«∞ y~°"H·≥ Í~°HOõ ^è∂Œ `«^gÕ

HÀ\Ïì„"Õ∞`À â◊*ÏÅO ^è~Œ ã° ∞¨ ~°aè =∞hëê„k HÍj„Ñ¨Ü∂« QÍó
„u„™È`«ó HÍ=∞HÀ\’ì[~˚ Úx ã¨=∞^è∞Œ ~°O HÀâ◊ÖÏHÍ#º‰õΩÉ’˚
_®º<ÒOHÍ~å@ìÇ¨ ™êq~°[ WÇ¨Ï`«`ó« ‰õΩO_ç#O ~å[ˆQÇ¨Ï"£∞II
3. <ÕáêÅ Ñ¨ÙO„_»=~°#ú =∂à◊=Ñ¨~ã° ~‘ ° HÍ=∞~°∂Ñ¨ Hˆ ^•~åó
qO^èºŒ =∞Ç¨=∞~îQ° Àâ◊$u HÍOÑ≤Åº NÑ‘~°î =∞~°∞nâßó I
â’¡II QÆ∞}˜`å#=^è• x`åº ã¨∂`Õ=∞O„`«O #"å`«‡HõO
#=HõOâ◊HÎ̃ `«`åfi<åO `«`fi« ~°∂áê =∞¿ÇÏâ◊fis I
#=HõOÑ‘~â°î H◊ <Î© åO â◊$OQÍ~ån<£ ~°™ê<£#=
=∂}˜HÍºnx ~°`åflx #==~°Ü æ Ú« `åx™ê I
#=HõO „áê}^Œ∂f<åO =∞O_»ÅO #=HõO â◊√ÉèOí
Ü«∞^Œº#fl"å`«‡HõO Ö’ˆH ã¨~fi° =∞™êº L^ŒOK«u I
^ŒâßHõ~∆ O° QÆ}Ñ¨`ãÕ fiÎ̈ i`åÜ«∂ ^ŒâßHõ~∆ O°
^ŒâßHõ~∆ O° ã¨~ã° fi¨ `åº Ü«∞H˜}
∆ Ïºó ™ê^ŒâßHõ~∆ "° ∞£ I
"åã¨∞^Õ"å`«‡HõO =∞O„`«=∞âßfi~°∂_è® ^ŒâßHõ~∆ O°
<å=∂flÑ¨^•‡=f =∞O„`«O ~°=∂=∞O„`«O ^ŒâßHõ~∆ "° ∞£ I
„uÑ¨Ù~å ^Œâ‰◊ Äõ @O™ê „uÑ¨Ù~åÜ«∂ ^ŒâßHõ~∆ O°
<å_ô<åO^ŒâH◊ Oõ qëÈ‚ ~°=`å~å<£ ^Œâ„◊ Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»ehâ◊H˜Î `˘q∞‡k
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =ºHõÎ"≥∞ÿ#Ñ¨Ù_»∞, K«O_ô#"å~°‚=∞O„`«=Ú – #=â◊‰õΩÎÅ∞ –
#=~°ã=¨ ÚÅ∞ – #=‰õΩO_»=ÚÅ∞ #=„áê}^Œ∂uHõÅ∞ – #=~°`fl« =ÚÅ∞
– #==~°=æ ÚÅ∞ Ñ¨Ù@∞ì#∞.
‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ Ñ¨kq^è=Œ ÚÅ∞QÍ =ºHõ"Î ∞≥ #ÿ KÀ, QÆ}Ñü – `«fii`å –
Ü«∞H˜}
∆ ˜ – "åã¨∞^Õ= – Ñ¨^•‡=f – Jâßfi~°∂_è® – „uÑ¨Ù~å^Œâ‰◊ Äõ @ –
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ã¨~°ã¨fif ^ŒâßHõ∆~°=∞O„`«=ÚÅ∞ – ^Œâ◊<å_»∞Å∞ – ^Œâ◊Ö’HõáêÅ∞~°∞ –
^Œâß=`å~°=ÚÅ∞ L^Œƒqù OK«∞#∞.
â’¡II UHÍ^Œâ„◊ Hõ=∂`ü ãÖq`ü QÆ∞}˜`å ™ê [QÆ#‡~¸
~°∞„^≥H· Í^Œth =∂^Œºâ◊Hˆ Î ~ˆ HÍ^ŒâßHõ~∆ "° ∞£ I
UHÍ^ŒâßHõ~∆ O° "å}Ïº ~°∞„^•<ÕHÍ^Œâ◊ „Hõ=∂`ü
ã¨=Úkæ~u ° ã¨~åfi`å‡ QÆ∞}˜`å^•fi^Œ â◊„Hõ=∂`ü I
x`åº=∞O„`«O =∞¿ÇÏâß<åº "åã¨∞^Õ"å`«‡HõO =∞#∞O
~åj<£ ÉèÏ#∂<£ Ç¨Ï~ˆ ~°∂‡sÎ~º° O„`«O ™ê^•fi^Œâß`«‡Hõ"∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»eh â◊HÎ̃ Ñ¨^ŒH˘O_»∞
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =ºHõÎ"≥∞ÿ#Ñ¨Ù_»∞, ~°∞„^≥·HÍ^Œâ◊x – ã¨~°ã¨fif UHÍ^ŒâßHõ∆~°
=∞O„`«=Ú, UHÍ^Œâ◊ ~°∞„^Œ∞Å∞ L^ŒƒùqO`«∞~°∞.
‰õΩO_»ehâ◊H˜Î ^•fi^Œâ◊q^èŒ=ÚÅ∞QÍ Jaè=ºHõÎ"≥∞ÿ#KÀ x`åº –
"åã¨∞^Õ= – q+¨µ‚ =∞O„`«=ÚÅ∞ – ^•fi^Œâ~◊ åâ◊√Å∞ – ^•fi^Œâ◊ Pk`«∞ºÅ∞
– ^•fi^Œâ◊ q+¨µ=‚ ¸~°∞ÅÎ ∞ L^Œƒqù OK«∞#∞. UHÍ^Œâ◊ ~°∞„^ŒO #=∞Hõ K«=∞HÍÅ∞
11 ™ê~°∞¡ P=$`«=Î ∞=Ù`å~Ú.
â◊`~« ∞° ^
„ =Œ ∞#QÍ D =∞O„`=« ÚÅ∞
+¨\ò+¨+≤ìsflÅã¨∂HõÎO K« Ñ¨Ù#ó ëÈ_»â◊|∞∞H±[Ñ¨ó
U+¨`¿Õ ÇÏ #=∞¿ã^Î fiÕ #`«O q^ŒfiÜ«∞"Õ∞= K« I
g∞_è»∞+ì̈=∞ K«`«∞+¨¯OK« U`«`«∞Î â◊`«~°∞„nÜ«∞"£∞ II
â’¡II K«`∞« ifiOâ◊u `«`åfi™ê Ü«∞^•Éè=í u â’Éè<í å
QÍÜ«∞„fO ã¨q`«∞ó â◊OÉè’ó QÍÜ«∞„fO =∞^Œ<åu‡HÍ"£∞ I
QÍÜ«∞„fO q+¨µQ‚ ÍÜ«∞„fO QÍÜ«∞„fO „uÑ¨^` Œ å‡#ó
QÍÜ«∞„fO ^ŒH}∆˜ Ï=¸ˆ~óÎ QÍÜ«∞„fO „uÑ¨^•`«‡#ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
QÍÜ«∞„fO ^ŒH} ∆˜ Ï=¸ˆ~óÎ QÍÜ«∞„fO â◊OÉè∞í Ü≥∂+≤`ó« I

^•fi„uOâ◊^£ Éè^Ë QŒ ∞Æ }˜`å ã¨~fi° =∞O„`«=∞~¸ qÉè∞í ó
ã¨∂`Õ=∞$`«∞ºO[Ü«∞O=∞O„`« <å~°ãO≤ Ç¨ÏO =∞Ç¨=∞#∞"£∞
Å=}ÏYºO =∞#∞O=∞O„`«O =~°∞}ã¨º =∞Ç¨`«‡#ó
Ç¨ÏÜ«∞„w=O =∞#∞O^Ò~°Oæ "å~åÇ¨ÏO =Ç≤Ïfl<åÜ«∞Hõ"∞£ I
QÆ}tË `«∞~°‡Ç¨=∞O„`«O =∞O„`«=∞<åflkèÑã¨ º¨ ™ê
=∞O„`«O N^ŒH} ∆˜ Ï=¸ˆ~Î ~å‡ÖÏ=∞O„`«O =∞<ÀÉè=í ó I
„u+¨µÉª Oíè =#"åã≤<åº JÑ¶∞¨ ’~åYºO =∞Ç¨=∞#∞O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õ Ω O_» e h â◊ H ˜ Î 24
q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =ºHõÎ"≥∞ÿ#Ñ¨Ù_»∞, QÍÜ«∞„f – t= – q+¨µ‚ QÍÜ«∞„f
=∞O„`«=ÚÅ∞, ^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎ, H˜<¡ åfl QÍÜ«∞„f =∞O„`«=ÚÅ∞ L^Œƒqù OK«∞#∞.
t=`«O`
„ « QÍÜ«∞f
„ =∞O„`=« Ú
=∞¿ÇÏâßÜ«∞q^Œ‡¿ÇÏ "åyfiâ◊√^•úÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï
`«<Àflt=ó Ñ „ K¨ À^ŒÜ∂« `ü II
‰õΩO_»ex 32 q^è=Œ ÚÅ∞QÍ Jaè=ºHõ"Î ∞≥ #ÿ Ñ¨Ù_»∞, =∞$`«∞ºO[Ü«∞ –
<å~°ãO≤ Ç¨Ï – =∞Ç¨=~°∞} – Å=} – Ç¨ÏÜ«∞„w= – ^Œ∞~åæ "å~åÇ¨Ï,
=Ç≤ÏflLÑ¨™ê÷# – QÆ}Ñü – ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ – =∞#‡^èŒ `å~å – JÑ¶∞¨ ’~° –
Hˆ „∆ `«áêÅHõ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∞O„`«=ÚÅ∞^Œƒqù OK«∞#∞.
P^è~Œ fi° }˜‰Ωõ Å∞, =„Hõ`∞« O_» QÆ}Ñü 32 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú#∞
W@∞¡ ^Œi≈Ozi.
~åÜ«∞™ÈÊ+¨ Ñ „ ^¨ •`åK« xkè^À ~°`fl« ^À =∞`«ó
~°HÀ∆ Ç¨Ï}À =ÖÏÇ¨Ï<À =„H`õ ∞« O_®Ü«∞ Ç¨ïO #=∞ó I
â’¡II +¨\ò„uOâ◊`«OK« `«`åfi<åO â‹"· å<åO ~°KÜ
« ∞« `«º™œ
kfiK«`åfiiOâ◊`å =¸ÖË QÆ∞}˜`å qâ◊fi<å~ÚHÍ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â◊HOÎ̃ `«`À ^èfiŒ xãÎ̈™ê‡<åfl^ŒãÎ̈ ™ê‡xfl~ÀkèHÍ
`«`À-ˆ~Oú ^Œ∞ãÎ̈`À aO^Œ∞ãÎ̈™ê‡^•ã‘`ü Ñ¨~å`«`ó« I
Ñ¨âº◊ Of =∞^èºŒ =∂"åz "≥Y· s â◊|[Ì #‡Éè∂í ó
WKåÛù *Ï˝#„H˜Ü∂« `å‡™œ `Õ*’~°∂áê QÆ∞}Ïu‡HÍ I
„Hõ"∞Õ }Ï<Õ# ã¨$[u ‰õΩO_»b =~°=‚ ∂eHÍO
JHÍ~åk ã¨HÍ~åO`å kfiK«`åfiiOâ◊^•u‡HÍ"£∞ I
ÑÖKåâ◊^•fi~°QÆ∞}˜`å ÑÖKåâ◊^•fi~°‚=∂eHÍO
x~ÀkèHÍÉè"í ^Õ fiŒ Ç≤Ïfl ~°̂~Oú ^Œ∞ó ™êºxflâßHõ~ó° I
J~°¯ó™êº^Œ∞ÉèÜ í ∂≥ ~ÀºˆQ aO^•fi`å‡ `Õ[™êOxkèó
*Ï`å=~å‚ Ü«∞`ÀaO^Àó t=â◊H=Î̃ ∞Ü«∂^Œ`ó« I
JwflëÈ=∂`«‡HÍ¿ãÎã¨∞ºó t=â◊HÎ̃=∞Ü«∂„^Œ"Õó
ÜÕ∞#ãÖÉè=í =∂Ñ¨<åfló ™È=∞ ã¨∂~åºyfl~°∂Ñ≤}ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õ Ω O_» e hâ◊ H ˜ Î 36
q^è Œ = ÚÅ∞QÍ „Ñ¨ H õ @ "≥ ∞ ÿ # Ñ¨ Ù _» ∞ , 36 `« ` « fi =ÚÅ∞, =∞O„`« = ÚÅ∞
L^ŒƒùqOK«∞#∞. 42 q^èŒ=ÚÅ∞QÍ =ºHõÎ"≥∞ÿ#Ñ¨Ù_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ â◊HÎ̃ – ^èŒfix
– <å^Œ – x~ÀkèHÍÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ U~°Ê_»∞#∞.
''HÍk=∞`«O——Ö’ JHõ~∆ =° ÚÅ ^èfiŒ x W@∞¡ U~°Ê_»∞#x „Hõ=∞O q=iOK«
|_ç#k.
Ñ≤=∞‡@ x~ÀkèH#õ ∞O_ç Jˆ~Oú ^Œ∞ – kfiJˆ~Oú ^Œ∞ – aO^Œ∞ – Ñ¨~å –
Ñ¨âº◊ Ou – =∞^è‡Œ =∂ – "≥Y· s L`«Ê#fl=∞QÆ∞#∞. WKåÛù*Ï˝# „H˜Ü∂« ~°∂Ñ¨"∞≥ #ÿ
D `Õ[ã¨∞û #∞O_ç JHÍ~åk ã¨HÍ~åO`« JHõ~∆ =° ÚÅ∞ L^Œƒqù OK«∞#∞.
''HÍk=∞`«O——–Ö’ JHõ∆~°=ÚÅ ^èŒfix W@∞¡ U~°Ê_»∞#x „Hõ=∞O
q=iOK« |_ç#k.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
™êfi`Õ‡KåÛù â◊HÑ
Î̃ ∂¨¶ `Õ# á„ ê}"åÜ«Úã¨fi~°∂Ñ¨`ó«
=¸ÖÏ^è•~ˆ ã¨=Ú`«Ê#fló Ñ¨~åM’º<å^Œ L`«= Î ∞ó
™êfi`Õ‡KåÛù â◊HÑÎ̃ ∂¨¶ `Õ# „áê}"åÜ«Úã¨fi~°∂Ñ¨`ó«
=¸ÖÏ^è•~ˆ ã¨=Ú`«Ê#fló Ñ¨~åM’º<å^Œ L`«=Î ∞ó I
ã¨ U"À~°fiú O `«Ü∂« h`«ó ™êfikèëêª<Õ q[$Oaè`ó«
Ñ¨â◊ºO`åºMÏº=∞"åáÈflu `«"≥∞ÿ"À~°úfiO â◊<≥·ó â◊<≥·ó I
J<åÇ¨Ï`Õ |∞kú`` « fi« ã¨"∞Õ `À =∞^èºŒ =∂ aè^óŒè
`«Ü∂« `«`^« À~°fiú O #∞#flóã¨<£ qâ◊√^Òú HõO~î^° âÕ ` ◊ ó« I
"≥Y· ~åºYºãÎ̈`ó« HõO~î° j~°` ¬ åÖ’fi+ª̈ÔŒ `«QóÆ
lÇ¨fi=¸ÖÏ„QÆÑ$¨ +ª̈ã÷¨ ãÎ̈^•è <å™ê„QÆ`ó« „Hõ=∂`ü I
HõO~î° `åÖ’fi+ª̈ HõO~î“ ^ŒOÌ `Ò+ª̈^fiŒ Ü«∞`«ã^Î̈ •è
ã¨=Ú`«Ê<åfl#ºHõ~∆ å}˜ „Hõ=∂^•k HõH∆ Í=kè I
PkH∆ÍO`«~` ° `
Õ ºÕ ëê =∞Hõ~∆ ` ° fi« =Úni`«"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J^Õq^èŒ=ÚQÍ ‰õΩO_»ex
50 q^è=Œ ÚÅ∞QÍ Jaè=ºHõ"Î ∞≥ #ÿ Ñ¨Ù_»∞ JHÍ~åk – HõH∆ Í~åO`« 50 JHõ~∆ =° Ú
Å∞^Œƒqù OK«∞K«∞#flq. g\˜ Jaè#fl=ÚQÍ ~°∞„^ŒHàõ Å◊ ∞ Ñ¨Ù@∞ìK∞« #flq.
x~ÀkèHõ Jyflã¨fi~°∂Ñ¨=Ú Hõ#∞Hõ t"å`«‡Hõ=∞QÆ∞K«∞#flk. aO^Œ∞=Ù
K«O„^Œãfi¨ ~°∂Ñ¨=Ú Hõ#∞Hõ â◊HÍÎº`«‡Hõ=Ú. t=â◊HÜ Î̃ ∂≥ QÆ=ÚKÕ P aO^Œ∞=Ù
`Õ*’~°∂Ñ¨"∞≥ #ÿ ã¨∂~°∞º_»Q∞Æ K«∞#flk. Hõ#∞Hõ P aO^Œ∞=ÙKÕ`<« Õ JHõ~∆ =° ÚÅ∞
Ñ¨Ù@∞ìK«∞#flq.
JO^Œ∞KÕ`« JHõ~∆ =° ÚÅxflÜ«¸ JwëÈ=∂`«‡Hõ=ÚÖË =∞iÜ«Ú ™È=∞
– ã¨∂~°º – Jyfl ~°∂Ñ¨=ÚÖË JQÆ∞K«∞#flq.
Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^• uÅHõ `«O„`Õ
„Ñ¨^=Œä ∞Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
J^äŒ kfifÜ«∞ Ñ¨@Åó
J^äŒ "≥·Ys ã¨$+≤ì „Ñ¨Hõ~°}O
â’¡II `«`À =ºH˜„Î Ñ¨=H∆Íºq∞ =~å‚<åO =^Œ<#Õ $}ÏO
„¿Ñi`å=∞~°∞`å x`«ºO ã¨∞+¨µ=∂‚ ~°O„^èxŒ ~°` æ åó I
HõO~îåkHõ~} ° óÿ̌ =~å‚ó „Hõ=∂^•q~°ƒ=ù Ou`Õ
U+¨µã¨fi~åó ã¨‡$`åó ™œ=∂ºó ã¨Ê~å≈ó ™œ~åó â◊√Éè’^ŒÜ∂« óI
`«`åfi`å‡#ó ã¨‡$`åó ã¨Ê~å≈ =∞HÍ~°ó Ñ¨Ù~°∞ëÈÜ«∞`«ó
"åºÑ¨HÍ^Œâ` ◊ Õ HÍ=∞^è#Œ ^è~Œ ‡° „Ñ¨^•~Ú#ó I
„Ç¨Ïã¨fióã¨fi~ˆ +¨µ Ñ¨Ó~ÀfiHõóÎ Ñ¨~Àn~°…ó „Hõ=∂k"Õ∞
t=â◊H=Î̃ ∞Ü«∂¿ãÎ ã¨∞ºó aO^Œ∞ã¨~åæ=™êxHÍó
aO^Œ∞ó Ñ¨Ù=∂<£ ~°qó„áÈHõÎó ã¨~°æó â◊HÎ̃iflâßHõ~°ó
ã¨fi~å}ÏO=∞^èºŒ =∞O Ü«∞K«Û `«KÛ« `«∞+¨¯O #Ñ¨ÙOã¨H"õ ∞£ I
Ñ≤OQÆàÏÜ«∂O ã≤` ÷ å„Ç¨Ï™êfi W_®Ü«∂O ãÖQÆ`åÑ¨~ˆ
ã¨∞+¨µ=∂‚ =∞^äºŒ QÍ*Ë̋Ü∂« â◊Û`åfi~ÀÜÕ∞ #Ñ¨ÙOã¨HÍó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ "≥Y· sã¨$+≤xì q=
iOK«∞K«∞<åfl_»∞. =ÚO^Œ∞QÍ "åÜ«Ú„¿Ñ~°}KÕ Ñ¨â◊ºOf ™ê÷#=ÚKÕi
ã¨∞+¨µ=∞‚KiÕ , JK«@#∞O_ç HõO~îO° – ^Œ=_»Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ™ê÷#=ÚÅ^•fi~å
„Hõ=∞=ÚQÍ XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ ^èŒfix HõÅ∞QÆ∞#∞.
JHÍ~åk qã¨~åæO`«=Ú Jó =~°‰Ωõ JK«∞ÛÅ∞ J#|_»∞#∞. HõHÍ~åk
Hõ∆HÍ~åO`«=ÚÅ∞ Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ J#|_»∞#∞. JK«∞ÛÅ∞ ™È=∞ ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Ç¨ÏÅ∞¡ÅÖ’ HõHÍ~åk =∞HÍ~åO`«=Ú ™œ~°=Ú, Ü«∞HÍ~åk HõH∆ Í~åO`«=Ú

Jyfl ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú.
Éè~í Î° $Ç¨Ïi – ^èfiŒ x Pq~åƒù==Ú#∞ W@∞¡ q=iOK≥#∞.
P`å‡|∞^è•º ã¨"∞Õ `«º~åú<£ =∞<ÀÜ«ÚOˆHÎ q=HõÜ ∆ ∂«
=∞#ó HÍÜ«∂yfl =∂Ç¨ÏOu ã¨¿„ Ñ~°Ü∞« u =∂~°∞`«"∞£ I
=∂~°∞`«ã∂¨ ~Î ã ° K ≤ ~« <° £ =∞O„ÔŒ [#Ü«∞u ã¨fi~°"∞£ II
Ç¨ÏÅ∞¡Ö’ ''=∞——HÍ~°=Ú, Ñ¨~=° ∂`«‡ J#|_»∞#∞. Ü«∞HÍ~åk HõH∆ Í~åO`«
Ñ¨k =~°=‚ ÚÅ∞ "åºÑ¨H=õ ÚÅ#|_»∞#∞. JHõ~∆ =° ÚÅxflÜ«¸ K«`∞« ~°fi~°=æ ÚÅ
xK«∞Û#∞. =∞HÍ~°=Ú aO^Œ∞~°∂Ñ¨=Ú Hõ#∞Hõ Ñ¨Ó~°=‚ Ú.
JK«∞ÛÅÖ’ J – W – L – |∞∞ – Å – Z – X, Å∞ „Ç¨Ïã¨fi=Ú
Å#|_»∞#∞. P – D – T – |∞∂ – – U – B,Å∞ n~°=… Ú
Å#|_»∞#∞. „Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨~∂° Ñ¨=ÚÅ∞ – n~°=… ÚÅ∞ „ã‘~Î ∂° Ñ¨=ÚÖ’
„Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ‰õΩ z=~° aO^Œ∞=Ù KÕi#KÀ Jk „Ç¨Ïã¨fi"Õ∞ Ü«∞QÆ∞#∞. qã¨~æ°
KÕi#KÀ n~°=… ∞#|_»∞#∞.
aO^Œ∞=Ù Ñ¨Ù~°∞+¨ – =∞iÜ«Ú ã¨∂~°ºã¨fi~°∂Ñ¨=Ú, qã¨~æ° â◊HÎ˜ =∞iÜ«Ú
K«O„^Œqã¨~æ° â◊HÎ̃ =∞iÜ«Ú K«O„^Œ ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú. JK«∞ÛÅÖ’ |∞∞ – |∞∂
– D <åÅ∞QÆ∂ #Ñ¨ÙOã¨Hõ JHõ~∆ =° ÚÅ#|_»∞#∞.
„Ç¨Ïã¨fi=~°‚=ÚÅ∞ Ñ≤OQÆàÏ<å_çÜ«∞O^Œ∞O_»∞#∞. n~°… =~°‚=ÚÅ∞
W_®<å_çÜ«∞O^Œ∞O_»∞#∞. #Ñ¨ÙOã¨Hõ =~°‚=ÚÅ∞ ã¨∞+¨µ=∞flÜ«∞O^Œ∞O_»∞#∞.
''„Ñ¨Ü∂≥ QÆ™ê~°=Ú——#O^Œ∞ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
ã¨fi~°O ã¨ÑÎ̈=∞=∂~°Éèíº K«`åfi~À ÜÕ∞#Ñ¨ÙOã¨HÍó I
`Õã¨∞+¨µ=∂‚„t`Õ „áê}Ë „áÈ^ŒºO`«ºÜ«∞# ãÖ„Hõ"Õ∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
JHõ~∆ =° ÚÅ t=â◊H=Î̃ ∞Ü«∞`«fi=Ú
â’¡II q<åã¨fi~Ô ã· ∞¨ Î <å<ÕºëêO *ÏÜ«∞`Õ =ºHÎ̃~O° [™ê
t=â◊H=Î̃ ∞Ü«∂<£ „áêÇ¨ïãÎ̈™ê‡^£ =~å‚<£ =∞h+≤}ó I
HÍ~°}Ï`ü ÑÖK«É∂íè `å<å=Ú^Œ∂ƒùuO =∂`«$HÍÜ«∞`«ó
`«`ÀÉè∂í `åu‡HÍ=~å‚ó ÑÖK«ÑO¨ K« qÉèÏQÆ`ó« I
"åÜ«∞fiyfl Éè∂í [ÖÏHÍâßó ÑÖKåâ◊eÑ¡ Ü ¨ ∞« ó„Hõ=∂`ü
ÑÖK«„Ç¨Ï™êfió ÑÖK«n~å… aO^ŒfiO`åó ãÖkäãO¨ Éè"í åó I
ÑÖK«âó◊ HÍ^ŒÜ∞« ó +¨HÅ∆õ ã¨Ç¨ O`åó ã¨g∞i`åó
™È=∞ã¨∂~åºyflÉè^Ë #Õ =∂`«$HÍ =~°‚ ãÖÉè"í åó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JK«∞ÛÅ HõÅ~ÚHõÖËx^Õ
Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ ^èŒfixOK«=Ù. Hõ#∞Hõ Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ t=â◊HÍÎº`«‡Hõ=ÚÅ#|_»∞#∞.
ÑÖK«Éèí∂`«=ÚÅ‰õΩ HÍ~°}∞_≥·# t=Ù_»∞, â◊HÎ̃=∞Ü«∞aO^Œ∞=Ù ^•fi~å
=∂`«$HÍHõ~∆ =° ÚÅ L`«ÊuÎ [iy#k. Hõ#∞Hõ<Õ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ ‰õÄ_® ÑÖK«
– ÑÖK« qÉèÏQÆ=ÚKÕ #∞#flq.
D 50 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ „Hõ=∞=ÚQÍ "åÜ«Ú – Jyfl – Éè∂í – [Å –
PHÍâ◊ ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞. 5 „Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ∞, 5 n~°…=ÚÅ∞, aO^ŒfiO`«
ãÖ^èºŒ Hõ~∆ =° ÚÅ∞ (Z – S – B – Jó) „Hõ=∞=ÚQÍ `≥eÜ«∞=Öˇ#∞.
HÍk, Hõ – K« – @ – `« – Ñ¨ – XHõ „Ç¨Ïã¨fi=Ú (J) XHõ n~°=… Ú
(P) XH˘¯Hõ¯ ãÖ^èŒºHõ∆~°O (U) – Ü«∞ – ëê D Ñ¨k JHõ∆~°=ÚÅ∂
"åÜ«∂fi`«‡Hõ=ÚÅ∞. W^Õq^è=Œ ÚQÍ – W – D – Y – K« – ~î° – ^äŒ –
Ñ¶¨ – S – ~° – H∆Í D Ñ¨k JHõ~∆ =° ÚÅ∞ Jyfl~°∂Ñ¨=ÚÅ∞. L – T –
QÆ – [ – _» – ^Œ – | – F – Å Å∞ [ÖÏ`«‡Hõ=ÚÅ∞. ™È=∂`«‡Hõ {
ã¨∂~åº`«‡Hõ { JQÍflº`«‡Hõ=ÚÅ∞ WÖÏ 16 { 12 { 10 JQÆ∞K«∞#flq.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
''Dâ◊fi~°Ñ„ `¨ º« aè[˝—— Ü«∞O^Œ∞ WÖÏ ¿Ñ~˘¯#|_ç#k.

Ü«∞^ÕH`õ ~« ° x~å‡}Ë HÍ~°ºO*Ï`«∞ # *ÏÜ«∞`Õ I
`«™ê‡`ü ã¨~°fiÑ¨^•ˆ~ú+¨µ ™ê=∞~°ã¨ºO =º=ã≤÷`«"£∞ II
Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ=Ú#O^Œ∞ –
„Ñ¨ã≤^•ú =~°‚=∂ÖÏ ™ê =∂`«$ˆH`«∞ºK«º`Õ Ñ¨~å I
38 HõàÅ
◊ ∞
â’¡II J+ì̈„uOâ◊`ü HõÖÏãÎ̈`#Î« ‡O_»Ö+Ë µ¨ =º=ã≤` ÷ åó
.............................................................
`å~°ãº¨ ÑÖK«É^Ëè ÉÕ ºíè ó ÑÖKåâ◊^fiŒ ~°Q‚ Íó HõàÏó I
...........................................................
Wu ÑÖK« â◊^•MÏº`åó HõàÏó ã¨~fi° ã¨=∞$kú^•ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „Ñ¨}==Ú#O^Œ∞O_»∞ JHÍ~°
– LHÍ~° – =∞HÍ~°=ÚÅ #∞O_ç 38 HõàÅ◊ ∞^Œƒqù Oz#q. Wq ™È=∞ –
ã¨∂~°º – Jyfl =∞O_»Å=ÚÅO^Œ∞O_»∞#∞.
16 JK«∞ÛÅÖ’ D HõàÅ◊ ∞O_»∞#∞. 1. J=∞$`å, 2. =∂#^•, 3.
Ñ¨Óëê, 4. `«∞+≤ìó, 5. Ñ¨Ù+‘ì, 6. ~°u, 7. ^èŒ$u, 8. â◊th, 9. K«O„kHÍ,
10. HÍOu, 11. *’º`åûfl, 12. NO, 13. „Ñ‘uó, 14. JOQÆ^•, 15.
Ñ¨Ó~å‚, 16. Ñ¨Ó~å‚=∞$`å I Wq ™È=∂`«‡Hõ=ÚÅ∞.
WHõ ã¨∂~°º=∞O_»Å=Ú#O^Œ∞O_»∞ 12 ÅHõ~∆ =° ÚÅ∞ Hõ HÍ~°=Ú#∞O_ç
~î° HÍ~°=Ú=~°‰Ωõ J#∞Ö’=∞=ÚQÍ#∂, ÉèHí Í~°=Ú #∞O_ç _» HÍ~° Ñ¨~º° O`«=Ú
qÖ’=∞=ÚQÍ#∞ D „HÕk HõàÅ◊ `À LO_»∞#∞.
1. `«Ñx≤ , 2. `åÑ≤h, 3. ^è∂Œ „=∂, 4. =∞sz, 5. *Ïfiex, 6.
~°∞z, 7. ã¨∞+¨µ=∂‚, 8. Éè’QÆ^•, 9. qâßfi, 10. É’kèx, 11. ^è•i}˜
12. Hõ=∆ ∂.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
WHõ 10 JyflHõàÅ◊ ∞, Ü«∞ HÍ~åk – Hõ∆ HÍ~°O`«=Ú D ¿Ñ~°`¡ À
LO_»∞#∞. 1. ^è∂Œ „=∂, 2. JiÛ 3. Tëê‡, 4. [fiex, 5. *Ïfiex, 6.
qã¨∞ÊùeOyh, 7. ã¨∞Ni – ã¨∞~°∂áê, 9. HõÑÖ≤ Ï, 10. Ç¨Ï=ºHõ=ºÇ¨ I
Wq =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ`À #∞O_»∞#∞. g\˜ =~°=‚ ÚÅ∞ âıfi`« – Ñ‘`« –
J~°∞}=ÚÅ∞QÍ LO\Ï~Ú.
''L`«Î~°+¨@¯——=∞O^Œ∞ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
"å"Õ∞<åÉèíÜ«∞ ãÖÜ«ÚHÍÎO =~°^•O ^ŒH˜∆}Ë # `«∞ II
50 Ñ„ }
¨ = HõàÅ
◊ ∞
WÑ¨Ù_»∞ „Ñ¨}==Ú#‰õΩ JHÍ~° – LHÍ~° – =∞HÍ~° – aO^Œ∞ –
<å^Œ=ÚÅ J~ÚkO\˜KÕ 50 HõàÅ◊ ∞^Œƒqù Oz#q. Wq Hõ=~°∞,æ K«=~°∞æ
JHõ~∆ =° ÚÅ∞ JHÍ~°=Ú#∞O_ç Ñ¨Ù\ì̃#q. g\˜¿Ñ~°∞¡ 1. ã¨$+≤,ì 2. |∞kú, 3.
ã¨‡ $u, 4. "Õ∞^è,Œ 5. HÍOu, 6. ÅH˜∆ ‡ 7. ^è$Œ u, 8. ã≤~÷ å, 9. ã≤u÷ , 10.
ã≤^•ú.
Wq JHÍ~°~∂° Ñ¨ Ñ¨~„° |Ç¨Ï‡#∞O_ç L`«Ê#fl"≥∞#ÿ q. Wq `«ÑHÎ̈ ÍOK«#
ã¨xflÉè=í ÚÅ∞. D HõàÅ◊ xflÜ«¸ ~°∞„^•Hõ∆ – Ñ¨Ù+¨Ê=∂ÖÏ – Hõ=∞Å^ŒfiÜ«∞
– ‰õΩO_çHÍ ^è•~°} Hõey Ü«ÚO_»∞#∞.
WHõ @=~°æ – `«=~°∞æÅ∞ LHÍ~° ~°∂Ñ¨ q+¨µ‚ Ñ¨~°„|Ç¨Ï‡ #∞O_ç
L^Œƒqù Oz#q. g\˜¿Ñ~°∞¡ 1. [~å, 2. áêeh, 3. âßOu, 4. Dâ◊fii,
5. ~°u, 6. HÍ=ÚH˜, 7. =~°^•, 8. PÇ¨k¡ h, 9. „Ñ‘u, 10. n~å…. g\˜
Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅO^Œ∞ =~°^•ÉèÜ í ∞« â◊OYK«„Hõ=ÚÅ∞O_»∞#∞.
WHõ Ñ¨=~°æ – Ü«∞=~°∞Åæ ∞ =∞HÍ~°~∂° Ñ¨~∞° „^Œ∞x#∞O_ç L^Œƒqù Oz#q.
g\˜ ¿Ñ~°∞¡ 1. fH∆Í‚, 2. ~“„n, 3. ÉèíÜ«∂, 4. x„^•, 5. `«O„n, 6.
‰õ∆Ω^è•, 7. „HÀkèh, 8. „H˜Ü«∂, 9. L`å¯s, 10. =∞$`«∞º Wq â◊~°`ü
Q“~°=~°=‚ Ú`À =~°^•ÉèÜ í ∞« â◊¥ÅHõáêÅ=ÚÅ∞ ^èiŒ OzÜ«ÚO_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
+¨ – ã¨ – Ç¨Ï – Hõ∆ <åÅ∞QÆ∞ JHõ~∆ =° ÚÅ HõàÅ◊ ∞ aO^Œ∞=Ù#∞O_ç

„Ñ¨H\õ `˜ "« ∞≥ #ÿ q. g\˜¿Ñ~°∞¡ 1. âıfi`«, 2. J~°∞}, 3. Jã≤`,« 4. J#O`«.
Wq [áê‰õΩã¨∞=∞O =Öˇ Z„~°QÍ #∞O_»∞#∞. =~°^•ÉèÜ í ∞« Ç¨Ïi}Ñ¨~â° √◊ =ÙÅ#∞
^èiŒ Oz Ü«ÚO_»∞#∞.
WHõ J #∞O_ç Jó =~°‰õΩ 16 JK«∞ÛÅ Hõà◊Å∞ <å^Œ=Ú#∞O_ç
L^Œƒqù Oz#q. g\˜x ëÈ_»t Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. g\˜¿Ñ~°∞¡ 1. x=$u,
2. „Ñüëêª, 3. q^•º, 4. âßOu, 5. WOkèHÍ, 6. nÑ≤HÍ, 7. ~ˆ zHÍ,
8. "≥∂zHÍ, 9. Ñ¨~å, 10. ã¨∂H∆Í‡, 11. ã¨∂H∆Í‡=∞$`å, 12. *Ï˝<å=∞$`å,
13. PáêºÜ«∞h, 14. "åºÑ≤h, 15. "Àº=∞~°∂áê, 16. J#O`å.
W=hfl ^èŒ=à◊=~°‚â’aè`«=ÚÅ∞. Ñ¨Ùã¨ÎHõ [Ñ¨=∂Å – „uâ◊¥Å –
HõáêÅ=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO_»∞#∞.
50 ~°∞^
„ Œ – â◊HÎ̃ <å=∞=ÚÅ∞
WO`«=~°‰Äõ K≥ÑÊ≤ #q ~°∞„^Œ∞x #∞O_ç L^Œƒqù Oz#q. WÑ¨Ù_»∞ P
50 =∞Ok ~°∞„^Œ∞Å ¿Ñ~°∞¡ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. =ÚO^Œ∞QÍ 16 JK«∞ÛÅ
#∞^Œƒqù OÑ¨KÜ Õ Ú« ~°∞„^Œ∞Å ¿Ñ~°∞¡ 1. NHõO^ä,Œ 2. J#O`«, 3. ã¨∂Hõ∆ ‡, 4.
„u=¸iÎ, 5. J=∞ˆ~â◊fi~°, 6. Jsúâ,◊ 7. ÉèÏ~°É∂íè fâ◊, 8. Junäâ,◊ 9.
™ê÷}∞, 10. Ç¨Ï~°, 11. i≠O\©â,◊ 12. Éè∫uHõ 13. ã¨^Àº*Ï`« 14.
J#∞ „QÆ¿ÇÏâ◊fi~° 15. J„‰õÄ~°, 16. =∞Ç¨¿ã#.
WHõ Ç¨ÏÅ∞¡Å =¸~°∞ÅÎ #∞ ¿Ñ~˘¯#∞K«∞<åfl_»∞. 1. „HÀnèâ,◊ 2. K«O_Õâ,◊
3. ÑÖKåO`«H,õ 4. t"À`«=Î ∞, 5. UHõ~∞° „^Œ, 6. ‰õÄ~°‡, 7. UHõ<„Õ `«, 8.
K«`∞« ~å##, 9. J*Ëâ,◊ 10. â◊~fi° , 11. ™È"Õ∞â◊, 12. ÖÏOQÆe, 13.
^•~°∞Hõ, 14. J~°<ú åsâ◊fi~°, 15. L=∂HÍO`«, 16. Pëê_è,ô 17. ^ŒO_ç,
18. J„k, 19. g∞#, 20. "Õ∞+¨, 21. Ö’Ç≤Ï`«, 22. td, 23. KèQ« ÅÆ O_Õâ,◊
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
24. kfi~°O_Õâ,◊ 25. =∞Ç¨HÍÅ, 26. "åbâ◊ 27. Éè∞í [OQÀâ◊, 28.
Ñ≤<åH©â,◊ 29. Y_ôâæ ,◊ 30. =ˆHâ◊, 31. âıfi`«É$íè wfiâ◊, 32. Å‰õΩbâ◊, 33.
t=, 34. ãÖ=~°HÎ ,õ Wq Ç¨ÏÅ∞¡Å ~°∞„^Œ=¸~°∞ÅÎ ¿Ñ~°∞.¡
g\˜ Jxfl\˜ =~°=‚ ÚÅ∞ Z~°∞Ñ¨Ù. g~°∞ HõáêÅâ◊¥Å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz
Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
50 â◊H<Î˜ å=∞=ÚÅ∞
16 JK«∞ÛÅ ~°∞„^Œ∞Å‰õÄ ~°∞„^Œâ◊‰õΩÎÅ¿Ñ~°∞¡ W@∞¡#flq. 1. Ñ¨Ó~À‚^Œs,
2. q~°*Ï, 3. âßÅ‡e, 4. Ö’ÖÏH˜,∆ 5. =~°∞ÖÎ ÏH©,∆ 6. n~°Ñ… ∞¨¶ ’}Ï, 7.
ã¨∞n~°=… Úv, 8. QÀ=Úd, 9. n~°l… Ç¨fi, 10. ‰õΩO_À^Œi, 11. T~°fiú Hˆ j,
12. qHõ$`«=Úd, 13. *ÏfiÖÏ=Úd, 14. LÖÏ¯=Úd, 15. ã¨∞„j=Úv,
16. q^•º=Úv.
34 Ç¨ÏÅ∞¡Å ~°∞„^Œ∞Å‰õÄ ~°∞„^Œâ◊‰õΩÎÅ ¿Ñ~°∞¡ 1. =∞Ç¨HÍo, 2. =∞Ç¨
ã¨~ã° fi¨ u, 3. ã¨~fi° ã≤kú ã¨=∞xfi`å Q“s 4. „`≥Ö· ’Hõº q^•º, 5. =∞O„`«âH◊ ,Î̃
6. P`«‡â◊H,Î̃ 7. Éè∂í `«=∂`å, 8. ÅOÉ’^Œs 9. „^•q}©, 10. <åQÆs,
11. MËKs« , 12. =∞O[i, 13. ~°∂Ñ≤},© 14. "åi}©, 15. HÍHÀ^Œs,
16. Ñ¨Ó`«<å, 17. Éè„í ^ŒHÍm, 18. Ü≥∂yh, 19. â◊Odh, 20. QÆih˚ ,
21. HÍà◊~å„u, 22. ‰õΩa˚h, 23. HõÑi¨ xÌ , 24. =„l}˜, 25. [Ü«∂,
26. ã¨∞=ÚMÏ, 27. Sâ◊fi~åº, 28. ~ˆ =u, 29. =∂^ègŒ , 30. "å~°∞}©,
31. "åÜ«Úh, 32. ~°HÀ∆ q^•i}©, 33. ã¨ÇÏ¨ *ÏÅH©∆ ‡, 34. =∂Ü«∂"åºÑ≤h.
50 Hˆ â◊=â◊HÎ̃ <å=∞=ÚÅ∞
â’¡II ˆHâ◊= <å~åÜ«∞} =∂^è=Œ QÀqO^Œ q+¨=‚ ó
............................................................
U`åó „Ñ≤Ü∞« `«=∂OˆH+¨µ x+¨}Ï‚ ã¨ã‡≤ `å#<åó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 50 =~°‚=ÚÅ‰õΩ

q+¨µ‚=¸~°∞ÎÅ#∞, q+¨µ‚â◊‰õΩÎÅ#∞ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. 16 JK«∞ÛÅ‰õÄ
q+¨µ‚~°∂Ñ¨ÙÅ ¿Ñ~°∞¡.
1. Hˆ â◊=, 2. <å~åÜ«∞}, 3. =∂^è=Œ , 4. QÀqO^Œ, 5. q+¨µ,‚ 6.
=∞^è∞Œ ã¨∂^Œ#, 7. „uq„Hõ=∞, 8. "å=∞#, 9. N^è~Œ ,° 10. Ç¨Ï$+‘Hˆ â◊, 11.
Ñ¨^‡Œ <åÉè,í 12. ^•"≥∂^Œ~,° 13. "åã¨∞^Õ=, 14. ãÖHõ~¬° }, 15. „Ñ¨^∞Œ º=∞fl,
16. Jx~°∞^Œ.ú
Ç¨ÏÅ∞¡Å 34 q+¨µ=‚ ¸~°∞ÅÎ ¿Ñ~°∞¡ W@∞¡#flq. 1. K«„H˜, 2. QÆn, 3.
âß~°Ow, 4. Y_ô,æ 5. â◊Ov, 6. Ç¨Ïe, 7. =Úã¨b, 8. â◊¥e, 9. áêj,
10. JO‰õΩt, 11. =Ú‰õΩO^Œ, 12. #O^Œ[, 13. #O^Œ, 14. #~°, 15.
#~°Hlõ `ü, 16. Ç¨Ïi, 17. Hõ$+¨,‚ 18. ã¨`º« , 19. ™ê`«fi`«, 20. â∫i,
21. â◊¥~°, 22. [<å~°#Ì , 23. Éè∂í ^è~Œ ,° 24. qâ◊fi=¸iÎ, 25. "≥‰· Ωõ O~î,°
26. Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ 27. |e, 29. |ÖÏ#∞[, 30. ÉÏÅ=$+¨Ñ∞¨¶ fl, 32.
=$+¨ãO≤ Ç¨Ï, 32. =~åÇ¨Ï, 33. q=∞Å, 34. #$+≤OÇ¨Ï.
WHõ q+¨µ‚â◊‰õΩÎÅ¿Ñ~°∞¡ =ÚO^Œ∞QÍ 16 JK«∞ÛÅ‰õΩ 16 q+¨µ‚â◊‰õΩÎÅ
¿Ñ~°∞¡. 1. H©iÎ, 2. `«∞+≤ì, 3. Ñ¨Ù+≤ì, 4. ^èŒ$u, 5. âßOu, 6. „H˜Ü«∂, 7.
^ŒÜ∂« , 8. "Õ∞^è•, 9. ã¨ÇÏ¨ ~å¬, 10. „â◊^•ú, 11. Å*Ï˚, 12. ÅH©∆ ‡, 13.
ã¨~ã° fi¨ u, 14. „Ñ‘u, 15. ~°u, 16. HÍOu.
34 Ç¨ÏÅ∞¡Å q+¨µâ‚ ‰◊ Ωõ ÅÎ ¿Ñ~°∞¡ W@∞¡#flq. 1. [Ü«∂, 2. ^Œ∞~åæ, 3.
q#^•, 4. ã¨∞#^•, 5. ã¨‡ $u, 6. |∞kú, 7. ã¨=∞$kú, 8. â◊√kú, 9. ÉèHí ,Î̃
10. |∞kú, 11. ã¨‡ $u, 12. Hõ=∆ ∂, 13. ~°=∂, 14. L=∂, 15. Hˆ k¡ h,
16. H˜<¡ åfl, 17. =ã¨∞^•, 18. JÑ¨~å, 19. Ñ¨~å, 20. Ñ¨~åÜ«∞}Ï, 21.
ã¨∂H∆Í‡, 22. ãÖ^è•º, 23. „Ñ¨*Ï˝, 24. „Ñ¨ÉÏè , 25. xâß, 26. J"≥∂Ñ¶∂¨ ,
27. q^Œ∞º`å, 28. „Ñ¨ÉÏè , 29. ã¨`åº, 30. K«O_®, 31. "å}©, 32.
qÖÏã≤h, 33. q[Ü«∂, 34. q~°*Ï.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
g~°O`å q+¨µ=‚ ¸~°∞ÅÎ JOHõÑ~‘ =°î ÚÃÑ· =∞O^Œã‡≤ `«=^Œ<å~°qO^Œ∞Öˇ·
JÉèÜ
í ∞« =Ú„^Œ`À Hõ=∞Å=Ú ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
=∞O„`=« ÚÅ eOQÆÉ^
Ëè =Œ Ú
â’¡II =∂`«$HÍ=~°‚ ÉèË^ÕÉèíºó ã¨ˆ~fi=∞O„`åó „Ñ¨[l˝ˆ~
=∞O„`«q^•ºqÉèÏQˆ # „uq^è• =∞O„`«*Ï`«Ü∞« ó I
Ñ¨ÙO„ã‘Î #Ñ¨ÙOã¨HÍ`å‡<À =∞O„`åã¨~ˆ fi ã¨g∞i`åó
=∞O„`åó Ñ¨ÙO^Õ=`å*Ë̋Ü∂« q^•º„ã‘Î ^Õ=`åó ã¨‡$`åó I
Ñ¨ÙO=∞O„`å Ç¨ïOÑ¶O¨ _»O`åóã¨∞ºó kfi~îåO`åâ◊Û„ã≤Ü Î ∂≥ =∞`åó
#Ñ¨ÙOã¨HÍ#"≥∂-O`åó ã¨∞ºi`«∞ºHÍÎ =∞#fl=„ã≤^Î •è I
â◊™êÎ¿ãÎ „uq^è•=∞O„`å =â◊ºâßO`«ºaèKå~°̂H
JwflëÈ=∂`«‡HÍ=∞O„`å q*Ë̋Ü∂« ó „‰õÄ~°™œ=∞ºÜ≥∂ó I
â◊™êÎ¿ãÎ „uq^è•=∞O„`å =â◊ºâßO`«ºaèKå~°̂H
JwflëÈ=∂`«‡HÍ=∞O„`å q*Ë̋Ü∂« ó „‰õÄ~°™œ=∞ºÜ≥∂ó I
Hõ~‡° }À~°fiÇ≤Ïfl`å~åO`«º qÜ«∞`ü„áêÜ«∂ ã¨ûg∞i`åó
PˆQflÜ«∂ =∞#=ó™œ=∂ºó Éè∂í ~Ú¿+ìfiO^Œfi=∞$`åHõ~∆ åó I
PˆQflÜ«∂ó ãÖ„Ñ¨|∞^èºŒ O`Õ „áê}Ë K«~u ° ^ŒH} ∆˜ Ë
ÉèÏQˆ -#ºã≤‡<£ ã≤` ÷ „Õ áê}Ë ™œ=∂ºÉ’^èOŒ „Ñ¨Ü∂« OuK« I
<å_ô^fiŒ Ü«∞OQÆ`„Õ áê}Ë ã¨~ˆ fi É’^èOŒ „Ñ¨Ü∂« OuK«
„Ñ¨KÜ « ∞« K«ÛOù u Ñ¶Å¨ O ã¨~ˆ fi„Ñ¨|∞^•ú =∞O„u}ÏO ã¨^• I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – FO – ~° – Hõ∆ – Ç¨Ï, J#∞
c*ÏHõ∆~°=ÚÅ∞O_»∞ =∞O„`«=ÚÅ∞ PˆQflÜ«∞=ÚÅ#|_»∞#∞. ''= – ã¨——
LO_»∞#q ™œ=∞º=ÚÅ#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
=∂`«$HõÖ’x =~°É‚ ^Ëè =Œ ÚKÕ ã¨=∞ãÎ̈ =∞O„`«=ÚÅ∂ L^Œƒqù Oz#q.

Wq Ñ¨ÙOeOQÆ – „ã‘eÎ OQÆ – #Ñ¨ÙOã¨Heõ OQÆ Éè^Ë =Œ ÚÅ _»∞O_»∞#∞. Ñ¨ÙOeOQÆ
^Õ=`« HõÅq Ñ¨ÙO=∞O„`«=ÚÅ∞, „ã‘Î ^Õ=`«QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ q^•º
J#|_»∞#∞.
=∞O„`«=ÚÅ z=~° 'Ç¨ïOÑ¶¨\ò— Jx L#flKÀ Jq Ñ¨ÙOeOQÆ
=∞O„`«=ÚÅ∞. ™êfiÇ¨ – Jx L#flKÀ Jq „ã‘eÎ OQÆ =∞O„`«=ÚÅ∞. #=∞ó
– â◊|=Ì Ú z=~° L#flKÀ Jq #Ñ¨ÙOã¨Hõ =∞O„`«=ÚÅ#|_»∞#∞.
D =¸_»∞ ~°H=õ ÚÖˇ#· =∞O„`«=ÚÅ∞ =â◊º – âßOu – JaèKå~°
Hõ~‡° ÅO^Œ∞ „Ñ¨âã◊ =Î̈ ÚÅ∞. JyflëÈ=∂`«‡Hõ=ÚÖˇ#· =∞O„`«=ÚÅ∞ „‰õÄ~° –
™œ=∞º Hõ~‡° ÅO^Œ∞ qxÜ≥∂yOÑ¨|_»∞K«∞#flq.
^ŒH}∆˜ <åã≤HÜ õ ∞« O^Œ∞ "åÜ«Ú ãÖKå~°=Ú [~°∞QÆ∞#Ñ¨Ù_»∞ PˆQflÜ«∞
=∞O„`«=ÚÅ∞ â◊HÎ˜ Hõey Ü«ÚO_»∞#∞. "å=∞<åã≤HÜ õ ∞« O^Œ∞ "åÜ«Ú ãÖKå~°
HÍÅ=Ú# ™œ=∞º=∞O„`«=ÚÅ∞ „Ñ¨|∞^Œ=ú ∞QÆ∞#∞. ~Ô O_çO\˜Ü∞« O^Œ∞ "åÜ«Ú
ãÖKå~°=Ú [~°∞QÆ∞#Ñ¨Ù_»∞ Jxfl =∞O„`«=ÚÅ∞ â◊H=Î˜ O`«=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
''Ñ≤OQÆàÏ=∞`«—— =∞O^Œ∞ W@∞¡#flk.
~“„^À-Ñ≤ âßO`«`å"Õ∞u âßO`«*Ïu ã¨=∞xfi`«ó I
=∞O„`ó« âßO`À-Ñ≤ ~“„^`Œ fi« O Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò Ñ¨Åq¡ `ÀÜ«∞k II
â’¡II zè<åflk^Œ∞ëêìÜÕ∞ =∞O„`å áêÅÜ«∞Ou #™ê^èHŒ Oõ
zè<Àfl~°∞^Œóú â◊HÇÎ̃ Ï‘ #ó Ñ¨~åOQÆ∞‡Y Lni`«ó I
|kè~À <Õ„`« Ç‘Ï#â◊Û H©e`«ãOÎ̈ aè`ã« ^Î̈ •è
^ŒQ„úÆ ãÎ̈ãâÎ̈ Û◊ cè`â« Û◊ =∞e#â◊Ûu~°ã¯¨ $`«ó I
ÉèkË `«âÛ◊ ã¨∞+¨µÑÎ̈âÛ◊ =∞^À#‡`«âÎ Û◊ =¸iÛù`ó«
Ç¨Ï$`«g~°ºâ◊Û Ç‘Ï#â◊Û „Ñ¨^èŒfi™ÈÎ ÉÏÅHõóÑ¨Ù#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
‰õΩ=∂~°ã∞¨ Î Ü«Ú"å „áœ_èÀ =$^Àú x„ã≤OÎ â◊Hãõ ^Î̈ •ä
xsƒ[ó ã≤kÇú Ï‘ #â◊Û =∞O^Œó‰õÄ@ãÎ̈^•è Ñ¨Ù#ó I
x~°Oâ◊ó ã¨`fi« Ç‘Ï#â◊Û Hˆ Hõ~À c[Ç‘Ï#Hõó
^è∂Œ q∞`åeOy`Ò ™êº`åO "≥∂Ç≤Ï`«âÛ◊ ‰õΩ∆ ^è•`«∞~°ó I
Ju„‰õÄ~°âÛ◊ ã¨„g_»ó âßO`«=∂#ã¨ U=K« I
™ê÷#„Éèí+ì̈â◊Û qHõÖó ™È-u=$^Œóú ã¨g∞i`«ó
Ju„‰õÄ~°âÛ◊ ã¨„g_»ó âßO`«=∂#ãÜ=K« I
™ê÷#„Éèí+ì̈â◊Û qHõÅó ™È-u=$^Œóú „Ñ¨Hi© ` Î ó«
x¿ãflÇ¨Ïó Ñ‘_` ç â« ßÛÑ≤ =H∆Íº"Õ∞ºëêO K«ÅHõ} ∆ "£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÅO^Œ∞ 48
~°H=õ ÚÅ ^À+¨=ÚÅ∞O_»∞#∞. Wq zè#fl – ~°∞^Œú – ^Œ∞+ì̈ – â◊HÇÎ̃ Ï‘ # –
Ñ¨~åOQÆ∞‡Y "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q g\˜x qâ◊^=Œ ÚQÍ q=iOK≥^#Œ ∞.
=∞O„`«=ÚÅ∞ ^À+¨~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ #∞#flÑ¨Ù_Õ ™ê^èŒ‰õΩxH˜ ã≤kú
HõeyOK«∞#∞.
1. zè#fl ^À+¨=Ú
â’¡II =∞<À~°º™êºk =∞^è•ºO`Õ +¨fixÅOc[=ÚK«º`Õ
ãÖÜ«ÚHõOÎ "å qÜ«ÚHõOÎ "å Y~å„HÍO`«O „u^è•Ñ¨Ù#ó
K«`∞« ~åú ÑÖK«^•è "åã¨∞ºó ã¨=∞O„`«ó zè#flãÖ[˝Hóõ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`« = Ú#O^Œ ∞
P^ŒºO`«=ÚÅO^Œ∞ Ü«∞O, c[=ÚO_ç##∂, ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ LK«Ûi`«"∞≥ #ÿ #∂
zè#fl=∞#∞ ^À+¨=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. P – D – T – S – B D c[=Ú
ÅO^Œ∞ „Ç‘ÏO c[=Ú 3 – 4 – 5 n~°… ã¨fi~°=ÚÅKÕ P„HÍO`«"∞≥ #ÿ #∂ P
=∞O„`«=Ú zè#fl=∞#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
2. ~°∞^ŒOú
â’¡II Pk=∞^è•º=™ê<Õ+µ¨ Éè∂í c[^ŒfiO^Œfi ÖÏOzè`ó« I
~°∞^Œú =∞O„`«ãû¨ q*Ë̋Ü∂≥ Éè∞í HÎ̃=ÚHÎ̃ q=i˚`åó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`« = ÚÖ’ Pk
=∞^è•ºO`«=ÚÅO^Œ∞, ÅO c[=Ú Ô~O_»∞™ê~°∞¡ LK«Ûi`«"≥∞ÿ#KÀ ~°∞^Œú
=∞#|_»∞#∞. W\˜ì =∞O„`«=Ú Éè∞í H˜Î – =Ú‰õΩÅÎ #∞ W=fi^Œ∞. nxx =i˚OKåe.
3. â◊HÎ̃ Ç‘Ï#O
â’¡II =∂Ü«∂„u`«`fi« „jc[ ~å=Ç‘Ï#ã¨∞Î Ü≥∂=∞#∞ó I
â◊HÇÎ̃ Ï‘ #ã¨ûHõk`
ä À Ü«∞ã¨º=∞^èºÕ # q^ŒºO`Õ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – FO – „Ç‘ÏO – NO –
Ç¨ïO – „¿ÑO¶ c[=ÚÅ∞ =∞O„`«=ÚÅO^Œ∞ XHõ\ ˜ ‰õÄ_® ÖËxKÀ ^•xx
â◊HÇÎ̃ Ï‘ #=∞O\Ï~°∞. Jk x+¨ÊÅù O.
Ñ¨~åOQÆ∞‡YO QÆ∂iÛ „QÆO^ä•O`«~=° ∞Ok@∞¡#flk.
''=∞O„`«=ÚHÍÎ=o—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
Ü«∞ã¨ºHÍ=∞HõàÏc[O =∞^èºŒ ™ê÷<Õ # q^Œº`Õ
P^Ò=∂Ü«∂O‰õΩâ◊âßÛO`Õ q*Ë̋Ü∂≥ -™œ Ñ¨~åOQÆ∞‡Yó II
4. =~åOQÆ∞‡Yó
â’¡II HÍ=∞c[=ÚMË =∂Ü«∂ t~°ãº¨ O‰õΩâ◊"∞Õ ="å I
J™œÑ¨~åOQÆ∞‡Y „áÈHÀÎ Ç¨ÏHÍ~À aO^Œ∞ ãÖÜ«Ú`«ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=Ú#O^Œ∞ „Ç‘ÏO – „H©O
"≥Ú^Œ@áÈ~Ú##∂, z=~° „HÀO ÖËHõáÈ~Ú##∂ ^•xx Ñ¨~åOQÆ∞‡Y
=∞O„`«O JO\Ï~°∞. Wk ^À+¨=Ú.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
5. |kè~°
â’¡II ............................ Ç¨ÏHÍ~À aO^Œ∞ ãÖÜ«Ú`«ó I
P^ŒºO`«=∞^èºÕ +≤fiO^Œ∞~åfi # Éè"í ` Õ ü |kè~ó° ã¨‡$`«ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`« = ÚÖ’ Pk
=∞^è•ºO`«~°=ÚÅO^Œ∞, Ç¨ÏO – ãÖ – c[=ÚÅ∞ ÖËxKÀ |kè~°
=∞O„`«=∞O^Œ∞ Wk XHõ ^À+¨=Ú.
=∞~˘Hõ „QÆO^èŒq∞Ok@∞¡#flk.
â◊¥#ºOaO^Œ∞ ã¨=∂Ü«ÚHõO Î P^ŒºO`Õ "å^äŒ =∞^èºŒ `«ó I
#Éè"
í rÕ =
˚ c[O"å Ü«∞™êº™œ |kè~ó° ã¨‡$`«ó II
6. <Õ`
„ « Ç‘Ï#O
â’¡II ÑÖK«=~À‚ =∞#∞~°ºó ™êº^£ ~ˆ á¶ê~ˆ ¯O^Œ∞ q=i˚`ó« I
<Õ„`«ÇÏ‘ #ó ã¨ q*Ë̋Ü∂≥ ^Œ∞óYâ’HÍ=∞Ü«∞ „Ñ¨^óŒ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨ O KåHõ ∆ ~ ° = ÚÅ∞#fl
=∞O„`«=ÚÖ’ ~° – Ç¨Ï – ã¨ c[=ÚÅ∞ ÖËxKÀ Jk <Õ„`«ÇÏ‘ #=∞O^Œ∞~°∞.
W\ì̃ =∞O„`«=Ú ^Œ∞óY=Ú – ~ÀQÆ=Ú HõeyOK«∞#∞.
7. H©e`«O
â’¡II Pk=∞^è•º=™ê<Õ+¨µ ãÖÇ¨Ï„áê™ê^Œ "åQÆƒ"ù åó I
Ç¨ÏHÍ~À aO^Œ∞=∂<£ r"À ~å=O "åÑ≤ K«`∞« +¨¯Å"£∞ II
=∂Ü«∂#=∂q∞ K«Ñ^¨ OŒ <åã≤Î Ü«∞ã≤‡<£ ã¨ H©e`«ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Pk
=∞^è•ºO`«=ÚÅO^Œ∞ Ç¨ÏOã¨ó – „Ç¨Ï∫O – SO – Ç¨ÏO – ã¨ó – „¿ÑO¶ –
Ç¨˙O – „Ç‘ÏO – #=∂q∞, c[=ÚÅ∞ ÖËxKÀ P =∞O„`«=Ú H©e`«
=∞#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
„QÆO^è•O`«~°=∞Ok@∞¡#flk. ''H©e`À c[=i˚`«ó——

{ JO`«~<° ºÕ # c*Ë# "åºÑÎ̈ó H©e`« LK«º`Õ II
8. ãÎ̈Oaè`ó«
â’¡II UHõO =∞^èºÕ ^ŒfiÜ«∞O=¸iúfl Ü«∞ã≤‡#fl„ãÎ̈ Ñ¨Ù~°O^Œ~“ I
q^Õº`Õ ã¨ `«∞ =∞O„`«ó ™êº`ü ãÎ̈Oaè`ó« ã≤k~ú À^èHŒ óõ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – U =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ Ö’
''Ñ¶\¨ ò—— HÍ~°=Ú Å HÍ~°=Ú, ÖË^• z=~°Ö’ ~Ô O_»∞ Ñ¶\¨ òHÍ~°=ÚÅ∞ Å
HÍ~°=Ú LO_»"À ^•xx ã¨ÎOaè`« =∞O„`«=∞O^Œ∞~°∞. Wk =∞O„`«ã≤kú
HõÅ∞QÆ‰Ωõ O_® x~ÀkèOK«∞#∞.
9. ^ŒQOúÆ
â’¡II UHõO =∞^èÕº ^ŒfiÜ«∞O=¸iúfl Ü«∞ã≤‡#flG Ñ¨Ù~°O^Œ~“ I
q^Õº`Õ ã¨ `«∞ =∞O„`«ó ™êº`ü ãÎ̈Oaè`ó« ã≤k~ú À^èHŒ óõ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`åkÖ’ ~° – Ü«∞ –
ã¨=∞"Õ`~« ∂° Ñ¨=ÚQÍ, J#QÍ, ~°º. 7 ™ê~°∞¡ =K«∞Û<À Jk ^ŒQúÆ =∞O„`«
=∞#|_»∞#∞.
10. „`«ãÎ̈ó, 11. cè`«ó
â’¡II JGO^•fiÉèÏfiO„uaèó +¨_çƒù~°ëêìaèó ^Œ$âıº`Õ-Hõ∆Ô~·ó I
„`«ãóÎ̈ ™È-aèÇÏ≤ `À Ü«∞ã¨º =ÚMË# „Ñ¨}=ó ã≤` ÷ ó« II
t"À "å â◊H~Î̃ ^° "Œä å cè`åYºó ã¨„Ñ¨Hi© `
Î ó« II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 2 – 3 – 6 – 8 JHõ~∆ =° ÚÅ
=∞O„`«=ÚÖ’ ''Ç¨ïOÑ¶¨\ò—— L#flKÀ Jk „`«ã¨Î =∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
=∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ PkÖ’ FO – Ç¨ÏO – „Ç‘ÏO c[=ÚÅ∞ LO_»"À Jk
cè`=« ∞O„`«=Ú J#|_»∞#∞. nxx [Ñ≤Oz# ÉèÜ í ∞« O HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
12. =∞e#, 13. u~°ã¯¨ $`«
â’¡II Pk =∞^è•º=™ê<Õ+µ¨ Éè"í <Õ å‡~°‚ K«`∞« +ì̈Ü∞« O I
Ü«∞ã¨º=∞O„`«ãû¨ =∞q<À =∞O„`«q`ü `«O q=~°̊Ü∞Õ `ü II
Ü«∞ã¨º=∞^èºÕ ^ŒHÍ~À-^äŒ „HÀ^èÀ "å=¸~°xú kfi^è•
JGOu+ª̈u =∞O„`«ó ã¨ u~°ã¯¨ $`« L^•Ç¨Ï$`«ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Pk
=∞^è•ºO`«=ÚÅO^Œ∞ "≥Ú`«OÎ <åÅ∞QÆ∞ ''=∞——HÍ~°=ÚÅ∞#flKÀ Jk =∞e#
=∞O„`«=∞#|_»∞#∞. =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞^è•ºO`«=ÚÅO^Œ∞ ^Œ – Ç¨ïO –
~Ô O_»∞ ''Ç¨ïOÑ¶\¨ ò—— HÍ~°=ÚÅ∞#flKÀ Jk u~°ã¯¨ $`« =∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
ÉèkË `« =∞O„`«O QÆ∂iÛ –
''=∞O„`« =ÚHÍÎ=o—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
JG=~°‚ ^ŒfiÜ«∞O=∞^èÕº =+¨_»O`Õ `«^è≥·=K« I
Ü«∞ã¨º =∞O„`ã « º¨ aè<Àfl-™œ q*Ë̋Ü∞« O ã≤k=
ú i˚`ó« II
14. ã¨∞+¨µÑÎ̈ 15. =∞^À#‡`«Î 16. ÉèËk`«ó
â’¡II Éè’º ^ŒfiÜ«∞O Ç¨Ïfl^ŒÜÕ∞ jˆ~¬ =+¨_»„ãÖK« =∞^èŒº`«ó
Ü«∞™êº™œ ÉèkË `À =∞O„`«ó `åº[ºó ã≤k+ú µ¨ ã¨∂iaèó I
„u=~À‚ Ç¨ÏOã¨ÇÏ‘ <ÀÜ«∞ó ã¨∞+¨µÑÎ̈ó ã¨ L^•Ç¨Ï$`«ó
=∞O„`À"åÑ¨º^ä"Œ å q^•º ã¨áêÎkHè õ ^ŒâßHõ~∆ ó° II
Ñ¶\
¨ Ï¯~° ÑÖK«HÍk~Àº =∞^À#‡`«Î Lni`«ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Ç¨Ï$^ŒÜ∞«
=∞O^Œ∞ Ô~O_»∞ ''Éè’º—— (Éèíºó), =∞^èŒºÖ’ ''Ç¨ïOÑ¶¨\ò—— – JO`«=∞O^Œ∞
=+¨\ò Ü«Ú#flKÀ Jk ÉèkË `«=∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
3 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÖ’ Ç¨ÏO – ã¨ó J<Õ U XHõ¯ JHõ~∆ =° ¸

ÖËxKÀ Jk ã¨∞+¨µÑÎ̈ =∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
7 #∞O_ç 18 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ QÆÅ =∞O„`«=ÚÖ’ 5 ™ê~°∞¡ Ñ¶\¨ ò HÍ~°=Ú
L#flKÀ Jk =∞^À#‡`«Î =∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
''Ñ≤OQÆàÏ=∞`«—— „QÆO^è=Œ ÚÖ’ W@∞¡#flk.
q^•º "å =∞O„`« ~å*’"å ™êº`ü ã¨Ñ^ Î̈ âŒ ßkèHóõ I
Ñ¶¨\òHÍ~åó ÑÖK« Ñ¨Ó~°fiOKÕ^Œ∞#‡`«Îó ã¨ „Ñ¨H©iÎ`«ó II
17. =¸iÛ`
ù « 18. Ç¨Ï$`«g~°º
â’¡II `«^Œfi^ŒGO ã≤÷`«O=∞^èÕº Ü«∞ã¨º=∞O„`«ó ã¨ =¸iÛù`ó« I
q~å=∞™ê÷#QÆO Ü«∞ã¨º Ç¨Ï$`«g~°ºó ã¨H^õ ºŒä `Õ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ Ö’
5 ™ê~°∞¡ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò L#flKÀ Jk =¸iÛù`=« ∞O„`« =∞#|_»∞#∞. =∞O„`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ z=~° 5 ™ê~°∞¡ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò L#flKÀ Jk Ç¨Ï$`«g~°º =∞O„`«=∞#
|_»∞#∞.
19. Ç‘Ï# 20. „Ñ¨^èŒfiãÎ̈ó
â’¡II UHÀ# qOâ◊`«º~À‚ "å Ü≥∂=∞O„`«™êÎ~° ãÖÜ«Ú`«ó I
Ç¨Ï$ÖË¡MÏO‰õΩâ◊ c*Ï_è»º ãÎ̈O„Ñ¨^èŒfiãÎ̈O „Ñ¨K«Hõ∆`Õ II
P^Ò=∞^èºÕ `«^•è =¸iúfl K«`∞« ~°„ã¨ÜÚ« `À =∞#∞ó I
*Ï˝`"« Àº Ç‘Ï# W`Õº+¨ Ü«∞ó ™êº^Œëêì^âŒ ßHõ~∆ ó° II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jëêì^âŒ ßHõ~∆ ° =∞O„`«=ÚÖ’,
Pk =∞^è•ºO`«=ÚÅO^Œ∞, 4 ™ê~°∞¡ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò L#flKÀ Jk Ç‘Ï# =∞O„`«
=∞#|_»∞#∞. 19 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÖ’ FOHÍ~°=Ú`À ÉÏ@∞ „Ç‘ÏO
HÍ~°=Ú ÖË^• „HÀO c[=Ú L#flKÀ Jk „Ñ¨^fiŒè ãÎ̈ =∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Ç¨Ï$ÖËY¡ („Ç‘ÏO) QÆ∂iÛ ''Éè∞í =<Õjáêi*Ï`«—— =∞O^Œ∞ W@∞¡#flk –
=∂Ü«∂c[ q∞^ŒO á„ ÈHõOÎ Éè∞í =#„`Ü « ∞« =∞Hõ~∆ O° I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ü
Ë ∞« O K« Ü≥∂Qˆ j Éè∞í =<Õj K« Ü≥∂yh II
21. ÉÏÅ, 22. ‰õΩ=∂~° 23. Ü«Ú=
24. á„ œ_è» 25. =$^Œú ^À+¨=ÚÅ∞
â’¡II ã¨Ñ=Î¨ ~À‚ =∞#∞~åƒÅó ‰õΩ=∂~À-ëêìHõ∆~°ã¨∞Î Ü«∞ó I
ëÈ_»âß~À‚ÜÚ« "å „áœ_è» â◊Û`åfiiOâ◊e¡ Ñ≤~‡° #∞ó II
„uOâ◊^Œ~°‚â◊Û`«∞ó +¨+≤ì =~À‚ =∞O„`«ó â◊`åHõ∆~°ó
K«`∞« ó â◊`åHõ~∆ â° ßÛÑ≤ =$^Œú W`«ºaènÜ
è ∞« `Õ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 7 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
ÉÏÅHõ =∞O„`«=Ú, 8 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú ‰õΩ=∂~°=Ú 16 JHõ~∆ =° ÚÅ
=∞O„`«=Ú Ü«Ú=, 24 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú „á¶œ_» – 30 – 64 –
100 – 104 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ =$^Œ=ú ∞O„`«=ÚÅ#|_»∞#∞.
Wq Ñ¶e¨ `«=Ú x=fi=Ù.
„QÆO^è•O`«~°=∞O^Œ∞ =$^Œú=∞O„`«=ÚÅ∞ ‰õ∆Ω„^ŒHõ~°‡#∞ K«Hõ¯QÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«∞#x W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
‰õ∆Ω„^Œ HõÔ~Â‡= ‰õΩ~°fiOu =$^•ú¿ãÎ I
26. x¢ãOÎ≤ â◊ 27. xsƒ[
â’¡II #"åHõ~∆ À ^è$Œ =Ü«Ú`À =∞#∞ifl„ã≤OÎ â◊ Di`«ó I
Ü«∞™êº=™ê<Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O t~À=∞O„`«âÛ◊ =∞^èºŒ `«ó II
tMÏ=~°‡K« #™êº`åO "Ò+¨\ò HÍ~°U=K«
t=â◊HºÎõ ~°¿‚ ÇÏ<À"å ã¨ xsƒ[ Wu ã¨‡$`åó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – FOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#

#"åHõ~∆ =° ∞O„`«=Ú x„ã≤OÎ â◊ (Ñ¶∂¨ `«∞HõO) =∞O„`«=∞#|_»∞#∞. =∞O„`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ Ö’ ™êfiÇ¨ – JO`«=∞O^Œ∞ #=∞ó – =∞iÜ«Ú Ç¨ïO –
=+¨\ò – "Ò+¨\ò – Ñ¶\¨ ò – Ç¨ÏO – ã¨ – c[=ÚÅ∞ ÖËxKÀ Jk xsƒ[
=∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
`«O„`åO`«~°=∞Ok@∞¡#flk.
xsƒ[ã¨∞Î ã¨=∂MÏº`«ó P^•"ÀOHÍ~° =i˚`ó« II
28. ã≤kÇú Ï‘ # 29. =∞O^Œ 30. ‰õÄ@ 31. x~°Oâ◊Hõ
â’¡II U+¨µ™ê÷<Õ+¨µ Ñ¶¨\òHÍ~°ó ëÈ_è®Ü«∞ã≤‡<£ „Ñ¨^Œ$â◊º`Õ I
ã¨ =∞O„`«ó ã≤kÇú Ï‘ #ó ™êº#‡O^Œó ÑÖHõºÎ Hõ~∆ À=∞#∞ó I
‰õÄ@ UHÍHõ~∆ À=∞O„`«ó ã¨ U"ÀHÀÎ x~°Oâ◊Hóõ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Pk –
=∞^è•ºO`«~=° ÚÅO^Œ∞, "≥Ú`«OÎ 6™ê~°∞¡ Ñ¶\¨ òHÍ~°=Ú =zÛ#KÀ J ã≤kÇú Ï‘ #
=∞O„`«=∞#|_»∞#∞. Ñ¨k JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú =∞O^Œ=Ú. XˆH JHõ~∆ =° Ú
QÆÅ =∞O„`«=Ú ‰õÄ@=Ú nx<Õ x~°Oâ◊H=õ ∞x ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. Wq
Ñ¶e¨ OK«=Ù. g\˜x „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
32. ã¨`fi« Ç‘Ï# 33. Hˆ Hõ~O° 34. c[Ç‘Ï#Hõ
35. ^è∂Œ q∞`« 36. PeOy`« 37. "≥∂Ç≤Ï`«
38. ‰õΩ∆ ^è•~°Î 39. Ju^Œ$ÑÎ̈
â’¡II kfi=~°‚ó ã¨`«fiÇ‘Ï#ó ™êºK«Û`«∞~°fi~°‚ã¨∞Î ˆHHõ~°ó I
+¨_H» ~∆õ À c[Ç‘Ï#ã¨∞Î J~°ú ã¨áêÎH~∆õ À=∞#∞ó II
™ê~°^÷ •fi^Œâ=◊ ~À‚"å ^è∂Œ q∞`«ó ã¨`∞« xOk`«ó I
™ê~°ú c[„`«Ü∞« ãÎ̈^fiŒ ^ÕHqõ Oâ◊u =~°H‚ óõ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
JqOâ◊`«º~°‚„ã≤ÎOâ◊^Œ~À‚Ü«∞ó ™êº^•eOy`«ã¨∞Îã¨ó I
^•fi„uOâ◊u =~À‚Ü∞« ó ã¨ÑqÎ̈ Oâ◊u =~°H‚ óõ II
‰õΩ∆ ^è•~°óÎ ã¨`∞« q*Ë̋Ü∞« ó K«`∞« ifiOâ◊u =~°H‚ óõ I
UHÍ^ŒâßHõ~∆ À"åÑ≤ ÑÖK«qOâ◊u =~°H‚ óõ II
„`«Ü∂≥ qOâ◊u =~À‚"å =∞O„`À^Œ$ÑÎ̈ L^•Ç¨Ï$`«ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~Ô O_»∞ JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
ã¨`«fiÇ‘Ï#=Ú, <åÅ∞QÆHõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú ˆHHõ~°=Ú, P~°Hõ∆~°=ÚÅ
=∞O„`«=Ú c[Ç‘Ï#=Ú, U_»∞#fl~° JHõ~∆ =° ÚÅ, Ñ¨<fl≥ O_»∞#fl~° JHõ~∆ =° ÚÅ
=∞O„`«=Ú ^è∂Œ q∞`«=Ú. Wk ã¨~fi° ^è• xOk`«=Ú.
J^Õq^è=Œ ÚQÍ =¸_»∞#fl~° JHõ~∆ =° ÚÅ, 21 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
‰õÄ_® ^è∂Œ q∞`« ^À+¨=Ú HõeyÜ«ÚO_»∞#∞. 20–30 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
PeOy`«=∞#|_»∞#∞.
32 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú "≥∂Ç≤Ï`«=Ú – 24 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
27 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú ‰õΩ∆ ^è•~°=Î Ú. 11 JHõ~∆ =° ÚÅ – 25 JHõ~∆ =° ÚÅ
– PW JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú Ju^Œ$ÑÎ̈ =∞#|_»∞#∞. Wq ã≤kOú K«=Ù.
'=∞O„`«=ÚHÍÎ=o— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
K«`«∞ifiOâßHõ∆~°O"å^äŒ =∞O„`«"Õ∞HÍ^ŒâßHõ∆~°O Iã¨
â◊`å~°Oú `„ Ü
« ∂≥ qOâ◊O Ju^Œ$ÑÎ̈O`«∞ `«Oq^Œ∞ó II
40. JOQÆc#è 41. Ju„‰Ωõ ^Œú
â’¡II +¨_çfiOâ◊`«ºHõ∆~À=∞O„`«ó +¨\ò„uOâ◊^Œfi~°‚HõãÎ̈^è• I
„uOâ◊^HÕ À#=~À‚ "å-Ñ¨ºO QÆÇÏ‘ <À-aènÜ è ∞« `Õ II
JëêìqOâ◊`º« Hõ~∆ À"å UHõ„uOâ◊^^Œ •è Ñ≤ "å I
Ju„‰õΩ^Œóú ã¨Hkõ `
è À xOk`«ó ã¨~fi° Hõ~‡° ã¨∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 26 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú, 36

JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú, 29 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú JOQÆÇÏ‘ #=∞#|_»∞#∞.
28 JHõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú – 31 JHõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú Ju„‰õΩ^Œú
=∞O„`«=∞#|_»∞#∞. Wq ã≤kOú K«=Ù.
42. Ju„‰Äõ ~° 43. ã¨g„ _»
44. âßO`«=∂#ã¨ 45. ™ê÷#É „ +íè ì̈
â’¡II „uOâ◊^ŒHõ∆~°HÀ=∞O„`«ó „`«Ü«∞„ã≤ÎOâ◊^Œ^è•Ñ≤ "å I
Ju„‰õÄ~°ó ã¨Hkõ ` è À xOk`«ó ã¨~fi° Hõ~‡° ã¨∞ II
K«`åfiiOâ◊`=« ∂~°Éºíè „u+¨+ì≤ ã¨„g_» ãÖ[˝HÍó II
ÑÖK«++¨ ºì̈ Hõ~∆ åÜÕ∞ã¨∞ºó =∞O„`å¿ãÎ âßO`«=∂#™êó
UHÀ# â◊`Ñ« ~¨ º° O`«O ÑÖK«++¨ ºì̈ Hõ~∆ åk`«ó II
ÜÕ∞ =∞O„`å¿ãÎ xQÆk`åó ™ê÷#„Éèëí êìÇÏ¨ fiÜ«∂|∞^èó·≥ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 30 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú,
35 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú Ju„‰õÄ~°=∞#|_»∞#∞. Wk „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
24 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞O_ç 63 JHõ~∆ =° ÚÅ =~°‰Ωõ QÆÅ U =∞O„`«"∞≥ <ÿ å ã¨„g_»
=∞O„`«=∞O^Œ∞~°∞.
WO^Œ∞ 24 ~°H=õ ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ =K«∞Û#∞. Wq „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
=∞i J@¡~Ú#KÀ 26–29–28–31–35 WÖÏ q_çq_çQÍ =∞iH˘xfl
=∞O„`«=ÚÅ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ K≥ÑÊ≤ , "å\˜H˜ JOQÆÇÏ‘ # W`åºk ^À+¨=ÚÅ∞
ZO^Œ∞‰õΩ K≥ÑÊ¨ |_ç#q – J#flKÀ – ^•xH˜ HÍ~°}=Ú, 24 #∞O_ç 63
=~°‰Äõ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ J`«ºO`« ^À+¨ÜÚ« Hõ=Î ÚÅ∞ Jx
ÉèÏ==Ú. Wq Jã¨Å∞ „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
65 JHõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú âßO`«=∂#ã¨^À+¨=Ú HõÅk. 66
JHõ~∆ =° ÚÅ #∞O_ç 99 JHõ~∆ =° ÚÅ Ñ¨~º° O`«=ÚQÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ ™ê÷#
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
„Éèí+¨ì=Ú Å#|_»∞#∞. Wq 34 ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ U~°Ê_»∞K«∞#flq. g\˜x
„QÆÇ≤ÏOK«~å^Œ∞.
„QÆO^è•O`«~=° ÚÅO^Œ∞ – =¸Hõ – #QÆfl – Éè∞í [OQÆ=∞ – â◊¥#º –
Ç¨Ï`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q K≥ÑÊ¨ |_ç#q.
<åºãÖ q<å Éè"í #Õ ∂‡Hõó – <åºã¨=Ú ÖËx =∞O„`«=Ú =¸Hõ=∞O„`«
=∞#|_»∞#∞.
Ñ¨Å" ¡ #Õ q<å=∞O„`À #QÆfló ãÖÑ„ H¨ i© `Î ó« –
|∞∞+≤^≥·=`«Kè«O^Àaèó Ñï`«ºHÀÎ Éèí∞[OQÆ=∞ó –
Ü«∞ã¨º*ÏÑÖ â◊$}À`«º#ºó ã¨=∞O„`ó« â◊¥#º LK«º`Õ –
t~ÀÇ‘Ï#ó Ç¨Ï`«ó á „ ÈHõóÎ –
[Ñ¨=Ú KÕÜ«∞É’=Ù =∞O„`«=~°‚=ÚÅ â’^èŒ# q^è•#=Ú W@∞¡
K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
=¸ÖÏ^è • ~À`« Ê <åfl<£ =∞O„ ` « = ~å‚ < £ „ | Ç¨ Ï ‡~° O „ ^ è Œ Ñ¨ ~ ° º O`« O
QÆ`åQÆ`åx ‰õΩ~°fi`À ^è•º`åfi "åÜ«Ú^è•~°}O Hõ$`åfi ã¨ÇÏ¨ ã „ O¨ [¿Ñku
â’^è#Œ Ñ „ H¨ Í~°=∂Ç¨ïó II
Hõ$uÎ"åã¨ `«O` „ O« Ö’ ^•i`« =∞O„`«O QÆ∂iÛ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
Pk=∞^è•º=™ê<Õ+µ¨ ^è$Œ "À Ü«∞ã¨º # q^Œº`Õ I
ã¨^•i`« WuMÏº`«ó `«O`„ Õ-ã≤‡<£ Hõ$uÎ"åã¨™ê II
^è$Œ ==∞#QÍ FOHÍ~°=Ú, =∞O„`«=ÚÖ’ Pk =∞^è•ºO`«=ÚÅÖ’
ZHõ¯_≥#· #∂ „Ñ¨}==ÚÖËxKÀ Jk ^•i`« =∞O„`«=∞#|_»∞#∞ Wk ^À+¨=Ú
Hõ#∞Hõ nxx „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
46. qHõÅ 47. xó¿ãflÇ¨Ï 48. Ju=$^Œú 49. Ñ‘_`
ç «
â’¡II qHõÖÏ¿ãÎ-aènÜ è ∞« O`Õ â◊Ò« ™ê~°Oú â◊Ò« `«∞"å I
â◊`^« fiŒ Ü«∞O kfi#=u ~ˆ Hõ Ç‘Ï<å^ä"Œ åÑ≤"å II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â◊`„« `«Ü∞« O Ü«∞`ü ãÖMÏº xó¿ãflÇ¨¿ãÎ ã¨g∞i`åó I

K«`∞« óâ◊`å#º^è•~°Éºíè Ü«∂=^£=~°‚ ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ II
Ju=$^Œóú „Ñ¨Ü∂≥ Qˆ +¨µ Ñï`åº[º ã¨^•|∞^èó·≥ I
ã¨ÇÏ¨ „™ê~å‚kHè Í =∞O„`å ^ŒO_»HÍÑ‘_`
ç åÇ¨ÏfiÜ«∂ó II
kfiã¨ÇÏ¨ „™êHõ∆ ~å =∞O„`å YO_»âó◊ â◊`^« •è Hõ$`åó I
*Ï˝`"« åºó ™ÈÎ„`«~∂° áê¿ãÎ =∞O„`åU`Õ Ü«∞^è•ã≤` ÷ åó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 13 JHõ∆~°=ÚÅ, 15
JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ#|_»∞#∞. 100 JHõ~∆ =° ÚÅ, 150 JHõ~∆ =° ÚÅ
=∞O„`«=ÚÅ∞ 200 JHõ~∆ =° ÚÅ, 180 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ (92
JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú) 91 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÅ∞, 300 JHõ~∆ =° ÚÅ
=∞O„`«=ÚÅ∞ xó¿ãflÇ¨Ï=∞#|_»∞#∞.
400 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞O_ç 1000 JHõ~∆ =° ÚÅ =~°‰Ωõ QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞
Ju=$^Œú =∞O„`«=ÚÅ#|_»∞#∞. g\˜x „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞. 1000 JHõ~∆ =° ÚÅ∞
^•\˜#q ^ŒO_»H=õ ÚÅ∞ J#|_»∞#∞. Wq ™ÈÎ„`« qÉèÏQÆ=ÚÖ’ KÕ~∞° #∞.
Wq Ñ‘_`ç « ^À+¨=Ú QÆÅq.
2000 JHõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú 100 JHõ∆~°=ÚÅ∞ YO_»=ÚQÍ
qÉèlí Oz##∂ Jq ™ÈÎ„`« ™êÇ≤Ï`«º=∞QÆ∞#∞. g\˜x [Ñ≤OK«~å^Œ∞.
^À+¨=Ú =Å# ã≤kÇú ¨ x
â’¡II `«^è• q^•ºâ◊Û É’^Œú"åº =∞O„uaèó HÍ=∞ºHõ~°‡ã¨∞ I
^Àëêx=∂ xq*Ï˝Ü∞« Ü≥∂=∞O„`«O Éè[í `Õ [_»ó II
ã≤k~ú fl° *ÏÜ«∞`Õ `«ãº¨ HõÅÊHÀ\˜ â◊`~·≥ Ñ° ≤ I
â’^èÜŒ ∞Õ ^Œ∂~°fiú Ñ¨=<À |^è•ºÜ≥∂x =Ú„^ŒÜ∂« II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – DÃÑ#· 49 ~°H=õ ÚÅ∞ QÆÅ,
=∞O„`«=ÚÅ#∞ ™ê^è‰Œ Ωõ Å∞ „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞. Jq ã≤kOú K«=Ù. g\˜x HÀ\˜
HÀ\˜ ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ [Ñ≤Oz##∂ ã≤kxú =fi=Ù.
''g\˜x ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ™êfi`«‡aè#fl=ÚQÍ ÉèÏqOz Ü≥∂x=Ú„^Œ |OkèOz
â’kèOKåe——.
D q^è•#=Ú Hˆ =Å=Ú Ü≥∂QÆâßG‰õΩâ◊Å∞~°∞ =∂„`«"∞Õ KÕÜ∞« QÆÅ~°∞.
Ü≥∂x=Ú„^•ÅHõ∆}=Ú
áêi¬‚ÉèÏQÍ`ü ã¨∞ãÖÑ‘_»º Ü≥∂x=∂~°æO `«^è• QÆ∞^ŒO I
Jáê# =¸~°= ÷ ∂Hõ̂~¬`ü =¸Å|O^èÀ xQÆ^ºŒ `Õ II
QÆ∞^Œ"∞Õ _„ ®è O`«~O° Ü≥∂xó `å=∂O‰õΩOK«º Ñ „ |¨ O^èÜ
Œ ∞Õ `ü I
Ü«Ú"åÉè= í u =$^Àú-Ñ≤ ã¨``« O« =¸Å|O^è<Œ å`ü II
=∞O„`=« ÚÅ‰õΩ 10 ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞
â’¡II =∞O„`å}ÏO ^Œâ◊ãÖ™ê¯~åó Hõ^ºŒè O`Õ ã≤k^ú •~Ú#ó I
[##O r=#O Ñ¨âßÛ`ü `å_»#O É’^è#Œ O `«^•è II
J^è•aè¿+HÀ q=∞bHõ~} ° ÏáêºÜ«∞<Õ Ñ¨Ù#ó I
`«~Ê° }O nÑ¨#O QÆ∞Ñ≤~Î âÌ° `
·‹ å =∞O„`«ãO¨ „ã≤¯Ü«∂ó II
=∞O„`å}ÏO =∂`«$HÍ=∞^è•º^Œ∞^•ú~À[##O ã¨‡$`«O I
„Ñ¨}"åO`«i`å<£ Hõ$`åfi =∞O„`«=~å‚<£ [¿Ñ`ü ã¨∞nèó II
U`«r=˚ #q∞`åºÇ¨ïó =∞O„`«Ò« „`« qâß~°^•ó I
=∞O„`«=~å‚<£ ã¨=∂eYº `å_»Ü∞Õ K«ÛO^Œ<åOÉè™í ê II
„Ñ¨`ºÕ HõO "åÜ«Ú<å =∞O„f `å_»#O `«^∞Œ ^•Ç¨Ï$`«O I
qqYº=∞O„`«O`«O=∞O„f „Ñ¨ã∂¨ <≥ó· Hõ~g° ~°*ó·ˇ
`«<å‡O„`«H~∆õ ° ãÖMÏº`≥ó· Ç¨Ï<åº^•ºO`Õ# É’^è#Œ "£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`« = ÚÅ ^À+¨

ÑïÇ¨~°=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ Ñ¨k ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#q. Ü≥∂x=Ú„^Œ
^èiŒ Oz ã¨∞+¨µ=∂‚ =∂~°=æ ÚÖ’ â’^è#Œ KÕÜ∞« ÖËx"å~°∞ g\˜x PK«iOKåe.
g\˜¿Ñ~°∞¡ 1. [##O, 2. r=#O, 3. `å_»#O, 4. É’^è#Œ O, 5.
Jaè¿+HõO, 6. q=∞bHõ~} ° O, 7. PáêºÜ«∞#O, 8. `«~Ê° }O, 9. nÑ¨#O,
10. QÆ∞Ñ≤óÎ .
â◊√Éè= í ÚÇ¨˙~°=Î Ú# Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞ ÖË^• Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· ‰õΩO‰õΩ=∞
Ñ¨Ù=Ùfi – QÀ~ÀK«<å^Œ∞ÅKÕ =∂`«$HÍ|˚=Ú edOz, W=fi=Åã≤#
=∞O„`« = Ú#∞ J#QÍ PÜ« ∂ JHõ ∆ ~ ° = ÚÅ#∞ XH˘¯Hõ ¯ \˜ Q Í
L^Œiú OKåe. Wk QÆ∞~°∞=Ù KÕÜ∞« =Åã≤# HÍ~°º=Ú. nx<Õ ''[##O——
JO^Œ∞~°∞.
2. P =∞O„`« = Ú#‰õ Ω „Ñ¨ f JHõ ∆ ~ ° = Ú#‰õ Ω P^Œ º O`« = ÚÅO^Œ ∞
„Ñ¨ } ==Ú#∞ KÕ i Û 100™ê~° ∞ ¡ [Ñ≤ O K« = ÅÜ« Ú #∞. nx<Õ
=∞O„`«r=#O JO^Œ∞~°∞.
L^• :– FO #=∞t≈"åÜ«∞
FO FO FO # FO =∞ FO t FO "å FO Ü«∞ FO
3. =∞O„`åHõ~∆ =° ÚÅ#∞ QÀ~ÀK«# – ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=ÙfiÅKÕ edOz, K«O^Œ#
QÆO^è=Œ ÚKÕ 'Ü«∞O— c[=Ú#∞K«ÛiOK«∞K«∂, „Ñ¨f JHõ~∆ =° Ú#∞ ^Œ~ƒ° `ù À
ÖË^• QÆO^è[Œ Å=Ú K«Å∞¡K∂« 100™ê~°∞¡ H˘@∞ì@ÜÕ∞ QÆO^è[Œ Å=Ú
K«Å∞¡@ÜÕ∞ `å_»#=∞#|_»∞#∞.
4. =∞O„`åHõ ∆ ~ ° = ÚÅ#∞ QÀ~ÀK« # – ‰õ Ω O‰õ Ω =∞KÕ edOz
(Éè∂í ~°Ñ˚ „¨ `«=ÚÃÑ)· Z„~°Q<Æ flÕ ~°∞ Ñ¨ÓÅ`À, ~°Oc[=Ú#∞K«Û iOK«∞K«∂,
=∞O„`åHõ~∆ =° Ú Öˇxfl HõÅ"À Jxfl™ê~°∞¡ `å_»#=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
WkÜÕ∞ É’^è#Œ ãÖ™ê¯~°=∞#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
=∞O„`«ãÖ™ê¯~° q+¨Ü«∞=ÚÖ’ Ñ≤OQÆàÏ=∞`«=Ú =∞O„`« `«O„`«
„Ñ¨HÍâ◊, „QÆO^è=Œ ÚÅ∞ ã¨ÑãÎ̈ O¨ ™ê~°=Úe@∞¡ ¿Ñ~˘¯#flq.
''Ñ≤OQÆàÏ=∞`«=Ú——Ö’ W@∞¡#flk.
[##O r=#O É’^è™ Œ êÎ_#» O x~°‡bHõ$uó I
PáêºÜ«∞<åaè¿+H“K« „H˜Ü«∂OÔH·ó ã¨ÑÎ̈aèó ^èŒ$="£∞ II
''=∞O„`« `«O„`«„Ñ¨HÍâ◊——Ö’ W@∞¡#flk.
J^ä•ÃãÂ‡ „Ñ¨=^Õ#‡O„`«O ãÖã¨¯$`«O ã¨∞=ÚÇ¨˙~°Î̂H I
ã¨ÃÑÂÎ`Õ =∞O„`«ãÖ™ê¯~åó ^Œ∞~°¡ÉèÏ Éèí∞q=∂#"≥·ó II
â’¡II ã¨fi`«O„`ÀHõÎ q^è•<Õ# =∞O„f=∞O„`å~°‚ ãÖYºÜ«∂ I
Jâ◊fi`«Ñ÷ Å¨ "¡ ~·≥ ‡° O„`«=∞aè+O≤ KÕ`ü qâ◊√^ŒÜ
ú ∞Õ II
ãÖzO`«º=∞#™ê =∞O„`«O *’ºu~°‡O„`Õ} x~°¿Ì ÇÏ`ü I
=∞O„`Õ=∞Å„`«Ü∞« O =∞O„f q=∞bHõ~} ° O ufi^Œ"∞£ II
`å~°O"Àº=∂yfl =∞#∞Ü«ÚQ∑ ^ŒO_ô*’ºu~°‡#∞~°‡`«ó I
‰õΩâ’^Œ̂H# [¿ÑÎ# „Ñ¨`º« ~°O‚ „áÈHõ} ∆ O =∞<Àó II
`Õ#=∞O„`Õ} "åi}Ï =∞O„`Õ `«~Ê° }O `«~Ê° }O ã¨‡$`«"∞£ II
`å~°=∂Ü«∂ ~°=∂Ü≥∂Qˆ =∞<ÀsÌÑ#¨ =ÚK«º`Õ I
[Ñ¨º=∂#ã¨º =∞O„`«ãº¨ QÀÑ¨#ãÎ̈fi „Ñ¨HÍâ◊#"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 5) ™ê^è Œ ‰ õ Ω _» ∞ `« #
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂#∞™ê~°=ÚQÍ Jâ◊fi`«÷ Ñ¨Å¡==ÚÅKÕ, =∞O„`åHõ∆~°
ãÖYºKÕ Jxfl™ê~°∞¡ P =∞O„`«=Ú#∞ Jaè¿+HÕKåe.
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=∞#QÍ â‹=· =∞O„`«=ÚÅ∞ t=`«O„`å#∞™ê~°=ÚQÍ#∂,
q+¨µ=‚ ∞O„`«=ÚÅ∞ "≥+· =‚¨ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂#∞™ê~°=ÚQÍ#∂ PK«iOKåe.
6. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =¸ÖÏ^è•~°=Ú#∞O_ç ‰õΩO_»ex T~°fiú =ÚY=Ú QÍqOz,
=∞O„`«=Ú#∞ ã¨‡iOK«∞K«∂, *’ºu~°‡O„`«=ÚKÕ =∞O„`«=ÚÖ’x
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
=∞`«„`«Ü«∞=Ú#∞ (ã¨Ç¨Ï[O – PQÆO`«∞ – HõO – =∂~¸)

ãÖã¨¯iOK«=ÅÜ«Ú#∞. W^Õ q=∞bHõ~} ° =Ú.
*’ºu~°‡O„`= « Ú – FO Ç
„ Ï¨ ∫O
7. ÃÑ=· ∞O„`«=ÚK«ÛiOK«∞K«∂ (J=ÚO) =∞O„`«O `«~Ê° Ü«∂q∞ #=∞ó
Jx h\˜`À `«~Ê° }=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. nx<Õ `«~Ê° }O JO^Œ∞~°∞.
J^Õ =∞O„`«=Ú`À XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° ÚÃÑ· 108™ê~°∞¡ [Å„áÈHõ}∆ KÕã#≤
PáêºÜ«∞#=∞QÆ∞#∞. 8
WHõ nÑ¨#=Ú#∞ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. 9
''FO „Ç‘ÏO „jO—— D =∞O„`«=ÚKÕ =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ *’_çOz
J#QÍ ãÖÑ¨Ù@=Ú KÕã≤ U_»∞™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# nÑ¨#=∞QÆ∞#∞.
10. `å#∞ LÑ¨^Õâ◊=Ú á⁄Ok, [Ñ≤OK«∞K«∞#fl =∞O„`«=Ú#∞ ÃÑ·H˜
LK«ÛiOK«∞@ ÖË^• Z=iÔH<· å qxÑ≤Oz# Jk x+¨ÊÅù =∞QÆ∞#∞.
`å#∞ [Ñ≤OK«∞ =∞O„`«=Ú#∞ ~°ÇÏ¨ ã¨º=ÚQÍ #∞OK«∞@ÜÕ∞ ''QÆ∞Ñ≤—Î —
J#|_»∞#∞.
â’¡Hõ=ÚÖ’x ''^ŒO_ç—— â◊|Ì=Ú J#∞™êfi~°=Ú#∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú
K«∞#flk. WO^Œ∞Å‰õΩ „Ñ¨=∂}=Ú ''xÑ¶∞¨ O@∞=∂`«$Hõ——Ö’ W@∞¡#flk
J=∞„‰õÄˆ~â◊HÀ ^ŒO_ô aO^Œ∞Hõó HÍ=∞QÆ∞Ç¨ÏºHõó I
HõOK«∞ó á„ êp#Ü≥∂xâ◊Û ™œYº^Œ∞óY Ñ „ |¨ O^èHŒ óõ II
#Hõ∆„`« K«„HõO
â’¡II ã¨fi`å~å~åt HÀëêª<å=∞#∞‰õÄÅO Éè*í #Ë ‡#∞O I
„áêÑ¨Ö’ÉèÏ`«Ê@∞ó „áê[ºO ~°∞„^Œ™êº„k ~°∞~°∞óHõ~"° ∞£ II
Ö’HõÖ’Ñ¨Ñ@¨ ∞ó „QÍ=∞YÖ∫^Àº Éè+Ë µ¨ ÉèkË `åó I
=~å‚ó„Hõ=∂`ü ã¨fi~åO`Òº`«∞ ~ˆ =`«ºOâ◊ QÆ`Ò`«^• II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«# [#‡#Hõ∆„`«O
~åâ◊√Å‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞#ÿ =∞O„`«=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ OK«=ÅÜ«Ú#∞.
J\˜ì =∞O„`«=Ú j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ ã≤kúOK«∞#∞. ã¨fi~°=ÚÅ z=~°
J#∞™êfi~° = Ú, qã¨ ~ ° æ L#flKÀ Jq ˆ ~ =f #Hõ ∆ „ `« qÉè Ï QÆ = ÚÖ’
JO`«~åƒù==Ú K≥O^Œ∞#∞.
Jtfi<åºk 27 #Hõ„∆ `«=ÚÅ‰õΩ JHÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ∞ D
„HÕk Ñ¨\ Hì̃ Öõ ’ q=iOK«_"» ∞≥ #ÿ k.
=~°~∞° z ÑïÉèÏ+¨ W@∞¡#flk.
Hõ@Ñ¨Ü«∞=~°æ Éèí"≥·iÇ¨Ï Ñ≤O_®O`≥Âº~°Hõ∆Ô~·~°OHÍó I
#&K«â◊¥#ºO *Ë̋Ü«∞O `«^è• ã¨fiˆ~ ˆH=ÖË Hõkè`Õ II
1. Jtfix J–P
2. Éèí~°}˜ W
3. Hõ$uÎHõ D–L–T
4. ~ÀÇ≤Ï}˜ |∞∞ – |∞∂ – –
5. =∞$QÆt~° Z
6. P„~°Ì U
7. Ñ¨Ù#~°fiã¨∞ S–X
8. Ñ¨Ù+¨ºq∞ F
9. Pâı¡+¨ B – Hõ
10. =∞Y Y – QÆ
11. Ñ¨Ù|ƒ Ñ¶¨∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
12. L`«Î~° V – K«
13. Ç¨ÏãÎ̈ Kè« – [
14. z`«Î ~°≠ – &
15. ™êfiu @
16. qâßY ~î° – _»
17. J#∂~å^èŒ _è» – } – `«
18. *Ëº+¨ªO ^èŒ
19. =¸Å ^Œ – ^èŒ – #
20. Ñ¨Ó~åfiëê_è» Ñ¨
21. L`«Î~åëê_è» Ñ¶¨
22. „â◊=}O |
23. ^èŒx+ª̈O Éèí – =∞
24. â◊`«aè+Ö Ü«∞
25. Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ ~° – Å
26. L`«Î~åÉèÏ„^Œ = – â◊ – +¨
27. ~ˆ =u ã¨ – JO – Jó – Å
â’¡II [#‡ ãÖÑ¨`ü qÑ¨`ü̂H∆=∞ „Ñ¨`º« ió ™ê^èHŒ À=^èóŒ I

q∞„`«O Ñ¨~=° ∞ q∞„`«O K« [<å‡nx Ñ¨Ù#ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – [#‡ – ãÖÑ¨`ü – qÑ¨`ü –
Hˆ =∆ ∞ – „Ñ¨`º« H± – ™ê^è#Œ – <≥^· #Œè – q∞„`« – Ñ¨~=° ∞q∞„`«=ÚÅ#∞#q,
`˘q∞‡k `å~å|Å=Ú#∞ `≥eÜ«∞*ËÜÚ« #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
U #Hõ ∆ „ `« = ∞#O^Œ ∞ ™ê^è Œ ‰ õ Ω x <å=∞=Ú Ü≥ Ú Hõ ¯ "≥ Ú ^Œ \ ˜
JHõ∆~°=Ú#fl^À, ^•x#∞O_ç =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\ ˜ JHõ∆~°=Ú#fl
#Hõ∆„`«=Ú =~°‰õΩ ÖˇH˜¯Oz, `˘q∞‡kKÕ ÉèÏyOz# [<å‡k `å~°Å∞
`≥eÜ«Ú#∞.
2 – 4 – 6 – 8 – 9 `å~°Å∞ =∞Ozq. J#QÍ ãÖÑ¨`ü `å~° –
Hˆ =∆ ∞`å~° – ™ê^è#Œ `å~° – q∞„`«`å~° – Ñ¨~=° ∞q∞„`«`å~°Å∞ =∞Ozq.
~åtÑ¶¨ÅO
â’¡II "åÅO Q“~°O Y∞~°Oâ’}O â◊g∞â’Éèu Ë ~åt+¨µ
„Hõ"∞Õ } MËk`å =~å‚ó Hõ<åºÜ«∂O âß^ŒÜ∞« ó ã¨‡$`åó II
ÅQÆflO^è#Œ O „ÉèÏ`«$ |O^è∞Œ Ñ¨Ù„`«â`
◊ $« Hõà„◊ `«HÍó
=∞~°}O ^è~Œ ‡° Hõ~å‡Ü«∞ =ºÜ«∂^•fi^Œâ~◊ åâ◊Ü∞« ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – [#‡~åt#∞O_ç 12= ~åt
=~°‰õΩ P ÉèÏ==ÚÅ∞ W@∞¡O_»∞#∞. ™ê^èŒ‰õΩx <å=∂^ŒºHõ∆~°=Ú#fl
~åt#∞O_ç, =∞O„`å^ŒºHõ~∆ =° Ú#fl ~åt=~°‰Ωõ ÖˇH¯˜ OK«=ÅÜ«Ú#∞. 6 – 8
– 12 =∞Ozq HÍ=Ù. q∞ye#q =∞Ozq.
2 1 12
^è#Œ O «∞O
ºÜ
ÅQÆflO = ÖÏÉèíO
3 ™È^Œ~° 11
4 |O^è∞Œ Hõ~‡° 10
5 Ñ¨Ù„`« ^è~Œ ‡° O 9
ÉèÏ~°º 7
6 â◊`$« =∞~°}O
8
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
~åâ◊√ÅÖ’ =~°=‚ ÚÅ∞

2 L 1 12 Hõ∆
T JP 11
USX3 Z WD =∞–Ü«∞–~°–=–à◊
F–B4 Hõ~‡° 10
Hõ – Y 5 ^è~Œ ‡° O 9
6 ÉèÏ~°º 7
QÆ – Ñ¶∞¨ =∞~°}O
â◊–+¨–ã¨–Ç¨Ï
Å–JO–Jó 8
L^•Ç¨Ï~°} :– ãÖÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü J<Õ ™ê^è‰Œ Ωõ x, <å=∂^ŒºHõ~∆ =° Ú
''ã¨—— J#∞ P~°=~åtÜ≥∞ÿ # Hõ#ºÜ«∞O^Œ∞#flk.
D ~åt#∞O_ç 6 – 8 – 9= ~åâ◊√Å∞ J#QÍ
6= ~åt ‰õΩOÉè~í åtÖ’x ´ =∞ – Ü«∞ – ~° – = – à◊
8= ~åt "Õ∞+¨~åtÖ’x ´ J – P – W – D
12= ~åt ã≤OÇ¨Ï~åt ´ Hõ – Y
J<Õ JHõ∆~°=ÚÅ`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# =∞O„`«=ÚÅ∞ Ñ¶ëOK«=Ù. q∞ye#
JHõ~∆ =° ÚÅ`À „áê~°OÉè=í ∞QÆ∞ =∞O„`«=ÚÅhfl ã≤kOú K«∞#∞.
JHõ^äŒÇ¨Ï K«„Hõ=Ú
â’¡II K«`«∞~°„¿ã eMË^Œfi~å‚<£ K«`∞« óHÀ+ª̈ ã¨=∞xfi`Õ
JHÍ~åkHõ∆ HÍ~åO`å<£ ã¨fi<å=∂^ŒºHõ~∆ åk`«ó I
ã≤^•ún<£ HõÅÊÜÕ∞#‡O„f ‰õΩ~åº`ü ã≤^•úkaèó Ñ¨Ù#ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ã≤^•ún<£ ã≤k^ú óŒ ã≤k^ú óŒ ã≤^Àú [áê`ü ™ê^èÀºÇ¨ï`åkaèó I
ã¨∞ã≤^óúŒ „áêÑ≤=Î ∂„`Õ} ™ê^èHŒ Oõ ÉèHí Ü
∆õ ∞Õ ^Œió
ã≤^•ú~å‚ ÉÏO^è"Œ åó „áÈHÍÎó ™ê^è•º¿ãÎ ¿ã=HÍó ã¨‡$`åó I
ã¨∞ã≤^•úó áÈ+¨HÍ*Ë̋Ü∂« ó â◊„`«"À Ñ¶∂¨ `«HÍ=∞`åó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D JHõ^ÇŒä Ï¨ K«„Hõ=Ú 4
ÉèÏQÆ=ÚÅ`À #∞O_»∞#∞. 1. ã≤^Œú, 2. ™ê^èŒº, 3. ã≤^Œú ã¨∞ã≤^Œú, 4. ã≤^•úi.
U ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ ™ê^è‰Œ Ωõ x <å=∂^ŒºHõ~∆ =° ÚO_»∞<À Jk ã≤^úŒ K«`∞« +¨¯
=∞QÆ∞#∞. JK«@#∞O_ç „áê^ŒH˜∆} „Hõ=∞=ÚQÍ =∞O„`å^ŒºHõ∆~°=Ú#fl
K«`∞« +¨¯=Ú#∞ ÖˇH¯˜ OK«=ÅÜ«Ú#∞.
1. ã≤^=úŒ ∞O„`«=Ú [Ñ¨=ÚKÕ ã≤kOú K«∞#∞.
2. ™ê^èºŒ =∞O„`«=Ú Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕã≤ ã≤kOú K«∞#∞.
3. ã¨∞ã≤^úŒ =∞O„`«=Ú LÑ¨^âÕ ◊ =∂„`«=ÚKÕ ã≤kOú K«∞#∞.
4. ã≤^•úi =∞O„`«=Ú ™ê^è‰Œ Ωõ x <åâ◊#=Ú KÕÜÚ« #∞.
J Hõ L V Ñ¨ P Y T K« Ñ¶¨
1 1 2 2
1 ^äŒ Ç¨Ï ^Œ Hõ∆ 2
F _» | ~°≠ =∞ *∫ _è» â◊ & Ü«∞
1 1 2 2
WO Ñ¶∞¨ # |∞∂ [ Éèí W QÆ ^èŒ |∞∞ Kè« =

4 4 3 3
4 Jó `« ã¨ S ~î° Å JO } +¨ U @ ~°
4 4 3 3
3
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
L^•Ç¨Ï~°} :– ''ãÖÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü—— J<Õ ™ê^è‰Œ Ωõ x ¿Ñ~°∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜

JHõ~∆ =° Ú ''ã¨——HÍ~°=Ú <åÅæ= QÆ_Öç ’ #∞#flk. Hõ#∞Hõ Jk ''ã≤^Œ K«`∞« +¨¯——
=∞QÆ∞#∞.
^•xH˜ Ô~O_»= K«`«∞+¨¯=Ú ™ê^èŒº K«`«∞+¨¯=∞QÆ∞#∞. =¸_»=QÆ_ç
ã¨∞ã≤^Œú K«`«∞+¨¯=∞QÆ∞#∞. JO^Œ∞#fl <åÅ∞QÆ∞ QÆ_»∞ÅÖ’, P – Y – ^Œ – Hõ∆
– T – K« – Ñ¶¨ – B – _è» – â◊ – – V – Ü«∞ J<Õ 13
JHõ~∆ =° ÚÅ`À "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =∞O„`«=ÚÅ∞ "≥O@<Õ j„Ñ¶∞¨ =ÚQÍ ã≤kOú K«∞#∞.
<åÅæ=QÆ_ç ''ã≤^•úi—— K«`∞« +¨¯=∞QÆ∞#∞. D K«`∞« +¨¯=∞O^Œ∞#fl <åÅ∞QÆ∞
QÆ_∞» ÅÖ’#∞#fl JHõ~∆ =° ÚÅ`À „áê~°OÉè=í ∞QÆ∞ =∞O„`«=ÚÅ∞ „QÆÇÏ≤ OK«~å^Œ∞.
''Éè∞í =<Õj áêi*Ï`«——=∞<Õ „QÆO^èqŒ ∞@∞¡#flk.
=∂Ü«∂c[ ã¨=∂Ü«ÚHõóÎ H˜Ñ „∆ O¨ ã≤kÑ„ú ^¨ ÀÉè"í `Õ ü I
Ñ≤O_»ã∞¨ Î Hˆ =Ö’ =∞O„`À =∂Ü«∂c*’[fibHõ$`«ó II
=∂Ü«∂c*Ï^Œƒ" ù `Õ ü á„ ê}À c[O K≥`· #« ºg~°º=`ü
''=∞Ç¨HõÑ≤Å ÑÖK«~å„`«—— =∞<Õ „QÆO^äŒ=∞O^Œ∞ =∞O„`å~°=}=Ú
=¸_»∞ q^è=Œ ÚÅx W@∞¡ ¿Ñ~˘¯#flk.
„uq^èŒó H©iÎ`À =∞O„`«ó ã≤^Œúó ™ê^èŒºó ã¨∞ã≤^ŒúHõó I
JÖÏÊHõ∆~À Éèí"Õ`ü ã≤^Œúó ™ê^èÀº =∂ÖÏ~°ú =∂ÅH“ II
J`« T~°fiú O ã¨∞ã≤^óúŒ ã¨ Hõq`Õfi Kåu xOk`«ó II
''=∂eh q[Ü«∞—— =∞<Õ „QÆO^è=Œ ∞O^Œ∞ XHõ qâı+=¨ Ú K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
Wk H˘O`« `åuÎ fiHõ ^Œ$+≤`ì À K≥ÑÊ≤ #@∞¡ `≥eÜ«Ú#∞.
™ê÷#™ê÷ =~°^•=∞O„`å ^è•º#™ê÷ K« Ñ¶Å ¨ Ñ„ ^¨ •ó I
^è•º#™ê÷# qx~°∞‡HÍÎó ã¨∞ã≤^•ú JÑ≤ "≥·i}ó II
„QÆO^è•O`«~=° ∞O^Œ∞ H˘xfl â◊|=Ì ÚÅ∞ QÆÅ =∞O„`«=ÚÅ∞ â’kèOK«
#=ã¨~=° Ú ÖË^xŒ W@∞¡#flk.
#=∞ó „Ñ¨}= ãÖÜ≥∂Q“ JÑ¨„ÉèíOâßHõ∆ ~å}˜ K« I
=~°̊~Ú`≥Âfi= QÆ}#O Hõ~°Î=ºO K« ã¨∞ˆ~â◊fii II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
nÑ¨™ê÷#O
â’¡II nÑ¨™ê÷#O ã¨=∂„t`«º Hõ$`«O Hõ~‡° Ñ¶Å¨ „Ñ¨ÔŒ
K«`∞« ~°„™êO Éè∞í =O aè`åfi HÀëêª<åO #=HõOeMË`ü I
Ñ¨Ó~°fiHÀëêªkqeMË`ü ã¨ÑÎ̈=~åæ##∞„Hõ=∂`ü
ÅH©‡∆ âı =∞^èºŒ HÀ¿+ª ã¨fi~å<£ Ü«ÚQÆ‡„Hõ=∂e¡M` Ë üI
k‰õΩ∆ Ñ¨Ó~åfik`À Ü«∞„`« Hˆ „∆ `åMÏº^ŒºHõ~∆ ° ã≤` ÷ O«
=ÚYO`«`ü `«ãº¨ *ÏhÜ«∂^Œ™ú êÎ=ÙÉèÜ í ∞« `«óã≤`
÷ ÒI
HÀ¿+ª ‰õΩH©∆ LÉèáË ê^Ò ^Õfit+ì̈O Ñ¨ÙK«Ûgù ∞i`«O
„Hõ"∞Õ }Ï<Õ# qÉè*í Ë #‡^èºŒ ã¨=÷ ∞Ñ≤ ÉèÏQÆ`ó« I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – HõHÍ~°=Ú #∞O_ç HõH∆ Í~°=Ú
=~°‰Ωõ QÆÅ JHõ~∆ =° ÚÅ‰õΩ nÑ¨=∞x ãÖ[˝ HõÅ^Œ∞. JHÍ~°=Ú #∞O_ç Jó
=~°‰Ωõ QÆÅ JK«∞ÛÅ‰õΩ Ñ‘~=°î ∞#∞ ãÖ[˝ L#flk. ‰õÄ~°‡K«„Hõ=ÚÖ’ ™ê^è‰Œ Ωõ Å‰õΩ
LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞ kâ◊ÅÖ’ ‰õÄ~˘Ûx [Ñ¨=Ú KÕã#≤ KÀ `Õ[ã¨∞û =$kú á⁄O^Œ∞#∞.
[Ñ¨=Ú j„Ñ¶∞¨ =ÚQÍ ã≤kOú K«∞#∞.
‰õÄ~°‡K«„HõO
`«∂~°∞Ê
D K«–Kè«–[– P
âß Å–Hõ∆ Hõ–Y–QÆ–Ñ¶¨∞–V ~°≠–& Qˆ fl
#ºO Ü«∞O
=∞^èŒº
L ^Œ
`«Î â◊ – +¨ J–P–W–D–L–T– @–~î°–_» H˜∆
~°O ã¨ – Ç¨Ï – –|∞∞–|∞∂–U _è–» } }O
S–F–B–JO–Jó
"å <≥·
Ü«∞ Ü«∞ ~° Å = Ñ¨–Ñ¶¨–|–Éèí–=∞ `«–^äŒ–^Œ–^èŒ–# |∞∞
=ºO u
Ñ¨tÛ=∞O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â’¡II =ÚY™È÷ ÅÉèí`Õã≤kúO Hõ~ã° ó÷¨ ã¨fiÅÊ r=#ó

L^•ã‘#ó ‰õΩH˜∆ ãÖã¨ó÷ áê^Œ™È÷ ^Œ∞óY=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü II
Ñ¨ÙK«Ûãù ó÷¨ Ñ‘_º» `Õ =∞O„f |O^è<Œ ÀKåÛ@<åkaèó
‰õÄ~°‡K«„Hõq∞^ŒO „áÈHõOÎ =∞O„`å}ÏO ã≤k™ú ê^è#Œ "£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«ãk≤ ú ™êkèOK«∞@Ö’
‰õÄ~°‡K«„Hõ=Ú ZO`À LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» #∞. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ `å#∞ x=ã≤OK«∞K«∞#fl
„QÍ=∞=ÚÜ≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\ ˜ JHõ~∆ =° Ú L#fl QÆ_ç U kâ◊#∞ `≥eÜ«∞*ËÜÚ«
K«∞#fl^À P kâß=ÚY=ÚQÍ [Ñ¨=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
„QÍ=∂^ŒºHõ~∆ =° Ú#fl QÆ_ç =ÚY=∞QÆ∞#∞. `«~∞° "å`« QÆ_ç Ç¨Ïã¨=Î ∞QÆ∞#∞.
Jk ã¨fiÅÊÖÏÉèí=Ú HõeyOK«∞#∞. `«~°∞"å`« ‰õΩH˜∆, Wk x+¨ÊùÅO.
áê^Œ™ê÷#=Ú ^Œ∞óY^•Ü«∞Hõ=Ú. Ñ¨ÙK«Û™ê÷#=Ú |O^è<Œ å^Œ∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~}
° ‰õΩ â◊√Éè™í ê÷#=ÚÅ∞
â’¡II Ñ¨Ù}ºˆH∆„`«O #nf~°O QÆ∞Ç¨ Ñ¨~fi° `« =∞ãÎ̈HOõ
f~°„ú Ñ¨^âÕ ßó ã≤O^è∂Œ <åO ãÖQÆ=∂ó áê=#O =#"£∞ I
L^•º<åx qqHÍÎx aÅfi=¸ÅO `«@Oysó
^Õ=`åÜ«∞`«#O ‰õÄÅO ã¨=Ú„^Œãº¨ x[O QÆ$Ç¨Ï"£∞ II
™ê^è<Œ +Õ µ¨ „Ñ¨âã◊ º¨ O`Õ ™ê÷<å<Õº`åx =∞O„u}ÏO
Éè̌H· º∆õ OÇ¨Ïq+¨ºO âßHÍx qÇ≤Ï`åx Ñ¶Å¨ OÑ¨Ü∞« ó I
=¸ÅOâ◊‰Ωõ ~Î º° "À`«Ê<Àfl ÉèHí Í∆ º}Ëº`åx =∞O„u}Ï"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – [Ñ¨™ê^è#Œ O, Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°}‰õΩ
D ™ê÷#=ÚÅ∞ „Ñ¨âã◊ =Î̈ ÚÅ∞. *’ºui¡OQÆ – â◊HÑÎ̃ ~‘ =°î ÚÅ∞ – #nf~°O –
Ñ¨~fi° `«tY~°O – QÆ∞Ç¨Ï – ãÖQÆ=∞ã¨Å÷ O – UHÍO`«=#=ÚÅ∞ – =∂ˆ~_»∞
K≥@∞ì =¸ÅO – ã¨=Ú„^Œf~°O – ã¨fiQÆ$Ç¨ÏO =∞Ozq.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
™ê^è#Œ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ âßMÏÇ¨~°=Ú – Ç¨Ïqã¨∞û –
Ñ¶Å¨ =ÚÅ∞ – áêÅ∞ – ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç =∂„`«"∞Õ ã‘fiHõiOKåe. ã¨`fi« QÆ∞}=Ú`À
„Ñ¨=iÎOKåe. xÜ«∞=∞x+ª̈Å∞ ZO`À J=ã¨~=° Ú.
QÆ∞~°∞=Ù ÅHõ}
∆ =ÚÅ∞
â’¡II Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú ã¨=∂"åÃÑÂÎº ã¨`ütëÈº QÆ∞~°∞=∂„â◊ÜÕ∞`ü
=∂`«$`«ó Ñ≤`$« `«ó â◊√^Œóú â◊√^ŒÉú Ïè "À l`ÕO„kÜ«∞ó I
ã¨~åfiQÆ=∂<åO ™ê~°[ó˝ ã¨~fi° âß„™êÎ~ú° `«`fi« q`ü
Ñ¨~ÀÑ¨HÍ~° x~°`À [Ñ¨ÑÓ¨ *Ïk `«`Ê« ~°ó I
J"≥∂Ñ¶∞¨ =K«#ó âßO`À "Õ^"Œ ^Õ •~°÷ áê~°QóÆ
Ü≥∂QÆ=∂~åæ#∞ ãÖ^è•~¸ ^Õ=`å Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O QÆ=∞ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã≤kúH˘~°‰õΩ
LÑ¨^Õâß~°ú"≥∞ÿ ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù#∞ P„â◊~ÚOK«=ÅÜ«Ú#∞. QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ D
ÅHõ∆}=ÚÅ∞O_»=ÅÜ«Ú#∞.
L#fl`«=Oâ◊=Ú#O^Œ∞ [x‡OK«=ÅÜ«Ú#∞. ÖË^• `«e¡^ŒO„_»∞Å∞
jÅ=O`«∞Öˇ· Ü«ÚO_®e. l`ÕO„kÜ«Ú_»∞ – "Õ^âŒ ßG=ÚÅ∞ K«kq#"å_»∞
– Ñ¨~ÀÑ¨HÍi – HõÑ@ ¨ =Ú ÖËx"å_»∞ – Ü≥∂QÆ=∂~°=æ Ú `≥eã≤#"å_»∞ –
[Ñ¨ÑÓ¨ *ÏkHõ=ÚÅ∞ PK«iOK«∞"å_»∞ – ^Œ~≈° hÜ«Ú_»∞ – âßO`«ãfi¨ ÉèÏ=Ù_»∞
– "åH±ãk≤ ú HõÅ"å_»∞ J~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.
t+¨ºÅHõ∆}=ÚÅ∞
â’¡II t+¨ºó ‰õΩb#ó â◊√^•ú`å‡ Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú Ñ¨~åÜ«∞}ó
Jnè`« "Õ^óŒ ‰õΩâ◊Ö’ ^Œ∂~°=ÚHõÎ =∞<ÀÉè=í ó I
Ç≤Ï`≥+· ‘ „áê}˜<åO x`«º =∂ã≤HÎ óõ `«ºHõ<Î åã≤HÎ óõ
ã¨fi^è~Œ ‡° x~°`À ÉèHí ÍÎº Ñ≤`$« =∂`«$Ç≤Ï`À^Œº`«ó I
"åOQÆ‡#óHÍÜ«∞ =ã¨∞aèó QÆ∞~°∞â◊√â◊$Ï+¨}Ë ~°`ó«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
`«ºHÍÎa=è ∂<À QÆ∞~°∞+¨µ *Ïu q^•º^è<Œ åkaèó I

QÆ∞~åfi*Ï˝ áêÅ<å~°Oú Ç≤Ï „áê}=ºÜ«∞ ~°`À^Œº`«ó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t+¨µº_»∞ ‰õÄ_® =∞Oz
ÅHõ}∆ =ÚÅ∞ HõÅ"å_≥· Ü«ÚO_»=ÅÜ«Ú#∞. =∞Oz =Oâ◊=ÚÖ’ Ñ¨Ù\˜#ì "å_»∞
– "Õ^=Œ ÚÅ∞ K«kq#"å_»∞ – HÍ=∞qHÍ~°=ÚÅ∞, <åã≤HÎ |õ ∞kú ÖËx"å_»∞
– `«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞ ¿ãqOK«∞"å_»∞ – =∞<À"åH± HÍÜ«∞=ÚÅKÕ, ^è#Œ =ÚKÕ
QÆ∞~°∞¿ã= KÕÜÚ« @‰õΩ W+¨Ñì _¨ ∞» "å_»∞, `«#Ü≥ÚHõ¯ *Ïu – q^Œº – ^è#Œ =ÚÅKÕ
QÆ~fi° =ÚÖËx"å_»∞, QÆ∞~°∞"åHõº=Ú áê\ÕK«∞@‰õΩ `«# „áê}=ÚÅ#∞ Ãã`· =« Ú
JiÊOK«∞@‰õΩ ã≤^ÑúŒ _¨ ∞» "å_»∞, J~Ú LO_»=Öˇ#∞.
t+¨º Ñ¨sH∆ÍHÍÅ=Ú
â’¡II =∞O„`«Ñ¨Ó*Ï ~°Ç¨Ï™êºx Ü≥∂QÀÑ¨Ü∞« u ã¨~fi° ^•
„uHÍÅO Ü≥∂ #=∞ã¨∞¯~åº`ü P=∂Kå~° `«`fi« q`ü I
UHÍÉË#Ì Éè"í ` Õ ü Ü≥∂QÀº „ÉÏÇ¨Ï‡}À-|Ì^fiŒ Ü«∂#fl$Ñ¨ó I
ã¨â√◊ â◊$Ï+¨µó Ñï„QÍÇ¨ÏŸº nH∆ÍÜ«∂QÆ„=`åk+¨µ
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t+¨µºxQÍ ã‘fiHõiOK«∞@‰õΩ
=ÚO^Œ∞ QÆ∞~°∞=Ù J`«xx Ñ¨sH˜∆OK«=ÅÜ«Ú#∞. `«O„`«âßG„Ñ¨HÍ~°=Ú
t+¨µº_»∞ =¸_»∞"ÕàÅ◊ QÆ∞~°∞=O^Œ#=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
„ÉÏÇ¨ Ï ‡}∞x t+¨ µ ºxQÍ ã‘ fi Hõ i OK« ∞ @‰õ Ω J`« x jÅ=Ú
ÑïjeOK«∞@‰õΩ, ã¨fiÉèÏ==Ú `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=Ú
J=kèQÍ x~°~‚ ÚOK«|_ç#k.
Hõ„∆ uÜ«Úx 2 ãÖIIÅ Ñ≤=∞‡@, "≥â· √◊ ºx 3 ãÖIIÅ Ñ≤=∞‡@, â◊¥„^Œ∞x
4 ãÖIIÅ∞ ÑïjeOz# Ñ≤=∞‡@ nHõ∆ – Ü«∂QÆ – „=`å^Œ∞Å‰õΩ J~°∞›_Q» ∞Æ #∞.
Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^• uÅHõÒ« „`Õ
kfifÜ«∞ Ñ¨@Åó ã¨=∂Ñ¨óÎ

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
J^èŒ `«$fÜ«∞ó Ñ¨@Åó
nH∆ÍOQÆ x~°Ü‚ ∞« O
â’¡II `«`À =H∆Íºq∞ nH∆ÍOQÆO "åã¨∞Ü Î ∂« QÆÑÙ¨ ~°ãû¨ ~°O
Hõ$`Õ#ÜÕ∞# =∞O„`«*’˝ nH∆ÍÜ«∂ó Ñ¶Å¨ =∞â◊√fl`Õ I
~åHõã∆ O¨ "åã¨∞<Î å=∂#O Ç¨Ï`åfi-kèëêªÜ∞« `«`#Î« ∞O
ã≤`
÷ å„ã≤Î ÑÖKåâ◊^"ÌÕ å¿ãÎÉºíè ó Ñ¨Ó~°fiO |eOÇ¨Ï~ˆ `ü I
|e=∞O_»Å "Õ∞`ÕëêO Ü«∞^è•=^Œanè Ü«∞`Õ
Ñ¨Ó~åfiÑ¨~åÜ«∞`«O ã¨∂„`«O q#º¿ã^Œ∞HõÎ =∂#`«ó I
`«#‡^èºŒ O HÕz^•ÅO|º =∞`Òûº^Òfi Ñï`ÀeMË`ü
`«Ü∂≥ ~°‡^èºÕ ã≤` ÷ O« ã¨∂„`«O q#º¿ã^ŒHÌ } ∆˜ À`«~Î "° ∞£ I
^•fiÉèÏºO^•fiÉèÏºO `«^•è -„QÍÉèÏº HÀ}Ë+µ¨ =∞Hõ~å<£ eMË`ü
=∞`«ûº=∞^èºÕ ã≤` ÷ å„QÍ}˜ `«„`«ã∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü I
K«`∞« ~°„ãÖ Éè"í ` Õ „Î« `« K«`∞« ó HÀ+ª̈ ã¨=∞xfi`«O
`«`Ñü Ù¨ #ifiÉè*í #Ë ‡O„f K«`∞« ó+¨+≤ Ñ¨ÔŒ Ü«∞^è• II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ nH∆ÍOQÆqkè, "åã¨∞Î
Ü«∂QÆ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. nH∆Í q^è•#=ÚÖ’ "åã¨∞Î J<Õ
~åHõã∆ ∞¨ xÜ≥ÚHõ¯ â◊s~°=Ú#∞ 53=∞Ok ^Õ=`«Å∞ P„Hõq∞OzÜ«Ú<åfl~°∞.
=ÚO^Œ∞QÍ "åiH˜ |e^•#O ã¨=∞iÊOKåe.
JO^Œ∞ xq∞`«"Î ∞≥ ÿ 64 QÆ_∞» Å`À "åã¨∞Î |e=∞O_»ÑO¨ edOKåe.
=ÚO^Œ∞QÍ `«∂~°∞Ê#∞O_ç Ñ¨_»=∞~°‰õΩ "åã¨∞Î âßG=∞O^Œ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#
„Ñ¨=∂}=ÚÅ`À ~ˆ Y edOKåe. P ~ˆ Y =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=Ú#∞O_ç L`«~Î ° –
^ŒH}∆˜ =ÚÅ∞QÍ `å_»∞ÖÏy ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ zÇ¨Ïfl=ÚÅ∞ U~°Ê~°Kåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
P =∞^èºŒ Ö’ #∞#fl ã¨∂„`«=Ú#∞ ^ŒH} ∆˜ =Ú #∞O_ç L`«~Î =° Ú#‰õΩ

HõÅáêe. `«∂~°∞Ê# L#fl zÇ¨Ïfl=Ú#∞O_ç Dâß#ºO – PˆQflÜ«∞O kâ◊QÍ
XH˘¯Hõ¯ zÇ¨Ïfl=ÚOKåe.
=∞~°Å P ã¨∂„`«=Ú#∞O_ç L`«~Î =° ÚQÍ #∞#fl zÇ¨Ïfl=∞O^Œ∞ Dâß#º
– "åÜ«Ú=º kâ◊ÅÖ’ zÇ¨Ïfl=ÚÅ∞OKåe.
J^Õq^è=Œ ÚQÍ Ñ¨tÛ=∞ˆ~Y‰õΩ "åÜ«∞=º<≥|· ∞∞u kâ◊ÅO^Œ∞ XH˘¯Hõ¯
zÇ¨Ïfl=ÚOKåe. WÖÏ KÕÜ«∞_»O=Å# "åÜ«∞=º=∞O^Œ∞ XHõ ˆ~Y
U~°Ê_»∞`«∞Ok. =∞~°Å ^ŒH} ∆˜ ~ˆ YÖ’ <≥~· ∞° u, PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞ zÇ¨Ïfl=Ú
Å∞OKåe.
JÖÏ Ô~O\˜h HõeÑ≤`Õ K«`«∞ëÈ¯}"Õ∞~°Ê_»∞`«∞Ok. ^•x=∞^èŒºÖ’
~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ XHõ ã¨=∂#ˆ~Y#∞ wã≤#KÀ 8 QÆ_∞» Å∞ U~°Ê_»`å~Ú. WÖÏ
64 QÆ_Å» ∞ U~°Ê_»`å~Ú.
nHõ∆ „QÆÇÏ≤ OKÕ â◊√Éèãí =¨ ∞Ü«∂Å#∞ QÆ∂iÛ
''=∞O„`«™ê~° ãÖ„QÆÇ¨Ï——=Ú#Ok@∞¡#flk.
kfifÜ«∂ ÑÖK«g∞ "åÑ≤ +¨+ª‘ "åÑ≤ qâı+` ¨ ó« I
^•fi^Œâßº=∞Ñ≤ Hõ~= Î° ºO `„ Ü
« ∂≥ ^Œâßº=∞^ä•Ñ≤"å II
–''HÍÖ’`«Î ~åQÆ=∞O—— #Ok@∞¡#flk.
Éèí∂uHÍ"≥∞ÿó ã≤`Õ=ÚHÎ̃HÍ"≥∞ÿã¨∞Î Hõ$+¨‚Ñ¨Hõ∆ˆH I
''~°∞„^ŒÜ«∂=∞à◊=Ú——#Ok@∞¡#flk
ã¨fÎ̂~÷Hõ~°¯=∞q^èŒ∞„QÍ¿ã `«O`«∞ ^•=∞# Ñ¨~°fi}Àó I
=∞O„`n« H∆ÍO Ñ „ ‰¨ Ωõ ~åfi}À =∂ã¨~Hü Í∆ n<£ #â’^èÜ Œ ∞Õ `ü II
''ã≤^•úO`«âYı ~°=Ú—— #O^Œ∞ W@∞¡#flk.
qÑ¶∞¨ "Õ-Ñ¨ºÜ«∞#^ŒfiO^Õfi Pëê_è®ºO (ãÖH „ ÍO`åºO) ^Œ=∞<À`«û"ÕI
nH∆ÍHÍ~åº`«∞ HÍÖË+¨µ Ñ¨q„`å~ÀÑ¨ Hõ~°‡}˜ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â’¡II Dâß<å„^•Hõ™∆ ÈÜ«∂=`ü Ü«∂=^Œ̂Qfló „Ñ¨ÉOíè [#ó I
U=Oã¨∂„`«^fiŒ Ü«∞O ^Œ^•º`ü Hõ~‚° ã¨∂„`«O ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
„|Ç¨‡}O Ñ¨Ó[ÜÕ∞^•^Ò =∞^èºÕ HÀ+ª̈ K«`∞« +ì̈Ü∞Õ
kH± K«`∞« ¿+¯+¨µ Ñ¨Ó~åfik Ü«∞*Ë^•~°º=∞#O`«~"° ∞£ I
q=ã¨fiO`«O `«`Àq∞„`«O =∞Ç‘Ï^è~Œ =° ∞`«ó Ñ¨~O°
HÀ}Ï~°Hú À+ª̈ ^ŒfiO^Õfi+¨µ =Ç¨flºk Ñï`«ó Ñ¨Ù#ó I
™êq„`«O ã¨q`å~°OK« â◊„Hõq∞O„^Œ [Ü«∞OÑ¨Ù#ó
~°∞„^ŒO ~°∞„^Œ[Ü«∞O q^•fi<åÑÖ KåÑ¨ºÑ¨=`«ûHõ"∞£ I
..........................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ Dâß#º=Ú#∞O_ç
<≥|· ∞∞u=~°‰Ωõ XHõ̂~Y, PˆQflÜ«∞=Ú#∞O_ç "åÜ«∞=ºHÀ}=Ú#‰õΩ XHõ̂~Y
edOz#KÀ K«`∞« ~°„ã¨=ÚÖ’ ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ HÀ}=ÚÅ∞ HõeÜ«Ú@=Å#,
Hõ~°‚ã¨∂„`« "Õ∞~°Ê_»∞#∞.
=∞^èŒºHÀ+ª̈K«`«∞+ì̈Ü«∞=∞O^Œ∞ ''FO #"≥∂ „|Ç¨Ï‡}Ë—— Jx „|Ç¨Ï‡#∞
Ñ¨ÓlOKåe. nxH˜=ÚO^Œ∞ Ü≥∂QÆÑ~‘ Ñ°î Ó¨ [#∞ D =∞O„`«O`À KÕÜ∂« e.
ã¨~°fi*Ï˝# „H˜Ü«∂=ºHõÎ Hõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞ Ü≥∂QÆÑ‘~îåÜ«∞ #=∞ó II
J@∞ Ñ≤=∞‡@ `«∂~°∞Êkâ◊# P~°º – ^ŒH} ∆˜ kâ◊# q=™êfi<£ – Ñ¨tÛ=∞kâ◊#
q∞„`« – L`«~Î k° â◊# =∞Ç‘Ï^è~Œ ∞° Å#∞ JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ PˆQflÜ«∞HÀ}=Ú#O^Œ∞ Hõ~~ˆ‚° Y edOz# ã¨QÉÆ Ïè QÆOÃÑ#·
QÆÅ QÆ_Ü ç ∞« O^Œ∞ ™êq„ux, HÕ^ŒQ_Æ Ü ç ∞« O^Œ∞ ã¨q`«#∞, <≥~· ∞° uÖ’ ÃÑ#· –
„HÕ^Œ „Hõ=∞=ÚQÍ â◊„Hõ WO„^Œ[Ü«ÚÅ#∞, "åÜ«∞=ºHÀ}=Ú#O^Œ∞ ~°∞„^Œ
– ~°∞„^Œ[Ü«ÚÅ#∞, Dâß#HÀ}=Ú#O^Œ∞ PÑ¨ó – PÑ¨=`«ûÅ#∞
Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
=∞~°Å Hõ~°‚ã¨∂„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞QÆ_»∞ÅÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ·#, „HÕ^Œ,

P~°ºâ◊~fi° – QÆ∞Ç¨Ï – J~°º=∂ – [$OÉèHí õ – Ñ≤eÑ≤KÛ« Hù õ – K«~H° © – q^•s
– Ñ¨Ó`«Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ¨Ó~°fikâ◊ HÀ+ì̈=ÚÅO^Œ∞ Dâß# – Ñ¨~#°̊ º – [Ü«∞O`« – â◊„Hõ –
ÉèÏã¨¯~° – ã¨`º« – =$+¨ – JO`«iHõ=∆ ÚÅ#∞,
^ŒH} ∆˜ kâ◊Ü∞« O^Œ∞ Jyfl – Ñ¨Óëê – q`«^Œä – Ü«∞=∞ – QÆ$Ç¨Ï~°HH∆õ õ
– QÆO^è~Œ fi° – Éè$í OQÆ~å[ – =∞$QÆ=ÚÅ#∞,
Ñ¨tÛ=∞kâ◊Ö’ x„~°∞u – ^Ò"åiHõ – ã¨∞„w= – =~°∞} – Ñ¨Ù+¨Ê^ŒO`«
– Jã¨∞~° – âı+¨ – ~ÀQÆ ^Õ=`«Å#∞,
L`«~Î k° â◊Ö’ "åÜ«Ú – <åQÆ – =ÚYº – ™È=∞ – ÉèÖí Ï¡~°î – J~°àæ ◊
– ku – JOk`«∞Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
g~°O^ŒiH© áêÜ«∞™ê#fl|e ã¨=∞iÊOKåe.
64 QÆ_∞» Å∂ ÑÖK«~O° QÆ∞Å`À =~°â‚ ’aèÒ« KÕÜ∂« e.
=∞O_»Ñ¨ x~å‡}qkè
â’¡II #Hõ∆„`« ~åt "å~å}Ï=∞#∞‰õÄÖË â◊√Éè- Ë Ç¨Ïx
`«`ÀÉè∂í q∞`«ÖË â◊√^Õú `«∞ëêOQÍ~° q=i˚`Õ I
Ñ¨Ù}ÏºÇ¨ÏO "åK«~Ú`åfi`«∞ =∞O_»ÑO¨ ~°KÜ « ∞Õ K«∞ÛùÉ"íè ∞£ I
ÑÖK«aóè ã¨ÑaÎ̈ ~è ›° ÃãÂ~Î fl° =aè~åfi =∞`åO`«~O°
ëÈ_»âã◊ OÎ̈ Éèí ãÖÜ«ÚHõOÎ K«`åfi~°¿ãÎ +¨µ=∞^èºŒ QÍó I
J+¨ìÇ¨Ïã¨Îã¨=Ú„KåÛùÜ«∂ó ãÖ™ê÷áêº^•fi^Œâß-aè`«ó
ÑÖK«ÇÏ¨ ãÎ̈ „Ñ¨=∂}Ï¿ãÎ qzÛù„^• |∞∞A=óâ◊√ÉèÏó I
`«`Ê« OK«=∂Oâ◊O xY<Õ`ü "Õ∞k<åºO `«O„`«q`«=Î ∞ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â’Éè í = ÚÇ¨ ˙ ~° Î = Ú#
=∞O_»Ñ¨ x~å‡}=Ú xi‡OK«∞@‰õΩ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe. P Éè∂í q∞ Ñïâ◊√„Éè"í ∞≥ ÿ
á⁄@∞ì – ÉÁQÆ∞Åæ ∞ ÖËx^≥· LO_®e. Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï"åK«#O KÕã≤ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïìe.
P =∞O_»ÑO¨ 5 – 7 – ÖË^• 9 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ „Ñ¨=∂}=ÚO_®e.
=∞O_»Ñ=¨ Ú#O^Œ∞ 16 ãÖÎ Éè=í ÚÅ∞O_®e. =∞^èºŒ Ö’ 4 ãÖÎ Éè=í ÚÅ∞ ~å"åe,
q∞ye# 12 <åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅO^Œ∂ ~å"åe. =∞O_»ÑO¨ Z`«∞Î 8 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ
„Ñ¨=∂}=ÚO_®e.
ÖË^• Jxfl ãÖÎ Éè=í ÚÅ∂ 5 Ç¨Ïã¨=Î ÚÅ „Ñ¨=∂}=Ú Hõey Ü«ÚO_®e.
zè„^Œ=ÚÅ∞, =OHõ~Å° ∞ LO_»~å^Œ∞.
â◊√Éè=í ÚÇ¨˙~°=Î Ú QÆ∂iÛ
''~å[=∂~åÎO_»=Ú—— J<Õ „QÆO^è=Œ Ú#Ok@∞¡#flk.
Pk`«º^ŒfiÜ«∞ ~ÀÇ≤Ï}© =∞$QÆt~À Ç¨Ï™êÎ^h Œè ëÈª`~Î« å
Ñ¨Ùëêºq+¨µ‚#∞Ñ¶¨∂#∞ ~å^èŒ Ñ¨=<≥·ó â◊√^≥Âúó ã¨∞`å~åxfi`≥·ó I
™œ=∂º<åO k=¿ã+¨µ áêÑ¨~Ç ° Ï≤ `Õ Ü≥∂Qˆ q~°̂HÎ u^äÒ
q+≤`ì º« HõkÎ <Õ =^ŒOu=Ú# Ü≥∂ "Õâß‡k HÍ~°ºO â◊√Éè" í ∞£ I
''É’^è•Ü«∞#∞_»∞—— W@∞¡ ¿Ñ~˘¯<≥#∞.
Ñ¨Ù}ÏºÇ¨ÏO "åHõºO ã¨fiã≤Î |∞kúq∞`ÀºO HÍ~°ÑÓ ¨ ~°fiO
u
„ ã¢ ~Î̂Î≤ HÔ H· Í =∂t+Ö "åK«~Ú`åfi II
''„HÜ˜ ∂« ™ê~°=Ú——#O^Œ∞ ‰õÄ_® W@∞¡#flk.
Hõ$`åfiÉèí∂q∞O ã¨=∂O`«„`« =$`«ÎO Ç¨ÏãÎ̈q∞`«O ã¨=∞O I
^•fi^ŒâßOQÆ∞à◊ =∂<ÀK«ÛO â◊O‰õΩO Yk~° xi‡`«"∞£ II
JÖÏMË Ü«∞[˝"å~üHO∆õ "å `«`„ « ãÖ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü ã¨∞nèó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
â◊¥ÅO – `À~°}O – "Õk

â’¡II <åiˆHà◊ ^Œà~·‹ fi° Oâ‹· KåÛù^Ü
Œ ∞Õ `ü `«`û« =∞O`«`ó« I
^•fiˆ~+¨µ `À~°}Ïxã¨∞ºó „Hõ=∂`ü H©~∆ =° ∞Ç‘Ï~°∞Hõ"∞£ II
ãÎ̈OÉè’„KåÛùÜ«∞ó ã¨$$`«¿ãÎëêO ã¨ÑÎ̈Ç¨ÏÃãÂÎó Ñ¨$^äŒH± Ñ¨$^äŒH± I
^ŒâßOQÆ∞à◊ „Ñ¨=∂}Ë# `«`Ê« s}ÏÇ¨Ï Di`«ó II
u~°ºH± Ñ¶Å¨ Hõ =∂#O™êº`ü ãÎ̈OÉèÏ<å=∞~°÷ =∂#`«ó
â◊¥ÖÏx HõÅÊÜÕ∞ #‡^èºÕ `À~°}Ë Ç¨ÏãÎ̈=∂#`«ó II
k‰õΩ∆ ^èfiŒ *Ïxfl |nèflÜ«∂Ö’¡Háõ êÅ ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè <£
q`å# ^Œ~ƒ° =ù ∂ÖÏ^≥ºÂ ~°ÅO‰õΩsfi`« =∞O_»Ñ"¨ ∞£ II
`«`„ü uÉèÏQÆq∞`Õ Hˆ „∆ `Õ-~°„u=∂„`« ã¨=∞xfi`åO
K«`∞« ~°„™êO `«`À"ÕnO =∞O_»ÖÏÜ«∞ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü II
„áêˆQ= nH∆Í k=™ê^£ ã¨ÑaÎ̈ iè fikä =kÌ<ó·≥
ã¨~fi° =∞OQÆà◊ ãÖÑ¨`ºÂ≥ q^Œ^•è º^ŒO‰õΩ~å~°Ê}"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ãÖÎ Éè=í ÚÅ Z`«∞ÖÎ ’ J~Ú^Œ=
=O`«∞ Éè∂í q∞Ö’ Ñ¨Ù<åk fÜ«∂e. =∞O_»ÑO¨ x~å‡}OÖ’ â◊O‰õΩ™ê÷Ñ#¨ ‰õΩ
H˘|ƒ~å‰õΩÅ∞ "≥^∞Œ ~°∞ P‰õΩÅ`À `À~°}ÏÅ∞ Hõ\Ïìe. <åÅ∞QÆ∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Jâ◊fi`å÷
– "Õ∞_ç – Ñ¨H¡ ∆õ – =∞„i P‰õΩÅ`ÀQÍx H©~∆ =° ∞Ç‘Ï~°∞HõO P‰õΩÅ`À QÍx
`À~°}O Hõ\Ïìe.
ãÎ̈OÉèí=Ú Z`«∞Î 7 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ∞ „Ñ¨â◊ãÎ̈=Ú, =∞^èŒº=∞O 6 – Hõx+ì̈O
– 5, ãÎ̈OÉèOí "≥_Å» ∞Ê 10 JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞. ã≤OÇ¨Ï^•fi~°O ãÎ̈OÉèOí Z`«∞ÖÎ ’
ã¨QOÆ LO_®e. `À~°}ãÎ̈OÉè=í Ú#‰õΩ =∞^èºŒ Ö’ â◊¥ÅO 1 Ç¨ÏãÎ̈=∂„`«O
=ÙO_®e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Zxq∞k kâ◊ÅO^Œ∂ Ö’HõáêÅ‰õΩÅ ~°OQÆ∞Å##∞ãïOz, ^èfiŒ [=ÚÅ∞
xÅáêe. =∞O_»ÑO¨ Ö’ =∞^èºŒ ÉèÏQÆOÖ’ "ÕkHõ xi‡OKåe.
nHõ∆fã¨∞‰õΩ<Õ k#=Ú#‰õΩ 7 ~ÀAÅ=ÚO^Œ∞ qkäÑ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ
JO‰õΩâß~ÀÑ¨} (~å@áê`«∞@) KÕÜ∂« e.
=∞O_»Å x~å‡}O
â’¡II =∞O_»Ñ¨™Èº`«Î̂~ÉèÏˆQ âßÖÏO Ñ¨Ó~°fi Ñ¨~åÜ«∞`åO I
QÆ∂_è®O ‰õΩ~åº`ü `«`ã« ™Î̈ êºO =∞O_»ÅO ~°KÜ « ∞Õ `«∞ûnèó II
ÑÖK«ÇÏ¨ ãÎ̈„Ñ¨=∂}Ïx ÑÖK«ã∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü
Ñ¨Ó~åfiÑ¨~åÜ«∞`å<ÕºëêO JO`«~O° ^•fi^ŒâßOQÆ∞à◊"∞£ II
^ŒH}
∆˜ À`«~Î ° ã¨∂„`å}˜ `«^fiŒ ^ÕHÍ^Œâß~°ÊÜÕ∞`ü
Ñ¨^•x`«„`«*ÏÜ«∞O`Õ K«`åfiiOâ◊`ü „Ñ¨=∂~°̊Ü∞Õ `ü I
ÑÖHÍÎºO gnäâÛ◊ `« „™ÈO`«âÛ◊ `«∞ëÈ¯ÉèÜ í ∞« áê~°≈fiÜ≥∂ó
g^äÒº ^ÕfiK« K«`∞« ëÈ¯+ª̈ „`«Ü∞« =∞O„`å-=t+¨º`Õ I
Ñ¨^•x ~°O[ÜÕ∞`åÎx âıfi`« Ñ‘`å~°∞}Ïã≤`ó·≥
~°*’aèó âßº=∞ÖË<å-^äŒ gnä~åÑ¨Ó~°Ü∞Õ `«∞ûnèó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O_»ÑO¨ Ö’ L`«~Î k° â◊Ö’
10 ˛ 5 H˘Å`«Å`À ^ŒH} ∆˜ =ÚYO LO_ÕÖÏ XHõâßÅ xi‡OKåe. ^•xH˜
H˜\ H˜ Å© ∞ LO_»~å^Œ∞. JO^Œ∞ =∞O_»Å x~å‡}O WÖÏ KÕÜ∂« e.
P âßÅ =∞^èºŒ ÉèÏQÆOÖ’ `«∂~°∞Ê#∞O_ç Ñ¨_=» ∞~°‰Ωõ 5 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ
ã¨ ∂ „`« = ÚxzÛ ^•xÜ« ∞ O^Œ ∞ ^Œ H ˜ ∆ } =Ú#∞O_ç L`« Î ~ ° = Ú#‰õ Ω 12
JOQÆ∞à◊=ÚÅ K˘Ñ¨C# ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ ã¨∂„`«=ÚÅ P^è•~°=ÚQÍ ã¨∂„`«=ÚÅ∞
(^•~°=ÚÅ∞) Hõ\Ïìe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
^•xH˜ |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ 4 g^è∞Œ Å∞ xi‡OKåe. `«∂~°∞Ê

#∞O_ç 4 QÆ_∞» Å 1 gkè, ^ŒH} ∆˜ =Ú#∞O_ç 8 QÆ_∞» Å XHõgkè, Ñ¨_=» ∞~°
#∞O_ç 4 QÆ_∞» Å XHõgkè, L`«~Î =° Ú#∞O_ç 8 HÀ}=ÚÅ 1 gkè =∂~°̊#O
KÕÜ«∂e.
=∞~°Å =∞^èŒº#∞#fl <åÅ∞QÆ∞ HÀ+ì̈=ÚÅ Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ¯ÅO^Œ∂ Ô~O_»∞
~Ô O_»∞ QÆ_∞» Å g^è∞Œ Å#∞ =∂~°̊#O KÕÜ∂« e. WÖÏ KÕÜÚ« @=Å# =¸_»∞
=¸_»∞ K«`∞« ëÈ¯+ì̈H=õ ÚÅ∞, J#QÍ 12 QÆ_∞» Å∞ q∞QÆ∞Å∞#∞.
"åÜ«∞=º HÀ}=∞O^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ QÆ_»∞Å∂ `≥Å∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞`À#∂,
PˆQflÜ«∞OÖ’ 4 QÆ_∞» Å∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, <≥|· ∞∞u – Z~°∞Ñ¨Ù, Dâß#ºO – #Å∞Ñ¨Ù
~°OQÆ∞`À#∂ JÅOHõiOKåe.
JO‰õΩ~å~°Ê} áê„`« xÜ«∞=∞O
â’¡II áê„`å}˜ „uq^è•<åºÇ¨ïó JO‰õΩ~å~°Ê} Hõ~‡° ã¨∞
áêeHÍó ÑÖK«=ÚYºâ◊Û â◊~å"åOâ◊Û K«`∞« ó„Hõ=∂`ü I
„áÈHÍÎóã¨∞ºó ã¨~fi° `«O„`«*ó˝ˇ Ç¨Ïi„|Ç¨Ï‡t"å`«‡HÍó
Uëê=Ú„KåÛùÜ∞« L<ÕflÜ«∞ó ëÈ_»â^◊ •fi^Œâß+ì̈aóè I
JOQÆ∞à‹ó· „Hõ=∞â◊™êÎx â◊√ÉèÏ<åº"Õ+ºì̈ `«O`«∞<å
„Ñ¨HÍ∆ Åº ^ÕtHõ¿ãÎ+µ¨ U^ÕëêfiÇ≤Ï`« âße+¨µ I
ã¨QOÆ ^èŒ ^Œ~ƒ° ‰ù Äõ ~ˆ Û+¨µ Ñ¨tÛ=∂k x"ÕâÜ
◊ ∞Õ `ü
Hõs+¨"åÅ∞HÍ =∞$kƒù™êÎx áê„`å}˜ Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JO‰õΩ~å~°Ê} áê„`«Å∞
=¸_»∞ q^è=Œ ÚÅ∞. 1. áêeHõÅ∞ 2. ÑÖK«=ÚY∞Å∞ 3. =¸‰õΩ_»∞Å∞.
Wq „Ñ¨fn <åÅ∞ˆQã≤ LO_®e. D =¸_»∂ =~°∞ã¨QÍ q+¨µ‚ – „|Ç¨Ï‡ –
t= ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞. g\˜ H˘Å`«Å∞ 16 – 12 – 8 JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
PKå~°∞º_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ g\˜x â◊√„ÉèOí KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ ^•~°O`À
3™ê~°∞¡ "å\˜ÃÑ· K«∞\Ïìe. QÆO^è=Œ Ú – ‰õΩâ◊Å∞ JO^Œ∞Oz, Ñ¨tÛ=∂k
„Hõ=∞=ÚQÍ "å\˜x aÜ«∞ºOÃÑ· ™ê÷ÑO≤ Kåe. (H˘`«`Î ∞« "åfiÅ∞ÃÑ· aÜ«∞ºO
=ÚO^Œ∞QÍ áÈã¨∞HÀ"åe).
Ñ¨ t Û=∞OÖ’ 4 QÆ _ » ∞ ÅO^Œ ∞ 4 áêeHõ Å ∞, =∞^è Œ º <åÅ∞QÆ ∞
HÀ+ª̈=ÚÅO^Œ∞ 4 ÑÖK«=ÚY∞Å∞, `«∂~°∞Ê# <åÅ∞QÆ∞ HÀ+ª̈=ÚÅO^Œ∞ 4
=¸‰õΩ_»∞Å∂ LOKåe. Ñ≤=∞‡@ "å\˜Ü∞« O^Œ∞ ZO_ç# P=Ù¿Ñ_»á⁄_ç {
Wã¨∞Hõ { =∞\ì̃ q∞„â◊=∞O JxflO\˜Ü∞« O^Œ∞ áÈã≤ "å\˜x xOáêe.
''ã≤^•úO`«âıY~°—— „QÆO^èŒ=∞O^Œ∞ áê„`«Å H˘Å`«Å∞ „Ñ¨`ÕºHÕz
xÜ«∞=∞ =∞=ã¨~O° ÖË^xŒ WÖÏ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
Ü«∞^è•ãÖÉè= í =∂#O"å áêeHÍk ã¨=∂K«~ˆ `ü II
â’¡II ã¨∞^è•c*Ë# c*Ïx ^Œ∞ÔQÂúó „Ñ¨H∆ÍÅº`«O„`«q`ü
=¸Å=∞O„`åaè[áêÎx ÑÖK«Ñ∞¨¶ ’+¨ÑÙ¨ ~°ó ã¨~"° ∞£ I
Pj~åfiyƒùó kfi*Ïf<åO =∞OQÆàÏKå~°ÑÓ¨ ~°fiHõO
x~°º¿Ñ`Õ+Î µ¨ áê„`Õ+µ¨ ^ÕtHÀÜ«∞`«=∂#ã¨ó I
âße âßº=∂_èH» © =Ú^Œu æ ÅxëêÊ= ã¨~á¬° êó
‰õΩÅ`«H÷ Oõ QÆ∞=∂ëêâ◊Û c*Ï#ºO ‰õΩ~°H~õ ‡° }˜ I
Ç¨Ïi„^•kƒùó ã¨=∞Éè∞í ºHõº∆ =¢ÃãÂ~Î åKåÛù^ºŒ ^ÕtHõó
|e„uq^èŒ áê„`å}ÏO k‰õΩ∆ Ñ¨Ó~åfik`À Ç¨Ï~ˆ `ü I
„Ñ¨}"å^≥Âº~°fl"≥∂-O`≥·â◊Û~å„`Ò ~å„fâ◊<å=∞aèó
Éè∂í `åx Ñ≤`« ~ÀÜ«∞H∆Í <åQÍ„|Ç¨‡t"À Ç¨Ïió I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PKå~°∞º_»∞ '=O— c[
=ÚK«ÛiOK«∞K«∂, ÑÖK«Ñ∞¨¶ ’+¨=ÚÅ∞ (Ñ¨@Ç¨Ï – _èH» ¯õ – =∞$^ŒOQÆ – =ÚY
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"å^Œº – â◊OY=ÚÅ∞) =∞OQÆà◊ ^èŒfix KÕÜ«ÚK«∞O_»QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å

Pj~°fiK«#=ÚÅ`À "å\˜Ü∞« O^Œ∞ D „HÕk q`«=Î ÚÅ∞OKåe.
âße ^è•#ºO (¿ÇÏ=∞O`« |∞∞`«∞=ÙÖ’ =K«∞Û ^è•#º qâı+¨=Ú)
Kå=∞Å∞ – HõO^Œ∞Å∞ – ÃÑã¨Å∞ – q∞#∞=ÚÅ∞ – uÅÅ∞ – P"åÅ∞ –
LÅ=Å∞ – ~å[=∂ã¨+=¨ ÚÅ∞ PáêeHõÅO^Œ∞ áÈã≤, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙQÆ∞_»`¤ À "å\˜x
PKåÛù^#Œ KÕã,≤ Ñ¨Ó~åfik„Hõ=∞=ÚQÍ |e^•#=Ú KÕÜ∂« e.
|e=∞O„`=« Ú :–
FO Éèí∂`ÕÉè’º #=∞ó QÆO^èŒ – Ñ¨Ù+¨Ê – ^èŒ∂Ñ¨ – nÑ¨ – <≥·"Õ^Œº –
`åO|∂Å ã¨ÇÏ≤ `«O |eO QÆ$Ç¨ÏO‚ `«∞ ™êfiÇ¨ II
~Ô O_»=~ÀA ~å„u ''Éè∂í `ÕÉ’è º #=∞ó—— J#∞ ™ê÷#=ÚÖ’ Ñ≤`$« Éè’º
#=∞ó Jx KÕ~åÛe.
|e„^Œ=º=ÚÅ∞
â’¡II ã¨áêÎ<å=∞Ñ≤ ~å„f}ÏO ^Õ=`åó ã¨=Úni`åó
Éè∂í `ÕÉºíè ã¨∞ºó ÖÏ[uÅ Ç¨Ïi„^• ^Œkä ã¨H=Îõ ó I
™ê<åfló Ñ≤`$« Éèºí ó ãüÖÏãÎ̈O_»∞ÖÏó ÑïH©i` Î åó
Hõ~O° ÉèÖí Ï*Ï Ü«∞Hˆ É∆ ’è º <åiˆHÖ’^ŒHÍxfi`åó I
ã¨‰Ωõ Î Ñ≤+Oì̈ K« <åˆQÉè’º „|Ç¨Ï‡}Ë ÑÖHõ*ÏHõ`
∆ O«
™êÑ¨ÓÑ¨=∞#flO â◊~åfiÜ«∞ q+¨"‚ Õ `«∞ QÆ∞_Ò^Œ#"£∞ I
`«`À Ö’ˆHâ◊fi~ˆ Éè’º-Ñ≤ q`«~ˆ kfikä=^ŒƒeO
nH∆ÍÜ«∂=∞aè¿+ˆH+¨µ #="Õâ‡◊ „Ñ¨"âÕ <◊ Õ I
L`«û"Õ+µ¨ K« ãÖÑ¨`º·≥ q^Œ^•è º^ŒO‰õΩ~å~°Ê}"£∞
„áêHõ„áÈˆHÎ =∞O_»¿Ñ q^•fi<£ "ÕkHÍÜ«∂ |Ç≤Ï„ã≤^Î •è I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
Hˆ „∆ `«O qÉè[í º =∞^è•ºOâı Ñ¨Ó~åfik ÑïHõÅÊÜÕ∞`ü
Jëêì™êfiâßã¨∞ ‰õΩO_®x ~°=∂ºHÍ~å}º#∞„Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – U_»∞~ÀAÅ∂ ~å„`«∞ÅO^Œ∞
1. Éè∂í `«, 2. Ñ≤`~« ,° 3. Ü«∞Hõ,∆ 4. <åQÆ, 5. „|Ç¨Ï‡, 6. t=, 7.
Ç¨Ï~°∞Å‰õΩ D „HÕk <≥"· ^Õ ºŒ =ÚÅ∞ ã¨=∞iÊOK«=ÅÜ«Ú#∞.
„Ñ¨^èŒ=∞~å„u – ¿ÑÖÏÅ∞ – uÅÅ∞ – Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – ÃÑ~°∞QÆ∞ – ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç
– J#fl=Ú.
kfifÜ«∞~å„u – uÅã¨ÇÏ≤ `« JHõ`∆ « aÜ«∞º=Ú
`«$fÜ«∞~å„u – ÃÑ~°∞QÆ∞ HõeÑ≤# Ñ≤O_ç – ¿ÑÖÏÅ∞
K«`«∞~°ú~å„u – H˘|ƒih~°∞`À HõeÑ≤# ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç.
ÑÖK«=∞~å„u – Hõ=∞Å=ÚÅ∞ – JHõ`∆ Å« ∞
+¨+¨ª~å„u – J#fl=Ú – JáêÊÅ∞
ã¨Ñ¨Î=∞~å„u – ÉˇÅÑ¡ Ù¨ J#flO
W@∞=O\˜ JO‰õΩ~å~°Ê}qkè, áêeHõÅ#∞Oz "å~°O~ÀAÅ∞ |e
ã¨=∞iÊOK«∞@, =∞O„`«nHõ∆ „QÆÇ≤ÏOK«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Õ QÍHõ, ~å[º
Jaè ¿ +Hõ = Ú#O^Œ ∞ , QÆ $ Ç¨ Ï „Ñ¨ " Õ â ◊ = Ú#O^Œ ∞ , q"åÇ¨ Ï =Ú#O^Œ ∞ ,
L`«û==ÚÅO^Œ∞ PK«iOz#KÀ ãÖÑ¨`ü =$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. Ñ≤=∞‡@ "ÕkHõ
|Ü«∞@ ˆH∆„`«=Ú#∞ 3 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤, =∞^èŒº ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ `«∂~°∞Ê
"≥Ú^ŒÅ∞QÍ 8 kâ◊ÅO^Œ∞ 8 ‰õΩO_»=ÚÅ∞ xi‡OKåe.
1. K«`∞« ~°ã„ ¨ ‰õΩO_»O, 2.Ü≥∂x, 3. J~°K
÷ O« ^
„ ,Œ 4. `
„ º« ã„ ,¨
5. ã¨∞=~°∞ÎÅ, 6. +¨_»„ã¨, 7. ÑÖHõ*ÏHÍ~°, 8. Jëêì„ã¨
‰õΩO_»=ÚÅ∞ xi‡OKåe. nxxQÆ∂iÛ
''<å~°nÜ«∞=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
‰õΩO_» "Õ^ŒºO`«~°O K≥·= ã¨áê^ŒHõ~°ã¨q∞‡`«O

J„`«áê^Œâ◊|Ìó HÕz kèHÀÑ¨ ÅHõ∆Hõó I
`Õ# =∞^èŒº"≥∂`«Î=∞ =∞O_»Ñ¨q+¨Ü«∞`«fi=∞ã¨º II
''=t+¨ª ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
`„ Ü
« ∂≥ ^ŒâßOQÆ∞à◊O `«ºHÍÎfi "ÕkHÍÜ«∂â◊Û`«∞iÌâO◊ I
‰õΩO_®x ™êfiQÆ"∂≥ HÍÎx q^Œ^•è º^£ qkè=^£|∞^èóŒ II
1. K«`∞« ~°ã„ ‰¨ Ωõ O_» Ñ„ =¨ ∂}O, x~å‡}O
â’¡II PKå~°º‰õΩO_»O =∞^èÕº™êº`ü Q“sÑü =∞¿ÇÏO„^ŒÜ∂≥ ó I
Ç¨ÏãÎ̈=∂# q∞`åOÉè∂í q∞O Ñ¨Ó~°fi=`ü ÑïHõÅÊÜÕ∞`ü I
ã¨=∞O`å`ü ‰õΩO_»"∞Õ `«`ü ™êºK«Û`«∞~°„ãÖ â◊√ÉèÏ=Ç¨ÏO
K«`∞« ifiOâ◊`º« OQÆ∞àÏ_èº» O Ç¨ÏãÎ̈O`«O„`« q^Àq^Œ∞ó I
Hõ~∞° óÎ ^ŒH}
∆˜ Ç¨ÏãÎ̈ãº¨ =∞^èºŒ =∂OQÆ∞o Ñ¨~fi° }ó
=∞^èºŒ ã¨º n~°…=∂<Õ# =∂<åOQÆ∞à◊=Úni`«"∞£ I
Ü«∞"å<å=∞+¨ìaèó‰õΩ¡Ñ¨ÎO =∂<åOQÆ∞à◊=Úni`«O
K«`∞« ~°„ã‘H$õ `«O Hˆ „∆ `«O Ñ¨K^« •è qÉè*í `
Ë ü ã¨∞nèó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `«∂~°∞Ê – Dâß#º=ÚÅ
=∞^èºŒ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ PKå~°º‰õΩO_»O `˘q∞‡^Œ=k U~°Ê~°K=« ÅÜ«Ú#∞. Wk
=$`åÎHÍ~°=ÚQÍQÍx, K«`∞« ~°„™êHÍ~°=ÚQÍ QÍx xi‡OK«=ÅÜ«Ú#∞. Wk
XHõ Ç¨ÏãÎ̈=Ú á⁄_»=Ù, XHõ Ç¨ÏãÎ̈=Ú "≥_Å» ∞Ê LO_»=Öˇ#∞.
nHõ∆ „QÆÇÏ≤ OK«∞ t+¨µºx ‰õΩ_çK~Õ Ú, =∞^èºŒ =∞"Õe Ü≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ =∞"Õe
Ü≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ =∞Ñ¨~fi° O`À ã¨=∂#OQÍ XHõ JOQÆ∞à◊OQÍ „QÆÇÏ≤ Oz 24
JOQÆ∞à◊ „Ñ¨=∂}=ÚQÍ xi‡OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
8 Ü«∞=Å yO[ „Ñ¨=∂}=Ú XHõ JOQÆ∞à◊=ÚQÍ âßGHÍ~°∞Å∞
x~åúiOzÜ«Ú<åfl~°∞.
2. Ü≥∂x‰õΩO_» x~å‡}qkè
â’¡II #º¿ã`ü Ñ¨Ù~°™êÎ^ÕHÍOâ◊O HÀ}Ï~åú~ú° „Ñ¨=∂}`«ó
„Éè=í ∞ÜÕ∞`ü HÀ}=∂<Õ# `«^•è #º^ŒÑ≤ =∞O„`«q`ü I
ã¨∂„`«ÜÚ« QÆ‡O `«`À ^Œ^•º`ü ‰õΩO_»O Ü≥∂xxÉèOí Éè"í ` Õ Iü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – XHõ Ç¨Ïã¨„Î Ñ¨=∂}O K«`∞« ~°„ã¨
"Õ∞~°Ê~°z ^•xx 5 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤ (5= ÉèÏQÆ=Ú 4 JOQÆ∞à◊=ÚÅ
61/2 Ü«∞=Å∞ ã¨∞=∂~°∞QÍ #∞O_»∞#∞) L`«~Î =° Ú#∞O_ç ^ŒH} ∆˜ =Ú#‰õΩ
"≥à√◊ § =∞^èºŒ ~ˆ Y#∞ L`«~Î k° â◊QÍ 5= JOâ◊O ÃÑOKåe. L`«~Î O° "≥Ñ· Ù¨ ÃÑiy#
~ˆ Y#∞ `«∂~°∞Ê =∞iÜ«Ú Ñ¨tÛ=∞ˆ~YÅ`À HõÅáêe.
W^Õq^è=Œ ÚQÍ `«∂~°∞Ê – ^ŒH} ∆˜ ~ˆ YÅ#∞, Ñ¨tÛ=∞ – ^ŒH} ∆˜ ~ˆ YÅ#∞,
Ñ¨tÛ=∞ – ^ŒH˜∆}ˆ~YÅ#∞ HõÅáêe. =∞~°Å `«∂~°∞Ê^ŒH˜∆} ˆ~YÜ≥ÚHõ¯
J~°Éú Ïè QÆ=Ú`À, =∞iÜ«Ú Ñ¨tÛ=∞^ŒH} ∆˜ ~ˆ Y J~°Éú Ïè QÆ=Ú`À J~°=ú $`«=Î Ú
xi‡OKåe. JÑ¨Ù_»∞ Jk Ü≥∂x PHÍ~°=ÚÖ’ ‰õΩO_»"∞Õ ~°Ê_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
'bÖÏ=u—Ü«∞O^Œ∞ K«`«∞~°„ã¨‰õΩO_» ˆH∆„`«Ñ¶¨ÅO QÆ∂iÛ JOQÆ∞à◊

q+¨Ü∞« =ÚÖ’ W@∞¡#flk.
ã¨=∞â◊$`Ò `«∞ÅºK«`«∞~°∞ƒù*Ë K« `«^ä•Ü«∞`Õ `«^£Éèí∞[ HÀ\˜Ñ¶¨∂`«ó I
'„uâ◊u— Ü«∞O^Œ∞ N^è~Œ åKå~°∞ºÅ∞
ã¨=∞ÅO|Hõ K«`«∞~°„¿ã „`«º„ã≤ˆH∆„`Õ K« *ÏÜ«∞`Õ Hõ~°}O I
Éè∂í =^Œ# ã¨=∂™ê~°O÷ =∞^èºŒ =∞ ÅOÉË# ãÖQÆ∞}ÜÕ∞`ü II
3. J~°K
÷ O« ^
„ ‰Œ Ωõ O_»O
â’¡II K«`«∞~°„ã‘Hõ$`«OˆH∆„`«O ^Œâ◊^è• qÉèí*Ë`«∞Ê#ó I
UHõ"∞Õ HõO `«º*ËÔŒ â◊ =∞^èŒ T~°fiú OK« `«O„`«q`ü II
*Ïºã¨∂„`«O áê`«Ü∞Õ ^Œ„Qˆ `«<å‡<å`ü „Éè=í ∞ÜÕ∞`«` Î ó«
J~°K
÷ O« „^ŒxÉèOí ‰õΩO_»O ~°=∞}©Ü∞« q∞^ŒO Éè"í `Õ ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ K«`∞« ~°„ã‘H$õ `«=Ú
KÕã#≤ Hˆ „∆ `«=Ú#∞ Ñ¨kÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. ÃÑ#· XHõ ÉèÏQÆ=Ú, „HÕ^Œ
XHõ ÉèÏQÆ=Ú =kÖËÜ∂« e. „HÕ^Œ #∞Oz ÃÑ=· ~°‰Ωõ J~°=ú $`«=Î Ú xi‡OKåe
~Ô O_»∞*ÏºÅ#∞ HõÅáêe. JÑ¨Ù_»∞ J~°Kú O« „^Œ‰Ωõ O_»"∞Õ ~°Ê_»∞#∞. Wk ZO`À
=∞<ÀÇ¨Ï~°=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
100 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
4. „`«º„ã¨ ‰õΩO_»O
â’¡II K«`∞« ~åú ÉèkË `Õ̂H„∆ `Õ #º¿ã^Œ∞ÉèÜ
í ∞« áê~°≈fiÜ≥∂ó
UÔHH· =õ ∞Oâ◊O `«<å‡<å^Œ„QÆ`À ÖÏOKèU« `«` Î ó« I
ã¨∂„`«^fiŒ Ü«∞O `«`ó« ‰õΩ~åº`ü „`«º„ãÖ ‰õΩO_»=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ K«`«∞~°„ã¨ ˆH∆„`«
=Ú#∞ xi‡OKåe. =∞^èºŒ ~ˆ Y#∞O_ç ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ <åÅ∞QÆ∞ÉèÏQÍÅ∞ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ =∞^èºŒ Ö’#∞#fl ÅO|ˆ~Y#∞ `«∂~°∞Ê"≥Ñ· Ù¨ #‰õΩ <åÅæ==O`«∞ ÃÑOKåe.
P^è•~°ˆ~Y#∞ ‰õÄ_® Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ K«`«∞~åúOâ◊=Ú ÃÑOKåe =∞~°Å
ÅO|ˆ~Y#∞O_ç ÃÑiy#ˆ~Y#∞ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ ÃÑiy# Hˆ „∆ `«=Ú`À HõÅáêe.
WÑ¨Ù_»∞ „`«ºã¨º‰õΩO_»"Õ∞~°Ê_»∞#∞.
5. =$`«‰Î Ωõ O_»O
â’¡II Jëêì^ŒâßOâı ˆH∆„`ÕK« #º¿ã^ÕHõO |Ç≤Ï~ü |∞^èŒó I
„Éè=í ∞ÜÕ∞`Õ#Î =∂<Õ# =$`«OÎ ‰õΩO_»=∞#∞`«=Î ∞"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 101
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«`«∞~°„ã¨ˆH∆„`«=Ú#∞ 18

ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. =∞^èºŒ #∞O_ç `«∂~°∞Ê – Ñ¨_=» ∞~°Å∞, L`«~Î ° – ^ŒH}∆˜ ~ˆ Y
ÅO^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ JOâ◊=Ú#∞ ÃÑOKåe. Ñ≤=∞‡@ "åºã¨=ÚÜ≥ÚHõ¯ Hˆ O„^Œ
aO^Œ∞=Ù#∞O_ç <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ =$`«OÎ edOKåe. JÑ¨Ù_»∞ =$`«‰Î Ωõ O_»
"Õ∞~°Ê_»∞#∞.
6. +¨_ã„» ¨ ‰õΩO_»O
â’¡II J+ì̈^•è qÉè*í `
Ë ü Hˆ „∆ `«O =∞^èºŒ ã¨∂„`«ãº¨ áê~°≈fiÜ≥∂ó I
ÉèÏQÆO#º¿ã^ÕH"õ ∞Õ HõO ÉèÏQˆ <å-<Õ# =∞^èºŒ `«ó II
‰õΩ~åº`ü áê~°≈fi^ŒfiÜÕ∞ =∞`«ûº K«`«∞+¨¯O`«O„`«q`«Î=∞ó
ã¨∂„`« +¨@¯O `«`À ^Œ^•º`ü +¨_„» ãÖ‰õΩO_»=Ú`«=Î ∞"£∞II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ K«`∞« ~°„ã¨ Hˆ „∆ `«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ #∞O_ç ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ Å ~ˆ Y#∞ 8 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@
=∞^èŒº# L`«Î~° –^ŒH˜∆}, =∞iÜ«Ú `«∂~°∞Ê – Ñ¨_»=∞~° ˆ~YÅ#∞
J+ì̈=∂Oâ◊=Ú ÃÑOKåe. P ÃÑiy# ~ˆ YÅKÕ U~°Ê_ç#^•xx, Hˆ O„^Œ=Ú
#∞O_ç XHõ =$`«=Î Ú xi‡OKåe.
P ÃÑiy# ~ˆ Y‰õΩ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ Ö 4 aO^Œ∞=ÙÅ∞Oz 6 ã¨∂„`«=ÚÅ#∞
HõeÑ≤#KÀ +¨_»„ã¨‰õΩO_»"Õ∞~°Ê_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
102 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
7. Ñ¨^‡Œ ‰õΩO_»=Ú
â’¡II K«`∞« ~°„ã‘H$õ `«O Hˆ „∆ `«O xÉè*í Ïº+ì̈ ^ŒâßOâ◊`ó« I
UHõOÉèÏQÆO |Ç≤Ï~ü#ºã¨º „ÉèÏ=∞ÜÕ∞`Õ#Î =~°∞ÅÎ "£∞ II
=$`åÎx HõiH‚ Ín<åO |Ç≤Ï„ã‘} Î ˜ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
Ñ¨^‡Œ ‰õΩO_»q∞^ŒO „áÈHõOÎ qÖ’K«#=∞<ÀÇ¨Ï~°"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«`∞« ~°„ã¨ Hˆ „∆ `«=Ú#∞ 18
ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. =∞~°Å XHõ ÉèÏQÆ=Ú |Ü«∞@‰õΩ q_çz <åÅ∞QÆ∞
"≥·Ñ¨ÙÖÏ =$`«Î=Ú edOKåe. Ñ≤=∞‡@ Hõi‚Hõ |Ü«∞@ 3 =$`«Î=ÚÅ∞
edOKåe. JÑ¨Ù_»∞ J`«ºO`« =∞<ÀÇ¨Ï~°"≥∞ÿ# Ñ¨^Œ‡‰õΩO_» "Õ∞~°Ê_»∞#∞.
8. Jëêìã„ ¨ ‰õΩO_»=Ú
â’¡II Ñ¨Ó~ÀfiHõOÎ qÉè*í `
Ë ü Hˆ „∆ `«O K«`∞« ifiOâ◊u ÉèÏQÆ`ó«
UHõOÉèÏQÆO |Ç≤Ï~ü #ºã¨º K«`∞« ~°„ãÖ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 103
JO`«ã÷¨ K«`∞« ~°„ã¨ãº¨ HÀ}Ï~åú~ú° „Ñ¨=∂}`«ó

ÉÏÇ¨Ïºã¨º K«`∞« ~°„ã¨º HÀ}ÏÉèÏºO ÑïÖÏOKèÜ « ∞Õ `ü II
kâ◊O„Ñü Ü«∞^è•<åºÜ«∞ =∞+ì̈ã∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü
Jëêì„ãÖ ‰õΩO_»"∞Õ `«kú `«O„`«qkƒù~∞° ^•Ç¨Ï$`«"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 18 JOQÆ∞à◊=ÚÅ K«`∞« ~°„ã¨
=Ú#∞ 24 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ Å XHõ ÉèÏQÆ=Ú
|Ü«∞@‰õΩ q_»z, Ö’Ñ¨Å K«`«∞~°„ã¨ HÀ}=Ú#∞ ã¨QÆÉèÏQÆ=Ú |Ü«∞\˜
K«`∞« ~°„ã¨ HÀ}=Ú`À HõÅáêe. 8 kâ◊Å#∞ 8 ã¨∂„`«=ÚÅ`À *’_çOz#
Jëêì„ã¨‰õΩO_» "Õ∞~°Ê_»∞#∞.
''P=∂flÜ«∞ ~°ÇÏ¨ ã¨º—— =∞Ok@∞¡#flk.
‰õΩO_®x K«`∞« ~°™ „ ê}˜ =$`åÎ<å=∂Hõ$`åxK« I
Jx ~Ô O_»∞q^è=Œ ÚÅ∞QÍ K≥ÑÊ¨ |_çÜÚ« #flk.
''*Ï˝#~°`åfl=o——Ü«∞O^Œ∞
k‰õΩ∆ "Õ^•G=$`åÎx ÑÖK«=∞Offiâ◊QÀK«~" ° ∞£ II
J#flKÀ@ =$`«âÎ |◊ =Ì ÚKÕ =$`åÎ~° – K«O„^Œ – Ñ¨^‡Œ =ÚÅ∞ q=H˜`∆ =« Ú
ÅQÆ∞K«∞#flq.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

104 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú Ö’`«∞, "Õ∞YÖÏ ÅHõ∆}=ÚÅ∞
â’¡II Ü«∂"å<£ ‰õΩO_»ãº¨ q™êÎ~ó° Y##O`å=ni`«O I
‰õΩO_®<åOÜ«∂^Œ$ â◊O ~°∂ÑÖ "Õ∞YÖÏ<åO K« `å^Œ$â◊"∞£ II
‰õΩO_®<åO "Õ∞YÖÏ„ã≤„Î ™È =Ú+≤ì =∂„`Õ `«∞ `åó „Hõ=∂`ü I
L`ü¿ã^è•Ü«∂=∞`À *Ë̋Ü∂« ^ÕfiºHÍ~å÷OQÆ∞à◊ ã¨q∞‡`åó
J~°ufl=∂„`Õ ‰õΩO_Õã∞¨ º ™êÎ„ã≤Î ^ÕfiºHÍOQÆ∞àÏu‡HÍó II
UHõÇÏ¨ ãÎ̈q∞`Õ ‰õΩO_Õ "å^•yfl #Ü«∞<åOQÆ∞àÏó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ‰õΩO_»=ÚÜ≥ÚHõ¯ q™êÎ~=° Ú
##∞ãïOz, ^•xÖ’`«∞ U~°Ê~°K=« ÅÜ«Ú#∞. Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú#‰õΩ K«∞@∂ì
Hõ>_ìˇ ç PHÍ~°=ÚÅ#∞ ''"Õ∞YÅ—— JO\Ï~°∞. K«`∞« ~°„ã¨‰Ωõ O_»=Ú#‰õΩ K«`∞« ~°„ã¨
"Õ∞YÅ, Ü≥∂x‰õΩO_»=Ú#‰õΩ Ü≥∂x~°∂Ñ¨"∞Õ YÅÅ∞ U~°Ê~°Kåe.
„Ñ¨f‰õΩO_»=Ú#‰õΩ =¸_»∞ "Õ∞YÅÅ∞ xi‡OK«=ÅÜ«Ú#∞ „u"Õ∞YÖÏ
Ñ¨H=∆õ Ú#O^Œ∞, ^•x Z`«∞Î "≥_Å» ∞ÊÅ∞ Ñ≤_Hç \˜ ˜ „Ñ¨=∂}=Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞.
"≥Ú^Œ\ ˜ "Õ∞YÅ ~Ô O_»∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞ "≥_Å» ∞Ê L#flKÀ ~Ô O_»="Õ∞YÅ
"≥Ú^Œ\ ˜"Õ∞YÅ HõO>Ë XHõ JOQÆ∞à◊=Ú Z`«∞Î – "≥_»Å∞Ê Z‰õΩ¯=
=ÙO_»=ÅÜ«Ú#∞. =¸_»= "Õ∞YÅ =∞~˘Hõ J~°JOQÆ∞à◊=Ú Z‰õΩ¯=QÍ
Ü«ÚO_»=ÅÜ«Ú#∞.
J~°ufl (=¸~°) „Ñ¨=∂}=Ú ‰õΩO_»=Ú#flKÀ =¸_»∞ "Õ∞YÅÅ∂
„Hõ=∞=ÚQÍ 3 – 2– 1 JOQÆ∞à◊=ÚÅ Z`«∞,Î "≥_Å» ∞ÊÅ∞O_»=ÅÜ«Ú#∞.
nxxQÆ∂iÛ ''ÅHõ} ∆ ãÖ„QÆÇÏ¨ =Ú—— #Ok@∞¡#flk.
Ñ „ ^¨ =
Œä ∂ ^ŒfiºOQÆ∞àÏÜ«∂=∂ L#fl`å ™ê#"åOQÆ∞à‹ó· I
=∞^è•º`«∞„`«ºOQÆ∞àÏÉÏ¿ÇÏº `«$fÜ«∂=∞ Ü«∞=∂OQÆ∞Öˇ·ó II
''Ü≥∂yhÇ¨Ï$^ŒÜ∞« —— =∞Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 105
"Õ∞YÖÏó â◊$}∞ "Õ∞ ^Õq Ç¨Ï™êÎk+¨µ qâı+¨`«ó I

+¨\ò <åQÍ~å¯Oâ◊ ãÖÉèÏÔQ·i‡`åó ã¨∞º~ÀæÑ≤`åó â◊√ÉèÏó II
<Õq∞ ÅHõ}
∆ =Ú
â’¡II "Õ∞YÖÏ<åO Éèí"Õ^ŒO`«ó Ñï`À <Õq∞~°OQÆ∞ÖÏ`ü
UHõÇÏ¨ ãÎ̈ãº¨ ‰õΩO_»ãº¨ =~°Ü ú ∞Õ `ü Ü«∞`ü „Hõ=∂`ü ã¨∞nèó I
^ŒâÇ◊ Ï¨ ™êÎO`«=∞<ÕºëêO J~åúOQÆ∞à◊ =âß`ü Ñ¨$^äHŒ ± II
‰õΩO_Õ kfiÇ¨Ï¿ãÎ `å *Ë̋Ü∂« ~°ã"¨ ^Õ Œ QÆ∞}ÏOQÆ∞àÏó
K«`∞« ~°›¿ãÎ `å*Ë̋Ü∂« ~°ã"¨ ^Õ QŒ ∞Æ }ÏOQÆ∞àÏó
K«`∞« ~°›¿ãÎ+µ¨ ‰õΩO_Õ+µ¨ =ã¨∞`«~¯° Ü«ÚQÍOQÆ∞àÏó I
‰õΩO_Õ~ã° H¨ ~õ̂ `åóã¨∞º ^Œâß+ì̈~` ü fi« OQÆ∞àÏxfi`åó
=ã¨∞Ç¨ÏãÎ̈q∞`Õ ‰õΩO_Õ ÉèÏ#∞ ÑÖHõºÎ +ì̈HÍOQÆ∞àÏó I
^ŒâÇ◊ Ï¨ ãÎ̈q∞`Õ ‰õΩO_Õ =∞#∞ÉèÏ#∞ ^ŒâßOQÆ∞àÏó
q™êÎ~À`Õû^è` Œ À *Ë̋Ü∂« "Õ∞YÖÏ ã¨~fi° `À|∞^èó·≥ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "Õ∞YÅ Ö’Ñ¨Å K«∞@∂ì =ÙO_»∞
HõO~î°ÉèÏQÆ=Ú<Õ ''<Õq∞—— JO\Ï~°∞—— ‰õΩO_»=Ú 1 Ç¨Ïã¨Î=Ú#flKÀ 1
JOQÆ∞à◊=Ú Ö’Ñ¨Å K«∞@∂ì HõO~îx° ~å‡}=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
10 Ç¨Ïã¨=Î ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ J~°JOQÆ∞à◊=Ú ÃÑOK«∞`«∂ Ö’Ñ¨Å
HõO~î=° Ú xi‡OK«=ÅÜ«Ú#∞.
2 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ "Õ∞YÅÅ∞ 4 ˛ 3 LO_®e.
4 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ 8 ˛ 6 ˛ 4
6 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ 10 ˛ 8 ˛ 6
8 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ 12 ˛ 10 ˛ 8
10 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ´ 14 ˛ 12 ˛ 10
D "Õ∞YÅÅÃÑ· Jâ◊fi`«Ñ÷ „¨ `åHÍ~°=ÚÖ’ ''Ü≥∂x—— QÆ∞~°∞Î xi‡OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
106 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II =Ú+¨ºì ~°ufl UHõ Ç¨Ï™êÎ<åO ‰õΩO_®<åO Ü≥∂xsi`å
+¨\K ò `
« ∞« ~ü kfiJOQÆ∞mÜ«∂=∞ q™êÎ~À#fl`« âßeh II
UHÍOQÆ∞à◊O `«∞ Ü≥∂#º„QÆO ‰õΩ~åºn+¨ ^Œ^Àè =ÚYO
UÔHH· ÍOQÆ∞Å`À Ü≥∂xO ‰õΩO_Õ+º¨ <Õº+¨µ =~°Ü÷ ∞Õ `ü II
Ü«∞=^ŒfiÜ«∞ „Hõ"∞Õ }ÿ̌= Ü≥∂#º„QÆ=∞Ñ≤ =~°Üú ∞Õ `ü
ã¨Ö÷ Ï^•~°Éºíè <åà◊O ™êº`ü Ü≥∂<åº=∞^èºÕ ã¨~O° „^èHŒ "õ ∞£ II
<å~°ÊÜÕ∞`ü ‰õΩO_»HÀ}Ë+µ¨ Ü≥∂xO `åO `«O„`«q`«=Î ∞ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤_Hç e˜ – J~°ufl – Ç¨ÏãÎ̈
„Ñ¨=∂}=ÚÅ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ, „Hõ=∞=ÚQÍ 6 – 4 – 2 JOQÆ∞à◊=ÚÅ
"≥_Å» ∞Ê, Z`«∞ÅÎ `À Ü≥∂x xi‡OKåe. Ü≥∂xÜ≥ÚHõ¯ J„QÆÉÏè QÆ=Ú XHõ
JOQÆ∞à◊=ÚO_ç ^•x =ÚY=Ú H˘kÌQÍ „HÕ^Œ‰Ωõ =Oy Ü«ÚO_®e.
W^Õq^è=Œ ÚQÍ W`«~° ‰õΩO_»=ÚÅ‰õΩ "å\˜ q™êÎ~=° Ú##∞ãïOz
~Ô O_»∞ – ~Ô O_»∞ Ü«∞=yO[Å „Ñ¨=∂}=Ú JOQÆ∞à◊ Ü≥∂x J„QÆÉÏè QÆ=Ú
ÃÑOK«∞K«∂ xi‡OK« =ÅÜ«Ú#∞. Ü≥∂x =∞^èºŒ ã¨Å÷ =∞O^Œ∞ "Õ∞YÅ #∞O_ç,
zè„^Œ ã¨ÇÏ≤ `«<åà◊=Ú xi‡OKåe.
<åaè Ñ„ =¨ ∂}=Ú
â’¡II ‰õΩO_®<åO HõÅÊÜÕ∞^ŒO`«~åflaè=∞O|∞[ã¨xflÉèOí I
`«``Î« ü ‰õΩO_®#∞~°∂ÑÖ "å =∂#=∞ã¨º xQÆ^ºŒ `Õ II
=Ú+ì̈º~°ufl UHõÇÏ¨ ™êÎ<åO <åaè~∞° `ü ¿ã^è` Œ å~°`ó«
kfi„u"Õ^•OQÆ∞à’¿Ñ`å ‰õΩO_Õ+fi¨ <Õº+¨µ=~°Ü ú ∞Õ `ü II
Ü«∞=^ŒfiÜ«∞„Hõ"Õ∞}ˇÿ= <åaèOÑ¨$^äŒQÆ∞^•~°nèó
Ü≥∂x‰õΩO_Õ Ü≥∂x=∞|˚‰Ωõ O_Õ <åaèOq=~°̊Ü∞Õ `ü II
<åaè̂H„∆ `«O„u^è•aè`åfi =∞^èºÕ ‰õΩsfi`« HõiH‚ ÍO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 107
|Ç≤Ï~°Oâ◊^fiŒ ÜÕ∞<åëœì Ñ¨„`å}˜ ÑïHõÅÊÜÕ∞`ü II

=Ú+≤=ì ∂„`« q∞`«O ‰õΩO_»O â◊`åˆ~÷ ãÖ„Ñ¨KH« ` ∆õ Õ
â◊`Ç« Ï¨ Ÿ"Õ∞-~°ufl=∂„`«O Ç¨ÏãÎ̈=∂„`«O ã¨ÇÏ¨ „ã¨Hˆ II
kfiÇ¨ÏãÎ̈=∞Ü«Ú`Õ ÅˆH∆ K«`∞« ~°›ã=Î̈ Úni`«O
^ŒâÅ◊ Hˆ ∆ `«∞ +¨_£ Ç¨ÏãÎ̈O HÀ\Ïº=∞+ì̈H~õ O° ã¨‡$`«"∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú |Ü«∞@
Hõ=∞ÖÏHÍ~°=ÚÖ’ ''<åaè——x xi‡OKåe. ÖË^• ‰õΩO_®HÍ~°=Ú ##∞ãïOz
J^Õ PHÍ~°=Ú xi‡OK«=K«∞Û. Ñ≤_Hç e˜ – J~°ufl – Ç¨ÏãÎ̈„Ñ¨=∂}=Ú QÆÅ
‰õΩO_»=Ú#‰õΩ <åaèÜÚ≥ Hõ¯ Z`«∞Î „Hõ=∞=ÚQÍ 2 – 3 – 4 JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞O_»
=Öˇ#∞.
W`«~° ‰õΩO_»=ÚÅ‰õΩ ~Ô O_»∞ – ~Ô O_»∞ Ü«∞=yO[Å „Ñ¨=∂}=Ú
ÃÑOK«∞`«∂ xi‡OK«=Öˇ#∞. J~Ú`Õ Ü≥∂x ~°∂Ñ¨‰õΩO_»=Ú#‰õΩ, Ñ¨^Œ‡
‰õΩO_»=Ú#‰õΩ <åaè xi=∞OK«#=ã¨~°=Ú ÖË^Œ∞. <åaèˆH∆„`«=Ú#∞ 3
ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã,≤ =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ HõiH‚ #õ ∞ U~°Ê~°K=« Öˇ#∞. q∞ye# ~Ô O_»∞
ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ J+ì̈H=õ ∞Å=Ú xi‡OKåe.
50 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @‰õΩ – Ñ≤_Hç e˜ =∂„`«O ‰õΩO_»O
100 ™ê~°∞¡ KÕÜÚ« @‰õΩ ´ J~°ufl ‰õΩO_»O
1000 ™ê~°∞¡ KÕÜÚ« @‰õΩ ´ Ç¨ÏãÎ̈ „Ñ¨=∂} Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»O
10,000 ™ê~°∞¡ KÕÜÚ« @‰õΩ ´ 2 Ç¨ÏãÎ̈ „Ñ¨=∂}=ÚÅ∞
1 ÅHõ∆ KÕÜÚ« @‰õΩ ´ 4 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ∞
10 ÅHõÅ∆ ‰õΩ ´ 6 Ç¨ÏãÎ̈=ÚÅ∞
1 HÀ\˜ Ç¨ÏŸ=∞=Ú#‰õΩ ´ 8 Ç¨Ïã¨=Î ÚÅ ‰õΩO_»O xi‡OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
108 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ Éè^
Ë OŒ
â’¡II ã¨~°fiã≤kúHõ~°O‰õΩO_»O K«`«∞~°„ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«O
Ñ¨Ù„`«„Ñ¨ÔŒ Ü≥∂x‰õΩO_» =∞ˆ~OÌ ^•fiÉèOí â◊√Éè„í Ñ¨^"Œ ∞£ II
â◊`$« HõÜ
∆ ∞« Hõ~O° „`«º„ãÖ =~°∞ÅÎ O âßOuHõ~‡° }˜
Kè^Õ =Œ ∂~°}Ü≥∂ó ‰õΩO_»O +¨_„» ãÖ Ñ¨^‡Œ ã¨xflÉè"í ∞£ II
=$+≤^ì OŒ ~ÀQÆâ=◊ ∞#O ‰õΩO_»=∞ëêì„ã¨ g∞i`«O
q„áê}ÏO K«`∞« ~°„ãÖ ™êº„^•*Ï˝O =~°∞ÅÎ q∞+¨º`Õ II
"≥â· ßº<å=∞~°÷ K«O„^•ÉèOí â◊¥„^•}ÏO„`«º„ã¨g∞i`«O I
K«`∞« ~°„ãÖ`«∞ ã¨~ˆ fiëêO Hˆ zkK«ÛOù u `åO„uHÍó II
„áêKåºO t~°ó ã¨=∂MÏº`«O ÉÏÇ¨˙ ^ŒH} ∆˜ ™œ=∞ºÜ≥∂ó
L^Œ~O° ‰õΩO_» q∞`«∞ºHõOÎ Ü≥∂xó áê^Ò `«∞ Ñ¨tÛ"Õ∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K« ` « ∞ ~° „ ã¨ ‰ õ Ω O_» = Ú
ã¨~fi° ã≤^∞Œ Åú #∞ WK«∞Û#∞. Ü≥∂x‰õΩO_»=Ú Ñ¨Ù„`«„Ñ¨^=Œ Ú. J~°K÷ O« „^Œ‰Ωõ O_»=Ú
ã¨~°fi â◊√Éèí„Ñ¨^Œ=Ú. „`«º„ã¨‰õΩO_»=Ú â◊`«$<åâ◊#O. =~°∞ÎÅ‰õΩO_»O
âßOu„Ñ¨ÔŒ . +¨_„» ã¨‰Ωõ O_»O =∂~°}O. Ñ¨^‡Œ ‰õΩO_»O =$+≤„ì Ñ¨ÔŒ . Jëêì„ã¨
‰õΩO_»O ~ÀQÆ<åâ◊HOõ .
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ K«`«∞~°„ã¨‰õΩO_»O. Hõ∆„uÜ«ÚÅ‰õΩ =~°∞ÎÅ‰õΩO_»O,
"≥·â◊√ºÅ‰õΩ J~°úK«O„^Œ‰õΩO_»O, â◊¥„^Œ∞Å‰õΩ „`«º„ã¨‰õΩO_»O „Ñ¨â◊ã¨Î=ÚÅ∞.
K«`«∞~°„ã¨‰õΩO_»=Ú JO^ŒiH© â◊√Éèí„Ñ¨^Œ=∞x H˘O^Œ~°∞ `åO„u‰õΩÅ∞
K≥Ñ¨CK«∞<åfl~°∞.
‰õΩO_»Å=ÚÜ≥ÚHõ¯ `«∂~°∞ÊÉèÏQÆ=Ú „Ñ¨H$õ u Ü≥ÚHõ¯ – t~°ã∞¨ û –
^ŒH} ∆˜ L`«~Î =° ÚÅ∞ ~Ô O_»∞ ÉÏÇ¨ï=ÙÅ∞ – ‰õΩO_»=Ú L^Œ~=° Ú – Ñ¨tÛ=∞,
Ü≥∂#∞Å∞ ~Ô O_»∞ áê^Œ=ÚÅ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 109
ãÖ÷ _çÅ ÅHõ}

∆ =Ú
â’¡II x`«ºO <≥q· ∞uÎHOõ HÍ=∞ºO ãÖ÷ _çÖË "å ã¨=∂K«~ˆ `ü
Ç¨ÏãÎ̈=∂„`Õ} `«`ü ‰õΩ~åº`ü "åÅ∞HÍaèó ã¨∞â’Éè#í "£∞ I
JOQÆ∞à’`«¿ã^èŒ ãÖÜ«ÚHõOÎ K«`∞« ~°„ãÖ ã¨=∞O`«`ó«
NÑ¨s‚ tOâ◊áêH©~∆ â° ßd ¿+fiHõ`=« ∞O QÆ∞~°∞ó I
QÆ$Ç‘Ï`åfi qÉè*í `
Ë ü Ç¨ÏãÎ̈=∂„`«O +¨\ò „uOâ◊`åÑ¨Ù#ó
eOâ◊`«ºO â‹·~°ƒù"Õ^ŒÌO_À "Õn`≥·~°+ì̈aè~°ƒù"Õ`ü I
UHÍOâı# q∞`«ó HõO~îó° ã¨ÑÉÎ̈ Ïè QÆq∞`«O =ÚYO
"Õk„`«ºOâı# q™êÎ~ó° HõO~îã° º¨ ÑïH©i`Î ó« I
J„QÆO HõO~î° ã¨=∂#O ™êº #∞‡MË =∂~°Oæ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
HõxëêªQ∞Æ o=∂<Õ# ãïÊëÈ x~°=æ ∂Ü«∞ K« II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú ÖËxKÀ@,
x`«º<≥q· ∞uÎHõ Hõ~‡° Å∞ KÕÜÚ« @H˘~°‰Ωõ ãÖ÷ _çÅ=Ú#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«=K«∞Û#∞.
nx „Ñ¨=∂}=Ú Ç¨Ïã¨Î=∂„`«=ÚO_»∞#∞. Jk Z„~° =∞\˜ì`À JÅ∞Hõ
=ÅÜ«Ú#∞. XHõ JOQÆ∞à◊=Ú Z`«∞ÖÎ ’ K«`∞« ~°„ã¨=ÚQÍ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
''„ã¨∞H±—— (QÆi>ˇ) NÑï‚ – tOtáê – =\Ïk H©~∆ =° $Hõ=∆ ÚÅÖ’ U^À
XHõ^•xKÕ Ç¨Ïã¨Î „Ñ¨=∂}=Ú KÕ~ÚOK«=ÅÜ«Ú#∞. Ç¨Ïã¨„Î Ñ¨=∂} HÍ+¨=ª Ú#∞
36 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤ 20 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ ^ŒO_»=Ú#ÔH· =^Œe 8 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞
"ÕkH˘~°‰Ωõ =^Œe, XHõ ÉèÏQÆ=ÚÖ’ HõO~î=° Ú, 7 ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ =ÚY=Ú#∞
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
"ÕkÜ≥ÚHõ¯ 3 JOQÆ∞à◊=ÚÅO^Œ∞ HõO~î° q™êÎ~=° Ú K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
=ÚY=Ú HõO~î=° Ú`À ã¨=∂#=ÚQÍ, J#QÍ "ÕkÜ≥ÚHõ¯ 3 ÉèÏQÆ=ÚÅ
Ñ¨~º° O`«=Ú "≥_Å» ∞ÊQÍ Ü«ÚO_®e. =ÚY=∞O^Œ∞ <Õ~Ú *Ï~°∞@‰õΩ gÅ∞QÍ
z>Ô̌H#„"ÕÅ∞ „Ñ¨=∂}=ÚÖ’ zè„^Œ=Ú HõeÊOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
110 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
"ÕkHõ ~°K<« åqkè
â’¡II "Õk=∞^èºÕ q^è•`«"åº ÉèÏQˆ <≥Hˆ· # HõiH‚ Í
q^Œn` è « |Ç≤ÏãÎ̈™êº UHÍOâı<å-aè`À-=@"£∞ I
`«ãº¨ MÏ`« „uaè~åƒùQÔ ó· =$`«=Î ∞~å÷Oâ◊`À Éè"í `
Õ ü
JOâı<Hˆ·≥ # Ñï`À ^ŒÖÏxÑïHõÅÊÜÕ∞`ü I
"Õ∞YÖÏ=ÚYˆH^Àº™êº`ü Ñï`À-~å÷Oâ◊=∂#`«ó II
^ŒO_»=¸ÖÏ„QÆÜ∂≥ ó ‰õΩOÉè∫ QÆ∞}"Õ^•OQÆ∞à‹ó· „Hõ=∂`ü
QÆO_ôÜÚ« QÆO Ü«∞=∂Oâ‹ó· ™êº^ŒOÌ _»™êº<åÇ¨Ï Di`«ó I
+¨_çƒù~°Oâ‹·ó Ñ¨$+ª̈ÉèÏQÀ "Õ^•ºó ‰õÄ~å‡Hõ$u~°ƒù"Õ`ü
Ç¨ÏOã¨ãº¨ "å Ç¨Ïã≤<Î À"å áÈ„u}À"å =ÚYOeMË`ü I
=ÚYã¨ºÑ¨$+ª̈ ÉèÏQÀ-™êºó ã¨„áÈHõOÎ ÅHõ} ∆ O„ã¨∞K«ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "ÕkHõ=∞^èŒºÜ«∞O^Œ∞ XHõ
ÉèÏQÆ=Ú`À HõiH‚ Í x~å‡}=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. ^•xH˜ |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞
"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ XHõ JOâ◊=∞O^Œ∞ Q˘~Úº xi‡OKåe. =¸_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ (2
JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞) Q˘~Úº, XHõ JOQÆ∞à◊=Ú ^•x =$`«=Î Ú xi‡OKåe.
^•xK«∞@∂ì 1 JOQÆ∞à◊=Ú ^Œà◊ x~å‡}=Ú KÕÜ∂« e.
=∞~°Å =ÚY=Ú =∞iÜ«Ú "ÕkHõ =∞^èŒºÖ’ "Õ∞YÖÏ x~å‡}=Ú
J~°OQÆ∞à◊ „Ñ¨=∂}=Ú`À xi‡OKåe. ^ŒO_»=Ú, =∞iÜ«Ú =¸ÖÏ„QÆ
ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ 3 – 4 JOQÆ∞à◊=ÚÅÖ’ 2 ‰õΩOÉè=í ÚÅ∞ xi‡OKåe. 2 – 2
JOQÆ∞à◊=ÚÅÖ’ HõOHõ}ÏHÍ~°=ÚQÍ xi‡OKåe.
^ŒO_»"≥·âßÅº=Ú 6 JOâ◊=ÚÅ∞. "ÕkHõÑ¨$+¨ªÉèÏQÆ=Ú ‰õÄ~°‡Ñ‘~îå
HÍ~°=ÚÖ’ LO_®e. „ã¨∞H± "≥#∞HõÉÏè QÆ=Ú#O^Œ∞ Ç¨ÏOã¨ – U#∞QÆ∞ –
=~åÇ¨Ï=Ú z„uOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 111
ã„ ∞¨ =ÅHõ}
∆ O
â’¡II „ã¨∞K«âÛ◊ `«∞ifiOâ◊u aè~åƒùQÔ ~· å~°KÜ« ∞Õ `ü „ã¨∞=O
^•fiqOâ◊`åº ^ŒO_»=∂#=∞Oâ‹~ˆ· `«ãº¨ H©i` Î "« ∞£ I
K«`∞« iƒù~O° â‹~· å<åÇ¨Ïó Hõ~å¬[º„QÍÇ≤Ï `«zÛù~ó°
JOâ◊^fiŒ ÜÕ∞# xY<Õ`ü ÑÖHˆ =∞$QÆÑ^¨ •Hõ$u I
^ŒO_»=¸ÖÏ„QÆÜ∂≥ ~°Oæ _ô Éè"í ` Õ ü HõOHõ}Éè∂í +≤`å
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „ã¨∞H± ÅHõ}∆ =Ú =ÚO^Œ∞QÍ
K≥ÑÊ≤ <å_»∞. WÑ¨Ù_»∞ „ã¨∞= ÅHõ}
∆ =Ú q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
„ã¨∞H± Ü≥ÚHõ¯ 24= ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ J#QÍ 36 ÉèÏQÆ=ÚÅÖ’ 24=
ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ „ã¨∞=O xi‡OKåe. 22 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ ^ŒO_»=Ú H˘~°‰Ωõ q_»z,
4 JOâ◊=ÚÅO^Œ∞ (4 JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞) ^•x "≥_Å» ∞Ê 2 JOQÆ∞à◊=ÚÅÖ’
t~°ã∞¨ û 16 =∂+¨=ÚÅ (q∞#ÑÿO[Å∞) „Ñ¨=∂}=Ú`À xi‡OKåe.
|∞~°^ŒÖ’ =∞$QÆ=ÚÜ≥ÚHõ¯ Ñ¨^Œ=Ú U PHõ$uÖ’ JK«∞ÛÑ¨_»∞<À
^•xÖ’`«∞ JÖÏ LO_®e. ^ŒO_»=ÚÜ≥ÚHõ¯ =¸ÅÉèÏQÆ=Ú, J„QÆÉÏè QÆ=Ú
HõOHõ}ÏÉè∂í +≤`"« ∞≥ ÿ Ü«ÚO_®e (nx<Õ QÆO_ç ´ `˘_»∞QÆ∞ JO\Ï~°∞).
10 QÆ∞iqO^Œ yO[Å∞ XHõ =∂+¨=∞#|_»∞#∞. 16 =∂+¨=ÚÅ∞
XHõ Hõ~¬° =∞#|_»∞#∞. J#O`«~=° Ú ã¨~fi° `ÀÉè„í ^Œ=∞O_»Å ~°K<« åq^è•#=Ú
q=iOK«|_»∞K«∞#flk.
ã¨~fi° `ÀÉè^
„í Œ =∞O_»ÅO
â’¡II K«`«∞~°„¿ã K«`«∞ó ‰õΩ¿+ª ã¨∂„`« ã¨=∞xfi`Õ
K«`∞« ~ü+fi¨ Ñ≤ K« HÀ¿+ª+µ¨ HÀ}ã¨∂„`« K« `å+ì̈Ü∞« "£∞ I
=∞^èºÕ =∞^èºÕ Ü«∞^è• =∞`åûºó Éè"í Ü
Õ Ú« ó áê`« ÜÕ∞`«^Î •è
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
112 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨Ó~åfiÑ¨~åÜ«∞`Õ ^Õfi^Õfi =∞O„f Ü«∂"≥∂º`«~Î åÜ«∞`Õ I
áê`«Ü∞Õ `Õ+Î µ¨ =∞`Õûº+¨µ ã¨=∞Oã¨∂„`« K«`∞« +ì̈Ü∞« "£∞
Ñ¨Ó~°fi=`ü HÀ}HÀ¿+ª+µ¨ Hõ~ã‚° ∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü I
`«^∞Œ ^£É∂íè `Õ+µ¨ =∞`Õûº+¨µ ^Œ^•º`ü ã¨∂„`« K«`∞« +ì̈Ü∞« O
`«`ó« HÀ¿+ª+µ¨ =∞`åûºó ã¨∞º¿ãÎ+µ¨ ã¨∂„`å}˜áê`«Ü∞Õ `ü I
Ü«∂=`ü â◊`^« fiŒ Ü«∞O =∞O„f +¨\ò ÑÖKåâ◊`ü Ñ¨^•#ºÑ≤
`å=`Õ<Î =·≥ qkè<å `«„`« ã¨∂„`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü I
....................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«^Œ~°OQÆOÖ’ xÅ∞=ÙQÍ
Zxq∞k QÆà◊√¡. J_»¤OQÍ Zxq∞k QÆà◊√¡ LO\Ï~Ú. J^Õq^èŒOQÍ D
ã¨~fi° `ÀÉè„í ^Œ=∞O_» K«„HõOÖ’ xÅ∞=ÙQÍ 16 QÆà√◊ ¡ J_»O¤ QÍ 16 QÆà√◊ ¡ =KÕÛÖÏ
edOKåe. "≥Ú`«OÎ QÆ_∞» Å ãÖYº 256. WO^Œ∞ =∞^èºŒ Ö’x 36 QÆ_∞» Å∞
XHõ Ñ¨^Œ‡OQÍ, ^•x |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨Hõ¯ÖÏ 28 QÆ_»∞Å∞ Ñ‘~î°OQÍ
JOK«∞wã≤ xi‡OKåe.
^•xH˜ |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ ~Ô O_»∞ ÑÖ‰õΩÅÎ O^Œ∂ QÆÅ 80
QÆ_∞» ÅO^Œ∞ gkè x~å‡}O KÕÜ∂« e. ^•xH˜ |Ü«∞@ q∞ye# ~Ô O_»∞ ÑÖ‰õΩÎ
ÅO^Œ∞ QÆÅ 112 QÆ_∞» ÅÖ’ ^•fi~°=Ú â’Éèí – LÑ¨â’Éèí xi‡OKåe. D
q^èOŒ QÍ âß„™ÈÎHOÎõ QÍ Ñ¨^‡Œ x~å‡}O KÕÜ∂« e.
â’¡II Ñ¨^Œ‡ˆH∆„`«ã¨º ãÖ`«º[º ^•fi^ŒâßOâ◊O |Ç≤Ïóã¨∞nèó
`«#‡^èºŒ O qÉè*í `Ë ü =$`«„Î ã≤aÎ óè ã¨=∞qÉèÏQÆ`ó« I
P^ŒºO™êº`ü HõiH‚ Í™ê÷#O Hˆ â◊~å}ÏO kfifÜ«∞HõO
`«$fÜ«∞O Ñ¨^‡Œ Ñ¨„`å}Ï =ÚHÍÎOâı# ^ŒàÏ„QÆH"õ ∞£ I
ÉÏÇ¨Ïº=$`åÎO`«~åà◊ãº¨ =∂#OÜ«∞^£ qkè<åã¨∞nèó
x^è•Ü«∞Hˆ â◊~å„ˆQ+¨µ Ñï`À-~°ú xâßHõ~å<£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 113
ed`åfi ãÖkè ãÖ™ê÷x `«„`«ã∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü

^ŒàÏ„QÍ}ÏOK« Ü«∞<å‡#O `«<å‡#O =$`«Î =∂eMË`ü I
`«ÔŒ `«~åàı `«#‡^èºŒ ã¨∂„`«™ÈºÉèÜ
í ∞« `«ó ã¨∞nèó
PeMË`ü ÉÏÇ¨ÏºÇ¨Ï¿ãÎ# ^ŒàÏ„QÍ}˜ ã¨=∞O`«`ó« I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨^‡Œ Hˆ „∆ `«=ÚQÍ K≥ÑÊ¨ |_ç#k
12 QÆ_∞» Å HÔ "· å~°O =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞ XHõ QÆ_Éç Ïè QÆO K«∞@∂ì q_çz,
q∞ye# ^•xx ã¨=∞qÉèÏQÆO KÕã≤ =¸_»∞ =$`åÎÅ∞QÍ qÉèílOKåe.
"≥Ú^Œ\ ˜k Hõi‚HÍ™ê÷#O, Ô~O_»=k =$`«ÎˆHâ◊~°=ÚÅ™ê÷#O, =¸_»=k
Ñ¨^‡Œ Ñ¨„`«™ê÷#O Jx K≥ÑÊ¨ |_»∞`«∞Ok.
q∞ye# 12 JOâ◊ÉÏè QÆ=∞O^Œ∞ ^ŒàÏ„QÆ=ÚÅ x~å‡}=Ú H˘~°‰Ωõ
q_çz ÃÑ@ì|_çOk. ÉÏÇ¨Ïº=$`«Î =∞^èºŒ =∞O^Œ∞ (Ñ¨„`å=$`«OÎ ) ZO`« MÏm
L#fl^À JO`Õ „Ñ¨=∂}=Ú`À Hˆ â◊~å=$`«=Î Ú ~Ô O_»∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ J~°ú K«O„^•HÍ~°
PHõ$ux edOKåe.
D „Ñ¨HÍ~°=ÚQÍ 8 J~°ú K«O„^•HÍ~° PHõ$`«∞Å∞ U~°Ê_»`å~Ú. WÖÏ
<åÅæ= =$`«Î JO`«~åà◊=∞O^Œ∞ J+ì̈^Œà◊Hõ=ÚÖ’ <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ HõeÑ≤
(K«∞@∂ì) U~°Ê~°Kåe.
â’¡II ^Œà=◊ ¸ÖË+µ¨ Ü«ÚQÆâó◊ Hˆ â◊~å}˜ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
U`«`ü ™ê^è•~°}O „áÈHõOÎ ÑÖHõ[O`«O„`« "Õkaèó I
Ñ¨^•x „f}˜ áê^•~°O÷ Ñ‘~°î HÀ}Ë+µ¨ =∂~°̊Ü∞Õ `ü
J=tÃ+Âóì Ñ¨î·≥ fi^•fi<£ QÍ„`å}˜ ÑïHõÅÊÜÕ∞`ü I
Ñ¨^•x gkäãO¨ ™ê÷W =∂~°̊Ü∞Õ `ü ÑÖHõÉ^Ëè ` Œ ó«
k‰õΩ∆ ^•fi~å}˜ ~°KÜ « ∞Õ `ü kfiK«`∞« ó HÀ+ª̈HÔ ã· `Î̈ ó« I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
114 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨^≥·„ã≤Îaè~°^ä≥·ˆH# â’ÉèÏóã¨∞º~ü ^•fi~° áê~°≈fiÜ≥∂ó
LÑ¨â’ÉèÏó ã¨∞ºˆ~Hˆ # „uaèóHÀÃ+ÂHÔª ã· `Î̈ ó« I
k‰õΩ∆ ^•fi~å}˜ ~°KÜ « ∞Õ `ü kfiK«`∞« ó HÀ+ª̈HÔ ã· `
Î̈ ó« I
Ñ¨^≥·„ã≤Îaè~°^ä≥·ˆH# â’ÉèÏóã¨∞º~ü ^•fi~° áê~°≈fiÜ≥∂ó
LÑ¨â’ÉèÏó ã¨∞ºˆ~Hˆ # „uaèóHÀÃ+Âª ~°#O`«~"° ∞£ I
J=tÃ+Âóì Ñ¨^ó·≥ +¨_óöç HÀ}Ï<åO ™êºK«Û`«∞+ì̈Ü∞« "£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ Hˆ â◊~=° ÚÅ x~å‡}O
K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞. „Ñ¨`ºÕ Hõ^àŒ =◊ ÚÜ≥ÚHõ¯ =¸ÅÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ ~Ô O_Õã≤ Hˆ ã¨~=° ÚÅ∞
edOKåe. K«∂_»KH« ¯õ x Ñ¨^‡Œ O =$`«OÎ QÍ U~°Ê_»∞`«∞Ok.
WHõ Ñ‘~°î x~å‡}=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. Ñ‘~=°î Ú H˘~°‰Ωõ LOz#
ÑÖHÎ̃Ü∞« O^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ HÀ}=Ú#O^Œ∞, =∞iÜ«Ú ^•x„Ñ¨H¯õ # ~Ô O_»∞~Ô O_»∞
HÀ+¨=ª ÚÅ∞ (QÆ_∞» Å∞) "≥Ú`«OÎ =Ú_»∞QÆ_∞» Å Ñ‘~á°î ê^Œ=Ú U~°Ê_»∞#∞. q∞ye#
<åÅ∞QÆ∞ QÆ_∞» Å`À Ñ‘~â°î s◊ ~°=Ú xi‡OK«=ÅÜ«Ú#∞. nxx XHõ ~°OQÆ∞`À
xOáêe.
gkèH˘~°‰Ωõ q_çz# ~Ô O_»∞ ÑÖ‰õΩÅÎ ∂ =∞~˘Hõ ~°OQÆ∞`À xOáêe.
Ñ≤=∞‡@ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨Hõ¯ÖÏ Ô~O_Õã≤ QÆ_»Å∞, <åÅ∞QÆ∞ QÆ_»Å∞ ^•fi~°=ÚQÍ
xi‡OKåe.
^•fi~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ Ö’Ñ¨Å„Ñ¨H¯õ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞#fl =¸_»∞ =¸_»∞ QÆ_∞» Å∂,
=∞iÜ«Ú |Ü«∞@#∞#fl QÆ_Öç ’ XH˘¯Hõ¯\© ~°OQÆ∞`À xOáêe. D q^èOŒ QÍ
8 â’Éè™í ê÷#=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ P ÑÖHÎ̃x |Ü«∞@ ~Ô O_»∞ =∞iÜ«Ú XH˘¯Hõ¯ HÀ+ª̈=¸,
JÖÏˆQ |Ü«∞\˜ =¸_»∞ =¸_»∞ HÀ+ª̈=ÚÅ∂ ~°OQÆ∞`À xOáêe. D
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 115
„Ñ¨HÍ~°=Ú 8 LÑ¨â’Éè™í ê÷#=Ú ÖË~Ê° _»∞#∞. PÃÑ· Ö’Ñë ÑÖHÎ̃Ü∞« O^Œ∞

LÑ¨â’Éè`í À Ü«Ú#fl ~Ô O_»∞ =∞iÜ«Ú =¸_»∞, =¸_»∞ HÀ+ª̈=ÚÅ∞ JÖÏˆQ
|Ü«∞@ ÑÖH˜ÜÎ ∞« O^Œ∞#fl =¸_»∞ =¸_»∞ HÀ+¨Hª =õ ÚÅ∂ ~°OQÆ∞`À xOáêe.
â’¡II ~°O[ÜÕ∞`ü ÑÖK«aè~°fiÔ~Â‚ó =∞O_»ÅO `«#‡<ÀÇ¨Ï~°O
Ñ‘Ò« Ç¨Ïi„^•K«∂~°O‚ ™êº`ü ã≤Ò« `«O_»∞Å ãÖÉè=í "£∞ I
‰õΩã¨∞OÉèK í ∂« ~°=‚ ∞~°∞}O Hõ$+¨‚ ^ŒQúÆ Ñ¨ÙÖÏHõ[O
aÖÏfik Ñ¨„`«[O âßº=∞ q∞`«∞ºHõOÎ =~°Ñ‚ O¨ K«H"õ ∞£ I
JOQÆ∞à’`Õû^èŒ q™êÎ~åó ã‘=∂ˆ~MÏó ã≤`åó â◊√ÉèÏó
HõiH‚ ÍOÑ‘`« =ˆ~#‚ Hˆ â◊~å}º~°∞}ÏxK« I
â◊√Hõ=¡ ~ˆ #‚ Ñ¨„`å}˜ `«`û« OkèO âßº=∞ÖË# K«
~°[™ê ~°O[ÜÕ∞#‡O„f Ü«∞^•fiÑ‘`=·≥ HõiH‚ Í I
Hˆ â◊~åó Ñ‘`~« H° ÍÎó ã¨∞º~°~∞° }Ïx ^ŒàÏ#ºÑ≤
ãÖ^èÜ Œ ∞« ó â◊√Hõ¡ =~å‚óã¨∞ºó Ñ‘`<Õ å-Ñ¨ºã≤`#Õ "å I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O –D =∞O_»Å=Ú#∞ ZÖÏ
~°OQÆ∞Å`À xOáêe, J#∞#k q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨ÙQÆ∞O_»– aÜ«∞ºÑ¨Ù
Ñ≤O_ç – ‰õΩOHõO – ^è•#ºOá⁄@∞ì HÍeÛ#|∂_ç^Œ (#Å¡~O° QÆ∞=∞ã≤), aÅfi
Ñ¨„`«O #∂i#k âßº=∞=~°O‚ =ÚO^Œ∞ ã≤ÔúŒ KÕã∞¨ HÀ"åe. D q^èOŒ QÍ
J~Ú^Œ∞ ~°OQÆ∞Å∂ U~°Ê_»`å~Ú.
ã¨~fi° `ÀÉè„í ^Œ =∞O_»ÅO ã‘=∂ˆ~Y XHõ JOQÆ∞à◊O Z`«∞ÖÎ ’ aÜ«∞ºO
Ñ≤O_ç`À K«∞@∂ì edOKåe. HõiH‚ Åõ ∞ (=$`«~Î̂ YÅ∞) Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù`À#∞, Hˆ â◊~°
=ÚÅ∞ ‰õΩOHõO`À#∂ ~°OQÆ∞QÍ edOKåe.
J+¨Ñì „¨ `«=ÚÅ∞ `≥Å∞Ñ¨Ù=~°O‚ `À#∞, "å\˜ ãÖ^è∞Œ Å∞ âßº=∞=~°O‚ `À#∞,
HõiH‚ Åõ ∞ Z~°∞Ñ¨Ù=~°O‚ `À#∞, ÖË^• Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù =~°O‚ `À#∂ edOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
116 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II ~°O[ÜÕ∞`ü Ñ‘~Q°î ~Æ åƒù}˜ áê^•ó ã¨∞º~°~∞° }„Ñ¨ÉÏè ó
QÍ„`å}˜ `«ãº¨ â◊√HÍ¡x gnä+µ¨ K« K«`∞« ã¨$+¨µ I
PeMË`ü HõÅÊÅuHÍ ^ŒàÑ◊ Ù¨ +¨Ê Ñ¶Ö¨ Ïxfi`åó
=Ô~Â‚ ~åfl<åq^è≥·tÛ„`≥· ã¨~°fi^Œ$+≤ì =∞<ÀÇ¨Ï~åó I
^•fi~å}˜ âıfi`«=~å‚x â’ÉèÏ~°HÍÎãû¨ g∞i`åó
LÑ¨â’ÉèÏó Ñ‘`=« ~å‚ó HÀ}Ï#ºã≤`« ÉèÏx K« I
u„™Èˆ~MÏ |Ç≤Ïó ‰õΩ~åº`ü ã≤`~« H° ÍÎã` ≤ å„Hõ=∂`ü
=∞O_»ÅO ã¨~fi° `À Éè„í ^Œ"∞Õ `«`ü ™ê^è•~°}O ã¨‡$`«"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hˆ â◊~=° ÚÅ∞ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù ‰õΩO‰õΩ=∞
`À#∂, Ñ¨„`«=ÚÅ∞ ‰õΩOHõ=∞`À#∂, ãÖ^èŒ∞Å∞ HÍ@∞Hõ=~°‚O`À#∂
edOKåe.
Ñ‘~H°î À}=Ú JÖÏˆQ áê^Œ=Ú ‰õΩO‰õΩ=∞`À edOKåe. ^•x QÍ„`«=Ú
aÜ«∞ºOÑ≤O_ç`À edOKåe. <åÅ∞QÆ∞ g^è∞Œ Å∂ âßº=∞=~°O‚ , HõÅÊÅuHõ=Öˇ
f~åÛe. D HõÅÊÅ`« qq^èŒ ~°OQÆ∞Å`À =∞<ÀÇ¨Ï~°OQÍ z„uOKåe.
^•fi~°=Ú `≥Å∞Ñ¨Ù =∞iÜ«Ú Z~°∞Ñ¨Ù`À LO_®e. LÑ¨â’ÉèÏ™ê÷#=Ú
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù~°OQÆ∞, â’ÉèÏ™ê÷#=Ú Z~°∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞, HÀ}=ÚÅ∞ #Å∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞Ö’#∂
edOKåe. nx |Ü«∞@ =¸_»∞ ~ˆ YÅ∞ =~°∞ã¨QÍ `≥Å∞Ñ¨Ù – Z~°∞Ñ¨Ù –
=∞iÜ«Ú #Å∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞ÅÖ’ edOKåe.
â’¡II K«`«∞~°„™êOÉèí∞=O aè`åfi kQ∑Éè’º ^•fi^Œâ◊^è•ã¨∞nèó
áê`«Ü∞Õ `«„Î `« ã¨∂„`å}˜ HÀëêª<åO ^Œ$â◊º`Õ â◊`"« ∞£ I
K«`∞« â◊Û`åfiiOâ◊^•_èº» O Ñ¨âßÛ`ü +¨\ò „uOâ◊`å-O|∞[O
HÀÃ+Âóª „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü Ñ‘~O°î ÑÖHÍÎºO <≥"· å„`« gkèHÍó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 117
^•fi~°â’ÉèË Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°fi=ÚÑ¨â’Éèí # ^Œ$â◊º`Õ

J=tÃ+Âóì Ñ¨^ó·≥ ‰õΩ~åº`ü +¨_ƒç óù HÀ}Ïx`«O„`«q`ü I
q^Œ^•è º`ü Ñ¨Ó~°fi=KÕÛ+ù "¨ ∞Õ =O"å =∞O_»ÅOâ◊√ÉèOí
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 12 QÆ_∞» Å∞ J_»O¤ QÍ, 12
QÆ_∞» Å∞ xÅ∞=ÙQÍ XHõ K«`∞« ~°„ãÖ =∞O_»ÅO U~°Ê~°Kåe. "≥Ú`«OÎ 144
QÆ_∞» Å`À XHõ =∞O_»ÅO U~°Ê_»∞`«∞Ok. "å\˜ =∞^èºŒ # 36 QÆ_∞» ÅÖ’ XHõ
Hõ=∞ÅO U~°Ê~°Kåe. nxH˜ g^è∞Œ Å∞ LO_»=Ù. ^•fi~°=ÚÅ∞ LO\Ï~Ú,
HÍx LÑ¨â’ÉèÅí ∞ LO_»=Ù. q∞ye# 6 – 6 QÆ_∞» ÅÖ’ ~°OQÆ∞ xOáêe.
|Ü«∞@ =¸_»∞ ~ˆ YÅ∞ xi‡OKåe.
#=<åÉèí =∞O_»ÅO
â’¡II K«`∞« ~°„¿ã K«`∞« ó +¨+ì≤ Ñ¨^•<åº~° K«Ü∞Õ `«∞ûnèó
Ñ¨^â·≥ Û◊ `«∞iƒùó Ñ¨^‡Œ O ™êº#‡^èºÕ `«`Ê« i`«óÑ¨Ù#ó I
gnäâÛ◊ `«„ã¨ó ‰õΩsfi`« =∞O_»ÖÏO`å=™êxHÍó
kQÆ`
æ +Õ µ¨ K«`∞« ¿+¯+¨µ ÑÖHõ*Ïx ã¨=∂eMË`ü I
qkQÆ` æ « K«`∞« ëê¯x d`åfiëÈ_»â^◊ •è ã¨∞nèó
=∂~°̊Ü∞Õ `ü ã¨fiã≤HÎ Í HÍ~°O âıfi`«Ñ` ‘ å~°∞}Ïã≤`ó·≥ I
~°*’aèó Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `åÎx ã¨fiã≤Î HÍx t"åk`«ó
„áêH±„áÈˆH<Î =·≥ =∂ˆ~} æ âı+=¨ ∞#º`ü ã¨=∂Ñ¨Ü∞Õ `ü I
#=<åÉèqí ∞^ŒO „áÈHõOÎ =∞O_»ÅO ã¨~fi° ã≤k^ú "Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 8 QÆ_»∞Å∞ J_»¤OQÍ, 8
QÆ_∞» Å∞ xÅ∞=ÙQÍ, K«^~Œ O° QÆO QÆ_∞» Å=Öˇ XHõ K«`∞« ~°„ãÖ xi‡OKåe.
"≥Ú`«OÎ 64 QÆ_∞» Å∞ U~°Ê_»`å~Ú. =∞^èºŒ Ö’ <åÅ∞QÆ∞ QÆ_∞» ÅÖ’ K«∞@∂ì
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
118 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
XHõ Ñ¨^‡Œ O edOKåe. ^•x K«∞@∂ì <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ 8 – 8 QÆ_∞» Å`À 4
g^è∞Œ Å∞ xi‡OKåe.
D „Ñ¨HÍ~°=Ú 8 kâ◊ÅO^Œ∞ 4 HÀëêì+Hì̈ =õ ÚÅ∞ q∞QÆ∞Å∞`å~Ú.
"å\˜Ö’ <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅO^Œ∞ 4 – 4 QÆ_∞» ÅÖ’ 4 Ñ¨^‡Œ =ÚÅ∞ edOKåe,
HÀ}=ÚÅO^Œ∞#fl 4 – 4 QÆ_∞» ÅÖ’ (16) aÜ«∞ºO xOáêe. WÖÏ KÕÜ∞« _»O
=Å# ã¨fiã≤HÎ ÍHÍ~° =∞O_»ÅO U~°Ê_»∞#∞.
Dâß#ºHÀ}=Ú#∞O_ç "åÜ« ∞ =ºHÀ} Ñ¨ ~ ° º O`« O =ÚO^Œ ∞
K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ ~°OQÆ∞Å`À JÅOHõiOKåe. Ñ≤=∞‡@ g^è∞Œ ÅO^Œ∞ HõÅÊÅ`å^Œ∞
Å#∞ xi‡OKåe. nx<Õ ''#=<åaè—— =∞O_»ÅO JO\Ï~°∞. Wk ã¨~fi° ã≤^∞Œ Åú #∞
WK«∞Û#∞.
ÑÖKå|˚ =∞O_»ÅO
â’¡II ÑÖKå|˚O =∞O_»ÅO„áÈHõÎ "Õ∞`«`ü ã¨fiã≤HÎ õ =i˚Ò«
nH∆ÍÜ«∂O ^Õ=Ñ¨Ó*Ï~°Oú =∞O_»ÖÏ<åO K«`∞« +ì̈Ü∞« "£∞ I
ã¨~fi° `«O„`å#∞™êˆ~} „áÈHõOÎ ã¨~fi° ã¨=∞$kú^"Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨fiã≤ÎHõ ÖË‰õΩO_® nx<Õ
ÑÖKå|˚ =∞O_»ÅO Jx ‰õÄ_® =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° . nH∆Í ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’#∞,
Ñ¨Ó[ÅÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# <åÅ∞QÆ∞ =∞O_»Å=ÚÅ∞ ~°OQÆ=Å∞¡Å`À
JO^Œ=ÚQÍ edOz `«O„`«™ê^è#Œ KÕã#≤ ã¨HÅõ ã≤^∞Œ Åú ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.

`«$fÜ«∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 119
J^äŒ K«`∞« ~°ó÷ Ñ¨@Åó

– J^äŒ nH∆Í „Ñ¨Hõ~°}O –
â’¡II J^äŒ nH∆ÍO „Ñ¨=H∆Íºq∞ =∞O„u}ÏO Ç≤Ï`«HÍ=∞ºÜ«∂
q#Ü«∞Ü«∂ # ÅÉèºË `« ã¨~fi° =∞O„`« Ñ¶Å¨ O Ü«∞`«ó I
k=ºO *Ï˝#OÜ«∞`À ^Œ^•º`ü ‰õΩ~åº`ü áêÑ¨ãº¨ ãÖHõÜ ∆ ∞« ó
`«™ê‡`ü nˆHu ∆ ãÖ„áÈHÍÎ ^ÕtHÔ ó· `«O„`«"kÕ aèó I
K«`∞« ifi^è• ™ê ãÖkëêì „H˜Ü∂« =`åºk Éè^Ë ` Œ ó«
„H˜Ü∂« =f =~°=‚ ∞~¸ HõàÏ`å‡ "Õ^=Œè ∞Ü«∞ºÑ≤ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ nH∆Íq^è•#=Ú K≥ÑÊ¨
|_»∞K«∞#flk. nHõ∆ J#QÍ ''k=º*Ï˝#=Ú#∞ WK«∞Û@—— JO^Œ∞=Å# áêÑ¨=Ú
#tOK«∞#∞. Wk 4 q^è=Œ ÚÅ∞. 1. „H˜Ü∂« =u, 2. =~°=‚ ∞~Ú, 3. HõàÏ`å‡,
4. "Õ^èŒ nHõ∆. ''+¨_»fi#fiÜ«∞ =∞Ç¨~°`«fl—— „QÆO^èŒ=∞O^Œ∞ nHõ∆ =¸_»∞
q^è=Œ ÚÅ∞QÍ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
u „ q^è•™ê Éè" í nÕ HÌ Í∆ Ñ
„ ^¨ =
Œä ∂`åfi}"å Ñ¨~å I
âßˆH~Î ¸ âßOÉègí Kå<åº ã¨^Àº=ÚHÎ̃q^è•~Úh II
'"åÜ«∞gÜ«∞ ãÖÇ≤Ï`«— Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® W@∞¡#flk.
âßOÉèíg K≥·= âßˆHÎ K« =∂O„f K≥·= t"åQÆ"Õ∞ I
nH∆ÀÑ¨kâ◊º`Õ `„ ^Õ •è t"Õ# Ñ¨~= ° ∂`«‡<å II
QÆ∞~À~åÖ’Hõ =∂„`Õ}, ã¨Ê~å≈`ü, ãÖÉèÏ+¨}Ï^ŒÑ≤ I
ã¨^Œºó ãÖ*Ï˝ Éèí"Õ[˚O`Àó nH∆Í™ê ''âßOÉèíg—— =∞`å II
âßH©Î *Ï˝#=f nH∆Í t+¨º^ÕÇ¨ÏO „Ñ¨qâ◊º `«∞
QÆ∞~°∞}Ï Ü≥∂QÆ=∂ˆ~æ} „H˜Ü«∞`Õ *Ï˝#K«‰õ∆Ωëê II
=∞O„f H„ Ü
˜ ∂« =f nH∆Í ‰õΩO_»=∞O_»Å Ñ¨ÓifiHÍ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
120 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆ∞~°∞=Ù Ü«∂QÆ=∞O@Ñ¨ Ñ„ "¨ â
Õ O◊
â’¡II Ü«∂Ü«∂^ŒÅOHõ$`À =∞øh Ü«∂QÍ~°Oú Ü«∂QÆ=∞O@ÑÖ I
PK«=∞ºqkè<å `«„`å ™ê=∂<åº~°…ºO q^è•Ü«∞ K« II
^•fi~°=∞„™êÎO|∞aèó „áÈHõº∆ ^•fi~°ÑÓ¨ *ÏO ã¨=∂K«~ˆ `ü
...................................................................... II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ nHõx∆ K«∞Û QÆ∞~°∞=Ù
™êfl#ãÖ^èŒºÅ∞ PK«iOz# Ñ≤=∞‡@, â◊√zQÍ – JÅOHÍ~°Ü«Ú‰õΩÎ_≥·,
=∞ø#=ÚQÍ Ü«∂QÆâßÅ‰õΩ ~å=ÅÜ«Ú#∞.
JK«@ =∞~°Å PK«=∞#=Ú, ™ê=∂#º J~°º… =Ú PK«iOz – ''FO
„Ç¨Ïó ^•fi~å~°º… O ™ê^èÜŒ ∂« q∞—— Jx ^•fi~°=∞O^Œ∞ xÅ"åe. =∞~°Å ''J„™êÎÜ∞«
Ñ¶\¨ ò—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À Ü«∂QÆ=∞O@Ñ¨ ^•fi~°=Ú „Ñ¨HÍ∆ à◊# KÕÜ∂« e.
QÆ∞=∞‡OÃÑ#· ∞#fl ^•fi~°|O^è=Œ Ú#O^Œ∞ (T~°fiú L^Œ∞O|~°HOõ ) QÆ}Ñü
– ÅH˜∆ ‡ – ã¨~ã° fi¨ u ^Õ=ÙÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe ‰õΩ_çÉÏè QÆ=Ú# QÆ}Ñü –
Hˆ „∆ `«áêÅ‰õΩÅ#iÛOKåe. Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨ # Ñ¨Ù+¨Ê[Å=Ú`À QÆOQÍ – Ü«∞=Ú#
Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe. Ñ≤=∞‡@ QÆ∞=∞‡=Ú#‰õΩ FO„Ç¨Ïó J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò #=∞ó
Jx JG Ñ¨Ó[ KÕÜ∂« e.
''LuÎ+¨ªO`«∞ Éèí∂`«Ñ≤âßKåó—— Jx ã¨=∞ã¨Î qÑ¶¨∞fl=ÚÅ∞ ^Œ∂~°O
KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ ^•fi~°|O^èŒOÜ≥ÚHõ¯ Z_»=∞ÉèÏQÆ=Ú#∞ ã¨Ê $tOz,
‰õΩ_çHÍÅ∞ Ö’Ñ¨Å LOz „Ñ¨"tÕ OKåe. =∞O_»ÑO¨ Ö’ <≥|· ∞∞u kâ◊Ü∞« O^Œ∞
Hˆ „∆ `«áêÅ∞x, „|Ç¨Ï‡#∞ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ ÑÖK«Q=Æ º=ÚÅ`À =∞O_»ÑO¨
„áÈH˜∆OKåe.
=∞O_»ÑO¨ Ö’Ñë#∞O_ç QÆ∞=∞‡O=~°‰Ωõ QÆÅ Ç¨Ïã¨„Î Ñ¨=∂} ã¨Å÷ =Ú#∞
K«`∞« +¨Ê^äOŒ JO\Ï~°∞. =¸Å =∞O„`«=Ú`À K«`∞« +¨Ê^äOŒ =~°‰Ωõ gHõ} ∆
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 121
KÕ`#« ∞, JG=∞O„`«=ÚK«ÛiOz ^Œ~ƒ° Åù `À `å_»#=Ú, Hõ=K«=∞O„`«=Ú`À

„áÈHõ∆}=Ú KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ K«O^Œ<åQÆ~°∞ Hõ~°∂Ê~°=ÚÅ`À ^èŒ∂ÑÖ
"ÕÜ«∂e.
JG=∞O„`«=Ú 7™ê~°∞¡ LK«ÛiOK«∞K«∂ ¿ÑÖÏÅ#∞ =∞O_»Ñ=¨ Ú#O^Œ∞
K«ÖÏ¡e. ÖËk qH˜~=° ÚÅ∞ (Z„~° K«O^Œ#O Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù P"åÅ∞ – Éèãí ‡¨ –
^Œ∂~åfi – JHõ`∆ Å« #∞ qH˜~=° ÚÅ∞ JO\Ï~°∞) K«ÖÏ¡e. D qH˜~=° ÚÅ∞
ã¨~fi° qÑ¶∞¨ fl=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ì#∞.
=iúx
â’¡II Dâ◊ã¨ºkt=i÷<åº Pã¨<åÜ«∞ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
Ñ¨Ù}ÏºÇ¨ÏO "åK«~Ú`åfi`«∞ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Ñï`À+¨ºK« I
LˆH+Î µ¨ =∞O_»Ö¿Ë +fiHõO "ÕkHÍÜ«∂O ã¨=∂eMË`ü
qâı`ü =∞$^•fiã¨<=Õ ∞O„f áêOQÆ∞‡M’ "åÑ¨Ùº^ŒOQÆ∞‡Yó I
™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ ^ŒHÌ }
∆˜ ÉË Ïè Qˆ Ñ¨Ó*Ï„^Œ"åº}˜ ^ÕtHõó
ã¨∞"åã≤`åO|∞ãÖÑ¨Ó~°O‚ ã¨"ºÕ ‰õΩOÉèOí ã¨∞â’Éè#í "£∞ I
„Ñ¨HÍ∆ à◊<åÜ«∞Hõ~Ü ° ∂≥ ó Ñ¨âßÛ`ü áê„`«O x"ÕâÜ ◊ ∞Õ `ü
Ñ¶∞¨ $`«„Ñ¨*Ïfie`å<£ náê<£ ™ê÷ãÜ ¨ ∞Õ `ü Ñï`«ó â◊√ÉèÏ<£ I
^Œ~Ê° }O Kå=∞~°O Kè„« `«O `åà◊=$O`«O =∞<ÀÇ¨Ï~°O
............................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =iúx áê„`«#∞ Dâß#º
kâ◊Ö’ LOKåe. (=iúx JO>Ë hà◊√¡ xOÑ≤# *ÏsK≥O|∞, nx<Õ ÑÖK«áê„`«
Jx =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° ) JO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ Dâß#ºOÖ’ H˘xfl qHõ~=° ÚÅ∞
K«ÖÏ¡e. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ù}ÏºÇ¨Ï"åK«#=Ú KÕã≤ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ ^ŒH˜∆}ÅxzÛ
ãÖ`«$ÑÎ̈Ñ~¨ z° "ÕkHõÃÑ· `«∂~°∞Ê ÖË^• L`«~Î =° ÚYOQÍ ‰õÄ~ÀÛ"åe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
122 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù Ñ¨Ó*Ï„^Œ=º=ÚÅ∞OKåe. ^•x „Ñ¨Hõ¯# KÕ`«∞Å∞ â◊√„ÉèíO
KÕã∞¨ H˘#∞@‰õΩ h\˜áê„`« LOKåe. <Õu`À "≥eyOz# náêÅ∞ K«∞@∂ì
JÅOHõiOKåe. J^Œ=Ì Ú, Kè„« `«=Ú, Kå=∞~°=Ú, `åà◊=$O`«=Ú, "≥Ú^ŒÅQÆ∞
=∞OQÆàH◊ ~õ ° „^Œ=º=ÚÅ∞ LÑ¨Kå~°=Ú xq∞`«=Î Ú ã≤ÔúŒ KÕã∞¨ HÀ"åe.
Ñ≤=∞‡@ JG=Ú„^Œ`À kQÆƒO^è#Œ O KÕã≤ QÆ∞~°∂Ñ¨k+ì̈ =∂~°=æ ÚÖ’
z#‡O„`«=Ú`À P`å‡#∞ãÖ^è•#O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ 'Ü«∞O— c[=Ú`À
â◊s~° â’+¨}, ~°O c[=Ú`À ‰õΩOÉèHí =õ Ú PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ =∞~°Å
"åÜ«Ú c[=Ú`À `«# #∞O_ç áêÑ¨ÑÙ¨ ~°∞+¨ |Ç≤Ï~°=æ Ú#∞ zO`«# KÕÜ∂« e.
=O c[=Ú`À h\˜x K«Å∞¡H˘x# `«# ^ÕÇÏ¨ =Ú#∞ J=∞$`«=∞Ü«∞"≥∞ÿ
#@∞¡QÍ ÉèÏqOKåe. Ñ≤=∞‡@ =∂`«$HÍ<åºãÖ KÕÜ«∂e. PÃÑ· Ç¨ÏOã¨
<åºã¨=Ú W@∞¡ PK«iOKåe.
Ç¨ÏO – Ñ¨Ù~°∞ëê`«‡<Õ #=∞ó – t~°ã≤ I
ã¨ó – „Ñ¨Hõ$`åº`«‡<Õ #=∞ó – =ÚMË I
Ç¨ÏOã¨ó – „Ñ¨Hõ$uÑ¨Ù~°∞ëê`«‡<Õ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞ I
`«~∞° "å`« =¸Å=∞O„`«=Ú`À „áê}ÏÜ«∂=∞O PK«iOKåe.
P`«‡Ü«∂QÆO
â’¡II HõÅÊÜÕ∞^•`«‡<À ^Õ¿ÇÏ Ñ‘~O°î ^è~Œ å‡kaèó „Hõ=∂`ü
JO™È~°∞Ü«ÚQÆ‡"≥∂ifi^•fi<£ „áê^ŒH} ∆˜ ºË # ^ÕtHõó I
^è~Œ ‡° O*Ï˝#OK« "≥~· åQÆº"≥∞âÿ fi◊ ~°ºO #ºã¨º`«∞„Hõ=∂`ü
=ÚYáê~°≈fi <åaè áêˆ~≈fi-^è~Œ å‡nOâ◊Û „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü I
.............................................................................
............................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J#O`«~=° Ú JOQÆ<åºã¨,
Hõ~°<åºã¨=ÚÖÏK«iOz P`«‡Ü«∂QÆ=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ LÑ¨„Hõq∞OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 123
=ÚO^Œ∞QÍ ^è~Œ ‡° – *Ï˝# – "≥~· åQÆº – Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞ „Ñ¨^HŒ } ∆˜ „Hõ=∞=ÚQÍ

^ŒH}∆˜ Éè∞í [O "å=∞Éè∞í [O –"å"≥∂~°∞ – ^ŒH}∆˜ À~°∞=ÙÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
=ÚY – "å=∞ áê~°≈fi – <åaè – ^ŒH} ∆˜ áê~°≈fi=ÚÅO^Œ∞ J^è~Œ ‡° –
J*Ï˝# – J"≥~· åQÆº – J<≥â· fi◊ ~°º=ÚÅ#∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞
™È=∞ ã¨∂~åºQÆ∞flÅ <åºãÖ KÕÜ∂« e. W+ì̈^=Õ `å ^è•º#O KÕã≤ =Ú„^ŒÅ∞
„Ñ¨îŒ ≈Oz, JG=∞O„`«=Ú`À â◊OY„Ñ¨HÍ∆ à◊# KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ JO^Œ∞ h~°∞áÈã≤, ^•xx ã¨Ê $tOz 8 ™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«O
[Ñ≤OKåe. `«~∞° "å`« ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å`À ^•xx PKåÛù^#Œ KÕã≤ J^£É’è º
#=∞ó Jx 8 ™ê~°∞¡ ÑïOî z, =¸Å=∞O„`«O 8 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.
`«^#Œ O`«~O° JG=∞O„`«=Ú z\˜Hõ "Õã≤ ~°H} ∆õ KÕã,≤ Hõ=K« =∞O„`«
=Ú`À J=QÆ∞O~î#° =Ú ^è#Õ ∞=Ú„^Œ – ãÖx~À^è=Œ Ú„^ŒÅ∞ „Ñ¨îŒ ≈OKåe.
`«# ^ÕÇÏ¨ =∞O^Œ∞ J##º|∞kúKÕ 5™ê~°∞¡ Ñ¨ÙëêÊO[e ã¨=∞iÊOKåe.
|Ç≤Ï~åºQÆqkè
â’¡II qã¨$[º`ÀÜ«∞O „áÈHõ∆}Ïºó Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `åÎOÜ«∞^ä• Ñ¨Ù~å
`«`ã« #Î̈ ‡O_»ÅO =∞O„f QÆO^è•^≥º· ó ™ê^è∞Œ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
âßeaèó HõiH‚ Í=∞^Œº =∂Ñ¨Ó~ÀºÑï `«O_»∞Öˇó·
JÅOHõ$`«º Ñ¨Ù#¿ãÎ+µ¨ ^Œ~åƒù<åã‘~Î º° `«O„`«q`ü I
J^äóŒ ‰õÄ~°‡ tÖÏ~°∂_è®O â◊~K ° Û« O„^Œ xÉè„í Ñ¨ÉÏè O
P^è•~° â◊HOÎ̃ „Ñ¨Ü∞« *Ë`ü ÑÖHõ[^ŒfiÜ«∞ ^è•i}©"∞£ II
=¸iúfl`«™êºó ã¨=∂~°∂_èO» ‰õÄ~°‡hÖÏÉè=í ∞~°ÛÜÕ∞`ü
T~°fiú O „|Ç¨Ï‡tÖÏã‘#=∞#O`«O ‰õΩO^Œ ã¨xflÉè"í ∞£ I
Ü«∞*ËKÛ« „Hõ^~Œä O° =¸iúfl ^è•~°Ü∞« O`«O =ã¨∞O^è~Œ åO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
124 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
JÉèºí ~°ÛÜÕ∞^Œfiã¨∞=∞fO ã¨∞Êù~` ° åûQÆ~° "Õ∞YÖÏ"£∞ I
...........................................................................
...........................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ |Ç≤Ï~åºQÆ=Ú
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. „áÈHõ}∆ ˜ áê„`«Ö’ H˘`«hÎ ~°∞áÈã≤ ã¨~fi° `À Éè„í ^Œ=∞O_»ÖÏÜ«∞#
=∞ó, Jx =∞O_»ÅÑ¨Ó[ KÕÜ∂« e. HõiH‚ õ =∞^èºŒ Ö’ XHõ ‰õΩOK≥_∞» âße^è•#ºO
áÈã≤ ^•xÃÑ· J+ì̈=∂Oâ◊O aÜ«∞ºO áÈã≤ ^•xÃÑ· ‰õÄ~°Û#∞OKåe. (‰õÄ~°Û
J#QÍ 27 ^Œ~ƒ° Åù `À, =¸_»∞ áêÜ«∞Å∞QÍ KÕã≤ [_»=Öˇ Je¡#k, nx<Õ
q+ì̈~O° Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞)
Ñ≤=∞‡@ ‰õÄ~°‡K«„Hõ=ÚÃÑ· P^•~°âH◊ xÎ˜ , PÃÑ· `≥Åx¡ =~°=‚ Ú`À â’aèOK«∞
J#O`«∞x, J#O`«∞x `«ÅÃÑ· `«=∂Åâßº=∞ÅÜ≥∞ÿ # Éè∂í q∞x Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =∞}˜=∞O@Ñ¨ =∞^èºŒ #∞O_»∞ HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú#∞, ^•x „HÕ^Œ "ÕkHõ#∞
Ñ¨ÓlOKåe.
J#O`«~°O ~°HõÎ=~°‚=Ú`À#∞O_»∞ ^èŒ~°‡=Ú#∞ =$+¨Éèí=ÚQÍ#∞,
âßº=∞=~°=‚ Ú`À#∞O_»∞ *Ï˝# ã≤OÇ¨Ï~°∂Ñ¨=Ú#∞, Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù =~°=‚ Ú`À#∞O_»∞
"≥~· º° QÆº=Ú#∞ Éè∂í `«ãfi¨ ~°∂Ñ¨QÍ#∞, #Å∞Ñ¨Ù=~°=‚ Ú`À #∞O_»∞ Sâ◊fi~°º QÆ[
~°∂Ñ¨=Ú#∞ <åÅ∞QÆ∞ Ñ‘~á°î ê^Œ=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz JiÛOKåe.
`«~∞° "å`« J#O`«ãfi¨ ~°∂Ñ¨ Ñ¨^‡Œ =ÚÖ’ Hˆ ã¨~=° ÚÅ#∞ 50 =~°=‚ ÚÅ∞QÍ
Ñ¨ÓlOKåe. P`«‡ – JO`«~å`å‡ – Ñ¨~=° ∂`å‡ – *Ï˝<å`«‡Å#∞ Ñ‘~â°î ‰◊ Ωõ ÅÎ #∞
^è•ºxOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ‰õΩâßHõ`∆ Å« ∞ QÆO^èÑŒ Ù¨ +¨Ê, [Å=ÚÅ`À xOÑ≤# HõÅâ◊=Ú#∞
™ê÷ÑO≤ Kåe. Ñ¶∞¨ @=Ú#O^Œ∞ h~°∞ xOÑ¨Ù ã¨=∞Ü«∞=Ú# „ÑüÖ’=∞„Hõ=∞=ÚQÍ
=∂`«$Hõ ÑïOî K«∞K«∂ =¸Å=∞O„`« [ÑÖ KÕÜ∂« e.
‰õΩOÉè=í ∞O^Œ∞ QÆO^è•+¨Hì =õ Ú áÈã≤ „áê}„Ñü+¨ª KÕÜ∂« e. QÆO^è•+¨Hì =õ Ú
t= – â◊HÎ̃ – q+¨µ=‚ ÙÅ‰õΩ aè#fl=ÚQÍ#∞O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 125
1. t=QÆO^è•+ì̈H=õ Ú – K«O^Œ#O – JQÆ∞~°∞ – Hõ~∂° Ê~°O –

`«=∂Å – [Å – ‰õΩO‰õΩ=∞ – ‰õΩj`« – ‰õΩ+ª̈=ÚÅ∞ I
2. â◊HQÎ˜ OÆ ^è•+¨Hì =õ Ú – K«O^Œ#O – JQÆ∞~°∞ – Hõ~∂° ‡~°O – HõKÀÛ~°O
– ‰õΩO‰õΩ=∞ – QÀ~ÀK«#O – [\Ï=∂Oã≤ – HõÑ≤ I
3. q+¨µQ‚ OÆ ^è•+ì̈H=õ Ú – K«O^Œ#O – JQÆ∞~°∞ – „Ç‘ÏÉË~O° –
‰õΩ+ª̈O – ‰õΩO‰õΩ=∞ – ¿ã=ºHõO – [\Ï=∂Oã≤ – =Ú~°.
á„ ê}„Ñu
¨ +ª̈ =∞O„`=« Ú
PO„Ç‘ÏO„HÀO FO Ü«∞O ~°OÅO=Oâ◊O +ÖãÖ Ç¨Ï∫O J=Ú+¨º
á„ ê}Ï WÇ¨Ï á„ ê}Ïó r= WÇ¨Ï ã≤`÷ ó« , J=Ú+¨º ã¨~ˆ fiO„kÜ«∂}˜ J=Ú+¨º
"åOQÆ‡<À#Ü«∞# „â’„`«„Ñ¶¨∂} „áê}Ïó WÇ¨QÆ`«º ã¨∞YOz~°O u+¨ªO`«∞
™êfiÇ¨ II
D „áê}=∞O„`«=Ú ã¨HÅõ ^Õ=`å~°Û#Ö’#∂ r=„Ñ¨^=Œ ∞QÆ∞#∞.
„áê}„Ñüëêª#O`«~O° Jâ◊fi`«÷ – Ñ¨#ã¨ – =∂q∞_ç zQÆ∞~°∞Å`À
HõÅâ◊=ÚY=Ú#∞ PKåÛù^Œ# KÕã≤, PÃÑ· 2 Ñ¨@∞ì=G=ÚÅ`À "Õ+¨ì#O
KÕÜ∂« e. (K«∞@∂ì K«∞\Ïìe).
`«~∞° "å`« QÆ∞~°∞=Ù =¸Å=∞O„`«=Ú`À W+¨^ì =Õ `«#∞ HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞
P"åÇ¨Ï# KÕÜ∂« e.
WHõ „QÆO^è•O`«~=° ÚÅOk@∞¡#flk.
''â∫#Hõ HõÅÊ=Ú——#O^Œ∞ =∞O_»∂HÍk Ñ¨Ó[ W@∞¡#flk.
=∞O_»∂HÍk Ñ¨$kä"åºk HõiH ‚ ÍÜ«∂OÜ«∞*Ë`ü H„ =
õ ∂`ü I
''_®=∞~°=Ú—— #O^Œ∞ – ‰õÄ~°Û#∞ QÆ∂iÛ W@∞¡#flk.
ã¨ÑÎ̈qOâ◊u ^Œ~åƒù}ÏO "Õ}º„ˆQ„QÆOkèÉèí∂+≤`«O I
q+ì̈ˆ~ã¨~°fiÜ«∞*Ë̋+¨µ ÅHõ∆}O ÑïH©iÎ`«"£∞ II
''HõÅâ◊—— â◊|Ì =Ùº`«ÊuÎx QÆ∂iÛ „QÆO^è•O`«~=° ∞Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
126 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ü«∞^•`«∞ â◊OHõ~O° =∞^èºÕ Sâß<åºO NÑüOÜ«∞*Ë`ü
PˆQflÜ«∂OK« `«^•è Ç¨ÏOãÖ <≥|· ∞∞`åºO áê~°fif ã¨∞`«"∞£ I
"åÜ«∞"åºO K« ã¨^• Ñ¨Ó*Ïº Éèí"åh ÉèíHõÎ=`«ûÖÏ II
â◊HÑÎ̃ O¨ KåÜ«∞`«#=Ú QÆ∂iÛ W@∞¡#flk.
Éè"
í åhO `«∞ Ü«∞^è•=∞^èºÕ Sâß<åºO =∂^è= Œ O Ü«∞*Ë`ü
PˆQflÜ«∂O áê~°fif <å^èOŒ <≥|· ∞∞`åºOQÆ}<åÜ«∞Hõ"∞£ I
Ñ
„ ^¨ Àº`«#O`«∞ "åÜ«∞"åº=∂Kå~°ºã¨∞Î Ñ „ Ñ¨ Ó¨ [ÜÕ∞`ü II
ã¨fi™ê÷# =i˚`åó ^Õ"åó â’Hõ ^Œ∞óY ÉèíÜ«∞„Ñ¨^•ó I
`«#‡O_»Åã≤`÷ À ~å*Ï ™ê^èHŒ âõ Û◊ q#â◊ºu II
''~å=∞Ñ¨Ó~°fi`åÑ≤h—— „QÆO^èŒ=∞Ok@∞¡#flk.
™ÈÉèÜ í ∞« ™êº-ã¨º^Õ=ã¨º q„QÆÇ¨ÏŸ Ü«∞O„`«HõÅÊ<å I
q<åÜ«∞O„`} Õ KÕ`ü Ñ¨Ó*Ï^Õ=`å # Ñ„ ã¨ ^‘ u Œ II
LÑ¨Kå~°=ÚÅ∞
â’¡II J^äÀÑ¨Kå~å<£ ‰õΩsfi`« =∞O„`«q`ü ™êfiQÆ`åkHÍ<£
áê^ŒºO áê^•O|∞*Ë ^Œ^•º`ü ^Õ=ã¨º Ç¨Ï$^ŒÜ∂« }∞<å I
U`«`ü âßº=∂Hõ ^Œ∂~åfi|˚ q+¨µ„‚ HÍO`åaèsi`«"∞£ I
............................................................................
`«„`« `«„`« [ÅO^Œ^•º^Œ∞Ñ¨Kå~åO`«~åO`«~å I
JOQÍkÖ’HõáêÖÏO`«O Ü«∞*Ë^•=~°}Ï#ºÑ≤ II
Hˆ â◊~ˆ +¨fiyfl HÀ}Ïk Ç¨Ï$^ŒÜ∂« nx Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
`å~å"åºÇ¨Ï$uaè~∞° ›`åfi =¸Å =∞O„`Õ} =∞O„uq`« I
ãïÊ+¨‡`å áêÜ«∞¿ã# ÑÖK«qOâ◊u ãÖYºÜ«∂
Ç¨ï`åfi "åºÇ¨Ï$uaè~∂° ƒùÜ∞« ó QÆO^è•^≥ºÂ ó Ñ¨Ù#~°~Û° ÜÕ∞`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 127
`«`Àx"Õ^Œº=Ú^£ ^èŒ$`«º â’^èŒ~Ú`åfi[ÅOÑ¨Ù#ó

ÑÖKÀÑ¨KåÔ~ó· ãÖÑ¨Ó[º ^Œ~≈° ÜÕ∞K«Û„ù `«Kå=∞ˆ~ II
........................................................................
........................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O –P"åÇ¨Ï<å#O`«~O° ãÖ™ê÷Ñ#¨
– ã¨xfl^è•# – ã¨xfl~À^è,Œ ã¨Hbõ Hõ~} ° – J=QÆ∞O~î#° =Ú„^ŒÅ∞ „Ñ¨îŒ ≈Oz,
J~°º… áê^•ºk 16 LÑ¨Kå~°=ÚÅ∞ PK«iOKåe. âßº=∂Hõ – ^Œ∂~åfi –
Hõ=∞Å – q+¨µ„‚ HÍO`« q∞„t`« [Å=Ú`À áê^ŒºO ã¨=∞iÊOKåe.
„Ñ¨f LÑ¨Kå~°=Ú Ñ≤=∞‡@ [Åã¨=∞~°Ê} KÕÜ∂« e. =¸Å=∞O„`«
Ñ¨Ù\˜`«=Ú`À =∂`«$HÍHõ∆~°=ÚÅ∞K«ÛiOK«∞K«∂ QÆO^è•k LÑ¨Kå~°=ÚÅ∞
KÕÜ«∂e. Ö’HõáêÅ∞~°#∞, P=~°}=ÚÅ#∞ JiÛOz Ñ¨Ó*ÏÑ¨ÙëêÊÅ∞
Hõ=∞Å=Ú – QÆ<flÕ ~°∞ – *Ïl – "≥ÚQÆe – ãÖÃÑOQÆ – =∞e¡ – =∞O^•~°–
QÆ∞ÖÏa – ^Õ=HÍOK«#O – Jâ’Hõ – L"≥∞‡`« – aÅfiÑ¨„`« – J~°∞#˚ O –
JQÆãºÎ¨ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q LÑ¨Ü∂≥ yOKåe. =∞e#=ÚÅ∞ – Éè∂í q∞ÃÑ· Ñ¨_#ç q,
„H˜q∞H©@Hõ=ÚÅKÕ H˘~°H|õ _ç#q Ñ¨xH˜~å=Ù.
^Õ=Ùx t~°ã¨∞ûÃÑ· ZÅ¡Ñ¨C_»∂ Ñ¨Ù+¨ÊO LO_®e. PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#∞, Dâß#º=Ú#O^Œ∞ t~°ã¨∞û#∞, <≥·|∞∞uÜ«∞O^Œ∞ âßMÏ
=∞O„`«=Ú#∞, "åÜ«∞=º=∞O^Œ∞ Hõ=K«=∞O„`«=Ú`À Ñ¨Ù+¨ÊÑ¨Ó[ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ FO ™êfiÇ¨, Éèí∂ó ™êfiÇ¨, Éèí∞=ó ™êfiÇ¨, ã¨fió ™êfiÇ¨, FO
Éèí∂ó Éèí∞=ó ã¨fió ™êfiÇ¨ Jx <åÅ∞QÆ∞ PÇ¨ï`«∞ezÛ, P[ºã¨Ç≤Ï`«
áêÜ«∞ã¨=Ú <≥"· ^Õ ºŒ OKÕã≤ 25™ê~°∞¡ =∞~°Å =¸Å=∞O„`«O HõeÑ≤ "åÇ¨Ï$u
Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ [Åâ’^èŒ#KÕã≤, =∞~°Å ÑÖKÀÑ¨Kå~°=ÚÅ∞ KÕã≤ Kè«„`«
Kå~°=ÚÅ∞ ^Œi≈OÑ¨KÜ Õ ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
128 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
''`«`«Îfi™êQÆ~° ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞O^Œ∞, Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ ã¨Ç¨Ï[=ÚQÍ<Õ
x~å‡Åº=ÚÅx, =∂#ã≤HÍ~°Û# Jx x~å‡Åº=∞x W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
*Ï`«=∂„`å}˜ Ñ¨ÙëêÊ}˜ Ñ „ ∂¨¶ `å<Õº= xã¨~`æ° ó«
ÑÖK«aèâ◊Û=∞Ç¨Éèí∂`≥·ó ÉèÏ#∞<åâ◊t<å`«^è• I
„áê}ãèâ◊Ûkfiˆ~á¶ê^≥Âºó Ñ¨ÙÃ+ÂÊˆ~= # ãÖâ◊Ü«∞ó II
JÅÊ|∞kú=`À #$Ï}ÏO ÉÏÇ¨ÏºÑ¨ÙÃ+ÂÊ~°ƒù"Õ`ü „H˜Ü«∂ I
''=∞O„`« `«O„`« Ñ¨HÍâ◊—— Ü«∞O^Œ∞ QÆO^è[Œ Å qt+ì̈`« ~Ú@∞¡#flk.
â◊√^Œ` ú ÀÜ«∂`ü QÆO^è`Œ ÀÜ«∞O â„ +ı ª̈ â◊`Q« ∞Æ }À`«~Î O°
QÆOQÍkf~°`ú ÀÜ«∂<åO Ñ¶Å¨ O âßG„Ñ} ¨ Àk`«"∞£ II
JG^Õ=`å ^è•º#O
â’¡II `«`«ó â◊OÉè’iÌt QÆ∞~°∞ifiH˜ˆ~ Ñ¨Ó~°fiãÖz`Õ
¿ÇÏ`«∞=„™êÎk ãÖÜ«ÚHÍÎO Hõ~¯° sO `ÀÜ«∞Ñ¨Ói`å"£∞ I
...........................................................................
`«`â« Û◊ ãÖã¨¯$`Õ =Ç¨Ï∫fl QÀH©~ˆ∆ } K«~∞° OÑ¨K` Õ ü
J„¿ãÎ}H∆Íe`Õ áê„`Õ #"Õ `å„=∞=∞Ü«∂kˆH I
`«O_»∞ÖÏ<£ âßeãÖÉè∂í `å<£ =¸Å=∞O„`åaè`å<£
„Ñ¨ã$¨ f<åO ÑÖK«^âŒ ◊ H˜á∆ êÎfiKå-G=∞#∞O [¿Ñ`ü I
„áêOQÆ∞‡M’ =¸Å =∞O„`Õ} ^ÕtHˆ O„^ŒâÛ◊ ~°∞O Ñ¨K` Õ ü
`«O aÉè[í º „u^è•ÉèÏQÆ"∞Õ HõO ^Õ"åÜ«∞ HõÅÊÜÕ∞`ü II
......................................................................
......................................................................
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 129
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J#O`«~O° JyflH˜ qã¨~#˚°

K≥ÑÊ≤ , <≥"· ^Õ ºŒ ã¨Å÷ =Ú#∞ â◊√kúKãÕ ≤ Hõ~∂° Ê~° `åO|∂Å=Ú ã¨=∞iÊOKåe.
=¸Å=∞O„`«O ã¨ÇÏ¨ „ãÖ [ÑÖKÕã≤ ^Õ=`å~°Ê}O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Dâß#º=∞O^Œ∞ ÑÖK«áê„`«#∞Oz JG^Õ=`«#∞ ^•xÃÑ·
™ê÷Ñ≤Oz Ñ¨ÓlOKåe. D JG^Õ=`« Y_»æMË@Hõ=ÚÅ∞ ^èŒiOz ã≤OÇ¨Ï
"å#=ÚÃÑ· Pã‘#∞~åÖˇ,· ÉèÜ í ∂« #Hõ~∂° Ñ¨=Ú QÆÅ^≥· Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY=ÚQÍ
#∞O_»∞#∞.
`«~∞° "å`« 15 „Ñ¨„ã¨∞`«∞Å âßeaÜ«∞º=Ú, XHõ áê„`«Ö’ QÀH©~∆ =° Ú`À
HõeÑ≤ =¸Å=∞O„`«=Ú`À ãÖã¨¯iOÑ¨|_ç# JyflÜ«∞O^Œ∞ =O_®e. nxx
K«~∞° „^Œ=º=∞O\Ï~°∞. L_çH#˜ `«~∞° "å`« <≥~Úº JaèÑ∞¨¶ iOz, Hõ=K«=∞O„`«=Ú
ÑïOî z „HÕ^Œ‰Ωõ kOáêe.
K«~∞° „^Œ=º=Ú#∞ ~Ô O_»∞ ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã,≤ XHõ\ ˜ ^Õ=`«‰Ωõ LOz,
~Ô O_»=^•xx Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. "≥Ú^Œ\ ^˜ •xx <≥"· ^Õ ºŒ OKÕã,≤ PK«=∞#O
KÕã≤ QÆ∞~°∞t+¨µºe~°∞=Ù~°∂ Éè∞í lOKåe.
QÆ∞~°∞=Ù =∞~°Å PK«=∞#OKÕã≤ t+¨µºx â◊s~°=∞O^Œ∞ +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú
KÕã≤ ã¨Hbõ Hõ~} ° O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ H©~∆ =° $Hõ^∆ OŒ `«HÍ+ª̈=Ú#∞ t+¨µº#‰õΩ
WzÛ ^ŒO`«^•è =#O P^ÕtOKåe.
Ñ≤=∞‡@ t+¨µºxKÕ PK«=∞#O KÕ~ÚOz =¸Å=∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞K«∂
t+¨µºx tMÏ|O^èOŒ KÕÜ∂« e. QÆ∞~°∞t+¨µºe~°∞=Ù~°∂ "Õk=^ŒÌ ^Œ~åƒùã#¨ =ÚÃÑ·
P ~å„u â◊~ÚOKåe. nx<Õ Jkè"åãÖ JO\Ï~°∞.
K«`∞« ~°óú Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

130 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^äŒ ÑÖK«=∞ó Ñ¨@Åó
J^äŒ Jyfl [##O
â’¡II `«`À-yfl [##O =ˆHº∆ ã¨~fi° `«O„`å#∞™ê~°`ó« I
PKå~°º‰õΩ_Õ qkä=`ü ãÖã¨¯$`Õ âßG=~°‡Î <å II
Jëê^Œâã◊ ∞¨ ºó ãÖ™ê¯~åó ‰õΩO_®<åO `«O„`«KÀk`åó
gHõ}
∆ O=¸Å =∞O„`Õ} â◊~ˆ }„áÈHõ} ∆ O =∞`«"∞£ I
`Õ<=·≥ `å_»#O ^Œ~Ô ƒÂ ~ù fi° ~°‡}Ï-Éè∞í ºHõ}
∆ Oã¨‡$`«O
J„¿ãÎ}Y#<À^•ú~“ Ç¨Ï$#‡O„`Õ} „Ñ¨ÑÓ¨ ~°}"£∞ I
ã¨g∞Hõ~} ° =∞„<Õ}
Î ¿ãK«#O =~°‡}Ï =∞`«O
‰õΩ@ì#O¿ÇÏu =∞O„`Õ} =~°‡=∞O„`Õ} =∂~°̊#"£∞ I
qÖËÑ#¨ O HõÖÏ~°∂Ñ¨ HõÅÊ#O `«^#Œ O`«~O°
„uã¨∂„fHõ~} ° O Ñ¨âßÛ`ü Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ <å~°Û#O=∞`«"∞£ I
J„¿ãÎ} =„rHõ~} ° O Ç¨Ï$#‡O„`Õ} ‰õΩâ‹ó· â◊√Éè̌ó·
K«`∞« +¨Ê^èOŒ `«#∞„`Õ} `«#∞Ü«∂^ŒHá∆õ ê@#"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jyfl‰õΩO_» ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. Wq 18 ~°H=õ ÚÅ∞. 1. g}O – =¸Å=∞O„`«=Ú
ÑïOî K«∞K«∂ Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú#∞ K«∂K«∞@. 2. „áÈHõ} ∆ O – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò
Jx Ç¨Ï™êÎ„QÆÉÏè QÆ=Ú`À ‰õΩO_»=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«∞@. 3. `å_»#O – J^Õ
JG=∞O„`«=ÚKÕ ^Œ~ƒ° `ù À ‰õΩO_»=Ú#∞ H˘@∞ì@. 4. JÉè∞í ºHõ} ∆ O – =~°‡
=∞O`«„=Ú`À (Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO) Ñ≤_Hç e˜ h\˜`À K«@∞¡@.
5,6,7. Y## – L^•ú~° – „Ñ¨Ñ¨Ó~°}Å∞ – JG=∞O„`«=Ú`À
=∞O_»=Ú#O^Œ∞ H˘kÌ =∞\ì̃x „`«qfi, KÕu`À |Ü«∞@‰õΩ fÜ«∞_»O, #=∞ó
=∞O„`«=Ú`À H˘`«=Î ∞\ì̃x JO^Œ∞ xOÑ¨_O» .
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 131
8. ã¨g∞Hõ~°}O – JG=∞O„`«=Ú`À =∞\˜ìx ã¨=∞`«ÅOQÍ

ã¨=iOK«_O» 9 . ¿ãK«#O – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO J#∞K«∂ H˘kÌQÍ hà◊√¡
K«Å_¡ O» 10. ‰õΩ@ì#O – JG=∞O„`«=Ú`À ^•xx <˘Hõ¯_»O. 11. =∂~°#˚ O
– =~°‡=∞O„`«=Ú`À `«∞_»=_»O 12. qÖËÑ#¨ O – KÕu`À JÅHõ_O» 13.
Hõ Ö ÏHõ Å Ê#O – K« O „^Œ – ã¨ ∂ ~åºã¨ fl Å#∞ JO^Œ ∞ Éè Ï qOK« _ » O 14.
„uã¨∂„fHõ~} ° O – =¸_»∞K«∞@∞¡ ^•~°O K«∞@ì_O» .
15. =„rHõ~} ° O – JG=∞O„`«=Ú`À P Éè∂í q∞x QÆ\ Ñì̃ ~¨ K° ∞« @,
16. K«`«∞+¨Ê^äŒO – #"≥∂=∞O„`«=Ú`À ‰õΩO_»=Ú <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ
‰õ Ω â◊ Å ∞OK« ∞ @, 17. JHõ ∆ á ê@#O – =~° ‡ =∞O„`« = Ú`À ~åHõ ∆ ã ¨
x"å~°}"≥∞#ÿ @∞¡ ÉèÏqOK«∞@, 18. JÑ¨ã~¨ } ° O – Ç¨ïOHÍ~°=Ú`À ^Œ∞+ì̈
â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ áê~°^Àe#@∞¡ ÉèÏqOK«∞@. WqÜÕ∞ Jëêì^âŒ ‰◊ Ωõ O_» ãÖ™ê¯~°=Ú
Å#|_»∞#∞.
W=hfl PK«iOK«ÖxË "å~°∞ gHõ} ∆ – „áÈHõ} ∆ – `å_»# – JÉè∞í º
Hõ}
∆ =ÚÅ∞ KÕã#≤ KåÅ∞#∞.
â’¡II u„ã¨ã≤Î„™È eMËÖË¡MÏ Ç¨Ï$^•„áêQÆ∞^Œ„QÆ^•ó
„áêQÆ„QÍ}ÏO ã¨‡$`å^Õ"å =Ú‰õΩO^Õâ◊ Ñ¨Ù~°O^Œ~åó I
ˆ~MÏ}Ï=Ú^ŒQÆ„QÍ}ÏO „|Ç¨Ï‡"≥·=ã¨fi`ÕO^Œ=ó
J^ä"Œ å +¨\’¯}Ï=$`«O „uHÀ}O `«„`« ãÖeMË`ü I
ã¨~åfi}ºÉè∞í Hõº∆ `åˆ~} Ü≥∂QÆÑ~‘ Àî =∞^è•~°ÛÜÕ∞`ü
"åwâ◊fis =∞$`«∞™êfl`åO hÖËOn=~° ã¨xflÉèÏ"£∞ I
......................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ‰õΩO_»=Ú#‰õΩ
^ŒH}
∆˜ =Ú# Ñ¨Ó~åƒùW=ÚY=ÚQÍ =¸_»∞~ˆ YÅ∞, JÖÏˆQ Ñ¨tÛ=∞kâ◊#O^Œ∞
L`«~Î åaè=ÚY=ÚQÍ =¸_»∞ ~ˆ YÅ∞ edOKåe. "å\˜ J„QÆÉÏè QÆ=ÚÅ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
132 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=~°∞ã¨QÍ =Ú‰õΩO^Œ – Dâ◊fi~° – Ñ¨Ù~°O^Œ~∞° (WO„^Œ∞_»∞)Å∞QÍ ÉèÏqOKåe.
WÖÏ L`«~Î =° ∞O^Œ∂, `«∂~°∞Ê#O^Œ∂ =¸_Õã≤ ~ˆ YÅ∞ edOKåe.
L`«~Î åaè=ÚY=ÚQÍ L#fl ~ˆ YÅ J„QÆÉÏè QÆ=ÚÅ∞ „|Ç¨Ï‡ – "≥=· ã¨fi`«
– K«O„^Œ∞Å∞QÍ ÉèÏqOKåe. ÖË^• +¨\òHÀ}=Ú edOz JO^Œ∞ XHõ
„uHÀ}=Ú edOKåe.
=∞~°Å „Ñ¨}==Ú`À JÉè∞í ºHõ} ∆ =Ú KÕã,≤ "åwâ◊fis Ü≥∂QÆÑ~‘ =°î Ú
#iÛOKåe. ''„Ç‘ÏO "åwâ◊fis "åwâ◊fi~° Ü≥∂~ÀºQÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó—— Ñ≤=∞‡@
|∞∞`« ∞™êfl`« J~Ú# Éè í Q Æ = u "åwâ◊ fi ix ëÈ_» â ’Ñ¨ K å~° = ÚÅ`À
Ñ¨ÓlOKåe.
ã¨∂~°ºHÍO`«=∞}˜=Å¡ [xOz# Jyfl, ÖË^• „â’„uÜ«∞QÆ$Ç¨Ï=Ú#∞Oz
Jyflx, ÖË^• J~°}#˜ ∞Oz =∞kèOz# Jyflx áê„`«Ü∞« O^Œ∞Oz „Hõ"åº^Œ
JOâ◊=Ú#∞ q_çzÃÑ\Ïìe.
P Jyflx gHõ∆}Ï^Œ∞ÅKÕ QÆ∞~°∞=Ù ãÖã¨¯iOKåe. Ñ≤=∞‡@
áê„`«Ü∞« O^Œe Jyflx '~°O— c[=ÚK«ÛiOz H˘O`«ÉÏè QÆ=Ú#∞ <≥|· ∞∞u
kâ◊Ü«∞O^Œ∞ =^Œe, =∞~°Å ~°Oc[=Ú`À ^•xx K≥·`«#º=O`«=ÚQÍ
ÉèÏqOz, ^è#Õ ∞=Ú„^Œ „Ñ¨îŒ ≈Oz J=∞$fHõ~} ° =Ú – JG=∞O„`«=Ú`À
ãÖ~°Hõ∆}=Ú, Hõ=K«=∞O„`«=Ú`À J=QÆ∞O~î°#OKÕã≤, ‰õΩO_»=ÚK«∞@∂ì
=¸_»∞™ê~°∞¡ „uÑ≤Ê, "≥∂HÍeÃÑ· Éèí∂q∞ÃÑ· ‰õÄ~˘Ûx t=c[=Ú`À
Jyfl™ê÷Ñ#¨ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ "åwâ◊fis – "åwâ◊fi~°∞Å‰õΩ PK«=∞#=ÚKÕ~ÚOz, `å#∞
KÕã≤ D „HÕk =∞O„`«=Ú`À Jyfl„Ñ¨*ÏfiÅ# KÕÜ∂« e
zuÊOQÆà◊ Ç¨Ï#Ç¨Ï#, ^ŒÇ¨Ï^ŒÇ¨Ï, Ñ¨K«Ñ¨K«, ã¨~°fi*Ï˝ *Ï˝Ñ¨Ü«∞
™êfiÇ¨— Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 133
â’¡II JyflO „Ñ¨[fie`«O =O^Õ *Ï`«"^Õ OŒ Ç¨Ï`åâ◊#O I

ã¨∞=~°=‚ ~°=‚ ∞=∞ÅO ã¨q∞^ŒOú qâ◊fi`À=ÚY"£∞ II
Ñ≤=∞‡@ JyflÜ≥ÚHõ¯ ã¨Ñ¨ÎlÇ¨ÏfiÅ#∞ `«# â◊s~°=∞O^Œ∞ <åºãÖ
KÕÜ«∂e.
eOˆQ – „ã¨∂ºO Ç≤Ï~°}ÏºÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
áê^ŒÜ≥∂ó – +Ö QÆQÆ<åÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
t~°ã≤ – â◊O ~°HÍÎÜ«∞Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
=ÚMË – =O Hõ$ëê‚#Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
„Ñ¶¨∂}Ë – ÅO ã¨∞„Ñ¨ÉèÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
<Õ„`«Ü≥∂ó – ~°O |Ç¨ï~°∂áêÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
ã¨~åfiOˆQ – Ü«∞O JuiHÍÎÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
Wq JyflÜ≥ÚHõ¯ ™êuÎ fiH© lÇ¨ÏfiÅ∞, WÑ¨Ù_»∞ ~å[ã‘ lÇ¨ÏfiÅ∞ "å\˜
<åºã¨=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. Wq HÍ=∞ºHõ~‡° Ü«∞O^Œ∞Ñ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» #∞.
eOˆQ – „ã¨∂ºO Ñ¨^Œ‡~åQÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
áê^ŒÜ≥∂ó – +Ö ã¨∞=~å‚Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
t~°ã≤ – â◊O Éèí„^ŒÖ’Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
=ÚMË – =O Ö’Ç≤Ï`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
„Ñ¶¨∂}Ë – ÅO âıfi`åÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
<Õ„`«Ü≥∂ó – ~°O ^èŒ∂=∞<≥Âº #=∞ó I
ã¨~åfiOˆQ – Ü«∞O Hõ~åeHÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
WÑ¨Ù_»∞ `å=∞ã‘ lÇ¨ÏfiÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. Wq JaèKå~° Hõ~‡° ÅO^Œ∞
„Ñ¨Ü≥∂yOK«=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
134 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
eOˆQ – „ã¨∂ºO qâ◊fi=¸Ô~ºÎÂ #=∞ó I
áê^ŒÜ≥∂ó – +Ö ã¨∞ÊùeOy<≥Âº #=∞ó I
t~°ã≤ – â◊O ^èŒ∂„=∞=~å‚Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
=ÚMË – =O =∞<À["åÜ≥∞ÿ #=∞ó I
„Ñ¶∂¨ }Ë – ÅO Ö’Ç≤Ï`åÜ≥∞ÿ #=∞ó I
<Õ„`«Ü≥∂ó – ~°O Hõ~åàÏÜ≥∞ÿ #=∞ó I
ã¨~åfiOˆQ – Ü«∞O HÍà‹Âº #=∞ó I
D U_»∞ lÇ¨ÏfiÅ‰õΩ U_»∞QÆ∞~°∞ Jkè^Õ=`«Å∞ HõÅ~°∞. 1. ^Õ=`«Å∞
2. Ñ≤`«~°∞Å∞ 3. QÆO^èŒ~°∞fiÅ∞ 4. Ü«∞‰õ∆ΩÅ∞ 5. <åQÆ∞Å∞ 6. Ñ≤âßKåÅ∞ 7.
~åHõ∆ã¨∞Å∞.
JyflÜ≥ÚHõ¯ J+¨=ì ¸~°∞Å
Î ∞
â’¡II =¸iÎ~°ëœì `«<Ò #º¿ãº`ü ^ÕtHÀ *Ï`«"^Õ ãŒ ó¨
=¸~åúOã¨ áê~°≈fi Hõ@ºO^è∞Œ Hõ\á˜ ê~å≈fiOã¨ HõÑÙ¨ #ó I
„Ñ¨^HŒ } ∆˜ =âß<£ #º¿ãº^Œ∞K«ºO`Õ `å Ü«∞^è•„Hõ=∂`ü
.................................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JyflH˜ J+¨=ì ¸~°∞ÅÎ ∞ HõÅ=Ù.
"å\˜x „Hõ"∞Õ } 8 J=Ü«∞==ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
1. =¸~å÷Ü«∂O – FO JQÆflÜÕ∞ *Ï`«"Õ^Œ¿ã #=∞ó I
2. "å=∞ã¨¯O^èÕ – FO JQÆflÜÕ∞ ã¨ÑÎ̈lÇ¨fiÜ«∞ #=∞ó I
3. "å=∞áêˆ~≈fi – FO JQÆflÜÕ∞ Jâ’fi^Œ~°*ÏÜ«∞ #=∞ó I
4. "å=∞Hõ\ÏºO – FO JQÆflÜÕ∞ Jâ’fi^Œ~°*ÏÜ«∞ #=∞ó I
5. eOˆQ – FO JQÆflÜÕ∞ "≥â· ßfi#~åÜ«∞ #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 135
6. ^ŒH}
∆˜ Hõ\ÏºO – FO JQÆflÜÕ∞ H“=∂~°`*Õ ÏÜ«∞ #=∞ó I
7. ^ŒH˜∆}áêˆ~≈fi – FO JQÆflÜÕ∞ qâ◊fi=ÚMÏÜ«∞ #=∞ó I
8. ^ŒH˜∆}ã¨¯O^Õ – FO JQÆflÜÕ∞ ^Õ==ÚMÏÜ«∞ #=∞ó I
WÑ¨Ù_»∞ Jyflx WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II W+ì̈O â◊HÎ̃O ã¨fiã≤ÎHÍcèu=ÚK≥ÂÛó
nÔ~…Â ~ÀÌa~è å÷~Ü
° ∞« O`«O ["åÉè"í ∞£ I
¿ÇÏ=∞HõÅÊO Ñ¨^‡Œ ãÖãÖ÷ „u<Õ„`«O
^è•ºÜÕ∞^ŒfiÇ≤ÏflO |^Œ=ú ∞øeO[\Ïaèó II
Ñ≤=∞‡@ – ''~°O JQÍflºã¨<åÜ«∞ #=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À, JyflH˜
Pã¨#=ÚxzÛ, ‰õΩO_»=ÚÜ≥ÚHõ¯ "Õ∞YÅ‰õΩ qâ◊√^Œ[ú Å=Ú`À Jaè¿+HÕz,
=∞^èºŒ "Õ∞YÅ#∞ ^Œ~ƒ° `ù À ÑïãÎ̈~}
° KÕÜ∂« e.
`«∂~°∞Êkâ◊#∞ q_çK« q∞ye# =¸_»∞kâ◊ÅO^Œ∞ Ñï^è∞Œ Å<Õ~Ê° Kåe.
XHõ =¸~° á⁄_»=Ù`À "≥∂^Œ∞QÆ – "≥H· Oõ Hõ`« ( ) =∂ˆ~_»∞
ã¨q∞^èÅŒ #∞ Ñïkè JO\Ï~°∞.
JyflH˜ Ñ„ Ü
≤ ∞« =∞O„`=« Ú
Jyfl^Õ=Ù#‰õΩ D„HÕk =∞O„`«=Ú ZO`À W+¨ì"≥∞ÿ#k. nx`À
ÑÖKÀÑ¨Kå~°ÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e.
"≥·âßfi#~° *Ï`«"Õ^Œ WÇ¨=Ç¨Ï I
Ö’Ç≤Ï`åHõ∆ ã¨~°fiHõ~å‡}˜ ™ê^èŒÜ«∞ ™êfiÇ¨ I
Ñ≤=∞‡@ +¨\ò HÀ}=∞^èºŒ =∞O^Œ∞ Jyfl lÇ¨ÏfiÅ#∞ JiÛOKåe. PÃÑ·
=$`«=Î ∞O^Œ∞ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅÖ’ Jyfl J+ì̈=¸~°∞ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. g~°∞
â◊HÎ̃ – ã¨fiã≤HÎ ^õ •è ~°∞Å∞. PÃÑ· J+ì̈kHÍÊÅ∞~°#∞ JiÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
136 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã„ ∞¨ H± ã„ ∞¨ = ãÖ™ê¯~°=Ú
â’¡II Ñ¨âßÛ^•^•Ü«∞ áê}˜ÉÏè ºO „ã¨∞H±„ã¨∞"Ò `å=^èÀ=ÚM∫
„uó ãÖ„Ñ¨`åÑ¨Ü∞Õ ^ŒfiÇ¨Ï∫fl ^Œ~åö <å^•Ü«∞^ÕtHõó I
`«^Œ„QÆ=∞^èŒº=¸ÖÏx â’^èŒÜÕ∞`≥ÂÎ~°º^è•„Hõ=∂`ü
QÆ$Ç‘Ï`åfi "å=∞Ç¨Ï¿ãÎ# „áÈHõÜ∆ ∞Õ `ü ^ŒH}
∆˜ #Ë `Ò I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ~Ô O_»∞KÕ`∞« Å`À „ã¨∞H±
– „ã¨∞==ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOz "å\˜x J^èÀ=ÚY=ÚQÍ JyflH˜ K«∂Ñ≤Oz
"Õ_Kç Ü Õ ∂« e. XHõ ‰õΩâ◊ J„QÆÉÏè QÆ=Ú`À „ã¨∞H± – „ã¨∞==ÚÅ J„QÆÉÏè QÆ=Ú#∞,
‰õ Ω â◊ = ∞^è Œ º Éè Ï QÆ = Ú`À "å\˜ =∞^è Œ º Éè Ï QÆ = Ú#∞, =¸ÅÉè Ï QÆ = Ú`À
=¸ÅÉèÏQÆ=Ú#∞ ã¨Ê $tOz â◊√kú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ "åxx Z_»=∞KÕuÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘x, ‰õΩ_çKÕu`À „áÈH˜∆}©
[Å=Ú`À `«_á» êe. =∞~°Å "å\˜x Jyfl`«ÑOÎ̈ KÕã≤ ‰õΩâ◊Å`À =∂~°̊#O
KÕã≤ P ‰õΩâ◊Å#∞ JyflÖ’ "ÕÜ∂« e. ‰õΩâßã¨#=Ú `«# ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ # LOKåe.
P[º ãÖ™ê¯~°=Ú
â’¡II P[º™ê÷g=∞^ä•^•Ü«∞ „áÈHõ∆ÜÕ∞^ŒG"åi}Ï
`«™êº=∂[ºO qxH˜Ñ∆ º¨ O ãÖã¨¯$`«OgHõ} ∆ Ïkaèó I
x~°∞Ç¨Ïº"åÜ«∞"Õº-OQÍ~å<£ Ç¨Ï$^•`Õ+µ¨ x"ÕâÜ ◊ ∞Õ `ü
W^ŒO `åÑ¨#=ÚkÌ+Oì̈ ^ÕtHÔ ã· OÎ̈ „`«"kÕ aèó I
ãÖnÑ¨º^Œ~ƒ° Ü ù Ú« QÆà◊ =∂*Ëº H˜á∆ êÎfi-#ÖËH¿∆˜ Ñ`ü
QÆ∞~°∞~üÇÏ¨ $^ŒÜ∞« =∞O„`Õ} Ñ¨q„fHõ~} ° O ufi^Œ"∞£ I
n¿ÑÎ# ^Œ~ƒ° Ü ù Ú« Qˆ ‡# h~å*Ïº[ºO ã¨ =~°‡}Ï
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 137
JQ“fl qã¨~Ü °̊ ∞Õ ^£ ^Œ~ƒ° ù =∞Y^Àº`«# g∞i`«"∞£ I

Ñ¶∞¨ $`Õ„Ñ¨[fie`å<£ ^Œ~åƒù<£ „Ñ¨^~Œ å≈º-Å„™êÎ}∞<åQÆ∞~°∞ó
*Ï`«"^Õ ãŒ ≤ `å<£ #º¿ãº^Œ∞`Àº`«#q∞^ŒO ã¨‡$`«"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ JG=∞O„`«=Ú
[Ñ≤OK«∞K«∂, P[º™ê÷b(áê„`«)#∞ „Ñ¨HÍ∆ à◊#KÕã,≤ ^•xÜ«∞O^Œ∞ <Õ~Úx áÈã≤
gHõ}
∆ Ï^Œ∞Å`À ãÖã¨¯iOKåe.
=∞~°Å ‰õΩO_»=Ú#∞O_ç Jyflxfã≤ "åÜ«∞=ºHÀ}=∞O^Œ∞Oz
''#=∞ó—— =∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞K«∞ <Õu`À xO_ç# P[º™ê÷ex JK«@ LOKåe.
nx<Õ `«O„`«"`Õ ÅÎ« ∞ ãÖÑ¨<åfl[º=ÚÜ≥ÚHõ¯ `åÑ¨# ãÖ™ê¯~°O JO\Ï~°∞.
QÆ∞~°∞=Ù ~Ô O_»∞ ‰õΩâ◊Å#∞ JyflÜ«∞^Œ∞ H˘O`«"_Õ Kç ãÕ ≤ '#"≥∂— Jx
K«^∞Œ =Ù`«∂ P <ÕuÜ«∞O^Œ∞Oz P[º=Ú#∞ Ñ¨q„`«=Ú KÕÜ∂« e.
=∞O_»∞`«∞#fl =∞~˘Hõ ‰õΩâ◊KÕ Hõ=K«=∞O„`«=Ú`À P[º=Ú#‰õΩ P~°u
WzÛ JyflÜ«∞O^Œ∞ q_»zÃÑ\Ïìe. nx<Õ ''Jaè^Àº`«#—— ãÖ™ê¯~°O
JO\Ï~°∞.
=∞~°Å [fieOK«∞ ‰õΩâ◊K`Õ « J}∞=∞O„`«=Ú`À, <Õuáê„`«‰Ωõ K«∂Ñ≤Oz,
JyflÜ«∞O^Œ∞ Ñ¨_"» Ü Õ ∂« e. nxx ''L^Àº`«#—— ãÖ™ê¯~°=∞O\Ï~°∞.
Ç¨ÏŸ=∞qkè
â’¡II QÆ$Ç‘Ï`åfi Ñ¶∞¨ $`«=∞OQÍ~å<£ „Ñ¨`∂« ºÇ¨flQ“fl[ÅOã¨Ê$âı`ü
JOQÆ∞ëÈªÑH¨ xõ ëêªÉÏè ºO ^Œ~“ƒù„áê^Õâ◊ ã¨q∞‡`Ò I
Ñ¶∞¨ $`Àº`«∞ÊhÜ«∂^Œ„¿ãÎ} Ñ¶∞¨ $`«=Ú`«fi =#Oufi^ŒO
`«^fiŒ ^£ÇÏ¨ $^ŒÜ∞« =∞O„`Õ} ‰õΩâßÉèÏº =∂`«‡ã¨=Ú‡Y"£∞ I
Ñ¶∞¨ $`Õ ãÖÑÎ̈=#O ‰õΩ~åº`ü ãÖ™ê¯~åó +¨_n» i`åó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
138 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„áê^Õâ=◊ ∂„`«O ã¨„QÆOkä ^Œ~ƒ° Üù Ú« QÆ‡O Ñ¶∞¨ $`åO`«~ˆ I
xH˜Ñ∆ º¨ ÉèÏQ“ ^Òfi Hõ$`åfi Ñ¨H“∆ â◊√Hˆ `
¡ ~« “ã¨‡~ˆ `ü
"å"Õ∞<å_ôq∞_®OÉèÏQˆ ^ŒH} ∆˜ Ë Ñ≤OQÆàÏOÑ¨Ù#ó I
ã¨∞+¨µ=∂‚O =∞^èºŒ `À ^è•º`åfi ‰õΩ~åº^Àú=∞OÜ«∞^è•qkè II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – P[º™ê÷ex JyflÜ«∞O^Œ∞
`«Ñ=Î̈ Ú HÍqOz, HÕ^Œ#∞Oz [Å=Ú#∞ ã¨Ê $tOKåe. =∞~°Å „áê^Õâ◊
=∞O„`«O á⁄_»=ÙQÆÅ ‰õΩâ◊#∞ „QÆÇÏ≤ Oz, JOQÆ∞+¨ª – J<åq∞HõÅ`À Ñ¨@∞ìH˘x,
JG=∞O„`«=Ú K«^Œ∞=ÙK«∂ Ñ¶¨∞$`«=Ú#∞ Ñ¨q„`«=Ú KÕÜ«∂e. Wk
Ñ¶∞¨ $`«=Ú#‰õΩ ''L`«Ê¡=#—— ãÖ™ê¯~°=∞#|_»∞#∞.
=∞~°Å ''#=∞ó—— =∞O„`«=Ú K«^Œ∞=ÙK«∂ Ô~O_»∞‰õΩâ◊Å`À `«#
Z^Œ∞~°∞QÍ#∞#fl P[ºáê„`«ÃÑ· J@∂, W@∂ <Õux HõÅáêe. nxx
''ãÖÑ¨=¡ #O—— JO\Ï~°∞.
D q^èŒ=ÚQÍ P[º=Ú#‰õΩ 6 ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#q.
„áê^Õ â ◊ = ∂„`« „Ñ¨ = ∂}=ÚÖ’ „QÆ O kä ` À ‰õ Ä _ç # Ô ~ O_» ∞ ^Œ ~ ° ƒ ù Å ∞
Ñ¶∞¨ $`«=Ú#O^Œ∞Oz ~Ô O_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. "å\˜x ‰õΩ_ç, Z_»=∞
ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ q_çzÃÑ\Ïìe.
Ñ≤=∞‡@ Z_»=∞„Ñ¨Hõ¯ â◊√Hõ¡Ñ¨Hõ∆=Ú#∞, ‰õΩ_ç„Ñ¨Hõ¯ Hõ$+¨‚Ñ¨Hõ∆=Ú#∞
ÉèÏqOKåe. J^Õq^èŒ=ÚQÍ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# W_®<å_çx, ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù#
Ñ≤OQÆàÏ<å_çx, =∞^èºŒ Ö’ ã¨∞+¨µ=∂fl<å_çx ^è•ºxOz, „ã¨∞==Ú`À `«#
‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ #∞O_ç Ñ¶∞¨ $`«=Ú „QÆÇÏ≤ Oz ''#=∞ó—— Jx Ç¨ÏŸ=∞O „áê~°OaèOKåe.
â’¡II „ã¨∞"Õ} ^ŒH˜∆}Ï`üÉÏè QÍ`ü P^•Ü«∂-[ºO Ç¨Ï$^•QÆ∞~°∞ó
AÇ¨ïÜ«∂^ŒQflÆ ÜÕ∞ ™êfiÇ¨ W`«ºQˆ fl~°HÌ }
∆˜ Ö’K«<Õ I
"å=∞`«ã^Î̈ fiŒ ^•^•Ü«∞ "å"Õ∞ =Ç≤Ïfl qÖ’K«<Õ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 139
AÇ¨ïÜ«∂^Œ^™Œè È=∂Ü«∞ ™êfi¿ÇÏu Ç¨Ï$^ŒÜ∂« }∞<å I

Ç¨Ï$#‡O„`Õ} „ã¨∞"Õ}Ï[ºO ÉèÏQÍ^•^•Ü«∞ ^ŒH} ∆˜ Ï`ü
AÇ¨ïÜ«∂^ŒQflÆ ÜÕ∞ ã≤fi+ì̈H$õ `Õ ™êfi¿ÇÏu `«#∞‡MË I
Wu ãÖáê`«Ü∞Õ `ü ÉèÏQˆ ™êfi[º™êº-<åfiÇ¨ïu„Hõ=∂`ü
W`«ºyfl <Õ„`«=„HÍÎ}ÏO ‰õΩ~åº^Œ∞^•…@#OQÆ∞~°∞ó I
ã¨`å~åaè~ü "åºÇ¨Ï$uaè ~å*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¨Ù#ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ „ã¨∞==Ú`À
‰õΩ_çÉÏè QÆ=Ú#∞O_ç <Õux „QÆÇÏ≤ Oz ''JQÆflÜÕ∞™êfiÇ¨—— J#∞K«∂ JyflÜ≥ÚHõ¯
‰õΩ_çHõ#∞fl#∞ ÉèÏqOz Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e. J^Õ q^èŒ=ÚQÍ =∞~°Å
''JQÆflÜÕ∞™êfiÇ¨—— J#∞K«∂ Z_»=∞ÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç <Õux „QÆÇ≤ÏOz,
JyflÜ≥ÚHõ¯ Z_»=∞Hõ#∞fl#∞ ÉèÏqOz Jyfl‰õΩO_»OÖ’ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
''#=∞ó—— J#∞K«∞ =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=Ú#∞O_ç „ã¨∞==Ú`À <Õux „QÆÇÏ≤ Oz
''™È=∂Ü«∞ ™êfiÇ¨—— J#∞K«∂, JyflÜ≥ÚHõ¯ ÅÖÏ@ <Õ„`«=Ú#∞ ÉèÏqOz
PÇ¨ïu KÕÜ«∂e. =∞~°Å ^ŒH˜∆} ÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç ''#=∞ó—— J#∞K«∂
„ã¨∞==Ú`À <Õux „QÆÇÏ≤ Oz ''JwflëÈg∞ ÉèÏºO ™êfiÇ¨—— Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞
#=∞ó J#∞K«∂ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
''JQÆflÜÕ∞ ã≤fi+¨ìHõ$`Õ ™êfiÇ¨—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À JyflÜ≥ÚHõ¯
=ÚY=Ú ÉèÏqOz Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. D q^è=Œ ÚQÍ QÆ∞~°∞=Ù „Ñ¨`ºÕ Hõ
PÇ¨ï`«∞Å`À JyflÜ≥ÚHõ¯ <Õ„`« – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞iÜ«Ú =ÚY=ÚÅO^Œ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« <Õux QÆ∂iÛ ''Ñ≤OQÆàÏ=∞`«=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
â’¡II L`«=Î ∞O QÀÑ¶∞¨ $`«O *Ë̋Ü∞« O =∞^èºŒ =∞O =∞Ç≤Ï+‘ Ñ¶∞¨ $`«O
J^è=Œ ∞O KèåQÆb*Ï`«O `«™ê‡`ü QÆ=ºO „Ñ¨âº◊ ã¨º`Õ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
140 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
úŒ —— Ü«∞O^Œ∞, 6 JyfllÇ¨ÏfiÅ (<åÅ∞HõÅ) QÆ∂iÛ
''™È=∞â◊OÉè∞í Ñ¨û
W@∞¡#flk.
â’¡II ~°∞„^ÕO„^Œ=Ç≤Ï =∂O™ê^Œ =~°∞}ÏxÅQÀK«~ˆ I
Ç≤Ï~°}Ïº^•ºó ã≤`÷ å =¿ÇÏfl ~°ã<¨ åó +¨\ò Ç¨Ïº#∞„Hõ=∂`ü I
''QÆ}Ëâ◊q=∞i≈x—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
â’¡II =∞^èºÕ K« HÀ}+¨>¯Ë K« lÇ¨fi ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó«
Ç≤Ï~°}Ïº`«Ñ¿Î̈ ÇÏ=∂ÉèÏ â◊¥Åáê}˜ ktã≤` ÷ åI
"≥_· ∂»è ~°º =~å‚QQÆ <Æ å „áêKåºO ktã¨=∂„t`å
`«~∞° }Ïk`«º ãÖHÍâß ~°HÍÎ lÇ¨fi-yflkH±ã` ÷≤ å I
Hõ$ëê‚hÖÏ|˚ ãÖHÍâß <≥~· ∞° `åºO kt ãÖã≤` ÷ å
ã¨∞„Ñ¨ÉÏè Ñ¨^‡Œ ~åQÍÉèÏ "å~°∞}ÏºO ktãÖã≤` ÷ åI
JuiHÍÎ [áêÉèÏ™ê "åÜ«∞"åºOkt ãÖã≤` ÷ å
|Ç¨ï~°∂áêÜ«∞ ^è•~åúÉÏè ^ŒH<∆˜ À`«~Î ° ãÖã≤`÷ åI
U`å*ÏfiÖÏ ~°∞KåÑ‘`å =~åÉèÜ í ∞« Ü«Ú`å JÑ≤ II
''â‹"· åQÆ=∞=Ú—— #O^Œ∞ ^Œ~ƒ° Åù „áê^Õâ◊ =∂„`«`fi« =ÚQÆ∂iÛ W@∞¡#flk.
„áê^Õâ◊=∂„`« ^Œ~åƒùÉèÏº =∞OQÆ∞ëêª <åq∞HÍ„QÆÔH·ó I
Ñ¶¨∞$`åÉèÏºO ã¨=ÚYO =¿ÇÏfl ~°¢¿ãÎ}À`«Ê=#OK«ˆ~`ü II
JyflÜ≥ÚHõ¯ QÆ~åƒ^
ù •è <åk ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞
â’¡II AÇ¨ïÜ«∂^Œyfl =∞O„`Õ} „u"å~°O ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó
QÆ~åƒù^•è <åkHÍ=¿ÇÏfló „H˜Ü∂« x~°fi~°Ü
Î ∞Õ „Hõ=∂`ü I
Jëêìa~è å*ÏºÇ¨ïuaèó „Ñ¨}"Õ# Ñ¨$^äHŒ ± Ñ¨$^äHŒ ±
QÆ~åƒù^•è #O Ñ¨ÙOã¨=#O ã‘=∞O`À#flÜ«∞#OÑ¨Ù#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 141
J#O`«~O° *Ï`«H~õ å‡ ™êº<åfl=∞Hõ~} ° O `«^•è

LÑ¨x„+¨¯=∞}O Ñ¨âßÛ^Œ#fl„áêâ◊#g∞i`«"∞£ I
KÒÖ’Ñ¨Ü∞« <Õ Éè∂í Ü≥∂ =∞Ç¨<å=∞flºO =∞Ç¨„=`«O
J^äÀÑ¨x+¨ÔŒ Ñ¨âßÛ`ü QÀ^•<À^•fiÇ¨ÏH“ =∞$uó I
â◊√Éè+Ë µ¨ ã¨∞ºi› "åÇ¨O`åó „H˜Ü∂« ™êÎó „‰õÄ~°H~õ ‡° ã¨∞
=∞~°}ÏO`åó ã¨=ÚkÌëêìó =¿ÇÏfl~åQÆ=∞ "Õkaèó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „Ñ¨}==∞O„`«=Ú`À „Ñ¨f
ãÖ™ê¯~°=Ú#O^Œ∞ 8–8 ™ê~°∞¡ PÇ¨ïu ã¨=∞iÊOKåe. 1. QÆ~åƒù^•è #=Ú
2. Ñ¨ Ù Oã¨ = #=Ú, 3. ã‘ = ∞O`À#flÜ« ∞ #=Ú, 4. *Ï`« H õ ~ ° ‡ , 5.
<å=∞Hõ~} ° =Ú, 6. LÑ¨x„+¨¯=∞}=Ú, 7. J#fl„áêâ◊#, 8. K«∂_®Hõ~‡° ,
9. LÑ¨#Ü«∞#=Ú, 10. ™ê=~°#Î O.
D ã¨=∂=~°#Î ™êfl<å#O`«~O° QÀ^•#O – q"åÇ¨ÏO – =∞$u D
ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e. â◊√ÉèHí ~õ ‡° ÅO^Œ∞ QÆ~åƒù^•è #=Ú #∞O_ç q"åÇ¨Ï
Ñ¨~°ºO`« ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ JyflH˜ PK«iOKåe. JaèKå~åk Hõ~°‡ÅO^Œ∞
=∞~°}ÏO`« ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕÜ«∂e. ''<å=∞Hõ~°}O t"åyfl—— Jx
KÕÜ∂« Åx „QÆO^è•O`«~=° ÚÖ’ ''"åÜ«∞gÜ«∞ ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
*Ï`«O ^è•`≥fiÂ ==∂HÍ~°O *Ï`«H~ õ ‡° ã¨=∂K«~ˆ `ü
<åÖÏÑ¨#Ü«∞#O Hõ$`åfi `«`ó« ãÖâ’^èºŒ ã¨∂`«HOõ I
''t"åyfl—— iu <å=∂ã¨º Hõ$`åfiÇ¨ïu Ñ¨Ù~°ãû¨ ~°O
Ñ≤`„ Àifiã¨~#°̊ OHõ$`åfi KÒÖ’Ñ¨#Ü«∞<åkHõO I
J^èÀ^•fiÇ¨=™êhOK« Hõ$`åfi ãÖ™ê¯~° =∞ã¨º`«∞ II
JyflÑ≤`$« Ñ¨Ó[
â’¡II `«`â« Û◊ Ñ≤`~« “`«ãº¨ ãÖÑ¨Ó*Ïº`«‡x Ü≥∂[ÜÕ∞`ü
ã¨q∞^èóŒ ÑÖK« AÇ¨ïÜ«∂ #∂‡ÖÏ„QÆ Ñ¶∞¨ $`« ãÖÑ¨Ù`
¡ åó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
142 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞O„`≥·i˚Ç¨fiOQÆ =¸sÎ<åO „Hõ=∂^Œfi¿ÇÏfl~°º^è•qkä
„Ñ¨`ºÕ HõOAÇ¨ïÜ«∂^ÕHÍO =∂Ç¨ïuO `«O„`« q`«=Î ∞ó I
J=^•Ü«∞ „ã¨∞"Õ}Ï[ºO K«`∞« óã¨$z q^è•Ü«∞`åO
„ã¨∞"Õ}u+ª̈<flÕ "åQ“fl ^ÕtHÀ Ü«∞`«=∂#ã¨ó I
AÇ¨ïÜ«∂^ŒfiÇ≤Ïfl =∞O„`Õ} "Ò+¨_O» `Õ# ãÖÑ¨^Õ
q¿Ñ¶∞â◊fi~°ãº¨ =∞O„`Õ} AÇ¨ïÜ«∂^•Ç¨ïf~°âÌ ◊ I
™ê=∂#ºO ã¨~fi° `«O„`å}Ï"Õ∞`«^yŒ fl =ÚYO=∞`«O I
`«`ó« Ñ‘~O°î ã¨=∞Éèºí ~°Ûº ^Õ=`åÜ«∂ Ç¨ï`åâ◊<Õ I
J~°ÛÜÕ∞^ŒfiÇ≤Ïfl ~°∂áêO`åO ^Õ=`åq∞+ì̈^•~ÚhO
`«#∞‡MË AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f ÑÖK«qOâ◊u ãÖYºÜ«∂ I
P*Ëº# =¸Å=∞O„`Õ} =„ÔHHÎÂ © Hõ~} ° O ufi^ŒO
=Ç≤Ïfl^Õ=`«Ü∂≥ ~Ô H· ºõ =∂`«‡<å ã¨ÉÉíè Ïè =Ü«∞<£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤ = ∞‡@ JyflÜ≥ Ú Hõ ¯
`«e^¡ OŒ „_»∞Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe. JyflÜ«∞O^Œ∞ P`«‡#∞ ÉèÏqOz 5 ã¨q∞^èÅŒ ∞
P=¸ÖÏ„QÆ=Ú <ÕuÖ’ =ÚOz "å\˜x Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ „ã¨∞==Ú`À <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ <Õux „QÆÇ≤ÏOz „ã¨∞K«=Ú
#O^Œ∞Oz, ^•xx „ã¨∞==Ú`À =¸ã≤, xÅ|_ç, "Ò+¨_O» `« =¸Å =∞O„`«
=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ =∞Ç¨QÆ}ÑüH˜ 10 PÇ¨ï`«∞ e"åfie.
Ñ≤=∞‡@ „Ñ¨ã¨∞Î`«=Ú `å##∞+≤ªK«∞K«∞#fl ^Õ=`«Ü≥ÚHõ¯ Ñ‘~î°Ñ¨Ó[
KÕÜ∂« e. W+ì̈^=Õ `«#∞ Jyfl~°∂Ñ¨=Ú ÉèÏqOz 25 PÇ¨ï`«∞e"åfie.
Dq^èŒ=ÚQÍ =¸Å=∞O„`«=Ú`À P[º=Ú ^•fi~å JyflÜ≥ÚHõ¯
UH©H~õ } ° =Ú Ñ¨Ó~°=Î Ù`«∞Ok. Ñ≤=∞‡@ P Jyfl =∞iÜ«Ú „Ñ¨H$õ `« W+ì̈^=Õ `å
UH©H~õ } ° =¸ `«# P`«‡Ü«∞O^Œ∞Oz#@∞¡ ÉèÏqOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 143
''â‹·"åQÆ=∞=Ú——#O^Œ∞ ÉèÏ=#QÆ∂iÛ W@∞¡#flk.

Wf+ì̈=¢̂HÎ =¢HÍÎ}Ï =∞O`«~åƒù=ã¨∞Î K≥·Hõ`å I
J^ä" Œ å ‰õΩO_»=∂#`«fiO Ü«∞n+ì̈=^Œ<Õ ã¨‡~ˆ `ü II
<å_ô ãÖ^è•#O
â’¡II =¸Å=∞O„`Õ} AÇ¨ïÜ«∂ ^•*Ëº<≥H· Í^ŒâßÇ¨ïfó
<å_ôãO¨ ^è•# =ÚkÌ+ì̈ "Õ∞`«^•QÆ=∞ "Õkaèó I
AÇ¨ïÜ«∂^ŒOQÆ=ÚMÏº<å =∂=$f<å=∞#∞„Hõ=∂`ü
`«`À-<Õº+¨fiÑ≤ ‰õΩO_Õ+µ¨ ãÖã¨¯$`Õ+µ¨ Ü«∞^è•qkè
PKå~Àº qÇ¨Ï~ˆ ^ŒyflO Ñ¨Ó~åfik+¨µ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
|∞∞ufi*’ QÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^≥ºÂ ~°OQÍ^•º =~°}Ïxfi`åO
=¸ÖË<å*Ëº# AÇ¨ïÜ«Úó Ñ¨Ù#~å*Ïºxfi`≥ã· "Î≤ ó·≥
„^Œ"ºÂ≥ ~åfi HõÅÊqÇ≤Ï`≥ó· ã¨ÇÏ¨ „ãÖ ™ê+ì̈HOõ Ñ¨$^äHŒ ± I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ =¸Å=∞O„`«=Ú`À
12™ê~°∞¡ P*ÏºÇ¨ïu ã¨=∞iÊOKåe. nx<Õ ''<å_ôãO¨ ^è•#O—— JO\Ï~°∞.
W^Õ „Ñ¨HÍ~°=Ú JyflÜ≥ÚHõ¯ JOQÆ^Õ=`«Å∞, Ñï"å~°^Õ=`«Å‰õΩ =¸Å
=∞O„`«=Ú`À XH˘¯Hõ¯ PÇ¨ïu ã¨=∞iÊOKåe.
~Ô O_»=~ÀA KÕÜ∞« =Åã≤#k
nH∆Í k#=Ú#‰õΩ Ô~O_»=~ÀA# Jyfl‰õΩO_»=Ú#‰õΩ `«∂~°∞Êkâ◊
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x, Dâß#ºkâ◊ Ñ¨~º° O`«=Ú ã¨=∂Ç≤Ï`«z`«=Î Ú`À Jyfl™ê÷Ñ#¨
KÕÜ«∂e.
|∞∞ufiAÅ∞ QÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊk LÑ¨Kå~°=ÚÅ`À JOQÍk P=~°}=Ú
Å`À `«O„`ÀHõ=Î ÚQÍ ^Õ=`åÑ¨Ó[ KÕã,≤ =¸Å=∞O„`«=Ú K«^∞Œ =ÙK«∂ <Õu`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
144 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÖË^• P[ºÜ«ÚHõÎ K«~∞° „^Œ=º=Ú`À (Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« Ñ¨^•~°=÷ ÚÅ∞) 25
™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ~Ô O_»=~ÀA# P[ºÜ«ÚHõÎ uÅÅ`À 25 PÇ¨ï`«∞e"åfie.
W`«~° „^Œ=º=ÚÅ`À ‰õÄ_® 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =K«∞Û. Ç¨ÏŸ=∞=Ú
^è∂Œ =∂kèHºõ =ÚQÍ #∞O_»~å^Œ∞.
''|ÇπÏ=$K« Ñït+¨ì=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
JO^èÀ|∞^èóŒ ã¨^∂ Œè "Õ∞K« AÇ¨ïÜ«∂`ü Ü≥∂Ç¨ï`åâ◊<Õ
Ü«∞[=∂<À Éè" í ^Õ OŒ ^èóŒ ã¨ÑÙ¨ `„ W« uK« â◊$uó
''K«O^ÀQÆ Ñït+ì̈=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
Ü≥∂-#iÛ+≤ AÇ¨ÏŸ`«ºQ“fl =ºOQÍi}˜ K« =∂#=ó
=∞O^•yfl ~å=∞Ü«∂g K« ^Œi^„ âŒ ’ÛÑ¨ *ÏÜ«∞`Õ I
`«™ê‡`ü ã¨q∞^ÕúÇ¨ÏŸ`«=ºO <åã¨q∞^Õú Hõ^èŒOK«#
P~ÀQÆºq∞K«Ûù `åÜ«Úâ◊Û t„ Ü«∞q∞`åºO`«HO© `«^•è I
''=∞Ç¨HõÑ≤Å ÑÖK«~å„`«=Ú—— #O^Œ∞ *ÏfiÅÅ∞ ÖËx JyflÜ«∞O^Œ∞
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ∞« ~å^Œx W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
J„Ñn ¨ ¿ÑÎ # Ç¨ÏŸ`«=ºO =∞^èºŒ "Õ∞ <åÑ¨ºxOk`Õ
„ n¨ ¿ÑÎ ÖËqÇ¨<Õ-Q“fl Ç¨ÏŸ`«=ºO Hõ~°‡ã≤^ŒúÜÕ∞ II
Ñ
+¨_»^èŒfiâ’^èŒ#O
â’¡II `«`«ó ã¨∞^èÒ`« ^ŒO`åã¨ºO ™êfl`«O t+¨ºO ã¨=∂Ç≤Ï`«O
áêÜ«∞~Ú`åfi ÑÖK«Q=Æ ºO ‰õΩO_»™êºOuHõ =∂#ÜÕ∞`ü I
qÖ’Hõº k=º^Œ$ëêìº`«O `«KÛÂ≥ `«#ºO Ç¨Ï$^ŒO|∞*Ï`ü
QÆ∞~°∞~å`«‡x ãÖÜ≥∂[º ‰õΩ~åº^Œ^fiŒè qâ’^è#Œ "£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 145
LHõOÎ HõÖÏ^è•fi `«`åÎfi^è•fi Éè∞í =<å^èfiÕ u K«„`«Ü∞« O

=~å‚^•è fiK« Ñ¨^•^è•fiK« =∞O„`å^èfiÕ `«ºÑ¨~O° „`«Ü∞« O I
x=$`åº^•ºó HõÖÏó ÑÖK« HõÖÏ^èfiÕ u „Ñ¨Hi© ` Î ó«
`«`åÎfi^è•fi |Ç¨ï^è•aè#fló t"å^•ºQÆ=∞Éè^Ë ` Œ ó« I
+¨\„ò uOâ◊`ü t=`«`åfix ^•fi„uOâ◊^£ "≥+· "‚¨ åxK«
K«`∞« ifiOâ◊u `«`åÎfix "≥∞„ÿ `å}˜ „Ñ¨H$õ `Õó Ñ¨Ù#ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ^ŒO`«^è•=#=Ú
=∞~°Å KÕã∞¨ H˘x, ™êfl#=∂K«iOz# t+¨µºx, QÆ∞~°∞=Ù ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ ÑÖK«
QÆ=º=ÚÅ#∞ ¿ãqOÑ¨KÜ Õ ∂« e. ‰õΩO_»ãg¨ ∞Ñ¨#=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘x=zÛ, `«#
k=^Œ$+≤`ì À t+¨µºx K≥`· #« ºâ◊HxÎ̃ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=Ú #∞O_ç ÖÏy `«#
P`«‡Ü«∞O^Œ∞Oz ''J^èfiŒ â’^è#Œ —— KÕÜ∂« e.
J~°ú~°∂Ñ¨"≥∞ÿ# J^èŒfiÅ∞ =¸_»∞ HõÅ=Ù. 1. HõÖÏ^èŒfi, 2. `«`åÎfi^èŒfi,
3. Éè∞í =<å^èfiŒ , â◊|~Ì ∂° Ñ¨=ÚÖˇ#· J^èfiŒ Å∞ =∞i =¸_»∞ HõÅ=Ù. 1. =~å‚^•è fi,
2. Ñ¨^•^èŒfi, 3. =∞O„`å^èŒº.
5. HõÖÏ^èfiŒ Å∞
HõÖÏ^èfiŒ Å∞ 5 HõÅ=Ù. 1. x=$uÎ, 2. „Ñü+ª̈, 3. q^•º, 4. âßOu,
5. âßO`«ºf`«, `«`åÎfi^èfiŒ t"åk PQÆ=∞Éè^Ë =Œ ÚKÕ J<ÕHõ ~°H=õ ÚÅ∞QÍ
#∞#flk. â‹"· åQÆ=∞s`åº 36 `«`Î« fi=ÚÅ∞, "≥+· "‚¨ åQÆ=∞ s`åº 32 `«`Î« fi=ÚÅ∞.
™êOYº=∞`«s`åº 24 `«`Î« fi=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. „Ñ¨H$õ u ã≤^•úO`«=Ú#O^Œ∞ 10
`«`«Î fi=ÚÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#q. „uÑ¨Ù~å=∞`«=Ú#O^Œ∞ 7 `«`«Î fi=ÚÅ∞
K≥Ñ¨Ê|_ç#q.
¨ ∂≥ QÆ ™ê~°=Ú—— #O^Œ∞ ÑÖK«Q=Æ º=ÚQÆ∂iÛ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
''„ÑÜ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
146 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÑÖK«Q= Æ ºO Ü«∞^è•á„ ÈHõOÎ Ñ‘`åfi-KåO`«O Ü«∞^è•qkè
^•fiˆ~} ^ŒH˜∆}Ë<å^äŒ Ü«∂QÆ™ê÷#O „Ñ¨"Õâ◊ÜÕ∞`ü I
''+¨_»^èŒfi=∞Ç¨~°`«fl=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
â’^è#Œ O <å=∞`«`åÎfi<åO HÍ~°}Hÿ̌ `õ fi« zO`«#O
=~å‚n<åO HõÖÏ<åOK« `«™êºOaO^≥fiÂ Hõº zO`«#"£∞ I
t=`«`«Îfi=Ú
â’¡II `«`åÎfix â‹"· å#∞ºK«ºO`Õ t=óâ◊HóÎ̃ ã¨^•t=ó
Dâ◊fi~À q^ŒºÜ«∂™ê~°O÷ ÑÖK«â√◊ ^•ú#º=¸x Ç≤Ï I
=∂Ü«∂ HÍÅâ◊Û xÜ«∞uó HõÖÏq^•º Ñ¨Ù#óã¨‡$`å
~åQÆó Ñ¨Ù~°∞+¨ U`åx â◊√^•úâ√◊ ^•úx ã¨ÑÎ̈ K« I
„Ñ¨Hõ$u~ü|∞^èŒºÇ¨ÏOHÍ~À =∞<À*Ï˝<ÕO„kÜ«∂}º^äŒ
Hõ̂~‡O„kÜ«∂}˜ `«<å‡„`åó ÑÖK«É∂íè `åx ^ÕtHÍó I
U`å<åºÇ¨ï~°â√◊ ^•úx K«`∞« ifiOâ◊u ~åQÆ"∞Õ
â‹"· å<åq∞u `«`åÎfi<åO qÉèÏQÀ-„`« „Ñ¨îŒ ≈`«ó I
r=„áê} kèÜ∞« tÛ`«OÎ *Ï˝# Hõ̂~‡O„kÜ«∂}º^äŒ
`«<å‡„`åó ÑÖK«É∂íè `åx Ç¨Ï$`«Ê^Œ‡O `Õ[ ™êO„`«Ü∞« "£∞I
"åã¨∞^Õ"å^ŒÜ∞« âıÛu `«`åÎfi<Õº`åx âß~üOy}ó
ÑÖK«É` ·è̌ åx `«<å‡„`å WO„kÜ«∂}˜ =∞#ãÎ̈^•è I
QÆ~Àfi|∞kúó „Ñ¨^•è #O K« "≥∞„ÿ `å}©u q^Œ∞~°∞ƒ^è•ó
x=$`åº^•ºó HõÖÏóÑÖK« `«`ÀaO^Œ∞óHõÖÏóÑ¨Ù#ó I
<å^Œóâ◊HóÎ̃ ã¨^•Ñ¨Ó~°fió t=â◊Û„Ñ¨H$õ `Õifi^Œ∞ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t=`«`Î« fi=ÚÅ∞ 36 WÖÏ
LO_»∞#∞. =ÚO^Œ∞QÍ 5 â◊√^Œú `«`Î« fi=ÚÅ∞ 1. t=, 2. â◊H,Î̃ 3. ã¨^•t=,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 147
4. q^Œº, 5. â◊√^Œú `«`Î« fi=ÚÅ∞ 1. t=, 2. â◊H,Î̃ 3. ã¨^•t=, 4. q^Œº,

5. Dâ◊fi~°∞Å∞, `«~°∞"å`« 7 â◊√^•úâ◊√^Œú`«`«Î fi=ÚÅ∞ 1. =∂Ü«∞, 2. HÍÅ,
3. xÜ«∞u, 4. Hõà,◊ 5. q^Œº, 6. ~åQÆ=Ú, 7. Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»∞.
Ñ≤=∞‡@ Jâ◊√^Œú `«`Î« fi=ÚÅ∞ 24. Jq, 1. „Ñ¨H$õ u, 2. |∞kú, 3.
JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú, 4. =∞#ã¨∞û, 5–9. q^è=Œ ÚÅ *Ï˝<OÕ „kÜ«∞=ÚÅ∞, 10–14.
Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞ 15–19. ÑÖK«<å‡„`«Å∞, 20–24. ÑÖK«=∞Ç¨
Éè∂í `«=ÚÅ∞. "≥Ú`«OÎ 5{7{24´36.
"≥+· =‚¨ `«`fiÎ« =ÚÅ∞
"≥+· =‚¨ `«`Î« fi=ÚÅ∞ 32, r=Ù_»∞, „áê}=Ú, |∞kú, z`«=Î Ú, ÑÖK«
*Ï˝<OÕ „kÜ«∞=ÚÅ∞, ÑÖK«H~õ̂ ‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞, ÑÖK«<å‡„`«Å∞, ÑÖK«=∞Ç¨
Éè∂í `«=ÚÅ∞, Ç¨Ï$`«Ê^Œ‡=Ú, ã¨∂~°º K«O„^Œ Jyfl~°∂Ñ¨ `Õ[ã¨∞ûÅ∞ =¸_»∞,
"åã¨∞^Õ"åk K«`∞« ~ü=ÓºÇ¨Ï=ÚÅ∞ "≥Ú`«OÎ 32.
™êOYº `«`fiÎ« =ÚÅ∞
™êOYº `«`«Î fi=ÚÅ∞ 24, ÑÖK«Éèí∂`«=ÚÅ∞, ÑÖK«`«<å‡„`«Å∞,
^ŒâOı „kÜ«∞=ÚÅ∞, =∞#ã¨∞û, |∞kú, JÇ¨ÏOHÍ~°=Ú „Ñ¨^•è #=Ú („Ñ¨H$õ u).
Ñ„ H¨ $õ u `«`fiÎ« =ÚÅ∞
Wq Ñ¨kQÍ#∞#flq. x=$`åºk Ñ¨KH« àõ Å◊ ∞ 6. aO^Œ∞=Ù, 7. Hõà,◊
8. <å^Œ=Ú 9. â◊H,Î̃ 10. ã¨^•t=Ù_»∞.
u
„ Ñ¨Ù~å `«`fiÎ« =ÚÅ∞
â’¡II P`«‡ q^•º t=ó Ñ¨âßÛ`ü t"À q^•ºã¨fiÜ«∞OÑ¨Ù#ó
ã¨~fi° `«`fiÎ« O K« `«`åÎfix „áÈHÍÎx „uÑ¨^•`«‡#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
148 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«`åÎfi^è•fi Hõk` è À¿ÇÏº+¨ `«`^Î« •QÆ=∞ "Õkaèó
Di`À Éè∞í =<å^èfiÕ u Éè∞í =<åx =∞h+≤aóè I
=~å‚^fiÕè u =^ŒO`«º~å‚kH∆ÍO`å<£ =∞h+≤}ó
=~°ã‚ O¨ Ñ¶∞¨ ó Ñ¨^•^è•fi™êº`ü =∞O„`å^è•fi =∞O„`«~åâ◊Ü∞« ó I
„`«=∂^Õ`å#^èfiŒ #ó +¨\ò â’^èÜ Œ ∞Õ `ü QÆ∞~°∞ã¨`=Î« ∞ó
áê^•O^è∞Œ <åaè Ç¨Ï$^£MÏÅ =¸~°ã÷ fi¨ Ñ≤ tâ’óã¨‡~ˆ `ü I
`«`ó« ‰õÄ~ˆ Û# qkè=`«OÎ ã¨Ê$âı^£ AÇ¨ïÜ«∂^£Q∞Æ ~°∞ó
PKå~°º‰õΩO_Õ ãÖâ◊√^≥úÂ ã≤ÖÎ ~·ˇ å[º ÑïÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
â’^èÜ Œ ∂« =∞º=Ú =∞^è•fi#O ™êfi¿ÇÏu Ñ¨$^äŒ QÆ^fiŒä <å
`å~å^Œº=∂Ç¨ïf~°ëœì „Hõ=∂`åÎ<£ qÅÜ«∞O# ÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uÑ¨Ù~å`«`«Î fi=ÚÅ∞ 7
W@∞¡O_»∞#∞. 1. P`«‡, 2. q^Œº, 3. t=, 4. t=, 5. q^Œº, 6. P`«‡,
7. ã¨~fi° `«`Î« fiO. PHÍâ◊"åÜ«Ú `≥[· ™êÑ¨º áêi÷= Éè∞í =#=ÚÅ∞ J~Ú^Œ∂
Éèí∞=<å^èŒfi J#|_»∞#∞.
JHÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ∞ ''=~å‚^fiŒè —— J#|_»∞#∞. =~°=‚ ÚÅ
ã¨=¸Ç¨Ï=Ú ''Ñ¨^•^èŒfi—— J#|_»∞#∞. =∞iÜ«Ú =∞O„`«=ÚÅÜ≥ÚHõ¯
QÆ∞OÑ¨Ù#∞ ''=∞O„`å^èŒfi—— JO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ ‰õΩO_» ã¨g∞Ñ¨=Ú#O^Œ∞ t+¨ºã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ ‰õÄ~˘Ûx QÆ∞~°∞=Ù,
+¨_^» fiŒè Å#∞ â’kèOK«∞@‰õΩ, "å\˜x „Hõ=∞=ÚQÍ áê^Œ – QÆ∞Ç¨Ïº – <åaè –
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ÅÖÏ@ – t~°ó „Ñ¨^âÕ =◊ ÚÅO^Œ∞ ã¨‡iOz â’^è#Œ KÕÜ∂« e.
Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ qkè
1. áê^Œ=Ú#O^Œ∞ HõÖÏ^èfiŒ #∞ ã¨‡iOz ''QÆ∞Ç¨Ïº<åaèÇÏ¨ $^ŒÜ∞« =„HõÎ
t~°óã¨∞û ÑÖK«HÖõ Ïó q#º™êq∞—— Jx `«`åÎfi^èfiŒ â’^è#Œ PK«iOKåe. 3.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 149
<åaèÜ«∞O^Œ∞ Éèí∞=<å^èŒfi#∞ 4. Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ =~å‚^èŒfi#∞ 5. ÅÖÏ@

=∞O^Œ∞ Ñ¨^•^èfiŒ #∞ 6. t~°ã∞¨ û#O^Œ∞ =∞O„`å^èfiŒ #∞ ã¨‡~°} Ñ¨Ó~°fiHõ <åºã¨=Ú
KÕã,≤ +¨_^» fiŒè ãÖâ’^è#Œ O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ QÆ∞~°∞=Ù ‰õÄ~°Û`À t+¨µºx ã¨Ê $tOK«∞K«∂, 8 PÇ¨ï`«∞ÅyflH˜
ã¨=∞iÊOKåe. â◊√kúKãÕ #≤ uÅÅ#∞ <Õu`À `«_Ñç ≤ ''J^è•fi#O â’^èÜ Œ ∂« q∞
™êfiÇ¨—— J#∞K«∂ „Ñ¨f J^èfiŒ ‰õÄ q_çq_çQÍ 6 PÇ¨ï`«∞Å∞ ã¨=∞iÊOKåe.
=∞~°Å „Ñ¨}==Ú`À 8 PÇ¨ï`«∞ezÛ, ãÖÇ¨~°„Hõ=∞=Ú`À P Jyflx
t=ÙxÜ«∞O^Œ∞ b#=Ú KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ qb#"≥∞ÿ# P Jyflx
ã¨$+≤„ì Hõ=∞=ÚKÕ L`«Ê#flO KÕã#≤ @∞¡ ÉèÏqOKåe.
''"åÜ«∞gÜ«∞ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞O^Œ∞ Ñ¨^•^èfiŒ –=∞O„`å^èfiŒ QÆ∂iÛ W@∞¡
q=iOK«|_ç#k.
J<ÕHõÉèË^ŒãÖaè#fló Ñ¨^•^è•fi Ñ¨^ŒãÖÇ¨Ïuó
=∞Ç¨=∞O„`ÀÑ¨=∞O„`å}ÏO =~°`Î Õ-=Ü«∞"å`«‡<å I
Ñ
„ ^¨ •è <å=Ü«∞=`Õfi# ™È-^è•fi ÑÖK«Ñ¨^•`«‡Hõó
=∞O„`~« åâ◊Ü∞« ó JHõK@« `«ÑÜ ¨ ∂« ó ã¨Ñ=Î̈ ∞O„`åó I
t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞ P`«‡K≥`
· #« º Ü≥∂[#O
â’¡II qÖ’HõÜ«∞<£ `«O k=º^Œ$ëêìº `«Otâ◊√O ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó
P`«‡ã≤` ÷ O« `«KÛÂ≥ `«#ºO Ñ¨Ù#ót¿+º xÜ≥∂[ÜÕ∞`ü I
„ã¨∞Kå Ñ¨Ó~å‚Çï¨ uO ^Œ`åfi =¸Å=∞O„`Õ} =∞O„`«q`ü
L^•fiã¨º ^Õ=`åO ‰õΩOÉèË ™êOQÍO ™ê=~°}ÏO QÆ∞~°∞ó I
Ñ¨Ù#~ü "åºÇ¨Ï$ud~ü Ç¨Ï$`åfi lÇ¨fin<åO qÉèÏ=™Èó
UÔHH· õ =∂Ç¨ïuO Ç¨ï`åfi Ñï+≤Kåº^£ aè~å`«‡x I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
150 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
áê#HõOÜ≥∂[~Ú`åfi ¿ãfi Ñïnè<£ ã¨Ñi¨ ã¨~Î å<£
<≥q· ∞uÎ̂H ^Œ¿ÇÏ#‡O„f x`Õº `«∞ # ^Œ¿ÇÏk=∂<£ I
<Õ„`Õ t+¨ºã¨º |nèflÜ«∂^£ <Õ„`«=∞O„`Õ} "åã¨™ê
Hõ̂~QÆ$Ç‘Ï`åfi `«O t+¨ºO ‰õΩO_»`À =∞O_»ÅO#ÜÕ∞`ü I
`«™êºO[eO Ñ¨Ù#ó Ñ¨ÙÃ+ÂÊó Ñ¨Ó~°~Ú`åfiÜ«∞^è•qkè
HõÅâı ^Õ=`å„Ñ‘`ºÂ≥ Hˆ Ñ∆ Ü
¨ ∞Õ #∂‡Å=ÚK«Û~°<£ I
=ºáÈÇ¨Ïº `«O <Õ„`« |O^èŒ =∂ã‘#O ^Œ~ƒ° ù ãÖãÎ̈~ˆ
P`«‡Ü«∂QÆ„Hõ=∂^£ Éè∂í Ü«∞ó ãÖÇ¨Ï$`Àº`åÊ^Œº^ÕtHõó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÆ∞~°∞=Ù k=º^Œ$+≤ìKÕ t+¨µºx
K«∂K«∞K«∂, P`«‡QÆ`«K≥·`«#º=Ú#∞ t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞ Ñ¨Ù#ó ™ê÷Ñ≤OKåe.
=∞O„`«[˝ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =¸Å=∞O„`«=Ú K«^∞Œ =ÙK«∂ „ã¨∞K«`À Ñ¨Ó~å‚Çï¨ u
„Ñ¨^•#O KÕÜ∂« e. =∞~°Å JyflÜ«∞O^Œ∞ WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ z# JOQÆ
– P=~°} ã¨ÇÏ≤ `« ã¨=∞ã¨Î ^Õ=`«Å#∞ qãïO˚ z "åix ‰õΩOÉè=í ∞O^Œ∞OKåe.
=ºã¨Î – ã¨=∞ã¨Î "åºÇ¨Ï$`«∞Å`À Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕã≤ JyfllÇ¨ÏfiÅ‰õΩ,
Jkè^=Õ `«Å‰õΩ, JOQÆ – =¸iÎ – Ö’HõáêÅ‰õΩÅ‰õΩ "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ‰õΩ
K«`∞« ~°ºú O`«=Ú K≥ÑÊ≤ ™êfiÇ¨Ñ¨^=Œ Ú KÕiÛ XH˘¯Hõ¯ PÇ¨ïu ã¨=∞iÊOKåe.
(WK«@ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞s`åº =∂ QÆ∞~°∞=ÙQÍ~°∞ „|Ç¨Ï‡„j ~°∞„^ŒHáõ êÅ
âß„ã≤ÎQÍ~°∞ "åºÇ¨Ï$`«∞Å‰õΩ, =∞Ç¨"åºÇ¨Ï$`«∞Å^•fi~å W"åfiÅx K≥áêÊ~°∞.
=∞Ç¨"åºÇ¨Ï$`«∞ e@∞¡O_»∞#∞.
FO Éèí∂~°QÆflÜÕ∞K« Ñ¨$kä"≥Âº K« =∞Ç¨Ï`ÕK« ™êfiÇ¨ I
FO Éè∞í "À"åÜ«∞"Õ KåO`«sH∆ÍÜ«∞K« =∞Ç¨Ï`ÕK« ™êfiÇ¨ I
FO ã¨fi~åk`åºÜ«∞ K« k"ÕK« =∞Ç¨Ï`Õ K« ™êfiÇ¨ I
FO Éè∂í ~°∞ƒù=ó ã¨fiâ◊ÛO„^=Œ ∞¿ã K« #Hõ`„∆ ÉÕ ºíè â◊Û kQÆƒºù â◊Û, =∞Ç¨Ï`ÕK« ™êfiÇ¨
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 151
JÖÏˆQ Ç¨ÏŸ=∞ Ç¨ÏŸ=∞ã¨=∂Ñ≤Î ‰õÄ_® ''=∞Ç¨"åºÇ¨Ï$`«∞Å——`À KÕÜ∂« Åx

P^ÕtOKå~°∞ – "Õ∞_»=~°ÑÙ¨ ãÖÑ¨`‰ü Ωõ =∂~ü)
`« ~ ° ∞ "å`« „áÈHõ ∆ } © [ Å=Ú`À Jyfl#aè ¿ +H˜ O z Jyflx `« #
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ UH©Hõ~°}=ÚKÕã≤ Ñï^èŒ∞Å#∞ Ñïã¨Î~°} ã¨Ç≤Ï`«=ÚQÍ
JyflÜ«∞O^Œ∞ [fieOKåe. D q^è•#=Ú#∞ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ <≥q· ∞uÎHõ Hõ~‡° #O^Õ
KÕÜ∂« e. x`«ºHõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ D Ñï^è∞Œ Å#∞ [fieOK«~å^Œ∞.
=∞~°Å #∂`«#=G=Ú`À ''<Õ„`åÉèÏºO"Ò+¨\ò—— Jx ÑïîOK«∞K«∂
QÆ∞~°∞=Ù, t+¨µºx <Õ„`«=ÚÅ‰õΩ Hõ@∞ìH\õ Ïìe. t+¨µºx KÕ~Ú Ñ¨@∞ìH˘x ‰õΩO_»
ã¨g∞Ñ¨=Ú#‰õΩ fã¨∞H˘x~å"åe.
t+¨µºx JO[eÖ’ xO_»∞QÍ Ñ¨Ó=ÙÅ∞Oz, =¸Å=∞O„`«=Ú
ÑïOî K«∞K«∂, Ñ¨tÛ=∞^•fi~°=Ú=^Œ‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩ=zÛ HõÅâ◊=ÚÃÑ· P Ñ¨Ó=ÙÅ#∞
"Õ~ÚOKåe. JÑ¨Ù_»∞ ^Õ=`å „Ñ¨ã#¨ fl=∞QÆ∞#∞.
J#O`«~°=Ú <Õ„`«=ÚÅ‰õΩ Hõ\ ˜ì# QÆ∞_»¤fã≤ "ÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@
‰õΩâßã¨#=ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì t+¨µºxKÕ Éèí∂`«ãÖÇ¨~°, Éèí∂`«ã¨$+≤ì
„Hõ=∞=Ú`À P`«‡Ü«∂QÆ=Ú KÕ~ÚOKåe.
''<å~åÜ«∞}©Ü∞« =Ú—— #O^Œ∞ qâı+=¨ ÚQÍ W@∞¡#flk.
<åºãÖ t+¨º`«<Ò Hõ$`åfi `«O Ñ „ ^¨ HŒ }
∆˜ =∂#ÜÕ∞`ü
Ñ¨tÛ=∞^•fi~°=∂hÜ«∞ Hˆ Ñ ∆ Ü
¨ ∞Õ `ü ‰õΩã¨∞=∂O[e"£∞ II
â’¡II `«`«Î#‡O„`À k`å<£ <åº™ê<£ ‰õΩ~åº^Õ¿Ì ÇÏ tâ’ãÎ̈^•
ÑÖKÀÑ¨KåÔ~ó· ‰õΩOÉè™í ê÷O Ñ¨Ó[~Ú`Õfi+ì̈^=Õ `å"£∞ I
`«™êºó `«O„`ÀHõ=Î ∂ˆ~} æ q^Œ^•è º`ü ã¨Hbõ Hõ$uO
=∞O_»ÖË-ÅOHõ$`Õ t+¨º=∞#ºã≤‡#∞flÑ¨"âÕ Ü ◊ ∞Õ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
152 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
#^Œ`∞« û ÑÖK«"å^Õº+¨µ ™ê~°Oú q„áêtëêQÆ∞~°∞ó
qkè=`ü ‰õΩOÉè=í Ú^£ ^è$Œ `«º `«#∞‡Y™ê÷<£ ã¨∞~°„^Œ∞=∂<£ I
tâ’ót~°ã≤ q#ºã¨º =∂`«$HÍO =∞#™ê[Ñ¨<£
=¸ÖË# ™êkä`™·≥ ÈÎÜ∞ÿ≥ ~°a+è O≤ KÕ`ü `«=∂`«‡q`ü I
Ñ¨Ól`åO Ñ¨Ù#~å^•Ü«∞ =i÷h=∞G~°∂Ñ≤}O©
`«™êºO ã¨∞™êkèu`≥™· ÈÎÜ∞ÿ≥ ó tˆH„∆ ^ŒHÍ∆ ~°÷ =∞O[™ê I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J#O`«~=° Ú ‰õΩOÉè=í ∞O^Œe
^Õ=`«Å‰õΩ ÑÖKÀÑ¨Kå~°ÑÓ¨ [ KÕ~ÚOKåe. t+¨µºx ^ÕÇÏ¨ =Ú#O^Œ∞ PÜ«∂
^Õ=`«Å <åºã¨=ÚÅ∞ KÕÜ«∂e. ã¨HõbHõ~°}O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
JÅOHõ$`« =∞O_»Å=Ú#‰õΩ |Ü«∞@ Dâß#º=Ú#O^Œ∞ ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ Ïìe.
„ÉÏÇ¨Ï‡} Pj~åfi^Œ=Ú#∞ ÑÖK«"å^Œº=ÚÅ∞ Ñ¶¨∞’+≤OK«∞K«∞O_»QÍ
á⁄Ok q^èŒ∞ºHõÎ=ÚQÍ ‰õΩOÉèí=Ú#∞ ÃÑ·ÔHuÎ, ^•xÜ«∞O^Œ∞ ™ê÷Ñ≤Oz#
HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú#∞ =∞#ã¨∞û#O^Œ∞ qÖ’=∞ ~°∂Ñ¨=ÚQÍ =∂`«$Hõ#∞ [Ñ≤OK«∞K«∂
t+¨µºx t~°ã∞¨ ûÃÑ· #∞OKåe.
=∞~°Å =¸Å=∞O„`«=Ú`À HõÅâ◊[Å=Ú`À t+¨µºx Jaè¿+HÕKåe.
Ñ¨Ó~°fikâ◊Ü∞« O^Œ∞ JG=∞O„`«=Ú`À Ñ¨ÓlOz# =i÷xx (*ÏsK≥O|∞#∞)
fã¨∞H˘x, JO^Œe [Å=Ú`À `«`fi« =ÚÅ`À t+¨µºx Jaè¿+HÕKåe.
1. H„ Ü
˜ ∂« =f nHõ∆
â’¡II J=t¿+ì#`ÀÜÕ∞# t+¨º=∂Kå=∞ÜÕ∞^Œ∞æ~°∞ó
`«`ã« OÎ¨ ã¨Hbõ ‰õΩ~åº^£ ^Õ=`å`å‡# =∂`«‡q`ü I
L`å÷Ü∞« tëÈº q=∞ÖË "åã¨ã‘ Ñï^è•Ü«∞K«
PK«=∞º "åQÆº`À |∂`åfi x+‘^` Õ ü ã¨xfl^èÒQÆ∞~Àó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 153
^Õ=`å=∂`«‡#ó t¿+º ãÖ„HÍO`åO ^ÕtHÀ`«=∞`«=∞ó

Ñ¨Ó[ÜÕ∞^£ QÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^≥ºÂ ~Ô H· ºõ O ãÖÉèÏ=Ü«∞ãÎ̈Ü∂≥ ó I
^Œ^•ºkfi^•ºO `«`«ã¨ÎÃãÂ‡ qh`åÜ«∂-O|Ñ¨Ó~°fiHõO
QÆ∞~À~°É¡ Ï÷O Ñ¨Ù#ifi^•º =∞+ì̈H$õ `Àfi [¿Ñ`ü ã¨∞nèó I
QÆ∞~°∞q^•º ^Õ=`å<å"≥∞ÿHõºO ãÖÉèÏ=Ü«∞<£käÜ«∂
„Ñ¨}"Õ∞^£ ^ŒO_»=`ü |∂=∞ø QÆ∞~°∞O`«O ^Õ=`å`«‡Hõ"∞£ I
`«ãº¨ áê^•O|∞[ ^ŒfiO^ŒfiO x[=¸~°x÷ Ü≥∂[ÜÕ∞`ü
â◊s~°=∞~°÷O„áê}O K« ã¨~°fiO`«ÃãÂ‡ x"Õ^ŒÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – q∞ye# [Å=Ú`À
PK«=∞#O KÕ~ÚOKåe. J#O`«~=° Ú t+¨µº_»∞ #∂`«# =G=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz
=zÛ, QÆ∞~°∞ ã¨g∞Ñ¨=Ú# ‰õÄ~°∞ÛO_ç PK«=∞#O KÕÜ∂« e.
t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞#fl P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ^Õ=`åãÖ„Hõ=∞}=Ú#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x,
^Õ=`«`À Jaè#∞fl_≥#· t+¨µºx QÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^Œ∞ÅKÕ Ñ¨ÓlOKåe. (WO^Œ∞=Å¡
`å#∞ QÆ ∞ ~° ∞ =Ù#<Õ JÇ¨ Ï OHÍ~° = Ú `˘ÅQÆ ∞ #∞. t+¨ µ º_» ∞ ‰õ Ä _®
^Õ=`åã¨fi~°∂Ñ¨Ù_Õ).
Ñ≤=∞‡@ t+¨µºx KÕuÖ’ h~°∞áÈã≤ =∞O„`«^•#=Ú KÕÜ∂« e. t+¨µº_»∞
P =∞O„`«=Ú#∞ 8™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe. W^Õ „H˜Ü∂« =f nHõ∆ J#|_»∞#∞.
QÆ∞~°∞=Ù JK«@<Õ `«# â◊HÎ̃ Ç‘Ï#=Ú HÍ‰õΩO_® 1008 ™ê~°∞¡ =∞O„`«[ÑÖ
KÕÜ«∂e.
QÆ∞~°∞=Ù – =∞O„`«=Ú – ^Õ=`« D =¸_»∂ XHõ>Ë J#∞ UHõ`fi«
ÉèÏ=##∞ t+¨µº_»∞ Hõey Ü«ÚO_®e. QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ ™êëêìOQÆ „Ñ¨}Ï=∞
=∂K«iOz, QÆ∞~°∞=ÙQÍi K«~}° Hõ=∞Å=ÚÅ#∞ `«# t~°ã∞¨ ûÃÑ· #∞OK«∞H˘x,
`«# ^è#Œ – =∞# – „áê}=ÚÅhfl QÆ∞~°∞ã¨=∞~°Ê} KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
154 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆ∞~°∞^ŒH˜∆} W=fi=Öˇ#x ''=∞O„`«`«O„`«„Ñ¨HÍâ◊—— Ü«∞O^Œ∞ W@∞¡
¿Ñ~˘¯#|_ç#k.
PKå~åº ^Œ#aè„áêÑÎ̈ó „áêÑÎ̈âßÛ^Œ`«Î ^ŒH˜∆}ó
ã¨``« O« [Ñ¨º=∂<À-Ñ≤ =∞O„`«óã≤kúO #QÆK«Ûùu I
ã¨~fi° ã¨fiO "å`«^~Œ O÷° "å q`«âÎ ß~îº° q=i˚`ó«
QÆ∞~°"Õ^ŒH˜∆}ÏO ^Œ`åfi `«`À =∞O„`«„QÆÇ¨ÏŸ =∞`«ó I
''"åÜ«∞gÜ«∞ ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
=∞O_»ÑÖ QÆ∞~°"Õ ^Œ^•º`ü Ü«∂QÀÑ¨Hõ~°}ÿ̌ã¨ûÇ¨Ï I
‰õΩ_çKq≥ Ö’ =¸_»∞™ê~°∞¡ =∞O„`«O K≥ÑÊ¨ =Öˇ#x =∞~˘HõKÀ@ W@∞¡
K≥ÑÊ¨ |_ç#k. |∞∞ëêºk ã¨ÇÏ≤ `«OQÍ LÑ¨^tÕ OKåe.
|∞∞ëêºkÜ«ÚHõ= Î ∞^äŒ =∞O„`= « ~°O Ü«∞^è•=`ü
„|∂Ü«∂`ü „uâ’ QÆ∞~°∞~°#~°…º =∞"å=∞Hõ̂~‚ II
''„Ñ¨Ü≥∂QÆ™ê~°—— „QÆO^äŒ=∞O^Œ∞ qkè x+≤^Œú=Úe@∞¡ q=iOÑ¨
|_ç#q.
^Õ=™ê÷<Õ QÆ∞~°∞™ê÷<Õ â◊‡âß<Õ"å K«`∞« +¨Ê^äÕ
áê^Œ∞HÍã¨# q}∂‡„`« "≥∞^ÿ ∞Œè <åx Ñï`«º*Ë`ü I
^Õ=O QÆ∞~°∞O QÆ∞~°∞™ê÷#O Hˆ „∆ `«O Hˆ „∆ `åkè ^Õ=`åó
ã≤ÔúŒ ã≤^•úkHè Í~åOâ◊Û NÑ¨Ó~°fiO ã¨=Ún~°Ü∞Õ `ü I
„Ñ¨=∞`åÎ =∞O`«º*ÏO Hõ<åºO Ñ¨Ù+≤Ê`åO Ñü`«ãhÎ̈ O
q~°∂áêO=ÚHõHÎ̂ jOK« H“=∂~åÎOK« # xO^ŒÜ∞Õ `ü I
Hõ<åºÜ≥∂xO Ñ¨â√◊ „H©_®O kQÆfi„™êÎO „Ñ¨H@ õ ãÎ̈hO
<åÖ’HõÜ∞Õ ^£ Ñ¨~„° ^Œ=ºO Ñ¨~^° •~åOâ◊Û =~°̊Ü∞Õ `ü I
^è•#ºQÀQÆ∞~°∞ ^Õ"åyfl q^•ºHÀâ◊ #~å<£ „Ñü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 155
<≥=· „Ñ¨™ê~°Ü∞Õ `ü áê^Ò <≥`

· å#Ñ≤ #ÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞`ü I
„Ñü„QÆÇÏ¨ O # QÆ$Ç‘ÏÜ
‚ ∂« ^•`«‡ Éè’QÆ qkä`û« Ü«∂
^è•~°Ü∞Õ ^•~°̊=O ã¨`º« O ™œjÅºO ã¨=∞`åO^è$Œ ="£∞ II
''+¨_»#fiÜ«∞ =∞Ç¨~å„`«=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
#ÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞^£ QÆ∞~À~å*Ï˝ =Ú`«~Î O° #=^Õ`^Î« •è
~å„`Ò k"åK« `«™êº*Ï˝O ^•ã¨=`«Êi áêÅÜÕ∞`ü I
J^≥fiÂ `«O ^Õ=Ñ¨Ó*Ïâ◊Û QÆ∞~À~°„Qˆ Ñï`«º*Ë`ü
JOQÆÉOíè QÆOK« bÖÏOK« # ‰õΩ~åº^£ QÆ∞~°∞ã¨xfl^èÒ I
„Ñ¨Q∞Æ ~Àó ã¨xfl^èÒ <≥=· ã¨fiQÆ∞~°∞O „Ñ¨}"Õ∞^£ |∞^èóŒ
#=∞™ê¯~åÜ«∞ KÀ^Œ∞ºHõOÎ QÆ∞~°∞~ü^$Œ ëêìº x"å~°Ü∞Õ `ü I
# xÜ≥∂QÆO QÆ∞~À~ü^^Œ •º`ü Ü«Ú+¨‡^•<≥=· ÉèÏ+¨Ü∞Õ `ü II
2. =~å‚u‡HÍ nHõ∆
â’¡II |∞∞ufiQÀƒùº ^ŒH˜∆}ÏO ^Œ`åÎfi ã¨=∞„QÍO „Ñ≤Ü∞« =∂#ã¨ó
„ÉÏÇ¨Ï‡}ÏOãÎ̈~°ÊÜÕ∞`ü Ñ¨âßÛ`ü ÉèíHõ∆ºÉè’*Â̌ºó ã¨^ŒH˜∆}ÿ̌ó I
Uëê„H˜Ü∂« =f nH∆Í „áÈHÍÎ ã¨~fi° ã¨=∞$kú^•
J^äŒ =~å‚u‡HÍO =ˆHº∆ nH∆Í=∂QÆ=∞"Õk`å"£∞ I
Ñ¨ÙO„Ñ¨H$õ `åº`«‡HÍ =~å‚ó â◊s~°=∞Ñ≤`å^Œ$â◊O
Ü«∞`«ã™Î̈ ê‡`«<Î Ò #º¿ãº^£ =~å‚<£ t+¨ºã¨º ^ÕtHõó I
`«`` Î« ü ™ê÷# Ü«Ú`å<£ =~å‚<£ „ÑüÖ’"Õ∞# ãÖÇ¨Ï~ˆ `ü
™êfi[˝Ü∂« ^Õ=`åÉèÏ"å`ü qkä<å^ÕtHÀ`«=Î ∞ó I
`«^•qb# `«`ÀÎfi-Ü«∞O tëÈºk=º`«#∞~°ƒ"ù ` Õ ü
Ñ¨~=° ∂`«‡x ãÖÜ≥∂[º `«KÛÂ≥ `«#ºO QÆ∞~°∂`«=Î ∞ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
156 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«™ê‡^Œ∞`åÊ^Œº `å<£ =~å‚<£ #º¿ãºzÛù+º¨ `«<Ò Ñ¨Ù#ó I
ã¨$+≤„ì Hõ"∞Õ } qkä=K≥ÛÂ `«#ºOK« xÜ≥∂[ÜÕ∞`ü
*ÏÜ«∂`Õ ^Õ=`åÉèÏ=ó Ñ¨~å#O^Œ=∞Ü«∞ó tâ’ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ã¨=∞ã¨Î |∞∞ufiAÅ‰õΩ
^ŒH}∆˜ ezÛ ã¨`¯« iOKåe. qq^èŒ ~°H=õ ÚÅ ÉèHí ∆õ ºÉè’[º=ÚÅ`À Éè’[#O
KÕ~ÚOKåe. W^ŒO`å ''„H˜Ü∂« nHõ—∆ — J#|_»∞#∞.
WÑ¨Ù_»∞ ''=~å‚u‡HÍnHõ—∆ — q=iOK«|_»∞K«∞#flk. =~°=‚ ÚÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨
~°∂Ñ¨=ÚÅ∞, t+¨µº_»∂ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_Õ. t+¨ºâ◊s~°=Ú#O^Œ∞ QÆ∞~°∞=Ù =~°<‚ åºã¨=Ú
KÕã,≤ t+¨ºQÆ`« K≥`· #« º=Ú#∞ Ñ¨~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ ãÖÅQÆfl=Ú KÕã,≤ `å<À
^Õ=`åã¨fi~°∂Ñ¨Ù_≥· „ÑüÖ’=∞ „Hõ=∞=ÚÖ’ =ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ =~°=‚ ÚÅ#∞
^•x Ñ¨Ó~°fi=~°=‚ ÚÅ`À LÑ¨ãO¨ Ç¨ÏiOKåe.
Dq^è=Œ ÚQÍ t+¨µºx â◊s~°=Ú#O^Œ∞ =~°=‚ ÚÅ∞ qb#=ÚKÕã≤ J`«x
â◊s~°=Ú#∞ ^Õ==∞Ü«∞=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. J`«x â◊s~°=Ú#O^Œ∞ ã¨$+≤ì
„Hõ=∂#∞™ê~°=ÚQÍ <åºã¨=∞ KÕÜ∂« e.
JÑ¨Ù_»∞ t+¨µºxÜ«∞O^Œ∞ ^Õ=`åÉèÏ==Ú Hõey â◊√^Œú P#O^Œ
ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»Q∞Æ #∞. Dq^è=Œ ÚQÍ KÕã#≤ =~°n‚ Hõ∆ ã¨=∞ãÎ̈ *Ï˝#=ÚÅ‰õÄ [#x
=O\˜k Ü«∞QÆ∞K«∞#flk.
3. HõàÏ=f nHõ∆
â’¡II `«`«ó HõàÏ=f nH∆Í Ü«∞^è•=^ŒaÇè ¨ Ü«∞`Õ
x=$`åº^•ºó HõÖÏóÑÖK« Éè∂í `å<åO â◊HÜ Îõ ∂≥ Ü«∞`«ó I
`«™ê‡`ü Éè∂í `«=∞ÜÕ∞ ^Õ¿ÇÏ ^è•º`åfi`å"Õ^"Œè ∞Õ zÛùâ’ó
x=$uÎ~å˚#∞ Ñ¨~º° O`«O `«ÖÏ^•~°Éºíè ãÖã≤` ÷ åI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 157
*Ï#∞<À~åflaèÑ¨~°ºO`«O „Ñüëêª"åºÑ¨º u+¨ªu

<åÉèóË HõO~îå=kè"åºáêÎ q^•ºâßOuãÎ̈`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
HõO~îåÅ¡ÖÏ@ Ñ¨~º° O`«O "åºáêÎ `«™ê‡zÛùMÏ=kè
âßO`«ºf`å HõàÏ *Ë̋Ü∂« HõàÏ"åºÑ≤Î ifi`å I
ãÖÇ¨~°„Hõ=∞Ü≥∂Qˆ # ™ê÷<å`ü ™ê÷<åO`«~ˆ QÆ∞~°∞ó
ãÖÜ≥∂[º "Õ^Ü Œè ∞Õ `ü q^•fi<£ P[˝Ü∂« `åó t"å=kè I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – x=$`åºk ÑÖK«Hàõ Å◊ O^Œ∞
ã¨=∞ã¨ÉÎ ∂íè `«=ÚÅ â◊HÜ Î˜ Ú« #flk. g\˜x QÆ∞~°∞=Ù ^è•º#Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ t+¨µºx
áêOK«É∫è uHõ^ÇÕ Ï¨ Éè^Ë #Œ =ÚKÕã,≤ "å\˜x J`«x â◊s~°=Ú#O^Œ∞ „Ñ¨"tÕ OÑ¨
KÕÜ∂« e. nx<Õ ''HõàÏnHõ—∆ — JO\Ï~°∞.
áê^Œ`Å« =Ú#∞O_ç "≥∂HÍÅ∞ Ñ¨~º° O`«=Ú x=$uÎ Hõà◊ Ü«ÚO_»∞#∞.
"≥∂HÍÅ∞#∞O_ç <åaè Ñ¨~°ºO`«=Ú „ÑüëêªHõà◊Ü«ÚO_»∞#∞. <åaè#∞O_ç
HõO~îÑ° ~¨ º° O`«=Ú q^•ºHõà◊ Ü«ÚO_»∞#∞. HõO~î=° Ú#∞O_ç ÅÖÏ@ Ñ¨~º° O`«=Ú
âßOuHõà◊ Ü«ÚO_»∞#∞. ÅÖÏ@=Ú#∞O_ç tYÑ¨~º° O`«=Ú âßO`«ºf`« Hõà◊
Ü«ÚO_»∞#∞.
QÆ∞~°∞=Ù D J~Ú^Œ∞ HõàÅ◊ #∞ ãÖÇ¨~° „Hõ=∂#∞™ê~°=ÚQÍ "Õ^Œè
KÕÜ∂« e. P*Ï˝K„« Hõ=Ú #∞O_ç t=K«„HõÑ~¨ º° O`«=Ú XHõ K«„Hõ=Ú`À =∞~˘Hõ
K«„Hõ=Ú#∞ J#∞ãÖ^è•#=Ú KÕÜ∂« e. D nHõ=∆ Å# t+¨µº_»∞ k=ºÉèÏ==Ú
á⁄O^Œ∞#∞.
''^ŒâÑ◊ @¨ e—— Ü«∞O^Œ∞ â◊√„â◊¥+¨#∞ W@∞¡ „Ñ¨âO◊ ã≤Ozi.
t¿+º}ÏÑ≤ „Ñ¨H~õ "Î° åº â◊√â◊$ÏëêK« QÆ∞~Àó ã¨^•
â◊√â◊$Ï+¨Ü∂« q<åq^•º #Éè"í ` Õ ü ™ê Ñ¶Å¨ „Ñ¨^• I
QÆ∞~“`«∞¿+ì t=ã¨∞+Î óì̈ t"Õ`∞« ¿+ì [QÆ„`«Ü
Î ∞« O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
158 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆ∞~“ ~°∞¿+ì =∞¿ÇÏâßx <åÇ¨ÏO„`å`å `«fiÜ«∂ã¨ÇÏ¨ I
`«™ê‡`ü ã¨~fi° „Ñ¨Ü∞« `Õfl# QÆ∞~ÀóHÀÑÖ # HÍ~°Ü∞Õ `ü
4. "Õ^=Œè ∞~¸nHõ∆
â’¡II `«`À "Õ^=Œè ∞~¸O =ˆHº∆ nH∆ÍO ãÖ™ê~°"∂≥ zhO
^è•ºÜÕ∞`ü t+¨º`«<À~°‡`Õº =¸ÖÏ^è•~ˆ K«`∞« ~°ÖÌ Ë I
„uHÀ}=∞^èºÕ q=∞ÖË `Õ[GÜ«∞ q[$Oaè`Õ
=ÅÜ«∞„`«Ü∞« O ãÖÜ«ÚHÍÎO `«_` ç Hü À\˜ ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè "£∞ I
t=â◊H=Î˜ ∞~¸O ^ÕgO KÕ`<« å=∂„`« q„QÆÇ¨ O
ã¨∂H∆Í‡O Ãã·H‡∆õ `«~åOâ◊HOÎ̃ aè`åfi +¨\K ò „« Hõ=∞O[™ê I
QÆKÛ« Où fO =∞^èºŒ =∂ˆ~}æ k"åºO Ñ¨~t° "å=kä
"åk™êO`« ^Œà™◊ ê÷~å‚<£ ãÖÇ¨Ï~ˆ `ü Hõ=∞ÖÏã¨<Õ I
`«O +¨@Ê„`«=∞ÜÕ∞ Ñ¨^‡Õ ÉÏkÖÏO`åHõ~∆ åxfi`Õ
™êfikäëêª<Õ ã¨=∂Ü≥∂[º "Õ^Ü Œè ∞Õ ^•[˝Ü∂« QÆ∞~°∞ó I
`å<£=~å‚<£ ãÖÇ¨Ï~ˆ ^£ qëœ‚ `«OÑ¨Ù#~åflaèÑO¨ Hõ*Ë
^ŒâÑ◊ „¨ `Õ _®ká¶êO`« =~å‚_ºÕè Ü≥∂[ÜÕ∞^Œ∞~æ ∞° ó I
`å<£=~å‚<£ ãÖÇ¨Ï~ˆ `ü ~°∞„^ÕÒ« Ñ¨Ù#~üÇÏ¨ $^ŒÜ∂« O|∞*Ë
HÍk~îå`å~°¯ =~å‚_ºÕè Ü≥∂[~Ú`Õfiâ◊fi~ˆ QÆ∞~°∞ó I
`å<£=~å‚<£ ãÖÇ¨Ï~ˆ ^Œ ã≤‡OãÎ̈OÉè∂í Ü«∞ó HõO~î° ÑÖHõ*Ë
ã¨fi~å_èº» ëÈ_»â^◊ ÖŒ Ë Ü≥∂[~Ú`åfi ã¨fi~å<£ Ñ¨Ù#ó I
ã¨^•t"Õ `å<£ ãÖÇ¨Ï$`«º `«O Ñ¨Ù#~ü„Éè∂í ã¨~À~°∞¿ÇÏ
kfiÑ¨„`Õ Ç¨ÏHõÅ∆ ã≤`Õ Ü≥∂[~Ú`åfi `«`ÀQÆ∞~°∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 159
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ãÖ™ê~°=Ú#∞O_ç =ÚH˜Î

HõeyOK«∞ "Õ^=Œè ∞~¸ nHõ∆ q=iOK«|_»∞K«∞#flk. QÆ∞~°∞=Ù ã¨~fi° „Ñ¨^=Œè ∞
=ÚQÍ t+¨º â◊s~°=ÚÖ’x =¸ÖÏ^è•~°ã≤÷`« „uHÀ} =∞^èŒºK«`«∞~°ÌÅ
Ñ¨^‡Œ =∞O^Œ∞ ™È=∞ã¨∂~åºyfl `Õ*’ã¨"∞Õ `« ‰õΩO_»eh â◊HxÎ̃ ^è•ºxOKåe.
D ‰õΩO_»ex =¸_»∞ K«∞@∞¡QÍ Ü«ÚO_»∞#∞. nx "≥Å∞QÆ∞
HÀ\Ï#∞HÀ@¡ q^Œ∞º`ü „Ñ¨ÉÅíè `À#∞O_»∞#∞. Wk ã¨∂H∆Í‡u ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞#ÿ k.
+¨\òK„« ‰õ=ÚÅ#∞ (=¸ÖÏ^è•~° – ™êfikäëêª# – =∞}˜ÑÙ¨ ~° – J<åÇ¨Ï`« –
qâ◊√^Œú – P*Ï˝K„« Hõ=ÚÅ∞) ÉèkË Oz, ã¨∞+¨µ=∂fl~°∂Ñ¨ =∞^èºŒ =∂~°=æ Ú^•fi~å
Ñ¨~t° = Ñ¨~º° O`«=¸ "≥à√◊ §#∞.
=¸ÖÏ^è•~°=∞O^Œ∞#fl = – â◊ – +¨ – ã¨, JHõ∆~°=ÚÅ#∞
„|Ç¨Ï‡Ü«∞O^Œ∞ LÑ¨ãO¨ „Hõ=∞}O KÕÜ∂« e. ™êfikèëêª#=∞O^Œ∞#fl +¨\ò^àŒ ◊
Ñ¨^‡Œ =ÚÖ’ | – Éèí – =∞ – Ü«∞ – ~° – Å JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ q+¨µ=‚ Ù#O^Œ∞
LÑ¨ãO¨ Ç¨~°O KÕÜ∂« e.
^Œâ◊^Œà◊ â’aè`«"≥∞ÿ# =∞}˜Ñ¨Ó~°K«„Hõ=∞O^Œ∞, _» – Éèí – } – `« – ^äŒ
– ^èŒ – # – Ñ¨ – Ñ¶,¨ JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ ~°∞„^Œ∞xÜ«∞O^Œ∞ ãÖ„Hõq∞OÑ¨
KÕÜ∂« e. ^•fi^Œâ◊ Ñ¨„`å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ J<åÇ¨Ï`«=∞O^Œ∞, Hõ – Y – QÆ – Ñ¶∞¨ –
V – @ – ~î° JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ Dâ◊fi~°∞xÜ«∞O^Œ∞ ã¨=∂"ÕâO◊ KÕÜ∂« e.
=∞~°Å P =~°=‚ ÚÅ#∞ JK«@#∞O_ç ÃÑH· ˜ fã¨∞H˘x "≥o§ HõO~î™° ê÷#
=∞O^Œ∞#fl 16 JK«∞ÛÅ~°∂Ñ¨"∞≥ #ÿ qâ◊√^ŒKú „« Hõ=∞O^Œ∞ (16 ^Œà=◊ ÚÅ∞ HõÅ
Ñ¨^‡Œ q∞k) ™ê÷ÑO≤ z, ã¨^•t=ÙxÖ’ b#O KÕÜ∂« e.
=∞~°Å D =~°=‚ ÚÅxfl\˜h „Éè∂í =∞^èºŒ =∞O^Œ∞ kfi^Œà◊ â’aè`"« ∞≥ #ÿ
P*Ï˝K„« Hõ=∞O^Œ∞ Ç¨Ï – Hõ∆ J#∞ JHõ~∆ =° ÚÅO^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ z aO^Œ∞=Ù#O^Œ∞
Hõà◊`À ãÖÜ«ÚHõÎO KÕÜ«∂e. =∞~°Å ^•xx <å^Œ=∞O^Œ∞, <å^Œ=Ú#∞
<å^•O`«=∞O^Œ∞, ãÖÜ«ÚHõOÎ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
160 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II `«=Ú<åºO ã¨=∂Ü≥∂[º q+¨µ=‚ „HÍÎO`«~ˆ K«`åO
`åOÑ¨Ù#~ü QÆ∞~°∞=„ˆH`
Î ∞« Ü≥∂[ÜÕ∞`ü ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó I
ã¨ÃÇ·Ï= =∂`«‡<å â◊HOÎ̃ "Õ^Ü
Œè ∞Õ `«Ê~°"∞Õ â◊fi~ˆ I
QÆ∞~åfi[˝Ü∂« zè#fláêâ◊ã^Î̈ •t+¨ºó Ñ¨`^Õ £ Éè∞í q II
ãÖ*Ï`« k=ºÉ’^èÀ-™œ ã¨~fi° O qO^Œu `«`Hü } ∆õ Ï`ü
™êH∆Í`ü t"À Éè=í `Õº+¨ <å„`«HÍ~åº qKå~°}Ï I
Uëê"Õ^Œè =∞~¸ nH∆Í ã¨~fi° ãÖq`ü „Ñ¨^•~Úh
„Hõ=∂K«Û`«∞ifi^è• nH∆Í `«O„`Õ-ã≤‡<£ ã¨=∞ºwi`å I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <å^•O`«=Ú#∞ L#‡h
Ü«∞O^Œ∞, ^•xx q+¨µ=‚ Ù#O^Œ∞, =∞~°Å ^•xx QÆ∞~°∞=ÚY=Ú#O^Œ∞ QÆ∞~°∞=Ù
ãÖÜ«ÚHõOÎ KÕÜ∂« e. Dq^è=Œ ÚQÍ t+¨µºx r"å`«‡ ‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ ^•fi~å
â’kèOÑ¨|_ç Ñ¨~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ x"ÕtOÑ¨|_»∞#∞. WÖÏ KÕÜ«Ú@=Å#
t+¨µº_»∞ áêâ◊=Ú‰õΩÎ_≥· <ÕÅÃÑ·|_»∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ k=ºÉ’^èŒ Hõey "Õ∞ÖÁ¯x QÆ∞~°∞K«~°}Ï~°qO^Œ=ÚÅ‰õΩ
#=∞ã¨¯iOK«=ÅÜ«Ú#∞. t+¨µº_»∞ ã¨~°fiA˝_»QÆ∞#∞. t=ã¨fi~°∂Ñ¨Ù_»QÆ∞#∞.
WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇ¨Ï=ÚÖË^Œ∞. D ''"Õ^èŒ=∞~¸nHõ∆—— ãÖÑ¨Ó~°‚*Ï˝#=Ú#∞
HõeyOK«∞#∞. D q^è=Œ ÚQÍ `«O„`«âßG=Ú#O^Œ∞ 4 nHõÅ∆ ∞ q=iOK«
|_ç#q. 1. „H˜Ü∂« =fnHõ∆ 2. =~å‚u‡HÍnHõ∆ 3. HõàÏ=fnHõ∆ 4. "Õ^=Œè ∞~¸
nHõ∆.
qâı+¨ "åºMÏº#=Ú :– r=Ùx |OkèOK«∞ áêâ◊„`«Ü«∞=Ú D
q^è=Œ ÚQÍ =ÙO_»∞#∞. 1. ã¨ÇÏ¨ [„áêÑÎ̈ Éè’QÆ=Ú 2. POQÆO`«∞Hõ Éè’QÆ=Ú
3. ãÖã¨~æ° [#ºÉè’QÆ=Ú.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 161
áêâ◊ã∞¨ Î ã¨`∞« ûKåã¨`∞« û Hõ~å‡=™ê÷ ã¨g∞i`å

„uq^èóŒ ã¨`∞« q*Ë̋Ü∞« ó áêâ’|O^èH·≥ õ ™ê^è#Œ ó I
„Ñ¨^=Œä ∞ó ã¨ÇÏ¨ [ó áêâ◊ã^Î̈ •ä KåQÆO`«∞Hõó Ñ¨~ó°
„áêãÖyHõó `«$fÜ«∞ó™êºku áêâ◊„`«Ü∞« O ã¨‡$`«"∞£ I
''NHõO~îåKå~°∞ºÅ∞—— É’^èQŒ ∂Æ iÛ W@∞¡ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.
HÍÅ*Ï˝#O `«^•è HÍÅ =OK«<å#º`«<Ò `«^•è
„Ñ¨"âÕ ’ "Õ^Œè W`åºk „Ñ¨ã<¨ flÕ ÅÉèºí `Õ t"Õ II
''+¨_»#fiÜ«∞ =∞Ç¨~°`«fl=Ú—— #O^Œ ∞ nHõ ∆ (P}gnHõ ∆ ) Ñ¨ k
q^è=Œ ÚÅ∞QÍ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
P}g |Ç¨ï^è•nH∆Í âßˆH~Î ¸ âßOÉègí Ñ¨Ù#ó
UHõ^"·≥ä uÕ q^Œfikƒùó Ñ¨~º°î `Õ âßGHÀq^≥ó· I
P}g|Ç¨ï^èÕ`«∞ºHÍÎ `«^Õƒù^Œ=∞^èŒ∞<ÀK«º`Õ
1. ™ê‡sÎ 2. =∂#ã≤H© 3. Ü«∞øw 4. Kå‰õΩ∆ +‘, 5. ™êÊ~°≈h`«^•è
6. "åzH© 7. =∂O„uH© 8. Ç¨Ï∫„f 9. âß„ã‘Î 10. KÕ`º« aè¿+K«H©
q^Õâã◊ O÷¨ QÆ∞~°∞óã¨‡$`åfi t+¨ºO áêâ◊„`«Ü∞« O „Hõ=∂`ü I
qt¡+º¨ ÅÜ«∞Éè’QÍOQÆ q^è•<Õ# Ñ¨~ˆ t"Õ
ã¨=∞ºQ∑ Ü≥∂[# ~°∂ÃÑ·ëê ™ê‡sÎ nˆHu ∆ Hõ^ºŒä `Õ I
ã¨fiã¨xfl^èÒ ã¨=∂ã‘# =∂Ö’Hõº =∞#™êâ◊√z"£∞
=∞Å„`«Ü∂« ^Œ∞áêÜ≥∞ÿ ~åº "≥∂zHÍ ™ê`«∞ =∂#ã‘ I
Ü≥∂QÆH„Îõ Hõ=∞`À Ü≥∂w t+¨º^ÕÇÏ¨ O „Ñ¨qâ◊º`«∞
QÆ$Ç‘Ï`åfi`« ã¨º Kå`å‡#O ™êfi`«‡<å Ü≥∂[<åu‡HÍ
Ü≥∂QÆnHˆ u ∆ ™ê„áÈHÍÎ =∞Å„`«Ü∞« q<åth I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
162 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
t"ÀÇ¨Ïq∞u xtÛ`«º gHõ} ∆ O Hõ~∞° }Ï„~°Ü
Ì ∂«
^Œ$âß™ê Kå‰õΩ∆ +‘ ã¨~fi° áêÑ¨ „Ñ¨}Ïth I
ã¨fiÜ«∞O Ñ¨~t° "À Éè∂í `åfi xóãÖkQÆú =∞<åQÆ∞~°∞ó
t=Ç¨Ï¿ã#Î t+¨ºã¨º ã¨=∞O„`«O =¸iúfl ãÖã¨Ê$âı`ü I
∆ ™ê„áÈHÍÎ t"åaè=ºHÎ̃ HÍi}© II
ã¨Ê~≈° nˆHu
t=Ç¨ÏãÎ̈ ÅHõ∆}=Ú#∞ ''™È=∞â◊OÉèí∞Ñ¨^Œúu—— „QÆO^èŒ=Ú#Ok@∞¡
q=iOK«|_ç#k.
QÆO^è≥·~°‡O_»ÅHõO ã‘fiÜÕ∞ q^Œ^è•º`ü ^ŒH˜∆}ËHõ̂~
qkè<å„`å~°ÛÜÕ∞^£ ^Õ=q∞`«O÷ ™êº`ü t=Ç¨ÏãÎ̈H" õ ∞£ I
"åzH© "≥Ú^ŒÅQÆ∞ q∞ye# nHõÅ∆ ÅHõ} ∆ q∞@∞¡O_»∞#∞.
QÆ∞~°∞=„HõOÎ x[=„HõOÎ qÉèÏ=ºQÆ∞~°∞~å^Œ~å`ü
QÆ∞~°∞=„HõÎ „Ñ¨Ü∂≥ Qˆ # k=º=∞O„`åkHõO tâ∫ I
=Ú„^• <åº™êkaèó ™ê~°Oú ^Œ^•º`ü¿ãÜ«∞O Ç≤Ï "åzH©
nH∆ÍÑ¨~å `«^• =∞O„`«<åºã¨ ãÖÜ«ÚHõÎ q„QÆÇÏ¨ ó I
ã¨fiÜ«∞O=∞O„`« `«#∞~°∂ƒù`åfi ã¨„Hõ=∞O =∞O„`«=∂^Œ~å`ü
^Œ^•º`ü tëêºÜ«∞ ™ênH∆Í =∂O„f =∞Å qÑ¶∂¨ uh I
‰õΩO_Õ "å ãÖ÷ _çÖË "åÑ≤ xH˜á∆ êºyflO q^è•#`«ó
ÅÜ«∞Éè’QÆ„Hõ"∞Õ }ÿ̌= „Ñ¨`º« ^è•fi#O Ü«∞^è•„Hõ=∞"£∞ I
=∞O„`«=~°‚ HõàÏ`«`fi« Ñ¨^qŒ +ì̈Ñ"¨ ∞Õ =K«
â◊√^èºŒ ~°O÷ Ç¨ÏŸ=∞~°∂ÃÑ·ëê Ç¨Ï∫„f nH∆Í ã¨g∞i`å I
Ü≥∂QÆºtëêºÜ«∞ ÉèHí ÍÎÜ∞« â◊√â◊$Ïëê~åÛÑ¨~åÜ«∞K«
™ê~°O÷ âßGÑ¨^• „`«Ü∂« º âß¢ãÎ‘ nˆHu ∆ ™ÈK«º`Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 163
t=OK« t=Ñ¨fflO K« ‰õΩOÉèãË O¨ Ñ¨Ó[º™ê^Œ~O°

t=‰õΩOÉèÏaè¿+HÍ`ü™ê nH∆Í ™êº^Œa¿è+K«H© I
Ç¨ÏŸ=∞„^=Œ º Ñï=∂}=Ú
â’¡II J^è•-„`« Ç¨ÏŸ=∞„^Œ"åº}ÏO „Ñ¨=∂}=∞aènÜ è ∞« `Õ
Hõ~=¬° ∂„`«O Ñ¶∞¨ $`«O Ç¨ÏŸ"Õ∞ â◊√HÎ̃=∂„`«O Ñ¨Ü∞« óã¨‡$`«O I
LHÍÎx ÑÖK«Q"Æ åºx `«`û« =∂x =∞h+≤aóè
`«`û« =∞O =∞^è∞Œ ^Œ∞QÍ÷#fl=∞Hõ=∆ ∂„`«=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Œk„è Ñ¨ã$¨ u =∂„`«O™êº ÖÏ¡*Ïó ã¨∞º~ü=Ú+≤ãì q¨ ∞‡`åó
Ñ¨$^ä∞Œ HÍãÎ̈`„ü Ñ¨=∂}Ïóã¨∞ºó â◊HÀÎº-Ñ≤ `«^Àè k`åó I
QÆ∞_»O Ñ¨ÖÏ~°=÷ ∂#O ™êº`ü â◊~¯° ~åÑ≤ `«^•è =∞`å
„QÍ™ê~°O÷ K«~∞° =∂#O ™êºk‰õΩ∆ ó Ñ¨~åfi=kä~‡° `«ó I
UÔHH· Oõ Ñ¨„`«ÑÙ¨ ëêÊ}˜ `«^•è -Ñ¨Óáêx HõÅÊÜÕ∞`ü
Hõ^mŒ Ñ¶Å¨ <å~°OQÆ Ñ¶Ö¨ Ï<ÕºHÔ H· âõ ’ q^Œ∞ó I
=∂`«∞Å∞OQÆ K«`∞« óYO_»OÑ¨#ãÖ ^Œâ^◊ •è Hõ$`«O
J+ì̈^•è <åiˆHàÏx YO_ç`åx q^Œ∞~ü|∞^è•ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕÜÚ« „^Œ=º=ÚÅ
Ñï=∂}=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. <Õ~Ú Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ ''Hõ~¬° ——
=∂„`«O KÕÜ∂« e. #∂<≥ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« #Ñ¨#∞_»∞ ‰õÄ_® W^Õ „Ñ¨=∂}O
„QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞.
Hõ~¬° =∞#QÍ :–
QÆ∞O*Ïaè~âÌ° a◊ ~è å‡+¨ó âß}À =∂+¨K`
« ∞« +ì̈Ü∞« O
^Òfiâ’}∫ Ñ¶∞¨ @Hõó, HÍÖ’ |^Œ~O° „^ŒH} ∆õ â◊ÛÜ«∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
164 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`Ò^Òfi áê}˜`Å« O Hõ~ó¬° ã¨∞=~°O‚ Hõ=Å„QÆÇÏ¨ ó
Ñ≤K∞« ifi_®Å Ñ¨^HŒ Oõ uO^Œ∞HÀ-Hõ∆â◊Û `«^£^ŒfiÜ«∞"£∞ I
â◊√HÎ̃~+° qì̈ ∞HÍ `Õ ^Õfi Ñ¨ÅOaÅfiO K«`∞« i÷HÍ
=Ú+≤~ì å„=∞O „Ñ¨‰Ωõ OKÀ-^äŒ ^ÕfiÑ¨ÖË „Ñ¨ã$¨ uãÎ̈^•è I
10 QÆ∞iqO^Œ yO[Å∞ 1 =∂+Ö J#|_»∞#∞.
4 =∂+¨=ÚÅ∞ 1 â’}O J#|_»∞#∞.
2 â’}=ÚÅ∞ 1 Ñ¶∞¨ @HõO, ÖË^• 1 |^Œ~O°
2 Ñ¶∞¨ @Hõ=ÚÅ∞ 1 Hõ~¬° O ÖË^• 1 K«∞Å∞HõO.
PK«=∞#O KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ ‰õΩ_çK~Õ Úx
Z@∞¡ LOK≥^"Œ ∂≥ Jk K«∞Å∞Hõ=Ú
J#|_»∞#∞.
2 Hõ~¬° =ÚÅ∞ 1 â◊√HÎ̃
áêÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ 1 â◊√HÎ̃„Ñ¨=∂}OQÍ LO_®e. ÑÖK«
QÆ=º=ÚÅ∞ ‰õÄ_® W^Õ „Ñ¨=∂}=ÚQÍ „QÆÇÏ≤ OKåe. `Õ<,≥ aÜ«∞ºO Hõ~¬° "∞≥ `«∞Î
LO_®e.
ÃÑ~°∞QÆ∞ 1 „Ñ¨ã$¨ u (2 Ñ¨Å=ÚÅ∞) LO_®e. ¿ÑÖÏÅ∞ =Ú+≤ì =∂„`«O
LO_®e. Ñ¨$^ä∞Œ Hõ=ÚÅ∞ ( ) ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç J^Õ „Ñ¨=∂}=ÚO_®e.
ÉˇÅO¡ J~°Ñú Å¨ O, â◊~¯° ~° ‰õÄ_® JO`Õ. Ñ¨„`«, Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ XH˘¯Hõ¯\˜QÍ KÕÜ∂« e. JÑ¨ÓÑ¨=ÚÅ∞ (JáêÊÅ∞, [OuHõÅ∞
=O\˜ ÉèHí ∆õ º=ÚÅ∞) XH˘¯Hõ¯\˜QÍ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
J~°\ ˜ÑÖ_»∞, <åiO[, XH˘¯Hõ¯ ÑÖ_»∞QÍ KÕÜ«∂e. =ÚHõ¯Å∞
KÕÜ∞« ~å^Œ∞. =∂`«∞Å∞OQÆ=Ú ( ) 4 =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕã≤ XH˘¯Hõ¯
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 165
=ÚHõ¯ KÕÜ∂« e. Ñ¨#ã¨ÑO¨ _»∞ Ñ¨k =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕã≤ XH˘¯Hõ¯ ÉèÏQÆ=Ú

KÕÜ∂« e `˘#Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« ~å^Œ∞.
H˘|ƒi 8 =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕã≤ XH˘¯Hõ¯=ÚHõ¯ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
â’¡II „u^è•Hõ$`«O Ñ¶¨ÅO HõÑ` ≤ O÷« YO_çÒ« „u^è•
L~åfi~°∞Hõ Ñ¶Å¨ O Ç¨ÏŸ"Õ∞ KÀk`«O YO_çÒ« „u^è• I
Ñ¶Ö¨ Ï#º<åºx YO_®x ã¨q∞^èóŒ ã¨∞º~°âÌ ßOQÆ∞ÖÏó
^Œ∂~åfi„`«Ü∞« O ã¨=ÚkÌ+Oì̈ QÆ∞_»∂p K«`∞« ~°OQÆ∞àÏ I
„gÇ¨ÏÜ≥∂ =Ú+≤=ì ∂„`åó ã¨∞º~ü=Ú^Œ=æ ∂ëêÜ«∞"åJÑ≤
`«O_»∞ÖÏó ã¨∞ºãÎ̈^~Œ å÷Oâßó HÀ„^Œ"å=Ú+≤ì ã¨=∞‡`åó I
QÀ^è∂Œ =∞ ~°HHÎõ Åõ =∂ qÇ≤Ï`å =Ú+≤ì =∂#`«ó
uÖÏâ◊√ÛÅ∞Hõ=∂„`åó ã¨∞ºó ã¨~á¬° êãÎ̈`ü „Ñ¨=∂}HÍó I
â◊√HÎ̃„Ñ¨=∂}O Å=}O =∞sKå<ÕºHõ qOâ◊uó
Ñ¨Ù~°O |^Œ~=° ∂#O ™êº„^•=∞~îO° `«`û« =∞O ã¨‡$`«"∞£ I
K«O^Œ<åQÆ∞~°∞ Hõ~∂° Ê~° Hõã∂¨ sÎ ‰õΩO‰õΩ=∂xK«
uOu_ôc[=∂<åx ã¨=ÚkÌëêìx ^ÕtHÔ ó· I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂ˆ~_»∞HÍÜ«∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ =¸_»∞ =ÚHõ¯Å∞ KÕÜ∂« e. "≥ÅQÆÑO¨ _»∂ JO`Õ. L~åfi~°∞HõO
(^Àã¨HÍÜ«∞) =¸_»∞ =ÚHõ¯Å∞ KÕÜ∂« e. W`«~° Ñ¶Å¨ =ÚÅ∞ ‰õÄ_® =¸_»∞
=ÚHõ¯Å∞ KÕã≤ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
ã¨q∞^èÅŒ ∞ 10 JOQÆ∞à◊=ÚÅ á⁄_»=Ù LO_®e. ^Œ∂~°fiÅ∞ =¸_»∞
JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞O_®e. uÑ¨ÊfQÆ <åÅ∞QÆ∞ JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞O_®e. ^è•#º=Ú
– HõO^Œ∞Å∞ – ÃÑã¨Å∞ – q∞#∞=ÚÅ∞ – Ü«∞=Å∞ HÀ„^Œ==ÚÅ∞ ( )
=Ú+≤=ì ∂„`«O „QÆÇÏ≤ OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
166 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
aÜ«∞ºO J~°ú=Ú+≤ì „QÆÇ≤ÏOKåe. QÀ^èŒ∞=∞Å∞ ~°HõÎHõÅ=∞ (?)
=Ú+≤ì=∂„`«Og fã¨∞H˘x Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e. uÅÅ∞ – P"åÅ∞ XHõ
K«∞Å∞Hõ=Ú`À „QÆÇÏ≤ Oz Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. LÑ¨C ~Ô O_»∞ Hõ~¬° =ÚÅ∞
(XHõ â◊√HÎ̃=∂„`«=Ú), q∞iÜ«∂Å∞ 21 K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
QÆ∞QÆ∞Åæ =Ú XHõ |^Œ~O° (2 â’}=ÚÅ∞ ÖË^• 80 QÆ∞iqO^ŒyO[Å
Z`«∞)Î WOQÆ∞=‰õÄ_® W^Õ Ñï=∂}=ÚÖ’ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. K«O^Œ#O
– JQÆ∞~°∞ – Hõ~∂° Ê~°O – Hõã∂¨ iÎ – ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – zO`«yO[Å∂ –
W^Õ „Ñ¨=∂}O`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ç¨ÏŸ=∞Éè^
Ë =Œ ∞O^Œ∞ Jyfl^è•º# Éè^
Ë OŒ
â’¡II "≥·âßfi#~°O ã≤÷`«O ^è•ºÜÕ∞`ü ã¨q∞^Àú"Õ∞+¨µ ^ÕtHõó
â◊Ü∂« #=∂[ºÇ¨ÏŸ"Õ∞+¨µ x+¨}O‚ âı+=¨ ã¨∞+Î µ¨ I
P™êºO`«~°∞˚Ç¨ïÜ«∂^ŒˆQflifi=tÛ`ü ã¨~°fiHõ~°‡ã¨∞
ã¨^∂Œè "≥∂-yfló t~À*Ë̋Ü∞« O x~°∂=ú ∞â◊Û‰õΩ∆ ~ˆ =Ç≤Ï I
[fiÅ`ü Hõ$ëÈ‚ Éèí"Õ`ü Hõ~°‚ó HÍ+ª̈=∞ˆQfl ~°flã¨ãÎ̈^è•
„Ñ¨[fiÖ’-yflãÎ̈^•è lÇ¨fi U`«^"Õ å-yflÅHõ} ∆ "£∞ I
Hõ~°‚Ç¨ÏŸ"Õ∞ Éèí"Õ^£"åºkä <Õ„`Õ-O^è` Œ fi« =Úni`«"∞£
<åã≤HÍÜ«∂O =∞#óÑ‘_® =∞ãÎ̈Hˆ ^è#Œ ãÖHõÜ ∆ ∞« ó I
ã¨fi~°‚ ã≤O^è∂Œ ~°ÉÏÖÏ~°¯ ‰õΩO‰õΩ=∞ H∆“„^Œãx¨ flÉèóí
ã¨∞=~°~ˆ‚ `«™È =~°ó‚ â’Éè#í ó ÑïH©i` Î ó« I
ÉèËs"åi^Œ Ç¨Ïã‘ÎO„^Œ ^èŒfix~°fi¿ÇÏfló â◊√ÉèÏ=Ç¨Ïó I
<åQÆKO« Ñ¨Hõ Ñ¨Ù<åflQÆ áê@ÖÏÜ«¸käHÍxÉèóí
Ñ¨^‡Õ On=~° HõÇ¨ ~¡ ° ãïÊQÆ∞QÆ∞Åæ ∞ ã¨xflÉèóí I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 167
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨q∞^èŒÅ`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú

KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ JyflÇ¨ÏŸ„`«∞_»∞ xÅ|_çÜÚ« #fl@∞¡ ^è•ºxOKåe. Hˆ =ÅO <Õu`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ Jyfl Ñ¨_∞» H˘xÜ«Ú#fl@∞¡ ÉèÏqOz ^è•ºxOKåe.
W`«~° „^Œ=º=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ Jyfl ‰õÄ~˘Ûx Ü«Ú#fl@∞¡
ÉèÏqOz ^è•ºxOKåe.
á⁄QÆ`À xO_ç# Jyflx t~°ã∞¨ û JO\Ï~°∞. á⁄QÆÖxË Jyflx K«‰Ω∆õ =Ù
JO\Ï~°∞. [fieOK«∞ #Å¡x =~°‚ Jyflx Hõ~‚° ãÖ[˝. Hˆ =ÅO ‰õΩ+¨ª =∂„`åyflx
<åã≤Hõ JO\Ï~°∞.
K«Hõ¯QÍ [fieOK«∞ Jyflx lÇ¨fi JO\Ï~°∞. ã¨~°fiHÍ~°º=ÚÅO^Œ∞
Jyfl lÇ¨ÏfiÅO^Õ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. Jyfl Hõ~™‚° ê÷#=ÚQÍ #∞#flÑ¨Ù_»∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# "åºkè HõÅ∞QÆ∞#∞. <Õ„`«™ê÷#=Ú#O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤#
=∞<À"åºkè HõÅ∞QÆ∞#∞. t~°óã≤u÷ Ö’ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ^Œi„^Œ=Ú, ^è#Œ #+ì̈=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
â◊`$« <åâ◊=Ú H˘~°‰Ωõ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ ÃÑ^· ∞Œ +¨ì ÅHõ}∆ =ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , PÜ«∂ J=Ü«∞==ÚÅ∞ "≥H· Åõ º=Ú <˘O^Œ∞#∞.
Jyfl=~°‚=Ú, ã≤O^èŒ∂~° – ã¨∞=~°‚ – L^Œ~ÚOK«∞ ã¨∂~°∞º_»∞ –
‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – `Õ<,≥ D ~°OQÆ∞ÅÖ’ #∞O_»=ÅÜ«Ú#∞. ã¨∞=~°‚ =~°=‚ Ú
„Ñ¨â◊ã¨Î=Ú.
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ ÉèiË – "Õ∞Ñ¶∞¨ QÆ~#°̊ O QÆ[Ñ¶∞‘ OHÍ~°=Ú
=O\˜ â◊|=Ì ÚÅ∞ ~å=ÅÜ«Ú#∞. <åQÆ – ãÖÃÑOQÆ – =∞e¡ – *Ïl –
áê@Å – HõÅ∞= – <≥~Úº – QÆ∞yæÅ QÆO^è=Œ Ú=O\˜ ã¨∞"åã¨# "≥Å∞=_»
=ÅÜ«Ú#∞.
''N=∞`«OQÆ áê~°"Õ∞â◊fi~°=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
168 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
k"åº<å=∞Ñ¨º k"åº<å=∂Hõ$ëê‚ q+¨º`Õ ã¨^•
^è•‡`« Kåg∞Hõ~° „Ñ¨M’º Ç¨Ïi`åà◊xÉèíâ◊ÛÜ«∞ó
JaèKå~°H~õ ‡° Ü«∞O^Œ∞ L„QÆQOÆ ^è=Œ Ú "≥Å∞=_»=Öˇ#∞.
L„QQÆ OÆ ^èÀ-aèKåˆ~-„`« „Ñ¨â◊ãÎ̈ó ã¨~°fi^•-#Åó I
â’¡II „Ñ¨^ŒH˜∆}Ïó `«ºHõÎ HõOáêâ◊Û„`åÉèÏó td#ó tMÏó I
â◊√Éè^í •Ü«∞[=∂#ã¨º ~å[º™êºÑ≤ qâı+` ¨ ó« II
‰õΩO^ÕO^Œ∞ ^èŒ=à’ ^èŒ∂"≥∂ =¿ÇÏfló „áÈHõÎó â◊√ÉèÏ=Ç¨Ïó I
Hõ$+¨ó‚ Hõ$+¨Q‚ `
Æ ~Õ fi° ~À‚ Ü«∞[=∂#O q<åâ◊Ü∞Õ `ü II
âıfi`À~åRO xÇ¨ÏO`åºâ◊√ "åÜ«∞ã¨ãfi¨ ~° ã¨xflÉèóí I
Y~°ãfi¨ ~° ã¨"∂≥ =¿ÇÏfló ^èxŒ ó ã¨~fi° q<åâ◊H$õ `ü II
Ñ¨ÓuQÆO^èÀ Ç¨ï`«É∞íè *’ Ç¨ÏŸ`«∞~ü ^Œ∞óY „Ñ¨^ÀÉè"í ` Õ ü
zè<åfl=~åÎ tMÏ ‰õΩ~åº`ü =∞$`«∞ºO ^è#Œ ÑïHõÜ ∆ ∞« O II
â◊√HõÑH¨ x∆õ Éè’^è∂Œ =∞ó áê~å=`« ã¨=∞„Ñ¨Éóíè I
Ç¨xO `«∞~°QÆ *Ïf<åO QÆ"åOK« ‰õΩ~°∞`Õ-z~å`ü II
U=Oq^è+Õ µ¨ ^À¿++¨µ „áêÜ«∞tÛ`åÎÜ∞« ^ÕtHõó
=¸ÖË<å*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂`ü ÑÖK«qOâ◊u =∂Ç¨ïfó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hõ O Ñ¨ # ~° Ç ≤ Ï `« " ≥ ∞ ÿ
Kè«„`åHÍ~°=ÚQÍ Jyfl*ÏfiÅ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨ÙQÍ u~°∞QÆ∞K«∞#flKÀ Ü«∞[=∂xH˜
â◊√Éèí„Ñ¨^Œ=Ú. P „Ñ¨^Õâ◊=Ú#‰õΩ â◊√ÉèíHÍ~°Hõ=¸ JQÆ∞#∞. JyflÜ≥ÚHõ¯
^è∂Œ =∞=Ú `≥ÅQ¡ Í, Z„~°QÍ#∞#fl â◊√Éè„í Ñ¨^=Œ Ú.
#Å¡xá⁄QÆ Ü«∞[=∂xx <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú#∞. Jyfl `≥Å¡QÍ
[fieOz#, HÍH˜ ã¨fi~°=Ú=Öˇ ^èfiŒ xOz#, ~åR<åâ◊#O. QÍ_ç^ãŒ fi¨ ~°O =O\˜
^èfiŒ x ã¨~fi° <åâ◊#=Ú KÕÜÚ« #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 169
Ñ¨ÓuQÆO^è=Œ Ú =O\˜ ^Œ∞~°Oæ ^è=Œ Ú "åºÑ≤Oz# Ç¨ÏŸ`«‰Ωõ ^Œ∞óY„Ñ¨^=Œ Ú.

JyfltYÅ∞ zè#fl"≥∞#ÿ , Ü«∞*Ïq∞#H˜ =∞~°}=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. ^è#Œ =Ú <åâ◊#
=∞QÆ∞#∞. Ç¨ÏŸ=∞HÍÅ=∞O^Œ∞ zÅ∞HõÔ~Hõ¯Å=Öˇ á⁄QÆ~°OQÆ∞ P‰õΩÑ¨K«ÛQÍ
#∞#fl#∂, áê=Ù~°O ~°OQÆ∞Ö’ L#fl#∂ Ñ¨â√◊ #+ì̈O HõÅ∞QÆ∞#∞. W@∞=O\˜
^À+¨ Ü « Ú Hõ Î = ÚÖˇ · # â◊ ‰ õ Ω #=ÚÅ∞ „Ñ¨ H õ \ ˜ ` « " ≥ ∞ ÿ # Ñ¨ Ù _» ∞ , QÆ ∞ ~° ∞ =Ù
=¸Å=∞O„`«=Ú ÑïOî z 25 PÇ¨ï`«∞ezÛ „áêÜ«∞tÛ`«OÎ PK«iOKåe.
Wu N ÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^•uÅHõ `«O„`Õ
ÑÖK«=∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ +¨+óª̈ Ñ¨@Åó

J^è=Œ ∂`«$HÍ Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^ä=Œ ~°` ‚ #« ∞O =ˆHº∆ qâ◊fiÉ’^èŒ q^è•~ÚhO
Ü«∞™êº=∞#∞Ñ¨ÅÉÏ÷Ü∂« O ã¨~fi° "Õ∞`« [˚Q[Æ _˚ "» ∞£ II
|∞∞+≤ „|Ç¨‡ ã¨=ÚkÌëÈì QÍÜ«∞„f KèO« ^ŒDi`«O
ã¨~ã° fi¨ f ã¨=∂MÏº`å ^Õ=`å ^ÕtHÀ`«"Î ∞≥ óÿ I
JH©|¡ „Ç¨Ï ã¨fin~å…O`«~` æ° ó·≥ +¨_=£ ~°HÔæ ó· „Hõ=∂`ü
+¨_O» QÍx q^èÜ Õ ∂« x *ÏuÜ«ÚHÍÎx ^ÕtHÔ ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ`«∞Î‰õÄ *Ï˝#â◊HÎ̃x
„Ñ¨™êkOK«∞ ''=∂`«$Hõ——#∞ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. D =∂`«$Hõ‰Ωõ „|Ç¨Ï‡|∞∞+≤
– QÍÜ«∞„f KèO« ^Œã∞¨ û – ã¨~ã° fi¨ f^Õ=`å
1. JO – HõO – YO – QÆO – Ñ¶∞¨ O – PO – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
WÖÏ +¨_O» QÆ <åºã¨=∂K«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
170 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J – D – L – U – F – JO („Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ∞)
P – D – T – S – B – Jó (n~°=… ÚÅ∞)
Hõ – K« – @ – `« – Ñ¨ – Ü«∞ (=~°=æ ÚÅ∞)
g\˜x Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O "Õ∞à◊qOz +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕÜ∂« e.
L^• – 2 WOK«O KèO« [O +¨µO &O DO – t~°¿ã™êfiÇ¨
"åˆQ=Ì `å ^è•º#O
â’¡II ÑÖKåâ◊eÑ¡ a≤ iè fiÉèHí Îõ =ÚY^Àó Ñ¨#‡^èºŒ =Hõó∆ ã¨Ö÷ ÏO
ÉèÏã¨fi<Ò‡ox|^Œú K«O„^ŒâH◊ Öõ Ï=∂Ñ‘# `«∞OQÆãhÎ̈ "£∞ I
=Ú„^• =∞HõQ∆ ∞Æ }O ã¨∞^è•_èº» HõÅâ◊O q^•ºO K« Ç¨Ï™êÎO|∞*ˇó·
a„ÉèÏ}ÏO qâ◊^„Œ Ñ¨ÉÏè O „u#Ü«∞<åO "åˆQ=Ì `å=∂„â◊"∞Õ II
WK«@ ''Ñ¨^•~å÷^~Œ ≈° —— "åºMÏº#=ÚÖ’, ~åÑ¶∞¨ =Éè@
í ∞ì, JHõ~∆ =° ÚÅ‰õΩ
‰õÄ_® ^è•º#â’¡H=õ ÚÅ∞, W`«~° `«O„`«„QÆO^è=Œ Ú #∞O_ç LÖËd¡ OKå_»∞. Jq
‰õÄ_® ™ê^è‰Œ Ωõ Å ™œHõ~åº~°=ú Ú „"åÜ«∞|_»∞K«∞#flq.
JHõ~∆ ° ^è•º# â’¡H=õ ÚÅ∞
J– Kåg∞Hõ~x° Éèóí â◊¥ÅQÆ^•~å[^£ Éè∞í *Ï+ì̈Hóõ I
K«`∞« ~å™Èº-uHÍÜ«∞ó ™êº^ŒHÍ~°ó ‰õÄ~°‡"åÇ¨Ï#ó II
P– áêâßO‰õΩâ◊H~õ åâıfi`å Ñ¨^‡Œ ãÖ¿ã÷ Éè"í åÇ¨Ï<å
+¨+Ø¨ ºì ~°÷ Ü≥∂[#q∞`å ™êº^• =∞øHÎ̃Hõ Éè∞í +¨}Ï I
W– Ñ‘Ò« Hõ~å|˚ ‰õΩeâ◊Ñ~¨ â° √◊ O "≥i· <åâ◊#"£∞
^ÕfiºHõÜ∂≥ [#=∂#O ™êºkHÍ~°O HõKÛ« Ñù ã¨ ` ÷≤ "« ∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 171
D– ^ŒâÜ ◊ ∂≥ [# n~å…~°÷ <åÇ¨-™œ Ç¨ÏOã¨"åÇ¨Ï<å

Dó™êº`ü Ñ¨Ù+≤„ì Ñ¨^• âıfi`å=∞øHÎ̃HÍ_è®º ã≤`å#<å I
L– QÆ^•O‰õΩâ◊H~õ O° HÍHõ"åÇ¨Ï#O Hõ$+¨É‚ ∂íè +¨}O
T– Ü≥∂[#kfiã¨ÇÏ¨ „™ê}ÏO =∂#=Ú^ŒfiÜ«∞ =∞Hõ~∆ "° ∞£ I
|∞∞– áêâ◊âH◊ Î̃ Éè∞í [O~°HOÎõ =Ç≤ÏflaO| ã≤`÷ ÀRQÆO
|∞∂– LHõ„Î Ñ¨=∂}O HÍÅÑ¶∞¨ fl=∞$ |∞∂ =~°^‚ fiŒ Ü«∞O Éè"í ` Õ üI
– K«`∞« ~°„™ê|˚ Ç¨ÏOã¨ãO÷¨ Ñ¨Ù+ì̈~åQÆ ã¨=∞„Ñ¨É"íè ∞£
áêâ◊=„[Hõ~O° ~“„^ŒO Ü«ÚQÆ‡O ™êºxfl~À^è#Œ "£∞ I
Z– QÆ^•Ñ¶Ö¨ Ïi Ñ¨^•‡_èº» Hõ~O° Ç¨~°qÉè∂í +¨}O I
K«„Hõ"åHõã` ÷≤ O« âßº=∞"Õ∞HÍ~°O `«∞ =∞Ç¨Ï^Œƒ"ù ` Õ üI
S– #=‰õΩO^ŒxÉèÏâ◊¥Å =„[ÉÏÇ¨ kfiÑ¨ã` ÷≤ å
HÀ\˜Ü∂≥ [#=∂<å™êº ^≥=· ¸iÎó Hõq`åHõs I
F– z#‡Ü«∞O ã¨~fi° QÆO âßO`«O kfiã¨ÇÏ¨ „ã¨H~õ À[fiÅO
Ñ‘Ò« QÀ=$+¨ ãÖãÖ÷ ™êº^À~°∂ÑÖ NHõ~å`«‡Hõ"∞£ I
B– `«Ñ¿Î̈ ÇÏ=∞xÉèÏ áêâ◊K„« HõÉÏÇ¨ï ifiÉè∂í u^•
Ü≥∂[<å<åO ã¨ÇÏ¨ „¿ã} ™êº^Ò=~å‚q∞`Ò[™ê I
JO– =„[ â◊¥ÅHõ~O° ‰õΩ∆ „^ŒO Ñ¶Å¨ ^ŒO Y~°"åÇ¨Ï#O
ã¨ÇÏ¨ „ã¨Ü∂≥ [#q∞`«O ã¨fi~åO`«kfiÉè∞í [O ã¨‡~ˆ `ü I
Hõ– Éè∂í aO|QÆ[ãÖã¨ó÷ ™êº#fl= ‰õΩO‰õΩ=∞ ã¨xflÉèóí
â◊¥Å=„[=~°ó HÍ~°ó‚ ã¨ÇÏ¨ „ã¨^fiŒ Ü«∞Ü≥∂[#ó I
Y– áêâ◊`À=∞~° Ç¨ÏãÎ̈ó M’ "Õ∞+¨ãO¨ ™È÷ x~À^è#Œ ó
Ü≥∂[<å<åO ã¨ÇÏ¨ „¿ã} q∞`«ó Hõ$ëÈ‚ qcè+} ¨ óI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
172 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆ– áêâßO‰õΩâ◊ Hõ~ó° Ñ¨^‡Õ Ñ¶} ¨ ã˜ O¨ ™È÷-~°∞}„Ñ¨Éóíè I
QÆHÍ~°ó ã¨~Ê° Éè∂í +¨ó ™êºK«Û`
ù « Ü≥∂[# ãÖã≤` ÷ ó« I
Ñ¶∞¨ – L„ëÈì Å∂Y# ãÖã¨ó÷ ™êº^£ QÆ^•=„[ Hõ~À-q∞`«ó
Ü≥∂[<å<åO ã¨ÇÏ¨ „¿ã} kfi=ÚM’ Ñ¶∞¨ ó ã≤`` Õ ~« ó° I
V– HÀ\˜Ü∂≥ [#n~å…~°ú <åÇ¨ÏOHõ$+Ö‚ [fiÅ`ü „Ñ¨ÉOíè
kfiÉè∞í [O HÍHõ"åÇ¨ÏO ™êº`ü VÍ~°O‚ ‰õΩ∆ „^ŒÑÅ¨¶ „Ñ¨^"Œ ∞£ I
K«– Ü«ÚQÍ„QÆ Ñ¨^‡Œ ãÖã¨ó÷ ™êºK«Û`«∞~åƒÇ¨ïó ã≤`„« Ñ¨Éóíè I
K«óHõÑs¨ Ì ã¨∞QÆO^è•_»ºó HÀ\˜Ü∂≥ [# ãÖã≤` ÷ ó« I
Kè«– ã≤`«™êÎ=x‡`«ó Ñ¨^Õ‡ K«`∞« ~åƒÇ¨ï â◊Û=ù ~°H‚ óõ
[,~°≠– [~°≠ø K« HÀ\˜=∂<Ò ãÎ̈âÛ◊ `«∞~åƒÇ¨˙ã≤`„« Ñ¨É∫è I
&– Ü≥∂[<å<åO ã¨ÇÏ¨ „Ãã·ó ™êº`ü ã¨q∞‡`«O HÍHõ"åÇ¨Ï#O
q^Õfi+¨H~õ } ° O &Í~°O‚ Hõ$+¨=‚ ~°O‚ Éè∞í [^ŒfiÜ«∞"£∞ I
@ „H“OK«™È÷ kfiÉè∞í [+ì̈ó ™êº<åflQÆ|^Àú =∞Ç¨^èfiŒ xó I
~î° ^è~Œ åÑ¨^‡Œ QÆ*OË „^Œã÷¨ +ª̈=~À‚ kfiHõ~À[fiÅó I
_»– ÅHõÜ ∆ ∂≥ [# =∂#ó™êº`ü QÆ~<° åâ◊H~õ ÀqÉè∞í ó
_»=~À‚-Ñ¨º+ì̈ ÉÏÇ¨ïó ™êºK«Û`«∞~ü=„HõóÎ ã¨fiÅOHõ$`«ó I
_è»– Ü≥∂[<å<åO ã¨Ç¨Ï„¿ã} q∞`«ó ‰õΩ=ÅÜÕ∞ã≤` ÷ ó«
JyflaO|[QÀ _è®~À‚ ^ŒâÉ◊ ÏÇ¨ï~ü [fiÅ`ü „Ñ¨Éóíè I
}– ã¨ÇÏ¨ „ã¨=∂#O "åº„Ñ¶∞¨ ãÖ÷ Ü≥∂[<å<åOÇ≤Ï }OÉè"í ` Õ ü
+¨+Çì≤ ¨ Ü«∞# ãÖã¨ó÷ ™êº`ü K«`∞« ~åƒÇ¨ïó ã¨fiÅOHõ$`«ó I
`«– ã¨Ç¨Ï„ã¨=∂<À QÆO^è•_è»ºó ‰õΩO‰õΩ=∂ Éèíâ◊Û`åHõ∆~°ó
HÀ\˜Ü∂≥ [# =∂#ó™êº^Œ+Éì̈ ÏÇ¨ïâ◊Û`«∞~°∞‡Yó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 173
^ä–Œ Ñ‘`=« ~å‚ =$ëê~°∂_è» ã¨=÷ ~À‚-Ñ≤ ÉèÜ í ∞« OHõ~ó°

^Œ– kfi=ÚYO+¨_£ Éè∞í [O HÀ\˜=∂#O^ŒO =∞Ç≤Ï+¨ã` ÷≤ "« ∞£ I
^èŒ– ã≤OÇ¨Ï"åÇ¨Ïâ◊Û`«∞~åƒÇ¨ï~°÷â◊Û`«∞~°¡Hõ∆ ã¨q∞‡`«
#– kfiÉè∞í [O HÍHõ"åÇ¨ÏO#O `«`ü ã¨ÇÏ¨ „Ãã·i‡`«O Éè"í ` Õ "« ∞£ I
Ñ¨– qOâ◊É∞íè *’ ^Œâßã¨ºó Ñ¨ó HÀ\˜=∂<À |Hõã` ÷≤ ó« I
Ñ¶¨– ^Œâ◊HÀ\˜q∞`«ó á¶ê~À‚ Ü≥∂[<å<åO Éèí∞[^ŒfiÜ«∞ó I
|– HõOsî~=° ã≤`åOÉè’*Ë x+¨} â◊ÛOK«Åó ã≤`ó«
+¨_®™ÈºkfiÉè∞í *’|ó ™êº^ŒâÌ H◊ À\˜ q∞`À-~°∞}ó I
Éèí– hÖ’`«ÊÅ Åã¨^ŒúO ã¨"åÇ¨Ï#ó Ñ¨Ù+≤ì ^•Ü«∞Hõó
„uÇ¨ÏãÎ̈O „u=ÚYO "åº„Ñ¶∞¨ "åÇ¨Ï#O cè+} ¨ ÏHõ$u"£∞ I
=∞– ^ŒâÅ◊ Hõq∆ ∞`«O =∂~°O‚ ^è∂Œ „=∂ÉèOí ™êº#‡Ç¨|Å"£∞
K«`∞« ~°∞ƒù*’ =∞HÍ~°ó ™êº`ü ã¨qëÈ~°QÆ ã¨xflÉèóí I
Ü«∞– =∞O_ç`À =ÚO_»=∂ÖÏaèó â◊tYO_» q~ål`«ó
"åºÑÎ̈âÛ◊ `«∞~°∞‡M’ ^è∂Œ „"≥∂ Ü«∂~°ó‚ ™êº#‡$QÆãO¨ ã≤` ÷ ó« I
~°– „uHÀ}ÏO|∞[ "Õ∞+¨™È÷ ~å~À‚ ÉÏÇ¨ï K«`∞« +ì̈Ü∞« ó
K«`∞« ~°„™ê|˚ ^ŒOfO„^Œ Ñ¨$¿+ª<ÀÑï ~ål`å I
Å– K«`∞« ~°∞ƒù*ÏÅHÍ~°ãº¨ =¸iÎó™êº`ü Ñ¶Ú¨ ã¨$}„Ñ¨ÉÏè I
=– Jaúã÷¨ Ñ¨^‡Œ #„Hõ™È÷ kfiÉè∞í *’=ó ã≤`ó« ã¨‡$`«ó I
â◊– Hõ~^° fiŒ Ü«∂|˚QÍ ¿ÇÏ=∞=~å‚ âß~å‚H$õ uãÎ̈^•è I
+¨– ã¨Ç¨Ï„ã¨=∂#ó Hõ$ëê‚Éè’ kfiÉèí∞[ó HÍ~°‡}Ë-^ä=Œ ó I
ã¨– HÀ\˜=∂#ó ã≤`ó« ã¨ó ™êº^ŒOú ã¨QÀ kfiÉè∞í *Ïxfi`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
174 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ç¨Ï– Ç¨~°ó‚ âıfi`« „ã≤Î ÉÏÇ¨ïó ™êº`ü "åºÑÎ̈ j`åOâ◊√ âıY~°ó I
à◊– áêâßÉèÜ í ∞« Hõ~å àÏ~°‚ =¸iÎóâıfi`å QÆ[ã≤`
÷ å
Hõ∆– Éèí∂aO| â‹·ÅãÖã¨÷ó H∆À ^Œâ◊ÉÏÇ¨ï~°‡}˜ „Ñ¨Éèíó I
=¸iÎÉ^Ëè • Ü«∞^è•-~å‚<åO =∞Ü«∂-`«Î „Ñüáêk`å II
JHõ~∆ <° åºã¨ ™ê÷#=ÚÅ∞
â’¡II ÅÖÏ@=ÚY =$`åÎH∆˜ â◊$u „Ñ¶∂¨ }Ë+µ¨ QÆO_»Ü∂≥ ó
F+ª̈ ^ŒO`ÀÎ`=Î« ∂OQÍã¨º ^ÀóÑ¨`ü ãÖ^è•º„QÆ̂H+¨µK« I
áê~°≈fiÜ≥∂ó Ñ¨$+ª̈`À <åÉè∫ [~î~°̂ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ -ã¨"À
Hõ‰Ωõ ^ŒºO¿ãK« Ç¨Ï$`üÑÓ¨ ~°fiO áê}˜áê^ŒÜÚ« Qˆ `«^•è I
[~î~° å##Ü≥∂~°flº¿ãº`ü =∂`«$HÍ~å‚<£ Ü«∞^ä•„Hõ=∂`ü
`«fiQÆã$¨ OQ∑ =∂Oã¨"∞Õ ^À-ã≤÷ =∞*Ï˚â√◊ „HÍ`«‡HÍ<£q^Œ∞ó I
<åkÇ¨O`å<£ #º¿ã^•`«‡ Ñ¨~=° ∞*Ï˝# Ñ¨Ó~°fiHÍ<£
nH˜` ∆ ó« „áÈHõ=Î ∂ˆ~}æ #º¿ãÅ¡HO∆õ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
[¿Ñ`ü `«`û« OYºÜ«∂ q^•fi#Ü«Ú`«O =∞^è∞Œ ~åÑ¨Ù` ¡ ó·≥
q^Œn` è « uÖˇ~· À›=∞O =∂`«$HÍ=∞ #fiÇ¨ÏO[¿Ñ`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· # K≥ Ñ ≤ Ê # 50
JHõ~∆ =° ÚÅ‰õΩ, â◊s~°=Ú#O^Œ∞ <åºã¨™ê÷#=ÚÅ∞ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flq.
1. ÅÖÏ@=Ú 2. =ÚY=$`«=Î Ú 3,4. ~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ 5,6.
~Ô O_»∞ K≥=ÙÅ∞ 7. =Ú‰õΩ¯ 8. K≥H¯˜ e 9. ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ 10. ^ŒO`«=ÚÅ∞
11. t~°ã∞¨ û 12. =ÚY=Ú 13,14. Éè∞í [=ÚÅ∞, HÍeãÖkä „Ñ¨^âÕ =◊ ÚÅ∞
J„QÆÉèÏQÆ=Ú 15,16. Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ¯Å "≥#∞HõÉèÏQÆ=Ú 17. <åaè
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 175
18. [~î~° =° Ú 19. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 20. HõO^äŒ 21. "≥∞_» 22. =Hõ=∆ Ú
23.24. ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞.
25,26. Ô~O_»∞ HÍà◊√¡ 27. Hõ_»∞Ñ¨Ù 28. =ÚY=Ú, D 28
™ê÷#=ÚÅÖ’ Hõ=~°æ – K«=~°æ – @=~°æ – `«=~°æ – Ñ¨=~°,æ Ü«∞ – ~° – Å
=~°=‚ ÚÅ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
`«fiH± – Jã≤÷ – =∂Oã¨ – "Õ∞^Œ – Jã¨$H± – =∞[˚ â◊√„Hõ=ÚÅO^Œ∞,
= – â◊ – +¨ – ã¨ – Ç¨Ï à◊ – Hõ,∆ =~°=‚ ÚÅ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. nHõ∆
á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =∂`«$Hõ#∞ ÅHõ=∆ ∂~°∞¡ <åºã¨=Ú, ÅHõ=∆ ∂~°∞¡ [Ñ¨=Ú
KÕÜ«∂e. D „Ñ¨„H˜Ü«∞O^Œ∞ XHõ™êi <åºã¨=Ú, XHõ™êi [Ñ¨=Ú
PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ`À (<≥~Úº – `Õ<≥ – áêÅ∞) `«_Ñç #≤
uÅÅ∞ Ñ¨k"ÕÅ=∂~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. „Ñ¨f PÇ¨ïuÜ«∞O^Œ∂ XHõ™êi
=∂`«$Hõ#∞ [Ñ≤OKåe.
=∂`«$HÍ K«H„ =õ Ú
â’¡II "Àº"Õ∞O^Òfi ~°ã<¨ å~°‚ HõiH‚ =õ ∂KåO ^ŒfiO^≥fiÂ ó ã¨∞Êù~`
° ü Hˆ â◊~O°
Ñ¨„`åO`«~` æ° « ÑÖK«=~°Ü
æ ∞« â◊ÖÏ~å‚k„u=~°Oæ „Hõ=∂`ü I
Pâßã¨fi„ã≤+Î µ¨ ÖÏO`«ÖÏOQÆe Ü«Ú*Ï H∆“}©ÑÙ¨ ~ˆ }Ï=$`«O
Ñ¨^‡Œ HõeÊ`«=∞„`« Ñ¨Ó[Ü«∞`«∞`åO =~å‚u‡HÍO^Õ=`å"£∞I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨~ã° fi¨ u âıfi`«=~°‚ â’aè`«
"≥∞#ÿ k. D =~°^‚ =Õ `«‰Ωõ D „HÕkq^è=Œ ÚQÍ =∂`«$HÍK«„Hõ=Ú edOz
Ñ¨ÓlOKåe. "åˆQ=Ì `« âıfi`« Hõ=∞Å=ÚÃÑ· Pã‘#∞~åÖˇ· Ü«ÚO_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
176 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
~î~° ~°î ~°î °î ~î~° ~°î ~°î °î
==== Ç¨Ï™œó ====
J
P
B JP
W
Hõ=~°æ
Jó
WD °æ
X
K«=~
JO ◊=~°æ
D
â
@=~°æ
LT
Ü«∞=~°æ
FB
L
S
US =~°æ
`«=~ |∞∂
|∞∞
Ü«∞
T
°æ
Z
Ñ¨ =~°æ
|∞∞
|∞∂
~î~° ~°î ~°î °î ~î~° ~°î ~°î °î
==== ====
Ñ‘~î°â◊‰õΩÎÅ∞
â’¡II P^è•~°â◊HÎ̃ =∂~°Éèíº Ñ‘~î° â◊HõÎºO`« =∞~°ÛÜÕ∞`ü
"Õ∞^è•„Ñ¨*Ï˝ „Ñ¨ÉÏè q^•º nè~^ü $Œè u ã¨‡$u |∞^ŒÜ ú ∞« ó I
q^Õfiâ◊fisu ãÖ„áÈHÍÎ ÉèÏ~°`åº #=â◊HÜ Îõ ∞« ó
=~å‚É<˚Ë åã¨#O ^Œ^•º`ü =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
P"åÇ¨Ïº Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«™Î êºO ^Õg=∂=~°}ÿ̌ ã¨ûÇ¨Ï
JOÔQ~· å=~°}O Ñ¨Ó~°fiO kfifÜ«∞O Ü«ÚQÆ‡â◊ó ã¨fi~Ô ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 177
J+ì̈=~Ô ~æÂ å=~°}O Ñ¨Ó~°fiO kfifÜ«∞O Ü«ÚQÆ‡â◊ó ã¨fi~Ô ó· I

ÑÖK«=∞O =∂`«$aèó„áÈHõOÎ +¨+Oª̈ Ö’ˆHâ◊fi~Ô · ã¨‡$`«"∞£ I
Ö’HõáêÖÏÜ«Ú^èó·≥ „áÈHõOÎ =„*Ï^≥º· ó ã¨Ñ=Î̈ ∞O`«`ó«
qkä<å-<Õ# =ˆ~j‚ =ÚÑ¨KåÔ~ó· „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
"åºÑ≤h áêeh Ñ¨âßÛ`ü áê=h Hˆ k¡ h `«^•è
^è•i}© =∂eh Éè∂í Ü≥∂ Ç¨ÏOã≤h âßOuh ã¨‡$`å I
â◊√„ÉèÏó Ñ¨„`Õ+µ¨ ãÖÑ¨Ó*Ïº ^è$Œ `åHõQ∆ ∞Æ } Ñ¨ÙãÎ̈HÍó
„ÉÏÇ‘Ï‡=∂¿ÇÏâ◊fisÉè∂í Ü«∞ó H“=∂s"≥+· g‚¨ =∞`å I
"å~åÇ¨Ïº#O`«~ˆ O„^•}© Kå=ÚO_® ã¨ÑgÎ¨ ∞ =∞`å
J+ì̈g∞™êº#‡Ç¨ÅH©‡∆ ó „áÈHÍÎó ã¨∞ºifiâ◊fi=∂`«~ó° II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – P^è•~°âH◊ Î˜ #∞O_ç P~°OaèOz
Ñ‘~â°î H◊ =Î̃ ~°‰Ωõ J~°Û# KÕÜ∂« e. ã¨~ã° fi¨ u 9 â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ HõÅ=Ù. 1. "Õ∞^è• 2.
„Ñ¨*Ï˝, 3. „Ñ¨ÉÏè 4. q^•º 4. nè 6. ^è$Œ u 7. ã¨‡ $u 8. |∞kú 9.
q^Õºâ◊fii
''=~å‚ÉÏ˚Ü∞« #=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À, Pã¨#=Ú HõeÊOKåe.
=¸Å=∞O„`«=Ú`À (FO „Ç‘ÏO) =¸iÎ™ê÷Ñ#¨ KÕÜ∂« e. D „Ñ¨HÍ~°=Ú
P"åÇ¨Ï#KÕã≤ 7 P=~°}=ÚÅ#∞ WÖÏ JiÛOKåe.
1. „Ñ¨^=Œè ∂=~°}O – =$`«=Î ∞^èºŒ =ÚÖ’ JOQÆ=∞O„`«=ÚÅ`À Ñ¨ÓlOKåe.
2. kfifÜ«∂=~°}O – ~Ô O_»∞ ~Ô O_»∞ JK«∞ÛÅ`À, (JO PO #=∞ó)
3. `«$fÜ«∂=~°}O – J+ì̈=~°∞Åæ `À (Hõ=~°∞æ – K«=~°∞æ "≥ÚII)
4. K«`∞« ~åú=~°}O – â◊HÎ̃ <å=∞=ÚÅ`À
5. ÑÖ=∂=~°}O – =∂`«$HÍHõ~∆ =° ÚÅ`À
6. +¨ëêª=~°}O – Ö’HõáêÅ‰õΩÅ <å=∞=ÚÅ`À
7. ã¨Ñ=Î̈ ∂=~°}O – Ö’HõáêÅ‰õΩÅ PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ‰õΩ, =„*Ï^Œ∞Å`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
178 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ≤=∞‡@ QÆO^è•k LÑ¨Kå~°=ÚÅ`À "åˆQÌ=`«#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
J#O`«~O° ÅHõ=∆ ∂Å – Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ ^èiŒ Oz# J+¨^ì gÕ =¸~°∞ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
1. "åºÑ≤x 2. áêeh 3. áê=h 4. Hˆ k¡ h 5. ^è•i}© 6. =∂eh 7.
Ç¨ÏOã≤h 8. âßOuh.
Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ – =∂¿ÇÏâ◊fis – H“=∂s – "≥+· g‚¨ –
"å~åÇ‘Ï – WO„^•}© – Kå=ÚO_® – =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ J<Õ q=fi=∂`«Å#∞
ÉèHí `Î̃ À Ñ¨ÓlOKåe. "åi ^è•º# â’¡H=õ ÚÅ∞ D q^è=Œ ÚQÍ Ü«Ú#flq.
É
„ ÏÇ¨‡ºk ^è•º# â’¡H=õ ÚÅ∞
„ÉÏÇ‘Ï‡ –^ŒO_»OHõ=∞O_»∞Å∞O Ñ¨âßÛ^ŒH∆õ ã¨∂„`«=∞^ä•-ÉèÜ í ∞« O
a„Éèf í Hõ#HõKåÛùÜ∂« „ÉÏÇ‘Ï‡ Hõ$ëê‚ l<À [fiÖÏ I
=∂¿ÇÏâ◊fis– â◊¥ÅO Ñ¨~â° fi◊ Ñ¶∞¨ O ‰õΩ∆ „^Œ^∞Œ O^Œ∞aèO #$Hõ~À\˜HÍO
=Ç¨ÏOf Ç≤Ï=∞ãÖHÍâß ^èÜ Õ ∂« =∂¿ÇÏâ◊fis â◊√ÉèÏ I
H“=∂s – JO‰õΩâ◊O ^ŒO_» Y\ÏfiOQ“ áêâ◊OK«^^Œ f Œè Hõ~Ô ó·
|O^è∂Œ HõÑÙ¨ +¨Ê ãÖHÍâß H“=∂s HÍ=∞^•~Úh I
"≥+· g‚¨ – K«„HõO Ñ¶∞¨ O@O HõáêÅOK« â◊OYO K« ^Œ^f Œè Hõ~Ô ó·
`«=∂Å âßº=∞ÖÏ^èºÕ Ü«∂ "≥+· g‚¨ q„ÉèÜ í ∂≥ [fiÖÏ I
"å~åÇ‘Ï – =Ú+¨ÅOHõ~"° åÅOK« MË@HõO ^Œ^f Œè Ç¨ÏÅO
Hõ~Ô â· Û◊ `«∞iƒùó "å~åÇ‘Ï ^èÜ
Õ ∂« HÍÅ Ñ¶∞¨ #K«Ûqù ó I
WO„^•}© – JO‰õΩâ◊O`À=∞~°O q^Œ∞º`ü ‰õΩeâ◊Oa„Éèf í Hõ~Ô ó·
WO„^Œ hÅxMËO„^•}© ^èºÕ Ü«∂ ã¨~fi° ã¨=∞$kú^• I
Kå=ÚO_® – â◊¥ÅO Hõ$áê}O #$t~°ó HõáêÅO ^Œ^f Œè Hõ~Ô ó·
=ÚO_»„ã¨H± =∞O_ç`å ^èºÕ Ü«∂ Kå=ÚO_®~°HÎõ q„QÆÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 179
ã¨$+≤ì<åºãÖ
â’¡II #º¿ã`ü ã¨~åæxfi`å<£ ã¨$ëêìº ^è•º`åfi ^ÕgO Ü«∞^è•qkè
ã¨~aæ° O^ŒfiOuHÍ<£ #ºã¨º _®~å‚^•º<£ ã≤u ÷ =~°‡Î <å I
q^•º`ü Ñ¨Ó~Àfik`å<£ q^•fi#$ëêºn #OQÆãO¨ Ü«Ú`å<£
^è•ºÜÕ∞^Œfi~ˆ â‚ fi◊ s=∞„`« =Å¡É#Ëè ã¨=∞xfi`å"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨$+≤ì=∂~°æ=ÚÖ’ +¨_»OQÆ
<åºã¨=∂K«iOKåe. ''Jó #=∞ó ÅÖÏ>Ë, Pó#=∞ó =ÚY=$`ÕÎ W`åºkQÍ
<åºãÖ KÕÜ∂« e. ã≤u÷ „Hõ=∞=∞O^Œ∞ J#QÍ ã≤u÷ <åºã¨=∞O^Œ∞ _»HÍ~°=Ú
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x ~îH° Í~° Ñ¨~º° O`«=Ú <åºãÖ KÕÜ∂« e. g\˜H˜ |∞∞+≤ – K«O^À
– ^Õ=`«Å∞ Ñ¨Ó~ÀfiHõ=Î ÚQÍ<Õ Ü«ÚO_»∞#∞.
=ˆ~â
‚ fi◊ s ^è•º#O
â’¡II ã≤O^èŒ∂~°HÍOu =∞q∞`åÉèí~°}ÏO„u<Õ„`åO
q^•ºHõã∆ „¨ `« =∞$QÆáÈ`«=~°O ^Œ^•è <å"£∞ I
áê~°≈fi ã≤` ÷ åO ÉèQí =Æ f=∞Ñ≤ HÍOK«<åOwO
^è•ºÜÕ∞`ü Hõ~å|˚^$Œè `« Ñ¨ÙãÎ̈Hõ =~°=‚ ∂ÖÏ"£∞ II
ãÖÇ¨~°<åºãÖ
â’¡II JÉèíº~°Û<åkHõO ã¨~°fiO q^Œ^•è º`ü Ñ¨Ó~°fi=~°‡Î <å
aO^Œ∞Ü«ÚHÍÎq∞=∂O#º¿ãº`ü ãÖÇ¨Ï$`åº „ÑüÖ’=∞`«ó I
q^•º`ü Ñ¨Ó~Àfik`å<£ q^•fi<£ |∞∞ëêºn#OQÆ ãÖÜ«Ú`å<£
^èºÕ Ü«∂=~°=‚ ∞ÜÕ∞ Ñ‘~åî ^Õg "åQÆºÅ¡ÉÏè t"å I
<åº™ê~°Û<åkHõO ã¨~fi° O ‰õΩ~åº`ü Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =~°‡Î <å
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
180 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`å~À`å÷aóè HõÖÏaè™êÎO #º¿ã`ü ™ê^èHŒ ãõ ` ¨ =Î« ∞ó I
=~å‚^•º™êÎ~°ãÖÜ«ÚHÍÎ #ºã¨Î"åº™êÎ #"≥∂-xfi`åó
|∞∞+≤ó „Ñ¨*ÏÑüâ◊ÛOù ^À QÍÜ«∞„`«O ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
HõÖÏ`å‡ =~°[‚ #h ^Õ=`å âß~°^• ã¨‡$`å
„Ç¨Ïã¨fin~å…O`«~Q° `
Æ ó·≥ +¨_O» QÆO „Ñ¨}"≥ó· ã¨‡$`«"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^è • º<åO`« ~ ° O ,
„ÑüÖ’=∞OQÍ Hõ∆HÍ~åk–JHÍ~åO`« =~°‚=ÚÅ‰õΩ aO^Œ∞=Ù#∞ KÕiÛ#
ã¨ O Ç¨ Ï ~° < åºã¨ = ∞QÆ ∞ #∞. |∞∞+≤ – Kè « O ^À–^Õ = `« Å ∞ =ÚO^Œ ∞ =Öˇ < Õ
Ü«ÚO_»∞#∞.
ãÖÇ¨~°„Hõ=∞=∞O^Œ∞ – Hõ∆ #=∞ó Ç¨Ï$^•k=ÚMË ''Ç¨ÏO#=∞ó—— Ç¨Ï$^•k
[~î~°̂ W`åºkQÍ Ü«ÚO_»∞#∞.
ãÖÇ¨~°=∂`«$Hõ#∞ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II JHõ„∆ ã¨[O Ç¨Ïi}áÈ`« =Ú^Œ„QÆ@OHõO
q^•ºOHõ~Ô ~· q° ~°Ò« ^Œ^f
Œä O „u<Õ„`å"£∞ I
Jˆ~÷O^Œ∞=∞øo =∞~°∞}Ï=∞~°qO^Œ"å™êO
=ˆ~â‚ fi◊ sO „Ñ¨}=∞`« ãÎ̈#ÉèÏ~° #„=∂"£∞ II
J~Ú^Œ∞ HõàÅ◊ ∂ x=$`åº^Œ∞Å∞ =∂`«$Hõ`ÀHõeÑ≤ Ñ¨Ó~ÀfiHõ™Î ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. =∞~°Å ãÖÇ¨~°„Hõ=∞=Ú#O^Œ∞ „Ñ¨}=Ü«ÚHõÎ
JHÍ~åk =~°=‚ ÚÅ‰õΩ, z=~° #=∞ó – ÅÖÏ>Ë... "≥ÚII.
qâı+=¨ Ú :– JO`«~`æ° « Ñ¨^•~°=÷ Ú |Ü«∞@ ÉèÏã≤OÑ¨KÜ Õ ∞« _»O ã¨$+≤ì
J#|_»∞#∞. t=ÙxÜ«∞O^Œ∞ ÉèÏã≤OÑ¨KÜ Õ Ú« @ ã≤u÷ J#|_»∞#∞. ãÖ™ê¯~°
=∂„`«âı+¨=Ú#∞ =∞~°Å Ö’Ñ¨Å „Ñ¨"ÕtOÑ¨KÕÜ«∞_»O ãÖÇ¨~°=Ú
J#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 181
g\˜H˜ ‰õÄ_® „Ñ¨*ÏÑü |∞∞+≤ – QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó – HõàÏ`å‡ =~°[‚ #h

âß~°^•^Õ=`å, H©|¡ =~°=‚ ÚÖˇ#· (|∞∞ – |∞∂ – )q, =i˚Oz,
„Ç¨Ïã¨fi n~°=… ÚÅ =∞^èºŒ Ö’ „Ñ¨}==Ú KÕiÛ +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
L^• – JO FO PO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
âß~°^• ^è•º#O
â’¡II Ç¨ÏÃãÂÎó Ñ¨^Œ‡O ~°^ä•OQÆO QÆ∞}=∞^äŒ Ç¨Ïi}O Ñ¨ÙãÎ̈HõO =~°‚=∂ÖÏO
@OHõO â◊√„ÉèOí HõáêÅO ^Œ~=° ∞=∞$`«Åã¨^=úÕ ∞‰õΩOÉèOí =Ç¨ÏOf"£∞I
=ÚHÍÎ q^Œ∞º`«ÊÜ≥∂^Œ ã¨Êù\˜Hõ #=[áê|O^èŒ∞Ô~·ó ÑÖK«=„ÔHÂÎó
„`«ºHÔ ~Â∆ fi° H∆À[#„=∂O ã¨HÅõ â◊txÉèÏO âß~°^•O`åO #=∂q∞ II
NHõO~î° =∂`«$HÍ<åºãÖ
â’¡II J~°ÛÜÕ∞^Œ∞Hõ=Î ∂ˆ~}æ âß~°^•O ã¨~fi° HÍ=∞^•O
`åsÎÜ∞« Ñ¨Ó~åfiO`åO #º¿ãº#fl"≥∂O`åO ~°∞„^Œ ãÖÜ«Ú`å"£∞II
ã¨^•è `«∞„áê} â◊HÍÎº`«‡Ü«ÚHÍÎ Ü«∂k+¨µ`Õ „Hõ=∂`ü
|∞∞+≤ó™êº^ŒÌH˜∆}Ï=¸iÎ~åæÜ«∞„`«O Kè«O^ŒDi`«"£∞ I
J~°<÷ åsâ◊fi~°ó „áÈHÀÎ ^Õ=`å `«O„`«"kÕ aèó
Ç¨Ï™ê+¨_n£ ~°…Ü«ÚHˆ #Î ‰õΩ~åº^ŒOQÍx ^ÕtHõó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – NHõ O ~î ° = ∂`« $ HÍ
<åºã¨=∞O^Œ∞ ''Ç¨Ï∫™œ—— c[=Ú KÕiÛ ~°∞„^Œ∞_»∞ =∞iÜ«Ú â◊‰õΩÎÅ‰õΩ
K«`∞« ~°ºú O`«=Ú K≥ÑÊ≤ , z=~° #=∞ó K≥ÑÊ≤ PÜ«∂™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ KÕ~åÛe.
L^• – Ç¨Ï™œ NHõO~ˆ âî ◊ Ñ¨Ó~À‚^sŒ ÉèÏºO #=∞ó – ÅÖÏ>Ë—— W`åºk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
182 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞~°Å ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Ü«∞HÍ~åk ^Œâ◊ "åºÑ¨HÍHõ∆~°=ÚÅ =ÚO^Œ∞
`«fiQÍ^Œ∞Å#∞ KÕiÛ ã¨ÑÎ̈^è•`«∞=ÙÅ#∂ ¿Ñ~˘¯x P`«‡â◊HÎ̃`ÀÉÏ@∞ ~°∞„^Œâ◊HÎ̃x
<åºãÖ KÕÜ∂« e.
L^• – FO Ç¨Ï∫™œO Ü«∞O `«fiQÍ`«‡ÉèÏºO ÉÏbâ◊ã∞¨ =Úvâ◊fisÉèÏºO
#=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞ –
D <åºã¨=Ú#‰õΩ ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ |∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó –
J~°<ú åsâ◊fi~À ^Õ=`å I P~°∞n~å…H~∆õ =° ÚÅ`À (P – D – T – S – B
– Jó) Ç¨Ï™œ KÕiÛ +¨_O» QÆ <åºã¨=∂K«iOKåe.
J~°<÷ åsâ◊fi~° ^è•º#O
â’¡II |O^è∂Œ Hõ HÍOK«# xÉèOí ~°∞z~åHõ∆ =∂ÖÏO
áêâßO‰õΩâ∫K« =~°ÔŒ x[ÉÏÇ¨ï ^ŒO_≥ó· I
a„ÉèÏ}q∞O^Œ∞ â◊HÖõ ÏÉè~í }
° O „u<Õ„`«
=∞~å÷OaˆHâ◊=∞xâ◊O =Ñ¨Ù~å„â◊Ü∂« =∞ó II
Hˆ â◊==∂`«$HÍ <åºãÖ
â’¡II Ñ¨Ó~ÀfiˆH<Î =·≥ =∂ˆ~}æ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü `«O Ü«∞^è•qkä
ã¨‡~å^•ºO =∂`«$HÍO#º¿ãº`ü Hˆ â◊"åk #"≥∂-xfi`å"£∞I
ã¨^•è `«∞„áê} â◊HÍÎº`«‡Ü«ÚHÍÎ Ü«∂k+¨µ q+¨=‚ ó
|∞∞+≤ó „Ñ¨*ÏÑüó „áÈHÀÎ QÍÜ«∞„`«O KèO« ^ŒDi`«"∞£ I
J~°Å÷ H©‡∆ ó Ç¨Ïió ™êH∆Í`ü ^Õ=`å-„`« ã¨g∞i`å
n~°…Ü«ÚHˆ #Î c*Ë# +¨_O» QÍx ã¨=∂K«~ˆ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 183
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J^Õq^è=Œ ÚQÍ Hˆ â◊==∂`«$HÍ

<åºã¨=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. FO JOˆHâ◊g H©iÉÎ Ïè ºO #=∞ó – ÅÖÏ>Ë,
W`åºk. ''Ü«∞O `«fiQÍ`«‡<Õ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞ =ã¨∞^è•ÉèÏºO #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞
W`åºk. D <åºã¨=Ú#‰õΩ „Ñ¨*ÏÑü |∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó – J~°ú
ÅH©∆ ‡ Ç¨Ïiˆ~=Ì `å PO – DO – TO – SO – BO – Jó, Å`À HÍ¡O
– H©O¡ KÕiÛ +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú ÖÏK«iOKåe. L^• – PO H©O¡ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ
#=∞ó, W`åºk
J~°Å
÷ ˛ ^è•º#O
â’¡II Ç¨ÏÃãÂÎ iƒ„Éèí`ü ã¨~°ã≤[QÆ^•â◊OY K«„HÍ}˜ q^•ºO
Ñ¨^•‡^Œ~“≈ Hõ#HõHÅõ â◊O "Õ∞Ñ¶∞¨ q^Œ∞º`ü qÖÏã¨"∞£ I
<å"≥∂ `«∞OQÆã#Î̈ =∞q~°ÖÏ HõÅÊ=∂âı+¡ Ö¨ ’ÉèÏ
^ÕHÉ© ∂íè `«O =Ñ¨Ù~°=`«∞=ó Ñ¨ÙO_»sHÍHõ∆ ÅH∆À‡ºó II
qâ◊fi[#h <åºã¨=Ú
D <åºã¨=Ú#‰õΩ =t+ª̈|∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó – ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº
^•~Úh qâ◊fi[#h ^Õ=`å I
FO PO H©O¡ „Ç‘ÏO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó – Ç¨Ï$k W`åºk.
^è•º#O
L^Œº`À¯\˜k"åHõ~° „ÑüÉè\ í ’`«∞OÎ QÀ~°∞ Ñ‘#ãÎ̈h
|Ç¨fiˆ~O÷ ^Œ∞ H˜s@Ç¨~° ~°ã<¨ å=∞Or~° ãÖâ’aè`å I
a„ÉèÏ}Ï Hõ~Ñ° O¨ Hõ*~·ˇ Ñ°̊ =¨ \©O áêâßO‰õΩâ∫ Ñ¨ÙãÎ̈HOõ
kâßº^£ "À [QÆnâ◊fis „u#Ü«∞<å Ñ¨^‡Õ x+¨}Ï‚=ÚY"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
184 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞Ç¨Å˛ <åºã¨=Ú
â’¡II Ñ¨Ù~Àk`Õ# qkä<å ^Õg =∞#fiÇ¨Ï=∞~°ÛÜÕ∞`ü
#º¿ã„pÛùc[ ãÖÑ¨<åflO =∂`«$HÍO qkè<å `«<Ò I
|∞∞+≤~Éü $íè QÆ∞ó ã¨‡$`«O KèO« ^ÀQÍÜ«∞„`«O ^Õ=`åã¨‡$`å I
ã¨=∞ãÎ̈ ãÖÑ¨^•=∂k ~°̊Q` Æ åO <å~ÚHÍ |∞^èó·≥ I
„áêH± „Ñ¨ã∞¨ `Î #Õ c*Ë# ‰õΩ~åº^ŒOQÍx ™ê^èHŒ óõ
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D <åºã¨=∞O^Œ∞ q^è•#=Ú
W@∞¡O_»∞#∞.
L^• :– FO NO JO #=∞ó – ÅÖÏ>Ë W`åºk.
D <åºã¨=Ú#‰õΩ Éèí$QÆ∞ó |∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó – =∞Ç¨ÅH©∆ ‡
^Õ=`å. +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<,Õ Nc[=Ú KÕiÛ KÕÜ∂« e.
L^• – PO„jO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó – W`åºk –
^è•º#O
q^Œ∞º^•Ì=∞ ã¨=∞„Ñ¨ÉèÏOÇ≤Ï=∞yi „Ñ¨MˇÂºâ◊Û`«∞iƒù~°æ*ˇ·ó
â◊√O_®^ŒO_» ã¨=Ú^£^èŒ$`å=∞$`«Ñ¶¨∞>ÿ̌~åã≤OK«º =∂<åq∞=∂"£∞I
aè„ÉèÏ}ÏO Hõ~Ñ° O¨ Hõ*~·ˇ Ñ°̊ =¨ \©O Ñ¨^‡Œ ^ŒfiÜ«∞O Ñ¨ÙãÎ̈HOõ
ÉèÏã¨fi„^Œ`fl« ã¨=Ú[fiÖÏO ‰õΩK«#`åO ^è•ºÜÕ∞[˚Q`Æ ü ™êfiq∞h"£∞II
ã¨=∞ã¨Î [#h <åºãÖ
â’¡II P~å^èÜ
Œ ∞Õ k=∂O „áÈHõÎ =~°‡Î <å ‰õΩã¨∞=∂kaèó
#º¿ã^£ ã¨‡~å^•ºO =Ñ¨Ù+≤ =∂`«$HÍO =∞OQÆà„◊ Ñ¨^•"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 185
|∞∞+≤ó ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#ó „áÈHõâÎ Û◊ O^À QÍÜ«∞„`«=ÚK«º`Õ

^Õ=`å =∞O„uaèó„áÈHÍÎ ã¨=∞ãÎ̈ [#h Ñ¨~å I
ã¨‡~ˆ } n~°…Ü«ÚHˆ #Î q^Œ^•è º^ŒOQÆHÅõ Ê<å"£∞
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D <åºã¨=Ú#O^Œ∞ PO
H©O¡ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ W`åºk. D <åºã¨=Ú#‰õΩ |∞∞+≤ó ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#ó – QÍÜ«∞„f
Kè«O^Œó – Ñ¨~åOÉÏ ã¨=∞ã¨Î [QÆ[˚#h ^Õ=`å. +¨_£ n~°…Ü«ÚHõÎ HÍ=∞
=∞O„`«=Ú (H©O¡ )`À JOQÆ<åºã¨ – Hõ~<° åºã¨=Ú ÖÏK«iOKåe.
^è•º#O
ÉÏÖÏ~°¯HÀ\˜ ~°∞z~åO ã¨Ê\ ù H˜ ÍHõ=∆ ∂ÖÏO
HÀ^ŒO_»q∞‰õΩ∆ [x`«O ã¨‡~° ÑÖK«ÉÏ}Ï<£ I
q^•ºOK« Ç¨ÏãÎ̈ Hõ=∞Öˇ· ~°nÌ `
è åO „u<Õ„`åO
^è•ºÜÕ∞`ü ã¨=∞ãÎ̈ [#hO #=K«O„^ŒK∂« _®"£∞ II
ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ïh <åºãÖ
â’¡II J~°Û<åk „H˜Ü∂« ó ã¨~åfió„áÈHÍÎó Ñ¨Ó~°fiq^è•#`«ó
â◊HÎ̃ NHÍ=∞c*Ï^•ºO ^ÕgO =~°` ‚ #« ∞OÉè*í `
Ë üI
|∞∞+≤ó Ñ¨Ó~Àfik`«âÛ◊ Où ^À QÍÜ«∞„`«O ^Õ=`å |∞^èó·≥
ã¨"∂≥ ‡Ç≤Ïh ã¨=ÚkÌëêì ã¨~fi° Ö’Hõ =â◊OHõs I
P=iÎ`·≥ „ã≤aÎ sè ƒ*ˇó· +¨_O» QÍx „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D <åºã¨=Ú#‰õΩ ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#
|∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó – ã¨"≥∂‡Ç≤Ïh ^Õ=`å – „Ç‘ÏO H©¡O NO
c[=ÚÅ∞ ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ P=$uÎQÍ K≥ÑÊ≤ +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
186 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^è•º#O
^è•ºÜÕ∞Ü«∞=∞Hõ∆=ÅÜÕ∞‰õ∆Ω â◊~åã¨áêâß<£
Ñ¨^‡Œ Ü«∂O‰õΩâ◊ â◊~å<£ =~°ÑÙ¨ ãÎ̈HOõ K« I
Pa„ÉèífO x[HõÔ~·~°~°∞}ÏO‰õΩKå~åÎO
ã¨"∂≥ ‡Ç≤ÏhO „u#Ü«∞<åO `«~∞° }ËO^Œ∞ K«∂_®"£∞ II
„Ñ¨ÑÖK«Ü«∂QÆO
â’¡II Ü«∞*Ë^•=~°}ÿ̌ó ™ê~°÷O LÑ¨KåÔ~· ã¨∞ûâ’Éèí#O
„Ñ¨ÑO¨ K«Ü∂« QÆO =H∆Íºq∞ ã¨zÛ^•#O^Œ ã≤k^ú "Œ ∞£ I
"Õ^•kó â◊H~Î̃ [° áê Ñ¨~=° ∂`«‡ =∞Ç¨=∞#∞ó
=¿ÇÏfl~å[˚Ü∂« K« Hõk` ä å ÑÖK«=∞O„`åó â◊√ÉèÏ=Ç¨ó I
`å~°âH◊ ÍÎºkHÍO #º¿ãº ^Œ[áê`«‡kfi~îåOuHÍO
=∂`«$HÍ=ÚHõ=Î ∂ˆ~} æ ã¨$ëêìº^ÕÇÏ‘ q^è•#q`ü I
|∞∞+≤~ü „|Ç¨‡ ã¨=ÚkÌ+âì̈ Û◊ Où ^À QÍÜ«∞„`« g∞i`«O
ã¨=∞ãÎ̈=~°ã‚ O¨ "åºÑÎ̈ Ñ¨~O° `Õ*’-ã¨º ^Õ=`å I
™êfiÇ¨^≥ºÂ ó ÑÖK«=∞#∞aèó ÑÖKåOQÍx„Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
JGOk‰õΩ∆ |∞^èóŒ ‰õΩ~åº`ü Éè∂í Ü≥∂Ç¨ÏiÇ¨Ï~åHõ~Ô∆ ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨zÛ^•#O^Œ ã≤kú HõeyOK«∞
''„Ñ¨ÑO¨ K«Ü∂« QÆ=Ú—— q=iO|_»∞K«∞#flk. D Ü«∂QÆ=Ú#O^Œ∞ =ÚYº"≥∞#ÿ
ÑÖK«c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞#flq. Jq – FO – „Ç‘ÏO – Ç¨ÏOã¨ó – ™È-Ç¨ÏO –
™êfiÇ¨ D =∞O„`«=Ú`À ÅÖÏ\Ï^Œ∞ÅO^Œ∞ =ÚO^Œ∞QÍ <åºã¨=∂K«iOKåe.
nx<Õ qÖ’=∞=ÚQÍ ÑÖKåOQÆ<åºã¨=Ú PK«iOKåe. D
=∞O„`«=Ú#‰õΩ „|Ç¨‡|∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó – ã¨=∞ã¨Î =~°"‚ åºÑ‘ Ñ¨~`° *Õ ’
^Õ=`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 187
qÖ’=∞ qkèH˜ L^•Ç¨Ï~°}

™êfiÇ¨ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
™È-Ç¨ÏO t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
Ç¨ÏOã¨ó tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
„Ç‘ÏO Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
FO <Õ`„ ^« fiŒ Ü«∂ÉèÏºO "Ò+¨\ò I
|
„ Ç¨Ï‡ ^è•º#O
`å~åk ÑÖK«=∞#∞aèó ÑïpÜ«∞=∂#O
=∂<≥~· Q° =Æ ∞º=∞xâ◊O [QÆ^HÕ =õ ¸Å"£∞ I
ã¨zÛ`«û=∞ãÎ̈Q=Æ ∞#â◊fi~° =ÚK«º`«O `«`ü
`Õ[ó Ñ¨~O° Éè[í `« ™êO„^Œã∞¨ ^è•Oâ◊√ ~åt"£∞ II
„Hõ=∞q^è•#O
â’¡II ÑÖK«Éèí∂`« =∞Ü«∂=~å‚ =~°âæ ó◊ „áêã¨ni`åó
`«™ê‡`ü *Ï˝<OÕ „kÜ«∂`å‡#ó „Ñ¨ÑO¨ K«O `«#‡Ü«∞Oq^Œ∞óI
^ÕÇÏ¨ Ÿ-Ñ≤ `å^Œ$â◊ããÎ̈ ‡≤ <£ #º¿ãº^£ =~å‚<£ qÖ’=∞`«ó
`«`` Î« ü ™ê÷#Ü«Ú`å<£ =∞O„f AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¨~` ° [Õ ã≤ I
U=O=~°=‚ ∞Ü«∞O Ç¨ÏŸ=∞O Hõ$`åfi k=º`«#∞~°ƒ"ù ` Õ ü
#ºã¨º=∞O„f Ü«∞^è•<åºÜ«∞O ^Õ¿ÇÏ qâ◊fiã¨º =∂`«~"° ∞£ I
[¿Ñ#‡O„`å<£ Éè*í ^Ë "ÌÕ å<£ Ü«∞*Ë^yŒ fl=∞##ºnèó
k"≥ºÂ â◊ÛAÇ¨ïÜ«∂^ŒQ“fl =∞O„`«q`ü `«O„`«KÀk`≥ó· I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =~°‚=ÚÅ∞ ÑÖK«Éèí∂`«
ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞. g\˜#∞OKÕ *Ï˝<ÕO„kÜ«∞=ÚÅ∞, ã¨=∞ã¨Î „Ñ¨ÑÖK«=¸
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
188 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
L`«Ê#fl"≥∞ÿ#q =∞# ^ÕÇ¨Ï=Ú ‰õÄ_® ÑÖK«Éèí∂`å`«‡Hõ"Õ∞. Hõ#∞Hõ
áêOK«É∫è uHõ"∞≥ #ÿ D ^ÕÇÏ¨ =Ú#O^Œ∞ ÑÖK«É∂íè `å`«‡Hõ =~°=‚ ÚÅ#∞ qÖ’=∞
„Hõ=∞=ÚQÍ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
L^• : L – B – QÆ – [ – _» – | – Å – Ç¨Ï, Ñ¨$kä"åº`«‡HÍ<£
^Œâ=◊ ~å‚<£ `«ÖÏk *Ï#∞ Ñ¨~º° O`«O #º™êq∞.
JÖÏˆQ, <åaèÑ~¨ º° O`«O, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Ñ¨~º° O`«O...
PHÍâ◊=~°=‚ ÚÅ∞ t~°ã∞¨ û#O^Œ∞ „áê~°OaèOz, áê^Œ`Å« Ñ¨~º° O`«O
<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«A˝_≥·# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ''FO „Ç‘ÏO Hõ∆O Ç¨ÏOã¨ó ™È-
Ç¨ÏO ™êfiÇ¨—— Jx ãÖÇ¨~° „Hõ=∞=ÚÖ’ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
''Hõ∆HÍ~° `«^Œkèëêª`«$ ^Õ=`åO `«`«Î`ü ™ê÷#O K« `«^Œ=zÛù#fl K≥·`«<Õº
AÇ¨ÏŸq∞—— Jx ‰õÄ_® ^è•º#O KÕÜ∞« =K«∞Û.
Dq^è=Œ ÚQÍ `«# â◊s~°=∞O^Œ∞ âß„ã‘Ü Î ∞« =ÚQÍ qâ◊fi[#h <åºã¨=Ú
KÕã≤, Ñ≤=∞‡@ =~°‚=∞Ü«∞Ç¨ÏŸ=∞=Ú <åK«iOz k=ºâ◊s~°=Ú#∞ á⁄O^Œ
=ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤=∞‡@ UHÍ„QÆz`«Î=Ú`À =∞O„`«[Ñ¨=ÚKÕã≤, `«O„`ÀHõÎ
„^Œ=º=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
q=∞~°≈ – =∂`«$Hõ`À ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú KÕã#≤ =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤OK«∞
q^è•#=Ú ‰õÄ_® L#flk. =∂`«$Hõ ã≤kúOz#KÀ Jxfl =∞O„`«=ÚÅ∂
ã≤kúOK«∞#∞.
''‰õΩÅ„Ñ¨HÍâ◊ `«O„`«=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
=∞O„f`«∞ „Ñ¨[¿Ñ#‡O„`«O =∂`«$HÍHõ~∆ ° ãÖÑ¨Ù@O
„Hõ"∂≥ `ü „Hõ=∂`ü â◊`å=$`åº =∂™ê`ü ã≤^Àú Éè"í #Õ fl~°ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 189
=∂`«$HÍ[Ñ¨=∂„`Õ} =∞O„`å}ÏO HÀFa HÀ@Ü«∞ó

ã¨∞ã≤^•úó ã¨∞º~°fl ãÖ^ÕÇÏ¨ Ÿ Ü«∞™ê‡`«û~°fiO `«^∞Œ ^Œƒ=ù "£∞I
''„Ñ¨Ü≥∂QÆ™ê~°=Ú——#O^Œ ∞ =∂`« $ HÍqt+¨ ì ` « W@∞¡
K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
=∂`«$HÍ Ü«∂O`«∞ ã≤^•úÜ∂« O ã≤^•úã∞¨ º~°‡O„`« *Ï`«Ü∞« ó
ã¨~ˆ fi=∞O„`å Ü«∞`À =∞QÍfl =∂`«$HÍÜ«∂ q∞`«ã`Î̈ ó« I
HÍ=∞ºHõ~‡° q^è•#=Ú
â’¡II Jâ◊fi`À÷_∞» O|~°ÑH¡¨ ∆õ #º„QÀ^èŒ ã¨q∞^èãŒ ÖÎ≤ Ïó
ã≤^•ú~ú° áêÜ«∞™ê*Ïºx „^Œ"åº}ºëœì q^Œ∞~°∞ƒ^è•ó I
Jg∞aè~∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂Å¡HO∆õ Ü«∞^Œ~Oú° "å ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
ã¨~åfi<£ HÍ=∂#"åáÈflu Ñ¨~åOã≤kOú K« qO^Œu I
Uaè~~° ¯° ã¨ÇÏ¨ „™ê}˜ Ç¨ï`åfi =∞O„f q<åâ◊Ü∞Õ `ü
iÑ¨Ó<£ ‰õΩ∆ „^Œ„QÆÇ¨ <£ Éè∂í `å<£ [fi~åKåÛù áêOâ◊Û Ñ¨#flQÍ<£ I
=∞O„`å}Ï=∞Ü«∞^ä• =$uÎ „ÑüÑüÎ ã¨=Ú^Œƒ"ù å<£
qHÍ~å<£ <åâ◊Ü∞Õ ^•â◊√ Ç¨ÏŸ"≥∂-Ü«∞O ã¨=Úni`«ó I
Uaè„ã≤=Î ∞^è∞Œ ~À¿Ñ`≥· ~°∞Ç˚ ï¨ Ü«∂Å¡H∆õ =∂#`«ó
Jz~å^Õ= ™êÉè"í ` Õ ü ™êH∆Í^£ Éè∂í q∞Ñ¨Ù~°O^Œ~ó° I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 1. ~åq 2. "Õ∞_ç 3. Ñ¨H¡ ∆õ
( ) 4. =∞„i g\˜ ã¨q∞^èÅŒ #∞, 5. uÅÅ∞ 6. `≥ÖÏ¡"åÅ∞
7. áêÜ«∞ãÖ 8. <Õ~Ú D „^Œ=º=ÚÅ#∞ „QÆÇÏ≤ Oz, XHõ ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞O
PK«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
190 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
XH˘¯Hõ¯ „^Œ=º=Ú`À 1250 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. WÖÏ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«Ú@=Å# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Q˘Ñ¨Ê ã≤kúx á⁄O^Œ∞#∞. ã¨~åficè+¨ì=ÚÅ∂
<≥~°"Õ~°∞#∞.
D „^Œ=º=∞Å`À ÉÏ@∞ "Õ~Ú lÖË_¡ ∞» P‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã≤# â◊`«$=ÙÅ∞ KÕã≤# „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞, „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒ =∂#ã≤HõÉÏ^èŒ
#tOK«∞#∞.
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # J+ì̈„^Œ=º=ÚÅ`ÀÉÏ@∞, „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ∞ HõeÑ≤ XHõ
ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ JkèHÍ~°=Ú, L^ÀºQÆ=Ú ÅaèOK«∞#∞.
â’¡II Jg∞aèó ™ê^èHŒ À Ç¨ï`åfi =âßºn#Ñ≤ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü
Ç¨ï`åfiÅHõO∆ uÖˇó· â◊√^≥úÂ ~°∞‡K«ºO`Õ ã¨~fi° áê`«HÔ ó· I
áêÜ«∞™ê<Õfl# AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f ã¨~fi° ã¨=∞$^ŒÜ ú ∞Õ
Ñ¨^•‡<åOÅHõ∆ Ç¨ÏŸ"Õ∞# =∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
Ñ¶∞¨ $`Õ# AÇ¨ïÜ«∂Å¡HO∆õ „áêÑ¨ÙflÜ«∂`ü H©i=Î Ú`«=Î ∂"£∞
*Ïf‰õΩã¨∞=∞ Ç¨ÏŸ"Õ∞# ã¨~fi° Ö’Hõ =â◊O # ÜÕ∞`ü I
ãÖâ’kè`≥· „ã≤Î =∞^èŒfiÔHÂÎ ~°¡=}ÿ̌ ~°¡Hõ∆=∂#`«ó
AÇ¨ïÜ«∂^Œ∞eæ HÍó Hõ$`åfi =â◊Ü∞Õ `ü ã¨~fi° =∞O[™ê I
ed`åfi Ñ¨„`«YO_Õ+µ¨ =∂`«$HÍ~å‚<£ Ñ¨$^äHŒ ± Ñ¨$^äHŒ ±
JÉèºí ~°Ûº AÇ¨ïÜ«∂^£ =Ç¨Ï∫fl `«`Ê« „`åHõ~∆ =° ÚK«Û~°<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „u=∞^èŒ∞~°Ü«ÚHõÎ J+ì̈„^Œ=º
Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ`« ™ê^èŒ‰õΩ_»∞, =jHõ~°}Ï^Œ∞Å#∞ ‰õÄ_® ™êkèOÑ¨ ã¨=∞~°∞÷
_»Q∞Æ #∞. „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ`À uÅÅ∞ HõeÑ≤ XHõ ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨~fi°
áêÑ¨=ÚÅ∂ #tOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 191
áêÜ«∞™ê#fl Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ Jcè+ãì̈ k≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞. Hõ=∞Å=ÚÅ`À XHõ

ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz. ãÖÑ¨^Œ =$kú K≥O^Œ∞#∞. Hˆ =ÅO <≥~Úº`À ÅHõ∆
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ H©iÎ HõÅ∞QÆ∞#∞. *Ïl Ñ¨Ù+¨Ê Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ`« [QÆ^=£ â◊º=Ú
â◊√kúKÕã≤# „u=∞^èŒ∞~° q∞„t`« Å=}Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ`« (QÆ∞\˜HõÅ∞QÍ
KÕã≤ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e) [QÆ^£ =â◊º=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. P‰õΩÅÃÑ· XH˘¯Hõ¯
JHõ~∆ =° Ú#∞ edOz, "å\˜x LK«ÛiOK«∞K«∂ =∂`«$HÍHõ~∆ ° Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ,
W`«~∞° Å∞ KÕã#≤ JaèKå~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
JaèKå~°=Ú `˘ÅQÆ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
â’¡II JaèKå~° Ç¨Ï~À Ç¨ÏŸ=∞ó ã¨~°fi~°H∆Í „Ñ¨ã≤kú^Œó
ã¨ÇÏ¨ „ã¨ÇÏ¨ Ÿ"Õ∞ q`«~ˆ `ü ^ŒH}∆˜ ÏO x+¨¯=∂#`«ó I
J~°O÷ "å â◊H` Î̃ À ^Œ"åº`ü Ü«∞^èÀHõOÎ Ñ¶Å¨ =∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
J#Ü«∂ã¨ÑÎ̈ ãÖ[ÑÎ̈O Ñ≤É` Ë ü „áê`«i<Ì Õ k<Õ
ãëÅO ã¨É"íè ^Õ £ "åw‡ ÅÉè` í Õ Hõq`åO Ñ¨~å"£∞ I
„ÉÏÇ‘Ï‡~°¿ã = KåHõÖ¯Ë Ñ¨Ü∞« ™ê qÑ¨K` Õ ü Ñ¶∞¨ $`«O
JÜ«Ú`«O =∂`«$HÍ[áêÎO =KåO "å Ñ¨Ü∞« ™ê Ñ≤É` Ë üI
ã¨ÅÉèË #‡Ç¨ÏfO "Õ∞^è• =∞z~å<åfl-„`« ãÖâ◊Ü∞« ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JaèKå~° Ç¨ÏŸ=∞=Ú XHõ
ã¨ÇÏ¨ „ã¨‰Ωõ O_»=Ú#O^Œ∞ PK«iOz#KÀ XHõ x+¨¯=Ú (<åÅ∞QÆ∞ |OQÍ~°∞
<å}ˇ=ÚÅ∞) ^ŒH} ∆˜ QÍ W=fi=ÅÜ«Ú#∞. JO`« â◊HÎ˜ ÖËxKÀ ~Ô O_»∞ |OQÍ~°∞
<å}ˇ=ÚÅ#∞ ^ŒH} ∆˜ QÍ WzÛ##∞ Ü«∞^èÀHõÎ Ñ¶Å¨ =Ú á⁄O^ŒQÅÆ ~°∞.
=∂`«$Hõ#∞ 7™ê~°∞¡ =∞O„uOz P [Å=Ú „Ñük#=¸ ¿ãqOz#,
"åHõÊ@∞`«fi=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. =ã¨#∞ #∂i „ÉÏÇ‘Ï‡ã¨fi~°ã=¨ Ú #O^Œ∞, <Õu`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
192 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
HõeÑ≤, ^•xH˜ <åÅ∞QÆ∞~Ô @∞¡ áêÅ`À =O_®e. ^•xx "≥~Úº™ê~°∞¡ =∂`«$Hõ`À
[Ñ≤Oz, „áê`«óHÍÅ=Ú# ¿ãqOz# "Õ∞^èãŒ ∞¨ û =$kú K≥O^Œ∞#∞. *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Î̃
ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.
ˆH=ÅO „ÉÏÇ¨Ï‡~°ã¨=Ú ÖË^• =Kå~°ã¨=Ú XHõ "Õ~Ú™ê~°∞¡
Jaè=∞O„uOz, áêÅ`À ¿ãqOz##∂ "Õ∞^è•â◊HÎ̃ kfiQÆ∞}©H$õ `«=∞QÆ∞#∞.
=∂`«$HÍ Ñ¨Ó[
â’¡II Ñ¨Ó~ÀfiHõOÎ ÑÖHõ[O Hõ$`åfi ‰õΩOÉèOí ãÖ™ê÷Ñº¨ Ñ¨Ó~°fi=`ü
HÍfi^ä#Õ Ñ¨Ó~°Ü∞Õ #‡O„f Ü«∞^è•=`ü H©~∆ ° âßd<å"£∞ I
J+¨ìQÆO^èŒO qÖ’_®º-ã≤‡#fl=~°`«fl ã¨=∞xfi`Õ
P"åÇ¨Ïº Ñ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ O =∂`«$HÍ=ÚHõÎ =∂~°` æ ó« I
ã¨ÇÏ¨ „ã¨ ™êkä`·≥ ™ÈÎÜ∞ÿ≥ ~°a+è O≤ KÕ`ü „Ñ≤Ü∞« O #~°O
ÉèÏ#∞"åˆ~ â◊√ÉèÅË Qˆ fl „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï#Ñ≤ Éè’[ÜÕ∞`ü I
QÆ∞~°"Õ ^ŒH˜∆}ÏO^Œ^•º`ü ÉèíHÎ̃Ü«ÚHõÎó ã¨fiâ◊HÎ̃`«ó
~°HÍ∆ Hõ~O° qâı¿+} Hõ$`åº„^ÀÇ¨ÏŸ Ñ¨âßOu^Œ"∞£ I
Sâ◊fi~°º [##O Ñ¨ÙO™êO ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº ã≤k^ú OŒ
Jaè¿+Hõq∞=∞O „áêÇ¨ï ifiâ◊fiã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï# „Ñ¨^"Œ ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ „Ñ¨HÍ~°=ÚQÍ
K«„Hõ=Ú edOz, JO^Œ∞ HõÅâ◊=Ú#∞ ™ê÷ÑO≤ z, ^•xÜ«∞O^Œ∞ H©~∆ =° $Hõ=∆ Ú
Ü≥ Ú Hõ ¯ HÍfi^ä Œ = Ú (Hõ ë êÜ« ∞ O) xOÑ¨ = ÅÜ« Ú #∞. ^•xÜ« ∞ O^Œ ∞
#=~°`«fl=ÚÅ∂ LOz J+¨ìQÆO^èŒ=ÚÅ`À qÖ’_»#O KÕÜ«∂e. P
HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞, =∂`«$HÍ ^Õ=`«Å#∞ PÇ¨fixOz Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 193
Ñ≤=∞‡@ Pk"å~°=Ú<å_»∞ â◊√ÉèíÅQÆfl=Ú=∞O^Œ∞, P HõÅâ◊=Ú#∞

"≥~Úº™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz, ^•x`À „Ñ≤Ü∞« =ºH˜xÎ Jaè¿+HÕKåe. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞
Å‰õΩ Éè’[#O ÃÑ\Ïìe. Ü«∞^è•â◊H˜Î QÆ∞~°∞^ŒH˜∆} ã¨=∞iÊOKåe. Wk
~°HÍ∆ Hõ~=° ÚQÍ #∞O_»∞#∞. LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞ ã¨~fi° =¸ #tOK«∞#∞. Sâ◊fi~°º=Ú
„áêÑ≤ÎOK«∞#∞.
â’¡II Ñ¨Ó~ÀfiHõOÎ =∞O_»ÅO Hõ$`åfi =∞O„f#=Ñ¨^•xfi`«O
=∞^è•ºk ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `Õ+Î µ¨ Ñ¨^+Õ µ¨ HõÅâß<£ #= I
`«O`«∞aè̂~fi+≤` ì å<£ â◊√^•ú<£ |Ç≤Ïâ◊ÛO^Œ# K«iÛ`å<£
ã¨∞^è∂Œ Ñ¨"åã≤`å<£ =∞O„f ^Œ∂~åfiHõ` ∆ « ã¨q∞xfi`å<£ I
PÑ¨Ó~°ºâ◊√^Œú `ÀÜ≥∞ÿ ™êÎ<£ "Õ+Ü ì̈ ∞Õ ^ŒO â◊√HÔ ã· ∞¨ `
Î å<£
=ÚHÍÎ =∂}˜Hºõ "≥_· ∂»è ~°ºQÀ"Õ∞^è•<£ =„[q„^Œ∞=∞ø I
Ñ¨^‡Œ ~åQÆO =∞~°H` õ O« hÅOKÕu Ü«∞^è•„Hõ=∂`ü
LHÍÎx#=~°`åflx `Õ+µ¨ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ xH˜¿∆ Ñ`ü I
q+¨µ„‚ HÍO`å q∞O„^Œ=b¡O ^ÕgO ^Œ∂~åfiOK« xH˜¿∆ Ñ`ü
™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü ‰õΩOÉèí =„ˆH+Î µ¨ HÀ=∞ÖÏOâ◊¥Û`«ÑÅ¨ "¡ å<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~°Å Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =∞O_»Å=Ú
edOz, =∞^èºŒ Ö’ HõeÑ≤ "≥Ú`«OÎ `˘q∞‡k H˘`«Î HõÅâ◊=ÚÅ#∞ ™ê÷ÑO≤ Kåe.
Wk =∞~˘Hõ „Ñ¨„H˜Ü∞« . P HõÅâ◊=ÚÅ‰õΩ ^•~°=ÚK«∞\ì̃, QÆO^è=Œ ÚÑ¨Óã≤,
K«H¯õ \˜ ^è∂Œ ÑÖ`À ã¨∞"åã≤Ò« KÕã≤ JO^Œ∞ ^Œ∂~åfiHõ`∆ Å« #∞, â◊√^Œ[ú Å=Ú#∞
xOáêe.
"å\˜Ü∞« O^Œ∞ #=~°`fl« =ÚÅ#∂ (=Ú`«º=Ú – HÔ OÑ¨Ù – "≥_· ∂» ~°º=Ú
– QÀ"Õ∞^Œ=Ú – =„[=Ú – Ñ¨Q_Æ =» Ú – =∞~°H`õ =« Ú – Ñ¨Ù+¨º~åQÆ=Ú
hÅ=Ú) LOKåe. q+¨µ„‚ HÍO`«#∞, WO„^Œ=e¡x, ã¨ÇÏ¨ ^Õq, ^Œ∂~åfi=∂q
zQÆ∞à◊√¡ ‰õÄ_® P HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
194 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II q#º¿ã^ŒHõ∆`À¿Ñ`åOâ◊Û+¨HÍOâ◊Û Ñ¶¨ÖÏxfi`å<£
=∞^èºÕ ‰õΩOÉèË ã¨=∂~å^èºŒ ^ÕgO =∞O„f =$ëêk`«ó I
J~°ÛÜÕ∞kÌ‰Ω∆õ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ "åºÑ≤<åº^•ºó Ñ¨Ù~Àk`åó
=~°=æ ∞O„`«ÜÚ« `åó „áÈHõÎ ÅHõ} ∆ Ïó ã¨~fi° ã≤k^ú •ó I
â◊~¯° ~åÑ¶∞¨ $`« ãÖÜ«ÚHõOÎ áêÜ«∞ãÖ K« x"Õ^Ü Œ ∞Õ `ü
Ñ¨Ùëêìfi ‰õΩOÉèÏ<£ ‰õΩâ‹i· fi^•ºO [¿Ñ`ü ™ê„QÆO â◊Ò« â◊`"« ∞£ I
Jaè+O≤ KÕ`ü qÖ’"Õ∞# ™ê^èºŒ O`«O ^Œ`^Î« HŒ } ∆˜ "£∞
ã¨~fi° áêÑ¨HÜ ∆õ ∞« Hõ~O° â◊√Éè^í OŒ âßOu ã≤k^ú "Œ ∞£ I
Ñ¨Ù„`«„Ñ¨ÔŒ K« =O^è•º<å =∞aè¿+Hõ q∞=∞O q^Œ∞ó
[~å~°ãÎ º¨ Ñ¨Ù~°óã≤` ÷ åfi [¿Ñ`ü ™ê„QÆO ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I
[fi~À#â◊ºu `«™êfiâ◊√ ‰õΩ∆ „^Œ Éè∂í `«„QÆÇ¨ JÑ≤
=bÑë`«~ÀQÆÑ∞¨¶ fló ‰õΩ∆ `ü Ñ≤áê™ê „Ñ¨}Ïâ◊#ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞iÜ«Ú P HõÅâ◊=∞O^Œ∞
ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú# JHõ`∆ Å« ∞, Ñ¶Å¨ =ÚÅ∞ HõÅ K«+H¨ =õ Ú #∞OKåe. WO„^•k
kˆQ=æ `«Å#∞, ^Õqx JO^Œ∞ P~åkèOKåe. HõÅâ◊=Ú K«∞@∂ì JHÍ~åk
=~°Ü ‚ Ú« HõÎ "åºÑ≤<åºk â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe. K«HÔ ¯~° – <Õ~Ú HõeÑ≤ <≥"· ^Õ ºŒ =Ú
KÕÜ«∂e.
Ñ≤=∞‡@ „Ñ¨`ºÕ Hõ ‰õΩOÉè=í Ú#∂ ‰õΩâ◊`À ã¨Ê $tOK«∞K«∂, „Hõ=∞=ÚQÍ
108 ™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«O [Ñ≤OKåe. ^ŒH} ∆˜ ã¨=∞iÊOz# t+¨µºx P
[Å=Ú`À Jaè¿+HÕKåe. J`«_∞» ã¨~fi° â◊√Éè=í ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞. W@∞=O\˜
Jaè¿+Hõ=Ú Q˘„_®eH˜ KÕã#≤ KÀ ãÖ`å#=u Ü«∞QÆ∞#∞.
[fi~°Ñ_‘ `ç ∞« x Z^Œ∞@ ã¨ÇÏ¨ „ã¨[Ñ¨=ÚKÕ, ~ÀQÆ=Ú x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
Éè∂í `«„QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. =Úãë`«#=Ú#O^Œ∞ =K«∞Û ~ÀQÆ=ÚÅ∞
~å=Ù. PHõe ^ŒÑÊ≤ HõÅ #}K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 195
„uâ◊HÎ̃ =Ú„kHõ
â’¡II ™È=∞ã¨∂~åºyfl~°∂áêó ã¨∞ºó =~å‚Ö’Ç¨Ï„`«Ü«∞O`«^è•
~“Ñ¨ºq∞O^Œ∞ó ã¨‡$`À¿ÇÏ=∞ ã¨∂~°º™êÎ„=∞O Ç¨ï`åâ◊#ó I
Ö’Ç¨ÏÉèÏQÍó ã¨=ÚkÌëêìó ã¨fi~å^ŒºHõ~∆ ° ãÖYºÜ«∂
`≥~· À¡ÃÇ·Ïó HÍ~°Ü∞Õ #∞‡„^•O JãÖHõe`« ãÖQÆ`å"£∞ I
™ê„QÆO ã¨ÇÏ¨ „ãÖ ãÖ[Ñ¨º ã¨Ê$ëêìfi`åOAÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó«
`«™êºO ãÖáê`«Ü∞Õ #‡O„f ãïÊëêÑ¨Ó~°fi ãÖYºÜ«∂ I
xH˜Ñ∆ º¨ ‰õΩOÉèË `åO=Ú„^• =∞aè¿+HÀHõÎ =~°‡Î <å
P"åÇ¨ÏºÑ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ =ÚÑ¨KåÔ~ó· ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
Jaè+≤K«ºqh`åÜ«∞ ^Œ^•º`ü `åO=Ú„kHÍOQÆ∞~°∞ó
WÜ«∞O~°Hó∆õ ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ q+¨[fi~°q<åth I
"åºÅ KÕ~=° ∞$QÍkÉè’º ~°HÍ∆ O ‰õΩ~åº`ü qâı+` ¨ ó«
Ü«Ú^Õú q[Ü«∞=∂áÈflu ^è•~°Ü∞« #‡#∞*Ëâfi◊ ~°ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™È=∞ã¨ ∂ ~åºQÆ ∞ flÅ∞
=ÚQÆ∞~æ ∂° , =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅ‰õΩ „Ñüx^è∞Œ Å∞. K«O„^Œ∞#‰õΩ "≥O_ç, ã¨∂~°∞º#‰õΩ
|OQÍ~°=Ú, JyflH˜ ~åy K≥ÑÊ¨ |_ç#q. "≥O_ç 16 – |OQÍ~°O – 12 –
~åy 10 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ „QÆÇÏ≤ Oz 3 LOQÆ~=° ÚÅ∞ KÕã,≤ =∞~°Å XHõ LOQÆ~O° QÍ
^•xx `«Ü∂« ~°∞KÕ~ÚOKåe.
^•xx KÕuÜ«∞O^Œ∞ Ñ¨@∞ìH˘x 1008™ê~°∞¡ =∞O„`«O [Ñ≤Oz, 1008
™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_»∞ „ã¨∞==Ú#O^Œ∞ âı+O≤ z#
<ÕuÉèÏQÆ=Ú#∞ "Õ~˘Hõ áê„`«Ö’ LOKåe. WÖÏ „Ñ¨f™ês KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
196 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞~°Å Ñ¨Ó~ÀfiHõqÎ ^è•#=ÚÖ’ P LOQÆ~=° Ú#∞, HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞Oz,
^Õqx P"åÇ¨Ï#KÕã≤ Ñ¨Ó[ KÕÜ«∂e. P =Ú„kHõ#∞ HõÅâ◊[Å=Ú`À
Jaè¿+HÕz, t+¨µº#‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe. W^Õ ''„uâ◊H—Î̃ — LOQÆ~=° Ú. nxx
^èŒiOz# ‰õ∆Ω„^ŒÉÏ^èŒ, ~åHõ∆ã¨ „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒÅ∞, ~ÀQÆ=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
P`«‡ |Å=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.
#=~°`fl« =Ú„kHõ
â’¡II qÉèí*Ë <å‡`«$HÍO =∞O„f #==~åæ<£ Ü«∞^è•„Hõ=∂`ü
Jëêì=ëœì ã¨fi~åó ã¨Ê~å≈ó ÑÖK«â’ "åºÑ¨HÍ JÑ≤ I
#==~åæó ã¨=Ú`«Ê<åfl #==ˆ~âæ fi◊ ~å„QÆÇ¨ ó
Jˆ~¯O^Œ∞ ~°H[Îõ ˝ QÆ∞~°∞Éè$í QÆ∞ =∞O^•Ç≤Ï Hˆ `«=ó I
=∂}˜Hºõ O =∞øHÎ̃HOõ Kå~°∞ q„^Œ∞=∞OQÍ~°∞_»O Ñ¨Ù#ó
Ñ¨Ù+¨Ê~åQÆO Åã¨^fiŒ „[O hÅO QÀ"Õ∞^ŒHOõ â◊√Éè"í ∞£ I
"≥_· ∂»è ~°ºO #=~°`åflx =Ú„^•O`≥ó· HõÅÊÜÕ∞K«∞ÛùÉÏè O
[Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∂kHõO ã¨~fi° O‰õΩ~åº`ü Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =~°‡Î <å I
Ü≥∂=Ú„^•O ^è•~°Ü∞Õ ^Õ<åO `«ãº¨ ã¨∞º~°fi=QÍ „QÆÇ¨ ó
=~°` ÷ Õ `«ãº¨ ™œÉèÏQÆºO ÅH©‡∆ ~°"åºÇ¨Ï`å Éè"í `
Õ üI
Hõ$`åº„^ÀÇ¨ q#â◊ºOu #â◊ºOu ã¨HÖõ ÏÑ¨^óŒ
~°HÀ∆ Éè∂í `« Ñ≤âßKå^•ºO <ÕHO∆õ `Õ `«OÉèÜí ∂« ‰õΩÖÏó I
LÑ¨~∞° ºÑï =~°O÷ `Õ ^è#Œ ~°`åflk ãÖÑ¨^óŒ
=Ú„kHÍÜ«∂ó „Ñ¨™ê^Õ# ~å[ÅH©‡∆ ó ã≤~÷ åã¨^• I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ #=~°`fl« =Ú„kHÍ
q^è•#=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ 16 JK«∞ÛÅ#∞, 25 Ç¨ÏÅ∞¡Å#∞,
Ü«∞HÍ~åk HõH∆ Í~åO`«=ÚÅ#∞ #==~°∞Åæ ∞QÍ 5™ê~°∞¡ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 197
1. 16 JK«∞ÛÅ#∂ LK«ÛiOz ''™È=∞=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó—— Jx

t~°ã∞¨ û#∞O_ç HõO~îÑ° ~¨ º° O`«=Ú, =Ú~°Å HõHÍ~°=Ú#∞O_ç =∞HÍ~°=Ú =~°‰Ωõ
Ç¨ÏÅ∞¡Å#∞ LK«ÛiOz ''ã¨∂~°º=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó—— Jx HõO~î=° Ú#∞O_ç
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Ñ¨~º° O`«=Ú, Ü«∞HÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ#∞ LK«ÛiOz ''=Ç≤Ïfl
=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó—— Jx, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#∞O_ç áê^ŒÑ~¨ º° O`«=Ú <åºã¨
=∂K«iOKåe. D =∞O_»Å„`«Ü∞« =ÚKÕ XHõ <åºã¨=∞QÆ∞#∞.
2. =∞~°Å JHÍ~°=Ú#∞O_ç ~îH° Í~°=Ú =~°‰Ωõ LK«ÛiOz ''™È=∞
=∞O_»ÖÏÜ«∞ #=∞ó—— t~°ã¨∞û #∞O_ç Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ Ñ¨~°ºO`«=Ú _»HÍ~åk
HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ#∞ LK«ÛiOz ''Jyfl=∞O_»ÖÏÜ«∞# =∞ó—— J#∞K«∂
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#∞O_ç áê^Œ Ñ¨~º° O`«=¸ XHõ <åºã¨=∂K«iOKåe. Wk Jwfl
ëÈg∞Ü«∞=∞#∞ ~Ô O_»= <åºã¨=Ú.
3. =∞~°Å JHÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ#∞ LK«ÛiOz ''Ç¨ÏOã¨
Ñ¨Ù~°∞ëê`«‡<Õ #=∞ó—— Jx ã¨~åfiOQÆ=∞O^Œ∞ "åºÑ¨H~õ ∂° Ñ¨=ÚQÍ <åºã¨=Ú
KÕÜ∂« e. Wk =¸_»=^≥#· ''Ç¨ÏOã¨<åºã¨=Ú——.
=∞~°Å ''JO – PO – WO – DO – LO – TO |∞∞O – |∞∂O
– J#∞ #= =~°=‚ ÚÅ#∞ LK«ÛiOz ''ã¨∂~åºÜ«∞ ÉèQí =Æ `Õ #=∞ó—— Jx
ã¨∂~åºk Hˆ `«∞ Ñ¨~º° O`« „QÆÇÏ¨ =ÚÅ#∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. =∞~°Å ÃÑ·
=¸_»∞ <åºã¨=ÚÅ∂ qÖ’=∞=ÚQÍ PK«iOKåe. Wk ''„QÆÇ¨Ï<åºã¨——
=∞#|_»∞#∞. WÖÏ 5 <åºã¨=ÚÅQÆ∞#∞.
#==~°∞Åæ ‰õΩ #=„QÆÇÏ¨ =ÚÅ∞ „Ñüx^è∞Œ ÅQÆ∞^Œ∞~°∞. #=~°`fl« =ÚÅ`À
XHõ LOQÆ~=° Ú `«Ü∂« ~°∞KÕ~ÚOKåe. Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ q^è•#=ÚÖ’ [Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú
ÖÏK«iOz, ^•xx â◊√Éè=í ÚÇ¨˙~°=Î ÚÖ’ ^èiŒ OKåe.
#=~°`fl« =Ú„kHÍ ^è•~°}=Å# [QÆ^£ =â◊º=Ú – ãÖÑ¨^=Œ $kú –
„QÆÇ¨ÏÉÏ^è• x"å~°} ã≤kúOK«∞#∞. ^Œ∞+ì̈â◊‰õΩÎÅ∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
198 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂`«$HÍ^è•~°} Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II `åsÎÜ∂≥ [fiÅ HõiH‚ Oõ ã¨fi~°ÜÚ« QÔ ~· åq~°ƒ=ù `Õ¯ã¨~O°
=~ÀæÖÏ¡ã≤ =ã¨∞K«Û^ù OŒ =ã¨∞=∞f Qˆ ¿ÇÏ# ãÖ"Õ+` ì≤ "« ∞£ I
`å~ånèâfi◊ ~° "åi=~°q‚ Åã¨ kÌHÀ¯} ãÖâ’aèÒ«
Ü«∞O„`«O =~°` ‚ <« Àó Ñ¨~O° xQÆk`«O ã¨~åfi=∞Ü«∞Ñ¶∞¨ flÑ¨~"° ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hõi‚HõÅÜ«∞O^Œ∞ „uÑ¨Ù~å
c[=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ =¸_»= =∞O„`«‰Äõ @=Ú (Ç¨Ï„™œÎOó) edOKåe. Hˆ ã¨~=° Ú
ÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤ JK«∞ÛÅ∞ edOKåe. J+ì̈Ñ„¨ `«=ÚÅO^Œ∞ =∂`«$HõÜÚ≥ Hõ¯
J+ì̈=~°∞Åæ ∂ edOKåe. ^•xx ÅHÍ~°=Ú`À "Õ+#ì̈ O KÕÜ∂« e.
kâ◊ÅO^Œ∞ ~îH° Í~°=Ú ÖË^• FO =O edOKåe. nxx ''=~°‚ â◊s~°
Ü«∞O„`«=Ú—— JO\Ï~°∞. nxx Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=Ú, ÖË^• |OQÍ~°∞ ˆ~‰õΩÃÑ·
edOz, Ñ¨ÓlOz, ^èŒiOz#KÀ ã¨~°fiáêÑ¨=ÚÅ∞ `˘Åy â◊√Éèí=ÚÅ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞.
Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^•uÅHõ `«O„`Õ
+¨+óª̈ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ ã¨Ñ= Î̈ ∞ó Ñ¨@Åó
J^äÉ
Œ ∂íè `«eÑ≤ Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^äŒÉèí∂`«eÑ≤O =ˆH∆º ã¨∞QÀáêº=∞u ^Œ∞~°¡ÉèÏO
Ü«∂O„áêÑ¨º â◊OÉè’~°∞‡#Ü«∞ó ã¨~åfi<£ HÍ=∂<£ „Ñ¨¿Ñkˆ~ I
ÑÖK«„Ç¨Ï™êfió ãÖkä=~å‚ "Àº"Õ∞~åyfl[ÅO ^è~Œ å
JO`«º=∂^ŒºO kfifÜ«∞O K« K«`∞« ~°O÷ =∞^èºŒ =∞O „Hõ=∂`üI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 199
ÑÖK«=~åæH~∆õ å}˜ ã¨∞º~åfiO`«O âıfi`ÕO^Œ∞aèó ã¨ÇÏ¨

UëêÉè∂í `«eÑ≤ó „áÈHÍÎ kfiK«`åfiiOâ◊^HŒ ~Ô∆õ ó· I
PÜ«∞O|~å~å‚ =~åæ}ÏO ÑÖK«=∂ã≤ âß~°ã‚ O¨ Ü«Ú`åó
=~åæ^•º Wu q*Ë̋Ü∂« #==~åæó ã¨‡$`å Jg∞ I
"Àº"Õ∞~åyfl [ÅH∆À}© =~°=æ ~å‚<£ Ñ¨$^äQŒ ∑ q^Œ∞ó
kfifÜ«∞=ˆ~æ Éè∂í ~°fl™êº#fl="Õ∞ # [ÅO ^è~Œ å I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ü«∞O„`«ÖYË #=Ú#∞ ã≤kOú Ñ¨
KÕÜÚ« ''Éè∂í `«eÑ≤—— K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. WO^Œ∞ 42 JHõ~∆ =° ÚÅ∞O_»∞#∞.
Wq 9 =~°=æ ÚÅ∞QÍ Ü«ÚO_»∞#∞.
1. 5 „Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ∞ – J – W – L – |∞∞ – I
2. 4 ãÖkè=~°=‚ ÚÅ∞ – Z – S – F – B I
3. =, =~°∞æ – Ç¨Ï – Ü«∞ – ~° – =Å I
4. =, =~°∞æ – V – Hõ – Y – QÆ I
5. =, =~°∞æ – & – K« – Kè« – ~°≠ – [ I
6. =, =~°∞æ – } – @ – ~î° – _» – _è» I
7. =, =~°∞æ – # – `« – ^äŒ – ^Œ – ^èŒ I
8. =, =~°∞æ – =∞ – Ñ¨ – Ñ¶¨ – Éèí – | I
9. =, =~°∞æ – â◊ – +¨ – ã¨ I
WO^Œ∞ ''ÑÖK«=∞Ç¨Éè∂í `«—— qÉèÏQÆ=Ú W@∞¡O_»∞#∞.
1. PHÍâ◊ ~°∂Ñ¨=ÚÅ∞ – J – U – Ç¨Ï – _» – & – # – } – =∞ – â◊.
2. "åÜ«Ú~°∂Ñ¨=ÚÅ∞ – W – S – Ü«∞ – Hõ – @ – `« – Ñ¨ – +¨
3. `Õ*’~°∂Ñ¨=ÚÅ∞ – L – F – Y – Kè« – ~î° – ^äŒ – Ñ¶¨ – ã¨.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
200 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
4. [Å~°∂Ñ¨=ÚÅ∞ – |∞∂ – B – Ñ¶∞¨ – ~°≠ – _è» – ^èŒ – Éèí
5. Ñ¨$näfi ~°∂Ñ¨=ÚÅ∞ – – Å – QÆ – [ – _» – ^Œ – |
#==~°æ ^Õ=`«Å∞
â’¡II qiOzq+¨µ‚ ~°∞„^•tfi „Ñ¨*ÏÑü kwâ◊fi~åó
„H˜Ü∂« kâ◊HÎ̃ ã¨ÇÏ≤ `åó „Hõ=∂`ü ã¨∞º~°fi~°æ ^Õ=`åó I
|∞∞+≤ó ™êº^ŒHÌ } ∆˜ Ï=¸iÎ ~åæÜ∞« „`«O KèO« ^ŒDi`«O
^Õ=`åHõk` ä åã¨kƒùó ™êH∆Í`ü =ˆ~â‚ fi◊ s Ñ¨~å I
Ç¨k +¨_fi» ~°HÔæ ó· ‰õΩ~åº`ü +¨_O» QÍx ã¨*Ïuaèó
^è•ºÜÕ∞e¡Ñ` ≤ ~« À ~°∂‡ÖË ^ÕgO `«#‡Ü«∞ ÑÖHõ*Ë I
=^ŒOu ã¨∞käÜ∂≥ =$HõO∆ x`«ºO =~°=‚ ∞Ü«∞O â◊√ÉèOí
Ñ¨~ã° O¨ q#‡Ç¨ c[O aO^Œ∞<å^Œ =∞Ç¨tÑ¶O¨ I
Ñ¨$kä=ºHõ~∆ ° âßMÏaèó ã¨~åfiâßã¨∞ q[$OaèÒ«
ãëÖÏHõ~∆ ° Ñ¨¢`≥ó· ÃãÂfió ãÖKèåk`« [QÆ`ü „`«Ü∞« "£∞ I
=Ç≤Ïfl=~å‚O‰õΩ~ˆ sÌÑOÎ̈ ~°`flÂ≥ i= ã¨∞~°„^Œ∞=∞O
=∞~°∞^Œfi~°Å‚ ã¨`ü Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~ü^Àº`«Ü∞« O`«O =Ñ¨Ùó „tÜ«∞"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D JHõ∆~°~°∂Ñ¨=Ú#‰õΩ,
‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃ =∞Ç¨c[=Ú. aO^Œ∞<å^Œ=Ú nxH˜ =¸Å=Ú ("Õ~°∞).
Ñ¨$näfiÉè∂í `«~∂° Ñ¨ JHõ~∆ â° ßYÅKÕ Jxfl kâ◊ÖÏ "åºÑ≤Oz Ü«Ú#flk.
[Å~°∂Ñ¨ JHõ~∆ =° ÚÅ P‰õΩÅ∞QÆÅ^≥,· Jyfl~°∂Ñ¨ =~å‚O‰õΩ~°=ÚÅ`À,
HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú=Öˇ, "åÜ«Ú=~°~‚ ∂° Ñ¨ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅKÕ ÉèÏã≤Å∞¡K∞« #flk. PHÍâ◊
=~°~‚ ∂° Ñ¨ Ñ¶Å¨ =ÚÅKÕ #„=∞"≥∞ÿ Ü«Ú#flk. D =$Hõ=∆ Ú„HÕ^Œ ã¨~fi° „áê}∞Å∂
P„â◊Ü«∞=Úá⁄Ok Ü«Ú<åfl~°∞. D =$Hõ∆=Ú J=∞$`« ~°∂Ñ¨=∞^èŒ∞=ÙKÕ,
"åˆQâ◊fis~°∂Ñ¨ Ñ¨~"° ∞Õ â◊fiix Jaè¿+Hõ"Ú≥ #~°∞ÛK«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 201
â’¡II "Õ^•QÆ=∂kaèó ‰õΩÑ¡ OÎ̈ ã¨=Ú#flu =∞<ÀÇ¨Ï~°O

t=â◊H=Î̃ ∞Ü«∞O ™êH∆ÍKåÛùÜ∂« „t`« [QÆ`ü „`«Ü∞« "£∞ I
U#=∂„t`«º =Ú#Ü«∞ó ã¨~åfi<£ HÍ=∂#"åÑ¨ÙflÜ«Úó II
P^è•~° ^Õâı-kèëêª<Õ <åÉè∫Ç¨Ï$k QÆÖÑË Ù¨ #ó
aO^Õ<å^Õ `«`ó« â◊HÍÎºO t"Õ ^ÕtHõ ã¨`=Î« ∞ó I
#=^è•~ˆ +¨µ q#ºã¨º ã¨fi~å<£ #=Ü«∞^ä•qkä II
Ç¨k=~å‚OãÎ̈<·≥ #º¿ãº#∞‡MË T~å÷fi~åfik`«ó ã¨∞nèó I
T~°fi÷ =∂¿ÇÏO„^Œ Ü«∂"≥∂º^ŒH± Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó II
QÆ∞Ç¨ÏºÇ¨Ï$^£„Éè∂í qÖË #º¿ãº`ü âßk=~°„‚ `«Ü∞« O „Hõ=∂`ü II
ã¨$ëêìºO ã¨~åæ=™ê<å ™êº`ü ã≤` ÷ Ò =Ç≤Ïfl=∞~°∞`ü Ñ¨Ü∞« ó
qÜ«∞^£É∂íè q∞ „Hõ=∂#flº¿ãº^£ aO^Œ∞ ã¨~åæ=™êxHÍ"£∞ I
ãÖÇ¨Ï$`Ò „ÑüÖ’"Õ∞# q#º¿ã^£ aO^Œ∞Éè∂í +≤`åO II
PQÆ"∂≥ Hˆ #Î =∂ˆ~} æ nH˜`∆ ó« ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó
ÅHõO∆ #º¿ãº[˚¿Ñ`åÎ=^ŒÜÚ« `«O AÇ¨ïÜ«∂`ü uÖˇó· II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D =~å‚`‡« Hõ =$Hõ=∆ Ú, "Õ^Œ
– PQÆ=∞, – âßG – âßG=ÚÅ ^•fi~å ™œO^Œ~º° â’aè`"« ∞≥ ÿ L#fl`«™ê÷#=Ú
á⁄Ok#k. Wk ™êH∆Í`«∞Î t=â◊H˜Î=∞Ü«∞"≥∞ÿ#k. nx h_»Ö’ =¸_»∞
Ö’Hõ=ÚÅ∂ P„â◊Ü∞« =Ú á⁄Ok#q. D =$HõK∆ åè Ü«∞Ö’ =Ú#∞Å∞, ™ê^è‰Œ Ωõ Å∞
Jcè+ì̈ã≤kúx á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
"åˆQâ◊fis ^è•º#=Ú
â’¡II JOHÀ#∞‡HõÎ â◊âßOHõHÀ\˜ ã¨^$Œ j =∂Ñ‘#`«∞OQÆãhÎ̈ O
K«O„^•~å÷OH˜`=« ∞ã¨HÎ ÍO =∞^è∞Œ =∞^•^•Ö’Å <Õ„`«„`«Ü∂« "£∞I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
202 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
a„ÉèÏ}Ï=∞xâ◊O =~°O [Ñ¨\O© q^•ºO HõáêÅO Hõ~Ô ·
~å^•ºO Ü«∞ø=# QÆifi`åO eÑ≤`#« ∞O "åwâ◊fis =∂„â◊Ü∞Õ II
Ñ≤=∞‡@, â◊s~°=ÚÖ’x #"å^è•~° ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ (=¸ÖÏ^è•~° –
eOQÆ – <åaè – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – HõO~î° – „Éè∂í =∞^èºŒ – ÅÖÏ@ – tY – t=
™ê÷#=ÚÅ∞) #=ã¨fi~°=ÚÅ∂ aO^Œ∞ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
Ç¨k=~°=‚ ÚÅ∞ J~Ú^Œ∂ (Ç¨ÏO – Ü«∞O – ~°O – =O – ÅO)
`«#Ü«∞O^Œ∞ ÑÖK«=„Hõ=Î ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz, T~°fiú =ÚY – Ñ¨Ó~°fi=ÚY –
^ŒH}
∆˜ Ï=ÚY – L^ŒOQÆ∞‡Y – Ñ¨tÛ=∞=ÚYÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
J#O`«~O° Hõ~° – K«~}
° Ï„QÆ – Éè∞í [ –2 LÑ¨=¸Å ("≥∂KÕ~Ú)
("≥∂HÍÅ∞) – áê^•OQÆ∞o „Ñ¨^=Œè ∞ãÖkè – =∞}˜|O^èŒ – QÆ∞ÅÊù – [~î~° °
– 2 „Ñ¨H¯õ Å∞ – <åaè – Ñ¨$+ª̈=ÚÅO^Œ∞ aO^Œ∞Ü«ÚHõ=Î ÚQÍ <åºã¨=Ú
KÕÜ«∂e.
Ñ≤=∞‡@ QÆ∞Ç¨Ïº – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – „Éè∂í ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞, â◊ – +¨ – ã¨,
Å∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. Wk ã¨$+≤ì „Hõ=∞=Ú. ã≤u÷ „Hõ=∞=Ú#O^Œ∞ Jyfl –
"åÜ«Ú – [Å – PHÍâ◊ – Ñ¨$nèfi =~°=‚ ÚÅ∞ aO^Œ∞ qã¨~ãæ° Ç¨ Ï≤ `«=ÚQÍ
<åºãÖ KÕÜ∂« e. L^• – TOó – WOó – |∞∞Oó – JOó W`åºk.
ãÖÇ¨~°„Hõ=∞=Ú#O^Œ∞ Éè∂í `«eÑ≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ qÖ’=∞=ÚQÍ aO^Œ∞Ü«ÚHõÎ
=ÚQÍ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
WÖÏ Éè∂í `«eÑ≤<åºã¨=ÚKÕã,≤ XHõ™êi [Ñ≤OKåe. WÖÏ XHõ ÅHõ™∆ ê~°∞¡
<åºã¨=Ú, ÅHõ[∆ Ñ¨=Ú KÕã≤ uÅÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞
K≥Ñ≤Ê# J+ì̈^Œà◊ Ñ¨^Œ‡"Õ∞~°Ê~°z, Ñ‘~î°â◊‰õΩÎÅ#∞ Ñ¨ÓlOz, ^Õqx (=∂`«$Hõ)
PÇ¨fixOz, JOQÍ=~°} ^Õ=`«Å#iÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 203
Pã¨#=∞O„`«O
''Ç¨Ï™œó =~å‚ÉÏ˚Ü«∞ Éèí∂`«eÑ≤ Ü≥∂QÆÑ‘~îåÜ«∞ #=∞ó——
P=~°}Ñ¨Ó*Ï„Hõ=∞q∞@∞¡O_»∞#∞. „Ñ¨^èŒ=∂=~°}=∞O^Œ∞ JOQÍk
P=~°}=Ú, kfifÜ«∞=∞O^Œ∞ JOaHÍ^Œ∞Å∞, `«$fÜ«∞=∞O^Œ∞ =∂`«$Hõ
K«`∞« ~°=÷ ∞O^Œ∞ 16 â◊‰Ωõ ÅÎ ∞, ÑÖK«=∞=∞O^Œ∞ 32 â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ ( ) +¨+=ª¨ ∞O^Œ∞
64 â◊‰Ωõ ÅÎ ∞, ã¨Ñ=Î¨ ∞=∞O^Œ∞ â◊HÜÎ˜ Ú« HõÎ kHÍÊÅ∞~°∞, J+¨=ì ∞=∞O^Œ∞ kHÍÊÅ‰õΩÅ
=„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ Ñ¨ÓlOKåe.
JOaHÍ^Œ∞Å∞ 4QÆ∞~°∞ – JOaHõ – "åQÆƒqù – ^Œ∞~åæ – N.
=∂`«$HõÜ«∞O^Œ∞ – „ÉÏÇ‘Ï‡ – "≥·+¨‚g "≥Ú^ŒÖˇ·"å~°∞.
Î <å=∞=ÚÅ∞ – 1. Hõ~åo 2. qHõ~åo 3. L=∂ 4.
16 â◊‰Ωõ Å
ã¨~ã° fi¨ u 5. N 6. ^Œ∞~åæ 7. Lëê 8. ÅH˜∆ ‡ 9. â◊$u 10. ã¨‡ $u 11.
^è$Œ u 12. „â◊^•ú 13. "Õ∞^è• 14. =∞u 15. HÍOu 16. P~åº I
Î <å=∞=ÚÅ∞ – 1. q^•º 2. „Ç‘ÏO 3. Ñ¨Ù+≤ì 4. „Ñ¨*Ï˝
32 â◊‰Ωõ Å
5. ã≤h"åe 6. ‰õΩÇ¨ï 7. ~°∞„^• 8. =~åº 9. „Ñ¨ÉÏè 10. #O^• 11.
Ñ¨Óëê 12. |∞kú^• 13. HÍà◊~å„u 14. =∞Ç¨~å„u 15. Éè„í ^ŒHÍo 16.
HõÑi¨ hÌ 17. qHõ$u 18. ^ŒO_çh 19. =ÚO_çh 20. ¿ãO^Œ∞ YO_® 21.
tYO_çh 22. xâ◊√OÉèíâ◊√OÉèí=∞käh 23. =∞Ç≤Ïëêã¨∞~° =∞iÌx 24.
WO„^•}˜ 25. ~°∞„^•}˜ 26. â◊OHõ~å~°ú â◊si}˜ 27. <ås 28. <å~åÜ«∞}˜
29. „uâ◊¥eh 30. áêeh 31. JOaHÍ 32. Ç¨k¡ h.
D â◊‰õΩÎÅ∞ K«„Hõ=Ú^èŒiOz, L`«Î=∞Éèí∂+¨}=ÚÅ∞ ^èŒiOz
Ü«ÚO_»∞#∞. gi =ÚY=Ú Ñ≤âßK«=Ú=Öˇ ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ k.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
204 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
64 â◊‰Ωõ Å
Î <å=∞=ÚÅ∞
1. Ñ≤OQÆàÏH©∆ 2. q_®ÖÏH˜∆ 3. ã¨=∞$kú 4. =$kú 5. „â◊^úŒ 6. ™êfiÇ¨
7. ã¨fi^è• 8. =∂Ü«∂ 9. =ã¨∞O^è~Œ å 10. „uÖ’Hõ^•è „u 11. ™êq„u 12.
QÍÜ«∞„u 13. „u^Œââı fi◊ i 14. ã¨∞~°∞áê 15. |Ç¨ï~°∂áê, 16. ã¨¯O^Œ=∂`«
17. JK«∞º`«„Ñ≤Ü∂« 18. q=∞ÖÏ 19. J=∞ÖÏ 20. ãÖ=∞$u 27. ãÖ^è•º
28. =∂`å 29. Ç¨ÏOã‘ 31. =∞iÌHÍ 32. ~°OlHÍ
33. Ñ¨~å 34. ^Õ==∂`« 35. ÉèQí =Æ u 36. ^Õ=H˜ 37. Hõ=∞ÖÏã¨<å
38. „u=Úv 39. ã¨Ñ=Î̈ ÚMÏº 40. ã¨∞~åã¨∞~°q=∞iÌh 41. ÅOÉ’+≤ª
42. T~°fi÷ Hˆ t 43. |Ç¨ïj~å¬ 44. =$HÀ^Œi 45. ~°^~Œ̂ä MÏ 46. â◊t~ˆ MÏ
47. QÆQ#Æ "ÕQÍ 48. Ñ¨=#"ÕQÍ 49. „uÉè∞í =# áêÖÏ 50. J#OQÆ"∞Õ YÖÏ
55. J#OQÆ ‰õΩã¨∞=∂ 56. qâ◊fi~°∂áê 57. Jã¨∞~°ÉÜ íè ∞« OHõs 58. JH∆ÀÉèÏº
59. ã¨`º« "åkh 60. =„[ ~°∂áê 61. â◊√z„=`å 62. =~°^• 63.
"åwâß 64. ãÖ*Ï˝.
g~°O^Œ~°∂ KåÑ¨ÉÏ}^è•~°∞Å∞ – *ÏfiÖÏ lÇ¨fi â’aè`«∞Å∞ –
=∞Ç¨„Ñ¨Éèí`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞"å~°∞ – ^ŒORÅ∞ – T~°úfiˆHâ◊=ÚÅ`À,
Ü«Ú^Àú„Ñ¨HÍO`« =∞#ã¨∞¯Öˇ,· ã¨~åfiÉè~í }° â’aè`∞« Öˇ· Ñ¨Ó[hÜ«Ú ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
Ç¨ÏŸ=∂kqkè
â’¡II L`«ÊÖˇ·~°∞˚Ç¨ÏÜ«∂`ü `«^fiŒ #‡Ç¨ÅH©‡∆ ó „Ñ¨*ÏÜ«∞`Õ
Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞~ÿ ∞° ›`åfi =`«û~ˆ } Hõq~°ƒ"ù `
Õ üI
~årÅ=} Ç¨ÏŸ"Õ∞# =x`åO =â◊=∂#ÜÕ∞`ü
=∂`«$HÀHÍÎx Hõ~å‡}˜ ‰õΩ~åº^Œ„`åÑ≤ ™ê^èHŒ óõ I
Éè∂í `«eáêº Ñ¨Ù\©H$õ `«º "≥∂=∞O„`«O Éè[í `Õ #~°ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 205
„Hõ"≥∂`ü„Hõ=∂K«Ûù`å=$`åº `«ã¨ºã≤^ÀúÉèí"Õ#‡#∞ó I
ã¨∞+¨µÑÎ̈ Éè∞í [QÍHÍ~åO ‰õΩO_»bO =∞^èºŒ =~°‡Î <å
ãÖQÆ=∞Ü«∞º Ñ¨~O° ™ê÷#O „áê}q`« `åOÑ¨~å=∞$`≥ó· I
áê¡=ÜÕ∞#∂‡iúfl =¸ÖÏO`«O Ü≥∂QÀ-Ü«∞O ã¨~fi° ã≤k^ú óŒ
J#Ü«∂#ºãÎ̈^ÇÕ Ï¨ ã¨∞Î `Õ[™ê ÉèÏã¨¯~ÀÉè"í `
Õ üI
Ü«∞O„`«„H˜Ü∂« qâıëêOã¨∞Î *Ï˝`åfi Hõ~å‡}˜ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, "åi"åi
=„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOz Éè∂í `«eÑ≤ ^Õ=`«#∞ JiÛOKåe. Ñ¨k"ÕÅ∞
Hõ=∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ~å[=â◊º=∞QÆ∞#∞. ãÖÑ¨^Œ =$kú K≥O^Œ∞#∞.
"≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
Q˘Ñ¨Ê ÑÖ_ç`∞« _»∞ – Hõq JQÆ∞#∞. ~år ( ) Å=}=Ú HõeÑ≤
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# „ã‘Î =â◊º=Ú ã≤kúOK«∞#∞. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Éèí∂`«eÑ≤`À
ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú KÕã≤ HÍ=∞ºHõ~‡° Å∞ PK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞.
â◊~ÚxOzÜ«Ú#fl ã¨~Ê° =Ú=Öˇ#∞O_»∞, ‰õΩO_»ehâ◊HxÎ̃ , ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
ã¨∞+¨µ=∂fl=∂~°=æ Ú ^•fi~å +¨@Û„Hõ=ÚÅ∞ ÉèkË Oz ã¨ÇÏ¨ „™ê~°H=õ ∞Å=∞O^Œ∞
t=K«„Hõ=ÚÖ’x Ñ¨~å=∞$`«=Ú`À ãÖÜ«ÚHõ=Î ÚKÕã≤ P Ñ¨~å=∞$`«=Ú`À
t~°ã∞¨ û#∞O_ç =¸ÖÏ^è•~°=Ú Ñ¨~º° O`«=Ú áê¡=#=Ú (`«_∞» Ñ¨Ù@) KÕÜ∞«
=ÅÜ«Ú#∞. Wk ã¨~fi° ã≤^∞Œ Åú #∞ HõeyOK«∞#∞.
1. qÜ«∞^ŒºO„Ò«
â’¡II aO^•fi_è»ºO QÆQÆ#O `«^=Õ t=Ü«ÚH± *Ï˝hK«`∞« ~åúºÜ«Ú`À
#`«ºO`À =∞#∞ˆ~+¨ =∞^ŒºqÇ≤Ï`«ó ™ê^èºŒ ã¨º |O^èfiŒ Hõ~Ô∆ ó· I
Ñ¨`+Õ Ê¨ Hõ~∆ â° ’ Ç¨ÏHÍ~°ÑÙ¨ \˜`åO ãÎ̈^∂Œ ƒù`« =~å‚<£ eMË
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
206 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
zÛù+ì̈ KåÛO`«º^ŒÖË qeYº =∞u=∂<£ =$`Õ#Î ãÖ"Õ+=ì̈ ∞`üI
qÜ«∞^ŒºO„`«q∞^ŒO „áÈHõOÎ ÖÏH∆ÍK«O^Œ# xi‡`«O
~ÀÇ≤Ï}Ïº=Ú^ŒÜ∞Õ ~åÇ¨ÏŸifi+¨Ñ∞¨¶ flO ã¨~fi° âßOu^Œ"∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÑÖK«É∂íè `« Ü«∞O„`«=ÚÅ∞
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flq. =ÚO^Œ∞QÍ PHÍâ◊Ü«∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞L#flk.
''¿ÇÏO*Ï˝x<Õ #=∞ó—— Jx Ü«∞O„`« =∞^èŒº=∞O^Œ∞, ™ê^èŒº<å=∞=Ú`À,
JaèÅ+≤`« HÍ~°º=Ú`À ã¨ÇÏ¨ edOKåe.
L^• : ''^Õ=^Œ`Î« ã¨º q+Ö Ç¨Ï~° ¿ÇÏ *Ï˝x<Õ #=∞ó I
Ñ≤=∞‡@, PHÍâ◊É∂íè `« JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ Ç¨ÏHÍ~°=Ú`À ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú
KÕã≤ edOKåe. J+ì̈=∞Ñ¨„`«=∞O^Œ∞ PHÍâ◊É∂íè `« ~Ô O_»∞ =~°=‚ ÚÅQÆ#∞
Ç¨ÏHÍ~° ãÖÑ¨Ù\˜Ò« QÍ edOKåe. nxx K«∞\ì̃ ^èiŒ OKåe. D qÜ«∞
^ŒºO„`«=Ú ÖÏH∆ÍK«O^Œ#=ÚÅ q∞„â◊=∞=Ú`À ~ÀÇ≤Ï}© HÍÅ=ÚÇ¨˙~°=Î Ú
#O^Œ∞ edOKåe. k#=ÚÜ≥ÚHõ¯ PkHÍÅ=Ú "åÜ«∞=º=∞#|_»∞#∞.
=~°=Î ∂# ÅQÆfl=Ú Ü≥ÚHõ¯ PkHÍÅ=Ú "åÜ«∞=º =∞#|_»∞#∞. P ÅQÆfl
L^ŒÜ∞« HÍÅ"Õ∞ ~åÇ¨˙^ŒÜ∞« =Ú J#|_»∞#∞. Wk q+¨<åâ◊H=õ Ú.
2. "åÜ«∞=ºÜ«∞O„`=« Ú
â’¡II Ü«∞ø^Òfi™êHõº∆ ^è~Œ̂ O^Œ∞YO_» t~°™œ ™êº`åO„Hõ=∂`üVÜ ı Ú« `«O
HÀ¿Ñâ◊O #=∞™êxfi`«O q~°KÜ « ∞Õ #‡^èºÕ ^Œà+ı fi¨ +ì̈ã∞¨ I
"åÜ«∞"åº<£ Ü«∞Ñ¨Ù\Ï<£ qeYº qkè<å tëêì~=‚° ∞O`Õº^Œàı
Ü«∞O„`«O"åÜ«ÚQÆ$¿ÇÏ} "Õ+`ì≤ q« ∞^ŒO ™ê`åº`åÎÅÑ¨„`Õ ã≤`÷ "« ∞£ I
™êfi`åºO=∞O^À^ŒÜ∞Õ Ü«∞O„`«O "åÜ«∞"Õº xY<Õ^£ iáÈó
^•fi~°∞ºKåÛ@#Hõ$`ü `«ãº¨ =∞$u ~åfi Éè=í u ^è$Œ ="£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 207
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ''~ÚO – ÜÕ∞O – HÀ¿ÑâßÜ«∞

#=∞ó—— Jx Ü«∞O„`«=∞^èŒº=∞O^Œ∞ edOz, J+¨ì^Œà◊=ÚÅ∂ Ü«∞HÍ~°
Ñ¨Ù\˜`«=ÚQÍ "å~Ú=º=~°‚=ÚÅ∞ edOKåe. J+¨ì=∞ ^Œà◊=∞O^Œ∞
~ÚHÍ~°=Ú`À HõeÑ≤ âı+O≤ z# "åÜ«∞=º=~°=‚ ÚÅ∞ edOKåe.
WO^Œ∞ ‰õÄ_® HÍ=∞º Hõ~‡° edOKåe. ™êfif #Hõ„∆ `«=∞O^Œ∞ =∞Hõ~° –
‰õΩOÉèí ÅQÆfl=ÚÅ HÍÅ=ÚÖ’ nxx edOz â◊`$« ^•fi~°=Ú=^ŒÌ áêu#KÀ
xâ◊ÛÜ«∞=ÚQÍ J`«xH˜ LKåÛ@# =∞QÆ∞#∞.
3. PˆQflÜ«∞ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =¿ÇÏflsƒ[Ü«ÚQÆO „Hõ=∂„K«Û=ù } ã¨^•ºˆ~O÷ ^Œ∞Ü«ÚH±™êº`ü ã¨fi~“
sóÑ¶¨\ò Ç¨Ï$#‡#∞ˆ~+¨ =∞^èŒºqÇ≤Ï`«ó Ñ¨„`Õ+¨µ =Ç¨Ïflº^Œƒù"å<£ I
=~å‚<£ =Ç≤Ïflx~Àkè`å<£ „Ñ¨qeMË`ü ™ê^è•ºHõ~Ô∆ ó· áÈ+Ô̈Hó·
JO`«ºOKåO-`«º^Œàı Hõ$âß#∞ Ñ¨Ù~°QÆO Éèí∂~À˚^Œ̂~ HõeÊ`«"£∞ I
â◊√Éè"í å~°~ü Hõã∆ O¨ Ü≥∂Qˆ ÖÏH∆Í ‰õΩO‰õΩ=∞ xi‡`«O
~°HÍ∆ Hõ$`ü ã¨~fi° Éè∂í `å<åO Ü«∞O„`« =∂ˆQflÜ«∞ g∞i`«"∞£ I
Ñ¶∂¨ `«HÍHõ~∆ ° q∞„â◊O`«`ü Hõ$uÎHÍÜ«∂O ‰õΩ*’^ŒÜ∞Õ
z`åOQÍˆ~} `«^fiŒ „¿ãÎ ed`«O <åâ◊Ü∞Õ „kÑ¨Ù"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PˆQflÜ«∞ Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞
''Ü«∞O ~ÀO „Ç‘ÏO Ñ¶\¨ ò #=∞ó—— Jx =∞O„`«=Ú, JaèÅ+≤`« Hõ~‡° ¿Ñ~˘¯#∞K«∂
Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ edOKåe. ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞, ~°Oc[=Ú`À PˆQflÜ«∂Hõ~∆ °
=ÚÅ∞ „"åÜ«∂e.
nxx Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· ÖÏH∆Í‰õΩO‰õΩ=∞ q∞„â◊=∞O`À â◊√Éèí
=ÚÇ¨˙~°Î=Ú# edOKåe. Hõ$uÎHÍ#Hõ∆„`«=Ú<å_»∞ "Õ∞+¨ – =$tÛHõ
ÅQÆfl=ÚÅO^Œ∞, â◊`«$<å=∞=Ú`À â◊‡âß#OÖ’x ÉÁQÆ∞æ`À =GOÃÑ·
edOz#O`« =∂„`«=Ú# â◊`$« <åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
208 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
4. "å~°∞} Ü«∞O„`=« Ú
â’¡I <å™êˆ~úO^Œ∞ =∞^ŒO|∞ `«#‡#∞=∞#∞Ü«Ú`«O ™êˆ~÷O^Œ∞ó VıO`Àq^èŒ∞
ifi^èŒfiO`Õ `«∞ Éèí∞"Õ #"≥∂xQÆk`À =∞^èÕº=∞#∞~åfi~°}Ï<£ I
=~å‚<£ Ñ¨„`«ÑÙ¨ >Ë+µ¨ "åHõ~∆ Ñ° Ù¨ \Ï<£ ™ê^Œºã¨º |O^èfiŒ Hõ~Ô∆ ·
~åeMÏºÑ¨ºÑ¨Ù~ˆ } "Õ+` ì≤ q« ∞^ŒO Ü«∞O„`«O Éè"í ^Õ •fi~°∞}"£∞II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "å~°∞} Ü«∞O„`«=∞O^Œ∞ ''=$O
"ÒO q^èŒ"Õ Éèí∞=<Õ #=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú ™ê^èŒº<å=∂Hõ∆~°=ÚÅ`À
edOKåe. J+¨^ì àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ ''=O—— Ñ¨Ù\˜`« "å~°∞}ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
=∞~°Å ~Ô O_»∞ "å~°∞} JHõ~∆ =° ÚÅ∞ ~Ô O_»∞ =O c[=ÚÅ`À ãÖÑ¨Ù\˜Ò«
KÕã≤ „"åÜ«∂e.
nxx Z„~°K«O^Œ# [Å=Ú`À Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=Ú#O^Œ∞ â◊`«aèëê
#Hõ∆„`«=Ú<å_»∞ =$+¨Éèí – `«∞ÖÏÅQÆfl=ÚÅO^Œ∞ „"åÜ«∂e. nx=Å#
=jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
5. áêiú= Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II QÆO_ÀaO^Œ∞ qÉèí∂+≤`À =ã¨∞=∞f ™êº`åÎ^$Œ jQÆO_»Ü∂≥
~°‡^èºŒ ™œ÷ `«∞ [ Q“Å∞ˆH#ui=∞O =∞O„`«OeMË#‡^èºŒ `«ó I
ÖÏO`å<£ ÖÏ~°Ñ‚ Ù¨ \©H$õ `å<£ =ã¨∞=∞f =~å‚<£ ^Œàëı êfieMË`ü
¿ã"å=~°Ü ‚ Ú« `å<£ Ü«∞^è•qkä Éè∞í "À Qˆ ¿ÇÏ# ãÖ"Õ+Ü ì̈ ∞Õ `üII
*ËºëêªÜ∂« =Úk`Õ ™œ"Õ∞º =∞$kÔQi· Hõ xi‡`«O
áêi ^ä=Œ Ü«∞O„`« =Úz~å`ü ã¨~fi° „`« ãÎ̈OÉèHí $õ ^Œƒ"ù ` Õ üI
QÆ∞Ç¨º`ü QÆ∞Ç¨Ïº`«~åO x`åºO NÉè∂í `«eÑ≤ ^Õ=`å"£∞
Ü«∞ó¿ã=`Õ â◊√Éè̌·ó Ñ¨Ù„`≥·~°÷# ^è•<≥Âº â◊Û Ñ¨Ó~°º`Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 209
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – áêi÷=Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞

'' ÅO QÆ[QÆO_»Å∞ˆH #=∞ó—— Jx ™ê^èºŒ <å=∞=Ú`À =∞^èºŒ edOKåe.
ÅO c[=Ú`À, Ñ¨$käg JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ ãÖÑ¨Ù\˜`=« ÚKÕã≤ ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞
edOKåe. J+ì̈=∞^Œà=◊ ∞O^Œ∞ Hˆ =ÅO ÅOÅOÅO... „"åÜ«∂e. <åÅ∞QÆ∞
kâ◊ÅO^Œ∞ ÅOc[O edOKåe.
*Ëºëêª#Hõ∆„`«=Ú<å_»∞ Hõ<åº – q∞^äŒ∞# ÅQÆfl=ÚÅÖ’ ÔQ·iHõ ^è•`«∞=Ù
(H˘O_»=∞\ì̃)`À edOz#, "åÜ«Ú – Jyfl – [Å – â◊√„Hõ – Y_»æ –
¿ã<å – â◊`$« ãÎ̈OÉè#í =∞QÆ∞#∞.
J`«ºO`« ~°ÇÏ¨ ã¨º"≥∞#ÿ ''Éè∂í `«eÑ≤——x, x`«º=¸ Ñ¨ÓlOz – [Ñ≤OK«∞
™ê^èŒ‰õΩÅ∞ ã¨=∞ãÎ̈ â◊√Éèí=ÚÅ∂ á⁄O^≥^Œ~°∞.
"åwâ◊fis =∞O„Ò«
â’¡II J„k~°fi~°∞} ãÖ~°∞^À÷ ^Œ"åQÍfikx ~î° ^ŒfiÜ«∞O
"åwâ◊fi~åº ^Œâß~À‚Ü∞« O =∞O„`À "åyfiÉè=í „Ñ¨^óŒ I
|∞∞+≤óHõ}Àfi q~å\ò KèO« ^À ^Õ=`å"åH± ã¨g∞i`å
t~°ó „â◊=}^Œ$H± <å™ê =^Œ<åO^è∞Œ QÆ∞^Õ+fi≤ =∂<£ I
#º™êº~å‚<£ „áêQÆfi^ŒOQÍx =∂`«$HÀHÍÎx HõÅÊÜÕ∞`ü
^ŒâÅ◊ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O AÇ¨ï Ü«∞`«` Î ó« I
Ñ¨ÙO_»sÔH·ó Ñ¨Ü≥∂ÉèíÔHÂÎ ã≤ÎÖˇ·~åfi =∞^èŒ∞~åÑ¨Ù¡`≥·ó
=∂`«$HÀni`Õ Ñ‘~ˆ î "åwj =∞~°ÛÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
=~å‚É<Ë̊ åã¨#O ^Œ^•º#∂‡iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ^ŒâßHõ∆~° ã¨~°ã¨fif
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. =∞#∞=Ù – =^Œ=^Œ "åQÍfikx ™êfiÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
210 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ}fi|∞∞+≤ó – q~å\ò KèO« ^Œó – "å}©^=Õ `å I t~°ã∞¨ û 2 K≥=ÙÅ∞,
2 <Õ„`«=ÚÅ∞ – Ô~O_»∞ <å™ê~°O„^èŒ=ÚÅ∞ – =ÚY=Ú – eOQÆ=Ú
QÆ∞^Œ=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨k™ê÷#=ÚÅÖ’ =¸Å=∞O„`«=∞O^Œe Ñ¨k JHõ~∆ =° ÚÅ`À
^è•º#=Ú WÖÏ KÕÜ∂« e.
â’¡II `«~°∞}â◊HõÅ q∞O^À~° a„Éèíf â◊√„ÉèíHÍOuó
‰õΩK«É~íè #° q∞`åOw ã¨xfl+¨}Ï‚ ã≤`åÉË̊ I
x[Hõ~H° =õ ∞Ö’^Œº ÖËY¡ h Ñ¨ÙãÎ̈HNõ ó
ã¨HÅõ qÉè=í ã≤^ºÂ≥è áê`«∞"åˆQ=Ì `å #ó II
D =∞O„`«=Ú Ñ¨kÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz – Ñ¨Ù~°â◊Û~°}=Ú KÕã≤#
ã≤kOú K«∞#∞. áêÅ`À `«_Ñç #≤ HõÅ∞=Å∞ ÖË^• „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ uÅÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe.
P=~°} Ñ¨Ó[
â’¡II P^•=OQÍx ãÖÑ¨Ó[º Ñ¨âßÛK«ÛHù iÎ© =∂Ü«∞*Ë`ü
Ü≥∂QÍã¨`åºK« q=∞ÖÏ *Ï˝<å|∞kúó ã¨‡$uó Ñ¨Ù#ó I
"Õ∞^è• „Ñ¨*Ï˝# Ñ¨„`Õ+µ¨ =Ú„^•Ñ¨ÙãÎ̈Hõ ^è•i}©ó
^ŒàÏ„ˆQ+¨µ ã¨=∞Éèºí ~° º „ÉÏÇ¨‡º^•º™êÎ Ü«∞^è•qkè I
Ö’HõáêÖÏó |Ç≤ÏóÑ¨Ó*Ïº¿ãÎëê=∞„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó
U=O ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞#‡O„f [Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∂k `«`Ê« ~°ó I
„|Ç¨Ï‡K«~º° ~°`ó« â◊√^Œóú â◊√^Œ^ú OŒ `« #MÏkHõó
ãÖã¨‡~°<£ ã¨~fi° =x`åó ã¨`` « O« ^Õ=`åkäÜ∂« I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „Ñ¨^èŒ=∂=~°}=∞O^Œ∞ –
JOQÆ=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 211
kfifÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞ – ~Ô O_Õã≤ JK«∞ÛÅ∞ ~Ô O_»∞ Ç¨ÏÅ∞¡Å∞

`«$fÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞ – J+ì̈=~°∞Åæ #∞
K«`∞« ~åú=~°}=∞O^Œ∞ – Ü≥∂QÍk 8 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. "åi
¿Ñ~°∞ 1. Ü≥∂QÍ 2. ã¨`åº 3. q=∞ÖÏ 4. *Ï˝<å 5. |∞kú 6. ã¨‡ $u 7.
"Õ∞^è• 8. „Ñ¨*Ï˝.
g~°O`å =Ú„^• – Ñ¨Ùã¨ÎHõ^è•i}∞Å∞QÍ Ü«ÚO\Ï~°∞. Ñ≤=∞‡@
Ñ¨„`å„QÆ=ÚÅO^Œ∞ ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒII =∂`«$HõÅ#∞ JiÛOKåe. |Ü«∞@ –
Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, "åiH˜ |Ü«∞@ Ö’HõáêÅ∞~° PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ „|Ç¨Ï‡K«~º° x+ª̈#∞ áê\ÕKåe. â◊s~°=Ú – =∞#ã¨∞û â◊√kú
Hõey Ü«ÚO_®e. ã¨HÅõ „ã‘ÅÎ Ü«∞O^Œ∞ ^Õ=`å ÉèÏ=#`À „Ñ¨=iÎOKåe.
â’¡II Hõq`«ÎO ÅÉèí`Õ nè=∂<£ =∂Ãã·ó ^•fi^Œâa◊ ~è ^ü $Œè =O
Ñ‘`åfi `«#‡O„u`«O`ÀÜ«∞O ã¨ÇÏ¨ „ãÖ„Ñ¨`º« Ç¨ÏO[¿Ñ`ü I
=∞Ç¨Hõq ~ˆ Éè"í #Õ ‡O„f =`«û~ˆ } # ãÖâ◊Ü∞« ó
L~À=∂„`Õ [ÖËã` ÷≤ åfi ^è•ºÜ«∞<å‡~°OÎ _»=∞O_»ÖË I
ã≤`
÷ åO^ÕgO „Ñük#O „uã¨ÇÏ¨ „ãÖ [¿Ñ#‡#∞O
ÅÉè`í Õ =∞O_»ÖÏ`ü ã≤kOú "åKå=∞ „Ñü=∂OÉè∞í q I
Ñ¨ÖÏâ◊aÅfi‰õΩã¨∞"≥∞ÿ~°∞ƒÇ¨ïÜ«∂#‡^èŒ∞~ÀH˜∆`Õó I
Ç¨ÏŸ"≥∂-Ü«∞O ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº ÅH©‡∆ =â◊º„Ñ¨^À Éè"í ` Õ ü
~å[=$Hõ∆ ã¨=Ú^£ Éè∂í `Òó „Ñ¨ã∂¨ <≥~· ‡° ^è∞Œ ~åÑ¨Ù`
¡ ó·≥ I
`«`û« q∞kƒùâÛ◊ AÇ¨ïÜ«∂`ü Hõq`«fi=∞`«∞ÅO ÅÉè` Ë ü
U=O ^ŒâßHõs∆ „áÈHÍÎ ã≤^Ü úŒ ∞Õ "åK«q∞K«Û`ù å"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^è Œ ‰ õ Ω _» ∞ "åwâ◊ fi s
=∞O„`«=ÚKÕ Jaè=∞O„uOz#, [Å=Ú#∞ ãÖ=`«û~°HÍÅ=Ú x`«º=¸
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
212 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
¿ãqOz# Q˘Ñ¨Ê q^•º"Õ`Î« Ü«∞QÆ∞#∞. ã¨$[<å`«‡HõâH◊ Î̃ =$kú K≥O^Œ∞#∞.
x`«º=¸ ã¨ÇÏ¨ „ã¨ [Ñ¨=Ú KÕÜÚ« ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’
Hõq Ü«∞QÆ∞#∞.
`˘_»Å=~°‰õΩ hà◊¡Ö’xÅ|_ç, ã¨∂~°º=∞O_»Å=∞O^Œ∞ ã¨~°ã¨fiux
^è•ºxOz, „Ñük#=Ú =¸_»∞"ÕÅ∞ =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕã#≤ KÀ 49 ~ÀAÅÖ’
Q˘Ñ¨Êã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
(WK«Û@ =¸Å=ÚÖ’x ''=∞O_»Å—— â◊|Ì=Ú#‰õΩ 49 ~ÀAÅx
~åÑ¶ ¨ ∞ =Éè í @ ∞ì ''Ñ¨ ^ •~åú ^ Œ ~ ° ≈ —— "åºMÏº#=ÚÖ’ W@∞¡ ¿Ñ~˘¯<åfl_» ∞
''=∞O_»ÖÏk`ÕºHÀ# ÑÖKåâ◊kÌ=Ãã·i`«º~°úó——)
"≥∂^Œ∞QÆ – aÅfi Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞, „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ`À `«_Ñç ≤ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
KÕã#≤ #∂, ÖË^• "å\˜ ã¨q∞^èÅŒ `À x`«º=¸ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ #∂ |$Ç¨Ïã¨Êu
=O\˜ áêO_ç`º« =Ú, H©iÎ HõÅ∞QÆ∞#∞. ~å[=$Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ
Hõq Ü«∞QÆ∞#∞.
''™ê~°ã¨fi`«=∞`«=Ú——#O^Œ∞ nx „Ñ¨âO◊ ã¨ W@∞¡#flk. nxH˜ FO
– „Ç‘ÏO KÕiÛ# =∞iO`« qâı+¨ Ñ¶Å¨ ^•Ü«∞Hõ=∞x K≥ÑÊ≤ #k.
`å~å=∂Ü«∂ ãÖÑ¨Ù\’-Ü«∞O =∞Ç¨™ê~°ãfi¨ `«Ñ „ ^¨ óŒ
=∞~˘Hõ "åwâ◊fis =∞O„`=« Ú
â’¡II Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O`Õ ÉèQí =Æ u =^Œâ|◊ Ü Ì Ú« QÆO `«`ó«
"åˆQqÌ =Ç≤Ïfl *ÏÜ«∂O`«O "åQÆƒ"ù å^ŒºO ã¨=Ú^Œ~ú̂ `ü I
=∞#∞OëÈ_»â◊ =~å‚_º»è O "åÔQâ· fi◊ ~°º Ñ¶Å¨ „Ñ¨ÔŒ
=∞<Àó+¨_ƒç óù Ñ¨^ó·≥ ‰õΩ~åº`ü +¨_O» QÍx ã¨*Ïuaèó I
Ç¨Ïqëêºj [¿Ñ`ü ã¨=∞ºH± =ã¨∞ÅHõ∆ =∞##ºnèó
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂^ŒO`Õ uÖˇ· ~å[º ÑïÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 213
=∂`«$HÀˆHÎ Ü«∞*Ë`ü Ñ‘~ˆ î ^ÕgO „áêwi`« „Hõ=∂`ü

Ñ≤É`Ë Î« #‡O„u`«O `ÀÜ«∞O „áê`«óHÍÖË k<Õk<Õ I
q^•fi<£ =`«û~°`À =∞O„f Éè"í <Õ åflã≤Î qKå~°}Ï
Jaè+O≤ KÕ[Ö˚ ~·ˇ Ã°̊ ÑÎÂ ~å`å‡#O ™êfl# Hõ~‡° }˜ I
`«~Ê° ÜÕ∞`åÎO[Öˇó· â◊√^≥óúÂ Ju"Õ∞^è•=∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü
Ñ¨Ù+¨ÊQÆO^è•kHõO ã¨~fi° O `«[Ñ˚ OÎ̈ ^è•~°Ü∞Õ `ü ã¨∞nèó I
ã¨MÏÜ«∂OÑ¨Ó[º`Õ ã¨kƒù~åfi^Õ K« q[~¸ Éè"í ` Õ ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Wk "åwâ◊fis ëÈ_»âßHõ~∆ °
=∞O„`«=Ú.
=∞#∞=Ù – ''SO #"≥∂ ÉèQí =
Æ u =^Œ^=
Œ ^Œ "åˆQqÌ ™êfiÇ¨ I
nxx 6 ÉèÏQÆ=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. |∞∞ëêº^Œ∞Å∞
Ñ¨Ó~°fi=Ú =Öˇ<.Õ ^è•º#=Ú D „HÕk q^è=Œ ÚQÍ KÕÜ∂« e.
â’¡II â◊√„ÉèÏOã¨fiK«Ûù qÖËÑ=¨ ∂Åº=ã¨<åO j`åOâ◊√YO_À [fiÖÏO
"åºMÏº=∞HõQ∆ ∞Æ }O ã¨∞9^è•_èº» HõÅâ◊O q^•ºOK« Ç¨Ï™êÎO|∞*ˇó·
a„ÉèÏ}ÏO Hõ=∞ÖÏã¨<åO ‰õΩK«#`åO "åˆQ=Ì `åOã¨∞ã≤‡`åO
=O^Õ "åyfiÉè=í „Ñ¨^•O „u#Ü«∞<åO ™œÉèÏQÆº ãÖÑ¨`¯« s"£∞II
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Ç¨Ïqëêº#fl=Ú u#∞K«∞S, ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 8 ÅHõÅ∆ ∞
[Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`« q∞„t`« uÅÅ`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞ =∂K«iOz Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°}
KÕã#≤ ã≤kOú K«∞#∞.
„Ñük#=Ú Ñ‘~åî ~°Û# KÕã,≤ ã¨Ñ"Î̈ å~°=Ú =¸Å=∞O„`«=Ú`À Jaè
=∞O„uOz# [Å=Ú, U_»∞™ê~°∞¡ ¿ãqOz# XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’
Q˘Ñ¨Ê q^•º=O`«∞_»Q∞Æ #∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇÏ¨ =Ú ÖË^∞Œ . ™êfl# ã¨=∞Ü«∞=Ú
#O^Œ∞ D =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz# "Õ∞^èãŒ ∞¨ û =$kú K≥O^Œ∞#∞. „Ñüx`«º=¸
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
214 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â◊√^Œú[Å=Ú`À "åwâ◊fiiH˜ `«~°Ê}=Ú KÕã≤#KÀ, L#flq^•º„áêÑ≤Î –
^è•~°}Ïâ◊HÎ̃ ã≤kúOK«∞#∞.
7™ê~° ∞ ¡ "åwâ◊ fi s =∞O„`« = Ú`À QÆ O ^è Œ – Ñ¨ Ù ëêÊ^Œ ∞ Å#∞
Jaè=∞O„uOz, ^èŒiOz#KÀ ã¨ÉèíÜ«∞O^Œ∞ Q“~°==Ú, q[Ü«∞=ÚÅ∞
„áêÑ≤OÎ K«∞#∞. "å^Œ=Ú#O^Œ∞ [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~À=∂Ü≥∂-^è~Œ À aO^Œ∞ó â◊H™Î̃ êÎ~O° ã¨~ã° fi¨ f
VıO`å #`«ºOuHÀ =∞O„`«ó „áÈHõÎ UHÍ^ŒâßHõ~∆ ó° I
„|Ç¨Ï‡~°O„^è„Õ Éè∞í "À~°‡^èºÕ #=~°O„^è+Õ µ¨ K«„Hõ=∂`ü
=∞O„`«=~å‚<£ #º¿ã#‡O„f "åQÆƒ"ù <Õ åOQÆ HõÅÊ<å I
[¿Ñ^£ ^•fi^Œâ◊ ÅH∆Í}˜ `«`û« Ç¨Ï„ãÖ ã≤`åO|∞*ˇó·
<åQÆKO« Ñ¨Hõ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~åfi AÇ¨ïÜ«∞`ü ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó I
=∂`«$HÀˆHÎ Ü«∞*Ë`Ñü ~ˆ‘ î =Hõº∆ =∂} „Hõ"∞Õ }`åO
=~å‚É<˚Ë åã¨#O ‰õΩ~åº`ü =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
^Õ"åº^ŒH} ∆˜ `«ó Ñ¨Ó*Ïº ãÖã¨¯$`å "åOQÆ‡~¸ `«`ó«
„áêHõ$`å "å=∞`«ó Ñ¨Ó*Ïº"åOQÆ‡~¸ ã¨~fi° ã≤k^ú • I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis UHÍ^ŒâßHõ~∆ °
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO „Ç‘ÏO SO H©¡O FO ã¨~°ã¨fi`≥Âº #=∞ó I
WO^Œe „Ñ¨f JHõ~∆ =° ¸, „|Ç¨Ï‡~°O„^èŒ – „Éè∂í =∞^èºŒ – 2 Hõ~‚° – 2
<Õ„`« – 2 <å™ê~°O„^èŒ – =ÚY – eOQÆ – QÆ∞^Œ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ
KÕÜ∂« e. |∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 215
â’¡II "å}©O Ñ¨Ó~°x‚ âßHõ~À[fiÅ=ÚvO Hõ~∂° Ê~°‰Ωõ O^Œ „Ñ¨ÉÏè O

K«O„^•~å÷OH˜`« =∞ãÎ̈HÍO x[Hõ~Ô ó· ãÖz„Éèf í =∂^Œ~å`ü I
g}Ï=∞Hõ∆ QÆ∞}O ã¨∞^è•_èº» HõÅâ◊O q^•ºOK« `«∞OQÆãhÎ̈ O
k"≥ºÂ ~åÉè~í }
° iÿ̌ fiÉè∂í +≤``
« #« ∞O Ç¨ÏO™êkä ~°∂_è®OÉè*í Ë II
D =∞O„`«=Ú 12 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, `≥ÅH¡ Åõ ∞=Å∞ ÖË^• <åQÆ=∞e¡
– ãÖÃÑOQÆÑÓ¨ Å`À 12"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤ Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕÜ∂« e. =ÚO^Œ∞
=∂`«$HÍÑ‘~=°î Ú #iÛOKåe.
''Ç¨Ï™œÇ¨ÏOã¨ó "åwâ◊fis Ü≥∂QÆÑ‘~îåÜ«∞ =∞ó—— Jx Pã¨#O
HõeÊOKåe. =¸Å=∞O„`«=Ú`À ^Õg=¸iÎx ÉèÏqOz PÇ¨fixOKåe.
"åwâ◊fis ^ŒH}∆˜ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ ãÖã¨¯ $`« "åOQÆ‡Ü«∞=Ú#∞, "å=∞
ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ „áêHõ$`« "åV‡Ü«∞=Ú#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II Wëêìfi Ñ¨Ó~°fi=^ŒOQÍx „Ñ¨*Ï˝^4Œ Pºó Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó«
„Ñ¨*Ï˝"∞Õ ^è•â◊$uó â◊HóÎ̃ ã¨‡$u~åfiwâ◊fis =∞uó I
ã¨fiã≤âÎ Ûı u ã¨=∂MÏº`å „ÉÏÇ¨‡º^•ºãÎ̈^#Œ O`«~O°
Ö’ˆHâß#~°ÛÜÕ∞^£ Éè∂í Ü«∞ó `«^„Œ ™êÎ}˜ K« `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ O ™êH∆Í^•fiQÆfiÅ¡É’è Éè"í ` Õ ü
^ŒâßHõs∆ ã¨=ÚHÍÎx Hõ~å‡}º„`åÑ≤ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü I
Ñ¨Ó[#O Ñ¨Ó~°fi=`ü ‰õΩ~åº^Œ„`åÑ≤ ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D „Ñ¨HÍ~°=Ú Ñ¨ÓlOz
JOQÍk P=~°}Å∞, „Ñ¨*Ï˝k â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. 1. „Ñ¨*Ï˝ 2. "Õ∞^è•
3. â◊$u 4. â◊HÎ̃ 5. ã¨‡ $u 6. "åwâ◊fii 7. =∞u 8. ã¨fiã≤.Î `«^#Œ O`«~O°
„ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åix, Ö’ˆHâ◊fi~°∞Å#∞, "åi PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞
JiÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
216 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
WÖÏ Ñ¨ÓlOz# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨~ã° fi¨ f Hõ$Ñ¨‰Ωõ , áê„`«∞_»Q∞Æ #∞. ^ŒâßHõs∆
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ=Öˇ<,Õ D =∞O„`«=Ú`À ‰õÄ_® HÍ=∞ºHõ~‡° Å#∞ ™êkèOK«
=K«∞Û#∞.
=∞~˘Hõ ''Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis—— =∞O„`=« Ú
â’¡II "åK«ãÊ¨ `Õ-=∞$`Õ Éè∂í Ü«∞ó Ñ¨Ù=¡ ó Ñ¨Ùi¡ u H©~Ü Î° ∞Õ `ü
"åQÍ^Àº=Úxaèó „áÈHÀÎ ~°∞„^ŒãO¨ MÏºHõ~∆ À=∞#∞ó I
‰õΩ~åº^ŒOQÍx qkè=`ü "åQÍ^≥ºÂ ó ÑÖK«aóè Ñ¨^ó·≥
=∂`«$HÍO q#º¿ã`ü Ñ¨Ó~°fiO Ñ¨Ó~°fi=`åÎO Ü«∞^è•qkè I
~°∞„^ŒÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂^£ Ñ¶∞¨ $`≥ó·
=∂`«$HÍHõeÊ`Õ Ñ‘~ˆ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`åÎO Ü«∞^è•Ñ¨Ù~å I
Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞~ÿ ∞° ›`åfi Ñ¨~åOã≤kú =∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü
Hõ^ŒO|‰õΩã¨∞"≥∞ÿãÎ̈ ^Œfi`ü Ñ¶¨Öˇ·ó N=$Hõ∆ ãÖÉèí"≥·ó I
Jz~å`ü „tÜ«∞=∂áÈflu "åKåO‰õΩO^Œ ã¨=Ú^Œƒ"ù ó·≥
#O^•º=~°Î „Ñ¨ã∂¨ <≥~· åfi Ç¨ï`åfi "åQÆfiÅ¡É’è Éè"í ` Õ üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~˘Hõ ''Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis——
UHÍ^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – SO "åK«ã¨Ê`Õ J=∞$`Õ Ñ¨Ù¡=ó Ñ¨Ù¡ó I
D =∞O„`« ™ê^è#Œ ‰õΩ ^è•º#â’¡H=õ Ú WÖÏ ÑïOî K«=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II Pã‘<åHõ=∞ÖË HõÔ~·~°̊Ñ¨=\©O Ñ¨^‡Œ ^ŒfiÜ«∞O Ñ¨ÙãÎ̈HOõ
a„ÉèÏ}Ï `«~∞° }ËO^Œ∞|^Œú =Ú‰õΩ\Ï =ÚˆHOÎ ^Œ∞‰õΩO^Œ„Ñ¨ÉÏè I
ÉèÏÖ’h‡e`«Ö’K«<å ‰õΩK«Éèí~å„HÍO`å Éèí=^£Éèí∂`«ÜÕ∞
Éè∂í Ü«∂^£ "åQÆk^è =Õ `å =ÚxQÆ}~ÿˇ å¿ã=º=∂<å-xâ◊"∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 217
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 11 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz,

^ŒâßOâ◊=Ú <Õu`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=∞O`«ÜÚ« Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ
Ü«ÚO_»∞#∞. nxH˜ SO c[O – Ñ¨Ùó¡ â◊HóÎ˜ – =∞O„`«=ÚÖ’x ÑÖKåOQÆ=Ú
Ö`À <åºã¨=Ú.
"≥∂^Œ∞QÆ Ñ¨Ó=ÙÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨=∞ã¨Î q^•ºã≤^∞Œ Åú ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
HõÔŒ | (Hõ_qç ∞) ‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ`À ÖË^• aÅfi Ñ¶Å¨ =ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
ãÖÑ¨^Œ – âßGq*Ï˝#O ã≤kOú K«∞#∞. =∞Öˇ¡ – #O^•º=~°Î (QÆO^è`Œ Q« ~Æ )°
ã¨∞=∂Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ "åQÆfiÅ¡É∞íè _»Q∞Æ #∞.
ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¶¨∞$`«O
â’¡II „ÉÏÇ‘Ï‡~°¿ã = KåHõÖ¯Ë HõÑÖ≤ Ï[ºO Ñ¨K[Õ Ñ˚ <¨ £
Ñ≤ÉkË <Ì å^Ò `«xfl`«ºO ã¨~fi° âß„™êÎ~÷° q^Œƒ"ù `
Õ üI
J#Ü«∂ q^ŒºÜ«∂ [ÑÎ̈O „ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¨„`«O „Ñ¨ÉHíè Ü ∆õ ∞Õ `ü
# qã¨‡~°u "Õ∞^è•g â◊$`å<£ "Õ^•QÆ=∂<£ Ñ¨Ù#ó I
|Ç¨ï<å H˜=∞Ü«∞O q^•º [Ñ¨`åO HÍ=∞^À =∞}˜ó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „ÉÏÇ≤Ï‡Ñ¶¨∞$`« x~å‡}=Ú
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. =ã¨ K«∂~°=‚ Ú – „ÉÏÇ‘Ï‡~°ã=¨ Ú (ã¨~ã° fi¨ f P‰õΩ~°ã=¨ Ú)
– HõÑÅ≤ QÀÑ¶∞¨ $`«=Ú D =¸_»∂, Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis =∞O„`«=Ú [Ñ≤OK«∞K«∂
=O_®e. Ñ¶∞¨ $`«=Ú#‰õΩ 8 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ HõÅ¯=Ú, Ñ¶∞¨ $`«=Ú#‰õΩ 4 ~Ô @∞¡
„ÉÏÇ‘Ï‡~°ã=¨ Ú LO_®e.
^•xx ã¨=∞O„`«H=õ ÚQÍ „áê`«ó HÍÅ=Ú#O^Œ∞ 7 ~ÀAÅ∞ ¿ãqOz#,
*Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜Î – "Õ∞^è•â◊H˜Î – ^è•~°}Ïâ◊H˜Î =$kú á⁄O^Œ∞#∞. D =∞O„`«
Ñ¨~#°î =Ú`À ã¨~ã° fi¨ f P‰õΩ ux##∂ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Î̃ ÃÑ~°∞QÆ∞#∞. Wk t=
zO`å=∞}˜=O\˜ Q˘Ñ¨Ê „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=∞x ã¨HÅõ `«O„`«=ÚÅO^Œ∂ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
218 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
''<å~åÜ«∞}©Ü«∞=Ú——#O^Œ∞ Ç¨ÏOã¨"åwâ◊fis=∞O„`«=Ú ^ŒâßHõ∆iQÍ
W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
"åH± ‰õÄ~°‡ó áê~°≈fiÜ«ÚH± â◊√„HõO`Õ ˆHâßO`Õ-=∞$`Õ Ñ¨Ù¡=ó I
Ñ¨Ù~¡ O° `å^Œâ=
◊ ~ˆ Ü
‚ ∞« O q^•º=ÚMÏº ã¨~ã
° fi¨ f II
"åwâ◊fis =∞O„`åO`«~=° Ú
â’¡II `ÀÜ«∞ãÖ÷ â◊Ü∞« #O qëÈ‚ó ã¨Hˆ =Å K«`∞« ~°∞‡Yó
aO^•fisúâÜ ◊ Ú« `À =Ç≤ÏfliƒO^Œ∞ ã¨^Àº-O|∞=∂<£ Éè$í QÆ∞ó
LHÍÎx„f}˜ c*Ïx ã¨kƒùó ™ê~°ãfi¨ `åiú<åO
JOQÍx HõÅÊÜÕ∞^£ c*ˇ· kfi~°∞HÔ ÎÂ ~å˚uãÖÜ«Ú`≥ó· I
„uÅHõO∆ „Ñ¨[¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«^Î âÌŒ ßOâ◊`ó«
áêÜ«∞¿ã<å[ºã≤Hˆ #Î ãÖã¨¯$`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
"åwjO Ñ¨Ó[ÜÕ∞fÊˆ~î qkè<å=∂`«$HÀk`Õ
"åºÑ¶¨∂`«‰õΩã¨∞"≥∞ÿ~°∞›`åfi "åH˜ûkú=∞`«∞ÖÏO ÅÉèË`ü I
#O^•º=Ô~óÎÂ â◊√Éè̌ó· ‰õΩO^≥~· ü Ç¨ï`åfi"åH˜û^•ú=∂Ñ¨Ùfl~Ú`ü
*ÏuÑ¨ÙÃ+ÂÊó ã≤`åOÉè’*ˇó· ã≤HÔ óÎÂ K«O^Œ#"åi}Ï I
ã≤`åO=KåO"å „ÉÏÇ‘Ï‡O"å [áêÎOMÏ^Õk<Ì kÕ <Õ
"Õ∞^è•O HÍ=∞=∞"åáÈflu ™ê^èHŒ À <å„`« ãÖâ◊Ü∞« ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸_»H~∆õ =° ÚÅ "åwâ◊fis
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞L#flk.
=∞#∞ó – SO ~°∂O ™Èfi"£∞ II
D c[„`«Ü∞« =Ú`À ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ ÑïOî z +¨_O» QÆ<åºãÖKÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 219
^è•º#O
=ÚHÍÎÇ¨~å=^•`åO t~°ã≤ â◊tHõàÏ ÅOHõ$`åO ÉÏÇ¨ïaèóÃãÂfió
"åºMÏºO=~å‚H=∆õ ∂ÖÏO =∞}˜=∞Ü«∞ HõÅâ◊O Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ KÀ^ŒfiÇ¨ÏOf"£∞
PÑ‘<À`«∞ÎOQÆ =H∆À~°∞Ç¨ÏÉèí~° q#=∞#‡^èŒº ^Õâß=∞nèâßO
"åKåg∞_Õ z~åÜ«∞ „uÉè∞í =##q∞`åO Ñ¨ÙO_»sHˆ x+¨}Ï‚"∞£ II
D =∞O„`«=Ú#∞ 3 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊=Ú Ñ¶¨∞$`«ã¨Ç≤Ï`«
áêÜ«∞ãÖ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. ~å[=$Hõ∆ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
J#∞Ñ¨=∞"≥∞ÿ# "åH˜ûkú HõÅ∞QÆ∞#∞.
K«O^Œ# QÆO^èŒ [Å=Ú`À `«_çÑ≤# *ÏlÑ¨ÓÅ∞, `≥Å¡HõÅ∞=Å∞,
#O^•º=~°Î Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞, =∞ÖˇÅ¡ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ #∂ "åH˜ûkú HõÅ∞QÆ∞#∞.
D =∞O„`« [Ñ¨=Ú=Å# ã¨ÉèÏ[Ü«∞O "å^Œ[Ü«∞O HõÅ∞QÆ∞#∞. W^Õ
=∞O„`«=Ú`À `≥Å=¡ ã¨ – ã¨~ã° fi¨ f P‰õΩ ux##∂ *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Î˜ =$kú á⁄O^Œ∞#∞.
ã¨~ã° fi¨ f Láêã¨Hõ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞
â’¡II ã¨∞ã≤`≥·~°æO^èŒ‰õΩã¨∞"≥∞ÿ Ñ¨Ó*Ï™ê~°ã¨fi`Õ q^èÒ
^Œ∂~åfic*ÏO‰õΩ~°O Ñ¨Ù+¨ÊO ~å[=$Hõ∆ ã¨=Ú^Œƒ=ù "£∞ I
L`«ÊÖÏx„#â◊™êÎx ã≤O^èŒ∞"å~åO‰õΩ~å}˜K«
Éè[í <£ ã¨~ã° fi¨ fO x`«ºO U`åxÑï=~°̊Ü∞Õ `ü I
P„=∂`«O QÆO[#O aÅfiO Hõ~O° [OÅâ◊√#O`«^•è
`≥Å· O Ñ¨ÖÏO_»∞O Ñ≤}ÏºHõO âßO~åæ+=ì̈ ∞Ñ≤É’è [<Õ I
ã¨~fi° O Ñ¨~∞° º+≤Ò« `åº[ºO ã¨^•™ê~°ãfi¨ `åiú<å
<åzˆ~xfl t`åO|∂ÅO „ã≤Ü Î ∞« OQÆKÛÕ kÌ"å xâß I
# ãÖ^èºŒ Ü≥∂ ã¨fi¿Ñ*Ï˚`∞« <åâ◊√zó HÕz^Œ∞K«Û~ˆ `ü
„Ñ¨^À¿++¨µ Éè"í <Õ Ò‡h kQÆfi„™êÎO# qÖ’HõÜ∞Õ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
220 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨=∞ãÎ̈ ™ê~°ãfi¨ `« Láêã¨<å
qkè Ü « ∞ O^Œ ∞ ã¨ ∞ QÆ O ^è Œ Ü « Ú Hõ Î âı fi `« ‰õ Ω ã¨ ∞ =∞=ÚÅ∞, ^Œ ∂ ~åfi –
Ü«∞"åO‰õΩ~°=ÚÅ∞ – ~å[=$Hõ∆ ( ) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ – `≥ÅH¡ Åõ ∞=Å∞
– x~°∞Oæ _ô JO‰õΩ~°=ÚÅ∞ „Ñ¨âã◊ =Î̈ ÚÅ∞.
WHõ ã¨~ã° fi¨ f Láêã¨‰Ωõ Å∞ Éè’[#=Ú#O^Œ∞, D „HÕk Ñ¨^•~°=ú Ú
Å#∞ =i˚OK«=ÅÜ«Ú#∞. 1. P„=∂`«O ( ) 2. QÆ∞O[#O
(ˆHÔ~\ò^Œ∞OÑ¨) 3. Le¡ 4. "≥Å∞¡e¡ 5. „Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ #∞=ÙfiÅ#∂<≥ 6.
=∂ˆ~_»∞ 7. âß~üVÍæ+ì̈O (ã≤OQÀ_®^Œ∞OÑ¨) 8. Ñ≤}ÏºHõO ( )
u#~å^Œ∞.
J^Õq^è=Œ ÚQÍ XHõ ~å„u xÅ∞=Ü«ÚO_ç#, =O_ç# Ñ¨^•~°=ú ÚÅ∞,
L^• : K«^ŒÌ#flO, x#fl =O_ç# Ñ¨ÙeÇ¨ÏŸ~° – |∂~°∞¡ "≥Ú^ŒÖˇ·#q.
~å„uÜ«∞O^Œ∞ `åO|∂Å=Ú "Õã∞¨ H˘#~å^Œ∞. Ñ¨Q\Æ Ü ˜ ∞« O^Œ∞ „ã‘Î ãÖQÆ=∞=Ú
KÕÜ«∞~å^Œ∞. #QÆfl„ã‘ÎÅ#∞ K«∂_»~å^Œ∞.
á⁄~°ÉÏ@∞#‰õÄ_® Ô~O_»∞ ãÖ^è•ºHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ x„kOK«~å^Œ∞.
JÑ¨q„`«=ÚQÍ Ü«ÚO_ç =∂\Ï¡_~» å^Œ∞. „Ñ¨^À+¨HÍÅ=Ú#O^Œ∞ =∞ø#OQÍ
Ü«ÚO_®e. „ã‘ÅÎ #∞ xOkOK«~å^Œ∞. ~°[ã¨fiÅ J~Ú# „ã‘`Î À ãÖQÆ=∞O
KÕÜ«∞~å^Œ∞. Jã¨`«º=∂_»~å^Œ∞. Ñ¨ÙãÎ̈Hõ=ÚÅ∞ ^•@~å^Œ∞.
â’¡II JHõ∆~å_è®ºx Ñ¨„`å}˜ <å¿ÑˆH∆ `« #ÅO Ñ¶∞¨ ÜÕ∞`ü
K«`∞« ~°âÌ º◊ +ì̈g∞Ñ¨~fi° „ÑüÑ¨`ü „QÆÇÏ¨ }Ë+µ¨ K« I
ãÖ„Hõ"∞Õ +¨ K« ã¨~ˆ fi+¨µ q^ŒºO<≥=· Ñ¨~ˆ ^î |£ ∞^èóŒ
"åºMÏº<Õ ãÖ`«º*Ëxfl„^•=∂Åã¨ºO[$OÉè#í O Ñ¨Ù#ó I
„HÀ^äOŒ x+‘=ª #O `«^ºŒ hflKåOQÆ ã¨Ê~°≈#O`«^•è
=∞#∞+¨ºã¨~Ê° =∂~å˚~° =∞O_»∂Hõ #‰õΩÖÏ^ŒÜ∞« ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 221
JO`«~åÜ«∞k QÆKÛÕ Ü ù Ú« ó `«^•"åºMÏºO Ñï`«º*Ë`ü

xâßã¨∞nÑ¨„ÉèOí âıK« ã¨^ºŒ ó áê~îO° Ñï`«º*Ë`ü I
*Ï˝`åfi ^Àëêx=∂<£ ã¨=∞ºH± ÉèHí ÍÎºÜ≥∂ ÉèÏ~°fO Éè*í `
Ë ü
"åKåOã≤kú =∞"åáÈflu "åK«ãÊ¨ u i"åÑ¨~ó° II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JHõ ∆ ~ ° = ÚÅ∞#fl
HÍy`«=ÚÅ#∞, Ñ¨„`«=ÚÅ#∞ `«$}©HÍ~° ÉèÏ==Ú`À K«∂_»~å^Œ∞. J+ì̈q∞
– K«`∞« ~°tÌ – J=∂"åã¨º – Ñ¨Ói‚=∞ – „ÑüÑ¨`ü – „QÆÇÏ¨ }O – ãÖ„HÍOu
~ÀAÅÖ’ J^èºŒ Ü«∞#=Ú KÕÜ∞« ~å^Œ∞.
„QÆO^è=Œ Ú#∞ "åºMÏºxOK«∞ ãÖ^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’ x„^Œ – P=eO`« –
Xà◊√§ q~°∞Ñ¨Ù x+≤^=úŒ ÚÅ∞. „HÀ^è=Œ Ú – L=Ú‡@ – <åaè „HÕkÉèÏQÆ=Ú
ã¨Ê $tOK«∞@ Ñ¨xH˜~å^Œ∞. =∞#∞+¨º – ã¨~fi° – =∂~å˚~° – =∞O_»∂Hõ –
=ÚOyã¨ "≥ÚII =∞^èŒº#∞Oz "≥o§#, "åºMÏº#=Ú#∞ xÅ∞Ñ¨ÙKÕÜ«∞
=ÅÜ«Ú#∞.
~å„uÜ«∞O^Œ∞ nÑ¨=Ú H˘O_≥H˜¯#KÀ áê~î°=Ú xÅ∞Ñ¨Ù KÕÜ«∞
=ÅÜ«Ú#∞. D xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ áê\ÕK«∞ ã¨~ã° fi¨ f ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ |$Ç¨Ïã¨Êu
=O\˜"å_≥· "åH˜ûkúx á⁄O^Œ∞#∞.
JOQÆ∞+ª̈ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ D „HÕk Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ∞« =Öˇ#x âßG=Ú
É’kèOK«∞K«∞#flk. JOQÆ∞+ª̈ ~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ ~åHõ∆ã¨∞Å∞ KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
^•#O Ñ „ u
¨ Q„ Ç
Æ Ï¨ ŸÇ¨ÏŸ"≥∂ Éè’[#O |eˆ~=K« I
™êOQÆ∞¿+#ª ã¨^•HÍ~°º=∞ã¨∞~ˆ Éè’º-#º^ä• Éèí"Õ`ü II
ã¨Ñ=Î̈ ∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

222 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^ä•+¨= ì ∞ó Ñ¨@Åó
J^ä=Œ ∞Ç¨˛ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äŒ=ˆH∆º „tÜ≥∂=∞O„`å<£ N™œÉèÏQÆºÑ¶¨Å„Ñ¨^•<£
Ü«∞™êºó Hõ\ÏHõ=∆ ∂„`Õ} „`≥Ö· ’Hõº=∞aè=~°` ÷ ÕI
"åO`«O =Ç≤Ïfl ã¨=∂~°∂_èO» "å=∞<Õ„`ÕO^Œ∞ ãÖÜ«Ú`«O
c["Õ∞`«`ü „tÜ«∞ó„áÈHõOÎ zO`å=∞}˜ i"åÑ¨~ó° I
|∞∞+≤~Éü $íè QÆ∞~ü x=$K«ÛOù ^À ^Õ=`å Nó g∞i`å
+¨_n£ ~°…Ü«ÚHõÎ c*Ë# ‰õΩ~åº^ŒOQÍ x+¨\ò „Hõ=∂`ü I
ÉèÏ#∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O nH˜` ∆ À ql`ÕO„kÜ«∞ó
„tÜ«∞=∞Ñ¨º~°ÛÜÕ∞xfl`«ºO ã¨∞QÆOkè ‰õΩã¨∞=∂kaèó I
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü Hõ=∞Öˇ~· ‡° ^è∞Œ ~ÀH˜` ∆ ó·≥
[áêO`Õ AÇ¨ï Ü«∂#‡O„f uÖˇ~· åfi=∞^è∞Œ ~åÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
aÖÂ̌fió Ñ¶Ö¨ ~·ˇ åfi AÇ¨ïÜ«∂`ü „uaè~åfi ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó
J„`«ã=¨ ∞ºQÆº*Ë`ü Ñ‘~O°î #=â◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`«"∞£ I
qÉè∂í u~°∞#fluó HÍOuó ã¨$+≤óì H©iâÎ Û◊ ã¨#fluó
Ñ¨Ù+≤ì~°∞`ü Hõ$+≤ì~°∞kú â◊Û ãÖ„áÈHÍÎ #=â◊HõÎÜ«∞ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ =∞O„`«=ÚÅ#∞
q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞.
=∞#∞ó – NO I D =∞O„`«=Ú ã¨~fi° =∞<À~°^=Œä ÚÅ#∞ f~°∞Û#∞.
|∞∞+≤ó – Éè$í QÆ∞ó I K«O^èãŒ ∞¨ û – x=$`ü I N^Õ=`å I „âßO „jO
W`åºk +¨_n£ ~°… c[=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 223
^è•º#O
HÍO`åº HÍOK«# ã¨xflÉèÏO Ç≤Ï=∞yi„Ñ¨MºÂ̌ â◊Û`«∞iƒù~*æ° ó·ˇ
Ç¨Ï™ÈÎ`üH˜∆ÑÎ̈ Ç≤Ï~°}‡Ü«∂=∞$`« Ñ¶¨∞>ÿ̌~åã≤K«º=∂<åO „tÜ«∞"£∞ I
a„ÉÏ}ÏO =~°=∞|˚ÜÚ« QÆ‡=∞ÉèÜ í ∞« O Ç¨ÏÃãÂóÎ H˜s\’[fiÖÏO
H∆“=∂|^Œú x`«O|aO|Åã≤`åO =O^Õ-~°qO^Œã` ÷≤ å"£∞II
D =∞O„`«=Ú#∞ 12 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ q∞„t`« uÅÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e. ÖË^• =∂ˆ~_»∞ ÑÖ_»¡`À KÕÜ«∞=K«∞Û. =¸_»∞
„^Œ=º=ÚÅ`À q_çq_çQÍ <åÅ∞ˆQã≤"ÅÕ ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =K«∞Û. Ñ≤=∞‡@
D #=â◊‰Ωõ ÅÎ `À =∞Ç¨Ñ‘~°î Ñ¨Ó[ KÕÜ∂« e.
1. qÉè∂í u 2. L#flu 3. HÍOu 4. ã¨$+≤ì 5. H©iÎ 6. ã¨#flu 7.
Ñ¨Ù+≤ì 8. L`üHõ$+≤ì 9.[ |∞kú.
Ñ‘~î°=∞O„`«O
â’¡II J„`å"åÇ¨Ïº Ü«∞*Ë^gÌÕ O Ñï"åÔ~ó· ã¨=∞xfi`åO
c*Ï^Œº=∂ã¨#O ^Œ`åfi =¸iÎO =¸ÖË# HõÖÊÜÕ∞`ü I
Ü«∞*Ë^£ Ñ¨Ó~°fi=^ŒOQÍx kQÆÖÌ Ë +¨fi~°ÛÜÕ∞`«` Î ó«
"åã¨∞^Õ=O ãÖHõ~ ° +¨}O „Ñ¨^∞Œ º=∞fl =∞x~°∞^ŒHú "õ ∞£ I
Ç≤Ï=∞Ñ‘`` « =« ∂"ÕO„^Œ hÖÏÉèÏ<£ Ñ‘`"« åã¨ãó¨
âßYK«„HõQ^Æ •Ñ¨^‡Œ ^è•i}™êÎ<£ K«`∞« ~üÉ∞íè *Ï<£ I
qkQÆ`æ +Õ µ¨ Ñ¨„`Õ+µ¨ ^Œ=∞HÍ^À<£ Ü«∞*Ë`ü QÆ*Ï<£
^Œ=∞HõO ãëÅO K≥=· QÆ∞QÆ∞Åæ OK« ‰õΩ~°∞O@Hõ"∞£ I
Ü«∞*Ë`ü â◊OYxkäO^Õ"åº ^ŒH} ∆˜ Ë ^Œ~Ú`åxfi`åO
=ÚHÍÎ=∂}˜Hºõ ãÖHÍâß HÕz`ü ã≤‡`«=ÚMÏO|∞*∫ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
224 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Å<Àº<åºeOQÆ#Ñ¨~“ â◊OYÑÖHõ[ ^•i}∫
qQÆÅ„^Œ`fl« =~å¬ÉÏè ºO â◊OMÏÉèÏºO =¸i÷flÖÏO|zè`Ò I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ''NO ã¨~°fiâ◊H˜Î Hõ=∞ÖÏã¨
<åÜ«∞ #=∞ó—— Jx Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ KÕÜ∂« e. =¸Å=∞O„`«=Ú`À P"åÇ¨Ï#O.
Ñ≤=∞‡@ JOQÆÑÓ¨ [, <åÅ∞QÆ∞ "≥Ñ· Ù¨ ÖÏ "åã¨∞^Õ= – ãÖHõ~¬° } – „Ñ¨^∞Œ º=∞fl
– Jx~°∞^Œ∞Åú #∞ JiÛOKåe. g~°∞ Ñ‘`∞« O|~°^•è ~°∞Å∞ – `«=∂Åh=~°∞Å‚ ∞
– â◊OY – K«„HõQÆ^•Ñ¨^Œ‡^è•~°∞Å∞, K«`«∞~°∞ƒùAÅ∞QÍ #∞O^Œ∞~°∞.
PˆQflÜ«∂kHÀ}=ÚÅO^Œ∞ 4 QÆ[=ÚÅ#∞ 1. ^Œ=∞Hõ=Ú 2. ãëÅ=Ú
3. QÆ∞QÆ∞Åæ ∞ 4. ‰õΩ~°O@Hõ=Ú Å<Õ "å\˜x JiÛOKåe. Wq ~°[`«„Ñ¨ÉÅíè `À,
¿ÇÏ=∞‰õΩOÉèí=ÚÅ∞ ^èŒiOz Ü«ÚO_»∞#∞. nxx QÆ∂iÛ ''<å~åÜ«∞
}©Ü∞« =Ú—— #Ok@∞¡#flk.
PˆQflÜ«∂k+¨µ Ñ¨„`Õ+¨µ QÆ∞QÆ∞æÅ∞â◊Û ‰õΩ~°O@Hõó
^Œ=∞Hõó ãëÅâıÛu Ç¨Ïã≤Î<À ~°[`«„Ñ¨ÉèÏó I
¿ÇÏ=∞‰õΩOÉèí ^èŒ~åó ^èÕºÜ«∂ó I
ÅH©∆ ‡^Õq ^ŒH} ∆˜ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ ÉèÏ~åºã¨ÇÏ≤ `« â◊OYxkèx JiÛOKåe.
D ^ŒOÑ¨`∞« Å∞ =ÚHÍÎ=∂}˜Hºõ ÖÏ=}ºÜ«Ú‰õΩÖÎ ·ˇ ã¨fiK«Û=ù ÚQÍ =∞O^Œã‡≤ `«
â’aè`«∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
g~°∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~åeOy`«∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞. â◊OY=Ú, Hõ=∞Å=Ú ^èiŒ Oz
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. `«=∞ Hõ~°Hõ=∞Å=ÚÅO^Œe â◊OY=ÚÅ`À ~°`«fl=ÚÅ∞
=i¬OK«∞K«∞O^Œ∞~°∞.
â’¡II `«∞OkÅO HõO|∞HõxkèO =ã¨∞^è•~åO Ñ¶∞¨ #ã¨hÎ O
"å=∞`«ó ÑÖHõ[xkèO „Ñ≤Ü∞« Ü«∂ ã¨ÇÏ≤ `«OÜ«∞*Ë`ü I
ã≤O^è∂Œ ~åÉè∫Éè∞í *Ït¡ëœì ~°HÎõ Ñ¨^À‡`«ÊÖÏxfi`Ò
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 225
xóã¨~„° ^Œ`fl« ^è•~åÉèÏºO Ñ¨^•‡ÉèÏºO =¸i÷flÖÏOzè`Ò I

`«∞OkÅO ÑÖHõ[xkäO `«hfiO =ã¨∞=∞f=∞Ñ≤
^ŒàÏ„ˆQ+¨µ Ü«∞*Ë^` Õ å |ÖÏHÍº^•ºó ã¨=∞O`«`ó« I
|ÖÏH© q=∞ÖÏ K≥=· Hõ=∞ÖÏ=#=¸eHÍ
qcè+H≤ Í =∂eHÍK« âßOHõs =ã¨∞=∂eHÍ I
ÑÖHõ[^ŒfiÜ«∞ ^è•i}Àº =ÚHÍÎÇ¨ ~° ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè ó
Ö’ˆHâß#~°ÛÜÕ∞^ŒO`Õ =„*Ï^Œº„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
W`«O÷ Ü≥∂ Éè[í `Õ ^ÕgO qkä<å ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó
^è#Œ ^è•#º ã¨=∞$^Œóú ™êº„zÛùÜ∞« =∂áÈfl`«º xOk`å"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D â◊OYxkè ÃÑ^ŒÌ ÉÁ[˚
(L^Œ~=° Ú) HõÅ"å_»∞, ÉèÏ~°º =ã¨∞^è•~°ÜÚ≥ Hõ¯ ãÎ̈#=ÚÅ∞ Hõi#î =ÚÅ∞.
Ñ≤=∞‡@ J^Õ Hõi‚HõÜ«∞O^Œ∞ Z_»=∞ÉèÏQÆ=Ú# ÉèÏ~åºã¨Ç≤Ï`« ''Ñ¨^Œ‡xkè——x
Ñ¨ÓlOKåe.
D ^ŒOÑ¨`∞« Å â◊s~°=Ú ã≤O^è∂Œ ~°=~°=‚ ÚÖ’ #∞O_»∞#∞. Ñ¨~ã° Ê¨ ~°
Éèí∞[=ÚÅ∞ H“yeOK«∞H˘x Ü«ÚO_»∞#∞. W~°∞=Ùi KÕ`«∞ÅO^Œ∂ Z„~°x
Hõ=∞Å=ÚÅ∞O_»∞#∞. W^Œ~Ì ∂° ~°`fl« =~°¬=Ú#∞ ‰õΩiÑ≤OK«∞ 2 Hõ=∞Å=ÚÅ#∞,
t~°ã∞¨ ûÅO^Œ∞ ^èiŒ OzÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ¨^Œ‡xkè â◊s~°=Ú ÖÏ=ÙQÍÜ«ÚO_»∞#∞. ÉèÏ~°º ‰õÄ_® Ñ¶¨∞#ã¨Îx.
D"≥∞ ¿Ñ~°∞ =ã¨∞=∞u. Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ â◊‰Ωõ ÅÎ <å~åkèOKåe.
1. |ÖÏH© 2. q=∞Å 3. Hõ=∞ÖÏ 4. =#=∂eHÍ 5. qcè+H≤ Í 6. =∂eHÍ
7. âßOHõs 8. =ã¨∞ =∂eHÍ.
g~°∞ `«=∞ Ô~O_»∞KÕ`«∞ÅO^Œ∞ Hõ=∞Å=ÚÅ∞ ^ŒiOz =ÚHÍÎÇ¨~°
„Ñ¨ÉÅíè `À "≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞O^Œ∞~°∞. J@∞ Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, "åi
"åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
226 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
L`«=Î ∞ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ D q^è=Œ ÚQÍ =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡x JiÛOz#KÀ ^è#Œ ^è•#º
ã¨=∞$kúx, H©iÎx á⁄O^ŒQÆÅ_»∞.
â’¡II =Hõó∆ „Ñ¨=∂}Ë ãëÖËã` ÷≤ åfi =∞O„`«q∞=∞O [¿Ñ`ü
„uÅHõO∆ ãÖÜ«∞`À =∞O„f ^ÕgO ^è•º`åfi-~°¯=∞O_»ÖIË
ã¨ Éè"í ^Õ ÅŒ ÊHÍÖË# ~°=∞Ü«∂ =ãüó ã≤~÷ å
q+¨µQˆ‚ Ç¨Ïã¨÷ aÅfiã¨º =¸Å=∂™ê÷Ü∞« =∞O„`«q`ü II
„uÅHõO∆ „Ñ¨[¿Ñ#‡O„`«O "åOzèÒ« ÅÉè` í Õ ^è#Œ "£∞ I
Jâ’Hõ=Ç¨Ï∫fl AÇ¨ïÜ«∂`«OÎ _»∞Öˇ· ~å[ºÖ’_ç`ó·≥
=â◊Ü∞« `«º z~å^Õ= „`≥Ö· ’Hõº=∞Ñ≤ =∞O„`«q`ü II
AÇ¨ïÜ«∂`«OÎ _»∞Öˇó· â◊√^≥~úÂ ~° å¯ Q“fl xÜ«Ú`«O =â∫
~å[º„tÜ«∞=∞"åáÈflu ~å[Ñ¨Ù„`À =∞Ç‘ÏÜ«∞ã‘"∞£ I
AÇ¨ïÜ«∞`ü MÏkˆ~ =¿ÇÏfl `«O_»∞Öˇ~· ‡° ^è∞Œ ~ÀH˜` ∆ ó·≥ II
~å*Ï=â’ºÉè"í ` Õ ü j„Ñ¶∞¨ O =∞Ç¨ÅH©‡∆ â◊Û =~°`ú Õ
aÅfiKåÛùÜ∂« =∞kä=ã¨<£ aÅfiq∞„â◊ Ç¨Ïq+¨ºÉè∞í H± I
ãÖ=`«û~° ^ŒfiÜ«∞OÇ¨ï`åfi `«`Ê« Öù ~·ˇ ^° "Œä åO-|∞*ˇó·
™ê^èHŒ̂ O„^À =∞Ç¨ÅH©‡∆ O K«‰Ω∆õ ëê Ñ¨âº◊ u^è$Œ ="£∞ I
Ç¨ÏqëêÑ¶∞¨ $`«ãHˆ≤ #Î áêÜ«∞¿ã# ã¨ãi¨ ë¬ ê
Ç¨ï`åfi „tÜ«∞=∞"åáÈflu xÜ«Ú`«O =∞O„`«q`«=Î ∞ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – hà◊¡Ö’ =Hõ∆óã¨÷Å=Ú=~°‰õΩ
xÅ|_ç, ã¨∂~°º=∞O_»Å=∞O^Œ∞ ^Õqx ^è•ºxOK«∞K«∂, =¸Å=∞O„`«=Ú#∞
=¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤OKåe. q+¨µ^‚ "Õ åÅÜ«∞=∞O^Œe =∂ˆ~_»∞K≥@∞ì „HÕ^Œ
‰õÄ_® =¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤OK«=K«∞Û. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ `å#∞ HÀi#O`« ^è#Œ =O`«∞
_»QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 227
Jâ’Hõ ã¨q∞^èŒÅ`À, <Õ~Ú, aÜ«∞º=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤#, ã¨fiÅÊ

HÍÅ=ÚÖ’<Õ [#=â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. lÖË_¡ ∞» ã¨q∞^èÅŒ ∞, <Õ~Ú, aÜ«∞ºO
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# (10 "ÕÅ∞) JkèHÍ~°=Ú ã≤kúOK«∞#∞. ~å[=â◊º=Ú
[~°∞QÆ∞#∞.
„u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« aÜ«∞º=Ú`À, K«O„_»ãq¨ ∞^èÅŒ ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
JkèHÍ~°∞Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. =∂ˆ~_»∞K≥@∞ì h_»Ö’ JK«@<Õ LO@∂
Ç¨Ïqëêº#fl=Ú Éèí∞lOK«∞K«∂, =∂ˆ~_»∞ÑÖ_»∞¡, Hõ=∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞
=∂K«iOz# ~Ô O_»∞ ãÖ=`«û~°=ÚÅÖ’ =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ ^Œ~≈° #=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
JYO_≥â· fi◊ ~°º ãÖÑ¨#∞fl_»Q∞Æ #∞.
<Õu`À áêÜ«∞ã¨ÇÏ¨ Ÿ=∞=∂K«iOz#, (10"ÕÅ∞) ã¨=∞ãÎ̈ ãÖÑ¨^ÅŒ ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞. „u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« Z„~° HõÅ∞=Å∞ XHõ ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#
„Ñ¨àÜ
◊ ∞« Ñ¨~º° O`«=Ú J`«x =Oâ◊=Ú#O^Œ∞ ÅH˜∆ ‡ ã≤~÷ =° ÚQÍ xÅ∞K«∞#∞.
K«`∞« sƒ[ =∞O„`=« Ú
â’¡II "åQÆƒù=O =x`å qëÈ‚~å‡Ü«∂ =∞Hõ~H°̂ `«#ó
K«`∞« sƒ*Ï`«‡"À =∞O„`«âÛ◊ `«∞~°fi~°æ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ I
JOQÍx=∞~åº nÌ~å…_èº» ~°=∂c*Ë# =∞O„`«q`ü
ÉèÏ#∞ÅHõO∆ Ç¨Ïqëêºj [¿Ñ^ŒO`Õ ã¨~À~°∞ÃÇ·Ïó I
AÇ¨ïÜ«∂^Œ~∞° }ÿ̌ó Ñ¶Ù¨ ÖÂ̌¡ ãÎ̈`û« Ç¨Ï„ãÖ l`ÕO„kÜ«∞ó
~°=∂Ü«∂ó HõeÊ`Õ Ñ‘~ˆ î `«kfi^è•<Õ# Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
‰õΩ~åº`ü „Ñ¨Ü∂≥ QÍOãÎ̈„`«™ê÷<£ =∞#∞<å`Õ# ™ê^èHŒ óõ
xkèaóè ¿ã=º`Õ x`«ºO =¸iÎ=∞kƒù~∞° Ñ¨ã` ÷≤ ó·≥ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ K«`∞« sƒ[=∞O„`«
q∞@∞¡O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
228 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞#∞ó : SO – NO – „Ç‘ÏO H©¡O I
D <åÅ∞QÆ∞ c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ <åÅ∞QÆ∞ Ñ¨Ù~°∞ëê~°=÷ ÚÅ#∂ WK«∞Û#∞.
PO – DO – TO – SO – BO – Jó – J#∞ n~å…H~∆õ =° ÚÅ‰õΩO NO
c[=Ú KÕiÛ +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
^è•º#O
=∂}˜Hõº„Ñü=∞„Ñ¨ÉèÏO Ç≤Ï=∞xÉèˇ·ã¨∞ÎOÔQ·â◊Û`«∞iƒù~°æ*ˇ·ó
Ç¨Ï™êÎ„QÍÇ≤Ï`« ~°`fl« ‰õΩOÉèãí e¨ Öˇ· ~åã≤Kº« =∂<åO ã¨^• I
Ç¨Ï™êÎÉ~˚ˇ fi° ~° ^•#=∞O|∞[Ü«ÚQÍcèf~°^Ì •è <åO Ç¨Ï~ˆ ó
HÍO`åOHÍOH˜` ∆ « áêi*Ï`«Å uHÍO =O^Õ ã¨~À*Ïã¨<å"£∞I
Ç¨Ïq+¨º Éè’[#=Ú KÕÜÚ« K«∂, „|Ç¨Ï‡K«~åºk xÜ«∞=∞=ÚÅ`À 12
ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶¨∞$`«q∞„t`« =~°ÎHõ=∞Å=ÚÅÖ’ 12 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«∂e. ÅH©∆ ‡Ñ‘~î°=Ú#O^Œ∞ x`åº~°Û# KÕÜ«∂e. =¸Å=∞O„`«=Ú`À
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ ™êkèOK«=K«∞Û. #=x^è∞Œ Å∂ ™ê^è‰Œ Ωõ x ¿ãqOK«∞#∞.
^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`=« Ú
â’¡II n~å…Ü«∂kifiã¨~åæO`À „|Ç¨‡ ÉèÏ#∞~°fiã¨∞O^è~Œ å
"åO`Õ ã≤<ºÂ≥ „Ñ≤Ü∂« =¿ÇÏfl~°‡#∞ó „áÈHÀÎ ^ŒâßHõ~∆ ó° I
|∞∞+≤~HÌ° À∆ q~å\ò KèO« ^À ^Õ=`å Nó ã¨g∞i`å
^Õ"ºÂ≥ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∂MÏº`«O Ñ¨k‡<≥ºÂ t~° Di`«O I
q+¨µÑ‚ `
¨ flÂ≥ tMÏ„áÈHÍÎ =~°^•Ü≥∞ÿ `«#∞K«Û^ù •O
JGO Hõ=∞Å~°∂áêÜ≥∞ÿ #"≥∂-O`åó „Ñ¨}"åkHÍó
JOQÆ=∞O„`åó ã¨=ÚkÌëêìó ^è•ºÜÕ∞nÌg =∞##ºnèó I
^ŒâÅ◊ HõO∆ *Ï¿Ñ#‡O„`«O =∞O„`«qkfil`ÕO„kÜ«∞ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 229
^ŒâßOâ◊OAÇ¨ï Ü«∂#‡O„f =∞^è∞Œ ~åÔHóÎÂ ã¨~À~°∞ÃÇ·Ïó I

NÑ‘~ˆ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ =∞OQÍx „Ñ¨^=Œä ∞OÜ«∞*Ë`ü
|ÖÏHÍ^•ºãÎ̈`ó« Ñ¨Ó*Ïº Ö’ˆHâß„™êÎ =$fJÑ≤ I
ã¨=Ú„^•Ü«∞Oãïu HõO~î° =∂„`« [ÖËã` ÷≤ ó«
„uÅHõO∆ „Ñ¨[¿Ñ#‡O„f ™êH∆Í^£ "≥„· â◊=}À Éè"í `
Õ üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ ^ŒâßHõ∆~°=∞O„`«
q∞@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó – #=∞ó Hõ=∞Å"åã≤<≥Âº ™êfiÇ¨ II
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ |∞∞+≤ ^Œ‰Ω∆õ _»∞ – KèO« ^Œã∞¨ û q~å\ò – ^Õ=`åN
ÑÖKåOQÆ <åºã¨=Úe@∞¡O_»∞#∞.
^Õ"ºÂ≥ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ #=∞ó
Ñ¨k‡<≥ºÂ #=∞ó – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
q+¨µ‚Ñ¨`≥Âfl #=∞ó – tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
=~°^•Ü≥∞ÿ #=∞ó – Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ïO
Hõ=∞Å~°∂áêÜ≥∞ÿ #=∞ó – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò
WO^Œ∞ <Õ„`«„`«Ü«∞<åºã¨=Ú ÖË^Œ∞.
^è•º#O
Pã‘<å ã¨~ã° ~‘ ∞° ¿ÇÏ ã≤‡`«=Úv Ç¨Ï™êÎO|∞*ˇ~· aü „Éèf
í
^•#O Ñ¨^‡Œ Ü«ÚQÍ ÉèÜ í ∞Õ K« =Ñ¨Ùëê ™œ^•q∞h ã¨xflÉèÏ I
=ÚHÍÎ^•=∞ q~å[=∂# Ñ¨$^ä∞Œ Ö’`«∞OÎ QÆã<Î̈ À^•ƒùãh≤
áêÜ«∂^Œfió Hõ=∞ÖÏ Hõ\ÏHõ∆ qÉè"í ~·≥ å#O^ŒÜ∞« Of Ç¨Ïi"£∞ I
xÜ«∞=∞x+ª̈Å`À D =∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨kÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°
Ü« Ú Hõ Î Hõ = ∞Å=ÚÅ`À Ñ¨ k "Õ Å ∞ Ç¨ Ï Ÿ=∞O KÕ Ü « ∂ e. Ñ‘ ~ î å k –
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
230 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ö’HõáêÖÏÜ«Ú^è•O`« P=~°}Ï~°Û# ã¨~°fi„`å ã¨=∂#"Õ∞. (|ÖÏHÍºk
#=â◊‰Ωõ ÅÎ #∂ Ñ¨ÓlOKåe)
#kÜ«∞O^Œ∞QÍx – ã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Œ∞QÍx, HõO~î=° Ú=~°‰Ωõ hà◊Ö¡ ’
xÅ|_ç =¸_»∞ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz#, ‰õΩÉË~∞° _»O`«\ ˜ ^è#Œ =O`«∞_»Q∞Æ #∞.
â’¡II P~å^èÀº`«Î~° #Hõ∆„`Õ ^ÕgO „ã¨H± K«O^Œ<åkaèó
#O^•º=~°ÉÎ "íè ó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊó ã¨ÇÏ¨ „ãÖAÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó« I
áœ~°=‚ ∂™êºO Ñ¶Ö¨ i·ˇ Z¡ fiÂ ~°∞˚ Ç¨ïÜ«∂#‡^è∞Œ ~åÑ¨Ù`
¡ ó·≥
ÑÖK«=∂ºO qâ◊^•OÉè’*ˇó· â◊√„Hõ"åˆ~ ã¨∞QÆOkèaóè I
J<≥ºÂ ~åfiqâ◊^ó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊó „Ñü=∂ãÖ qâßÅ nèó
ã¨É"íè ^Õ |Œ Ì =∂„`Õ} ã¨~fi° ^• ãÖÑ¨^•O xkäó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – L`«Î~å #Hõ∆„`«Ü«∞=∞O^Œ∞
(L`«ÑÎ Å¨¶ ∞æx – L`«~Î åëê_è» – L`«~Î åÉèÏ„^Œ) ã¨∞QÆO^èÑŒ Ù¨ +¨Ê – K«O^Œ<å^Œ∞Å`À
Ñ¨ÓlOz ÖË^• #O^•º=~°=Î ÚÅ`À Ñ¨ÓlOz "Õ~Ú Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JkèHõ
^èŒ#=O`«∞_»QÆ∞#∞.
„u=∞^è∞Œ q∞„t`« aÅfiÑ¶Å¨ =ÚÅ`À Ñ¨Ù#flq∞Ü«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz
##∂, ÑÖK«g∞ â◊√„Hõ"å~°O<å_»∞ Hõ=∞Å=ÚÅ`À ÖË^• W`«~° ã¨∞"åã¨#
Ñ¨ÓÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤##∂ XHõ ãÖ=`«û~° HÍÅ=ÚÖ’ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
ãÖÑ¨^ŒÅ‰õΩ xkè Ü«∞QÆ∞#∞.
^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`=« Ú
â’¡II "åQÆƒù=O â◊OÉèí∞=x`å ~°=∂=∞Hõ~° Hˆ `«#ó
`åsÎÜ∞« OK« [QÆ`ü áê~À≈fi =Ç≤Ïflc[ã¨=Ú[fiÅó I
Js÷âß_èÀº Éè$í QÆ∞ÃãÂºÎ Ç¨Ï$#‡O„`À-Ü«∞O ^•fi^ŒâßHõ~∆ ó°
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 231
=∞Ç¨ÅH∆Í‡ºó ã¨=ÚkÌ+ì̈ ™êÎ~å^Œºó ã¨~fi° ã≤k^ú óŒ I

|∞∞+≤~„ü |Ç¨‡ ã¨=ÚkÌ+ì̈ â◊ÛOù ^À QÍÜ«∞„`«g∞i`«O
^Õ=`å [QÆ`å=∂k ~°‡Ç¨ÅH©‡∆ ó ã¨g∞i`å I
Ç¨Ï™œÎ ãÖâ’^èºŒ =∞O„`Õ} `å~åk~ü Ç¨Ï$^ŒÜ∂« OuHõO
c*Ï<åO ÑÖK«HOõ #º¿ãº`ü JOQÆ∞m+¨µ Ü«∞^è•„Hõ=∞"£∞ I
=∞O„`«â+ı O¨ #º¿ã#‡O„f `«ÅÜ≥∂~°∞ÉèÜ í ∂≥ ~°ã≤
=¸~åúk K«~} ° OÜ«∂= #‡O„`Õ} "åºÑ¨HOõ #º¿ã`ü I
=¸~åúãº¨ =H∆À QÆ∞Ç¨ºO„Ñ¶∞¨ ø ÑÖK«c*Ïx q#º¿ã`ü I
=¸~å÷ãº¨ =H∆À QÆ∞Ç¨ºO„Ñ¶∞¨ ø ÑÖK«c*Ïx q#º¿ã`ü
âıëê<£#º¿ã`ü ã¨Ñ=Î̈ ~å‚<£ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ ã¨Ñ^Î̈ •è `«∞+¨µ I
JOQÍxÑÖK«aèsƒ*ˇ·~°GO tëêìHõ∆Ô~·~°ƒù"Õ`ü
*Ï˝<≥·â◊fi~åºkaè~°∞ºÔHÂÎ~°GO tëêìHõ∆Ô~·~°ƒù"Õ`ü
*Ï˝<≥·â◊fi~åºkaè~°∞ºÔHÂÎó K«`«∞~°÷ºO`≥·ó ã¨*Ïuaèó I
*Ï˝#"≥∞âÿ fi◊ ~°º â◊HKÎ© « |Ågˆ~º ã¨`[Õ ã‘
*Ï˝<â·≥ fi◊ ~åº^ŒÜ∞« ó „áÈHÍÎó +¨\ò „Hõ=∂^ŒOQÆ^=Õ `åó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ ^•fi^ŒâßHõ∆~°
=∞O„`«q∞@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó – SO „Ç‘ÏO „jO H©¡O Ç¨Ï∫ãπó [QÆ`ü „Ñ¨ã¨∂`≥·º #=∞ó
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ |∞∞+≤ – „|Ç¨Ï‡, KèO« ^Œã∞¨ û – QÍÜ«∞„u, ^Õ=`«
[QÆ`å¯~°}Éè∂í `« =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡. „Ñ¨}==Ú#∞O_ç #=∞ó Ñ¨~º° O`«=Ú SO
W`åºk ÑÖK«c[=ÚÅ`À ÑÖKåOQÆ∞à◊=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ PK«iOKåe.
[QÆ`ü „Ñ¨ã¨∂`≥Âºó Hõ~°`«Å, Hõ~°Ñ¨$+¨ª=ÚÅ∞ 5 c*ÏHõ∆~°=ÚÅ`À
Ç¨Ï$^ŒÜ∂« k <åºã¨=ÚÅ∞, ãÖÑ¨Ó~°‚ =∞O„`«=ÚÖ’x 5 c[=ÚÅ`À =¸~åÌ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
232 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
–=Hõó∆ ã¨Å÷ O–QÆ∞Ç¨ÏºO–K«~} ° ^ŒfiÜ«∞=Ú#O^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. q∞ye#
7 JHõ~∆ =° ÚÅ`À ã¨Ñ^Î̈ •è `«∞=ÙÅO^Œ∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚÖ’ <åºã¨=∂K«iOKåe.
*Ï˝# – Sâ◊fi~°º – â◊HÎ̃ – |Å – g~°º – `Õ[ã¨∞ûÅO^Œ∞, c[=ÚÅ∞
KÕiÛ +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕÜ∂« e.
L^• : FO SO *Ï˝<åÜ«∞ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
FO „Ç‘ÏO Sâ◊fi~åºÜ«∞ #=∞ó – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
FO NO â◊HÔ ºÎÂ #=∞ó – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I W`åºk.
=∞O_»Ñ¨ ^è•º#O
K«OÑ¨HÍâ’Hõ Ñ¨Ù<åflQÆ áê@Öˇ~· ∞° Ñ¨â’aèÒ«
Å=OQÆ=∂^ègŒ aÅfi ^Õ=^•~°∞ #"Õ∞~°∞aèó I
=∞O^•~° áêi*Ï`å^≥ºÂ ó HõÅÊ=$ÔHóÂ∆ ã¨∞Ñ¨Ù+≤Ê`≥ó·
K«O^Œ<ó·≥ HõiH‚ ÍÔ~â· Û◊ =∂`«∞eOÔQâ· Û◊ =OAÖˇó· I
^•_çg∞ Å‰õΩKåOHÀÖˇó· Ñ¨ÓQÔ ó· ‰õΩ~°=HÔ ~· Ñ° ≤
Hõ^mŒ ‰õΩO^Œ =∞O^•~° <åiˆHà‹~· Å° OHõ|∞∞`«=∞H I
J<≥ºÂ ó ã¨∞QÆOkè Ñ¨Ùëê_≥ºÂ ó =$Hõã∆ O¨ ÃÑ¶∞âÿ Û◊ =∞O_çÒ«
=∂Åf =∞e¡HÍ*Ïf Hˆ `«H© â◊`Ñ« „¨ `«HÔ ó· I
áê~°Of`«∞Åã‘ #O^•º=Ô~ÂÎ~°Ì=∞#ÔH·~°Ñ≤
ã¨~fi° ~°∞‰Î Ωõ ã¨∞"≥∂¿Ñ`≥· ~°fl=∞k Éèí ~°∞Ñ¨â’aè`=« ∞H I
=∞O^Œ=∂~°∞`« ãÖaè#fl ‰õΩã¨∞=∂"≥∂k kOQÆ∞‡YO
`«ãº¨ =∞^èºÕ ã¨^À`«∞ÊùÖó¡Â̌ ‰õΩ=Ú^À`«ÊÅ ÑÖHõ*ó·ˇ I
™œQÆOkèÔH·â◊Û HõÇ¨¡Ô~·~°fl"≥·ó ‰õΩ=ÅÜ≥ÿ∞ ~°Ñ≤
Ç¨ÏOã¨™ê~°ãH¨ Í~°O_» „Éè=í ∞Ô~· â◊Û„Hõ <å=∞aèó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 233
J<≥ºÂ ó HõÅHõÖÏ~å"≥i· fiÇ¨ÏQÔ ~· ∞° Ñ¨ â’aè`Õ

=∞Ç¨ã¨~ã° ≤ `«#‡^èºÕ Ñ¨Ùe<Õ-u=∞<ÀÇ¨Ï~ˆ I
Ñï`«ó áêi*Ï`å_èº» O =∞O_»ÑO¨ =∞}˜‰Ωõ \˜` ì O«
L^Œº^•k`«ºãÖHÍâ◊O ÉèÏã¨fi~°O â◊tj`«Å"£∞ I
K«`∞« ~åÌfi~° ã¨=∂Ü«ÚHõOÎ ¿ÇÏ=∞„áêHÍ~° â’aèÒ«
~°`ÀflÑ¨‰Ωõ Ñ¡ Î≤ `«∞OQÆQÀÑ¨Ù~° `À~°}O
¿ÇÏ=∞^ŒO_» ã¨=∂ÅOa ^èfiŒ *Ï=o Ñï+¨¯$`«"∞£ I
#=~°`fl« ã¨=∂|^Œú ãÎ̈OÉè~í ål q~ål`«O
ã¨ÇÏ¨ „ã¨nÑ¨ ãÖÜ«ÚHõÎ nÑ¨ÔŒ _» q~ål`«"∞£ I
`«ÑÇÎ̈ ¨ @Hõ ãÖHõÑ¡ Î̈ "å`åÜ«∞# =∞<ÀÇ¨Ï~°O
<å<å=~å‚O â◊√HÀ^Œƒ^Œú ã¨∞=~°â‚ ` ◊ H« À\ãóè I
HÕH˜}© =∂eHÍÜ«ÚHõÎ Ñ¨`åHÍaè~Å° OHõ$`«O
*Ï`«~∂° Ñ¨ =∞Ü≥∞ÿ ~°`fl« qz„`≥· ~°u qãÎ̈$`≥ó· I
=∂}˜Hºõ =„[ "≥_· ∂»è ~°º ã¨fi~°=‚ ∂ÖÏ =bÜ«Ú`≥ó·
JO`«~åO`«~° ãÖ|O^èúŒ ~°`flÂ≥ ~ü ^Œ$+≤ì =∞<ÀÇ¨Ï~Ô ó· I
qz„`≥t· Û„`« =Ô~âÂ‚ Û◊ q`å<≥· ~°∞Ñ¨â’aèÒ«
ã¨~fi° ~°`fl« ã¨=∂Ü«ÚHõOÎ ¿ÇÏ=∞ ‰õΩ\ì̃=∞=Ú[fiÅ"£∞ I
H“`«H© =∂Åf *Ïf K«OÑ¨HÀ`«ÊÅ Hˆ ã¨~Ô ó·
=∞e¡HÍ `«∞Åã‘ *Ïf #O^•º=~°Î HõÔŒ |ÔHó· I
U`≥~· <° ºÂ≥ â◊Û ‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ Å° OHõ$`« =∞Ç‘Ï`«Å"£∞
JO|∞ HÍj‡~° Hõã∂¨ sÎ =∞$QÆ<åaè `«=∂ÅÔHó· I
K«O^Œ<åQÆ∞~°∞ Hõ~∂° ÊÔ~Å· OHõ$`« =∞Ç‘Ï`«Å"£∞
JO|∞ HÍj‡~° Hõã∂¨ sÎ =∞$QÆ<åaè `«=∂ÅÔHó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
234 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
K«O^Œ<åQÆ∞~°∞ Hõ~∂° ÊÔ~· ~å"≥∂k`« kQÆO`«~O°
U=O ãÖzO`«º=∞#™ê =∞O_»ÑO¨ ã¨∞=∞<ÀÇ¨Ï~°"∞£ I
`«#‡^èºÕ ÉèÏ=ÜÕ∞#‡O„f áêi*Ï`« =∞<ÀÇ¨Ï~°O
`«™êº^ä™Œ êÎ`ü ã¨‡~ˆ #‡O„f ~°`fl« ã≤OÇ¨ã¨#O =∞Ç¨Ï`ü I
`«ã‡≤ <£ ãÖzO`« ÜÕ∞^ÕgÌ O =∞Ç¨ÅH©‡∆ O =∞<À~°=∂"£∞
=∞Ç¨ÅH©‡∆ ã¨fi~°∂Ñ¨ ^è•º#O
â’¡II ÉÏÖÏ~°¯^Œ∞ºu q∞O^Œ∞YO_» qÅã¨`À¯\© ~°Ç¨ ~À[fiÖÏO
~°`åflHõÅÊ qÉè∂í +≤`åO ‰õΩK«#`åO âßÖËó Hõ~Ô ~· ‡° O[s"£∞I
Ñ¨^‡Õ H“ã¨∞ÉÎ ~íè `
° fl« =∞Ñ¨ºq~°Ò« ãÖa„Éèf í O ã¨∞ã≤‡`åO
Ñ¶Ù¨ ÖÏ¡OÉè’[ qÖ’K«#„`«Ü∞« Ü«Ú`åO ^è•ºÜÕ∞`«Ê~åO^Õ=`å"£∞II
2. tO[#‡Or~° ãÖâ’aè Ñ¨^•OÉè’[ q~ål`åO
#=~°`fl« QÆ}ÏHõ~‚° HÍOp^•=∞ qÉè∂í +≤`å"£∞ I
=ÚHÍÎ =∂}˜Hºõ "≥_· ∂»è ~°º ãÖ|^À÷~|° O^è<Œ åO
q„ÉèÏ[=∂<åO =∞^èºÕ # =e„u`«Ü∞« â’aè<å I
*ÏÇ¨Ïflg ãï^•=~°Î â’aè<åaè qÉè∂í +≤`åO
áê\©~° ÑÖHõ Hõ~∂° Ê~° ‰õΩO‰õΩ=∂ÅOHõ$`«ãhÎ̈ "£∞ I
"åi"åÇ¨Ï qx~°∞‡HõÎ =ÚHÍÎ^•=∞ QÆsÜ«∞ã‘O
=Ç¨ÏOf=Ú`«~Î åãÖQÆ ^Œ∞‰õÄÅ ÑïHõeÊ`«"∞£ I
`«ÑHÎ̈ ÍOK«# ãÖ#^Œú "≥_· ∂»è ~åºOQÆ^Œ Éè∂í +¨}ÏO
Ñ¨^‡Œ ~åQÆã∞¨ Êù~` ° ü ã¨fi~°‚ HõOHõ}Ï_èº» Hõ~åO|∞*Ï"£∞ I
=∂}˜Hºõ â◊HÖõ Ï|^Œú =Ú„kHÍaè~Å° OHõ$`å"£∞
`«ÑÇÎ̈ ¨ @Hõ ãÖHõÑ¡ Î̈ =∂ÖÏ„ÔQ"· ÜÕ ∞« â’aè`å"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 235
qz„`« qq^è• HõÅÊ HõO|∞ãÖHÍâ◊ HõO^è~Œ åO

L^ŒºkÌ#Hõ~åHÍ~° =∞}˜`å@OHõ =∞O_ç`å"£∞ I
~°`åflOH˜`Å« ã¨`ü ã¨fi~°‚ Hõ~‚° Ñ¨Ó~ÀÑ¨â’aè`åO
[áêq„^Œ∞=∞ÖÏ=}º Åe`å ^è~Œ Ñ° Å¨ "¡ å"£∞ I
^•_çg∞ Ñ¶Å¨ c*ÏÉèí ^ŒO`« ÑÖHÎ̃ q~ål`åO
HõÅOHõ HÍ~°‡º x~°∞‡HõÎ â◊~K ° Û« O„^Œ xÉèÏ#<å"£∞ I
Ñ¨ÙO_»sHõ ^ŒàÏHÍ~° #Ü«∞#„`«Ü∞« ã¨∞O^ŒsO
„Éè∂í Å`ål`« HõO^Œ~Ê° Hõ~H° Í~°∞‡Hõ q„Éè=í ∂"£∞ I
Ñ¨ÙO_»sHõ ^ŒàÏHÍ~° #Ü«∞#„`«Ü∞« ã¨∞O^ŒsO
„Éè∂í Å`ål`« HõO^Œ~Ê° Hõ~H° Í~°∞‡Hõ q„Éè=í ∂"£∞ I
qHõãu ¨ ÅÎ Ñ¨Ù+¨ÊN q[Ü≥∂^Œº`« <åã≤HÍO
ÅÖÏ@HÍOuqÉè=í ql`å~°÷ ã¨∞^è•Hõ~å"£∞ I
™êO„^Œ ™œ~°Éíè ãÖÑ¨#fl Hõã∂¨ sÎ uÅHÍOH˜`åO
=∞`åÎq=∂ÖÏ qÅã¨^ÅŒ HÍ_èº» =ÚMÏO|∞*Ï"£∞ I
áêi*Ï`« „Ñ¨ã∂¨ #N "åÇ≤Ï ^èqŒ ∞‡Å¡ |O^è<Œ åO
J#~°…º~°`fl« Ñ¶∞¨ \˜`=« ∞Å‰õΩ\ÏOH˜`« =∞ãÎ̈HÍ"£∞ I
ã¨~fi° ÖÏ=}º =ãüO Éè=í #O q„Éè=í ∞„tÜ«∞ó
`Õ[™êO [#‡Éè∂í q∞O`åO =∞Ç¨ÅH©‡∆ O=∞<ÀÇ¨Ï~å"£∞ I
Ñ¨Ù~°â◊Û~°}=Ú
â’¡II U=O ãÖzO`«Ü∞« <£ ^ÕgO Ç¨Ïqëêºj l`ÕO„kÜ«∞ó
ÉèÏ#∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊OAÇ¨ïÜ«∂^£ Ñ¶∞¨ $`≥ó· I
AÇ¨ïÜ«∂„pÛùÑ¶¨Öˇ·ó â◊√^≥Âúó ã¨∞QÆO^è≥·~°Ü«Ú`«^ŒfiÜ«∞"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
236 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Nc[™Èºk`Õ Ñ‘~ˆ î =∞Ç¨ÅH©‡∆ O „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
Nc*Ë<åã¨#O ^Œ^•º #∂‡iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞^ŒHÌ }
∆˜ Ë áêˆ~≈fi ^Õ"åºó â◊OHõ~#° O^Œ#O
J#º`«ó Ñ¨Ù+¨Ê^è<Œ åfi#O Ñ¨ÙëêÊO[e Hõ~O° Ü«∞*Ë`ü I
JOQÍx Ñ¨Ó~°fi=ÚˆH+Î µ¨ ™ê÷<+Õ µ¨ qkè=`ü Ü«∞*Ë`ü
L=∂^•ºó Ñ¨Ù„`«=∞^èºŒ ™ê÷ó â◊H~Î© ë° œì Ü«∞*Ë`ü „Hõ=∂`ü I
J^äÀ=∂ Nã¨~ã° fi¨ `Òº ^Œ∞~åæ ^è~Œ } ° ã˜ O¨ Ü«Ú`å
QÍÜ«∞„f ^Õ=Ùºëê K≥=· Ñ¨^‡Œ Ç¨Ï™êÎó ã¨∞Éè∂í +¨}Ïó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – xÜ«∞=∞x+ª̈Å`À ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
12 ÅHõÅ∆ ∞ =∞O„`«[ÑÖ KÕã,≤ <Õu`À 12"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. =∞~°Å
aÅfiÑ¶Å¨ =ÚÅ∞, Hõ=∞Å=ÚÅ`À „Ñ¨`ºÕ HõO Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe.
ã¨∞QÆO^èŒ[Å=Ú`À 20 "ÕÅ∞ `«~°Ê}O KÕÜ«∂e. Ñ‘~î°Ñ¨Ó*Ï^Œ∞Å∞
Ü«∞^•qkèQÍ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
=∞Ç¨ÅH˜∆ ‡H˜ ‰õΩ_ç„Ñ¨H¯õ QÆ}Ñüx, Z_»=∞„Ñ¨H¯õ =∞#‡^ä∞Œ x JiÛOKåe.
J+ì̈Ñ„¨ `«=ÚÅ =∞^èºŒ Ü«∞O^Œ∞ L=∂k J+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe. 1. L=∞
2. N 3. ã¨~ã° fi¨ u 4. ^Œ∞~åæ 5. ^è~Œ } ° ˜ 6. QÍÜ«∞„u 7. ^Õq 8. Lëê
g~°O`å Hõ=∞Å^è•i}∞Å∞, ã¨∞=~å‚ÅOHÍ~°=ÚÅ∞QÍ #∞O^Œ∞~°∞.
â’¡ [Ç¨ïflã¨∂~°ºã¨∞`Õ Ñ¨Ó*Ëº áê^Œ„Ñ¨H∆ÍÅ<À^Œº`Õ
â◊OYÑ¨^‡Œ xnè Ñ¨Ó*∫º áê~°≈fiÜ≥∂~ü^$Œè `« Kå=∞~“ I
^è$Œ `å`«Ñ„¨ `«O =~°∞}O Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨tÛ"Õ∞`«`ó«
ãÖÑ¨Ó[º~åj<£ Ñï`À Ü«∞*Ë^^Œ Œè #=„QÆÇ¨ <£ I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞kÌQ*æÆ Ï<£ k‰õΩ∆ K«`∞« ~°OÌ `«qÉè∂í +≤`å<£
S~å=`«ó Ñ¨ÙO_»sHÀ "å=∞#ó ‰õΩ=Ú^ÀO-[#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 237
Ñ¨Ù+¨Ê^ŒO`«ó ™ê~°fiÉè∫=∞ó ã¨∞„Ñ¨fHõâÛ◊ `Õ„Hõ=∂`ü

JÉèºí ~°ÛÜÕ∞^ŒÔÕä „^•n<£ `«^„Œ ™êÎ}ºÑ≤ `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
PQÆ"∂≥ Hˆ #Î qkè<å ã¨∞QÆO^èó·≥ ã¨∞=∞<ÀÇ¨Ï~“ó
Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊ^≥ºÂ ó ^Õg=∞#fiÇ¨Ï=∂^Œ~å`ü I
^Œ∂~åfiaè~å[ºã≤HÍÎ aè~∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂^• Ü«Ú¿+#~°ó
^Œâ~◊ å„`«O ã≤q∞^ÕQú Ífl=ëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I
QÆ∞_»∂p~å[º ãÖã≤HÍÎ AÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨Ñ"Î̈ åã¨~O°
JëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ãÖ Ü«∞ó ã¨r"Õ`ü â◊~^° •O â◊`"« ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡H˜ áê^Œ„Ñ¨H∆Íà◊#
KÕÜÚ« QÆOQÍ – Ü«∞=Ú#Å#∞ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡`« Kå=∞~°^•è i}∞Öˇ#·
â◊OYxkè – Ñ¨^‡Œ x^è∞Œ Å#∞, ^Õq Ñ¨tÛ=∞ÉèÏQÆ=Ú# Kè„« `«=Ú ^èiŒ Oz#
=~°∞}∞x JiÛOKåe.
<åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ "Õ∞ëêk~åâ◊√Å#∞, #=„QÆÇÏ¨ =ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
Zxq∞k kâ◊ÅO^Œ∞ <åÅ∞ˆQã≤ ^ŒO`«=ÚÅ∞ HõÅ 8 kQÆæ[=ÚÅ#∞ 1.
S~å=`«O 2. Ñ¨ÙO_»sHõO 3. "å=∞#O 4. ‰õΩ=Ú^ŒO 5. JO[#O 6.
Ñ¨Ù+¨Ê^ŒO`«O 7. ã¨∞„Ñ¨fHõO 8. ™ê~°fiÉè∫=∞O J<Õ¿Ñ~°∞¡ QÆÅ "å\˜x
Ñ¨ÓlOKåe.
`« ~ ° ∞ "å`« WO„^•kÖ’Hõ á êÅ∞~° # ∞, "åi "åi =„*Ïk
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ü«∞O„`«=Ú Ü≥ÚHõ¯|Ü«∞@ JiÛOKåe.
QÆO^èŒÑ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À ÉèíH˜Î`À Ñ¨ÓlOKåe. 1008 P[ºã¨Ç≤Ï`«
^Œ∂~°fiÅ#∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤# PÜ«Ú~ü=$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. D q^èŒ=ÚQÍ
uÑ¨ÊfQÆ`À 1008 ™ê~°∞¡ 7 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JÑ¨=∞$`«∞º=Ù `˘Åy
z~°HÍÅ=Ú rqOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
238 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II Ç¨ï`åfiuÖÏ<£ Ñ¶¨∞$`åÉèíºHÍÎ<£ n~°…=∂Ü«Ú~°"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü
P~°ÉÏè º-~°¯k#O =∞O„f ^Œâ~◊ å„`«O k<Õk<Õ I
P*ÏºHÍÎ~¯° ã¨q∞^Àú=∂^•~ÀQÆºO ÅÉè` í Õ ^è$Œ =O
HõO~î° =∂„`À^Œ̂H ã≤` ÷ åfi ^è•º`åfi ^ÕgO k"åHõ̂~ I
T~°fiú ÉÏÇ¨ï~°âÌ â◊ `
◊ « =∞ëÈì`~Î« q° ∞=∞O [¿Ñ`ü
P~ÀQÆºOÅÉè` í Õ ã¨^Àº "åOzè`å#ºÑ≤ =∞O„`«q`ü I
âßeaè~ü AÇ¨Ïfi`À x`«º=∞ëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
Jz~å^Õ==∞Ç¨Ïf ÅH©‡∆ ó ãÖ*ÏÜ«∞`Õ ^è$Œ ="£∞ I
„Ñ¨ã∂¨ <≥~· A
ü Ç¨ï Ü«∂#‡O„f ÅH©‡∆ =b¡ ã¨=Ú^Œƒ"ù ó·≥
#O^•º=~°Î ã¨=Ú`≥~÷Â åfi ã≤^•ú~Ô â÷Â Û◊ Ñ¶∞¨ $`åÑ¨Ù`
¡ ó·≥ I
=∞Ç¨ÏfO„tÜ«∞=∂áÈflu =∂#º`Õ ã¨~fi° [O`«∞aèó
=∞sK« r~°HÀx‡„â‹ó· <åiˆHà◊ ~°*’Ü«Ú`≥ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« uÅÅ`À 1008
™ê~°∞¡ 7 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ #∂ n~å…ÜÚ« =Ù ‰õÅ∞QÆ∞#∞. Pk"å~°=Ú
#∞O_ç Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `« lÖË_¡ ∞» ã¨q∞^èÅŒ `À 10~ÀAÅ∞ 1008 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞
=∂K«iOz# ~ÀQÆ=ÚÅ∞ #tOz P~ÀQÆº=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
[Å=Ú#O^Œ∞ HõO~î°Ñ¨~°ºO`«=Ú xÅ|_ç, ã¨∂~°ºaO|=Ú#O^Œ∞,
=∞Ç¨ÅH˜∆ ‡x ^è•ºxOK«∞K«∂, ÉÏÇ¨ï=ÙÅ∞ ÃÑHÔ· uÎ #=∞ã¨¯iOK«∞K«∂, 1008
™ê~°∞¡ =∞O„`«[ÑÖ KÕã#≤ P~ÀQÆº=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. =∞iÜ«Ú Jcè+=ì̈ Ú
‰õÄ_® ã≤kOú K«∞#∞.
„Ñ¨f~ÀE ^è•#ºÑ¨Ù HõO‰õΩÅ#∞ 1008™ê~°∞¡ 7 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã≤# ^èŒ#^è•#ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 239
ÅH©∆ ‡Å`« Ñ¨ÓÅ`ÀQÍx, #O^•=~°Î Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ ÖË^• `≥ÖÏ¡"åÅ∞

<Õu`À HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz# Q˘Ñ¨Ê^è#Œ =O`«∞_»Q∞Æ #∞. [QÆ^£ =â◊º=Ú
ã≤kOú K«∞#∞. q∞iÜ«∂Å∞ – rÅHõ„~° HõeÑ≤ <åiˆHà◊ ~°[=Ú`À „Ñük#=¸
108 PÇ¨ï`«∞ezÛ# ãÖÑ¨^Œ =$kú K≥O^Œ∞#∞.
â’¡II ã¨Q∞Æ _≥· ~å[ºãÖÑÔ̈HfiÂ ~°ÑÓ¨ ÃÑ· ~å[ºÖ’e`≥ó·
AÇ¨ïÜ«∂`üáêÜ«∞™êÇ¨ÏŸ~À =∞O„`«qkfil`ÕO„kÜ«∞ó I
JëÈì`~Î« â° `
◊ O« x`«ºO =∞O_»ÖÏ^Œ#ú ^À Éè"í ` Õ ü
Ç¨ÏqëêQÆ∞_» q∞„âı} AÇ¨ïÜ«∂ ^Œ#fl"å<£ Éè"í ` Õ üI
[áêÑ¨ÙëêÊ}˜ AÇ¨ïÜ«∂ ^ŒëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
QÆ$Ç‘Ï`åfi „Ñ¨[¿Ñ^Œƒãù ‡¨ <åQÆ=b¡ ~°™êxfi`«"∞£ I
uÅHõO `«#∞Ü«∂`Õ#Î ã¨~º° =â◊ºHõ~O° Éè"í ` Õ ü
„|Ç¨Ï‡=$Hõ∆ ã¨q∞`ü Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~ü„ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ =â◊Ü∞Õ ^Œfij I
*ÏfÑ¨ÙÃ+ÂÊâ◊Û~å*Ï#O "≥â· ßº<£ ~°HÀÎ`Ê« Öˇã· ∞¨ ûnèó
â◊¥„^• hflÖ’`«ÊÖˇ~· Çü ï¨ `åfi =â◊Ü∞Õ #‡O„`« q`«=Î ∞ó I
Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~ü=∞^èŒ∂Hõ*ˇ·~üÇ¨ï`åfi =â◊=∂#Ü«∞u„ã≤ÎÜ«∞ó
Hõ$`åfi#=Ñ¨^•`å‡#O =∞O_»ÅO Ü«∞O„`« Éè∂í +≤`"« ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <Õu`À =O_ç# JáêÊÅ∞,
Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `«=ÚQÍ ~ÀE 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ =O`«∞
_»QÆ∞#∞. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ áêÜ«∞™ê#fl=Ú u#∞K«∂ xÜ«∞=∞x+¨ªÅ`À g\˜x
PK«iOKåe. Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `« QÆ∞_»=Ú#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ J#fl=$kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
[áêÑ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À (=∞O^•~°ÑÓ¨ =ÙÅ∞) 1008 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã,≤
P Éèãí ‡¨ =Ú#∞ `«=∞Åáê‰õΩ ~°ã=¨ Ú`À HõeÑ≤, uÅHõ ^è•~°}KÕã#≤ KÀ [QÆ^£
=â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. JkèHÍ~°∞Å∞ J#∞‰õÄÅ∞~°Q∞Æ ^Œ∞~°∞. "≥∂^Œ∞QÆ ã¨q∞^èÅŒ ∞,
"≥∂^Œ∞QÆÑ¨ÓÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞, L#fl`«∞Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
240 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
*ÏlÑ¨ÓÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ~å[=â◊º=∞QÆ∞#∞. Z„~°H=õ ∞Å=ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O =Å# "≥·â◊√ºÅ∞, heHõÅ∞=Å`À Ç¨ÏŸ=∞O =Å# â◊¥„^Œ∞Å∞
=â◊√ÅQÆ∞^Œ~∞° . WÑ¨ÊÑ¨ÓÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ „ã‘ÅÎ ∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. #=
Ñ¨^•`«‡Hõ =∞O_»Å=Ú xi‡Oz JO^Œ∞ Ü«∞O„`«=Ú#∞Oz ^•x#aè+H¨ O˜ Kåe.
â’¡II Jaè¿+HõO „Ñ¨‰õΩsfi`« qkè<å ã¨~°fi ã≤^ŒúÜÕ∞
HõÖâß<£ ™ê÷Ñ¨ÜÕ∞`ÕÎ+¨µ Ñ¨^Õ+¨µ â◊√ÉèíÅHõ∆}Ï<£ I
K«O^Œ<åeÑÎ̈ ã¨~åfiOQÍ<£ ^Œ∂~åfiHõ` ∆ ã« =¨ ∞xfi`å<£
^Œ∞‰õÄÅ "Õ+` ì≤ å<Õ`å<£ Ñ¨Ó~°Ü∞Õ fÎ~÷° "åi}Ï I
#=~°`fl« ã¨=∂|^ŒOú Hõ~H¬° ÍOK«# HõeÊ`«O
=∞^èºŒ ‰õΩOÉèHË ¿∆˜ Ñ`ü Ñ¨^‡Œ O Ü«∞O„`å_èº» O ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó
K«O^Œ<Àj~°H~õ ∂° Ê~° *ÏfHõOH˘Å ‰õΩO‰õΩ=∞O
‰õΩëêªQ∞Æ ~°∞ `«=∂Öˇ· ÖÏÜ«Ú+Ö ãÖÑ≤+º¨ ÉèÏQÆ`ó« I
qÖ’_»º ã¨~fi° ‰õΩOÉè+Ë µ¨ ~°`åflºÑ≤ qxH˜¿∆ Ñ`ü
ÅH©‡∆ ~ü ^Œ∂~åfiã¨^•Éè„í ^• ã¨ÇÏ¨ ^Õg =∞^è∞Œ „=`å I
=Úâ◊b â◊„Hõ=b¡ K« „HÍO`åáê=∂~°æ Ñ¨„`«HÍ<£
„Ñ≤Ü∞« OQÆ∞=Ú^Œæ QÀ^è∂Œ =∞ „gÇ‘ÏOâ◊Û ãüÖÏ<£ Ü«∞"å<£ I
âße`«O_»∞Å =∂ëêOâ◊Û „Ñ¨HÍ∆ ÖÂ̌º`Õ+µ¨ xH˜¿∆ Ñ`ü
^è•„fÅ‰õΩK«aÖÏfi<åO Hõ^mŒ <åiˆHà◊Ü∂≥ ó
Ñ¨^‡Œ O ™œQÆOkèHOõ *ÏuO =∞e¡HÍO|‰õΩÅO`«^•è I
K«OÑ¨HÍâ’Hõ Ñ¨Ù<åflQÆ `«∞Åã‘Hˆ `« HÀ^Œƒ=ù O
Ñ¨Å"¡ åx =\Ïâ◊`÷« Ñ¨H¡ À∆ _»∞O|~° âßd<å"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jaè¿+HÍ#O`«~°O #=
Ñ¨^Œ=ÚÅO^Œ∞ ''HõÅâ◊™ê÷Ñ¨#—— q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 241
^Œ∂~åfiHõ`∆ Å« ∞Oz, ^•xH˜ K«O^Œ# QÆO^è=Œ Ú Ñ¨ÓÜ«∂e. =∞iÜ«Ú f~°÷

[Å=ÚáÈã≤, =G=ÚK«∞\ì̃ #=~°`fl« =ÚÅ∞, Hõ~¬° =∂„`«=Ú (160 ~°fÅÎ ∞)
|OQÍ~°∞ <å}ˇ=ÚOKåe.
‰õΩOÉè=í ∞O^Œ∞ Ü«∞O„`«~∂° Ñ¨ Ñ¨^‡Œ =Ú#∞Oz, JO^Œ∞ K«O^Œ#O –
=\ì̃"àÕ √◊ § – Hõ~∂° Ê~°=Ú – *Ïl – HõOHÀÅ=Ú – ‰õΩO‰õΩ=∞ – ‰õΩ+ª̈=Ú
– JQÆ∞~°∞ – `«=∂Å=Ú – UÅ‰õΩÅ∞ ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ „QÆÇÏ≤ Oz K«∂~°=‚ Ú
KÕã#≤ k JO^Œ∞OKåe.
P K«∂~°=‚ Ú#∞ ‰õΩOÉè[í Å=ÚÖ’ ÉÏQÆ∞QÍ HõeÑ≤ Jxfl 9 ‰õΩOÉè=í Ú
ÅO^Œ∂ #=~°`fl« =ÚÅ∞OKåe. Ñ≤=∞‡@ ÅH˜∆ ‡ – ^Œ∂~°fi – =Úã¨Î – ã¨ÇÏ¨ ^Õq
– QÆ∞O@QÆÅQÆ~° – =Úã¨bHõO^Œ – â◊√„Hõ=e¡ (WO„^Œ"å~°∞}˜) q+¨µ„‚ HÍO`«
– Jáê=∂~°æ Ñ¨„`«=ÚÅ∞ – „Ñ≤Ü∞« OHõ=Ú, ÃÑã¨Å∞, QÀ^è∞Œ =∞Å∞ – ^è•#º=Ú
– uÅÅ∞ – q∞#∞=ÚÅ∞ – aÜ«∞º=Ú – ÉÏQÆ∞QÍ â◊√„ÉèOí KÕã≤ Jxfl
‰õΩOÉè=í ÚÅO^Œ∂ "ÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Lã≤i – Å‰õΩK«O (x=∞‡) =∂ˆ~_»∞ – J~°\ Ñ˜ O¨ _»∞ –
H˘|ƒi=ÚHõ¯Å∞ "ÕÜ∂« e. Hõ=∞ÅO – *Ïl – =∞e¡ – =‰õΩà◊ – ãÖÃÑOQÆ
– Jâ’Hõ – Ñ¨Ù<åflQÆ – `«∞Åã‘ – "≥ÚQÆe Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ ‰õÄ_® P 9
‰õΩOÉè=í ÚÅO^Œ∞ "ÕÜ∂« e.
=∞iÜ«Ú =∞„i – ~åq – "Õ∞_ç – Ñ¨H¡ ∆õ ( ) zQÆ∞à◊√§ ‰õÄ_®
"ÕÜ«∂e.
â’¡II „|Ç¨Ï‡‰õÄ~°ÛO qxH˜Ñ∆ º¨ K«+HÔ̈ ó· ã¨ÑÖ¨¶ ÏHõ`∆ ó·≥
Ñ≤^•è Ü«∞ ‰õΩOÉè=í „HÍÎ}˜ H∆“"≥∞~ÿ åKåÛù^Ü
Œ ∞Õ `«` Î ó« I
P"åÇ¨Ïº =∞^èºŒ HõÅâı =∞Ç¨ÅH©‡∆ O „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
Ü«∞*Ë^∞Œ =∂^•Ü«∞ó t¿+ì+µ¨ HõÅâı+fi¨ +ì̈ã∞¨ „Hõ=∂`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
242 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆO^è~·≥ ‡° <ÀÇ¨Ï~Ô ó· Ñ¨ÙÃ+ÂÊ ~°∂Ñú n¨ Ñ¨ ã¨=∞xfi`≥ó·
x"Õ^ºŒ ÉèHí º∆õ Éè’*Ïºx `å<£ ã¨Ê$ëêìfi „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"£∞ I
„uã¨ÇÏ¨ „ãÖ [Ñ¨™êºO`Õ ™ê^èºŒ =∂hÜ«∞ ãÖÜ«∞`«O
ãÖ™ê÷Ñº¨ ãÖ÷ _çÖÑË ~‘ O°î `«ã‡≤ OãÎ̈O qx"ÕâÜ ◊ ∞Õ `ü I
~°"≥∞Âº~åÉèí~°}ˇÿ~°fi¢ÃãÂÎ~°ÅOHõ$`«º `«=∂^Œ~å`ü
ã¨∞=∞OQÍoaè~åflsaèó H˜Ñ∆ Î̈ Ñ¨ÙëêÊHõ` ∆ åxfi`å"£∞ I
JiÛ`å<åO kfi*Ïf <å=∂j~åfi^Œ Ñ¨Ù~°ó ã¨~O°
#^Œ`∞« û ÑÖK«"å^Õº+¨µ =ÚÇ¨˙~ˆ Î â’Éè<í Õ ã¨∞nèó I
=∞^èºŒ ãÖ÷ ‰õΩOÉè=í Ú^£^$Œè `«º =∞Ç¨ÅH©‡∆ =∞#∞Oã¨‡~°<£
Åaè+O≤ KÕ`ü „Hõ=∂^Œ<ºÂ≥ ó HõÅâ‹~· Ñ° ≤ ^ÕtHõó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – P HõÅâ◊=ÚÅO^Œ∞ ‰õÄ~°Û#∞,
^Œ~°ƒùÅ#∞Oz, ãÖÃÑOQÆ Ñ¨ÙëêÊHõ∆`«Å#∞Oz, Ñ¨@∞ì=G=Ú`À PKåÛù^Œ#
KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ =∞^èŒº HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞ =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡x P"åÇ¨Ï#OKÕã≤
Ñ¨ÓlOKåe. q∞ye# 8 ‰õΩOÉè=í ÚÅO^Œ∂ L=∂k 8 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe.
"å\˜H˜ ÑÖKÀÑ¨Kå~°=ÚÅ∞ PK«iOKåe.
qq^èŒ~°Hõ=ÚÅ ÉèíHõ∆ ºÉè’[#=ÚÅ∞ <≥·"Õ^ŒºO ÃÑ\Ïìe. Jxfl
HõÅâ◊=ÚÅ#∞ ‰õΩâ◊Å`À `å‰õΩK«∂ 3 "ÕÅ∞ =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ =∞O„`«=Ú [Ñ≤OKåe.
Ñ≤=∞‡@ t+¨µºx, ÖË^• Ü«∞[=∂xx P ã¨g∞Ñ¨=Ú# ‰õÄ~°∞ÛO_»É\ˇ ì˜ J`«xx
=„™êÎÅOHÍ~°=ÚÅ`À JÅOHõiOz, ™œÉèÏQÆº=O`«∞Öˇ#· „ã‘ÅÎ KÕ Pj~°fikOÑ¨
KÕÜ«∂e.
ÑÖK«"å^Œº=ÚÅ∞ Ñ¶¨∞’+≤OK«∞K«∞O_»QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïj~åfi^Œ=ÚÅ∞
á⁄O^•e. Ñ≤=∞‡@ =∞^èŒº‰õΩOÉèí=ÚÖ’x [Å=Ú`À =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡x
ã¨‡iOK«∞K«∂ t+¨µºx Jaè¿+HÕKåe. WÖÏ q∞ye# HõÅâ◊=ÚÅÖ’x
[Å=Ú#∞ ‰õÄ_® „QÆÇÏ≤ Oz Jaè¿+HÕKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 243
â’¡II Hõ~ˆ }Ï-ã¨ºt~°ó ã¨Ê$ëêìº „Ñ¨ÜÚ« Or`å t+ÖQÆ∞~°∞ó

Éè„í ^Œ=∞ã¨∞Î t=OKåã¨∞Î =∞Ç¨ÅH©‡∆ ó „Ñ¨ã^‘ ` Œ ∞« I
~°HO∆õ `«∞`åfiO ã¨^•^Õ"åó ãÖÑ¨^óŒ ãÖ`«∞ ã¨~fi° ^•
J^äÀ`å÷Ü∂« -aè+H≤ óÎõ ã¨<£ "åã¨ã‘ Ñï^è•Ü«∞K« I
Ü«∞^è•qkè ã¨=∂K«=∞º ^ŒO_»=`ü „Ñ¨}"Õ∞`ü QÆ∞~°∞O
=„Ãã·~åÉèí~°}ÿ̌ ~å÷<≥Âº ~°æO^è≥· ~Àæ=∞ Ç≤Ïëêkaèó I
^•ã‘^•Ãã·âÛ◊ qkè=`ÀÎ+Ü ¨ ∞Õ ^Õ=Ì `å kèÜ∂«
„ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Éè’[ÜÕ∞`ü Ñ¨âßÛnÌ<åO^èHŒ $õ Ñ¨}ãÿ̌ û¨ Ç¨Ï I
=∞Ç¨O`«=Ú`«û=O ‰õΩ~åº^Œƒ=ù <Õ |O^è∞Œ aèãû¨ Ç¨Ï
`«^• Hõ$`å~°ú =∂`å‡#O =∞#º`Õ =∞#∞*’`«=Î ∞ó I
Jaè+H≤ Àì #~°Ñu ¨ ó Ñ¨~å<£ q[Ü«∞`Õ-z~å`ü
Ñ¨>K ìË ∞« Ûùó Ñ¨@=ì ∂áÈflu ~å[Ñ¨Ù„`À# ãÖâ◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÆ∞~°∞=Ù `«# KÕu`À t+¨µºx
t~°=Ú ã¨Ê $tOz, Pj~°fikOKåe. #∂`«# =G=ÚÅ∞ ã¨=∞iÊOKåe.
=∞~°Å PK«=∞#O KÕã≤# t+¨µº_»∞, QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ ™êëêìOQÆ „Ñ¨}Ï=∞O
PK«iOKåe.
QÆ∞~°∞^ŒH}
∆˜ QÍ =G – Éè∂í +¨} – ^è#Œ – ^è•#º – Q“=∞Ç≤Ï+‘ –
^•ã¨^•ã‘ [#=Ú#∞ ã¨=∞iÊOKåe. Ñ≤=∞‡@ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ Éè’[#O
ÃÑ\Ïìe. n# – ^Œi„^Œ – JO^è∞Œ Å‰õΩ ‰õÄ_® J#fl ãÖ`«~Ê° } KÕÜ∂« e.
D q^èŒ=ÚQÍ x~°fiÇ≤ÏOz# Jaè¿+Hõ=Ú =Å# â◊`«$[Ü«∞=∞QÆ∞#∞.
JkèHÍ~°=Ú HÀ~°∞"å~°∞ Ñ¨^qŒ x, =Ú„^•kèHÍ~°=Ú á⁄O^≥^~Œ ∞° .
â’¡II Jaè+H≤ ÍÎ ã¨f=O^è•º ã¨∂`ÕÑÙ¨ „`«O =∞Ç¨=∞uO
=∞Ç¨~ÀˆQ+¨µ *Ï`Õ+µ¨ Hõ$`åº„^À¿ÇÏ+¨µ ^ÕtHõó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
244 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Éèí∂`Õ+¨µ ^Œ∞iflq∞`åÎ^Ò q^Œ^è•º^Œaè¿+K«#O
ã¨~fi° ãÖÑ¨`¯« ~°O Ñ¨ÙO™êO ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº ã≤k^ú "Œ ∞£ I
ã¨~fi° ãÖÑ¨`¯« ~°O Ñ¨ÙO™êO ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº ã≤k^ú "Œ ∞£ I
ã¨~fi° ~ÀQÆ„Ñ¨â=◊ ∞#O ã¨~åfiÑ¨kfix"å~°HOõ
QÆ~ƒ° ~ù H° Í∆ Hõ~O° „ã‘}
Î ÏO n~å…Ü«Ú~°̊#HõOÑ¨~"° ∞£ I
„Ñ¨ã∂¨ `å<å=∞Ñ≤ „ã‘} Î ÏO ã¨∂uHÍQÍ~° ~°HH∆õ Oõ
„Ñ¨}+ì̈ÑÙ¨ +¨Ê QÆ~åƒù}ÏO Ñ¨Ù+¨ÊQÆ~åƒùa~è H° }
∆õ "£∞ I
Pã¨#fl â◊`$« cè`å<åO <åâ◊#OK« =∞Ç‘ÏÉè$í `åO
Jaè¿+Hõq∞=∞O „áêÇ¨ï ~åQÆ=∂~°÷ qâß~°^•ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Q˘„_®Å∞ D q^èŒ=ÚQÍ
Jaè¿+HÕK«|_ç#KÀ |∞kú=∞O`«∞_≥· Ñ¨Ù„`«∞x Hõ#∞#∞. =∞Ç¨~ÀQÆ=ÚÅ∞
U~°Ê_ç#Ñ¨Ù_»∞, JaèKå~°„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ [iy#Ñ¨Ù_»∞, JÑ¨â◊‰õΩ#=Ú,
^Œ ∞ iflq∞`« Î = ÚÅ∞ Hõ # |_ç # Ñ¨ Ù _» ∞ , nx<åK« i Oz# ã¨ ~ åfiÑ¨ ^ Œ Å ∞
`˘ÅyáÈ=Ù#∞.
„ã‘ÎÅ‰õΩ QÆ~°ƒù~°Hõ∆ HõeyOK«∞#∞. ÉÏeO`«‰õΩ ˆH∆=∞=Ú QÆÅ∞QÆ∞#∞.
=∞$`«=`«û‰õΩ, QÆ~°ƒù„™ê==ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞K«∞#flÑ¨Ù_»∞ nx<åK«iOz#
ã¨`û« O`å#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. â◊`$« ÉèÜ í ∞« =Ú Hõey#Ñ¨Ù_»∞ ^•x<åK«iOz#,
â◊`$« <åâ◊#=Ú [~°∞QÆ∞#x ã¨HÖõ ÏQÆ=∞"Õ`ÅÎ« ∞ LÑ¨^tÕ OK«∞K«∞<åfl~°∞.
Å˛ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II "Õ^•k ã≤`÷ « ™ê^èºŒ <å=∞ Ü«ÚQÆâó◊ Nâ◊H=Î̃ ∂~åxfi`«O
HÕ[ÖË¯+¨µ k<ÕâÑ◊ „¨ `« qÅã¨#‡O„`åHõ~∆ O° `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
Ñ¨^‡Œ O=ºO[# Hˆ ã¨~O° ã¨fi~°Åã¨`Ê« „`å+ì̈ÜÚ« QÆ‡O ^è~Œ å
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 245
aOÉÏÉèÏºO =+¨_O» `«Ü∂« `«fii`«Ü∂« Ü«∞O„`«O eMË`ü "Õ+`ì≤ "« ∞£ II

Éè∂í Ñ¨Ù~°^fiŒ Ü«∞HÀ}Ë+µ¨ Ç¨ÏH∆“ ÖËM∫º Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ù#ó
=∞Ç¨ÅH©‡∆ Ü«∞O„`«q∞^ŒO ãÔ̈~fiÂ â◊fi~°ºÑ¶Å¨ „Ñ¨^"Œ ∞£ II
ã¨~fi° ^Œ∞óY„Ñ¨â=◊ ∞#O ã¨~åfiÑ¨kfix"å~°}O
|Ç¨ï<åH˜q∞Ç¨ÏŸˆH#Î Ñ¨~=° ∞™ê‡#flq^Œº`Õ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨  ÅH© ∆ ‡ Ü« ∞ O„`«
q^è•#=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. =ÚO^Œ∞QÍ =$`«Î=Ú edOz JO^Œ∞
™ê^èºŒ <å=∞=Ú, HÍ=∞º Hõ~‡° edOKåe. Ñ≤=∞‡@ ^•xÃÑ· Hˆ ã¨~™° ê÷#=ÚÅO^Œ∞
NO – H©O¡ NO – „Ç‘ÏO H©O¡ – NO „Ç‘ÏO, HõO∆ – NO H©O¡ – H©O¡ „Ç‘ÏO
– „Ç‘ Ï O „jO edOKåe. ^•x|Ü« ∞ @ 12 Ñ¨ ^ Œ ‡ ^Œ à ◊ = ÚÅO^Œ ∞
=∞O„`åHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
^•x|Ü«∞@ ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ Ô~O_Õã≤ Ç¨ÏÅ∞¡Å∞, HõHÍ~åkQÍ
edOKåe. =∞~°Å ^•xÃÑ· ëÈ_»â◊ Ñ¨^Œ‡^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ 16 JK«∞ÛÅ∞
edOKåe. ^•xx `«fii`å=∞O„`«=Ú`À =Gãì̈#OKÕã,≤ Éè∂í Ñ¨Ù~°"+Õ `ì≤ O«
KÕÜ∂« e. Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#‰õΩ „Ñ¨fHÀ}=Ú#O^Œ∞ ''Ç¨Ï–Hõ—∆ — JHõ~∆ ^° fiŒ Ü«∞=Ú
edOKåe.
D =∞Ç¨ÅH©∆ ‡Ü«∞O„`«=Ú ã¨HÅõ ãÖÑ¨^ÅŒ xK«∞Û#∞. ^Œ∞óY=ÚÅ#∞
áÈQ˘@∞ì#∞. PÑ¨^ÅŒ #∞ ^Œ∂~°=Ú KÕÜÚ« #∞.
27 JHõ~∆ =° ÚÅ ÅH©‡∆ =∞O„`=« Ú
â’¡II â◊OÉè∞í Ñ¨ffl „tÜ«∂~°∞^•ú Hõ=∞øÉèQí =Æ f =∞Ç‘Ï
„|Ç¨‡k`Òº ^è~Œ ån~å… Åó H∆Ík ~°ƒQù "Æ å<£ =∞~°∞`ü I
„Ñ¨ã^‘ ÜŒ Ú« QÆàO◊ Éè∂í Ü«∞ó N~°∞^•ú Éè∞í =<Õâfi◊ s
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
246 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞Ç¨ÅH˜‡∆ #"≥∂-O`«ó ™êº`ü „Ñ¨}"åk~°Ü∞« O=∞#∞ó I
ã¨ÑÎ̈ qOâ◊`«ºHõ∆~å_è»ºó „áÈHõÎó ã¨~°fiã¨=∞$kú^ŒÑ≤
Hõ=∞ÖË Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O„áÈHõOÎ t~°ó™êº`ü Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ I
tMÏ„Ñ¨ã^‘ `Œ <Õ =·≥ Hõ=K«O K«`∞« ~°H~Ô∆õ ó·
JG"Õ∞`≥ó· Ñ¨^ó·≥ ‰õΩ~åº`ü „uc[Ñ¨Ù\˜`ó·≥ Ñ¨$^äHŒ ± I
ÅHõO∆ [¿Ñ`ü Ñ¶Ö¨ ~·ˇ ü aÖÂ̌fi~ü AÇ¨ïÜ«∂#‡^è∞Œ ~ÀH˜` ∆ ó·≥
^ŒâßOâ◊O ãÖã¨¯$`Õ =Ç¨Ï∫fl „áêH±„áÈˆH<Î =·≥ =~°‡Î <å I
Nc*’ˆHÎ Ü«∞*Ë`ü Ñ‘~ˆ î =Hõº∆ =∂}„Hõ"∞Õ `åO
JOQÍ=$`Õ~Î ƒ° Ç≤Ïó Ñ¨Ó*Ïº=¸~°Ü Î ∞« ó N^è~Œ å^ŒÜ∞« ó I
N^è~Œ åYºO Ç¨Ï$+‘Hˆ â◊O "≥‰· Ωõ O~îO° qâ◊fi~°∂Ñ¨HOõ
"åã¨∞^Õ=O ãÖHõ~} ¬° O „Ñ¨^∞Œ º=∞fl =∞x~°∞^ŒHú "õ ∞£ I
^Œà◊=¸ÖË+¨µ ãÖÑ¨Ó[º Ñ¨„`«=∞^èÕº+¨µ ãÖÜ«∞*Ë`ü
ÉèÏ~°fO áê~°fifO KåO„nO â◊pO K« ^Œ=∞HÍkHÍ<£ I
^ŒàÏ„ˆQ+¨fi~°ÛÜÕ∞^•ƒ}Ï<£ =∞Ç¨ÅH∆Í‡ºó „Hõ=∂^Œ=¸<£
J#∞~åQÆO K« ãÖ"å^ŒO q[Ü«∞O =Å¡É=íè ∞^Œ"∞£ I
Ç¨Ï~°º¬ O |ÅO K«`[Õ OK« Ö’Hõ<å^è•# #O`«~"° ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨  ÅH˜ ∆ ‡Ü≥ Ú Hõ ¯
''ã¨Ñ¨ÎqOâ◊`«ºHõ∆~°—— =∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO NO „Ç‘ÏO NO Hõ=∞ÖË Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ „Ñ¨ã‘^Œ „Ñ¨ã‘^Œ NO
„Ç‘ÏO „jO =∞Ç¨ÅÔH∆Â‡º #=∞ó I
NO „Ç‘ÏO NO c[=ÚÅ`À „Ñ¨`ºÕ =ÚQÍ Hõ=∞ÖË – Hõ=∞ÖÏÅÜÕ∞ –
„Ñ¨ã‘^Œ „Ñ¨ã‘^Œ =∞Ç¨ÅÔH∆Â‡º Ñ¨^Œ=ÚÅ∞ ãÖÑ¨Ù\˜`«=Ú KÕã≤ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ – t~°
– tMÏ – Hõ=K« – JG <åºã¨=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e.
L^• : NO„Ç‘ÏONO Hõ=∞ÖË NO„Ç‘ÏONO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 247
^è•º#â’¡HOõ
ã≤O^èŒ∂~å~°∞} HÍOu=∞|˚=ãüO ™œO^Œ~°º"å~åOxkèO
HÀ\©~åOQÆ^Œ Ç¨~°‰Ωõ O_»ÅHõ\© ã¨∂„`åkaè~ü Éè∂í +≤`å"£∞ I
Ç¨Ï™êÎÉ~˚Â̌ fi° ã¨∞Ñ¨„`« =∞|˚ÜÚ« QÆÖÏ^Œ~“≈ =Ç¨ÏOfO Ñ¨~åO
Pg`åO ÑïKåiHÍaè~x° â◊O ^è•ºÜÕ∞`ü „Ñ≤Ü∂« Oâß~üV} æ̃ ó
ÃÑ· =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~° ã≤HÎõ aÅfiÑ¶Å¨ =ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∂« e. JOQÆÑÓ¨ [KÕu N^è~Œ å^Œ∞Å#∞ JiÛOKåe. 1. N^è~Œ ° 2. Ç¨Ï$+‘Hˆ â◊
3. "≥‰· Ωõ O~î° 4. qâ◊fi~°∂Ñ¨Hõ 5. "åã¨∞^Õ= 6. ãÖHõ~¬° } 7. „Ñ¨^∞Œ º=∞fl 8.
Jx~°∞^Œ∞úÅ∞.
Ñ¨„`« =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ ÉèÏ~°u – áê~°fiu – KåO„n – â◊pÅè #∞
Ñ¨ÓlOz, <åÅ∞QÆ∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ^Œ=∞Hõ "≥Ú^ŒII kQÆæ[=ÚÅ#∞
JiÛOKåe. ^ŒàÏ„QÆ=ÚÅO^Œ∞ =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ 8 ÉÏ}=ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
1. J#∞~åQÆ 2. ãÖ"å^Œ 3. q[Ü«∞ 4. =Å¡Éíè 5. =∞^Œ 6. Ç¨Ï~°¬ 7.
|Å 8. `Õ[ Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
D q^èŒ=ÚQÍ JiÛOz# ™ê^èŒ‰õΩx WO@ =∞Ç¨ÖH˜∆ ‡ ã≤÷~°x"åã¨=Ú
KÕÜ«Ú#∞.
â’¡II L`«ÊÖˇ·~°∞˚Ç¨ïÜ«∂Å¡Hõ∆O K«O^Œ<åO Éèíã≤ Ö’e`≥·ó
â◊`$« Ï}ÏOÅÉè`í Õ ~å[ºO q<åÜ«Ú^Õ#ú áêi÷=ó I
[Ñ¨<£ ~å[ã¨ÉÏè OQÆKÛÕ `ù ü ãÖÉèÏ"Õº`« `«Ü∂« #~°ó
^Œ∂~åfi^Õg =∞Ç¨ÅH©‡∆ ifi+¨µ„‚ HÍO`å =∞^è∞Œ „=`å I
=Úâ◊b â◊√„Hõ=b¡K« ã¨^•Éè„í ^•-O[e„Ñ≤Ü∂«
Ç¨ÏiK«O^Œ# Hõ~∂° Ê~° K«O^Œ<åOHÀÅ ~ÀK«<åó I
=∂Å∂~°̂Hã¨~“ ‰õΩ+ª̈O ã¨~fi° OÑ≤ëêìfi xâß~°Ãã·ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
248 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
JëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ãÖ`«∞ [Ñ≤`åfi uÅHõ„H˜Ü∂« "£∞ I
‰õΩ~°fi`À =∞O„u}ó ã¨~ˆ fi =âı u+ª̈`º« Ç¨Ïiflâ◊O
„tÜ≥∂ =∞O„`«OÉè*í #Ë ‡O„f Nã¨∂HÍÎ#ºÑ≤ ãÖ[¿Ñ`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«O^Œ#QÆO^èŒ [Å=Ú`À
_çÑ#≤ L`«ÊÅ=ÚÅ∞ XHõ ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , Ü«Ú^Œ~ú Ç° Ï≤ `«=ÚQÍ<Õ â◊`$«
~å[º=Ú =â◊=∞QÆ∞#∞. (ã¨fiÅÊ „Ñ¨Ü«∞`«fl=Ú KÕ`«<Õ JkèHõ ÖÏÉèí=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞) JkèHÍ~°=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞#∞. D =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕÜ«ÚK«∂
ã¨ÉÜ íè ∞« O^Œ∞ „Ñ¨"tÕ Oz#, ã¨`å¯~°=Ú á⁄O^Œ∞#∞.
^Œ∂~åfi – ã¨ÇÏ¨ ^Õq – =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ (?) – q+¨µ„‚ HÍO`« – =∞^è∞Œ „=`å
(QÆ∞O@QÆÅQÆ~)° =Úãë – WO„^Œ"å~°∞}˜ – =ÚãÎ̈ – JO[e „Ñ≤Ü∂« –
Ç¨ÏiK«O^Œ#O – Hõ~∂° Ê~°O – K«O^Œ#O – JOHÀÅO (T_»∞QÆ) QÀ~ÀK«#O
– |ÅfiO – <åQÆ̂Hâ◊~O° – ‰õΩ+ª̈O Jhfl ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ „QÆÇÏ≤ Oz
Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù`À #∂i 108 [Ñ≤Oz uÅHõOQÍ ^èiŒ Oz# ã¨~fi° =¸ J#∞‰õÄÅ
=ÚQÍ #∞O_»∞#∞. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Nã¨∂Hõ=Î Ú#∞ ‰õÄ_® [Ñ≤OK«=K«∞Û#∞. JkèHõ
Ñ¶Å¨ =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
=∞Ç¨Å˛ Láêã¨Hõ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞
â’¡II Éè∂í Ü«∞ã‘O „tÜ«∞=∂HÍOHõ<∆ £ ã¨`º« "ån Éè"í `Õ û« ^•
„Ñ¨`º« QÍ âß=ÚM’-jflÜ«∂`ü ã≤‡`«ÑÓ¨ ~°fiO „Ñ≤Ü∞« O=^ÕÌü
Éè∂í +¨Ü∞Õ ^£ QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊ^≥ºÂ ~åfi `å‡#O xÜ«∞`«ó â◊√zó
â◊~¸`« â◊√^Œâú Ü ◊ ∂« ºÜ«∂O `«~∞° }Ïº ã¨ÇÏ¨ <å#ºÜ«∂ I
#QÀfl <å-=`«ˆ~^ŒOÉèíÃãÂÎ ÖÏÉèíºHÀÎ # ÉèíHõ∆ÜÕ∞`ü
Ç¨Ïi„^•O # =ÚMË e¿Ñº #flã¨fi¿Ñ ^Œâ√◊ zó Hõfiz`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 249
# =$^è• qeMË^É£ ∂íè q∞O # aÅfi„^À} =∞O|∞[O

^è•~°Ü∞Õ #∂‡iúfl <≥"· å-^•º`ü Ö’}O`≥Å· O K« Hˆ =Å"£∞ I
=∞e<À #Éè"í *Õ Ï˚`∞« ‰õΩuû`å#flO # ÉèHí Ü ∆õ ∞Õ `ü
„^À}ÑÖHõ[ aÖÏfix Ñ¨^•ƒùºO *Ï`«∞#ÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞`ü I
ã¨ÇÏ¨ ^Õg q∞O„^Œ=b¡ N=b¡O q+¨µ=‚ Å¡ÉÏè O
Hõ<åºO[O|∞O „Ñ¨"åÅO K« ^è•~°Ü∞Õ #∂‡iúfl ã¨~fi° ^• I
W`åºKå~°Ñ~¨ À x`«ºO q+¨µÉ‚ Híè ÀÎ ^Œ$_è„» =`«ó
„tÜ«∞=∂áÈflu =∞Ç¨ÏfO ^Õ"å<å=∞Ñ≤ ^Œ∞~°É¡ Ïè "£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ Láêã¨‰Ωõ Å∞ D
xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ áê\ÕKåe. ZÅ¡ÑC¨ _»∂ Ñ¨tÛ=∞=ÚY=ÚQÍ<Õ Éè’[#O
KÕÜ∂« e. #=Ùfi`«∂ =∂\Ï¡_®e. QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊ^Œ∞Å#∞, ã¨∞QÆO^èŒ „^Œ=º=ÚÅ#∞
^èŒiOKåe.
â◊√„Éèí"≥∞ÿ# â◊Ü«∞ºÃÑ· â◊Ü«∞xOKåe. =Ü«∞ã¨∞û JkèHõ=Ú QÆÅ „ã‘ÎÅ`À
ãÖQÆq∞OK«~å^Œ∞. #QÆfl=ÚQÍ ™êfl#=Ú KÕÜ∞« ~å^Œ∞. #∞=ÙfiÅ∞ HõÅã≤# U
Ñ¨^•~°÷=ÚÅ#∂ u#~å^Œ∞. Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =ÚY=Ú#‰õΩ Ñ¨Óã¨∞H˘#~å^Œ∞.
JÑ¨q„`«=ÚQÍ x^Œ∞iOK«~å^Œ∞.
=$^è•QÍ Éè∂í q∞ÃÑ· wHõ~å^Œ∞. aÅfiO, „^À}O (`«∞q∞‡) Hõ=∞Å=Ú
t~°ã∞¨ ûÃÑ· ^èiŒ OK«~å^Œ∞. Hˆ =ÅO Å=}=Ú, Hˆ =ÅO #∂<≥ ¿ãqOK«~å^Œ∞.
K«^#ÌŒ flO u#~å^Œ∞. ZÑ¨C_»∂ =∞e#=ÚQÍ #∞O_»~å^Œ∞. aÅfiO – „^À}O
– Hõ=∞Å=ÚÅ#∞ HÍe`À `åHõ~å^Œ∞.
ã¨ÇÏ¨ ^Õq – WO„^Œ"å~°∞}˜ – NÅ`« – q+¨µ„‚ HÍO`« – HõÅ|O^Œ –
Ñ¨Q_Æ O» t~°ã∞¨ ûÃÑ· ^èiŒ OK«=K«∞Û. Dq^è"Œ ∞≥ #ÿ PKå~°=ÚÅ∞ áê\ÕK«∞,
Láêã¨‰õΩ_»∞, q+¨µ‚ÉèíHÎ̃ Hõey#"å_≥·, JYO_≥·â◊fi~°º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
250 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
''<å~åÜ«∞}©Ü∞« =Ú——#O^Œ∞ ÑÖK«q∞Ü«∞O^Œ∞ L`«~Î å#Hõ„∆ `«=Ú<å_»∞
„ã‘Î ãÖQÆ=∞O KÕÜ∞« ~å^Œx W@∞¡ x¿+kèOz#k.
ÑÖK«=∂º=Ú`«Î̂~ K« Cã‘Î =~å˚º, „Ñ¨`«ºOQÆ∞‡M’-â◊<Õ
aÖÂ̌fi ~°fl=∂~°̊ÜÕ∞`ü ^ŒO`å<£, „uãÖ^èŒºO „Ñ¨}"Õ∞K«Û`å<£ I
áêÜ«∞ãÖaÅfic[OK« ÉèíHõ∆ÜÕ∞K«∞ÛùHõ¡ Ñ¨~°fi}˜ II
J+ì̈=∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ #==∞ó Ñ¨@Åó

J^äŒ Éèí∞=<Õâ◊fis „Ñ¨Hõ~°}"£∞
â’¡II J^äŒ=ˆH∆º [QÆ^•ú„f =∞^èŒ∞<å Éèí∞=<Õâ◊fisO
„|Ç¨‡^ŒÜ∂≥ -Ñ≤ Ü«∂O*Ï˝`åfi ÖËa~è̂ „tÜ«∞=¸i˚`"« ∞£ I
#‰õΩbâ’-yfl=∂~°∂_èÀ "å=∞<Õ„`å~°÷ K«O„^Œ"å<£
c[O`«™êº Ü«∞^è•MÏº`«O ¿ãq`«O ã≤kHú ÍOHã∆ óè I
|∞∞+≤Oâ◊H~Î̃ ƒ° "ù K
Õ Û« Où ^À QÍÜ«∞„f^Õ=`å =∞<Àó
Hõk`ä åã¨fi~° ãÖ¿Ñ¶∞# ¿ãq`åÉè∞í <Õâfi◊ s I
+¨_n£ ~°…Ü«ÚHõÎ c*Ë# ‰õΩ~åº^ŒOQÍx +¨\„ò Hõ=∂`ü
ãÖÇ¨~°ã$¨ +≤=ì ∂ˆ~} æ =∂`«$HÍ#ºãÎ̈ q„QÆÇÏ¨ ó I
ã¨^•ºk„Ç¨Ïã¨fic*Ï_è®º#ºãÎ̈"åºó Éèí∂`«ã¨„Ñ¨ÉèÏó
JOQÍxq#º¿ã`ü ÑÖKåÉÏ˚uÜ«ÚHÍÎx +¨\„ò Hõ=∂`ü I
=∞O„`«<åºãÖ `«`ó« ‰õΩ~°º`ü ^Õ=`åÉèÏ=ã≤^Ü úŒ ∞Õ
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï=¸iúfl =^Œ<Õ QÆQ<Æ åO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O|∞*Ë I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 251
~°HÍÎO Hõ~åoHÍOQÆ∞¿ÇÏº =∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡O Ñ¨^^Œ fiŒ ÜÕ∞

T~°fiú „áêQÆHÌ }
∆˜ ÀnK«º Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ =ÚMË+µ¨ K« I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨ Ù _» ∞ Éè í ∞ =<Õ â ◊ fi s
=∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. Wk =¸_»Hõ∆~°=ÚÅ∞. nxH˜ =∞O„`«
âßG=Ú#O^Œ∞ 4 Éè^Ë =Œ ÚÅ∞#flq. 1. "åH±ÑÙ¨ \˜`=« Ú 2. "åH± NÑ¨Ù\˜`=« Ú
3. NHÍ=∞Ñ¨Ù\˜`=« Ú 4. HÍ=∞NÑ¨Ù\˜`=« Ú. =ÚYº=ÚQÍ Wk UHÍHõ~∆ °
c[=Ú.
=∞#∞ó – „Ç‘ÏO II
|∞∞+≤ – =t+ª̈Ñ¨Ù„`«∞_»∞ â◊HÎ̃, Kè«O^Œã¨∞û – QÍÜ«∞„u, DO â◊HÎ̃ó,
Ç¨ÏOc[O, Éè∞í =<Õâfi◊ s^Õ=`å I
„Ç¨O – „Ç‘ÏO – „Ç¨˙O – „ÃÇÏ· O – „Ç¨Ï∫O – „Ç¨Ïó J#∞ c[=Ú`À
+¨_O» QÆ<åºã¨=Ú =ÚO^Œ∞QÍ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ãÖÇ¨~° – ã¨$+≤=ì ∂~°=æ ÚÅÖ’
=∂`«$HÍ<åºãÖ KÕÜ∂« e. =∞O„`«^=Õ `å <åºãÖ WÖÏ PK«iOKåe.
Ç¨Ï$ÖËM¡ ÏÜ≥∞ÿ #=∞ó – =¸iúfl I
QÆQ<Æ åÜ≥∞ÿ #=∞ó – =^Œ<Õ I
~°HÍÎÜ≥ÿ∞ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞ I
Hõ~åeHÍÜ≥∞ÿ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
=∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡Ü≥ÿ∞ #=∞ó – Ñ¨^Œ^ŒfiÜÕ∞ I
Ñ≤=∞‡@ <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÖÏ, ÃÑ#· , ÑÖK«„Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ`À (FO ZO –
LO WO – JO) =¸Åc[=Ú#∞ „Ç¨ÏO – „Ç¨ïO – „Ç≤ÏO – „Ç¨Ïó Jx
WK«@ ''QÆ∂_è®~°÷ nÑ≤HÍ—— "åºMÏº#HÍ~°∞_»∞ ÑÖK«„Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ#∞ F
– Z – – |∞∞ – L QÍ q=iOz<å_»∞. HÍh Jk `«ÑC¨ . #Ñ¨ÙOã¨Hõ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
252 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=ºuiHõ=Î ÚÖˇ#· "å\˜<Õ „QÆÇÏ≤ OKåe. WO^Œ∞ |∞∞ – Å∞ #Ñ¨ÙOã¨H=õ ÚÅ∞.
H˘O^Œ~∞° Hˆ =ÅO ã¨fi~°=∂„`«"∞Õ c[=∞O\Ï~°∞. JkÜ«Ú#∂ ãïHÍ^Œ∞.
''^ŒâÑ◊ @
¨ e—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
ã¨^Àº+ª̈ â◊$u<Õ„`å^≥Âºifi^•ºO ãÖÉèË^Œº =∞O„`«q`ü I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ïn<£ Ñ
„ q¨ #º¿ã`ü I
Ü≥∂x <åºã¨=Ú
â’¡II „|Ç¨‡}O q#º¿ã^£ ÉèÏÖË QÍÜ«∞„`åº ã¨ÇÏ¨ ãÖÜ«Ú`«O
™êq„`åº ãÖÜ«Ú`«O q+¨µO‚ HõáÈÖË ^ŒH} ∆˜ Ë #º¿ã`ü I
"åwâ◊fi~åºã¨=∂Ü«ÚHõOÎ "å=∞QÆO_Õ =∞¿ÇÏâ◊fi~°O
„tÜ«∂^è#Œ ÑüO #º¿ãº^£ "å=∞Hõ~å‚„QÆ̂H Ñ¨Ù#ó I
~°`åºã¨‡~°O =ÚMË#ºã¨º Ñ¨Ùëêìº QÆ}ÑüO#º¿ã`ü
ã¨=ºHõ~À‚Ñi¨ xnè Hõ~‚° QÆO_®O`«~åÅÜ≥∂ó I
#ºãÎ̈"Òº =^Œ<Õ =¸ÅO Éè∂í Ü«∞â‹ÛÂ `åOãÎ̈<Ò#º¿ã`ü
HõO~î=° ¸ÖË ãÎ̈#^ŒfiO^Õfi "å=∂O¿ã Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O|∞*Ë I
ã¨"åºO¿ã áê~°≈fi Ü«ÚQÆàı <åaè^âÕ ı K«^tÕ Hõó
ÉèÏÖÏOã¨ áê~°≈fi[~î~°̂ áê~å≈fiO™êÑ¨~H°̂ Ç¨Ï$k I
„|Ç¨‡}Ï^•ºãÎ̈`À#º™êº qkè<å „áÈHõÎ ÅHõ} ∆ Ïó
=¸ÖË# "åºÑ¨HOõ ^Õ¿ÇÏ #ºã¨º ^ÕgO qkè zO`«Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ü≥∂x<åºã¨=Ú W@∞¡
PK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞.
Ç¨OQÍÜ«∞„f ã¨Ç≤Ï`åÜ«∞ Ç¨ÏO„|Ç¨Ï‡}Ë #=∞ó – ÉèÏÖË I
„Ç‘ÏO ™êq„f ã¨Ç≤Ï`åÜ«∞ Ç≤ÏO q+¨‚"Õ #=∞ó – HõáêÖË I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 253
Ç¨˙O "åwâ◊fi~° ã¨ÇÏ≤ `åÜ«∞ Ç¨ïO =∞¿ÇÏâ◊fi~åÜ«∞ #=∞ó – "å=∞QÆO_Õ

NO ‰õΩÉË~åÜ«∞ #=∞ó – "å=∞Hõ~å‚„ˆQ I
H©¡O =∞#‡^è•Ü«∞ #=∞ó – =ÚMË I
QÆ}Ñ¨`«ÜÕ∞ #=∞ó – ^ŒH˜∆} Hõ̂~‚ I
â◊OYx^èÜ Œ ∞Õ #=∞ó – ã¨=ºHõ~À‚Ñi¨ I
Ñ¨^‡Œ x^èÜŒ ∞Õ #=∞ó – QÆO_®O`«~åÖË I
=¸ÖË# – =ÚMË I WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e. =∞~°ÖÏ Ç¨O QÍÜ«∞„`«
ã¨ÇÏ≤ `åÜ«∞ Ç¨ÏO „|Ç¨Ï‡}Ë #=∞ó #∞O_ç =¸Å=∞O„`« Ñ¨~º° O`«=Ú ÖË^•
Hˆ =ÅO ''„Ç‘ÏO—— c[=Ú`À, HõO~î=° ÚÅ – ãÎ̈# – <å=∂Oã¨ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« –
^ŒH}∆˜ ã¨¯O^èŒ – áê~°≈fi^ŒfiÜ«∞ – <åaè ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ PK«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ÉÏÅ – JOã¨ – áê~°≈fiÉèÏQÆ – [~î~° ° – JÑ¨~á° ê~°≈fi –
ã¨¯O^èÀÑï – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚÅO^Œ∂ <åºãÖ KÕÜ∂« e. =¸Å=∞O„`«=Ú`À
"åºÑ¨H<õ åºãÖ ‰õÄ_® KÕÜ∞« =K«∞Û. "åºÑ¨H=õ ∞#QÍ =∞ã¨HÎ Íkáê^•OQÆ∞+¨"ª ∞£ I
^è•º#â’¡HõO
L^ŒºkÌ#^Œ∞ºu q∞O^Œ∞H˜s\ÏO `«∞OQÆ‰Ωõ KåO #Ü«∞#„`«Ü∞« Ü«ÚHÍÎO
¿ã‡~°=ÚvO =~°^•O‰õΩâ◊ áêâßcèu Hõ~åO „Ñ¨É*íè `Ë ü Éè∞í =<Õj"£∞ II
D Éè∞í =<Õâfi◊ s =∞O„`«=Ú 32 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ
J+ì̈„^Œ=º=ÚÅ`À 32"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Éè∞í =<Õj Ñ¨Ó*ÏÜ«∞O„Ò«
â’¡II ^Œ^•º^Œ~…° ºO k<ÕâßÜ«∞ `«„`« ãÖzO`«º áê~°fifO
Ñ¨^Œ‡=∞+ì̈^Œà◊O ÉÏ¿ÇÏº =$`«ÎO ëÈ_»â◊aè~°ÌÖˇ·ó I
qeMË`ü Hõi‚ HÍ=∞^èºÕ +¨\Hò À}=∞u ã¨∞O^Œ~O°
`«`ó« ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞fÊ~îO° #=â◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
254 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
[Ü«∂MÏº q[Ü«∂Ñ¨âßÛ^Œl`å Kå-Ñ¨~ål`å
x`åºqÖÏã≤h QÀ„wÌ JÑ¶∞¨ ’~å=∞OQÆàÏ#= I
c*Ï^Œº=∂ã¨#O ^Œ`åfi =¸iÎO`Õ<=·≥ HõÅÊÜÕ∞`ü
`«™êºO ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ =∂"å Ç¨º=~°}óÿ̌ ã¨ÇÏ¨ I
=∞^èºŒ „áêQ∑ Ü«∂=∞º ™œ"Õ∞º+¨µ Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ Ü«∞^è•„Hõ=∞O
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï^•ºó ã¨=∞Éèºí ~åÛºó ÑÖK«É∂íè `« ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ Ï Ÿ=∂#O`« ~ ° O
ã¨∂~°º=∞O_»Å=∞O^Œ∞ áê~°fiux ^è•ºxOK«∞K«∂ J~°º… „Ñ¨^•#O KÕÜ∂« e.
WÑ¨Ù_»∞ Éè∞í =<Õâfi◊ sÜ«∞O„`« ~°K<« åq^è•#=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞Å=Ú edOz, ^•x |Ü«∞@ ëÈ_»â^◊ àŒ Ü ◊ Ú« HõÎ =$`«=Î Ú
xi‡OKåe. =∞^èŒºHõi‚HõÖ’ (=$`«Î=ÚÖ’) +¨\òHÀ}O edOz ^•xÃÑ·
#=â◊‰Ωõ ÅÎ `À ‰õÄ_ç# Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ KÕÜ∂« e. #=â◊‰Ωõ ÅÎ <å=∞=Úe@∞¡O_»∞#∞.
1. [Ü«∂ 2. q[Ü«∞ 3. Jl`å 4. JÑ¨~ål`« 5. x`åº 6. qÖÏã≤h
7. ^À„wÌ 8. JÑ¶∞¨ ’~å 9. =∞OQÆàÏ I ''„Ç‘ÏO Hõ=∞Åã¨<åÜ«∞ #=∞ó——
J#∞#k Ñ‘~=°î ∞O„`«=Ú.
Ü«∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ , Ñ¨Ó~°fi – ^ŒH} ∆˜ – L`«~Î ° – Ñ¨tÛ=∞
kâ◊ÅO^Œ∞ ÑÖK«=∞Ç¨Éèí∂`«=ÚÅ#∞ Ç¨Ï$ÖË¡MÏ^•Å`À JiÛOKåe. D
â◊‰Ωõ ÅÎ xflÜ«Ú áêâßO‰õΩâ◊ JÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ#∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO_»∞#∞.
â’¡II +¨\’¯}Ë+µ¨ Ü«∞*Ë#‡O„f Ñ¨âßÛx‡^ä∞Œ # ^Õ=`åó
WO„^ŒHÀ}Ë Åã¨ÔÌŒ _» ‰õΩO_çHÍHõ∆ QÆ∞}ÏÉèÜ í ∞« "£∞ I
QÍÜ«∞„fO Ñ¨Ó[ÜÕ∞#‡O„f „|Ç¨‡}=∞Ñ≤ `å^Œ$â◊O
~°Hó∆õ HÀ}Ë â◊OYK«„Hõ QÆ^•ÑÖHõ[ ^è•i}©"∞£ I
™êq„fO ¿Ñ`«=ã¨<åO Ü«∞*Ëkfi+¨µO‚ K« `å^Œ$â◊O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 255
"åÜ«ÚHÀ}Ë Ñ¨~â° fi◊ Hõ∆ =∂ÖÏÉèÜí ∞« =~åxfi`å"£∞ I

Ü«∞*Ë`ü ã¨~ã° fi¨ fq∞`«O÷ ~°∞„^ŒO`å^Œ$â◊ÅHõ}∆ O
=Ç≤ÏflHÀ}Ë Ü«∞*Ë„^Œ`fl« ‰õΩOÉèí =∞}˜H~õ O° _»H"õ ∞£ I
Hõ~åÉèÏºO a„Éè` í O« Ñ‘Ò« uO^Œ∞ÅO ^è#Œ ^•Ü«∞HõO
PeOQÆº ã¨=ºÇ¨Ï¿ãÎ# "å"Õ∞<åO|∞[^è•i}©"∞£ I
^è#Œ ^•OHõ ã¨=∂~°∂_è®O Ç¨ÅH©‡∆ O „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
"å~°∞}Ë=∞^Œ#O ÉÏ} áêâßO‰õΩâ◊ â◊~åã¨#"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PˆQflÜ«∂k HÀ}=ÚÅO^Œ∞
JOQÆ^Õ=`«Å #iÛOKåe. Dâß#º=∞O^Œ∞ ‰õΩO_çHÍ – JHõ∆=ÚÅ –
JÉèíÜ«∞=Ú„^ŒÅ∞ ^èŒiOz# QÍÜ«∞„ux „|Ç¨Ï‡#∞ Ñ¨ÓlOKåe. <≥·|∞∞u
HÀ}=∞O^Œ∞ â◊OYK«„HõQÆ^•Ñ¨^Œ‡=ÚÅ∞ ^èŒiOz# Ñ‘`«=ã¨# J~Ú#
™êq„ux, q+¨µ=‚ Ù#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
"åÜ«∞=ºHÀ}=∞O^Œ∞ Ñ¨~°â◊√ – JHõ∆=∂Å – JÉèíÜ«∞ =Ú„^ŒÅ∞
^èŒiOz# ã¨~°ã¨fiux – ~°∞„^Œ∞x JiÛOKåe. PˆQflÜ«∞ HÀ}=∞O^Œ∞
~°`fl« ‰õΩOÉèOí – =∞}˜Yz`« ^Œ~Ê° }O ^èiŒ Oz Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù=~°‚ ^ÕÇÏ¨ =Ú`À ÉÁ[˚
HõeyÜ«ÚO_»∞ ‰õΩÉË~∞° x, J`«x ‰õΩ_çKuÕ KÕ PeOQÆ#=Ú KÕã∞¨ H˘#|_ç,
X_çÖ’ ‰õÄ~˘Ûx Z_»=∞KÕu`À Hõ=∞Å=Ú ^èŒiOz# =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡x
Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II ^è•~°~ÚO`«O [áê~°HOÎõ Ñ¨Ó[ÜÕ∞„^Œ`fl« Éè∂í +¨}ÏO
ã¨"ºÕ # Ñü=∂t¡+º¨ "å"Õ∞<À`«ÊÅ ^è•i}©"∞£ I
áê}˜<å ~°=∞}ÏOHõ™ê÷O ~°uOã¨=∞ºH± ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
Sâß<Õ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ã¨=∞ºQ∑ qÑ¶∞¨ fl~å[O „Ñ≤Ü∂« xfi`«O I
ã¨$}˜áêâ◊^~Œè O° HÍO`å =~åOQÆ ã¨Ê$Hõ¯~åOQÆ∞à◊O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
256 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂nèfiÑ¨Ó~°H‚ áõ êÖÏ_èº» qÑ¶∞¨ fl~å[ kQÆO|~°"∞£ I
Ñ¨Ù+¨¯~ˆ qQÆÅ„^Œ`fl« ã¨∞Êù~K° Û« +¨H^õ •è i}O
ã≤O^è∂Œ ~°ã^¨ $Œ âßHÍ~å =Ú^•Ì=∞=∞^Œ q„Éè=í ∂"£∞ I
^è$Œ `«~H° ÀÎ`Ê« ÖÏ =∞#º áê}˜<å `«∞ ^èfiŒ [ ã¨Êâ◊O
Pt¡+ì̈ HÍO`å~°∞~°∞}ÏO Ñ¨Ù+≤=ì ∞ˆ~ÛkÌQOÆ |~å"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨ t Û=∞=∞O^Œ ∞
ÉÏ}áêâßO‰õΩâ◊ â◊~åã¨#=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz =∞O^•~° Ñ¨Ù+¨Ê=~°=‚ ÚÖ’ #∞O_»∞
HÍ=∞^Õ=Ùx, J`«xx ‰õΩ_çKuÕ `À H“QÆeOK«∞H˘x Z_»=∞KÕu`À Hõ=∞Å=Ú
^èiŒ Oz# ~°u, J`«x X_çÖ’ #∞O_»∞#∞.
=∞~°Å Dâß#HÀ}=∞O^Œ∞ áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ ^èŒiOz, `«#
JOQÆ∞à◊=Ú`À `«# „ã‘Î J~Ú# Ñ¨Ù+≤Ü ì Ú≥ Hõ¯ Ü≥∂xx ã¨Ê $tOK«∞ QÆ}Ñüx
JiÛOKåe. W`«x KÕuÜ«∞O^Œ∞ WÑ¨ÊHõÅ∞¡`À xO_ç# HõáêÅ=Ú LO_»∞#∞.
W`«_»∞ kQÆO|~°=ÚQÍ#∞O_ç, KÕuÖ’x ‰õΩOÉèí=Ú#∞O_ç ~°`«fl=ÚÅ∞
~åÅ∞K« ∞ O_» Q Í, ~° ` « fl K« + ¨ H õ = Ú ^è Œ i OzÜ« Ú O_» ∞ #∞. Ñ¨ Ù +≤ ì ‰ õ Ä _®
kQÆO|~°=ÚQÍ, ã≤O^è∂Œ ~°=~°=‚ ÚÖ’, =∞^Œ=Ú`À XHõ KÕuÖ’ qÑ¶∞¨ fl~åA
Ü≥ÚHõ¯ eOQÆ=Ú ã¨Ê $tOK«∞K«∞, =∞~˘Hõ KÕu`À Z„~°x Hõ=∞Å=Ú ^èiŒ Oz
Ü«ÚO_»∞#∞.
â’¡II Hõi‚HÍÜ«∂O xnèÑ¨Ó*Ëº +¨\Hò À} ™êº-^äŒ áê~°≈fiÜ≥∂ó
JOQÍxˆHã¨~ˆ ¿+fi`åó Ñ¨âßÛ`ü Ñ¨„`Õ+µ¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂ Ñ¨âßÛ^Œ#OQÆ ‰õΩã¨∞=∂`«∞~å
J#OQÆ=∞^Œ<å `«^fiŒ ^Œ#OQÆ=∞^Œ<å`«∞~å I
Éè∞í =#áêÖÏ QÆQ#Æ "ÕQÍ K≥=· `«`ó« Ñ¨~O°
â◊tˆ~MÏ^äŒ QÆQÆ#ˆ~MÏ KÕ`«º+ì̈ â◊HõÎÜ«∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 257
áêâßO‰õΩâ◊=~åcèu ^è•i}Àº-~°∞} q„QÆÇ¨ ó

`«`ó« ëÈ_»âÑ◊ „¨ `Õ+µ¨ Hõ~åm qHõ~åà◊√º=∂ I
ã¨~ã° fi¨ N~ü ^Œ∞~ˆ ëæ ê ÅH©‡∆ â◊$`Òº ã¨‡$u~ü ^è$Œ uó
„â◊^•ú"∞Õ ^è•=∞uó HÍOu ~å~åº ëÈ_»ââ◊ H◊ Ü Îõ ∞« ó I
Y_»Mæ @ Ë Hõ ^è•i}ºó âßº=∂ó Ñ¨Ó*Ïºâ◊Û =∂`«~ó°
Ñ¨^•‡^ŒƒÇ≤Ïó ã¨=∞Éèºí ~å¯ó â◊HÜ Îõ ∞« ó ÑïKåiHÍó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Hõi‚HõÜ«∞O^Œ∞ â◊HÎ̃
ã¨"∞Õ `« â◊OYxkè, Ñ¨^‡Œ x^è∞Œ Å#∞ JiÛOKåe. +¨\òHÀ}=ÚÜ≥ÚHõ¯ áê~°≈fi
ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂k 8 JOQÆ^=Õ `«Å #iÛOKåe.
1. J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∞ 2. J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂`«∞~å 3. J#OQÆ =∞^Œ<å
4. J#OQÆ =∞^Œ<å`«∞~å 5. Éè∞í =#áêÖÏ 6. QÆQ#Æ "ÕQÍ 7. â◊t~ˆ MÏ 8.
QÆQ#Æ ~ˆ MÏ. g~°O`å áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞, =~åÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz Z„~°x
â◊s~°=Ú`À #∞O^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ 16 ^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ 16 â◊‰õΩÎÅ#∞
JiÛOKåe. gi <å=∞=ÚÅ∞.
1. Hõ~åo 2. qHõ~åe 3. L=∂ 4. ã¨~ã° fi¨ u 5. N 6. ^Œ∞~åæ 7.
Lëê 8. ÅH©∆ ‡ 9. â◊$u 10. ã¨‡ $u 11. ^è$Œ u 12. „â◊^•ú 13. "Õ∞^è•
14. =∞u 15. HÍOu 16. P~åº.
g~°O`å Y_»Mæ @Ë Hõ=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz, âßº=∞=~°‚ â◊s~°=Ú`À #∞O^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨^‡Œ =ÚÜ≥ÚHõ¯ |Ü«∞@ 8 kâ◊ÅO^Œ∂ ÑïKå~°‰Ωõ Å #iÛOKåe.
â’¡II „Ñ¨^äŒ=∂#OQÆ ~°∂áê ™êº^Œ#OQÆ=∞^Œ<å`«`«ó
=∞^Œ<å`«∞~åÉè∞í =#"ÕQÍ Éè∞í =#áêeHÍ I
™êº`ü ã¨~°fitt~å#OQÆ"Õ^Œ<å-#OQÆ"Õ∞YÖÏ
K«+H¨ Oõ `åà◊=$O`«OK« `åO|∂ÅO Kè„« `«=Ú[fiÅO I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
258 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Kå=∞ˆ~ KåOâ◊√HõO Ñ¨Ù+¨ÊO a„ÉèÏ}Ï Hõ~Ñ° O¨ Hõ*ó·ˇ
ã¨~åfiÉè~í }° ãÖnáêÎ<£ Ö’HõáêÖÏ<£ |Ç≤Ï~°º*Ë`ü I
=„*Ïn#ºÑ≤ `«^•ƒÇ¨Ïº ^Õgq∞`«O÷ „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
Ñ¨Ó[º`Õ ã¨HõÖˇ·ˆ~Ì"≥·ó HÕ Ñ¨Ù#~°‡#∞ *’`«Î"≥∞ÿó I
=∞O„f „u=∞^è∞Œ ~À¿Ñ`≥~· ü Ç¨ï`åfi-â◊fi`«÷ ã¨q∞^ŒfiÔ~·ó
„ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ =â◊Ü∞Õ pÛù„Ñ¶∞¨ O áêi÷"å<£ Ñ¨^‡Œ Ç¨ÏŸ=∞`«ó I
Ñ¨ÖÏâ◊ÑÙ¨ Ã+ÂÊ ãÎ̈`Ê« ffl~ü =∞O„u}O ‰õΩ=Ú^≥~· Ñ° ≤
ÑÖK«qOâ◊u ãÖ[ÃÑÂóÎ [Öˇ· ™êûfl#flO k<Õk<Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – gi¿Ñ~°∞ 1. J#OQÆ~∂° áê
2. J#OQÆ=∞^Œ<å 3. =∞^Œ<å`«∞~å 4. Éè∞í =#"ÕQÍ 5. Éè∞í =#áêeHÍ 6.
ã¨~°fitt~å 7. J#OQÆ"Õ^Œ<å 8. J#OQÆ"Õ∞YÖÏ. g~°∞ „Hõ=∞=ÚQÍ
K«+H¨ =õ Ú, qã¨#Hõ„~°, `åO|∂ÅÑ¨ÙÃÑ>ì̌, âıfi`«K„«è `«=Ú, 2. Kå=∞~°=ÚÅ∞,
=G=Ú Ñ¨Ù+¨Ê=Ú ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. D
q^èŒ=ÚQÍ Éèí∞=<Õâ◊fiix JiÛOK«∞ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞, ^Õ=`«Å‰õΩ ‰õÄ_®
Ñ¨ÓAº_»Q∞Æ #∞. „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« ~åqã¨q∞^èÅŒ #∞ 10"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞ÅO^Œ~∂° =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
Ñ¨^Œ‡=ÚÅ`À „u=∞^èŒ∞~° q∞„t`«=ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤#, Hõ∆„uÜ«Ú
ÅO^Œ~∂° =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. "≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ Å`À Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz# ~å[Ñüfl
=â◊=∞QÆ∞#∞. HõÅ∞=Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ~å[=∞O„u =â◊=∞QÆ∞#∞. 25
™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz# [Å=Ú`À „Ñük#=Ú ™êfl#=Ú KÕã#≤ KÀ ã¨HÅõ
â◊√Éè=í ÚÅ∞ [~°∞QÆ∞#∞.
â’¡II ÑÖK«qOâ◊u ãÖ[ÑÎ̈O [ÅO„áê`«ó Ñ≤É#Ë fl~°ó
J"åÑ¨º =∞Ç¨ÏfO „Ñ¨*Ï˝O Hõg<å=∞„QÆ}~© ƒ° "ù `
Õ üI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 259
Hõ~∂° Ê~åQÆ∞~°∞ ãÖÜ«ÚHõOÎ ‰õΩO‰õΩ=∞O ™ê^è∞Œ ™êkèÒ«

QÆ$Ç‘Ï`åfi uÅHõO ‰õΩ~åº„^• [=â◊º=∞#∞`«=Î ∞"£∞ I
âßeÑ≤+ì̈ =∞~¸O Hõ$`åfi Ñ¨Ù`«bÎ O =∞^è∞Œ ~åxfi`åO
[áêÎO „Ñü+≤` ª « „áê}ÏO ÉèHí Ü ∆õ ∞Õ „^Œq"åã¨~ˆ I
=â◊O#Ü«∞u ~å*Ï#O <åsO "å #~°"∞Õ = "å
HõO~î=° ∂„`À^Œ̂H ã≤` ÷ åfi gHõº∆ `ÀÜ«∞QÆÒ« ~°q"£∞ I
„uã¨ÇÏ¨ „ãÖ [¿Ñ#‡O„`« q∞ëêìOHõ<åºOÅÉè#Ë fl~°ó
J#flO`«#‡O„u`«O =∞O„f Éè∞í Or`« N„Ñ¨ã^≤ Ü úŒ ∞Õ I
ed`åfi Éèãí ‡¨ <å=∂Ü«∂O ã¨™ê^è•ºO Ñ¶Ö¨ HÍk+¨µ
`«`å¯ÖË ^Œ~≈° ÜÕ∞^ŒºO„`«O ã¨∞YOã¨∂ÜÕ∞`« QÆiƒù}© I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Éè∞í =<Õâfi◊ s =∞O„`«=Ú`À
25 ™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz# [Å=Ú „Ñük#=¸ „áê`«óHÍÅ=Ú#
¿ãqOz#, „ÑüÉèÏ=O`«∞_≥#· Hõq Ü«∞QÆ∞#∞. Hõ~∂° Ê~°=Ú – JQÆ∞~°∞ –
Hˆ â◊~=° ÚÅ#∞ K«∂~°=‚ ÚKÕã,≤ 108 ™ê~°∞¡ =∞O„uOz uÅHõ=ÚQÍ ^èiŒ Oz#
ã¨~fi° =â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
Pk"å~° = Ú<å_» ∞ „u=∞^è Œ ∞ ~° q ∞„t`« aÜ« ∞ ºOÑ≤ O _ç ` À 12
JOQÆ∞à◊=ÚÅ ^ÕqÉÁ=∞‡KÕã,≤ Éè∞í =<Õâfi◊ s =∞O„`«=Ú`À ^•xH˜ „áê}„Ñü+¨ª
KÕã≤, KÕuÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘x 108™ê~°∞¡ =∞O„uOz, ^•xx ‰õΩ_çHÍÅ∞
ÉÁ@#"Õe#∞O_ç, Z_»=∞HÍe ÉÁ@#"Õe Ñ¨~°ºO`«=¸ ÉèíH˜∆Oz#KÀ
~å[â◊º=Ú, ™ê^èºŒ =jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
HõO~î°Ñ¨~°ºO`«=Ú [Å=Ú#O^Œ∞ xÅ|_ç, ã¨∂~°ºaO|=Ú#∞
K«∂K«∞K«∂ „Ñük#=¸ 3 "ÕÅ∞ Éèí∞=<Õâ◊fis =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz#,
JdÅ+≤`« Hõ#º#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
260 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
K≥Hõ¯ÃÑ·QÍx, Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ·QÍx P=ÙÑ≤_»HõÅ Éèíã¨‡=Ú`À ÖË^•
"≥∂^Œ∞QÆ Éèãí ‡¨ =Ú`À ''„Ç‘ÏO J=ÚHõ <å=∂flºó QÆiƒù}Ïºó „Ñ¨ã=¨ O‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞——
Jx edOz, QÆiƒù}H˜ ˜ K«∂Ñ≤Oz#, P"≥∞‰õΩ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ =∞QÆ∞#∞.
u
„ QÆ∞} Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II â◊HõÎºO`«ó ã≤÷`« ™ê^èŒº~°‡Éèí=<Õ =¿ÇÏ~°H =$`«Oâ◊HÎ̃aèó
ÉÏ¿ÇÏ‡HÀ}QÆ`Õ Ü«Ú`«O Ç¨ÏiÇ¨Ï~Ô ~· =ü ~Ô ó‚Â HõáÈÖÏiÊ`≥ó· I
UâßÛ`≥óÎÂ Ñ¨Ù#~°OÜ«Ú`≥i· Ñ¡ a≤ ~è á° êºg`« q∞ëêì~^÷° OŒ
Ü«∞O„`«O Éè∂í Ñ¨Ù~°=∞^èºŒ QÆO „uQÆ∞}˜Ò« ™œÉèÏQÆºãÖÑ¨`ü „Ñ¨^"Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uHÀ}Ü«∞O„`«=Ú#‰õΩ ÃÑ·
ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ ÇπÏ – ~ü – DO edOz =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ ™ê^èHŒ =õ ÚÅ#∞
edOKåe. L^• – ^Õ=^Œ`«Îã¨º Ü«∞[˝^Œ`«ÎO =â◊O‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞—— „uHÀ}
J„QÆHÀ}=ÚÅO^Œ∞ =¸_çO\˜Ü∞« O^Œ∞ 3 „Ç‘ÏOÅ∞ edOKåe.
~Ô O_»∞ áê~°≈fi=ÚÅO^Œ∂ Ç¨Ïi=~°=‚ ÚÅ∞ ( ) Ç¨Ï~°=~°=‚ ÚÅ∞
( ) edOz, Ñ≤=∞‡@ „uHÀ}=Ú#∞ DO DO =~°=‚ Ú`À P=$`«O
KÕÜ∂« e. D Ü«∞O„`«=Ú ™œÉèÏQÆº=Ú#∞, ãÖÑ¨^#Œ ∞ WK«∞Û#∞.
+¨_∞» }
æ `
˜ « Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II c*ÏO`«ó ã≤÷`«™ê^èŒº<å=∞ â◊~â° ’ =∂Ü«∂~°=∂=∞#‡^è·≥
sfi`«O =Ç≤ÏflÑ¨Ù~° ^ŒfiÜÕ∞ ~°ãÑ¨ Ù¨ >ËëêfiMÏº_èº» c[„`«Ü∞« "£∞I
™ê`å‡<å`«‡Hõ g∞tYO Ç¨ÏiÇ¨Ï~Ô ~· å|^Œú QÆO_»O|Ç≤Ïó
+¨_c£ *ˇ~· #° ∞|^Œú ãÖkèeÑ≤ aèsfi`«O QÆ$Ç¨ÉèÏºO Éè∞í =ó I
zO`å=∞}˜ #$ã≤OÇ¨ÉèÏºO Åã¨`À¯}q∞^ŒO eMË`ü
Ü«∞O„`«O +¨_∞» } æ ` ˜ O« k=ºO #Ç¨Ï`åOã¨~fi° ã≤k^ú "Œ ∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 261
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 2 Ñ¨~°ã¨Ê~° ãÖÑ¨Ù\˜`«

„uHÀ}=ÚÅ`À, +¨\’¯} Ñ¨^‡Œ O edOKåe. =∞^èºŒ ™ê^èºŒ ™ê^èHŒ õ <å=∞O
„"åÜ«∂e. +¨\òHÀ} =∞^èºŒ Ö’ 5 =∂Ü«∂c[=ÚÅ∞ 5 Nc[=ÚÅ∞ 5
HÍ=∞c[=ÚÅ∞ "Õ+`ì≤ =« Ú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ~Ô O_»∞ JyflHÀ}=ÚÅ ~Ô O_»∞ +¨\’¯}=ÚÅO^Œ∞ =∞^èºŒ Ö’
™ê^èºŒ , ™ê^èHŒ ,õ Hõ~‡° edOz „Ç‘ÏO NO H©O¡ `À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. J#QÍ
XH˘¯Hõ¯ +¨\’¯}=∞O^Œ∞ ™ê^èºŒ – ™ê^èHŒ õ – Hõ~‡° – „Ç‘ÏO – NO – H©O¡ Å∞
P~°∂ edOKåe. WÖÏ ~Ô O_»=+¨\’¯}O ‰õÄ_® P=$`«O KÕÜ∂« e.
"≥Ú^Œ\ ˜^•xÜ«∞O^Œ∞ ãäO^Œ∞Hõ=ÚQÍ#∞, Ô~O_»=^•xÜ«∞O^Œ∞
qã¨~åæO`«=ÚQÍ#∞ edOKåe. ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Ç¨ÏiÇ¨Ï~°=~°=‚ ÚÅ∞ HÀ}=ÚÅ
6 ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ 6 c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOz Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú`À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ kâ◊ÅHÀ}=ÚÅO^Œ∞ #$ã≤OÇ¨Ï=∞O„`«=Ú, q^ŒâÅ◊ HÀ}=Ú
ÅO^Œ∞ zO`å=∞}˜ =∞O„`«=Ú edOKåe. D Ü«∞O„`«^•è ~°}=Å# ã¨=∞ã¨Î
ã≤^Œ∞úÅ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
^•fi^Œâ◊ QÆ∞}˜`« Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II c[O "åºÇ¨Ï$u d~ü =$`«O QÆ$Ç¨ÏÜ«ÚQÆ^fiŒ O^Õfi =™ÈóHÀ}QÆ
^Ò~°Oæ c[=∞#O`«~O° eÑ≤ÜÚ« QÔ ~· å|^Œú QÆO_»OeMË`ü I
QÍÜ«∞„`åº ~°qâ◊HÎ̃ |^Œú q=~°O „u+¨µÉª =ò $`«O `«`` Î« À
g`«O=∂`«$HõÜ∂« ^è~Œ åÑ¨Ù~°ÜÚ« Qˆ ãüûOÇ¨Ï zO`å=∞}˜"∞£
Ü«∞O„`«O k<Õâ◊ QÆ∞}˜Ò« „áÈHõOÎ ~°HÍ∆ „Ñ¨ãk≤ ^ú OŒ
ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº[##O ã¨~fi° â◊`$« x"å~°}"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
262 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ ^•fi^Œâ◊HÀ}
Ñ¨^‡Œ O edOKåe. =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ ™ê^èHŒ õ Hõ~‡° edOKåe. nxx qÖ’=∞
"åºÇ¨Ï$`«∞Å`À ãÖÑ¨Ù\˜Ò« KÕÜ∂« e. 12 HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ''„^Œó—— edOKåe.
„Ñ¨`ºÕ Hõ HÀ}Ï„QÆÉÏè QÆ=∞O^Œ∞ ''DO—— edOKåe.
Ô~O_»∞ áê~°≈fi=ÚÅO^Œ∞ q_çq_çQÍ, QÍ~Ú„uÜ≥ÚHõ¯ Ô~O_Õã≤
JHõ∆~°=ÚÅ∞ qÖ’=∞=ÚQÍ „"åÜ«∂e. HÀ}Ï„QÆ=Ú Ü≥ÚHõ¯|Ü«∞@ 12
â◊HcÎ̃ [=ÚÅ∞ edOKåe. D Ü«∞O„`«=Ú ã¨HÅõ ã≤^∞Œ Åú xK«∞Û#∞.
Ñ¨Ù„`«„Ñ¨^Œ Ü«∞O„`«=Ú
â’¡II eMË`ü ã¨~À[O ~°ãÑ¨ „¨ `«ÜÚ« HõOÎ
=∞^èÕº^Œàı+¨fiÑ¨º deYº=∞Ü«∂O
ã¨fi`å=$`«O Ü«∞O„`«q∞^ŒO =^è∂Œ <åO
Ñ¨Ù„`«„Ñ¨ÔŒ Éè∂í q∞ QÆ$Ç¨O`«~ã° "÷¨ ∞£
+¨\’¯}=∞^èºÕ „Ñ¨qeYº â◊HOÎ̃
HÀ}Ë+µ¨ `å"Õ∞= qeYºÉè∂í Ü«∞ó
ã¨™ê^èŒºQÆ~°ƒùO =ã¨∞^è•Ñ¨Ù~°ã¨÷O
Ü«∞O„`«O Éè"í ^Õ ºŒ â◊ºHõ~O° #~å}Ï"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨_»ÌÅÜ«ÚHõÎ Hõ=∞ÅO
edOKåe. =∞^èŒºÜ«∞O^Œ∞, ^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ ™ê^èŒº – ™ê^èŒHõ ã¨Ç≤Ï`« „Ç‘ÏO
c[=Ú edOKåe. =∞~°Å JHÍ~åk Jó HÍ~°Ñ~¨ º° O`«O <åÅ∞QÆ∞„Ñ¨H¯õ ÖÏ
=∞iÜ«Ú Éèí∂Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ edOKåe. Wk QÆiƒù}˜ ^èŒiOz# Ñ¨Ù„`«
ãÖ`å#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 263
+¨\’¯}=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’ „Ç‘ÏO „"åÜ«∂e. W`«~° HÀ}=ÚÅO^Œ∞

‰õÄ_® „Ç‘ÏO „"åÜ«∞e. Éè∂í Ñ¨Ù~°=ÚÅO^Œ∞ ™ê^èºŒ ™ê^èHŒ =õ ÚÅ∞ „"åÜ«∂e.
Wk =jHõ~} ° =Ú#∞ ã≤kOú Ñ¨KÜ Õ Ú« #∞.
u
„ c[ =∞O„`=« Ú
â’¡II "åQÆƒù=O â◊OÉèí∞=x`å ~°=∂c[ „`«Ü∂« `«‡HõO
=∞O„`«O ã¨=Ú^Œ~ú̂ #‡O„f „u=~°æ Ñ¶Å¨ ™ê^è#Œ "£∞ I
+¨_n£ ~°… ÉèÏ*Ï =∞^èºÕ # "åQÆƒ"ù å^Õº# HõÅÊÜÕ∞`ü
+¨_O» QÍx =∞<À~°ãº¨ *ÏuÜ«ÚHÍÎx =∞O„`«q`ü I
‰õΩ~åº`ü Ñ¨Ó~Àfik`å#fl~¸™ê<£ `«^"·≥è å„`åÑ≤ ™ê^èHŒ óõ
~°qÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O áêÜ«∞Ãã·~‡° ^è∞Œ ~°ÑÙ¨ ` ¡ ó·≥ I
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ï Ü«∂#‡O„f Ñ‘~ˆ î „áêwi`ÕÜ∞« *Ë`ü
^ÕgO „áêQÆ∞HõÎ =∂ˆ~} æ QÆO^è•^≥ºÂ ~°u â’Éè<í ó·≥ I
Ç¨ï`åfi Ñ¨ÖÏâ◊ ‰õΩã¨∞"≥∞ÿ ~åfiH±„tÜ«∞O =∞Ç¨ÏfO ÅÉè` Ë ü
„ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¶∞¨ $`«O Ñ≤É[Ë Ñ˚ OÎ̈ Hõq`«fiO =`«û~å^Œƒ"ù ` Õ üI
ã≤^•Ì~å÷<£ Å=}À¿Ñ`å<£ Ç¨ï`åfi=∞O„f =â◊O #ÜÕ∞`ü
#~°<ås #~°Ñf ¨ <åfl„`« HÍ~åºqKå~°}Ï
K«`∞« ~°OQÆ∞Å*ˇó· Ñ¨ÙÃ+ÂÊ â◊ÛO^Œ<åOÉèóí ã¨=ÚH˜` ∆ ó·≥ I
Ç¨ï`åfi =jHõ~À`åºâ◊√ „`≥Ö· ’Hõº=∞Ñ≤ ™ê^èHŒ óõ
AÇ¨ï~¸^Œ~∞° }ÏOÉè’*ˇ~· ~° Ú`«O =∞^è∞Œ ~åÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
~å[º„tÜ«∞=∞"åáÈflu ãüÖˇ·ã¨ÎO_»∞Öˇ·ã¨Î^è•
„áêQÆ∞HÍÎ#ºÑ≤ Hõ~å‡}˜ =∞O„`Õ}Ï<Õ# ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸_»H~∆õ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú
q=iOK«|_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
264 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞#∞ó :SO „Ç‘ÏO NO I D =∞O„`«=Ú ^èŒ~å‡~°úHÍ=∞=ÚÅ#∞
=¸_çO\˜h ã≤kOú Ñ¨KÜ Õ Ú« #∞.
SO „Ç¨O SO, SO, „Ç‘ÏO SO W`åºkQÍ+¨_»OQÆ<åºã¨=Ú.
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ PK«iOKåe.
ã≤O^è∂Œ ~å~°∞} q„QÆÇ¨ O „u#~Ú<åO =∂}˜Hºõ =∞øoã¨∞Êù~°
`åÎ~å<å~ÚHõ âıY~åO ã≤‡`«=Úv =∂Ñ‘# =H∆À~°∞Ç¨"£∞
áê}˜ÉÏè ºO =∞}˜~` ° fl« Ñ¨Ó~°‚ K«+H¨ Oõ ~°HÀÎ`Ê« ÅO a„Éèf
í
™œ=∂ºO ~°`fl« Ñ¶∞¨ @ã¨÷ ã¨=ºK«~} ° ÏO ^è•ºÜÕ∞`«Ê~å=∞OaHÍ"£∞ II
WK«@ ^è•º#â’¡H=õ ÚÖ’ ''H“à◊ãO¨ „Ñ¨^•Ü«∞=Ú——Ö’x"å~°∞, =∞}˜ÑÓ¨ ~°‚
~°`fl« K«+H¨ Oõ – J#∞@‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ ''JoÑ¨Ó~°~‚ `° fl« K«+H¨ Oõ Jx Ñï™î êÎ~∞° .
D =∞O„`«=Ú 12 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« áêÜ«∞ã¨ÇÏ¨ Ÿ=∞O
12"ÕÅ∞ PK«iOz# ã≤kOú K«∞#∞. Ñ¨ÖÏâ◊ÑÙ¨ +¨Ê=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
"åH˜ûkú – Sâ◊fi~°º=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„ÉÏÇ¨Ï‡Ñ¶∞¨ $`«=Ú Jaè=∞O„uOz x`«º=¸, ¿ãqOz# XHõ ãÖ=`«û~°
HÍÅ=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ÑÖ_ç`∞« _»∞, Hõq Ü«∞QÆ∞#∞. `≥ÖÏ¡"åÅ∞, Å=}=Ú`À
HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ =jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
~å[=$Hõ∆ ( ) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞, K«O^Œ# QÆO^è[Œ Å=Ú`À `«_Ñç ≤
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ [QÆ„`«~Î Ú =jHõ~} ° =Ú JQÆ∞#∞. „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« ~°HÎõ
Hõ=∞Å=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤#, ÖË^• uÅÜ«ÚHõÎ `«O_»∞Å=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ JkèHÍ~°=Ú „áêÑ≤OÎ K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 265
=∞~˘Hõ =∞O„`=« Ú
â’¡II "åwƒ[Ñ¨Ù\˜`å=∂~¸ q^ÕºÜ«∞O „`«ºHõs∆ =∞`å
=∞^èºÕ #n~°… Ü«ÚHˆ #Î "åH±ÑÙ¨ >Ë# „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü I
JOQÍx*ÏuÜ«ÚHˆ #Î „Hõ"∞Õ } =∞#∞q`«=Î ∞ó
Ü«∞^è•Ñ¨Ù~å ã¨=ÚkÌëêì<åflº™ê<£ ‰õΩsfi`« =∞O„`«q`ü I
`«`º« ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«^Î âÌŒ ßOâ◊`ó«
Ñ¨ÖÏâ◊Ñ¨ÙÃ+ÂÊó ™êfi^ŒfiÔHÂÎó Ñ¨ÙÃ+ÊÂ~åfi ~å[=$Hõ∆*ˇ·ó I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï qÇ≤Ï`Õ Ñ‘~ˆ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨~"° ∞Õ â◊fisO
=∞^è•ºkÑ¨Ó[ÜÕ∞`ü =∞O„f Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï^•ºó Ñ¨Ù~Àk`åó I
q∞^ä∞Œ <åxÜ«∞*Ë#‡O„f +¨\Hò À}Ë+µ¨ Ü«∞^è•Ñ¨Ù~å
JOQÆÑÓ¨ *ÏˆHã¨~ˆ +¨µ Ñ¨Ó*Ïºó Ñ¨„`Õ+µ¨ =∂`«~ó° I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸_»Hõ∆~°=ÚÅ =∞~˘Hõ
=∞O„`«=Ú K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞.
=∞#∞ó : SO „Ç‘ÏO SO I
SO „Ç¨O SO – SO „Ç‘ÏO SO – SO „Ç¨˙O SO W`åºk+¨_O» QÆ
<åºã¨=ÚÅ∞. |∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ PK«iOKåe.
âßº=∂OwO â◊tâıY~åO x[Hõ~Ô ~· åÌ#O K« ~°HÀÎ`Ê« ÅO
~°`åfl_èº» O K«+H¨ Oõ Ñ¨~O° ÉèÜ
í ∞« Ç¨Ï~°O ãÖa„Éèf
í O âßâ◊fif"£∞I
=ÚHÍÎÇ¨~°Åã¨`ü Ñ¨Ü≥∂^èŒ~°#`åO <Õ„`«„`«Ü≥∂ÖÏ¡ã≤hO
=O^Õ-Ç¨ÏO ã¨∞~°ÑÓ¨ l`åO Ç¨Ï~°=^è∂Œ O ~°HÍÎ~q° O^Œã`÷≤ å"£∞II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
266 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
D =∞O„`«=Ú 25 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^èŒ∞~° q∞„t`« Ñ¨ÖÏâ◊
Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À ÖË^• ~å[=$Hõ∆ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú PK«iOz#
=∞O„`«=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
„Ç‘ÏO c[=Ú`À Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [KÕã,≤ ã¨=∞ã¨Î ^Õ=`«Å#∞ +¨\òHÀ}=ÚÅO^Œ∞
â◊H˜Î ã¨Ç≤Ï`«∞Å∞QÍ ^è•ºxOz JiÛOKåe. ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ JOQÆÑ¨Ó[,
Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ =∂`«$HõÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
JOQÍ=~°} ^Õ=`«Å∞
â’¡II Éè̌·~°"åOHõ ã¨=∂~°∂_è®ó ¿ã‡~°=„HÍÎ =∞^•Å™êó
Jã≤`åOQÀ ~°∞~°∞â◊ÛO_»ó „HÀ^èŒ L#‡`«Î ãÖ[˝Hóõ I
HõáêÖ’cè+} ¨ ó Ñ¨âßÛ`ü ãÖÇ¨sKå-+ì̈Éè̌·~°"åó
â◊¥ÅOHõáêÅO „¿Ñ`«O K« a„ÉèÏ}Ïó ‰õΩ∆ „^Œ^∞Œ O^Œ∞aè"∞£ I
QÆ[`«fiQÆO|~å cè=∂ó ‰õΩ\˜ÖÏÅHõ â’aè`åó
n~å…^•º =∂`«~ó° „áÈHÍÎ „Ç¨Ï™êfi^•º Éè̌~· "° åó ã¨‡$`åó I
Ñ¨Ó*Ïºó ëÈ_»âÑ◊ „¨ `Õ+µ¨ Hõ~åÖÏ^•ºó Ñ¨Ù~Àk`åó
`«^•ƒ¿ÇÏº-#OQÆ ~°∂áê^•ºó Ö’ˆHâß„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
U==∂~å^èÜ Œ ∞Õ ^ÕgÌ O âß„™ÈÎ̂H<Î =·≥ =~°‡Î <å
=â◊O#~Úu ~å*Ï#O =x`åâ◊Û =∞^•Å™êó I
=∞#∞<å*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂Å¡Éèí`Õ =ã¨∞"åOzè`«O
ã¨∞QÆO^èó·≥ ‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ ü Ç¨ï`åfi „tÜ«∞=∂áÈflu "åOzè`å"£∞ I
=∞O„`Õ}Ï-<Õ# ãÖ[Ñ¨=Î ∞jflÜ«∂^Œ#fl =∞#fiÇ¨ÏO
Éè"í ^Õ ~Œ Àw xÜ«∞`«O n~°…=∂Ü«Ú~°"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 267
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂`«$HÍ^Õ=`«ÅO^Œ~°∂

Éè̌~· =° ÙÅ X_çÖ’ =∞^•Åã¨Ö,·ˇ =∞O^ŒÇ¨ ã¨=Ú`À #∞O^Œ∞~°∞. g~°∞ 8=∞Ok.
1. Jã≤`åOQÆ 2. ~°∞~°∞ 3. K«O_» 4. „HÀ^èŒ 5. L#‡`«Î 6. Hõáêe
7. cè+} ¨ 8. ãÖÇ¨~° Éè̌~· =° ÙÅ∞. g~°∞ KÕ`∞« ÅÖ’ â◊¥Å – HõáêÅ – „¿Ñ`«
– ‰õ∆Ω„^Œ^Œ∞O^Œ∞Éèí∞Å∞ ^èŒiOz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
QÆ[K«~‡° =Ú^èiŒ Oz =∞Ç¨ÉèÜ í ∞« OHõ~=° ÚQÍ, ‰õΩOz`« Hˆ â◊=ÚÅ`À
#∞O^Œ∞~°∞. 8 n~°… c[=ÚÅ∞ P – D – T – – |∞∂ – U – B
– – JO, =∂`«$HõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#q, „Ç¨Ïã¨fic[=ÚÅ∞ 8. J – W –
L – |∞∞ – – Z – F – JO Éè̌~· =° ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞.
=∞~°Å Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ Hõ~åm "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åix, Ñ¨ÓlOKåe. ^•xH˜
|Ü«∞@ J#OQÆ~∂° áê^Œ∞Å#∞, ^•xH˜ |Ü«∞@ WO„^•k kHÍÊÅ‰õΩÅ#∞,
"åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. D q^è=Œ ÚQÍ JiÛOK«∞ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
~åAÅ#∞ (JkèHÍ~°∞Å#∞) „ã‘ÅÎ #∞ =â◊=Ú KÕã∞¨ H˘#QÆÅ_»∞.
Hˆ =ÅO <Õu`À Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, "åOzè`« ^è#Œ =Ú#∞ á⁄O^Œ
QÆÅ_»∞. ã¨∞QÆO^èŒ ‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ ãÖÑ¨^,Œ P~ÀQÆº=Ú
á⁄O^Œ∞#∞. J#fl=Ú#∞ Jaè=∞O„uOz Éè∞í lOz# P~ÀQÆº=Ú, n~å…ÜÚ« =Ù
áêâßk `
„ º« Hõ~∆ =° ÚÅ∞
â’¡II J#O`À aO^Œ∞ ãÖÜ«ÚHÀÎ =∂Ü«∂ „|Ç¨‡-yfl`å~°"å<£
áêâßk„`«ºHõ~∆ À=∞O„`«ó ã¨~fi° =â◊º Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ I
|∞∞ëêº^•ºó Ñ¨Ó~°fi=ÚHÍÎó ã¨∞ºsƒ*Ë<åOQÆ „H˜Ü∂« =∞`å I
Ç¨Ïq+¨ºÉè∞í Q∑ [¿Ñ#‡O„`«O `«`fiÎ« ÅHõO∆ l`ÕO„kÜ«∞ó
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂[˚áêO`Õ =∞O„`«q`«=Î ∞ó I
^ŒkèH∆“„^Œ Ñ¶¨∞$`åHÍÎaèó ã¨q∞kƒùó H©∆~°Éèí∂~°∞Ç¨O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
268
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«`û« OYºÜ«∂ uÖˇó· â◊√^≥óúÂ [ÖÏÔH~ÎÂ ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂`«`
Î ó« I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï qÇ≤Ï`ÕÑ~ˆ‘ î #=â◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`Õ
J~°ÛÜÕ∞`«Ê~°"∞Õ âßhO =Hõº∆ =∂} „Hõ"∞Õ }`å"£∞ I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï^•ºÜ«∞*Ë^•^Ò HõiH‚ ÍÜ«∂O Ü«∞^è•qkè
JOQÍxˆHã¨~ˆ +¨µ ã¨∞ºó Ñ¨„`«™ê÷ =∂`«~ó° „Hõ=∂`ü I
WO„^•^ŒÜ∞« ó Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ó*Ïº¿ãÎëê=∞„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó
U=O ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ O ™êH∆Í^≥fiÂ „â◊=}À Éè"í ` Õ üI
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸_» H õ ∆ ~ ° = ÚÅ
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# =∞O„`«q∞k.
=∞#∞ó – PO „Ç‘ÏO „HÀO I
|∞∞ëê^Œ∞º^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ LK«ÛiOK«=ÅÜ«Ú#∞. c[=ÚÅ`À
JOQÆ<åº™ê^Œ∞Å∞ PK«iOKåe.
=~åO‰õΩâ∫ áêâ◊=∞cèu q^•ºO
HõÔ~·~°fiÇ¨ÏOfO Hõ=∞ÖÏã¨#™ê÷"£∞
ÉÏÖÏ~°¯HÀ\˜ „Ñü=∂O „u<Õ„`åO
Éèí*Ë-Ç¨Ï =∂^•ºO Éè∞í =<Õâfi◊ sO`å"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D =∞O„`«=Ú#∞ 24 ÅHõÅ∆ ∞
[Ñ≤Oz, J~°âÛ◊ ~°} KÕÜ∂« e. „u=∞^è∞Œ ~°=Ú`À `«_Ñç #≤ H©~∆ =° $Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ ∞
(~åq–"Õ∞_ç–=∞„i) ÖË^• â◊√^Œú [Å=Ú`À `«_çÑ≤# uÅÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«∂e.
Éè∞í =<Õâfi◊ s Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ #=â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞
JOQÆÑÓ¨ [, Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ =∂`«$HõÅ#∞, WO„^•^Œ∞Å#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ Ú
Å#∞ JiÛOKåe. W\ì̃ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ‰õΩÉË~∞° _»O`«\ ˜ "å_»Q∞Æ #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 269
Ñ¶∞¨ \Ï~°àæ ◊ Ü«∞O„`=« Ú

â’¡II PeMÏº-+ì̈ kQÆ~Öæ° Ï #∞º^Œ~Q° OÆ áêâßkHõO „`«ºHõ~∆ O°
HÀ¿+ª+fi¨ OQÆ=∞#∂<£ Ñ¨~ˆ +¨µ qeMË^ëŒ êì~å‚ =∞O„`«^fiŒ Ü«∞"£∞I
JKüÑ¨Ó~åfiÑ¨~°+¨@¯Ü«ÚQÆ¡==~å<£ "Àº=∂ã¨<å#~°æÖË
ëêfieMËºO„^Œ [ÖÏkèáêk QÆ∞}â◊ó ÑÖHÎ̃^fiŒ Ü«∞O `«`Ê« ~°"∞£ II
HÀ¿+ª+fi¨ +¨Ü
ì Ú« QÍ~°‚ =∂`«‡ ã¨ÇÏ≤ `åO Ü«ÚQÆ‡ ã¨fi~åO`«~` æ° åO
=∂Ü«∂O Hˆ ã¨~Q° ÍO^Œà+ı µ¨ qeMË#∂‡ÅO „uÑÖHÎ̃„Hõ=∂`üI
„uóáêâßO‰õΩâ◊"Õ+≤ì`«O K«eÑ≤aèsfi`«O „Hõ=∂^Œ∞„`«¯=∂`ü
Ñ¨^‡Œ ¿ã÷# Ñ¶∞¨ >Ë# ÑÖHõ[=ÚMË <å"Õ+` ì≤ O« `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
Ñ¶¨∞\Ï~°¯à◊ q∞^ŒOÜ«∞O„`«O =∞O„u}ÏO „áêÉèí$`«O =∞`«"£∞I
áêNâ◊HHÎ̃ Oõ ^Œ~Ê° HÍ=∞â◊HO© k~åO‰õΩâßó II
„Ñ¨^"Œè ∂≥ -ëêìH~∆õ À =∞O„`«ã`Î̈ ó« HÍq∞x ~°O[x
™êfiÇ¨ `À-ëêìH~∆õ À ã¨kƒù~Ñ° ~¨ ó° H©i`Î À=∞#∞ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ã¨HÅõ â◊√Éè=í ÚÅ#∞
WK«∞Û ''Ñ¶∞¨ \Ï~°àæ ◊ Ü«∞O„`«=Ú——#∞ q=iOK«∞K«∞<åfl_»∞. Wk J~°àæ =◊ ÚÅ‰õΩ
|Ü«∞@ XHõ =$`«=Î ÚQÍ<Õ edOKåe. H˘O^Œ~∞° ~Ô O_»∂ =¸_»∂ – ÖË^•,
<åÅ∞QÆ∞ =$`«=Î ÚÅ`À edOK«∞K«∞<åfl~°∞. Jk JãÖ|^Œ=ú ∞x, Ñ¨^•~å÷^~Œ ≈°
"åºMÏº#=ÚÖ’ ~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì âßã≤OKå_»∞.
Ñ¨ ^ Œ ‡ áê^•Kå~° ∞ ºÅ∞ =$`« Î ^ Œ fi Ü« ∞ O xi‡OKåÅx K≥ Ñ ≤ Ê #@∞¡
q=iOKå_»∞. =$`«Î^ŒfiÜ«∞ HõÅÊ# J„áê=∂}˜Hõ=∞x, XˆH =$`«ÎO
edOKåÅx "åºMÏº#OÖ’ WÖÏ K≥áêÊ_»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
270 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
''`«^Œ∞Ñ¨~°º+¨ì HÀ¿+ª+¨µ áêâß^ŒºëêìHõ∆~°O JQÍ„ked`åfi, Ñ¨Ù#â◊Û ÉÏÇ¨ÏºãÖkè+¨µ =$`«ÎOHõ$`åfi
`«^Œ∞`«Ê<Õfl+¨µ J+ì̈ã¨∞, HÀ¿+ª+¨µ HÍq∞#ºëêìHõ∆~°O PeYº =iú`å+ì̈ Ñïkè ãÖkè+¨µ =$`åÎ`ü |Ç≤Ïó =$`«ÎO
Hõ$`åfi `«^Œ∞`«Ê<Õfl+¨µ `«^Œ∞`«Ê<Õfl+¨µ ëÈ_»â◊HÀ¿+ª+¨µ J+ì̈Ü«ÚQÍ~°‚O âßHõÎO ëÈ_»âßHõ∆~°O qeMË`ü, W`«º<Õ#
Ñ¨Óˆ~fi}Ï#fiÜ«∞ Wu H“K«# 1. J<Õº 2. K«`«∞~°ã¨„^ŒfiÜ«∂O`«~°ƒÇ≤ÏãÖkè+¨µ =$`«Î^ŒfiÜ«∞O HÍ~°~Ú`åfi
=i÷`å+¨ì Ñïkè ãÖkè=$`åÎ^ƒŒ Ç≤Ïã≤ =$`«OÎ HÍ~°Ü∞« Ou I `«`„« HÀ¿++ª µ¨ J+¨Ü
ì Ú« QÍ~å‚O qeMË`ü W`åºÇ¨ïó I
J<Õº 3. `«∞ K«`«∞~°ã¨„ ÉÏÇ¨Ïº ãÖnè<å=ÚÑï =$`«Î"Õ∞HõO =i÷`å+¨ì Ñïkä ãÖkè+¨µ K«,
kfifÜ«∞O =$`«OÎ HÍ~°Ü∞« Ou `«`ü Ñ¨H`∆õ „« Ü«∞=∞Ñ≤ JãÖ|^ŒOú , â∫„`«ãº¨ Hõ„=∞ã¨º ÉÏkè``« åfi`ü I HõiH‚ Í=$`«Î
ÅQÍfl^èÀ=ÚY u„HÀ}ÏHÍ~å+ì̈ HÀëêª<åO â◊¥#`åfiK«Û I
HÕK« Ñ¨Ó~°fiÑ¨ˆH∆ =$`«Î`«„Ü«∞ HõÅÊ#=∞#º Ñ¨Hõ∆Ü≥∂ =Ù`«Î^ŒfiÜ«∞ HõÅÊ#O K« Jáê„=∂}˜Hõ"£∞ I
Ü«∂=`å q<å# x~åfiÇ¨Ï™êÎ=^Õ= HõÅÊ<å~°›q∞u <åkèHõ"£∞ I J`« UHõ"Õ∞= =$`«ÎHõÅÊhÜ«∞"£∞ I LÑï=$`«Îã¨º
`À Ñ¨^Œ=∞ Hõi‚HÍ`Õfi# ãÔ̈~Âfii"åOwHõ~°}Ï`ü I J`À =Hõ∆ºg∞} ™êOÑ¨„^•Ü«∞HÍ~å÷#∞ ã¨~°}"Õ∞= âı„Ü«∞ó II
„Ñ¨^=Œè ∂+ì̈H~∆õ ° =∞O„`«=Ú – PO „Ç‘ÏO H©O¡ H©O¡ „Ç‘ÏO NO „HÀO I
kfifÜ«∂+¨Hì ~∆õ ° =∞O„`«=Ú – HÍq∞x~°O[x ™êfiÇ¨ I g\˜x Ñ¶∞¨ \Ï~°àæ ◊
Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ edOK«=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II „Ç‘ÏOQ“i ~°∞„^Œ^~Œ Ú`Õ Ü≥∂Qˆ â◊fii ã¨=~°‡Ñ¶\ ¨ ò
kfi~îåO`«ó ëÈ_»âß~À‚-Ü«∞O =∞O„`«ãû¨ kƒù~∞° ni`«ó I
ed`åfiÉè∂í ~°̊ Ñ¨„`å^Ò Ü«∞O„`«"∞Õ `«^ºŒ ^è•qkè
^è•~°Ü∞« <£ "å=∞ÉÏÇ¨Ï∫ "å HõO~ˆ î "åx[=¸~°x÷ I
=â◊Ü∞Õ `ü ã¨HÖõ Ï<£ =∞~åÎº<£ qâı+} ¨ =∞Ç‘ÏÑ¨f<£
hÅÑ¨>ìË qeMÂ̌º`«^£ QÆ∞\˜HÍO Hõ$`«º`«`ü Ñ¨Ù#ó I
™ê^èºŒ „ÑüHõ$`Õó ã≤H÷õ xi‡`åÜ«∂ Ç¨Ï$k#º¿ã`ü
áê„`Õ „u=∞^è∞Œ ~å Ñ¨Ó~ˆ ‚ xóH˜Ã∆ Ñ·º<åO q^è•#`«ó I
ãÖÑ¨Ó[º QÆO^Œ Ñ¨ÙëêÊ^≥ºÂ ~°ƒeOxH˜Ñ∆ º¨ ~å„u+¨µ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 271
=¸Å=∞O„`«O [¿Ñ#‡O„f x`«º=∞+ì̈ ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I

ã¨áêÎÇ¨ ^•fiOzè`åO <ås=∂Hõ̂~` ¬ ü ã¨‡~°qÇ¨ÏfiÖÏO
Éè~í Ñ°̊ „¨ `Õ qeMÂ̌º`«^£ QÆ∞\˜HÍO Hõ$`«º`«`Ñü Ù¨ #ó I
ÖÏHõÜ ∆ ∂« `å„=∞~°[`« HÍOK«<~ˆ·≥ fi+ì̈Ü∞Õ `ü „Hõ=∂`ü
`«`ü ‰õΩOÉè#Ë ºã¨º ãÖÑ¨Ó[º Ü«∞^è•=^£ Éè∞í =<Õâfi◊ s"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~˘Hõ =∞O„`«=Ú ëÈ_»âßHõi∆
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ : „Ç‘ÏO Q“i ~°∞„^Œ^Œ~Ú`Õ Ü≥∂ˆQâ◊fii Ç¨ïOÑ¶¨\ò ™êfiÇ¨
D =∞O„`«=Ú#∞ Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· edOz, ÖË^• hÅ=G=ÚÃÑ·
edOz (Ñ¨Ùëêº~°¯=∞O^Œ∞ ÖË^• â◊√Éèí=ÚÇ¨˙~°Î=Ú#O^Œ∞ J<åq∞Hõ
~°H=Îõ Ú`À) Z_»=∞KÕuH˜ – ÖË^• HõO~î=° Ú#O^Œ∞, ÖË^• `«ÅÃÑQ· Íx ^èiŒ Oz#
ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ=¸ =â◊º=∞QÆ∞#∞. JkèHÍ~°∞Å∞ =â◊º=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
hÅ=G=ÚÃÑ· edOz ^•xx K«∞\ì̃ =∞^è∞Œ xi‡`« ("≥∞#ÿ O`À KÕã#≤ )
„ã‘Î ÉÁ=∞‡#O^Œ∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ™ê÷#=ÚÖ’#∞Oz „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ∞Oz# ‰õΩOÉè=í Ú
#O^Œ∞Oz ÑÖKÀÑ¨Kå~°Ñ¨Ó[ KÕã≤ „Ñük#=Ú ~å„uÜ«∞O^Œ∞ áêÜ«∞ã¨
|e ã¨‡iÊOK«∞K«∞, =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 8"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz#, "å~°O ~ÀAÅÖ’
`å#∞ W+ì̈Ñ¨_ç# „ã‘Î =â◊º=∞QÆ∞#∞.
D =∞O„`«=Ú Éèí∂~°̊Ñ¨„`«=ÚÃÑ· edOz Ü«∞O„`«"Õ+≤ì`«=Ú KÕã≤,
‰õΩOÉè=í ∞O^Œ∞Oz Éè∞í =<Õâfi◊ ix P"åÇ¨Ï#KÕã≤ Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II ãÖã¨Ê$â◊º `«O [¿Ñ#‡O„`«O k"åHõ~° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
Jaè+K ≤ º« „Ñ≤Ü∞« O ™ê^èºŒ O |nèflÜ«∂`ü Ü«∞O„`«=∂tY"£∞ I
HÍOuÑ¨Ù+≤^ì <Œè å~ÀQÆº ~ÚâßOã≤ ÅÉè` í Õ #~°ó
aè`ÒÎ qeYº `«#‡O„`«O Ñ¨Ó[ÜÕ∞xfl`«º=∂^Œ~å`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
272 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Éè∂í `«„¿Ñ`«Ñâ≤ ßKåãÎ̈O # gH˜` ∆ ∞« =∞Ñ≤ Hõ=∆ ∂ó
`«kfieYº t~°„™êÎ}Ë ™êkèÒ« ^è•~°Ü∞« <£ Éè@ í óI
Ü«Ú^Õiú Ñ¨Ó<£ |Ç¨˙<£ Ç¨Ï`åfi [Ü«∞=∂áÈflu áêi÷=`ü
=„*ÏOH˜`Õ =Ç≤ÏflÑ¨Ù~°^fiŒ ÜÕ∞`åO
áêâßO‰õΩâß_è®º =Ú^Œ~°ã¨÷™ê^è•ºO
=∞^èºÕ -^äHŒ À}Ë+µ¨ K« ÉÏÇ¨Ïº=$`ÕÎ Ñ¨Ù#ó
Ñ¨Ù#ãÎ̈`ü qeMË`ü ã¨=∞O`å`ü I
Éè∂í ~ˆ e˚ d`«"∞Õ `«`ü ™êº`ü ã¨~fi° =â◊ºHõ~O° #$}ÏO
P~ÀÔQºÂ â◊fi~°º [##O Ü«Ú^Õ+ú µ¨ q[Ü«∞„Ñ¨^"Œ ∞£ I
Éè∂í ~ˆ ã˚ ~¨ À*Ë ã¨fi~°̂Hã¨~å_èºÕ =~åæ+Ñì̈ „¨ `Õ =ã¨∞^è• Ñ¨Ù~°¿ã÷ I
áêâßO‰õΩâßÉèÏºO QÆ∞}â◊ó „Ñ¨|^•úO
=∂~¸OeMË#‡^èºŒ QÆ`åO ã¨™ê^è•º"£∞ II
ã¨~Àfi`«=Î ∞q∞^ŒO Ü«∞O„`«O ^è•i`«O ‰õΩ~°∞`Õ #$}ÏO
P~ÀÔQºÂ â◊fi~°º ™œÉèÏQÆº q[Ü«∂n# <å~°`"« ∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – HõÅâ◊=Ú#∞ ã¨Ê $tOK«∞K«∂
12"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, P ‰õΩOÉèí[Å=Ú`À ™ê^èŒº=ºH˜ÎH˜ Jaè¿+HÕz,
=∞O„`«=Ú#∞ tYÜ«∞O^Œ∞ |OkèOKåe. J`«xH˜ Ñ¨Ù+≤Ê – âßOu – ^è#Œ
– P~ÀQÆº – Ü«∞â◊=ÚÅ∞ ã≤kOú K«∞#∞. nxx QÀ_»ÃÑ„· "åã≤ Ñ¨ÓlOz#, P
QÆ$Ç¨Ï=Ú#‰õΩ Éè∂í `«„¿Ñ`« Ñ≤âßK«=ÚÅ =Å# ÉÏ^èÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ=Ù.
t~°„™êÎ}=Ú =∞O„uOz ^èŒiOz# Ü«Ú^Œú [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
+¨\òHÀ}=∞^èºŒ =∞O^Œ∞ „Ç‘ÏO`À ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú KÕã#≤ PO–„HÀO c[=ÚÅ∞,
™ê^èºŒ <å=∞=¸ edOz, HÀ}=ÚÅO^Œ∞, |Ü«∞@ =$`«=Î ÚÅO^Œ∞ edOz#
ã¨~°fiâ◊√Éèí=ÚÅ∂, Jcè+ì̈ã≤nú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 273
Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=∞O^Œ∞ J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =ÚedOz Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤

JK«∞ÛÅ∞, 8 =~åæH~∆õ =° ÚÅ∞ 8 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞, Éè∂í Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ PO „HÀO
„Ç‘ÏO PO „HÀOÅ∞ 3™ê~°∞¡ edOKåe. =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú edOKåe.
Wk ã¨~Àfi`«=Î ∞=Ú. nxx ^èiŒ OK«∞ =ºHÎ̃ P~ÀQÆº=Ú – Sâ◊fi~°º=Ú – H©iÎ
á⁄O^Œ∞#∞.
Ñ¶∞¨ \Ï~°àæ ◊ Ü«∞O„Ò«
Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^•uÅHõ `«O„`Õ

#==∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
274 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^äŒ ^Œâ=◊ ∞ó Ñ¨@Åó
J^äŒ `«fii`å „Ñ¨Hõ~°}"£∞
â’¡II `«`À-aè^•è ¿ãº `«fii`åO `«fii`«O Ñ¶Å¨ ^•~ÚhO
`å~À =∂Ü«∂=~°‡c[=∞$kúsâ◊ ã¨fi~åxfi`å I
‰õÄ~°‡ãÎ̈ÔŒ `Àº ÉèQí "Æ å<£ Hõó∆ „ã‘Î n~°…`«#∞K«Û^ù OŒ
ãÖ=sÎ ÉèQí "Æ å<å‡Ü«∂ Ñ¶_¨ O» `À ^•fi^ŒâßHõ~∆ ó° I
=Úx~°~∞° #˚ PMÏº`À q~å\ò KèO« ^Œó ã¨g∞i`«"∞£
`«fii`å^Õ=`å„áÈHÍÎ Ñ¨Ù~°∞ëê~°÷ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^• I
=∂Ü«∂q=i˚`å<£ =~å‚<£ =¸i÷fl ÉèÏÖËQÖÆ ÇË Ï¨ $k
<åaèQ∞Æ Ç¨ÏŸº~°∞ Ü«ÚQˆ ‡+¨µ *Ï#∞[OÑ¶∂¨ Ñ¨^+Õ µ¨ K« I
q#ºã¨º"åºÑ¨HOõ ‰õΩ~åº`ü ã¨=∞¿ãÎ<=·≥ ™ê^èHŒ óõ
‰õÄ~å‡^≥ºÂ ó ã¨ÑaÎ̈ ~è fi° ~Ô ó‚Â Ñ¨Ó~°fiÑ¨Ó~°fi q=i˚`ó·≥ I
^•fiÉèÏºO^•fiÉèÏºO +¨_O» QÍx HõÅÊÜÕ∞`åû^èHŒ À`«=Î ∞ó
ÅHõO∆ ãÖ[Ñ¨º=∞O„`«*’˝ =∞#∞"Õ∞#O l`ÕO„kÜ«∞ó I
^ŒâßOâ◊OAÇ¨ïÜ«∂^£ aÖÂ̌fi ~°‡^è∞Œ ~åÔHóÎÂ ã¨q∞^Œfi~Ô ó·
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ `«fii`«=ÚQÍ ã≤kOú K«∞
''`«fii`å—— =∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO „Ç‘ÏO Ç¨ïOMË K« KèÕHõ∆ó ¢ã‘Î Ç¨˙OˆH∆ „Ç‘ÏOÑ¶¨\ò I
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ |∞∞+≤ – J~°∞#˚ ó, q~å\ò K«O^Œó, `«fii`å^Õ=`å,
K«`∞« ifi^èŒ Ñ¨Ù~°∞ëêˆ~÷ qxÜ≥∂QÆó I
D =∞O„`«=ÚÖ’x „Ç‘ÏO ~°ÇÏ≤ `« ^ŒâßHõ~∆ =° ÚÅ#∂ t~° – ÅÖÏ@
– HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – <åaè – QÆ∞Ç¨Ïº – T~°∞^ŒfiÜ«∞ – *Ï#∞ – [OÑ¶∂¨
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 275
– áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. ã¨=∞ãÎ̈ =∞O„`«=Ú`À "åºÑ¨Hõ <åºãÖ

KÕÜ∂« e. MËK,« K«KÕè KèHÕ ó∆õ , Hõ„∆ ã‘,Î „ã‘ÇÎ ï¨ O, Ç¨ïOˆH∆ J#∞ c[^ŒfiÜ«∞=ÚÅ`À
+¨_O» QÆ<åºã¨=Ú ÖÏK«iOKåe.
âßº=∂O|i›HõÖÏÑ¨âıY~°Ü«Ú`å =∞É^ŒúÑ¨~å‚Oâ◊√HÍO
ãÖ*ÏÇ¨~° Åã¨`Ê« Ü≥∂^è~Œ É° ~íè å =∞ëêìÇÏ≤ áê<£ a„Éèf
í "£∞ I
`å@OHÍOQÆ^Œ "Õ∞YÖÏQÆ∞}~°}#‡Or~°`åO „áêÑ≤`å<£
HÔ ~· åfO =~°^•ÉèÜ
í ∂≥ ^ŒÜ∞« `« Hõ~åO ^ÕgO„u<Õ„`åOÉè*í Ë II
D =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ aÅfiã¨q∞^èÅŒ `À#∞,
aÅfiÑ¶Å¨ =ÚÅ`À#∂ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II Ç¨Ï$ÖË¡MÏ HõeÊ`ÕÑ‘ˆ~î, #=â◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`Õ
Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü `«fii`åO ^ÕgO =Hõº∆ =∂} q^•#`«ó I
ãÖ=~°HÎ ÀaO^Œ∞Ü«Ú`«ó Hõ=K«O ã¨HÅõ O qÜ«∞`ü
=„[^ÕÇÏ¨ Ñ¨Ù~°∞^ŒfiO^Œfi =∂ÉèÏ+¨º Ç≤ÏOQÆ∞Å^ŒfiÜ«∞"£∞ I
QÆ~Ü°̊ Ú« QÆ‡O qÜ«∞`ü¿ãO^Œ∞ =~å‡O`Àº n~°…aO^Œ∞=∂<£
ÑÖKå# <åÜ«∞Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O Ñ‘~°î =∞O„`«ó „Ñ¨Hi© ` Î ó« I
^Œ^•º^•ã¨# "Õ∞`Õ# =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
JOÔQó· „Ñ¨}` © åO QÍÜ«∞„fO Hˆ ã¨~ˆ +¨fi~°ÛÜÕ∞`ü „Hõ=∂`ü I
^Œà+ı µ¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ`åó Nc*Ï^•ºó ã¨∞Éè∂í +≤`åó
Ç¨ïOHÍsMËKs« O K«O_®O KèkÕ hO Hˆ Ñ∆ } ¨ O© „ã≤Ü
Î ∂« "£∞ I
Ç¨˙OHÍs Hˆ =∆ ∞HÍsOK« Ö’ˆHâßÜ«Ú^èŒ Éè∂í +¨}Ïó
Ñ¶\
¨ Hò Ís=∞„QÆ`À ÉÏ¿ÇÏº HÀ^ŒO_» =~°^•è i}©"∞£ I
^•fi~°ãº¨ áê~°≈fiÜ≥∂ó Ñ¨Ó*Ëº ÃÇ·Ï=∞"Õ„`« Hõ~åO|∞*Ë II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
276 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D „HÕk Ñ‘~=°î ∞O„`«=Ú`À
Pã¨#=Ú HõeÊOz, =¸Å=∞O„`«=Ú`À PÇ¨fixOKåe.
''Hõ∆O Ç¨ÏO =„[^ÕÇ¨Ï Ñ¨Ù~°∞ Ñ¨Ù~°∞ H˜∆O H˜∆O ¢H∆“O ¢H∆“O Ç¨ÏOH∆ÍO
ÑÖK«#<åÜ«∞ #=∞ó
ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ +¨_»OQÆ=ÚÅ∞ Ñ¨ÓlOz L`«Î~°=∞O^Œ∞ „Ñ¨}©`«,
Dâß#º=∞O^Œ∞ QÍÜ«∞„ux Ñ¨ÓlOKåe.
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ Nc[Ü«ÚHõÎ 1. Ç¨ïOHÍs 2. MËKs« 3. K«O_®
4. KèkÕ # 5. Hˆ Ñ∆ }¨ © 6. „ã‘Î 7. Ç¨˙OHÍs 8. Hˆ =∆ ∞HÍs â◊‰Ωõ ÅÎ #iÛOKåe.
g~°O`å JO^Œ"∞≥ #ÿ PÉè~í } ° =ÚÅ∞, WO„^•^Œ∞Å PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ =O\˜,
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ – "åÇ¨Ï#=ÚÅ∞ ^èiŒ OzÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú |Ü«∞@, J„QÆÉÏè QÆ=Ú W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Ñ¶\¨ òHÍs
– HÀ^ŒO_»^è•i}©Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe g~°∞ `«=∞ KÕ`«∞ÅO^Œ∞ |OQÍ~°∞
Éˇ`=Î« ÚÅaL ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
^ŒàÏ„QÆ=ÚÅO^Œ∞ Éèˇ·~°=ÙÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåÅx ''„`À`«ÖÏ=∞`«=Ú——
#Ok@∞¡#flk.
`«^•ƒ¿ÇÏº Éè̌~ · "° å#ëœì Ñ‘~= °î ∂`«$ ã¨=∞xfi`å<£——
HÕHõs Ñ¨Ó[
â’¡II [Ü«∂MÏº q[Ü«∞=∂MÏºK« HÕHõ~åÜ«∞ Ñ¨ÔŒ `«`ó«
~°H~∆õ H° ∆õ Ñ¨^™Œ êºO`Õ `«fii*Ï˝ ã≤~÷ ÀÉè=í I
=~å‡„™êÎO`Õ# =∞#∞<å HÕHõ~O° `«^ƒŒ Ç≤Ï~°º*Ë`ü
ÅQÆ∞_»O a„Éè` í O« Hõ$+Ö‚ Hõ$+¨‚ |~°ƒ~°=¸~°[÷ "£∞ I
P~°}ºÂ̌ ~°~∞° }ÿ̌ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~°uÜ«ÚHÔ óÎÂ ã¨∞QÆOkèaóè
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 277
Ñ¨Ó[ÜÕ∞^£ ^è∂Œ Ñ¨náê^≥ºÂ ó #$`«ºw`≥~· ‡° #∞<À~°"∞≥ óÿ I

U=Oã≤^úŒ =∞#∞~°‡O„f <ås#~°#~ˆ â◊fi~Ô ó·
=∂#º`Õ =`«û~å^Œ~åfi<£ ÅH∆Í‡ºl`«^<Œè âÕ fi◊ ~°ó I
Ü≥∂x‰õΩO_»O „Ñ¨HÖõ ÏÊº„`« ‰õΩ~åº^Àú=∞Ox*ËKÛ« ~ù ¸
=∞e¡HÍ‰õΩã¨∞"≥∞ÿ ~°∞›`åfi =â◊Ü∞Õ ^ŒdÅO [QÆ`ü I
Hõ$`åº„^ÀÇ¨kâ◊=∞#O Ñ¨ÖÏâ◊‰õΩã¨∞"≥∞ÿ~°∞›uO
W‰õΩ∆ YO_≥ó· â◊√Éè̌~· ∞° ›`åfi =∞Ç¨Ï`«=∞$kú=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
n~°…=∂Ü«Ú=∞"åáÈflu ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"Õ∞# ™ê^èHŒ óõ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `«fii`å^Õq HÕHõix D
=∞O„`«=Ú`À, J+¨ì^Œà◊ Ñ¨^Œ‡=Ú#‰õΩ |Ü«∞@ Ñ¨ÓlOKåe. #Å¡x
â◊s~°=ÚÖ’ ^ŒO_»^•è iÜ≥∞ÿ LOQÆ~åÅA@∞ì`À HÕHõi Ü«ÚO_»∞#∞.
=∞#∞ó : [Ü« ∂ q[Ü« ∂ H˜ O Hõ ~ åÜ« ∞ ~° H õ ∆ ~° H õ ∆ `« fi i`å*Ï˝
ã≤÷~ÀÉèí=Ñ¶¨\ò II
D"≥∞#∞ Z„~°x J~°}ºÑ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À, ÑÖKÀÑ¨Kå~°=ÚÅ`À
JiÛOKåe. #$`«ºw`« "å^Œº=ÚÅ`À Ñ¨ÓlOz# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨~fi° =â◊ºâ◊HxÎ˜
á⁄O^Œ∞#∞.
XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^èŒ#=O`«∞_»QÆ∞#∞. Ñ≤=∞‡@
Ü≥∂<åºHÍ~° ‰õΩO_»=Ú#∞ xi‡Oz =∞e¡ – Ñ¨ÖÏâ◊ – Ñ¨Ù+¨ÊÅ=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã≤# JaèKå~°„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞. K≥~°‰õΩ=ÚHõ¯Å`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ KÀ ^è#Œ =$kú – ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞O=Å# n~åúÜÚ« =Ó HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II ^è•<≥Âºó „Ñ¨H∆Íe`≥·~°∞›`åfi „tÜ«∞q∞ëêìO ã¨=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
Ü«∞"≥~· åú#º ã¨=∞$kúó™êº`ü QÀ^è∂Œ "≥∞iÿ +ì̈ ã≤^Ü
úŒ ∞« ó I
`«O_»∞Öˇ~· H° Ü
∆õ ∂« ã≤kóú ™êº^£=$kú ~°‡Ç¨Ïf uÖˇó·
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
278 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞O„fhÖ’`«ÊÖˇ· ~°∞›`åfi #$Ñ¨Ñf ¨ flO =â◊O #ÜÕ∞`ü I
„Ñ¨|∞^≥óúÂ ÑÖHõ*~·ˇ ∞° ›`åfi =â◊O#Ü«∞u "Õ∞khO
Jâ’ÔHó· Ñ¨Ù„`«=∂áÈflu =∞^è∂Œ HÔ i· +ì̈=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
Ñ¶¨Öˇ·~°̊O|∞ Éèí"≥·~°∞›`åfi ÅÉèí`Õ ^èŒ#g∞Ñ≤û`«"£∞
Ñ¨ÙÃ+ÂÊó áê@e ãÖÉè∂í `≥· i+ì̈ =∂áÈflu ã¨∞O^Œs"£∞ I
Ñ¨ÙÃ+Â~ì ƒ° ‰õΩÅ ãÖÉè∂í `≥ó· H©ióÎ ™êº^Œ#áê~Úh
n~°…=∂Ü«Ú~°É¡ ^Ëè •„"≥∞ÿ â◊ÛOÑÔ̈Hó· HÍOK«#O ÅÉè` Ë üI
‰õΩsfi`« ã¨~Ã¬° Ñ· ~À›=∞O â◊„`À~åflâ◊H~õ O° ã¨∞nèó
Ñ¨„`≥~· ƒ° ‰õΩÅ*ˇ· ~°∞›`åfi j„Ñ¶∞¨ =Ú`åû^ŒÜ∞Õ ^Œs<£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊√„Éèí=ÚKÕã≤# Hõ_çy#
^è•#º=Ú Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ "åOzè`^« #Œè =Ú á⁄O^Œ∞#∞. Ü«∞=^è•#ºÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ
^è•#º=$kú – ÑÖ@Å∞ ÉÏQÍ ÑÖ_»∞#∞. QÀ^è∞Œ =∞ ^è•#ºÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ W+¨ãì k≤ ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
aÜ«∞ºO Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ JHõÜ ∆ ∞« ã≤kú – uÅÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Jaè=$kú
– hÅHõ=∞Å=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# ~å[Ñüfl =â◊=∞QÆ∞#∞. qHõã≤`«
Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ [QÆ^£=â◊º=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. Jâ’HõÑ¨Ù+¨Ê Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ
Ñ¨Ù„`«ãO¨ `å#=Ú á⁄O^Œ∞#∞. WÑ¨ÊÑ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# W+ì̈ãk≤ .ú
<Õˆ~_»∞ÑÖ_»∞¡ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤# W+¨ì^èŒ#„áêÑ≤Î áê@e Ñ¨Ù+¨ÊÇ¨ÏŸ=∞O
=Å#, JdÅ+≤`„« ã‘xÎ á⁄O^Œ∞#∞. =‰õΩà◊ Ñ¨Ù+¨ÊÇ¨ÏŸ=∞O =Å# Q˘Ñ¨ÊH©i,Î
=∂q∞_çÑ¨ÓÅ∞, (¿Ñ`«) ãÖÃÑOQÆÑ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# |OQÍ~°=Ú
á⁄O^Œ∞#∞.
`≥ÖÏ¡"åÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ â◊`$« <åâ◊#O, =‰õΩà◊ Ñ¨„`«=ÚÅ Ç¨ÏŸ=∞O
=Å# â◊`$« [Ü«∞=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 279
â’¡II âßÅ‡b Ñ¨„`« Ç¨ÏŸ"Õ∞# ã¨Ñ` ¨ åfl<£ <åâ◊Ü∞Õ ^£^$Œè =O

HÀ„^Œ"≥·ó HõO_»<≥·ãÎ̈^ŒºxflOÉˇ·ifi^Õfi+¨ÜÕ∞x‡^äŒó I
`«∂+¨Ç¨ÏŸ"Õ∞# =¸Hõó™êº^Œ∞#‡`ÀÎ-ÔH∆Â~°ƒù"Õ^Œió
JÜ«Ú`«O Ç¨ÏŸ=∞ ãÖMÏº™êº[˚ [˚Ñ™¨ êÎ"å<£ „Ñ¨Hi© ` Î ó« I
™êfl#O `«#‡O„u`≥™· ÈÎ"∞≥ óÿ ã¨~fi° "åºkè Ç¨Ï~°Oã¨‡$`«O
`«[Ñ˚ OÎ̈ K«∞Å∞HõO`ÀÜ«∞O =ÚMËHÑ∆˜ OÎ̈ qëêÑ¨ÇÏ¨ "£∞ I
P~åÎÜ∞« Éè+Ë [¨ O ^Œ^•º#‡O„`Õ}Ï<Õ# =∞O„`«q`ü
ã¨É"íè `
Õ ü "åºkäx~°∞‡HÀÎ =∞O„`«™êº-º „Ñ¨ÉÏè =`«ó I
„uÖ’Ç‘Ï=Ú„kHÍ<Õ# =∞#∞<å™ê^è∞Œ ™êkè`å
Hõ$`åº„^ÀÇ¨kâ◊=∞h ã¨~fi° "åºkä q<åth I
ã¨~fi° ãÖÑ¨`ü „Ñ¨^•x`«ºO ã¨~fi° =â◊ºHõs=∞`å
Ü«∞^Œº^£ "åOKèu « =∞O„`«[˝ ãÎ̈`^Î« `Õ Õ # ™ê^èºŒ `Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – |∂~°∞QÆ∞ P‰õΩÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ â◊`$« <åâ◊#=∞QÆ∞#∞. HÀ„^Œ=á⁄@∞ì Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , x=∞‡ÑÖ_»`¡ À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ q^Õfi+¨}=Ú ã≤kOú K«∞#∞. q∞#∞=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
â◊`$« =Ù =¸QÆ"å_»Q∞Æ #∞. qcè`H« õ ( ) Ñ¶Å¨ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ â◊`$« =Ù
Ñ≤zÛ"å_»QÆ∞#∞.
g@xfl\˜H© 10 "ÕÅ ãÖYºÖ’ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. [Ñ¨=Ú ‰õÄ_®
JO`Õ ãÖYºÖ’ KÕÜ«∂e. `«fii`å=∞O„`«=Ú`À Jaè=∞O„uOz#
[Å™êfl#=Ú =Å# ~ÀQÆ x"å~°}=∞QÆ∞#∞. XHõ K«∞Å∞Hõ=Ú [Å=Ú
=∞O„uOz ¿ãqOz##∂ q+¨=Ú x"åiOÑ¨|_»∞#∞.
Jaè=∞O„uOz# B+¨^=Œè Ú ¿ãqOz# ~ÀQÆ=Ú `«fii`«=ÚQÍ x"å~°}
=∞QÆ∞#∞. |OQÍ~°=Ú – "≥O_ç – "≥O_ç ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ „QÆÇÏ≤ Oz
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
280 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
LOQÆ~=° ÚKÕã,≤ =∞O„uOz ^èiŒ Oz#, JaèKå~° „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
ã¨~°fi"åº^èŒ∞Å∂ x"å~°}=∞QÆ∞#∞. D =∞O„`« ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨=∞ã¨Î=¸
™êkèOK«QÅÆ _»∞ ãÖÑ¨^Œ – =â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
q[Ü«∞Ñ„ ^
¨ Œ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =∞^èÕº ã¨~À*Ë ^Œâ◊Ñ¨„`«Ü«ÚˆHÎ
=∂Ü«∂eMË ^•fiOzè`« ™ê^èºŒ QÆ~åƒù"∞£ I
`å~åk=~å‚<£ ^Œâ=◊ ∞O„`« ãÖ™ê÷<£
+¨\Hò À}c[O =ã¨∞^è•Ñ¨Ù~°ã"÷¨ ∞£ II
q^è$Œ `«O `«fii`åÜ«∞O„`«O qâıëêkfi[Ü«∞„Ñ¨^"Œ ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – q[Ü«∞=Ú#∞ HõeyOK«∞
`«fii`åÜ«∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk. ^ŒâÑ◊ „¨ `«ÜÚ« HõÎ Hõ=∞Å=Ú#O^Œ∞,
=∞^èºŒ Ö’ ''„Ç‘ÏO—— cã¨=Ú, ™ê^èºŒ – HÍ~°º=ÚÅ#∞ edOKåe. ^ŒâÑ◊ „¨ `«=Ú
ÅO^Œ∞ „Ç‘ÏO ~°Ç≤Ï`«=ÚQÍ FOHÍ~åk ^ŒâßHõ∆~°=ÚÅ#∞ edOz,
Éè∂í Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ +¨\’¯} c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
D Ü«∞O„`«^•è ~°}=Å# Hõ$`åº„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. ã¨=∞ãÎ̈
HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞ q[Ü«∞=Ú „áêÑ≤OÎ K«∞#∞. ã¨~Ê° – KÀ~° – ÉÏ^èÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ=Ù.
Å˛ H©iÑ„Î ^
¨ Ü
Œ ∞« O„`=« Ú
â’¡II `åˆ~ qeMË`«û~À[‰õΩÇ¨Ïˆ~ áê^è•ºaè^•è <åxfi`«O
=∞O„`å~å‚<£ =ã¨∞ãÖYºHÍ<£ =ã¨∞^Œàëı êfieYº `«^•›º`«óI
â◊HÍÎº„uó Ñï"Õ+`
ì≤ O« Ñ¶∞¨ @QÆÒ« Ñ¨^‡Œ ãÖ÷ =∞ÉÏ˚##O
Ü«∞O„`«O =â◊ºHõ~O° „QÆÇ¨ kÉèÜ í ∞« Ç¨Ï$Å¡H‡∆© „Ñ¨ÔŒ H©i^Î "Œ ∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 281
HÀëêª<åO â◊`"« ∞Õ Hõ qOâ◊uÜ«Ú`«O Hõ$`åfi ^è$Œ =O =∞^èºŒ `«ó

™ê^è•º_èº» O `«fii`åO t"åk qeMË<å‡Ü«∂O q<å=∞O„`«q`ü I
~ˆ MÏ„ˆQ+¨µÅã¨`ü „uâ◊¥Å =∞ã¨H$õ `ü ãÖ[Ñ¨º ãÖáêu`«O
Ü«∞O„`«OHˆ º∆ _» =∞Ç¨aèKå~°â=◊ ∞#O =âßº=Ç¨ÏO N„Ñ¨^"Œ ∞£
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞Å=Ú edOz
=∞^èŒºÖ’ Ç¨ïOÑ¨Ó~°fiHõ ™ê^èŒº – Hõ~°‡ – ™ê^èŒHõ<å=∞=ÚÅ∞ edOz,
^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ FO – „Ç‘ÏO – „Ç‘ÏO – Ç¨ïO c[=ÚÅ∞ =i˚Oz, q∞ye#
8 `«fi~°`åHõ∆~°=ÚÅ∂ „"åÜ«∞e. Ñ≤=∞‡@ ^•x |Ü«∞@ =¸_»∞ â◊H˜Î
=∞O„`«=ÚÅ∞ "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. J@∞ÃÑ· J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞ÖÏHõ$uÖ’ =∞O_»ÑO¨
edOz, JO^Œ∞ Ñ¶¨∞@™ê÷Ñ¨# KÕÜ«∂e. ^•xÜ«∞O^Œ∞ Ü«∞O„`«=ÚOz
Ñ¨ÓlOz ^èŒiOKåe. D Ü«∞O„`«=Ú =â◊ºHÍ~°Hõ=Ú – „QÆÇ¨Ï, ÉÏ^è•
x"å~°}=Ú, H©i„Î Ñ¨^=Œ ¸ JQÆ∞#∞.
NÑ¨^Œ `«fii`å Ü«∞O„`=« Ú
12 ~ˆ YÅ∞ `«∂~°∞Ê#∞O_ç Ñ¨_=» ∞~°‰Ωõ wã≤ 12 ~ˆ YÅ∞ L`«~Î =° Ú#∞O_ç
^ŒH}∆˜ =Ú#‰õΩ wÜ«∂e. WO^Œ∞ 121 QÆ_∞» Å∞ U~°Ê_»∞#∞. =∞^èºŒ Ö’ Dâß#º
HÀ}=Ú#∞O_ç FOHÍ~° ãÖÑ¨Ù\˜`« ™ê^è•ºHõ∆~° – ™ê^èŒºHõ~°‡ – ™ê^èŒHõ
<å=∞=ÚÅ∞ edOKåe.
Ñ≤^ÑŒ ¨ =∂Ü«∂c[ ~°ÇÏ≤ `« L`«fii`å^ŒâßHõ~∆ =° ÚÅ#∞ 12 P=$`«∞ÅÎ Ö’
edOz, `«∂~°∞Ê#∞O_ç Ñ¨_=» ∞~°‰Ωõ wã≤# 11 ~ˆ YÅ∂, L`«~Î =° Ú#∞O_ç
^ŒH} ∆˜ =Ú#‰õΩ wã≤# ~ˆ YÅ∞ á⁄_çyOz, „uâ◊¥Å=Ú PHÍ~°O U~°Ê~°Kåe.
D Ü«∞O„`«=Ú Ñ¨ÓlOz ^èŒiOz# JaèKå~°Hõ~°‡Å∞, L#‡`«Î`« –
=∞<À"≥H· Åõ º=¸ `˘ÅQÆ∞#∞. ÅH©∆ ‡„Ñ¨^=Œ ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
282 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J#∞„QÇÆ Ï¨ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II UHÍjuÑ¨^Õ+¨µ \ÏO`«q=ˆ~ ™ê^èŒºOeMË#‡^èŒº`«ó
Ñ¨âßÛ`ü ÑÖH˜+Î µ¨ kQÆ`æ åã¨∞ eÑ≤â’ EOã¨ó tMÏO`«O eMËÌü
t¿+ì+Ê‘ â◊xâ∫K«~åk qeMËÅH¡ ‡∆© =∞#∞O ÑÖHÎ̃âó◊
â◊„™êÎ q~°fi+¨_O» `«Ü∂« `«fii`«Ü∂« g`«O K«`∞« ~ükHõfi∆ Ñ≤ II
ÖÏO`≥ó· „Ñ¨g`«O Hõ=∞ÖÏã¨<#Õ Ñ¶∞¨ >Ë# g`«O Hõ=∞ÖÏã¨<#Õ
ãÖ™êkè`«O K«„Hõ=∞#∞„QÆÇ¨YºO ^Œ^è•º`ü Ü«∞^è•=`ü Hõ#HÍk|^Œú"£∞I
Hõ$`åºÑ¨ =∞$`«∞º~ÀQÍn<£ Hˆ fi∆ _»É∂íè `« =∞Ç¨„QÆÇ¨ <£
r"Õ^Œfi~°¬ â◊`«O Ñ¨Ù„`≥·ó ÃÑ·„`≥·ó ~°¡H∆Í‡º K« #O^Œu I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 9 xÅ∞=Ù QÆ_»∞Å∞, 9 J_»∞¤
QÆ_∞» Å`À 81 QÆ_∞» Å K«`∞« ~°„ã¨=Ú edOKåe. ^•x=∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ –
Hõ~‡° – ™ê^èHŒ õ <å=∞=ÚÅ‰õΩ J@∂, W@∂ ~Ô O_»∞ ~îH° Í~°=ÚÅ∞ edOKåe.
<åÅ∞QÆ∞kâ◊ÖÏ 4 – 4 QÆ_∞» ÅO^Œ∞ 5 ÑÖ‰õΩÅÎ O^Œ∞ EO – ã¨ó – =+¨\ò
J#∞ <åÅ∞QÆ∞ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „"åÜ«∞e.
Ñ≤=∞‡@ <≥~· ∞° u HÀ}=Ú#∞O_ç Dâß#ºHÀ} Ñ¨~º° O`«=Ú, =ÚO^Œ∞
K≥ÑÊ¨ É’=Ù 64 JHõ~∆ =° ÚÅ N=∞O„`«=Ú edOKåe. <åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅO^Œ∂
`«fii`å=∞O„`«=Ú#‰õΩ Ñ¶¨\ò, =∞iÜ«Ú =+¨\ò KÕiÛ XH˘¯Hõ¯ P=$uÎQÍ
4™ê~°∞¡ "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. ^•xx ‰õÄ_® =HÍ~°=Ú`À =∂Å=Öˇ edOKåe.
D Ü«∞O„`«=Ú#∞ Hõ=∞ÖÏã¨# =∞O_»ÑO¨ #O^Œ∞ HõÅâ◊™ê÷Ñ#¨ KÕã,≤
JO^Œ∞Oz Ñ¨ÓlOKåe. D ''J#∞„QÆÇÏ¨ Ü«∞O„`«=Ú—— |OQÍ~°∞ – "≥O_ç
– ÖË^• ~åy `åÜ≥∞`«∞ÖÎ ’#∞Oz ^èiŒ Oz#, JÑ¨=∞$`«∞º ÉèÜ í ∞« =Ú `˘Åy
z~°HÍÅ=Ú ã¨∞Y=ÚQÍ rqOK«∞#∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 283
N=∞O„`«O
â’¡II N™ê =∂Ü«∂ Ü«∂=∂™êN ™ê<ÀÜ«∂*Ë*˝ Ü
˝Ë ∂« <À™ê I
=∂~¸bÖÏ ÖÏbÜ«∂<å Ü«∂*ËÖ˝ Ïb bÖÏ*ËÜ˝ ∂« II
K«`∞« +¨¬+ì≤ Ñ¨^Ü
Œ ∞« O„`=« Ú
â’¡II eMËKÛ« `«∞ó+¨+ì≤ Ñ¨^+Õ µ¨ q^•fihâßk Hõ<åºk ~°=∂=∞#∞O`«O
ÉÏ¿ÇÏºÜ«∞^è•=`ü `«fii`åaèg`«O ÖÏO`≥â· Û◊ g`«O =~°HÍOK«#ã¨"÷ ∞£ I
^ÕâÑı Ù¨ ~ˆ "å #QÆ̂~QÆ$¿ÇÏ"å qxóH˜¿∆ Ñ K«Û„Hõq∞^ŒOÜ«∞^è•=`ü
`«„`«^$Œè =O QÀ=∞Ç≤Ïëêaè=$kúó ã¨=∞ºH± „Ñ¨*Ïã¨ãº¨ ã¨=∞$^ŒÜ
ú ∞« óã¨∞ºó
Hõ=K«O ÉèQí "Æ åOâ◊ÛO_À "Õ∞~°∞óã¨~ãæ° =¨ ∞xfi`«ó
„uHõO@H© ã¨=∂MÏº`å q^•º=~°‚ „`«Ü∂« u‡HÍ I
kfi~°∞HÔ ÎÂ ~°‡O„`«=~Ô ó‚Â ™êº^ŒOQÆ‰Ωõ Ñ¡ Î≤ ifi`å
„uÅHõ∆ „Ñ¨[¿Ñ^Õ<å =∂*Ëº<åO `Õ ^ŒâßOâ◊`ó« I
Ç¨ï`åfi„áêH± „áÈHõ=Î ∂ˆ~} æ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`åÎO „uHõO@H©"∞£
„uâ◊¥Å=Ú„^•O áê}˜ÉÏè ºO |^•ú`å‡#O „uHõO@H©"∞£ I
^è•º~Ú<£ ã¨Ê$ëêìfi [¿Ñ^£„QÆãOÎ̈ ã¨^ºŒ ãÎ̈O =ÚOK«u„QÆÇÏ¨ ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê# 64
JHõ~∆ =° ÚÅ ''N=∞O„`«=Ú——#∞ 64 QÆ_∞» Å K«`∞« ~°„ã¨=Ú xi‡Oz JO^Œ∞
edOz, |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ `«fii`å =∞O„`«=Ú, z=~° =+¨\ò`À
edOKåe.
D Ü«∞O„`«=Ú#∞ |OQÍ~°∞ áê„`«Ö’#∞Oz „QÍ=∞=Ú#O^Œ∞QÍx,
#QÆ~°=Ú#O^Œ∞QÍx, ^Õâ◊~å[^è•xÖ’QÍx áêuÃÑ\˜ì#KÀ áê_çÑÖ@Å∞
=$kúK≥Ok, „Ñ¨[Å∞ ã¨∞Y=ÚQÍ rqO`«∞~°∞. K«`«∞+¨¬+≤ì„Ñ¨^ŒÜ«∞O„`«=Ú
W@∞¡O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
284 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
FO „Ç‘ÏO Ç¨ïO MË K« KèÕ Hõ∆ó ¢ã‘Î Ç¨ïO ˆH∆„Ç‘ÏO =+¨\ò

FO „Ç‘ÏO Ç¨ïO MË K« KèÕ Hõ∆ó ¢ã‘Î Ç¨ïO ˆH∆„Ç‘ÏO =+¨\ò N ™ê =∂ Ü«∂ Ü«∂ =∂ ™ê N

™ê <À Ü«∂ *Ë̋ *Ë̋ Ü«∂ <À ™ê
=∂ Ü«∂ b ÖÏ ÖÏ b Ü«∂ =∂
Ü«∂ *Ë̋ ÖÏ b b ÖÏ *Ë̋ Ü«∂
Ü«∂ *Ë̋ ÖÏ b b ÖÏ *Ë̋ Ü«∂
=∂ Ü«∂ b ÖÏ ÖÏ b Ü«∂ =∂
™ê <À Ü«∂ *Ë̋ *Ë̋ Ü«∂ <À ™ê
N ™ê =∂ Ü«∂ Ü«∂ =∂ ™ê N
u
„ HõO@H© =∞O„`=« Ú
„ HõO@H© q^•º=∞O„`«=Ú : Ç¨ïO – MË – Hõ∆ó I
u
D =∞O„`«=Ú ~Ô O_»∞ P=$`«=Î ÚÅÖ’ LK«ÛiOz +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú#∞
PK«iOKåe. ^è•º#=Ú D q^è=Œ ÚQÍ KÕÜ∂« e.
â’¡II bÖÏ<åÉè~Ë ^° ™Œä êÎ^~Œ ∞° }~°∞z~°^óŒè HõO~î^° âÕ ßuû`å--™êº^£
=„ÔH~ÂÎ ^ü OŒ „ëêì Hõ~åà‹~· ∞° ^ŒÑi¨ QÆ`s·≥ ƒ+¨}ÏOwO K«`∞« iƒùó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 285
náœ HõO|∞~°^•è OQÆO Hõ~ã° ~¨ ã° ~≤ ∞° ÃÇ·Ï ~å÷~Ü

° ∞« Of[\ÏO`«ó
ã¨∂Êù~`°̊ ü j`åOâ◊√YO_® Éè=í `«∞ ÉèÜ í ∞« Ç¨Ï~å^Õ=`å=ó „u<Õ„`åII
D =∞O„`«=Ú#∞ =¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú`À
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕã#≤ ã≤kOú K«∞#∞. =∞O„`«ãk≤ xú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ~Ô O_»∞
KÕ`∞« Å`À „uâ◊¥Å=Ú„^Œ ^èiŒ Oz, =∞O„`«[Ñ¨=ÚKÕã,≤ Ñ≤âßK«„QÆãÎ¨ Ñ¨Ù~°∞+¨µx
ã¨Ê~°≈KÕã#≤ KÀ Jk `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
„uâ◊¥Å=Ú„^Œ – ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å JOQÆ∞+ª̈=ÚÅ∞, ~Ô O_»∞ z\ỖH#
„"Õà§◊ `À HõeÑ≤, q∞ye# =¸_»∞„"Õà§◊ #∞ ÃÑH· ˜ KåÑ≤# „uâ◊¥ÖÏHÍ~°=ÚÖ’
U~°Ê_»∞#∞. nx<Õ „uâ◊¥Å=Ú„^Œ JO^Œ∞~°∞.
=â◊ºu
„ HõO@H© =∞O„`=« Ú
â’¡II ˆH∆~°∞^•ú„ã‘Î „u=ˆ~Ü
‚ ∞« O q^•º=âßº„uHõO@H©
=∞O„`åÔ~‚Â sfiÑ≤û`≥ó· ‰õΩ~åº ^ŒOQÆ+@
¨ ¯O Ü«∞^è•Ñ¨Ù~å I
Ñ¨Ó~ÀfiHÍÎO ^Õ=`åO ^è•ºÜ«∞<£ =∞O„`«O„uxÜ«Ú`«O [¿Ñ`ü
^ŒâßOâ◊O ãïÊëêÇ¨ï`åfi =â◊Ü∞Õ ^Œfix`åO#~å<£ I
`å~À=∂Ü«∂ "åQÆƒ"ù åO`Õ x`«ºH˜<¡ flÕ =∞^Œ„^Œ"Õ
"åOVQÍ‡Ü«∂ =Ç≤Ïfl *ÏÜ«∂O`À =∞O„`«ó ÑÖK«^âŒ ßHõ~∆ ó°
^•fiÉèÏºO^•fiÉèÏºO Ñ¨Ù#~ü ^•fiÉèÏºO ^•fiÉèÏºOÑÖK«a~è H° ~Ô∆õ ó·
"åK«Oq<å ã¨=∞¿ãÎ<å Ñ¨ºOQÆ+@ ¨ ¯=∞^ä•K«~ˆ `ü I
„uÅHõO∆ „Ñ¨[¿Ñ#‡O„`«O P*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂`«Î `«ó
^ŒâßOâ◊O Ñ¨Ó[ ÜÕ∞fÊ~îO° K«`∞« óâ◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`«"∞£ I
POÑ¨Ó~åfiO „^•q}©O "å=∂O â◊OÉè∞í HÀ}Ë ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
PÇ¨^¡ HŒ Íi}©O *Ëºëêªg∞OHÍ~å^•ºO Ç¨ï`åâ◊<Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
286 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü H∆Àaè}O© ~“„n =¸OHÍ~å^•ºO xâßK«~ˆ
=∞^èºÕ Ü«∞*Ë`ü QÆ∞Ç¨Ïºâ◊HOÎ̃ "åQÆƒ"ù å^•ºO qK«H}
∆õ ó I
''=â◊º„uHõO@H©—— =∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk. Wk ~Ô O_®=$`«=Î ÚÅ`À
[Ñ≤Oz +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
=∞#∞ó – ˆH∆O ¢ã‘ÎO ˆH∆O I
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ ^è•º#=Ú Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
=¸_»∞ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, <Õu`À ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞=Ú Ñ¨Ù~°â◊Û~°} KÕã≤#
ã≤kOú K«∞#∞. ã¨HÅõ „ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ#∞ =â◊º=Ú KÕã∞¨ H˘#QÆÅ =∞O„`«q∞k.
x`åº=∞O„`«=Ú
15 JHõ~∆ =° ÚÅ ''x`åº—— =∞O„`«=Ú W@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó – FO „Ç‘ÏO SO x`«ºH˜¡<Õfl =∞^Œ„^Œ"Õ SO „Ç‘ÏO ™êfiÇ¨ II
FO „Ç‘ÏO – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞
SOx – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
`«ºH˜¡ – tMÏºS=+¨\ò I
<Õfl=∞ – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO I
^Œ„^Œ"Õ SO„Ç‘ÏO – <Õ„`«^fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
Ñ¨ÓiÎ=¸Å=∞O„`«O – J¢™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
Jx +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOz, WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II nfiÑÖ„uHÀ}O qÑ¨ÙÅO ã¨∞~°„^Œ∞=∞ =∞<ÀÇ¨Ï~°O
‰õÄ[`ü HÀH˜Å <å^•_èº» O =∞O^ŒO=∂~°∞`« ¿ãq`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 287
Éè$í OQÆÑÙ¨ +¨ÊÅ`åH©~‚° =Ú^ŒºK«ÛO„^Œ k"åHõ~O°

ã¨‡$`åfiã¨∞~åaú=∞^èºŒ ãÖ÷ `«ã‡≤ <å‡}˜Hºõ =∞O_»¿Ñ I
~°`fl« ã≤OÇ¨ã¨<#Õ º¿ãÎ „uHÀ}[fiÅ HõiHˆ‚
Ñ¨^‡Õ ãÖzO`«Ü∞Õ ^ÕgÌ O ™êH∆Í`ü „`≥Ö· ’Hõº"≥∂Ç≤Ïh"£∞ I
x`åºOÉè*í ` Ë ü ÉÏÅ â◊âßOHõ K«∂_®O
áêâßO‰õΩâ∫ HõÅÊÅ`åO HõáêÅ"£∞ I
Ç¨ÏÃãÂÎ~°fiÇ¨ÏOf=∞~°∞}ÏO„u<Õ„`åO
P™ê÷ÅÜ«∞OfO HõÅ=Å¡HO© `å"£∞ II
D q^è=Œ ÚQÍ ^è•ºxOz, =¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, <Õu`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∂« e. Ñ¨Ó[Ü«∞O^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe. „uHÀ} Ñ‘~=°î ÚÖ’
Dâß#º=∞O^Œ∞ – PO„^•q}Â̌º "å=∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞ – DO PÇ¨¡^ŒHÍi}Â̌º *ËºëêªÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
<≥·~°∞uÜ«∞O^Œ∞ – TO H∆Àaè}Â̌º ~“„^≥Âº #=∞ó I
=∞^èºŒ Ö’ – SO QÆ∞Ç¨Ïº â◊HÔ ºÂÎ #=∞ó I Jx JiÛOKåe.
â’¡II =∂Ü«∂^Œº=∂ã¨#O^Œ`åfi =¸iÎO=¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
J„`«ãO¨ Ñ¨Ó[ ÜÕ∞^ÕgÌ O =Hõº∆ =∂} „Hõ"∞Õ }`«∞ I
JOQÍ~°Û#O Hˆ ã¨~ˆ +¨µ ^Œà¿ı +Ê`åó ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
P^•ºx`åº ã¨∞Éè„í ^•-<åº =∞OQÆàÏ #~°gi}˜ I
ã¨∞ÉèíQÍ^Œ∞~°ƒùQÍÉèí∂Ü«∞ó ã¨ÑÎ̈g∞™êº#‡<À#‡h
J+ì̈g∞ ~°∞„^Œ~∂° áêK« g}Ï"å^Œ# `«`Ê« ~åó I
~°HÍÎ=∞<À~°=∂ ^Œ∂`«ºó ã¨∞"Õëê=∞^Œ =∞O^ä~Œ åó
P^ŒºO`«ÜÚ« QÆ‡ ~°ÇÏ≤ `åó ã¨fi~åó H©¡ |q=i˚`åó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
288 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
aO^ŒfiO`å =∞#=™êÎ™ê=∞#OQÆã¨‡~° =∞#‡^ä•ó
HÍ"≥∂=∂~°âÛ◊ ÑÖKÕ+µ¨ áêâßO‰õΩâ◊^#Œè ∞~üÉ$íè `«ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ''„Ç‘ÏO ã¨~fi° â◊HÍÎº`«‡<Õ
#=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À Pã¨#=Ú ã¨=∞iÊOz, =¸Å=∞O„`«=Ú`À
P"åÇ¨Ï# KÕÜ∂« e.
g}#∞ „"≥∂yOK«∞ 8 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ Ñ¨ÓlOKåe. 1.
x`åº 2. ã¨∞Éè„í ^• 3. =∞OQÆàÏ 4. #~°gi}˜ 5. ã¨∞ÉèQí Í 6. ^Œ∞~°ƒQù Í 7.
=∞<À#‡h 8. ~°∞„^•, g~°∞ Z„~°x â◊s~°=Ú`À =∞<ÀÇ¨Ï~°=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°∞.
g~°∞ ^Œ∂uHõÅ∞. HÍ=∞=∞^•Åã¨Å∞ J – P – JO – Jó – |∞∞ – |∞∂
– D 8 JHõ∆~°=ÚÅ∞ =i˚Oz, q∞ye# 8 JK«∞ÛÅ`À gi
=∞O„`«=ÚÅ∞ W@∞¡O_»∞#∞.
WO P^•ºÜ≥∞ÿ x`åºÜ≥∞ÿ #=∞ó I
DO ã¨∞Éèí„^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó I
LO =∞OQÆàÏÜ≥∞ÿ #=∞ó I
TO #~°gi}Â̌º #=∞ó I
ZO ã¨∞ÉèíQÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
SO ^Œ∞~°ƒùQÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó I
FO =∞<À#‡<≥ºÂ #=∞ó I
BO ~°∞„^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó (FO ~“„^≥Âº #=∞ó)
Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú#‰õΩ <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ J#OQÆ – ã¨‡~° –
=∞#‡^èŒ – HÍ=∞ – =∂~°∞Å#∞ 5QÆ∞ih Ñ¨ÓlOKåe. g~°O`å ÑÖK«
ÉÏ}=ÚÅ∞, áêâßO‰õΩâ◊ ^è#Œ ∞ã¨∞ûÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
â’¡II JÑ¨~åOQÆ x+ÖQÍ_è®º ~°HÍÎó Ñ¨Ó*Ïºó ã¨∞Éèí∂+¨}Ïó
=∂#‡^äOŒ "Àº=∞ ã¨~åæ_º»è O `ÕëêOc[=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 289
~°uó™êºkfi~°uó „Ñ‘uifi„Ñ‘u ~°‡u ^Œ∞~°‡f

^èŒ$uâ◊Û q^èŒ$u ã¨∞Î+≤ì ifi`«∞+≤ìâ◊Û ^Œâ◊ã¨‡$`åó I
~°HÍÎ g}ÏHõ~å^Õfi^Õfi HÍ=∂<åO áê~°≈fiÜ≥∂ó ã≤` ÷ åó
ã¨~åfiÉè~í } ° ãÖÑ¨<åfló Ñ¨Ó*Ïºó ¿ã‡~°=ÚMÏO|∞*Ïó I
H© JÉË+ª̈ ^ŒfiÜ«∞x~°∞‡HõÎ Y~å_èº» â◊Û`«∞~å##ó
aO^Œ∞=∂<£ c["Õ∞`å™êO „Hõ=∂Ö’¡Hˆ â◊fi~å<£ |Ç≤Ïó I
U=O ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O ^Õ"å<å=∞Ñ≤ ^Œ∞~°É¡ Ïè O
Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°º =∂áÈflu „áê~°ºú `Õ =x`å[<≥ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ HÍ=∞^Õ=ÙÅ‰õÄ
W^Œ~Ì ∞° K˘Ñ¨C#, ÉèÏ~°ºÅ∞ HõÅ~°∞. gi Ñ¨k=∞Ok ¿Ñ~°∞¡ W@∞¡O_»∞#∞. 1.
~°u 2. q~°u 3. „Ñ‘u 4. q„Ñ‘u 5. =∞u 6. ^Œ∞~°‡u 7. ^è$Œ u 8. q^è$Œ u
9. `«∞+≤ì 10. q`«∂+≤.ì g~°O`å g}Ï^è•i}∞Öˇ,· JÅOHÍ~°=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz,
=∞O^ŒÇ¨ ã¨=Ú`À #∞O^Œ∞~°∞. HÍ=∞^Õ=ÙxH˜ W~°∞„Ñ¨H¯õ ÖÏ W^Œ~Ì ∞° ÉèÏ~°ºÅ#∂
JiÛOK«=ÅÜ«Ú#∞.
gi c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ Ñ¨k=∞OkH© WÖÏ LO_»∞#∞. [O – *ÏO –
lO – rO – AO – EO – – *’O – *∫O – [O – [ó, gix
Ñ¨ÓlOz# Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ Ñ◊ ^¨ ‡Œ =Ú#‰õΩ |Ü«∞@, WO„^•^Œ∞Å#∞, "åi
PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞ JiÛOKåe. W\˜ì ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ãÖÑ¨`ü ™œÉèÏQÆº
ãÖ`À+¨=ÚÅ#∞ á⁄Ok `«fii`åâ◊HÎ̃ J#∞„QÆÇÏ¨ =Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
=∞~˘Hõ `«fii`å =∞O„`=« Ú
â’¡II "åQÆƒù=O =∂#‡^äŒO c[O x`«ºH˜<¡ flÕ =∞^ÒÑ¨Ù#ó
„^Œ"=Õ Ç≤Ïfl =^è∂Œ =∞O„`À ^•fi^Œâß~À‚Ü∞« g∞i`«ó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
290 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
|∞∞+≤ã¨û"≥∂‡Ç¨Ï#â◊ÛùO^À x=$xfl`åºK« ^Õ=`å
"åKåHõ$`åfi +¨_O» QÍx x`åºO^è•ºÜÕ∞xfl*Ë+^ì̈ •"£∞ I
K«`∞« ~°H¡ O∆õ [Ñ≤`åfiO-`Õ =∞^èŒ∞~åÔHÂÎ~°‡^èŒ∂Hõ*ˇ·ó
‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ Ü ° Ú« `«O Ç¨ï`åfi`À+¨ ÜÕ∞^£ QÆ∞~°∞=∂`«‡#ó I
â◊HÑÎ̃ ~ˆ‘ î Ü«∞*Ë^gÌÕ O =Hõº∆ =∂}Ë# =~°‡Î <å
JOQÍ#ºˆ~Û^Œº^ä• Ñ¨Ó~°fiO `«`ó« â◊HiÎ© =∂ Ü«∞*Ë`ü I
x`åºx~°O[<å H˜<¡ åfl Hˆ k¡ h =∞^Œ<å`«∞~å
=∞^Œ„^Œ"å „^•q}© K« „^Œq}À`«º+ì̈ â◊HÜ Îõ ∞« ó I
hÖ’`«ÊÅ HõáêÖÏ_èº» Hõ~å ~°HÍÎO|∞*ËH} ∆õ Ïó
Ö’HõáêÖÏ<£ Ü«∞*ËÔŒ `Õº "åÇ¨Ï<åÜ«Ú^èŒ ãÖÜ«Ú`å<£ I
ã≤^=úŒ ∞O„`«O [¿Ñ‡O„f ã¨ÇÏ¨ „ãÖâ◊Ü∞« #ã≤` ÷ ó«
Ü«∂OqzO`«º „ã≤Ü Î ∞« O~å„`Ò ™êã¨=∂Ü«∂u `«H} ∆õ Ï`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~˘Hõ`«fii`å=∞O„`«=Ú
''^•fi^ŒâßHõ∆i—— K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – ''SOH©¡O x`«ºH˜¡<Õfl =∞^Œ„^Œ"Õ ™êfiÇ¨ I
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ ã¨"≥∂‡Ç¨Ï# |∞∞+≤ó – x=$`ü Kè«O^Œó –
x`åº^Õ=`å – SO c[=Ú`À +¨_O» QÆ<åºã¨=ÚÖÏK«iOKåe. HÍ¡O H©¡
W`åºk+¨_£ n~°… c[=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜ∂« Åx Ñ¨~=° ∞QÆ∞~°∞=ÙÅ∞
K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ~åÑ¶¨∞=Éèí@∞ì `«# ãÖã¨¯ $`«"åºMÏº#=ÚÖ’ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
`«fii`«#∞ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
=„[Ñ„ ™¨ êÎi}© =∞O„`=« Ú
â’¡II "åVæ‡Ü«∂#O`«~°O x`Õº Éè∂í Ü≥∂ H˜<¡ flÕ =∞^Œ„^ŒÖË
kfi~îÀO`À ~°qãÖMÏº~À‚ =∞#∞~ü=â◊º „Ñ¨^•Ü«∞Hõó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 291
JOy~åó ™êº^Œ$+≤„ã≤+Î µ¨ Ñì π KèO« ^À =Úxaèsi`«O

=„[„Ñ¨™êÎi}© „áÈHÍÎ ^Õ=`åcè+^ì̈ •~Úh I
"åQÆƒ"ù #Õ +¨_O» QÍx q^Œ^•è º#‡O„`« q`«=Î ∞ó
=„[„Ñ¨™êÎi}©O ^è•ºÜÕ∞`ü ã¨=∂Ç≤Ï`« =∞<å`«`ó« I
=∞O„f=∞O„`«O [¿ÑÅ¡HO∆õ [áêO`ÕAÇ¨ï Ü«∂`«` Î ó«
JÜ«Ú`«O ~å[=$H∆À`≥ó÷Â Ñ¶∞¨ $`«ãHÔ≤ óÎÂ ã¨q∞^Œfi~Ô ó· I
â◊HÑÎ̃ ~ˆ‘ î Ü«∞*Ë^gÌÕ =∞~°∞}ÿ̌ó ‰õΩã¨∞=∂kaèó
JOQÍx Hˆ ã¨~ˆ +¨µ ã¨∞º~°~Û° hÜ«∂ ^Œà+ı fi≤ =∂ó I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï Hˆ k¡ h H˜<¡ åfl H∆Àaè}© =∞^Œ<å`«∞~å
x~°O[<å ~åQÆ=f ã¨ÑgÎ¨ ∞ =∞^Œ<å=f I
"Õ∞YÖÏ„^•q}© Ñ¨âßÛ^ÕfiQÆ=`«ºÑ¨~å ã¨‡$`å
HõáêÖ’`«ÊÅ ^è•i}ºó â◊HÜ Îõ ∂≥ ~°HÎõ q„QÆÇ¨ ó I
=∂`«~ÀkQ∑ qk‰õΩ∆ J~åÛºó Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ó*Ïº kwâ◊fi~åó
Éè*í #Ë ‡O„f =∞#∞O x`«º =∞~°Û<åkaè~å^Œ~å`ü I
^•i„^Œº~ÀQÆx~°∞‡HõóÎ ã¨r"Õ^£ âß~°^•Oâ◊Ò« I
Jã≤‡#‡O„`Õ ~°`À =∞O„f =â◊Ü∞Õ ^ŒdÅO [QÆ`ü II
x`«ºO=∞O„`≥· ~°∞Ê^èóŒ ‰õΩ~åº#∞‡YH∆ÍÅ # =∞#fiÇ¨ÏO
JO[#O uÅHõO Ñ¨Ù}ºO ^è•~°Ü∞Õ #‡O„u`«O ã¨∞nèó I
`åO|∂ÅO =∞O„u`«OÉèHˆí º∆ #‡O„u`«O ã¨∞nèó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =„[„Ñ¨™êÎi}© ^Õq=∞O„`«=Ú
^•fi^ŒâßHõ∆i K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – SO„Ç‘ÏO x`«ºH˜¡<Õfl =∞^Œ„^Œ"Õ ™êfiÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
292 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ |∞∞+≤ JOy~°ã¨∞_»∞, Kè«O^Œã¨∞û„u+¨µìÑπ,
=„[„Ñ¨™êÎi}© ^Õ=`«. SOc[=Ú`À +¨_O» QÆ=ÚÅ∞ KÕã≤ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
~°HÍÎ É∫÷~H° áÎõ È`Õ ~°q^ŒàH◊ =õ ∞ÖÏÉèºí O`«~ˆ ã¨xfl+¨}Ï‚O
~°HÍÎOw ~°H=Îõ ∞øo ã¨∞Êùi`« â◊tHõÖÏO ¿ã‡~°=„HÍÎO„u<Õ„`å"£∞I
c*ÏÑ¨Ó~ˆ +¨µ áêâßO‰õΩâ◊=∞^Œ#^è#Œ ∞ó ã¨`Hü áõ êÖÏx Ç¨ÏÃãÂóÎ
a„ÉèÏ}Ï=∂#`åOw ã¨Î#Éèí~° #q∞`å=∞OzHÍ=∂ „â◊Ü«∂=∞ó
ÃÑ· =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À ~å[=$Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ Ñ¨k"ÕÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. â◊HÑÎ̃ ~‘ =°î ∞O^Œ∞ Z„~°x Ñ¨ÓÅ`À ^Õqx Ñ¨ÓlOz, 12
^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ JOQÆâ‰◊ Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe. 1. Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï 2. Hˆ k¡ x 3.
H˜<¡ åfl 4. H∆Àaè}© 5. =∞^Œ<å`«∞~å 6. x~°O[<å 7. ~åQÆ=f 8. =∞^Œ<å=u
9. "Õ∞YÖÏ 10. „^•q}© 11. "ÕQ=Æ f 12. ã¨‡~å
g~°O`å Z„~°xHõ=∞Å=ÚÅ∞, HõáêÅ=Ú ^èiŒ Oz, Z„~°x ^ÕÇÏ¨ =Ú`À
#∞O^Œ ∞ ~° ∞ . |Ü« ∞ @ <åÅ∞QÆ ∞ "≥ · Ñ ¨ Ù ÖÏ, <åÅ∞QÆ ∞ HÀ}=ÚÅO^Œ ∂
J+¨ì=∂`«$HõÅ#∞ JiÛOKåe. ^•xH˜ "≥Å∞Ñ¨Å JG"åÇ¨Ï# ã¨Ç≤Ï`«
kHÍÊÅ‰õΩÅ #iÛOKåe. D q^è=Œ ÚQÍ Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕã#≤ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ^•i„^Œº
~ÀQÆ=Ú‰õΩ_Î ,·≥ n~å…ÜÚ« =ÙQÍ ãÖÑ¨^`Œ À rqOK«∞#∞.
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ D =∞O„`«=Ú [Ñ≤OK«∞K«∂, =ÚY„Ñ¨HÍ∆ à◊# „Ñüx`«º=¸
KÕã¨∞H˘#flKÀ Jaè=∞O„uOz uÅHõ=Ú^èŒiOz##∂, Jaè=∞O„u`«
`åO|∂Å ÉèHí } ∆õ (K«~fi° }O) KÕã#≤ #∂, ã¨~fi° [#∞Å∂ J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ
#∞O^Œ∞~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 293
`
¢ Ñ·≥ Ù¨ @ =∞O„`=« Ú
â’¡II N=∂Ü«∂ =∞^Œ<ó·≥ „áÈHÀÎ =∞O„fc[„`«Ü∂« `«‡Hõó
|∞∞+≤ó ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#â◊ÛOù ^À QÍÜ«∞„f ^Õ=`å =∞<Àó I
„uÑ¨Ù\ÏMÏº kfi~°∞HÔ óÎÂ c*ˇ~· O° QÍx +¨\„ò Hõ=∂`ü I
áêi*Ï`«=<Õ ~°"∞Õ º =∞O_»¿Ñ =∞}˜‰Ωõ \ì̃"∞Õ
~°`fl« ã≤OÇ¨ã¨<Õ ™œ"Õ∞º Ñ¨^‡Õ +¨\’¯}â’aè`Õ I
J^è™Œ êÎ`ü HõÅÊ=$Hõã∆ º¨ x+¨}Ï‚O ^Õ=`åOã¨‡~ˆ `ü
Kå=∞~å ^Œ~≈° `åO|∂Å Hõ~O° _»Hõ ã¨=Ú^ŒHæ Í<£ I
Hõ~∞° }Ï=∞$`« =i¬}Ïº Ñ¨âº◊ OfO ™ê^èHŒ Oõ ^Œ$âß
MÏ#∞ÅHõO∆ [¿Ñ^Õ#O =∞#∞O `å=`ü ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I
aÖÏfi~°QÆfi^èŒãÖÉèí∂`≥· ~°‡^èŒ∞~åÔHÂÎó ã¨q∞^ŒfiÔ~·ó
[áêÑ¨ÙÃ+ÂÊâ◊Û AÇ¨ïÜ«∂`ÀÎ+Ü ¨ ∞Õ ^Œfiã¨∞<å QÆ∞~°∞"£∞ I
Ç¨Ï$ÖËM¡ ÏqÇ≤Ï`ÕÑ~ˆ‘ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`åÎO q^è•#`«ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uÑ¨Ù\Ï =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flk.
=∞#∞ó : NO „Ç‘ÏO H©¡O I
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ, ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï# |∞∞+≤ó – QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó – „uÑ¨Ù\Ï
^Õ=`å I =¸Å=Ú`À 2 P=$`«ÅÖ’ +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
KåÑÖ áêâßO|∞[ ã¨~ã° *≤ Ï#ºO‰õΩâ◊O Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}Ï<£
a„ÉèÏ}ÏO`åO Hõ~ã° ~¨ ã° *≤ ·ˇ ~°`fl« =∞øoO „u<Õ„`å"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
294 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
¿ÇÏ=∂ÉÏ˚ÉÏè O ‰õΩK«É~íè #° `åO ~°`fl« =∞Or~° HÍOp
„ÔQ"· Ü
Õ ∞« ^≥º· ifiÅã≤``« #« ∞O ÉèÏ=ÜÕ∞K«ÛHù =Î̃ ∂^•º"£∞ II
áêi*Ï`«=<Õ~"° ∞Õ º =∞O_»¿Ñ =∞}˜‰Ωõ \ì̃"∞Õ
~°`fl« ã≤OÇ¨ã¨<Õ ™œ"Õ∞º Ñ¨^‡Õ +¨\’¯}â’aè`Õ I
J^è™Œ êÎH HõÅÊ=$Hõã∆ º¨ x+¨}Ï‚O ^Õ=`åOã¨‡~ˆ `ü II
D „uÑ¨Ù\Ï^ÕqH˜ W~°∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Kå=∞~°=ÚÅ∞, ^Œ~Ê° }∞, QÆO^èáŒ ê„`«,
`åO|∂Å ¿Ñ\˜Hõ ^èiŒ Oz Ñ¶∞¨ $}˜h – ã¨∂~åº – Pk`åº – „Ñ¨ÉÏè =f J<Õ
#Å∞QÆ∞~°∞ ^Œ∂uHõÅ∞ Ñï"Õ+≤ìOz Ü«ÚO^Œ∞~°∞. „uÑ¨Ù\Ï^Õq ™ê^èŒ‰õΩx
^ŒÜ«∞`À K«∂K«∞K«∞O_»∞#∞.
D =∞O„`«=Ú#∞ 12 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ aÅfi –
~å[=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ`À, =∞O^•~°Ñ¨ÓÅ`À 12"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e.
QÆ∞~°∞^ŒH}
∆˜ ã¨=∞iÊOKåe.
Ç¨Ï$ÖËY¡ `À („Ç‘ÏO) Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ KÕÜ∂« e.
â’¡II ÅH©;O ¿ÇÏ=∞„Ñ¨ÉÏè O`«hfiO ã¨Ç˙ ¨ |˚ÜÚ« QÍÉèÜ í ∞« ^•
K«„HõâO◊ YQÆ^•OÉè’[^è~Œ O° ¿ÇÏ=∞xÉèOí Ç¨Ïi"£∞ I
áêâßO‰õΩâßcè+ì̈ ^è~Œ åO Q“sO [áê~°∞}ÏO
=∞$QÆ@OHÍÉèÜ í ∂« cè+ì̈ ^è~Œ O° ã¨fi~°‚ xÉèOí Ç¨Ï~°"∞£ I
hÖ’`«ÊÅHõ~åO ™œ=∂ºO ~°uOHÍOK«# ã¨xflÉèÏ"£∞ I
^è$Œ `«áêâßO‰õΩâıëêfiã¨ Ñ¨Ù¿+Ê+¨µ =∞~°∞}O ã¨‡~°O
Ñ¨Ó~°fi=xflkäÜÚ« QÆ‡O `«^ºŒ *Ë^∞Œ ÉèÜ í ∞« áê~°≈fiÜ≥∂ó I
|Ç≤Ï~°OQÍx ãÖÑ¨Ó[º Ñ¨Ó*Ïºó Ñ¨„`Õ+µ¨ =∂`«~ó°
Ö’ˆHâß<£ =x`å ~°∂áê#~°ÛÜÕ∞`ü ™œ=∞º q„QÆÇ¨ <£ I
W`«O÷ Ü«∞ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞^ÕgÌ O x`«ºO ÉèHí Î̃ ã¨=∞xfi`«ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 295
ãÖ„áêÑ¨º Hõq`åO k"åºO „áêÑ¨ºÅH©;=∞#O`«~å"£∞ I

™œÉèÏQÆº=∞`«∞ÅO ÅÉÏúfi qÇ¨Ï~ˆ `ü ã¨∞z~°OÉè∞í q II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PˆQflÜ«∂k +¨\òHÀ}=Ú
ÅO^Œ∞ ÅH˜; "≥Ú^ŒÅQÆ∞ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. ã¨∞=~°=‚ ~°‚ ^ÕÇÏ¨ =Ú`À
Hõ=∞ÖÏÉèí=Ú â◊OY„HõQÆ^•^è•i J~Ú# q+¨µ‚=Ù#∞ ÅH©;ã¨"Õ∞`«=ÚQÍ
JiÛOKåe.
<≥~· ∞° uÜ«∞O^Œ∞ áêâßO‰õΩâ◊=~åÉèÜ
í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz, [áêÑ¨Ù+¨Ê
HÍOuÖ’#∞O_»∞ Q“ix, =∞iÜ«Ú =∞$QÆÑ~¨ â° √◊ =~åÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz
|OQÍ~°∞ =~°=‚ ÚÖ’ #∞O_»∞ Ç¨Ï~°∞x JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ hÅHõ=∞Å=Ú
^èiŒ Oz HÍOK«# =~°=‚ Ú`À #∞O_»∞ ~°ux, =∞iÜ«Ú áêâßO‰õΩâ◊ ^è#Œ ∞~åƒ}
(Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}=ÚÅ∞) ^èiŒ OzÜ«ÚO_»∞, J~°∞} =~°=‚ ÚÖ’#∞O_»∞ =∞#‡^ä∞Œ h
Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ^Œà◊=ÚO^Œ∞ J+¨ì=∂`«$HõÅ#∞, ^•xH˜ |Ü«∞@, „ã‘Î
~°∂Ñ¨=ÚÖ’ Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞ JiÛOKåe. ã≤kú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Q˘Ñ¨Ê
Hõq`«fiâ◊HxÎ̃ , Sâ◊fi~°º=Ú#∞, n~å…ÜÚ« =Ù#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
Jâßfi~°∂_è® =∞O„`=« Ú
â’¡II áêâßO‰õΩâ◊Ñ¨Ù\Ï â◊HÎ̃i¬O\©â’ QÆQÆ#Oã¨^Œ$H±
Ñ¨~"° ∞Õ â◊fii â◊ÉÏÌO`Õ kfi~îåO`«ó „Ñ¨}"åkHõó I
Jâßfi~°∂_è®=∞#∞ó „áÈHõÎ „ãÎ̈Ü≥∂^Œâ◊aè~°Hõ∆Ô~·ó
^•fiMÏº"Õ∞Hˆ # K≥Hˆ· # ^•fiMÏºO ÑÖK«a~è H° ~Ô∆õ ó· I
^•fiMÏº=∞OQÍx +¨\‰ò Ωõ ~åº`ü `«`À^ÕgO qzO`«Ü∞Õ `ü I
ÉÏ}ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`« =∂*Ëº<åO-`Õ l`ÕO„kÜ«∞ó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
296 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂^ÕgÌ O â◊HÑÎ̃ ~ˆ‘ î ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
áêâßk„`«ºHõ~∆ ÀˆH#Î q^è•<Õ# ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
P*Ïº_è®#flÇ¨ï`å#‡O„f ÅÉè` í Õ "åOzèÒ« Ñ¶Å¨ "£∞ I
Å=}ÿ̌~‡° ^è∞Œ ãÖã≤HÔ ÎÂ ~À›"∞Õ # =â◊Ü∞Õ `ü #$áê<£
`Õ<=·≥ qkè<å =∞O„f =â◊Ü∞Õ ^Œfix`å=∞Ñ≤ I
PeYºHÀëêªx qHÍ~°ãO¨ MÏº#ºO`«âÛ◊ `«∞¿+¯ „Ñ¨}=O ã¨™ê^èºŒ OI
J<Õº+¨fiÑ≤ ^•fi^Œâ◊ =∞O„`«=~å‚<£ eMËk^ŒO Ü«∞O„`«=∞âı+=¨ â◊º"£∞II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jâßfi~°∂_è» =∞O„`«=Ú
''„`«Ü∂≥ ^ŒâßHõi∆ —— q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO PO „HÀO„Ç‘ÏO U Ç≤Ï Ñ¨~°"Õ∞â◊fii ™êfiÇ¨ I
2 { 1 { 1 { 2 { 5 { 2 JHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú
PK«iOKåe. WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II ~°HÍÎ=∞âßfikè~°∂_è®O â◊â◊^èŒ~°â◊HõÖÏO |^Œú=∞øoO„u<Õ„`åO
áêâı<å|^èºŒ ™ê^è•ºO ã¨‡~°â~◊ q° =âßO ^ŒH}∆˜ <Ë å#Ü«∞Of"£∞I
Ç¨Ï¿ãÎ<å-<Õº# "Õ„`«O =~°H#õ Hõ=∞Ü«∞O ^è•~°Ü∞« OfO=∞<À*Ï˝O
^ÕgO ^è•ºÜÕ∞^Œ[„ãÖ ‰õΩK«É~íè #° q∞`åO k=ºÇ¨~åaè~å=∂"£∞ II
D =∞O„`«=Ú#∞ J~Ú^Œ∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, <Õu`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O
PK«iOKåe. â◊H˜ÎÑ‘~î°=∞O^Œ∞ J~°Û# KÕÜ«∂e. ˆH=ÅO PO„HÀO„Ç‘ÏO
c[„`«Ü∞« =Ú`À Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« J#fl=Ú#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ, Jcè+=ì̈ Ú
Å=}q∞„t`« J#fl=Ú, ÖË^• =∞^è∞Œ q∞„t`« J#fl=Ú Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
JkèHÍ~°=â◊º=Ú, „ã‘=Î â◊º=¸ ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 297
16 QÆ_∞» Å`À K«`∞« ~°„ã¨=Ú xi‡Oz, z=i <åÅ∞QÆ∞ QÆ_∞» ÅO^Œ∞

„Ñ¨}=ã¨ÇÏ≤ `« ™ê^èºŒ – HÍ~°º – ™ê^èHŒ ÍHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOz, q∞ye# 12
QÆ_∞» ÅO^Œ∞, =∞O„`«=ÚÖ’x 12 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ „"åã≤ ^èiŒ Oz#
Jcè+=ì̈ Ú ã≤kOú K«∞#∞. ã¨~fi° =â◊º=∞QÆ∞#∞.
J#flÑ¨Ó~å‚ =∞O„`=« Ú
â’¡II =∂Ü«∂Ç¨Ï$^£ ÉèíQÆ=`«ºO`Õ =∞¿ÇÏâ◊fii Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü
J#flÑ¨Ó~ˆ ‚ ~îÜ ° Ú« QÆàO◊ =∞#∞ó ã¨Ñ^Î̈ âŒ ßHõ~∆ ó° I
JOQÍx=∂Ü«∞Ü«∂‰õΩ~åº`«` Î À ^ÕgO qzO`«Ü∞Õ `ü
Ü«∞^è•qkè [¿Ñ#‡O„`«O =ã¨∞Ü«ÚQÆ‡ ã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I
™ê*Ëº<å-<Õfl# AÇ¨ïÜ«∂`ü `«^âÌŒ ßOâ◊=∞#O`«~O°
â◊HÎ̃Ñ‘ˆ~î Ü«∞*Ë^ÕÌg =∞OQÆÖ’ˆHâ◊fi~åÜ«Ú^è≥·ó
„áê`«~ˆ #O [¿Ñ#‡O„`«O x`«º=∞ëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
U`«™êº-#flã¨=∞$kúó ™êº„zÛùÜ∂« ã¨ÇÏ¨ =∞Ç‘ÏÜ«∞ã‘
=∂Ü«∂ Ñ¨^•‡=uÑ¨ÔŒ `«`ó« áê=Hõ=Å¡ÉÏè I
ã¨áêÎ~À‚ =∞#∞~åMÏº`«ó ã¨~fi° =â◊º„Ñ¨^•Ü«∞Hõó
JOQÍx=∂Ü«∞ Ü«∂ ‰õΩ~åº`ü ^è•ºÜÕ∞`ü „`≥Ö· ’Hõº "≥∂Ç≤Ïh"£∞ I
ÑÖK«ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¶∞¨ $`≥ó·
â◊HÑÎ̃ ~ˆ‘ î Ü«∞*Ë^gÌÕ =∞OQÍ^•º=~°}ÿ̌ ã¨ûÇ¨Ï I
HÕ[ÖË¯+¨fiOQÆ Ñ¨Ó*Ï™êº`ü Ñ¨Ó*Ïºó Ñ¨„`Õ+µ¨ =∂`«~ó°
Ö’HõáêÖÏó |Ç≤Ïó Ñ¨Ó*Ïºó `«^„Œ ™êÎ}` ˜ `
« À |Ç≤Ïó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨Ñ¨Î^ŒâßHõ∆i J#flÑ¨Ó~å‚
=∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
298 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞#∞ó : „Ç‘ÏO #=∞ó ÉèíQÆ=u =∂¿ÇÏâ◊fii J#flÑ¨Óˆ~‚ ™êfiÇ¨ I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó – J#∞+¨µÑì π KèO« ^Œó – „Ç‘ÏOc[O – ™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃ ,
„Ç¨O „Ç‘ÏO W`åºk =∂Ü«∂n~°… c[=ÚÅ`À +¨_»OQÆ<åºã¨=Ú. WÖÏ
^è•ºxOKåe.
â’¡II ~°HÍÎO qz„`« =ã¨<åO #= K«O„^ŒK∂« _®O
J#fl„Ñ¨^•# x~°`åO ã¨#Î ÉèÏ~° #„=∂"£∞ I
#$`«ºO`« q∞O^Œ∞â◊HÖõ ÏÉè~í } ° O qÖ’Hõº
Ç¨Ï$ëêìO Éè*í `
Ë ü ÉèQí =Æ fO Éè=í ^Œ∞óY Ç¨ÏO„f"£∞ II
D =∞O„`«=Ú 16 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, P[º ã¨ÇÏ≤ `« J#fl=Ú 16
"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. â◊HÑÎ̃ ~‘ =°î ∞O^Œ∞ JOQÆ=ÚÅ#∞, "åÇ¨Ï# PÜ«Ú^èŒ
ã¨ Ç ≤ Ï `« kHÍÊÅ‰õ Ω Å#∞ JiÛOKåe. „Ñ¨ u x`« º =Ú 108™ê~° ∞ ¡
=¸Å=∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz# J#flã¨=∞$kú, ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ñ¨^•‡=f =∞O„`=« Ú
ã¨áêÎH~∆õ ° Ñ¨^•‡=f =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : „Ç‘ÏO Ñ¨^•‡=u ™êfiÇ¨ I „|Ç¨Ï‡ – |∞∞+≤ó, QÍÜ«∞„fKè«O^Œó
Ç
„ Ï‘ Oc[O – ™êfiÇ¨ â◊HóÎ˜ , Ç
„ Ï‘ O c[=Ú`À +¨_O» QÆ <åºã¨=ÚÅ∞ KÕã≤ WÖÏ
^è•ºxOKåe.
â’¡II Ñ¨^•‡ã¨#™ê÷O Hõ~°ÑÖHõ *ÏÉèÏºO
~°HÀÎ`Ê« ÖË ãÖ^Œ^f
Œè O „u<Õ„`å"£∞ I
P a„Éèfí =∂Éè~í } ° Ïx~°HÍÎO
ã¨^•‡=fO Ñ¨^‡Œ =ÚvO Éè*í Ïq∞ I
D =∞O„`«=Ú#∞ 2 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, <Õu`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú
KÕÜ∂« e. â◊HÑÎ̃ ~‘ =°î ∞O^Œ∞ JOQÍk P=~°}Ï~°Û# KÕÜ∂« e. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 299
JOQÆÑÓ¨ [ – Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ =∂`«$HõÅ∞, |Ü«∞ Ö’HõáêÅ‰õΩÅ∞, ^•xH˜

|Ü«∞@ "åi "åÇ¨Ï# PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ PHõ~¬° }â◊HÎ˜
á⁄O^Œ∞#∞.
Ñ¨^•‡=f Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II +¨_»„ã¨=∞^èÕº „Ñ¨qeYºâ◊HÎ̃O HÀ}Ë+¨µ tëêìx +¨_»Hõ∆~å}˜
`«^•ƒÇ¨Ïº`À =∂`«$HõÜ∂« -aèg`«O Ñ¨^•‡=fÜ«∞O„`«q∞^ŒO „Ñ¨âã◊ "Î¨ ∞£
`å~°O t~°ã≤ q#ºã¨º ^ÕgO ãÖzO`«ºÉèÏ~°fO
â◊HcÎ̃ [O #º¿ã^•ƒùÖË ãÖã¨‡$`«º Éè∞í =<Õâfi◊ s"£∞ I
J=∞™œ <Õ„`«Ü∂≥ ~ü#º¿ãº`ü ^è•º`åfi ã¨∂~°ºOÇ¨ï`åâ◊#O
=ÚY=$`Õ#Î q#º¿ãº\ÏìO`«O K«O„^Œ=∞#∞ã¨‡~°<£ I
lÇ¨fiÜ«∂O q#º¿ãnƒ[O ~å=∂Ü«∂™êÎO qzO`«Ü∞« <£
™êfiÇ¨~“‚ QÆO_»Ü∂≥ ~ü#º¿ãº`ü `«^Q£ *Æ OË „^Œ käÜ∂« ã¨∞nèó I
J=∞~îO° <åºã¨=∂MÏº`«O ‰õΩ~°fi<£ „Ñük#O #~°ó
H©iÎ NHÍOu "Õ∞^è•<åO =Å¡É’è Éè=í u^è$Œ ="£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHÀ}=Úxi‡Oz =∞^èºŒ Ö’
„Ç‘ÏO edOz, HÀ}=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨^•‡=f =∞O„`« âıëêHõ~∆ =° ÚÅ#∞ edOz,
<åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ 51 JHõ~∆ =° ÚÅ =∂`«$Hõ "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
„Ñ¨}==Ú`À t~°=∞O^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Éè∞í =<Õâfi◊ ix ^è•ºxOz
„Ç‘ÏO c[=Ú#∞ ÅÖÏ@=∞O^Œ∞, ã¨∂~åºQÆ∞flÅ#∞ ^è•ºxOz JO – Jó
Å#∞ ~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅO^Œ∞, K«O„^Œ∞x ^è•ºxOz ~îO° c[=Ú#∞ =ÚY=$`«=Î Ú
#O^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
=∞Ç¨ÅH˜;x ^è•ºxOz NO c[=Ú#∞, <åÅ∞HõÜ∞« O^Œ∞, ÅH˜;Ü≥ÚHõ¯
~Ô O_»∞ QÆ[=ÚÅ#∞ ^è•ºxOz ''™êfiÇ¨—— â◊|=Ì Ú#∞ ~Ô O_»∞ K≥H¯˜ à◊Ü
¡ ∞« O^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
300 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
<åºãÖ KÕÜ«∂e. nxx ''J=∞~î°—— <åºãÖ JO\Ï~°∞. nxx ~ÀE
PK«iOz# H©iÎ – ãÖÑ¨^Œ =$kú K≥O^Œ∞#∞.
Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^• uÅˆH `«O„`Õ
^Œâ=◊ ∞ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äH·≥ Í^Œâó◊ Ñ¨@Åó
J^äŒ ^Œ∞~åæ „Ñ¨Hõ~°}"£∞
â’¡II `«`À^Œ∞~åæ=∞#∞O =ˆH∆º ^Œ$ëêì^Œ$+ì̈ Ñ¶¨Å„Ñ¨^ŒO
=∂Ü«∂-„uó Hõ~a‚° O^•fi_èÀº Éè∂í Ü≥∂-™œ ã¨~"æ° å<£ Éè"í ` Õ Iü
ÑÖKåO`«Hóõ „Ñüëêª"å<£ =∂~°∞`À Éè∫uHÍã¨#ó
`å~åk Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O`À-Ü«∞O =∞O„`À=ã¨fi Hõ~∆ å`«‡Hõó I
|∞∞+≤âÛ◊ <å~°^âŒ Û◊ Où ^À QÍÜ«∞„`«O ^Õ=`å =∞<Àó
^Œ∞~åæ ã¨g∞i`å ã¨kƒù~∞° iÌ `åÑ¨xfl "åi}© I
#=∞™ê¯~°qÜ«ÚHˆ #Î =¸Å=∞O„`Õ} ™ê^èHŒ óõ
„Ç¨=∂^≥ºÂ ã¨ûÇ¨Ï ‰õΩsfi`«+_¨ O» QÍx Ü«∞^è•qkè I
=ã¨∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O uÖˇ~· ‡° ^è∞Œ ~°Ö’e`≥ó·
Ñ¨Ü∂≥ O^è™Œ ê"å AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ü ã¨ÇÏ¨ „ãÖ l`ÕO„kÜ«∞ó I
Ñ‘~q°î ∞`«O÷ Ü«∞*Ë`ü ã¨=∞ºH± #=â◊HÎ̃ ã¨=∞xfi`«O
„Ñ¨ÉÏè =∂Ü«∂[Ü«∂ã¨∞H∆Í‡ qâ◊√^•ú#OkhÑ¨Ù#ó I
ã¨∞„Ñ¨ÉÏè q[Ü«∂ ã¨~fi° ã≤k^ú • #=â◊HÜ Îõ ∞« ó
J*òa~è ü „Ç¨Ïã¨fi„`«Ü∞« H©|¡ ~°ÇÏ≤ `≥ó· Ñ¨Ó[ÜÕ∞k=∂ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JëêìH~∆õ ° ^Œ∞~åæ=∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 301
=∞#∞ó : FO „Ç‘ÏO ^Œ∞O^Œ∞~åæÜ≥ÿ∞ #=∞ó I

|∞∞+≤ó – <å~°^óŒ , QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó, ^Œ∞i`åÑ¨xflÇ≤Ïi}© ^Œ∞~åæ^=Õ `å,
„Ç¨O – „Ç‘ÏO W`åºk +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú
L^• – FO „Ç‘ÏO^Œ∞O ^Œ∞~åæÜ∞ÿ≥ „Ç¨O Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
^è•º#â’HõO
ã≤OÇ¨Ï™ê÷ â◊tâıY~å =∞~°Hõ`« „Ñ¨MÂ̌º â◊Û`«∞iƒù~°∞ƒù*ˇ·ó
â◊OYO K«„Hõ^èŒ#∞â◊Û~åOâ◊Û ^Œ^èŒf <Õ„`≥·„ã≤Îaèó â’aè`å I
P=ÚHÍÎOQÆ^Œ Ç¨~°HOõ Hõ} ~°}`åºOp~°} #∂flÑ¨Ù~å
^Œ∞~åæ^∞Œ ~°u
æ Ç¨i}© Éè=í `«∞"À ~°`ÀflÅ¡ã`¨ ü ‰õΩO_»ÖÏ II
ã¨HõÅ ^Œ∞~åæ=∞O„`«=ÚÅ ™ê^èŒ#Ü«∞O^Œ∞, ^è•º<åO`«~°O D
^Œ∞~åæ=Ú„^Œ „Ñ¨îŒ ≈OKåe
=Ú+≤O ì |^è•fi Hõ~åÉèÏºO `«∞ "å=∞™ÈºÑï^ŒH} ∆˜ ÏO
Hõ$`åfit~°ã≤ ãÖÑ¨Ó*Ïº ^Œ∞~åæ=Ú„^ÜÕ ∞« g∞i`å II
J#QÍ Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å#∂ Ñ≤_çH˜à◊√¡QÍKÕã≤, Z_»=∞ Ñ≤_çH˜eÃÑ· ‰õΩ_ç
Ñ≤_Hç e˜ #∞Oz, t~°ã∞¨ ûÃÑ#· ∞Oz =Ú„^Œ#∞ „Ñ¨îŒ ≈OKåe. Ñ≤^ÑŒ ¨ PÜ«Ú^èŒ
=Ú„^ŒÅ∞ ‰õÄ_® „Ñ¨îŒ ≈OK«=K«∞Û.
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 8ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« uÅÅ`ÀQÍx,
áêÜ«∞ã¨=Ú`ÀQÍx 8 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. #=â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ 1. „Ñ¨ÉÏè 2.
=∂Ü«∞ 3. [Ü«∂ 4. ã¨∂H∆Í‡ 5. qâ◊√^•ú 6. #Okx 7. ã¨∞„Ñ¨ÉÏè 8.
q[Ü«∂ 9. ã≤k^ú • Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ JiÛOKåe.
J – W – L – |∞∞ – |∞∂ – – JHõ~∆ =° ÚÅ∞ =i˚Oz
q∞ye# 9 JK«∞ÛÅ`À gix Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
302 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
L^• : PO „Ñ¨ÉÏè Ü≥∞ÿ #=∞ó, „Ñ¨ÉÏè O Ñ¨Ó[Ü«∂q∞.
D =∂Ü«∂Ü≥∞ÿ #=∞ó, =∂Ü«∂O Ñ¨Ó[Ü«∂q∞ I W`åºk
â’¡II „Ñ¨}"å#O`«~O° =„[ #Y ^ŒO„ëêìÜÚ« ^è•Ü«∞K«
=∞Ç¨ã≤OÇ¨Ü«∞ =~å‡GO #uó ã≤OÇ¨Ï=∞#∞~°‡`«ó I
^Œ^•º^•ã¨#"Õ∞`Õ# =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
`«™êºO ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞ #∂‡~“Î ^Õg =∂"åÇ¨Ïº =∞O„`«q`ü I
JOQÍ=$uO Ñ¨Ù~å-Éèíº~°Ûº â◊H©Îó Ñ¨„`Õ+¨µ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
[Ü«∂K« q[Ü«∂H©ióÎ „Ñ‘uó Ñ¨âßÛ`ü „Ñ¨ÉÏè Ñ¨Ù#ó I
„â◊^•ú"∞Õ ^è• â◊$uó „áÈHÍÎ ã¨fi<å=∂^ŒºHõ~∆ åkHÍó
Ñ¨„`å„ˆQ+¨fi~°ÛÜÕ∞ ^Œëêì"åÜ«Ú^è•x Ü«∞^è•„Hõ=∂`ü I
K«„HõâO◊ Y QÆ^•Y_»æ áêâßO‰õΩâ◊ â◊~å<£ ^è#Œ ∞ó
Ö’ˆHâ◊fi ~åOãÎ̈`À ÉÏ¿ÇÏº `Õëê=∞„™êÎ}º#O`«~"° ∞£ I
W`«O÷ [áêkaè ~°‡O„f =∞O„`Õã^≤ úÕ q^è•#q`ü
‰õΩ~åº`ü „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<Õ`#Õ =∞#∞<å ã¨fi=∞h+≤`å<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ‘~åî ~°Û#Ö’ ''FO =„[#Y
^ŒO„ëêìÜ«Ú^è•Ü«∞ =∞Ç¨ ã≤OÇ¨Ü«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À
ã≤OÇ¨ã¨#O ã¨=∞iÊOKåe. =¸Å=∞O„`«=Ú`À P"åÇ¨Ï# KÕÜ«∂e.
JOQÆ^=Õ `«Å#∞ 8 =∞Okx, ^Œà=◊ ÚO^ŒÅ∞ 1. [Ü«∂ 2. q[Ü«∂ 3.
H©iÎ 4. „Ñ‘u 5. „Ñ¨ÉÏè 6. „â◊^•ú 7. "Õ∞^è• 8. â◊$u, JiÛOKåe. gi
„Ñ¨^=Œè ∂Hõ~∆ =° ÚÅ‰õΩ aO^Œ∞=Ù KÕiÛ Ñ¨ÓlOKåe. L^• : [O [Ü«∂Ü≥∞ÿ
#=∞ó, qO q[Ü«∂Ü≥∞ÿ #=∞ó I
g~°∞ J+ì̈|∞[=ÚÅO^Œ∂ K«„Hõ – â◊OY – QÆ^• – Y_»æ – áêâ◊ –
JO‰õ Ω â◊ – ÉÏ} – ^è Œ # ∞ã¨ ∞ ûÅ∞ ^è Œ i OzÜ« Ú O\Ï~° ∞ . Ñ≤ = ∞‡@
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 303
Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, "åi "åÇ¨Ï# PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. =∞O„`«ãk≤ ú

á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ ™êkèOK«QÅÆ _»∞.
â’¡II „Ñü+‘ªÜ«∞q^è•<Õ# HõÅâß<£ #= â’Éèí<å<£
~°`fl« Ç¨ÏG=∂k ãÖÜ«ÚHÍÎ<£ Ñ¨^+Õ µ¨ #=ã¨∞ã≤` ÷ å<£ I
=∞^èºŒ ¿ã÷ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ^Õg q∞`«~ˆ +¨µ [Ü«∂kHÍó
ãÖÑ¨Ó[º QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊ^≥º· ~°a+è O≤ KÕ#fl~åkèÑ"¨ ∞£ I
~å*Ïq[Ü«∞`Õ â◊`$« Ï<£ ™ê^èHŒ Àq[Ü«∞ „tÜ«∞O
„áêáÈflu ~Àw n~å…Ü«Úó ã¨~fi° "åºkè q=i˚`ó« I
=O^è•ºaè+H≤ ÍÎ qkè<å ÅÉè` í Õ `«#Ü«∞O=~°O
=∞O„`Õ}Ï-<Õ# ãÖ[ÑÎ̈=∂[ºO ‰õΩ∆ „^Œ[fi~åÑ¨ÇÏ¨ "£∞ I
QÆiƒù}<© åOqâı+} ¨ [ÑÎ̈=∂[ºO ‰õΩ∆ „^Œ[fi~åÑ¨ÇÏ¨ "£∞ I
=∞^èÕº`åˆ~ c[=∞O`«ó ã¨÷™ê^èŒºO Ñ¨„`Õ+¨fiëœì=∞O„`«=~å‚<£ qeYº
„u+¨µÉì gò `«O "Õ+`ì≤ O« =∂`«$HÍÔ~~‚Â º° O„`«O ^Ò~°Oæ Éè∂í Ñ¨Ù~°ãO÷¨ q^Œ^•è º`üI
‰õΩ∆ „^ŒÉ∂íè `«=∞Ç¨~ÀQÆ KÕ~ã° ~¨ Ê° x"å~°}O
q[Ü«∞NÑ¨ÔŒ Ñ¨ÙO™êO QÆiƒù}<© å ã¨∞Y„Ñ¨^"Œ ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – #=<åÉè=í ∞O_»Å=Ú#O^Œ∞
9 HõÅâ◊=ÚÅ∞ ™ê÷Ñ≤Oz, JO^Œ∞ ÑÖK«~°`«fl=ÚÅ∞, |OQÍ~°=Ú,
J+¨ìQÆO^èŒ=Ú LOKåe. "≥Ú^Œ@ =∞^èŒº#∞#fl HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞ ^Õqx
Ñ¨ÓlOz, q∞ye# 8 HõÅâ◊=ÚÅO^Œ∞ [Ü«∂k 8 =∞Ç¨â◊‰õΩÎÅ#∂
Ñ¨ÓlOKåe. D #=HõÅâ◊=ÚÅ [Å=Ú`À Ü«∞[=∂xx Jaè¿+HÕz#
J`«xH˜ HÍ~°ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
~ÀyH˜ Jaè¿+HÕz# P~ÀQÆº=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. Q˘„_®ex Jaè¿+HÕz#
ã¨∞Ñ¨Ù„`«∞x á⁄O^Œ∞#∞. ‰õ∆Ω„^Œ[fi~°=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞@‰õΩ, ã¨∞Y„Ñ¨ã¨==Ú#‰õΩ
Jaè=∞O„u`« Ñ¶∞¨ $`«áê#=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
304 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^Œ∞~åæÜ∞« O„`=« Ú
J+ì̈^àŒ Ñ◊ ^¨ ‡Œ =Ú edOz JO^Œ∞ =∞^èºŒ Ö’ „Ñ¨}= ã¨ÇÏ≤ `« ^Œ∞~åæ
c[=Ú, ™ê^èºŒ – Hõ~‡° – ™ê^èHŒ õ <å=∞=ÚÅ∞ „"åÜ«∞e. 8 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞
^Œ∞~åæÜ∞« O„`«O „"åÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ „u+¨µÑì π ( ) =∞O„`«=Ú`À
"Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. Éè∂í Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ =∂`«$HÍHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
=∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh =∞O„Ò«
â’¡II ÉèÏO`«O xÜ«∞`ü ã¨#Ü«∞#O âıfi`À =∞iÌx ~î^° fiŒ Ü«∞O
JëêìHs∆õ Ü«∞=∂MÏº`å q^•º=∞Ç≤Ï+¨=∞iÌh I
=∞Ç≤Ï+¨ÇÏ≤ Oã¨Hˆ Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ÑïH©i` Î O«
=∞Ç≤Ï+¨â„◊ `À âß~üVæ© Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò t~ÀOQÆO ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
=∞Ç≤Ï¿+ cè+Ü ¨ ∞« ^ŒfiO^ŒfiO Ç¨ïOÑ¶_¨ O» `«ó tMÏ=∞#∞ó
=∞Ç≤Ï+Ö Ç¨Ï#Ü«ÚQÍ‡O`Õ ^Õq Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò `«#∞K«Û^ù "Œ ∞£ I
=∞Ç≤ÏëêO`Õ ã¨∂^Œx Ç¨ïOÑ¶_¨ O» `« =∞Gg∞i`«O
=∞O„`≥~ˆ· `≥· ~å˚uÜ«ÚHÔ óÎÂ ÑÖKåOQÍx „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü I
J+ì̈ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O `«`ü ã¨ÇÏ¨ „ãÖu"≥ó· â◊√Éè̌ó·
Ç¨ï`åfi „áêwi`Õ Ñ‘~ˆ î Ü«∞*Ë#‡Ç≤Ï+¨ =∞iÌ#"£∞
ãÖÑ¨Ó*ÏºO-QÍx Ñ¨„`Õ+µ¨ ^Œ∞~åæMÏºO =~°=i‚hO
P~åºÇ¨ÏfiÜ«∂O `«$fÜ«∂O K« K«`∞« s÷ Hõ#Hõ„Ñ¨ÉÏè "£∞ I
ÑÖK«g∞O Hõ$uÎHÍ ãÖ*Ï˝O +¨+=ª‘ ∞Ñ¨ºÉèÜ í ∞« „Ñ¨^•O
Hõ<åºOã¨∞~°∂áêO „Ñ¨É*íè #Ë ‡O„f n~°… ã¨fi~Ô ó· „Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌx ''JëêìHõ∆~°
=∞O„`«=Ú—— K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 305
=∞#∞ó : =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌx ™êfiÇ¨ I nxH˜ <åºã¨=Ú W@∞¡O_»∞#∞.

=∞Ç≤Ï+¨ Ç≤ÏOã≤Hˆ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
=∞Ç≤Ï+¨â„◊ `À "å~üVæ© Ç¨ïOÑ¶\¨ ò – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
=∞Ç≤Ï+Ö cè+¨Ü«∞ cè+¨Ü«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò – tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
=∞Ç≤Ï+Ö Ç¨Ï#Ç¨Ï# ^Õq Ç¨ïOÑ¶\¨ ò – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
=∞Ç≤Ï+¨ã∂¨ ^Œx Ç¨ïOÑ¶\¨ ò – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
J#O`«~O° WÖÏ ^•ºxOKåe.
|∞∞+≤ó – âßHõ=`«ûó, „Ñ¨H$õ u KèO« ^Œó, =∞Oc[O, ™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃ I
â’¡II QÍ~°∞_ÀÑ¨Å ã¨xflÉèÏO =∞}˜=∞øo ‰õΩO_»Å=∞O_ç`åO
<Õq∞ â◊OY Hõ$áê}v@Hõ ÉÏ}HÍ~°∞‡Hõ â◊¥ÅHÍ<£
`«~h°̊ =∞Ñ≤ a„Éèf
í O x[ÉÏÇ¨ïó â◊tâıY~å"£∞ I
D =∞O„`«=Ú#∞ 8 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, uÅÅ`À 8"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«∂e. Ç¨ÏŸ=∂#O`«~°O Ñ‘~îå~°Û# KÕÜ«∂e. JOQÆÑ¨Ó*Ï#O`«~°O
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ 1. ^Œ∞~åæ 2. =~°=i‚h 3. P~åº 4. Hõ#Hõ„Ñ¨ÉÏè 5.
Hõ$uÎ 6. JÉèÜí ∞« „Ñ¨^• 7. Hõ<åº 8. ã¨∞~°∂áê, gix P – D – T – U
– S – F – B J<Õ c[=ÚÅ`À JiÛOKåe.
L^• : FO PO ^Œ∞~åæÜ∞ÿ≥ #=∞ó
â’¡II Ü«∞*Ë^Œ„ˆQëêfiÜ«Ú^è•x K«„Hõ â◊OMÏã≤ MË@HÍ<£
ÉÏ}O ÉÏ}Ïã¨#O â◊¥ÅO HõáêÅOÜ«∂kaèó „Hõ=∂`ü I
Ö’HõáêÖÏó Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ó*ÏºãÎ̈^„Œ ™êÎ}˜ `«`ó« Ñ¨~O°
=â◊Ü∞Õ uÎÅÇ¨ÏŸ"Õ∞# #~å<£ #~°Ñf ¨ #Ñ≤ I
ã≤^•ú~Ô ~÷Â ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∞<å‡O„f ~ÀQÍ`ü =ÚK«º`Õ Hõ}
∆ Ï`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
306 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨^‡Â≥ ~°∞›`åfi [ÜÕ∞K«Û„ù `«∂<£ ^Œ∂~åfiaèó âßOu=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`üI
Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞óÿ Ñ¨Ù+≤Oì ^è•<≥º· ~ü ^è•#º„tÜ«∞O „=*Ë`ü
HÍHõÑHÔ̈ óÂ∆ Hõ$`À Ç¨ÏŸ"≥∂^Õfi+Ö q`«#∞`Õ #$}Ï"£∞ I
=∞sK«ÇÏ¨ Ÿ=∂#‡~°}O iÑ¨Ù~åáÈflu ã¨~fi° ^•
‰õΩ∆ „^•iKÀ~° Éè∞í `å^•º<£ ^è•Ü«∞`åfi ^ÕgO q<åâ◊Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`å„QÆÉèÏQÆ=Ú
ÅO^Œ∞ K«„Hõ – K«„Hõ – â◊OY – Y_»æ – MË@Hõ – ÉÏ} – ^è#Œ Ñ¨Ù – â◊¥Å
– HõáêÅ=ÚÅ#∞, Ü«∞ – ~° – Å – = – â◊ – +¨ – ã¨ – Ç¨Ï J#∞
JHõ~∆ =° ÚÅ∞ *’_çOz JGÑ¨Ó[ KÕÜ∂« e.
L^• : Ü«∞O K«„HÍÜ«∞ #=∞ó I
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞ "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
[QÆ^Œfiâ◊º=Ú KÕã¨∞H˘#∞ ã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞#∞.
`≥ÖÏ¡"åÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ `«H}∆õ ~ÀQÆâßOu Hõ=∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
=Å# â◊`$« [Ü«∞O, ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞O âßOu^•Ü«∞HõO, "≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ ÅÇ¨ÏŸ=∞O
Ñ¨Ù+≤Hì ~õ O° , ^è•#ºÇ¨ÏŸ=∞O ãÖÑ¨^=Œ $kú, HÍH˜~Ô Hõ¯Å∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ q^Õfi+¨}
ã≤kOú K«∞#∞. =∞sz Ç¨ÏŸ=∞O=Å# =∂~°}O, ‰õΩ∆ „^ŒÉÏ^è• x"å~°}O, â◊`$«
– KÀ~° – Éè∂í `« ÉÏ^èŒ #tOK«∞#∞.
[Ü«∞^Œ∞~åæ =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~À^Œ∞~ÀæÜ«ÚQÆO ~°HõÎ=∞O`«ºO _è®O`«O ã¨Ö’K«#O
kfi~îåO`« [Ü«∞^Œ∞~ˆ Üæ ∞« O q^•º"Õ^•º ^ŒâßHõs∆ I
`å~åk^Œ∞~ˆ æ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ^Œ∞~ˆ tæ ~° Lni`«O
^Œ∞~åæÜ∞ÿ≥ ™êºzÛùMÏ =~°‡ Éè∂í `«~H° } ∆˜ ˜ H©i`
Î "« ∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 307
`å~åk ^Œ∞~ˆ kæ fi`«Ü∞« O ~°H} ∆˜ º~°H∆˜ ã¨g∞i`«O

`å~åk ^Œ∞~ˆ Üæ Ú« QÆÅO ~°H} ∆˜ ºGO ã¨g∞i`«"∞£ I
ÉÏ}ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O Ñ¶∞¨ $`Õ# AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó«
^ŒâßOâ◊OãÖã¨¯$`Õ =Ç¨Ï∫fl „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï#Ñ≤ Éè’[ÜÕ∞`ü I
JëêìH~∆õ Àk`Õ Ñ‘~ˆ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨Ó~°fi=`«∞ûnèó
=∞O„`«O[Ñ¨<£ qâı^Ü £ Ú« ^Õú â◊`$« Ï<£ Ç¨Ï<åºkfiâı+` ¨ ó« I
„Ñ¨[¿Ñ`ü =º=Ç¨~å^Ò `«„`åÑ≤ q[~¸ Éè"í ` Õ ü
J~°ÛÜÕ∞^ŒG â◊„™êÎ}˜ [Ü«∂s÷ q^ŒºÜ«∂-#Ü«∂ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^Œ â ßHõ ∆ i [Ü« ∞ ^Œ ∞ ~åæ
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO ^Œ∞ˆ~æ ^Œ∞ˆ~æ ~°H˜∆}˜ ™êfiÇ¨ I
=∂~°¯O_ÕÜ∞« |∞∞+≤ó – |$Ç¨Ïf KèO« ^Œó – FO c[O – ™êfiÇ¨
â◊HóÎ̃ 6 JOQÆ<åºã¨=ÚÅ∞ W@∞¡O_»∞#∞.
FO ^Œ∞~ˆ æ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
FO ^Œ∞~ˆ æ – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
FO ^Œ∞~åæÜ∞ÿ≥ – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
FO Éè∂í `«~H° }
∆õ ˜ – Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
FO ^Œ∞ˆ~æ ^Œ∞ˆ~æ ~°H˜∆}˜ – <Õ„`åÉèÏºO "Ò+¨\ò I
FO ^Œ∞ˆ~æ ^Œ∞ˆ~æ ~°H˜∆}˜ – J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò I
J#O`«~O° WÖÏ ^è•ºxOKåe
â’¡II HÍÖÏ„ÉèÏÉèÏO Hõ\ÏÔHºÂ∆ QÆi‰õΩÅÉèÜ
í ∞« ^•O =∞øo^ÕOú ^Œ∞~ˆ MÏO
â◊OYOK«„HõOHõ$áê}O „utY=∞Ñ≤ Hõ~Ô ~· ∞° ^ŒfiÇ¨ÏOfO „u<Õ„`å"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
308 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã≤OÇ¨Ïã¨¯O^è•kè~∂° _®O „uÉè∞í =#=∞dÅO `Õ[™ê Ñ¨Ó~°Ü∞« OfO
^è•ºÜÕ∞^Œ∞~Ì åæO [Ü«∂MÏºO „u^ŒâÑ◊ i¨ =$`åO ¿ãq`åO ã≤^HúŒ Í"≥∞óÿ
D =∞O„`«=Ú#∞ 5 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz <Õu`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ Éè’[#O ÃÑ\Ïìe. Ñ‘~îå~°Û# KÕÜ«∂e. =∞O„`«
[Ñ¨=Ú =Å# Ü«Ú^Œú[Ü«∞=Ú, (HÀ~°∞ì =º=Ç¨~°=ÚÅO^Œ∞, L^ÀºQÆ
Ñ¨sHõÅ∆ O^Œ∞ q[Ü«∞=Ú) ã≤kOú K«∞#∞. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ `«# Ñ¨x=Ú@¡#∞ D
=∞O„`«O`À x`«ºO JiÛOz# HÍ~°ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
â◊¥eh ^Œ∞~åæ =∞O„`=« Ú
â’¡II [fiÅ[fiÅ Ñ¨^Œ™êºO`Õ â◊¥ehu Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü
^Œ∞+ì̈„QÆÇÏ¨ O Ç¨ï„™êÎO`Õ =Ç≤Ïfl*ÏÜ«∂ qkè~‡° #∞ó I
Éè∂í `ÕO„kÜ«∂Hõ~Ô∆ ó· „áÈHÀÎ „QÆÇÏ¨ ‰õΩ∆ „^•k <åâ◊Hóõ
|∞∞+≤s~Ì …° `«=∂ó „áÈHõóÎ Hõ‰Ωõ Ñπ KèO« ^Œ L^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
â◊¥eh^Õ=`å„áÈHÍÎ ã¨=∞ã¨Î ã¨∞~°=Ok`å
^Œ∞~ˆ Çæ Ï¨ $^Œfi~°^Õ j~°O¬ qO^èºŒ "åã≤x `«zÛùMÏ I
Jã¨∞~åO`Õ=∞iÌx ™êº`ü Ü«Ú^ŒÑú Ó¨ ~°fi„Ñ≤Ü∞Õ Ñ¨Ù#ó
„`åã¨Ü∞« kfi`«Ü∞« O =~°‡ ^Õ=ã≤^úŒ ã¨∞Ñ¨Ól`Õ I
#Okx ™êº„^ŒHÜ ∆õ Ú« QÆO =∞Ç¨Ü≥∂wâ◊fii „Hõ=∂`ü
â◊¥e<åº^•º Ç¨ïOÑ¶_¨ O» `åó ÑÖKåOQÆ =∞#=ó ã¨‡$`åó I
=∞#∞"Õ∞#O [¿Ñ#‡O„f =~°Å‚ HõO∆ qK«H} ∆õ ó
ãïÊëê-<Õ# Ç¨ÏŸ=∞ã¨∞Î `«^âÌŒ ßOâ◊ q∞`À Éè"í ` Õ üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊¥eh^Œ∞~°æ – ÑÖK«^âŒ ßHõi∆
W@∞¡O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 309
=∞#∞ó : [fiÅ [fiÅ â◊¥ex ^Œ∞+ì̈„QÆÇ¨ÏO Ç¨ïOÑ¶¨\ò ™êfiÇ¨ I

D =∞O„`«=Ú „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞, ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ=ÚÅ#∞ x"åiOK«∞#∞.
|∞∞+≤ó n~°`… =« ∂ó, Hõ‰Ωõ Ñπ KèO« ^Œó, L`åû^ÀKåÛ@#, „Éè=í ∞, =∂~°},
"åº^èŒ∞Å∞, Éèí∂`«„¿Ñ`« _®H˜h Ñ‘_»Å∞, Jx ''Ñ¨^•~å÷^Œ~°≈—— ãÖã¨¯ $`«
"åºMÏº#=ÚÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_ç#k)
^Œ∞ˆ~æ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó I
=~°^Õ ™êfiÇ¨ I
qO^èºŒ "åã≤x tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
Jã¨∞~°=∞iÌx Ü«Ú^ŒÑ „ú Ü≤ ∞Õ `„ åã¨Ü∞« `„ åã¨Ü∞« Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
FO â◊¥ex ^Œ∞ˆ~æ ^Õ=ã≤^Œú ã¨∞Ñ¨Ól`Õ #Okx ~°Hõ∆ ~°Hõ∆
=∞Ç¨"Õ∞ˆQâ◊fii J„™êÎÜ«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò I
Jx ÑÖKåOQÆ <åºãÖ PK«iOz, WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II J^è•º~°∂_è®O =∞$ˆQO„^ŒO ã¨[Å^èŒ~° âßº=∞ÖÏO Ç¨ÏãÎ̈Ñ¨^≥Â‡ó
â◊¥ÅOÉÏ}O Hõ$áê} =∞i[Å [QÆ^• KåÑ¨áêâß<£ =Ç¨ÏOf"£∞ I
K«O„^À`«OÎ Ç¨ÏO„u<Õ„`åO z`« ã¨$aè~a° `è ó« MË@HÍ<£ a„Éèfí aèó
Hõ<åºaèó ¿ã=º=∂<åO „ÑüÉè@í ÉèÜ
í ∞« ^•O â◊¥ehO ÉèÏ=Ü«∂q∞II
D =∞O„`«=Ú#∞ 15 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« J#fl=Ú`À
^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe, Ñ≤=∞‡@ JëêìHõ∆~° Ü«∞O„`«Ñ‘~î°=Ú#O^Œ∞
JiÛOKåe.
â’¡II ^Œ∞~åæ^•º =~°^• qO^èºŒ "åã≤#º ã¨∞~°=∞iÌh
Ü«Ú^Œ„ú Ñ≤Ü∂« ÑÖK«g∞™êº`ü ^Õ=ã≤^úŒ ã¨∞Ñ¨Ól`å I
ã¨ÑgÎ̈ ∞ #Okh„áÈHÍÎ =∞Ç¨Ü≥∂Qˆ â◊fis Ñ¨~å
^ŒàÏ„ˆQ+¨µ `«^„Œ ™êÎ}˜ â◊OY K«„Hõ =∞ã≤OÑ¨Ù#ó I
QÆ^+Õ µ¨ KåÑ¨â¥◊ ÖÏx áêâ◊O Ñ¨âßÛ`ü kâßkäáê<£
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
310 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
W`«O÷ [áêkaèó ã≤^óúŒ ‰õΩ~åº`üH~õ ‡° x*ËÑû≤ `«"∞£ I
JëÈì`«Î~° ã¨Ç¨Ï„ãÖ Ü«∞ã≤ÎÖˇ·„ã≤Î =∞^èŒ∞~åÑ¨Ù¡`≥·ó
x`«ºO „ÑÄÇ¨ï Ü«∂`«ãÎ º¨ â◊HóÎ̃ ™êº^Œu=∂#∞+‘ I
JëÈì`~Î« ° â◊Ò« x`«ºO ãïÊëêAÇ¨ïÜ«∂#fl~°ó
"åOzèÒ« =`«û~å^Œ~åfiH± „áêÑ¨ÙflÜ«∂#‡Ç¨ÏfO„tÜ«∞"£∞ I
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"≥∂ Éè"í #Õ fl$Ï}ÏO ã¨~fi° "åOzè`« ã≤k^ú óŒ
KèåiHÍ^•ºx â◊„™êÎ}˜ [áêÎx =∞#∞<å-=Ú<å I
ãÖáê`å[º qeáêÎx q`«~O° u [Ü«∞„tÜ«∞"£∞
Jâ◊fi`å÷~¯° ã¨q∞kƒù~åfi uÖˇ~· åfi =∞^è∞Œ ~ÀH˜` ∆ ó·≥ I
Ç¨ÏŸ"≥∂=â◊Ü∞« u H˜„∆ Ñ¨ g∞Ñ≤û`å<£ =∞O„u}À #~å<£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JOQÆ Ñ ¨ Ó *Ï#O`« ~ ° O
^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞, 1. ^Œ∞~åæ 2. =~°^• 3. qO^èºŒ "åã≤x 4. Jã¨∞~°=∞iÌh 5.
Ü«Ú^Œú„Ñ≤Ü«∂ 6. ^Õ=ã≤^Œú ã¨∞Ñ¨Ól`å 7. #Okh 8. Ñ¨~å â◊‰õΩÎÅ#∞
P~åkèOKåe.
Ñ¨„`å„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ gi PÜ«Ú^è=Œ ÚÖˇ#· â◊OY – K«„Hõ – Jã≤
– QÆ^• – ÉÏ} – KåÑ¨ – „uâ◊¥Å – áêâ◊=ÚÅ#∞ JiÛOKåe. |Ü«∞@
kHÍÊÅ∞#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. áêÅ∞, <Õ~Ú, `Õ<≥ HõeÑ≤#
uÅÅ`À x`«º=¸ 1008 Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ XHõ ãÖ=`«û~° HÍÅ=ÚÖ’
JfO„kÜ«∞ â◊HÎ̃ ã≤kOú K«∞#∞.
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# Jcè+ãì¨ k≤ ,ú PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ Jaè=∞O„uOz, Ç¨ÏŸ=∞
âı+"¨ ∞≥ #ÿ <ÕuKÕ Y_»=æ Ú#‰õΩ Ñ¨Óã≤# Ü«Ú^Œ[ú Ü«∞=Ú „áêÑ≤OÎ K«∞#∞. „u=∞^è∞Œ ~°
q∞„t`«~åq, lÖË_¡ ∞» ã¨q∞^èÅŒ ∞ ÖË^• uÅÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ =jHõ~} ° =Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 311
Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú =^ŒeOK«∞@

â’¡II L^Œº^•Ü«Ú^èŒ Ç¨Ï™êÎO`åO ^ÕgOHÍÅÑ¶¨∞#„Ñ¨ÉèÏO
^è•º`åfi`å‡#O [¿Ñ#‡O„`«O ã¨Ê$ëêìfi~°OÎ =ÚOK«u „QÆÇÏ¨ ó
ã¨~åÊY∞=$tÛHÍn<åO q+¨=∂â◊√ q<åâ◊Ü∞Õ `ü
=∞#∞<å-<Õ# qkä=#‡O„`«q^Õ=Ì `åkèÜ∂« I
=∞O„`Õ}Ï<Õ# ãÖ[áêÎ<£ ÉÏ}Ï<å^•Ü«∞ ™ê^èHŒ óõ
q=ÚOKÕ`ü „Ñü¿ã<åÜ«∂O ™ê^Œ$`«O q^Œ$`åÉè"í ` Õ üI
AÇ¨ïÜ«∂uÎÅ ã≤^•ú~Ô úÂ ~°H¡ "∆õ ∞Õ HõO Ü«∞^è•qkè
<å=∞Ü«ÚHõOÎ [Ñ¨#‡O„`«O Ü«∞™êfi-™œ =∞$`«∞º"Õ∞+¨ºuI
QÆ∞\˜HÍOQÀ=∞Ü≥∂`«Ê<åflO Ç¨ï`åfi-+ì̈ â◊`ã« O¨ YºÜ«∂
ã¨áêÎÇ¨ `ü ‰õΩ~°∞`Õ =∞O„f q^Õfi+Ö ã≤flQÆÜ ú ∂≥ i‡^äóŒ I
QÆ$Ç‘Ï`åfi QÀ=∞Ü«∞O "Àºq∞fl „uã¨ÇÏ¨ „ãÖ [¿Ñ`«` Î ó«
QÆq∞+¨º`åO ^•fi~°^âÕ ı xMÏ`«O ãÎ̈OÉè#í OÉè"í ` Õ üI
|Ç¨ï<ÀˆH#Î HÕã¨~fi° O ™ê^èÜ Œ ∞Õ #‡#∞-=Ú<å
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – hÅ"Õ∞Ñ¶∞¨ =Ú=O\˜ HÍOu
QÆey, KÕuÜ«∞O^Œ∞ â◊`«$=^èŒ xq∞`«Î=Ú â◊G=Ú ^èŒiOz# ^Œ∞~°æ#∞
^è•ºxOK«∞K«∂, ^ŒÜ∞« º=Ú Ñ¨\#ì˜ =ºH˜xÎ ã¨Ê $tOz D =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz#
P Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú `˘ÅyáÈ=Ù#∞. ã¨~Ê° – â◊√#Hõ – =$tÛHõ – =¸+≤Hõ
q+¨ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
Ü«Ú^Œú=Ú#O^Œ∞ =∞O„uOz# ÉÏ}=ÚÅ∞„Ñ¨Ü≥∂yOK«∞@=Å#
[Ü«∞=Ú ÅaèOK«∞#∞. uÅÅ∞ – `≥ÖÏ¡"åÅ`À XHõ ÅHõ∆ â◊`$« <å=∞O`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ J`«_∞» <åâ◊#=∞QÆ∞#∞. P=Ù¿Ñ_»`À KÕã#≤ QÆ∞\˜HÅõ #∞
(ZO_çOz# P=Ù¿Ñ_» LOÅ∞, Wq Ñ≤_H» Åõ =Öˇ<Õ H˘O`« ^è•#ºOá⁄@∞ì
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
312 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
HõeÑ≤ LO_»Å∞QÍ KÕã≤ ZO_çOKåe) „Ñük#=¸ 108™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ XHõ "å~°O ~ÀAÅÖ’ q^Õfi+¨} ã≤kOú K«∞#∞.
P=Ù¿Ñ_»#∞ Éèí∂q∞ÃÑ· "ÕÜ«Ú ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Jk Éèí∂q∞ÃÑ·
Ñ¨_‰» Ωõ O_®<Õ ^•xx „QÆÇÏ≤ Oz, KÕuÖ’#∞OK«∞H˘x =¸_»∞"ÕÅ∞ =∞O„`«[ÑÖ
KÕã,≤ ^•xx „Ñ¨Ü∂« }=ÚH˘~°‰Ωõ |Ü«∞Å∞^Õ~∞° â◊`$« =ÙÜ≥ÚHõ¯ QÆ$Ç¨Ï^•fi~°=Ú
=^ŒÌ áêuÃÑ\ì̃# J`«xH˜ ãÎ̈OÉè#í =∞QÆ∞#∞. Z‰õΩ¯=QÍ K≥ÑÊ¨ _»O ZO^Œ∞‰õΩ?
ã¨~fi° „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∂ D =∞O„`«O`À ™êkèOK«=K«∞Û#∞.
=#^Œ∞~åæ =∞O„`=« Ú
â’¡II LuÎ+ª̈ Ñ¨^Œ=∂ÉèÏ+¨º Ñ¨Ù~°∞+≤ ™êº`«Ê^ŒO`«`«ó
Ñ≤`å=∞Ç¨Ïó ã¨<„Õ `ÕO^Œ∞ó ã¨fiÑ≤+≤ ™êº^£ ÉèÜ í ∞« O K«"∞Õ I
ã¨=ÚÑ¨ã` ÷≤ « =ÚKåÛ~°º Ü«∞kâ◊Hºõ =∞#O`«~O°
Jâ◊Hºõ O "å Ñ¨Ù#ãÎ̈<‡Õ =^Õ`ü ÉèQí =Æ uO `«`ó« I
â◊=∞Ü«∂-yfl=^èŒ∂ó ã¨Ñ¨Î„uOâ◊^Œfi~å‚`«‡HÀ=∞#∞ó
|∞∞+≤~å~°}ºHõâÛ◊ O^À-Ñ¨º`«º#∞+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`å=# ^Œ∞~åæ™êº`ü ã¨~fi° ^Œ∞~åæu "≥∂zh
áê^•+ì̈ ãÖkä+µ¨ ì QÆ∞^ŒeOQÍ ^è•~À^Œ̂~+¨µ K« I
áê~°≈fiÇ¨Ï$`üã#Î̈ HõO~ˆ +î µ¨ Ñ¨Ù#~ü ÉÏÇ¨Ïfi+ì̈ ãÖkè+µ¨
=ÚY<åã¨Hõ áÈÖÏH˜∆ Hõ~„‚° Éè∂í =∞^èºŒ =¸~°ã÷ ∞¨ I
=∞O„`åHõ~∆ å}˜ q#º¿ãº^Õ=Ì `åÉèÏ= ã≤^Ü úŒ ∞Õ
+¨_çƒùâ◊Û`«∞iƒù ~°ëêìaè~°ëêìaèó +¨_çƒùiO„kÜ≥ÿ∞ó I
=∞O„`åÔ~Â‚~°OQÆHõ¡Ñ≤Îó™êº *Ï˚uÜ«ÚÔHÂÎ~°º^è•„Hõ=∞O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 37 JHõ~∆ =° ÚÅ =#^Œ∞~åæ
=∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 313
=∞#∞ó – LuÎ+ª̈ Ñ¨Ù~°∞+≤ HÕã¨fiÑ≤+≤ ÉèíÜ«∞OK«"Õ∞ ã¨=ÚÑ¨ã≤÷`«O

Ü«∞kâ◊Hõº=∞â◊HõºO"å `«<Õ‡â◊=∞Ü«∞ ÉèíQÆ=u ™êfiÇ¨ I
P~°}ºHõ |∞∞+≤ó – J`«º#∞+¨µÉì òKO«è ^Œó – =#^Œ∞~åæ^=Õ `å TO
c[O – ™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃ , JOQÆ<åºãÖ WÖÏ KÕÜ∂« e.
áê^•OQÆ∞à◊ ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ – Wq 8. =∞O„`«OÖ’x XH˘Hõ¯ JHõ~∆ O°
QÆ∞^Œ – eOQÆ – P^è•~° – L^Œ~° – 2 áê~°≈fi – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – 2 ãÎ̈# –
HõO~î„° Ñ¨^âÕ ◊ – ~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å JOQÆ∞à◊ ãÖ^è∞Œ Å∞ (8) – WÖÏ WÑ¨Ê\˜H˜
26, =ÚY – <åã≤Hõ – HõáÈÅ – 2 <Õ„`« – 2 Hõ~‚° – „Éè∂í =∞^èºŒ –
t~°ã∞¨ ûÅO^Œ∞, "≥Ú`«OÎ 37 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ =¸Å=∞O„`«OÖ’x XH˘¯Hõ¯
JHõ~∆ =° Ú`À <åºãÖ PK«iOKåe.
+¨_O» QÆ<åºã¨=Ú #O^Œ∞ :
FO LuÎ+ª̈ Ñ¨Ù~°∞Ã+ºÂ – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
FO HÕã¨fiÑ≤Ã+ºÂ #=∞ó – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
FO ÉèíÜ«∞OK«"Õ∞ã¨=ÚÑ¨ã≤÷`«O – tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
FO Ü«∞kâ◊Hºõ =∞â◊Hºõ O"å – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
FO `«<‡Õ â◊=∞Ü«∞ – <Õ„`«^fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
FO ÉèQí =Æ u ™êfiÇ¨ – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ≤^ÑŒ ¨ =∞#ã¨∞Ö’ =#^Œ∞~åæ~∂° ÑÖ WÖÏ ÉèÏqOKåe.
â’¡II ™œ=~å‚O|∞[ =∞^èºŒ QÍO „u#Ü«∞<åO ™œ^•q∞h ã¨xflÉèÏO
â◊OYOK«„Hõ =~åÉèÜ í ∂« x ^Œ^`Œè À q∞O^Àó HõàÏO a„Éèf í "£∞I
„ÔQ"· Ü
Õ ∂« OQÆ^Œ Ç¨~°‰Ωõ O_»Å^è~Œ å =∂YO_»ÖÏ^≥ºÂ ó ã¨∞`Î åO
^è•ºÜÕ∞kfiO^èºŒ x"åã≤hO â◊t=ÚvO áê~°≈fiã¨Ñ÷ O¨ K«#<å"£∞II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
314 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
WK« @ "åºMÏº#=ÚÖ’ ''"å – `« < Õ ‡ —— J#∞ JHõ ∆ ~ ° = ÚÅ∞
H©ÅHõ=ÚÅ∞, Ç¨ïO^Œ∞~ˆ æ J#∞#k JH©ÅHõ=∞x "åºMÏºxOz WO^Œ∞Å‰õΩ
„Ñ¨=∂}=ÚQÍ ''Dâß# ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞O^Œe â’¡H=õ ÚÅ∞ LÖËd¡ OK«|_®¤~Ú.
U="Õ∞ëê =∞Ç¨^Õg x+‘¯ÖÏ ã¨~fi° ã≤k^ ú •
QÆ∞}ÏO`Õ Éè∞í =<ÕâßhO ^Œ∞~åæc[O xÜ≥∂[ÜÕ∞`ü I
=~°‡}À-<ÕÎ ã¨fiHõO c[=ÚHÍÎfi KåO`ÕqÖ’=∞`«ó
Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ c[„u`«Ü∞« O Ü≥∂[ÜÕ∞`ü H„ “OK«^•~°}Ï I
`«^•„Ñn¨ Ñ≤`å q^•º x+‘¯ÖÏ ã¨~fi° ã≤k^ú • II
â’¡II U=O ^è•º`åfi [¿ÑÅ¡Hõ∆ K«`«∞+¨¯O `«^ŒÌâßOâ◊`«ó
AÇ¨ïÜ«∂^Œú qëê=∞O„f âßeaèó ãïÊëêuÖˇó· I
„áêwi`Õ Ü«∞*ËfÊˆ~î ^Õg=∞OQÍkaèãû¨ Ç¨Ï
JOQÆÑÓ¨ *Ï Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°fiO ^Œà=◊ ¸ÖË+fi≤ =∂ Ü«∞*Ë`ü I
P~åº^Œ∞~åæK« Éè„í ^•MÏº Éè„í ^ŒHÍm `«`À-OaHÍ
Hˆ =∆ ∂-<åº "Õ^ŒQÆ~åƒùMÏº ˆH∆=∞OHõ~°º+ì̈â◊HõÎÜ«∞ó I
J„™êÎ}˜ Ñ¨„`«=∞^èºÕ +¨µ â◊OYK«„HÍã≤ MË@HÍ<£
ÉÏ}HÀ^ŒO_»â¥◊ ÖÏx HõáêÖÏO`åx Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
„ÉÏÇ¨‡º^•ºó ã¨∞º~°ÖÌ Ï„ˆQ+¨µ Ö’HõáêÖÏãÎ̈`ó« Ñ¨~O°
ã≤k=ú ∞O„`«ó „Ñ¨Ü∂≥ Qˆ +¨µ ^Õgq∞`«O÷ qzO`«Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^è•º#â’¡H=õ ÚÖ’<Õ =∞~˘Hõ
q^è"Œ ∞≥ #ÿ ''qO^èºŒ "åã≤h—— ^è•º#=Ú L#flk. ^•xx WÖÏ ÉèÏqOKåe.
`«~à° O◊ KèO« ^Œã∞¨ ûÖ’ L#flk.
â’¡II HÍÅáê=Hõ ã¨xflÉèÏO Hõe`å~°ú K«O„^Œt~À~°∞Ç¨O
ÉèÏÅ<Õ„`«qÉè∂í +¨}O ÉèÜ
í ∞« ^•~Úã≤OÇ¨Ï x¿+^Œ∞+‘"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 315
â◊OYK«„HõH$õ áê}MË@Hõ KåÑ¨ÉÏ} Hõ~À\˜HÍ

â◊¥Å"åÇ≤ÏÉè∞í *ÏOÉè*í Ë ql`ådÖÏã¨∞~°Ãã·xHÍ"£∞ II
D q^è=Œ ÚQÍ ^è•ºxOz# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =∞O„`«=Ú#∞ <åÅ∞QÆ∞ ÅHõÅ∆ ∞
[Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊=Ú <Õ~Ú, aÜ«∞ºO, uÅÅ∞, áêÜ«∞ãÖ 4 Ñ¨^•~å÷=ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e. Ñ‘~î°Ñ¨Ó[ JOQÆÑ¨Ó[ Ü«∞^è•qkèQÍ PK«iOKåe.
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ D â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe.
1. P~åº 2. ^Œ∞~åæ 3. Éè„í ^• 4. Éè„í ^ŒHÍo 5. JOaHÍ 6. Hˆ =∆ ∂
7. "Õ^QŒ ~Æ åƒù 8. Hˆ =∆ ∞Hõs. ^Œà=◊ ÚÅ=∞^èºŒ Ö’ ^ÕqÜ≥ÚHõ¯ â◊OY – K«„Hõ –
Hõ$áê} – MË@Hõ – KåÑ¨ – ÉÏ} – „uâ◊¥Å – HõáêÅ=ÚÅ∞ JiÛOKåe.
^ŒàÏ„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åix ^•xH˜ |Ü«∞@
Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ q^è•#=Ú
â’¡II „áê`«ó ™êfl#~°`À x`«º=∞ëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
[¿Ñ`«™Î êºâ◊√ ã≤^ºŒè Ou ^è#Œ ^è•<åºk ãÖÑ¨^óŒ I
J<Õ<=·≥ q^è•<Õ# „QÆÇÏ¨ ‰õΩ∆ „^ŒiÑ¨Ó<£ [ÜÕ∞`ü
<åaè=∂„`À^Œ̂Hã≤` ÷ åfi ^Õg=∞~°¯QÆ`åOã¨‡~°<£ I
[¿Ñ^ŒëÈì`~Î« ° â◊Ò« ÅÉè` Ë « =∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞O
JÜ«Ú`«O =@=$H∆À`≥ó÷Â ã¨â$◊ OÔQ~· i° Û`Õ-xÖË I
Ç¨ÏŸ=∞Oã¨q∞^èfiŒ ~Ô ó· ‰õΩ~åº<åflâ◊Ü∞Õ ^•Ñ¨^•O‰õΩÅO
Ñ¶∞¨ ’~åaèKå~°É∂íè `ån<£ â◊=∞ÜÕ∞kfikè<å-=Ú<å I
Jáê=∂~°æ ã¨q∞kƒù~åfi uÖˇ~· åfi HÍ#<À^Œƒ"ù ó·≥
Jcè+ãì̈ ^≤ ºÂ≥è AÇ¨ïÜ«∂^Œ~Ô ºÂ ~°‡O„f ã¨q∞^Œfi~Ô ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
316 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã¨ÇÏ¨ „ã¨=∞~°¯"å~åk k=™ê<£ ^Œâ◊ ãÖÜ«Ú`«ó
™ê~å<£ â◊√^•ú<£ ã¨=∂^•Ü«∞ â◊HÖõ Ï<£ =∞#∞<å-=Ú<å
AÇ¨ïÜ«∂^Õk` è Õ =Ç¨Ï∫fl ã¨Ñ~Î̈ å„`«=∞`«O„k`«ó I
‰õΩ=Ú^≥~· fi° â◊Ü∞Õ kfi„áê<£ #$Ñ¨f<£ Ñ¨^‡Œ Ç¨ÏŸ=∞`«ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ x`«º=¸ „áê`«ó
™êfl#=ÚKÕã≤, 1008 ™ê~°∞¡ =#^Œ∞~åæ=∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz#KÀ ^èŒ# –
^è•<åºk, J+ì̈q^èŒ ãÖÑ¨^ÅŒ ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞. Ñ¨k"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz „QÆÇÏ¨ –
JaèKå~° – â◊`$« ÉÏ^èÅŒ #∞ x"åiOK«QÅÆ _»∞. ^Õqx ^è•ºxOz x`«º=¸
108™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# Jcè+ãì̈ k≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞„iã¨q∞^èÖŒ `À (g\˜H˜ H˘#Å∞ QÆeyÜ«ÚO_®e) Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
PÑ¨^ÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. Jáê=∂~°æ ã¨q∞^èÅŒ `ÀQÍx, J_»qÜ«∞O^Œ∞ ÃÑiy#
uÅÅ`ÀQÍx Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JaèKå~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
Pk"å~°=Ú#∞O_ç 10~ÀAÅ∞, lÖË_¡ ∞» ã¨q∞^èÅŒ `À 1000 ™ê~°∞¡
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Jcè+=ì̈ Ú ã≤kOú K«∞#∞. K«O„_»ãq¨ ∞^èÅŒ `À =¸_»∞~ÀAÅ∞,
U_»∞~å„`«∞Å=~°‰Ωõ 1000™ê~°∞¡ x`«º=Ú Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨HÅõ HÍ~°º=ÚÅ∂
ã≤kOú K«∞#∞. ‰õΩ=Ú^Œ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞, "≥â· √◊ ºÅ∞ Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ
Hõ∆„uÜ«ÚÅ∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
â’¡II â◊¥„^•<£ Å=}Ç¨ÏŸ"Õ∞# *ÏfÑ¨ÙÃ+ÂÊó ã¨ÉÏè OÑ¨Ù#ó
„gÇ≤Ïaè~∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂xfl`«ºO =`«û~å`ü „gÇ≤Ï=∂<£ Éè"í ` Õ üI
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"Õ∞# n~å…Ü«Ú~°‡^è∞Œ <å ~°`fl« "å<£ Éè"í ` Õ ü
J<≥flÂ ~°#flã¨=∞$kúó ™êº^•*Ëº# ÅÉè` í ^Õ #Œè "£∞ I
QÀ^Œ∞Qˆ #÷ QÆ"åO=$kú =∂Ñ¨ÙflÜ«∂<åfl„uãÖâ◊Ü∞« ó
[fiˆ~„QÆ¿ÇÏ QÆ̂~ã¨~ˆ Ê `«~<°̊ åºO ãÖÑ¨Ê$â◊<£ [¿Ñ`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 317
ã¨‡$`åfi â◊¥Å Hõ~åO^ÕgO `«`Hü } ∆õ Ï^Õ= `å<£ Ç¨Ï~ˆ `ü

^ŒiƒùÒ« ™ê^èºŒ <å=∂Ô~ó‚Â Ñ¨„`Õ =∞#∞ q∞=∞OeMË`ü I
‰õΩÖÏÅ=∞$`ü Hõ$`åÜ«∂O`«`ü „Ñü=∂Ü«∂O Ç¨Ï$k#º¿ã`ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Å=}Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ â◊¥„^Œ∞Å∞
=â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. *ÏlÑ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ã¨ÉÏè =â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. ^è•#º
Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# XHõ ãÖ=`«û~° HÍÅ=ÚÖ’ ^è•#º=$kú, ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú
=Å# n~å…Ü«Ú=Ù, =∞^èŒ∞ (`Õ<≥) Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ~°`«fl„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞.
J#flÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ J#flã¨=∞$kú, Ñ¶¨∞$`«Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ^èŒ#=$kú, QÀH©∆~°
Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ QÀ=$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. [fi~°Ñ‘_ç`«∞xQÍx, „QÆÇ¨ÏÑ‘_ç`«∞xQÍx,
q+¨ÉÏkè`«∞x QÍx, Z_»=∞KÕ~Ú K«∂Ñ¨Ù_»∞"Õe`À ã¨Ê $tOK«∞K«∂ D
=∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕÜÚ« @=Å#, `«`Hü } ∆õ "Õ∞ ÉÏ^è•x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=∞O^Œ∞ ™ê^èŒº<å=∞=Ú, HÍ~°º=Ú, D =∞O„`«=∞O^Œ∞
edOz, ‰õΩ=∞‡i K«„Hõ=Ú#∞O_ç =∞\ì̃x`≥zÛ ^•x`À 12 JOQÆ∞à◊=ÚÅ
ÉÁ=∞‡#∞ KÕã≤ ^•x "≥∞_»‰Ωõ P Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=Ú#∞ Hõ\ ì̃ ^•xx Ñ¨ÓÅ`À
Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II x^è•Ü«∂„ˆQ[¿Ñ#‡O„`«O JëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
ãÖ^è•ºã¨∞Ñ¨H=∆õ ∂„`Õ} ^è$Œ ==∂áÈflu "åOzè`"« ∞£ I
JÉèºí ~°Ûº ^Õg=∞#ÖË fHõ∆‚`Ö·≥ #Ë =∞O„`«q`ü
Ç¨ï`åfi-Ü«Ú`«O x^è•Ü«∂-„ˆQ fH∆ÍO‚ „ã≤OÎ â◊KÛ« ~ù å<£ Ñ¨Ù#ó
`Õ+µ¨ ãÖáê`«Ü∞Õ ^£É∂íè Ü«∞ó ã¨Ê$ëêìfi`åxflÜ«Ú`«O[¿Ñ`ü
"Õ^Ü
Œè ∞Õ `ü Ñ¨~¿° ã<åÜ«∂OHõ}∆ Ï#flëêì kâ’^Œâ◊ I
„áêÑ¨ÙflÜ«∂#fl+ì̈ ãÖ*Ï˝™ê Ñ¨ÖÏÜ«∞#Ñ¨~åÜ«∞}Ï
[Ñ≤`åfiã≤`« QÆ∞O*Ï<åO ‰õΩ_»=O ‰õΩeHÀ^ŒÜ∞Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
318 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
qH˜~ˆ `ü â◊`$« ¿ã<åÜ«∂O QÆ∂_èó» ã¨<åflÑ¨}Ïk+¨µ
[fi~°=∂s =∞Ç¨~ÀÔQó· Ñ‘_` ç å Ãã·#º<åÜ«∞HÔ ó· I
Ñ¨~ã° Ê¨ ~°q~À^è#Õ #âıº^£ QÆKÛÕ `
ù „ü q∞ÜÕ∞`« ™ê II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ^•xx `å#∞
‰õÄ~˘Û#flKÀ@, HÍeHÕ^Œ #∞Oz 1008 ™ê~°∞¡ „Ñ¨f~ÀE ãÖ^è•º
HÍÅ=∞O^Œ∞ [Ñ≤Oz#KÀ ™ê^è‰Œ Ωõ x =∞<À~°^=Œä Ú ã≤kOú K«∞#∞.
J_»qÑ¨ÓÅ∞, =∞iÜ«Ú K«O^Œ# QÆO^è=Œ ÚKÕ Ñ¨ÓlOz Hõ@∞`≥Å· =Ú`À
10"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕã≤ 30 ÉÏ}=ÚÅ∞ =ÚO^Œ∞Oz Ç¨ÏŸ=∞âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú`À
ÉÏ}=ÚÅ#∞ `«_Ñç ,≤ =∞~°Å ÉÏ}=ÚÅ#∞ `å‰õΩ`«∂ XHõ ÅHõ∆ [Ñ¨=Ú
KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. WÖÏ Jaè=∞O„uOz# ÉÏ}=ÚÅ#∞ â◊`$« Ãã#· º=ÚÃÑ·
„Ñ¨Ü∂≥ yOz# "å~°∞ ^Œâk◊ â◊ÖÏ áêiáÈ=Ù^Œ∞~°∞.
<åÅ∞QÆ∞ Ñ¨Å=ÚÅ `≥ÅQ¡ ∞Æ iqO^ŒyO[Å∞ K«∂~°=‚ ÚKÕã,≤ ‰õΩeHõÜ∂≥ QÆ
HÍÅ=Ú#O^Œ∞ ^•xx Jaè=∞O„uOz â◊`«$¿ã#ÃÑ· K«e¡##∂, ÖË^•
â◊`«$=ÙÜ≥ÚHõ¯ "åºáê~°ã¨÷Å=∞O^Œ∞ Ñ¨_»"Õã≤##∂, ~ÀQÆÑ‘_ç`«∞_≥· ÉÏ^èŒÅ∞
á⁄O^Œ∞#∞. Ãã#· º=Ú#O^Œ∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~° q^Õfi+¨=Ú`À #tO`«∞~°∞.ó
‰õΩeHõÜ∂≥ QÆ=Ú QÆ∂iÛ ''*’ºu+¨~` ° fl« =∂Å—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
=∞#fi~°¯ kQÆfiã¨∞|∞`«∞ "Õ^ŒÑÔ̈H∆Â~°~å¯<£ =ÚÇ¨˙Ô~ÂÎó ‰õΩeˆHÉèí=Ou I
k"åxˆ~ÔH·~°^äŒ Ü«∂q∞h+¨µ `Õ QÆi›`åó Hõ~°‡ã¨∞â’Éèí<Õ+¨µ II
Ñ¨Ù`«Îb„Ñ¨Ü≥∂QÆO
â’¡II ¿ã<åãÖãÎ̈Éèí<Õ =∞O„f HÍ~°ã¨¯~°=Ú^Œƒù"≥·ó
Ñ¨ÙÃ+ÂÊó ã¨ÇÏ¨ „ãÖ AÇ¨ïÜ«∂`ü `«`Ê« `≥™ÎÂ êÎO x=~°Ü
Î ∞Õ `ü I
JOQÍ~°"åˆ~ ‰õΩeˆH [áêÎfi Éèãí ‡¨ z`À^Œƒ=ù O
qxH˜¿∆ Ñ„káÈ~ü =¸iúfl qkfiëÈì ^Õâ` ◊ À „=*Ë`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 319
=∞~°∞xfláêu`≥·ó Ñ¨„`≥·ó HÍ~°ã¨¯~°ã¨=Ú^Œƒù"≥·ó

`«ãº¨ áê^Œ~*° ’ Ü«ÚHÔ óÎÂ Ç¨ÏŸ=∂^Œ∞KåÛ@ÜÕ∞^Œs<£ I
HÍ~°ã¯¨ ~°=∞~¸O Hõ$`åfi „Ñü=∂=∞u â’Éè<í åO
[áêÎO „Ñü+≤` ª « „áê}ÏO Kè^Õ Ü Œ ∞Õ ^ŒOQÆ â◊óÑ¨Ù#ó I
HÍHÀÅ∂Hõ =™êÜ«ÚHÍÎ =∞ëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
Hõ$¿+‚ÑHˆ¨ ∆ K«`∞« ~°âÌ ßºO â◊‡âß<Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
AÇ¨ïÜ«∂`ü „q∞Ü«∞`Õ-~åu ~ˆ ="Õ∞= k#„`«Ü∂« `ü
L#‡`«Î ã¨q∞^è•OÇ¨ÏŸ=∂`ü =∞$`åóã¨∞ºó â◊„`«=ó Hõ} ∆ Ï`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – z`åÉèíã¨‡=Ú „QÆÇ≤ÏOz
=∞OQÆà"◊ å~°O ^Œâq◊ ∞<å_»∞ ‰õΩeQÍÜ≥∂QÆ=ÚÖ’ 108 ™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz
â◊`«$t~°=Ú#O^Œ∞ K«e¡# J`«xH˜ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞. (T~°∞ =^Œe
"≥o§áÈ=Ù#∞).
â◊`$« ãÎ̈OÉè#í ‰õΩ HÍ~°ã¯¨ ~° ( ) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ ÖË^• "å\˜
P‰õΩÅ`À XHõ "≥~Úº Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ãÎ̈OÉè#í [~°∞QÆ∞#∞. QÍeH˜ ~åe#
HÍ~°ã¨¯~° Ñ¨„`«=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOz, â◊`«$=ÙÜ≥ÚHõ¯ Z_»=∞HÍe „HÕ^Œ =∞\ì̃x
„QÆÇÏ≤ Oz Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ HÍ~°ã¯¨ ~° =$Hõ∆ HÍ+¨=ª ÚKÕ 96 JOQÆ∞à◊=ÚÅ â◊`$« „Ñü=∞#∞
ã¨∞O^Œ~=° ÚQÍ xi‡OKåe. Ñ≤=∞‡@ ^•xÜ«∞O^Œ∞ „áê}„Ñü+ª̈ KÕã≤ 108
™ê~°∞¡ =∞O„uOz, ^•x XH˘¯Hõ¯ JOQÆ=¸ KèkÕ OKåe. =∞~°Å HÍH˜ –
QÆ∞_»Q¡ ∂Æ |Å =ã¨`À 1008 ™ê~°∞¡ =∂ã¨t=~å„uÜ«∞O^Œ∞ (Hõ$+¨Ñ‚ H¨ ∆õ K«`∞« ~°tÌ )
â◊‡âß<åyfl Ü«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊`$« =Ù =¸_»∞~ÀAÅÖ’ #tO`«∞~°∞.
L"≥∞‡`«Î ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊`$« =ÙÅ∞ #tO`«∞~°∞. WK«@
„Ñü=∞ (Ñ¨Ù`«eÎ ) Ñï=∂} q+¨Ü∞« OÖ’ „QÆO^è•O`«~=° ∞Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
320 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂~°}Ë ^•~°∞~°∂áêO`åO ^•fi^ŒâßOQÆ∞à◊ ã¨q∞‡`åO
+¨}‚=`«ºOQÆ∞ÖÏO "åÑ≤ ‰õΩ~åº<å‡„`åOQÆ∞à‹·ó „Hõ=∂`ü I
Ç¨ÏŸ=∂~°O÷ HõeÊ`åÜ«∂ã¨∞Î `«™êºó„áÈHÀÎ qkèó Ñ¨~ó°
=âßºHõ~¬° }Ü≥∂ó á„ ÈHÍÎO `åO ‰õΩ~åº`ü ^•fi^ŒâßOQÆ∞à‹ó· I
â’¡II LÅ∂HõHÍHõÜ≥∂ó Ñ¨„`≥·ó ã¨fi=™ê~°HãÎõ O¨ Ü«Ú`≥ó·
AÇ¨ïÜ«∂xfltHÍO`åˆ~ â◊`$« óHÍÖÏukè ~°ƒ"ù ` Õ üI
â◊„`Àó „ÑüHõ$u=∞O =∞O„f „Ñü+≤` ª « ã¨g∞~°}ÏO
qâ’+¨} qeáêÎw=∞`«∞º¿+‚ xH˜¿∆ Ñ[˚ÖË I
[fi~å„HÍO`À Éè"í „Õ pÛù„QÆO^Œ∞QÆú ¿ãHÍK«Û=ù ∞O#ÜÕ∞`ü
`«~h°̊ O „utYO ^À~üÉÏè ºO ^è•~°Ü∞« OfO ÉèÜ í ∞« OHõs"£∞ I
~°HÍÎO^è•º`åfi ~°"iÕ ƒOÉË „Ñ¨[¿Ñ^ŒÜÚ« `«O =∞#∞O
=∂~°Ü∞Õ ^Œz~å^Õ= iÑ¨Ó<£ |O^è∞Œ ã¨=∞xfi`å<£ I
Y_»æ MË@Hõ ~åO„‰õΩ^•úO ã¨#fl^•úO ÉèÏ#∞=∞O_»ÖË
^è•º`åfi =∞O„`«O [¿Ñ#‡O„f <åâ◊Ü∞Õ ^Œz~å ^Œs<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÆ∞_»¡QÆ∂| – HÍH˜ Ô~Hõ¯Å∞,
=∞iÜ«Ú "å\˜ =ã¨, ~°H=Îõ Ú`À J~°~ú å„uÜ«∞O^Œ∞ J_»qÖ’ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤
â◊`$« =Ù #tOK«∞#∞. â◊`$« =Ù Ü≥ÚHõ¯ [#‡ #Hõ„∆ `« Jkè^=·≥ `« =$Hõ∆ HÍ+¨=ª Ú`À,
XHõ"Õà◊ J`«x #Hõ∆„`«=Ú `≥eÜ«∞#Ñ¨Ù_»∞ HÍ~°ã¨¯~° =$Hõ∆ HÍ+ª̈=Ú`À 12
JOQÆ∞à◊=ÚÅ ÉÁ=∞‡ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∂« e.
^•xH˜ „áê}„Ñü+¨ªKÕã≤, q+¨q∞„t`« q∞iÜ«∞=ÚÅá⁄_ç ^•xH˜
ÖËÑ#¨ =ÚKÕã≤ ^•xx =∞~°∞QÆ∞`«∞#fl h\˜Ö’ "ÕÜ∂« e. "≥O@<Õ â◊`$« =Ù
q+¨[fi~°Ñ_‘ `ç ∞« _»Q∞Æ #∞. Jk x"å~°} KÕÜ∞« ^ŒÅz#KÀ P ÉÁ=∞‡#∞ áêÅÖ’
"ÕÜ∂« e. (áêÅ=ÚOz<å – h@=ÚOz<å JO>Ë W^Õ)
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 321
XHõ KÕu`À `«~°˚x=Ú„^Œ, =∞~˘HõKÕu`À „uâ◊¥Å=Ú„^Œ ^èŒiOz

ÉèíÜ«∞OHõ~°=ÚQÍ Z„~°QÍ#∞O_»∞ ^Œ∞~åæ^Õqx ã¨∂~°º=∞O_»Å=∞O^Œ∞
^è•ºxOK«∞K«∂ ÃÑ=· ∞O„`«=Ú#∞ 10"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz##∂ â◊`$« ÉÏ^è• x"å~°}
=∞QÆ∞#∞.
â’¡II KåÑ¨ÉÏ} ^è~Œ åOcè=∂O ã≤OÇ¨Ï™ê÷O [fiÅ<ÀÑ¨=∂O
ã¨$[OfO ÉÏ}x=Ç¨<£ ^è•=OfO `å^Œ$â◊OiÑ¨Ù"£∞ I
^è•º`åfi [¿Ñ#‡#∞ q∞=∞=∞Ü«Ú`«O `ÀÜ«∞=∞^èºŒ QÆó
iÑ¨ÙOK«Ñ~¨ ¿° ã<åOK« „^Œ∞`«=ÚKåÛ@ÜÕ∞^£ ^è$Œ ="£∞ I
Px`«ºHõ ã¨q∞^À÷=∂`ü =ÚK«º`Õ ~ÀQÆâ’Hõ`ó«
Ñ¨ÙÃ+ÂÊãÎ̈nÜ≥∞ÿ ~°fiâ◊Ü∞Õ `ü =∞^è∞Œ ~åÔHÎÂ ~°‡`«OQÆ*Ï<£ I
~°HÍ∆ Ü≥∞ÿ ÑÖK«Q"Æ ºÕ # eO¿Ñ[˚¿ÑÎ# ^ŒOu#ó
QÆ"åº[º uÅ ã≤^•ú~Ô úÂ ~åx`«ºHõ ã¨q∞^Œfi~Ô ó· I
^Œ∞QÍú#fl ÑÖK«Q"Æ åºÉèÏºO `«O_»∞ÖË# Ñ¶∞¨ $`Õ # K«
U`≥·ó Ñ¨$^äŒH± Ñ¨$^äŒH± „^Œ"≥Âº ~°ëÈì`«Î~° ã¨Ç¨Ï„ã¨Hõ"£∞ I
AÇ¨ïÜ«∂kÌ#â’ q„áê<£ Éè’[ÜÕ∞#‡^ä∞Œ ~åkaèó
QÆ∞~°"^Õ HŒ }
∆˜ ÏO ^Œ^•º ^Œfi„™êÎÉ~íè } ° ãÖÜ«Ú`å"£∞ I
=∂`«OQÍâ◊Û`«∞~°OQÍâ◊Û =~°O÷ `Õ qkä<å-=Ú<å
ã¨~fi° "åºkè qx~°∞‡HÍÎó ‰õΩ∆ „^ŒÑ_‘ ® q=i˚`åó I
HÍ~°Ü∞Õ ^£ ~°|Ç¨Ï‡ =$ˆH} ∆ teÊ<åÜ«Ú^èŒ ÑÖK«HOõ
â◊OYY_»~æ ^° •ä OQÍx âß~üVOæ H“"≥∂^Œ̂HO„Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^èŒ#∞~åƒ}=ÚÅ∞ ^èŒiOz
ã≤OÇ¨Ï=ÚÃÑ#· ∞O_»∞ [fiÅ<ÀÑ¨"∞≥ #ÿ ^Œ∞~åæ^qÕ â◊`$« =ÙÅ#∞ peÛ K≥O_®_»∞
K«∞#fl@∞¡, ÉèÏqOK«∞K«∂, [Å=ÚÖ’ xÅ|_ç ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨k"ÕÅ∞
[Ñ≤Oz#, "≥O@<Õ â◊`$« =ÙÅ LKåÛ@#=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
322 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Px`«º ( ) ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ™ê^Œ‰Ωõ _»∞ ~ÀQÆ
â’Hõ=ÚÅ∞ ÖËx"å_»QÆ∞#∞. „u=∞^èŒ∞~° q∞„t`« J^Õ=$Hõ∆ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ QÆ[=Ú#∞ =â◊=Ú KÕã∞¨ H˘#QÆÅ_»∞. D =∞O„`«=Ú`À
Jaè=∞O„uOz# ÑÖK«Q=Æ º=Ú#∞ QÆ[=Ú#‰õΩ Ñ¨Óã≤#KÀ Jk Éè„í ^Œ=ÚQÍ,
P~ÀQÆº=ÚQÍ ™œ=∞º=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
QÀÑ¶¨∞$`«=Ú, uÅÅ∞, `≥ÖÏ¡"åÅ∞, „âı+ì̈"≥∞ÿ# Px`«ºHõ ã¨q∞^èŒÅ∞,
áêÅ`À L_çHÕz# áêÜ«∞ã¨=Ú, ÑÖK«QÆ=º=Ú, aÜ«∞º=Ú, g\˜`À
XH˘¯Hõ¯~ÀA XH˘¯Hõ¯ „^Œ=º=Ú`À 1008™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e.
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ =∞^èŒ∞~°OQÍ Éè’[#O ÃÑ\Ïìe. =„™êÎÉèí~°}=ÚÅ`À
ã¨ ` « ¯ iOKåe. WÖÏ PK« i OK« ∞ ™ê^è Œ ‰ õ Ω _» ∞ ã¨ O Ñ¨ ^ Œ ` À k#k#
„Ñ¨=~°÷=∂#=∞QÆ∞#∞.
U q^èŒ"≥∞ÿ# "åºkè ÉÏ^èŒÅ∞, „QÆÇ¨Ï – ‰õ∆Ω„^Œ ÉÏ^èŒÅ∂ á⁄O^Œ_»∞.
„|Ç¨Ï‡=$HõO∆ (Ñ¨ÖÏâ◊) HÍ+ª̈=Ú`À teÊKÕ â◊OY – Y_»æ – K«„Hõ – âß~üVæ
(^è#Œ ∞ã¨∞û) – QÆ^Œ PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ~ÚOKåe.
WK«@ "åºMÏº#=ÚÖ’ â◊`$« <åâ◊#=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz H˘O`« qâı+¨
q=~°} W=fi|_ç#k.
PÜ«Ú~åÌÜ∞« O iáÈ~ü*Ï˝`åfi ÅQÀflHÍÎ~H ü Í∆ #∞QÆ∞}º`«ó
`«^•u‡Hõ „QÆÇ¨}ÏOK« ã≤÷u=∞+ì̈Hõ =~°æHõ"£∞ I
`„ Ü
« ∂« }Ï=∂#∞‰õÄÖËº# ‰õΩ~åº`«^Î aŒ K è å~°HOõ
J#º^è•‰„ Äõ ~°H~õ å‡}˜ ‰õΩ~åfi}O <åâ◊Ü∞« Ou Ç≤Ï I
`å<Õº= Hõ~å‡}˜ `«`ã « `Î̈ `„ü Ü
« ∞« á„ êu‰õÄÅº`«ó
q^Œ^è•º^Œ#º^è•â◊HÍÎº <≥·+¨ÊùÅºO Kå`«‡<åâ◊#"£∞ I
iáÈ~°+= ì̈ ∞ÅˆQflK« HÍÖË`fi« +ì̈=∞~åtˆQ
™ê÷<Õ ‰õΩ~åº^Œxëêìx `«kfi<åâßÜ«∞ ™ê^èHŒ óõ I
áê`åÅÜ≥∂Qˆ h KåMËº q+¨Ü∂≥ Qˆ K«=∞$`«∞º*Ë
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 323
<åâ◊Ü∂≥ Q“ K« k#[=∞$`åº H„ Hõ K õ Ü« ∂≥ QÆH© I

K«O_ôâ◊ K«O_®Ü«Ú^èHŒ̂ q∞Ç¨â◊¥ÖË K« HÍ}ˆH
~°HõÎã¨∂÷}Ë HõO@HÍMËº ã¨∂÷}Ë ÑÖKå~°¯ãÖ[˝ˆH I
‰õΩ~åº`ü Ñ „ Ü
¨ ∂≥ QÍ<£ Ñ„ `¨ º« iúÉOíè QÍÜ«∞ x^è<Œ åÜ«∞K«
x„QÇ Æ ¨ Ü«∞xsÔHºÂ∆ =O ‰õΩ~åº`ü ã≤k= ú ∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
â◊`«$=ÙÜ≥ÚHõ¯ ÅQÆfl=Ú#‰õΩ J+¨ì=∞ÅQÆfl=∞O^Œ∞, â◊`«$~åtH˜
J+¨ì=∞~åtÜ«∞O^Œ∞, J+¨ìHõ=~°æÖ’ |ÅÇ‘Ï#™ê÷#=Ú#∞, K≥_»∞^Œâ◊Å#∂
QÆ=∞xOz JaèKå~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆO KÕÜ∂« e. â◊`$« ^Œâ◊ ÉÏQÍ #_»∞ã¨∞#Î flÑ¨Ù_»∞,
KÕã#≤ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú, „Ñ¨Ü∂≥ yOz#"åx<Õ uiy H˘@∞ì#∞. K«O„^À^ŒÜ∞« O
#∞O_ç 15 Ñ¶¨∞\˜HõÅ HÍÅO ''"ÕÖÏ—— J#|_»∞#∞. D HÍÅ=Ú#O^Œ∞
ã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Œ∞ H∆ÀÉèí HõÅ∞QÆ∞#∞. Wk K«O„^Œ"ÕÖÏ JO\Ï~°∞. D
ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ „‰õÄ~°H~õ ‡° Å∞ KÕÜ∞« ~å^Œ∞. Jk ^•\˜# `«~∞° "å`« J#QÍ
~å„u ã¨∞=∂~°∞QÍ 12 QÆO@Å∞ ^•\˜# `«~∞° "å`« KÕã#≤ JaèKå~° Hõ~‡°
Ñ¶ëOK«∞#∞.
u^è∞Œ ÅÖ’ |Ç¨ïà◊ J+¨qì ∞#∞O_ç J=∂"åã¨º=~°‰Ωõ =∂„`«"∞Õ JaèKå~°
„Ñ¨„H˜Ü∞« KÕÜÚ« @‰õΩ J#∞"≥#· ~ÀAÅ∞. WÖÏ Z<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ QÆ=∞xOz
q+¨<å_»∞ÅÜ«∞O^Œ∞, ‰õΩoHÍk Ü≥∂QÆ=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ =∂„`«"Õ∞ JaèKå~°
=∂K«iOKåe.
â’¡II ÑÖK«QÆ"Õº+¨µ xóH˜∆Ñ¨º `åxã¨Ê$ëêìfi =∞#∞O[¿Ñ`ü
ã¨=∞ºH± ÑÖK« ã¨ÇÏ¨ „™ê}˜ `Õ+¨ ãÖáê`«Ü∞« <£ Ñ¨Ù#ó I
`å=^•*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂#‡O„`≥ó· ÃãÂfió Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü„Hõ=∂`ü
L^£^$Œè `«º ÑÖK«Q"Æ ºÕ Éèºí ó Ñ¨Ó~°fi=`ü „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"£∞ I
J=\Ï<£ ÑÖK«xY<Õk‰Ì Ω∆õ =∞^è•ºk+¨µ „Hõ=∂`ü
J=>Ë¿+fi+¨µ Ñ¨Ó~ˆ +‚ µ¨ ÑÖK«Q"Æ ºÕ # ™ê^èHŒ óõ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
324 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
PÜ«Ú^è•x „Ñ¨[áêÎx ÑÖK«Ñ∞¨¶ ’+¨ Ñ¨Ù~°ãû¨ ~°O
q#º¿ã`Õ+Î µ¨ =∞^è•ºk Ñ¨Ó*ÏO‰õΩ~åº^Œfi^è•Ñ¨Ù~å I
"åÅ∞HÍaèó ã¨=∂Ñ¨Ó~°º =∞$kƒùó ‰õΩ~åº`ü ã¨=∞ã¨Å÷ O
|eOK« qH˜~ˆ `«„Î `« `ÕëêO=∞O„`≥· ~°º^è•„Hõ=∞"£∞ I
kH± ÑüÉè’º|eO^Œ`åfi „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Éè’[ÜÕ∞`«` Î ó«
QÆ∞~°"Õ ^ŒH}
∆˜ ÏO ^Œ^•º`ü P`«‡q`åÎ#∞™ê~°`ó«
Ü«∞„`≥=· O qÇ≤Ï`å~°HÍ∆ ^Õâ"ı å#QÆ̂~Ñ¨Ù~ˆ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ·q^èŒ=ÚQÍ xi‡Oz#
ÑÖKåÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∂, XHõ Ñ¨ÖÏâ◊HÍ+ª̈ xi‡`« áê„`«Ü∞« O^Œ∞Oz, JO^Œ∞
ÑÖK«Q=Æ º=ÚÅ∞Oz, "å\˜x ã¨Ê $tOK«∞K«∂ XH˘¯Hõ¯ "≥~ÚºQÍ J~Ú^Œ∞"ÕÅ∞
[ÑÖ KÕÜ∂« e. J^Õq^èOŒ QÍ J~Ú^Œ∞"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ç¨ÏŸ=∞âı+¨ Ñ¶∞¨ $`«=Ú#∞ "≥~Úº™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz PÜ«Ú^è=Œ ÚÅÃÑ·
K«ÖÏ¡e. Ñ≤=∞‡@ „áê}„Ñü+¨ª KÕã,≤ Ñ¨ÓlOz ã¨ÇÏ¨ „ã¨[ÑÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@
Éè∂í q∞ÃÑ· XHõ Q˘~Úºfã≤ ^•xH˜ <åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÖÏ <åÅ∞QÆ∞ QÀ`«∞Å∞ fã≤,
JO^Œ∞ ÑÖK«Q=Æ º=ÚÅ∞Oz ÑÖK«"å^Œº Ñ¶∞¨ ’+¨ [~°∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, P 5
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∂ =∞^èºŒ „Hõ=∂#∞™ê~°=ÚQÍ áêuÃÑ\Ïìe. Ñ≤=∞‡@ JK«@
Ñ¨ÓlOKåe. ^•xÃÑ· =ÚO^Œ∞ Wã¨∞Hõ, PÃÑ· =∞\˜"ì ãÕ ≤ ã¨=∞`«ÅOQÍ KÕÜ∂« e.
JK«@ |e ã¨=∞iÊOKåe. Ñ≤=∞‡@ kHÍÊÅ∞~°‰õΩ |e ã¨=∞iÊOz,
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ Éè’[#OÃÑ\ì̃, Ü«∞^è•â◊HÎ̃ ^ŒH} ∆˜ Å#∞ ã¨=∞iÊOKåe.
WÖÏ KÕÜ∞« _»O=Å# QÆ$Ç¨Ï=Ú, „QÍ=∞=Ú, #QÆ~=° Ú, ~åR=Ú,
^Õâ=◊ ¸ Hˆ =∆ ∞OQÍ ã¨∞Y™œÉèÏQÆº=ÚÅ`À, áê_çÑO¨ @Å`À Jaè=$kú K≥O^Œ∞
K«∞O_»∞#∞.
â’¡II „QÍ"Õ∞ˆQ¿ÇÏº-^ä"Œ å `«„`« =~°O÷ `Õ ãÖÑ¨^óŒ ã¨^•
Jâ◊‡áê`å^ŒÜ∂≥ ^Àëê Éè∂í `«„¿Ñ`åk ãÖÜ«Ú`åó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 325
JaèKå~°H$õ `åó Hõ$`åº iÑ¨ÙKÕ~å^Œ∞ºÑ¨„^Œ"åó

<ÕHº∆õ O`Õ `åOkâ◊O c`åãÎ̈i` ˚ å ^Õ=`å[˝Ü∂« I
Ñ¨^‡Œ OÉèÏ#∞ ^ŒàÏxfi`«O „Ñ¨qeMË`` Î« ¯« i‚HÍÜ«∂OÑ¨Ù#ó
`å~°Oâ◊HÎ̃ QÆc[™ê^èºŒ ã¨ÇÏ≤ `«O `«`¯Õ ã¨~ˆ +¨µ„Hõ=∂`ü I
=∞iÌ<åº =∞#∞ãÖÉè"í å<£ Ü«ÚQÆÅâ’=~å‚<£ Ñ¨„`«QÍ<£
=∞O„`å~å‚<£ QÆ∞}â’q^è•Ü«∞ qeMËÔŒ `«ºO`« ^Œ<ºÕ ^Œàı I
=∂`«$HÍ=~°‚ ãÖg`«O Éè∂í Ñ¨Ù~°^fiŒ Ü«∞ =∞^èºŒ QÆO
Ü«∞O„`«O qO^èºŒ x"åã≤<åºó„áÈHõOÎ ã¨~fi° ã¨=∞$kú^"Œ ∞£ I
~°H∆ÍHõ~°Oqâı¿+} ‰õ∆Ω„^ŒÉèí∂`åk<åâ◊#O
~å[º^ŒO„Éè+í ì̈ ~å*Ïº<åO =â◊º^ŒO =â◊Ûq∞K«Û` ù å"£∞ I
ã¨∞`åiúh<åOã¨∞`«ÔŒ ~Ày}ÏO ~ÀQÆâßOu^ŒO
|Ç¨ï<å H˜q∞Ç¨ÏŸˆH#Î Ü«∞O„`«O`«`ü HÍ=∞^À=∞}˜ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# PÜ«Ú^èŒ
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú x~°fiÇ≤ÏOz#KÀ@, „Ñ¨H$õ ucÉè`í û« =ÚÅ∞, Éè∂í `«ÉÏ^èÅŒ ∞, ~åà◊¡
=~°¬=Ú ãÖÉèqí OK«=Ù. „Ñ¨[Å∞ JO^Œ~∂° ã¨∞YãÖ`À+¨=Ú`À #∞O^Œ∞~°∞.
â◊`$« – KÀ~° – „‰õÄ~° [O`«∞=ÙÅ ÉÏ^èŒ ãÖÉèqí OK«^∞Œ .
^Õ=`å[˝=Å# ^Œ∞+¨„ì QÆÇÏ¨ =ÚÅ∞ P „QÍ=∞=Ú"≥Ñ· Ù¨ Hõ<fl≥ uÎ K«∂_»Ö=Ë Ù.
=#^Œ∞~åæ Ü«∞O„`=« Ú
WÑ¨Ù_»∞ =#^Œ∞~åæÜ∞« O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. 12 ^Œà=◊ ÚÅ`À
Hõ=∞Å=Ú xi‡Oz, =∞^èºŒ Ö’ „Ñ¨}==Ú (FO) „Ç‘ÏO ^Œ∞ó Jx „"åÜ«∞e.
™ê^èºŒ <å=∞=Ú, Hõ~‡° ‰õÄ_® „"åÜ«∞e. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ ^•fi^Œâ^◊ àŒ =◊ Ú
ÅO^Œ∞ =∞Ç≤Ï+¨=∞iÌ<ºÂ≥ ™êfiÇ¨ J#∞ =∞O„`«=Ú#∞ 3 P=$`«=Î ÚÅÖ’ ~Ô O_Õã≤
JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „"åÜ«∂e. z=i XHõ JHõ~∆ =° Ú z=i ^Œà=◊ ∞O^Œ∞ „"åÜ«∂e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
326 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ô~O_»∞Éèí∂Ñ¨Ù~°=ÚÅ=∞^èŒº =∂`«$Hõ#∞ edOz, ^•xx "Õ+≤ì`«O
KÕÜ∂« e. D qO^èºŒ "åã≤h Ü«∞O„`«=Ú ã¨HÅõ â◊√Éè=í ÚÅxK«∞Û#∞. PÑ¨^ÅŒ
#∞O_ç HÍáê_»∞#∞. ‰õΩ∆ „^Œ„QÆÇÏ¨ ÉÏ^èŒ x"åiOK«∞#∞. =jHõ~}° =Ú#∞ ã≤kOú Ñ¨
KÕÜÚ« #∞. ãÖ`å#=Ú xK«∞Û#∞. ~ÀQÆâßOux HõÅ∞QÆ*Ü Ë Ú« #∞. Z‰õΩ¯=QÍ
K«ÑC¨ @ UÅ? ã¨=∞ãÎ̈=¸ WK«∞Û#∞.
UHÍ^Œâó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ ^•fi^Œâó◊ Ñ¨@Åó
J^äŒ Éè̌·~°g „Ñ¨Hõ~°}"£∞
â’¡II J*Ï˝# uq∞~°^èŒfiOã≤ ãÖ™ê~å~°‚=`å~°HõO
P#O^Œc[ =∞=`å ^Œ`~« ¯° ºO „`≥Ñ· Ù¨ ~°O =∞Ç¨Ïó I
J^ä=Œ Hˆ º∆ Ñ¨~åOq^•ºO „uÑ¨Ù~å=∞u QÀÑ≤`åO
Ü«∂O*Ï˝`åfi ã≤^úŒ ãÖÑ¶∂¨ <å=∞kèáÈ *ÏÜ«∞`Õ#~°ó I
qÜ«∞^£É$íè QÆ∞ Ç¨ï`åâ◊™È÷ Éè∫uHÀaO^Œ∞ âıY~°ó
qÜ«∞`«^Î •k Hˆ O„^•yfl ã≤` ÷ O« "å=∂H˜∆ aO^Œ∞=∞`ü I
PHÍâ◊É$íè QÆ∞ =Ç≤ÏflëÈ÷ =∞#∞ó ã¨~ˆ Oæ ^Œ∞ YO_»"å<£
"åQÆƒ=ù O „Ñ¨^=Œè ∞Oc[O HÍ=∞c[O kfifÜ«∞Hõ"∞£ I
`«$fÜ«∞O HÍ=∞~å*ÏYºO „uaèsƒ*ˇi· fi`å
ÑÖK«‰Äõ \Ï u‡HÍq^•º "Õ^•º„uÑ¨Ù~°É~·è̌ g° I
|∞∞+≤ó ™êº^ŒHÌ } ∆˜ Ï=¸iÎ â◊ÛOù ^ŒóÑÖHÎ̃ó ã¨g∞i`«ó
^Õ=`å^ÕtHÔ ~· ∞° HÍÎ ^Õg„uÑ¨Ù~°É~·è̌ g° I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uÑ¨Ù~°Éèˇ·~°g =∞O„`«O
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. J*Ï˝#~°∂Ñ¨ JO^èŒHÍ~°=Ú#∞ áÈQ˘\˜ì, ãÖ™ê~°
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 327
ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ ^•\ÕK«∞#n, P#O^Œ=ÚÅ‰õΩ UHõ=∂„`« c["≥∞ÿ#n,

=∞#ã¨∞û‰õÄ "å‰õΩ¯‰õÄ JO^Œxn J~Ú#„`≥Ñ· Ù¨ ~° ~Àzã¨∞û =∞#Å#O^Œih
~°H˜∆OK«∞QÍHõ.
''„uÑ¨Ù~å—— â◊|Ì L`«ÊuÎx QÆ∂iÛ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„u=¸iÎ ã¨~åæKÛ« Ñ¨Ù~åÉè=í `åÎfi`ü
„`«~¸=∞Ü«∞`åfiK«Û Ñ¨Ù~Ô =· ^Õ"åºó
ÅÜÕ∞„uÖ’HÍº JÑ≤ Ñ¨Ù~å}`åfi`ü
„áêÜ≥∂-OaHÍ Ü«∂„ã≤ÑÎ Ù¨ ~ˆ u <å=∞ II
''ã≤^Õúâ◊fis =∞`«=Ú—— #Ok@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„|Ç¨‡q+¨µ‚ =∞¿ÇÏâß<≥·¢ã≤Î^Õ"≥· ~°iÛ`åÑ¨Ù~å
u
„ Ñ¨Ù~ˆ u`«^•<å=∞ Hõk`ä O« ^≥= · `≥ó· Ñ¨Ù~å II
D „uÑ¨Ù~åq^Œº Ju „áêp#"≥∞#ÿ =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ ~°ÇÏ¨ ã¨º q^Œº
Wk „u‰õÄ\Ï`«‡Hõ"∞≥ #ÿ k. „Ñ¨^=Œè ∞‰õÄ@=Ú "åQÆƒ=ù =∞x, kfifÜ«∞ ‰õÄ@=Ú
HÍbc[=Ú, `«$fÜ«∞‰õÄ@=Ú HÍ=∞~å[c[=∞x K≥Ñ¨Ê|_»∞#∞. nxH˜
JuiHõ=Î ÚQÍ ÇπÏ – ãπ – H± – Öò – ~ü J#∞ ÑÖK«=~°=‚ ÚÅ ãÖÜ≥∂QÆ=ÚKÕ
ÑÖK«‰Äõ \Ïu‡HÍ „uÑ¨Ù~°É~·è̌ g° Jx ‰õÄ_® K≥ÑC¨ ^Œ∞~°∞.
|∞∞+≤ó ^ŒH˜∆}Ï=¸iÎó – ÑÖHÎ̃â◊ÛùO^Œó – „uÑ¨Ù~°Éè̌·~°g ^Õ=`å I
â’¡II <åÉèË~å K«~°}O #º¿ãº ^•fiQÆƒ=ù O =∞O„`«q`ü Ñ¨Ù#ó
Ç¨Ï$^ŒÜ∂« <åflaèÑ~¨ º° O`«O HÍ=∞c[O „Ñ¨q#º¿ã`ü I
t~°™ÈÇ¨Ï$`ü„Ñ¨^ÕâßO`«O `åsÎÜ«∞Oq#º¿ã`«Î`«ó
P^ŒºO kfifÜ«∞O Hõ~Ü ° ∂≥ ™êÎsÜ
Î ∞« =ÚÉèÜ
í ∂≥ ~ü#º¿ã`ü I
=¸~åúflº^è•~ˆ Ç¨Ï$k#º¿ãº^£É∂íè Ü≥∂ c[„`«Ü∞« O„Hõ=∂`ü
#=Ü≥∂<åº`«‡HõO <åºãÖ ‰õΩ~åº^£c*ˇ„· ã≤aÎ óè Ñ¨Ù#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
328 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ~Ü‚° ∂≥ tÛ|∞ˆH Éè∂í Ü«∞ó â◊OYÜ≥∂~°fi^Œ<Õ Ñ¨Ù#ó
<Õ„`«Ü∂≥ ~°flã≤ q#º¿ãº^ŒOã¨Ü∂≥ ó Ñ≤~~°̂î Ñ¨Ù#ó I
`«`ó« ‰õÄ~°fi~°Ü∂≥ ó ‰õΩH∆“*Ï#∞<À~°fiú [=¸~°x÷
áê^ŒÜ∂≥ ó QÆ∞Ç¨Ïº^Õâı K« áê~°≈fiÜ≥∂~üÇÏ¨ $^ŒÜ∂« O|∞*Ë I
ãÎ̈#Ü≥∂ó HõO~î^° âÕ K ı « ~°`åºk Ñ¨^Œä q#º¿ã`ü
=¸ÖË~u ° OÇ¨Ï$k „Ñ‘uO „Éè∞í "À~ü=∞^èºÕ =∞<ÀÉè"í å"£∞ I
ÉÏÖÏc*ˇ„· ã≤aÎ ~è #ü º¿ãº`ü ™ê÷<¿Õ +fi+¨µ qÖ’=∞`«ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«™ê^èŒ‰õΩ_»∞ "åQÆƒù=
c[=ÚKÕ <åaè#∞O_ç K«~}° =Ú=~°‰Ωõ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#∞O_ç
<åaèÑ~¨ º° O`«=Ú HÍ=∞c[=Ú`À#∂, t~°ã∞¨ û#∞O_ç Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Ñ¨~º° O`«=Ú
HÍ=∞~å[c[=Ú`À#∂ <åºã¨=∂K«iOKåe.
=ÚO^Œ∞QÍ ~Ô O_»= c[=Ú`À „Hõ=∞=ÚQÍ Z_»=∞, ‰õΩ_çK`Õ ∞« ÅO^Œ∞,
`«$fÜ«∞c[=Ú`À ~Ô O_»∞KÕ`∞« ÅO^Œ∞ Ñ≤=∞‡@ =∞~°Å t~°ã∞¨ û#O^Œ∞ „Ñ¨^=Œä ∞
c[=Ú, =¸ÖÏ^è•~°=Ú#O^Œ∞ kfifÜ«∞c[=Ú, JÖÏˆQ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞
`«$fÜ«∞c[=Ú <åºãÖ KÕÜ∂« e.
=∞#∞ó : ÇπÏÃã·O – Ç¨Ïã¨¯„bO – Ç¨Ï„™œó I
SO c[O – ™œó â◊HÎ̃ó I H©¡OH©ÅHõO I
â’¡II L^Œº^•ƒù#∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨HÍOu=∞~°∞}H∆“=∂Ot~À=∂ehO
~°HÍÎeÑÎ̈ Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ åO[Ñ¨=\©O q^•º=∞cèuO =~°"∞£ I
Ç¨Ï™êÎÉ˚Â̌ ~°^Ì f
Œè O „u<Õ„`« qÅã¨^fiŒ „HÍÎ~° qO^Œ„tÜ«∞O
^ÕgO |^ŒÇú Ï≤ =∂Oâ◊√~°`fl« =Ú‰õΩ\ÏO =O^Õ ã¨=∞O^Œã‡≤ `å"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 329
„Ñ¨™êÎ~É° ^Ëè =Œ ÚKÕ D =∞O„`«=Ú 30 ~°H=õ ÚÅ∞QÍ #∞#flk.

''L`«Î~°+¨@¯=Ú—— #O^Œ∞ PÇ¨¡k#∞º^•ú~°q∞@∞¡#flk.
Pk"Õ∞#`«∞ ™êÅ∞áêÎ =∞^èºŒ "Õ∞# `«∞ H©e`å
JOu"Õ∞# `«∞™êzè<åfl `Õ# q^•º#ã≤^ºŒè u I
Pk=∂k =∞<åkOK« =∞^èºŒ O=∞^èºŒ =∞=∞^èºŒ =∞O
JO`«º=∞O`«º=∞#O`«ºO K« „uÑ¨Ù~å j„Ñ¶∞¨ ã≤k^ú • I
Pk=∞^èºÕ `«∞ =∞^è•º^Ò JO`«º=∞^èºÕ `«∞ ãÖã≤` ÷ Ò
Ñ¨Ù~°ó H∆ÀÉèÏÜ«∞ [ÑÎ̈=ºO qkä<å-<Õ# ™ê^èHÔŒ ó· I
Ñ≤=∞‡@ #=Ü≥∂x <åºã¨=Ú <åK«iOKåe. Jk K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
#=Ü≥∂x<åºãÖ
=¸_» ∞ – =¸_» ∞ ™ê÷ # =ÚÅO^Œ ∞ , „Hõ = ∞=ÚQÍ =¸_» ∞
c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° ÚKÕã#≤ XHõ Ü≥∂xÜ«∞QÆ∞#∞. WÖÏ 27
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ =¸_»∞ c[=ÚÅ K˘Ñ¨C# 9 P=$`«=Î ÚÅQÆ∞#∞.
~Ô O_»∞ K≥=ÙÅ∞ z|∞Hõ=Ú – XHõ P=$uÎ
~Ô O_»∞ HõO~î„° áêO`«=ÚÅ∞ =ÚY=Ú – 2
~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ <åã≤Hõ – 3
~Ô O_»∞ Éè∞í [=ÚÅ∞ L^Œ~=° Ú – 4
Ô~O_»∞ "≥∂KÕ`«∞Å∞ ‰õΩH˜∆ – 5
~Ô O_»∞ "≥∂HÍà◊√§ eOQÆ=ÚÜ≥ÚHõ¯ H˘# – 6
Ô~O_»∞HÍà◊√§ QÆ∞Ç¨Ïº=Ú – 7
Ô~O_»∞„Ñ¨Hõ¯Å∞ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú – 8
~Ô O_»∞ãÎ̈#=ÚÅ∞ HõO~î=° Ú – 9
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
330 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
WkÜÕ∞ Ü≥∂x<åºã¨=∞#|_»∞#∞. Ñ≤=∞‡@ SO ~°`≥Âº #=∞ó
=¸ÖÏ^è•~ˆ , ™œó „Ñ‘`ºÂ≥ #=∞ó Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ , H©O¡ =∞<ÀÉè"í åÜ≥∞ÿ #=∞ó „Éè∂í =∞^èºÕ ,
™œó J=∞$`ÕâºÂ‹ #=∞ó, H©O¡ Ü≥∂Qˆ â‹ºÂ #=∞ó, SO qâ◊fiÜ≥∂<≥ºÂ #=∞ó Jx
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
â’¡II ã¨fiã¨fi c*ÏkHõOÑ¨Ó~°fiO =¸súflâß# =∞<ÀÉè=í O
#º¿ã^Œfi„ˆHÎ `«`∞« Ê~°∞+Ö =∞Hõ~^° fiŒè [=∂`«‡q`ü I
Ç¨Ï$^ŒºÑ¶∞¨ ’~° ‰õΩ=∂~åk HõO^Œ~Ê° O`«^#Œ O`«~O°
QÆ∞Ç¨Ïº^Õâı „Ñ¨q#º¿ãº ^•fi=∞^Õ"åk=∞#‡^ä"Œ ∞£ I
ã¨^Àº*Ï`«O HÍ=∞^Õ=O áê^ŒÜ∂≥ ifi#º¿ã`«` Î ó«
T~°fi÷ „áêQÆHÌ } ∆˜ ÀnK«º Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ =ÚMË+µ¨ `å<£ I
„Ñ¨q#º¿ã ^Œº^ä•Ñ¨Ó~°fiO Éè$í QÆ∞~ü "Àº=∂yfl ãÖã≤` ÷ ó«
ã¨^•ºkÑÖK«„Ç¨Ïã¨fi™È÷ c["Õ∞ëêO „Ñ¨Hi© ` Î "« ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@
''ã‘OÎ Dâß#=∞<ÀÉè"í åÜ«∞ #=∞ó – t~°¿ã I
|∂¡O`«`«∞Ê~°∞+¨ =∞Hõ~°^èŒfi*ÏÜ«∞#=∞ó – =ÚMË I
SO JÑ¶∞¨ ’~°‰Ωõ =∂~° HõO^Œ~åÊÜ«∞ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
H©O¡ "å=∞^Õ= =∞#‡^ä•Ü«∞ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
„Ç‘ÏO ã¨^Àº*Ï`« HÍ=∞^Õ"åÜ«∞ #=∞ó – áê^ŒÜ∂≥ ó I
JÖÏˆQ, =∞~°Åâ◊s~°=Ú#O^Œ∞, T~°fiú , Ñ¨Ó~°fi – ^ŒH} ∆˜ – L`«~Î ° –
Ñ¨tÛ=∞=ÚÅO^Œ∞ ÑÖK«=ÚY=ÚÅ#∞ ÉèÏqOz „Hõ=∞=ÚQÍ <åºãÖ
KÕÜ«∂e.
D „Ñ¨HÍ~°=Ú Dâß<åk ÑÖK«=¸~°∞ÅÎ #∞ „Hõ=∞=ÚQÍ ã¨^ÀºÑ¨Ó~°fiHõ
FO – ZO – LO – WO – JO ÑÖK« „Ç¨Ïã¨fic[=∞O„`«=ÚÅÖ’ ÇπÏ„™êO
KÕiÛ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 331
L^• : ÇπÏ™„ êO ã¨^ºŒ FO Dâß<åÜ«∞ ã „ OÎ‘ =∞<ÀÉè"

í åÜ«∞# =∞ó =¸iúfl
ÇπÏ™„ êO ã¨^ºŒ ZO `«`∞« Ê~°∞ëêÜ«∞ |∂¡O=∞Hõ~^° fiŒè *ÏÜ«∞ #=∞ó – =¢Hˆ Î
WÖÏˆQ T~åúfik ÑÖK«=ÚY=ÚÅO^Œ∂ PK«iOKåe.
â’¡II +¨_~Ìô …° Ü«ÚHˆ <Î å^Õº# c*Ë<å-OQÆ„H˜Ü∂« =∞`å
ÑÖK«ÉÏ}ÏOãÎ̈<Ò #º¿ãº #‡O„f „`≥Ö· ’Hõº "≥∂Ç¨Ï<å"£∞ I
„^•=∂^•ºO„^•q}©O=¸i÷fl „n=∂^•ºO H∆Àaè}O© Ñ¨^Õ
H©O¡ =jHõ~} ° O =„ˆHÎ QÆ∞¿ÇÏº |∂¡O c[Ñ¨ÓifiHÍ"£∞ I
PHõi} ¬ O© Ç¨Ï$kÑ¨Ù#ó ã¨~åæO`«~ü Éè$í QÆ∞ ãÖÜ«Ú`«O
ã¨"∂≥ ‡Ç¨ÏhO „Hõ=∂^Õ=O ÉÏ}<åº™È-Ü«∞g∞i`«ó I
MÏÅ„Éè∂í =∞^èºŒ =^Œ# ÅOaHÍ HõO~î° Ç¨Ï$`«∞û K«
<åÉèºí kèëêª#Ü≥∂ó ÑÖK« `å~å^•ºó ã¨∞ÉèQí ÍkHÍó I
#ºãÎ̈"åº qkè<å ^Õ"Àº =∞O„u}Ï ã¨∞ÉèQí ÍÉèQí Í
ÉèQí Æ ãïÊ}º^äÑŒ ~¨ å ÉèQí =Æ ∂e#º#O`«~"° ∞£ I
J#OQÍ-#OQÆ ‰õΩã¨∞=∂ Éè∂í Ü«∞âßÛ-#OQÆ "Õ∞YÖÏ
J#OQÆ=∞^Œ<å ã¨~åfi =∞^Œq„Éè=í ∞ =∞O^ä~Œ åó I
„Ñ¨^è•#^Õ=`å=~°‚ Éèí∂+¨}Ï^≥Âº~°ÅOHõ$`åó
JHõ„∆ ã¨‰Ωõ ÊãÎ̈HÍcèu =~°^•_èº» Hõ~åO|∞*Ïó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ +¨_£ n~°…Ü«ÚHõÎ
c[=∞O„`«=Ú`À JOQÆ<åºã¨=∂K«iOKåe. L^• :
Ç¨Ï„™Èó Ç¨Ïã¨HÅõ „Ç¨O„Ç‘ÏO Ç¨Ï„™œO – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
Ç¨Ï„™Èó Ç¨Ïã¨HÅõ „Ç‘ÏO „Ç‘ÏOÇ¨Ï„™œO – t~°ã≤ I
Ç¨Ï„™Èó Ç¨Ïã¨HÅõ „Ç¨˙O „Ç‘ÏO Ç¨Ï„™œO – tMÏÜ«∂"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
332 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
W`åºkQÍ JOQÆ < åºã¨ = ÚKÕ ã ≤ , =¸_» ∞ Ö’Hõ = ÚÅ#∂
"≥∂Ç≤ÏOÑ¨KÜ Õ Ú« ÑÖK«ÉÏ}=ÚÅ`À ‰õÄ_® PÜ«∂ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ â◊s~°=Ú#O^Œ∞
<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. nx<Õ ''ÉÏ}<åºãÖ—— JO\Ï~°∞.
„^•O „^•q}Â̌º #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
„nO H∆Àaè}ºÂ̌ #=∞ó – áê^ŒÜ∂≥ ó I
H©O¡ =jHõ~} ° ºÂ̌ #=∞ó – =ÚMË I
|∂¡O PHõi¬}ºÂ̌ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
ã¨ó ã¨"≥∂‡Ç≤Ï<≥Âº #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜÕ∞ I
Ñ≤=∞‡@, ÉèÏÅ – „Éè∂í =∞^èºŒ =ÚY, ÅOaHõ – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ,
<åaè, Jkèëêª#=ÚÅO^Œ∞, ÑÖK«`å~åÜ«ÚHõÎ (SO – H©O¡ – |∂¡O – „ã‘OÎ
– ã¨ó) ã¨∞ÉèQí Í^Œ∞Å#∞ 8=∞Okx <åºãÖ KÕÜ∂« e. 1. ã¨∞ÉèQí Í 2. ÉèQí Í
3. ÉèQí ãÆ i¨ Ê}© 4. Ñ¨~åÉèQí =Æ ∂eh 5. J#OQÍ 6. J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂ 7.
J#OQÆ"∞Õ YÖÏ 8. J#OQÆ=∞^Œ<åO.
D â◊‰Ωõ ÅÎ O^Œ~∂° „Ñ¨^•è #^Õ=`« J~Ú# „uÑ¨Ù~°`À ã¨=∂#=ÚQÍ
~°∂Ñ¨ – =~°‚ – =„™êÎÉ~íè } ° ÏÅOHõ$`«∞Å∞QÍ #∞O\Ï~°∞. Hõ=∞Å=ÚÅ=O\˜
KÕ`«∞ÅO^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõO – [Ñ¨=∂Å – =~°^•ÉèíÜ«∞=Ú„^ŒÅ∞ ^èŒiOz
Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
â’¡II "åHÍ¯=∞O |∂¡O Ñ¨Ù#ó „ã‘OÎ ã¨™êÎ~åó ÑÖKÀk`åãÎ̈fig∞
<åºãÖ‰õΩ~åº^£ Éè∂í +¨}ÏYºO `«`ó« ™ê^èHŒ ãõ `
¨ =Î« ∞ó I
#º¿ãzÛù~ã° ≤ ÉèÏÅ„Éè∂í Hõ~å‚H∆˜ Ü«ÚQÆà#ı ã≤
QÆO_»Ü∂≥ ~À+ª̈Ü∂≥ ~°OÌ `« ÑÖHÀÎº~å¿ãº #º¿ã`ü ã¨fi~å<£ I
z|∞ˆH-^äŒ QÆàı HõO~ˆ î áê~°≈fiÜ≥∂ó ãÎ̈#Ü«ÚQÆ‡Hˆ
^À~°∂‡ÅÜ≥∂ó ‰õÄ~°Ê~°Ü∂≥ ó áê}ÀºãÎ̈`ü Ñ¨$+ª̈^âÕ ` ◊ ó« I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 333
<å Éè∫QÆ∞¿ÇÏº Ñ¨Ù#â’Û~Àfi ~å˚#∞<À~°̊OÑ¶∞¨ Ü≥∂ãÎ̈`ó«

ã≤ÊK
ù Àó Ñ¨`ÅÎ« Ü≥∂ó Ñ¨âßÛK«Û~°}ÏOQÆ∞+ª̈Ü∂≥ ~ü^fiŒ Ü≥∂ó I
HÍk~åO`å<£ #º¿ã^Œfi~å‚<£ ™ê÷<¿Õ +fi+¨µ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
HÍOKåºO „ÔQ"· Ü Õ ∞« Hˆ Ñ¨âßÛ`ü Hõ@Hˆ Ç¨Ï$k QÆ∞Ç¨ÏºˆH I
Hõ~‰‚° Ωõ O_»ÅÜ≥∂~“‡Ö∫ =Åâß<£ Ñ¨H™∆õ ê<£ ÅÇ¨Ï∫
Jëêìq=∂<£ „Ñ¨q#º¿ãº^Õ=O ^ÕtHõã` ¨ =Î« ∞ó I
U=O#ºã¨Î â◊s~À-™œ ^è•ºÜÕ∞`ü „uÑ¨Ù~°É~·è̌ g° "£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – SO – H©O¡ – |∂¡O – ã¨ó
g\˜x ÑÖK«`å~°ÅO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ 16 JK«∞ÛÅ#∞, t~° – ÉèÏÅ – 2
„Éè∂í – 2 Hõ~‚° – D <Õ„`« – <åã≤Hõ – 2 QÆO_» – 2 F+ª̈ – 2 ^ŒO`«ÑO¨ HÎ̃
– =ÚY=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ HõHÍ~åk ~ˆ Ñ¶¨ Ñ¨~º° O`«O 27 Ç¨ÏÅ∞¡Å#∞ 2 z|∞Hõ – QÆà◊ –
HõO~î° – D áê~°≈fi – D ãÎ̈# – 2 ÉÏÇ¨ï=¸Å (K«OHõÅ∞) 2 –
"≥∂KÕ`«∞Å∞, 2 – Ñ≤Hõ¯Å∞, 2 x`«O|=ÚÅ∞, 2 áê^Œ=ÚÅ∞, 2 –
áê^•OQÆ∞+ª̈=ÚÅ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
=∞~°Å HÍOp ("≥ÚÅ#∂Å∞) „ÔQ"· Ü Õ ∞« Hõ, Hõ@Hõ (QÍAÅ∞), Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ,
QÆ∞Ç¨Ïº 2 Hõ~‰‚° Ωõ O_»Å, t~°ó „Ñ¨^âÕ =◊ ÚÅO^Œ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ =O – à◊O –
â◊O – +Ö – HõO∆ – ãÖ – ÅO – Ç¨ÏO J#∞ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ <åºãÖ
KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ „uÑ¨Ù~°É~·è̌ q° x ^è•ºxOKåe.
Ñ¨Ù~°â◊Û~°}
â’¡II nH∆ÍO„áêÑ¨º [¿Ñ#‡O„`«O `«`fiÎ« ÅHõO∆ l`ÕO„kÜ«∞ó
Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~åƒù#∞ ã¨ÇÏ¨ „™ê}˜ AÇ¨ïÜ«∂^£ „|Ç¨Ï‡=$Hõ*∆ ó·ˇ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
334 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„u=∞^èfiŒ HÔ óÎÂ „Ñ¨ã∂¨ <≥~· åfi Hõ~g° ~° ã¨=Ú^Œƒ"ù ó·≥
Ñ¨^‡Œ O =ã¨∞^Œà’¿Ñ`«O #=Ü≥∂<åº_èº» HõiH‚ "õ ∞£ I
WKåÛùkâ◊HÎ̃aè~°∞ºHõÎO Éè̌·~°"åºó Ñ‘~î°=∞~°ÛÜÕ∞`ü
WKåÛù *Ï˝<å„H˜Ü∂« Ñ¨âßÛ`ü HÍq∞hHÍ=∞^•~Úh I
=~°^•ÉèÜ í ∞« ^è•i}ºó ãÖ„áÈHÍÎ #=â◊HÜ Îõ ∞« ó I
"åQÆƒ=ù OÖ’Ç≤Ï`À~åÜ≥∞ÿ NHõO~îó° Ö’Ç≤Ï`À-#Åó
n~°…"å<£Ü∞ÿ≥ Ñ¨~å Ñ¨âßÛ^ŒÑ~¨ åÜ≥∞ÿ Ç¨Ï™œó Ñ¨Ù#ó I
ã¨^•t= =∞Ç¨„¿Ñ`«O VıO-`«O Ñ¨^•‡ã¨#O #=∞ó
J<Õ#=∞#∞<å ^Œ^•º^•ã¨#O NQÆ∞~°∞„Hõ=∞"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – nHõá∆ ⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ D
=∞O„`«=Ú#∞ 36 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, "≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ Å`À 12"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∂« e. ÖË^• „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ QÆ<flÕ ~°∞Ñ¨ÓÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
#=Ü≥∂xÜ«ÚHõÎ Hõi‚Hõ`À ‰õÄ_ç# J+¨ì^Œà◊ Ñ¨^Œ‡=Ú#∞ xi‡Oz,
WKåÛùk 9 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ P"åÇ¨Ï#KÕã,≤ Ñ‘~åî ~°Û# KÕÜ∂« e. 1. WKåÛù 2.
*Ï˝# 3. „H˜Ü∂« 4. HÍq∞h 5. HÍ=∞^•~Úh 6. ~°u 7. ~°u„Ñ≤Ü∂« 8.
#O^• 9. =∞<À#‡h. g~°∞ Ñ‘~â°î ‰◊ Ωõ ÅÎ ∞. g~°O`å =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞
^èŒiOzÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ‘~î°=∞O„`«=Ú : „Ç¨Ï„™êó Ñ¨~åÜ≥ÿ∞ JÑ¨~åÜ≥ÿ∞ Ç¨Ï™œó ã¨^•t=
=∞Ç¨„¿Ñ`«O Ñ¨^•‡ã¨<åÜ«∞ #=∞ó I
D Ñ‘~=°î ∞O„`«=Ú`À Ñ‘~åî ~°Û# KÕã#≤ Ñ≤=∞‡@
â’¡II „áêOVò=∞^èŒºÜ≥∂#ºO`«~åàı Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü HõÅÊÜÕ∞`ü Ñ¨Ù#ó
ÑÖK«aóè „Ñ¨}"≥ó· =¸iÎO `«™êº=∂"åÇ¨Ïº^Õ=`å"£∞ I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞^•QÆ"∂≥ Hˆ #Î q^è•<Õ# ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 335
`å~å"åH± â◊HóÎ̃ Hõ=∞ÖÏ Ç¨ÏãŸ„¿Ñ¶O Ç¨Ï™œ ã¨‡$`åó I

"å=∞HÀ}Ë Ü«∞*Ë^£ ^Õ"åº ~°uq∞O^Œ∞ ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè "£∞ I
~°uOáêâ◊^~Œè åO ™œ=∂ºO =∞^Œq„Éè=í ∞ qÇ¨ÏfiÖÏ"£∞ II
„Ñ‘uO^ŒH} ∆˜ HÀ}™ê÷O `«ÑHÎ̈ ÍOK«# ã¨xflÉèÏ"£∞ I
JO‰õΩâ◊O„Ñ¨}uO ^À~üÉÏè ºO ^è•~°Ü∞« OfO ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`üII
J„ˆQ=∞<ÀÉè"í åO~°HÍÎO ~°HÎõ Ñ¨ÙëêÊ^ŒºÅOHõ$`å"£∞ I
W‰õΩ∆ HÍ~°∞‡Hõ Ñ¨Ù¿+Ê+¨Ø<£ ^è•~°Ü∞« OfOâ◊√zã≤‡`åO II
JOQÍ#ºÉèºí ~°ÛÜÕ∞`ü Ñ¨âßÛ^Œº^è•Ñ¨Ó~°fiO q^è•#q`ü I
kHõfi∆ „ˆQK«x*ˇ~· ‡° O„`≥ó· Ñ¨Ó[ÜÕ∞^•ƒ}^Õ=`åó II
Ç¨Ï™êÎÉÂ̌˚~ü^èŒ$`« Ñ¨Ù¿+Ê+¨µ „Ñ¨}Ï=∂ Éèí∂`« ã¨„Ñ¨ÉèÏó
J+ì̈Ü∂≥ x +¨fi+ì̈âH◊ óÎ© Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ã¨∞ÉèQí ÍkHÍó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞^è Œ º Ü≥ ∂ xÜ« ∞ O^Œ ∞
QÆ∞~°∞„Hõ=∞=Ú#∞ Ñ¨ÓlOKåe. `«^#Œ O`«~O° ÑÖK«„Ñ¨}==ÚÅ`À (FO
SO „Ç‘ÏO NO Ç¨ÏãŸ„¿ÑO¶ Ç¨Ï™œó) =¸iÎx (~°∂Ñ¨=Ú#∞) HõeÊOz
^•xÜ«∞O^Œ∞ ^Õ=`åÇ¨fi#=Ú KÕÜ«∂e =∞^èŒºÜ≥∂xH˜ |Ü«∞@ ^Õg
JOQÆÑÓ¨ [KÕã,≤ <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÖÏ ÑÖK«„Ñ¨}==ÚÅ`À Ñ¨ÓlOKåe.
^ÕqÜ≥ÚHõ¯ "å=∞HÀ}=∞O^Œ∞ áêâ◊, „Ñ¨}Ï=∞=Ú„^ŒÅ`À #∞O_»∞,
=∞^ŒqÇ¨ÏfiÅJ~Ú# ~°ux Ñ¨ÓlOKåe. ^ÕqÜ≥ÚHõ¯ H˜∆}HÀ}=∞O^Œ∞
`«ÑHÎ¨ ÍOK«# =~°=‚ ÚÖ’ #∞O_ç, ~Ô O_»∞ KÕ`∞« ÖÏ JO‰õΩâ◊ „Ñ¨}Ï=∞ =Ú„^ŒÅ`À
#∞O_»∞ „Ñ‘ux Ñ¨ÓlOKåe.
`«~∞° "å`« Z„~°x=~°=‚ ÚÖ’#∞O_ç, Z„~°x Ñ¨ÓÅ=∂ÅÅ∞ ^èiŒ Oz,
K≥~°‰õΩqÅ∞¡ – Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}=ÚÅ∞ Hõey, =∞O^Œã≤‡`«=Ú`À #∞O_»∞
=∞<ÀÉèí"å#∞ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ ÉÏ}^Õ=`«Å#∞ JiÛOKåe. g~°∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
336 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨ Ù +¨ Ê ÉÏ}=ÚÅ∞ „Ñ¨ } Ï=∞=Ú„^Œ ^è Œ i Oz Ñ¨ $ kä " åºk
ÑÖK«=∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}=ÚQÍ PÜ«∂=~°=‚ ÚÅ`À #∞O^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ q∞ye# J+¨Ü ì ∂≥ #∞ÅO^Œ∞ ã¨∞ÉèQí Ík J+¨=ì ∂`«$HõÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II =∂`«~“ Éè̌~· "° åOHõ™ê÷ =∞^Œq„Éè=í ∞ qÇ¨ÏfiÖÏó
J+ì̈Ñ„¨ `Õ+µ¨ ãÖÑ¨Ó[º Ü«∞^è•=`ü ‰õΩã¨∞=∂kaèó I
Ö’HõáêÖÏOãÎ̈`À k‰õΩ∆ `Õëê=∞„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó
Ñ¨Ó~°fi[#‡Hõ$`≥ó· Ñ¨Ù}Â̌ºó *Ï˝`fiÂ≥ <åOÑ¨~^° =Õ `å"£∞ I
Ü≥∂Éè*í ^Ë ∞Œ Hõ=Î ∂ˆ~}
æ ã¨É"íè ` Õ ü ãÖÑ¨^•OÑ¨ÔŒ
U=Oã≤^Œú=∞#∞~°‡O„f ™ê^èŒÜÕ∞k+¨ì=∂`«‡#ó I
AÇ¨ïÜ«∂^Œ~°∞}ÏOÉè’*ˇ· ~°^ÀÃ+·~°‡^Œ∞~åÑ¨Ù¡`≥·ó
ÅHõ∆ ãÖYºO `«^~Œ Oú° "å „Ñ¨`º« Ç¨ÏO Éè’[ÜÕ∞^£ kfi*Ï<£ I
=x`å Ü«Ú=f~°=∂ºó Ñ¨Ó[ÜÕ∞^£ ^Õ=`åkèÜ∂«
Ç¨ÏŸ=∂O`Õ ^èŒ#^è•<åº^≥Âº™ÈÎ+¨ÜÕ∞^Œ∞æ~°∞=∂`«‡#ó I
U=OHõ$`Õ [QÆ^fiŒ â’º ~°=∂Ü«∂ Éè=í #OÉè"í ` Õ ü
~°HÀÎ`«ÊÖˇ·„ã≤Î=∞^èŒfiÔHÂÎ~°~°∞}ÿ̌~åfi Ç¨Ï Ü«∂i*ˇ·ó I
Ñ¨ÙÃ+ÂÊó Ñ¨Ü∂≥ -<≥flÂ ó ã¨Ñ∞¨¶ $`≥· ~À›"∂≥ qâ◊fiO =â◊O#ÜÕ∞`ü
"åH˜ûkúOÅÉè` í Õ =∞O„f Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞~ÿ ∞° ›`å`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D =∂`«$HõÅ∞ Éèˇ·~°=Ùx
X_çÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç, =∞^ŒqÇ¨ÏfiÅ∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ kâ◊ÅO^Œ∞
Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi JG=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe. Ñ¨Ó~°fi[#‡ Ñ¨Ù}º=â◊=Ú#
D „Ñ¨HÍ~°=Ú ^Õ=`å=∞Ç≤Ï=∞#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x ÉèHí `Î˜ À JiÛOK«∞ ™ê^è‰Œ Ωõ #‰õΩ
ã¨HÅõ ãÖÑ¨^ÅŒ ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 337
^À+¨~Ç° Ï≤ `«=ÚÖˇ#· „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅÖ’ ÅHõ™∆ ê~°∞¡ QÍx ÖË^• 50"ÕÅ

™ê~°∞Q¡ Íx Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz „ÉÏÇ¨Ï‡}Éè’[#O x~°fiÇ≤ÏOKåe. „ã‘ÅÎ Ü«∞O^Œ∞
^Õ=`å|∞kú Hõey "åix P^ŒiOz, Q“~°qOKåe. Ç¨ÏŸ=∂O`«=Ú#O^Œ∞
QÆ∞~°∞=Ù#∞ Ü«∞^è•â◊HÎ̃ ^ŒH˜∆}Å`À ã¨`«¯iOKåe.
W\˜ì „Ñ¨„H˜Ü∞« Ñ¨ÓiÎKÜ
Õ Ú« =∞O„`«"`Õ ‰Î« Ωõ ã¨=∞ã¨Î [QÆ`∂« Î Jnè#=ÚÖ’
#∞O_»∞#∞. „u=∞^èŒ∞~°Ü«ÚHõÎ Z„~°xHõ=∞Å=ÚÅ∞, Z„~°QÆ<Õfl~°∞Ñ¨ÓÅ∞ ÖË^•
Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À W`«~° Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞, áêÜ«∞ã¨=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ KÀ Q˘Ñ¨Ê
=jHõ~} ° â◊HÎ̃ ã≤kOú K«∞#∞. "≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ Å`À Ç¨ÏŸ=∞=∂z~°Oz# "åH˜ûkú
HõÅQÆ∞#∞.
â’¡II Hõ~∂° Ê~åQÆ∞~°∞ ãÖÜ«ÚHõOÎ QÆ∞QÆ∞Åæ ∞O AÇ¨ïÜ«∂`«∞ûnèó
*Ï˝#O k=º=∞"åáÈflu `Õ<=·≥ ã¨É"íè ` Õ ü Hõqó I
H©∆~°ÔHÂÎ~°=∞$`åYO_≥·ó Ç¨ÏŸ=∞ó ã¨~åfiÑ¨=∞$`«∞ºl`ü
^Œ∂~åfiaè~åÜ«Ú¿+ Ç¨ÏŸ=∞ó H©~∆ åHÍÎaè iÌ#„`«Ü∞« "£∞ I
yiHõsÉ‚ "íè ó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊó „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ =â◊Ü∞Õ ^Œ∞` ÷ å<£
HõÇ¨¡Ô~·ó áêiú"å<£ Ñ¨ÙÃ+ÂÊãÎ̈^Œfi^èŒ∂ Hõi‚HÍ~°*ˇ·ó I
=∞e¡HÍ‰õΩã¨∞"≥∞ÿ~°∞›`åfi ~å[Ñ¨Ù„`å<£ =â◊O#ÜÕ∞`ü
HÀ~°O@ ‰õΩã¨∞"≥∞ÿÔ~Âfiâßº<£ =$+¨ÖÏ<£ áê@ÖÁ^Œƒù"≥·ó I
J#∞Ö’=∞ qÖ’=∂O`«ó ã≤÷`«™ê^è•º Ç¨ÏfiÜ«∂xfi`åO
=∞O„`«=ÚKåÛ~°º AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f =∞^è∞Œ ~° Ö’e`≥ó· I
ã¨~Ã¬° Ñ·ó Ñ¨@∞ãÖq∞„â‹~· fi° â◊Ü∞Õ `ü áêi÷"å<£ Hõ} ∆ Ï`ü
J<Õ<=·≥ q^è•<Õ# `«`Ê« ffl ãÎ̈`ü ã¨∞`å#Ñ≤ I
*Ïf aÅfiÑ¶Ö¨ ó·ˇ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ ~°‡^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ö’e`≥ó·
#~°<ås Ñ¨~Ñ° f ¨ <£ Ç¨ÏŸ=∞`À =â◊Ü∞Õ ^£ ^è$Œ ="£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
338 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hõ~°∂Ê~°=Ú – JQÆ∞~°∞,
QÆ∞yæÅ=Ú`À HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ k=º*Ï˝#=Ú ãÖ„áêÑ≤OÎ K«∞#∞. Hõq
‰õÄ_® JQÆ∞#∞. áêÅ`À `«_Ñç #≤ uÑ¨ÊfQÆ ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
JÑ¨ = ∞$`« ∞ º=Ù `˘ÅQÆ ∞ #∞. PÜ« Ú ëê¯=Ú_» ∞ áêÅ`À `« _ ç Ñ ≤ #
^Œ∂~åfiÇ¨Ï"≥∂=∞=Ú =¸_»∞~ÀAÖÏK«iOK«=ÅÜ«Ú#∞.
JÑ¨~ål`« (q+¨µ„‚ HÍO`«) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞
=â◊=∞QÆ∞^Œ~∞° . HõÅ∞=Å`À Ç¨ÏŸ=∞O=Å# Hõ„∆ uÜ«ÚÅ∞, H˘O_»QÀQÆ∞ Ñ¨ÓÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O =Å# ~å[Ñüfl, =∞ÖˇÑ¡ Ó¨ Å Ç¨ÏŸ=∞O =Å# ~å[‰õΩ=∂~°∞Å∞,
QÀ~° O @Ñ¨ Ó Å Ç¨ Ï Ÿ=∞O=Å# "≥ · â ◊ √ ºÅ∂, áê@bÑ¨ Ù +¨ Ê (QÆ ∞ ÖÏa)
Ç¨ÏŸ=∞O=Å# ãÖHõ~*° Ïu"å~°∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
â’¡II =∂Åf =‰õΩà’^Œ∂ƒù`ó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊâ◊ÛO^Œ# Ö’e`≥ó·
AÇ¨ïÜ«∂`ü Hõq`åO=∞O„f ÅÉè` í Õ =`«û~åO`«~ˆ I
=∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞ ãÖÜ«ÚÔHÂÎó Ñ¶¨Öˇ·iƒÅfi ã¨=Ú^Œƒù"≥·ó
AÇ¨ïÜ«∂^Œfiâ◊Ü∞Õ Ö’¡HOõ „tÜ«∞=∂áÈflu "åOzè`å"£∞ I
áê@Öˇó· ‰õΩ=Ú^≥ó· ‰õΩO^≥~· ∞° `«ÊÖˇ· ~åflQÆ K«OÑÔ̈Hó·
#O^•º=Ô~ÎÂ ifiHõã` ≤ ó·≥ Hõ$`«=∂Öˇ~· ∞° Ç˚ Ï¨ Ÿu Ü«∞ó I
*ÏÜ«∞`Õ =`«û~å^Œ~åfi<£ „tÜ«∂ qlu áêi÷=ó
™ê[º=∞#flO „ÑÄÇ¨ïÜ«∂^Œƒ"ù ^Õ #Œ fl ã¨=∞$kúÉÏè <£ I
Hõã∂¨ sÎ ‰õΩO‰õΩ"≥∂¿Ñ`«O Hõ~∂° Ê~°O AÇ¨ïÜ«∂^Œfij
HõO^Œ~åÊ^ŒkHè Oõ ã¨^ºŒ ó ™œO^Œ~º° =∞kèQK Æ Û« u
ù I
ÖÏ*Ï<£ ~°ÑA ¨ Ç¨ïÜ«∂#‡O„f ^ŒkHè ~∆© =° ∞^è∞Œ Ñ¨Ù` ¡ å<£
ql`«º~ÀQÍ #dÖÏ<£ ã¨r"Õ`ü â◊~^° •Oâ◊`"« ∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 339
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«O^Œ#O ÖËÑ¨#OKÕã≤#

ã¨#fl*Ïl, |Ç¨ïà◊ÑÙ¨ +¨Ê=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ XHõ ãÖÖ’ ™ê^è‰Œ Ωõ #‰õΩ
Hõq`«fiâ◊H˜Î ã≤kúOK«∞#∞. „u=∞^èŒ∞~°q∞„t`« =∂ˆ~_»∞Ñ¶¨ÅÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ,
[QÆ^fiŒ â◊º=Ú – W+ì̈ãk≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
QÆ∞ÖÏa – =∞Öˇ¡ – HõÅ∞= – Hõ=∞Å=Ú – ãÖÃÑOQÆ – QÆO^è`Œ Q« ~Æ =° Ú
(#Ok=~°÷#O) ~å[=$Hõ∆Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞, Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ«Ú@=Å# XHõ
ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ =O`«∞_»Q∞Æ #∞. Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ã¨ Ç¨ÏŸ=∞O
=Å# J#fl ã¨=∞$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. Hõã∂¨ sÎ – ‰õΩO‰õΩÑ¨Ù=Ùfi`À HõeÑ≤# Hõ~∂° Ê~°
Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ™œO^Œ~º° =Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« ¿ÑÖÏÅ#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @=Å# ~ÀQÆq=ÚHÎ̃
Hõey n~å…ÜÚ« =ÙQÍ rqOK«∞#∞.
â’¡II áê^ŒfiÜ«∞O =∞ÅÜ«∞[O áê^ŒO ‰õΩO‰õΩ=∞ˆHã¨~O°
áê^ŒO QÀ~ÀK«<åÜ«∂OK« `åxÑ≤ëêìfi Ç≤Ï=∂OÉè™í ê I
q^Œ^•è ºuÎÅHõO Éè∂í Ü≥∂Ü«∂<£ Ñ¨âºı ^£ Ü≥∞ÿ ifiÖ’Hõº`Õ
Ü«∂<£ ã¨Ê$â◊º`Õ Ü≥∞ÿ ~åfi =âßºó ã¨∞ºãÎ̈ãº¨ `Õ-z~å`ü I
Hõ~∂° Ê~°HÑõ K
≤ À~å}˜ ã¨=∞ÉèÏQÍx HõÅÊÜÕ∞`ü
K«`∞« ~åƒùQÍ [\Ï=∂Oã≤ `å=f ~ÀK«<å=∞`å I
‰õΩO‰õΩ=∞O ã¨ÑÉÎ̈ Ïè QÆO ™êº^£ kQÍƒùQOÆ K«O^Œ#O =∞`«O
JQÆ∞~°∞~°fl= ÉèÏQÆó ™êºku ÉèÏQÆ„Hõ"∞Õ } K« I
Ç≤Ï=∂kƒùó Hõ#ºÜ«∂ Ñ≤+"ì̈ ∞Õ `«`ü ã¨~fi° O ã¨∞™êkèÒ«
P^•Ü«∞uÅHõO ÉèÏÖË ‰õΩ~åº^£É∂íè q∞Ñ¨f<£ #~å<£ I
=x`åO=∞^Œ QÆ~åfi_è®ºO =∞^À#‡`åÎ<£ =∞`«OQÆ*Ï<£
ã≤OÇ¨Ï"åº„Ñ¶∂¨ <£ =∞Ç¨ã¨~åÊ<£ Éè∂í `«É`Ëè åà◊ ~åHõ™∆ ê<£ I
^Œ~≈° <å^Õ==â◊Ü∞Õ `ü uÅHõO ^è•~°Ü∞« #fl~°ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
340 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
u
„ Ñ¨Ù~° Éè̌~· g° ã¨fi~°∂ÑÖ
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~Ô O_»∞™ê~°∞¡ K«O^Œ#O, XHõ
áêÅ∞ ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi, <åQÆ̂Hã¨~=° ÚÅ∞, XHõáêÅ∞ QÀ~ÀK«#=Ú g\˜x
Ç≤Ï=∞[ÅO`À #∂i Jaè=∞O„uOz uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz#, ™ê^èŒ‰õΩx
HõO\˜K∂« Ñ¨Ù =Å# ™ê^èºŒ =ºH˜Î =â◊=∞QÆ∞#∞. ™ê^è‰Œ Ωõ x ã¨Ê~°≈=Å# JO^Œ~∂°
=â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞
Hõ~∂° Ê~°=Ú – Z„~°KO« ^Œ#O – HõK∂« Û~°=Ú ã¨=∂# ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ
„QÆ Ç ≤ Ï Oz, JO^Œ ∞ Ö’ <åÅ∞QÆ ∞ Éè Ï QÆ = ÚÅ∞ [\Ï=∂Oã≤ , JO`Õ
Ñï=∂}=ÚÖ’ QÀ~ÀK«#O „QÆÇÏ≤ OKåe. nxH˜ 7 ~Ô @∞¡ ‰õΩO‰õΩ=∞ =∞iÜ«Ú
Ñ¨k~Ô @∞¡ K«O^Œ#O, 9 ~Ô @∞¡ JQÆ∞~°∞ „QÆÇÏ≤ Oz, â◊‡âß#=ÚÖ’ =∂ã¨t=~å„u
<å_»∞ Hõ#ºKÕ`« Ç≤Ï=∞[Å=Ú`À #∂iOKåe.
nxx Jaè = ∞O„uOz uÅHõ = ÚQÍ ^è Œ i Oz# Jkè H Í~° ∞ Å∞,
=∞^ŒQiÆ fi`«∞Å∞, =∞^À#‡`«∞ÅÎ ∞, =∞^Œ=`«∞Öˇ#· „ã‘ÅÎ ∞, =∞^ŒQ[Æ =ÚÅ∞ ‰õÄ_®
=â◊=∞QÆ∞#∞. ã≤OÇ¨Ï – "åº„Ñ¶∞¨ – =∞Ç¨ã¨~Ê° =ÚÅ∞ Éè∂í `« Éè`Ë åà◊=ÚÅ∞
™ê^è‰Œ Ωõ x ^Œ~≈° #=∂„`«=Ú#<Õ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞. ''ãÖq`ü âßG=Ú——
#O^Œ∞ Hõq`«fiã≤kú W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
™ê~°ãfi¨ `« =∞~¸=¸iÎ=∂k =¸iÎ ã¨=∞xfi`åO I
Ü«∞óã¨‡~ˆ `ü ^•fi^ŒâßO`Õ ™êº`ü ™È-z~å^•fiHõÊu~°ƒ" ù `Õ ü II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 341
u
„ Ñ¨Ù~° Éè̌~· g° QÍÜ«∞u
„
â’¡II =∞#‡^äOŒ „uÑ¨Ù~å^Õq q^Œ‡¿ÇÏ Ñ¨^gŒ ∞~°Ü∞Õ `ü
LHÍÎfiHÍ"Õ∞â◊fiiÑ¨ÔŒ „Ñ¨=^Õ nú=∞Ç‘Ï `«`ó« I
`«ÔŒ `Õ „Ñ¨=^Õ^£ Éè∂í Ü«∞ó `«#fló H˜<¡ flÕ „Ñ¨KÀ^ŒÜ∂« `ü
QÍÜ«∞„`Õºëê ã¨=∂MÏº`å „`≥Ñ· Ù¨ s ã¨~fi° ã≤k^ú • I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uÑ¨ Ù ~° É è ˇ · ~ ° q Ü≥ Ú Hõ ¯
QÍÜ«∞„f=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. ''SO u„ Ñ¨Ù~å^Õq q^Œ‡¿ÇÏ, HÍ"Õ∞â◊fii
nè=∞Ç≤Ï, `«<Àfl H˜¡<Õfl „Ñ¨KÀ^ŒÜ«∂`ü—— D =∞O„`«=Ú ã¨HõÅ ã≤^Œ∞úÅ#∂
WK«∞Û#∞.
u
„ Ñ¨Ù~°É~·ˇè g° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =∞^è•º^ŒºO #=Ü≥∂x+¨µ „Ñ¨qeMË`ü c*Ïx=~å‚O„ã≤ÎOâ’
QÍÜ«∞„`åºó Ñ¨Ù#~°+ì̈Ñ¨„`«q=ˆ~ ëêfieYºeáêº=$`«"£∞ I
Éè∂í aO|kfiÜÕ∞# =∞#‡`«ÜÚ« *Ï HÀ}Ë+µ¨ ãÖ"Õ+` ì≤ O«
Ü«∞O„`«O„`≥Ñ· Ù¨ ~°g∞i`«O „uÉè∞í =# „Ñ¨HÀ∆ ÉèHí Oõ N„Ñ¨^"Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – #=Ü≥∂<åº`«‡Hõ"≥∞ÿ# D
Ü«∞O„`« =∞^èŒº=Ú#∞O_ç „uÑ¨Ù~°Ü≥ÚHõ¯ "åQÆƒ[, HÍ=∞c[, HÍ=∞~å[
c[=ÚÅ∞ XH˘¯Hõ¯\˜ =¸_»∞ P=$`«=Î ÚÅ∞ edOKåe. J+¨Ñì „¨ `«=ÚÅO^Œ∞
„uÑ¨Ù~°QÍÜ«∞„u edOKåe. Ñ≤=∞‡@ ^•xÃÑ· =$`«Î=Ú edOz JO^Œ∞
=∂`« $ HÍHõ ∆ ~ ° = ÚÅ∞ edOKåe. Éè í ∂ Ñ¨ Ù ~° H À}=ÚÅO^Œ ∞ Ñ¨ ~ ° ã ¨ Ê ~°
qÖ’=∞=ÚQÍ Éè̌~· g° =∞#‡^äŒ c[=ÚÅ∞ edOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
342 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
N Éè̌~· g° Ü«∞O„Ò«
â’¡II Jã≤‡<£ Ü«∞O„`Õ ã¨=∂"åÇ¨Ïº ã¨=∞ºH± ãÖÑ¨Ó[º^Õ=`åO
Ç¨ÏŸ"Õ∞# Hõ$`«ãO¨ áê`«O ÖÏH∆ÍÖ’Ç¨Ï„`«Ü∂« =$`«"∞£ I
q^è$Œ `åO ÉÏÇ¨ï<å Ü«∞O„`«O Ü«Ú^Õ+ú µ¨ q[Ü«∂=Ç¨ÏO
"å^Õ"åyfi[Ü«∞O ‰õΩ~åº`ü Hõq`«fiO Ñ¨Ù+¨¯ÅO kâı`ü I
PÜ«Ú~å~ÀQÆº q∞„`å}˜ Ñ¨Ù„`å<£ áœ„`å<£ q=~°Ü ÷ ∞Õ `ü II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞
„uÑ¨Ù~°É~·è̌ q° x P"åÇ¨Ï#KÕã≤ K«H¯õ QÍ Ñ¨ÓlOKåe. =∞~°Å Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤
âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú`À Ü«∞O„`«=Ú#∞ eÑÎ̈=ÚKÕã,≤ |OQÍ~°O – "≥O_ç – ~åy
q∞„â◊=∞ `åÜ≥∞`«∞#Î O^Œ∞Oz, =¸ã≤"ãÕ ,≤ ^•xx KÕuH˜ ^èiŒ OKåe. W\ì̃
„Ñ¨„H˜Ü«∞=Å# nxx ^èŒiOz# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ q[Ü«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
PÜ«Ú~å~ÀQÆºq∞„`« Ñ¨Ù„`« áœ„`« ãÖÑ¨^ÅŒ `À Jaè=$kúKO≥ k z~°HÍÅ=Ú
rqOK«∞#∞.
™œÉèÏQÆº^Œ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II HÍ=∞O +¨\’¯}=∞^èºÕ eY`«∞Ñ¨Ù#i=∞O+¨@∞ûHÀ}Ë+µ¨ Ñ¨âßÛ`ü
Ñ¨„`Õ+µ¨ ^Œfiº+¨ãì O¨ MËº+¨fi=Ú=∞^äÑŒ Ù¨ ~°`À "Àº=∞c*Ë# g`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 343
H∆“}©aOÉÏO`«~°ã¨÷O Éèí∞[^Œà◊ed`«O ~ÀK«<å ‰õΩO‰õΩ=∂ÉèÏºO

„áÈHõÎO ™œÉèÏQÆºãÖÑ¨`ü x~°∞Ñ¨=∞Hõq`å H©iÎ^ŒO Ü«∞O„`«"Õ∞`«`ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™œÉè Ï QÆ º „Ñ¨ ^ Œ = ∞QÆ ∞
Ü«∞O„`«=Ú q=iOK«|_»∞K«∞#flk. +¨\òHÀ}=Ú edOz, JO^Œ∞ =∞^èºŒ #
Éè~·ˇ g° =∞^èºŒ c[=Ú (HÍ=∞c[=Ú) edOz ^•xÃÑ· 16 Ñ¨„`«=ÚÅ∞ edOz
=∞~°ÅHÍ=∞ c[=Ú edOKåe.
Ñ¨„`« J„QÆÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ ‰õÄ_® W"Õ edOKåe. Ñ≤=∞‡@
Éèí∂Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ "Àº=∞c[=Ú (Ç¨ÏO)`À, Ñï"Õ+≤ì`«O
KÕÜ«∂e.
D Ü«∞O„`«=Ú Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«<å, ‰õΩO‰õΩ=∞ q∞„â◊=∞O`À
edOz, Ñ¨ÓlOz ^èiŒ Oz#KÀ ™œÉèÏQÆº=Ú, ãÖÑ¨`,ü x~°∞Ñ¨=∂#"≥∞#ÿ
Hõq`«fiâ◊HÎ̃, H©iÎ ÅaèOK«∞#∞.
=∞<ÀÉè"í å`«‡Hõ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =¿ÇÏflˆ~æÇ¨ÏÜ«ÚQÍO`«~°ã¨÷=∞^Œ<Õ =∂Ü«∂OeMË^•fiQÆƒù=O
+¨\Hò À}Ë+fi¨ ^äŒ ãÖkè+µ¨ „Ñ¨qeMË ^Œ∞Oú HÍ~° =∂"Õ+Ü ì̈ ∞Õ `ü I
„ã‘OÎ c*Ë# ã¨g∞i`«O „uÉè∞í =# „Ñ¨HÀ∆ ÉèHí Oõ „`≥Ñ· Ù¨ ~°O
Ü«∞O„`«O ÑÖK«=∞<ÀÉè"í å`«‡Hõq∞^ŒO ™œO^Œ~º° ãÖÑ¨`¯« ~°"∞£ II
J^è~Œ ÀaO^Œ∞ =∂<À^Àº „|¿ÇÏ‡O„^Œãó÷¨ â◊jÜ«Ú`«ó
kfifÜ«∞O Éè$í QÆ∞ã¨~åæ_Àè º =∞#∞™êÎsÜ Î ∞« g∞i`«"∞£ I
UëêÉÏÖËu qMÏº`å „`≥Ö· ’Hõº=â◊HÍi}©
[Ñ¨ÑÓ¨ *ÏkHõO ã¨~fi° =∞™êºó Ñ¨Ó~°fi=^•K«~ˆ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
344 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D ÑÖK« =∞<ÀÉè"í å`«‡Hõ
Ü«∞O„`«=Ú ZO`À qt+¨"ì ∞≥ #ÿ k. +¨\’¯}=Ú edOz JO^Œ∞ =∞^èºŒ ''„Ç‘ÏO
– SO—— edOKåe. =∞~°Å ^•xÃÑ· =$`«=Î Ú#O^Œ∞, HÀ}=ÚÅ=∞^èºŒ ãÖ^è∞Œ Å
Ü«∞O^Œ∞ J~Ú^Œ∞™ê~°∞Î ''|∂¡O—— edOz, z=~° ''„ã‘OÎ —— edOKåe. WÖÏ
J~Ú^Œ∞ HÍ=∞c[=ÚÅ`À Ü«∞O„`«=Ú q~ålÅ∞¡K«∞O_»∞#∞. Wk
=ÚO^Œ∞=Öˇ<Õ J~°Û#, [áê^Œ∞Å∞ PK«iOz ^èiŒ Oz# ™œO^Œ~º° ãÖÑ¨`ü
qÖÏã¨=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
ã¨=∞ã¨Î [QÆ`#ü ∂ =â◊Ñ~¨ K° ∞« H˘#∞ ÉÏÖÏ=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
D =∞O„`«[Ñ¨=Ú =Å# W+ì̈ãk≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞#∞ó : SO H©¡O ™œó I Ñ≤=∞‡@ D „HÕk ™ÈÎ„`«=Ú ÑïOî Kåe.
„uÑ¨Ù~° Éè̌·~°g ™ÈÎ„`«=Ú
â’¡II „|Ç¨‡^ŒÜ«∞ó ã¨∞ÎuÑ¨^≥·~°Ñ≤ ã¨∂Hõ∆‡~°∂áêO
*Ï#Ou<≥=· [QÆ^•k=∞<åk=¸iÎ"∞£ I
`«™ê‡^ŒfiÜ«∞O ‰õΩK«#`åO #=‰õΩO‰õΩ=∂ÉèÏO
ã¨∂Ö÷ ÏOã¨∞=Î ∞ó ã¨HÅõ "åOV‡Ü«∞ =∂`«$Éè∂í `å"£∞ II
ã¨^ºŒ ó ã¨=Ú^Œº`« ã¨ÇÏ¨ „ã¨k"åHõ~åÉèÏO
q^•ºHõã∆ ∂¨ „`« =~°^•ÉèÜ í ∞« zÇ¨Ïfl Ç¨Ï™êÎO I
<Õ„`À`«ÊÖˇ·„ã≤Îaè~°ÅOHõ$`« Ñ¨^Œ‡=„HÍÎO
`åO `å~°Ç¨ ~°~∞° z~åO „uÑ¨Ù~ˆ Éè*í Ï=∞ó II
ã≤O^è∂Œ ~° Ñ¨ÙO[~°∞z~°O ‰õΩK«ÉÏè ~° #„=∞O
[<å‡O`«~ˆ +¨µ Hõ$`«ÑÙ¨ }ºÑ¶Ö¨ H·ˇ õ QÆ=∞ºO I
J<Àº#º Éè^Ë HŒ Åõ Ç¨‰õΩÅ =∂#Éè^Ë ·≥
~å˚#Ou HÕ [_»kÜ ä ∞« ãÎ̈=~°∂Ñ¨=∞O| II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 345
ã¨∂Ö÷ ÏO=^ŒOu =Ú#Ü«∞ó â◊$`«Ü∂≥ QÆ$}Ou

ã¨∂H∆Í‡O=^ŒOu =K«™ê=∞kä"åã¨=∞<Õº I
`åfiO=¸Å =ÚÇ¨ï~°Ñ~ˆ¨ [QÆ`åO Éè"í åx
=∞<åº=∞¿ÇÏ =Ü«∞=∞áê~° Hõ$áêO|∞~åt"£∞ II
K«O„^•=`«Oã¨ Hõe`åO â◊~k° O^Œ∞â◊√„ÉèÏO
ÑÖKåâ◊^HŒ ~∆õ =° ∞~¸O Ç¨Ï$k ÉèÏ=Ü«∞Ou I
`åfiOÑ¨ÙãÎ̈HOõ [Ñ¨=\© =∞=∞$`å_èº» ‰õΩOÉèOí
"åºMÏºOK« Ç¨ÏãÎ̈H=õ ∞Öˇ~· ^Ì° f Œè O „u<Õ„`å"£∞ II
â◊OÉè∞í ãÎ̈fi=∞„k `«#Ü«∂Hõe`å~°÷ ÉèÏQÀ
q+¨µã‚ fiÎ̈ =∞O| Hõ=∞ÖÏ Ñï|^Œ^ú ÇÕ Ï¨ ó I
Ñ¨^À‡^Œƒ=ù ãÎ̈fi=∞ã≤ "åQÆk"ä å ã¨É∂íè q∞ó
`ÕëêO„H˜Ü∂« O K« [QÆu „uÑ¨Ù~ˆ `«fi"Õ∞= II
P„t`«º "åQÆƒ=ù Éè"í åOâ◊Û`«∞~°ó Ñ¨~ån<£
ÉèÏ"å<£ Ñ¨^+Õ µ¨ qÇ≤Ï`å~°=÷ Ún~°Ü∞« Of"£∞ I
HõO~îåkaèâÛ◊ Hõ~} ° óÿ̌ Ñ¨~^° =Õ `åO `åfiO
ãÖq#‡~¸OÇ¨Ï$k Hõ^•Ñ≤ # qã¨‡~åq∞ II
P‰õΩOK«º"åÜ«Ú=∞=l`«º K« "≥i· +¨@¯O
PÖ’Hõºxâ◊ÛÅkäÜ∂« x[<åã≤HÍ„QÆ"∞£ I
^è•ºÜ«∞Ou =¸iúfl Hõe`ÕO^Œ∞ HõàÏ=`«OãÖ
`«fi„^Œ∂Ñ¨=∞O| Hõ$u#ãÎ̈~∞° }Ï~°¯ aO|"£∞ II
`«fiO„áêÑ¨º =∞#‡^äŒiáÈ ~°fiÑ¨Ù~°~°÷ÉèÏQÆO
ã¨$+≤Oì Hõ~À+≤ [QÆ`åq∞k "Õ^"Œ å^Œó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
346 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã¨`«ºO`«^Œ„k`«#ÜÕ∞ [QÆ^ÕHõ=∂`«ó
<ÀKÕ^âŒ +ı [¨ QÆ`ó« ã≤u÷ ~ˆ =#™êº`ü II
Ñ¨Ó*ÏOq^è•Ü«∞ ‰õΩã¨∞"≥∞ÿó ã¨∞~°áê^Œáê<åO
Ñ‘~ˆ ` î "« åO| Hõ#HÍK«ÅQÆÇÏ¨ fiˆ~+¨µ I
QÍÜ«∞Ou ã≤^=úŒ x`åó ã¨ÇÏ¨ H˜#flsaèó
P™êfik`åã¨=~°™ê~°∞}<Õ„`« Ñ¨^•‡ó II
q^Œ∞ºkfiÖÏã¨=Ñ¨Ù+¨ó „tÜ«∞=∂=Ç¨ÏOfO
Ü«∂OfOã¨fi"åã¨ Éè=í <åzÛù=~å[^è•h"£∞ I
™œ+¨µ=∞‚=∂~°æ Hõ=∞ÖÏx qHÍã¨Ü«∞OfO
^ÕgOÉè*í Ë Ç¨Ï$kÑ¨~å=∞$`«ãH≤ Îõ QÍ„f"£∞ II
P#O^Œ[#‡Éèí=#O â◊$f<åO
K≥·`«#º=∂„`«`«#∞=∞O| ã¨=∂„â◊Ü«∂q∞ I
„|¿ÇÏ‡â◊q+¨µ‚ aè~°aè+¨µì`« áê^ŒÑ¨^Œ‡O
™œÉèÏQÆº[#‡=ãüO „uÑ¨Ùˆ~Ü«∞^è•=`ü II
â◊ÉÏÌ~É÷° Ïè q Éè∞í =#O ã¨$[fO ^Œ∞~°∂áê
Ü«∂`«kƒÉèií Î Ñ¨Ù#~°~¯° `«#∞ó ã¨fiâ◊HÍÎº I
=Ç¨flºu‡HÍ Ç¨Ï~°u`«`ü ã¨HÅõ OÜ«ÚQÍO`Õ
`åOâß~°^•O =∞#ã≤ *Ï`«∞ # qã¨‡~åq∞ II
<å~åÜ«∞}©u #~°HÍ~°=‚ `åi}©u
Q“su MË^âŒ =◊ ∞hu ã¨~ã° fi¨ fu I
*Ï˝#„Ñ¨û Õ #Ü«∞#„`«Ü∞« Éè∂í +≤ù Õ
`åfi=∞„k~å[`«#ÜÕ∞ q|∞^è•=^ŒOu II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 347
ÜÕ∞ã¨∞Î =Ou[QÆ<å‡`«ó â’¡HÔ ~· ^ü •fi^Œâa◊ óè „Hõ=∂`ü I

`åfi=∞#∞„áêÑ¨º "åH˜ûkúO „áêÑ¨ÙflÜ«Ú¿ãÎ Ñ¨~åOQÆu"£∞ II
D Ñ¨<fl≥ O_»∞ â’¡H=õ ÚÅ∂, ÉèHí `Î˜ À áê~åÜ«∞} KÕÜÚ« @=Å#, "åH˜ûkú
Hõ Å ∞QÆ ∞ #∞. 12 ã¨ O Yº HÀâ◊ É è Ë ^ Œ = ÚKÕ ''^Œ∞º=∞}˜=∂ÖÏ—— J<Õ
„Ñ¨|O^è=Œ ÚQÍ nxx ÉèÏqOK«=K«∞Û. nx ÅHõ} ∆ =Ú#∞ ''ÉèÏ=∞Ç¨ï_»∞——
J<Õ PÅOHÍi‰õΩ_»∞ W@∞¡ x~°fizOKå_»∞.
J^äŒ ^Œ∞º=∞}˜ =∂ÖÏ™êº`ü Ñ¨^º·≥ ~ü ^•fi^Œâa◊ óè ã¨"∞≥ óÿ
„Ñ¨`ºÕ HõO <åÜ«∞HÀ`«¯~°¬ „Ñ¨HÍâ◊# Ñ¨~åÜ«∞}ÿ̌ó I
=ÚY|O^èÕ â’¡HÜ õ Ú« QÆ‡O `«^•è âı¿+ ^ŒfiÜ«∞O =∞`«O
Hõ$`å^Œ∞º=∞}˜ =∂ÖËÜ∞« O H©i=Î $kúHsõ #$}Ï"£∞ I
WÑ¨Ù_»∞ ~å[=∂`«Oyh =∞O„`«™ê^è#Œ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
~å[=∂`«Oyh
â’¡II "åOVÍæ‡Ü«∂ Hõ=∞ÖÏ™êÎ~O° #"≥∂-O`Õ ÉèQí =Æ `«º^äŒ
N=∂`«Owâ◊fi~°=^Õ`ü ã¨~fi° [#=∞<ÀÇ¨Ïi I
ã¨~åfik ã¨∞Y~å[ºO`Õ ã¨~åfik=ÚY ~°O[x
ã¨~fi° ~å[=â◊O Ñ¨âßÛ`ü Hõiã¨~fi° Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü I
„ã‘ÑÎ Ù¨ ~°∞+¨ =â◊O„|Ç¨‡ <Õ„`« =∞QÍflº ã¨#O Ñ¨Ù#ó
ã¨~fi° ^Œ∞+ì̈ =∞$QÆ=â◊OHõi ã¨~fi° Éè$í QÆ∞ãÎ̈fi= I
â◊OHõi™êº`ü ã¨~fi° Ö’Hõ =∞=ÚHõO t=Ü«Ú„QÆqó
=â◊=∂#Ü«∞ *ÏÜ«∂Qˆ fl ~°ëêìj`«ºHõ~∆ À=∞#∞ó I
<åº™ê#‡O„f `«<Ò‰õΩ~åº^ŒfiHõ∆º=∂}Ï<£ Ü«∞^è•„Hõ=∞O
t~ÀÅÖÏ@ „Éè∂í =∞^äºÕ `åÅ∞HõO~î° QÆà’~°ã≤ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
348 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J<åÇ¨Ï`Õ Éè∞í [^ŒfiO^Õfi [~î~°̂ <åaè=∞O_»ÖË
™êfikäëêª<Õ QÆ∞Ç¨Ïº^Õâı áê^ŒÜ∂≥ ~°HÌ } ∆˜ Ï#ºÜ≥∂ó I
=¸ÖÏ^è•~ˆ QÆ∞^Õ #º¿ãº`ü Ñ¨^•#ºëêì^âŒ „◊ Hõ=∂`ü
QÆ∞}ÿ̌Hkõ fiK«`∞« ó +¨_ƒç ~ù fi° ã¨∞+¨\ò Ñ¨~fi° `å+ì̈aóè I
^ŒâÑ◊ O¨ HõºÎ +ì̈"^Õ •yfl K«O„^ŒÜÚ« QÆ‡O QÆ∞}ÏHã∆ óè
Ñ¨^HŒ Ñ¡õ iÎ≤ Ü«∞O „áÈHÍÎ =∞O„`«=~Ô ~‚Â º° ^è•„Hõ=∞"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D ~å[=∂`« O yx
=∞O„`«=Ú 88 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ QÆÅk.
=∞#∞ó – ''SO „Ç‘ÏO NO FO #"≥∂ ÉèíQÆ=u N=∂`«Owâ◊fi ã¨~°fi
[#=∞<ÀÇ¨i ã¨~°fi=ÚMÏ~ål ã¨~°fi=ÚY~°O[x ã¨~°fi~å[=â◊OHõi
ã¨~°fi¢ã‘ÎÑ¨Ù~°∞+¨ =â◊OHõi, ã¨~°fi^Œ∞+¨ì=∞$QÆ=â◊OHõi, ã¨~°fiã¨`«Îfi =â◊OHõi,
ã¨~fi° Ö’Hõ =Ú=ÚHõO "Õ∞ =â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ II
^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I „Ç‘ÏOc[O I ™êfiÇ¨â◊HóÎ̃ I
â◊s~°=Ú#O^Œ∞ D 18 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞, =¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x JHõ~∆ =° ÚÅ`À
WÖÏ <åºãÖ PK«iOKåe.
1. t~°ã¨∞û#O^Œ∞ – =∞O„`«=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ =¸_»∞ ÅHõ∆~°=ÚÅ∞,
SO„Ç‘ÏO, NO.
2. ÅÖÏ@=Ú#O^Œ∞ – 'FO— <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
3. „Éèí∂=∞^èŒº=∞O^Œ∞ – #"≥∂
4. ^Œ=_»ÅÜ«∞O^Œ∞ – ÉèíQÆ=u
5. HõO~î=° Ú#O^Œ∞ – N=∂`«Owâ◊fii
6. "≥∞_»Ü«∞O^Œ∞ – ã¨~°fi[#=∞<ÀÇ¨Ïiã¨
7. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞ – ã¨~fi° =ÚY~ål
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 349
8. J<åÇ¨Ï`«=∞O^Œ∞ – ã¨~fi° =ÚY~°O[x

9.10. Ô~O_»∞Éèí∞[=ÚÅO^Œ∞ – ã¨~°fi~å[, =â◊OHõi – ã¨~°fi„ã‘Î Ñ¨Ù~°∞+¨
=â◊OHõi.
11. [~î~° =° ∞O^Œ∞ – ã¨~fi° ã¨`Î« fi =â◊OHõi.
12. <åaèÜ∞« O^Œ∞ – ã¨~fi° ã¨`Î« fi =â◊OHõi
13. ™êfikèëêª#=Ú#O^Œ∞ – ã¨~fi° Ö’HõO
14. eOQÆ=Ú#O^Œ∞ – J=ÚHõO
15. ‰õΩ_çHÍeÜ«∞O^Œ∞ – "Õ∞
16. Z_»=∞HÍeÜ«∞O^Œ∞ – =â◊O
17. =¸ÖÏ^è•~°=∞O^Œ∞ – P#Ü«∞
18. QÆ∞^Œ=Ú#O^Œ∞ – ™êfiÇ¨ II
â’¡II ~°`åº^•º =¸ÅÇ¨Ï$^ŒÜ«∞„Éèí∂=∞^èÕº+¨µ qK«Hõ∆}Ïó
"åH±âH◊ Î̃ ÅH©‡∆ c*Ï^•º =∂`«OQÆºO`åó „Ñ¨q#º¿ã`ü I
t~À=^Œ#Ç¨Ï$^£QÆ∞Ç¨Ïº áê^Õ+¨µ qkä=<£#º¿ã`ü
Ç¨Ï$ÖËM¡ ÏOQÆQ<Æ åO~°HÍÎO Éè∂í Ü≥∂=∞O„f Hõ~åoHÍ"£∞ I
=∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡O ã¨fi<å=∂k =~°‚c[Ñ¨Ù~°ã¨û~åó
=∂`«OQÆºO`åó +¨_O» QÍx `«`ó« ‰õΩsfi`« ™ê^èHŒ óõ I
=Ô~â‚Â Û◊ `«∞iƒùifiOâ◊`åºÇ¨Ï$`ü „`«Ü∂≥ ^Œâ◊ aèót~°ó
tMÏ-ëêì^âŒ a◊ óè „áÈHÍÎ =~°‡`å=kƒù~H° ~Ô∆õ ó· I
™êº`ü „`«Ü∂≥ ^Œâa◊ ~è̂ fl„`«O ^•fiÉèÏº =∞GO ã¨g∞i`«O
qÉèHÔí ÎÂ ~°∂‡Å=∞O„`åÔ~‚Â ~åƒ} <åºã¨=∞^ä•K«~ˆ `ü I
=¸~°÷ áê^•ã¨ºQÆ∞¿ÇÏº+¨µ Ç¨Ï$^ŒOÉè’*Ë „Ñ¨q#º¿ã`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
350 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„^•q}©O H∆Àaè}O© Éè∂í Ü≥∂ =~°h÷ O "≥∂Ç≤ÏhOÑ¨Ù#ó I
PHõi}
¬ O© ã¨fi<å=∂k c*Ï^•º â◊√ÉèÅí Hõ} ∆ Ïó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ =¸ÖÏ^è•~° –
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – „Éè∂í =∞^èºŒ =ÚÅO^Œ∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
SO „Ç‘ÏO NO ~°`ºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – =¸ÖÏ^è•~ˆ I
SO „Ç‘ÏO NO „Ñ‘`ºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
SO „Ç‘ÏO NO =∞<ÀÉè"í åÜ≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – „Éè∂í =∞^èºÕ I
Ñ≤=∞‡@ t~À – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº – áê^Œ=ÚÅO^Œ∞,
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï – QÆQ<Æ å – ~°HÍÎ – Hõ~åeHÍ – =∞Ç¨ÏŸK«∞Ûù+‡¨ Å<Õ ^Õg ~°∂Ñ¨=ÚÅ#∞
"åi <å=∞ „Ñ¨^=Œä ∂Hõ~∆ =° Ú`À WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ç¨Ï$O Ç¨Ï$ÖËM¡ ÏÜ≥∞ÿ #=∞ó – t~°ã≤ I
QÆO QÆQ<Æ åÜ≥∞ÿ #=∞ó – =ÚMË
~°O ~°HÍÎÜ∞ÿ≥ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
HõO Hõ~åeHÍÜ≥∞ÿ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
=∞O =∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡Ü≥∞ÿ #=∞ó– áê^ŒÜ∂≥ ó I
Ñ≤ = ∞‡@, +¨ _ » O QÆ < åºã¨ = ∞O^Œ ∞ =¸Å=∞O„`« O Ö’x 88
JHõ~∆ =° ÚÅ#∂ D „HÕk q^è=Œ ÚQÍ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
SO „Ç‘ÏO NO FO #"≥∂ÉèQí =Æ u N=∂`«Owâ◊fii ã¨~fi° [#=∞<ÀÇ¨Ïi
– Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
ã¨~fi° =ÚY~ål ã¨~fi° =ÚY~°O[x – t~°¿ã™êfiÇ¨ I
ã¨~fi° ~å[=â◊OHõi ã¨~fi° „ã‘ÑÎ Ù¨ ~°∞+¨=â◊OHõi– tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
ã¨~fi° ^Œ∞+ì̈=∞$QÆ=â◊OHõi ã¨~fi° ã¨`Î« fiâ◊OHõi – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 351
ã¨~°fiÖ’Hõ=∞=ÚHõO "Õ∞=â◊=∂#Ü«∞ – <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò

™êfiÇ¨ – J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò
=∞~°Å =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 5 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã,≤ (ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # +¨_O» QÆ
<åºã¨=ÚÖ’ <Õ„`«<åºã¨=Ú q_»z) ÑÖKåOQÆ<åºã¨=∂K«iOKåe. ÑÖKåOQÆ
<åºã¨=Ú#O^Œ∞ <Õ„`«<åºã¨=Ú LO_»^∞Œ .
=∞~°Å t~À – áê^Œ – =ÚY – QÆ∞Ç¨Ïº – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚÅO^Œ∞
„^•q}Ïº^Œ∞Å#∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
„^•O„^•q}ÿ̌º #=∞ó – t~°ã≤ I
H∆ÀO H∆Àaè}ºÂ̌ #=∞ó – áê^ŒÜ∂≥ ó I
=O =iú<ºÂ≥ #=∞ó – =ÚMË I
"≥∂O "≥∂Ç≤Ï<≥ºÂ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
PO PHõi¬}ºÂ̌ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
â’¡II =∂`«OQÆºO`åOã¨` Î À#º¿ãº #‡#‡^ä•<£ =^Œ<åOã¨Ü∂≥ ó I
áê~°≈fiHõ\’º~åflaè^Õâı Hõ\˜áê~å≈fiOã¨ˆHÑ¨Ù#ó
c[„`«Ü∂« kHÍ<£=∞O„f =∞#‡^äOŒ =∞Hõ~^° fiŒè ["£∞ I
=∞^Œ#O Ñ¨Ù+¨Ê^è<Œ åfi#O ÑÖK«=∞O ‰õΩã¨∞=∂Ü«Ú^èOŒ
+¨+Oª̈ HõO^Œ~Ê° <å=∂#O =∞<ÀÉè=í ~°u„Ñ≤Ü∞« ø I
=∂`«OQÆºO`åãÎ̈<#·≥ º¿ãº`ü ™ê÷<`Õ fiÕ `Õ+µ¨ =∞O„`«q`ü
„Ñ¨^=Œä ∂-#OQÆ ‰õΩã¨∞=∂ Éè∂í Ü≥∂-<åº-#OQÆ "Õ∞YÖÏI
J#OQÆ=∞^Œ<å `«^fiŒ ^Œ#OQÆ =∞^Œ<å`«∞~å
J#OQÆ=∞^Œ# "ÕQÍ Éè∂í Ü«∞âßÛ-#OQÆ ãÖÉè"í å I
ã¨Ñ=Î̈ ∞º#OQÆ Éè∞í =#áêeh ™êº^Œ^"Œè å-+ì̈g∞
J#OQÆât◊ ~ˆ MÏ-<åº =∂`«OQÆºO`åó ã¨g∞i`åó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
352 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞#‡^ä<Œ åºãÖ 8 ™ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞ WÖÏ PK«iOKåe.
SO „Ç‘ÏO NO =∞#‡^ä•Ü«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – =ÚMË
SO „Ç‘ÏO NO =∞Hõ~^° fiŒè *ÏÜ«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Éè∞í [Ü≥∂ó I
SO „Ç‘ÏO NO =∞^Œ<åÜ«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – áê~°≈fiÜ≥∂ó I
SO „Ç‘ÏO NO Ñ¨Ù+¨Ê^è#Œ fi<Õ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Hõ\ÏºO I
SO „Ç‘ÏO NO ‰õΩã¨∞=∂Ü«Ú^è•Ü«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó– <åÉè∫ I
SO „Ç‘ÏO NO HõO^Œ~åÊÜ«∞ =∂`«OÔQÂº #=∞ó – Hõ\ÏºO I (Ñ¨Ù#ó)
SO „Ç‘ÏO NO =∞<ÀÉè"í åÜ«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – ^ŒH} ∆˜ áêˆ~≈fi I
SO „Ç‘ÏO NO ~°u„Ñ≤Ü∂« Ü«∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – "å=∞áêˆ~≈fi I
â’¡II q#ºãÎ̈"åºãÎ̈<Ò =¸ÖË-käëêª<Õ =∞}˜Ñ¨Ó~°ˆH
Ç¨Ï$`ü HõO~îå¿ãº „Éè∞í "À~°‡^èºÕ =∞ãÎ̈Hˆ =∞O„u}Ï`«`ó« I
P^Õº ÅH©;ã¨~ã° fi¨ `Òº ~°uó „Ñ‘uâ◊Û Hõ$uÎHÍ
âßOuó Ñ¨Ù+≤ãì ^Î̈ •ä `«∞+≤~ì å‡`«Ow Ñ¨^âŒ Yı ~åó I
=¸Å=∞O„`«O„Ñ¨q#fl¿ãºxfl[=¸~°úx =∞O„`«q`ü
P^è•~°^âÕ ı-kèëêª<Õ <åÉè∫Ñ¨âßÛ^Œ<åÇ¨Ï`Õ I
HõO~ˆ î =„ˆHÎ „Éè∞í "À~°‡^èºÕ =∞ãÎ̈Hˆ q#º¿ã`ü „Hõ=∂`ü
„ÉÏÇ¨‡º^•ºó Ñ¨Ó~°fi=ÚkÌëêì =∂`«Ow Ñ¨^ÑŒ t¨ Û=∂ó I
U+¨µ™ê÷<+Õ µ¨ q#º¿ãº ^Œã` ≤ åOQÍk Éè̌~· "° å<£
=∂`«OQÆºO`å<£ #º¿ã#‡O„f =¸Å=∞O„`«O ã¨fi=¸~°x÷ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊s~°=Ú#O^Œ∞ =¸ÖÏ
^è•~åk 8 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∂ ÅH˜; "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åix WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 353
ÅO ÅÔH‡Â∆ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – =¸ÖÏ^è•~ˆ I

ãÖ ã¨~ã° fi¨ `≥ºÂ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – ™êfikèëêª<Õ I (eOQÆ=¸ÖË)
~°O ~°`ºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – =∞}˜ÑÙ¨ ~ˆ I (<åÉè∫)
„Ñ‘O „Ñ‘`ºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
Hõ$O Hõ$uÎHÍÜ≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – HõO~î=° ÚMË I
âßO âßO`≥ºÂ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – P¿ãº I
Ñ¨ÙO Ñ¨ÙÃ+Âì º =∂`«OÔQÂº #=∞ó – „Éèí∞"À~°‡^äÕº I
`«∞O`«∞+≤Âì =∂`«OÔQÂº #=∞ó – =∞ãÎ̈ˆH I
=∞~°Å – P^è•~° – ™êfikèëêª# – <åaè – J<åÇ¨Ï`« – HõO~î° –
=ÚY – „Éèí∂ – =∞^èŒº – =∞ãÎ̈Hõ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åix
=∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó Jx z=~° KÕiÛ <åºãÖ KÕÜ∂« e. W"Õ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞
Jã≤`åOQÍk J+¨Éì ~·ˇè =° ÙÅ#∞ =∞ã¨HÎ =õ Ú#O^Œ∞ Ñ¨ÓiÎ =¸Å=∞O„`«=ÚÅO^Œ∞
Jã≤`åOQÍk J+ì̈É~·è̌ =° ÙÅ#∞ =∞ãÎ̈H=õ Ú#O^Œ∞ Ñ¨ÓiÎ =¸Å=∞O„`«=Ú`À
â’¡II P^è•~°^Õâı-kèëêª<Õ <åÉè∫ Ñ¨âßÛ^Œ<åÇ¨Ï`Õ
HõO~î^° âÕ ı „|∞"À~°‡^èºÕ aO^ÕÉ∂íè Ü«∞ó HõÖÏÑ¨^Õ I
x~ÀkèHÍÜ«∂=∞ˆ~÷O^Ò <å^Œ<å^•O`«Ü≥∂óÑ¨Ù#ó
L#‡<åºO q+¨µ=‚ „ˆHÎ K« ^è$Œ ==∞O_»ÅHˆ t"Õ I
=∂`«OQÆºO`åó „Ñ¨q#º¿ãº^•fi=∂O*Ëºëêª=∞`«ó Ñ¨~O°
~“„nO„Ñ¨âßOuO „â◊^•úMÏºO Ñ¨Ù#~å‡¿ÇÏâ◊fis=∞^äŒ I
„H˜Ü∂« â◊HOÎ̃ ã¨∞ÅH©‡∆ OK« ã¨$+≤ãì O¨ *Ï˝OK« "≥∂Ç≤Ïh"£∞
„Ñ¨=∞^ä•O âßfiã≤hO q^Œ∞ºÅ¡`åO zK«ÛHù =Î̃ ∞Ñ¨º^äŒ I
`«`«â◊Ûã¨∞O^Œ~å#O^•O #O^Œ|∞kúq∞=∂ó„Hõ=∂`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
354 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
t~ÀÉèÏÅ Ç¨Ï$^•^è•~ˆ ¿+fi`å c[„`«Ü∂« kHÍó I
=∂`«OQÆºO`åó „Ñ¨q#º¿ãº^Œº^ä•=^ÕÌtHÀ`«Î=∞ó
=∂`«OwO =∞Ç¨Ï^•^•ºO`åO =∞Ç¨ÅH©‡∆ O Ñ¨^•kHÍ"£∞ I
ã≤^ÅúŒ H©‡∆ Ñ¨^•^•ºO`åO =¸Å=∂^è•~°=∞O_»ÖË
#ºã¨º`Õ<=·≥ ‰õΩsfi`« "åºÑ¨HOõ ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó I
U=#ºã¨Î â◊s~À-™œ zO`«Ü∞Õ ^•`«‡ ^Õ=`å"£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ D 16 ™ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞, "å=∂kâ◊‰Ωõ ÅÎ #∞ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó Jx z=~° KÕiÛ <åºã¨=Ú
1. "å=∂Ü≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – =¸ÖÏ^è•~ˆ I
2. *ËºëêªÜ≥ÿ∞ =∂`«OÔQÂº – ™êfikèëêª<Õ I
3. ~“„^≥Âº =∂`«OÔQÂº #=∞ó – <åÉè∫ I
4. „Ñ¨âßO`≥ºÂ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – J<åÇ¨Ï`Õ I
5. „â◊^•úÜ≥ÿ∞ =∂`«OÔQÂº #=∞ó – HõOˆ~î I
6. =∂¿ÇÏâ◊fiÔ~Âº =∂`«OÔQÂº #=∞ó – „Éèí∂=∞^èÕº I
7. „H˜Ü«∂â◊ÔHÂÎº =∂`«OÔQÂº #=∞ó – zO^Ò I
8. ã¨∞ÅÔH∆Â‡º =∂`«OÔQÂº #=∞ó – HõàÏÑ¨^Õ I
9. ã¨$Ã+ìÂ º =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – x~ÀkèHÍÜ«∂O I
10. "≥∂Ç≤Ï<≥ºÂ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Jˆ~Oú ^Ò I
11. „Ñ¨=∞^ä•Ü≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – <å^Õ I
12. âßfiã≤<ºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – <å^•O`Õ I
13. q^Œ∞ºÅ¡`åÜ≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – L#‡<åºO I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 355
14. zK«ÛùÔHÂÎº =∂`«OÔQÂº #=∞ó – q+¨µ‚=„ˆHÎ I

15. ã¨∞O^Œ~å#O^•Ü≥∞ÿ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – ^è$Œ ==∞O_»ÖË I
16. #O^Œ|∞^èºÂ≥ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – t"Õ I
Ñ≤=∞‡@, =∞~°Å c[„`«Ü∞« =ÚÅ‰õΩ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó KÕiÛ D „HÕk
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
SO „Ç‘ÏO NO =∞Ç¨=∂`«Ow =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – t~°ã≤ I
SO „Ç‘ÏO NO =∞Ç¨ÅH©∆ ‡ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – ÉèÏÖË I
SO „Ç‘ÏO NO ã≤^ÅúŒ H©∆ ‡ =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
=¸Å=∞O„`«=Ú`À – =¸ÖÏ^è•ˆ~ I WÖÏ <åºã¨=∂K«iOz,
"åºÑ¨Hõ<åºãÖ (=∞ã¨ÎHÍ ^•ºáê^•OQÆ∞ëêªO`«=Ú) PK«iOz, WÖÏ
^è•ºxOKåe.
â’¡II ^è•ºÜÕ∞Ü«∞O~°`fl« Ñ‘~ˆ î â◊√HõHÅõ Ñï`î O« â◊$}fifO âßº=∞ÖÏOwO
#ºÃãÂÎHÍO„Ñ¶≤∞O ã¨~À*Ë â◊tâ◊HõÅ^èŒ~åO =Å¡H©O"å^ŒÜ«∞Of"£∞ I
HõÇ¨ ~¡ å|^Œú =∂ÖÏO xÜ«∞q∞`« qÅã¨`ü K«∂eHÍO~°H=Îõ „™êÎO
=∂`«OwO â◊OYÑ¨„`åO =∞^è∞Œ =∞^Œq=âßO z„`«HÀ^•ƒùãÉ≤ Ïè ÖÏ"£∞II
Dq^èOŒ QÍ ^è•ºxOz<å #O`«~O° g}Ï=Ú„^Œ – Ü≥∂x=Ú„^ŒÅ∞
„Ñ¨^Œi≈OKåe.
â’¡I JÜ«Ú`«O „Ñ¨[¿Ñ#‡O„f `«^âÌŒ ßOâ◊O =∞^è∂Œ Hõ*ó·ˇ
Ñ¨ÙÃ+ÂÊ„ã≤=Î ∞^è∞Œ ~À¿Ñ`≥~· ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂ #‡O„`«ã^≤ Ü
úŒ ∞Õ I
„uHÀ}HõiH‚ Oõ Ñ¨^‡Œ O J+ì̈Ñ„¨ `«O „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
J+ì̈Ñ„¨ `å=$`«O ÉÏ¿ÇÏº =$`«OÎ ëÈ_»âa◊ ~è ÖÌ° ó·ˇ I
K«`∞« ~°„ã¨ ã¨=∂Ü«ÚHõOÎ HÍO`åº^Œ$+≤ì =∞<ÀÇ¨Ï~°"∞£
U`«ã‡≤ <£ Ñ¨Ó[ÜÕ∞fÊˆ~î #=â◊HóÎ© „Hõ=∂k=∂ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
356 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
qÉè∂í u~°∞#fluó HÍOuó ã¨$+≤óì H©iâÎ Û◊ ã¨#fluó
=Ùº+≤~ì ∞° `üH$õ +≤ì |∞kúâÛ◊ =∂`«Ow Ñ¨^Œ Ñ¨tÛ=∂ó I
ã¨~åfiO`Õ â◊HÎ̃ Hõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞ #=∞ W`«º^äŒ
"åH±âH◊ Î̃ ÅH©‡∆ c*Ï^Àº =∞#∞~åã¨# ãÖ[˝Hóõ I
=¸ÖË#=¸iÎO ãÖHõÅÊº `«™êº=∂ "åÇ¨Ïº^Õ=`åO
J~°ÛÜÕ∞kfikä<å-<Õ# =Hõº∆ =∂}Ë# =∞O„`«q`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨k"ÕÅ∞
[Ñ≤Oz, „u=∞^èŒ∞~°q∞„t`« WÑ¨ÊÑ¨ÓÅ`À ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe.
„uHÀ}=∞O^Œ∞ ÃÑ·# =$`«Î=Ú edOz JO^Œ∞ÃÑ· J+¨ìÑ¨^Œ‡^Œà◊=ÚÅ#∞
xi‡OKåe. ^•x|Ü«∞@ J+ì̈Ñ„¨ `«=ÚÅ∞ edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
=∞~°Å ^•xH˜|Ü«∞@ 16 ^Œà◊=ÚÅ∞ edOz =$`«ÎO K«∞\Ïìe.
<åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ K«`∞« ~°„ã¨ ^•fi=Ú xi‡OKåe. D Ñ‘~=°î Ú#‰õΩ #=â◊‰Ωõ ÅÎ #∞
WÖÏ PÇ¨fixOKåe.
1. qÉè∂í u=∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 2. L#flu=∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 3. HÍOu
=∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 4. ã¨$+≤=ì ∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 5. H©i=Î ∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 6.
ã¨#flu =∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 7. =º+≤=ì ∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó 8. L`üH$õ +≤ì =∂`«OQÔ ºÂ
#=∞ó 9. |∞kú=∂`«OQÔ ºÂ #=∞ó I
WÖÏ JO^Œih Ñ¨ÓlOz ''SO „Ç‘ÏO NO ã¨~fi° â◊HÎ̃ Hõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞
#=∞ó—— Jx ^ÕqH˜ Pã¨#O HõeÊOKåe. =¸Å=∞O„`«=Ú`À P"≥∞
ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú#∞ ãÖHõeÊOz, q„QÆÇÏ¨ =Ú#O^Œ∞ ^Õ=`«#∞ PÇ¨fixOz WÖÏ
JiÛOKåe.
â’¡II ~°`åº^•º„ã≤Î+¨µ HÀ}Ë+¨µ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨Ó~°fi=`ü ã¨∞nèó
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï^•ºó ÑÖK«ÑÓ¨ *Ïº=∞^èºÕ k‰õΩ∆ K« =∞O„u}Ï I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 357
áêâßO‰õΩâßÉèÜ í ∂« cè+ì̈ ^è•i}ÀºÉè∂í `« ã¨„Ñ¨ÉÏè ó

JOQÍx Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«ÊâßÛ^Œº^ä• Ñ¨Ó~°fiO q^è•#q`ü I
ÉÏ}Ï#Éèºí ~°ÛÜÕ∞kÌ‰Ω∆õ Ñ¨tÛ=∞O Ñ¨Ù~°`ÀÜ«∞*Ë`ü
^Œà=◊ ∞^èºÕ +¨µ ãÖÑ¨Ó*Ïº J#OQÆ‰Ωõ ã¨∞=∂^ŒÜ∞« ó I
áêâßO‰õΩâßÉèíÜ«∂cè+¨ì ^è•i}Àº-~°∞}q„QÆÇ¨ó
Ñ¨„`å„ˆQ+¨µ Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ó*Ïº ÅH∆Í‡^•º =Å¡HH© ~õ åó I
|Ç≤Ï~°+ì̈ ^Œà+ı fi¨ ~åÛº =∞#‡^ä•^•º =∞^À^Œ` ú åó
JÑ¨~åOQÆx+ÖQÍ_è®ºó Ñ¨ÙëêÊ„¿ãÎ‰Ω∆õ ^è#Œ ∞~°~÷ åó I
Ñ¨„`«™ê÷ =∂`«~ó° Ñ¨Ó*Ïº „ÉÏÇ¨‡^•ºó „áÈHõÅÎ Hõ} ∆ Ïó
`«^„Œ Qˆ +¨fi~°ÛÜÕ∞kfi^•fi<£ Jã≤`åOQÍk Éè̌~· "° å<£ I
Ñ¨Ù#óëÈ_»â◊Ñ¨„`Õ+¨µ Ñ¨Ó*Ïºó ëÈ_»â◊â◊HõÎÜ«∞ó
"å=∂^•ºó HõÅg}Ïaè~åæÜ∞« O`«ºó âßº=∞ q„QÆÇ¨ ó I
K«`∞« ~°„ã¨ K«`∞« iÌ‰Ω∆õ K«`„« ã¨ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨Ù#ó
=∂`«OQÍº^•º =∞^À#‡`åÎ g}ÏÅe`«áê}Ü«∞ó I
PˆQflÜ«∞HÀ}Ë q¿Ñ¶∞flâ◊O ^Œ∞~åæO<≥â· ßK«~ˆ Ü«∞*Ë`ü
"åÜ«∞"Õº=@∞HõO Ñ¨âßÛ^≥â· ß<Õº Hˆ „∆ `«ÑO¨ Ü«∞*Ë`ü I
Ö’HõáêÖÏó |Ç≤Ïó Ñ¨Ó*Ïº =„*Ï^≥ºÂ ~åÜ«Ú^è·≥ ã¨ûÇ¨Ï
=∞O„`Õ-ã≤‡<£ ™êkè`Õ =∞O„f ™ê^èÜ Œ ∞Õ k+ì̈=∂`«‡#ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤ = ∞‡@ =¸_» ∞
HÀ}=ÚÅO^Œ∂ ~°u – „Ñ‘u – =∞<ÀÉè=í Å#∞, =∞^èºŒ Ö’ =∞iÜ«Ú <åÅ∞QÆ∞
"≥·Ñ¨ÙÖÏ Ç¨Ï$ÖË¡MÏ – QÆQÆ<å – ~°HÍÎ – Hõ~åeHÍ – =∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡Å#∞
JiÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
358 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
g~°O`å áêâßO‰õΩâ◊ =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ OzÜ«ÚO\Ï~°∞. gi
â◊s~°=Ú „Hõ=∞=ÚQÍ ÑÖK«É∂íè `«=ÚÅ =~°=‚ Ú#∞ áÈeÜ«ÚO_»∞#∞. Ñ≤=∞‡@
JOQÆÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e.
<åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅO^Œ∂ 4 HÍ=∞ ÉÏ}=ÚÅ#∞ („^•O – „nO – H©O¡ –
|∂¡O) ÑÖK«=∞ ÉÏ}=Ú#∞ (ã¨ó) `«# Z^Œ∞@ Ñ¨ÓlOKåe. g~°O`å
áêâßO‰õΩâ◊ =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Z„~°x â◊s~°=Ú`À
#∞O^Œ∞~°∞.
Ñ¨„`å„QÆÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ g}Ï^è•i}∞Öˇ·# ÅH©; "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åix
8=∞Okx JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ =◊ Ú#‰õΩ |Ü«∞@ =∞#‡^è•^Œ∞Å#∞
8=∞Okx Ñ¨ÓlOKåe. g~°O`å K≥~‰° Ωõ qÅ∞¡ Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz,
gÑ¨ÙÃÑ· J=Ú‡Åá⁄k (x+ÖQÆ=Ú) ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÖˇ·# ^Õ=`«Å#∞ Ñ¨ÓlOz =∞~°Å
Ñ¨„`å„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ Jã≤`åOQÍk 8=∞Ok Éè̌~· =° ÙÅ#∂ JiÛOKåe.
=∞~°Å ëÈ_»â◊Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ "å=∂k ëÈ_»â◊â◊‰õΩÎÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
(=ÚO^Œ ∞ K≥ Ñ ¨ Ê |_ç # k) g~° O `å âßº=∞Åâ◊ s ~° ∞ Å∞, g~° O `å
=∞<ÀÇ¨Ï~°=ÚQÍ g}ÏQÍ#=Ú KÕÜÚ« K«∞O^Œ∞~°∞.
PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞ QÆ}Ñüx, <≥~· ∞° uÜ«∞O^Œ∞ ^Œ∞~°#æ ∞, "åÜ«∞=º=∞O^Œ∞
|@∞Hõ Éˇ~· =° Ùx, Dâß#º=∞O^Œ∞ Hˆ „∆ `«áêÅ‰õΩx JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ ^èiŒ Oz# Ö’HõáêÅ∞~°#∞ Ñ¨ÓlOKåe. Dq^èOŒ QÍ JiÛOz
ã≤kxú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Jcè+„ì̈ Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ#∞ ™êkèOK«QÅÆ _»∞.
â’¡II =∞e¡HÍ*Ïu Ñ¨Ù<åflÔQ· ~À›=∂^£ ÉèÏQÍºÅÜ≥∂Éè"í ` Õ ü
Ñ¶Ö¨ i·ˇ ƒÅfiã¨=Ú^£É∂íè `≥· ãÎ̈`Ê« „`≥~· åfi Ç¨ï`å^Œƒ"ù `
Õ üI
~å[Ñ¨Ù„`«ãº¨ ~å*ÏºÑ≤óÎ ÑÖHõ*ó·ˇ „tÜ«∞=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 359
L`«ÊÖˇ~· fi° â◊Ü∞Õ kfiâ◊fiO ÅH©;Ñ¨ÙÃ+ÂÊãÎ̈^•è #~°ó I

|O^èŒ∂Hõ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~°ƒ‰õΩÖˇ·~°̊áÈ`≥Â÷ HÕâ◊√HÀ^Œƒù"≥·ó
=âßºÜ«∞ AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f =∞^è∞Œ <å ã¨~fi° ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
Å=}ÿ̌~‡° ^è∞Œ ~À¿Ñ`≥· ~°∞›`åfi Hõ~u ¬° ã¨∞O^ŒsO
=OAÅã¨º ã¨q∞^Àú"∂≥ =$+≤Oì q`«#∞`Õ-z~å`ü I
H©~∆ åÔH~ÎÂ =° ∞$`åYO_≥· ~À›"∂≥ <åâ◊Ü∞« u [fi~°O
^Œ∂~åfiaè~åÜ«Ú~åáÈflu HõÔŒ Éˇ~· fi° â◊ =∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
J#fl"å##flÇ¨ÏŸ"Õ∞# `«O_»∞Öˇ~· ÷° #"å<£É"íè ` Õ ü
ã¨~fi° O„u=∞^è∞Œ ~À¿Ñ`«O Ç¨ÏŸ=∞„^Œ=º=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
#O^•º=~°ÉÎ "íè ó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~À›"∂≥ "åH±ãk≤ ú ^•Ü«∞Hõó
xO|„Ñ¨ã∂¨ <≥~· ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂nÑ≤Ê`åO „tÜ«∞=∞â◊√fl`Õ I
Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞~ÿ À›=∂`Õ[Î ã‘fi *ÏÜ«∞`Õ #~°ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞e¡ – *Ïl – Ñ¨Ù<åflQÆ
Ñ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Q˘Ñ¨Ê ÉèÏQÆº=O`«∞_»QÆ∞#∞. =∂ˆ~_»∞ÑÖ_»¡`À
QÍx, =∂ˆ~_»∞ P‰õΩÅ`ÀQÍx Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JkèHÍ~°=Ú#∞, Ñ¨^qŒ x
á⁄O^Œ∞#∞. Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞. Z„~°HÅõ ∞= ÖË^• =‰õΩà◊
Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# =jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
=∞O^•~° – |O^è∂Œ Hõ – =‰õΩà◊ – HõÅ∞= – "≥∂QÆ∞ Ñ¨ÓÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú
=Å# ‰õÄ_® =â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. ã¨~fi° ã≤kHú ˘~°‰Ωõ `Õ<`≥ À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
„u=∞^è∞Œ ~° Ü«ÚHõÅÎ =} Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ™œO^Œ~º° =`«∞Å#∞ PHõi¬OK«QÅÆ _»∞.
=OAÅ ( ) Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ =~°¬=Ú ‰õΩiÜ«Ú#∞.
áêÅ`À `«_Ñç #≤ uÑ¨ÊfQÆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @=Å# [fi~°=Ú
#tOK«∞#∞. ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú =Å# PÜ«Ú~ü=$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. HõÔŒ |
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
360 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
(Hõ_qç ∞) Ñ¨ÓÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú =Å# =jHõ~}° =Ú ã≤kOú K«∞#∞. J#flÇ¨ÏŸ=∞=ÚKÕ
J#flã¨=∞$kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
#O^•º=~°Î Ñ¨ÓÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú =Å# "åH±ãk≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞. x=∞‡Ñ¨ÓÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# "åOzè`«^èŒ#=Ú á⁄O^Œ∞#∞. "≥∂^Œ∞QÆÑ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
=Å# `Õ[ã¨∞û HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II K«O^Œ<åQÆ∞~°∞ Hõ~°∂Ê~° ~ÀK«<å ‰õΩO‰õΩ=∂kaèó
=âßºÜ«∞ AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f =â◊Ü∞Õ ^ŒdÅO [QÆ`ü I
U`åx[áêÎfi uÅHõO ‰õΩ~åºÖ’¡Hõ „Ñ≤Ü∂≥ Éè"í ` Õ ü
x~°∞Oæ _ô =¸Å Ç¨ÏŸ"Õ∞# xQÆ_®#∞‡K«º`Õ #~°ó I
xOÉˇ·ÖÏxfi`≥·~À¡}ÿ̌~À›=∞ó â◊`«$q<åâ◊#ó
Ç¨Ïi„^• K«∂~°ã‚ O¨ q∞„â‹· ~°=¡ }ÿ̌ó ãÎ̈OÉèÜ í ∞Õ `«Ê~å<£ I
~°ã=¨ kƒùó Ñ¶Ö¨ ó·ˇ ÑÔ̈HfiÂ ó Ñ¨ÙÃ+ÂÊó Ñï=∞àÏxfi`≥ó·
Ç¨ï`åfi ã¨=∞ºQÆ"åáÈflu ™ê^èHŒ óõ ã¨~fi° g∞Ñ≤û`«"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – x=∞‡#∂<≥`À Å=}=Ú
HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ KÀ â◊`$« <åâ◊#=∞QÆ∞#∞. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – Å=}=Ú HõÅÑ≤
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, "≥i· =~°=æ Ú ãÎ̈OaèOK«∞#∞.
~°ãÜ¨ Ú« Hõ=Î ÚÖˇ#· Ñ¶Å¨ =ÚÅ∞, ã¨∞QÆO^è=Œ Ú`À ‰õÄ_ç# Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕÜÚ« @=Å# =∞<À~°^=Œä Ú ã≤kOú K«∞#∞. K«O^Œ#O – JQÆ∞~°∞
– Hõ~∂° Ê~°O – QÀ~ÀK«#O – ‰õΩO‰õΩ=∞ q∞„t`« Ñ¨^•~°=÷ ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜÚ« @=Å# =jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # K«O^Œ<å^Œ∞Å∞ ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚQÍ „QÆÇÏ≤ Oz, "å\˜x #∂i
P Hõ~=Ì° ∞=Ú#∞ uÅHõ=ÚQÍ ^èiŒ Oz# JO^ŒiH© W+¨µ_ì Q» ∞Æ #∞. x~°∞Oæ _ô
( ) "Õ~∞° Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« @=Å#, HÍ~åQÍ~° q=Ú‰õΩ_Î Q» ∞Æ #∞.
x=∞‡#∂<≥ `«Ü∂« ~°∞KÕÜÚ« q^è•#=Ú „QÆO^è•O`«~=° ∞Ok@∞¡#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 361
c*Ïx[ÅÑ≤ëêìx HÍOã¨ºáê„`Õ Y~å`«¿Ñ

™ê÷ÑÜ
¨ ∞Õ `«ãÎ º¨ `«`ÅÎÂ≥ O xóã¨~`
° fiÕ <å-#º^ä• II
WÑ¨Ù_»∞ ã¨HÅõ HÀiHõÅ#∞ WK«∞Û ''~å[=∂`«Oyh—— ã¨=Î =Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flk. Wk `˘q∞‡k â’¡H=õ ÚÅÖ’ K≥ÑÊ≤ #k ''~°`fl« =∂ÖÏ—— J<Õ „Ñ¨|O^èŒ
=∞#|_»∞#∞. nxxQÆ∂iÛ ''ÉèÏ=∞Ç¨ï_»∞—— W@∞¡ q=iOz<å_»∞.
<Õ`$« „Ñ¨ã^≤ úŒ <å=∂OHõO â’¡HÜ
õ Ú« QÆ‡O â◊√ÉèÏ=Ç¨ÏO
‰õΩ~åº^•^ŒºO`«Ü∂≥ ãÎ̈ãº¨ tMÏ|O^èOŒ ã¨=∂kè<å I
ã¨∞ÉèOí yó â’Éè<í å ™ê™êº`ü ~°`fl« =∂ÖÏ #"åkèHÍ
=∂ÖÏÜ«∂O #=~°`åfl^Ò ~°z`åÜ«∂q∞u „Hõ=∂`ü I
#"åkèHõ=ÚQÍ K≥Ñ≤Ê##∂ Jk #=~°`«fl=∂ÅQÍ K≥Ñ¨Ê=K«∞Û#∞.
WO^Œ∞ Ñ¨^HŒ ˘O_»∞ â’¡H=õ ÚÅ∞#flq. nx áê~åÜ«∞}=Ú=Å# Jcè+ãì̈ k≤ ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
~å[=∂`«Oyh ã¨∞u
Î
â’¡II P~å^èŒº =∂`« â◊Û~°}ÏO|∞[O`Õ
„|Ç¨‡^ŒÜ∂≥ qâ◊$`«Hi© =Î ∂Ñ¨Ùó I
J<ÕºÑ¨~O° "åyfiÉè=í O =ÚhO„^•ó
Ñ¨~åO„tÜ«∞O ÉèHí ÉÎ̃ ~í̂è } Kå-<Õº II
2. #=∂q∞^ÕgO #=K«O„^Œ=∞øàı
~å‡`«OyhO K«O„^ŒHàõ Ï=`«O™ê"£∞ I
P=∂flÜ«∞"åyƒùó „Ñüáêk`å~°O÷
„Ñ¨É’^èÜ
Œ ∞« O`ÕO â◊√Hõ=∂^Œ̂~} II
3. q#„=∞ ^Õ"åã¨∞~° =∞øo~°`flÂ≥ ó
h~ål`«O`Õ K«~} ° Ï~°qO^Œ"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
362 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Éè[í Ou ÜÕ∞ ^Õq =∞Ç‘ÏÑ¨f<åO
„=[Ou `Õ ãÖÑ¨^=Œ ∂^Œ~ˆ } II
4. =∂`«QÆObÖÏQÆ=∞<Õ Éèí=`åºó
tO*Ï#=∞Or~° q∞ëê^£ Éè[í O`Õ I
=∂`«ã¨ÎfinÜ«∞O K«~°}Ï~°qO^ŒO
JHõ$„u=∂}ÏO =K«™êO xQÆ∞Oá¶êó II
5. Ñ¨^•`üÑ¨^ŒO tOl`«#∂Ñ¨Ù~åÉèÏºO
Hõ$`å~°Ü ÷ ∞« Of Ñ¨^gŒ O Ñ¨^•ÉèÏºO I
P™êÊùÅÜ«∞Of HõÅ=Å¡HO© `åO
=∂`«OyhO =∞^£ ^è$Œ ^ŒÜ∞« O kè<À`«∞ II
6. hÖÏOâ◊√HÍ|^Œú x`«O|aOÉÏO
`åm^Œà<ı å-iÊ`« Hõ~É‚° ∂íè ëê"£∞ I
=∂nèfi=∞^• Ñ¶¸ ¨ i‚`« <Õ„`« Ñ¨^•‡O
Ñ¶∞¨ #ãÎ̈hO â◊OÉè∞í =^è∂Œ O #=∂q∞ II
7. `«_Åç `
¡ å HÍO`«=∞#~°…º Éè∂í +Ö
zˆ~} ÅHõº∆ O #=~À=∞~å*Ïº I
ã¨‡~åq∞ ÉèHí ÍÎº [QÆ`å=∞nèâı
=o„`«Ü∂« OHõO `«==∞^èºŒ aO|"£∞ II
8. hÖ’`«ÊÖÏ<åO „tÜ«∞=∂Ç¨Ï~°OfO
HÍO`åºHõ\ÏÔHóÂ∆ Hõ=∞ÖÏHõ~å}Ï"£∞ I
Hõ^ŒO|=∂ÖÏOz`« ˆHâ◊áêâßO
=∂`«OQÆ Hõ<åºO Ç¨Ï$kÉèÏ=Ü«∂=∞ó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 363
9. ^è•ºÜÕ∞Ü«∞=∂~°HÎõ HõáÈÅ HÍO`«O

aOÉÏ^è~Œ #° ºãÎ̈ÅÖÏ=∞~°=∞ºO I
PÖ’ÅhÖÏÅHõ =∂Ü«∞`åHõO∆
=∞O^Œã‡≤ `«O`Õ =^Œ#O =∞Ç‘Ïó II
10. ^Õ=`åO [QÆ`å=∂^•ºO =∂`«Ow q∞+ì̈^•~Úh"£∞ I
J"åÑ¨ÙÎ q∞+ì̈`åO"åK«O Éè∂í +¨Ü∞Õ „^Œ`fl« =∂ÅÜ«∂ II
11. ã¨∞`
Î åº-#Ü«∂ â◊OHõ~° ^è~Œ ‡° Ñ¨fflO
=∂`«OyhO "åQÆk^è =Õ `åO`å"£∞
ã¨∞=Î OuÜÕ∞ ÉèHí ÜÎ̃ Ú« `å =∞#∞ëêºó
Ñ¨~åO„tÜ«∞O x`«º=Úáê„â◊Ü∞« Ou II
^•fi^Œâó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ „`«Ü∂
≥ ^Œâó◊ Ñ¨@Åó
J^äŒ QÆ}Ñü Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^èŒ=ˆH∆º QÆ}Ñ¨`Õ~°‡O„`å<£ ã¨~åfi~°÷ ã≤kú^•<£
Ü«∂<£ÅÉÏúfi =∂#"å x`«ºO ™ê^èÜ Œ ∞« Ou =∞<À~°^•ä <£ I
ÑÖKåO`«HOõ â◊t^è~Œ O° c[O QÆ}Ñ¨`Õ ifi^Œ∞ó
QÆ}Hõó ™êº#∞‡xâ◊ÛOù ^À x=$^£ q¿Ñ¶∞fl-ã¨º^Õ=`å I
+¨_£ n~°…ÉèÏ*Ï c*Ë# ‰õΩ~åº^ŒOQÆ„H˜Ü∂« =∞<Àó
"Õ^ÅŒ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó« I
"≥∂^ŒÔH·ó Ñ¨$^äŒ∞ÔH·~å¡*ˇ·ó ã¨‰õΩÎaè âıÛ‰õ∆Ω Ñ¨~°fiaèó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
364 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J+ì̈„^Œ"åº}˜ qÑ¶∞¨ flã¨º Hõk` ä åx =∞h+≤aóè
f„"åk â◊HÎ̃aè~°∞ºˆHÎ Ñ‘ˆ~î q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°O Ü«∞*Ë`ü I
f„"åMÏº *Ïfieh#O^• Éè’QÆ^• HÍ=∞~°∂Ñ≤}©
L„QÍ`Õ*’=f ã¨`åº#=g∞ qÑ¶∞¨ fl<åth I
ã¨~åfikâ◊HÎ̃ Hõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« =kèó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ãÖÑ¨Ó~°‚ã≤kúxK«∞Û
7 QÆ}Ñü =∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq.
QÆ}Ñüc[=∞O„`«=Ú – QÆO, ÖË^• QÆó I
QÆ}Hõ|∞∞+≤ó I x=$`ü KèO« ^Œó I qÑ¶∞¨ fl~å*’^Õ=`å I QÆOc[O I
aO^Œ∞óâ◊HóÎ̃ I QÆO – QÍO – wO – QÆ∂O – W`åºk +¨_ƒô [=ÚÅ`À
+¨_O» QÆ <åºã¨=Ú. ^è•º#=Ú D q^è=Œ ÚQÍ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II ã≤O^èŒ∂~åÉèÏO „u<Õ„`«O Ñ¨$^èŒ∞`«~° [~î°~°O Ç¨Ïã¨ÎÑ¨^≥Â‡~°Ì^è•#O
^ŒO`«O áêâßO‰õΩâıëêì#∞º~°∞Hõ~° qÅã¨^£ c[Ñ¨Ó~åaè~å=∞"£∞ I
ÉÏÖËO^Œ∞^Àºu=∞øoO HõiÑü =^Œ#O ^•#Ñ¨Ó~å„~°Ì QÆO_»O
Éè’wO„^•|^Œú Éèí∂+Ö Éèí[`«QÆ}ÑüO ~°HõÎ=„™êÎOQÆ~åQÆ"£∞ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú <åÅ∞QÆ∞ÅHõ∆Å∞ [ÑÖKÕã≤, D J+¨ì„^Œ=º=ÚÅ`À
q_çq_çQÍ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. 1. ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞ 2. J@∞‰õΩÅ∞ 3. ¿ÑÖÏÅ∞
4. Ñ≤O_ç 5. K≥~‰° Ωõ =ÚHõ¯Å∞ 6. H˘|ƒi=ÚHõ¯Å∞ 7. uÅÅ∞ 8. K«H¯õ QÍ
ÑÖ_ç# J~°\ Ñ˜ à¨ √◊ §.
Ç¨ÏŸ=∂#O`«~O° f„"åk 9 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. 1. f„"å 2.
*Ïfieh 3. #O^• 4. Éè’QÆ^• 5. HÍ=∞~°∂Ñ≤}© 6. L„QÍ 7. `Õ*’=u 8.
ã¨`åº 9. qÑ¶¨∞fl<åth. gix Ñ¨ÓlOz# Ñ≤=∞‡@ ''ã¨~åfikâ◊H˜Î
Hõ=∞ÖÏã¨<åÜ«∞ #=∞ó—— J#∞ Ñ‘~=°î ∞O„`«=Ú`À Pã¨#O HõeÊOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 365
â’¡II =¸ÖË# =¸iÎO ãÖHõÅÊº `«™êºO q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°O Ü«∞*Ë`ü

HõiH‚ ÍÜ«∂O K«`∞« iÌ‰Ω∆õ „Ñ¨^=Œä ∞O Ñ¨Ó[ÜÕ∞k=∂<£ I
QÆ}ÏkèÑO¨ QÆ}âË ß#O `«$fÜ«∞O QÆ}<åÜ«∞HõO
QÆ}„H©_O» Ñ‘`Q« “~° ~°HhÎõ Å~°∞K«ó „Hõ=∂`ü I
ã¨~åfi<åflˆQO„^Œ Éè∂í ëê^•º<£ ÉèHí º∆õ ÅHõ`
∆ « Ñ¨Ù+¨¯~å<£
Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°fiO `«`À-Éè~í Û° º Hˆ ã¨~ˆ +¨fiOQÆ^=Õ `åó I
Ñ¨„`«=∞^èºÕ +¨µ qkè=^Œfi „Hõ`∞« O_®k"å<£ Ü«∞*Ë`ü
=„Hõ`∞« O_»"∞Õ Hõ ^ŒO„+ì̈O =∞Ç¨ÏŸ^Œ~° QÆ*Ï#<Ò I
ÅOÉ’^Œ~åYºO qHõ@O qÑ¶∞¨ fl~å[=∞#O`«~"° ∞£
^è∂Œ „=∞=~°O‚ ^ŒàÏ„ˆQ+¨µ „ÉÏÇ¨‡^•ºó Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó« I
Ö’HõáêÖÏOãÎ̈ ^Œ„™êÎ}˜ ^Õ=q∞`«O÷ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
q„QÆÇ¨Ï=Ú#O^Œ∞, ÖË^• Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ P"åÇ¨Ï#KÕã≤ Ñ¨ÓlOKåe.
=$`«=Î Ú#‰õΩ <åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ 1. QÆ<åkèÑ¨ 2. QÆ}âË ß# 3. QÆ}<åÜ«∞Hõ
4. QÆ[„H©_Å» #∞ JiÛOKåe. gi =~°=‚ Ú „Hõ=∞=ÚQÍ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – `≥Å∞Ñ¨Ù
– Z~°∞Ñ¨Ù – hÅOQÍ Ü«ÚO_»∞#∞.
g~°O`å ã¨~°ÊÉèí∂+¨}∞Å∞, `«=∞ `˘O_»=Ú z=~° ÉèíHõ∆ º=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOK«∞@ ‰õΩ^Œ∞º‰õΩÎÖˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞. ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ JOQÆ^Õ=`«Å#∞,
Ñ¨„`«=∞^èŒº=∞O^Œ∞ =„Hõ`«∞O_®^Œ∞Å#∞ JiÛOKåe. 1. =„Hõ`«∞O_» 2.
UHõÔŒ R 3. =∞Ç¨ÏŸ^Œ~° 4. QÆ*Ï## 5. ÅOÉ’^Œ~° 6. qHõ@ 7. qÑ¶∞¨ fl~å[ó
8. ^è∂Œ „=∞=~°.‚
gix JiÛOz# Ñ≤=∞‡@ ^ŒàÏ„QÆ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åix
JiÛOKåe. `«^Œ∞Ñï Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi"åi PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞
Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
366 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II ã≤^=úŒ ∞O„`«ó „Ñ¨‰Ωõ sfi`« „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ HõÅÊKÀk`å<£
`«~Ê° ÜÕ∞`ü ãëÖˇó· â◊√^≥iúÂ #Ì â’ QÆ}}ÏÜ«∞Hõ"∞£ I
K«`∞« â◊Û`åfiiOâ◊^•^ŒºO K«`∞« â◊≈`« =∞`«O„k`«ó
„áêÑ¨ÙflÜ«∂#‡O_»ÖÏ^Œ~åfi QÆc+è ì̈ =∞käHOõ #~°ó I
<åiˆHà‹ó· Hõ$`À Ç¨ÏŸ=∞â◊Û`«∞~å÷ºO N„Ñ¨^ÀÉè"í ` Õ ü
â◊√HõÑ¡ H¨ ∆õ „ÑüÑ¨^=Œ ∂~°Éºíè k#â◊ó ã¨∞nèó I
K«`∞« ~°ºú O`«O <åiˆHà◊ ã¨‰Ωõ ÖÎ Ï[uÖˇó· „Hõ=∂`ü
K«`∞« óâ◊Ò« „ÑÄÇ¨ïÜ«∂ ^Œfiâßºó ã¨∞ºó ã¨~fi° [O`«=ó I
ãüÖˇã· OÎ̈ _»∞Öˇ· ~À›"∂≥ ÅH©‡∆ =â◊º„Ñ¨^ÀÉè"í ` Õ ü
ÖÏ*ˇ„· ã≤=Î ∞^è∞Œ ~À ¿Ñ`≥~· À›=∞ó Hõ<åºO „Ñ¨Ü∞« K«Ûuù I
J<Õ#qkè<å Hõ<åº =~°=∂áÈflu "åOzèÒ«
P*ÏºHõÇÎ Ï¨ qëêÇ¨ÏŸ=∞ó ™ê^èÜ Œ ∞Õ nÑ≤û`«O #$}Ï"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã≤kú á⁄Ok# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ <åK«iOK« ã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞#∞. „Ñük#=Ú â◊√^Œú[Å=Ú`À
QÆ}ÑüH˜ `«~°Ê}=Ú #iÊOKåe. ''QÆOQÆ}Ëâ◊O`«~°ÊÜ«∂q∞—— J#∞
=∞O„`«=Ú`À 444 ™ê~°∞¡ `«~Ê° }=Ú x"åfie.
„^Œ=ºK«`«∞+¨ìÜ«∞=Ú`À „Ñü~ÀE 444™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O ‰õÄ_®
KÕÜ∂« e. D q^è=Œ ÚQÍ 49 ~ÀAÅ∞ KÕÜ∂« e. (=∞O_»ÅO ~ÀAÅ∞
J#QÍ 49 ~ÀAÅx "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#k) ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Jcè+ì̈
ã≤kxú á⁄O^ŒQÅÆ _»∞.
K«qu~ÀA# H˘|ƒi=ÚHõ¯Å`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú ãÖÑ¨^xŒ K«∞Û#∞. â◊√HõÑ¡ H¨ ∆õ
áê_»ºq∞ #∞O_ç, K«qu=~°‰Ωõ <åÅ∞QÆ∞~ÀAÅ∞, 1. H˘|ƒi 2. Ñ≤O_ç 3.
¿ÑÖÏÅ∞ 4. uÅÅ`À 400 Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz# ã¨~°fi[#=â◊º=Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 367
â◊√^ŒúuÅÅ`À HõeÑ≤# aÜ«∞ºÑ¨Ù Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# ^èŒ#=Ú

„áêÑ≤ÎOK«∞#∞. „u=∞^èŒ∞~°Ü«ÚHõÎ ¿ÑÖÏÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤#KÀ L`«Î=∞Hõ#º
ÅaèOK«∞#∞. W^Õ Ç¨ÏŸ=∞=Ú#∞ Hõ#º KÕã#≤ , Q˘Ñ¨Ê =~°∞_»∞ „áêÑ≤OÎ K«∞#∞.
<Õu`À Ç¨Ïq~À›=∞ =∂K«iOz# Jcè+ãì̈ k≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II ^Œ^è•fl qÖ’e`≥· ~À¡}ÿ̌ ~À›"∂≥ xtK«`∞« iÌ#O
ãÖ"å^ŒO ‰õΩ~°∞`Õ `«^fiŒ ^Œfiâ◊ºO q`«#∞`Õ ã¨^• I
âıfi`å~°¯ Éè=í =¸ÖË# ~°HÎõ K«O^Œ# ^•~°∞}Ï
WÉèÉí Qí̂è fl# xOÉË# ^ŒOu^ŒO`Õ# "åHõ$`«"∞£ I
q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°O ã¨=∞Éèºí ~°Ûº j`åOâ◊√„QÆÇÏ¨ }Ë [¿Ñ`ü
ã¨Ê$ëêìº=∞O„f x~åÇ¨~°ãOÎ̈ tMÏÜ«∂O ã¨=Ú^ŒfiÇ¨Ï<£ I
Ü«Ú^Õ+ú µ¨ =º=Ç¨~å^Ò q[Ü«∞„tÜ«∞ =∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
=∞O„`Õ}Ï-<Õ# ãÖ[áêÎ ~ÀK«<å=∞^Œ ãÖÜ«Ú*Ï I
uÅHõ„H˜Ü∞« Ü«∂ ã¨~åfi<£ =â◊O #Ü«∞u =∂#"å<£
J#∞Ö’=∞ qÖ’=∞ã¨÷ c*Ë <å=∞ ã¨=∂eMË`ü I
#=h`Õ ã¨=∞Éèºí ~°Ûº ã¨Ê$ëêìfi„áê}=∞#∞O [¿Ñ`ü
JëÈì`~Î« ° â◊Ò« Éè∂í Ü≥∂ =¸Å=∞O„`«O „Ñ¨[Ñ¨º`«`ü I
ÉèHí Ü
∆õ ∞Õ <Ò‡#=∂™ê÷Ü∞« Ü«∂q∞<åºO ã¨Ñ"Î̈ åã¨~O°
ã¨=â’º*ÏÜ«∞`Õ j„Ñ¶∞¨ O ™ê^èHŒ ãõ º¨ # ãÖâ◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – áê_»ºq∞#∞O_ç K«qu =~°‰Ωõ
~å„uÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞, Å=}=Ú HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz# ™ê^èºŒ =ºHÎ̃
=â◊=∞QÆ∞#∞. `≥Å¡lÖË¡_»∞ "Õ~°∞, ÖË^• ~°HõÎK«O^Œ# HÍ+¨ª=ÚÅ∞, ÖË^•
QÆ[=ÚKÕ`« ÃÑHõeOÑ¨|_ç# x=∞‡K≥@∞ì ã¨q∞^èÅŒ ∞, ÖË^• U#∞QÆ∞ ^ŒO`«=Ú
ã¨Ê~°≈ á⁄Ok#q, ÖË^• QÆ[ ÉèHí ∆õ ºâı+=¨ ÚÅ∞ – K«O„^Œ „QÆÇÏ¨ } HÍÅ=∞O^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
368 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
g\˜x `å‰õΩK«∂ Hˆ =ÅO [Ñ¨=∂K«iOz, "å\˜x tYÜ«∞O^Œ∞ ÖË^• â◊s~°=Ú
#O^Œ∞ ^èŒiOz#, Ü«Ú^Œú=Ú#O^Œ∞, =º=Ç¨~°=Ú#O^Œ∞ [Ü«∞=Ú
QÆ [ =∞^Œ [Å=Ú`À QÀ~ÀK« # =Ú Hõ e Ñ≤ , Jaè = ∞O„uOz,
uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz# ã¨~°fi[<å#∞‰õÄÅ`« ã≤kúOK«∞#∞. "≥#flÜ«∞O^Œ∞
QÆ}Ëâ◊c[ ã¨Ç≤Ï`«=ÚQÍ ™ê^èŒº<å=∞=Ú, ™ê^èŒºHõ~°‡, ™ê^èŒHõ<å=∞=Ú
edOz, ^•xx ã¨Ê $tOK«∞K«∂ ''„áê}ÏÜ«∞™êfiÇ¨—— J#∞ „áê}=∞O„`«=Ú#∞
108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz, QÆ}âË =◊ ¸Å=∞O„`«=Ú 108™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz, P "≥#fl#∞
¿ãqOKåe.
D „Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú áê_»ºq∞#∞O_ç ã¨Ñ¨Îq∞=~°‰õÄ 7 ~ÀAÅ∞,
~å„uÜ«∞O^Œ∞ =∞ø#=ÚQÍ J#∞+≤ªOz#KÀ, ™ê^èŒº=ºH˜Î =â◊=∞QÆ∞#∞.
™ê^èºŒ Hõ~‡° U^≥#· #∂ ã≤kOú K«∞#∞. WO^Œ∞ Uq∞Ü«¸ ãÖ^ÕÇÏ¨ =Ú ÖË^∞Œ .
(J#∞Ö’=∞ qÖ’=∞O Jx =¸Å=Ú#O^Œ∞ K≥ÑC¨ @=Å# c[ãÖÑ¨Ù@
=∂„`«"∞Õ #x "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#k).
2. =∞Ç¨QÆ}Ñü =∞O„`=« Ú
â’¡II Nâ◊HÎ̃ ã¨‡~°É∂íè qÑ¶∞¨ fl c*Ïx „Ñ¨^=Œè ∞O =^Õ`ü
Vı-O`«O QÆ}ÑüO Ñ¨âßÛ^Œfi~åO`Õ =~°ÔŒ Ñ¨~ˆ ` î üI
LHÍÎfi ã¨~fi° [# "Õ∞`«O =â◊=∂#Ü«∞~î^° fiŒ Ü«∞O
JëêìqOâ◊`º« Hõ~∆ À-Ü«∞O `å~å^Àº=∞#∞si`«ó I
QÆ}Hõó ™êº^Œ$+≤ó KèO« ^À QÍÜ«∞„f x=$^Œxfi`å
=∞Ç¨QÆ}Ñüó „áÈHÀÎ^=Õ `å ^Õ==Ok`å I
+¨_c£ [ã¨÷ ã¨fic*Ë# n~°…ÉèÏ*Ï „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
+¨_O» QÍx =∞<À~°ãº¨ Ü«∞^•qkè q^è•#q`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 369
^è•ºÜ«∞#‡O„`«O [¿Ñ#‡O„f K«`∞« ~°H¡ O∆õ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó

K«`∞« ó ã¨ÇÏ¨ „ã¨ãO¨ Ü«ÚHõOÎ K«`åfiiOâ◊`û« Ç¨Ï„ã¨H"õ ∞£ I
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂`ü „^Œ"º·≥ ~°ëêìa~è À‡^ŒHÍkaèó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 28 JHõ∆~°=ÚÅ
=∞Ç¨QÆ}Ñ¨`Ü « ∞Õ =~°=~°^Œ ã¨~fi° [#"Õ∞`«O =â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
QÆ}Hõ|∞∞+≤ó I x=$^£Ü«ÚHõÎ QÍÜ«∞„fKè«O^Œó I ^Õ=QÆ}=Ok`«
=∞Ç¨QÆ}Ñü~ˆ =Ì `å I QÆOc[O ™êfiÇ¨ â◊HóÎ˜ I +¨_O» QÆ<åºãÖ WÖÏ KÕÜ∂« e.
QÍO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
NO wO t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
„Ç‘ÏO QÆ∂O tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
H©¡O ÔQ·O Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
Q“¡O Q“O <Õ`„ ^« fiŒ Ü«∂ÉèÏºO "Ò+¨\ò I
QÆO QÆó J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò I
Ñ≤=∞‡@ =∞Ç¨QÆ}Ñü ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú#∞ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II #~°`«fl=∞Ü«∞O nfiÑÖ ã¨‡~ˆ k‰õΩ∆ ~°™êO|∞^èÒ
`«nfiz^èÒ`«Ñ~¨ º° O`«O =∞O^Œ=∂~°∞`« ¿ãq`«"∞£ I
=∞O^•~° áêi*Ï`åk HõÅÊ=$Hõ∆ Å`å‰õΩÅO
`«^∂Œ ƒù`« ~°`fl« KåÛùÜ∂« aè ~°~∞° }© Hõ$`« Éè∂í `«Å"£∞ I
L^ŒºkÌ#Hõ̂~O^Œ∞ÉèÏº=Ú^•ƒùã≤`« kQÆO`«~°O
`«ãº¨ =∞^èºÕ áêi*Ï`«O #=~°`fl« =∞Ü«∞O ã¨‡~ˆ `ü I
|∞∞`«∞aèó ¿ãq`«O +¨_ƒç ~ù x° â◊O „Ñ‘u=~°<ú ó·≥
`«™êº-^è™Œ êÎ#‡Ç¨Ñ‘~ˆ î ~°z`Õ =∂`«$HÍO|∞*Ë I
+¨\Hò À}ÏO`«„ã≤HÎ À}ãÖ÷ =∞Ç¨QÆ}ÑüO ã¨‡~ˆ `ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
370 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ç¨Ïã‘OÎ „^•##q∞O^Œ∞ K«∂_»=∞~°∞}KåÛùÜ∞« O„u<Õ„`«O ~°™ê
^•t¡+ì̈O „Ñ≤Ü«∞Ü«∂ ã¨Ñ¨^Œ‡Hõ~° Ü«∂ ™êfiOHõã¨÷Ü«∂ ãÖ`«`«"£∞
c*ÏÑ¨Ó~° QÆ^•^è#Œ ∞„ã≤Î tYÜ«ÚH± K«„HÍ|˚áêâ’`«ÊÅ
„gÇ¨Ïº„QÆãfi¨ qëê} ~°`fl« HõÅâß<£ Ç¨ÏÃãÂ~Î fi° Ç¨ÏO`«OÉè*í Ë II
QÆO_»áêb QÆà◊^•Ì# Ñ¨Ó~°ÖÏÅã¨=∂#™ê<£
kfiˆ~á¶ê<£ Hõ~` ‚° åÖÏÉèÏºO "å~°Ü∞« O`«O =ÚÇ¨ï~°∞‡Ç¨ïó I
Hõ~å„QÆ^$Œè `«=∂}˜Hºõ ‰õΩOÉè=í „HõÎ qxóã¨$`≥ó·
~°`fl« =Ô~ó¬Â „Ñ‘}Ü«∞O`«O ™ê^èHŒ Í<£ =∞^ŒqÇ¨Ïfi`«"∞£ II
=∂}˜Hºõ =Ú‰õΩ\’¿Ñ`«O ~°`åflÉè~í } ° Éè∂í +≤Ò« I
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 4 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, 44"ÕÅ∞ J+ì̈„^Œ=º=Ú Å`À
Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. (^ŒâßOâ◊O Ñ¨Ù+≤=ì ∞O„`«O, [Ñ≤OKåÅx, ãÖã¨¯ $`«
"åºMÏº#OÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k. Jk QÆ∞~°∞=ÚYOQÍ „QÆÇÏ≤ OKåe).
„Ñük#=Ú ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ `«~Ê° }=Ú <åK«iOz, qkèÑÓ¨ ~°fiHõ=ÚQÍ
Ñ‘~åî ~°Û# KÕÜ∂« e.
â’¡II „uHÀ}ÉÏ¿ÇÏº Ñ¨Ó~åfik K«`∞« iÌ‰Ω∆õ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
J„QÆã÷¨ aÅfi=$H∆Í^äóŒ „tÜ«∞O NÑü=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
Ñ¨^‡Œ Ü«ÚQÆ‡^è~Œ å Ñ¨^•‡ â◊OYK«„Hõ^~Œè À Ç¨Ïió
^ŒH}
∆˜ Ë =@=$H∆Í^èÀ Q“sO Q“sÑüO Ü«∞*Ë`ü I
áêâßO‰õΩâ◊^~Œè å Q“s @OHõâ¥◊ Å^è~Œ À Ç¨Ï~°ó
Ñ¨tÛ"Õ∞ Ñ≤ÑÊ¨ Å™êº-^èÀ ~°uO ~°uÑüOÜ«∞*Ë`ü I
~°u~°∞`«ÊÅ Ç¨Ï™êÎ_®è º HÀ^ŒO_®G^è~Œ ó° ã¨‡~°ó
™œ"Õ∞º „Ñ≤Ü∞« OQÆ∞ =$H∆Í^äÀ =∞Ç‘ÏO áÈ„u} =∞~°ÛÜÕ∞`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 371
â◊√Hõ„gÇ¨Ïº„QÆÇ¨Ï™êÎ Éèí∂~°æ^• K«„Hõ^èŒ~°ó Ñüó

^Õ"å„ˆQ Ñ¨Ó[ÜÕ∞ ÅH©‡∆ ã¨ÇÏ≤ `«O QÀÑ¨<åÜ«∞Hõ"∞£ I
+¨\ãò ∞¨ HÀ}Ë+µ¨ ãÖÑ¨Ó*Ïº P"≥∂^•^•ºó „Ñ≤Ü∞« xfi`åó
P"≥∂^ŒO ã≤kú ã¨ÇÏ≤ `«=∞„QÆHÀ}Ë ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „uHÀ} ÉÏÇ¨Ïº=∞O^Œ∞
Ñ¨Ó~åfik <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅÖ’ ^Õg^Õ=`«Å#∞, J„QÆÉÏè QÆ=∞O^Œ∞#fl aÅfi=$Hõ=∆ Ú
„HÕ^Œ 1. N ã¨ÇÏ≤ `« NÑüx JiÛOKåe. ÅH˜; `«# ~Ô O_»∞KÕ`∞« Å`À
~Ô O_»∞ Hõ=∞Å=ÚÅ∞, q+¨µ=‚ Ù â◊OYK«„Hõ=ÚÅ∞ ^èiŒ OzÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
„uHÀ}=Ú |Ü«∞@ ‰õΩO_ç„Ñ¨Hõ¯ aÅfi=$Hõ∆=Ú HÕ^Œ 2. Q“s,
Q“sÑ¨`∞« Å#iÛOKåe. Q“i `«# KÕ`∞« ÅO^Œ∞ áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ#∞, t=Ù_»∞
@OHõ – â◊¥Å=ÚÅ#∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO_»∞#∞. Ñ¨tÛ=∞ kâ◊Ü∞« O^Œ∞ ~åqK≥@∞ì
HÕ^Œ 3. ~°uÑüx JiÛOKåe.
~° f ^Õ q KÕ u Ü« ∞ O^Œ ∞ Hõ Å ∞=Ñ¨ Ó =Ù, =∞#‡^è Œ ∞ x KÕ ` « ∞ ÅO^Œ ∞
^è#Œ ∞~åƒ}=ÚÅ∞O_»∞#∞. L`«~Î k° â◊Ü∞« O^Œ∞ „Ñ≤Ü∞« OQÆ=$Hõ=∆ Ú HÕ^Œ 4.
Ñ¨$näfi ã¨ÇÏ≤ `« =~åÇ¨Ï=Ú#∞ JiÛOKåe. Ñ¨$käfiKÕuÜ«∞O^Œ∞ fH∆Í„‚ QÆÉÏè QÆ
Ü«ÚHõÎ „gÇ≤Ï, =~åÇ¨ïx KÕuÜ«∞O^Œ∞ QÆ^•–K«„Hõ=ÚÅ∂ LO_»∞#∞.
J#O`«~O° QÆ}Ñü =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆ=Ú# 5 ÅH©; ã¨ÇÏ≤ `« NHõ$+¨µx‚
JiÛOKåe. +¨\òHÀ}=ÚÅO^Œ∞ „Ñ≤Ü«∂Ü«Ú‰õΩÎÅ~Ú# P"≥∂^•k
q<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ JiÛOKåe. `«∂~°∞Ê# ã≤kú ã¨Ç≤Ï`« P"≥∂^ŒQÆ}Ñüx,
PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞ ã¨=∞$kú ã¨ÇÏ≤ `« „Ñ¨"∂≥ ^Œ∞x Dâß#º=∞O^Œ∞ HÍOu ã¨ÇÏ≤ `«
ã¨∞=ÚY∞x Ñ¨ÓlOKåe. nx<Õ ÑÖK«q∞^ä∞Œ # Ñ¨Ó[ Ü«∞O^Œ∞~°∞.
â’¡II ^Œ∞~°∞‡YO =∞^Œ<å=`åº Ü«∞*Ë^fiŒ ~°∞} HÀ}ˆH
qÑ¶∞¨ flO =∞^Œ„^Œ"åÜ«ÚHõOÎ HÀ}Ë<â·≥ ßK«~ˆ Ü«∞*Ë`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
372 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
"åÜ«∞"Õº qÑ¶∞¨ flÇ¨Ï~åÎ~O° „^•q}Ïº ã¨ÇÏ≤ `«OÜ«∞*Ë`ü
áêâßO‰õΩâßÉèÜ í ∂« cè+ì̈ ^è•i}À-~°∞} q„QÆÇ¨ ó I
QÆO_»au è Î QÆà^◊ •Ì# Ñ¨Ó~° ^èÒ`« =ÚMÏO|*Ïó
qÑ¶∂¨ flãÎ̈`ü „Ñ¨=∞^•ó ã¨~åfi=∞^•Ñ¶∂¨ i‚`Ö« ’K«<åó I
UHõÇÏ¨ ãÎ̈ ^è$Œ `åOÉè’*Ï W`«~åeOy`« „Ñ≤Ü∂« ó
+¨\Hò À} áê~°≈fiÜ≥∂ó Ñ¨Ó*∫º â◊OYÑ¨^‡Œ xnè„Hõ=∂`ü I
x[„Ñ≤Ü∂« ÉèÏºO ã¨ÇÏ≤ `Ò Ñ¨Ó~Àfini`« ÅHõ} ∆ ∫
Hˆ ã¨~ˆ +¨fiOQÆÑÓ¨ *Ï™êº^£ „ÉÏÇ¨‡º^•ºó Ñ¨„`«=∞^èºŒ QÍó I
|Ç≤Ï~À¡Hˆ â◊fi~åó Ñ¨Ó*Ïº =„*Ïnx `«`ó« Ñ¨~O°
W`«O÷ [áêkaèó ã≤^óúŒ „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ ã¨fi=∞h+≤`å<£ I
™ê^èÜ Œ ∞Õ ^Œ+aì̈ ~è „ü ^≥ºÂ ~°<ºÂ≥ ~åfi HõÅÊKÀk`≥ó· II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨tÛ=∞=∞O^Œ∞ =∞^Œ<å=f
ã¨Ç≤Ï`« ^Œ∞~°∞‡Y∞x, <≥·~°∞uÜ«∞O^Œ∞ =∞^Œ„^Œ"åÜ«ÚHõÎ qÑ¶¨Úflx Ñ¨ÓlOKåe.
"åÜ«∞=º=∞O^Œ∞ „^•q}©ã¨Ç≤Ï`« q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞x JiÛOKåe. g~°O`å
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞, =~°^•ÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞. gi â◊s~°
=~°=‚ Ú Z„~°QÍ Ü«ÚO_»∞#∞. =∞^Œ[Å=Ú`À, =∞^À#‡`«∞ÖÎ ·ˇ Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
D q<åÜ«∞‰õΩÅO^Œ~∂° „Ñ≤Ü∞« `«=∂eOy#∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞. +¨\ò
HÀ}=Ú#‰õΩ ~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ â◊OYxkè, Ñ¨^‡Œ xkè Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ (8= Ñ¨@Å=Ú
#O^Œ∞ q=iOK«|_ç#k) ÅHõ∆}=ÚÅ`À #∞O^Œ∞~°∞. ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞
JOQÆÑÓ¨ [, ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ =∞^èºŒ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "åix Ñ¨ÓlOKåe.
^Œà◊=ÚÅ |Ü«∞@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi"åi PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞
JiÛOKåe. =∞O„`«=Ú ã≤kOú z# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Jcè+=ì̈ Ú#∞ á⁄O^ŒQÅÆ _»∞.
J+ì̈„^Œ=º Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# W+ì̈ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 373
â’¡II Ñ¨^‡Œ Ç¨ÏŸ"Õ∞# Éè∂í áêÖÏOãÎ̈`Ê« ffl~°∞`«ÊÖˇó· â◊√Éè̌ó· I

=∞O„u}ó ‰õΩ=Ú^≥ó· Ñ¶Ù¨ ÖÂ̌fi„áê<£ Ñ≤ÑÊ¨ ÅãÖÉè"í ó·≥
ã¨q∞^Œfi~Ô ~· Ñ° f ¨ #∞^Œ∞O|~° ã¨=Ú^£É"íè ó·≥ I
Ñ¨HÔ¡ ~ÔÂ∆ fiÂ âßº<£ =\’^£É∂íè `≥ó· â◊¥„^•#‡O„f =â◊O#ÜÕ∞`ü
=∞^è∞Œ <å ã¨fi~°‚ ÖÏÉèóí ™êº`ü QÀ^Œ∞Qˆ #÷ ÅÉè` Ë Q« Íó I
P[ºÇ¨ÏŸ"Õ∞# =∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞=∂áÈflu=∂#=ó
^Œ^è•flã¨~°fiã¨=∞$kúó™êº^Œ<≥Âfl~°#flÑü~°ƒù"Õ`ü I
=$+≤Hì Í=∞ó „ÑÄÇ¨ÏÜ«∂^£ "Õ`™« ê<åO ã¨q∞^Œfi~Ô ó·
‰õΩã¨∞OÉèí‰õΩã¨∞"≥∞ÿ~°∞›`åfi "å™êOã≤ ÅÉèí`Õ-z~å`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨ ^ Œ ‡ Ç¨ Ï Ÿ=∞=ÚKÕ ` «
JkèHÍ~°∞Å∞, HõÅ∞=Å Ç¨ÏŸ=∞OKÕ`« JkèHÍi}∞Å∞, qHõã`≤ « HõÅ∞=Ñ¨ÓÅ
Ç¨ÏŸ=∞O=Å# =∞O„`«∞Å∞, ~åq ã¨q∞^èÅŒ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞,
q^•º=O`«∞Å∞, "Õ∞_ç ã¨q∞^èŒÅ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# Hõ∆„uÜ«ÚÅ∞, JkèHÍ~°∞Å∞
=â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
Ñ¨¡Hõ∆ ( ) ã¨q∞^èŒÅ Ç¨ÏŸ=∞O=Å# "≥·â◊√ºÅ∞, "åºáê~°∞Å∞,
=∞„i ã¨q∞^èÅŒ Ç¨ÏŸ=∞O=Å# ÖË^• =∞„i T_»ÅÇ¨ÏŸ=∞O =Å# â◊¥„^Œ∞Å#∞,
¿ã=‰õΩÅ#∞ =â◊Ñ¨~°K«∞H˘#=K«∞Û#∞.
`Õ<≥ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕÜÚ« @=Å# ã¨fi~°Ö‚ ÏÉè=í Ú, P=ÙáêÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
KÕÜÚ« @=Å# QÀã¨=∞$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. P[ºÇ¨ÏŸ=∞=Ú =Å# ãÖÑ¨^,Œ ÃÑ~°∞QÆ∞
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« @=Å# ã¨~fi° ã¨=∞$kú, J#flÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# J#fl ã¨=∞$kú
HõÅ∞QÆ∞#∞. "Õ`ã« ‘ (h\˜„Ñ¨|ƒe) ã¨q∞^èÅŒ ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« @=Å# =~°¬=Ú
‰õΩiÜ«Ú#∞.
‰õΩã¨∞OÉè‰í Ωõ ã¨∞=∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# J<ÕHqõ ^èŒ =GÖÏÉè=í Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
374 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
K«`∞« ~å=$uÎ `«~Ê° }=Ú
â’¡II „Ñ¨`ÕºHõ=∂^Ò=¸ÖË# K«`«∞~åfi~°O „Ñ¨`«~°ÊÜÕ∞`ü
Nâ◊H~Î̃ u° Éè∂í ÅH©‡∆ ó ã¨fic*Ï^•ºó „Ñ≤Ü∞« xfi`åó I
P"≥∂^•n<£ ã¨fic*Ï^•º<£ â◊HÜ Î̃ Ú« HÍÎOâ◊Û `«~Ê° ÜÕ∞`ü
K«`∞« â◊Û`«∞ó Ñ¨$^äHŒ ± =∞O„f â◊OYÑ¨k‡xnè `«^•è I
<å=∂kc[ ã¨ÇÏ≤ `Ò `«~Ê° ÜÕ∞`ü ã¨fi„Ñ≤Ü∂« xfi`Ò
`«~Ê° }Ë<å-=Ú<å ã‘fiÜ«∞ q∞+ì̈=∂áÈflu =∞O_»ÖÏ`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸Å=∞O„`« = Ú`À
=ÚO^Œ∞QÍ Ñ≤=∞‡@ N – â◊HÎ̃ – ~°u – Éè∂í – ÅH©; D J~Ú^Œ∞QÆ∞iH©
„Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ ã¨=∞ãÎ̈ =∞iÜ«Ú =ºãÎ̈„Hõ=∞=ÚÖ’ <åÅ∞ˆQã≤™ê~°∞¡ `«~Ê° }O
W"åfie.
L^• – =¸Å=∞O„`= « Ú { NO NO NO =∞Ç¨QÆ}ÑüO `«~Ê° Ü«∂q∞ I
=¸Å=∞O„`= « Ú { NO NÑü ã¨ÇÏ≤ `åO t„ Ü«∞O `«~Ê° Ü«∂q∞ I
D q^è=Œ ÚQÍ 49 ~ÀAÅ∞ 444 ™ê~°∞¡ `«~Ê° }O KÕÜ∂« e.
`«~°Ê} „Hõ=∞O :– =ÚO^Œ∞QÍ =¸Å=∞O„`«=Ú`À 4™ê~°∞¡ `«~Ê° }O
KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ 1. N 2. NÑü 3. Q“s 4. Q“sÑü 5. ~°u 6.
~°uÑü 7. =∞Ç‘Ï 8. =~åÇ¨Ï 9. ÅH©; 10. Hõ$+¨‚ 11. P"≥∂^Œ 12. ã≤kú
13. ã¨=∞$kú 14. „Ñ¨"∂≥ ^Œ 15. ã¨=ÚY 16. HÍOu 17. ^Œ∞~°∞‡Y 18.
=∞^Œ<å=u, 19. qÑ¶∞¨ fl 20. =∞^Œ„^Œ"å 21. qÑ¶∞¨ flÇ¨Ï~åÎ 22. „^•q}©
23. â◊OYxkè 24. â◊OYxkè „Ñ≤Ü∞« `«=∂ 25. Ñ¨^‡Œ xkè 26. Ñ¨^‡Œ xkè
„Ñ≤Ü∞« `«=∂, WÖÏ 26 =∞OkH© <åÅ∞ˆQã≤™ê~°∞¡ `«~Ê° }O W"åfie. 26
˛ 4 ´ 104 ™ê~°∞¡ JQÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 375
W^Õ „Ñ¨HÍ~°=Ú =¸Å=∞O„`«=Ú`À ‰õÄ_® `«~Ê° } q∞zÛ# 26 ˛

4 ´ 104 ™ê~°∞¡ JQÆ∞#∞. =ÚO^Œ∞QÍ WzÛ# =¸Å=∞O„`«`~« Ê° }=Ú 4
™ê~°∞,¡ z=~°™êi WzÛ# =¸Å=∞O„`« `«~Ê° } <åÅ∞QÆ∞™ê~°∞¡ "≥Ú`«OÎ
Jhfl HõeÑ≤ 216 ™ê~°∞¡ JQÆ∞#∞. Wk =∞^èŒº=∞Ñ¨^Œúu.
WÑ¨Ù_»∞ 28 JHõ~∆ =° ÚÅ =¸Å=∞O„`«=ÚÖ’ „Ñ¨`ºÕ Hõ JHõ~∆ =° Ú`À
<åÅ∞ˆQ™ê~°∞¡ `«~Ê° }q∞zÛ# 28 ˛ 4 ´ 112 JQÆ∞#∞. =∞~°Å Ñ¨ÓiÎ
=¸Å=∞O„`«=Ú KÕiÛ <åÅ∞ˆQã≤™ê~°∞¡ `«~Ê° }q∞zÛ# 28 ˛ 4 ´ 112
"≥Ú`«OÎ 224, „áê~°OÉèOí Ö’ =¸Å=∞O„`«=Ú`À KÕã#≤ 4 `«~Ê° }=ÚÅ∞
HõeÑ≤ 228 ™ê~°∞¡ JQÆ∞#∞. Wk L`«=Î ∞Ñ¨ûúŒ .
ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # ~Ô O_»∞ Ñ¨^`úŒ ∞« Å∂ HõeÑ≤#, J#QÍ 216 { 228 ´
444 ™ê~°∞¡ JQÆ∞#∞. nx<Õ K«`«∞~å=$uÎ `«~°Ê} q^è•#O JO\Ï~°∞.
QÆ}ÑüH˜ <åÅ∞QÆ∞ ãÖYº „Ñ‘uHõ~=° Ú.
~°Ç¨Ïã¨ºÑ¨@ÅO =¸Å<å~åÜ«∞}©Ü«∞=∞Ok@∞¡#flk.
qOâ◊`ü ãÖYºO `«~Ê° ~Ú`åfi `«∞ Ñ¨Ó~°fiO
=∂O„`«~fi° ~Ô ~ˆ‚Â fi^Œ "å~°O kfi~îåO`≥ó· I
=∞^èºÕ =∞^èºÕ `«~Ê° ÜÕ∞kfiÑ¶∞¨ fl~å[O
ÅH∆Í‡º n<åO`«~Ê° }O K≥=· "Õ∞= II
`«~°Ê} q^è•#=ÚÖ’ W`«~° „QÆO^èŒ=ÚÅO^Œ∞ qq^èŒ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ
K≥ÑÊ¨ |_çÜÚ« #flk. =∞O„`«É^Ëè =Œ ÚKÕ`« ‰õÄ_® q^è•# Éè^Ë =Œ Ú#flk.
=∞Ç¨QÆ}Ñü Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II c[O+¨\ò HÀ}=∞^èÕºã¨∞Êù~°^Œ#ÅÑ¨Ù~ˆ `å~°QOÆ k‰õΩ∆ ÅH©‡∆ O
=∂Ü«∂HõO^Œ~°ÊÉèí∂g∞ã¨Î^Œ#∞~°ã¨Ñ¨Ù>ËëêfieMËnƒ[+¨@¯"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
376 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«`û« Okä+fi¨ OQÆ =∞O„`å<£ =ã¨∞^ŒàH◊ =õ ∞ÖË =¸Å=∞O„`«ãº¨ =~å‚<£
tëêì<£ Ñ¨„`Õ+µ¨ q^•fi<£ qeY`«∞ QÆ∞}â◊âßÛ-O`«º=∞O`Õº Ñ¨ÖÏâıII
Pg`«O eÑ≤aóè „Hõ"∂≥ „`«¯=∞=âß`ü áêâßO‰õΩâßÉèÏº=∞Ñ≤
H∆Í‡ˆQÇ¨Ï kfi`«Ü∞Õ # "Õ+` ì≤ q« ∞^ŒO Ü«∞O„`«Q} Æ Ïnèt`«∞ó I
ÖÏH∆Í‰õΩO‰õΩ=∞~ÀK«<å =∞$QÆ=∞^≥~· ∂° ƒù̂~˚ =ˆ~¿ÇÏq∞‡"å
ãÖeMÏº-aè=Ç¨Ï<£ ÅÉèË`« ã¨HõÖˇ·ó ãÖ„áê~°÷hÜ«∂O „tÜ«∞"£∞ II
LHõOÎ =∞Ç¨QÆ}Ñ¨`Õ ifi^è•#O ã¨∞~°ÑÓ¨ l`«O
ã¨~fi° ã≤kú Hõ~O° Ñ¨ÙO™êO ã¨=∞ãÎ̈ Ñ¨Ù~°∞ëê~°^ú "Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞Ç¨QÆ}Ñü Ü«∞O„`«ÖYË #
q^è•#=Ú q=iOK«|_»∞K«∞#flk. J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú =∞^èºŒ Ö’ +¨\òHÀ}=Ú,
^•x =∞^èºŒ Ö’ „uHÀ}=Ú edOKåe. P „uHÀ}=∞O^Œ∞ ''FOQÆO—— Jx
„"åÜ«∂e.
„uHÀ}=Ú |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅÜ«∞O^Œ∞ NO – „Ç‘ÏO – H©O¡ –
QÍ¡O edOKåe. Ñ≤=∞‡@ +¨\òHÀ}=ÚÅO^Œ∞ FO – NO – „Ç‘ÏO – H©O¡
– QÍ¡O – QÆO edOKåe. Ñ≤=∞‡@ "å\˜ ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ +¨_O» QÆ=∞O„`«=ÚÅ∞
edOKåe. J+¨ìÑ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ =¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x q∞ye# 22
JHõ~∆ =° ÚÅ∞, =¸_»∞ =~°=‚ ÚÅ K˘Ñ¨C# 7 Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞, q∞ye# XHõ
JHõ~∆ =° Ú 8= Ñ¨„`«=Ú#O^Œ∞ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ^•xH˜ |Ü«∞@ =$`«Î=Ú edOz J#∞Ö’=∞ qÖ’=∞
„Hõ=∞=ÚÖ’ =∂`«$Hõ#∞ edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ PO
– „HÀO edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
D Ü«∞O„`«=Ú ÖÏH∆Í – ‰õΩO‰õΩ=∞ – QÀ~ÀK«#O – Hõã¨∂Îi
q∞„â◊=∞O`À |OQÍ~°∞~ˆ ‰õΩÃÑQ· Íx, ~åyˆ~‰õΩÃÑQ· Íx edOz ^èiŒ Oz# ã¨HÅõ
HÍ~°º=ÚÅ∞ ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 377
3. qiQÆ}Ñü =∞O„`=« Ú
â’¡II =∂Ü«∂ qiÑ¨^^Œ fiŒ O^ŒfiO `«`ÀQÆ}ÑüO=^Õ`ü
Y_ôâæ á◊ ê=H“Ñ¨âßÛ`ü =~°^•O`Õ =^Õ`ü Ñ¨Ù#ó I
ã¨~fi° Ö’HõO "Õ∞ Ñ¨^•O`Õ =â◊=∂#Ü«∞ ~î° ^ŒfiÜ«∞O
+¨_fiç Oâ◊`º« Hõ~∆ À=∞O„`À Éè[í `åOã¨∞~°áê^ŒÑó¨ I
QÆ}Hõó ™êº^Œ$+≤âÛ◊ Où ^À QÍÜ«∞„`«O^Õ=`å =∞<Àó
qi q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°ó „áÈHÀÎ ™ê÷<Õ =∞O„f qzO`«Ü∞Õ `ü I
K«`∞« ~°H¡ O∆õ [¿Ñ#‡O„`«O `«^âÌŒ ßOâ◊O Ç¨ï`«„H˜Ü∂«
„áêH±„áÈÔHÂÎ~°+ì̈aè„~°Ì"≥·º „ã≤Î=∞^èŒfiÔHÂÎó ã¨g∞i`å I
Ñ¨Ó~ÀfiˆHÎ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ‘~ˆ î f„"åk#=â◊HHˆÎ̃
=¸ÖË #=¸iÎO ãÖHõÅÊº `«„`å"åÇ¨º-~°ÛÜÕ∞kfiÉè∞í "£∞I
q∞^ä∞Œ <å=$uÎ ~å^•º ™êº^•"≥∂^•^≥ºÂ iÌQOÆ |Ô~ó·
kfifÜ«∂-ÔQ· ãÎ̈$fÜ«∂ ™êºK«Û`«∞s÷ =∂`«$aèóã¨‡$`å I
Wu ã≤^úŒ =∞#∞~°‡O„f „Ñ¨ÑÙ¨¶ ÖÂ̌ó¡ ã¨~ã° ~‘ ∞° ÃÇ·Ïó
AÇ¨Ü«∂^£=â◊QÍó ã¨~ˆ fi `«O_»∞Öˇã· ÅÎ≤ q∞„t`≥ó· I
Ç¨ï`åfi „tÜ«∞=∞"åáÈflu "≥∂^ŒHÔ · ~å[ºÖ’e`≥ó· I
Ç¨ï`åfi „tÜ«∞=∞"åáÈflu áêi÷"À Ü«Ú^ŒÉú ∂íè q∞+¨µ I
=∞^è∞Œ „`«Ü∞Õ } Ç¨Ï=#O =â◊O #Ü«∞u áêi÷"å<£
ÉèHí º∆õ Éè’*ÏºkHõO ã¨~fi° OÇ¨Ï`åfi-cèëêìx™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü I
''qiQÆ}Ñü—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : „Ç‘ÏO qi qi QÆ}Ñü =~° =~°^Œ ã¨~°fiÖ’HõO "Õ∞
=â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
378 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÆ}Hõ|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó I „Ç‘ÏOc[O I ™êfiÇ¨ â◊H˜Îó
qiq¿Ñ¶ ∞ flâ◊ fi ~À ^Õ = `å I 4{4{5{5{5{3 JHõ ∆ ~ ° = ÚÅ∞QÍ
=¸Å=∞O„`«=Ú#∞ qÉèlí Oz +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II ã≤O^è∂Œ ~å Éèqí ∞ÉèÏ##O „u#Ü«∞#O Ç¨Ï¿ãÎ+µ¨ áêâßO‰õΩâ∫
a„ÉèÏ}ÏO =∞^è∞Œ =∞`«¯áêÅ=∞xâ◊O ™êˆ~Oú ^Œ∞ =∞øoOÉè*í Ë
Ñ¨Ùëêìºt¡+`
ì̈ #« ∞O ^èfiŒ *Ï„QÆH~õ Ü
° ∂« Ñ¨^À‡Å¡ã^¨ ãúŒ Ü
Î̈ ∂«
`«^Àº<åºÇ≤Ï`« áê}˜=∞`«=Î ã¨∞=∞`åÊ„`ÀÅ¡ã` ¨ ü Ñ¨Ù+¨¯~°"∞£ II
ÃÑ·=∞O„`«=Ú <åÅ∞QÆ∞ ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤OKåe. ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞=Ú#∞
J+ì̈„^Œ=º=ÚÅ`À PK«iOKåe. f„"åk#=â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ JiÛOz
Ü«∞^è•qkèQÍ Ñ¨ÓlOKåe.
„ã‘ Î ã ¨ Ç ≤ Ï `« QÆ } Ñ¨ u x „Ñ¨ ^ è Œ = ∂=~° } =∞O^Œ ∞ , kQÆ O |~° ∞ Öˇ · #
P"≥∂^•^Œ∞Å#∞ kfifÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞, JOQÆ=ÚÅ#∞ `«$fÜ«∂=~°}=Ú
#O^Œ∞, =∂`«$HõÅ#∞ K«`∞« ~å÷=~°}=∞O^Œ∞ JiÛOKåe.
Ö’HõáêÅ∞~°#∞ ÑÖK«=∂=~°}=ÚÅ#O^Œ∞, "åi"åi PÜ«Ú^è=Œ Ú
Å#∞ +¨ëêª=~°}=Ú#O^Œ∞ JiÛOKåe. =∞O„`«ãk≤ xú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
qHõã`≤ H« =õ ∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, ã¨~fi° [#=â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
uÅq∞„t`« `«O_»∞Å Ç¨ÏŸ=∞O=Å# ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞. P[º=Ú`À
‰õΩ_»∞=ÚÅ#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Ü«Ú^Œ=ú Ú#O^Œ∞, q[Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞^è∞Œ „`«Ü∞« =ÚKÕ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz#, JkèHÍ~°∞Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. ÉèHí ∆õ º
– Éè’[ºÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ã¨=∞ãÎ̈ ãÖHõÅÊ=ÚÅ∂ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
ÉèíHõ∆ º=ÚÅÖ’ ''~°™êÖÏ—— J<Õ =∞^èŒ∞~° =O@Hõ=Ú#∞ QÆ∂iÛ
''ã¨∂Ñ¨âßG=Ú—— #Ok@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 379
J~åú_è»HõO ã¨∞z~°Ñ¨~°∞º+≤`«ã¨º ^Œ^èŒfló

YO_»ãº¨ ëÈ_»â◊ Ñ¨ÖÏxâ◊t„Ñ¨Éãíè º¨ I
ãïÊó Ñ¨ÅO =∞^è∞Œ Ñ¨ÅO =∞iK«O kfiHõ~O¬°
â◊√Osî Ñ¨ÖÏ~°=÷ ∞Ñ≤ Kå~°Ñ÷ Å¨ O K«`∞« ~å‚"∞£ II
â◊√HÀ¡ÑÖ¨ Ë ÅÅ#Ü«∂ =∞$^Œ∞áê}˜Ñ∞¨¶ $ëêì
Hõ~∂° Ê~°ÑÓ¨ ~°ã∞¨ ~°cHè $õ `« ÉèÏO_»ãO¨ ™ê÷ I
Uëê=$HÀ^Œ~° Hõ$`å ã¨~™° ê ''~°™êÖÏ——
Ü«∂™êfik`å ÉèQí =Æ `å=∞^è∞Œ ã¨∂^Œ<#Õ II
D à’¡H=õ Ú#O^Œ∞ ''~°™êÖÏ—— ZÖÏ =O_®Ö’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k. nxx
K«Hõ¯QÍ cè=∞¿ã#∞_»∞ =O_»QÍ, ÉèíQÆ=O`«∞_≥·# NHõ$+¨µ‚_»∞ ZO`À „Ñ‘uQÍ
P~°yOKå_»@. JO^Œ∞Hˆ #Åcè=∞áêHõO Jx „Ñ¨ãk≤ ú Ö’HõOÖ’ L#flk.
4. â◊HÎ̃ QÆ}Ñü =∞O„`=« Ú
â’¡II â◊HÎ̃ ~°∞^ŒúO x[O c[O =∞Ç¨QÆ}ÑüO=^Õ`ü
Vı-O`«=∞yfl=^è∂Œ ó„áÈHÀÎ =∞O„`À-Ü«∞O ^•fi^ŒâßHõ~∆ ó° I
QÆ}Hõó ™êº^Œ$+≤âÛ◊ Où ^À QÍÜ«∞„f x=$^•kHÍ
Lk`å ^Õ=`å `«O„`Õ <å=∂fl â◊HÎ̃ QÆ}ÏkèÑó¨ I
=ºÃãÂóÎ ã¨=∞ÃãÂÎ ~°‡O„`«ãº¨ Ñ¨^~·≥ O° QÍx HõÅÊÜÕ∞`ü
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«=∞Ñ¨ÓÃÑ· ãÎ̈^âÌŒ ßOâ◊`ó« I
AÇ¨ïÜ«∂^ŒiÛ`Õ =Ç¨Ï∫fl k#â’^Õ==∞~°ÛÜÕ∞`ü
„áêH±„áÈˆHÎ Ñ¨Ó[ÜÕ∞fÊˆ~î „áêQÆ∞Hˆ <Î =·≥ =~°‡Î <å
Ç¨ï`Õfi‰õΩ∆ YO_≥~· ‡° u=∂<£ ~å[º„tÜ«∞ =∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
<åiˆHà◊ Ñ¶¨Öˇ·ãÎ̈^Œfi^£ ~°OÉèÏÑ¨HõfiÑ¶¨Öˇ·ãÎ̈`«ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
380 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=â◊Ü∞« `«ºdÅOÖ’HõO Ñ¨$^ä∞Œ HÔ ó· â◊~¯° ~åxfi`≥ó· I
=â◊O#Ü«∞u ~å*Ï#O ã¨‰Ωõ aÎ ~è ü „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ â◊√Éè̌ó·
Ñ¶∞¨ $`«ÇÏ¨ Ÿ"Õ∞# ^è#Œ "å<£ *ÏÜ«∞`Õ <å„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
â◊HÍÎº~°∞^ŒOú x[O c[O =â◊=∂#Ü«∞ ~î° ^ŒfiÜ«∞O
`å~å^Àº =∞#∞~åMÏº`À ~°∞„^ŒãO¨ MÏºHõ~∆ åxfi`≥ó· I
|∞∞ëêº^•ºó Ñ¨Ó~°fi=ÚHÍÎó ã¨∞º~°OQÆO =∞O„`«Ñ^¨ ~·≥ ƒ° "ù `
Õ ü
UˆH<å^Ò „uaè~ü ^•fiÉèÏºO „uaè~ü ^•fiÉèÏº=∞#O`«~"° ∞£ I
ã¨=∞¿ãÎ-G =∂MÏº`«O JOQÆHÑ¡õ iÎ≤ Ü«∞O=∞`å II
''â◊HQÎ̃ }
Æ Ñü—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : „Ç‘ÏO QÆO „Ç‘ÏO =∞Ç¨QÆ}Ñ¨`«ÜÕ∞ ™êfiÇ¨ I
|∞∞+≤ó QÆ}Hõó I x=$`ü QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I Lk`å^Õ=`å I DÜ«∞#<Õ
`«O„`«âßG=∞O^Œ∞ ''â◊H˜ÎQÆ}Ñü—— JO^Œ∞~°∞. QÆOc[O I ™êfiÇ¨â◊H˜Îó I
=∞O„`«=Ú 5 Ñ¨^=Œ ÚÅ∞QÍ qÉèlí Oz ÑÖKåOQÆ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
=ÚHÍÎQ“~°O =∞^ŒQ[Æ =ÚYO K«O„^ŒK∂« _»O „u<Õ„`«O
Ç¨ÏÃãÂÎó ã‘fiÜ≥ÿ∞ ~°Ì^èŒ`«=∞~°qO^•O‰õΩâ∫ ~°`«fl‰õΩOÉèí"£∞ I
JOHõ™ê÷Ü«∂ó ã≤~°ã≤[~°∞K«ó ã¨fi^èŒfi*ÏÅOaáê}Ëó
^Õ"åºÜ≥∂<Ò qxÇ≤Ï`«H~õ O° ~°`fl« =∞øoOÉè*í Ï=∞ó II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, JÑ¨Ê=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞=∂K«
iOKåe. K≥~‰° Ωõ =ÚHõ¯Å`À „Ñü x`«º=¸ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JYO_» N=∞O`«∞
_»QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 381
H˘|ƒi ÖË^• J~°\ Ñ˜ à¨ §◊ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ =â◊ºã≤k.ú J@∞‰õΩÅ∞

– â◊~¯° ~° Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @KÕ`« JkèHÍ~°∞Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. Ñ≤O_ç Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã≤#KÀ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ J#∞‰õÄÅ∞~°QÆ∞^Œ∞~°∞. Ñ¶¨∞$`«Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å#
áê_çÑO¨ @Å∞ ãÖÑ¨^Œ =$kúKO≥ ^Œ∞#∞.
5. Ç¨Ïã≤=Î ÚY QÆ}Ñü
=∞~˘Hõ =∞O„`«=Ú 11 JHõ∆~°=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#k HõÅ^Œ∞. nxH˜
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ Ü«ÚO_»∞#∞.
=∞#∞ó : FO „Ç‘ÏO QÆO „Ç‘ÏO =â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
WO^Œ∞ FO`À Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞, „Ç‘ÏO QÆO „Ç‘ÏO`À t~°ã∞¨ û#O^Œ∞,
=â◊O – <Õ„`«„`«Ü«∞O, P#Ü«∞ – Hõ=K«O, ™êfiÇ¨ – JGO ã¨=∞ã¨Î
=∞O„`«=Ú`À "åºÑ¨H<õ åºã¨=¸ PK«iOKåe.
Ç¨Ïã≤=Î ÚY QÆ}Ñü ^è•º#q∞@∞¡ KÕÜ∞« =Öˇ#∞.
â’¡II Ç¨ÏÃãÂÎ~üa„Éèí`«q∞‰õ∆Ω^ŒO_»=~°^Ò áêâßO‰õΩâ∫Ñ¨Ù+¨¯~°
ã¨Ê$+¨ãì fi¨ „Ñ¨=∞^•=~åOQÆ=∞#Ü«∂--t¡+Oì¨ ^èfiŒ *Ï„QÆãÊ¨ $âßI
âßº=∂OQÍº q^è$Œ `å|˚Ü∂« „uÜ«∞#O K«O„^•~°K ÷ ∂« _»O[áê
~°HOÎõ Ç¨Ïã≤=Î ÚYO ã¨‡~åq∞ ã¨`` « O« Éè’QÍuÖ’ÅO qÉè∞í "£∞II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú =¸_»∞ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, K≥~‰° Ωõ =ÚHõ¯Å`ÀQÍx, <Õu`À
JÑ¨Ê=ÚÅ∞QÍx ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. „u=∞^èŒ∞~°q∞„t`«
JÑ¨Ê=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«Ú@=Å# L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
K«qu<å_»∞ H˘|ƒi=ÚHõ¯ÅÖ’ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ^è#Œ =O`«∞_»Q∞Æ #∞. `Õ<`≥ À
Å=}=Ú HõeÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz#KÀ „ã‘=Î â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
382 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
6. H˜Ñ„∆ Ñ„¨ ™¨ ê^Œ QÆ}Ñü
â’¡II ãÖ=~°HÎ À<Õ„`«ÜÚ« `«ó áê~À≈fi =Ç¨flºã¨#ã≤`÷ ó«
„Ñ¨™ê^Œ<åÜ«∞Ç¨Ï$#‡O„`«O ã¨fic*Ï^Àº ^ŒâßHõ~∆ ó° I
QÆ}HÀ=Úx~°ã¨º™êºkfi~å\ò Kè«O^Œ L^•Ç¨Ï$`«O
H˜„∆ Ñ¨„Ñ¨™ê^Œ<À qÑ¶∞¨ ’fl ^Õ=`å-ã¨º ã¨g∞i`å I
n~°…Ü«ÚHˆ #Î c*Ë# +¨_O» QÍx „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
ÅHõO∆ [¿Ñ[˚ Ñ¨™êº-O`Õ AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«OuÖˇó· I
ã¨=∞^èŒ∞„u`«"≥∞ÿ~ü„^Œ"≥Âº ~°^äŒ"å-ëêìaèsi`≥·ó
UHÍHõ~∆ Àk`ÕÑ~ˆ‘ î =Hõº∆ =∂}Ë# =~°‡Î <å I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞^ŒæO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^≥Âº~°∂÷Ñ¨nÃÑ·~°æ*Ï##"£∞
JOQÍx Ñ¨Ó~°fi =∞Éèºí ~°Ûº qÑ¶∂¨ fl#ëœì Ü«∞*Ë`` Î« ó« I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – H˜∆„Ñ¨„Ñ¨™ê^Œ QÆ}Ñü
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. Wk ^ŒâßHõs∆ =∞O„`«=Ú.
=∞#∞ó : QÆOH˜∆ „Ñ¨„Ñ¨™ê^Œ<åÜ«∞ ™êfiÇ¨ II
QÆ}Hõ|∞∞+≤ó I q~å\ò KèO« ^Œó I QÆOc[O – PÜ«∞â◊HóÎ̃ I QÍOQÆO –
QÍOQÆO – QÆ∂OQÆO I W`åºk n~°Ü … Ú« HõÎ QÆOc[=Ú`À +¨_O» QÆ<åºã¨
=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ ^è•º#â’¡Hqõ ∞@∞¡O_»∞#∞.
â’¡II áêâßO‰õΩâ∫ HõÅÊÅ`åO qëê}O
^Œ^`Œè ü ã¨fiâ◊√O_®Ç≤Ï`« c[Ñ¨Ó~°ó
~°HõÎ„ã≤Î<Õ„`«ã¨Î~°∞}ËO^Œ∞=∞øoó
Ç¨~À[fiÖ’ Ç¨Ïã≤=Î ÚM’-=`å^Œfió II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 383
ÃÑ· =∞O„`«=Ú XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, uÅÅ`ÀQÍx, „u=∞^è∞Œ ~° Ü«ÚHõÎ

J+ì̈„^Œ=º=ÚÅ`ÀQÍx ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú PK«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ UHÍHõ∆~° xi‡`« Ñ‘~î°=∞O^Œ∞ ÑÖKÀÑ¨Kå~°Ñ¨Ó[ KÕã≤,
J+ì̈q<åÜ«∞‰õΩÅ#∂ JiÛOKåe.
â’¡II qÑ¶¨∞flO q<åÜ«∞HõO g~°O â◊¥~°O =~°^ŒãÖ[˝HõO
WÉè=í „HõOÎ K≥H· ^õ OŒ `«O ÅOÉ’^Œ~=° ∞#O`«~"° ∞£ I
Ñ¨„`åˆQ +¨fi~°ÛÜÕ∞`«ÊâßÛ`ü „ÉÏÇ¨‡º^•ºãÎ̈^#Œ O`«~O°
Ö’HõáêÖÏOãÎ̈^„Œ ™êÎ}˜ qÑ¶∞¨ flÑ¨Ó*Ï ã¨q∞i`å I
P*Ïº<≥flÂ ~°∞Ç˚ ï¨ Ü«∂xfl `«º=∞#fl"å<£ =`«û~å^Œƒ"ù ` Õ ü
áêÜ«∞™ê<Õfl# =∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞=∂áÈflu =∂#=ó I
P[ºÇ¨ÏŸ"Õ∞# =â◊Ü∞Õ `ü „áê}˜#ó ã¨HÖõ Ï<£ã∞¨ nèó
<åiˆHà◊ÑÅ¨¶ O Ñ¨Hfiõ O Ö’+ª̈O K«~‡° ã¨=∞xfi`«O I
AÇ¨ïÜ«∂`ü „Ñ¨`º« Ç¨ÏO =∞O„f =∞O_»ÖÏ`ü ã≤kú =∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
AÇ¨ïÜ«∂^Œ+ì̈ aè~„ü ^Œ"ºÂ≥ ó =∞^ä∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖÜ«Ú`≥ó· I
=â◊Ü∞Õ `ü áêi÷"å<£ ã¨~åfi<£ `«`Ê« ffliÌk<è å-=Ú<å
k<åk+¨µ K«`∞« â◊Û`åfiiOâ◊^•fiÔ~ó· â◊√Éè’^ŒHÔ ó· I
`«~Ê° ÜÕ∞kfiÑ¶∞¨ fl ~å[ã¨º =∞ãÎ̈Hˆ N„Ñ¨ã^≤ Ü úŒ ∞Õ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ 8 =∞Ok q<åÜ«∞‰õΩ
Å#∂, 1. qÑ¶∞¨ fl 2. q<åÜ«∞Hõ 3. g~° 4. â◊¥~° 5. =~°^Œ 6. WÉè=í „HõÎ
7. UHõÔŒ `« 8. ÅOÉ’^Œ~∞° Å#∞ JiÛOz, Ñ¨„`å„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡
"≥Ú^ŒÅQÆ∞"åii Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
P[ºq∞„t`« J#fl=Ú Ç¨ÏŸ=∞=Ú PK«iOKåe. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ XHõ ãÖ=`«û~°
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
384 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
HÍÅ=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^èŒ#=O`«∞_»QÆ∞#∞. áêÜ«∞ã¨Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ`« JYO_»
ãÖÑ¨^,Œ Hˆ =ÅO Ñ¶∞¨ $`«ÇÏ¨ Ÿ=∞=ÚKÕ`« ã¨=∞ãÎ̈ „áê}˜=â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
ÑÖ_ç# H˘|ƒiÉÁO_»O, Ñ‘K«∞ fÜ«∞‰õΩO_® Ñ¨QÆÅH˘@ì‰õΩO_®
HÍÜ«∞Ñ¨à◊OQÍ 49 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz# W+¨ìã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
H˘|ƒix 8 =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕÜ∂« Å#fl xÜ«∞=∞=Ú#‰õΩ Wk JÑ¨"å^Œ âßG=Ú,
qâı+¨qkè.
„u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ J+¨„ì ^Œ=º=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz# ~å[=â◊º=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞. ãÖÑ¨^Œ „áêÑ≤HÎ ˜ D =∞O„`«=Ú`À „áê`«ó HÍÅ=∞O^Œ∞ â◊√^Œú
[Å=Ú`À 44™ê~°∞¡ QÆ}âË √◊ x t~°ã∞¨ ÃÑ· `«~Ê° }O KÕÜ∂« e.
â’¡II áêâßO‰õΩâ∫ HõÅÊÅ`åO ã¨fi^ŒO`«O
Hõ~Ô ~· fi° Ç¨ÏO`«HOõ Hõ#HÍ„kHÍO`«"∞£ I
™Èáê# ÑÖHÍÎºk#<å^äŒ aOÉÏ
^•Ü«∂O`« =∞OÉè’[QÆÒ« qzO`«º II
7. ¿ÇÏ~°O| QÆ}Ñü
â’¡II ÑÖKåO`«HÀ aO^Œ∞Ü«Ú`À "å=∞Hõ~‚° qÉè∂í +≤`ó«
`å~åk Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O`À-Ü«∞O ¿ÇÏ~°O| =∞#∞si`«ó I
K«`∞« ~°fi~å‚`‡« HÀ #$Ï}ÏO K«`∞« ~°fi~°æ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ
+¨_n£ ~°…ÉèÏ*Ï c*Ë# +¨_O» QÍx ã¨=∂K«~ˆ `ü I
ÅHõ„∆ `«Ü∞« O [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂uÎÖó·ˇ
f„"åk Ñ¨Ól`Õ Ñ‘~ˆ î ^Õ=O ¿ÇÏ~°O| =∞~°ÛÜÕ∞`ü I
„Ñ¨}=ó Hõ=K« ^ŒfiO^ŒfiO =∞Ç¨ã≤OÇ¨Ü«∞ QÍO`«`ó«
¿ÇÏ~°OÉËu Ñ¨ÔŒ Ñ¨âßÛ^•ã¨<åÜ«∞ Ç¨Ï$^Œxfi`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 385
JÜ«∞=∂ã¨#=∞O„`«ó ™êº`ü Ñ¨^Œ^•º^Œ=Ú<å--ã¨#"£∞

`å~åk qQÆflc*Ë# =¸iÎO`«ãº¨ „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`«H I
P"åÇ¨ÏºÑ¨Ó[ÜÕ∞`ü `«™êº =∞OQÆ"å~°} ãÖÜ«Ú`«O
ÉÏ¿ÇÏº Ö’ˆHâ◊fi~åó Ñ¨Ó*Ïº =„*Ïnx `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
U==∞Éèºí ~°ÛÜÕ∞xfl`«ºO ™ê^èÜ
Œ ∞Õ `ü ã¨fi=∞h+≤`å<£
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«`∞« ~°H~∆õ ° ¿ÇÏ~°O|QÆ}Ñü
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO QÆ∂O #=∞ó I
QÆ}Hõ|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I ¿ÇÏ~°O|QÆ}Ñü~ˆ =Ì `å I QÆOc[O
I aO^Œ∞â◊H˜Îó I QÍO wO W`åºk +¨_£ n~°…c[=ÚÅ`À +¨_»OQÆ<åºã¨
=∂K«iOz, WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II =ÚHÍÎHÍOK«# hÅ‰õΩO^Œ Ñ¶Ú¨ ã¨$} KåÛùÜ∞ÿ≥ „ã≤<Î „Õ `åxfi`≥ó·
<åQÍÃãÂº~°›i"åÇ¨Ï#O â◊t^è~Œ O° ¿ÇÏ~°O|=∞~°¯„Ñ¨É"íè ∞£ I
^Œ$ÑÎ̈O^•#=∞cèu "≥∂^ŒH~õ ^° •<£ @OHõO t~À-H∆Íu‡HÍO
=∂ÖÏO =Ú^Œ~æ ° =∞O‰õΩâ◊O „utYHõO ^Àiƒù^•è #O Éè*í Ë II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ =¸_»∞ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, uÅÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
f„"å^Œ∞Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe. Ñ‘~=°î ∞O„`«=Ú W@∞¡O_»∞#∞.
FO Ç¨ïO Ç¨ïO =∞Ç¨ã≤OÇ¨Ü«∞ QÍO ¿ÇÏ~°O| Pã¨<åÜ«∞ #=∞ó
Ñ≤=∞‡@ ''FOQÆ∂O—— J#∞ Ô~O_»∞ c[=ÚÅ`À q„QÆÇ¨Ï=Ú#∞
ÉèÏqOKåe. JOQÍ=~°} ^Õ=`«Å#∞ P"åÇ¨Ï# KÕÜ«∂e. `«^Œ∞Ñï
Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è•Å#∞ JiÛOKåe.
â’¡II "≥∂^ŒÔH·~°∞˚Ç¨ïÜ«∂`ü +¨ëêªº =∞+ì̈=∂ºO Hõ$â◊Ô~·ãÎ̈^ä•
K«`∞« ~°jÌ k<Õ-Ñ¨ÓÃÑ· ~°∞Ç˚ ï¨ Ü«∂^•fiOzè`åÑÎ̈Ü∞Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
386 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Uaè~ü„^Œ"≥·ºó „ÑÄÇ¨ïÜ«∂#‡O„f Ñ¨~°fik<Õ+¨fiÑ≤
™ê^èÜ Œ ∞Õ `«ûHõÖÏ<£ HÍ=∂<£ „Ñ¨Ü∞« `Õfl<≥=· ™ê^èHŒ óõ I
JOÉè’[O „Ñ¨^=Œä ∞O eMË^fiŒ ã¨∞^ŒàO◊ =∞^èºÕ ã¨fic*ÏO`«~ˆ
™ê^è•ºMÏºO |Ç≤Ï~°OQÆ=∞O„`« qÅã¨`üHÕ[Å¯ãÖâ’aè`«"£∞ I
Ñ¨„`å}Ï=Ú^Œ̂~ qÉè[í º =Úxâ’ =∂ÖÏ=∞#∞O â’+≤`å<£
+¨_fi» ~åæOâ◊Û~°"∞Õ ^Œàı Ñ¨~q° =$`«O â◊HÍÎº â◊HÍˆ~} K« I
~ÀK«<å=∞^Œ HÍj‡Ô~·~üÉèí∂~°̊Ñ¨„`Õ qeYº`«`ü
"Õ+`ì≤ O« âıfi`«ã∂¨ „`Õ} Ö’ÃÇ·Ï„ã≤aÎ ~è Ñ° ≤ „Hõ=∂`ü I
^è•~°Ü∞Õ ^•ƒÇ¨ï<å Ü«∞O„`«O ã¨~åfi<£ HÍ=∂#"åÑ¨ÙflÜ«∂`üII
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – HÍq∞`å~°=÷ ÚÅ∞ ã≤kOú K«∞
@‰õΩ +¨+uª≤ kè~ÀA# ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞, J+ì̈q∞~ÀA# uÅã¨ÇÏ≤ `« ‰õΩ_»∞=ÚÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. K«`∞« ~°tÌ <å_»∞ JÑ¨Ê=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ñ¨Ù#flq∞
– J=∂"åã¨ºÅÜ«∞O^Œ∞ ‰õÄ_® ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOK«=K«∞Û#∞.
J+ì̈^àŒ Ñ◊ ^¨ ‡Œ =Ú edOz JO^Œ∞ =∞^èºŒ Ö’ QÆOc[ãÖÑ¨Ù\˜`=« ÚQÍ,
™ê^èºŒ <å=∞=Ú, HÍ~°º=¸ edOKåe. ^•x|Ü«∞@ JOQÆ=∞O„`«=ÚÅ∞
edOz, J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ 55 JHõ~∆ =° ÚÅ =∂ÖÏ=∞O„`«=Ú (=ÚO^Œ∞
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk) 7 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ 7 JHõ~∆ =° ÚÅ K˘Ñ¨C# edOz, 8=
^Œà=◊ Ú#O^Œ∞, z=i 6 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ „"åÜ«∞e.
g\˜x „Ç‘ÏO c[ Ñï"Õ+≤ì`«O KÕÜ«∂e. nxx Éèí∂~°̊Ñ¨„`«=ÚÃÑ·
QÀ~ÀK«#O – QÆ[=∞^ŒO – ÖË^• ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=ÙfiÅ`À edOz, `≥Åx¡
^•~°=Ú`À K«∞\Ïìe. ^•xx „uÖ’Ç¨Ï xi‡`« `åg^Œ∞#O^Œ∞Oz KÕux
^èiŒ Oz# ã¨~fi° HÍ~°º=ÚÅ∂ [Ü«∞„Ñ¨^=Œ ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 387
55 JHõ~∆ =° ÚÅ =∂ÖÏ=∞O„`=« Ú
â’¡II â◊HºÎõ O‰õΩâ◊O ^è$Œ "åO`Õ™êº`ü ã¨fic[O Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O `«`ó«
ã¨~fi° qÑ¶∂¨ flkèáêÜ«∂-O`Õ VıO`«O ã¨~åfi~°÷ ã≤k^ú "Œ ∞£ I
„Ñ¨=^Õ`ü ã¨~fi° ^Œ∞óY „Ñ¨â=◊ ∞<åÜ«∞Ñ¨ÔŒ `«`ó«
UÇ‘ÏºÇ≤Ï ÉèQí =Æ <£ ã¨~åfi PÑ¨^óŒ ãÎ̈OÉèÜ
í ∞« ^ŒºÜ«∞"£∞ I
Éè∞í =<ÕâO◊ ã¨fic[OQÍO #uó áê=Hõ =Å¡ÉÏè
Ñ¨Ù#~°O‰õΩâ◊ =∂Ü«∂O`«O ÑÖK«ÑO¨ Kåâ◊^HŒ ~∆õ ó° I
=∂ÖÏ=∞O„`À-Ü«∞=Ú<å „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `üã∞¨ nèóII
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂ÖÏ=∞O„`«=Ú D
q^è=Œ ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
=∞#∞ó – FO „Ç‘ÏO „HÀO QÆ∂O #=∞ó ã¨~°fiqÑ¶¨∂flkèáêÜ«∞ ã¨~åfi~°ú
ã≤kú^•Ü«∞ ã¨~°fi^Œ∞óY „Ñ¨â◊=∞<åÜ«∞ U¿ÇÏºÇ≤Ï ÉèíQÆ=<£ ã¨~åfi PÑ¨^Œó
ãÎ̈OÉèíÜ«∞ ãÎ̈OÉèíÜ«∞ „Ç‘ÏO QÆ∂O QÍO #=∞ó ™êfiÇ¨ „HÀO „Ç‘ÏO II
ã¨∞|
„ Ç¨Ï‡}º =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°OY_ôâæ fi◊ ~°ó ‰õÄ~À‡ xóã¨fi~À}ÏO`« `«i`«ó
Éè∞í "Õ#uó ã¨Ñ=Î̈ ~°ó‚ ã¨∞„|Ç¨Ï‡}Ïº`«‡ HÀ =∞#∞ó I
=Ç≤Ïfl c*Ë# +¨_n£ ~°… =ÚˆH<Î åOQÆ„H˜Ü∂« =∞`å
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O ™ê*Ëº# Ç¨Ïqëê`«`ó« I
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂^ŒO`Õ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï#Ñ≤ Éè’[ÜÕ∞`ü
^è~Œ å‡k HõeÊ`Õ Ñ‘>Ë =Ç≤Ïfl=∞O_»Å Ñ¨tÛ"Õ∞ I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞kfikä<å ^Õ= =ÚÑ¨KåÔ~~· º° ^èÀk`≥ó·
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
388 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ˆHã¨ˆ~+¨fiOQÆ Ñ¨Ó*Ï™êº`üÑ¨„`«=∞^èŒºQÆ`åx=∂<£ I
[Ü«∞O`åYº=∞yfl"Õâº◊ O Hõ$uÎHÍÑ¨Ù„`« ãÖ[˝H"õ ∞£ I
J#O`«~O° Éè∂í `«Ñu¨ O ¿ã<å#ºOQÆ∞Ç¨Ï ãÖ[˝H"õ ∞£ I
¿ÇÏ=∞â◊¥ÅO qâßÖÏHõO∆ â◊HÎ̃ â◊¥ÅHõ~å<£ Ü«∞*Ë`ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨áêÎHõ∆~° ã¨∞„|Ç¨Ï‡}º
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO =K«^£ Éèí∞"Õ #=∞ó I
Jyfl|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I FO c[O I =O â◊HóÎ̃ I ~åO –
sO – ~°∂O – ~Ô O· – ~ÀO – ~“O c[=ÚÅ`À JOQÆ<åºã¨=ÚÖÏK«iOz,
WÖÏ ^è•ºxOKåe.
ã≤O^Œ∂~å~°∞} HÍOuq∞O^Œ∞=^Œ#O Hˆ Ü«¸~°Ç¨ ~åkaèó
k"≥ºÂ ~åÉè~í }
° ÿ̌ ifiÉè∂í +≤``
« #« ∞O ã¨fi~°ãæ º¨ ™œYº„Ñ¨^"Œ ∞£ I
JOÉè’*ÏÉèÜ
í ∞« =Úáêã¨‡¿ÇÏ „Ñ¨}=∞`åO cèu„Ñ¨}Ïâ’^Œº`«"∞£ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, ^Œâßâ◊O P[ºÜ«ÚHõÎ Ç¨Ïqã¨∞û`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ Jyfl=∞O_»ÅÑ¨Ó[, (K«`∞« ~°÷ Ñ¨@Å=Ú#O^Œ∞
K≥ÑÊ¨ |_ç#k, Ñ‘~â°î H◊ ÑÎ˜ Ó¨ [ KÕÜ∞« #=ã¨~=° ÚÖË^∞Œ ) ^è~Œ å‡^Œ∞Å#∞ JiÛOKåe.
J#O`«~=° Ú J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅ =∞^èºŒ Ö’, 1. [Ü«∞O`« 2. Jyfl"Õâº◊
3. Hõ$uÎHÍÑ¨Ù„`« 4. Éè∂í `«Ñu¨ 5. ¿ã<åÑü 6. „QÆÇÏ¨ ãÖ[˝Hõ 7. ¿ÇÏ=∞â◊¥Å
8. qâßÖÏHõ.∆ g~°O`å â◊H,Î̃ =„*ÏÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
â’¡II kQÆÌàÏ„ˆQ+¨µ Ñ¨Ó~åfik ^Õ=¿ã<åÑüO Ñ¨Ù#ó
q^•ºO"Õ∞^è•O `«`À =„[O HÀ}™ê÷<£ â◊H‰Î̃ Ωõ ‰õΩ¯\∫ I
=∞Ü«¸~°O nfiÑ¨=∞Éèºí ~ˆ Û`ü ÉÏ¿ÇÏº Ö’ˆHâ◊fi~å<£ Ñ¨Ù#ó
J„™êÎ}˜ `Õëê =∞O`Õã∞¨ ºó ã¨∞„|Ç¨Ï‡}Ïº~°Û<Õi`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 389
™êfi^Œ∞aè~ü ÉèíHõ∆º Éè’*Ïº^≥Âºó +¨ëêªºOãÖ„Ñ‘}ÜÕ∞ kfiÉèí∞"£∞

Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì `å|∞^è•º ‰õΩ=∂~å<£ „|Ç¨Ï‡Kåi}ó I
ãÖ`å#O q[Ü«∞O g~°ºO ~°HÍ∆ =∂Ü«Úó „tÜ«∞O Ü«∞â◊ó
„Ñ¨^^Œ •º`ü ™ê^èHŒ ™õ êºâ◊√ ã¨∞„|Ç¨Ï‡}ºó ã¨∞~åiÛ`«ó I
[Ñ¨`~« Ê° } Ñ¨Ó*Ï^Ò q¿Ñ¶∞flâ◊O ã¨~fi° ã≤k^ú OŒ
„Ñ‘}ÜÕ∞^Œ#Ü«∂ ã¨∞` Î åº „áêÑÎ̈Ü∞Õ ã¨~fi° ãÖÑ¨^•"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <åÅ∞QÆ ∞ kâ◊ Å O^Œ e
^Œà=◊ ÚÅÖ’ ^Õ=¿ã<åÑü – q^•º – "Õ∞^è• – Ñ≤=∞‡@ =„[=ÚÅ#∞
JiÛOKåe. HÀ}=ÚÅO^Œ∞ â◊HÎ̃ – ‰õΩ‰õΩ¯@ – =∞Ü«¸~° – nfiÑ¨=ÚÅ#∞
Ñ¨ÓlOKåe. |Ü«∞@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
+¨+≤ªukè<å_»∞ K«Hõ¯\˜ Éè’[#=Ú#∞ <≥·"Õ^Œº=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡Kå~°∞Å#∞ ^Õ=`å|∞kú`À Ñ¨ÓlOz ã¨`¯« iOK«=ÅÜ«Ú#∞. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
ãÖ`å#=Ú, [Ü«∞=Ú, |Å=Ú, ~°H}∆õ , PÜ«Ú=Ù, ãÖÑ¨^,Œ H©iÎ á⁄O^Œ∞#∞.
[Ñ¨ – `«~Ê° } – Ñ¨Ó*Ï^Œ∞ÅO^Œ∞ QÆ}Ñü ãÎ̈==Ú `«ÑÊ¨ Hõ PK«iOK«
=ÅÜ«Ú#∞. =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"∞≥ #ÿ ™ÈÎ„`«=Ú WÑ¨Ù_»∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. nxx
x`«º=¸ ÑïOî z# ã¨=∞ãÎ̈ HÍ~°º=ÚÅ∂ ã≤kOú K«∞#∞.
QÆ}â
Ë ◊ ã¨∞u
Î
â’¡II FOHÍ~° =∂^ŒºO „Ñ¨=^ŒOu ãÖ`À
"åK«ó â◊$f<å=∞Ñ≤ Ü«∞O QÆ$}Ou I
QÆ*Ï##O ^Õ=QÆ}Ï#`åO„Ñ¶≤∞O
Éèí*Ë-Ç¨Ï =∞ˆ~O÷ ^Œ∞ Hõ$`å=`«Oã¨"∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
390 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
áê^•~°qO^•~°Û# `«`«Ê~å}ÏO
ãÖ™ê~°^•"å#Å ÉèOí QÆ^HŒ "∆õ ∞£ II
Hõ$`åOQÆ~åQÆO #=‰õΩO‰õΩ"Õ∞#
=∞`åÎe=∂`åO =∞^ŒÑO¨ HõÅQÍfl"£∞ I
x"å~°Ü∞« O`«O x[Hõ~` ‚° åà‹ó·
HÀqã¨‡~ˆ `ü Ñ¨Ù„`«=∞#OQÆ â◊„`Àó II
â◊OÉè’~°̊\ÏE@ x"åã¨QÆOQÍ
[ÅOã¨=∂^•Ü«∞ Hõ~åO|∞*Ë# I
bÖÏaè~å~å zÛù= =∞~°ÛÜ«∞O`«O
QÆ*Ï##O ÉèHí Ü Î̃ Ú« `å Éè[í Ou II
‰õΩ=∂~° ÉèHí “Î Ñ¨Ù#~å`«‡¿ÇÏ`Àó
Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ “ Ñ¨~fi° `«~å[Ñ¨Ù„`åºó I
„Ñ¨HÍ∆ ÅÜ«∞O`«O Hõ~j° Hõ̂~}
=∞øˆQºú #`«O <åQÆ=ÚYO Éè*í Ïq∞ II
`«fiÜ«∂ ã¨=Ú^£^$Œè `«º QÆ*Ïã¨º Ç¨ÏãÎ̈O
ÜÕ∞jHõ~åó Ñ¨Ù+¨¯~°~O° „^è=Œ ÚHÍÎó I
"Àº=∂OQÆ}` Ë Õ qK«~O° u `å~åó
HÍÖÏ`«‡<å =∞øHÎ̃H` õ ∞« ÅºÉèÏã¨ó II
„H©_®~°`Õ "åixnè QÆ*Ï¿ãº
"ÕÖÏ=∞u„HÍ=∞u "åiÑ¨Ó~ˆ I
HõÖÏÊ=™ê#O „Ñ¨qzO`«º^Õ"åó
HÔ Ö· Ïã¨<å^èOŒ ã¨∞uÎ aèóã¨∞=Î Ou II
<åQÍ#<Õ <åQÆH$õ `À`«sÎ ÜÕ∞
„H©_®~°`Õ ^Õ=‰õΩ=∂~°ãO¨ ÃÑ¶∞óÿ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 391
`«fi~ÚHõ} ∆ O HÍÅQÆuO qÇ¨Ü«∞

`Ò„áêÑ¨`∞« ó HõO^Œ∞HÍ`åÉè<í OÕ ^Œ∂ II
=∞^ÀÅ¡ã` ¨ ü ÑÖK«=ÚMˇ~· [° „ãÖ
J^è•ºÑ¨Ü∞« O`«O ã¨HÖõ ÏQÆ=∂~å÷<£ I
^Õ"å<£ |∞∞+‘<£ ÉèHí [Îõ <≥H· õ q∞„`«O
¿ÇÏ~°O|=∞~å¯~°∞} =∂„â◊Ü∂« q∞ II
áê^•O|∞*ÏÉèÏº =∞u "å=∞<åÉèÏºO
Hõ$`å~°Ü ÷ ∞« O`«O Hõ$Ñ¨Ü∂« ^èiŒ „f"£∞ I
JHÍ~°}O HÍ~°}=∂Ñ¨Î "åKåO
`«O <åQÆ=„HõOÎ #[Ç¨u KÕ`ó« II
`«OK«O„^Œ=∞øàı ãÎ̈#Ü«∞O `«áÈaèó
J"åÑ¨º =∂#O^ŒÑ∞¨¶ #O Éè*í Ïq∞ II
Ñ¨ÔŒ ã¨∞f Î <å=∞Ñ¨ÔŒ â◊$f<åO
bÖÏ=`å~°O Ñ¨~=° ∂`«‡=¸ˆ~óÎ I
<åQÍ`«‡HÀ"å Ñ¨Ù~°∞ëê`«‡HÀ "Õ
`«ºÉè^Ë ºŒ =∂^ŒºO Éè[í qÑ¶∞¨ fl~å["£∞ II
áêâßO‰õΩâ∫ ÉèíQÆfl~°^ŒO `«ficè+ì̈O
HõÔ~·~°Ì^è•#O Hõ~°~°O„^èŒ=ÚÔHÂÎó I
=ÚHÍÎÑ¶¨ÖÏÉè̌·ó Ñ¨$^äŒ∞ã‘Hõ~ÀÃÑ¶∞ÿó
ã≤OK«`=« ∞OQÆO t=Ü≥∂~°ƒ*ù Ïq∞ II
J<ÕH"õ ∞Õ HõO QÆ*"Õ∞HõÔŒ `«O
K≥` · #« º~°∂ÑÖ [QÆ^•k c["£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
392 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„|¿ÇÏ‡u Ü«∞O„|Ç¨Ï‡ q^À=^ŒOu
`«Oâ◊OÉè∞í ã¨∂#∞O â◊~} ° O Éè*í Ïq∞ II
™êfiOHõã≤÷`åÜ«∂ x[=Å¡ÉèÏÜ«∂
=ÚMÏO|∞*ÏÖ’Hõ#Ö’Å<Õ„`«"£∞ I
¿ã‡~å#<å|˚O =∞^Œ"≥·Éèí"Õ#
~°∞^ŒOú Éè*í Ë qâ◊fiq"≥∂Ç¨Ï#O`«"∞£ II
ÜÕ∞ Ñ¨Ó~°fi=∂~å^èºŒ QÆ*Ï##O `åfiO
âß„™êÎ}˜ ã¨~åfi}˜ Ñ¨~O°î u `Õëê"£∞ I
`«fi`ÀÎ#Kå-#º`ü „Ñüáê^Œº "Õ∞`≥·ó
`«^ãŒ K Î≤ `
Õ ü ã¨~fi° =∞ã¨`º« HõÅÊ"£∞ II
Ç≤Ï~°}ºQÆ~ƒ° Où [QÆnt`å~°O
HõqOÑ¨Ù~å}O ~°q=∞O_»Åã¨"÷ ∞£ I
QÆ*Ï##O Ü«∞O „Ñ¨qâ◊Ou ãÖ`«ó
`«`å¯ÅÜ≥∂QÔ ã· =Î̈ ∞Ç¨ÏO „Ñ¨Ñ^¨ ºÕ II
"Õ^•O`«w`«O Ñ¨Ù~°∞+Ö Éè*í Ë-Ç¨ÏO
P`å‡#=∂#O^ŒÑ¶¨∞#O Ç¨Ï$kã¨÷"£∞ I
QÆ*Ï##O Ü«∞#‡Ç¨Ï™ê[<å<åO
qÑ¶∂¨ flO^èHŒ Í~À qÅÜ«∞O„Ñ¨Ü∂« u II
â◊OÉè’ó ã¨=∂Ö’Hõº [\ÏHõÖÏ¿Ñ
â◊âßOYYO_»O x[Ñ¨Ù+¨¯~ˆ } I
ã¨fiÉèQí flÆ ^ŒO`«O „Ñ¨qzO`«º =∞øQÍ÷º`ü
PHõ$+¨µHì Í=∞ó „tÜ«∞=∂`«<À`«∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 393
qÑ¶∂¨ fl~°àæ Ï<åO qxáê`« <å~°O÷

Ü«∞O<åiˆHà‹ó· Hõ^mŒ Ñ¶Ö¨ Ï^≥ºÂ ó I
„Ñ¨`å~°Ü«∞O`À =∞^Œ"å~°}Ïã¨ºO
„áêÑ¨Ù~°fl~À-cè+ì̈ =∞Ç¨ÏO Éèí*Ë`«"£∞ II
Ü«∞*ˇÂ˝~°<ÕÔH·~°ƒÇ¨ïaèã¨ÎáÈaèó
P~å^èºŒ =∂^ŒºO QÆ[~å[=„Hõ"Î ∞£ I
ã¨∞Î`åº-#Ü«∂ÜÕ∞ qkä<åã¨∞Î=Ou
`Õ ã¨~fi° ÅH©; x^èÜ Œ ∂≥ Éè=í Ou II
„`«Ü∂≥ ^Œâó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ K«`∞« ~°â

Ì ó◊ Ñ¨@Åó
J^äŒ ™œ~° Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äÀK«º`Õ K«O„^Œ=∞™È =∞#∞ó ã¨~fi° ã¨=∞$kú^óŒ
Y_ôâæ ™◊ È÷ Éè$í QÆ∞iƒO^Œ∞ ~°‡#∞ã¨fi~°ã=¨ ∞xfi`«ó I
™È=∂Ü«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O`À-Ü«∞O =∞O„`«„áÈHõÎó +¨_»Hõ∆~°ó
|∞∞+≤~°∞HÀÎ Éèí$QÆ∞K«ÛùO^Œó ÑÖHÎ̃ó ™È"≥∂-ã¨º^Õ=`å I
n~°… ÉèÏ*Ï ã¨fic*Ë# =∞<À~°OQÆ „H˜Ü∂« =∞`å
~°ãÅ¨ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ™ê^èHŒ À ql`ÕO„kÜ«∞ó I
+¨\ãò Ç¨ Ï¨ „ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`åÊÜ«∞¿ã# ã¨ãi¨ Êëê
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
394 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
™È=∂O`«O Ñ¨Ól`ÕÑ~ˆ‘ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞„^ÀÇ≤Ï}© Ñü"£∞ I
JOQÍx Hˆ ã¨~ˆ +¨µ ã¨∞º ãÎ̈^=ÌÕ ºó Ñ¨„`«=∞^èºŒ QÍó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `Õ*’=O`«=ÚÖˇ#· ™È=∞ –
ã¨∂~°º – JQÆ∞flÅÖ’ "≥Ú^Œ\^˜ #·≥ ™È=Úx =∞O„`«=Ú q=iOK«|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : ™œfiO ™È=∂Ü«∞ #=∞ó I
Éè$í QÆ∞ |∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ KèO« ^Œó I ™È"≥∂^Õ=`å I ™œfiOc[O I PÜ«∞
â◊HóÎ̃ I ™êfiO – ã‘fiO – ã¨∂fiO W`åºk n~°… c[=ÚÅ`À +¨_O» QÆ <åºã¨
=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
Hõ~∂ ° Ê~°ãÊ¨ \
ù H˜ Í= ^•`«=∞xâ◊O Ñ¨Ó~ˆ O‚ ^Œ∞ aOÉÏ##O
=ÚHÍÎ^•=∞qÉè∂í +≤`#Õ =Ñ¨Ùëê x~°∂‡ÅÜ«∞O`«O `«=∞ó I
Ç¨Ï™êÎÉÏè ºO ‰õΩ=Ú^ŒO =~°O K« ^Œ^`Œè O« hÖÏÅHÀ^•ƒùã`≤ O«
ã¨fi™êº-OHõã¨÷ =∞$QÍOHõ=∂ „â◊Ü«∞QÆ∞}O ™È=∞Oã¨∞^•aúOÉèí*ËII
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 6 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«ÜÚ« HõÎ áêÜ«∞ã¨ÇÏ¨ Ÿ=∞O
PK«iOKåe. ã¨∂~åºyfl =∞O_»Å=ÚÅ Ñ¨Ó*Ï#O`«~O° , ™È=∞Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞
K«O„^Œ∞x JiÛOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ JOQÆÑÓ¨ [, Ñ¨„`«=∞^èºŒ =Ú#O^Œ∞
™È=∞Ñ¨`∞« flÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II ~ÀÇ≤Ï}©Hõ$uÎHÍÉèí∂Ü≥∂ ˆ~=f Éè~í } ° © Ñ¨Ù#ó
~å„u^•„~åÌ`` « À*’ºuó HõàÏÇ¨~°ã=¨ ∞„Ñ¨ÉÏè ó I
ã≤`=« ∂ÖÏºO|~°^~Œè å =ÚHÍÎÇ¨ ~° qÉè∂í +¨}Ïó
Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ É° ~íè å„HÍO`å ~°z`åO[ÅÜ«∞ó â◊√ÉèÏó I
=Å¡ÉÏè ã¨H=Îõ ∞#™È =∞^Œq„Éè=í ∞ =∞O^è~Œ åó
ã¨=∞Éèºí ~åÛº ã¨~À*ÏHõº∆ â◊ÛO„^ŒaO|xÉèÏ#<åó I
Pk`«º=∞OQÆà|◊ ∞^èŒ =∞O^Œ"åHõÊu ~åÇ¨Ï=ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 395
â◊√„Hõ̂H`«∞ Ü«Ú`åó Ñ¨Ó*Ïº ^ŒàÏ„ˆQ+¨µ„QÆÇ¨ W"Õ∞ I

ã¨fiã¨fi=~å‚O|~À¿Ñ`åó ã¨fi<å=∂^Œº~°‚c[HÍó
~°HÍÎ~∞° }âıfi`«hÅÑ‘`^« ∂Œè „=∞ ã≤`åã≤`åó I
"å"≥∂~°∞#ºãÎ̈ `«^™úŒ êÎ ^ŒH}∆˜ #Ë ^è$Œ `åÉèÜ
í ∂« ó
JO|∞*Ï_èº» Hõ~ÀÉèÏ#∞ó ^ŒO„ëêìc=è ∞ =ÚYó â◊xó I
~åÇ¨ïifiHõ$`« =„HõóÎ ™êº`ü Hˆ `«∞ó™êºkfiÇ≤Ï `åO[eó
Ö’HõáêÖÏó `«`ó« Ñ¨Ó*Ïºó =„*Ï^Œº„ÃãÂóÎ ã¨ÇÏ¨ „Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«O„^Œ∞x â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ 8. Jq.
~ÀÇ≤Ï}˜ 2. Hõ$uÎHõ 3. ~ˆ =u 4. Éè~í } ° ˜ 5. ~å„u^• 6. P„~åÌ 7. *’ºu 8.
HõàÏ. g~°O`å L[fiÅ=~°∞Å‚ ∞. âıfi`«=~°‚ =G=ÚÅ∞, âıfi`«=∂ÅÅ∞ ^èiŒ Oz
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. =Ú`åºÅÇ¨~°=ÚÅ∞ ^èŒiOz ÑüÉèíH˜Î`À JO[e|^Œ∞úÖˇ·
Ü«ÚO\Ï~°∞.
=∞^Œ q„Éèí=∞=Ú Hõey, ™œO^Œ~°º=Ú`À JÅ~å~°∞K«∞O^Œ∞~°∞.
gi#O^Œih JiÛOKåe. ^ŒàÏ„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ ~°q – K«O„^Œ – ‰õΩ[ –
|∞^èŒ – QÆ∞~°∞ – â◊√„Hõ – â◊x – ~åÇ¨ï – Hˆ `«∞=ÙÅ#∞ JiÛOKåe.
~°q – |∞^èŒ – QÆ∞~°∞ – â◊√„‰õΩÅ#∞ `«∂~°∞Ê "≥Ú^Œ@QÍ <åÅ∞QÆ∞
kâ◊ÅO^Œ∞#∂, ‰õΩ[ – â◊x – ~åÇ¨ï – Hˆ `«∞=ÙÅ#∞ PˆQflÜ«∂k HÀ}=Ú
ÅO^Œ∞#∂ JiÛOKåe. D „QÆÇÏ¨ =ÚÅ∞ "åi "åi ã¨fiÉèÏ==Ú ##∞ãïOz
â◊s~°=~°=‚ Ú, =G^è•~°}=Ú HõeyÜ«ÚO^Œ∞~°∞.
gi <å=∂^ŒºHõ~∆ =° Ú gic[=∞O„`«=∞QÆ∞#∞. ~°q – Z~°∞Ñ¨Ù, ‰õΩA_»∞
– J~°∞}=Ú, |∞^èŒ∞_»∞ – `≥Å∞Ñ¨Ù, â◊x – hÅ=Ú, QÆ∞~°∞=Ù – Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù,
~åÇ¨ï=Ù – ^è∂Œ „=∞=Ú (|∂_çÔŒ ~°Q∞Æ , á⁄QÆ~O° QÆ∞) â◊√„‰õΩ_»∞ – ã¨fiK«Û=ù Ú,
Hˆ `«∞=Ù – #Å∞Ñ¨Ù.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
396 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
g~°O`å Z_»=∞KÕ~Úx `˘_»Ü∞« O^Œ∞OK«∞H˘x ‰õΩ_çKuÕ `À JÉèÜ í ∞«
=Ú„^Œ ^èiŒ OzÜ«ÚO^Œ∞~°∞. ã¨∂~°∞ºx KÕuÜ«∞O^Œ∞ Hõ=∞Å=ÚO_»∞#∞. â◊x
HÀ~°Å∞ Hõey ÉèÜ
í ∞« OHõ~=° ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
~åÇ¨ï=Ù =„Hõ=ÚY∞_»∞, ˆH`«∞=Ù ^Àã≤e Ñ¨@∞ìH˘x Ü«ÚO_»∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi"åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞, ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ JiÛOKåe.
â’¡II U=Oã≤^Œú=∞#∞~°‡O„f ãÖÑ¨^•O =ãü~°ƒ"ù ` Õ ü
Ç¨Ï$`üÑÙ¨ O_»sHõ =∞^èºŒ ãÖ÷ `å~°Ç¨ ~°qÉè∂í +≤`"« ∞£ I
`å~åÑüO ã¨‡~°<£ =∞O„f „uã¨ÇÏ¨ „ãÖ =∞#∞O[¿Ñ`ü
~å*Â̌ºâ◊fi~°ºO ^Œi„^À-Ñ≤ „áêÑ¨ÙflÜ«∂^Œfi`«û~åO`«~ˆ I
Ñ¨Ó~ÀfiHõãÎ O¨ Yº „Ñ¨[¿Ñ`ü â◊t#O =¸i÷fl zO`«Ü∞« <£
~ÀQÍÑ¨=∞$`«∞º ^Œ∞óMÏx l`åfi =~°â¬ ` ◊ O« =¿ã`ü I
„|Ç¨Ï‡K«~º° ~°`ó« â◊√^Œú â◊Û`«∞~°H¡ q∆õ ∞=∞O [¿Ñ`ü
x^è•#OÉè∂í QÆÒ« ã¨^ºŒ ó „áêÑ¨ÙflÜ«∂^Œº`«fl=i˚`ó« I
l`ÕO„kÜ≥∂ [¿Ñ#‡O„`«O áœ~°=‚ ∂™êºO qâı+` ¨ ó«
Éè"í `Õ ü ™œÉèÏQÆºxÅÜ«∞ó ãÖÑ¨^•=∞Ñ¨~Àxkèó I
Ñ¶∞¨ ’~å<£ [fi~å<£ t~À~ÀQÍ #aèKå~å#∞Ñ¨„^Œ"å<£
qëê}Ï=∞Ñ≤ ãÖÑ¶∂¨ `«O <åâ◊Ü∞Õ #‡#∞<å-=Ú<å I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨Ï$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å =∞^èŒº=Ú#,
=∞øH˜ÎHõÇ¨~°â’aè`«∞_≥·# K«O„^Œ∞x^è•ºxOK«∞K«∂, =¸_»∞"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz#,
ZO`«\ ˜ ^Œi„^Œ∞_≥#· #∂ XHõ ãÖ=`«û~° HÍÅ=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ =O`«∞_»∞
JQÆ∞#∞. ã¨Ç¨Ï„™ê~°=∞O^Œ∞ K«O„^Œ∞x ^è•ºxOK«∞K«∂, „Ñ¨fk#=¸
=¸_»∞"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz#, ~ÀQÆ – JÑ¨=∞$`«∞º ^Œ∞óY=ÚÅ∞ #tOz,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 397
„|Ç¨Ï‡K«~°º=Ú#∞ áê\ÕK«∞K«∂ „uHÍÅ=ÚÅO^Œ∂ ™êfl#=Ú

KÕÜÚ« K«∂, Hˆ =ÅO áêÅ∞ =∂„`«"∞Õ PÇ¨~°=ÚQÍ ã‘fiHõiOK«∞K«∂ <åÅ∞QÆ∞
ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz#, J#∞HÀx q^è=Œ ÚQÍ xkè ÅaèOK«∞#∞.
l`ÕO„kÜ«Ú_≥· Ñ¨Ù#flq∞<å_»∞ ~å„u =∞O„`«[ÑÖ KÕã≤# JÑ¨~°
‰õΩÉË~°∞_»QÆ∞#∞. [fi~° – t~À~ÀQÆ – =∂~°}Ïk LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞, q+¨
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
â’¡II áœ~°=‚ ∂™êºO x~åÇ¨~À ^Œ^•º ^Œ~O÷° q^è∂Œ ^ŒÜ∞Õ
„áêH±„Ñ¨`º« QÍÜ«∞`«O ‰õΩ~åº^£ Éè∂í `«ÖË =∞O_»Å„`«Ü∞« "£∞I
x+¨ó‚ Ñ¨tÛ"Õ∞=∞O„f =∞O_»ÖË qÇ≤Ï`åã¨<Õ
=∞^èºŒ ¿ã÷ ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü Ñ¨âßÛ`ü Ñ¨Ó*Ï„^Œ"åº}º âı+` ¨ ó« I
J#ºã≤‡<£ =∞O_»ÖË ™È=∞=∞~°Û~Ú`åfi-O|∞*Ïxfi`Õ
~å[`«O K«+H¨ Oõ `«„`« ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü Ñ¨Ù~°`ó« ã¨∞nèó I
QÀ^Œ∞Qˆ #ú ã¨=∂Ñ¨Ó~°º ã¨Ê$ëêìfi `«O„Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"£∞
◊ O« Ñ¨âßÛkfi^•º=∞O„`Õ} ^ÕtHõó I
^Œ^•º^Œ~O÷° â◊âßOHÍÜ«∞ ã¨~fi° HÍ~åº~°÷ ã≤^Ü úŒ ∞Õ
J<Õ#qkä<å ‰õΩ~åº`ü „Ñü=∂ã¨=∞`«O„k`«ó I
+¨}Ï‡™êÉèºí O`«~ˆ ã≤kOú ™ê^èHŒ̂ O„^Œó ã¨=∞â◊√fl`Õ
„tÜ«∞=∞Ñ¨Óºi˚`å<£ Ñ¨Ù„`å<£ ™œÉèÏQÆºO Ñ¨Ù+¨¯ÅO Ü«∞â◊óI
Hõ<åºq∞ëêì =∞"åáÈflu Hõ<åº-Ñ≤ =~°=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
|Ç¨ï<åH˜q∞Ç¨ÏŸˆH#Î ã¨~fi° O^Œ^•ºxflâßÑüó I
q^Õºq^•º=∂ex ™êºK«ÛO„k}ºO`Õ `«`ÀÉèí"Õ`ü
Ñ¨Ù#â◊ÛO„^Œ=Úd ™êfiÇ¨ q^•º=∞O„`« L^•Ç¨Ï$`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
398 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨Ù#flq∞Ü«∞O^Œ∞x~åÇ¨~°∞_≥·
K«O„^À^ŒÜ«∞ ã¨=∞Ü«∞=Ú# J~°…ºq∞"åfie. Ñ¨tÛ=∞kâ◊QÍ =¸_»∞
=∞O_»Å=ÚÅ <Õ~°Ê~°z, Ñ¨tÛ=∞=∞O_»Å=∞O^Œ∞ ‰õÄ~˘Ûx, =∞^èŒº
=∞O_»Å=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ Ñ¨Ó*Ï„^Œ=º=ÚÅ∞Oz, =¸_»= =∞O_»Å=∞O^Œ∞
Hõ=∞ÖÏã¨#=ÚÖ’ ‰õÄ~˘Ûx, K«O„^Œ∞x JiÛOz "≥O_çáê„`«#∞ ™ê÷ÑO≤ Kåe.
P áê„`«Ö’ P=ÙáêÅ∞áÈã≤ ^•xx `å‰õΩK«∂ 108™ê~°∞¡ =∞O„`«[ÑÖ
KÕã,≤ K≥ÑÊ¨ É’=Ù q^•º=∞O„`«=ÚKÕ K«O„^Œ∞xH˜ J~°º… q∞"åfie. „Ñ¨fÑ¨Ù#flq∞H©
Wk PK«iOKåe. W@∞¡ KÕÜÚ« ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ 6 <≥ÅÖ’ =∞<À"åOKè« <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
JaèÅ+≤`H« #õ º`À q"åÇ¨Ï=Ú [~°∞QÆ∞#∞.
q^•º=∞O„`= « Ú : q^Õº q^•º=∂ex K«Ok„ }˜ K«O^„ = Œ Úd ™êfiÇ¨ I
ã¨∂~°º=∞O„`«=Ú
â’¡II `å~ÀÑ¶∞¨ $}˜~Éü $íè QÆ∞ó Ñ¨âßÛ^•fi=∞Hõ~‚° qÉè∂í +≤`ó«
=Ç¨flºã¨<À =∞~°∞KÕÛ+ù ó¨ ã¨<„Õ `À-„u`«º Ñ¨tÛ=∞ó I
JëêìH~∆õ À =∞#∞ó„áÈHÀÎ ÉèÏ<À~°a=è ∞`« „Ñ¨^óŒ
^Õ=<åQÀ =Úxó„áÈHÀÎ QÍÜ«∞„f KèO« ^Œ Di`«"∞£ I
Pk`Àº ^Õ=`å „áÈHÀÎ ^Œ$ëêì^$Œ +ì̈ÑÅ¨¶ „Ñ¨^óŒ
ã¨`åºÜ«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O „áÈHõOÎ „|Ç¨Ï‡}Ë kfi~î° Di`«ó I
q+¨"‚ Õ ™êºzÛùMÏ =~°‡ ~°∞„^•Ü«∞ ÑïH©i` Î "« ∞£
JQÆflÜÕ∞ <Õ„`«=∂MÏº`«O â◊~åfiÜ«∂-G=Úni`«O I
`Õ*’*ÏfiÖÏ=∞}˜ Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò ™êfiÇ¨O`åó Ñ¨$^äwŒ i`åó
JOQÆ=∞O„`å<£ Ñ¨Ù#~ü#º¿ãº`ü ÑÖK«=¸sÎ~°º^ä•„Hõ=∞"£∞I
Pk`«ºO q#º¿ã`ü=¸i÷fl ~°qO=ÚYQÆ`«O<Õº¿ã`ü
Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ ÉèÏ#∞<å=∂#O ÉèÏã¨¯~°O QÆ∞Ç¨Ïº^Õâ` ◊ ó« I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 399
ã¨∂~°ºO K«~}° Ü≥∂~ü#º¿ãº`ü „Ç¨ÏÃãÂfió ã¨^•ºkÑÖK«aóè

„Ñ¨^•è #=¸iÎ „Ñü=∂ó ã¨~åfiÉè~í } ° Éè∂í +≤`åó I
=¸~å÷ãº¨ HõO~îÇ° Ï¨ $^ŒÜ∞« O ‰õΩH˜<∆ åaè ^èfiŒ *ÏO„Ñ¶∞≤ +¨µ
=∞O„`«=~å‚<£ #º¿ã^Œëœì „Ñ¨`ºÕ HõO „Ñ¨}"åkHÍ<£ I
U=O#ºã¨Î â◊s~À-™œ zO`«Ü∞Õ `Õ[Î ™ê xkä"∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ã¨∂~°º JëêìHõ∆i
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO Ñ¶¨∞$}˜ ã¨∂~°º Pk`«ºó I
^Õ=<åQÆ |∞∞+≤ó QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I ~°Oc[O I Ü«∞O â◊HóÎ̃ I ã¨=∞ãÎ̈
^Œ$ëêì ^Œ$+ì̈ Ñ¶¨Å„Ñ¨^À Pk`Àº^Õ=`å I
ã¨`åºÜ«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡}Ë t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
q+¨" ‚ Õ tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
~°∞^„ •Ü«∞ Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
JQÆflÜÕ∞ <Õ`„ Ü« ∂≥ ~°fi+¨\ò I
â◊~åfiÜ«∞ J¢™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
Dq^èOŒ QÍ JOQÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
ã¨`åºÜ«∞ `Õ*’*ÏfiÖÏ=∞}˜ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡}Ë `Õ*’*ÏfiÖÏ=∞}˜Çï¨ OÑ¶\¨ ò – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
q+¨"‚ Õ `Õ*’*ÏfiÖÏ=∞}˜ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò ™êfiÇ¨ – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
~°∞„^•Ü«∞ `Õ*’*ÏfiÖÏ=∞}˜ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò™êfiÇ¨ – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
JQÆflÜÕ∞ `Õ*’*ÏfiÖÏ =∞}˜Çï¨ OÑ¶\¨ ò ™êfiÇ¨ – J¢™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ≤=∞‡@, FO Pk`åºÜ«∞ #=∞ó – =¸i÷fl, SO ~°=ÜÕ∞ #=∞ó –
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
400 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=ÚMË, LO ÉèÏ#"Õ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ , WO ÉèÏã¨¯~åÜ«∞ #=∞ó QÆ∞¿ÇÏº,
FO JO ã¨∂~åºÜ«∞ #=∞ó K«~} ° Ü≥∂ó, Jx ã¨~åfiÉè~í } ° Éè∂í +≤`« ã¨∂~°º
=¸~°∞ÅÎ #∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«=ÚÖ’x 8 JHõ~∆ =° ÚÅ#∂
=¸~°÷ – =ÚY – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩH˜∆ – <åaè – eOQÆ –
K«~}° =ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
~°HÍÎ|˚Ü«ÚQÍ‡ÉèíÜ«∞ ^•# Ç¨ÏãÎ̈O
ˆHÜ«¸~°Ç¨~åOQÆ^Œ Éèí∂+¨}Ï_è»º"£∞ I
=∂}˜Hºõ =∞øoO k#<å^ägŒ ∞_Õ
|O^è∂Œ HõHÍOuO qÅã¨`ü u „ <Õ`„ "« ∞£ II
''<å~åÜ«∞}©Ü∞« =Ú—— #O^Œ∞ aO|=Ú„^•ÅHõ} ∆ q∞@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
''Ñ¨^•‡HÍ~“ Hõ~“Hõ$`åfi Jqt¡¿+ì `«∞ =∞^èŒº"Õ∞ I
JOQÆ∞à∫º ^è•~°Ü∞Õ `«ãÎ ‡≤ <£ aO|=Ú„û Õ ™ÈK«º`Õ II
™œ~°=∞O„`« ™ê^èŒ#Ü«∞O^Œ∞ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ D ''aO|=Ú„^Œ——#∞
„Ñ¨^Œi≈OK«=ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II =ã¨∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ã¨q∞kƒùó H©~∆ â° ßd<åO
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü H©~∆ åHÍÎaiè ` ˚ OÕ „kÜ«∞ó I
Ñ‘~ã°î º¨ ‰õΩ¿¡ ÑÎó „Ñ¨^=Œä ∞O k‰õΩ∆ =∞^èºÕ K« ãÖÜ«∞*Ë`ü
„Ñ¨É∂íè `«O q=∞ÅO ™ê~°O ã¨=∂~å^èºŒ =∞#O`«~"° ∞£ I
Ñ¨~°=∂kã¨∞YOÑ‘~î°O ã¨fiaOÉÏO`«O „Ñ¨HõÅÊÜÕ∞`ü
náêÎ ã¨∂H∆Í‡ [Ü«∂Éè„í ^• qÉè∂í uifi=∞ÖÏÑ¨Ù#ó I
J"≥∂Ñ¶∂¨ q^Œ∞º`å ã¨~fi° `À=Úv Ñ‘~â°î H◊ Ü Îõ ∞« ó
nÑÎ̈nÑ¨ tMÏHÍ~å c*Ï<åº™êO q^Œ∞ó „Hõ=∂`ü I
JH©|¡ „Ç¨Ïã¨fi„u`«Ü∞« ã¨fi~å<£ aO^Œfiyfl ãÖÜ«Ú`å<£
=^Õ`ü Ñ¨ÔŒ K«`∞« ~°º÷ O`«O „|Ç¨Ï‡ q+¨µ‚ t"å`«‡Hõ"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 401
™œ~åÜ«∞ Ü≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó Ñ¨^Œ =∞#O`«~O°

Ñ‘~=°î ∞O„`À-Ü«∞ =∂MÏº`À k<Õâã◊ º¨ [QÆ`Ê« `Õó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· JëêìH~∆õ ° =∞O„`«=Ú#∞
„|Ç¨ Ï ‡K« ~ åºk xÜ« ∞ =∞=ÚÅ∞ áê\˜ O K« ∞ K« ∂ 8 ÅHõ ∆ Å ∞ [Ñ≤ O z
H©~∆ ã° q¨ ∞^äÅŒ #∞, áêÅ`À `«_Ñç ≤ 8 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ‘~î°Ñ¨Ó[Ü«∞O^Œ∞ „Ñ¨Éèí∂`« – q=∞Å – ™ê~° – ™ê=∞~°^äŒº –
Ñ¨~=° ∂kã¨∞Y∞, Å#∞ Ñ≤=∞‡@ náêÎ – ã¨∂H∆Í‡ – [Ü«∂ – Éè„í ^• –
qÉè∂í u – q=∞ÖÏ – J"≥∂Ñ¶∂¨ – q^Œ∞º`å – ã¨~fi° `À =Úv – J<Õ
#=â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. gi c[=∞O„`«=Ú ~åO – sO – ~°∂O – ~ˆ O
– ~Ô O· – ~ÀO ~“O – ~°O – ~°ó J<Õ JHõ~∆ =° Ú`À „áê~°OÉè=í ∞QÆ∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~=°î ∞O„`«q∞@∞¡O_»∞#∞.
L^• : ~åO„|Ç¨Ï‡q+¨µ‚ t"å`«‡HÍÜ«∞ ™œ~åÜ«∞ Ü≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó I
=¸iÎHÅ
õ Ê# =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~åk YO YM’ÖÏ¯Ü«∞ =∞#∞<å=¸iÎ HõÅÊ<å
™êH˜}
∆ O ã¨~fi° Ö’HÍ<åO `«™êº=∂=∂Ç¨ÏºÑ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
JOQÍx Ñ¨Ó[ÜÕ∞^•^Ò kHõÊ„`Õ+fi¨ ~°¯ =¸~°Ü Î ∞« ó
Pk`åº^•ºâ◊Û`«„™È-~åÛºó â◊HÜ Îõ ∞« ó HÀ}Ñ¨„`«QÍó I
ã¨fiã¨fi<å=∂k=~å‚ó ã¨∞º™êÎ™êO c*Ï#º#∞„Hõ=∂`ü
Lëê„Ñ¨*Ï˝„Ñ¨ÉÏè ãÖ^è•º â◊HÜ
Îõ ∞« ó ÑïH©i` Î åó I
Ñ¨„`å„QÆãO¨ ™ê÷ „ÉÏÇ¨‡º^•ºó Ñ¨Ù~°`À-~°∞} =∞~°ÛÜÕ∞`ü
K«O„^•n#~°ÛÜÕ∞`ü Ñ¨âßÛ`ü „QÆÇ¨ #ëœì`` « À |Ç≤Ïó I
WO„^•nOâ◊Û `«^„Œ ™êÎ}˜ Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°fiO ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
402 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
U=O ãÖÑ¨Ó[º qkè=`ü ÉèÏã¨¯~°O ÉèHí Îõ =`«ûÅ"£∞ I
^Œ^•º^Œ~…° ºO „Ñük#O "åˆ~ "å`«ãº¨ KÀk`Õ
„Ñ¨ÉÏè `Õ =∞O_»ÅOHõ$`åfi Ñ¨Ó~°fi=`ü Ñ‘~=°î ∞~°ÛÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸iÎ HõÅÊ#=∞O„`«
q∞@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó – FO YO YO YM’ÖÏ¯Ü«∞ I D =∞O„`«=Ú`À q„QÆÇÏ¨ =Ú
#O^Œ∞ ã¨∂~°∞ºx P"åÇ¨Ï# KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ JOQÆÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e.
Pk`åºk ã¨∂~°º=¸~°∞ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe. Lëê – „Ñ¨*Ï˝ – „Ñ¨ÉÏè
– ãÖ^è•º J<Õ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ P~åkèOKåe.
Ñ¨„`å„QÆ ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÖˇ·#"åix, J~°∞}∞x
JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ K«O„^•k „QÆÇ¨Ï=ÚÅ#∞, Ö’HõáêÅ∞~°#∞ "åi
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe. W\˜ì Ñ¨Ó[#∞ „Ñ¨f~ÀE ÖË^• Pk"å~°=Ú
<å_»∞ PK«iOKåe. „áê`«óHÍÅ=Ú# J~°º… O ã¨=∞iÊOKåe.
J~°…º qkè
â’¡II áê„`«O`å„=∞=∞Ü«∞O „Ñ¨ã` ÷¨ ÀÜ«∞„QÍÇ≤Ï =∞<ÀÇ¨Ï~°O
x^è•Ü«∞`«„`«=∞#∞<å Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `«K Î ∞« ÛùKÀè ^ŒHÔ ó· I
xH˜¿∆ Ñ`ü ãëÖË `«ã‡≤ <≥flÂ HõºO ãÖzO`«º ÉèÏ#∞<å
ãÖQÆ=∞Éèíº~°ÛÜÕ∞`«Îã≤‡<£ ÉèÏã¨¯~°O „áÈHõÎÅHõ∆}"£∞
QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊk <≥"· ^Õ ºÂ≥ ~°º^è•qkè q^è•#q`ü
`«`Ñü ^≤ •è Ü«∞ [¿Ñ#‡O„`«O ã¨=∞ºQÆëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
Ñ¨Ù#ó ãÖÑ¨Ó[º QÆO^è•^≥ºÂ ~å˚#∞ÉèÏº=∞=xOQÆ`ó«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 403
P=∞ãÎ̈HOõ `«^∞Œ ^£^$Œè `«º "Àºq∞fl ™ê=~°}Ë ~°"Ò I

^Œ$+≤ìOx^è•Ü«∞ ÃãÂfiˆHº# =¸Å=∞O„`«OkèÜ«∂[Ñ¨<£
^Œ^•º^Œ~…° ºOk<ÕâßÜ«∞ „Ñ¨ã<¨ flÕ <åO`«~å`«‡<å I
Hõ$`åfiÑ¨ÙëêÊO[eOÉèí∂Ü≥∂ [¿Ñ^ŒëÈì`«Î~°Oâ◊`«O
Ü«∂=^Œ~å…º=∞$`«O ÉèÏ#∞ó ã¨=∂^Œ`ÎÕ x*ˇó· Hõ~Ô ó· I
`Õ#`«$áÈÎ k#=∞}˜ ~°^Ì •ºÃãÂ‡ =∞<À~°^•ä <£
J~°…º^•#q∞^ŒO Ñ¨ÙO™ê=∂Ü«Ú~å~ÀQÆº=~°#÷ "£∞ I
^è#Œ ^è•#º Ñ¨â√◊ Hˆ „∆ `« Ñ¨Ù„`«q∞„`« Hõà„◊ `«ÔŒ
`Õ*’g~°ºÜ«∞â◊ó HÍOu q^•ºqÉè=í ÉèÏQÆº^Œ"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – FO „Ñ¨ã¨÷ [Å=Ú Ñ¨@∞ì
~åyáê„`«#∞ fã¨∞H˘x, ã¨∂~°º=∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞K«∂, Ñïâ◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ [Å=Ú
JO^Œ∞áÈã≤, ^•xÜ«∞O^Œ∞ QÀ~ÀK«#O – ‰õΩO‰õΩ=∞ – ~år – ~°HKÎõ O« ^Œ#O
– "≥^Œ∞~°∞ c[=ÚÅ∞ (=Oâ◊Ö’K«#O?) QÆ<Õfl~°∞ – [áê‰õΩã¨∞=∞O
(=∞O^•~°) ‰õΩâ◊Å∞, aÜ«∞ºO, Kå=∞^Œ∞OÑ¨ – Z„~°JHõ`∆ Å« ∞ "ÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ^•xx ã¨∂~°∞ºx „Ñü~°∂Ñ¨=ÚQÍ ÉèÏqOz JiÛOKåe.
ÑÖKÀÑ¨Kå~° Ñ¨Ó[ KÕã#≤ `«~∞° "å`«, ^•xÃÑ· KÕux LOz ã¨∂~°º=∞O„`«=Ú
108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe. =∞~°Å ÑÖKÀÑ¨Kå~° Ñ¨Ó[ KÕã,≤ "≥∂HÍeÃÑ·
‰õÄ~°∞ÛO_ç, P áê„`«#∞ t~°ã∞¨ ÃÑ· ÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ ZuÎ ã¨∂~°∞ºxH˜ K«∂Ñ≤Oz,
=¸Å=∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞K«∂, ÉèHí `Î̃ À J~°º… OQÍ P h\˜x ã¨=∞iÊOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨ÙëêÊO[e ^èiŒ Oz =∞~°Å 108™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«=Ú
[Ñ≤Oz, ã¨∂~°∞º#‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe. Dq^è=Œ ÚQÍ ã¨∂~°∞º#‰õΩ J~°º… q∞K«∞Û
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ^èŒ# – ^è•#º – Ñ¨â◊√ – ˆH∆„`« – Ñ¨Ù„`« – q∞„`« – Hõà◊„`« – `Õ*’
– g~°º – H©iÎ – HÍOu – ãÖÑ¨^Œ – q^•º – PÜ«Ú – P~ÀQÆº=ÚÅ#∞
á⁄O^Œ∞#∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇ¨Ï"Õ∞g∞ÖË^Œ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
404 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ„ Ü
¨ ∂≥ [# uÅHõ=∞O„`=« Ú
â’¡II PHÍâ◊=∞yfl nˆ~…O^Œ∞ ãÖÜ«ÚHõOÎ Éè∞í =<Õâfi◊ s
ã¨~åæxfi`À Éè$í QÆ∞~åƒù<ÀGºHõ~∆ À =∞#∞si`«ó I
P^è•~åk Ñ¨^•„QÍO`«O HõO~îå^•^è•~°HÍ=kä
=¸~åúk HõO~îÑ° ~¨ º° O`«O „Hõ=∂^£ c[„`«Ü∞« O #º¿ã`ü I
+¨_n£ ~°… ã¨fi~°ÜÚ« Hˆ #Î =∞^èºÕ <åOQÍx HõÅÊÜÕ∞`ü
ÉèÏ#∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O J<åfl*Ëº# ^ŒâßOâ◊`ó« I
uÖˇ·~åfi =∞^äŒ∞~åã≤ÔHÂÎ~°∞˚Ç¨ïÜ«∂kfil`ÕO„kÜ«∞ó
Ñ¨Ó~ÀfiˆHÎ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`üÑ~ˆ‘ î q^è•<Õ<å-=Ú<å ~°q"£∞ I
„Ñ¨^=Œä ∂=$uÎ ~°OQÔ ó· ™êº`ü Ñ¨~å K«O„^•kd~ü„QÆÃÇ·Ïó
`«$fÜ«∂ Ö’HõáêÖˇó· ™êºK«Û`«∞s÷ ™êº`«Î ^•Ü«Ú^èó·≥ I
Wu ãÖÑ¨Ó[º x~å‡ÅºO `Õ[â◊ÛO_®Ü«∞ nÜ«∞`å"£∞
J~°…ºO „áêwi`«O ^Œ^•º ^•ƒù#"Õ ãÖÜ«∞`ÕO„kÜ«∞ó I
™È-Ñ≤ ~°`fl« O ^è#Œ O ^è•#ºO Ñ¨Ù„`«áœ„`å<£ Ñ¨â¥◊ <£ Ü«∞â◊ó
=„™êÎ}˜ Éè∂í +¨}Ïnx ^Œ^•º^ŒÃãÂ‡ # ãÖâ◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ =¸_»Hõ∆~°=ÚÅ
''„Ñ¨Ü∂≥ [#uÅHõ—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – „Ç¨O „Ç‘ÏO ã¨ó I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKè«O^Œó I „Ç¨Oc[O I „Ç‘ÏOâ◊H˜Îó I
=¸ÖÏ^è•~°=Ú #∞O_ç áê^ŒÑ¨~°ºO`«=Ú, HõO~î°=Ú#∞O_ç P^è•~°
Ñ¨~º° O`«=Ú, =¸~°÷ ™ê÷#=Ú#∞O_ç HõO~îÑ° ~¨ º° O`«=Ú =¸_»∞ c[=ÚÅ#∞
„Hõ=∞=ÚQÍ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 405
PO Ç „ Ï‘ O Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I

DO Ç „ Ï‘ O t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
TO Ç „ Ï‘ O tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
SO Ç„ Ï‘ O <Õ`„ `„« Ü
« ∂« Ü«∞ "Ò+¨\ò I
BO „Ç¨Ï∫O Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
JO „Ç‘ÏO J¢™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò I
Ñ≤=∞‡@ D q^è=Œ ÚQÍ ^è•º#O KÕÜ∂« e.
~°HÍÎO|∞*Ïã¨# =∞âı+¨QÆ∞}ÿ̌Hõ ã≤O^èŒ∞O
ÉèÏ#∞O ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ`å=∞kè ÑÖÉèí*Ïq∞ I
Ñ¨^Œ‡^ŒfiÜ«∂ ÉèíÜ«∞=~å<£ ^Œ^èŒ`«O Hõ~åÉÂ̌˚ó
=∂}˜Hõº=∞øo =∞~°∞}ÏOQÆ ~°∞zO„u<Õ„`«"£∞ II
D =¸_»Hõ∆~°=ÚÅ =∞O„`«=Ú 12 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, P*Ïº#fl
Ç¨ÏŸ=∞=Ú PK«iOKåe. ÖË^• „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« uÅÅ`À, „|Ç¨Ï‡KåiQÍ
xÜ«∞=∞x+ª̈Å`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
J#O`«~O° Ñ‘~Ñ°î Ó¨ *Ï^Œ∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. „Ñ¨^=Œä ∂=~°}=∞O^Œ∞
JOQÆ Ñ ¨ Ó [, kfifÜ« ∂ =~° } =∞O^Œ ∞ K« O „^•k „QÆ Ç ¨ Ï =ÚÅÑ¨ Ó [,
`«$fÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, K«`«∞~å÷=~°}=∞O^Œ∞ "åi
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
Dq^è Œ = ÚQÍ P=~° } Ï~° Û #KÕ ã ≤ # Ñ≤ = ∞‡@, x~å‡Åº=Ú#∞
`Õ[â◊ÛO_»∞xH˜ ã¨=∞iÊOKåe. Ñ≤=∞‡@ J~°…ºO ã¨=∞iÊOKåe. WÖÏ
q^è•#=Ú áê\ÕK«∞ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, ~°`fl« – ^è#Œ – ^è•#º – Ñ¨Ù„`« – áœ„`«
– Ñ¨â√◊ – Ü«∞â◊ – =„™êÎÉ∂íè +¨}=ÚÅ∞ á⁄O^ŒQÅÆ _»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

406 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂~°OÎ _» Éè̌~· =° c[=Ú
â’¡II PHÍâ◊=∞yfl Ñ¨=# ã¨^•ºO`«sâ÷ ◊ aO^Œ∞=∞`ü
=∂~°OÎ _» Éè̌~· =° O<å=∞ c["Õ∞`« ^Œ∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
Ñ¨Ù\˜Ò« aO|c*Ë# ã¨~fi° HÍ=∞Ñ¶Å¨ „Ñ¨ÔŒ
\ÏO`«O ^ŒÇÏ¨ <Õ„`ÕO^Œ∞ ã¨ÇÏ≤ `«O `«^∞Œ ni`«"∞£ I
ÑÖK«„Ç¨Ï™êfi^Œºc*Ë# ÑÖK«=¸sÎó „Ñ¨q#º¿ã`ü
=∞^èºŒ =∂k HõxëêªO`« =∞OQÆ∞m+¨µ „Hõ=∂k=∂ó I
ã¨∂~åºM’º ÉèÏã¨¯~ÀÉèÏ#∞ãÎ̈`À ~°qk"åHõ~“
t~À=^Œ# Ç¨Ï$^Œ∞Çæ Ï¨ ºáê^Œ^âÕ ı `«∞ `åó Ñ¨Ù#ó I
n~°…Ü«ÚHˆ #Î c*Ë# <Õ„`åO`åOQÍx q#º¿ã`ü
"åºÑ¨HOõ =¸Åc*Ë# ‰õΩsfi`« `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
ÅHõ„∆ `«Ü∞« O [¿Ñ#‡O„fc[O aO|Ñ¨Ù\©H$õ `«O
^ŒâßOâ◊O Hõ=∞Öˇ·ó Ñ¶¨ÙÖÂ̌¡ó AÇ¨ïÜ«∂#‡^äŒ∞~À H˜∆`≥·ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂~°ÎO_» Éèˇ·~°= c[=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : „Ç¨Ï∫ LO I
nxx aO|c[=Ú ''„iî—— `À ãÖÑ¨Ù\˜`«=Ú KÕã≤ [Ñ≤Oz#
ã¨HÅõ HÍ=∞#Å∞ f~°∞#∞.
LO „iîO – ã¨∂~åºÜ«∞ =∞^èºŒ =∂ÉèÏºO #=∞ó I
SO „iîO – ÉèÏã¨¯~åÜ«∞ `«~h°̊ ÉèÏºO #=∞ó I
ÉèÏ#"Õ JOQÆ∞ëêªÉÏè ºO #=∞ó I
~°=ÜÕ∞ J<åq∞HÍÉèÏºO #=∞ó I
k"åHõ~åÜ«∞ Hõx+≤Hª ÍÉèÏºO #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 407
=∞~°Å t~À – =^Œ# – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº – áê^Œ=ÚÅO^Œ∞

ÑÖK«=¸~°∞ÅÎ #∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ +¨_n£ ~°Ü… Ú« HõÎ =∂~°OÎ _» Éè~·ˇ =°
c[=Ú`À Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – t~À – tMÏ – Hõ=K« – JG<åºã¨=ÚÅ∞ KÕã≤
<Õ„`«<åºã¨=Ú, "åºÑ¨H<õ åºã¨=Ú =¸Å=∞O„`«=Ú`À PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
WÖÏ ^è•º#O KÕÜ∂« e.
¿ÇÏ=∂OÉè’[ Ñ „ "¨ åà◊Ñ
„ u¨ =∞ x[~°∞zOKå~°∞Y\ÏfiOQÆ Ñ¨^Ò‡
K«„HõO â◊HÎ̃O ã¨áêâ◊O ã¨$}˜=∞u ~°∞z~å=∞Hõ∆=∂ÖÏOHõáêÅ"£∞ I
Ç¨Ï™êÎOÉè’*ˇ~· ^Ì° •è #O u
„ #Ü«∞#qÅã¨^£ "Õ^=Œ H¢ ÍÎa~è å=∞O
=∂~°ÎO_»O =Å¡ÉèÏ~°÷O =∞}˜=∞Ü«∞=Ú‰õΩ@O Ç¨~°nÑÎ̈OÉèí*Ï=∞ó
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ aO|=∞O„`«=Ú#∞ =∂~°OÎ _»c[=Ú`À Ñ¨Ù\˜`=« Ú KÕã≤
=¸_»∞ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz „u=∞^ä∞Œ ~°q∞„t`« Hõ=∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞O
PK«iOKåe.
â’¡II Ñ‘~ˆ î náêÎa~è ∞° ºˆHÎ HõiH‚ ÍÜ«∂=ÚëêkHÍó
Ñ¨Ó~åfikk‰õΩ∆ ãÖÑ¨Ó[º =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
P"åÇ¨ÏºÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O =Hõº∆ =∂} q^è•#`«ó
ã¨∂~åºnOâ◊Û`«∞~À k‰õΩ∆ qkHõfi∆ #ºO ã¨=∞~°ÊÜÕ∞`ü I
JOQÆÑÓ¨ *Ï Ü«∞^ä•Ñ¨Ó~°fiO <Õ„`«g∞âß# kQÆ` æ O«
„QÆÇ¨ #ëœì `«`ÀÉÏÇ¨Ïº Ö’HõáêÖÏOãÎ̈`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
J~°…º„Ñ¨^•#O „Ñ¨Ü«∞*Ë#‡O„f =∂~°ÎO_»Éèˇ·~°=O
Wu ã≤^úŒ =∞#∞~°‡O„f ™ê^èÜ Œ ∞Õ k+ì̈ =∂`«‡#ó I
âßÖÏº[ºuÅ aÖÏfi<åO ÅHõÇ∆ Ï¨ Ÿ=∂^£ Éè"í xÕ flkèó
~å[=$Hõã∆ =¨ Ú^£É∂íè `≥ó· Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~Àfi"≥∂ ~°=∂Hõ~ó° I
[áê‰õΩã¨∞=∞Ç¨ÏŸ"Õ∞# =â◊Ü«∞`«º z~å<£ #$áê<£
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
408 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂`«∞eOQÆ Ñ¶Ö¨ ~·ˇ Çü ï¨ `åfi^è#Œ q∞+ì̈O ÅÉè`
Ë « ã¨ó I
W=∞O=∞O„`«[Ñ¨<£ =∞~°ºÎ ó H©iOÎ Ñ¨Ù„`å<£ |ÅO^Œ∞ºuO
"åH˜ûkú =∞q∞`åOÅH©;O ™œÉèÏQÆº=∞Ñ≤™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ™œ~°Ñ‘~î°=∞O^Œ∞
náêÎkâ◊‰õΩÎÅ#∞, =¸Å=∞O„`«=Ú`À q„QÆÇ¨Ï=∞O^Œ∞ P"åÇ¨Ï##∞
PK«iOKåe. <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅO^Œ∂ ã¨∂~°º – ÉèÏã¨¯~° – ÉèÏ#∞ – ~°=ÙÅ#∞
JiÛOKåe. qk‰õΩ¯ÅO^Œ∞ k"åHõ~∞° x Ñ¨ÓlOKåe. JOQÆÑÓ¨ [ PˆQflÜ«∞
HÀ}=Ú#∞O_ç Dâß#ºHÀ}Ñ¨~°ºO`«O <Õ„`« – JG=ÚÅ#∞ Ô~O\˜h
Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ≤=∞‡@ 8 „QÆÇÏ¨ =ÚÅ#∂, "å\˜H˜ |Ü«∞@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∂ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ J~°º… „Ñ¨^•#=ÚKÕã≤ =∂~°OÎ _»
Éèˇ·~°=[ÑÖ PK«iOKåe. =∞O„`«ã≤kúx á⁄Ok# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ HÍ=∞º
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ#∞ KÕÜ∞« ã¨=∞~°∞_÷ Q» ∞Æ #∞.
~å[=$Hõ∆ ( ) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ãÖÑ¨^Œ
HõÅ∞QÆ∞#∞. aÜ«∞ºO – P[ºO – uÅÅ∞ – =∂ˆ~_»∞ ÅHõ∆ ãÖYºÖ’ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ xkä ÅaèOK«∞#∞.
=∞O^•~°ÑÙ¨ +¨Ê Ç¨ÏŸ=∞O =Å# JkèHÍ~°=â◊ºO, =∂`«∞eOQÆ ( )
Ñ¶Å¨ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# Jcè+^ì¨ #Œè ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. =∂~°OÎ _»É~·ˇè =° =∞O„`«[Ñ¨=Ú
=Å# H©iÎ – Ñ¨Ù„`« – |Å – `Õ[ – "åH±ãk≤ ú – ãÖÑ¨`ü – ™œÉèÏQÆº=ÚÅ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞.
J[áê=∞O„`«=Ú
â’¡II qÜ«∞^Œ̂~÷O^Œ∞ ã¨Ç≤Ï`«O `«^•kó ã¨~ãæ° O¨ Ü«Ú`«ó
J[áêM’º=∞#∞ó „áÈHÀÎ ^ŒfiºHõ~∆ ó° ã¨∞~°áê^ŒÑó¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 409
|∞∞+≤~ü „|Ç¨‡ ã¨‡$`À^Õg QÍÜ«∞„f KèO« ^Œ Di`«O

^Õ=`å [QÆ`å=∂kó ãÖ„áÈHÀÎ yi*ÏÑüó I
Ç¨Ï™ê +¨_£ n~°…Ü«ÚHˆ #Î ‰õΩ~åº^ŒOQÆ „H˜Ü∂« O=∞#∞ó
ÉèÏ#∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O áêÜ«∞¿ã# ã¨ãi¨ Êëê I
^ŒâßOâ◊O AÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨=∞ºH± `«`ó« ã≤^Àú Éè"í #Õ ‡#∞ó
náêÎk Ñ¨Ól`ÕÑ~ˆ‘ î „áêQÆ∞Hˆ Î „Ñ¨Ü∞« *ËkfiÉè∞í O I
=¸iÎO=¸ÖË# ãÖHõÅÊº Ü«∞*ËÔŒ QÍkaè ã¨ûÇ¨Ï
|∞∞`«O=ã¨∞O #~°=~“ kQÆÖÌ +Ë µ¨ qkHõº∆ ^äŒ I
J~°ÛÜÕ∞^Œ$`« *ÏO QÀ*Ï=∞ÉÏ˚MÏæ=∞„k*ÏO Ñ¨Ù#ó
Ö’ˆHâ◊fi~åOãÎ̈^„Œ ™êÎ}˜ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ^Õ==∞#fiÇ¨ÏO I
J~°…ºOK« qkè=`ü ^Œ^•º`ü „áêH± „áÈˆH<Î =·≥ =~°‡Î <å
=∞O„`å_èº» =∂`«$HÍOÉè’*Ë Ñ¨Ó~°‰‚ Ωõ OÉèOí x^è•Ü«∞`«"∞£ I
Ñ≤^•è Ü«∞ "å=∞Ç¨Ï¿ã#Î #ºãÎ̈=∞O„`Õ} ãÖÜ«Ú`«ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ô~O_»Hõ∆~°=ÚÅ J[áê
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – Ç¨ÏO ã¨ó I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I Ç¨ÏOc[O I ã¨óâ◊HóÎ̃ I [QÆ^•k
yi*ÏÑü~ˆ =Ì `å I <åºã¨q∞@∞¡O_»∞#∞.
PO Ç¨ÏOã¨ó Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
DO Ç¨ÏOã¨ó t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
TO Ç¨ÏOã¨ó tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
SO Ç¨ÏOã¨ó Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
410 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
BO Ç¨ÏOã¨ó <Õ„`«^fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
JO Ç¨ÏOã¨ó J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ≤=∞‡@ D q^èOŒ QÍ ^è•ºxOKåe.
L^Œº^•ƒù#∞ ã¨∞Êùi`«`«_ç ^•HÍ~°=∞~å÷OaˆHâ◊O
áêâßcèf =~°^Ñ Œ ~¨ â° ¥◊ ãÖ^Œ^•è #O Hõ~å„QÔ óÂ I
k"åºHõÖÊÂ̌ ~°fl==∞}˜=∞Ü≥∞ÿ ó â’aèÒ« qâ◊fi=¸ÅO
™œ=∂ºˆQflÜ«∞O =Ñ¨Ù~°=`«∞=â◊ÛO„^Œ K«∂_»Ou „ <Õ`„ "
« ∞£ I
J[áê=∞O„`«=Ú 12 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, ã¨Ñ¶¨∞$`«áêÜ«∞ Ç¨ÏŸ=∞O
PK«iOKåe. náêÎkÜ«ÚHõÎ Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ =¸Å=∞O„`«=Ú`À, =¸iÎHÅõ Ê#,
JOQÍ ã¨ÇÏ≤ `« ã¨∂~°ºÑ¨Ó[ PK«iOKåe.
J+ì̈Ñ„¨ `«=ÚÅO^Œe <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅÖ’ |∞∞`«∞ – =ã¨∞ – #~° –
#~°∞Å#∞, HÀ}=ÚÅO^Œ∞ |∞∞`«*ÏQÀ*Ï – J*Ï – J„k*ÏÅ#∞
JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞ "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ q^è∞Œ ºHõ=Î ÚQÍ
Ñ¨ÓlOz, J~°º… O ã¨=∞iÊOKåe.
=∂`«$HÍ~°∂Ñ¨ Hõ=∞Å=∞O_»Å=Ú#O^Œ∞, ‰õΩOÉèí=Ú#∞ ™ê÷Ñ≤Oz
^•xx Z_»=∞KÕu`À =¸ã≤ 108™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«=Ú [Ñ≤OKåe.
â’¡II ã¨‡$`åfi `Õ<å-aè+O≤ KÕ`ü Ü«∞O ã¨É"íè kÕ fiQÆ`å=∞Ü«∞ó
PÜ«Ú~å~ÀQÆºqÉè"í å #q∞`å<£ ÅÉè` í #Õ ~°ó I
J<Õ<=·≥ q^è•<Õ# qëê~ÀÎ xifiëÈÉè"í ` Õ ü
WO^Œ∞MÏºOqQÆÅ`ü ã¨∞^è•Ñï=$`«O =∞O„`åO`«ºc[O `«`ó«
„Ñ¨KÀº`«`Ê« ~°=∂=∞$`å„~°Ì â◊t<å ãÖã≤H=Îõ ∂^ŒºO ã¨‡~°<£ I
=∞O„f=∞O„`«q∞=∞O [¿Ñkfi+¨QÆ^À<å‡^•Ñ¨ =∞$`«∞º[fi~å<£
l`åfi=~°â¬ `◊ O« qt+ì̈ qÉè"í À r"Õ`ü ã¨∞YO |O^è∞Œ aèó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 411
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JÖÏ Jaè=∞O„uOz#

[Å=Ú#∞, ã¨∂~°ºã¨‡~°}Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ, ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ Jaè¿+Hõ=Ú KÕã#≤ KÀ
ã¨~fi° ~ÀQÆ=ÚÅ∂ `˘ÅQÆ∞#∞. „ã‘ÅÎ ‰õΩ ‰õÄ_® WÖÏ KÕÜ∞« =K«∞Û. q+¨ÉÏ^èÅŒ ∞
á⁄O^Œ∞ =ºH˜Î xifi+¨=O`«∞_≥· P~ÀQÆº=Úá⁄O^Œ∞#∞. PÜ«Ú~å~ÀQÆº
Sâ◊fi~°º=ÚÅ∞ á⁄O^Œ∞#∞.
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =∞<ÀÇ¨Ï~°"∞≥ #ÿ „áêO`«=ÚÖ’ Ñ¨^•‡ã¨#=ÚÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç
ã¨∞+¨µ=∞‚`À HõÅã≤# J^èÀ=ÚY ã¨Ç¨Ï„ã¨^Œà◊Ñ¨^Œ‡=Ú Ü≥ÚHõ¯ Hõi‚HÍ=∞^èŒºÖ’
qã¨~#æ° ∞ ~Ô O_»∞ K«O„^Œ=∞O_»Å~°∂Ñ¨=ÚQÍ ^è•ºxOz, "å\˜#∞O_ç „ã¨qOK«∞
ã¨∞^è•^è•~°Å`À `«_»∞Ñ¨|_»∞K«∞#fl J<åÇ¨Ï`« Hõ=∞Å =∞^èŒº=∞O^Œ∞
''ã¨——HÍ~°=Ú#∞ ^è•ºxOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ã¨∞+¨µ=∂‚=∂~°æ=Ú#∞O_ç ã¨HÍ~°=Ú ^•fi~å „ã¨qOK«∞
ã¨∞^è•~°ã¨=Ú`À `«_»∞Ñ¨|_»∞K«∞#fl ÑïÑ¨Ó~°‚ J=∞$`«=∞Ü«∞ =∞}˜Ñ¨Ù~°
aO^Œ∞=Ù#∞ ^è•ºxOK«∞K«∂, ^•x#∞O_ç =¸ÖÏ^è•~°=Ú =^ŒÌ#∞O_»∞
Ç¨ÏHÍ~°=Ú#∞ J=∞$`«áê¡q`«=Ú KÕÜ∞« |_»∞K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOKåe.
=∞~°Å ''Ç¨ÏOã¨ó—— J#∞ =∞O„`åHõ∆~°=Ú`À `«# P`«‡ J=∞$`«
áê¡q`«=Ú KÕÜÚ« K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOK«∞K«∂ Ñ¨~=° ∂#O^Œ ãÖ^ÀÇ¨Ï=∞O^Œ∞
x=∞QÆ∞fl_≥·#@∞¡ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«ÅK«=ÅÜ«Ú#∞. W\˜ì ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨HõÅ
^À+¨=ÚÅ∞ `˘Åy, z~°HÍÅ=Ú ã¨∞Y=ÚQÍ rqOK«∞#∞.
Jyfl=∞O„`«=Ú
â’¡II "åºÇ¨Ï$u„`«Ü«∞=∞yfló ™êº*Ï˚`"« ^Õ Œ WÇ¨=Ç¨Ï
ã¨~fi° Hõ~å‡}˜ ãÖÉèÏ+¨º ™ê^èÜ Œ ∂« yfl „Ñ≤Ü∂« `«`ó« I
`å~å^èÀº-Ü«∞O =∞#∞ó „áÈHõóÎ ÑÖK«qOâ◊u =~°"‚ å<£
|∞∞+≤~ü Éè$í QÆ∞~ü Éè"í K
Õ Û« Où ^À QÍÜ«∞„`«O ^Õ=`å-#Åó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
412 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
qÉèíÔHÂÎóÑÖK«aèó +¨_çƒùó K«`«∞iƒùó ÑÖK«aè„ã≤Îaèó
^•fiÉèÏº=∞OQÆ„H˜Ü∂« „áÈHÍÎ =Ô~~‚Â ü =¸Å=∞<Àó„Hõ=∂`ü I
QÆ∞~À~°¡|÷=∞#∞~°‡O„f K«`«∞~°Ìâßº=ÚáÈ+≤`«ó
[¿Ñ^£ÉÏè #∞ ã¨ÇÏ¨ „™ê}˜ â◊√^•úKå~À l`ÕO„kÜ«∞ó I
J=∂=ã¨ºk<Õ q„áê<£ Éè’[ÜÕ∞#‡^èŒ∞~À`«ÎÔ~·ó
ÉèíHõ∆ºÉè’*ˇ·º~°º^ä•â◊HÎ̃ ^Œ^•º`ÕÎÉè’º-^äŒ ^ŒH˜∆}Ï"£∞ I
Wëêìfiã¨fiÜ«∞O ã¨=∂hÜ«∞ Ç¨ÏŸ=∞„^Œ"åº}˜ â’^èÜ Œ ∞Õ `ü
JÑ¨~O° k#=∂~°Éºíè Ç¨ÏŸ=∞O ‰õΩ~åº^ŒÒ« „k`«ó I
„Hõ=∂^Œfi@ ã¨q∞„nfiÇ≤Ï uÅ~årÇ¨Ïq~ü Ñ¶∞¨ $`≥ó·
„Ñ¨`ºÕ Hõ=∞ëÈì`~Î« â° `
◊ O« AÇ¨ïÜ«∂`ü k#â◊ó ã¨∞nèó I
Jyfl =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO Éèí∂~°∞ƒù=ó ã¨fió Jyfl Jyfl~å˚`«"Õ^Œ WÇ¨=Ç¨Ïã¨~°fi
Hõ~å‡}˜ ™ê^èŒÜ«∞™êfiÇ¨ I
Éè$í QÆ∞|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I Jyflˆ~=Ì `å I FO c[O ™êfiÇ¨
â◊HóÎ̃ I 5{6{4{5{3{2 JHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ <åºã¨=Ú PK«iOKåe.
JO™êã¨H= Îõ ~°‚ =∂Åº=∞~°∞} ã „ H¨ Ûõ O^Œ<åÅOHõ$`«O
*ÏfiÖÏÑ¨ÙO[[\ÏHõÖÏÑ¨ qÅã¨<Ò‡oO ã¨∞â◊√HÍ¡Oâ◊√Hõ"∞£ I
â◊HÎ̃ã¨fiã≤ÎHõ ^Œ~°ƒù=Ú+≤ìHõ [Ñ¨„ã¨H± „ã¨∞H±„ã¨∞"åcè=~å<£
^Àiö~ü a„Éèí`« =∞Oz`«„u#Ü«∞#O ~°HÍÎÉèí=∞yflOÉèí*Ë II
D Jyfl=∞O„`«=Ú K≥·„`«â◊√^Œú K«`«∞~°ÌtÜ«∞O^Œ∞, LÑ¨"å™êk
xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ áê\ÕK«∞K«∂ 12"ÕÅ∞ [Ñ≤OKåe. Ñ≤=∞‡@ J=∂"åã¨º<å_»∞,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 413
=∞^è∞Œ ~° ÉèHí ∆õ º=ÚÅ`À „ÉÏÇ¨Ï‡} Éè’[#O [~°áêe. Ü«∞^ä•â◊HÎ̃ ^ŒH} ∆˜ ezÛ

ã¨`«¯iOKåe.
=∞~° ∞ ã¨ \ ˜ ~ ÀA#∞O_ç Ç¨ Ï Ÿ=∞„^Œ = º=ÚÅ∞ ã¨ = ∞‰õ Ä ~° ∞ ÛH˘x,
UHÍ„QÆz`«=Î Ú`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. =∞„iã¨q∞^èÅŒ ∞ aÜ«∞º=Ú, uÅÅ∞,
~ål, <Õ~Ú`À q_çq_çQÍ 108 ™ê~°∞¡ PÇ¨ï`«∞Å∞ ã¨=∞iÊOKåe.
â’¡II ^ŒâßÇ¨Ï"Õ∞=O x~°fi~°ºÎ q^è•<Õ# q^è•#q`ü
^Œ`åfiÑ¨Ó~å‚Çï¨ uO ã¨=∞ºˆQHÍ^ŒâßºO kfi*’`«=Î ∂<£ I
ãÖÑ¨Ó[º `«~°ÊÜÕ∞kfi`≥Âº~°º^ä•qÉèí==∂^Œ~å`ü
QÆ∞~°"^Õ HŒ }
∆˜ ÏO ^Œ^•º^Œ~∞° }ÏO QÍO Ñ¨Ü∞« ã≤fih"£∞ I
"å™êOã≤^#Œè ^•<åºx ^Œ`åfi ãÖ„Ñ‘}ÜÕ∞`ü Ñ¨Ù#ó
ã¨fi=∞O_»ÖÏO`«O „Ñ¨Ü∞« *ËfÊ~îO° ã¨#=â◊HHÎ̃ "õ ∞£ I
Ñ‘`åâıfi`å-~°∞}Ï Hõ$ëê‚ ^è∂Œ „=∂f„"å ã¨∞ÊùeOyh
~°∞z~å*Ïfieh „áÈHÍÎ Hõ$âß<À~°fl= â◊HÜ Îõ ∞« ó I
ã¨fic*Ë<åã¨#O ^Œ^•º#∂‡iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
`«„`« ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^ŒfiÇ≤ÏflO qkä<å „áÈHõÅÎ Hõ} ∆ "£∞ I
JOQÆÑÓ¨ *ÏO Ñ¨Ù~åHõ$`åfi =¸iÎ~ë° œì ^Œàı +≤fi=∂ó
*Ï`«"^Õ •ó ã¨ÑlÎ̈ Ç¨fi Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï#ãÖ[˝Hóõ I
Jâ’fi^Œ~[° ãÖ*’˝-#ºó Ñ¨Ù#Ô~fiÂ âßfi#~åÇ¨ÏfiÜ«∞ó
H“=∂~°`*Õ Ïó ™êºkfiâ◊fi=ÚM’ ^Õ==ÚM’Ñ¨~ó° I
J~åÛºó ã¨fiã≤HÎ âõ H◊ ÉÎ̃ Ïè ºO q~ål`« Hõ~åO|∞*Ïó
Ö’ˆHâß#~°ÛÜÕ∞^£ ÉÏ¿ÇÏº =„*Ï^•ºÜ«Ú^äŒ ãÖÜ«Ú`å<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ D q^è=Œ ÚQÍ
Ñ¨k~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ UHÍ^Œt<å_»∞ Ñ¨Ó~å‚Çï¨ u QÍqOz
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
414 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å#∞ ã¨`¯« iOKåe. Ü«∞^ä•â◊HÎ̃ ^ŒH}∆˜ Å∞ ã¨=∞iÊOKåe. Ñ≤=∞‡@
QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ HõÑ≤ÅQÀ=Ù#∞ (K«Hõ¯QÍ áêeK«∞ÛK«∂ ^Œ∂_» Hõey#k)
ã¨=∞iÊOKåe.
W^ÕQÍHõ =„™êÎÉ~íè }
° ^è#Œ ^è•#º=ÚÅ∞ WzÛ QÆ∞~°∞ J#∞„QÆÇÏ¨ =Ú#‰õΩ
áê„`« ∞ _» ∞ HÍ=ÅÜ« Ú #∞. Ñ≤ = ∞‡@ #=â◊ H ˜ Î Ü« Ú Hõ Î Ñ‘ ~ î ° = ∞O^Œ ∞
=Ç≤Ïfl=∞O_»ÖÏO`«Ñ¨Ó[ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
JyflÜ≥ÚHõ¯ #=â◊‰Ωõ ÅÎ ¿Ñ~°∞¡ W@∞¡O_»∞#∞. 1. Ñ‘`å 2. âıfi`å 3.
J~°∞}Ï 4. Hõ$ëê‚ 5. ^è∂Œ „=∂ 6. f„"å 7. ã¨∞ÊùeOyh 8. ~°∞z~å 9.
*Ïfieh.
''~°O =Ç≤ÏflÜ≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À Pã¨#=Ú
HõeÊOz, =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHÅõ Ê#, ^è•º#=Ú, ëÈ_»â’Ñ¨Kå~°ÑÓ¨ [
KÕÜ«∂e.
JOQÆÑÓ¨ [Ü«∞O^Œ∞ JyflÜ≥ÚHõ¯ J+ì̈=¸~°∞ÅÎ #∂ JiÛOKåe. 1.
*Ï`«"^Õ Œ 2. ã¨ÑlÎ̈ Ç¨fi 3. Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï# 4. Jâ’fi^Œ~[° 5. "≥â· ßfi#~° 6.
H“=∂~°`[Õ 7. qâ◊fi=ÚY 8. ^Õ==ÚY. g~°O`å ã¨fiã≤HÎ õ – â◊H,Î̃ ^è•~°∞Öˇ·
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∂ JiÛOKåe.
â’¡II Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞xfl`«ºO [¿Ñ`ü ™ê„QÆO ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
*ÏÜ«∞`Õ =`«û~å^Œ~åfiQÆ#ú ^è•#º ã¨=∞$kú=∂<£ I
™ê[º=∞#flO „ÑÄÇ¨ïÜ«∂ ^Œfi`«û~åÅ¡É` íè Õ „tÜ«∞O
‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ ü „|Ç¨Ï‡=$Hõã∆ º¨ ^ŒkHä “∆ „^ŒÑ∞¨¶ $`åÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
Hõ~g° ~° „Ñ¨ã∂¨ <≥~· åfi =∞O_»ÖÏ`ü ™êº`ü ã¨=∞$kú=∂<£
+¨}Ï‡ãÖ HõÑÖ≤ Ï*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂^Œfi`«û ~åO`«~ˆ I
`«ãº¨ ãÖ*ÏÜ«∞`Õ ÅH©‡∆ ó H©i„Î ÃãÂÖÎ ’Hõº=Ok`å
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 415
âßeaè~∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂xfl`«ºO qkä<åëÈì`~« O° â◊Ò« I

„gÇ≤ÏQÀ =∞Ç≤Ïëê<åfl^≥ºÂ ó Éè=í #O `«ãº¨ Ñ¨Ó~°º`Õ
uÅÇ¨ÏŸ"Õ∞# =∞Ç¨ÏfO ÅH©‡∆ =∂áÈflu =∂#=ó I
Ñ¨ÖÏâ◊aÅfi Yk~° â◊g∞^Œ∞QÆú =∞Ç‘Ï~°∞Ç¨"£∞
q`«O`« `å~°QfiÆ ^èÜ Œ ∂≥ ó ã¨q∞kƒùifl`«º =∞ëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
UˆH# AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f „ÑüÑ¨`ü ã¨fi^ä"Œ å ã¨∞nèó
™ê^èÜ
Œ ∞Õ ^ŒdÖÏ<£ HÍ=∂<£ +¨}Ï‡™ê<åfl„`«ãO¨ â◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D q^è=Œ ÚQÍ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
„Ñük#=¸ Jyfl^Õ=Ùx Ñ¨ÓlOK«∞K«∂ 1008 ™ê~°∞¡ Jyfl=∞O„`«=Ú#∞
[Ñ≤Oz#, XHõ ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ JkèHõ ^èŒ#=O`«∞_»QÆ∞#∞. <Õu`À
áêÜ«∞ã¨=Ú Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ KÀ, XHõ ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ =Ú
ÃÑ~°∞QÆ∞ – <≥~Úº – `Õ<≥ g\˜`À "≥∂^Œ∞QÆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ q_çq_çQÍ
`«_Ñç ≤ x`«º=¸ 108™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ÖË^• g\˜`À QÆ<flÕ ~°∞Ñ¨ÓÅ∞
q_çq_çQÍ 108™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz# JÃ+âìÂ fi◊ ~°º=ÚÅ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
HõÑÅ≤ QÀÑ¶∞¨ $`«=Ú`À x`«º=¸ 108™ê~°∞¡ 6 <≥ÅÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
KÕã#≤ XHõ ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ãÖÑ¨^Œ á⁄O^Œ∞#∞. Q˘Ñ¨Ê H©iÎ
=∞O`«∞_»Q∞Æ #∞. âße ^è•#º=Ú`À 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ ™ê^è‰Œ Ωõ x
WÅ∞¡ ^è•#º – Ñ¨â√◊ – ãÖÑ¨^ÅŒ `À xO_»∞#∞.
uÅÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ^è#Œ =$kú – 1. "≥∂^Œ∞ 2. =∂ˆ~_»∞ 3.
K«O„_» 4. [q∞‡ 5. H©~∆ =° $Hõ∆ 6. qHõOHõ 7. J~°QfiÆ ^èŒ ( ) 8. QÆ<flÕ ~°∞
9. HõÅ∞= 10. Hõ=∞Å=ÚÅ∞ 11. #Å¡HÅõ ∞= 12. Z„~°H=õ ∞Å=ÚÅ∞ 13.
HõÇ¨¡~°=ÚÅ∞ (`≥Å¡Hõ=∞Å=ÚÅ∞) 14. *Ïl 15. ^Œ∂~°fi, D 15
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
416 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„^Œ=º=ÚÅ`À áê_»ºq∞#∞O_ç Ñ¨Ói‚=∞=~°‰Ωõ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ KÀ, ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
ã¨=∞ãÎ̈ HÀiHõÅ#∞ 6 <≥ÅÖ’ ã≤kOú Ñ¨KãÕ ∞¨ H˘#∞#∞.
D 15 „^Œ=º=ÚÅÖ’ 7 ã¨q∞^èÅŒ ∞ 7 Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ 1 ^Œ∂~°fi HõÅ=Ù.
g\˜x 15 ~ÀAÅÖ’QÍx, áê_»ºq∞<å_Õ D 15 „^Œ=º=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∞« =K«∞Û#∞. q_çq_çQÍ 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
`«∞~°QÍyfl =∞O„`=« Ú
â’¡II LuÎ+ª̈ Ñ¨Ù~°∞+¨ „|∂Ü«∂^Œiú Ñ≤OQÆà◊ `«`Ê« ~°O
Ö’Ç≤Ï`åHõ∆ Ñ¨ÔŒ ^ÕÇÏ≤ "Õ∞ ^Œ^•Ñ¨Ü∞« ~î^° fiŒ Ü«∞"£∞ I
K«`∞« ifiOâ◊`º« Hõ~∆ å`å‡ ã¨=∞$kú =∞#∞si`«ó
|∞∞ëêº^ŒÜ«∞ó Ñ¨Ù~å„áÈHÍÎó +¨_£Éèí∂`«Hõ~°}ÿ̌„ã≤Îaèó I
K«`∞« iƒù~∞° ºQÆÖ<Ë å-Ô~‚Â ~°∂‡Å=∞O„`« ã¨=Ú^£É"íè ó·≥
q^Œn` è « +¨_O» QÍx *ÏuÜ«ÚHÍÎx=∞O„`«q`ü I
ÅHõ=∆ ∞#∞O [¿Ñ^Õ#O Ñ¨Ü∂≥ -<Õfl# ã¨ãi¨ Êëê
^ŒâßOâ◊OAÇ¨ïÜ«∂^ŒfiÇ¨Ï∫fl `«∞~°QÍyfl=∞#∞O ã¨‡~°<£ I
Ñ‘~ˆ „î áêwi`Õ-Éèºí ~ˆ Ûº`ü `«ÔŒ QÔ ~· ∂° ‡iÎ aèãû¨ Ç¨Ï
PâßáêÖˇã· nÎ̈ Ü«∂„ÃãÂóÎ J~°ÛÜÕ∞^Œ=÷ º"åÇ¨Ï#"£∞ I
„áê`«ó ™êfl#~°`À=∞O„f ã¨ÇÏ¨ „ãÖ Ü≥∂[¿Ñ‡#∞O
l`åfi~ÀQÍ<£ ã¨∞YOr"Õ`ü „tÜ«∂ =~°¬ â◊Ò« #~°ó I
`«∞~°QÍyfl =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : LuÎ+ª¨ Ñ¨Ù~°∞+¨ Ç¨ÏiÑ≤OQÆà◊ Ö’Ç≤Ï`åHõ∆ ^ÕÇÏ≤ "Õ∞ ^Œ^•Ñ¨Ü∞«
™êfiÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 417
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ =∞O„`«=ÚÖ’x Ç¨ÏÅ∞¡Å∞ c[=ÚÅ∞,

JK«∞ÛÅ∞ â◊‰õΩÎÅ∞ 6{5{4{4{4{3{3{4{7 JHõ~∆ =° ÚÅ`À Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ,
t~° "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
ã¨fi~å‚â◊fi`«÷O qx~°æ`«O Ç¨ï`«=Ç¨ÏO ã≤O^èŒ∂~°Ñ¨ÙO[„Ñ¨ÉèíO
*ÏfiÖÏaèiflz`åOQÆ ~À=∞x K«Ü∞« O HÍO`åº[QÆ<À‡Ç¨Ï#O I
JâßfiHÍ~° =∞#~°… ~°`fl« qÅã¨^£ Éè∂í ëêÅã¨`ü HõO^ä~Œ O°
~°`≥ÂfliO„kÜ«∞ x~°æ`≥·~°fiã¨∞=∞f =∂KåÛù^ŒÜ«∞O`«O ã¨‡ˆ~`ü I
ÃÑ· =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, áêÅ∞, <Õ~Ú, áêÜ«∞ãÖ ^ŒâßOâ◊
Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOz# ã≤kOú K«∞#∞. Ñ‘~°î Ñ¨Ó*Ï^Œ∞Å∞ PÃÑ· PK«iOKåe.
„Ñük#=Ú ™êfl<åO`«~°O ã¨Ç¨Ï„ã¨[ÑÖ KÕã≤#, ã¨~°fi~ÀQÆ=Ú‰õΩÎ_≥·,
ã¨∞Y=ÚQÍ n~å…ÜÚ« =ÙQÍ rqOK«∞#∞.
â’¡II Ç¨Ï$`ü„Ñ¨=∂}Ë [ÖËã≤÷`åfi ÉèÏ#∞=∂Ö’Hõº ãÖÜ«∞`«ó
K«`∞« ó ã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñ¨[¿Ñxfl`«ºO ãÖ=`«û~å=kä I
JÑ¨=∞$`«∞ºÉèÜ í ∞« O~ÀQÆ Hõ$`åº^•i„^Œ ãÖÉè"í å<£
Hˆ â¡ ßxfli˚`º« `Õ[ã‘fi r"Õ^fiŒ ~°¬ â◊Ò« ã¨∞nèó I
Hõ$uÎHÍÜ«∂O „ÑüÑ¨k âßeÇ¨ÏŸ"≥∂ ^è#Œ „Ñ¨^óŒ
^Œ^•è flâ◊g∞ ã¨q∞kƒù~åfi „Ñü=`«∞û Éè"í ^Õ #úŒ "£∞ I
Wëêì"åÑ≤~Î ƒ° "ù ^Õ •*Â̌ºó Ñ¨^‡Â≥ ó „QÍ=∞=∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü
uÖˇ~· À˚u+¨‡f Éè∂í `≥· iÑ¨Ù~å[ºO [ÜÕ∞#fl$Ñ¨ó I
Jâ◊fi`«÷ ã¨q∞^èÀ "Õ∞+‘ Ñ¶∞¨ $`åHÍÎ AÇ¨ïÜ«∂#fl~°ó
Hõ<åºq∞ëêì =∞"åáÈflu ™êÑ≤ `«O „áêÑ¨ÙflÜ«∂`ü Ñü"£∞ I
â◊√^•ú*ºË # Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ"≥∂ [fi~°<åâ◊H~õ ó° ã¨‡$`«ó
ã¨áêÎÇÏ¨ O AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f |O^è∂Œ Hõ ‰õΩã¨∞"≥∞óÿ â◊√Éè̌ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
418 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Ñ¨~º° O`«=Ú hà◊Ö¡ ’
xÅ|_ç, ã¨∂~°∞ºx K«∂K«∞K«∂ x`«º=¸ 4"ÕÅ∞ [ÑÖ, XHõ ãÖ=`«û~°
Ñ¨~º° O`«O KÕã#≤ JÑ¨=∞$`«∞º – ~ÀQÆ – Hõ$`åº – ^•i„^Œº ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
Hõ$uÎHÍ #Hõ∆„`«Ü«ÚHõÎ áê_»ºq∞<å_»∞, ^è•#º=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã≤#,
ÖË^• áê_»ºq∞<å_»∞ [q∞‡ã¨q∞^èŒÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`À `«_çÑ≤ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤#
^è#Œ „áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞. P[ºÇ¨ÏŸ=∞=Ú =Å# W+¨ãì k≤ ,ú Ñ¨^‡Œ Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å#
JkèHÍ~°„áêÑ≤,Î *’ºu+¨‡f (=∂<Õ~∞° ) `≥Å· Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å#, â◊`$« ^è#Œ „áêÑ≤,Î
(~å[ºã≤kú) HõÅ∞QÆ∞#∞.
~åq ã¨q∞^èÅŒ ∞ <Õu`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @=Å#, W+¨„ì ã‘`Î À q"åÇ¨Ï=Ú
[~°∞QÆ∞#∞. „ã‘Î Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ W+¨=ì ~°∞x á⁄O^Œ∞#∞. â◊√^Œú Ñ¶∞¨ $`« Ç¨ÏŸ=∞=Ú
[fi~°<åâ◊H=õ ∞QÆ∞#∞. |O^è∂Œ Hõ Ñ¨Ù+¨ÊÇ¨ÏŸ=∞=Ú U_»∞~ÀAÅ∞ XHõ "≥~Úº
K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ =O`«∞_»Q∞Æ #∞.
â’¡II ™ê„QÆO ã¨ÇÏ¨ „ã¨=∞z~å#‡Ç¨ÏfO „tÜ«∞=∞â◊√fl`Õ
=∂ãÖ H©~ˆ∆ } QÆ"ºÕ # H©~∆ åÇ¨~À l`ÕO„kÜ«∞ó I
ã¨ÇÏ¨ „ãÖAÇ¨ï Ü«∂#‡O„f ãÖÑ¨^•=∞käáÈÉè"í ` Õ ü
P*ÏºHõÎ ^Œ∂~åfi Ç¨ÏŸ"Õ∞# r"Õ^fiŒ ~°¬ â◊Ò« #~°ó I
JëÈì`~Î« ° â◊Ò« x`«ºO Ç¨Ïqëê=∞$QÆ=Ú„^ŒÜ∂«
AÇ¨Ïfi`À *ÏÜ«∞`Õ ÅH©; ~°#÷ ^è•#º ã¨=∞$kú^• I
„Ñü=∂ãÖ „ÑüÑ¨k AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«O Ñ¶∞¨ $`≥ó·
N~°ƒ"ù #Õ ‡Ç¨Ïf `«ãº¨ +¨}Ï‡™ê^Œ#áê~Úh I
J~°∞}ÿ̌~°∞`«ÊÖˇ·ó Ñ¶¨Ù¡ÖÂ̌¡~°‡^äŒ∞ ~°„`«Ü«∞ ãÖÜ«Ú`≥·ó
AÇ¨ïÜ«∂^Œfi`«û~å~°O÷ Ü«∞ó ã¨É"íè kÕ Ok~åÑüó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 419
J~°∞}Ï*Â̌º „ã≤Î =∞^èfiŒ HÔ ÎÂ ~°∞Ç˚ ï¨ Ü«∂ ^Œ#fiÇ¨ÏO ã¨∞nèó

ã¨ÇÏ¨ „ãÖ =`«û~åˆ~#÷ Éè"í ` Õ ü Éè∂í q∞Ñ¨Ù~°O^Œ~ó° I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÀH©∆~°=Ú`À, XHõ <≥Å
Ñ¨~°ºO`«O l`ÕO„kÜ«Ú_≥· Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# ^èŒ#„áêÑ≤Î, <Õu`À `«_çÑ≤#
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ n~å…ÜÚ« =Ù ã≤kOú K«∞#∞. =∞$QÆ=Ú„^Œ`À Ç¨Ïqã¨∞û
„QÆÇÏ≤ OK«∞K«∂ 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ JYO_» ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
(=∞$QÆ=Ú„^Œ J#QÍ z\˜ÔH#„"ÕÅ∞, K«∂Ñ¨Ù_»∞„"ÕÅ∞ ÃÑ·H˜ KåÑ≤,
J<åq∞Hõ – JOQÆ∞+ª̈ – =∞^èºŒ =∂„QÆ=ÚÅ∞ HõeÑ≤# ÖË_=ç ÚMÏHÍ~°=ÚQÍ
U~°Ê_»∞#∞).
<≥ÅÖ’x ~Ô O_»∞ áê_»ºq∞ u^ä∞Œ ÅO^Œ∂, <Õu`À Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«ÚK«∞O_ç#KÀ 6 <≥ÅÖ’ ã≤÷~°"≥∞ÿ# ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞. qHõã≤Oz#
Hõ=∞Å=ÚÅ#∞ „u=∞^èŒ∞~°=ÚÅ`À ("≥~Úº – áêÅ∞ – `Õ<≥) HõeÑ≤,
K«~°∞„^Œ=º=Ú#∞ "≥~Úº™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤# 6 <≥ÅÖ’ JkèHÍ~°=Ú
â’¡II =`«ûOAÇ¨Ïfi`«ãÎ̈ã¨º ÅH©;iO„^Õ} "åOzè`å
AÇ¨ïÜ«∂^Œ=∞$`åYO_≥ó· Ñ¨Ü∂≥ -ÔHÂÎó ã¨ÑÎ̈"åã¨~°"£∞ I
„uã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñük#O =∞O„`«q^£ ql`ÕO„kÜ«∞ó
Hõ$`åº„^ÀÇ¨Ï[fi~À<å‡^Œ ~ÀQÍ<£ l`åfi x~°O`«~"° ∞£ I
r"Õ^fiŒ ~°¬ â◊Ò« Éè∂í `åfi `Õ[™ê ÉèÏã¨¯~°„Ñ¨Éóíè
Hõ~g° ~° [áêaÅfi Ñ¨ÖÏâ◊#$Ñ¨ Éè∂í ~°∞Ç¨"£∞ I
„Ñ¨ã¨∂<≥·ó ‰õΩ=Ú^≥·ó Ñ¶¨Ù¡ÖÂ̌¡ó ‰õΩ~°O>ÿ̌~å˚uãÖÉèí"≥·ó
Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~üÇï¨ `åfi „u=∞^èfiŒ HÔ ~ÎÂ ‡° O„f „ÑüÑ¨ÔŒ „Ñü I
„áêÑ¨ÙflÜ«∂#‡Ç¨ÏfO ÅH©;O =`«û~å^•fiOzè`åkèHÍ"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
420 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
P^•Ü«∞`«O_»∞Å „Ñ¨ãO÷¨ x~°‡ÅO ™ê^è∞Œ â’kè`"« ∞£ I
QÀ^Œ∞Qˆ #ú Ç¨ÏqóHõ$`åfi Hˆ =ÅO`Õ# HõÅÊÜÕ∞`ü
P*ÏºHõOÎ `«`û« =∂^•Ü«∞ Ñ¨Ól`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D q^è Œ = ÚQÍ XHõ
ãÖ=`«û~°=Ú 108 ™ê~°∞Q¡ Í Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨HÖõ Ïcè+=ì¨ ÚÅ∂ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
x`«º=¸ =¸_»∞"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , JaèKå~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞, âßs~°Hõ
– =∂#ã≤Hõ ~°∞QÆ‡`«Å∞ `˘Åy n~å…ÜÚ« =Ù á⁄O^Œ∞#∞.
QÆ<flÕ ~°∞ – =∞O^•~° – =∂ˆ~_»∞ – "≥∂^Œ∞QÆ – ~å[=$HõO∆ ( )
Ñ¨ÓÅ`À, HõÅ∞= – QÀiO@ – *ÏlÑ¨ÓÅ`À „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`«=ÚQÍ,
„Ñ¨`ÕºHõ=ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# XHõ ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’ =∞<À"åOKè«
<≥~°"Õ~°∞#∞.
XHõ „Ñ¨ã÷¨ „Ñ¨=∂}=Ú aÜ«∞º=Ú#∞ fã¨∞H˘x â◊√„Éè=í ÚQÍ Hõ_yç
QÀH©~∆ =° Ú`À =O_ç, Ç¨Ïqã¨∞ûQÍ `«Ü∂« ~°∞KÕã,≤ =∞~°Å ^•xx <Õu`À HõeÑ≤
=Ú^ŒÅÌ ∞QÍ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@
â’¡II QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊkaèó ã¨=∞ºH± [Ñ≤`åfi-ëÈì`«Î~°Oâ◊`«O
AÇ¨ïÜ«∂`ü „ÑüÑ¨^ºŒ yflO ^è•º`åfi `«∞~°QÆ q„QÆÇÏ¨ "£∞ I
*ÏÜ«∞`Õ=`«û~å^Œ~åfiQ∑ ÅH©;ó„`≥Ö· ’Hõº "≥∂Ç≤Ïh
=∞O„`Õ}Ï-<Õ# ãÖ[áêÎO =KåO MÏ^Õk<Ì åQÆ"∞Õ I
ÉèÏ~°f x=¿ã`«ãÎ º¨ =ÚMÏOÉè’*Ë qxâ◊ÛÖÏ
◊ O« [ÑÎ̈O[ÅO „áê`«ó Ñ≤É#Ë fl~°ó I
[~î~° åyfl~ü [fiÖË`ãÎ« º¨ Ç¨Ïq¿+= Ç¨ï`åâ◊#ó I
Hõ$`åfi#=Ñ¨^•`å‡#O =∞O_»ÅO „áêQÆ∞ni`«O
HõÅâß#fl=HõÖÏº}Ï<£ ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü„áÈHõÎ =~°‡Î <å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 421
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jyfl^Õ = Ùx QÆ O ^è Œ

Ñ¨ÙëêÊ^Œ∞Å`À JiÛOz, Jâ◊fiâ◊s~°∞xQÍ ÉèÏqOz – ^è•ºxOz ÃÑ·
=∞O„`«=Ú#∞ 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤OK«∞K«∂ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ XHõ
ãÖ=`«û~°HÍÅ=ÚÖ’ PHõ~¬° }â◊HxÎ̃ , JYO_»ãO¨ Ñ¨^#Œ ∞ á⁄O^Œ∞#∞.
„áê`«óHÍÅ=Ú# D =∞O„`«=Ú`À ''=ã¨——#∞ Jaè=∞O„uOz,
ÉèHí O∆˜ z#KÀ Q˘Ñ¨Ê "åH± Ñ¨@∞`«fi=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. J^Õq^è=Œ ÚQÍ 108 ™ê~°∞¡
Jaè=∞O„uOz [Å=Ú ¿ãqOz# [~î~° åyfl =$kú K≥O^Œ∞#∞.
#=Ñ¨^Œ =∞O_»Å=Ú x~å‡}=Ú KÕã,≤ JO^Œ∞ `˘q∞‡k HõÅâ◊=ÚÅ∞
™ê÷ÑO≤ z, Ñ≤=∞‡@ –
â’¡II H©~∆ =° $Hõ∆ `«fiQÆ∞^£ Éè∂í `≥ó· HÍfi^è™·≥ êÎ<£ Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `ü „Hõ=∂`ü
=„™êÎkaè~Å° OHõ$`«º #=~°`åflx xH˜¿∆ Ñ`ü I
=∞^èºÕ ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^Œyfl =¸sÎ~ë° œì kâßO„Hõ=∂`ü
‰õΩOÉèË+¨µ QÆO^èŒÑ¨ÙëêÊ^≥Âº ~°∂÷Ñ¨nÃÑ·~°‡<ÀÇ¨ÏÔ~·ó I
ã¨Ê$ëêìfi [¿Ñ`«` Î ó« ‰õΩOÉèÏ<£ =∞O„`«=∞ëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£
Jaè+O≤ KÕ`` Î« ó« ™ê^èºŒ O qh`«O ^Œ`Î« ^ŒH} ∆˜ "£∞ I
[fi~°„QÆÇÏ¨ =∞Ç¨~ÀQÆ ^•i„^•ºn<£ ql`«ºã¨ó
r"Õ^fiŒ ~°¬ â◊Ò« ã¨=∞ºQÆa+è H≤ óÎõ „tÜ«∂ã¨ÇÏ¨ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – H©∆~°=$Hõ∆ Éˇ~°_»∞`À KÕã≤#
HõëêÜ«∞=Ú#∞ "å\˜Ü«∞O^Œ∞ xOáêe. JO^Œ∞ #=~°`«fl=ÚÅ∞Oz
=G=Ú`À PKåÛù^#Œ KÕÜ∂« e. =∞^èºŒ HõÅâ◊=∞O^Œ∞ Jyfl^Õ=Ùx, q∞ye#
"å\˜Ü«∞O^Œ∞ Ñ¨Ó~åfik kâ◊„Hõ=∞=ÚQÍ JyflÜ≥ÚHõ¯ J+¨ì=¸~°∞ÎÅ#∂
P"åÇ¨Ï#KÕã≤ ÑÖKÀÑ¨Kå~° Ñ¨Ó[ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
422 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞~°Å P ‰õΩOÉèí=ÚÅ∞ `å‰õΩ`«∂ 108 ™ê~°∞¡ =¸Å=∞O„`«O
[Ñ≤OKåe. Ñ≤=∞‡@ QÆ∞~°∞^ŒH}∆˜ ã¨=∞iÊOz, P ‰õΩOÉè=í ÚÅÖ’x [Å=Ú`À
™ê^èŒº=ºHÎ̃ Jaè¿+HÕz# „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒÅ∞, ~ÀQÆÉÏ^èŒÅ∞, ^Œi„^Œ=Ú `˘Åy
^è#Œ =O`«∞_≥· n~å…ÜÚ« =Ù á⁄O^Œ∞#∞.
K«`∞« ~°óú Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ ÑÖK«^â Œ ó◊ Ñ¨@Åó
J^äqŒ +¨µ‚ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äŒ =ˆHº∆ =∞Ç¨=∞O„`å<£ qëÈ‚ó ã¨~åfi~°™÷ ê^èHŒ Í<£
Ü«∞ã¨º ãÖã¨‡~°}Ï`ü ãÖ`ÀÉè"í åÉËó÷ áê~°=∂„t`åó I
`å~°O #=∞ó Ñ¨ÔŒ Ñ¨âßÛ#fl~“ n~°… ã¨=∞xfi`Ò
Ñ¨=<À}ÏÜ«∞ =∞O„`À-Ü«∞O „áÈHÀÎ =ã¨fiHõ~∆ åxfi`«ó I
™ê^èºŒ <å~åÜ«∞}ó „áÈHÀÎ =Úxâ◊ÛOù ^Œ L^•Ç¨Ï$`«O
=∞O„`«ãº¨ ^Õg QÍÜ«∞„f ^Õ=`å q+¨µ~‚ =° ºÜ«∞ó I
„‰õΩ^À÷ÖÏ¯Ü«∞ Ç¨Ï$^•MÏº`«O =∞Ç¨ÏŸÖÏ¯Ü«∞ t~°óã¨‡$`«ó
™ê^èºŒ <å~åÜ«∞}ó „áÈHÀÎ =Úxâ◊ÛOù ^Œ L^•Ç¨Ï$`«O
=∞O„`«ãº¨ ^Õg QÍÜ«∞„f ^Õ=`å q+¨µ~‚ =° ºÜ«∞ó I
„‰õΩ^À÷ÖÏ¯Ü«∞ Ç¨Ï$^•MÏº`«O =∞Ç¨ÏŸÖÏ¯Ü«∞ t~°ó ã¨‡$`«O
g~ÀÖÏ¯Ü«∞ tMÏ„áÈHÍÎ ^Œ∂ºÖÏ¯Ü«∞O Hõ=K«Oã¨‡$`«O
g~ÀÖÏ¯Ü«∞ tMÏ„áÈHÍÎ ^Œ∂ºÖÏ¯Ü«∞ Hõ=K«Oã¨‡$`«"∞£ I
ã¨Ç¨Ï„™ÈÖÏ¯Ü«∂-G=ÚHõÎ =∞OQÆHõ¡Ñ≤ÎiÜ«∞O =∞`å
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 423
Éè∂í Ü≥∂=Ô~~‚Â ‡° <Àó +¨_ƒç óù +¨_O» QÍx ã¨=∂K«~ˆ `ü I

J=tëœì Ñ¨Ù#~°fi~“‚ qâ◊º¿ã`ü ‰õΩH˜Ñ∆ $¨ +ª̈Ü∂≥ ó
|^Œkú H± K«„Hõ=∞O„`Õ} =∞O„`«=~å‚OãÎ̈<Ò#º¿ã`ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê~°fi~°÷ ã≤kúxK«∞Û q+¨µ‚
=∞Ç¨=∞O„`«=ÚÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flq. ã¨‡~°} =∂„`«=ÚKÕ`«<Õ ãÖ™ê~°
™êQÆ~=° Ú#∞ `«iOÑ¨KÜ Õ Ú« #∞. q+¨µ‚ JëêìHi∆õ W@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó : FO #"≥∂ <å~åÜ«∞}ÏÜ«∞ I
<å~åÜ«∞}=Úx |∞∞ã≤ñ I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I xifiHÍ~° q+¨µ~ˆ‚ =Ì `å I
FO c[O PÜ«∞â◊HóÎ̃ I
''=∞O„`«`«O„`«„Ñ¨HÍâ◊—— „QÆO^èŒ=∞O^Œ∞ JO`«~åºg∞ |∞∞+≤ó I
QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I Jx K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
ÑÖKåOQÆ "åºã¨q∞@∞¡O_»∞#∞.
„‰õΩ^ÀúÖÏ¯Ü«∞ Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó I
=∞Ç¨ÏŸÖÏ¯Ü«∞ t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
g~ÀÖÏ¯Ü«∞ tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
^Œ∂ºÖÏ¯Ü«∞ Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
ã¨Ç¨Ï„™ÈÖÏ¯Ü«∞ J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò I
Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ P~°∞ JHõ∆~°=ÚÅ`À (XH˘¯Hõ¯
JHõ∆~°=Ú`À) +¨_»OQÆ<åºã¨=Ú, q∞ye# Ô~O_»∞ JHõ∆~°=ÚÅ`À, ‰õΩH˜∆,
Ñ¨$+ª̈=Ú (gÑ¨Ù)ÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ K«„Hõ=∞O„`«=Ú`À (K«„HÍÜ«∞™êfiÇ¨) Jx z\˜Hõ"Õã≤
kQÆƒO^è#Œ O KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
424 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
qÉè∂í u ÑÖ[~°<åºãÖ
â’¡II P^è•~ˆ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ =„ˆHÎ ^Àó Ñ¨#∂‡ÖË+µ¨ <åã≤Hˆ
HõO~ˆ <î åÉè∫ Ç¨Ï$k‰õÄ~ˆ Û áê~°≈fiÑ¨$¿+ª+µ¨ `«`Ê« ~°"∞£ I
=¸~å÷ã¨º <Õ„`«„â◊=}„Ñ¶¨∂}Ë+¨µ `«^Œ#O`«~°O
^Àóáê^Œ ãÖ^èºŒ OQÆ∞o+¨µ ^è•`«∞„áê}Ë+µ¨ Ç¨Ï$`üãÖ÷¨ Ë I
=¸ˆ~H÷ } ∆õ Ïã¨º Ç¨Ï$`ü ‰õΩH˜∆ ™È~°∞[OÑ¶∂¨ Ñ¨^^Œ fiŒ ÜÕ∞
UÔHH· âõ ’#º¿ã^Œfi~å‚<£ QÆO_®O™È~°∞ Ñ¨^+Õ µ¨ K« I
K«„HõâO◊ Y QÆ^•OÉè’[O Ñ¨^+Õ fi¨ =Ç≤Ï`À#º¿ã`ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤ = ∞‡@ Jëêì H õ ∆ i
=∞O„`«=ÚÖ’x =~°=‚ ÚÅ`À P^è•~° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – =ÚY – Hõ~° –
áê^Œ=ÚÅ – <åã≤Hõ – HõO~î° – <åaè – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩK« – áê~°≈fi –
Ñ¨$+ª̈=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
=∞~°Å t~° – =ÚY – <Õ„`« – „â◊=} – „Ñ¶∂¨ }=ÚÅO^Œ∞, Hõ~° –
áê^•OQÆ∞o ãÖ^è∞Œ Å∞ – ã¨Ñ^Î̈ •è `«∞=ÙÅ∞ – ÑÖK«„áê}∞Å∞ – t~° – <Õ„`«
– =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩH˜∆ – T~°∞ – [OÑ¶∂¨ ^ŒfiÜ«∞ – Ñ¨^^Œ fiŒ Ü«∞ –
QÆO_»ãÅ÷¨ – Éè∞í [ – T~°∞ – áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú <åºã¨=Ú
KÕÜ∂« e. q∞ye# 4 JHõ~∆ =° ÚÅ`À K«„Hõ – â◊OY – QÆ^• – Ñ¨^‡Œ ™ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
=¸iÎ ÑÖ[~° <åºã¨=Ú
â’¡II Jëêì~À‚-+ì̈ „Ñ¨H$õ `åº`å‡ *Ë̋Ü∂≥ -™œ K«`∞« ~å`«‡<åO
ãÖÜ≥∂QÍ`ü ã¨∂iaèó„áÈHÀÎ qtëÈì ^•fi^ŒâßHõ~∆ ó° I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 425
J`«ã#Î̈ ‡O„`« =~å‚^•º ^•fi^Œâã◊ fi¨ ~° ãÖÜ«Ú`åó

^•fi^Œâßk`«º ã¨ÇÏ≤ `å =¸sÎ~ü ^•fi^Œâ◊ q#º¿ã`ü I
Hˆ â◊"å^•ºó „Hõ=∂^Õ¿Ì ÇÏ =Hõº∆ =∂} q^•#`«ó
ÅÖÏ@OˆHâ◊=O ^è•„`å ‰õΩH∆“ <å~åÜ«∞}OÑ¨Ù#ó I
J~°º=∂‚ Ç¨Ï$k q∞„`Õ} =∂^è=Œ O HõO~î° ^Õâ` ◊ ó«
=~°∞}Ë# K«QÀqO^ŒO Ñ¨Ù#~°HÌ } ∆˜ áê~°≈fiˆH I
JOâ◊√<åq+¨µ‚ =∞Oã¨ãO÷¨ ÉèQí̂ # =∞^è∞Œ ã¨∂^Œ#O
QÆÖË q=ã¨fi`å Ü«ÚHõOÎ „uq„Hõ=∞=∞#O`«~"° ∞£ I
"å=∞áê~°≈fiã¨÷ q∞O„^Õ} "å=∞<åYº =∞^ä•Oã¨Hˆ
Ñ¨Óëê‚N^è~Œ <° å=∂#O QÆÖÑË ~¨ #°̊ º ãÖÜ«Ú`«"∞£ I
Ç¨Ï$+‘Hˆ âßÇ¨ÏfiÜ«∞O Ñ¨$¿+ª Ñ¨^‡Œ <åÉèOí `«`ó« Ñ¨~O°
`«fi„ëêì ^•"≥∂^Œ~O° Ñ¨âßÛkfi+¨µ<‚ å Hõ‰Ωõ k#º¿ã`ü I
^•fi^Œâß~°O‚ =∞Ç¨=∞O„`«O `«`À=¸i÷fl „Ñ¨q#º¿ã`ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Ñ¨$käfi – [Å –
`Õ[ – "åÜ«Ú – PHÍâ◊ – JÇ¨ÏOHÍ~° – =∞Ç¨Ï`«`fi« – „Ñ¨H$õ u g\˜`À
„Hõ=∞=ÚQÍ áê^Œ – eOQÆ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚY – =¸~å÷ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« –
JO`«óHõ~°} – ã¨~°fiâ◊s~°=ÚÅO^Œ∞ ã¨$+≤ì, =∞iÜ«Ú ãÖÇ¨~°<åºã¨=Ú
ÖÏK«iOKåe.
(ã¨$+≤<ì åºã¨=Ú#O^Œ∞ =∞O„`«=Ú qÖ’=∞=ÚQÍ K≥ÑÊ¨ =ÅÜ«Ú#∞.
ãÖÇ¨~°<åºã¨=Ú#O^Œ∞ J#∞Ö’=∞=ÚQÍ K≥ÑÊ¨ =ÅÜ«Ú#∞. ã¨$+≤Ü ì ∞« O^Œ∞
`« ` « fi =ÚÅ∞ J#∞Ö’=∞=ÚQÍ#∞, ã¨ O Ç¨  ~° = ∞O^Œ ∞ `« ` « fi =ÚÅ∞
„ÑüÖ’=∞=ÚQÍ#∞ [~°∞QÆ∞#∞).
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
426 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ≤=∞‡@ aO^Œ∞ – <å^Œ – â◊HÎ̃ – âßO`«ãfi¨ ~°∂Ñ¨=ÚÅ#∞ P`«‡
Ü«∞O^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
WÑ¨Ù_»∞ ^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. J+ì̈„Ñ¨H$õ `åº`«‡Hõ
"≥∞#ÿ JëêìH~∆õ =° ∞O„`«=Ú`À – P`«‡, JO`«~å`«‡, Ñ¨~=° ∂`«‡, *Ï˝<å`«‡Å
c[=ÚÅ∞, PO – JO – ÑÖ – „Ç‘ÏOÅ∞ KÕiÛ# qt+ì̈"∞≥ #ÿ ^•fi^ŒâßHõ~∆ °
=∞O„`«"Õ∞~°Ê_»∞#∞.
Ñ≤ = ∞‡@ 16 JK« ∞ ÛÅÖ’x #Ñ¨ Ù Oã¨ H õ =~° ‚ = ÚÅ∞ <åÅ∞QÆ ∞
(|∞∞–|∞∂– – ) q_çzÃÑ\˜ì q∞ye# 12 JHõ∆~°=ÚÅ`À 12
Pk`« ∞ ºÅ¿Ñ~° ∞ ¡ ã¨ O Ñ¨ Ù @=ÚKÕ ã ≤ , ˆ H â◊ " åk 12 =¸~° ∞ Î Å #∞,
ÅÖÏ\Ï^Œ∞ÅÜ«∞O^Œ∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
1. ÅÖÏ>Ë JO Hˆ â◊=^è•`«$ÉèÏºO #=∞ó – ÅÖÏ>Ë I
2. FO PO <å~åÜ«∞}Ï~°º=∞ÉèÏºO #=∞ó – ‰õΩH∆“ I
3. FO WO =∂^è=Œ q∞„`åÉèÏºO #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
4. FO DO QÀqO^Œ=~°∞}ÏÉèÏºO #=∞ó – HõO~î^° âÕ ı I
5. FO LO q+¨fi‚ Oâ◊√ÉèÏºO #=∞ó – ^ŒH} ∆˜ áêˆ~≈fi I
6. FO TO =∞^è∞Œ ã¨∂^Œ#ÉèQí ÍÉèÏºO #=∞ó – ^ŒH} ∆˜ ÏOã¨Hˆ I
7. FO UO „uq„Hõ=∞ q=ã¨fi^è•ƒùºO #=∞ó – QÆà^ı HŒ } ∆˜ ÉèÏQˆ I
8. FO SO "å=∞#WO„^•ÉèÏºO #=∞ó – "å=∞áêˆ~≈fi I
9. FO FO N^è~Œ ° Ñ¨Óëê‚ÉÏè ºO #=∞ó – "å=∂Oã¨Hˆ I
10. FO BO Ç¨Ï$+‘Hˆ â◊ Ñ¨~<°̊ åºÉèÏºO #=∞ó – "å=∞QÆàı I
11. FO JO Ñ¨^‡Œ <åÉè`í fi« RÉèÏºO #=∞ó – Ñ¨$¿+ª I
12. FO Jó ^•"≥∂^Œ~° q+¨µÉ‚ Ïè ºO #=∞ó – Hõ‰Ωõ k I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 427
FO #"≥∂ <å~åÜ«∞}ÏÜ«∞ PO JO ÑÖ „Ç‘ÏO – t~°ã≤ – <åºã¨

=∂K«iOKåe.
H˜s@ =∞O„`=« Ú
â’¡II Ñ¨Ù#ó H˜s@ =∞O„`Õ} "åºÑ¨HOõ q#º¿ã`«` Î ó«
„|∂Ü«∂u¯s@ Hˆ Ü«¸~°Ç¨ ~°O =∞Hõ~‰° Ωõ O_»Å"£∞ I
â◊OYK«„Hõ QÆ^•OÉè’[ Ç¨ÏãÎ̈O Ñ‘`åO|~°O ^è~Œ O°
N=`åûOH˜`« =H∆À-`Õ ã¨Å÷ â◊|=Ì Ún~°Ü∞Õ `ü I
NÉè∂í q∞ã¨ÇÏ≤ `« ™êfi`«‡*’ºu~ü ^ŒfiÜ«∞ =Ú^•Ç¨Ï$`«O
Ñ¨âßÛnÌÑÎ≤ Hõ~åÜÕ∞u ã¨ÇÏ¨ „™êk`«º `Õ[¿ã I
#"≥∂-O`«ó „Ñ¨}"å^Àº-Ü«∞O H˜s@=∞#∞si`«ó
U=O <åºãÖ`«<Ò Hõ$`åº ^è•ºÜÕ∞<åfl~åÜ«∞}OÑ¨~"° ∞£ I
qHÍ~°ÅHõO∆ „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"Õ∞#O ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
`«^âÌŒ ßOâ◊O ã¨~ã° *≤ ~·ˇ ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂#‡^ä∞Œ ~åÑ¨Ù`
¡ ó·≥ I
Ñ‘~ˆ ãî O¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O q=∞ÖÏk ã¨=∞xfi`Õ
q=∞Ö’`«¯i¬}© *Ï˝<å „H˜Ü∂« Ü≥∂QÍ `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
„Ñ¨Ç‘Ïfiã¨`åº`«^èÕâß<å-#∞„QÆÇ¨ #=g∞`«^è•
#"≥∂ÉèQí =Æ `Õ „|∂Ü«∂kfi+¨"‚ Õ K« Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü I
ã¨~fi° Éè∂í `å`«‡<Õ "åã¨∞^Õ"åÜÕ∞u =^Õ`` Î« ó«
ã¨~åfi`«‡ãÖÜ≥∂QÆ Ñ¨^•^ÀºQÆ Ñ¨^‡Œ Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó I
Ñ‘~åî `«‡<Õ Ç¨Ï$^ŒO`À-Ü«∞O =∞O„`å™êÎ~åk si`«ó
^Œ`åfi-<Õ<åã¨#O =∞O„f =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
428 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ H˜s@=∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO H˜s@ ˆHÜ«¸~°Ç¨~° =∞Hõ~°‰õΩO_»Å â◊OYK«„Hõ
QÆ^•OÉè’[ Ç¨Ïã¨Î, Ñ‘`åO|~°^èŒ~°, N=`åûOH˜`« =Hõ∆ó ã¨÷Å, NÉèí∂q∞
ã¨ÇÏ≤ `« ™êfi`«‡*’ºuó nÑ≤HÎ ~õ åÜ«∞, ã¨ÇÏ¨ ™„ êk`«º `Õ[¿ã #=∞ó I
D H˜s@ =∞O„`«=Ú`À ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨~åfiOQÆ <åºã¨=∂K«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ q+¨µ^ ‚ •è º#O WÖÏ KÕÜ∂« e.
L^Œº`À¯\˜ k"åHõ~åÉè= í ∞xâ◊O â◊OYO QÆ^•OÑ¨HOõ [O
K«H„ Oõ a„É`íè « q∞Ok~å =ã¨∞=∞f ãÖâ’aèáê~°≈fi^ŒfiÜ«∞"£∞ I
HÀ\©~åOQÆ^Œ Ç¨~°‰Ωõ O_»Å^è~Œ O° Ñ‘`åO|~°O H“ã¨∞ÉÎ ’è
nÌÑÎ̈O qâ◊fi^èŒ~°O ã¨fi=Hõ∆ã≤ Åã¨„pÛù=`«ûzÇ¨ÏflOÉèí*Ë II
^è•º<å#O`«~°O N=`«û – H“ã¨∞ÎÉèí – =#=∂ÖÏ – JO[e,
QÆ~∞° _»=Ú„^ŒÅ∞ „Ñ¨îŒ ≈OKåe.
H˜s@=∞O„`«=Ú 16 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ Hõ=∞Å=ÚÅ`À
^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~î°=∞O^Œ∞ #=â◊‰õΩÎÅ#∞
P~åkèOKåe.
1. q=∞ÖÏ 2. L`«¯i¬}© 3. *Ï˝<å 4. „H˜Ü∂« 5. Ü≥∂QÍ 6.
„Ñ¨ÇÏ‘ fi 7. ã¨`åº 8. Dâß<å 9. J#∞„QÆÇ¨ .
Ñ≤ = ∞‡@ – FO #"≥ ∂ Éè í Q Æ = `Õ q+¨ ‚ " Õ ã¨ ~ ° fi Éè í ∂ `å`« ‡ <Õ
"åã¨∞^Õ"åÜ«∞ ã¨~åfi`«‡ãÖÜ≥∂QÆ Ü≥∂QÆÑ¨^Œ‡ Ñ‘~îå`«‡<Õ #=∞ó I J#∞
Ñ‘~î°=∞O„`«=Ú`À Pã¨#O ã¨=∞iÊOKåe. Ñ≤=∞‡@ =¸Å=∞O„`«=Ú`À
=¸iÎHÅõ Ê# KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 429
â’¡II P"åÇ¨Ïº Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O ã¨∞QÆOkè ‰õΩã¨∞=∂kaèó

JOQÍ#ºÉèºí ~°Ûº =∞O„`å~å‚<£ Hˆ ã¨~ˆ +¨µ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
^Œà+ı µ¨ "åã¨∞^Õ"å^•º =¸sÎó â◊HãÎ̃ =¨ ∞xfi`åó
"åã¨∞^Õ=O ãÖHõ~} ¬° O „Ñ¨^∞Œ º=∞fl =∞x~°∞^ŒHú "õ ∞£ I
Ç≤Ï=∞Ñ‘`« `«=∂ÖËO„^Œ hÖÏÉèÏó Ñ‘`"« åã¨ãó¨
â◊OYOK«„HõQ^Æ •OÉè’[ ^è~Œ å U`Õ K«`∞« ~°∞ƒù*Ïó I
âßOuO „tÜ«∞O ã¨~ã° fi¨ `åº ~°uO HÀ}^Œà+ı µ¨ `åó
âıfi`« HÍOK« QÀ^Œ∞QÆú ^Œ∂~åfi=~å‚ó ãÖÉè∂í +≤`åó I
¿ÇÏf#ˆ~Û ^ŒàÌ Ï„ˆQ+¨µ â◊OYOK«„HõO QÆ^•O|∞*Ë
~°HÍÎKÛ« Ñ‘`« Hõ#Hõ âßº=∞Hõ$ëê‚ã≤ áêO_»∞~å<£ I
|Ç≤Ï~°„Qˆ ã¨=∞Éèºí ~ˆ Û`ü QÆ~∞° _»O ‰õΩO‰õΩ=∞„Ñ¨ÉOíè
=ÚHÍÎ=∂}˜Hºõ ãÖHÍâ∫ ^ŒH} ∆˜ À`«~Î `
° À xnè I
^èfiŒ [O =~°∞}kQÍƒù̂Q âßº=∞ÅO Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó«
J~°∞}O qÑ¶∞¨ fl=∂ˆQflH©;U âßº=∞=∂~°ºO xâßK«~ˆ I
âßº=∂O^Œ∞~åæO "åÜ«ÚHÀ}Ë ¿ã<å#ºOÑ‘`« g∞â◊fi~ˆ
WO„^•n<£ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«ÊâßÛ^£ =„*Ï^•ºÜ«Ú^èŒ ãÖÜ«Ú`å<£I
Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞kfi+¨µO‚ „áÈÔH~ÎÂ å=~°}óÿ̌ ã¨ÇÏ¨
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∂<£ ÅÉÏúfiO`Õ qëÈ‚ó ™êÜ«Ú[º=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =∞O^Œ∞
<åÅ∞QÆ∞ kâ◊Å 1. "åã¨∞^Õ= 2. ãÖHõ~¬° } 3. „Ñ¨^∞Œ º=∞fl 4. Jx~°∞^Œ∞Åú #∞
â◊HãÎ̃ Ç¨ Ï≤ `«=ÚQÍ JiÛOKåe. gi =~°=‚ ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ Ç≤Ï=∞ – Ñ‘`« –
`«=∂Å – WO„^Œ hÅ=ÚÅ∞QÍ Ü«ÚO_»∞#∞. `«=∞ KÕ`∞« ÅO^Œ∞ â◊OY –
K«„Hõ – QÆ^• – Hõ=∞Å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
430 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
PˆQflÜ«∂k HÀ}=ÚÅO^Œ∞ âßOu – N ã¨~°ã¨fiu – ~°`«∞Å#∞
JiÛOKåe. gi =~°=‚ ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ âıfi`« –HÍOK« – QÀ^Œ∞QÆú –
^Œ∂~åfi =~°=‚ ÚÖ’ #∞O^Œ∞~°∞. L`«=Î ∞ Éè∂í +¨}=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`å„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ D PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞, â◊OY – K«„Hõ
– QÆ^Œ – Hõ=∞Å – H“ã¨∞ÉÎ íè – =Úã¨Å – Y_»æ – =#=∂ÅÅ#∞ JiÛOKåe.
D PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ =~°=‚ ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ, ~°HãÎõ fi¨ K«Ûù – Ñ‘`« – Hõ#Hõ –
âßº=∞ – Hõ$+¨‚ – Jã≤ – áêO_»∞=~°=‚ ÚÅ∞QÍ Ü«ÚO_»∞#∞.
=∞~°Å J+ì̈^àŒ =◊ ÚÜ≥ÚHõ¯ ^ŒH} ∆˜ ÉèÏQÆ=Ú# =ÚHÍÎHÍ~° â◊OYxkè,
L`«~Î É° Ïè QÆ=Ú# =∂}˜HÍºHÍ~° Ñ¨^‡Œ x^è∞Œ Å#∞ JiÛOKåe. J@∞ Ñ≤=∞‡@
|Ü«∞@ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞, ‰õΩO‰õΩ=∞=~°=‚ ÚÖ’ QÆ~∞° _»∞x Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ¨tÛ=∞kâ◊Ü«∞O^Œ∞ âßº=∞=~°‚ ^èŒfi[=Ú#∞, PˆQflÜ«∞=∞O^Œ∞
J~°∞}=~°‚ qÑ¶Ú¨ flx, <≥~· ∞° uÜ«∞O^Œ∞ âßº=∞=~°‚ P~°∞ºx "åÜ«∞=º=∞O^Œ∞
HÍÅ=~°^‚ ∞Œ ~°#æ ∞, Dâß#º=∞O^Œ∞ Ñ‘`=« ~°‚ HÍiÎ̂HÜ«Úx JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^èãŒ Ç¨ Ï≤ `«, WO„^•kÖ’HõáêÅ∞~°#∞ JiÛOKåe.
W\ì̃ ™ê^èŒ# H˘#™êyOz#, ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ^èŒ~å‡~°ú HÍ=∞=ÚÅ#∞ PÃÑ· q+¨µ‚
™êÜ«Ú[º=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`=« Ú
â’¡II „Ñ¨}"À Ç¨Ï$^£ÉQíè =Æ `Õ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ H©i`
Î ó«
„Ñ¨^•è <À "≥+· "‚¨ Õ `«O„`Õ =∞O„`À-Ü«∞O ^•fi^ŒâßHõ~∆ ó° I
|∞∞+≤ó „Ñ¨*ÏÑüâ◊ÛOù ^À QÍÜ«∞„f ÑïH©i` Î O«
^Õ=`å-ã¨º =∞<Àó„áÈHÍÎ "åã¨∞^Õ"À =∞h+≤aóè I
`åˆ~} Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O „áÈHõOÎ ÑÖKåÔ~ó‚Â Hõ=K«O=∞`«O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 431
#=∞¿ãÎ# Éè"í ^Õ G Œ =∞OQÆ HõÅÊ# g∞i`«"∞£ I

=¸i÷flÉèÏÖË ^Œ$â’~å¿ãº QÆÖË ^À~ü Ç¨Ï$^ŒÜ∂« O|∞*Ë
‰õΩH∆“<åÉè∫ ^èfiŒ *Ë *Ï#∞^ŒfiÜÕ∞ áê^Œ^fiŒ ÜÕ∞#º¿ã`ü I
=~°Å‚ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O nH˜` ∆ À ql`ÕO„kÜ«∞ó
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂uÎ"~·≥ å[º ÑïÑ¨Ù` ¡ ó·≥ I
Ñ‘~ˆ „î áêwi`Õ =¸iÎO =¸Å=∞O„`Õ} HõÅÊÜÕ∞`ü
Ñ¨Ó[ÜÕ∞kfikä<å-<Õ# "åã¨∞^Õ=O q^è•#q`ü I
„Ñ¨^=Œä ∂=$uÎ ~°OQÔ · J™êº`ü "åã¨∞^Õ"åkaèóÑ¨~å
âßO`åºkâ◊HãÎ̃ Ç¨ Ï≤ `≥ó· Ñ¨~å ^•fi^Œâ=◊ ¸iÎaóè I
K«`∞« s÷ ã¨∞~°<å^ä•^≥ºÂ ó =„*Ï^≥ºÂ ó ÑÖK«g∞=∞`å
U=OãÖÑ¨Ól`À q+¨µó‚ „Ñ¨^^Œ •ºk+ì̈=∂`«‡#ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ^•fi^ŒâßHõ∆~° q+¨µ‚
=∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO #"≥∂ ÉèQí = Æ `Õ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ I
„Ñ¨*ÏÑü |∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I "åã¨∞^Õ"À^Õ=`å I FO c[O
#=∞ó â◊HóÎ̃ I
FO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
#=∞ó t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
ÉèQí =Æ `Õ tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
"åã¨∞^Õ"åÜ«∞ Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `Õ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«=ÚÖ’x 12 JHõ~∆ =° ÚÅ`À „Hõ=∞=ÚQÍ, t~° –
ÅÖÏ@ – <Õ„`«^fiŒ Ü«∞ – =ÚY – HõO~î° – Hõ~^° fiŒ Ü«∞ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩH˜∆
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
432 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
– <åaè eOQÆ *Ï#∞^ŒfiÜ«∞ – áê^Œ^fiŒ Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ q+¨µ‚ ^è•º#=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
q+¨µO ‚ âß~°^K Œ O« ^„ HŒ À\˜ ã¨^$Œ â◊O â◊OYO ~°^•ä OQÆO QÆ^•
=∞OÉè’[O ^Œ^`Œè O« ã≤`å|˚ xÅÜ«∞O HÍO`åº [QÆ<À‡Ç¨Ï#"£∞ I
P|^•úOQÆ^Œ Ç¨~°‰õΩO_»Å=∞Ç¨ =∞øoO ã¨∞Êù~°`ü HõOHõ}O
N=`åûOHõ =Ú^•~°H“ã¨∞ÎÉèí^èŒ~°O =O^Õ=ÚhO„^≥Âó ã¨∞Î`«"£∞ II
^è•º<å#O`«~°O N=`åûk =Ú„^ŒÅ∞ „Ñ¨^Œi≈OKåe. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
xÜ«∞=∞x+¨ªÅ`À 12 ÅHõ∆Å∞ =∞O„`«[ÑÖKÕã≤, Ñ¶¨∞$`«q∞„t`« uÅÅ`À
12"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ – =¸iÎ HõÅÊ# J~°Û# PK«iOKåe. „Ñ¨^=Œä ∂
=~°}=∞O^Œ∞ JOQÆÑÓ¨ [ – kfifÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞ "åã¨∞^Õ"åkÑ¨Ó[ –
`«$fÜ«∂=~°}=∞O^Œ∞ ^•fi^Œâ◊=¸iÎÑ¨Ó[ – K«`«∞~å÷=~°}=∞O^Œ∞
Ö’HõáêÅ∞~°#∞ – ÑÖK«=∂=~°}=∞O^Œ∞ "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOz#
– ™ê^èŒ‰õΩx ã¨=∞ãÎ̈ Jcè+ì̈=ÚÅ#∂ q+¨µ‚ÉèíQÆ"å#∞_»∞ <≥~°"Õ~°∞Û#∞.
â’¡II áêÜ«∞¿ã#Ñ¶¨∞$`åˆHÎ# =∞O„`«=~°‚ ã¨ÇÏ¨ „ã¨HOõ
AÇ¨ïÜ«∂#‡#ã¨ó â◊√^èºÂ≥ ã¨q∞kƒùó H©~∆ É° ∂íè ~°∞Ç¨"£∞ I
`«`û« OYºÜ«∂ Ñ¨Ü∂≥ -HÍÎaóè ã¨~fi° áêÑ¨q=ÚHõÜ Î ∞Õ
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ áêÜ«∞ã¨
Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å#, z`«Îâ◊√kú HõÅ∞QÆ∞#∞. H©∆~°=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ∞, áêÅ`À `«_çÑ≤
Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« @=Å# ã¨=∞ãÎ̈ áêÑ¨=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
ÅH©; "åã¨∞^Õ= =∞O„`=« Ú
â’¡II Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï c[Ü«ÚQÆàO◊ ~°=∂c[Ü«ÚQÆO Ñ¨Ù#ó
ÅH∆Í‡ºO`Õ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ Ç¨Ï$^ŒO`«ó „Ñ¨}"åkHõó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 433
K«`«∞~°ÌâßHõ∆~À=∞O„`«ó „áÈHÀÎ-Ü«∞O ã¨∞~°áê^ŒÑ¨ó

Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O â◊HcÎ̃ *ÏÉèÏºO ~°=∂ÉèÏºO t~°Di`«"∞£ I
ÅÔH‡Â∆ „áÈHÍÎ tY"å~°‡ "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ H©i` Î O«
#=∞™ê-GO ã¨=ÚkÌ+Oì̈ ã¨~fi° O `å~åkHõÅÊÜÕ∞`ü I
Ç¨ÏŸ=∞O‰õΩ~åºkfiHõã` ≤ ·≥ ~°‡^ä∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖÜ«Ú`≥ó· I
Ñ¨Ó*Ï™êº`ü "≥+· "‚¨ ÑÕ > ‘ Ë ^•fi^ŒâßHõ~∆ ° =~°‡Î <å
áêÜ«∞¿ã#Hõ$`À Ç¨ÏŸ"≥∂ ÅH©;=â◊º „Ñ¨^•Ü«∞Hõó I
=∞^ä∞Œ ~åÔHãÎÂ ÖÎ≤ ~·ˇ ∞° ›`åfi ã¨~fi° HÍ~åº}˜ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ K«`«∞~°ÌâßHõ∆~° ''ÅH©;
"åã¨∞^Õ=—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO NO NO ÅH©; "åã¨∞^Õ"åÜ«∞ #=∞ó I
Wk HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú =O\˜k.
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ #∞O_»∞#∞. FO c[O – „Ç‘ÏO â◊HóÎ̃
„Ç‘ÏO „Ç‘ÏO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
NO NO t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
ÅÔH∆Â‡º tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
"åã¨∞^Õ"åÜ«∞ Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
#=∞ó J¢™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ¨ÓiÎ =¸Å=∞O„`«=Ú`À ã¨~åfiOQÆ<åºã¨=¸ PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
q^Œ∞ºK«ÛO„^ŒxÉèíO =Ñ¨Ùó Hõ=∞Å*Ï"≥·‰õΩO~î°Ü≥∂ˆ~Hõ`åO
„áêÑÎ̈O¿ãflÇ¨Ï=âı# ~°`«flqÅã¨^£ Éèí∂ëêÉèí~åÅOHõ$`å"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
434 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
q^•º ÑÖHõ[^Œ~Ê° }O =∞}˜=∞Ü«∞O ‰õΩOÉèOí ã¨~À[OQÆ^•
â◊OYO ÑÖHõ[ ^Œ~Ê° }O =∞}˜=∞Ü«∞O ‰õΩOÉèOí ã¨~À[O QÆ^•
â◊OYO K«H„ =õ ∞=¸x a„É^íè qŒ ∞`åO kâßÛ„zÛùÜ∞« O=ó ã¨^• II
D =∞O„`«=Ú 14 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, =∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞ Ü«ÚHõÎ
Hõ=∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=∂K«iOKåe. ^•fi^ŒâßHõi∆ =∞O„`«q^è•#=Ú
=Öˇ<Õ Ñ‘~åî k J~°Û# KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
áêÜ«∞ã¨ Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ãÖÑ¨^,Œ „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« uÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú
=Å# W+ì̈HÍ~°ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
^Œk"è å=∞# =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~À Ç¨Ï$kfi+¨"‚ Õ Ñ¨âßÛ`ü Vı-O`«ó ã¨∞~°Ñu ¨ ~°ƒ"ù ` Õ ü
=∞Ç¨|ÖÏÜ«∞ ~î° ^ŒfiO^ŒfiO =∞#∞~°ëêì^âŒ ßHõ~∆ ó° I
|∞∞+≤iO^Œ∞ ifi~å\ò KèO« ^À ^Õ=`å ^Œkè "å=∞#ó
Ç¨Ï$^Õ̂H# t~À^•fiÉèÏºO tMÏ„uaè~∞° ni`å I
Hõ=K«O ÑÖK«aóè „áÈHõOÎ <Õ„`«O `å=kƒù ~°H~Ô∆õ ó·
^•fiÉèÏº=∞Gq∞u „áÈHõóÎ „Ñ¨HÍ~ÀOQÆãº¨ ã¨∂iaèó I
=¸i÷flÉèÏÖË ^Œ$â’~°∞ºˆQ‡ Hõ~‚° <å™œ+ª̈`åÅ∞+¨µ
HõO~ˆ Éî ÏÇ¨ï^ŒfiÜÕ∞ Ñ¨$¿+ª Ç¨Ï$^ŒÜ∂≥ ^Œ~° <åaè+µ¨ I
QÆ∞Ç¨ÏŸº~°∞*Ï#∞ Ü«ÚQˆ ‡+¨µ [OÑ¶∞¨ Ü≥∂ó Ñ¨^Ü Œ ∂≥ ~ü#º¿ã`ü
Jëêì^âŒ ◊ =∞<À~°fi~å‚<£ Ñ¨âßÛ^Õ=Ì O qzO`«Ü∞Õ `ü I
QÆ∞}ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O `«^âÌŒ ßOâ◊O Ñ¶∞¨ $`«ÑÙ¨ ` ¡ ó·≥
áêÜ«∞™ê<≥flÂ ó „ÑÄÇ¨ïÜ«∂^Œ^Ì ºŒè <≥flÂ ~åfi Ü«∞^è•qkä I
K«O„^•O`«O HõeÊ`Õ Ñ‘~ˆ î „áêQÆ∞Hˆ Î `«O ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
=¸iÎ=¸ÖË# ãÖHõÅÊº =Hõº∆ =∂} q^è•#`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 435
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨ Ù _» ∞ Jëêì ^ Œ â ßHõ ∆

''^Œk"è å=∞#—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO #=∞ó q+¨‚"Õ ã¨∞~°Ñ¨`«ÜÕ∞ =∞Ç¨|ÖÏÜ«∞ ™êfiÇ¨ I
WO„^Œ|∞∞+≤ó I q~å\ò KèO« ^Œó I FO c[O I ™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃
1{2{3{5{5{2 =∞O„`åHõ ∆ ~ ° = ÚÅ`À +¨ _ » O QÆ < åºã¨ = Ú.
=∞O„`«=ÚÖ’x UÔH·Hõ JHõ∆~°=Ú`À D 18 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú
PK«iOKåe.
1. t~°ã∞¨ û 2. ÅÖÏ@=Ú 3. <Õ„`«=ÚÅ∞ 4. K≥=ÙÅ∞ 5. <åã≤Hõ 6.
ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ 7. ^Œ=Ù_»Å∞ 8. HõO~î=° Ú 9. KÕ`∞« Å∞ 10. gÑ¨Ù 11. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú
12. L^Œ~=° Ú 13. ÉÁ_»∞¤ 14. QÆ∞Ç¨Ïº=Ú 15. `˘_»Å∞ 16. "≥∂HÍà◊√¡
17. Ñ≤H¯õ Å∞ 18. áê^Œ=ÚÅ∞.
Ñ≤=∞‡@ D q^è=Œ ÚQÍ ^è•ºxOKåe.
=ÚHÍÎQ“~°O #==∞}˜Åã¨^£ Éè∂ í +¨}O K«O^„ ã
Œ O¨ ãÖ÷
Éèí$OQÍHÍÔ~·~°ÅHõxHõÔ~·ó â’aè =¢HÍÎ~°qO^Œ"£∞ I
Ç¨Ï™êÎÉÏ˚ÉèÏºO Hõ#Hõ HõÅâ◊O â◊√^Œú`ÀÜ«∂aèÑ¨Ó~å‚O
^Œ^èŒº<åfl_è»ºO Hõ#HõK«+¨HõO ^è•~°Ü«∞O`«O Éèí*Ï=∞ó II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ =¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ã¨
Ç¨ÏŸ=∞OQÍx, ÖË^• ÃÑ~°∞QÆ#flOQÍx Ç¨ÏŸ=∞O (^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O) KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ã¨∂~°∞ºx, Jyflx, K«O„^Œ∞x Ñ¨ÓlOz, Ñ‘~î°Ñ¨Ó[,
=¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHÅõ Ê# KÕÜ∂« e.
â’¡II +¨_»OQÍx ã¨=∞Éèíº~°Ûº ˆHã¨ˆ~+¨µ Ü«∞^ä• Ñ¨Ù~å
JÉèºí ~°Ûº "åã¨∞^Õ"ån<£ ^èfiŒ *Ïn#~°ÛÜÕ∞`«` Î ó« I
ˆHâ◊"å^•ºó^ŒàÏ„ˆQ+¨µ ã¨∞ˆ~O„^•n##O`«~°O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
436 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=„*Ïnx QÆ*Ï#ëœì ã¨áêÎ=~°} g∞iu"£∞ I
q^è•#"Õ∞`« ^Õ=Ì ã¨º H©i` Î O« ã¨∞~°ÑÓ¨ l`«"∞£
áêÜ«∞™ê*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂`«ûÇ¨Ï„ãÖ „tÜ«∞=∂Ñ¨ÙflÜ«∞`ü I
^è•#ºÇ¨ÏŸ"Õ∞# ^è•<åºÑ≤óÎ â◊`Ñ« Ù¨ +‘Ê ã¨=Ú^Œƒ"ù ó·≥
c*ˇó· ã¨ÇÏ¨ „ã¨ãO¨ MÏº`À Ç¨ÏŸ"≥∂ ÉèÜ í ∞« q<åâ◊#ó I
^Œ^Àè º^Œ<#Õ â◊√^Õ#ú Ç¨ï`åfi =ÚKÕº`« ^Œ∞~°` æ óÕ
^Œ^Àè º^Œ<#Õ â◊√^Õ#ú Ç¨ï`åfi =ÚKÕº`« ^Œ∞~°` æ óÕ
ã¨‡$`åfi¢`≥· q„Hõ=∞O ~°∂ÑÖ [¿Ñ#‡O„`«=∞##ºnèó I
Ü«ÚHÀÎ|O^è•`ü Éè"í ` Õ û« ^Àº <å„`«HÍ~åº qKå~°}Ï
Ñ¨>ìË ãÖáê^Œº^Õ"âÕ O◊ aè`ÒÎ"åÑ¨Ó[ÜÕ∞`«∞ûnèó I
ã¨∞QÆOkä ‰õΩã¨∞"≥∞iÿ fl`«ºO =∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ +¨_O» QÆÑÓ¨ [, â◊HÎ̃
ã¨ÇÏ≤ `« "åã¨∞^Õ"åkÑ¨Ó[, ^èfiŒ *ÏkÑ¨Ó[ KÕÜ∂« e. =∞~°Å J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅ
|Ü«∞@, ^•fi^Œâ◊^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ ˆHâ◊"å^Œ∞Å#∞, Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi
PÜ« Ú ^è Œ = ÚÅ#∞, J+¨ ì Q Æ [ =ÚÅ#∞ JiÛOKåe. D q^è Œ O QÍ
ã¨áêÎ=~°}Ï~°Û# KÕÜ∂« e.
^Õ=`«Å∞ ‰õÄ_® q+¨µ=‚ Ù#∞ WÖÏˆQ P~åkèOKå~°∞. áêÜ«∞ã¨=Ú –
P[º=Ú`À ã¨Ç¨Ï„ãÖ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e. ^èŒ#„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞. ^è•#º
Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ^è•#º„áêÑ≤,Î â◊`Ñ« Ù¨ +≤Ê c[Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ÉèÜ í ∞« <åâ◊#=Ú,
â◊√^Œú ^Œ^Àè º^Œ#O (ÃÑ~°∞QÆ#flO) – Ç¨ÏŸ=∞O =Å# Hõ+=ì̈ ÚÅ∞, ^Œi„^Œ=Ú
`˘ÅQÆ∞#∞.
„uq„Hõ=∞ "å=∞#∞x ã¨‡iOK«∞K«∂, UHÍ„QÆ z`«=Î Ú`À ^Œk"è å=∞#
=∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕã#≤ |O^è=Œ Ú‰õΩ_Î Q» ∞Æ #∞. WO^Õq∞Ü«¸ ãÖ^ÕÇÏ¨ =ÚÖË^∞Œ .
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 437
Ñ¨@=ÚQÍx, QÀ_»ÃÑQ· Íx "å=∞#∞x z„`«=Ú edOz ã¨∞QÆO^èÑŒ Ù¨ +¨Ê=ÚÅKÕ

x`«º=¸ JiÛOz# =∞Ç¨Ï`ü ãÖÑ¨^,Œ ã¨∞Y=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
^Œk"è å=∞# Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II ã¨™ê^èºŒ `å~À[fiÅ HõiH‚ Í|˚
=∞ëêìHõ∆Ô~·~°∞[fiÅ ˆHâ◊~å_è»º"£∞I
=∞„`åHõ~∆ ° ^ŒfiO^ŒfiÜ«Ú`å+ì̈ Ñ¨„`«O
tëêì~Ü ‚° Ú« QÀ‡Åã≤`åO`«º Ñ¨„`«"∞£ II
^•fi^ŒâßHõ~∆ ° ãÖg`«O `«^ƒŒ Ç≤Ï~ü =∂`«$HÍHõ~Ô∆ ó·
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hõi‚Hõ (=$`«Î=∞^èŒº=Ú)
Ü«∞O^Œ∞ ™ê^èºŒ – ™ê^èHŒ õ – Hõ~‡° Å#∞ „Ñ¨}=ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ edOKåe. 8
ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ <å~åÜ«∞}ÏëêìHõ∆i edOz J+¨ìÑ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ 7
Ñ¨„`«=ÚÅÖ’ ^Œk"è å=∞# Jëêì^âŒ ßHõ~∆ ° =∞O„`«=ÚÖ’x ~Ô O_»∞ – ~Ô O_»∞
JHõ~∆ =° ÚÅ∞ (14) edOKåe.
q∞ye# 4 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ 8= Ñ¨„`«=Ú#O^Œ∞ edOKåe. =∞~°Å
<åÅ∞QÆ∞"≥Ñ· Ù¨ Å 51 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ =∂`«$Hõ#∞ =$`åÎHÍ~°=ÚQÍ edOz
"Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. W\˜ì Ü«∞O„`å~å^è#Œ =Å# ã¨=∞ã¨Î ãÖÑ¨^ÅŒ ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
D Ü«∞O„`«=Ú#∞ QÆ∂iÛ ''„|Ç¨Ï‡Ü«∂=∞à◊=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
=$`åÎHÍ~°=∞^äÀHõ$`åfi K«O„^Œ=∞O_»Å=∞^èŒº`«ó
ã¨=∞ºH± K« qeMË`åÎ~°O ™ê^èŒº<å=∞ ã¨=∞xfi`«"£∞ I
"å~°∞}Ï~å‚<£ ed`åfi K« ™êyfl=∂Ü«∂ ãäO^Œ∞HõO
^Œà‹·â◊Û ã¨ÑÎ̈^Œâ◊aèó Hõ$`åfiÑ¨^Œ‡O ã¨‰õi‚Hõ"£∞ I
<åk"Àº=∂O`« =∞O„Ò« "≥· Ñ¨^‡Œ ÃãºÂ = ^Œà+ı µ¨ K«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
438 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ$`åfi Ü«∞O„`«O =∞Ç¨ÉèÏQÆ ã¨=∂ÅÉèíº [¿Ñ#‡#∞"£∞ I
=∞Ç¨~°H∆Í ã¨=∂MÏº`å ^è•~°}ÏK«Û „tÜ«∂=Ç¨Ï"£∞ II
''<å~°^ŒHõÅÊ=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
^Œà‹·ó ëÈ_»â◊aè~°∞ºHõÎO ã¨`å~°O Hõi‚HÀ[fiÅO
HÍÅ~°∂_è» ^Œà◊OÉÏ¿ÇÏº Ñ¨^Œ‡Ç¨Ïãì̈^Œà◊O eMË`ü I
`Õ+fi¨ ëêìH~∆õ =
° ∂eYº `«^Qˆ„Œ =$`«Î =∂eMË`ü
Jëêì^Œâ◊^Œà◊O ÉÏ¿ÇÏº `Õ+¨fiÑ¨ºëêì^ŒâßHõ∆~°"£∞ I
PeMÏºO`Õ K« Éè∂í Qˆ Ç¨Ï =∞+ì̈â¥◊ Å ã¨=∞xfi`«O
HÀ}Ë+¨fiHõ∆~° =∂eYº =Ç¨flºk+¨µ Ü«∞^ä•„Hõ=∞"£∞ I
â◊¥ÖÏH˜∆ ~ÀQÆ QÆ∞ÖÏ‡k QÆ~°ƒù™ÈÊù\ÏkHÍ#Ñ≤
qëêkHÍ#fl~°ó ã¨=∞ºH± =∞O„f Ü«∞O„`} Õ <åâ◊Ü∞Õ `ü I
Ç¨ÏÜ«∞w„ = =∞O„`=« Ú
â’¡II Lkæ~° `«Ê^Œ=∂ÉèÏ+¨º „Ñ¨}"Ànæ^äŒ â◊|Ì`«ó
ã¨~fi° "åwâ◊fi~ˆ `«ºO`Õ „Ñ¨=^Õnâ◊fi~ˆ `«º^äŒ I
ã¨~fi° ^Õ==∞Ü«∂zO`«º Ñ¨^•O`Õ ã¨~fi° =ÚK«Û~ˆ `ü
É’^èÜ Œ ∞« kfi`«Ü∂« O`À-Ü«∞O =∞O„`«™êÎ~åksi`«ó I
|∞∞+≤~„ü |Ç¨‡ã¨º ãÖk+ì̈âÛ◊ O^À-#∞+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`å™êº^Œú Ü«∞„w"À "åÔQâ· fi◊ ~°º„Ñ¨^À qÉè∞í ó II
`åˆ~}áê^≥~· ‡° O„`«ãº¨ ÑÖKåOQÍx „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü I
=~°Å‚ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ‰õΩO^ŒÑÙ¨ Ã+ÂÊ~°‡^ä∞Œ Ñ¨Ù`
¡ ó·≥ II
^ŒâßOâ◊O "≥+· "‚¨ Õ =Ç¨Ï∫fl AÇ¨ïÜ«∂#‡O„`« ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
JëêìH~∆õ À k`ÕÑ~ˆ‘ î Ç¨ÏÜ«∞„w=O „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
c*Ë#=¸iÎO ãÖHõÅÊº c[=Ú„kúÜ∞« `Õ Ü«∞^ä• II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 439
qÜ«∞^£Éèí$QÆ∞ã¨÷ =∞s÷â◊aO^Œ∞ =∞nƒ[g∞i`«O

Hˆ ã¨~ˆ +¨µ K«`∞« ~ˆ fi^•O â◊Û`«∞iÌ‰Ω∆õ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ç¨ÏÜ«∞„w= J#∞+¨µÉì ò â’¡Hõ
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO Lkæ~`° ü Ñ „ }
¨ "Ànæ^,Œä ã¨~åfi"åwâ◊fi~ˆ â◊fi~°
ã¨~°fi"Õ^Œ =∞Ü«∂zO`«º ã¨~°fiOÉ’^èŒÜ«∞ É’^èŒÜ«∞ I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÉò Kè«O^Œó I =∞O„`«ã¨÷ Ç¨ÏÖ’c*Ïx, ã¨fi~åó
â◊HõÎÜ«∞ó I "åÔQ·â◊fi~°º„Ñ¨^À Ç¨ÏÜ«∞„w"À ^Õ=`å I
„Ñ¨}==Ú`À – 8{8{8{8, "≥Ú`«OÎ =∞O„`«=Ú`À +¨_O» QÆ<åºã¨
=∂K«iOz WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â◊~°K«ÛùâßOHõ „Ñ¨Éèí=∞â◊fi =¢HõÎO =ÚHÍÎ=∞Ü≥ÿ∞~åÉèí~°}ÿ̌~°∞¿Ñ`«"£∞ I
~°^•ä OQÆ â◊OHÍOH˜`« ÉÏÇ¨ïÜ«ÚQÆ‡O *Ï#∞^ŒfiÜ«∞#ºãÎ̈H~õ O° Éè*í Ï=∞ó I
ÃÑ=· ∞O„`«=Ú#∞ 32 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« =∞ÖˇÑ¡ Ó¨ Å`À
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ JëêìHõ∆~°Ü«ÚHõÎ Ñ‘~î°=∞O^Œ∞
Ç¨ÏÜ«∞„w=Ùx P~åkèOKåe.
Ç¨ÏÜ«∞„w=c[ =∞O„`«=Ú`À =¸iÎ HõÅÊ# KÕÜ«∂e. Jk
W@∞¡O_»∞#∞.
=∞#∞ó : ÇπÏã¨∂O I
<åÅ∞QÆ∞ kâ◊Å ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∂, K«`«∞ˆ~fi^Œ=ÚÅ #iÛOKåe.
''â◊OHõ~°HõÅÊ=Ú—— #Ok@∞¡ K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
â◊¥#ºO â◊¥#ºã¨=∂Ü«ÚHõO Î r=™ÈºÑïãÖã≤`÷ O«
J#∞„QÆÇ¨ÏÜ«Ú`«O Hõ$`åfi "åwâ◊O ã¨~°fiHÍ=∞^Œ"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
440 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II qkHõfi∆ OQÆ ã¨‡$u<åºÜ«∞ ã¨~fi° âß„™êÎ}˜ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
J~°ÛÜÕ∞`üÑ¨„`«=∞^èÕº+¨µ q^è•<Õ<åOQÆ^Õ=`åó I
ÉÏ¿ÇÏºÖ’ˆHâ◊fi~åO¿ãÎëêO =„*Ï^Œº„™êÎ}˜ ãÖÜ«∞*Ë`ü
U=OÜ≥∂Éè[í `Õ ^Õ=O ™êH∆Í^•fiwâ◊fi~À Éè"í ` Õ üI
aÖÂ̌fió Ñ¶Ö¨ ó·ˇ Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ=∞ó NHõ~ó° ÑïwÜ«∞`Õ
‰õΩO^ŒÑÙ¨ ëêÊ}˜ AÇ¨ïÜ«∂kK«Û<ù £ "åH±„tÜ«∞=∞=ºÜ«∞"£∞I
=∞#∞<å-<Õ# ãÖ[ÑÎ̈O Ñ¶∞¨ $`«O „ÉÏÇ‘Ï‡~°Ãã·ó ã¨‡$`«O
Hõq`å=∂=¿ÇÏ`ü Ñ¨ÙO™ê=∞#~°àæ ◊ q[$OÉè} í Ï"£∞ –
=Kå=∞<Õ# ãÖ[áêÎO ÉèHí Ü ∆õ ∞Õ `ü „áê`«~fi° Ç¨Ï"£∞
ã¨~fi° "Õ^•QÆ=∂n<åO "åºMÏº`å *ÏÜ«∞`Õ-z~å`ü I
=∞<À~°ãº¨ ã¨"∂≥ <åã≤Î *Ï˝<â·≥ fi◊ ~°º „Ñ¨^À-Ñ¨~ó° II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <åÅ∞QÆ∞ Hˆ ã¨~H° À}=ÚÅO^Œ∞
"Õ^•OQÆ=ÚÅ∞ – ^è~Œ ‡° âßG=Ú – `«~¯° âßG=Ú – ã¨~fi° âßG=Ú JiÛOKåe.
("Õ^•OQÆ=ÚÅ∞ – 6, jH∆Í – "åºHõ~} ° O – HõÅÊO – x~°∞HõOÎ – *’ºu+Ö
– KèO« ^Œ=ÚÅ∞)
Ñ¨ „ `« = ÚÅ|Ü« ∞ @ Ö’Hõ á êÅ∞~° # ∞, "åi PÜ« Ú ^è Œ = ÚÅ#∞
Ñ¨ÓlOKåe. Dq^èŒ=ÚQÍ JiÛOK«∞ ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ™êH∆Í`«∞Î "åwâ◊fi~°_»∞
JQÆ∞#∞.
aÅfiÑ¶¨Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# ãÖÑ¨^Œ, =∞Öˇ¡Ñ¨ÓÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ "åH±ãk≤ ,ú <ÕuH˜ <åÅ∞QÆ∞~Ô @∞¡ „ÉÏÇ‘Ï‡~°ãO¨ HõeÑ≤ =O_ç x`«º=¸
¿ãqOz# Q˘Ñ¨ÊHõq`«fiã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. Jaè=∞O„u`« =ã¨ ux#KÀ (x`«º=¸
L^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞) ã¨=∞ã¨Î q^•º"åºMÏº# Kå`«∞~°º=Ú Hõey *Ï˝<â·≥ fi◊ ~°º=Ú
#O^Œ∞ ã¨=∂#∞_»Q∞Æ #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 441
~å=∞ =∞O„`=« Ú
â’¡II J#O`À-QÍflºã¨#ó ¿ãO^Œ∞sƒ[O ~å=∂Ü«∞Ç¨Ï$#‡#∞ó
+¨_H» ~∆õ À-Ü«∞ =∂këÈì Éè[í `åO HÍ=∞^À =∞}˜ó I
„|Ç¨‡„áÈHÀÎ =Úxâ◊ÛO^À QÍÜ«∞„`«O ^Õ=`å =∞<Àó
^ÕtHˆ O„^≥ó· ã¨=∂MÏº`À ~å"≥∂~åHõã∆ ¨ =∞~°#Ì ó I
n~°…ÉèÏ*Ï ã¨fic*Ë# ‰õΩ~åº^ŒOQÍx +¨\„ò Hõ=∂`ü
„|Ç¨Ï‡~°O„^èÕ „Éèí∞"À~°‡^èÕº Ç¨Ï$<åflÉèíºO ^èŒ∞+¨µ áê^ŒÜ≥∂ó I
+¨_H» ~∆õ å}˜ q#¿ãº #‡O„`«ãº¨ =∞#∞q`«=Î ∞ó
=~°Å‚ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O ^ŒâßOâ◊O Hõ=∞Öˇó· â◊√Éè̌ó· I
AÇ¨ïÜ«∂^ŒiÛ`Õ =Ç¨Ï∫fl „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Éè’[ÜÕ∞`«` Î ó« I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞^≥fiÂ +¨"‚ ÑÕ ~ˆ‘ î =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
NOã‘`åÜ≥∞ÿ kfi~îåO`Õ# ã‘`åO áê~°≈fiQÆ`åO Ü«∞*Ë`ü I
J„ˆQáê~°≈fi^ŒfiÜÕ∞ âß~üVOæ â◊~å#OQÍx `«^ƒŒ Ç≤Ïó
Ç¨Ï#∂=∞O`«Oã¨ã∞¨ „w=O Éè~í ` ° O« ã¨qcè+}¨ "£∞ I
ÅHõ‡∆ }ÏOQÆ^Œ â◊`$« Ñ¶∂¨ fl<£ *ÏO|∞=O`«O ^Œà+ı fi≤ =∂<£
"åK«Ü∞« O`«O Ç¨Ï#∂=∞O`«=∞„QÆ`À ^è$Œ `«ÑÙ¨ ãÎ̈H"õ ∞£ I
Ü«∞*Ë~ƒ° ~ù `
° « â◊`$« Ñ¶∞¨ øfl áê~°≈fiÜ≥∂~ü ^è$Œ `« Kå=∞~“
^è$Œ `å`«Ñ„¨ `«O Ç¨Ï™êÎÉÏè ºO ÅHõ‡∆ }O Ñ¨tÛ"Õ∞ Ü«∞*Ë`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨ëêªHõ∆~° ~å=∞=∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : ~åO ~å=∂Ü«∞ #=∞ó I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó I ~åHõ∆ã¨=∞~°Ì#~å"≥∂^Õ=`å I
~åOc[O I #=∞ó â◊HóÎ̃ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
442 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
PO ~åO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
DO ~åO t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
TO ~åO tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
SO ~åO Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
BO ~åO <Õ„`«^fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
Jó ~åO J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
PO~åO, W`åº^Œ∞Å`À „|Ç¨Ï‡O„^èŒ – „Éè∂í =∞^èºŒ – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞«
– <åaè – QÆ∞Ç¨Ïº – áê^Œ^fiŒ Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
~ ˆ á¶È-yfl ~°ÇÏ¨ "Õ∞"ÀHÀÎ q+¨µó‚ ™È"≥∂ LK«º`Õ
=∞^èºŒ QÆ ™êÎfi =Ü≥∂~ü|„ Ç¨‡ ~°q~åHÍ~° LK«º`Õ I
*’ºfO+≤ Hõ=bHõ$`«º f „ }ÏºHÍâ’ qÉè∞í ó ã¨fiÜ«∞"£∞
<å^À-aè^èŒ`ÕÎ ã¨<å‡„`«O `«fi"Õ∞= Ñ¨~°"Õ∞â◊fi~°"£∞ II
(c[O—— Jx =¸Å â’¡H=õ ÚÖ’ #∞O_»∞@KÕ, UHÍHõ~∆ ° =∞O„`«=Ú
(~åO) J#∞#k ‰õÄ_® ã¨∂zOÑ¨|_»∞K«∞#fl^Œx, ~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì ''Ñ¨^•~åú
^Œ~≈° —— "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞ LÖËd¡ Oz<å_»∞.
ã¨¯O^ŒÜ«∂=∞à◊=Ú#O^Õ x~åfi}YO_»=∞O^Œ∞ ~å=∞=∞O„`«
=∞Ç≤Ï=∞ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
qâ◊fi~°∂Ñ¨ãº¨ `Õ<å=∞ qâıfi â◊ÉÏÌk"åK«HÍó
`«^•è Ñ≤=¸Å=∞O„`¿« ãÎ qâıfiëêO c[=∞HõÜ ∆ ∞« "£∞ I
=ÚHõÜ Î ∞Õ Ñ
„ }¨ "å^ÀºÜ«∞O ~å=∂k~°ÑÉ≤ ∞íè HõÜ Î ∞Õ
"åQÆƒù"åkã¨∞Î "åH±ã≤^è≥Âº =∂Ü«∂k ~°dÖË+ì̈^Œó I
JdÖ’-Ü«∞O =∞Ç¨â◊HÎ̃ ~°‡O„`« zO`å=∞}˜ifiÉè’ II
Ñ≤=∞‡@ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ W@∞¡ ^è•ºxOK«=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 443
â’¡II HÍÖÏOÉè’^èŒ~° HÍOuHÍO`«=∞xâ◊O g~åã¨<å^è•ºã≤`«O

=Ú„^•O *Ï˝#=∞~¸O ^Œ^•è #=∞Ñ¨~O° Ç¨Ï™êÎO|∞[O*Ï#∞xI
ã‘`åO áê~°≈fiQÆ`åO ã¨~À~°∞Ç¨ÏHõ~åO q^Œ∞ºxflÉèÏO ~åÑ¶∞¨ =O
Ñ¨âº◊ OfO =Ú‰õΩ\ÏOQÆ^•k qq^è• HõÖ’Ê[fiÖÏOQÆOÉè*í Ë II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú 6 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, Hõ=∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O
PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ „ÉÏÇ¨Ï‡}Éè’[#O x~°fiÇ≤ÏOKåe.
"≥+· =‚¨ Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHÅõ Ê#KÕã≤ ~å=∞Éè„í ^Œ∞x
JiÛOKåe. ''Nã‘`åÜ≥∞ÿ ™êfiÇ¨—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À ~å=∞K«O„^Œ∞x „Ñ¨H¯õ #
L#fl ã‘`å^Õqx Ñ¨ÓlOKåe. ~å=Úx =ÚO^Œ∞ ~Ô O_»∞„Ñ¨H¯õ Å âß~üV^òæ #Œè ∞=Ù,
ÉÏ}=ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ã¨∞„w= ã¨Ç≤Ï`« Ç¨Ï#∞=∞O`«∞x, qcè+¨} ã¨Ç≤Ï`« Éèí~°`«∞x
Ñ¨ÓlOKåe. 4 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ ÅHõ∆ ‡} – JOQÆ^Œ – â◊`$« Ñ¶∞¨ fl – *ÏO|
=O`«∞Å#∞, =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆ=Ú# Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú ^èŒiOz K«^Œ∞=ÙK«∞#fl
Ç¨Ï#∞=∞O`«∞x Ñ¨ÓlOKåe.
~Ô O_»∞"≥Ñ· Ù¨ ÖÏ Kå~°=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz# Éè~í `° « â◊`$« Ñ¶Ú¨ flÅ#∞, Ñ¨tÛ=∞
kâ◊Ö’ Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å`À Kè«„`«=Ú Ñ¨@∞ìH˘#fl ÅHõ∆ ‡}∞x ÉèÏqOz
Ñ¨ÓlOKåe.
â’¡II ã¨$+≤ìO[Ü«∞O`«O q[Ü«∞O ã¨∞~åRO ~åR =~°#÷ O
JHÀÑÖ ^è~Œ ‡° áêÖÏYºO ã¨∞=∞O„`«O K« ^ŒàÏ„QÆ`ó« I
ã¨~åfiÉè~í }
° ãÖÑ¨<åfl<£ Ö’ˆHâß#~°ÛÜÕ∞`«` Î ó«
`«^„Œ ™êÎ}˜ `«`ÀÉÏ¿ÇÏº =„*Ïnx „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
U=O Ñ¨Ó*Ïkaèó ã≤^úÕ =∞<ÒHõ~å‡}˜ ™ê^ŒÜ∞Õ `ü
*Ïf„Ñ¨ã∂¨ <≥~· ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂K«ÛO^Œ <åOÉèóí ã¨=ÚH˜`
∆ ó·≥ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
444 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
~å[=âßºÜ«∞ Hõ=∞Öˇó· ^è#Œ ^è•<åºk ãÖÑ¨^Õ
hÖ’`«ÊÖÏ<åO Ç¨ÏŸ"Õ∞# =â◊Ü∞Õ ^ŒdÅO [QÆ`ü I
aÅfi„Ñ¨ã¨∂<≥·~°∞˚Ç¨ïÜ«∂ kOk~å"åÑ¨ÎÜÕ∞#~°ó
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"Õ∞# n~å…Ü«Ú~°ƒ"ù #Õ ‡O„f x~å=∞Ü«∞ó I
~°HÀÎ`Ê« Å Ç¨ï`å#‡O„f ^è#Œ =∂áÈflu "åOzèÒ«
"Õ∞^è•HÍ"Õ∞# Ç¨ÏŸ`«=ºO Ñ¨ÖÏâ◊‰Ωõ ã¨∞"≥∞~ÿ fl° "≥ó· I
`«[˚áêÎ=∞OÉèíó „Ñä¿Ñ`üHõq~°ƒù=u =`«û~å`ü
`«#‡O„u`å#flO Éè∞í r`« =∞Ç¨Ï^•~ÀQÆº=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`å„QÆÉèÏQÆ=Ú
ÅO^Œ∞ 1. ã¨$+≤ì 2. [Ü«∞O`« 3. q[Ü«∞ 4. ã¨∞~åR 5. ~åR=~°#÷ 6.
JHÀÑ¨ 7. ^èŒ~°‡áêÅ 8. ã¨∞=∞O`« D Zxq∞k „Ñ¨^è•#=∞O„`«∞Å#∞
JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ã¨~åfiÉè~í } ° Éè∂í +≤`∞« Öˇ#· Ö’HõáêÅ∞~°#∞, ^•xH˜ |Ü«∞@
=„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. D q^èOŒ QÍ JiÛOz ã≤kxú á⁄Ok#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Jcè+ì̈ „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ ™êkOK«QÆÅ_»∞.
K« O ^Œ # QÆ O ^è Œ = Ú`À `« _ ç Ñ ≤ # *ÏlÑ¨ Ù +¨ Ê Ç¨ Ï Ÿ=∞=Ú =Å#
~å[=â◊º=Ú, Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ^èŒ#^è•#º ãÖÑ¨^Œ, hÖ’`«ÊÅ
Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# [QÆ^fiŒ jHõ~} ° =¸ ã≤kOú K«∞#∞.
aÅfiÑ¨Ù+¨Ê Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ^èŒ#„áêÑ≤Î, ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ~ÀQÆ
<åâ◊#=Ú, n~å…ÜÚ« =Ó HõÅ∞QÆ∞#∞. Z„~°x `å=∞~°ÑÓ¨ ÅKÕ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤
"åOzè`« ^è#Œ „áêÑ≤,Î #∂`«#"≥∂^Œ∞QÆ Ñ¨ÓÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# "Õ∞^èŒ ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.
Jaè=∞O„u`« [Åáê#=ÚKÕ`« HõqÜ«∞QÆ∞#∞. Jaè=∞O„uOz#
J#fl=Ú Éè∞í lOK«∞@KÕ P~ÀQÆº=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 445
^è•~°} Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°O=∞^èºÕ qeY`«∞ =∞#∞O+¨@∞û HÀ}Ë+µ¨ ãÖkè
+¨fiOQÆO =∂Ü«∂Oã¨‡~°=∞Ñ≤ eMË`Hü À}QÆO_Õ+µ¨ Ñ¨âßÛ`ü I
HÕ[ÖË¯+¨µ ã¨fi~°QÆ}=∞^äÀ Ñ¨„`«=∞^èÕº+¨µ=∂ÖÏ
=∞O„`À`å÷~å‚<£ QÆ∞Ç¨Ï=ÚY q∞`å#+ì̈"∞Õ ÑÖK«=~å‚<£ I
^ŒâßHõ∆ˆ~} ãÖ"Õ+ì̈º HÍk=Ô~Â‚â◊Û Éèí∂Ñ¨Ùˆ~
kyfik‰õΩ∆ eMËnƒ*Ë #~°ãO≤ Ç¨Ï =~åÇ¨ÏÜ≥∂ó I
#"≥∂ÉèQí =Æ `Õ „|∂Ü«∂ K«Û`«∞~å÷º ~°Q∞Æ #O^Œ#O
~°HÀ∆ Ñ¶∞¨ fl q+¨^•Ü«∂O`Õ =∞^è∞Œ ~åkã¨g∞~°Ü∞Õ `ü I
„Ñ¨ã#¨ fl=^Œ<åÜÕ∞u Ñ¨âßÛ^Œq∞`« `Õ[¿ã
ÉÏÖÏÜ«∞ Ñ¨âßÛ„^•=∂Ü«∞ q+¨"‚ Õ `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
„Ñ¨}"åk #"≥∂-O`À-Ü«∞O =∂ÖÏ=∞#∞~°∞ni`«ó
*Ï#H©=Å¡ÉÏè Ü«∂-^äŒ Éèí"Õ`ü áê=Hõ =Å¡ÉèÏ I
Ç¨ï=∂kˆ~+¨ó Hõk` ä À ~å=∞=∞O„`À^ŒâßHõ~∆ ó°
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\’¯} Ü«∞O„`«=Ú edOz,
=∞^èŒºÖ’ ™ê^èŒº – ™ê^èŒHõ – Hõ~°‡ FO ã¨Ç≤Ï`«OQÍ edOKåe. P~°∞
HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~å=∞=∞O„`«=ÚÖ’x P~°∞ JHõ∆~°=ÚÅ∂ edOz,
ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ +¨_O» QÆ=∞O„`«=ÚÅ∞ edOKåe. HÀ}=ÚÅ „Ñ¨H¯õ Å XHõ"Ñ·≥ Ù¨
„Ç‘ÏO =∞~˘Hõ"Ñ·≥ Ù¨ H©O¡ edOKåe.
=∂ÖÏ=∞O„`«O : FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<åÜ«∞ ~°H∆ÀÑ¶¨∞fl
q+¨^•Ü«∞ =∞^è∞Œ ~°Ñ „ ã ¨ #¨ fl =^Œ<åÜ«∞ Jq∞`«`[Õ ¿ã ÉÏÖÏÜ«∞ ~å=∂Ü«∞
q+¨"‚ Õ #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
446 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
D =∞O„`«=Ú#∞ 7 ^Œà◊=ÚÅÖ’ 6 K˘Ñ¨C# 42 JHõ∆~°=ÚÅ∞
edOz, 8= ^Œà=◊ Ú#O^Œ∞ q∞ye# 5 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ edOKåe. Ñ≤=∞‡@
D „HÕk ^ŒâßHõ~∆ ° =∞O„`«=Ú`À ^•xx "Õ+Oì≤ z =$`«"Î +Õ #ì̈ O KÕÜ∂« e.
^ŒâßHõ∆~° =∞O„`«=Ú : Ç¨ïO *Ï#H©=Å¡ÉèÏÜ«∞ ™êfiÇ¨ I
Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ HÍk=~°=‚ ÚÅ#∞, kâ◊ÅÜ«∞O^Œ∞, HÀ}=ÚÅO^Œ∞
„Hõ=∞=ÚQÍ #~°ãO≤ Ç¨Ï c[=Ú (H∆“O), =~åÇ¨Ïc[=Ú (Ç¨˙O) edOKåe.
ã¨fi~°‚ – ~°l`« – `å„=∞ Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞HÍx, Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑQ· Íx
ÃÑ· Ü«∞O„`«=Ú#∞ edOz, [áê^Œ∞Å#∞ PK«iOz, KÕuH˜ ^èŒiOz#
[Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=~åÇ¨Ï =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°O#"≥∂ ÉèQí =Æ `Õ =~åÇ¨Ï Ñ¨^gŒ ∞~°Ü∞Õ `ü
~°∂áêÜ«∞ Éè∂í ~°∞ƒù=ó ã¨fió ™êº`ü Ñ¨`Ü « ∞Õ `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
Éè∂í Ñü`«fiO "Õ∞ Ñ¨^•O`Õ ^ÕÇÏ¨ ºO`Õ K«^^Œ •Ñ¨Ü∞«
=Ç≤Ïfl*ÏÜ«∂ qkä~‡° O„`«ó ™êº`ü „`«Ü∞« „ã≤OÎ ^ŒâH◊ ~∆õ ó°
ÉèÏ~°"æ À =Úx~åMÏº`«âÛ◊ O^À-#∞+¨µ|ì ∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`åk=~åÇ¨ÏŸ-ã¨º =∞O„`«ãº¨ Hõk` ä À |∞^èó·≥
UHõÔŒ „ëêìÜ∞« Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O "Àº"≥∂ÖÏ¯Ü«∞ t~°óã¨‡$`«"∞£ I
tMÏ`Õ*’-käÑ` ¨ Ü
« ∞Õ qâ◊fi~°∂áêÜ«∞ =~°‡ K«
=∞Ç¨^ŒO„ëêìÜ∞« â◊GO™êº`ü ÑÖKåOQÆq∞u HõÅÊÜÕ∞`ü I
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O =∞^è∞Œ ~åÔHóÎÂ ã¨~À~°∞ÃÇ·Ïó
AÇ¨ïÜ«∂`«^Î âÌŒ ßOâı# Ñ‘~ˆ î qëÈ‚ó „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
=¸iÎO=¸ÖË# ãÖHõÅÊº =Hõº∆ =∂} q^è•#`«ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 447
Ñ¨Ó~åfik+¨µ K«`∞« iÌ‰Ω∆õ Ç¨Ï$^•^ŒºOQÍx Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I

JGO HÀ}Ë+fi¨ ^äâŒ ’Û~°O÷ K«„HÍ^Œº„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó
K«„HõO â◊Y=∞ã≤OMË@O QÆ^•Oâ◊HOÎ̃ =~åÉèÜ í ∞Õ I
ãÖÑ¨Ó[º ÉÏ¿ÇÏº Ö’ˆHâß<£ |Ç≤Ï~°„™êÎ}˜ ãÖÜ«∞*Ë`ü
^è•º<å^Õ"Ì À ^è#Œ O^Œ^•º[˚áê`ü ^Œ^•º^Œºã¨∞O^è~Œ å"£∞ I
=~åÇ¨Ï=∞O„=∞`«∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ =~åÇ¨Ï~°∂áêÜ«∞ Éèí∂~°∞ƒù=ó ã¨fió
Ñ¨`«ÜÕ∞ Éèí∂Ñü`«fiO "Õ∞ ^ÕÇ≤Ï ^Œ^•Ñ¨Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
ÉèÏ~°=æ |∞∞+≤ó I J#∞+¨µÉì ò KèO« ^Œó I Pk=~åÇ¨ÏŸ ^Õ=`å I Ç¨ïO
c[O I ™êfiÇ¨â◊HóÎ̃ I
UHõÔŒ „ëêìÜ∞« Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
"Àº"≥∂ÖÏ¯Ü«∞ t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
`Õ*’-käÑ¨`«ÜÕ∞ tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
qâ◊fi~°∂áêÜ«∞ – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
=∞Ç¨^ŒO„ëêìÜ«∞ J„™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
D q^èOŒ QÍ ÑÖKåOQÆ<åºãÖ KÕã≤ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
Páê^ŒO *Ï#∞^Õâß^Œfi~° Hõ#HõxÉèO í <åaè^âÕ ß^Œ^™Œè êÎ`ü
=ÚHÍÎÉèÏO HõO~î°^Õâß`«Î~°∞}~°qxÉèíO =∞ãÎ̈HÍhflÅÉèÏã¨"£∞ I
D_Õ Ç¨ÏÃãÂÎ~°Ì^è•#O ~°^äŒ K«~°}^Œ~“ Y_»æMË\∫ QÆ^•MÏºO
â◊HÎ̃O ^•<åÉèíÜÕ∞ K« H˜∆uK«~°} Åã¨^£ ^ŒOR=∂^ŒºO =~åÇ¨Ï"£∞ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞O
^ŒâßOâ◊O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ q+¨µÑ‚ ~‘ =°î Ú#O^Œ∞ Pk =~åÇ¨ÏÉèQí "Æ å#∞x
P~åkèOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
448 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=ÚO^Œ∞QÍ =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHõÅÊ#KÕã≤, <åÅ∞QÆ∞
kâ◊ÅO^Œ∂ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – t~À – tMÏ – Hõ=K«=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
Ñ≤=∞‡@ JOQÆÑÓ¨ [, <åÅ∞QÆ∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ÃÑ#· , HÕ^Œ K«„Hõ – â◊OY –
Jã≤ – MË@ QÆ^Œ – â◊HÎ̃ – =~° – JÉèÜí ∞« =ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOz J@∞ÃÑ·
Ö’HõáêÅ∞~°#∞, =„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe.
=~åÇ¨Ï^Õ=`« ^è•º#=Ú=Å# ^èŒ#=Ú#∞, =∞O„`«[Ñ¨=Ú=Å#
JkèHÍ~°„áêÑ≤,Î L^ÀºQÆ=Ú#∞ WK«∞Û#∞.
â’¡II ~°"Ò ã≤OÇ¨ÏQÆ`Õ-+ì̈=∂º â◊√HõÑ¡ Hˆ¨ ∆ ã≤`åO tÖÏ"£∞
ÑÖK«Q"Æ ºÕ +¨µ xH˜Ñ∆ º¨ ã¨Ê$ëêìfi `«=∞Ü«Ú`«O [¿Ñ`ü I
L`«~Î åaè=ÚM’ Éè∂í `åfi `åOtÖÏO xY<Õ^∞Œ ƒùq
â◊`$« KÒ~°=∞Ç¨Éè∂í `≥ó· Hõ$`åOÉÏ^è•O „Ñ¨}Ïâ◊Ü∞Õ `ü I
ÉèÏ#∂^ŒÜ∞Õ Éè∫=∞"åˆ~ ™ê^èºŒ Hˆ „∆ `å`«û =∂Ç¨Ï~ˆ `ü
=∞$uÎHÍO ãÖ[Ñ¨#‡O„f `åO Ñ¨Ù#ifiÉè*í „Ë uÎ^•è I
K«∂ÖÏº"Õ∞HÍO ã¨=∂~ÀÑ¨º áêHõáê„`Õ `«^•è Ñ¨~O°
QÀ^Œ∞Qˆ ú Ñ¨~=° ∂Ö’_»º â’kä`åOãÎ̈O_»∞ÖÏ<£ H˜¿∆ Ñ`ü I
ãÖã¨¯$`Õ-Q“fl Ñ¨K` Õ º« =∞ºH± K«~∞° O=∞O„f [Ñ¨#∞‡#∞O
J=`å~°º K«~∞° OÑ¨âßÛ^ŒQ“fl ^Õ=O Ü«∞^ä•qkä I
^è∂Œ Ñ¨náêkÔHi· ëêìfi Ñ¨Ù#~å[ºÑ¨Ù` ¡ O« K«~∞° O
AÇ¨ïÜ«∂^Õk` è Õ =Ç¨Ï∫fl Ü«∂=^ŒëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~° q ã≤ O Ç¨ Ï ~åtÖ’
ãÖK«iOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, â◊√HõÑ¡ H¨ ∆õ Pk"å~°=Ú<å_»∞ `≥Åx¡ QÆ∞ÅHõ~å~Úx ÑÖK«
QÆ=º=ÚÅO^Œ∞Oz, ^•xx ã¨Ê $tOK«∞K«∂ Ñ¨k"ÕÅ∞ =~åÇ¨Ï=∞O„`«O
[Ñ≤OKåe. =∞~°Å L`«Î~åaè=ÚY=ÚQÍ PtÅ#∞ Éèí∂c[ã¨Ç≤Ï`«
=~åÇ¨Ï=∞O„`«=Ú ÑïOî K«∞K«∂ Éè∂í q∞Ö’ áêuÃÑ\Ïìe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 449
W@∞¡ KÕÜÚ« @=Å# â◊`$« – KÀ~° – =∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ =Å# Hõey#

ÉÏ^èŒÅ∞ #tOK«∞#∞. =∞OQÆà◊"å~°=Ú<å_»∞ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞HÍÅ=Ú#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞, ™ê^èŒº=ºH˜ÎÜ≥ÚHõ¯ á⁄Å=ÚÖ’x, =∞\˜ìx „QÆÇ≤ÏOz =~åÇ¨Ï
=∞O„`«=Ú [Ñ≤OK«∞K«∂ ^•xx 3 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ∂« e.
XHõ ÉèÏQÆ=Ú#∞ Ü«∞O^Œ∞ "ÕÜ«∂e. Ô~O_»= ÉèÏQÆ=Ú#∞
=O@áê„`« Ü«∞O^Œ∞OKåe. q∞ye# ÉèÏQÆ=Ú#∞ P=ÙáêÅ`À #∂i JO^Œ∞
aÜ«∞º=Ú HõeÑ≤ áêÜ«∞ãÖQÍ =O_®e.
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕÜÚ« K«∂ Ñïâ◊√^Œú JyflÜ«∞O^Œ∞ áêÜ«∞ãÖ
=O_ç, P JyflÜ«∞O^Œ∞ =~åÇ¨Ï^Õ=Ùx ^è∂Œ Ñ¨nÑ¨=ÚÅ`À JiÛOz, P
K«~∞° „^Œ=º=Ú#∞ 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
â’¡II U=Oã¨áêÎ~"° åˆ~+¨µ AÇ¨ïÜ«∂`ü Hˆ „∆ `«ã^≤ Ü úŒ ∞Õ
„áê`«óHÍÖË Éè$í QÀ~åfiˆ~ =∞$^ŒO ™ê^èºŒ =∞Ç‘Ï`«ÖÏ`ü I
P^•Ü«∞ Ç¨Ïq~åáê^Œº Ñ¨Ó~°fi=A˚Çï¨ Ü«∂`ü ã¨∞nèó
q~À^èÀ #â◊ºu Hˆ „∆ `Õ ã¨ÇÏ¨ KÒ~å^Œ∞ºÑ¨„^Œ"ó·≥ I
~å[=$Hõ∆ã¨=Ú`å÷aèó ã¨q∞kƒù~°‡#∞<å-=Ú<å
„uã¨ÇÏ¨ „ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`«ãÎ º¨ ã¨∞ºó ã¨~fi° ãÖÑ¨^óŒ I
âßeaè~°∞˚Ç¨ïÜ«∂#‡O„f x`«º=∞ëÈì`«Î~°Oâ◊`«O
ã¨=∞$^≥~úÂ åú#º ãÖÑ¶∂¨ `≥ó· â’Éè`
í Õ `«ãº¨ =∞Ok~°"∞£ I
`å=^•*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂`ü =∞O_»ÖÏ`ü ã¨fi~°=‚ ∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
ÖÏ*ˇó· Hõ<åº=∞"åáÈflu =∞^èfiŒ HÔ ÎÂ ifl["åOzè`"« ∞£ I
=∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞ ãÖÜ«ÚÔHÂÎ ~°∞˚Ç¨ïÜ«∂^Œ∞`«ÊÖˇ·~°fl"≥·ó
=∞Ç¨ÏfO „tÜ«∞ =∂áÈflu =∞O_»ÖÏ `«∂Ê~°fi ãÖYºÜ«∂I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
450 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D q^èŒ=ÚQÍ ˆH∆„`«„áêÑ≤Î
HÀ~°∞"å_»∞ 7 =∞OQÆà"◊ å~°=ÚÅ∞ PK«iOKåe. WÑ¨Ù_∞» â◊√„Hõ"å~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. â◊√„Hõ"å~°=Ú<å_»∞ „áê`«óHÍÅ=Ú# ™ê^Œº=ºH˜Î
Hˆ „∆ `«=Ú#∞O_ç =∞\ì̃x `≥zÛ ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # q^è=Œ ÚQÍ Ç¨Ïqifl~å‡}=ÚKÕã,≤
ã¨∞ãÖã¨¯ $`« JyflÜ«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ HÀ~°∞`ì Q« Í^•ÅÜ«∞O^Œ∞ q[Ü«∞=Ú
™êkèOK«∞#∞. KÀ~åk LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ=Ù.
~å[=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ`À =¸_»∞"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# ã¨HõÅq^èŒ
ãÖÑ¨^ŒÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞. ^è•#ºÇ¨ÏŸ=∞=Ú x`«º=¸ 108 ™ê~°∞¡ KÕã≤#
^è•#º=$kú, Ñ¶∞¨ $`«ÇÏ¨ Ÿ=∞=Ú 49 ~ÀAÅ∞ KÕã#≤ ã¨fi~°„‚ áêÑ≤,Î „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ
¿ÑÖÏÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O Uã≤# =∞<À"åOzè`« Hõ#º ÅaèOK«∞#∞. „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ
Hõ=∞ÅÇ¨ÏŸ=∞=Ú x`«º=¸ =¸_»∞"ÕÅ∞ KÕã#≤ 49 ~ÀAÅÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^è#Œ „áêÑ≤Î
HõÅ∞QÆ∞#∞.
=~åÇ¨Ï Ü«∞O„Ò«
â’¡II =∞^èºÕ c[O ã¨`å~°O ^ŒÇÏ¨ #Ñ¨Ù~°ÜÚ« Qˆ K«„Hõ=~å‚<£ +¨_„» ¿ã
ëêfieMÏºOQÍx ãÖkè+fi¨ ^äŒ Hõ~} ° ^Œà~·‹ O° |∞[O Hˆ ã¨~ˆ +¨µ
Jëêì~å‚<£ Ñ¨„`«=∞^äºÕ eY`«∞=ã¨∞q∞`å<£ =∞O„`«=~å‚Oâ◊Û`«∞~ˆ ÷
t+ì̈OÑ¨„`Õ Ñ¨Ù~°™êÎ^fiŒ ã¨∞^ŒàH◊ =õ ∞ÖË H“ã¨~ã° ÷¨ ã¨fi~å_èºÕ I
=∞O„`å~å‚<£ ^Õ=ãÖMÏº<£ ^ŒÅ=∞#∞qeMËÔŒ `«º =∞<Õ-^äŒ ÉÏ¿ÇÏº
HÕ[ÖÂ̌¯ó HÍkÔ~‚Â ifiHõã` ≤ =« ∞Hõ=∞ÖË ëÈ_»âßˆ~Ü«∞^ä•=`ü I
=∞O„`å~å‚<£ Ü«ÚQÆ‡â◊ãK Î¨ Û« ~°=∞ ^ŒàQ◊ ` Æ O« t+¨=ì ~°O‚ ed`åfi
`å~°HÍ∆ ‡HÀÅc*ˇã· ^Î¨ #Œ ∞ Ñï=$`«O ™ê^èºŒ <å=∂~°‚ =∞^èºÂ≥ ó II
^Œiƒù`ó·≥ ™ê^èºŒ <å=∂Ô~~‚Â ‡° O„`« =Ô~~‚Â =ü $`«O |Ç≤Ïó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 451
Éèí∂aOÉË<å-ã¨º HÀ}Ë+¨µ Éèí∂c[O ™ê^èŒºãÖÜ«Ú`«"£∞ I

J+ì̈â¥◊ ÖË+µ¨ "å~åÇ¨ÏO Éè∂í c[ã¨ÇÏ≤ `«O eMË`ü II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHÀ}=Ú edOz
=∞^èŒºÖ’ ™ê^èŒº – ™ê^èŒHõ – Hõ~°‡ =~åÇ¨Ïc[=Ú`À (Ç¨˙O) edOKåe.
+¨\’¯}=ÚÅO^Œ∞ „Ñ¨}= ~°ÇÏ≤ `« ã¨∞^Œ~≈° #=∞O„`«=Ú (ã¨ÇÏ¨ „™ê~° Ç¨ïOÑ¶\¨ ò)
edOz, ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ QÆÒ« Ö’ K≥ÑÊ≤ UHõÔŒ „ëêìÜ∞« – "Àº"≥∂ÖÏ¯Ü«∞
W`åºk ÑÖKåOQÆ=ÚÅ∞ edOKåe.
PÃÑ· K«`«∞~°Ìà◊ Hõ=∞Å Ñ¨„`«=ÚÅ∞ edOz, JO^Œ∞ „Ñ¨f ^Œà◊
Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ <å~åÜ«∞} JëêìHi∆õ Ö’x ~Ô O_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
=∞~°Å =¸_»∞ ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ 8 JHõ~∆ =° ÚÅ K˘Ñ¨C# =~åÇ¨Ï=∞O„`«=Ú
edOz, q∞ye# JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ 9 <åÅæ= ^Œà=◊ ∞O^Œ∞ edOKåe.
PÃÑ· J+ì̈^Œà◊ Ñ¨^Œ‡=Ú edOz JO^Œ∞ ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ Ô~O_Õã≤
JK«∞ÛÅ#∞ (16) edOKåe. J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ 7 ^Œà=◊ ÚÅÖ’ =~åÇ¨Ï
=∞O„`«=Ú 4 JHõ~∆ =° ÚÅ K˘Ñ¨C# edOz, Zxq∞^Œ= ^Œà=◊ Ú#O^Œ∞
q∞ye# 5 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ëÈ_»â^◊ àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú ^•xÃÑ· edOz ^ŒàHˆ◊ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞
HõHÍ~åk – HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ#∞ edOKåe. =∞~°Å 16 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞
=~åÇ¨Ï =∞O„`«=ÚÖ’x ~Ô O_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOz z=i ^Œà=◊ ÚÖ’
=¸_»H~∆õ =° ÚÅ∞ edOKåe.
FO Q“¡O Ç¨˙OÅ`À ™ê^èŒ<å=∞O ãÖÑ¨Ù\˜`«=Ú KÕã≤ "Õ+≤ì`«O
KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ =~åÇ¨Ï =∞O„`«=ÚÖ’x Ô~O_Õã≤ JHõ∆~°=ÚÅ`À
™ê^èºŒ <å=∞O ^Œiƒù`=« Ú KÕã≤ "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. |Ü«∞@ Éè∂í aO|=Ú`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
452 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
P"Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ™ê^èºŒ ãÖÜ«Ú`« Éè∂í c[=Ú (Q“¡O)
„"åã≤, á⁄_çyOz# Zxq∞k „uâ◊¥Å ~ˆ YÅ =∞^èºŒ ~ˆ Y‰õΩ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ =~åÇ¨Ï
c[=Ú, Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨ Éè∂í c[=Ú edOKåe.
â’¡II ™êsúâa◊ O^Œ∞QÆQ#Æ O c[O "å~åÇ¨Ï g∞i`«O
~ÀK«<åQÆ∞~°∞ ã≤OÑ≤Ã+Âì i¡M^Ë ºŒ O„`«O â◊√ÉèkË <Õ
ÖËd<åº ¿ÇÏ=∞Ü«∂ K« ã¨~fi° HÍ=∞„Ñ¨ã^≤ Ü úŒ ∞Õ I
ã¨fi~°Ñ‚ >
¨ ìË eMË^ºŒ O„`«O ~å[ºN ã¨=∞"åÑÎ̈Ü∞Õ
„QÍ=∞ã≤^ºÂ≥è K« ~°[`Õ `å„=∞Ñ¨>ìË ^è<Œ åÑÎ̈Ü∞Õ I
Éèí∂~°̊Ñ¨„`Õ x*ËëêìÃÑÂÎº H∆“"Õ∞ Éèí∂ã≤^ÕúeMË`ü
[Ñ¨ÑÓ¨ *Ïkaèó ã≤ÔúŒ Ü«∞O„`«O ‰õΩ~åºxfl*ËÑû≤ `«"∞£ I
„QÍ=∞Ñ¨@ì}~å„¿+ì+¨µ Ü«∞O„`«"Õ∞`«`ü ã¨∞™êkè`«O
xY<ÕK∞« ÛùÉíè =~å^Ò ™êOQÆO k‰õΩ∆ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
‰õ∆Ω„^•Ñ¨=∞$`«∞º KÒ~åk Éèí∂`«"åºà◊=∞Ç¨ÉèíÜ≥ÿ∞ó
#â◊Hºõ `Õ Ñ¨~O° „^Œ+µ¨ Oì `«O^ÕâO◊ ^Õ=`å|ÖÏ`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – UHÍHõ~∆ ° =~åÇ¨Ï =∞O„`«=Ú
''Ç¨˙O—— J#|_»∞#∞. ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Ü«∞O„`«=Ú QÀ=∞Ü«∞[Å=ÚÖ’
QÀ~ÀK«#O – JQÆ∞~°∞ – Hõ~∂° Ê~°O – ÖÏH∆Í – ‰õΩO‰õΩ=∞ – K«O^Œ#O
HõeÑ≤ #∂i, â◊√Éèkí #=Ú#O^Œ∞, |OQÍ~°∞ÖËdx`À, Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑQ· Íx,
ã¨fi~°Ñ‚ @
¨ =ÚÃÑ· QÍx edOz# ~å[ºˆH=∆ ∞=Ú, ~å[º„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞.
"≥O_ç̂~‰õΩÃÑ· edOz# „QÍ=∞ˆH=∆ ∞=Ú, „áêÑ≤,Î ~åyˆ~‰õΩÃÑ· edOz#
^è#Œ „áêÑ≤,Î Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· edOz# W+ì̈ãk≤ ,ú Ñ¨@∞ì=G=ÚÃÑ· edOz#
Éèí∂„áêÑ≤Î HõÅ∞QÆ∞#∞. [Ñ¨Ñ¨Ó*Ï^Œ∞ÅKÕ ã≤kú á⁄Ok# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨=∞ãÎ̈
HÍ=∞º=ÚÅ#∞ ™êkèOK«QÅÆ _»∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 453
ÃÑ· Ü«∞O„`«=Ú#∞ „QÍ=∞ – <åQÆ~° – ~åR ~å[^è•xÜ«∞O^Œ∞, â◊√Éèí

k#=Ú# ™ê÷ÑO≤ z Ñ¨ÓlOz#, KÀ~° – ‰õΩ∆ „^Œ – JÑ¨=∞$`«∞º™êO„HÍq∞Hõ
"åºkè (JO@∞"åº^è∞Œ Å∞), Éè∂í `«ÉÏ^èÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ=Ù. „Ñ¨[ÅO`å ã¨∞YãÖ`À+¨
=ÚÅ`À #∞O^Œ∞~°∞.
^èŒ~°}©=∞O„`«=Ú
â’¡II Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O ÉèíQÆ=`≥Âº ™êº^Œú~°}Â̌º `«^Œ#O`«O
^è~Œ }
° ºO`Õ ^è~Œ̂ ^ŒfiO^Õfi kfi~îåO`À-Ü«∞O ^è$Œ "åkHõó I
UHÀ#qOâ◊`«º~å‚_è»ºO ^èŒ~åÇ¨Ï$^ŒÜ«∞g∞i`«"£∞
=~åÇ¨ÏŸ-ã¨º=Úxó „áÈHÀÎKO«è ^À x=$^Œ∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`å ã¨~fi° Éè∂í `å<åO „Ñ¨H$õ u~°fiã¨∞^è•=∞`å
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O„uaè~åMÏº`«O K«`∞« iƒùó t~°Di`«"∞£ I
„uaèótMÏ ã¨=ÚkÌëêì Hõ=K«O ÑÖK«a~è ‡° `«O
^•fiÉèÏºO<Õ„`«O ã¨=∂MÏº`«O ^•fiÉèÏº=∞GO Ñ¨Ù#~°ƒ"ù `Õ ü I
=∞O„`«=~Ô ó‚Â +¨_O» QÍx ‰õΩ~åº^Õ=O q^è•#q`ü
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„f ^è~Œ åÇ¨Ï$^ŒÜ∞« =∂^Œ~å`ü I
ã¨ãi¨ Êëê áêÜ«∞¿ã# AÇ¨ïÜ«∂`«^Î âÌŒ ßOâ◊`ó«
`«O qëÈ‚ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞fÊˆ~î =Hõº∆ =∂} q^è•#`«ó I
^è~Œ }
° =© ∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó :FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`≥Âº ^èŒ~°}Â̌º ^èŒ~°}˜^èŒ̂~ ^èŒ̂~ ™êfiÇ¨ I
=~åÇ¨Ï|∞∞+≤ó I x=$`üKO«è ^Œó I FOc[O – ™êfiÇ¨â◊HóÎ̃ I ã¨=∞ãÎ̈
Éèí∂`«„Ñ¨Hõ$u~°fiã¨∞^è•^Õ=`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
454 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=¸Å=∞O„`« = ÚÖ’x 3{4{3{5{2{2 JHõ ∆ ~ ° = ÚÅ`À
+¨_O» QÆ<åºã¨ =∂K«iOz WÖÏ ^è•ºxOKåe.
âßº=∂O qz„`åOâ◊√Hõ~°`«flÉèí∂+¨}ÏO
Ñ¨^•‡ã¨<åO `«∞OQÆÑÜ ¨ ∂≥ ^è~Œ å#`å"£∞ I
WOn=ˆ~ ^Õfi #=âße=∞O[sO
â◊√HõO^Œ^è•<åO =ã¨∞^è•O Éèí*Ï=∞¿ÇÏ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«O, áêÜ«∞ãÖ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ ''Q“¡O =ã¨∞O^è~Œ å Ü≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó—— Jx Pã¨#q∞zÛ
=¸iÎHÅõ Ê#KÕã,≤ K≥ÑÊ¨ É’=Ù q^è•#=ÚÖ’ JiÛOKåe.
â’¡II JOQÍxÑ¨Ó[ÜÕ∞^•^Ò Éè∂í =Ç≤Ïfl [Å=∂~°∞`å<£
kH±Ñ„¨ `Õ+µ¨ ã¨Éºíè ~°Ûº HÀ}Ñ¨„`Õ+µ¨ `«`¯« ÖÏó I
PâßáêÖÏó Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ó*Ïº =„*Ï^ŒºG ã¨=∞xfi`åó
U=Oã≤^úŒ =∞#∞~°‡O„f ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü ã¨fi=∞<À~°^•ä <£ I
=∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖÜ«ÚHÔ ~ÎÂ ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂^Œ~∞° }À`«ÊÖˇó· I
ã¨Ç¨Ï„ãÖ Éèí∂ã¨=∞$kúó ™êº`«Î^è• hÖ’`«ÊÖˇ·ó â◊√Éè̌·ó I
„Ñ≤Ü«∞OQÆ∞Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~°‡^èŒfiÔHÂÎ~°÷#^è•#º =∞Ç‘Ï„tÜ«∞ó
=∞O[sO âßeãÖÉè∂í `åO =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ö’e`å"£∞ I
AÇ¨ïÜ«∂`åûkè`Õ =Ç¨Ï∫fl =∞O_»ÖÏ`ü ™êº^Œ~ú åÑüó
â◊√„Hõ"åˆ~ k#=ÚMË QÆ$Ç‘Ï`åfi ™ê^èºŒ |∂=∞$^Œ"∞£ I
`å=∞OÉèãí ≤ qxH˜Ñ∆ º¨ â’kè`Õ-„`« K«~∞° OÑ¨K` Õ ü
Ñ¨Ü∂≥ Ñ¶∞¨ $`åÉèÏºO ã¨ÇÏ≤ `«O AÇ¨ïÜ«∂`«OÎ Ç¨ï`åâ◊<Õ I
+¨}Ï‡ãÖâ◊√„Hõ"åˆ~+¨µ Ç¨ï`≥Âfi=O „áêÑ¨ÙflÜ«∂#‡Ç‘ÏO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 455
^è~Œ å"Õ∞=OÉè[í #‡O„f Ñ¨â√◊ ~°`fl« ^è<Œ åkaèó I

^è~Œ åÜ«∂ó =Å¡Éóíè ã¨™êº<åfl„`«HÍ~åº qKå~°}Ï II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JOQÆÑÓ¨ [Ü«∞O^Œ∞ 4 kâ◊Å
Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨$käfi – [Å – Jyfl – "åÜ«Ú=ÙÅ#∞ JiÛOKåe.
PˆQflÜ«∂k HÀ}=ÚÅO^Œ∞ x=$uÎ – „Ñüëêª – q^•º – âßOu J<ÕHõ
HõàÅ◊ #∞, Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^èÜ Œ Ú« HõÎ Ö’HõáêÅ∞~°#∞ JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ü«ÚHõÎ Hõ=∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
hÖ’`«ÊÅ=ÚÅ∞ "≥~Úº™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Hˆ „∆ `«=$kú „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ
„Ñ≤Ü«∞OQÆ∞Ñ¨Ù+¨Ê Ç¨ÏŸ=∞O =Å# ^èŒ#^è•#º=$kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ñ¨$näfi„áêÑ≤ÎH˜ Éèí∂c[ãÖÑ¨Ù@=Ú#∞, ãÖÑ¨^Œ„áêÑ≤ÎH˜ Nc[
ãÖÑ¨Ù@=Ú, H©iHÎ ˘~°‰Ωõ â◊HcÎ̃ [ ãÖÑ¨Ù@=Ú KÕÜ∂« e. „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`«
„âı+¨ª ^è•#º=ÚÅ HõO‰õΩÅ∞, ëÈ_»â◊ãÖ™ê¯~°=ÚÅ∞ KÕã≤# JyflÜ«∞O^Œ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ 49 ~ÀAÅÖ’ JkèHÍ~°=Ú „áêÑ≤OÎ K«∞#∞.
â◊√„Hõ"å~°=Ú<å_»∞ „áê`«óHÍÅ=Ú#<Õ ™ê^èŒº=ºH˜Î ˆH∆„`«=Ú#∞O_ç
=∞\ì̃x `≥zÛ XHõ ÉèÏQÆ=Ú Ü«∞O^Œ∞, XHõ ÉèÏQÆ=Ú h@Ü«∞O^Œ∞Oz
Ñ≤O_ç =Ú^Œ=Ì Öˇ KÕÜ∂« e. =∞~°Å ^•xx <Õ~Ú, áêÅ`À HõeÑ≤ â◊√„Hõ"å~°=Ú
<å_»∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. WÖÏ 6 <≥ÅÅ∞ KÕã#≤ Éè∂í ÖÏÉè=í Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
D „Ñ¨HÍ~°=Ú ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ^èŒ~å=∞O„`«=Ú#∞ Láêã≤Oz#KÀ
ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ – JkèHÍ~°=Ú – Éè∂í ÖÏÉè=í Úá⁄O^Œ∞#∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇÏ¨ =Ú
ÖË^Œ∞.
ÑÖK«^âŒ ó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

456 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^äŒ ëÈ_»âó◊ Ñ¨@Åó
J^äŒ #$ã≤OÇ¨Ï Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^ä•-aè^•è ¿ãº qkä =<åfl~°ãO≤ Ç¨Ï =∞Ç¨=∞#∞O
L„QÆOg~°O =^Õ`∂« Ê~°fiO =∞Ç¨q+¨µ‚ =∞#O`«~O° I
[fiÅO`«O Ñ¨^Œ=∂ÉèÏ+¨º ã¨~°fi`À=ÚYg∞~°ÜÕ∞`ü
#$ã≤OÇ¨ÏO cè+} ¨ OÉè„í ^ŒO =∞$`«∞º~ü =∞$`«∞ºO=^Õ``
Î« ó« I
#=∂=∞ºÇ¨Ï=∞Ü«∞O „áÈHÀÎ =∞O„`«~å[ó ã¨∞~°„^Œ∞=∞ó
|∞∞+≤~ü „|Ç¨‡ ã¨=ÚkÌ+âì̈ Û◊ O^À-#∞+¨µ|ì ∞^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`å#~°ã≤OÇ¨ÏŸ-ã¨º ã¨∞~åã¨∞~° #=∞ã¨¯$`«ó
K«`∞« ~üa~è Çü Ï¨ $^ŒÜ∞« O =Ô~ó‚Â t~°™êÎ=kƒùsi`«"∞£ I
tMÏ-ëêìaóè ã¨=ÚkÌëêì +¨_ƒç óù Hõ=K«g∞i`«O
`å=kƒù~fl° Ü«∞#O „áÈHõ=Î ∞GO ™êº`«¯~°}ÏHõ~Ô∆ ó· I
t~ÀÅÖÏ@ <Õ„`Õ+µ¨ =ÚYÉÏÇ¨ÏfiO„Ñ¶∞≤ ãÖkè+µ¨
™ê„ˆQ+¨µ ‰õΩH∆Í Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ QÆÖË áê~°≈fi^ŒfiÜÕ∞Ñ¨Ù#ó I
JÑ¨~åOˆQ Hõ‰Ωõ kK« #º¿ã^Œfi~å‚<£ Ü«∞^ä•„Hõ=∞O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ â’¡Hõ=∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
â’¡II L„QÆOg~°O =∞Ç¨q+¨µ‚O [fiÅO`«O ã¨~fi° `À =ÚYO I
#$ã≤OÇ¨ÏOcè+¨}O~°∞„^ŒO =∞$`«∞º~ü=∞$`«∞ºO #=∂=∞ºÇ¨Ï"£∞II
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó I ã¨∞~åã¨∞~° #=∞ã¨¯ $`«
#$ã≤OÇ¨ÏŸ^Õ=`å I Ç¨ÏOc[O – DO â◊HóÎ̃ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 457
â’¡Hõ=ÚÖ’x 4{4{8{6{6{4 JHõ∆~°=ÚÅ`À +¨_»OQÆ<åºãÖ

PK«iOz, t~À – ÅÖÏ@ – <Õ„`« – =ÚY – ÉÏÇ¨ï – áê^•„QÆ ãÖkè
– ‰õΩH˜∆ – Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ – HõO~î° – 2 „Ñ¨Hõ¯Å∞ – gÑ¨Ù – Hõ‰õΩ^£ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞
=∞O„`åHõ~∆ =° ÚÅ∞ <åºãÖ KÕã≤ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
=∂}˜HÍº„k ã¨=∞„Ñ¨ÉèíO x[~°∞Kå ãÖ`«ÎãÎ̈ ~°H∆ÀQÆ}O
*Ï#∞#ºãÎ̈ Hõ~åO|∞[O u „ #Ü«∞#O ~°HÀÎÅã ¡ ^¨ ∂Œ ƒù+}
¨ "£∞ I
ÉÏÇ¨ïÉèÏºO ^èŒ$`«K«„Hõâ◊OY =∞xâ◊O ^ŒO¢ëêì„QÆ=„HÀÎÅ¡ã¨
*ÏfiÖÏlÇ¨Ïfi =Ú^Œ„QÆ̂Hâ◊xK«Ü«∞O =O^Õ #$ã≤OÇ¨ÏO qÉèí∞"£∞ II
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~}
° q^è•#=Ú
â’¡II =~°‚ÅHõ∆O [¿Ñ#‡O„`« `«`«ûÇ¨Ï„ãÖ Ñ¶¨∞$`«Ñ¨Ù¡`≥·ó
áêÜ«∞™ê<≥flÂ ó „ÑÄÇ¨ïÜ«∂kfikä=`ü Ñ¨Ól`Õ-#ÖË I
U=O Hõ$`ÕÉ"íè #Õ ‡O„f ã≤^=úŒ ∞O„`«ó „Ñ¨`åÑ¨"å<£
Ñ¨Ó*Ï„áêwi`Õ Ñ‘~ˆ î =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
Ñ¨Ó[ÜÕ∞kfikä=`«™Î êºO ^≥` · º« â◊`$« =∞##ºnèó
JOQÍ<åº^Ò ã¨=∂~å^èºŒ kQÆÖú +Ë µ¨ Ü«∞*Ë`ü Ñ¨Ù#ó I
Ñ¨HO∆© „^ŒO â◊OHõ~O° âı+¨ =∞|˚Ü∂≥ xO Ü«∞^è•„Hõ=∞O
„tÜ«∞O„Ç≤ÏÜ«∞O ^è$Œ uO Ñ¨Ù+≤=ì ∞QÍflºk+¨µ Ü«∞*Ë`ü Ñ¨Ù#ó I
Ö’HõáêÖÏó Ñ¨=∞Éèºí ~åÛºãÎ̈ ^Œ„™êÎ}˜ `«`ó« Ñ¨~O°
W`«O÷ [áêkaèó ã≤^úÕ =∞<Ò HÍ=∂ºx ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü I
™œ"Õ∞º ™œ=∞ºO ã¨‡~ˆ `å¯ˆ~º „‰õÄ~ˆ „‰õÄ~°q∞=∞O Éè*í ` Ë ü
NÑ¨ÙÃ+ÂÊ~°∞ƒùÇï¨ Ü«∂#‡O„`À aÅfiHÍÃ+Âkª ` è Õ-#ÖË I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· =∞O„`«=Ú 32 ÅHõÅ∆ ∞
[Ñ≤Oz, 32"ÕÅ∞ Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ áêÜ«∞ã¨Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
Ñ‘~åî ~°Û#, =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHÅõ Ê# Ü«∞^è•qkèQÍ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
458 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^Õ =∞O„`«=Ú#‰õΩ =∞~˘Hõ ^è•º#â’¡H=õ Ú ‰õÄ_® HõÅ^Œ∞.
L^Œº`üHÀ\˜~q° „Ñ¨ÉOíè #~°ÇÏ¨ iO HÀ\©~° Ç¨~À[fiÅO
^ŒO„ëêì cè=∞=ÚYO Åã¨#flY=ÚMˇs· ~ÔÌ …Â ~°<HÔÕ ~· ∞° ƒù*ó·ˇ I
xiƒù<åflã¨∞~°<å^äŒ =∞yflâ◊âÉ◊ $íè `ü ã¨∂~å‡`«‡ <Õ„`«„`«Ü∞« O
q^Œ∞º`üÑÙ¨ O[ ã¨\ÏHõÖÏÑ¨ ÉèÜ
í ∞« ^ŒO =Ç≤ÏflO==∞O`«O Éè*í Ë II
JOQÆÑÓ¨ [ – <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅO^Œ∂, QÆ~∞° _» – â◊OHõ~° – âı+¨ –
„|Ç¨Ï‡ ^Õ=ÙÅ#∞, J@∞ÃÑ· PˆQflÜ«∂k HÀ}=ÚÅO^Œ∞ N – „Ç‘Ï – ^è$Œ u –
Ñ¨Ù+≤ì â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
PÃÑ· Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOz, [áê^Œ∞Å#∞
Ü«∞^è•qkèQÍ PK«iOz ã≤káú ⁄O^•e. ™œ=∞º HÍ~°º=ÚÅO^Œ∞, ™œ=∞º~°∂Ñ¨
#$ã≤OÇ¨ïx ^è•ºxOKåe. „‰õÄ~° Hõ~‡° ÅO^Œ∞ L„QÆ#~°ãO≤ Ç¨ïx ^è•ºxOKåe.
â’¡II ã¨ÇÏ¨ „ãÖ „tÜ«∞=∂áÈflu Ñ¨„`≥~· åfi aÅfiãÖÉè"í ó·≥
„Ñ¨ã¨∂<≥·~åfiÑ¶¨Öˇ·ãÎ̈^Œfi`ü ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∂^Œ~ÀQÆ`åO I
=∞O„`«[áêÎO =KåO âıfi`åO ÉèHí Ü ∆õ ∞Õ `ü „áê`«~#° fiÇ¨ÏO
"åH˜ûkúO ÅÉè` í Õ =∞O„f "åK«ãÊ¨ ui"åÑ¨~ó° I
ãëÖË^=Õ =∞Éèºí ~°Ûº QÆO^èÑŒ Ù¨ ëêÊkaèó â◊√Éè̌ó·
^Œ∂~åfiaèã¨Î„`« AÇ¨ïÜ«∂xfl`«º=∞ëÈì`«Î~°Oâ◊`«"£∞ I
LÑ¨ã~¨ åæ q#â◊ºOu ‰õΩ∆ „^ŒÉ∂íè `«[fi~åkaèó
^Œ∞óã¨fi¿Ñfl xtãÖ*Ï`Õ ™êfl`åfi=∞O„`«=∞=ÚO[¿ã`ü I
Jx„^À=∞O„`«q`ü Ñ¨âßÛ`ü ã¨∞ã¨fiÑ¨flã¨Îã¨º*ÏÜ«∞`Õ
"åº„Ñ¶∞¨ KÕ~=° ∞$QÍqÉè’º =∞Ç¨~°}ºË ÉèÜ í ∂« ‰õΩÖË I
~°ˆH∆#‡#∞~°Ü«∞O[áÈÎ ÉèíÜÕ∞+¨fi<Õº+¨µ =∞O„u}O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 459
J<Õ#=∞O„u`«OÉèãí ‡¨ q+¨„QÆÇÏ¨ =∞Ç¨=∞Ü«∂<£ I

<åâ◊Ü∞Õ ^Œz~å^Õ= =∞O„`«™êº-ã¨º „Ñ¨ÉÏè =`«ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ aÅfiã¨q∞^èŒÅ`À,
ÖË^• Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À, Ñ¶Å¨ =ÚÅ`À Hõ=∞Å=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ãÖÑ¨^Œ
HõÅ∞QÆ∞#∞. "≥~Úº™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. Jaè=∞O„u`« =ã¨#∞
„áê`«óHÍÅ=Ú# ÉèíH˜∆Oz# "åH˜ûkú, "Õ∞^èŒ HõÅ∞QÆ∞#∞.
QÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^Œ∞Å`À [Å=Ú#O^Œ∞ #$ã≤OÇ¨ïx JiÛOz 108
™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ ‰õΩ∆ „^ŒÉ∂íè `«ÉÜ
íè ∞« =Ú, [fi~åk LÑ¨„^Œ= ~ÀQÆ=ÚÅ∞
`˘ÅQÆ∞#∞. ^Œ∞óã¨fiÑ¨fl=Ú Hõey#Ñ¨Ù_»∞ ™êfl#=∂K«iOz, D =∞O„`« [Ñ¨=Ú
KÕã#≤ ã¨∞ã¨fiÑ¨fl=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ãÖHõ@=ÚÅO^Œ∞, =∞$QÆ – KÀ~° ^Œ∞+¨µìÅ
Ç≤ÏOã¨#∞O_ç ~°H} ∆õ HõÅ∞QÆ∞#∞. Jaè=∞O„u`« Éèãí ‡¨ =Ú ^èiŒ Oz# q+¨ –
„QÆÇ¨Ï – ÉÏ^èŒÅ#∞O_ç q=Ú‰õΩÎ_»QÆ∞#∞.
â’¡II Ñ¶∞¨ ’ˆ~-aèKåˆ~ ™È<å‡^Õ =∞Ç¨ÏŸ`åÊ`Õ =∞Ç¨ÉèÜ í ∞Õ
[¿Ñ#‡O„`«O ã¨‡~ˆ ^Õ=Ì O ^Œ∞óMÏ#∞‡HÀÎ Éè"í #Õ fl~°ó I
ã≤OÇ¨Ï~°∂ÑÖ =∞Ç¨cè=∞O #Y^ŒO„ëêìucè+} ¨ "£∞
ã¨‡$`åfi -`å‡#O iÑ¨ÙOÑ¨âßÛ^£ ^è•ºÜÕ∞#‡$QÆtâ◊√OÑ¨Ù~åI
QÆ$Ç‘Ï`åfi QÆÅ^Õâı `«OÑ¨Ù#iÌ‰Ω∆õ H˜¿∆ Ñ^£^$Œè `«O
Ñ¨Ù„`«q∞„`« Hõà„◊ `å^≥ºÂ ~°∞KåÛ\’ *ÏÜ«∞`ÕiáÈó I
Ñ¨Ó~°fi=∞`«∞º Ñ¨^Õ ™ê^èºŒ <å=∞ Hõ$`åfiã¨fiÜ«∞O Ç¨Ïió
xt`≥~· fl° Y^ŒO„ëêì„QÔ óÂ YO_»º=∂#O iÑ¨ÙOã¨‡~ˆ `ü I
x`«º=∞ëÈì`~Î« â° `◊ O« [¿Ñ#‡O„`« =∞`«O„k`«ó
*ÏÜ«∞`Õ=∞O_»ÖÏ~°^•fiH± â◊`«$Ô~Âfi=ã¨fi`«„Ñ≤Ü«∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
460 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ü«∞`«flO‰õΩsfi`« qkä=`ü â◊`$« ¿ã<å x"å~°}Ë
acè`H« ÍÃ+Â~ª [ü fie`Õ áê=ˆHiÑ¨Ù=∞~°#Ì "£∞ I
qzO`«º^Õ=O #$Ç¨ÏiO ãÖÑ¨Ó[º ‰õΩã¨∞=∂kaèó
ã¨=¸Å `«∂Öˇ~· ü AÇ¨ïÜ«∂K«Û~Ôù ~· âÌ° â◊ ` ◊ O« Ñ¨$^äHŒ ± I
iÑ¨ÙOMÏ^Œxfl= [¿Ñ xfliƒùO^Œxfl= `å<£ H˜¿∆ Ñ`üó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÉèÜ í ∞« OHõ~=° ÚÖˇ#· J~°}º=Ú
ÅO^Œ∞ D =∞O„`«[Ñ¨=Ú=Å# UÉÏ^è,Œ ÉèÜ í ∞« =Ú HõÅ∞QÆ=Ù. Ñ¶∞¨ ’~° JaèKå~°
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞, L<å‡^Œ=Ú L`åÊ`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ^Œ∞óY=ÚÅ#∞O_ç
~°Hõ∆} HõÅ∞QÆ∞#∞. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞ L„QÆ#~°ã≤OÇ¨ïx ÉèÏqOz,
â◊`«$=Ù#∞ XHõ =∞$QÆtâ◊√=ÙQÍ ÉèÏqOz, J`«x HõO~î°=Ú Ñ¨@∞ìH˘x
^Œ∂~°=ÚQÍ qã≤i"Õã#≤ @∞¡ ÉèÏqOz# â◊`$« ÏKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
=∞O„`«=ÚÖ’ 2 =∞$`«∞ºÑ¨^=Œ ÚÅÖ’, "≥Ú^Œ\ ˜ =∞$`«∞ºÑ¨^™Œ ê÷#=ÚÖ’
â◊`$« <å=∞=Ú KÕiÛ [Ñ≤Oz#, â◊`$« ÉÏ^èŒ x"å~°}=∞QÆ∞#∞. #$ã≤OÇ¨ï_»∞
`«# QÀà◊`¡ À â◊`$« =Ù#∞ pÅ∞ÛK«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOK«∞K«∂ 108 ™ê~°∞¡ x`«º=¸
[Ñ≤Oz#, 49 ~ÀAÅÖ’ â◊`$« Ñ‘_» `˘ÅQÆ∞#∞.
qcè`H« õ ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« K«∂ â◊`$« =∞~°#Ì ∞_»∞QÍ #$ã≤OÇ¨ï
x^è•ºxOz, ‰õΩã¨∞=∂^Œ∞Å`À JiÛOz# JÉèíÜ«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
ã¨=¸Å=ÚQÍ ~Ô Å∞¡ Ñ¨ÓÅ#∞ 1000™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« K«∂, #$ã≤OÇ¨ïx
â◊`$« ÉèHí ‰∆õ Ωõ xQÍ ÉèÏqOz#, „HÀ^è=Œ Ú`À Ç¨Ïqã¨∞û#∞ PÇ¨ïuezÛ# â◊`$« Ñ‘_»
x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
â’¡II Ç¨ï`åfiã¨Ñ¨Îk#O=∞O„f ¿ã<åq∞ëêìO=∞Ç‘ÏÑ¨`Õó
„Ñ¨™ê÷ÑÜ
¨ ∞Õ K«∞ÛùÉËè ÅˆQfl Ñ¨~~° å[º[ÜÕ∞K«ÛÜ
ù ∂« I
`«™êºó Ñ¨Ù~°™êÎ#fl$Ç¨ÏiO xÑ¶∞¨ flO`«O iÑ¨Ù=∞O_»ÅO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 461
ã¨‡$`åfi „Ñ¨Ü∂≥ QÆO‰õΩsfi`« Ü«∂=^•Ü«∂u ™êÑ¨Ù#ó I

ql`«º xdÖÏ<£ â◊`$« Ï<£ ã¨ÇÏ¨ g~°„tÜ«∂ ã¨∞Y"£∞
PQÆ`º« q[~¸~å*Ï „QÍ=∞ˆH„∆ `« ^è<Œ åkaèó I
„Ñ¨}ÜÕ∞#‡O„u}O ã¨=∞ºyfiÉè"í ó·≥ „Ñ‘`=« ∂#ã¨ó
=∞O„fÜ«∞k # ãÖ`«∞¿+º^Œ#~°ó÷ ™êº#‡Ç‘ÏÑ¨`óÕ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D „Ñ¨HÍ~°=Ú 7 ~ÀAÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ 8= ~ÀA HÍ~°ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. â◊`$« Ãã#· º=ÚÃÑ· q[Ü«∞=Ú
™êkèOK«∞@‰õΩ Wk „Ñ¨Ü∂≥ yOK«=K«∞Û#∞. (L^ÀºQÆ=ÚH˘~°‰Ωõ [~°∞QÆ∞ áÈ\©
Ñ¨sHõÅ∆ O^Œ∞ Wk PK«iOz# `«ÑÊ¨ Hõ [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞).
W\˜ì ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨=∞ã¨Î ã¨∞Y=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
QÆ∞~°∞=Ù#∞, ^ŒH}
∆˜ Ï^Œ∞Å`À ãÖ`«$Ñ≤Î Ñ¨~K° =« ÅK«∞#∞. ÖËxKÀ J#~°=÷ Ú
[~°∞QÆ∞#∞. q[Ü«∞=Ú á⁄Ok# ~åA, =∞O„ux Q“~°qOz ã¨`¯« iOK«
=ÅÜ«Ú#∞.
#$ã≤OÇ¨Ï Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II c[O ™ê^èŒºã¨=∞xfi`«O „Ñ¨qeMË#‡^èÕº-+¨ìÑ¨„`Õ+¨fi^äÀ
=∞O„`å~å‚<£ â◊$uâ’ qÉè[í ºqeMË`ü eáêº |Ç≤Ï~ˆ fi+ì̈Ü∞Õ `üI
ÉÏ¿ÇÏº HÀ}QÆ c[|^Œú =ã¨∞^è• Qˆ Ç¨Ï^ŒfiÜÕ∞ <å=$`«O
Ü«∞O„`«O ‰õΩ∆ „^Œq+¨„QÆÇ¨ =∞Ü«∞ iÑ¨Ù„Ñ¨^fiŒè Oã¨#O N„Ñ¨^"Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú edOz,
=∞^èºŒ Ö’ #$ã≤OÇ¨Ïc[=Ú (H∆“O) ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ <åÅ∞ˆQã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ K˘Ñ¨C# #$ã≤OÇ¨ïx
â’¡H=õ ∞O„`«=Ú edOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
462 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
|Ü« ∞ @ =∂`« $ ‰õ Ω #∞ edOz "Õ + ¨ ì # O KÕ Ü « ∂ e. |Ü« ∞ @
HÀ}=ÚÅO^Œ∞ #$ã≤OÇ¨Ïc[=Ú edOz, Ñ¨~°ã¨Ê~° aè#fl=ÚQÍ 2
Éè∂í aO|=ÚÅ`À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. W\ì̃ Ü«∞O„`«=Ú ‰õΩ∆ „^Œ – ~ÀQÆ –
q+¨ – „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞ `˘ÅyOz, ãÖÑ¨^xŒ K«∞Û#∞.
iÑ¨Ù ^èfiŒ Oã¨# Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II Hõ$`åfi #=Ñ¨^•`å‡#O =∞O_»ÅO Ü«∞O„`« ãÖÜ«Ú`«O
Jã≤‡<£ ãÖ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ #‡O„f HõÅâß#fl= â’Éè<í å<£ I
HõëêÜ«∞`ÀÜ«∞ ãÖÑ¨Ó~å‚<£ =G~°`åflk ãÖÜ«Ú`å<£
=∞^èºÕ ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O #$ã≤OÇ¨ÏO âßO`«q„QÆÇÏ¨ =∞H I
`å~üHÍ∆ ºn# Ñ¨Ó[ÜÕ∞#‡O„f Ñ¨Ó~åfik+¨µ Ü«∞^ä•„Hõ=∞"£∞
Wu ãÖ™êkè`™·≥ ÈÎÜ∞ÿ≥ ~°a+è O≤ KÕ`ü „Ñ≤Ü∞« O#~°"∞£ I
JaèKå~°„QÆÇ¨ÏŸ<å‡^Œ q#â◊ºO`«ºiaèã¨ûÇ¨Ï
Jaè+H≤ ãÎõ ^Î̈ •q„áê<£ Éè’[ÜÕ∞^ÕÌ =`åkèÜ∂« I
Ü«∞^ä•=`ü Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«ÊâßÛ`ü ÉèHí ÍÎº QÆ∞~°∞=∞=OK«Ü∞« <£
~å[q[Ü«∞=∂áÈflu Ü«Ú^Õ+ú µ¨ qkè<å-=Ú<å I
c*ÏOHõO Ñ¶} ¨ HõOK«HOõ „Ñ¨qeMËKÛÕ +ù ã¨ º¨ Éè’Qˆ Ñ¨Ù#
~ü^•fi„uOâ◊`Ê« ^ŒãO¨ Ü«Ú`Õ ÑïeMË#‡O„`åHõ~∆ å}˜ „Hõ=∂`üI
Ñ¨ÙKÕÛ<ù å=∞ [áêk™êkè`q« ∞^ŒO Ç¨ÏŸ"Õ∞# ãÖáêu`«O
Éè∂í `åÑ¨ã‡¨ $u ^Œ∞óY~ÀQÆâ=◊ ∞#O Ü«∞O„`«O iÑ¨Ù^èfiŒ Oã¨#"£∞II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – #=<åÉèí =∞O_»Å"Õ∞~°Ê~°z,
JO^Œ∞ 9 HõÅâ◊=ÚÅ∞ ™ê÷ÑO≤ z Ü«∞O„`«=Ú#∞Oz, HõÅâ◊=ÚÅ#∞ H©~∆ =° $Hõ∆
Éˇ~°_»∞ HõëêÜ«∞=Ú`À xOáêe. JO^Œ∞ ~°`«fl=ÚÅ∞Oz, =G=Ú`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 463
JÅOHõiOKåe. =∞^èºŒ HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞ âßO`«q„QÆÇï¨ _≥#· N#$ã≤OÇ¨ïx

JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~åfik kâ◊ÅO^Œ∞ QÆ~∞° _®^Œ∞Å#∞ Ñ¨ÓlOz, P HõÅâ◊
[Å=ÚÖ’ ™ê^èºŒ =ºHÎ̃x Jaè¿+HÕz#, ã¨=∞ãÎ̈ JaèKå~° – „QÆÇÏ¨ ^À+¨ –
L<å‡^Œ – ~ÀQÍk ÉÏ^èŒÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ ^ŒH˜∆}ezÛ,
Éè’[<å^Œ∞Å∞ HÍeOÑ¨KãÕ ≤ ã¨`¯« iOKåe.
L „QÆO g ~°O
=∞ Ç¨ q +¨µ‚O
[fi ÅO `«O ã¨
~°fi `À =Ú YO
#$ ã≤O Ç¨ÏO cè
+¨ }O ~°∞ „^ŒO
=∞$ `«∞º~ü =∞$ `«∞ºO
# =∂ =∞º Ç¨ÏO
™ê ^èŒº <å =∞
D q^èOŒ QÍ ''iÑ¨Ù^èfiŒ Oã¨#—— Ü«∞O„`«O edOz, nxÃÑ· [Ñ¨[Å=Ú#∞,
Ç¨ÏŸ=∞=ÚÖ’x Ñ¶∞¨ $`«â+ı =¨ Ú#∞ K«e,¡ ^•xx ^èiŒ Oz# ã¨=∞ãÎ̈ PÑ¨^ÅŒ ∞
`˘ÅQÆ∞#∞.
*ÏfiÖÏ#$ã≤OÇ¨Ï =∞O„Ò«
â’¡II Hõ∆HÍ~À =Ç≤Ïfl=∂~°∂_èÀ =∞#∞ã¨fi~°ã=¨ ∞xfi`«ó
aO^Œ∞<å^ŒÅã¨#∂‡~å÷ c[O #~°ÇÏ¨ ~ˆ ~°‡`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
464 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
c[O #"≥∂ÉèQí =Æ `Õ #~°ãO≤ Ç¨Ü«∞ `«`Ê« ~°O
™êº*Ï˚fiÖÏ =∂e<Õ Ñ¨âßÛnÌÑ¨ ^ŒO„ëêìÜ∞« `«`Ê« ~°"∞£ I
Jyfl<Õ„`åÜ«∞ ã¨~åfik ~°HÀ∆ Ñ¶∂¨ flÜ«∞ Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü
ã¨~fi° Éè∂í `« q<åâßO`«O #HÍ~Àn~°…"å<£ =∞~°∞`ü I
ã¨~fi° [fi~°q<åâßO`Õ <åÜ«∂~“‚ ^ŒÇÏ¨ Ü«ÚQÆ‡HõO
Ñ¨K^« fiŒ Ü«∞O ~°HÜ ∆õ Ú« QÆ‡O Ç¨ïOÑ¶\
¨ ™ò êfiÇ¨ ^è$Œ "åkHõó I
ã¨ÑÎ̈ +¨+ºì̈ Hõ~Ô ó· „áÈHÀÎ *ÏfiÖÏ=∂b =∞Ç¨=∞#∞ó
Ç¨Ï$`ü„`«Ü∂≥ ^Œâa◊ óè „áÈHõOÎ t~À^Œâa◊ sè `«"∞£ I
tMˇH· Í^Œâa◊ óè „áÈHÍÎ =~å‡-ëêì^âŒ a◊ ~è ‡° `«O
=Ô~~‚Â ü ^•fi^Œâa◊ ~è̂ fl„`«=∞GO ™êº`«¯~°}ÏHõ~Ô∆ ó· I
U==∞OQÍx q#ºã¨º zO`«ÜÕ∞#‡O„`«^Õ=`å"£∞
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O `«^âÌŒ ßOâ◊O ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
HõÑ≤ÖÏ*Ëº#AÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨q∞^Õú Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – #$ã≤OÇ¨ïx UHÍHõ~∆ ° c[=Ú
– „H∆“O I
WÑ¨Ù_»∞ 67 JHõ~∆ =° ÚÅ *ÏfiÖÏ=∂b #$ã≤OÇ¨Ï=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO H¢ “∆ O #"≥∂ÉèQí = Æ `Õ #~°ãO≤ Ç¨Ü«∞ *ÏfiÖÏ=∂e<Õ nÑÎ̈
^ŒO„ëêìÜ«∞ Jyfl<Õ„`åÜ«∞, ã¨~°fi~°H∆ÀÑ¶¨∂flÜ«∞, ã¨~°fiÉèí∂`«q<åâ◊<åÜ«∞,
ã¨~°fi[fi~° q<åâ◊<åÜ«∞, ^ŒÇ¨Ï^ŒÇ¨Ï, Ñ¨K«Ñ¨K«, ~°Hõ∆ ~°Hõ∆, Ç¨ïOÑ¶¨\ò ™êfiÇ¨I
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 13{10{11{18{12{4 JHõ∆~°=ÚÅ`À
+¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOz, Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 465
L[fiÅ`ü „Ñ¨ÅÜ«∂#ÖÏÉèí=∞Ü«ÚQÆ‡<Õ„`« =∞<å~°`«O

ÉèÏã¨∞~° td#ó tMÏaè~∞° ^Œ„QÆ ^ŒOR =ÚMÏO|∞["£∞ I
~°H™∆õ êOÉèÜ
í ∞« ^ŒO qH©~ã‚° \
¨ Ï HõÖÏÑ¨ qcè+}
¨ O
â◊OYK«„Hõ Hõ$áê}MË@Hõ^•è i}O #$Ç¨ÏiO Éè*í Ë II
D =∞O„`«=Ú#∞ XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, HõÑÅ≤ QÀÑ¶∞¨ $`«=Ú`À ^ŒâßOâ◊
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ Ñ‘~=°î Ú#O^ŒiÛOKåe. ã≤kú á⁄Ok#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ‰õ∆Ω„^Œ – ~ÀQÆ – „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒÅ#∞ áÈQ˘@ìQÆÅ_»∞.
ÅH©; #$ã≤OÇ¨Ï =∞O„`=« Ú
â’¡II áêâ◊óâ◊HÎ̃ ~°fl~°Ç¨Ïi ~°O‰õΩâ’ =~°‡Ñ¶¨\ò Ñ¨Ù#ó
+¨_H» ~∆õ À #~°ÇÏ¨ ~ˆ ó Hõk`
ä ó« ã¨~fi° HÍ=∞^Œó I
|∞∞+≤~„ü |Ç¨‡ ã¨=ÚkÌ+óì̈ ÑÖHÎ̃âÛ◊ O^Œ L^•Ç¨Ï$`«O
^Õ=`å #~°ãO≤ Ç¨ÏŸ-ã¨º +¨_c£ *ˇ~· O° QÆ HõÅÊ<å I
|∞∞`«∞ÅHõO∆ [¿Ñ^Õ#O Ñ¶∞¨ $`Õ#AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó«
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ ã¨q∞^Õú-Q“fl `À+¨ÜÕ∞^£ „^Œq}ÿ̌~°∞æ~°∞"£∞ I
J~åÛ„áêwi`Õ Ñ‘~ˆ î =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
JOQÍ=$`Õ ~°ƒÇ≤Ïâ◊Û„HõO â◊OYO áêâßO‰õΩâ∫ Ñ¨Ù#ó I
=„[O H“"≥∂^ŒHO© Y_»Mæ > Ë Ë Ñ¨„`Õ+µ¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
WO„^•^•º<Õ`« ^Œ„™êÎ}˜ Ñ¨Ó[ÜÕ∞^£ ÉÏÇ¨Ïº`«ó ã¨∞nèó I
U=OHõ$`åfi Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~åºO =∞O„`Õ}Ï-<Õ# =∞O„`«q`ü
„Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ HõÅÊxiÌëêì<£ ‰õΩ~åº`ü ã¨fiã¨ºÑ¨~ã° º¨ K« I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ÅH©;#$ã≤OÇ¨ïx
+¨_»Hõ∆~°=∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
466 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞#∞ó : PO „Ç‘ÏO ¢H∆“O „HÀO Ç¨ïO Ñ¶¨\ò I
„|Ç¨‡ |∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ KèO« ^Œó I H∆“O c[O – =∂Ü«∂â◊HóÎ̃ I
P~°∞ c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨ =∂K«iOz PÖÏ ^è•ºxOKåe.
HÀáê^•Ö’Å lÇ¨ÏfiO q=$`«x[=ÚYO ™È=∞ã¨∂~åºyfl <Õ„`«O
áê^•^•<åaè~H° „Îõ Ñ¨É=íè ÚÑï ã≤Ò« aè#fl^≥`
· ºÕ O„^ŒQÍ„`«O I
K«„HõO â◊OYO ã¨áêâßO‰õΩâ◊ ‰õΩeâ◊Q^Æ •^•~°}Ï#∞º^ŒfiÇ¨ÏO`«O
cè=∞OfH∆À„‚ QÆÔŒ RO =∞}˜=∞Ü«∞ qq^è• HõÅÊg∞_Õ #$ã≤OÇ¨Ï"£∞II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú P~°∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞=∂K«iOz,
QÆ∞~°∞^ŒH}∆˜ `À PKå~°∞ºx ã¨`¯« iOKåe.
Ñ≤=∞@ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ – =¸iÎHÅõ Ê# – JOQÍ=~°}Ï~°Û#, J+¨Ñì „¨ `«=Ú
ÅO^Œ∞ |Ü«∞@ K«„Hõ – â◊OY – áêâ◊ – JO‰õΩâ◊ – =„[ – H“"≥∂^ŒH© –
Y_» æ – MË @ =ÚÅ#∞ Ñ¨ Ó lOKåe. PÃÑ· Ö’Hõ á êÅ∞~° # ∞, "åi
PÜ«Ú^èÜ Œ Ú« Å#∞ JiÛOKåe. ã≤kú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞
KÕÜ«∞ ã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞#∞.
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°}QÆ∂iÛ ''"≥â
· O◊ áêÜ«∞# ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} ãÖÑ¨<Àfl =∞O„`ÀÇ≤Ï Ñ¶Å¨ ^•Ü«∞Hõó
HÕÇ¨ÏŸ"≥∞óÿ HÕ[ÃÑ·âÛÂ‹ = HÕ=∞O„`«<åºã¨ qãÎ̈~Ô ó· I
~°ÇÏ¨ ™êº<åO K« =∞O„`å}ÏO Ü«∞k#™êº`ü Ñ¨Ù~°„ã≤¯Ü«∂
Ñ¨Ù~°„ã≤¯Ü«∂`«∞ =∞O„`å}ÏO „Ñ¨^•è #O c[=ÚK«º`Õ I
"åºkä„QÆ™ÈÎ Ü«∞^è•^ÕÇÏ‘ ã¨~fi° Hõ~‡° ã¨∞ # Hõ=∆ ∞ó
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} Ç‘Ï<À-Ü«∞O `«^•è =∞O„`À-Ñ≤ H©i` Î ó«
ÜÕ∞ëêO [¿Ñ K« Ç¨ÏŸ"Õ∞K« ãÖMÏº<ÀHÍÎ =∞h+≤aóè
`Õëê=∞+ì̈ãÇ¨ Ï¨ „™ê}˜ ãÖM’ºHÍÎ [Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∞Ü≥∂ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 467
''Ñ¨^Œ‡<åcèÜ«∞=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
Ü«∂=O`«ó Hõ~‡° Ü«∞*Ï˝ó ã¨∞ºó Ñ„ n¨ áêÎx `«áêOã≤K«
ã¨~ˆ fi `Õ [Ñ¨Ü∞« [˝ãº¨ HõÖÏO<å-~°O› u ëÈ_»j"£∞ I
''Éèí$QÆ∞ ãÖÇ≤Ï`«—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
ÜÕ∞áêHõÜ«∞*Ï˝â◊Û`åfi~À qkèÜ«∞[˝ã¨=∞xfi`åó
ã¨~ˆ fi`Õ [Ñ¨Ü∞« [˝ãº¨ HõÖÏO <å-~°O› uëÈ_»j"£∞ II
Ç¨ÏŸ=∞ Ñ¶Å
¨ =Ú
â’¡II ~°HÀÎ`Ê« Öˇ„· ã≤=Î ∞^èfiŒ HÔ óÎÂ ã¨ÇÏ¨ „ãÖ AÇ¨ïÜ«∂#fl"≥ó·
x`«ºO =∂™ê^£ Éè"í kÕ +ì̈O =`«û~å^Œ#ú ^è•#º"å<£ I
~°ÔHÂÎ „ã≤Î=∞^èŒ∞~À¿Ñ`≥·ó Ñ¨^≥Â‡~åƒù#∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨HõO
AÇ¨ïÜ«∂#‡Ç¨ÏfO ÅH©;=∂Ü«Ú~°fiâ◊º=∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
ÖÏ*ÏO „ã≤=Î ∞^è∞Œ ~À ¿Ñ`å<£ „áê`«ó HÍÖË+µ¨ AÇ¨Ïfi`«ó
Hõ<åºã≤k~ú ƒ° "ù ` Õ ü Ñ¨HÍ∆ `ü Hõ<åºÜ«∂ó ã¨^fiŒ ~ÀÉè"í ` Õ üI
^Œ∂~åfió Ñ¨Ü≥∂Ñ¶¨∞$`åÉèíºHÍÎ ^Œâ’`«Îâ◊`«Oã¨∞nèó
J#fiÇ¨ÏO AÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨=∞ºwÌ~…° =∂Ü«Ú~°"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
`«ãº¨ ~ÀQÍó „Ñ¨}â◊ºOu Hõ$`åº „^ÀÇ¨kaèó ã¨ÇÏ¨
ã¨ÑO¨ K«Q=Æ ºO AÇ¨ïÜ«∂^Œáê=∂~°ãæ º¨ =∞O[s"£∞ I
x`«ºO ã¨ÇÏ¨ „ã¨=∂<Õ# ã¨áêÎÇÏ¨ O ql`ÕO„kÜ«∞ó
Ç¨ÏŸ"≥∂-Ü«∞O ã¨~fi° ^è• Éè∂í `«H$õ `åº~ÀQÍ<£ „Ñ¨}Ïâ◊Ü∞Õ `üI
ãüÖˇ· ~å*Ïºáê=∂~°æ Ç≤Ï~å*Â̌º ~°º^ä•„Hõ=∞"£∞
kfiã¨ÇÏ¨ „ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ„QÆÇ¨ <£ [ÜÕ∞`ü I
Ñ¨Ü∂≥ HÔ ÎÂ ~°=∞$`åYO_≥„· ã≤ÇÎ Ï¨ ã¨„ãÖ K«`∞« iÌO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
468 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J<Õ# qÇ≤Ï`À Ç¨ÏŸ"≥∂ „QÆÇÏ¨ [fi~° q<åâ◊#ó I
#$ã≤OÇ¨Ï â◊HÎ̃ c*Ë^fiÕ â◊¥ÖË `å~°Q`Æ Õ eMË`ü
`«„`«„QÆÇ¨ ~°OÎ ãÖ™ê÷Ñº¨ [¿Ñ#‡O„`«O +¨_H» ~∆õ "° ∞£ I
Pqâ◊ºã¨^ºŒ ãÎ̈O =ÚOKÕ^£ „QÆÇÏ¨ ó„HõO^Œ<£ ÉèÜí ∂« ‰õΩÅó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – x`«º=¸ „áê`«óHÍÅ=∞O^Œ∞
„u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« Hõ=∞Å Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å#, XHõ <≥ÅÖ’ W+¨ãì k≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
XHõ ãÖ=`«û~°=ÚÖ’ qÑ¨ÙÅ ^è#Œ ^è•#º=ÚÅ∞ „áêÑ≤OÎ K«∞#∞.
„u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« ÖÏ*Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# 15 ~ÀAÅÖ’ W+¨Hì <õ åº„áêÑ≤Î
HõÅ∞QÆ∞#∞. áêÅ∞ – <Õ~Ú`À ^Œ∂~åfi HõeÑ≤ "≥~Úº™ê~°∞¡ x`«º=¸ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ n~å…ÜÚ« =Ù „áêÑ≤OÎ K«∞#∞. Hõ$`åº – ~ÀQÆ – â’Hõ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
ÑÖK«QÆ=º q∞„t`« Jáê=∂~°æ QÆ∞`«∞ÎÅ∞ (=∞O[i) x`«º=¸
"À~Úº™ê~°∞,Î 7 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨HÅõ Hõ+=ì̈ ÚÅ∂ #tOK«∞#∞.
uÅ q∞„t`« Ñ¶∞¨ $`«=Ú, Jáê=∂~°æ ã¨q∞^èÅŒ ∞, „Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ 2"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ=ÚÅ∞ – „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ #tOK«∞#∞.
áêÅ`À HõeÑ≤ uÑ¨ÊfQÆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ =¸_»∞"ÕÅ∞ K˘Ñ¨C# 4 ~ÀAÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# „QÆÇ¨Ï – ~ÀQÆ ÉÏ^èŒÅ∞ #tOK«∞#∞. „Ñ¨}==ÚÜ≥ÚHõ¯
â◊¥ÖÏHÍ~° ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ #$ã≤OÇ¨Ïc[=Ú#∞ edOz, ÉÏkè`«=ºH˜Îx
ã¨Ê $tOK«∞K«∂, +¨_H» ~∆õ ° =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕã#≤ , Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
#$ã≤OÇ¨Ï Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II PeMÏº-yflÑ¨Ù~°^fiŒ Ü«∞O `«^∞Œ ^Œ̂~ â◊HOÎ̃ ã¨™ê^è•ºO eMË`ü
+¨\Hò À}Ë+µ¨ +¨_H» ~∆õ å}º^äŒ =∞<Àó HÕ[Å¯ãÖ™ê÷<£ ã¨fi~å<£I
Ñ¨„`Õ+fi¨ +ì̈ã∞¨ =∞O„`«~å[qÇ≤Ï`å<£ =~å‚<£ „Hõ=∂^Õfi^Œâó◊
HÍ^Œº~Ô ó‚Â Ñ¨Ù#~å=$`«O H˜u∆ Ñ¨Ù~ˆ HÀ}Ë+µ¨ zO`å=∞}˜"∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 469
#$ã≤OÇ¨Ïq∞^ŒO Ü«∞O„`«O qd`«O Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«Hˆ

q^è$Œ `«O t~°™ê j~°~¬ ÀQÆÉ∂íè `« [fi~å<£ Ç¨Ï~ˆ `ü I
|Ç¨ï<å-„`« H˜=ÚˆH#Î =∞O„`≥~ˆ· `≥~· ∞° ni`≥ó·
ã¨"∂≥ <åã≤=Î ∞#∞ó HõtÛKåÛùáê#∞„QÆÇÏ¨ HÍ~°Hóõ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~Ô O_»∞ Ñ¨~ã° Ê¨ ~° aè#fl +¨\ò
HÀ}=ÚÅ∞ xi‡Oz, =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ <å=∞Ü«ÚHõÎ „Ç‘ÏO =∞O„`«=Ú edOz,
+¨\òHÀ}=ÚÅO^Œ∞ +¨_H» ~∆õ ° =∞O„`«=Ú edOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ 16
JK«∞ÛÅ∞, J+¨ìÑ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ #$ã≤OÇ¨Ïâ’¡Hõ=∞O„`«=Ú#∞ <åÅ∞ˆQã≤
JHõ~∆ =° ÚÅ K˘Ñ¨C# „"åÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ HõHÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ#∞ edOz "Õ+`ì≤ O«
KÕÜ«∂e. HÀ}=ÚÅO^Œ∞ #$ã≤OÇ¨Ï zO`å=∞}˜ =∞O„`«=Ú („H∆“O)
edOKåe.
Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· edOz# D #$ã≤OÇ¨ÏÜ«∞O„`«=Ú t~°=ÚÃÑ·
^èiŒ Oz# ã¨HÅõ t~À"åº^è∞Œ Å∞ #tOK«∞#∞. âßáê#∞„QÆÇÏ¨ ã¨=∞~°`ú Ö« ’ D
=∞O„`«=Ú#∞ q∞Oz#k ÖË^∞Œ .
ã¨∞^Œ~≈° # =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~ÀÉèí$QÆ∞ifiÜ«∞^£Éèí∂Ü«∞ã¨Î^•^ŒºO =Ç≤Ïfln~°…Ü«ÚH±
áê=Hõó Hõ=Kå„™êÎO`À =∞#∞ó ã¨áêÎH~∆õ ó° ã¨‡$`«ó I
JÇ≤Ï~ü |∞^èÀflº =Úxó„áÈHõâÎ Û◊ Où ^À-#∞+¨µ|ì ∞^•Ç¨Ï$`«O
^Õ=`å=Úxaèó „áÈHÍÎ K«„Hõ~∂° áÈ Ç¨Ïió ã¨fiÜ«∞"£∞
PK«„HÍÜ«∞ Ç¨Ï^è•MÏº`«O qK«„HÍÜ«∞ t~°ó ã¨‡$`«O
ã¨∞K«„HÍÜ«∞ tMÏ„áÈHÍÎ nèK„« HÍÜ«∞ `«#∞K«Û^ù "Œ ∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
470 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖK«„HÍÜ«∞ ã¨‡$`«O <Õ„`«O *ÏfiÖÏK«„HÍÜ«∞ `«`Ê« ~°O
+¨_O» QÆ=∞O„`åó „Ñ¨`ºÕ HõO kfi~îåO`å *ÏuãÖÜ«Ú`åó I
SO„nK«„Hˆ } |^è•flq∞ #=∞â◊Û„HÍÜ«∞ ~î° ^ŒfiÜ«∞"£∞
=∞O„`Õ}Ï<Õ# ‰õΩsfi`« kâßO„áêQÍk |O^è#Œ O I
„`≥Ö· ’HÍºO`Õ ~°HÜ∆õ Ú« QÆ‡O Ç¨ïOÑ¶\
¨ ò ™êfiÇ¨^è$Œ "åkHõó
Jyfl„áêHÍ~° =∞O„`À-Ü«∞O ~°HÍ∆ ~°O÷ Ñ¨Ù#~å`«‡#ó I
„áêHÍ~°O`Õ# ‰õΩsfi`« =∞O„`Õ} =∞#∞q`«=Î ∞ó
ã≤`~« H° ÍÎO[#„ÑŸºO `å~°O=¸~°x÷ q#º¿ã`ü I
J<åº#yflxÉèÏ#fi~å‚<£ „Éè∞í "À~°‡^Õº =ÚMËÇÏ¨ $k
QÆ∞Ç¨Ïº*Ï#∞ Ñ¨^^Œ fiŒ O^ŒfiãÖkä+µ¨ „Hõ=∞â’ #º¿ã`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨ Ù _» ∞ ã¨ á êÎ H õ ∆ ~ °
ã¨∞^Œ~≈° #=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO ã¨Ç¨Ï„™ê~° Ç¨ïOÑ¶¨\ò I
JÇ≤Ï~ü|∞^èflŒ º |∞∞+≤ó I J#∞+¨µÑì π KèO« ^Œó I ãÖc[O – Ç¨ïOâ◊HóÎ̃
K«„Hõ~∂° Ñ¨^•è s q+¨µ~ˆ‚ =Ì `å I
PK«„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
qK«„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
ã¨∞K«„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
nèK„« HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO I
ãÖK«„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – <Õ„`«^fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
*ÏfiÖÏK«„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨ – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Jx +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕã,≤ SO„nK«„Hˆ } |^è•flq∞ #=∞â◊Û„HÍÜ«∞ ™êfiÇ¨
Jx <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÖÏ, ÃÑ#· „HÕ^Œ kQÆƒO^è#Œ O KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 471
''FO ¢`≥·Ö’HõºO ~°Hõ∆ ~°Hõ∆ Ç¨ïOÑ¶¨\ò ™êfiÇ¨—— J#∞ Jyfl „áêHÍ~°

=∞O„`«=Ú`À, ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ~°H∆õ KÕã∞¨ HÀ"åe. =∞iÜ«Ú `«#K«∞@∂ì Jyfl
`«# *ÏfiÅÅ`À ~°Hõ∆QÍ Ü«Ú#fl@∞¡ ÉèÏqOz, ÃÑ· ~°H∆Í=∞O„`«=Ú`À –
„Éè∂í =∞^èºŒ – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº – *Ï#∞ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ
KÕÜ«∂e.
HõÖÏÊO`å~°¯„Ñ¨HÍâ◊O „uÉè∞í =#=∞dÅO `Õ[™ê Ñ¨Ó~°Ü∞« O`«O
~°HÍÎHõ∆O Ñ≤OQÆ̂Hâ◊O iÑ¨Ù‰õΩÅÉèíÜ«∞^ŒO cè=∞^ŒO„ëêì@ìÇ¨ã¨"£∞ I
K«„HõOâ◊OYO QÆ^•ÉË̊ Ñ¨$^äŒ∞`«~° =Ú+¨ÅO KåÑ¨áêâßO‰õΩâß<£ ÃãÂfió
a„ÉèÏ}ÏO ^Àiƒù~å^ŒºO =∞#ã≤ =Ú~°iÑ¨ÙO ÉèÏ=ÜÕ∞K«Û„Hõ ãÖ[˝"∞£ II
q^è•#=Ú
â’¡II J~°¯ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«` Î û« Ç¨Ï„ã¨HOõ
uÖˇ·ó ã¨ã¨~°¬ÃÑ·ó Ñ¨^≥Â‡ó aÖÂ̌fi ~°∞Ì QÀú^Œ<≥·ó „Hõ=∂`ü I
qëÈ‚ó ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ‘~ˆ î =¸iÎO =¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
JOQÍx Ñ¨Ó~°fi=∞Éèºí ~°Ûº K«„HÍ^Œº„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
K«„HõOâ◊OYO QÆ^•OÑ¨^‡Œ O =Ú+¨ÅO ã¨â~◊ O° ^è#Œ ∞ó
áêâßO‰õΩâ∫^ŒÖÏ„ˆQ+¨µ ÅH∆Í‡º^•ºó Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó« I
ÅH©;O ã¨~ã° fi¨ f Ñ¨âßÛ„^ŒuO „Ñ‘uO `«`ó« Ñ¨~O°
H©iHÎ ÍOf `«∞+≤Ñì Ù¨ +‘ì ã¨~åfiU`åó ã¨‡$`åkfiâ◊ó I
Ñ‘`~« H° Îõ ã≤`â« ßº=∂ WO„^•^Œº„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó
Wu ã≤^úÕ =∞<Ò„áÈHõÎ „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ Hõ~∞° =Î ∞~°›u I
P`«‡<À "åÑ¨~~° å÷O "å ^Œ$ëêì^$Œ +ì̈ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^•<£
^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"≥∂ q^è•`«"Àº n~°…=∂Ü«Ú~°cÑè û¨ `å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
472 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
NHÍ"≥∂AÇ¨ïÜ«∂`«Ê^≥‡Â ó Ñ¶Ù¨ ÖÂ̌~¡ å[º ÑïÑ¨Ù`
¡ ó·≥
"Õ∞^è•HÍ"Õ∞# Ç¨ÏŸ`«=ºO „Ñ¨ã∂¨ <≥~· ü „|Ç¨Ï‡=$Hõ*∆ ó·ˇ I
k#„`«Ü∞« O Ü≥∂AÇ¨u QÆ∞eHÍó Ñ¨Ù~°∞xi‡`åó
JëÈì`~Î« ° ã¨ÇÏ¨ „¿ã} ã¨ [ÜÕ∞xfldÖÏÑ¨^óŒ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· =∞O„`«=Ú 12 ÅHõÅ∆ ∞
[Ñ≤Oz, Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ uÅ, Hõ=∞Å, aÅfi, H©∆~°=ÚÅ∞, P*Ïº#fl=Ú
„Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ 2400 Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. q+¨µÑ‚ ~‘ =°î Ú#O^Œ∞ =¸iÎ
HõÅÊ#, K«„HÍ"åÇ¨Ï# KÕÜ∂« e.
Ñ≤ = ∞‡@ ˆ H ã¨ ~ ° = ÚÅO^Œ ∞ JOQÆ = ÚÅ#∞, ^•x |Ü« ∞ @
Ñ¨„`«=∞^èºŒ =ÚÅO^Œ∞ K«„Hõ – â◊OY – QÆ^• – Ñ¨^‡Œ – =Úã¨Å – ÉÏ}
Ü«ÚHõÎ ^è#Œ ∞ã¨∞û – áêâ◊ – JO‰õΩâ◊=ÚÅ#∞ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`å„QÆ
ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ ÅH©; – ã¨~ã° fi¨ u – ~°u – „Ñ‘u – H©iÎ – HÍOu – `«∞+≤ì
– Ñ¨Ù+≤ì – â◊‰õΩÎÅ#∞ „Hõ=∞=ÚQÍ Ñ‘`« – ~°HõÎ – ã≤`« – âßº=∞=~°‚
^è•~°∞}∞Å∞QÍ ÉèÏqOz JiÛOKåe.
PÃÑ· Ö’Hõ á êÅ∞~° # ∞, "åi PÜ« Ú ^è Œ = ÚÅ#∞ Ñ¨ Ó lOKåe.
=∞O„`«ã≤kúx á⁄Ok# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ qq^èŒ „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«
ã¨=∞~°∞_÷ Q» ∞Æ #∞. n~å…ÜÚ« =Ù HÀ~°∞"å~°∞ ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú PK«iOKåe.
ãÖÑ¨^ŒH˘~°‰õΩ Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ Hõ=∞Å=ÚÅ∞ – "Õ∞^èŒ HÀ~°∞"å~°∞ Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ
"≥∂^Œ∞QÆ∞Ñ¨ÓÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
QÆ∞QÆ∞Åæ ∞ =ÚHõ¯Å#∞ z#flz#fl =ÚHõ¯Å∞QÍ KÕã≤ =¸_»∞~ÀAÅ∞
108 ™ê~°∞¡ K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ã¨HÅõ PÑ¨^ÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
â’¡II QÆ"ºÕ <å*Ëº# QÀã≤^ºÂ≥è AÇ¨ïÜ«∂kÌ=ã¨„`«Ü∞« O
L^Œ∞O|~° ã¨q∞^Àú=∞ó Ñ¨Ù„`«^•~¸ Éè"í `
Õ #ü $}Ï"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 473
„Ñ¨àÜ ◊ ∂« yfl ã¨=∞OK«„HõO Ü«∞ã¨º=¸~°÷ xzO`«Ü∞Õ `ü

ã¨áêÎÇ¨ [fi~°=¸~åÛù~ÀÎ =∞O_»ÖÏ<£ =∞$u"Õ∞u ã¨ó I
JHÍ~åk ã¨fi~åg`«O Ü«∂Ç≤Ï Ü«∂Ç≤Ï Ñ¨^•=$`«O
ã¨HÍ~°OzO`«Ü∞Õ K«Û„ù `À~ü =¸~°#÷ ∞ºKåÛ@=∂=¿ÇÏ`ü I
J<Õ#qkä<å â◊`$« ~°‡O_»ÖÏ<£ =∞$`«∞º ÉèÏQÆƒ"ù ` Õ ü
â◊~K ° Û« O„^Œ xÉèOí ™ê~°O‚ ã¨∞^è•^è•~åaè =i¬}"£∞ I
ã¨‡~ˆ #∂‡~°xú Ü«∞™êº-™œ ã¨ r"ÕkfiQÆ`å=∞Ü«∞ó
P`å‡#O K«„Hõ<åaèã∞¨ OÎ ^è•º`åfi =∞O„`«=∞=ÚO [¿Ñ`üI
UHÀÑ≤ ~°}Éè∂í q∞™È÷ [ÜÕ∞`ü „Ñ¨`º« i÷<À |Ç¨˙<£
Jáê=∂~°ãæ º¨ ã¨q∞^èÀ AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `å=kè I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÀã¨=∞$kúH˘~°‰õΩ, QÀ
Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À =¸_»∞~ÀAÅáê@∞ 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. "Õ∞_ç
ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ãÖ`å#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ Z=x
t~°ã¨∞ûÃÑ· „Ñ¨à◊Ü«∂yfl ã¨^Œ$â◊ ã¨∞^Œ~°≈# K«„Hõ=Ú#∞ ^è•ºxOK«∞<À, XHõ
"å~°=ÚÖ’ J`«_∞» [fi~°Ñ_‘ `ç ∞« _»Q∞Æ #∞. 49 ~ÀAÅ∞ PK«iOz# –
JHÍ~åk JK«∞ÛÅ`À (Ü«∞O Ü«∂O W`åºk) â◊`«$t~°ã¨∞ûÃÑ·
^è•ºxOz# 10 ~ÀAÅÖ’ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
L^• – Ü«∞O Ü«∂O Ü«∂Ç≤Ï Ü«∂Ç≤Ï, Ü«∞O Ü«∂O ã¨ó Ü«∞O Ü«∂O
Ü«∂Ç≤Ï Ü«∂Ç≤Ï I W^Õ 49 ~ÀAÅ∞ KÕã#≤ â◊`$« =Ù –
J=∞$`«^è•~°Å`À â◊~°`å¯K«O„^Œ ã¨=∂#=ÚQÍ ã¨HÍ~°c[=Ú#∞,
Z=x t~°ã∞¨ ÃÑ· ^è•ºxOK«∞<À J`«_∞» ~ÀQÆ~Ç° Ï≤ `«∞_≥· n~å…ÜÚ« =Ù á⁄O^Œ∞#∞.
<åaè Ü « ∞ O^Œ ∞ K« „ Hõ ^ è • º#=ÚKÕ ã ≤ , =∞O„`« [ Ñ¨ = Ú KÕ ã ≤ # ,
~°}Éè∂í q∞Ü«∞O^Œ∞ XHõ¯_≥#· #∂ J<ÕH=õ ∞Okx [~ÚOK«QÅÆ _»∞. Jáê=∂~°æ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
474 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã¨q∞^èÅŒ `À 10 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ~åHõã∆ É¨ ∂íè `« – Ñ≤âßK« – â◊`$«
ÉÏ^èŒÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
â’¡II x~°∞Oæ _ô ã¨~H°̊ #õ Hõ âıfi`« HÕâ◊√Hõ ãÖÉè"í ó·≥
ã¨q∞^Œfi~Ô ó· Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ=∞ó ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ „QÆÇ¨ Ñ¨ÇÏ¨ ó I
Jáê=∂~°ãæ º¨ ã¨q∞^èóŒ ãïÊ=∞^èºÕ â◊$`«âÛ◊ ~°∞ó
™ê[º"Õ∞`åx AÇ¨ïÜ«∂^ŒëÈì`~Î« â° ` ◊ O« Ñ¨$^äHŒ ± I
™ê^èHŒ ÍÜ«∞ Ñ¨Ù#~°^Ì •º K«Û~°∞OãÖáê`« ™êkèÒ«
JaèKå~°H$õ `å„^ÀÇ¨ ãÎ̈ãº¨ #â◊ºOu ã¨~fi° ^ä• I
Jáê=∂~°ãæ º¨ ã¨q∞^èóŒ ÑÖK«Q=Æ º ÑïÑ¨Ù` ¡ åó
AÇ¨ïÜ«∂^Œ=∞$`«O =∞O„f kâßã¨∞ |e=∂Ç¨Ï~ˆ `ü I
^Œ^Àè º^Œ<#Õ =∞#∞<å ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÍkâßO`«Ü∞Õ
H©∆~°=$Hõ∆ã¨q∞`ü H©∆~° Ç¨Ïq~å*ˇ·ºó Ñ¨$^äŒH± Ñ¨$^äŒH± I
K«`∞« ó ã¨ÇÏ¨ „ãÖ Ç¨ÏŸ`«=ºO âßOuó ™êº`ü ã¨~fi° `À=ÚvI
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Jáê=∂~°æ ã¨q∞^èŒÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O Hõ+ì̈x"å~°}O, x~°∞æO_ô – >Ë‰õΩ – L"≥∞‡`«Î – `≥Å¡ lÖË¡_»∞ –
"≥∂^Œ∞QÆ ã¨q∞^èÅŒ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. <ÕuáêÜ«∞ãÖ
– Jáê=∂~°æ ã¨q∞^èŒÅ∞ P[ºO`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# (108 ™ê~°∞¡),
âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú#∞, XHõ áê„`«Ö’ q_çQÍ fÜ«∂e.
W\˜ì ^•xx x`«º=¸ ¿ãqOz# JaèKå~°„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
ÑÖK«Q=Æ º=ÚÅ`À Jáê=∂~°æ ã¨q∞^èÅŒ ∞, Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ Ñ≤=∞‡@
kâ◊ÅÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ~°∞QÆ#flO |ex ã¨=∞iÊOz# ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
H©~∆ =° $Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ ∞, H©~∆ =° Ú, Ç¨Ïq~å[º=ÚÅ`À 4 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ ã¨~fi° `À=ÚMÏaè=$kú âßOu HõÅ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 475
K«H„ ~õ K
° <« å Ñ„ H¨ Í~°=Ú
â’¡II ^ŒH} ∆˜ À`«~Î Q° OÆ =∞O„f K«„HõÜÚ« QÆ‡O ã¨=∂eMË`ü
"Õ^•k qeMË#‡^èºÕ =∞O„`«=~å‚<£ +¨_„» ã≤+Î µ¨ I
=∞^èºŒ OÑ‘Ò« HÀ}+¨@¯O ~°HOÎõ âßº=∞Å=∞O`«~O°
<Õq∞O âıfi`åO Åã¨^fiŒ Ç≤Ïfl tMÏaè~∞° Ñ¨ â’aè`å"£∞ I
áêi÷=O =∞O_»ÅO ÉÏ¿ÇÏº ‰õΩ~åº^Õ=O Ü«∞^è•qkä
~°H`
Îõ ÀÜÕ∞# ãÖÑ¨Ó~°O‚ ‰õΩOÉèOí ™œ"Õ∞º „Ñ¨q#º¿ã`ü I
P"åÇ¨Ïº Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«Î ã≤‡Oâ◊Û„HÍ `å‡#O [<å~°#Ì O
^ŒH} ∆˜ Ë =∞O_»ÖË ‰õΩ~åº ^À÷=∞Hõ~‡° q^è•#q`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O –
ã¨ Ç¨Ï
âıfi`« Ñ¶¨\ò FO „™ê âıfi`«
Ç¨ïO ~°
WO^Œ∞ =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=ÚÖ’ Ñ‘`=« ~°=‚ Ú, 6 HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~°H=Îõ ~°=‚ Ú,

âßº=∞=~°=‚ Ú, Ñïkè̂~YÅO^Œ∞ âıfi`«=~°=‚ Ú`À U~°Ê~°Kåe.
K«„HõÉÏÇ¨Ïº=Ú#O^Œ∞ HÍÅ=~°‚=Ú U~°Ê~°Kåe. L`«Îkâ◊Ö’ XHõ
™ê÷#=Ú#O^Œ∞ Z„~°x [Å=Ú`À xO_ç# Ñ¶¨∞@™ê÷Ñ¨#KÕã≤, JO^Œ∞
[<å~°#Ì ∞x Ñ¨ÓlOz, ^ŒH}∆˜ ™ê÷#=Ú# Ç¨ÏŸ=∞Hõ~‡° PK«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
476 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
|e^•# qkè
â’¡II „Hõ=∂`ü ãïÊ~°áê=∂Ô~æÂ ãÎ̈O^Œ∞Öˇó· ã¨~Ã¬° Ñ· ã≤ÖÎ ó·ˇ
áêÜ«∞Ãã· ~°=æ ºãïÊÉèÏºO +¨_fiç Oâ◊`º« kèHOõ â◊`"« ∞£ I
AÇ¨ïÜ«∂^Õk` è Õ =Ç¨Ï∫fl „Ñü„^Œ=ºO q^è•#q`ü
ãÖáê`«Ü∞Õ `ü ‰õΩOÉè` í ÀÜÕ∞ Ñ¨Ól`Õ ™œ=∞º=∞O_»ÖË I
„Ñ¨™ê÷~O÷° K«~∞° }ÏÑ≤O_»O Hõ$`åfi `«ã‡≤ <£ qxH˜¿∆ Ñ`ü
ÉÏ¿ÇÏº |e„Ñ¨^•<å~°O÷ `«^^Œ úŒ =∞=âı+Ü ¨ ∞Õ `ü I
™êfl`«O qâ◊√^Œú =„™êÎ_º·≥è ™ê^èºŒ =∂hÜ«∞`«O Ñ¨Ù#ó
^ŒH}∆˜ Ë ™ê÷ÑÜ
¨ ∞Õ #‡O„f ‰õΩOÉèÏyfl ÉèÏº=∞#O`«~"° ∞£ I
h~å[º`Ò #ÜÕ∞^•ƒ¿ÇÏº „QÍ=∂^Œ+=ì¨ ∞~åtˆH
~°^•ä Ñ¨Ü∞Õ `ÒÎ Ü«∞^ä• Ñ¨Ó~°fiO ã¨Ñi¨ ãÎ̈~}° ∫ „Hõ=∂`ü I
Ç¨ï`åfi =¿ÇÏfl Ü«∞^ä•Ñ¨Ó~°fiO tëêì<flÕ # |eOÇ¨Ï~ˆ `ü
=∞#∞<å =Hõº∆ =∂}Ë# ^Œâk◊ ‰õΩ∆ Ü«∞^è•qkä I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J@∞ Ñ≤=∞‡@ „Hõ=∞=ÚQÍ
<≥~Úº, Jáê=∂~°,æ aÜ«∞ºO, P"åÅ∞, uÅÅ∞, áêÜ«∞ãÖ, QÀÑ¶∞¨ $`«=ÚÅ`À
124 ™ê~°∞¡ „Ñ¨`ºÕ Hõ „^Œ=º=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞OKÕã,≤ âı+=¨ Ú#∞ L`«~Î k° â◊Ö’x
Ñ¶¨∞@=∞O^Œ∞ LOKåe. Ç¨ÏŸ=∂#O`«~°O J~°÷„Ñ¨ã¨÷ Ñï=∂}=ÚÖ’
K«~∞° „^Œ=º=Ú#∞ ‰õÄ_® Ñ¶∞¨ @=∞O^Œ∞Oz, q∞ye# J~°Éú Ïè QÆ=Ú#∞ |Ü«∞@
|e„^Œ=º=ÚQÍ LOK«∞HÀ"åe.
Ñ≤=∞‡@ =∞~°Å ™êfl#=∂K«iOz, â◊√„Éèí =G=ÚÅ∞ ^èŒiOz,
™ê^èŒº=ºH˜Îx K«„Hõ ^ŒH˜∆}ÉèÏQÆ=Ú# ‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ ˜ì, PÑ¶¨∞@[Å=Ú`À
ã¨Hbõ Hõ~}° O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ P Ñ¶∞¨ @=Ú#∞ „QÍ=∞á⁄e"Õ∞~°Ö’ J+¨=ì ∞~åt
kâ◊Ü∞« O^Œ∞ ÑïãÎ̈~} ° "Õ∞~°Êiz áêuÃÑ\Ïìe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 477
~åâ◊√Å kâ◊Å∞
"Õ∞+Ö – `«∂~°∞Ê, =$+¨ÉOíè – `«∂~°∞Ê, q∞^è∞Œ #O – PˆQflÜ«∞=Ú,
Hõ~å¯@Hõ ã≤OÇ¨Ï=ÚÅ∞ – ^ŒH} ∆˜ =Ú, Hõ#º – <≥~· ∞° u, `«∞ÖÏ=$tÛHõ=ÚÅ∞
– Ñ¨tÛ=∞=Ú, ^è#Œ ∞ã¨∞û – "åÜ«∞=ºO, =∞Hõ~° ‰õΩOÉè=í ÚÅ∞ – L`«~Î =° Ú,
g∞#=Ú – Dâß#º=Ú.
''HÍk=∞`«=Ú——#O^Œ∞ ~åâ◊√Å#∞ QÆ∂iÛ W@∞¡ HõÅ^Œ∞.
„áêKåºO "Õ∞+¨=$ëœ =Ç¨Ï∫fl q∞^äŒ∞#O ^ŒH˜∆}Ë `«^è•
‰õΩm~° ã≤OÇ¨Ï=∞^äŒ `«<≥Âfl~°∞`åºO Hõ#ºHÍ ã≤÷`å I
`«∞ÖÏH©\∫ Ñ¨tÛ=∞`À ^èŒ#∞~åfiÜ«∞ø`«∞ ãÖã≤÷`«O
#„Hõ‰õΩOÉèÏ=Ù`«Î~°`À g∞#"≥∞ÿâı`«∞ ãÖã≤÷`«"£∞ I
Ñ≤=∞‡@ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz, âı+á¨ êÜ«∞ã¨=Ú, =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ¨ É’=Ù,
|e =∞O„`«=Ú`À ^Œâk◊ â◊ÅÜ«∞O^ŒiÊOKåe.
|e =∞O„`=« Ú
â’¡II ã¨ÇÏ¨ $kfi+¨µ‚ QÆ}ÉË ’è ºO`Õ ã¨~fi° âßOuHõ̂~ Ñ¨Ù#ó
Éè’º|eO „ÑüQÆ$Ç¨ÏO‚ `«∞ âßO`«Ü∞Õ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O `«`ó« I
„ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Éè’[ÜÕ∞`ü ã¨=∞ºH± =∞^è∞Œ ~À`«~Î ° =∂^Œ~å`ü
QÆ∞~°"Õ ^ŒH}∆˜ ÏO ^Œ^•º^ŒG Éè∂í +¨} ãÖÜ«Ú`å"£∞ I
Ç¨Ï<åº^ŒÜ∞« O qkèó Ñ¨ÙO™êO Hõ$`åº~ÀQÆ „QÆÇÏ¨ [fi~å<£
~°Hó∆õ Ñ≤âßK« =∂~åºkˆHâ¡ ß<£ j„Ñ¶∞¨ O# ãÖâ◊Ü∞« ó I
q^è•Ü«∞ ÑÖ[~°O=∞O„f Ñ¶Å¨ HÔ ó· H©~∆ â° ßd<åO
ÑÖK«Q"Æ ºÕ # ãÖÑ¨Ó~°º `«ã‡≤ <£ ™ê^èºŒ O x"ÕâÜ ◊ ∞Õ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
478 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^èÒ`«=GO qâ◊√^•úOQÆO ã¨Ê$ëêìº ã¨=∞ºQÆ̊¿Ñ#‡#∞O
Ñ¨Ó~åfikk‰õΩ∆ ãÖ™ê÷Ñº¨ =Ç≤ÏflO „ÉÏÇ¨Ï‡} ã¨`"Î« ∞≥ óÿ I
HÍ~°Ü∞Õ `ü Ñ¨Ó~°fiãÖkÃ+Âóì „^Œ"º·≥ ~À›=∞O q^è•#q`ü
`À+¨Ü∞Õ ^ŒHÌ }∆˜ Ïaè™êÎ<£ Ü«∞[=∂#ó ã¨fiâ◊H`Î̃ ó« I
QÆ∞~°∞OK«^#Œè ^è•<åº^≥ºÂ ~°fl`åfi ãÖ„Ñ‘}ÜÕ∞`«^Î •
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – |e=∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞
L#flk.
=∞#∞ó : #"≥ ∂ q+¨ µ ‚ QÆ } Ë É è ’ º ã¨ ~ ° fi âßOu Hõ ˆ ~ Éè ’ º |eO
„ÑüQÆ$Ç¨Ï‚O`«∞ âßO`«ÜÕ∞ #=∞ó I
Ñ≤=∞‡@ „ÉÏÇ¨Ï‡} Éè’[#O, QÆ∞~°∞ã¨`å¯~°O KÕÜ∂« e. D qkè s`åº
PK«iOz#, ã¨=∞ãÎ̈ ÉÏ^èÅŒ ∞ x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
H©~∆ =° $Hõ∆ Éˇ~_° ∞» `À XHõ áê„`«=Öˇ KÕã,≤ ^•xx ÑÖK«Q=Æ º=ÚÅ`À
xOÑ≤, ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ ™êfl`«∞_≥· â◊√^Œ=ú G=Ú ^èiŒ Oz, P áê„`«#∞ ã¨Ê $tOK«∞
K« ∞ O_» Q Í, QÆ ∞ ~° ∞ =Ù =∞O„`« [ Ñ¨ O KÕ Ü « ∂ e. Ñ≤ = ∞‡@ Ñ¨ Ó ~ÀfiHõ Î
J+ì̈„^Œ=º=ÚÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
â’¡II Jaè+O≤ KÕ^£ „QÆÇÏ¨ q+ì̈=∞aèKå~å`«∞~°O #~°O
ã¨∞™È÷ Éè=í u j„¿Ñ¶∞} q^è•<Õ<å=Ú<å #~°ó I
ÉèÏ#∞"åˆ~-aè¿+Hõã¨º q^è•<Õ#ã¨∞™êkä`≥·ó
ãëÖˇó· ™êflÑ¨Ü∞Õ <åflsO ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ HÍOH˜} ∆ "© ∞£ I
ã¨Ñ"Î̈ å~åaè¿+ˆH} ã¨~ˆ fi #â◊ºO`«∞ºÑ¨„^Œ"åó
ÑÖK«Q"Æ ºÕ â◊$`«O ãïÊ~°‡O„u`«O =∞#∞<å-=Ú<å I
QÆiƒù}<© åO „QÆÇ¨ ~åÎ<åO ¿ãq`«O `«K∞« ÛùÉÏè =Ç¨ÏO
LK«Û™ê÷#QÆ`Õ â◊√„ˆH =∞#∞<å ™ê^è∞Œ ™êkä`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 479
„uÖ’ˆH =Ú„kHÍ Ç¨Ï<åº`ü ‰õΩ∆ „^ŒÉ∂íè `«„QÆÇ¨ <£ [fi~å<£

`«^fiŒ ~°‚ ãÖYºÜ«∂ ã¨∂„`Õ „QÆOnä<£ Hõ$`åfi [áêkaèó I
™êkäÒ« HõÅÊÜÕ∞^Œ¿ú ãÎ HõO~ˆ î "å ^Œ∞óYâßO`«Ü∞Õ
ÑÖK«Q=Æ ºO [¿Ñ`ü ã¨Ê$ëêìfi =∞O„`«O ^Œââ◊ ` ◊ å=kä I
#ºãÎ̈O `«`ü Ñ¨^‡Œ Ñ¨„`å^Ò Ñ¨„`Õ"å „|Ç¨Ï‡=$Hõ*∆ Ë
Ñ¶Ö¨ aË Åfiã¨º "å =∞O„f QÆ$¿ÇÏ ã¨fiã¨º Ñ¨~ã° º¨ K« I
xY<Õ^£ ã¨~fi° ~°HÍ∆ ™êº^Œfi~°`÷ Õ ã¨~fi° ãÖÑ¨^óŒ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „QÆ Ç ¨ Ï Ñ‘ _ ç ` « ∞ Å#∞,
Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú Hõey# "åiH˜, W\ì̃ Jaè¿+Hõ=Ú=Å# ã¨fiã¨∞Å÷ QÆ∞^Œ∞~°∞.
JÑ¨=∞$`«∞º=Ù ‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞#∞. Pk"å~°=Ú<å_»∞ nx <åK«iOz#,
QÆiƒù}„© ã‘HÎ ˜ ã¨∞Y„Ñ¨ã=¨ =∞QÆ∞#∞. 7 ~ÀAÅ∞ W\˜ì Jaè¿+Hõ=Ú KÕã#≤ , â◊`$« ÉÏ^èŒ
`˘ÅQÆ∞#∞.
â◊√„Hõ„QÆÇÏ¨ =Ú g∞#~åtÖ’ LK«ÛQÆ`∞« _≥#· Ñ¨Ù_»∞ „uÖ’Ç¨Ï=Ú„kHõ#∞
`«Ü∂« ~°∞KÕã,≤ ^èiŒ Oz# ã¨HÅõ „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∂ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
JHõ~∆ ã° Ç¨ Ï¨ „ã¨=Ú =∞O„`«[ÑÖKÕã,≤ Jaè=∞O„uOz# ã¨∂„`«=Ú (7
^•~°=ÚÅ∞) ^èŒiOz#, ^Œ∞óY=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. ÑÖK«QÆ=º=ÚÅ#∞
`å‰õΩ`«∂ [ÑÖKÕã,≤ ^•xx `å=∞~å‰õΩÃÑQ· Íx, "≥∂^Œ∞QÆ Ñ¨„`«=ÚÃÑQ· Íx,
=∂ˆ~_»∞Ñ¶Å¨ =ÚÃÑQ· Íx q_»zÃÑ\˜,ì ^•xx WO\˜Ö’ áêuÃÑ\˜#ì , ã¨~fi° ~°HQ∆õ Í
Ü«ÚO_»∞#∞.
ÑÖK«QÆ=º=ÚÅ`À, Ñ¶¨∞$`«=Ú#∞=O_ç, ^•xx Jaè=∞O„uOz,
„QÆÇÏ¨ Ñ‘_`ç ∞« Å‰õΩQÍx, QÆiƒù}H˜ Q˜ Íx HÕz`ü ¿ãqOÑ¨KãÕ #≤ , âßOuHõ~=° ÚQÍ
â◊√Éè„í Ñ¨^=Œ ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
480 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÑÖK«Q=Æ º Ñ¶∞¨ $`«áêHõqkè
â’¡II Ñ¨ÖÏâ◊H~∆© ° =$H∆Í}ÏO `«fi KÀ =∞ÅÜ«∞[OÑ¨Ù~°∞O
‰õΩO‰õΩ=∞O Ü«∂q∞hO ‰õΩ+ª̈O aÖÏfiáê=∂~°ãæ ~¨ á¬° ê<£ I
uÅ^Œ∂~åfiÜ«∞"å<£ ^ÕgO `«∞Åã‘ÜÚ« QÆàO◊ ‰õΩâ◊O
ÅH©;O QÀ~ÀK«<åO Ñ¨^‡Œ O =KåOQÀ=∞Ü«∞ ãÖÜ«Ú`å"£∞I
q+¨µ‚„HÍO`å=∞~°¯Ü«Ú`åO[Ñ¨#‡O„`«O qxH˜∆¿Ñ`ü
ÑÖK«Q"Æ ºÕ # ãÖÑ¨Ó~ˆ ‚ áê„`Õ``« ü ãÖã¨¯$`Õ-#ÖË I
ãÖ™ê÷Ñº¨ HÍfi^äÜŒ ∞Õ `ü ã¨=∞ºQÍº=^£ Éèãí ‡¨ Éèqí +¨ºu
`«^•^•Ü«∞ [¿Ñ^£É∂íè Ü«∞ó „Ñ¨ÜÚ« `«O ^Õ=`åkäÜ∂« I
e¿Ñ`ü ã¨~åfiOQÆ"∞Õ `Õ# HÕzzÛù~ã° ≤ xH˜¿∆ Ñ`ü
Hõ$`åº„^ÀÇ¨Ï „QÆÇÏ¨ Ÿ<å‡^Œ "åºkè^∞Œ óYx"å~°}"£∞ I
ã¨~°fiâ◊`«$„Ñ¨â◊=∞#O ã¨~°fiáêÑ¨Ç¨Ï~°OÑ¨~°O
â◊√Éè^í OŒ =â◊º^ŒO Ñ¨ÙO™êO ã¨=∞™êÎÑx¨ fl"å~°}"£∞ I
QÆiƒù}© ÉÏÅ~°∞QÍ‚<åO qâı¿+} „Ñ¨âã◊ º¨ `Õ
J™ê‡`«Ê~°`~« å~°HÍ∆ <åã≤ÖÎ ’ˆH „Ñ¨Hi© `Î åI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "≥∂^Œ∞QÆ – H©~∆ =° $Hõ∆ Éˇ~_° ∞» Å∞,
K«O^Œ#O, QÆ∞QÆ∞Åæ ∞, Hˆ ãï – Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – ‰õΩ+ª̈O – aÅfiÑÖKåOQÆ=ÚÅ∞ –
Jáê=∂~°æ – P"åÅ∞, uÅÅ∞, ^Œ∂~°fi – Ü«∞= – ã¨ÇÏ¨ ^Õq, âßº=∞, 2
~°Hõ=ÚÅ `«∞Åã≤, ‰õΩâ◊Å∞, QÀ~ÀK«#O, Hõ=∞Å=Ú, QÀ=∞Ü«∞O, =K«,
q+¨µ‚„HÍO`«, =∞O^•~° Éˇ~°_»∞,
D B+¨^=Œè ÚÅhfl =∞O„`«=Ú#∞ ÑïOî K«∞K«∂, XHõ ÑÖK«Q=Æ ºÜ«ÚHõÎ
áê„`« Ü « ∞ O^Œ ∞ OKåe. ã¨ ∞ ã¨ O ã¨ ¯ $`åyflÜ« ∞ O^Œ ∞ g\˜ Hõ ë êÜ« ∞ =Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 481
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e. ^•xx =∞iyOz Éèíã¨‡O KÕÜ«∂e. ^•xx =∞~°Å

Jaè=∞O„uOKåe.
D Éèãí ‡¨ =Ú#∞ t~°ã∞¨ ÃÑ· [e¡, ã¨~åfiOQÆ=¸ ÖËÑ#¨ =ÚKÕã#≤ , ã¨=∞ã¨Î
JaèKå~°=ÚÅ∞, „QÆÇÏ¨ ^À+¨=ÚÅ∞, ~ÀQÆ=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞. â◊`$« ÉÏ^èŒ
‰õÄ_® `˘ÅQÆ∞#∞.
QÆiƒù}∞Å‰õΩ – ÉÏÅ∞~°‰Ωõ – ~ÀQÆ∞Å‰õΩ Wk ZO`À LÑ¨âßOux,
~°H}
∆õ #∞ WzÛ HÍáê_»∞#∞. nxx q∞Oz#kÖË^∞Œ .
â’¡II =Ú™êÎâ◊√Osî xâß=Ç≤Ïfl ~ˆ ÖÏÜ«∞+≤~ì fi° Kå =$ëê
áê~îåq_»OQÆO =∞Olëêª „^•H∆Í ^•sfi ã¨~ÀÇ≤Ï}© I
Ñ¶Å¨ „`«Ü∞« O K« `≥ó· HõÖ¯Â̌ ó ÑÖK«Q"Æ ºÕ +¨µ ãïÊëêO
„Ñ¨ãO÷¨ Ñ¨K^Õ ºŒ ^è•<åºÜ«∞O =∞O„`Õ}Ï-<Õ# ™êkä`"« ∞£ I
HÍOu^ŒOã¨∞`«ÔŒ „ã‘} Î ÏO Éè∂í `«„¿Ñ`« ÉèÜ
í ∂« Ñ¨ÇÏ¨ O
QÆ~ƒ° ~ù H° Í∆ Hõ~O° â◊√^ŒOú ÑÖK«Q=Æ º Ñ¶∞¨ $`«O q^Œ∞ó I
\ÏO`å<£ãÑ¨ Î̈ eMË#‡^èºÕ +¨@∞û HÀ}Ë+µ¨ `Õ+fi¨ ^äŒ
=∞O„`«=~å‚<£ eMË^` Õ K« Û« „Hõ =∂Ñ¨xfl"å~°}"£∞ I
+¨\’¯}=∞^èºÕ qeMË`ü ã¨™ê^èºŒ O `å~°O +¨_„» ã≤+Î fi¨ =t+¨ì =~å‚<£
JOQÍx `«`ü ãÖkè+µ¨ Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü Hõ~Àu~°HÍ∆ O qkä"£ „Ñ¨[ãÎ̈"∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <åQÆ~°=Úã¨ÎÅ∞, âÁOiî,
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù, z„`«HõO, UÅ‰õΩÅ∞, áê~î°, =K«, q_»OQÆO, =∞Ol+¨ª, „^•Hõ∆,
=∂xÑ¨ã∞¨ Ñ¨Ù, Hõ@∞Hõ ~ÀÇ≤Ï}˜, „uÑ¶Å¨ , J~°∞+¨ – g\˜#xfl\˜h "≥^· ºŒ âß„™ÈÎHÎõ
Ñï=∂}=ÚÅ∞QÍ „QÆÇÏ≤ Oz K«∂~°=‚ Ú KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À HõÅã≤# ÑÖK«Q=Æ º=∞O^Œ∞ =O_»∞`«∂, =∞O„`«
Ñ¨~î°#=Ú KÕÜ«ÚK«∂ Ñ¶¨∞$`«=Ú q∞QÆ∞Å∞=~°‰õΩ HõÅÜ«∞ uÑ¨C`«∞O_®e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
482 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
nxx ÑÖK«QÆ=ºÑ¶¨∞$`«=Ú JO\Ï~°∞. Wk ãÖ`å#=Ú HõeyOK«∞#∞.
QÆ~°ƒù=`«∞Å‰õΩ ~°Hõ∆ HõeyOK«∞#∞.
+¨\’¯}=Ú edOz, JO^Œ∞ K«„Hõ=∞O„`«=ÚÖ’x JHõ~∆ =° ÚÅ∞, 7
~îH° Í~°=ÚÅ∞ edOKåe. =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ – ™ê^èHŒ õ – Hõ~‡° Å∞ edOKåe.
D Ü«∞O„`«^•è ~°}=Å# ~ÀQÆ LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞, Hõ+=ì̈ ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
=∞~˘Hõ Ü«∞O„`=« Ú – +¨\’¯}=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’ ™ê^èºŒ ã¨ÇÏ≤ `«
„Ñ¨}==Ú edOKåe. P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ 'ã¨ÇÏ¨ „™ê~° Ç¨ïO Ñ¶\¨ ò— J#∞
=∞O„`«=Ú Ö’x XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=¸ edOKåe. ãÖ^èŒ∞ÅO^Œ∞ JOQÆ
=∞O„`«=Ú edOz 108 ™ê~°∞¡ =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz JiÛOKåe. D
Ü«∞O„`«=Ú ^èiŒ Oz#"åiH˜ ã¨~fi° ~°H∆õ HõÅ∞QÆ∞#∞.
ëÈ_»âß~° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°O eMË`ü ~îåO`«Q` Æ O« ã¨™ê^èºŒ O
HÀ}Ë+µ¨ t+ì̈O =∞#∞=~°+‚ @ ¨ ¯"£∞ I
JOQÍx ãÖkä+fi¨ ^äŒ ëÈ_»âß~°O
ã¨ëÈ_»âß~°‚O =ã¨∞^è• Ñ¨Ù~°ã¨÷"£∞ II
[Ñ≤`åfiHõ$`« ãÖáê`«O QÆiƒù}<© åO Ç≤Ï`«OÑ¨Ù~°O
JaèKå~° „QÆÇÏ¨ Ÿ<å‡^•<£ Ü«∞O„`«"∞Õ `«kfi<åâ◊Ü∞Õ `üI
=∞^èºÕ `å~°O ã¨™ê^èºŒ O =∞#∞=∞^äŒ qeMË`ü +¨@∞û HÀ}Ë+µ¨ ãÖkè
+¨fiOQÍ#ºO`Õ HõÖÏ<åO Ü«ÚQÆÜÚ« QÆqÅã¨`ü Hˆ â◊~åëêì~Ñ‚° „¨ `«"∞£
HÕ[ÖÏ¯<£ HÍk=Ô~~‚Â kü fi=ã¨∞^ŒàÅ◊ ã¨`ü ëÈ_»âß~°O‚ ã¨fi<å=∂fl
Ç¨H∆ÍÉèÏºO „uó„Ñ¨g`«O eY`«∞Ñï=$`«O `«`ü „uáêâßO‰õΩâßÉèÏº"£∞II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 483
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~˘HõÜ∞« O„`«=Ú q=iOÑ¨

|_»∞K«∞#flk. +¨\òHÀ} Ü«∞O„`«=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’ FO ~îåO (™ê^èºŒ O)
edOKåe.
L^• – FO ~îåO =∞=∂=ÚHõO â◊`$« O q<åâ◊Ü∞« I
q∞ye# P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ''ã¨ÇÏ¨ „™ê~° Ç¨ïOÑ¶\¨ ò——Ö’x XH˘¯Hõ¯
JHõ∆~°=¸ edOKåe. ãÖ^èŒ∞ÅO^Œ∞ JOQÆ=∞O„`«=Ú PÃÑ· ëÈ_»â◊^Œâ◊
Ñ¨„`«=Ú edOz—— K≥ÑÊ¨ É’=Ù K«„Hõ=∞O„`«=ÚÖ’x XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú JO^Œ∞
edOKåe.
^•x|Ü«∞@ =$`«=Î Ú edOz, =∞~°Å K«„Hõ=∞O„`«=Ú „"åã≤ "Õ+`ì≤ O«
KÕÜ∂« e. D Ü«∞O„`«=Ú KÕuÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘x [ÑÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã,≤ âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú#∞ Ü«∞O„`«=ÚÃÑ· K«Å∞¡K∂« , P Ü«∞O„`«=Ú#∞
QÆiƒù}∞Å‰õΩ ^èiŒ OÑ¨KãÕ #≤ , ~°HÍ∆ Hõ~=° ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
=∞~˘Hõ Ü«∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. +¨\’¯}=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’
™ê^èŒºã¨Ç≤Ï`« „Ñ¨}==Ú edOz, P~°∞^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ âı+¨ã¨∞^Œ~°≈#
=∞O„`«=ÚÖ’x 6 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ edOKåe.
ãÖkè™ê÷#=ÚÖ’ JOQÆ=∞O„`«=Ú, <åÅ∞QÆ∞Hˆ â◊~=° ÚÅO^Œ∞ – FO
#"≥∂<å~åÜ«∞}ÏÜ«∞Ö’x ~Ô O_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „"åã≤, HÕ[Å¯=ÚÅO^Œ∞
HõHÍk HõH∆ Í~åO`«=~°=‚ ÚÅ#∞, Ñ≤=∞‡@ `«# ¿Ñ~°∞#∞, ™ê^èºŒ – Hõ~‡° Å#∞
=¸_»∞ P=$`«=Î ÚÅ∞QÍ edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
L^• – Ç¨Ï edOz ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨fi<å=∞ – HÍ~°º=Ú edOz Hõ∆
=~°=‚ Ú edOz#KÀ, „Ñ¨^=Œè ∂=$uÎ Ñ¨ÓiÎ Ü«∞QÆ∞#∞. =∞~°Å PO edOz
™ê^èºŒ <å=∞ – ã¨fi<å=∞ – HÍ~°º=Ú edOKåe. =∞~°Å „HÀO edOz
™ê^èºŒ <å=∞ – ã¨fi<å=∞ – HÍ~°º=Ú edOKåe Wk =¸_»= P=$uÎ
Ü«∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
484 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
K«H„ õ =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°O #"≥∂ ÉèQí =Æ `Õ =∞Ç¨ ã¨∞^Œ~≈° <åÜ«∞ K«
=~å‡„™êÎO`«âÛ◊ „Hõ=∞O„`«ó ëÈ_»âßHõ~∆ ° Di`«ó I
K«„Hõ=∞O„`«q∞^ŒO „áÈHõOÎ ã¨~fi° cèu x"å~°}O
‰õΩ∆ „^•Ñ¨=∞$`«∞ºâ◊=∞#O ~å*Ï˝O q[Ü«∞=~°#÷ "£∞ I
~ˆ MÏ qeMÏº-+¨ì t~åOã≤ `å™ê
– =∂|^èºŒ ÉÏ¿ÇÏº â◊$uâ◊ó „Hõ"∞Õ } I
™ê÷<ÇÕ Ï¨ $+‘ Hˆ â◊=∞#∞O qÉè[í º
áê^•<£eMË`ü HÀ+ª̈ K«`∞« +ì̈Ü∞« ™ê÷<£ II
JëêìHõ∆~åÔ~Â‚ó „Ñ¨q^Œiƒù`åO™êÎ<£
HÀ+ª̈^fiŒ ÜÕ∞ K«„Hõ=∞#∞O Ü«∞^ä•=`ü I
=∞^èºŒ ã¨H÷ À¿+ª qeMË`ü ã¨™ê^èºŒ O
™êº`ü ã¨ÑHÎ̈ ÀëêªÇÏ¨ fiÜ«∞ Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü II
™ê÷<ÇÕ Ï¨ $+‘Hˆ â◊ `«=„Ñ¨H~© åÎº
[QÆ`ü „Ñ¨ÇÏ¨ $+¨º`«º#∞~°[º`Õ K« I
~°HÍ∆ Oã≤ cè`åx kâ’„^Œ=Ou
ã¨~ˆ fi#=∞ã¨ºOu K« ã≤^úŒ ãÖÑ¶∂¨ ó II
^è•i`«O ã¨ÑHÎ̈ À+ª̈O`«`ü „`åÜ«∞`Õ =∞Ç¨Ï`ÀÉèÜ í ∂« `ü
^Œ∞óã¨fiÑ¨fl^Œ∞iflq∞`åÎk â◊=∞#O H©i` Î O« |∞^èó·≥ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«„Hõ=∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞
K«∞#flk.
=∞#∞ó : FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ =∞Ç¨ã¨∞^Œ~°≈<åÜ«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 485
ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# ëÈ_»âßHõ∆~° ã¨∞^Œ~°≈#=∞O„`«=Ú, ‰õ∆Ω„^ŒÉÏ^èŒÅ#∞ –

~ÀQÆ – ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# ëÈ_»âßHõ∆~° ã¨∞^Œ~°≈#=∞O„`«=Ú, ‰õ∆Ω„^ŒÉÏ^èŒÅ#∞ –
~ÀQÆ – „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞ x"åiOK«∞#∞. ã¨~fi° HÍ~°ºã≤kxú HõÅ∞QÆ*Ü Ë Ú« #∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· edOz ÖË^• ~åyˆ~‰õΩÃÑ· edOz
^èiŒ Oz#, ã¨=∞ãÎ̈ ÉèÜí ∞« =ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
™ê÷<Õ Ç¨Ï$+‘ˆHâ◊ `«= „Ñ¨H©~åÎº
[QÆ`ü „Ñ¨ÇÏ¨ $+¨º`«º#∞ ~°[º`Õ K«
FO #"≥∂ ÉèQí =Æ `Õ #=∞ó
™ê^èŒº – ™ê^èŒHõ – Hõ~°‡
ã¨∞^Œ~°≈<åÜ«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò
~°HÍ∆ Oã≤ cè`åx kâ’„^Œ=Ou
ã¨~ˆ fi #=∞ã¨ºOu K« ã≤^úŒ ãÖÑ¶∂¨ ó
ëÈ_»âó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ ã¨Ñ^ Î̈ â
Œ ó◊ Ñ¨@Åó
J^èŒ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^ä=Œ Hˆ º∆ [QÆ#∂‡ÅO =∞O„`«O N Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞O
QÀÑ≤ `«O"≥·+¨‚"Õ`«O„`Õ Éèí∞HÎ̃=ÚHÎ̃ Ñ¶¨Å„Ñ¨^Œ"£∞ I
`å~°=∂~°~=° ∂c[O #`«ºO`Õ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞O
ã¨HÖõ ÏO`Õ [QÆ`ü Ñ¨Ó~°fiO H∆ÀÉè} í u Ë Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
486 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ã¨~fi° „ã‘Î Ç¨Ï$^ŒÜ∂≥ ¿Ñ`«O q^•~°} Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó
`«`ó« Ñ¨~O° „uÉè∞í =# =∞^À<å‡^ŒH~õ O° `«`ó« I
ã¨∞~åã¨∞~åO`Õ =∞#∞[ ã¨∞O^Œs[# â◊|` Ì ó«
=∞<åOã≤ `åÑ¨Ü∞« ^ŒfiO^ŒfiO nÑ¨Ü∞« kfi`«Ü∞« O Ñ¨Ù#ó I
â’+¨Ü∞« kfi`«Ü∞« O Éè∂í Ü≥∂ =∂~°Ü∞« kfi`«Ü∞« O Ñ¨Ù#ó
ãÎ̈OÉèÜí ∞« kfi`«Ü∞« O Ñ¨âßÛ<À‡Ç¨ÏÜ«∞ kfi`«Ü∞« O Ñ¨Ù#ó I
„^•=Ü«∞kfi`«Ü∞« O Ñ¨âßÛ^•Hõ~Ü ¬° ∞« Ü«ÚQÆO`«`ó«
ã¨=∞ãÎ̈ Ñ¨~"° ∂≥ ¿Ñ`« ã¨∞ÉèQí̂ # K« ãÖÜ«Ú`«"∞£ I
ã¨~fi° ™œÉèÏQÆºâ◊ÉÏÌO`Õ Hõ̂~u Ñ¨^Œ ãÖÜ«Ú`«O
ã¨~fi° HÍ=∞„Ñ¨^ÑŒ ^¨ =Œ ∞=ÚHõOÎ Ç¨Ï#Ü«ÚQÆ‡Hõ"∞£ I
K«„Hˆ } QÆ^Ü Œ ∂« Ñ¨âßÛ`ü Y_Õ#æ `«^#Œ O`«~O°
ã¨~fi° ÉÏ}ÿ̌iƒùO^ŒÜÚ« QÆO áêâı<u Õ Ñ¨ÔŒ `«`ó« I
Hõ@ì^ŒfiÜ«∂O`Õ-O‰õΩâı# `å_»Ü«∞kfi`«Ü«∞OÑ¨Ù#ó
‰õΩ~°∞â◊|^Ì fiŒ Ü«∞=∞^èÀ HÕ u+ª̈ã≤ Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó
`å=^•º=`«Ê^Œ™êºO`Õ ã¨g∞Ç≤Ï`«=∞#O`«~"° ∞£ I
`«`À"Õ∞ ã≤^=úŒ ∂ÉèÏ+¨º Éè=í `«ºO`Õ ã¨=~°‡Ñ¶\ ¨ ò
#"≥∂-O`À-Ü«∞O =∞#∞ó „áÈHÀÎ kfiâ◊`åHõ~∆ ° ãÖÜ«Ú`«ó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "≥ · + ¨ ‚ = =∞O„`« = Ú
~°ÇÏ¨ ã¨º=∞QÆ∞@KÕ, Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∂k =∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. Wk
[QÆ`ü =¸ÅHÍ~°}"≥∞#ÿ k. Éè’QÆ"∂≥ Hõ=∆ ÚÅ#∞ ~Ô O_çO\˜h WK«∞Û#∞. Wk
200 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú.
=∞#∞ó : FO H©O¡ NO #=∞ó Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«= Î ∞ J„Ñu
¨ ~°∂Ñ¨ ÅH©;x"åã¨
ã¨HõÅ [QÆ`ü H∆ÀÉèí} ã¨~°fi¢ã‘Î Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ q^•~°} „uÉèí∞=# =∞^À<å‡^ŒHõ~°,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 487
ã¨∞~åã¨∞~°=∞#∞[ ã¨∞O^Œs [#=∞<åOã≤, `åÑ¨Ü∞« `åÑ¨Ü∞« , nÑ¨Ü∞«

nÑ¨Ü«∞, â’+¨Ü«∞ â’+¨Ü«∞, =∂~°Ü«∞ =∂~°Ü«∞, ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ã¨ÎOÉèíÜ«∞,
"≥∂Ç¨ÏÜ«∞ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞, „^•=Ü«∞ „^•=Ü«∞, PHõ~°¬Ü«∞ PHõ~°¬Ü«∞, ã¨=∞ãÎ̈
Ñ¨~°=∞ ã¨∞ÉèíQÆ ã¨~°fi™œÉèÏQÆºHõ~° ã¨~°fiHÍ=∞„Ñ¨^Œ J=ÚHõO Ç¨Ï# Ç¨Ï#,
K«„ˆH} QÆ^ŒÜ«∂ Y_Õæ#, ã¨~°fiÉÏ}ÿ̌iƒùO^Œ aèO^Œ, áêâı# Hõ@ì Hõ\ÏìO ‰õΩâı#,
`å_»Ü«∞ `å_»Ü«∞, ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞ HÕ u+¨ªã≤ `å=^£ Ü«∂=`«ûg∞Ç≤Ï`«O
`«`À"Õ∞ ã≤^ŒúO Éèí=u Ç¨ïOÑ¶¨\ò #=∞ó II
â’¡II *ˇ·q∞x~°∞‡x ~åMÏº`« â◊ÛO^À-™êº-q∞`« g∞i`«O
ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ`å=∂kˆ~=Ì `å =∂kˆ~=Ì `å Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ó I
Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ â◊ÉÏÌO`Õ =^Õ`ü „uÉè∞í =#O `«`ó«
=∞^À<å‡^Œ Hõ~åO`Õ Ç¨ïO Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ã¨HÅõ O `«`ó« I
[QÆ`ü HõÉ∆ } íè â◊ÉÏÌO`Õ Ç¨ïO Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ã¨HÅõ O `«`ó« I
[QÆ`ü H∆ÀÉè} í â◊ÉÏÌO`Õ ÅH©;^Œ~Ú`« Ç¨ïO t~°ó
=∞#‡^äÀ`«=Î ∞ ãÖÜ«ÚHõÎ =∞OQÆ*Ë HÍ=∞^•~Úx I
Ç¨ïOtMÏ Ñ¨~"° ∂≥ ¿Ñ`« ã¨∞ÉèQí ÍHõ~∆ ° ãÖÜ«Ú`«O
ã¨~fi° ™œÉèÏQÆºHõ~° Ç¨ïO Hõ=K«O ÑïH©i` Î "« ∞£ I
`«`ó« Ñ¨~™° êÎ^£ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« q^•~°} Ñ¨ÔŒ =^Õ`ü I
ã¨~fi° „Ñ¨ÇÏ¨ ~°}^è~Œ ° ã¨~fi° HÍq∞Hõ `«`Ê« ~°"∞£
Ç¨Ï#^ŒfiÜ«∞O K« Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O |O^è<Œ åx `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
PHõ~Ü ¬° ∞« Ñ¨^^Œ fiŒ O^ŒfiO =∞Ç¨|Å Ç¨Ï=∞GHõO
„uÉè∞í =<Õâfi◊ ~°Ñ^¨ OŒ `«`ó« ã¨~fi° [<åO`«`ó« I
=∞<åOã≤ Ç¨Ï#Ü«ÚQÍ‡O`Õ ^•~°Ü∞« kfi`«Ü∞« OK«"∞Õ
=â◊=∂#Ü«∞ Ç¨ïO<Õ„`«O `å~å^•ºó Ñ¶\ ¨ ò #"≥∂-OuHÍó
+¨_O» QÆ=∞O„`åó ãÖkëêìó <Õ„`åO`åãÎ̈O„`«"kÕ aèó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
488 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – *ˇ·q∞x |∞∞+≤ó I Jq∞`«
KèO« ^Œó I FOc[O – Ç¨ïO â◊HóÎ̃ I ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ^•k HÍ~°}Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«"Î ∂≥
^Õ=`å I
+¨_»OQÆ<åºã¨q∞\Ï¡K«iOK«=ÅÜ«Ú#∞.
1. FO Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«=Î ∞ „uÉè∞í =#=∞<À<å‡^ŒH~õ ° Ç¨ïO– Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó
2. FO ã¨HÅõ [QÆ`Hü À∆ Éè} í ÅH©;^Œ~Ú`«Çï¨ O – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
3. FO =∞#‡^äÀ`«=Î ∞ JOQÆ*Ë HÍ=∞^•~ÚxÇ¨ïO – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
4. FO Ñ¨~=° ∞ã¨∞ÉèQí ÍHõ~∆ ° ã¨~fi° ™œÉèÏQÆºHõ~Ç° ï¨ O – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞ I
5. FO ã¨∞~åã¨∞~° =∞<À[ ã¨∞O^Œs Ç¨Ï$^ŒÜ∞« |O^è<Œ åx
PHõ~°¬Ü«∞ PHõ~°¬Ü«∞ =∞Ç¨|Å Ç¨O – J„™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
6. FO „uÉè∞í =<Õâfi◊ ~° ã¨~fi° [#=∞<åOã≤ Ç¨Ï#Ç¨Ï# ^•~°Ü∞«
^•~°Ü∞« =â◊=∂#Ü«∞ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò #=∞ó – <Õ„`« ^ŒfiÜ«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
D +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú ''<Õ„`åO`«<åºã¨=Ú——QÍ KÕÜ∞« =Öˇ#x `«O„`«
"Õ`ÅÎ« ∞ âßã≤Oz<å~°∞.
â’¡II „`≥·Ö’Hõº "≥∂Ç¨Ï<å~å‚O`Õ Ç¨Ï$+‘ˆHâ◊ Ñ¨^ŒOÑ¨Ù#ó
Ñ¨âßÛ^Œ„Ñü~°∂áêk =∞#‡^ä•#O`«~O° =^Õ`ü I
ã¨~åfik„ã‘ÑÎ ^¨ OŒ Ñ¨âßÛ^£ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Hõ~}
¬° O `«`ó«
PQÆKåÛù-QÆKÛ« =ù ∞O„`À-Ü«∞O `å~å^Àº #=∞™ê-xfi`«ó
J<Õ# =∞#<å Hõ$`åfi "åºÑ¨HOõ #ºã¨º ÉÏÇ¨ï+¨µ
JëêìÜÚ« ^è•x =Ú„^•aè~‡° „`≥ó· ™ê~°O÷ qzO`«Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ "åºÑ¨Hõ =Ú„^•
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. nxx ÑïOî K«∞K«∂, JëêìÜÚ« ^è=Œ ÚÅ#∞ –
J+ì̈=Ú„^ŒÅ#∞ ^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 489
=∞#∞ó – FO „`≥ÂÖ’Hõº"≥∂Ç¨Ï# Ç¨Ï$+‘ˆHâß„Ñü~°∂Ñ¨ =∞#‡^äŒ, ã¨~°fi

¢ã‘Î Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Hõ~°¬} PQÆK«Ûù PQÆK«Ûù I
Ñ≤=∞‡@ "åºÑ¨H=õ Ú„^Œ`À ÉÏÇ¨ï=ÙÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕã≤ D „HÕk
^è•º#=Ú KÕÜ∂« e.
[QÆ<åfl^èŒ ^è•º#=Ú
â’¡II H©∆~åOÉè’xkä=∞^èŒºã¨÷O x~°O`«~°ã¨∞=∞„^Œ∞=∞O
L^Œº^Œ̂~¯O^Œ∞ H˜~} ° ^Œ∂sHõ$`«`"« ∂≥ Éè~í "° ∞£ I
HÍÅ"Õ∞Ñ¶∞¨ ã¨=∂Ö’Hõ #$`«º^£|i› HõÔŒ |HõO
L`üÑÙ¨¶ Å¡‰Ωõ ã¨∞=∂"≥∂^Œ „Ñ¨ÇÏ¨ $+¨º^£ Éè$í OQÆãO¨ ‰õΩÅ"£∞ I
‰õÄ[`ü HÀH˜Å ãÖ¿Ñ¶∞# "åKåe`« kQÆO`«~O°
<å<å ‰õΩã¨∞=∞ ™œ~°Éºíè "åÇ≤Ï^ŒO^èŒ =Ç¨xfi`«"∞£ I
HõÅÊ=b¡x‰õΩO*Ë+µ¨ „H©_` » ü ã≤^HúŒ ^õ OŒ |HõO
^Õ= QÆO^è~Œ fi° Hõ<åºaè~åæÜ∞« Of aè~Å° OHõ$`«"∞£ I
J<ÕHõ ni… HÍÜ«ÚHõ=Î Ú^•º#O =∞Ç¨Ï^Œ^∞Œ ƒùÒ«
`«ãº¨ =∞^èºÕ =∞}˜=∞ÜÕ∞ =∞O_»¿Ñ`À~°}Ïxfi`Õ I
|∞∞`«∞aèó +¨_ƒç ~ù x° â◊O ¿ãq`«ãº¨ =∞Ç‘ÏÜ«∞ã¨ó
ã¨∞~°„^Œ∞=∞ã¨º =¸Å¿ã÷ =∞Ç¨ã≤OÇ¨ã¨<Õ â◊√ÉèË I
~°HÍÎ~q° O^Œ=∞^èºŒ ã¨÷ QÆ~∞° _ÀÑï ãÖã≤` ÷ O«
^è•ºÜÕ∞^ŒfiÅ¡ÉÜ íè ∂« ™ê~°O÷ [QÆ<åfl^èOŒ [QÆ#‡Ü«∞"£∞ I
^Õ=O NÑ¨Ù~°∞ëÈ`«= Î ∞O Hõ=∞ÅÜ«∂ ™êfiOHõãÜ ÷¨ ∂« ÑÖHõ[O
a„É`íè åº Ñï~°|= ú ∞O|∞[~°∞Kå `«™êºO x|^ÕHú } ∆õ "£∞ I
^è•ºÜÕ∞KÕÛ`«ã≤ â◊OYáêâ◊=Ú ã¨ÖÏOâßÛ¿Ñ+¨µ Y_®æ<£ QÆ^•O
Ç¨ÏÃãÂÎ ~°O‰õΩâ◊ =Ú^ŒfiÇ¨ÏO`«=∞~°∞}O ¿ã‡~å~°qO^•##"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
490 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
200 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú#∞ <åÅ∞QÆ∞ ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, J~°K÷ O« „^Œ
‰õΩO_»=Ú#O^Œ∞, *Ïl, Hõ=∞Å, Ü«∞=Å`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz
„ÉÏ¿ÇÏ‡} Éè’[#O [~°áêe. D „HÕk "≥+· =‚¨ QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú`À,
`«##∞, Ü«∞[˝™ê=∞„yx â◊√kúKÜ Õ ∂« e.
„`≥·Ö’Hõº "≥∂Ç¨Ï<åÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ ã¨‡~åÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï `«<Àflq+¨µ‚ó
Ñ
„ K¨ À^ŒÜ∂« `ü II
''Ñ¨H~∆˜ å*ÏÜ«∞ ™êfiÇ¨—— J#∞ =∞O„`=
« Ú`À Pã¨#O HõeÊOKåe.
ÅH∆Í‡ºk =∞O„`=« ÚÅ∞
â’¡II Éè$í QÆ∞~å¡O`« Ü«Ú`«ó ¿ãO^Œ∞sƒ[O ^Õ"åºó „Ñ¨Hi© ` Î O«
HõiH‚ ÍÜ«∂O Ü«∞*Ë^•^Ò q^è•<Õ<åOQÆ^=Õ `åó I
^Œàı+¨µ Ñ¨Ó[ÜÕ∞^£ Ñ¨âßÛÅ¡H∆Í‡º^•º^èŒ$`«Kå=∞~åó
=ÚHÍÎÇ¨ ~°Åã¨KåÛ~°∞ Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ ° Éè~í å#`åó I
[áê‰õΩã¨∞=∞ãÖHÍâß =∞^Œq„Éè=í ∞ =∞O^ä~Œ åó
„Ç¨Ïã¨fi„`«Ü∞« H©|¡ ã¨~æ° ~°ÇÏ≤ `«ãfi¨ ~° â’aè`"« ∞£ I
^Õg c[O „Hõ=∂^•™êO =∞O„`«=∂Ç¨ï~°‡h+≤}ó
^ŒàÏ„ˆQ+¨µ Ü«∞*ËKÛ« Où YO âß~üOQÆO K«„Hõ=∞ã≤OQÆ^•"£∞ I
JO‰õΩâ◊O =Úã¨ÅO áêâ◊"∞Õ `å#º„™êÎ}˜ âß~üOy}ó
ã¨fi=Ú„^•aèó =∞#∞aèó Hõ^ºŒä O`Õ =∞#=ó„Hõ=∂`ü I
P^Àº[ÅK«~åÜ«∂O`Õ ~î^° fiŒ Ü«∞ =∞#∞si`«ó
âß~üOQÍÜ«∞ ã¨â~◊ åÜ«∂O`Õ ™êfiÇ¨O`À-#O`«~À=∞#∞ó I
=¸iÎHÅõ Ê#KÕã,≤ "åºÑ¨H=õ ∞O„`«=Ú`À P"åÇ¨Ï#KÕã,≤ ''=ºO—— J#∞ ÅH©;
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 491
^Õq c[=∞O„`«=Ú`À, =∞Ç¨q+¨µ‚=Ù JOHõ=∞O^Œ∞#fl ÅH©;^Õqx

JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ <åÅ∞QÆ∞kâ◊Å JOQÆ^Õ=`«Å#∞, Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ ÅH©;
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞, Kå=∞~°^•è i}∞Å#∞ JiÛOKåe. g~°∞ =Ú`åºÅ
Ç¨~°=ÚÅ`À, [áêÑ¨Ù+¨Ê=Ú=O\˜ Z„~°x ^ÕÇÏ¨ HÍOu`À =∞^Œq„Éè=í ÚÖˇ,·
Ñ‘#Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ =° ÚÅ`À JO^Œ=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°∞.
P – D – T – U – S – F – B – JO – J#∞ Zxq∞k
JHõ~∆ =° ÚÅ∞, 8 ^Õgâ◊‰Ωõ ÅÎ c[=∞O„`«=ÚÅQÆ∞K«∞#flq.
WÑ¨Ù_»∞ Ñ¨„`å„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞, â◊OY – âß~üOQÆ^#Œè ∞ – K«„Hõ –
Y_»æ – QÆ^• – JO‰õΩâ◊ – =Úã¨Å – áêâ◊=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe. g\˜x
PÜ«∂ =Ú„^ŒÅ`À, PÜ«∂ =∞O„`«=ÚÅ`À JiÛOKåe.
â◊OY=∞O„`«=Ú – [ÅK«~åÜ«∞ ™êfiÇ¨ I
^èŒ#∞~°‡O„`«=Ú – âß~üOQÍÜ«∞ ã¨â~◊ åÜ«∞ ™êfiÇ¨ I
K«„Hõ =∞O„`«=Ú – ã¨∞^Œ~°≈# =∞Ç¨K«„Hõ ^ŒÇ¨Ï ^ŒÇ¨Ï ã¨~°fi^Œ∞+ì̈
ÉèÜ
í ∞« O ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞, zèOk zèOk, q^•~°Ü∞«
q^•~°Ü∞« , Ñ¨~=° ∞O„`å<£„QÆã„¨ QÆã¨ – ÉèHí Ü
∆õ ∞«
ÉèíHõ∆Ü«∞, „`åã¨Ü«∞ „`åã¨Ü«∞ Ç¨ïOÑ¶¨\ò
K«„HÍÜ«∞ #=∞ó I
Y_»=æ ∞O„`«=Ú – Ç¨ïOY_»æ fHõ} ∆ zèO^ŒzOè ^Œ
QÆ^•=∞O„`«=Ú – H“"≥∂^ŒH˜ =∞Ç¨|ÖË ã¨~°fiã¨∞~åO`«H˜ „Ñ¨ã‘^Œ
„Ñ¨ã^‘ Œ Ç¨ïOÑ¶\¨ ò ™êfiÇ¨ I
JO‰õΩâ◊=∞O„`«=Ú – JO‰õΩâ◊ Hõ@ì Hõ@ì Ç¨ïO I
=Úã¨Å=∞O„`«=Ú– ãÖ=~°ÎHõ =Úã¨Å áÈ^äŒÜ«∞ áÈ^äŒÜ«∞ Ç¨ïO
Ñ¶¨\ò ™êfiÇ¨ I
áêâ◊=∞O„`«=Ú – áêâ‹~· ƒ° O^è|Œ O^èŒ PHõ~¬° Ü∞« PHõ~¬° Ü∞« ™êfiÇ¨I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
492 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II Ç¨ÏÜ«∂i ‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ̂ =Ì =∞~°Û~Ú`åfi Ü«∞^è•qkè
â◊t„Ñ¨ã¨∂<≥·~°∞˚Ç¨ïÜ«∂ ^ŒëÈì`«Î~° ã¨Ç¨Ï„ã¨Hõ"£∞ I
=∂ã¨=∂„`Õ} =â◊QÍãÎ̈ãº¨ ã¨∞ºó ã¨HÖõ Ï#$áêó
Ç¨ï`åfiaÅfiÑ¶Ö¨ ó·ˇ ÑÔ̈HfiÂ ó „tÜ«∞O qO^Õ ^ŒxOk`å"£∞ I
„Ñ¨Ñ¶¨Ù¡ÖÂ̌¡~°~°∞}ÏOÉè’*ˇ·™êÎ"Õ∞= ÅÉèí`Õ Ñ¨Ù#ó
Ç¨ï`åfi*’ºu+¨‡f`≥Å· O ã¨ÇÏ¨ „ãÖ =ã¨∞ãÖYºHõ"∞£ I
ã¨∞ÉèQí À *ÏÜ«∞`Õ ã¨=∞ºH± ã¨~ˆ fiëêO <å„`«ãO¨ â◊Ü∞« ó
q^è•<Õ<å-=Ú<å =∞O„f =∞Ç¨~ÀQÍ`ü „Ñ¨=ÚK«º`Õ I
Jâ◊fi`«ã÷ q¨ ∞^è•O Ç¨ÏŸ=∞ó Ñ¨~åÇ¨Ï$`« ^è#Œ „Ñ¨^óŒ
P*ÏºHõÎ ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ"Õ∞# =ÚK«º`Õ =∞Ç¨Ï`À ÉèÜ í ∂« `ü I
Ü«∞ã¨º <å=∞Ü«Ú`«O =∞O„`«O [¿Ñ^ŒÜÚ« `« ãÖYºÜ«∂
ã¨É"íè ^Õ •Ìã=¨ `ü `«ãº¨ <å„`« HÍ~åºqKå~°}Ï I
|Ç¨ï<åH˜q∞Ç¨ÏŸˆHÎ# =∞#∞<å™ê^èŒHÀ`«Î=∞ó
™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü ã¨HÖõ Ï<£ HÍ=∂<£ ™êH∆Íkfi+¨µi‚ "åÑ¨~ó° I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÆ<flÕ ~°∞ Ñ¨ÓÅ`À, ‰õΩ=Ú^Œ=Ú
Å`À 1008 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O XHõ <≥Å PK«iOz#, ã¨=∞ãÎ̈ ~å[QÆ}=Ú
(JkèHÍ~°∞Å∞) =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. aÅfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú=Å# H©iÎ ÅaèOK«∞#∞.
*’ºu+¨‡f `≥Å· =Ú`À 1008 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ™œÉèÏQÆº=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
~ÀQÆÉÏ^èŒ x=iÎOK«∞#∞.
~åq ã¨q∞^èŒÅ Ç¨ÏŸ=∞O=Å# ãÖÑ¨^Œ, ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞O =Å#
ÉèÜ
í ∞« x"å~°}=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. =∞O„`«=Ú ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ <å=∞=Ú ãÖÑ¨Ù@=Ú
KÕã≤ 10"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz#, J`«_∞» ^•ã¨∞_»Q∞Æ #∞. WO^Œ∞ ãÖâ◊Ü∞« =Ú ÖË^∞Œ .
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨=∞ãÎ̈ ã≤^Œ∞úÅ∂ á⁄O^Œ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 493
NHõ~° =∞O„`=« Ú
â’¡II LuÎ+ª̈ Ñ¨^=Œ ∂ÉèÏ+¨º N„HÀnèâÇ◊ ï¨ `åâ◊<Ò
=Ç≤Ïfl*ÏÜ«∂ =kä~‡° O„`À =ã¨fiHõ~∆ ° ã¨=∞xfi`«ó I
|∞∞+≤~ã° º¨ Éè"í ^Õ •fi=∞ó ÑÖHÎ̃ â◊ÛO^Œ L^•Ç¨Ï$`«O
NHõ~åM’º Ç¨Ïió „áÈHÀÎ ^Õ=`å-ã¨º =∞h+≤aóè I
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O cè+Ü ¨ ∞« ^ŒfiO^ŒfiO „`åã¨Ü∞« kfi`«Ü∞« O t~°ó
tMÏ„Ñ¨=∞~°Ü Ì ∞« Ü«ÚQÆO =~°‡ „Ñ¨^fiŒè Oã¨Ü∞« ^ŒfiÜ«∞"£∞ I
JGO ~°HÜ ∆õ Ú« QÆO ã¨~ˆ fi Ç¨ï=∞O`åó ã¨=Úni`åó
=¸i÷fl <Õ„`«^fiŒ ÜÕ∞ HõO~î° Ç¨Ï$^ŒÜ∂≥ ^Œ~Ü ° ∂≥ ó Ñ¨Ù#ó I
T~°∞ [OÑ¶∂¨ Ñ¨^^Œ fiŒ O^Õfi =∞O„`«=~å‚<£ „Ñ¨q#º¿ã`ü
=ÚMË#º¿ã^£ „ÉÏÇ¨Ï‡}À-ã¨º =ÚY=∂ã‘ k=∞O=∞#∞"£∞
ÉÏÇ¨˙~å[#ºó Hõ$`À-Ü«∞O #ºãÎ̈"ÀºÉÏÇ¨ïÜ«ÚQÆ‡Hˆ
áê^Œ^fiŒ ÜÕ∞ #º¿ã#‡O„`«O Ñ¨^•ƒùºO â◊¥„^À #º¿ã`ü I
áê^Œ^fiŒ ÜÕ∞ #º¿ã#‡O„`«O Ñ¨^•ƒùºO â◊¥„^À #º¿ã`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨ Ù _» ∞ Jëêì H õ ∆ ~ °
NHõ~=° ∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : LuÎ+ª̈ NHõ~° ™êfiÇ¨ I
"å=∞^Õ= |∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ KèO« ^Œó I q+¨µ~ˆ‚ =Ì `å I FO c[O –
™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃ I
cè+Ü¨ ∞« cè+Ü¨ ∞« Ç¨ïO – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
„`åã¨Ü∞« „`åã¨Ü∞« Ç¨ïO – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
„Ñ¨=∞~°ÌÜ«∞ „Ñ¨=∞~°ÌÜ«∞ Ç¨ïO – tMÏÜ≥ÿ∞ =+¨\ò I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
494 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„Ñ¨^fiŒè Oã¨Ü∞« „Ñ¨^fiŒè Oã¨Ü∞« Ç¨ïO – Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ï"£∞ I
~°Hõ∆ ~°Hõ∆ Ç¨ïO – J„™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
Jx ÑÖKåOQÆ<åºã¨=Ú KÕã,≤ =∞O„`«=ÚÖ’x 8 JHõ~∆ =° ÚÅ#∂,
t~À – 2 <Õ„`« – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – L^Œ~° – T~°∞ – 2 [OÑ¶∞¨ ÅÜ«∞O^Œ∞
<åºãÖ PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
„ÉÏÇ¨Ï‡}À-ã¨º=ÚY=∂ã‘`ü – =ÚY=Ú#O^Œ∞,
ÉÏÇ¨˙~å[#ºó Hõ$`«ó – 2 ÉÏÇ¨ï=ÙÅO^Œ∞,
T~°∂`«^ãŒ º¨ Ü«∞^£"â·≥ º◊ ó – 2 `˘O_»ÅÜ«∞O^Œ∞,
Ñ¨^•ƒùºOâ◊¥„^À J*ÏÜ«∞`« – 2 áê^Œ=ÚÅO^Œ∞,
K«„Hõ – â◊OY – QÆ^• – Ñ¨^Œ‡=Ú„^Œ, =∞O„`«=ÚÅ`À KÕu
J„QÆÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ <åºã¨=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ QÆ~°∞_®~°∂_è»∞_≥·#
q+¨µ=‚ Ù#∞, WÖÏ ^è•ºxOKåe.
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~}
° q^è•#=Ú
â’¡II J+ì̈ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„f =∞O„`«"∞Õ #O ^ŒâßOâ◊`ó«
aÅfiH©~∆ „° ^Œ∞"≥∂`å÷aóè ã¨q∞kƒù~~° ∞° }ÏO|∞*ˇó· I
Ñ¨Ü∂≥ -<≥flÂ ó ãïÊëêÇ¨ï`åfi QÆ∞~°∞OãÖ`À+¨Ü∞Õ ^Œ<ú ó·≥
=¸~“Î=¸ÖË# Hõá¡ êÎÜ∂« O Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì =∞#fiÇ¨Ï"£∞ I
JOQÍ<åº^Ò Hˆ ã¨~ˆ +¨µ kH± Ñ¨„`Õ+µ¨ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞^£
„tÜ«∞O ~°uO ^è$Œ uO HÍOuO bÖÏÑÖHõ[ ^è•i}©ó I
Ñ‘`å~°∞}Ïâßº=∞hÖÏ qkH± Ñ¨„`Õ+µ¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
"åã¨∞^Õ"åkHÍó =¸iÎó áê~üâfi◊ "≥∂iflkäÜÚ« QÆ‡Hõ"∞£ I
q+¨fiHˆ û#O Ü«∞*Ënâı Ö’HõáêÖÏ##O`«~O°
U=O ãÖÑ¨Ó[ ÜÕ∞^Õ=Ì O ™ê^èÜ Œ ∞Õ k+ì̈ =∂`«‡#ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 495
^Œ∂~åfiK«~∞° ÉèÏºO ™ê*ÏºÉèÏºO [Ç¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«O|∞^èóŒ

ãÖáêu`«O K«~ÀOÑ¨âßÛ`åû^èÀº Éè∞í Or`« ™êkè`"« ∞£ I
aÅfi=$Hõ∆ ã¨q∞^Àú=∂`ü ™êH∆Í^Œ#ú Ñü~°ƒ"ù ` Õ ü
Ñ¨ÓQÆÑ¨Ù+¨Êã¨=∞Ü«ÚÔHÂÎ ãÎ̈O_»∞Öˇ· ~°‡^èŒ∞~ÀH˜∆`≥·ó I
AÇ¨ïÜ«∂^Œz~å^Õ= ãÖÑ¨^•O *ÏÜ«∞`Õ xkèó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· JëêìH~∆õ ° =∞O„`«=Ú#∞
8 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, aÅfiH©~∆ =° $Hõ∆ (~åq – "Õ∞_ç – =∞„i) ã¨q∞^èÅŒ `À,
Hõ=∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe. ÖË^• Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ãÖ
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã,≤ QÆ∞~°∞ã¨`å¯~°O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHõÅÊ# – ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞
JOQÆÑÓ¨ [ – <åÅ∞QÆ∞kâ◊ÅO^Œ∞ Hõ=∞Å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#, N~°u – ^è$Œ u
– HÍOu â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
Dâß#º HÀ}=∞O^Œ∞ q+¨fiHˆ û#∞x Ñ¨ÓlOz, Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe. P[ºÜ«ÚHõÎ ^Œ∂~åfi, =∞iÜ«Ú áêÜ«∞ã¨
Ç¨ÏŸ=∞=Ú 10 "ÕÅ∞ PK«iOz, Ç¨ï`«â+ı =¨ Ú „Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ XHõ áê„`«Ö’
"ÕÜÚ« K«∂, Ç¨ÏŸ=∂#O`«~O° ^•xx ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ¿ãqOKåe.
W@∞¡ PK«iOz# JÑ¨=∞$`«∞º^À+¨=Ú `˘ÅQÆ∞#∞. =∂ˆ~_»∞ ã¨q∞^èÅŒ
Ç¨ÏŸ=∞O=Å# ^èŒ#=$kú – „u=∞^èŒ∞~° q∞„t`« Ñ¨ÓQÆ Ñ¨Ù+¨Ê (=Hõ¯), `«O_»∞Å
Ç¨ÏŸ=∞O =Å# JÃ+âìÂ fi◊ ~°º=ÚÅ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II P*Ëº# AÇ¨ïÜ«∂Å¡HO∆õ Ñ¨~å<£ [Ü«∞uáêi÷=ó
J|˚ã∂¨ „`«O Éè∞í *Ë|^ŒOú =∞^è∞Œ <å-<Õ# ™êkè`"« ∞£ I
~ÀQÍ=∞$`«∞º^Œ∞óMÏx <åâ◊Ü∞Õ <å‡„`« ãÖâ◊Ü∞« ó
[ÖÏO[eaè~å`å‡# =∞aè+O≤ KÕ kÌ<kÕ <Õ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
496 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
™êfl#HÍÖË+¨µ ã¨Éèí"Õ`ü ™œÉèÏQÆºNã¨=∞$kú=∂<£
T~°fiú ÉÏÇ¨ï^Œfi"≥∂ =∞O„f Ñ¨âº◊ <åflk`«º =∞O_»ÅO I
ã¨ÇÏ¨ „ã¨=∂#O „Ñ¨[¿Ñxfl`«ºO xt`«n~è ‡° #∞"£∞
ã¨~ˆ fi=∞<À ~°^•ä ãÎ̈ãº¨ ã≤^Ü
úÕ Ú« ~åfl„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <Õu`À XHõ ÅHõ∆ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
KÕã≤# Ü«Ú^Œú=Ú#O^Œ∞ q[Ü«∞=Ú ÅaèOK«∞#∞. Jaè=∞O„u`« Hõ=∞Å
ã¨∂„`«=Ú#∞ KÕuH˜ ^èiŒ Oz# ~ÀQÆ – JÑ¨=∞$`«∞º – ^Œ∞óY=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
™êfl#=Ú KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞, D =∞O„`«=Ú#∞ ÑïîOz#KÀ, J[e
Ü«∞O^Œ∞ h\˜x ^èiŒ Oz =∞O„uOz `«#ÃÑ· áÈã¨∞H˘#∞K«∞O_ç#KÀ ã¨HÅõ q^èŒ
â◊√Éè=í ÚÅ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞.
~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ ÃÑHÔ· uÎ, ã¨∂~°ºaO|=Ú#∞ K«∂K«∞K«∂, D =∞O„`«=Ú
ÑïîOK«∞K«∂ #=∞™ê¯~°=Ú KÕÜ«ÚK«∂ ã¨Ç¨Ï„ã¨[Ñ¨=Ú KÕã≤#, ã¨=∞ã¨Î
=∞<À~°^=Œä ÚÅ∂ ã≤kOú K«∞#∞.
QÀáêÅ =∞O„`=« Ú
â’¡II Hõ$ëê‚Ü∞« Ñ¨^=Œ ∂ÉèÏ+¨º QÀqO^•Ü«∞ `«`ó« Ñ¨~O°
QÀÑ‘[#O Ñ¨^™Œ êºO`Õ =Å¡ÉÏè Ü«∞ kfi~îå=kèó I
HÍ=∞c*Ïk ~åMÏº`À =∞#∞~°ëêì ^ŒâßHõ~∆ ó°
<å~°^À-ã¨º=Úxó „áÈHÀÎ QÍÜ«∞„`«O KèO« ^Œ LK«º`Õ I
^Õ=`å Hõk` ä ó« Hõ$+¨ó‚ ã¨~fi° HÍ=∞Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ
K«`∞« óHõ~}
° "Õ^•aú <Õ„`« ãÖMÏºHõ~Ô∆ ó· „Hõ=∂`ü I
ÑÖKåOQÍx =∞<Àó ‰õΩ~åº#‡O„`« q*Ï˚u ãÖÜ«Ú`≥ó·
=∞O„`«"∞Õ #O Ü«∞^è•<åºÜ«∞ =∞Ü«Ú`«kfi`«Ü∞« O [¿Ñ`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 497
AÇ¨ïÜ«∂^Œ~°∞}ÏOÉè’*ˇ· ã¨Î^ŒÌâßOâ◊Oã¨=∂Ç≤Ï`«ó
"≥+· "‚¨ Õ Ñ¨Ó[ÜÕ∞fÊˆ~î Ü«∞^è•=`ü ^Õ=H© ã¨∞`«O I
JOQÍ=~°}=∂~å^èºŒ Ñ¨„`Õ+µ¨ „Ñ¨Ü∞« *Ë`ü „Ñ≤Ü∂« ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ Jëêì^âŒ ßHõ~∆ ° QÀáêÅ
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : H©O¡ Hõ$ëê‚Ü∞« QÀqO^•Ü«∞ QÀÑ‘[#=Å¡ÉÏè Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
<å~°^Œ |∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I H©O¡ c[O – ™êfiÇ¨ â◊HóÎ̃ I
=∞O„`«=ÚÖ’x 4{4{4{4{2 JHõ~∆ =° ÚÅ`À ÑÖKåOQÆ <åºã¨=∂K«iOz
ã¨‡~ ˆ ^£ =$O^•=<Õ ~°"∞Õ º "≥∂Ç¨ÏÜ«∞O`«O =∞<À~°=∞O
QÀqO^ŒO Ñ¨ÙO_»sHÍHõO∆ QÀÑ¨H<õ åºó ã¨ÇÏ¨ ã „ â¨ ó◊ I
P`«‡<À =^Œ<åOÉè’[ ¿„ Ñ+≤`åH˜∆ =∞^è∞Œ = „ `åó
Ñ‘_`ç åó HÍ=∞ÉÏ}Ë# z~°=∂âı+¡ } ¨ À`«∞ûHÍó I
=ÚHÍÎÇ¨ ~° Åã¨`Ñ ü `‘ « `«∞OQÆã#Î̈ Éè~í å#`åó
„ã¨ãÎ̈^èŒq∞‡Å¡=ã¨<å =∞^Œãö̈e`« ÉèÏ+¨}Ïó I
^ŒO`«ÑO¨ HÎ̃ Ñ„ É¨ ’è ^•ƒùã≤ ã¨ÊO^Œ=∂<å^è~Œ åOz`åó
qÖ’ÉèíÜ«∞Ofifi q^è≥·ifi„Éèí"≥∞ÿ ~åƒù=QÆiƒù`≥·ó I
Ñ¶Ù¨ ÖËO ¡ n=~°HÍOu q∞O^Œ∞=^Œ#O |~å›=`«Oã¨Ñ „ Ü
≤ ∞« O
N=`åûOHõ =Ú^•~°H“ã¨∞ÎÉèí^èŒ~°O Ñ‘`åO|~°O ã¨∞O^Œ~°"£∞ I
QÀÑ‘<åO #Ü«∞<À`«ÊÖÏiÛ`« `«#∞O QÀQÀÑ¨ãO¨ Ñ¶∂¨ =$`«O
QÀqO^ŒOHõÅ"Õ}∞ "å^Œ#Ñ¨~O° k"åºOQÆ Éè∂í +ÖÉè*í Ë II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞, 20 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, Hõ=∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞
=∂K«iOKåe. "≥+· =‚¨ Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ JOQÆÑÓ¨ [ PK«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
498 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II HÍoOn #QÆl`åºMÏº q∞„`«qO^• `«`ó« Ñ¨~O°
Kå~°∞Ç¨ã≤#º^äŒ Ñ¨~å ~ÀÇ≤Ï}© *ÏO|=`«º^äŒ I
~°∞H˜‡}© ã¨`º« ÉèÏ"Õ∞u Hõk` ä åâßÛÜ«∞~°∞ Éè∂í +¨}Ïó
Ñ‘`åO|~°^~Œè åó ™œ=∂ºó Hõ~åO|∞[ ^è$Œ `åO|∞*Ïó I
S~å=`ån#Éèºí ~ˆ Ûº`ü QÆ*Ï#ëœì `«`À|Ç≤Ïó
Ö’HõáêÖÏ<£ Ü«∞*Ë#‡O„f =„*Ï^Œº„™êÎ}˜ `«^ƒŒ Ç≤Ïó I
Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O QÀqO^ŒO [QÆ`åO Ñü"£∞
ÅH©;„Ñ¨ã∂¨ <≥~· ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂`ü „tÜ«∞q∞K«Û#ù fl xOk`å"£∞ I
™ê*Ëº<å-<Õfl# AÇ¨ïÜ«∂ ^•*Ïº#flã¨º ã¨=∞$^ŒÜ ú ∞Õ
P~°}ºÂ̌ ó ‰õΩã¨∞"≥∞iÿ fi„áê<£ *Ïuaèó Ñ¨$kägÑ¨f<£ I
„Ñ¨ã¨∂<≥·~°ã≤`≥·ˆ~Âfiâßº<£ â◊¥„^•hflÖ’`«ÊÖˇ·~°fl"≥·ó
=â◊Ü∞Õ Å¡=}ÿ̌ó ã¨~åfi<£ ÑÖHõ*~·ˇ fi° x`å[<å<£ I
QÀâßÖÏã¨∞Hõ$`À Ç¨ÏŸ=∞ó áêÜ«∞¿ã# ã¨ãi¨ Êëê
QÆ"åOâßOuO Hõ~À`åºâ◊√ QÀqO^À QÀ‰õΩÅ „Ñ≤Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – NHõ$+¨µ‚x J+ì̈ÉèÏ~°ºÅ#∞,
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ JiÛOKåe. 1. HÍoOk 2. <åQÆfllu 3. q∞„`«qO^Œ
4. Kå~°∞Ç¨ã≤h 5. ~ÀÇ≤Ï}˜ 6. *ÏO|=u 7. ~°∞H˜‡}˜ 8. ã¨`º« ÉÏ=∞.
g~°O`å L`«Î=∂Éèí~°}=ÚÅ∞, Ñ¨@∞ì|@ìÅ∞ ^èŒiOz – KÕ`«∞ÅO^Œ∞
Hõ=∞Å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ ^Œà=◊ ÚÅ|Ü«∞@ S~å=`åk 8 QÆ[=ÚÅ#∞ (8 Ñ¨@Å=Ú
#O^Œ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#k) Ñ¨ÓlOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞ – "åi
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ JiÛOKåe. ‰õΩ~°H=õ $Hõ∆ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À#∞, P*Ïº#fl=Ú
`À#∞ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, ãÖÑ¨^=Œ $kú K≥O^Œ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 499
J~°}º=Ú#O^Œe Ñ¨ÓÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# „ÉÏÇ¨Ï‡}=â◊º=Ú

*ÏlÑ¨ÓÅ Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ~å[=â◊º=Ú – Ç¨ÏŸ=∞O =Å# "≥â· º◊ =â◊º=Ú
– hÖ’`«ÊÅÇ¨ÏŸ=∞O =Å# â◊¥„^Œ=â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. Å=}Ç¨ÏŸ=∞OKÕ`«
ã¨~fi° =â◊º=Ú, ÑÖHõ[ Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# „ã‘=Î â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
Ñ¶∞¨ $`«ÜÚ« HõÎ áêÜ«∞ã¨=Ú QÀâßÅÜ«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã#≤ , QÀâßOu
[~°∞QÆ∞#∞. QÀáêÅ∞x J#∞„QÆÇÏ¨ =Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
QÀáêÅ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II Ñ≤O_»O=¸ÖË#g`«O ^ŒÇÏ¨ # Ñ¨Ù~°ÜÚ« Qˆ HÀ}~å[„^Œ™êˆ~‚
‰õΩ~åº`ü Ñ¨^‡Œ O ^Œâß~°‚ ã¨∞Êùi`« ^Œâ^◊ ÅŒ O HÍ=∞c*Ë# g`«"∞£
Ñ¨^Œ‡O HÕ[Å¯ ãÖã¨÷O ã¨fi~°qHõ$u ^ŒÅO„áÈÅ¡ã¨`ü ëÈ_»âß~°‚O
HÕ[Å¯O =ºO[<å_èº» O qHõ$uÜ«ÚQÆ^ÖŒ Ë +¨fiiÊ`å#∞+¨µ|ì ~°"¡ ∞£ II
áêâßO‰õΩâßÉèÏº=∂g`«O H∆“}©Ñ¨Ù~°Ü«ÚQÆ„ã≤Î+¨µ
JëêìH~ˆ∆õ }Åã≤Ò« Ü«∞O„`«O QÀqO^Œ^=·≥ `«"∞£ I
^è~Œ å‡~°H÷ Í=∞Ñ¶Å¨ ^ŒO ã¨~fi° ~°HÍ∆ Hõ~O° ã¨‡$`«O
ÑÖKåO`«HÀ ^è~Œ̂ ~°™È÷ =∞#∞aO^Œ∞ qÉè∂í +≤`ó« I
Ñ≤O_» c[q∞^ŒO „áÈHõOÎ ã¨~fi° ã≤kú Hõ~O° Ñ¨~"° ∞£ II
ã¨‡~°ó Hõ$ëê‚Ü∞« ~î^° fiŒ O^ŒfiO +¨_~» À‚=∞#∞si`«ó
QÀÑ‘[<åO`Õ „Ñ¨=^Õ`ü =Å¡ÉÏè Ü«∂-yflAO^Œs I
JÜ«∞O^ŒâßHõ~∆ À =∞O„`À ^Œ$ëêì^$Œ +ì̈ÑÅ¨¶ „Ñ¨^óŒ
„Ñ¨}=O Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O Hõ$+Ö‚ VıO`«=ÚHÍÎfi`«`ó« Ñ¨~O° I
`å^Œ$â◊O ^Õ=H©ÑÙ¨ „`«O Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò ™êfiÇ¨ ã¨=∞xfi`«"∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\’¯}=Ú edOz –
^•xÃÑ· ^Œâ◊^Œà◊ Ñ¨^Œ‡=Ú – ^•xÃÑ· =$`«Î=ÚÃÑ· ëÈ_»â◊^Œà◊Ñ¨^Œ‡=Ú –
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
500 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^•xÃÑ· 32 ^Œà=◊ ÚÅ Ñ¨^‡Œ =Ú ^•xÃÑ· Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú xi‡OKåe. +¨\òHÀ}
=∞^èºŒ =∞O^Œ∞ =¸Å=∞O„`«=Ú`À ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú KÕã#≤ Ñ≤O_»=∞O„`«=Ú
(Q“¡ ºO) edOKåe.
+¨\ò^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ D +¨_H» ~∆õ =° ∞O„`«=Ú edOKåe. H©¡O Hõ$ëê‚Ü«∞
™êfiÇ¨ I ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ D ^ŒâßHõ~∆ =° ∞O„`«=Ú edOKåe – QÀÑ‘[#
=Å¡ÉÏè Ü«∞ ™êfiÇ¨ I ëÈ_»â◊ ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ Hˆ ã¨~=° ÚÅÖ’ 16 JK«∞ÛÅ∞,
^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ edOKåe. FO #"≥∂ Hõ$ëê‚Ü∞«
^Õ=H©ÑÙ¨ `„ åÜ«∞ Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò ™êfiÇ¨ I
Ñ≤=∞‡@ 32 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ 32 Ç¨ÏÅ∞¡Å#∞ D „HÕk J#∞+¨µÑì π
=∞O„`«=Ú#∞ edOKåe.
Q“¡ºO H©¡O #"≥∂ÉèíQÆ=`Õ #O^ŒÑ¨Ù„`åÜ«∞
ÉÏÖÏk =Ñ¨Ù¿+ âßº=∞ÖÏÜ«∞ QÀÑ‘[#=Å¡ÉÏè Ü«∞ ™êfiÇ¨ II
Ñ≤=∞‡@ Éè∂í Ñ¨Ù~°=∞O^Œ∞ ~Ô O_»∞ HÀ}=ÚÅÖ’ ''PO „HÀO H©O¡ Hõ$ëê‚Ü∞«
QÀqO^•Ü«∞—— Jx edOKåe.
D Ü«∞O„`«=Ú ^è~Œ å‡~°÷ HÍ=∞=ÚÅ =¸_çO\˜h ã≤kOú Ñ¨ KÕÜÚ« #∞.
HÍ=∞eOQÆ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II „áêH±„Ñ¨`º« Q∑ ^ŒH}
∆˜ À^Œyfikä=^Œaeè MË`ü ã¨Ê+ì̈~ˆ MÏK«`∞« +¨¯O
HÀ}À^ŒºK«∂ÛùÅÜ«ÚHõÎO =ÅÜ«∞Ü«ÚQÆÜ«Ú`«O =∞^èŒºÑ¨Ó~°fiO `«^ŒO`«"£∞I
â’¡H™õ êº-~å‚<£ Ñ¨~™° êÎ^fiŒ ã¨∞Ñ¨^Œ q=ˆ~+¨fi+ì̈=~å‚<£ ed`åfi
`«^•ƒ¿ÇÏº ^•fi^ŒâßÔ~Â‚ãÎ̈^Œ#∞ Ñï=$`«O ^Õ=H©Ñ¨Ù„`« Ü«∞O„`«"£∞II
`«Oã¨∞H©^=Õ ^Õ"Õ `«O`«O^Õ"Õ =~°`À ~°Ò«
`«O~°`À ~°∞@`À MÏº`«O `«OMÏº`«O ^Õ=H©ã∞¨ `«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 501
ed`«O Éèí∂~°̊Ñ¨„`å^Ò Ü«∞O„`«"Õ∞`«^Œº^è•qkä

q^è$Œ `«O ÉÏÇ¨ï <å x`«ºO ã¨~fi° HÍ=∞ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^"Œ ∞£ I
Ñ¨ÖÏâ◊ =$HõÑ∆ Å¨¶ Hˆ ed`«O ™ê^è∞Œ ™êkèÒ«
QÀ™ê÷<Õ xY<Õ^` Õ `
« ü QÆ"åO=$kú~ƒ° "ù `
Õ ü ã¨^• I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D Ü« ∞ O„`« = Ú
Éè∂í ~°Ñ˚ „¨ `«=ÚÃÑ· edOz Ñ¨ÓlOz, KÕuH˜ ^èiŒ Oz# Jcè+=ì¨ Ú ã≤kOÌ K«∞#∞.
"≥∂^Œ∞QÆ Éˇ~_° ∞» ÃÑ· D Ü«∞O„`«=Ú edOz QÀâßÅÖ’ áêuÃÑ\˜#ì , QÀã¨=∞$kú
[~°∞QÆ∞#∞.
Ü«∞O„`«=Ú D q^è=Œ ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
`«Oã¨∞H©
^Õ=^Õ"Õ`«O
`«OMÏº`«O H©¡OHõ$ëê‚Ü«∞ `«O^Õ"Õ
^Õ=H©ã¨∞`«O ™êfiÇ¨ =~°`À~°`«O
`«O~°`À
~°∞@`À
MÏº`«O
ã¨~fi° `ÀÉè^
„í Œ Ü«∞O„Ò«
â’¡II â’¡HõO K«`«∞+¨¬+≤ì Ñ¨^Õ+¨µ Éèí∂ˆ~˚
t"åk ^≥` · åºk eMË`„ü Hõ"∞Õ } I
`«`ãü ~¨ fi° `À Éè„í ^Œq∞u „Ñ¨ã^≤ OúŒ
Ü«∞O„`«OÜ«∞â◊ó Nq[Ü«∞ „Ñ¨^•~Ú II
Ñ¶Å¨ Hˆ MÏkˆ~ HõÑ¡ OÎ̈ QÆ"åO QÀ¿+ª x"Õt`«O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
502 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· `˘q∞‡k
xÅ∞=Ù ~ˆ YÅ∞, `˘q∞‡k J_»∞~¤̂ YÅ∞ edOz, 64 QÆ_∞» Å∞ U~°Ê~°Kåe.
Jxfl\˜H© z=~° „uâ◊¥Å ~ˆ Y ÖË~Ê° ~°Kåe. Dâß#º HÀ}QÆ_#ç ∞O_ç D
„HÕk 32 JHõ~∆ =° ÚÅ D â’¡HOõ edOKåe.
H©∆~°QÀÑ¨Ü«∞QÀ~°H©∆~°Hõ∆=∂ Hõ∆Hõ∆Hõ∆=∂Hõ∆~°
QÀ=∂<ÀQÆ QÆ<À=∂QÀ Ñ¨H∆õ QÆH∆õ HõQ∆ HÆ Ñ∆õ ¨ II
=∞~°Å <≥|· ∞∞u HÀ}=Ú#∞O_ç <≥~· ∞° u Ñ¨~º° O`«=Ú W^Õ â’¡H=õ Ú
edOKåe. D Ü«∞O„`«=Ú H©ixÎ , HÍ~°ºã≤kxú HõeyOK«∞#∞.
K«O„_»KH≥ ¯õ ÃÑ· D Ü«∞O„`«=Ú edOz, QÀâßÅÜ«∞O^Œ∞ áêuÃÑ\˜#ì KÀ
QÀ=ÙÅ‰õΩ – Ñ¨â√◊ =ÙÅ‰õΩ ~°HQ∆õ Í Ü«ÚO_»∞#∞. QÀã¨=∞$kú [~°∞QÆ∞#∞.
UHÍHõ~∆ ° HÍ=∞=∞O„`=« Ú
â’¡II „|Ç¨‡ Éèí∂=∞ºO ã¨=∂ã‘#ó âßOuaO^Œ∞ ã¨=∞xfi`«ó
c[O =∞<ÀÉè∞í =ó„áÈHõOÎ [QÆ`„ü u`«Ü∞« "≥∂Ç¨Ï#"£∞ I
|∞∞+≤ó ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#ó „áÈHÀÎ QÍÜ«∞„`«O KèO« ^Œ Di`«O
ã¨~fi° ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#ó ™êH∆Í^£ ^Õ=`å =∞Hõ~° ^èfiŒ [ó I
c*Ë# n~°…Ü«ÚHˆ #Î +¨_O» QÆqkè si`«ó
ÅHõ„∆ `«Ü∞« O [¿Ñ#‡O„`«O =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖÜ«Ú`≥ó· I
Ñ¨ÙÃ+ÂÊó HÕ=ÙHõ*ˇ·ó Ñ¶¨ÙÖÂ̌¡~°∞˚Ç¨ïÜ«∂`«Î^ŒÌâßOâ◊`«ó
=Hõº∆ =∂}Ë Ü«∞*Ë`ü Ñ‘~ˆ î qkä<å=∞Hõ~^° fiŒè ["£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ UHÍHõ∆~° =∞#‡^äŒ
c[=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó : H©¡O I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 503
ã¨"∂≥ ‡Ç¨Ï#|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I =∞Hõ~^° fiŒè *’ ^Õ=`å I HõOc[O,

DOâ◊HóÎ̃ I HÍ¡O – H©O¡ – ‰õÄO¡ – Hˆ O¡ – HÔ O¡Â – HÀ¡O – H“¡O c[=ÚÅ`À
+¨_O» QÆ<åºã¨=ÚÅ∞ ã¨~åfiOQÆ<åºãÖ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
[áê~°∞}O ~°`fl« qÉè∂ í +¨}Ï_èº» O
g∞#^èfiŒ [O Kå~°∞Hõ$`åOQÆ~åQÆ"∞£ I
Hõ~åO|∞*ˇ~· O° ‰õΩâ◊q∞‰õΩ∆ KåÑÖ
Ñ¨ÙëêÊGáêâ∫ ^Œ^`Œè O« Éè*í Ïq∞ II
ÃÑ· UHÍHõ∆~° =∞O„`«=Ú =¸_»∞ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, =∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞Ü«ÚHõÎ
"≥∂^Œ∞QÆ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À, ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [Ö’
D JOQÆâ‰◊ Ωõ ÅÎ <å~åkèOKåe.
â’¡II "≥∂Ç≤Ïh H∆Àaè}© „`å™ê ãÎ̈Oaè<åºHõi¬}© Ñ¨Ù#ó
„^•q}∞‡<å‡kh H˜<¡ åflˆHk¡ #ºó Ñ‘~â°î H◊ Ü Îõ ∞« ó I
c*Ï^Œº=∂ã¨#O ^Œ`åfi =¸iÎO=¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
WëêìfiOQÍ =~°}OÑ¨Ó~°fiO =∞^èºÕ k‰õΩ∆ Ü«∞*ËKÛ« ~ù å<£ I
„^•=∂^ŒºOâ’+¨}O Ñ¨Ó~°fiO „n=∂^ŒºO "≥∂Ç¨Ï#O`«`ó«
ãÖnÑ¨<åYºO H©=¡ ∂^ŒºO |∂¡=∂^ŒºO `åÑ¨#O`«`ó« I
ã¨~åæO`«É$íè QÆ∞}Ï Éè∂í Ü≥∂ =∂^Œ#OÑÖK«=∞O`«`ó«
........................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞#‡^èŒ∞x 9 â◊‰õΩÎÅ#∞
Ñ‘~=°î ∞O^ŒiÛOKåe. 1. "≥∂Ç≤Ïx 2. H∆Àaè}˜ 3. „`å™ê 4. ãÎ̈Oaèh 5.
PHõi¬}˜ 6. „^•q}© 7. L<å‡kh 8. H˜<¡ å 9. Hˆ k¡ h.
''H©O¡ HÍ=∞Ü≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó—— J#∞ =∞O„`«=Ú`À Pã¨#Ñ¨Ó[
KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎ HõÅÊ# KÕÜ∂« e. HõiH¡ Åõ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
504 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ü«∞O^Œ∞ JOQÍ=~°} Ñ¨Ó[KÕã≤ 4 kâ◊ÅO^Œ∞, =∞^èŒºÖ’ HÍ=∞^Õ=Ùx
ÑÖK«ÉÏ} ^Õ=`«Å#∞ JiÛOKåe.
`«∂~°∞Êkâ◊Ö’ „^•O â’+¨}ÏÜ«∞ #=∞ó, ^ŒH}∆˜ =Ú# „nO "≥∂Ç¨Ï<åÜ«∞
#=∞ó, Ñ¨tÛ=∞=Ú# H©O¡ ãÖnÑ¨<åÜ«∞ #=∞ó, L`«~Î =° Ú# |∂¡O `åÑ¨<åÜ«∞
#=∞ó, =∞^èºŒ Ö’ ã¨ó =∂^Œ<åÜ«∞ #=∞ó Jx ÉÏ} ^Õ=`«Å#iÛOKåe.
g~°O`å XHõ KÕu`À „Ñ¨}Ï=∞=Ú KÕÜÚ« K«∂ =∞~˘Hõ KÕuÖ’ ÉÏ}=Ú
^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@, =∞#‡^è∞Œ x 8 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ =∞^èºŒ Ü«∞O^ŒiÛOKåe. H©O¡ c[O
KÕ~åÛe. 1. J#OQÆ~∂° áê 2. J#OQÆ =∞^Œ<å 3. J#OQÆ =∞#‡^ä• 4.
J#OQÆ ‰õΩã¨∞=∂ 5. J#OQÆ=∞^Œ<å`«∞~å 6. J#OQÆ tt~å 7. J#OQÆ
"Õ∞YÖÏ 8. J#OQÆ nÑ≤HÍ.
g~°O`å Z„~°x Hõ=∞Å=ÚÅ∞ ^èŒiOz, =∞O^Œã≤‡`« =^Œ#∞Öˇ·
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. PÃÑ· ëÈ_»â^◊ àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú#O^Œ∞ =∞#‡^è∞Œ x D „HÕk 16
â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
1. Ü«Ú=u 2. q„Ñ¨ÅOÉèí 3. *’º`«ûfl 4. ã¨∞„Éè∂í 5. =∞^Œ„^Œ"å 6.
ã¨∞~°`å 7. "å~°∞}© 8. bÖÏ 9. HÍOu 10. ™œ^•q∞x 11. HÍ=∞Kè„« `å
12. K«O„^Œ̂~MÏ 13. â◊√H©¡ 14. =∞^Œ<å 15. *’ºu 16. =∂Ü«∂=f
g~°O`å HõÖÏ›~=° ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
PÃÑ· ëÈ_»â◊^Œà◊ J„QÆÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞ =∞#‡^äŒ∞x ÑïKå~°‰õΩÅ
#iÛOKåe. 1. â’Hõ 2. "≥∂Ç¨Ï# 3. qÖÏã¨ 4. q„Éè=í ∞ 5. =∞^Œ<å`«∞~°
6. JÑ¨„`«Ñ¨ 7. Ü«Ú= 8. HÍg∞ 9. K«∂`«ÑÙ¨ +¨Ê 10. ~°u„Ñ≤Ü∞« 11.
„w+¨‡ 12. `«áêO`« 13. T~°̊ 14. ¿ÇÏ=∞O`« 15. tt~° 16. =∞^Œ.
g~°O`å ^èŒ#∞~åƒ}=ÚÅ∞ ^èŒiOz PÉèí~°}=ÚÅ`À JÅOHõiOK«∞H˘x
Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 505
Ñ≤=∞‡@ 8 kâ◊ÅO^Œ∞ 8 ~°u„Ñ≤ÜÚ« Å#∞ JiÛOKåe. 1. Ñ¨~É° $íè `«

(HÀH˜Å) 2. ™ê~°ã¨ 3. â◊√„Hõ 4. "Õ∞Ñ¶∞¨ 5. JáêOQÆ 6. „Éè∂í qÖÏã¨ 7.
Ç¨= 8. ÉèÏ==ÚÅ∞.
Ñ≤=∞‡@ 4 HÀ}=ÚÅO^Œ∞ =∂^èŒq – =∂Åu – Ç¨Ïi}ÏH˜∆ –
=∞^À`«¯@Å<Õ ~°f^Õq ÑïKåiHõÅ#iÛOKåe. g~°∞ `≥Åx¡ Kå=∞~°=ÚÅ∞
^èiŒ Oz, JÅOHÍ~°=`«∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞. z=~°QÍ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi
^Œk`è À `«_Ñç #≤ Jâ’Hõ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ#∞ 3 ~ÀAÅ∞ 1008 ™ê~°∞¡
K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz# [QÆ^£ =â◊º=Ú ã≤kOú K«∞#∞. QÀÑ¶∞¨ $`«=Ú`À
108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜÚ« K«∂, âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú#∞, XHõáê„`«Ö’ "ÕÜÚ« K«∂
^•xx, ¿ãqOz# ™ê^èŒº=ºH˜Î ^•OÑ¨`«º=Ú J#∞~åQÆ=O`«=ÚQÍ
Ü«ÚO_»∞#∞.
^Œkè ã¨ÇÏ≤ `« ¿ÑÖÏÅ∞ 1008 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ W+¨Ñì _¨ #ç Hõ#º`À
q"åÇ¨Ï=∞QÆ∞#∞.
[QÆ<À‡Ç¨Ï# Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II HÍ"≥∂ÖÏ¡ã≤`« =∞^èŒº=∞OQÆqÅã¨`ü +¨\òHÀ}"Õ∞`«^ŒƒÇ≤Ïó
QÍÜ«∞„`« QÆ∞}=~°‚ =^Œfiã¨∞^ŒàO◊ =∂ÖÏ=∞<À~°H~Ô∆õ ó· I
+¨\ãò O¨ MÂ̌ºó ã¨ÇÏ≤ `å+ì̈ Ñ¨„`« ã¨ÇÏ≤ `«O H∆“}©ÑÙ¨ ~ˆ }Ï=$`«O
HÀ}#ºãÎ̈ =∞<ÀÉè"í #Õ Hõk` ä O« Ü«∞O„`«O [QÆ<À‡Ç¨Ï#"£∞ II
HÍ=∞^Õ"åÜ«∞ â◊ÉÏÌO`Õ q^Œ‡¿ÇÏ VıO`«g∞~°Ü∞Õ `ü
Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}O nè=∞Ç≤Ï™êº`ü `«<Àfl-#OQÆó „Ñ¨KÀ^ŒÜ∂« `üI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
506 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHÀ}=Ú edOz,
=∞^èŒºÖ’ H©¡O ã¨Ç≤Ï`«, ™ê^èŒº™ê^èŒHõ, Hõ~°‡ edOKåe. +¨\ò HÀ}=ÚÅO^Œ∞
HÍ¡O – H©¡O – W`åºk edOz, |Ü«∞@ #∞#fl J+¨ì^Œà◊=∞O^Œ∞ D
HÍ=∞QÍÜ«∞„uÖ’x =¸_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
HÍ=∞ QÍÜ«∞u
„
HÍ=∞^Õ"åÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}ÏÜ«∞ nè=∞Ç≤Ï
`«<Àfl-#OQÆó Ñ „ K
¨ À^ŒÜ∂« `ü II
Ñ≤=∞‡@ D „HÕk =∂ÖÏ=∞O„`«=ÚÖ’x Pˆ~ã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ Ñ¨„`å„QÆ
ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ edOKåe.
=¸ÖÏ=∞O„`«=Ú : #=∞ó HÍ=∞^Õ"åÜ«∞, ã¨~°fi[# „Ñ≤Ü«∂Ü«∞,
ã¨~fi° [# ãÖ"≥∂Ç¨Ï<åÜ«∞ [fiÅ [fiÅ, Ñ „ [¨ fiÅ ã¨~fi° [#ã¨ºÇ¨Ï$^ŒÜ∞« O =∞=∞
=â◊ºO ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞ ™êfiÇ¨ I
Ñ≤=∞‡@ Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#O^Œ∞ HÀ}=ÚÅÖ’ H©O¡ c[=Ú edOKåe.
=â◊ºHõ~° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II ™ê^è•ºMÏº Ñ¨Ù\˜`ó·≥ ã¨‡~Ô ó· Ñï=$`«O HÍ=∞OeMË#‡^èºŒ `«ó
Ñ¨âßÛ`åÎ~° qHÍ~°ÑH¨ H∆õ Ñõ ~¨ å<åfl™êi÷ HÕ∆ \©âÑ◊ ∂¨¶ <£ I
â◊¥ÖÏ_è®º+ì̈^àŒ +ı µ¨ ™ê^è∞Œ qeMË`åÎO|∂Å Ñ¨„`À^Œ̂~
Ü«∞O„`«OÜ«∂Oxt MÏ^ŒÜ∞Õ `ü Hõ$`«[ÑÖ =âßºÉè"í ` Õ ãÎ« º¨ ™êII
Hõk`
ä O« Ñ¨Ù+¨ÊÉÏ}ã¨º ™êOQÀáêOQÆ ã¨=∞~°Û#O
™œÉèÏQÆºHÍOu qÉè=í ^•~° Ñ¨Ù„`« ã¨=∞$kú^"Œ ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞~˘Hõ =â◊º„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. J+ì̈^Œà◊Ñ¨^Œ‡=Ú `«=∞Åáê‰õΩÃÑ· edOz =∞^èºŒ Ö’ H©O¡
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 507
c[ã¨ÇÏ≤ `« ™ê^èºŒ ™ê^èHŒ Hõ ~õ ‡° Å∞ edOKåe. â◊¥ÅÜ«ÚHõÎ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞

W – Jó – P – Ü«∞ – V – L – SO – Ñ¶∞¨ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
D `«=∞Åáê‰õΩ#∞ `åO|∂Å=ÚQÍ KÕã≤ ™ê^èºŒ =ºHÎ̃H,˜ ~å„u ã¨=∞Ü«∞=Ú
#O^Œ∞ ¿ãqOÑ¨KãÕ #≤ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
^Œâß=`å~° ™ÈÎ`
„ =« Ú
1. =∞`åûº=`å~°=Ú
â’¡II P^•Ü«∞"Õ^•ó ã¨HÖõ Ïó ã¨=Ú„^•<£
xÇ¨Ï`«º â◊OMÏã¨∞~° =∞`«∞º^Œ„QÆO I
^Œ`åÎóÑ¨Ù~å ÜÕ∞# Ñ≤`å=∞Ç¨Ü«∞
q+¨µO‚ `«=∂^ŒºO Éè[í =∞`«ûº~°∂Ñ¨"∞£ II
2. ‰õÄ~å‡=`å~°=Ú
â’¡II k"åº=∞$`å~°÷O =∞kä`Õ =∞Ç¨É∫ú
^Õ"åã¨∞~åÉèÏºO "åã¨∞H˜ =∞O^Œ~åÉèÏº"£∞ I
Éè∂í "Õ∞~°‡Ç¨"ÕQÆ qÑ¶∂¨ i‚`åÜ«∂ó
`«O ‰õÄ~°‡ =∂^è~Œ Q° `Æ O« ã¨‡~åq∞ II
3. =~åÇ¨=`å~°O
â’¡II ã¨=Ú„^ŒHÍOp ãï^Œ∞`«sÎ Ü«∂
=ã¨∞O^è~Œ å "Õ∞~°∞H˜s@ ÉèÏ~å I
^ŒO„ëêì„QÆ`À ÜÕ∞#ã¨=Ú^£^$Œè `å Éè∂í
ãÎ̈=∂kHÀÅO â◊~} ° O „Ñ¨Ñ^¨ ºÕ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
508 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
4. #$ã≤OÇ¨=`å~°O
ÉèHí ÍÎiÉÎ Oíè QÆH=∆õ ∞Ü«∂ käÜ∂« Ü«∞ó
ãÎ̈OÉèÏO`«~åàÏ^Œ∞k`À #$ã≤OÇ¨Ïó I
iÑ¨ÙOã¨∞~å}ÏO xt`≥~· fl° MÏ„ÔQó·
q^•~°Ü∞« O`«O # K« qã¨‡~åq∞ II
5. "å=∞<å=`å~°O
â’¡II K«`«∞ó ã¨=Ú„^•Éèí~°}Ï ^èŒi„f
<åº™êÜ«∞<å-ÅO K«~} ° ã¨º Ü«∞ã¨º I
UHõãº¨ <å-#ºã¨º Ñ¨ÔŒ ã¨∞~å}ÏO
„uq„Hõ=∞O ã¨~fi° QÆÒ« ã¨‡~åq∞ II
6. Ñ¨~â
° √◊ ~å=∂=`å~°O
â’¡II „uóã¨ÑÎ̈ "å~°O #$Ñ¨f<£ xÇ¨Ïº`«
Ü«∞ãÎ̈~Ê° }O ~°H=Îõ ∞Ü«∞O Ñ≤`$« Éèºí ó I
K«HÍ~°^À~°OÌ _» |ÖË# ã¨=∞ºH±
`«=∂kâ◊¥~°O „Ñ¨}=∂q∞ ÉèHí ÍÎº II
7. N~å=∂=`å~°O
â’¡II ‰õΩÖË~Ñ° ¸
¨¶ }ÏO ã¨=∞"åÑ¨º [#‡
q^è•Ü«∞¿ã`«∞O [Å^èÕ ~°̊ÖÏO`«ó I
ÅOˆHâ◊fi~°O Ü«∞ó â◊=∞Ü«∂O K«HÍ~°
ã‘`åÑüO `«O „Ñ¨}=∂q∞ ÉèHí ÍÎº II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 509
8. |ÅÉè^
„í Œ ~å=∂=`å~°O
â’¡II Ç¨ÏÖË# ã¨~åfi#ã¨∞~å<£ qHõ$+¨º
K«HÍ~° K«∂~°O‚ =Úã¨Å„Ñ¨Ç¨ ~Ô ó· I
Ü«∞ó Hõ$+¨‚ =∂™ê^Œº |ÅO|bÜ«∂<£
ÉèHí ÍÎº Éè*í Ë `«O |ÅÉè„í ^Œ~å=∞"£∞ II
9. |∞^•ú=`å~°O
â’¡II Ñ¨Ù~åÑ¨Ù~å}Ï=∞ã¨∞~å<£ q*Ë`∞« O
ãÖÉèÏ=Ü«∞<£ p=~° z#›"+Õ "¨ ∞£ I
K«HÍ~°Ü∞« ó âßG =∞"≥∂Ñ¶∞¨ HõÅÊO
`«O =¸ÅÉè∂í `«O „Ñ¨}`À-ã≤‡ |∞^Œ"ú ∞£ II
10. Ç¨ÏÜ«∞w„ "å`å~°O
â’¡II HõÖÏÊ=™ê<Õ xdÖˇó· Y∞Ô~ó· ÃãÂfió
ãÖÑ¶∞¨ @ìÜ∂« =∂ã¨ x"Õ∞+¨=∂„`å`ü I
Ü«∞¿ãÎ[™ê x~°ÇÌ Ï¨ fu cè"∂≥
qâßfi`«‡HõO `«O `«∞~°QOÆ Éè*í Ï=∞ó II
â◊OYO ã¨∞K«„HõO ã¨∞QÆ^•O ã¨~À[O
^Àiƒù~^Ì° •è #O QÆ~∞° _®kè~∂° _èO» I
N=`«ûz#›O [QÆ^•k=¸ÅO
`«=∂ÅhÅO Ç¨Ï$k q+¨µg‚ ∞_Õ II
H©~∆ åO|∞^èÒ âı+q¨ âı+¨ `«ÖÊË
â◊Ü«∂#=∞O`«ó ã≤‡`«â’aè=„HõÎ"£∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
510 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
L`üÑ¶¨Ù¡ <Õ„`åO|∞[ =∞O|∞*ÏÉèí=∂^ŒºO
â◊$f<å=∞ã¨Hõ$`ü ã¨‡~åq∞
„Ñ‘}ÜÕ∞^Œ#Ü«∂ ã¨∞` Î åº [QÆ<åfl^äOŒ [QÆ#‡Ü«∞"£∞ I
^èŒ~å‡~°÷HÍ=∞"≥∂H∆Í}Ï=∂ã¨ÎÜÕ∞ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞"£∞ II
ã¨Ñ^Î̈ âŒ ó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^ä•+¨^
ì â
Œ ó◊ Ñ¨@Åó
J^èŒ t= Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äŒ =ˆHº∆ =∞¿ÇÏâ◊ãº¨ =∞O„`å<£ ã¨~fi° ã¨=∞$kú^•<£
Ü≥∞ÿ ó Ñ¨Ó~°fi=∞$+¨Ü∞« ó „áêáêÎó t=™êÜ«Ú[º=∞O[™ê I
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O =Ñ¨~O° ™êH˜∆ ÖÏO`À-#O`åxfi`À =∞~°∞`ü
ÑÖKåHõ~∆ À =∞#∞ó „áÈHõ™Î êÎ~À^•º-Ü«∞O +¨_»Hõ∆~°ó I
"å=∞^Õ"À =Úxâ◊ÛO^Œó ÑÖHÎ̃sâ’-ã¨º ^Õ=`å
+¨_ƒç ~ù fi° ~Ô ó‚Â +¨_O» QÍx ‰õΩ~åº#‡O„`«ãº¨ ^ÕtHõó I
=∞O„`«=~å‚kHÍ#º¿ãº`ü ÑÖK«=¸sÎ~°º^ä•„Hõ=∞O
`«~h°̊ =∞^èºŒ Ü≥∂~°O`åº<åq∞HÍOQÆ∞+ª̈Hˆ Ñ¨Ù#ó I
`åó ã¨∞ºãÎ̈`∞« Ê~°∞ëêÑ¶∞¨ ’~° ã¨^Àº"å"Õ∞â◊ ãÖ[˝HÍó
=„HõÎ Ç¨Ï$`åÊ^Œ QÆ∞¿ÇÏº+¨µ x[=¸~°x÷ `åóÑ¨Ù#ó I
„áêQÍº=∞º "å~°∞}ÀnK«º =∞^èºŒ =„ˆH+Î µ¨ ÑÖK«ã∞¨
=∞O„`åQÍx #º¿ã^£ Ñ¨âßÛ*Ï˚u Ü«ÚHÍÎx +¨\„ò Hõ=∂`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 511
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ã¨=∞ãÎ̈ ã≤^Œ∞úÅ#∞

WK«∞Û t==∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. Ñ¨Ó~°fi=Ú |∞∞+¨µÅ∞ D
=∞O„`«=Úáêã≤Oz t=™êÜ«Ú[º=Ú á⁄O^•~°∞.
=∞#∞ó : FO #=∞ó t"åÜ«∞ I
"å=∞^Õ=|∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ KèO« ^Œó I Dâ◊fi~À^Õ=`å I
=∞O„`«=ÚÖ’x P~°∞ JHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕÜ∂« e. =∞~°Å,
=∞O„`«=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ J~Ú^Œ∞ JHõ~∆ =° ÚÅ`À, t=Ùx ÑÖK«=¸~°∞ÅÎ #∞,
`«~x°̊ – =∞^èºŒ =∞ – Hõx+ª̈ – J<åq∞Hõ – JOQÆ∞+ª̈=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú
KÕÜ«∂e.
D ÑÖK«=¸~°∞ÅÎ ∂ „Hõ=∞=ÚQÍ 1 – `«`∞« Ê~°∞+¨ 2. JÑ¶∞¨ ’~° 3.
ã¨^Àº*Ï`« 4. "å=∞^Õ= 5. Dâß#∞Å∞. Ñ≤=∞‡@ ÑÖKåHõ∆~°=ÚÅ`À
Ñ¨ O K« = ¸~° ∞ Î Å #∞, =ÚY – Ç¨ Ï $^Œ Ü « ∞ – áê^Œ – QÆ ∞ Ç¨ Ï º –
t~À„Ñ¨^âÕ =◊ ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ `«# t~ÀÉèÏQÆ=ÚÃÑ· ÑÖK«=„Hõ`Î fi« ÉèÏ=# KÕÜÚ« K«∂
Ñ¨Ó~åfik <åÅ∞QÆ∞ kâ◊Å∂, =∞^èºŒ # – ÑÖK«=ÚY=ÚÅ#∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
QÀà◊Hõ<åºã¨=Ú
â’¡II ‰õΩsfi`« QÀà◊Hõ <åºãÖ ~°HÍ∆ Ü≥∞ÿ `«^#Œ O`«~O°
Ç¨Ï$k=„ˆHOÎ -~Àfió HõO~ˆ î <åÉè∫ kfiáê~°≈fiÜ≥∂ó I
Ñ¨$¿+ªÇÏ¨ $k `«`À=¸iúfl =^Œ<Õ <Õ„`«Ü∂≥ ~°fl™Èó
^Àó Ñ¨`û« Okä+µ¨ ™ê„ˆQ+¨µ q#º¿ã`«^Î #Œ O`«~"° ∞£ I
t~À=^Œ#Ç¨Ï$`ü ‰õΩH˜∆ ™È~°∞ áê^Œ^fiŒ ÜÕ∞ Ñ¨Ù#ó
Ç¨Ï$k =„HÍÎO|∞*Ë @OˆH =∞$QÍÉèÜ í ∞« =ˆ~+¨fi^äŒ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
512 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=„HÍÎOã¨ Ç¨Ï$`«ûáê^À~°∞ [~î~°̂ +¨µ „Hõ=∂<£ #º¿ã`ü
=¸Å=∞O„`«ãº¨ +¨_fi» ~å‚<£ Ü«∞^ä•=^£ ^ÕtHÀ`«=Î ∞ó I
=¸iúfl ÉèÏÖ’^Œ~åO¿ã+¨µ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ `åó Ñ¨Ù#~°flº¿ã`ü
Ñ¨âßº^Œ<#Õ =∞O„`Õ} ‰õΩsfi`« "åºÑ¨HOõ ã¨∞nèó I
......................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ^Œâß=$uÎ ~°∂Ñ¨"≥∞ÿ#
QÀà◊H<õ åºã¨=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – =ÚY – 2 Éè∞í [ – 2
T~°∞ – ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ „Ñ¨^=Œä ∂=$uÎ HõO^äŒ – <åaè – 2 áê~°≈fi – Ñ¨$+ª̈
– Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚÅO^Œ∞ kfifÜ«∂=$uÎ =¸~°ú – =ÚY – 2 <Õ„`« – 2
<åã≤HÍ~°O„^èŒ – `«$fÜ«∂=$uÎ ÉÏÇ¨ï – áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ K«`∞« ~åú=$uÎ.
"å\˜ ãÖ^èŒ∞ÅO^Œ∞ ÑÖK«=∂=$uÎ. JOQÆ∞à◊=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ =∞^èŒº
ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ +¨ëêª=$uÎ. "å\˜ J„QÆÉÏè QÆ=ÚÅO^Œ∞ ã¨Ñ=Î̈ ∂=$uÎ. =∞~°Å
t~° – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩH˜∆ – T~°∞ – D áê^Œ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞
J+¨ì=∂=$uÎ, Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ – =ÚY – Ñ¨~°â◊√ – =∞$QÆ – =~° –
JÉèÜ
í ∞« =ÚÅO^Œ∞ #==∂=$uÎ. =ÚY – Éè∞í [ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – áê^Œ –
T~°∞ – [~î~° =° ÚÅO^Œ∞ ^Œâ=◊ ∂=$uÎ <åºã¨=Ú ÖÏK«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@, t~À – ÉèÏÅ – L^Œ~° – 2 Éè∞í [ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« ™ê÷#=Ú
ÅO^Œ∞, WÖÏ "åºÑ¨Hõ <åºãÖ PK«iOKåe.
"åºÑ¨H<õ åºã¨ =∞O„`=« Ú
#"≥∂-ã¨∞Î ™ê÷}∞~°∂áêÜ«∞ *’ºui¡OQÍ`«‡<Õ,
K«`«∞~°∂‡iÎ =Ñ¨ÙKåÛùÜ«∂ ÉèÏã≤`åOQÍÜ«∞ â◊OÉèí"Õ——
Ñ≤=∞‡@ ÑÖK«=ÚY t=^è•º#O WÖÏ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 513
â’¡II ^è•ºÜÕ∞xfl`«ºO =∞¿ÇÏâ◊O ~°[`«yixÉèOí Kå~°∞ K«O„^• =`«OãÖ

~°`åflHõÖ’Ê[fiÖÏOQÆO Ñ¨~°â◊√=∞$QÆ=~åcèu Ç¨Ïã¨ÎO „Ñ¨ã¨#fl"£∞ I
Ñ¨^•‡ã‘#O ã¨=∞O`å`ü ã¨∞Î`«=∞=∞~°QÆ}ˇÿ~ü"åº„Ñ¶¨∞Hõ$uÎO=™ê#O
qâßfi^ŒºOqâ◊fi ~°∂ÑÖ xdÅ =∞ÉèíÜ«∞Ç¨Ï~°O ÑÖK«=„HõÎO „u<Õ„`«"£∞II
=¸Å=∞O„`«=Ú#∞, â‹·==∂~°æ=ÚÖ’ nHõ∆ á⁄Ok 24 ÅHõ∆Å∞
[Ñ≤Oz, 24"ÕÅ∞ áêÜ«∞ã¨ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOz# =∞O„`«=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ "å=∂k #= â◊HÜ Î˜ Ú« Hõ,Î Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞, ã¨^•t=Ùx JiÛOKåe.
1. "å=∂ 2. *Ëºëêª 3. ~“„n 4. HõÅÑ¨^•, 5. qHõi}© 6. |ÅqHõi}©
7. |Å„Ñ¨=∞^ähŒ 8. ã¨~fi° Éè∂í `« ^Œ=∞h 9. =∞<À#‡h
Ñ‘~î°=∞O„`«=Ú
FO #"≥∂ÉèíQÆ=`Õ ã¨HõÅ QÆ∞}Ï`«‡ â◊HÎ̃Ü«ÚHÍÎÜ«∞
J#O`åÜ«∞, Ü≥∂QÆÑ~‘ åî `«‡<Õ #=∞ó I
Jx Pã¨#O HõeÊOz, =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎ HõÅÊ#KÕã,≤ t=Ùx
P"åÇ¨Ï# KÕã≤ Ñ¨ÓlOKåe.
P=~°} ^Õ=`å~°Û#
â’¡II HõiH‚ ÍÜ«∂O Ü«∞*Ë#∂‡sÎ ~°âg◊ ∞âß# kQÆ` æ O«
â◊√^Œãú Ê¨ \
ù H˜ õ ãÖHÍâ◊O k‰õΩ∆ `«`∞« Ê~°∞ëêk HÍó I
Ñ‘`åO[# âıfi`«~H° ÍÎó „Ñ¨^•è # ã¨^$Œ âßÜ«Ú^è•ó
K«`∞« ~°fi„HõÎ ã¨=∂Ü«ÚHÍÎ Ü«∞^è•=`ü ãÖ„Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
HÀ}Ë+¨fi~åÛºó x=$`åº^•º¿ãÎ*’~°∂áêó HõàÏó„Hõ=∂`ü
JOQÍx Hˆ ã¨~™° ê÷x q^Õºâß<£ Ñ¨„`«QÍ<£ Ü«∞*Ë`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
514 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J#O`«O ã¨∂Hõ‡∆ <å=∂#O t"À`«=Î ∞ =∞#O`«~O°
UHõ<„Õ `« "Õ∞Hõ~∞° „^ŒO „u<Õ„`«O `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
Ñ¨âßÛ„pÛùHOõ ~î° <å=∂#O tYO_ç#=∞#O`«~O°
~°HÑÎõ `‘ « ã≤`å~°HÎõ Hõ$+¨‚ ~°HÍÎO [<åã≤`å<£ I
H˜s\ÏiÊ`« ÉÏÖËO^Œ∂<£ Ñ¨^‡Œ ™ê÷<£ Éè∂í +¨}Ïxfi`å<£
„u<Õ„`å<£ â◊¥Å=„*ÏG KåÑ¨ÇÏ¨ ãÎ̈<£ =∞<ÀÇ¨Ï~å<£ I
L`«~Î åk Ü«∞*Ë`ü Ñ¨âßÛ^Œ∞=∂O K«O_Õâfi◊ ~°O Ñ¨Ù#ó
`«`À#Ok=∞Ç¨HÍÖ∫ QÆ}âË =◊ $+¨É∫è Ñ¨Ù#ó I
J^äŒ Éè$í OQÆs\Õ ã¨¯O^Œ"∞Õ `å<£ Ñ¨^•‡ã¨#ã≤` ÷ å<£
ã¨fi~°` ‚ ÀÜ«∂~°∞}âßº=∞ =ÚˆHOÎ ^Œ∞ ã≤`á« ê@ÖÏ<£ I
WO„^•^ŒÜ∞« ãÎ̈`ó« Ñ¨Ó*Ïº =„*Ï^•ºÜ«Ú^èŒ ãÖÜ«Ú`åó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <åÅ∞QÆ∞kâ◊Å `«`«∞Ê~°∞+¨
– JÑ¶∞¨ ’~° – ã¨^Àº*Ï`« – "å=∞^Õ=ÙÅ#∞, Dâß#º=∞O^Œ∞ â◊√^Œãú Ê¨ \ù H˜ õ
ã¨=∂#∞_≥·# Dâß#=¸iÎx Ñ¨ÓlOKåe. `«`«∞Ê~°∞ëêk #Å∞QÆ∞~°∂
„Hõ=∞=ÚQÍ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – #Å∞Ñ¨Ù – `≥Å∞Ñ¨Ù – Z~°∞Ñ¨Ù =~°=‚ ÚÖ’ #∞O^Œ∞~°∞.
g~°O`å K«`«∞~°∞‡Y=ÚÅ`À Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ <åÅ∞QÆ∞
HÀ}=ÚÅO^Œ∞, x=$uÎ – „Ñü+ª̈ – q^•º – âßOu, HõàÅ◊ #∞ Ñ¨ÓlOz,
Dâß#º=∞O^Œ ∞ âßO`« º f`« H õ à ◊ # ∞ Ñ¨ Ó lOKåe. ˆ H ã¨ ~ ° = ÚÅO^Œ ∞
JOQÆ^=Õ `«Å#∞, Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ q^Õºâ◊fi~°∞Å#∞ JiÛOKåe.
q^Õºâ◊fi~°∞Å¿Ñ~°∞,¡ J#O`« – ã¨∂Hõ∆ ‡ – t"À`«=Î ∞ – UHõ<„Õ `« –
UHõ~∞° „^Œ – „u<Õ„`« – NHõO~î° – tYO_ç. gi =~°=‚ ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ ~°HÎõ
– Ñ‘`« – ã≤`« – ~°HÎõ – Hõ$+¨‚ – ~°HÎõ – JO[# – âıfi`« =~°=‚ ÚÅ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 515
g~°O^Œi H˜s@=ÚÅO^Œ∞ ÉÏÖËO^Œ∞ ~ˆ Y Ü«ÚO_»∞#∞. Ñ¨^•‡ã‘#∞Öˇ·

Éè∂í +¨}=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz, KÕ`∞« ÅO^Œ∞ â◊¥Å – =„[ – ÉÏ} ^è#Œ ∞ã¨∞ûÅ∞
^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ L`«~Î „° Hõ=∞=ÚQÍ L=∞ – K«O_Õâfi◊ ~° –
#Ok – =∞Ç¨HÍÅ – QÆ}âË ◊ – =$+¨Éíè – Éè$í OQÆs\˜ – ã¨¯O^Œ∞Å#∞ 8
q^Õºâ◊fi~°∞Å#∞ 8 kâ◊ÅO^Œ∞ Ñ¨ÓlOKåe.
g~°O`å Ñ¨^•‡ã¨#∞Öˇ,· „Hõ=∞=ÚQÍ ã¨∞=~°‚ – [Å – J~°∞} –
âßº=∞ – =ÚHÍÎ – K«O„^Œ=∂ – âıfi`« – áê@Å =~°=‚ ÚÖ’ #∞O^Œ∞~°∞.
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOz, [ÑÖ
PK«iOKåe.
W@∞¡ PK«iOz#, ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«# áêÑ¨=ÚÅ#∞ áÈQ˘@∞ìH˘x,
Jcè + ¨ ì ã ≤ k ú x á⁄O^Œ Q Æ Å "å_» Q Æ ∞ #∞. 2 "Õ Å ∞ x`« º [Ñ¨ O KÕ ã ≤ #
~ÀQÆx"å~°}=∞QÆ∞#∞. 3 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz# PÜ«Ú~ü=$kú, x`«º=¸
ã¨ÇÏ¨ „™êkèH=õ ÚQÍ [Ñ≤Oz# ã¨~fi° HÍ~°ºã≤k.ú
XHõ ÅHõ∆ P*Ïºxfi`« uÅÅÇ¨ÏŸ=∞OKÕ, ã¨HÅõ Hõ+=ì̈ ÚÅ∂ `˘ÅQÆ∞#∞.
HÀ\˜ =∞O„`«[ÑÖ =Å# ™êH∆Í`ü t=~°∂Ñ¨Ù_»Q∞Æ #∞.
JëêìH~∆õ ° =∞O„`=« Ú
â’¡II +¨_»Hõ∆~°ó â◊HÎ̃ ~°∞^Œúó Hõkè`À-ëêìH~∆õ À =∞#∞ó
|∞∞+≤âÛ◊ O^Œó Ñ¨Ù~å„áÈHÀÎ ^Õ=`å™êº^Œ∞=∂Ñüó I
JOQÍx Ñ¨Ó~°fi=ÚHÍÎx ™È=∞g∞â◊O qzO`« ÜÕ∞`ü
=∞#∞ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O `«`û« Ç¨Ï„ãÖ Ü«∞^è•qkè I
AÇ¨ïÜ«∂#‡^è∞Œ ~åã≤HÔ ÎÂ ~å~°QfiÆ ^èŒ ã¨q∞^Œfi~Ô ó·
„áêH±„áÈˆHÎ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ‘~ˆ î QÆO^èÑŒ Ù¨ Ã+ÂÊ~°∞=∂Ñü"£∞ I
JOQÍ=$f~°ƒÇ≤Ïó Ñ¨Ó*Ïº Ç¨Ï$ÖË¡MÏ^•ºÜ«∞^è•Ñ¨Ù~å
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
516 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞^èºŒ „áêQÆHÌ }∆˜ À^ŒKº« Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ q^è•#`«ó I
Ç¨Ï$ÖËM¡ Ï QÆQ<Æ å~°HÍÎ K«`∞« ~°O÷ `«∞ Hõ~åoHÍ
=∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡ „Hõ=∂^Õ`åó ÑÖK«É∂íè `«ã=¨ ∞„Ñ¨ÉÏè ó I
áêâßO‰õΩâ◊ =~åcèu ^è•i}Àº-q∞`« Éè∂í +¨}Ïó
Ü«∞*Ë`ü Ñ¨Ó~åfik Ñ¨„`Õ+µ¨ =$+¨ÉÏè ^•º ##∞„Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t=Ùx JëêìH~∆õ ° =∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – „Ç‘ÏO FO #=∞t≈"åÜ«∞ „Ç‘ÏO I
"å=∞^Õ=$+≤ó I ÑÖH˜Îâ◊ÛùO^Œó I FO c[O „Ç‘ÏOâ◊H˜Îó I L=∂Ñü
Ì `å I +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú Ñ¨Ó~°fi=∞O„`«=Ú#‰õΩ =Öˇ<.≥
~ˆ =
|O^èŒ∂HÍÉèíO „u<Õ„`«O â◊t â◊HõÅ^èŒ~°O ¿ã‡~°=¢HõÎO =Ç¨ÏO`«O
Ç¨ÏÃãóÎÂ â◊¥Å HõáêÅO =~°^= Œ ∞ÉèÜ
í ∞« ^ŒO Kå~°∞Ç¨ãÖ #=∂q∞ I
"å"≥∂~°∞ãÎ̈OÉèQí ÍÜ«∂ó Hõ~`° Å« qÅã¨ KåÛ~°∞ ~°HÀÎ`Ê« ÖÏÜ«∂
Ç¨Ï¿ã<Î å --t¡+^ì̈ ÇÕ Ï¨ =∞}˜=∞Ü«∞qÅã¨^£ Éè∂í +¨}ÏÜ«∂ó Ñ„ Ü≤ ∂« Ü«∂ó
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 14 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, 14"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
„u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« P~°QfiÆ ^èŒ ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [,
JOQÆ^=Õ `«Å#∞ |Ü«∞@ 9= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ c*ÏHõ~∆ Ü ° Ú« HõÎ Ç¨ÏŸO
– „Ç‘ÏO – „Ç¨ÏO – „Ç≤ÏO – „Ç¨ÏOÅ#∞ JiÛOKåe.
=$`«Î=∞^èŒº=∞O^Œ∞, `«∂~°∞Ê^ŒH˜∆} L`«Î~°Ñ¨_»=∞~°ÅO^Œ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ,
Ç¨Ï$ÖËY¡ – QÆQ<Æ å – ~°HÍÎ – Hõ~åoHÍ – =∞Ç¨ÏŸK«∞Ûùëê‡ – Å#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
gi =~°=‚ Ú Ñ¨$kä"åºk ÑÖK«É∂íè `«=~°=‚ ÚÅ=Öˇ #∞O_»∞#∞.
g~°O`å áêâßO‰õΩâ◊, =~åÉèÜ í ∞« =Ú„^ŒÅ∞ ^èiŒ Oz, JÅOHÍ~°=`«∞Öˇ·
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~åfik Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ =$+¨ÉèÏ^Œ∞Å#∞ WÖÏ
^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 517
=$+¨Éíè ^è•º#=Ú
â’¡II Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂ÉèOí =$+¨ÉOíè fHõ∆‚â$◊ OQÆO „uÖ’K«#O
ã¨~åfiÉè~í }
° ãÖnÑÎ̈O ™êH∆ÍK«ÛOù ^Œó ã¨fi~°∂Ñ≤}"£∞ I
Hˆ `
„∆ á« êÅ ^è•º#=Ú
â’¡II HõáêÅâ◊¥Å qÅã¨`¯« ~°O HÍÅÑ¶∞¨ #„Ñ¨É"íè ∞£
Hˆ „∆ `«áêÅO „u#Ü«∞#O kQÆO|~°=∞^è•~°ÛÜÕ∞`ü I
K«O_Õâ^
◊ •è º#=Ú
â’¡II â◊¥Å@OHÍHõ∆=ÅÜ«∞O Hõ=∞O_»∞Å∞Åã¨`«¯~°O
~°HÍÎHÍ~°O „u#Ü«∞#O K«O_Õâ◊ =∞^äÑŒ Ó¨ [ÜÕ∞`ü I
^Œ∞~åæ^è•º#=Ú
â’¡II K«„Hõâ◊OY ÉèíÜ«∂cè+ì̈Hõ~åO =∞~°Hõ`«„Ñ¨ÉèÏO
^Œ∞~åæO „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü ™œ=∂ºO „u<Õ„`åOKå~°∞ Éè∂í +¨}Ï"£∞I
+¨}∞‡Y ^è•º#=Ú
â’¡II HõÅÊâßMÏO ~°`«flÑ¶¨∞O\ÏO ^Œ^•è #O ^•fi^Œ âıH}
∆õ O
ÉÏÖÏ~å¯ÉèOí tâ◊√OHÍO`«O +¨}∞‡YO Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó« I
#Ok^è•º#=Ú
â’¡II #Ok#O Ñ¨Ó[ÜÕ∞`Òû=∞ºO ~°HÉÎõ ∂íè +¨}=∞O_çÒ«
Ñ¨~â° fiı } =~åcèu ^è•i}O âßº=∞ q„QÆÇÏ¨ "£∞ I
qÑ¶∞¨ fl<åÜ«∞Hõ ^è•º#=Ú
â’¡II áêâßO‰õΩâ◊ =~åcè+ì̈ ^è•i}O ‰õΩO‰õΩ=∞„Ñ¨ÉOíè
qÑ¶∞¨ fl<åÜ«∞Hõ =∞Éèºí ~ˆ ÛK«ÛO„^•~°H÷ $õ `«âYı ~°"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
518 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
¿ã<åÑü ^è•º#=Ú
â’¡II âßº=∞O ~°HÀÎ`Ê« ÅHõ~O° "å=∂OHõ#ºãÎ̈`` « ¯« ~°O
„u<Õ„`«O ~°H=Îõ „™êÎ_º»è O ¿ã<åÑü =∞^è•~°ÛÜÕ∞`ü I
Ñ≤=∞‡@, J+ì̈=∂`«$HõÅ#∞, Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞
JiÛOKåe. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨~fi° ãÖÑ¨`ü – ™œÉèÏQÆº=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
t=Ùx á„ ê™ê^Œ =∞O„`=« Ú
â’¡II ™êO`«ó ã¨^•ºO`«ãO¨ Ü«ÚHÀÎ aO^Œ∞Éè∂í +≤`=« ∞ãÎ̈Hóõ
„áê™ê^•M’º=∞#∞ó „áÈHÀÎ Éè[í `åOã¨~fi° ã≤k^ú óŒ I
"å=∞^Õ"À =Úxâ◊ÛO^Œó ÑÖHÎ̃~ˆ =Ì ó ã¨^•t=ó
+¨_n£ ~°…Ü«ÚHõÎ c*Ë# +¨_O» QÆqkäsi`«ó I
Dâß<ån<£ #º¿ã<£ =¸sÎ~O° QÆ∞ëêªk+¨µ ^ÕtHõó
Dâß<åYºO `«`∞« Ê~°∞+¨ =∞Ñ¶∞¨ ’~°O `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
"å=∞^Õ"å Ç¨ÏfiÜ«∞O ã¨^ºŒ P™êO c[O„Hõ=∂kfi^Œ∞ó
FHÍ~å^≥ºÂ ó ÑÖK«„Ç¨ÏÃã·fiifiÖ’=∂`ü ãÖÜ«Ú`«O qÜ«∞`ü I
`«`«Î^ŒOQÆ∞oaè~°∂ƒùÜ«∞ ãÎ̈`«Înƒ*ÏkHÍ#º¿ã`ü
t~À=^Œ#Ç¨Ï$^Œ∞Çæ Ï¨ º áê^Œ^âÕ ı Ü«∞^è•„Hõ=∂`ü I
T~°fi÷ „áêQÆHÌ }
∆˜ ÀnK«º Ñ¨tÛ"Õ∞+¨µ =ÚMËÑÚ¨¶ `åó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t=Ùx „áê™ê^Œ =∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – Ç¨Ï∫O I
"å=∞^Õ=|∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ KèO« ^Œó I Ç¨ÏOc[O – BOâ◊HóÎ̃ I ã¨^•t"À
^Õ=`å I „Ç¨O „Ç‘ÏO – Ç¨˙O – ¿ÇÏO – Ç¨ÏŸO – Ç¨Ï∫O – J#∞ c[=ÚÅ`À
+¨_»OQÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 519
Ñ≤=∞‡@ JOQÆ∞ëêªk JOQÆ∞à◊√ÅO^Œ∞, Dâß<åk ÑÖK«=¸~°∞ÅÎ #∞,

D c[=ÚÅ`À (Ç¨ÏŸO – Ç‘ÏO – Ç¨ïO – Ç≤ÏOÇ¨ÏO) <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ t~À – =^Œ# – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº – áê^Œ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞
J+ì̈u
„ Oâ◊`ü HõàÏ<åºã¨=Ú
â’¡II `«`ó« „Ñ¨q#º¿ã kfi^•fi #+ì̈„uOâ◊`¯« àÏãÎ̈<Ò
Dâß<å^•º|∞∞K«ó ã¨=∞ºQÆOQÆ∞m+¨µ Ü«∞^è•„Hõ=∞"£∞ I
JOQÆ∞ëêªkHõ xëêªO`«O #º¿ã^ÕtÌ Hõ ã¨`=Î« ∞ó
=¸~å÷ãº¨ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« OÉè’[ QÆ∞Ç¨Ïºáê^Õ+µ¨ `åóÑ¨Ù#ó I
=„ˆHÎ Ñ¶∂¨ ~åúfik q#º¿ãº^£ Éè∂í Ü≥∂-QÍx „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü
`å~°ÑO¨ K«Hõ =ÚKåÛ~°º ã¨~fi° *Ï˝Ü∞« Ç¨Ï$ni`«"∞£ I
J=∞$`«`Õ*’=∂ex `«$áêÎÜÕ∞u Ñ¨^ŒO Ñ¨Ù#ó
`«ÔŒ `Õ „|Ç¨Ï‡t~°¿ã t~ÀOQÆ [fie`«O `«`ó« I
tdtMÏÜ«∞ Ñ¨~` ° À-<åÉ’^è•Ü«∞ `«zÛùMÏ
=„l}Ë =„[Ç¨Ï™êÎÜ∞« ã¨fi`«O„`åÜ«∞ `«#∞K«Û^ù "Œ ∞£ I
™œO"ÒOÇ¨Ï∫q∞u ãÖÉèÏ+¨º Ñ¨Ù~°`À Å∞ÑÎ̈âH◊ Ü Îõ ∞Õ
<Õ„`«=ÚHõOÎ j¡O Ñ¨â√◊ O Ç¨ïO Ñ¶_¨ O» `Õ-#O`« â◊HÜ Îõ ∞Õ I
JG=ÚHõÎ +¨_O» QÍx ‰õΩ~åº^ÕtÌ Hõã` ¨ =Î« ∞ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Dâß<åk J~Ú^Œ∞
=∞O„`«=ÚÅ`À, JOQÆ∞à◊O^Œ∞ t~À – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº –
áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ T~°fiú – Ñ¨Ó~°fi – ^ŒH} ∆˜ – Ñ¨tÛ=∞ – L`«~Î ° kâ◊ÅO^Œ∞
<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
520 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÑÖK«„Ñ¨}==ÚÅ`À (SO H©O¡ – |∂¡O – „ã‘OÎ – ã¨ó) HõÅã≤#
ã¨~fi° *Ï˝Ü∞« Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó Jx,
J=∞$`«`*Õ ’=∂ex x`«º`«$áêÎÜ∞« |„ Ç¨Ï‡ t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
[fie`«tYtMÏÜ«∞ J<åkÉ’^è•Ü«∞ tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
=„l}Ë=[„ Ç¨Ï™êÎÜ∞« ã¨fi`«O`„ åÜ«∞ Hõ=KåÜ«∞Ç¨ïO I
™œO"ÒOÇ¨Ï∫O Ñ¨Ù~°`ÀÅ∞ÑÎ̈ â◊HÜ Îõ ∞Õ <Õ`„ ^« fiŒ Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
j¡OÑ¨â◊√O Ç¨ïOÑ¶¨\ò J#O`«â◊HõÎÜÕ∞ J¢™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò Jx +¨_»OQÆ
<åºã¨=∂K«iOKåe.
â’¡II Ñ¨Ó~°fi^ŒH} ∆˜ áêâßÛ`«º ™œ=∞º=∞^èºÕ +¨µ ÑÖK«ã∞¨
=„ˆH+Î µ¨ ÑÖK« q#º¿ãº^Œâß#ã¨º HõÖÏó„Hõ=∂`ü I
Dâß#ó ã¨~fi° q^•º<åO â◊th„Ñ¨^=Œä ∂HõàÏ
Dâ◊fi~°ó ã¨~fi° Éè∂í `å<åO JOQÆ^•`«^#Œ O`«~O° I
„|Ç¨‡kèÑu ¨ â◊ÉÏÌO`Õ „|Ç¨‡}À-kèÑu ¨ ó Ñ¨Ù#ó
„|¿ÇÏ‡+ì̈^• `«$fÜ«∂™êº zÛù"À"Õ∞-ã¨∞Î `«`ó« Ñ¨~å I
=∞sp Hõk` è å`«O„`Õ K«`∞« s÷K« ã¨^•t"À"£∞
JOâ◊√=∂q#º^äŒ Ñ¨~å„Ñ¨}"å^•º#"≥∂-xfi`åó I
Ñ¨Ó~°fiÑ¨tÛ=∞ Ü«∂"≥∂º^ŒQÆº„ˆHÎ+¨µ `«^Œ#O`«~°O
K«`«„™Èq#º¿ã#‡O„f Ñ¨Ù~°∞+¨ã¨ºHõàÏó„Hõ=∂`ü I
....................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Ñ¨Ó~åfik
kâ◊ÅO^Œ∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
FO Dâß#ó ã¨~fi° q^•º<åO â◊t<≥ºÂ #=∞ó – Ñ¨Ó~ˆ fi I
FO Dâ◊fi~°ó ã¨~fi° Éè∂í `å<åO JOQÆ^•Ü≥∞ÿ #=∞ó – ^ŒH}
∆˜ Ë I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 521
FO „|Ç¨‡kèÑu¨ ~ü „|Ç¨Ï‡}À-kèÑu¨ „|¿ÇÏ‡+¨^ì •Ü≥∞ÿ #=∞ó – Ñ¨tÛ"Õ∞

FO t"À"Õ∞-ã¨∞Î =∞sK≥Âº #=∞ó L`«Î̂~ I
FO ã¨^•t"ÀO #=∞ó JOâ◊√=∂e<≥ºÂ #=∞ó =∞^èºÕ I
Ñ≤=∞‡@, `«`∞« Ê~°∞+¨µx <åÅ∞QÆ∞ HõàÅ◊ ∂ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
1. FO `«`∞« Ê~°∞ëê q^Œ‡¿ÇÏ âßO`≥ºÂ #=∞ó – Ñ¨Ó~ˆ fi I
2. FO `«`∞« Ê~°∞ëêÜ«∞ q^Œ‡¿ÇÏ q^•ºÜ≥∞ÿ #=∞ó – Ñ¨tÛ"Õ∞ I
3. FO `«<Àfl~°∞„^Œ „ÑüëêªÜ≥ÿ∞ #=∞ó – ^ŒH˜∆}Ë I
4. FO „Ñ¨KÀ^ŒÜ∂« `ü x=$`≥ºÂ #=∞ó – L`«~Î̂ I
Ñ≤=∞‡@ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – HõO~î° – 2Éè∞í [ – <åaè – ‰õΩH˜∆ – Ñ¨$+ª̈ –
=Hõó∆ ã¨Å÷ =ÚÅO^Œ∞, JÑ¶∞¨ ’~°∞x 8 HõàÅ◊ #∞, JOQÆ∞à◊√Å`À <åºãÖ KÕÜ∂« e.
1. FO JÑ¶¨∞’ˆ~Éè’º- Di`åÜ≥∞ÿ #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ I
2. FO J^äŒ Ñ¶¨∞’ˆ~Éèíºó "≥∂Ç¨Ü≥ÿ∞ #=∞ó – HõOˆ~î I
3. FO Ñ¶¨∞’ˆ~Éè’º Hõ∆=∂Ü≥ÿ∞ #=∞ó – ^ŒH˜∆}Éèí∞*Ë I
4. FO Ñ¶¨∞’~°`«ˆ~Éè’º x„^•Ü≥ÿ∞ #=∞ó – "å=∞ã¨¯O^èÕ I
5. FO ã¨~°fi`«ó ã¨ˆ~fiÉè’º "å^è≥Âº #=∞ó – <åÉè∫ I
6. FO â◊ˆ~fiÉè’º =∞`«º"Õ #=∞ó – ‰õΩH∆“ I
7. FO #=∞¿ã- Î ã¨∞Î ‰õ∆Ω^ä•Ü≥ÿ∞ #=∞ó – Ñ¨$¿+ª I
8. FO ~°∞„^Œ~°∂¿ÑÉè’º `«$ëêÜ≥ÿ∞ #=∞ó – =Hõ∆óã¨÷ÖË I
Ñ≤=∞‡@, "å=∞^Õ= =∞O„`«=Ú`À 13 HõàÅ◊ #∞ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
1. FO "å=∞^Õ"åÜ«∞ #=∞ó FO =„*ÏÜ≥∞ÿ #=∞ó – QÆ∞¿ÇÏº I
2. FO *ËºëêªÜ«∞ #=∞ó FO ~°H∆ÍÜ≥ÿ∞ #=∞ó – ^ŒH˜∆}ÏO_»HÀâı I
3. FO ~°∞„^•Ü«∞ #=∞ó FO ~°`ºÂ≥ #=∞ó – "å=∂O_»HÀâı I
4. FO HÍÖÏÜ«∞ #=∞ó FO áêe<≥ºÂ #=∞ó – ^ŒH} ∆˜ À~“ I
5. FO HõÖÏÜ«∞ #=∞ó FO HÍ=∂Ü≥∞ÿ #=∞ó – "å"≥∂~“ I
6. FO qHõ~} ° ÏÜ«∞ #=∞ó FO ãÖÜ«∞q∞<≥ºÂ #=∞ó – ^ŒH} ∆˜ *Ï<Ò I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
522 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
7. FO |ÖÏÜ«∞ #=∞ó FO „H˜Ü∂« Ü≥∞ÿ #=∞ó – "å=∞ *Ï<Ò I
8. FO |ÅqHõ~} ° ÏÜ«∞ #=∞ó FO Ñ¨$^èºÂ≥ #=∞ó – ^ŒH}
∆˜ [OÑ¶∂¨ Ü«∞I
9. FO |ÖÏÜ«∞ #=∞ó FO ã≤~÷ åÜ≥∞ÿ #=∞ó – "å=∞[OÑ¶∂¨ Ü«∂O I
10. FO „Ñ¨=∞^ä<Œ åÜ«∞ #=∞ó FO ~å„`≥ºÂ #=∞ó – x`«OÉË I
11. FO ã¨~fi° Éè∂í `«^=Œ ∞<åÜ«∞ #=∞ó FO „ÉèÏ=∞}Â̌º #=∞ó – Hõ\ÏºO I
12. FO =∞#¿ã #=∞ó FO [~åÜ≥∞ÿ #=∞ó – "å=∞áêˆ~≈fi I
13. FO L#‡<åÜ«∞ #=∞ó FO [~åÜ≥∞ÿ #=∞ó – "å=∞áêˆ~≈fi I
Ñ≤=∞‡@ – ã¨^Àº*Ï`«∞x 8 HõàÅ◊ #∂ WÖÏ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
1. FO ã¨^Àº*Ï`åÜ«∞"≥· #=∞ó Ñ¨$^è≥·º #=∞ó – "å=∞áê^Œ`«ÖË I
2. FO ã¨^Àº*Ï`åÜ«∞"≥· #=∞ó Ñ¨$^è≥·º #=∞ó – "å=∞áê^Œ`«ÖË I
3. FO Éèí"Õ #=∞ó ^Œ∞º`≥·º #=∞ó – ^ŒH˜∆}Ç¨ÏãÎ̈`«ÖË I
4. FO JÉèí"Õ #=∞ó ÅÔH∆Â‡º #=∞ó – "å=∞Ç¨ÏãÎ̈`«ÖË I
5. FO <åuÉè"í Õ #=∞ó "Õ∞^è•Ü≥∞ÿ S #=∞ó – <åã≤HÍÜ«∂O I
6. FO Éè[í ã¨fi=∂O #=∞ó „Ñ¨*Ï˝Ü∞ÿ≥ #=∞ó – t~°ã≤ I
7. FO Éèí=ó #=∞ó „Ñ¨ÉèÏÜ≥ÿ∞ #=∞ó – ^ŒH˜∆} ÉÏÇ¨Ï∫
8. FO L^Œƒ"ù åÜ«∞ #=∞ó – ã¨fi^è•Ü≥∞ÿ #=∞ó – "å=∞ ÉÏÇ¨Ï∫ II
Dq^è=Œ ÚQÍ "≥Ú`«OÎ 38 HõàÏ<åºã¨=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤=∞‡@
â’¡II =ÚHÍÎÑ‘`« Ñ¨Ü≥∂^Œ=∞øHÎ̃Hõ [áê=Ô~Â‚ ~°∞‡Mˇ·ó ÑÖK«aèó
„`«HÔ ~Â∆ O° z`« g∞â◊q∞O^Œ∞=Ú‰õΩ@O Ñ¨Ó~ˆ O‚ ^Œ∞HÀ\˜„Ñ¨É"íè ∞£ I
â◊¥ÅO@OHõ Hõ$áê} =„[^ŒÇÏ¨ <å<åflˆQO„^Œ Ñ¶∞¨ O~îåO‰õΩâß<£
áêâ◊OcèuÇ¨Ï~°O ^Œ^•è #=∞q∞`å HõÖ’Ê[fiÅO zO`«Ü∞Õ `üII
t=„áê™ê^Œ =∞O„`«=Ú#∞ 5 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ QÆ<flÕ ~°∞
Ñ¨ÓÅ`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 523
Ñ≤=∞‡@ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ – P=~°}Ï~°Û# KÕÜ∂« e. ÑÖK«=ÚY=ÚÅ#∂

WÖÏ ã¨∞uÎ OKåe.
Dâß# – â◊HÎ̃O _»=∞~°∞HÍcèu =~å<£ ãÖ^Œ^èŒ`«O HõÔ~·ó
Dâß#O „fHõ} ∆ O â◊√„Éè"í ∞≥ âÿ ß<åºOkt Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
`«`«∞Ê~°∞+¨ – U~°âfiı }Ñ¨~åcèu~°^Ì •è #O q^Œ∞º^Œ∞[fiÅO
K«`∞« ~°∞‡YO`«`∞« Ê~°∞+Ö „u<Õ„`«O Ñ¨Ó~°fi`À-~°ÛÜÕ∞`ü I
JÑ¶¨∞’~° – JHõ„∆ ã¨[O =∞$QÆáêâ∫ ã¨$}Õ_»=∞~°∞HõO `«`ó«
Y\ÏfiOQÆO xt`«O â◊¥ÅO HõáêÅO a„Éè`í O« Hõ~Ô ó·
JO[<åÉèOí K«`∞« ~°fi„HõOÎ cè=∞^ŒO„+ì̈O ÉèÜ í ∂« =Ç¨ÏO
JÑ¶∞¨ ’~°O„fHõ}∆ O Ü«∂"Õ∞º Ñ¨Ó[ÜÕ∞#‡O„`«q`«=Î ∞ó I
"å=∞^Õ= – ‰õΩO‰õΩ=∂ÉèOí K«`∞« ~°fi„HõOÎ "å=∞^Õ=O „uÖ’K«#O
=~åÉèíÜ«∂Hõ∆=ÅÜ«∞ ‰õΩ~îå~°O^Œ^èŒ`«O HõÔ~·ó I
qÖÏã≤#O¿ã‡~°=„HõOÎ ™œ"Õ∞ºã¨=∞ºH± ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü II
ã¨^Àº*Ï`« – Hõ~∂° Êˆ~O^Œ∞xÉèOí ™œ=∞ºO ã¨^Àº*Ï`«O „uÖ’K«#O
Ç¨Ïi}ÏHõQ∆ ∞Æ }Ïcèu =~°ÇÏ¨ ãÎ̈O K«`∞« ~°∞‡YO I
ÉÏÖËO^Œ∞âıY~ÀÖÏ¡ã=≤ Ú‰õΩ@O Ñ¨tÛ"Õ∞Ü«∞*Ë`ü II
Ñ≤=∞‡@, <åÅ∞QÆ∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∞ x=$uÎ – „Ñüëêª – q^•º –
âßOu ~° ∂ Ñ¨ Hõ à ◊ Å #∞ Ñ¨ Ó lOKåe. Ñ¨ „ `« = ÚÅO^Œ ∞ J#O`åk
q^Õºâ◊fi~°∞Å#∞ L=∂k â◊‰õΩÎÅ#∞ Ñ¨ÓlOz, Ö’HõáêÅ∞~°#∞, "åi
z=iQÍ #$`«º w`å^Œ∞Å`À ã¨^•t=Ùx ã¨∞uÎ OKåe.
JëêìH~∆õ á„° ê™ê^Œ =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~À=∂Ü«∂ qÜ«∞^£ aO^Œ∞ =∞#∞ã¨fi~°ã=¨ ∞xfi`«O
ÑÖKåHõ~∆ ° ã¨=∂Ü«ÚHÀÎ =ã¨∞=~À‚ =∞#∞~°‡`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
524 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÑÖKåHõ~∆ ÀHõ=Î `ü ‰õΩ~åº^ŒOQÆ<åº™êkHõO |∞^èóŒ
J+¨Öì HõO∆ [¿Ñ^Õ#O =∞#∞O =∞#∞q^•O=~°ó I
`«`û« Ç¨Ï„ãÖ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü áêÜ«∞™ê<≥flÂ ~ü Ñ¶∞¨ $`«ÑÙ¨ `
¡ ó·≥
„áêH±Ñ~ˆ‘ î =¸Å=∞O„`Õ} =¸iÎOã¨HOõ HõÅÊº Ñ¨Ó[ÜÕ∞`üI
JOÔQ~· å=~°}O Ñ¨Ó~°fiO J#O`å^≥ºÂ ~°#O`«~O° I
L=∂kaèó ã¨=ÚkÌ+Oì̈ `«$fÜ«∞O Ö’Hõ <åÜ«∞HÔ ó·
K«`∞« ~°O÷ ÑÖK«=∞O `Õëê =∂Ü«Ú^èó·≥ ÑïH©i`Î "« ∞£ I
U=O „Ñük#O^Õ=O Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó
Ñ¨Ù„`«q∞„`åk ã¨ÇÏ≤ `åO „tÜ«∞ „áêÑ¨º „Ñ¨=∞^Œ`Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – t=Ùx JëêìHõ∆~° „áê™ê^Œ
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO „Ç‘ÏO Ç¨Ï∫O #=∞ó t"åÜ«∞ I
|∞∞+≤ – Kè « O ^À – <åº™ê^Œ ∞ Å∞ Ñ¨ Ó ~° fi =∞O„`« = Ú =Öˇ < Õ
KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. D q^è=Œ ÚQÍ ^è•ºxOKåe.
=O^ÕãO ≤ ^è∂Œ ~°=~°O‚ =∞}˜=Ú‰õΩ@Åã¨KåÛ~°∞ K«O^„ •=`«OãÖ
ÉèÏÖ’^Œº<Õfl`„ g« ∞â◊O ã≤‡`«=ÚY Hõ=∞ÅO k=ºÉè∂í ëêOQÆ~åQÆ"∞£ I
"å"≥∂~°∞#ºãÎ̈áê}Ë~~° ∞° }‰õΩ=ÅÜ«∞O ãÖ^Œ^•è `åº Ñ „ Ü
≤ ∂« Ü«∂
=$`ÀÎ`«∞ÎOQÆãÎ̈<å„ˆQ xÇ≤Ï`« Hõ~°`«ÅO "Õ^Œ@OˆH+ì̈ Ç¨ÏãÎ̈"£∞ II
ÃÑ· JëêìH~∆õ ° =∞O„`«=Ú, 8 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«ÜÚ« HõÎ áêÜ«∞ã¨=Ú`À
8 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [ – JOQÍ=~°}Ï~°Û#, Ü«∞^è•qkèQÍ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ KÕÜ∂« e.
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ t"å#∞„QÆÇ¨Ï=Ú =Å# Ñ¨Ù„`« q∞„`« Hõà◊„`« – ãÖÑ¨^ŒÅ#∞
á⁄O^Œ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 525
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~°Oã≤~÷ å ã¨H~õ̂ O‚ ^Œ∞ó Éè$í QÆ∞ó ã¨~æ° qÉè∂í +≤`ó«
„`«ºHõ~∆ å`å‡ xQÆk`À =∞#∞~ü=∞$`«∞ºO [Ü«∂kHõó I
|∞∞+≤ó HÀÇ¨ÏÖ’^Õ"åºk QÍÜ«∞„f KèO« ^Œ Di`«O
=∞$`«∞ºO[Ü≥∂ =∞Ç¨^Õ"À ^Õ=`å-ã¨º ã¨g∞i`«ó I
Éè$í QÆ∞}Ï n~°…Ü«ÚHˆ #Î +¨_O» QÍx ã¨=∂K«~ˆ `ü
QÆ∞}ÅHõO∆ [¿ã#‡O„`«O `«^âÌŒ ßOâ◊O qâßÅnèó I
AÇ¨ïÜ«∂^Œ =∞$`åYO_≥ó· â◊√^Œú ^Œ∞QÍú[ºÖ’e`≥ó·
â‹"· ãÕ O¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ‘~ˆ î =¸iÎO=¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO EO ã¨ó I
HÀÇ¨ÏÅ$+≤ó I QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó I FO c[O ã¨ó â◊HÎ̃ó I
(EO c[=∞x Ñ¨^‡Œ áê^•Kå~°∞ºÅ Jaèá„ êÜ«∞=Ú) =∞$`«∞ºO[Ü«∞
=∞Ç¨^Õ"À ^Õ=`å I
™êO – ã‘O ã¨∂O W`åºk c[=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕã≤ WÖÏ
^è•ºxOKåe.
K«O^ „ •~å¯yfl qÖ’K«#O ã≤‡`«=ÚYO Ñ¨^‡Œ ^ŒfiÜ«∂O`«óã≤`÷ O«
=Ú„^•áêâ◊ =∞$QÍHõ∆ã¨∂„`«qÅã¨`ü áê}Õ Ç≤Ï=∂Oâ◊√„Ñ¨Éèí"£∞ I
HÀ\©~ˆ O^Œ∞ QÆÅ`ü ã¨∞^è•Ñ¨Ù`¡ `« #« ∞O Ç¨~åk Éè∂í ëÈ[fiÅO
HÍO`åº qâ◊fiq"≥∂Ç¨Ï#O Ñ¨â√◊ ÑüO =∞$`«∞ºO[Ü«∞O ÉèÏ=ÜÕ∞`üII
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 3 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, áêÅ∞, P[ºÜ«ÚHõÎ uÑ¨ÊfQÆ
ã¨q∞^èÅŒ `À 30 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
526 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â‹·=Ñ‘~î°=∞O^Œ∞ =¸Å=∞O„`«=Ú`À =¸iÎHõÅÊ#, P"åÇ¨Ï#,
JOQÍ=~°}Ï~°Û# KÕÜ∂« e. áêÅ`À uÑ¨ÊfQÆ ã¨q∞^èÅŒ #∞, ~ÀE XHõ
ã¨ÇÏ¨ „ãÖ K˘Ñ¨C#, XHõ <≥Å Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , PÜ«Ú~å~ÀQÆº ãÖÑ¨`ü –
Ü«∞â◊ – Ñ¨Ù„`« =$kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
uÑ¨ÊfQÆ – =∞„i – uÅÅ∞ – ^Œ∂~°fi – áêÅ∞ – <≥~Úº –
áêÜ«∞ãÖ, D 7 Ñ¨^•~°=÷ ÚÅ`À q_çq_çQÍ 7 ~ÀAÅ∞, 108 K˘Ñ¨C#
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã,≤ 8=∞Ok „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ x`«º=¸ Éè’[#=Ú ÃÑ\˜#ì , ã¨=∞ã¨Î
~ÀQÆ JÑ¨=∞$`«∞º ÉÏ^èÅŒ ∞ x"å~°}=∞QÆ∞#∞. WÖÏˆQ 7–14–21 =~°‰Äõ
‰õÄ_® KÕÜ∞« =K«∞Û#∞. ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ áêÑ¨=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
Ç¨ÏŸ=∂#O`«~°O HõÑ≤Å QÀ^•#O KÕÜ«∂e. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ „u[#‡
#Hõ„∆ `«=ÚÅO^Œ∞ 10 – 21= #Hõ„∆ `«=ÚÅO^Œ∞, Ç¨ÏŸ=∞O, „ÉÏÇ¨Ï‡} Éè’[#O
PK«iOz#, n~å…ÜÚ« =Ù – Jcè+ãì̈ k≤ ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞Ç¨=∞$`«∞ºO[Ü«∞ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II „Ñ¨}=~°z`« <åÅO =∞O„`«=∞^è•º~°‚ Ñ¨„`«O
Éè$í QÆ∞qÅã≤`« =∞^èºŒ O Ñ¨^‡Œ Ü«ÚQÆ‡O `«ÔŒ `«ó I
Hõ$`«=ãü=Ú"Õ∞â◊O =~°x‚ ~°º`ü ã¨∞^è•„~°OÌ
HõÅÜ«∞`«∞Ç¨Ï$k x`«ºO ã¨~fi° ^Œ∞óY „Ñ¨âßO`≥ºÂ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ô~O_»∞ J+ì̈^Œà◊ Ñ¨^Œ‡=ÚÅ∞
edOKåe. <åà◊=ÚÅO^Œ∞ FO, ~Ô O_»∞ J+¨Ñì „¨ `«=ÚÅO^Œ∞ EO, =∞^èºŒ Ö’
ã¨ó, edOKåe. WO^Œ∞ ã¨∞^è•áê¡q`«∞_≥#· t=Ùx ^è•ºxOKåe.
D Ü«∞O„`«=∞O^Œ∞ HõÅâ◊™ê÷Ñ¨# KÕã≤, ëÈ_»â’Ñ¨Kå~°Ñ¨Ó[ KÕã≤,
™ê^èºŒ =ºHÎ̃x Jaè¿+HÕz#, JÑ¨=∞$`«∞º ^À+¨=Ú `˘ÅQÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 527
=∞~˘Hõ q^è•#=ÚÖ’ J+¨ì^Œà◊ Hõ=∞Å=Ú edOz, =∞^èŒºÖ’

„Ñ¨}=ã¨ÇÏ≤ `« ™ê^èºŒ <å=∞=Ú edOKåe. 4 kâ◊Å Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞, EO,
4 HÀ}=ÚÅ Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ ã¨ó edOKåe. Éè∂í Ñ¨Ù~°=ÚÖ’x 4 kâ◊Å∞ –
4 HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~îO° edOz, Ñ¨Ó[KÕã≤ ^èiŒ Oz# ã¨~fi° ^Œ∞óY=ÚÅ∞,
JÑ¨=∞$`«∞º^À+¨=Ú `˘ÅQÆ∞#∞.
Jëêì^âŒ ó◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äH·≥ À# qOâ◊ó Ñ¨@Åó
J^äŒ ^ŒH}∆˜ Ï=¸iÎ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äŒ =ˆH∆º =∞O„`«~°`«flO ã¨=∞ãÎ̈ Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú^ŒO
J"åÑ¨Ù~ˆ º# [¿ÑÎ# k=ºO *Ï˝#O=Úhâ◊fi~åó I
^ŒH} ∆˜ Ï=¸~°Ü Î ∞Õ Ñ¨Ó~°fiO `«∞Éèºí OÑ¨^=Œ ∞#O`«~O°
=@=¸Å Ñ¨^™Œ êºO`Õ Ñ¨ÔŒ ÑUâßÛxfl"åã≤<Õ I
^è•º<≥H· xõ ~°`åOQÍÜ«∞ Ñ¨âßÛ`ü „|∂Ü«∂#fl=∞ó Ñ¨ÔŒ
~°∞„^•Ü«∞ â◊OÉèí"Õ `å~°â◊HÎ̃ ~°∞^Àú-Ü«∞ g∞i`«ó I
+¨\„ò uOâ◊ ^ŒH~∆õ À =∞O„`«ó ã¨~fi° HÍ=∞ Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ
=Úxó â◊√Hõó ã¨=ÚkÌ+âì̈ Û◊ Où ^À-#∞+¨µÑì π ã¨g∞i`«"∞£ I
^ŒH}∆˜ Ï=¸iÎ <å=∂ã¨º ^Õ=`åâ◊OÉè∞í si`«ó
+¨_ƒç ~ù ü =Ô~~‚Â ü Ç¨Ï$^•MÏº`«O ^•fiÉèÏºO t~° Lni`«"∞£ I
tMÏ-+ì̈aóè ã¨=ÚkÌëêì =ã¨fi~Ô ó‚Â Hõ=K«O=∞`«O
ÑÖK«a~è̂ fl„`« =∂MÏº`«O „uaè~G ° =Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
528 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
+¨_`
Õ Õ `å~°âH◊ ÍÎº^•º „Ç¨VÍ^ŒºO`åó ã¨*Ï`«Ü∞« ó
JOQÆ=∞O„`åó ã¨=ÚkÌëêì Ü«∞^è•=^ÕtÌ HÀ`«"Î ∞≥ óÿ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 18= Ñ¨ @ Å=∞#O^Œ
ã¨^•t=Ùx T~°fi÷ =„Hõ=Î Ú Ü≥ÚHõ¯ „Ñ¨^•è # =∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#q. WÑ¨Ù_»∞
^ŒH˜∆}=„HõÎ=ÚÜ≥ÚHõ¯ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ#, ™œ=∂º`«‡Hõ =∞O„`«=ÚÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_»∞
K«∞#flq.
k=º*Ï˝#=Ú ##∞„QÆÇÏ≤ OK«∞ ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ =∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flq. Wk 36 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ HõÅk.
=∞#∞ó – FO Ç„ Ï‘ O ^ŒH}
∆˜ Ï=¸~°Ü
Î ∞Õ `«∞Éèºí O, =@=¸Å x"åã≤<,Õ
^è•º<≥·Hõ x~°`åOQÍÜ«∞ #"≥∂ ~°∞„^•Ü«∞ â◊OÉèí"Õ „Ç‘ÏO FO I
â◊√Hõ |∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó I FO c[O – „Ç‘ÏO â◊H˜Îó I
^ŒH˜∆}Ï=¸iÎ ~°∂Ñ¨ â◊OÉèí∞ˆ~Ì=`å I
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 6 { 2 { 8 { 8 { 5 { 3 JHõ~∆ =° ÚÅ`À
JOQÆ<åºã¨=∂K«iOKåe. P^ŒºO`«=ÚÅO^Œ∞ FO „Ç≤ÏO – „Ç¨O KÕ~åÛe.
L^• – FO „Ç‘ÏO ^ŒH˜∆}Ï=¸~°ÎÜÕ∞ „Ç¨O Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó I
=∞iÜ«Ú =∞O„`«=ÚÖ’x 34 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞, XH˘¯Hõ¯ ^•xx t~À
– ÅÖÏ@ – 2 <Õ„`« – 2 „â’„`« – 2 QÆO_»ãÅ÷¨ – 2 <åã≤HÍ~°O„^èŒ –
=ÚY – Hõ~ã° O¨ kä – HõO~î° – 2ãÎ̈# – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – <åaè – Hõ\ ˜ – QÆ∞Ç¨Ïº
– áê^ŒãÖ^èŒ∞ÅO^Œ∞ 34 JHõ∆~°=ÚÅ#∞Oz, FO „Ç‘ÏO`À ã¨=∞ã¨Î
=∞O„`«=Ú#∞ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ "åºÑ¨H<õ åºãÖ KÕÜ∂« e. J@∞ Ñ≤=∞‡@ WÖÏ
^è•ºxOKåe. L^• – ''FO „Ç‘ÏO ^ŒO #=∞ó – t~°ã—≤ —
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 529
^ŒH}
∆˜ Ï ^è•º#=Ú
â’¡II ¿ÇÏ=∂K«Å `«>Ë~°"Õ∞º ã≤^ŒúH˜#fl¿ãq`Õ
qq^è„Œ ^Œ∞=∞ âßMÏaèó ã¨~fi° `À "åi`å`«¿Ñ I
ã¨∞Ñ¨Ù+≤Ê`≥· ~°¡`å*ÏÖˇ· ~åt¡+ì̈ ‰õΩã¨∞=∞„^Œ∞"≥∞ÿó
tÖÏq=~° x~°K æ Û« ù xfl~°…~å xÅ ¿ãq`Õ I
QÍÜ«∞^£ Éè$í OQÍOQÆ<åãÖ¿Ñ¶∞ #$`«º^£ |i› HõÔŒ |ˆH
‰õÄ[`üHÀH˜Å ãÖ¿Ñ¶∞# =ÚYsHõ$`« kOQÆ∞‡MË I
Ñ¨~ã° Ê¨ ~° qx~°∞‡HõÎ =∂`«û~°º=∞$QÆ¿ãq`Õ
P^≥ºÂ ó â◊√HÍ^≥ºÂ ~°∞‡xaè~[° „ãÖ ã¨=ÚÑ¨ã` ÷≤ Õ I
Ñ¨Ù~°O^Œ~=° ÚMˇ~ˆ· "Ì ó·≥ ¿ã"åÜ«∂`≥· ifiÖ’H˜Ò«
=@=$HõO∆ =∞Ç¨ÏŸ„KåÛùÜ∞« O Ñ¨^‡Œ ~åQÆÑÖ¨¶ ’[fiÅ"£∞ I
QÍ~°∞`«‡`«=∞Ü≥∞ÿ ó Ñ¨„`≥i· fla_≥· ~°∞Ñ¨â’aèÒ«
#=~°`fl« =∞Ü«∂HõÖÊÂ̌ ~°O¡ |=∂<≥· ~°ÅOHõ$`«"∞£ I
â◊$}fikƒù̂~fi^Œâß„™êÎ}˜ â◊√Hõ=$O^≥· ifl¿+q`«O
ãÖ™ê~°`å=∞ qKÕÛ^ù Œ ‰õΩâ◊Å KåÛùÜ∞« =∞^Œ∞ƒù`"« ∞£ I
qzO`«º `«ãº¨ =¸Å¿ã÷ ~°`fl« ã≤OÇ¨ã¨<âÕ √◊ ÉèË
Pã‘#=∞q∞`åHõÅÊO â◊~K ° Û« O„^Œ xÉèÏ##"£∞ I
ã¨∂Ü Î ∞« =∂#O =ÚxQÆ}~ÿ̌ ü k=º*Ï˝<åaèÖÏ+≤aóè
ãÖã¨‡~ˆ [˚Q` Æ å=∂^ŒºO ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ =∞=ºÜ«∞"£∞ I
â’¡II ÔH·ÖÏ™ê„kxÉèíO â◊âßOHõâH◊ Åõ ã¨∂Êù~[°̊ \ ˚ Ï=∞O_çÒ«
<å™êÖ’Hõ# `«`Ê« ~°O „u#Ü«∞#Ü«∞O g~åã¨<å^è•ºã≤`"« ∞£ I
=Ú„^•@OHõ ‰õΩ~°OQÆ*Ï#∞qÅã¨`åÊ}Õ „Ñ¨ã<¨ åfl##O
HõHÍ∆ |^Œú Éè∞í [OQÆ=∞O =Úx=$`«O=O^Õ =∞¿ÇÏâ◊OÑ¨~"° ∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
530 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÃÑ=· ∞O„`«=Ú#∞ 3 ÅHõÅ∆ 20 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, H©~∆ q° ∞„t`« uÅÅ`À
^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ ÑÖKåHõ~∆ ° q^è•#=ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ
áê^•ºk LÑ¨Kå~°ÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e.
=∞O„`«ãk≤ xú á⁄Ok# Ñ≤=∞‡@, ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, aèHÍ∆ @#KÕ rqOK«∞K«∂
XHõ <≥Å=~°‰Äõ ~ÀE 1008 ™ê~°∞,¡ =∞O„`«[ÑÖ KÕÜ∂« e. ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
ã¨~°fiâßG "åºMÏº# ã¨=∞~°∞÷_»∂, *Ï˝x Ü«∞QÆ∞#∞.
„ÉÏÇ≤Ï‡ – Ãã·O^èŒ=Å=}O – `≥ÖÏ¡"åÅ∞ – =ã¨ – ‰õΩ+¨ªO –
q∞iÜ«∂Å∞ – <åQÆ~=° ÚÃãÅÎ ∞ – UÅ‰õΩÅ∞ – Hˆ ã¨~=° ÚÅ∞ K«∂~°=‚ ÚKÕã,≤
24 Ñ¨Å=ÚÅ „ÉÏÇ‘Ï‡~°ã=¨ Ú`À, <≥~Úº`À HõeÑ≤ =O_ç Ñ¶∞¨ $`«â+ı =¨ ÚQÍ
^•xx kOKåe.
^•xx ã¨Ê $tOK«∞K«∂ 10"ÕÅ∞ [Ñ≤OKåe. nxx ~ÀE, H˘kÌ
H˘kÌQÍ ¿ãqOz#KÀ, â◊s~°=Ú#‰õΩ `Õ[ã¨∞û, =∞#ã¨∞#‰õΩ UHÍ„QÆ`«,
PÜ«Ú=Ù =$kú á⁄O^Œ∞#∞.
=∞~˘Hõ ^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎ =∞O„`=« Ú
â’¡II „Ñ¨}"ÀÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O Ñ¨âßÛ`ü `«`ÀÉèQí =Æ `Õ Ñ¨ÔŒ
VıÜÚ« `«O ^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎO =∞Ç¨ÏºO "Õ∞^è•=Ún~°Ü∞Õ `ü I
„Ñ¨Ü«∞K«Ûù~î°^ŒfiÜ«∂O`À-Ü«∞O ^•fiqOâ◊`«ºHõ∆~À=∞#∞ó
=Úxâ◊Û`«∞~°∞‡Yâ◊ÛOù ^À QÍÜ«∞„f ^Õ=`å=∞<Àó I
^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎ~åMÏº`À "Õ^"Œ åºMÏº# `«`Ê« ~°ó
`å~°~°∞^≥Âúó ã¨fiÔ~·~ü nÔ~Â…ó +¨_çƒù~°OQÍx HõÅÊÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 22 JHõ∆~°=ÚÅ,
=∞~˘Hõ ^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 531
=∞#∞ó – FO #"≥∂ÉèíQÆ=`Õ ^ŒH˜∆}Ï=¸~°ÎÜÕ∞ =∞Ç¨ÏºO "Õ∞^ä•O

„Ñ¨Ü«∞K«Ûù™êfiÇ¨ I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKèO« ^Œó I ^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎ̂~=Ì `å I FO c[O –
™êfiÇ¨â◊HóÎ̃ I FO PO FO – FO DO FO W`åºk „Ñ¨}=Ñ¨Ù\˜`«
n~°ã… fi¨ ~°=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºãÖ KÕã,≤ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II ã¨Ê\
ù H˜ ~õ [° `« =~°O‚ =∞øHÎ̃H=© ∞Hõ∆ =∂ÖÏO
J=∞$`«HÅõ â◊q^•º *Ï˝#=Ú„^•ó Hõ~å„ÔQó· I
q^è$Œ `«qq^èÉŒ ∂íè +Ö ^ŒH}
∆˜ Ï=¸iÎg∞_Õ II
ÃÑ·=∞O„`«=Ú#∞ XHõ ÅHõ∆ [ÑÖKÕã≤, „|Ç¨Ï‡K«~°º xÜ«∞=∞=Ú`À
Ñ¶∞¨ $`«ãÇ¨ Ï≤ `« Ñ¨^‡Œ =ÚÅ#∞ ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O KÕÜ∂« e.
`«~∞° "å`« Ñ‘~åî ~°Û# PK«iOKåe.
â’¡II ã¨~°ã¨fifO "åK«Ü«∞OfO Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ ã¨ã‡≤ `å##O
„|Ç¨‡}O ã¨#HõO Ñ¨âßÛ`ü ã¨#O^Œ#=∞`«ó Ñ¨~"° ∞£ I
ã¨#`ü ‰õΩ=∂~° <å=∂#O â◊√HõO "åºãÖ QÆ}âË fi◊ ~°O
ã≤^QúŒ OÆ ^è~Œ fi° Ü≥∂wO„^Œ q^•º^è~Œ Q° } Æ Ï<£ |Ç≤Ïó I
ÉÏ¿ÇÏº Ö’ˆHâ◊fi~å#ˆ~Û`ü =„*Ï^•ºÜ«Ú^èŒ ãÖÜ«Ú`å<£
W`«O÷ Ñ¨Ó*Ïkaèó ã≤^úÕ =∞O„`Õ-ã≤‡<£ ™ê^èHŒ À`«=Î ∞ó I
.............................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <åÅ∞QÆ ∞ kâ◊ Å O^Œ ∂
JOQÆÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e. J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞, =∞O^Œã‡≤ `«Ü∞ÿ≥ Ñ¨ÙãÎ̈H=õ Ú
K«^∞Œ =ÙK«∞#fl ã¨~ã° fi¨ ux, „|Ç¨Ï‡ – ã¨#Hõ – ã¨#O^Œ# – ã¨#`ü ‰õΩ=∂~° –
â◊√Hõ – "åºã¨ – QÆ}âË √◊ Å#∞ JiÛOKåe. Ñ¨„`«=ÚÅ |Ü«∞@ ã≤^úŒ –
QÆO^è~Œ fi° – Ü≥∂wO„^Œ – q^•º^è~Œ ° QÆ}=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
532 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ ^èiŒ Oz# Ö’HõáêÅ∞~°#∞ JiÛOKåe.
ã≤káú ⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, Jaè=∞O„u`« [Å=Ú`À ™ê^èºŒ =ºH˜xÎ Jaè¿+HÕz#,
ãÖÑ¨^Œ – q^Œº – H©iÎ – P~ÀQÆº=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞. HõO~î=° Ú=~°‰Ωõ
hà◊Ö¡ ’ xÅ|_ç 49 ~ÀAÅ∞, ~ÀE ã¨ÇÏ¨ „ã¨[Ñ¨=Ú KÕã#≤ Q˘Ñ¨Ê Hõq`«fi
â◊HÎ̃ ã≤kúOK«∞#∞.
Q“sáê~° ≈ fi ã≤ ÷ ` « ^Œ H ˜ ∆ } Ï=¸iÎ x Éè Ï qOK« ∞ K« ∂ , Nc[
ãÖÑ¨Ù\˜`=« ÚQÍ, =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕã#≤ (~ÀE 10 "ÕÅ∞) JkèHõ ãÖÑ¨^Œ
aèHÍ∆ #fl=Ú Éè∞í lOK«∞K«∂, 20"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz# âßG"åºMÏº# ã¨=∞~°∞÷
_»QÆ∞#∞.
hÅHõO~î° =∞O„`=« Ú
â’¡II Ö’Ç≤Ï`À-QÍflºã¨#ó ã¨^ÀºaO^Œ∞=∂<£ „Ñ¨^=Œä ∞O`«`ó«
kfifÜ«∞O =Ç≤Ïflc[™ê÷ n~å… âßOfO^Œ∞ Éè∂í +≤`ó« I
`«$fÜ«∞O ÖÏOQÆÖò ã¨sæ =∞O„`À c[„`«Ü∂« xfi`«ó
hÅHõO~îå`«‡Hõó „áÈHÀÎ q+¨^fiŒ Ü«∞ Ç¨Ï~°ó Ñ¨~ó° I
Ç¨Ï~°^fiŒ Ü«∞O =Ç≤Ïfl*ÏÜ«∂ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ÑïH©i` Î O«
HõÑi¨ <Ì Õ ~îÜ
° Ú« QÆàO◊ t~À=∞O„`« L^•Ç¨Ï$`«ó I
hÅHõO~îåÜ«∞ ~î° ^ŒfiO^ŒfiO tMÏ=∞O„`« L^•Ç¨Ï$`«ó
HÍÅ‰õÄ@ Ñ¨^™Œ êºO`Õ q+¨ÉHíè } ∆õ VıÜÚ« `«"∞£ I
Ç¨ïOÑ¶\ ¨ ò Hõ=K«=∂k+ì̈O q^ŒfikƒùsflÅ HõO\˜<Õ
™êfiÇ¨O`« =∞G"Õ∞`åx ÑÖKåOQÍx =∞<Àifi^Œ∞ó I
=¸i÷fl HõO~ˆ î Ç¨Ï$^ŒOÉè’*Ë „Hõ=∂nƒ[„`«Ü∞« O #º¿ã`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 533
`«`ó« ã¨=∂Ç≤Ï`À Éè∂í `åfi hÅHõO~îO° qzO`«Ü∞Õ `ü I

ÅHõ„∆ `«Ü∞« O [¿Ñ#‡O„`«O `«^âÌŒ ßOâ◊O ã¨ãi¨ Êëê
Ç¨ÏqëêAÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨=∞ºH± ãÖã¨¯$`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
â‹"· ÑÕ ~ˆ‘ î Ü«∞*Ë^#Õ O =∞$`«∞ºO[Ü«∞ q^è•#`«ó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ =¸_»Hõ∆~°=ÚÅ
hÅHõO~î° =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – „áÈO „hO ~î°ó I
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<Õ K≥ÑÊ¨ =ÅÜ«Ú#∞.
Ç¨Ï~°™êfiÇ¨ – Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«Ú #=∞ó I
HõÑïÌ<Õ™êfiÇ¨ – t~°¿ã™êfiÇ¨
hÅHõO~îåÜ«∞™êfiÇ¨ – tMÏÜ≥ÿ∞=+¨\ò I
HÍÅ‰õÄ@q+¨ÉHíè } ∆õ ÏÜ«∞ ™êfiÇ¨ – Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ïO I
hÅHõOiî<Õ ™êfiÇ¨ – J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò
D q^è=Œ ÚQÍ ÑÖKåOQÆ <åºã¨=Ú KÕã,≤ =∞O„`«=ÚÖ’x =¸_»∞
JHõ~∆ =° ÚÅ#∞, t~À – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕã≤ hÅHõO~î∞° x
ÉÏÖÏ~å¯Ü«Ú`« `Õ[ãÖ ^è$Œ `« [\ÏE>ËO^Œ∞ YO_À[fiÅO
<åˆQO„^óÂ≥ Hõ$`« Éè∂í +¨}O [Ñ¨=\©O â◊¥ÅO HõáêÅOHõ~Ô ó· I
Y\ÏfiOQÆO^Œ^`Œè O« u „ <Õ`„ « qÅã¨`ü ÑÖKå##O ã¨∞O^Œ~O°
"åº„Ñ¶¨∞`«fiH± Ñï^è•# =∞|˚xÅÜ«∞O N hÅHõO~î°O Éèí*Ë II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞, 3 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶¨∞$`«q∞„t`« Ç¨Ïqã¨∞û`À
^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ â‹=· Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ t"å~°Û# KÕÜ∂« e. ã≤kú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
q+¨ Ç ¨ Ï ~° } ã¨ = ∞~° ∞ ÷ _ » Q Æ ∞ #∞. Jaè = ∞O„u`« [Å=Ú`À ™ê^è Œ º =ºH˜ Î x
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
534 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Jaè¿+HÕz#, q+¨q=Ú‰õΩ_Î Q» ∞Æ #∞. D =∞O„`«=Ú HÍÅ‰õÄ@ q+¨=Ú#∞
‰õÄ_® J=∞$`«=Ú=Öˇ KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞#∞.
t=zO`å=∞}˜ =∞O„`=« Ú
â’¡II Jyfló ãÖ=~°Î HÍk`«º ~åxÖ∫+¨+ª̈ aO^Œ∞=∞`ü
zO`å=∞}˜ iuMÏº`«O c[O ã¨~fi° ã¨=∞$kú^"Œ ∞£ I
HÍâ◊ºáÈ =Úx~åMÏº`«â◊ÛùO^À-#∞+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«O
J~°<÷ åsâ◊fi~°ó „áÈHÀÎ ^Õ=`åO [QÆ`åO Ñüó I
~ˆ á¶êk=ºO[<≥ó· +¨_ƒç óù ‰õΩ~åº^ŒOQÍx +¨\ò „Hõ=∂`ü
UHõÅHõO∆ [¿Ñnƒ[q∞`«O÷ =∞O„f qzO`«Ü∞Õ `ü I
JÜ«Ú`«O =∞^è∞Œ <å ã≤HÔ ÎÂ ~°∞Ç˚ ï¨ Ü«∂uÎÅ`«O_»∞Öˇó·
â‹·"Àk`Õ Ü«∞*Ë`ü Ñ‘ˆ~î „áêQÆOÔQ·ó +¨_çƒùsi`≥·ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨ Ù _» ∞ L`« Î ~ ° = „Hõ Î
„Ñ¨^•è #"≥∞#ÿ t=zO`å=∞}˜ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – ´~ü„=Ü«∞øO I (Hõ∆=∞=~°Ü«∞Ü«¸O) (XˆH JHõ∆~°OQÍ
Ñ¨ÅHÍe)
HÍâ◊ºÑ¨|∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó I J~°÷<åsâ◊fi~À ^Õ=`å I
~ˆ á¶Èc[O – THÍ~°ó â◊HóÎ̃ I
=∞O„`«=ÚÖ’x ~° – Hõ – +¨ – ~° – Ü«∞ – =∞, c[=ÚÅ`À
+¨_O» QÆ <åºã¨=∂K«iOz, WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II hÅ„Ñ¨"åà◊ ~°∞z~°O qÅã¨`ü „u<Õ„`«O
áêâß~°∞}À`«ÊÅ HõáêÅ „uâ◊¥Å Ç¨ÏãÎ̈"∞£ I
J~åúOaˆHâ◊=∞xâ◊O „Ñ¨qÉèHí Îõ Éè∂í +Ö
ÉÏÖËO^Œ∞ |^Œ=ú Ú‰õΩ@O „Ñ¨}=∂q∞~°∂Ñ¨"∞£ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 535
ÃÑ· =∞O„`« = Ú#∞, XHõ ÅHõ ∆ [Ñ≤ O z, =∞^è Œ ∞ q∞„t`«

uÅ`«O_»∞Å=ÚÅ`À, Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ â‹=· Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞, JOQÍ^Œ∞Å#∞ „Ñ¨^=Œè ∂=~°}=∞O^Œ∞, ~°
– Å – = – â◊ – +¨ – ã¨ – Ç¨Ï – Hõ∆ =~°=‚ ÚÅ#∞ kfifÜ«∂=~°}=Ú
#O^Œ∞#∞, J+¨=ì ∂`«$HõÅ#∞ `«$fÜ«∂=~°}=Ú#O^Œ∞#∞, =„*Ïk PÜ«Ú^èŒ
ã¨ÇÏ≤ `« kHÍÊÅ∞~°#∞ K«`∞« ~å÷=~°}=Ú#O^Œ∞# JiÛOKåe.
D =∞O„`«=Ú `Õ[ã¨∞û – Ü«∞â◊=Ú – q^•º – ãÖÑ¨^ŒÅ#∞
J#∞„QÆÇÏ≤ OK«∞#∞. „uHÀ} T~°fiú ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ „ÑüÖ’=∞ ã¨fi~°=ÚÅ`À
ãÖÑ¨Ù\˜`«=Ú KÕã≤# zO`å=∞}˜ c[=Ú edOKåe. ^•x |Ü«∞@
"Õ+`ì≤ =« ÚKÕã,≤ PÃÑ· +¨\òHÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~° – Hõ – +¨ – =∞ – ~° – Ü«∞,
=~°=‚ ÚÅ∞ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕÜÚ« K«∂, Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú á⁄Ok# "åx
t~°ã∞¨ ûÃÑ· D Ü«∞O„`«=Ú#∞Oz#, P"Õâ=◊ Ú `˘Åy ã¨fiã¨∞_÷ Q» ∞Æ #∞.
16 JK«∞ÛÅ`À ãÖÑ¨Ù\˜`=« Ú KÕã#≤ ~î° =~°=‚ Ú #∞O_ç, J=∞$`«=Ú
„ã¨qOK«∞K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOz#, qëê~°∞xÎ H˜ q+¨=Ú `˘ÅQÆ∞#∞.
„uHÀ}=∞^èŒº=∞O^Œ∞ ™ê^èŒº<å=∞=Ú, Hõ~°‡ edOz ÃÑ·# ˆ~Ñ¶¨
edOKåe. ^•xÃÑ· +¨\òHÀ}=Ú`À P"Õ+`ì≤ =« Ú KÕã≤ HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ''~°O——
edOKåe. =∞~°Å „ÑüÖ’=∞=ÚQÍ ^•xÃÑ· 16 JK«∞ÛÅ∞ edOz "Õ+`ì≤ O«
KÕÜ«∂e nxx ––––– Ü«∞O^Œ∞ áêuÃÑ\˜ì#, ™ê^èŒº=ºH˜Î =â◊=iÎQÍ
#∞O_»∞#∞.
Ñ¨Ù`«bÎ Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ=Ú
â’¡II =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ü«ÚHˆ #Î âßeÑ≤¿+ì# Ñ¨Ù`«bÎ O
Hõ$`åfi „Ñü+≤` ª « „áê}ÏO qÉè[í ºAÇ¨ïÜ«∂^Œfij I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
536 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
„u"åã¨~°=∞<Õ<≥·= ™ê^èŒºã¨Îã¨º =jÉèí"Õ`ü
=∞HÍ~°Q` Æ « ™ê^è•ºYº =∞#Åã¨÷ QÆ^•Ç¨ÏfiÜ«∞"£∞ I
„u"åã¨~=° ∞<Õ<=·≥ ™ê^èºŒ ãÎ̈ãº¨ =j Éè"í `
Õ ü
=∞HÍ~°Q` Æ « ™ê^è•ºYº =∞#Åã¨÷ QÆ^•Ç¨ÏfiÜ«∞"£∞ I
K«O„^ŒQOÆ K«`∞« ~°„¿ãÎ} \ÏO`«HÀ}Ë# "Õ+` ì≤ O«
c[O`åO|∂Å Ñ¨„`«ãO÷¨ „Ñ¨[ÑÖÎ =∞#∞<å-=Ú<å I
ÉèHí `
∆˜ O« <åâ◊Ü∞Õ `«û=∞ºH± t~À~ÀQÆO # ãÖâ◊Ü∞« ó
ed`åfi|O^è∞Œ r"Õ# „uHÀ}O c[ QÆiƒù`"« ∞£ I
J„`« =Ç≤ÏflOã¨=∂^è•Ü«∞ ã¨=∞ºQÍ~å^èºŒ ^Õ=`å"£∞
AÇ¨ïÜ«∂`ü Hõ$`«ãO¨ áê`«O ãïÊëêëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – aÜ« ∞ ºÑ¨ Ù Ñ≤ O _ç Ö ’
„u=∞^èŒ∞~°=ÚÅ∞ HõeÑ≤, ÉÁ=∞‡QÍ KÕÜ«∂e. ™ê^èŒº=ºH˜Î <å=∞=Ú`À
^•xÜ«∞O^Œ∞ „áê}„Ñü+ª̈ KÕÜ∂« e. ^•xx qÉèlí Oz =¸_»∞~ÀAÅ∞ D
=∞O„`«=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ =â◊=∞QÆ∞#∞.
`«=∞Åáê‰õΩÃÑ· ~Ô O_»∞ =∞HÍ~°=ÚÅ=∞^èºŒ D =∞O„`«=Ú edOz
™ê^èºŒ <å=∞O KÕ~åÛe. Ñ≤=∞‡@ ~ÀQÆO¿Ñ~°∞ ^•xÃÑ· ~ˆ Ñ¶¨ KÕ~åÛe. ^•xH˜ 4
HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~îO° ~îO° edOz, =∞^èºŒ Ö’ ~îO° `À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. nxx
™ê^èºŒ =ºHÎ̃H,˜ uxÑ≤Oz# ~ÀQÆ x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
=∞O^•~°ÑÙ¨ +¨Ê~°ã=¨ Ú`À „uHÀ}=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’ zO`å=∞}˜
c[=Ú edOz, J~°<ú åsâ◊fi~°∞x ^è•ºxOz, <Õu`À 108™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜÚ« K«∂, âı+Ñ¨ ∞¨¶ $`«=Ú#∞ XHõ áê„`«Ö’ K«Å∞¡`∂« , z=~°QÍ P Ñ¶∞¨ $`«=Ú`À
„uÖ’Ç¨Ï LOQÆ~=° Ú#∞ `«_Ñç ,≤ ^•xx ^èiŒ Oz, Hõ$`åºk „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞
#tOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 537
zO`å=∞}˜ Ü«∞O„Ò«
â’¡II T~°fiú =Ç≤Ïfl ~°ÇÏ≤ `«O =∞#∞"Õ∞#O =Ç≤ÏflˆQÇ¨ÏÜ«ÚQÆàı ÑïÖËYº
Jyfl=∞„ã≤Î+¨µ =∞Ç‘ÏÑ¨Ù~°g`«O Ü«∞O„`«"Õ∞`« ^Œ∞k`«O „QÆÇ¨Ï"≥·i I
Jyflc[ Åã¨`À¯} „uHÀ}ed`Õ ^è$Œ "Õ
â◊~å"Õ HõÑÖ≤ Ï*Ïº|˚ ã¨∂„`«nÑÖ „Ñ¨q#º¿ã`ü I
+¨µ>Ë<#·≥ O Ñ≤^•è Ü«∂-ã¨º Ñ¨$¿+ª Ü«∞O„`« q∞^ŒOeMË`ü
Éè∂í `å~°Î =∞„`« ãÖ™ê÷Ñº¨ zO`å=∞}˜ =∞#∞O [¿Ñ`ü I
`«=∂ qâ◊º Hõ} ∆ Ï<£ =ÚOKÕ^£ „QÆÇÏ¨ ó „‰õÄ~À-Ñ≤ ã¨~fi° ^è•
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨ \ ’¯}=Ú edOz
T~°úfiˆ~Ñ¶¨ ~°Ç≤Ï`« zO`å=∞}˜ c[=Ú P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ^•xH˜ Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú edOz ^èiŒ Oz# „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞ x"åiOK«∞#∞.
(Hõ∆=∞Å=Ü«∞Ü«¸O)
Éè∂í ~°Ñ˚ „¨ `«=ÚÃÑQ· Íx, |OQÍ~°∞ – "≥O_ç~ˆ ‰õΩÃÑ· QÍx, Z~°∞Ñ¨Ù~°OQÆ∞`À
„uHÀ}=ÚÖ’ =∞O„`«=Ú edOz =∞^èºŒ Ö’ „Ñ¨}=O edOKåe. Ñ≤=∞‡@
HõÑÖ≤ Ï[º=∞O^Œ∞ `å=∞~° =uÎx "Õã≤ nÑÖ "≥eyOz ^•xÃÑ· =¸‰õΩ_»∞
=¸`« "ÕÜ∂« e.
P =¸‰õΩ_»∞ÃÑ· =∞O„`«=Ú edOz, ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ ^•xx `å‰õΩ`«∂
=∞O„`«[Ñ¨=Ú KÕã#≤ Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú, Éè∂í `«ÉÏ^èŒ `˘ÅQÆ∞#∞.
=∞<À~°^Œä Ñ„ ^
¨ Œ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II Hõ$âß#∞Éèí∞=#^ŒfiÜÕ∞ =∞<Àq∞=∞Oed`åfi
Ñ¨Ù#ãÎ̈ ^Œ„ã≤+Î µ¨ Ç¨ÏÖ’eMË`ü ã¨fi~°ÜÚ« QÆO`«`ó« ãÖkè+µ¨ I
^è$Œ "Õ} Ñï"Õ+` ì≤ O« ^è~Œ }
° Qˆ˜ Ç¨Ï =∞^èºŒ ã≤`
÷ O«
=∞<À~°^Œä Ñ¶Å¨ „Ñ¨ÔŒ Éè=í uÜ«∞O„`« "Õ∞`«#fl$}Ï"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
538 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\’¯}=Ú edOz,
=∞^èºŒ Ö’ zO`å=∞}˜ c[=Ú edOKåe. P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~° – Hõ –
+¨ – =∞ – ~° – Ü«∞ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOz, 8 ãÖ^è∞Œ ÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤
JK«∞ÛÅ#∞ ("≥Ú`«OÎ 16) edOKåe. PÃÑ· 4 kâ◊Å „Ñ¨}=O edOz,
"Õ+≤ì`«O KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡`« Éèí∂Ñ¨Ù~°O edOKåe. D Ü«∞O„`å~å^èŒ#,
^è•~°} =Å# ã¨=∞ãÎ̈ =∞<À~°^=Œä ÚÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
PÑ¨^Œ Q„ ÇÆ Ï¨ Ñ¶∞¨ fl Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II +¨\’¯}ÏO`«„ã≤HÎ À}Ë eY`«∞ =∞<Àq∞=∞O ™ê^èºŒ <å=∂Hõ~∆ å_èº» O
+¨\’¯}Ë+¨fiOQÆ=∞O„`å<£ =ã¨∞^Œà◊ q=ˆ~+¨ì =∞O„`åHõ∆~å}˜ I
g`«OÉÏ¿ÇÏº HõÖÏaèã^Î̈ #Œ ∞ Ñï=$`«O HÍkaè~åºkaè
ã¨Î`ü H∆“}©aOÉË# Ü«ÚHõÎO #$Ç¨Ïi=∞#∞Ü«Ú`«O Ü«∞O„`«=∂Ñ¨^£„QÆÇ¨ÏÑ¶¨∞fl"£∞I
ã¨fi~å=$`«=∞=ÚO=∞#∞O eY`«∞\ÏO`« =∞^èÕº`«`«ó
+¨_„» ã≤+Î µ¨ Ç¨ï`åâ◊#O `«^#Œ ∞ HÍk =Ô~~‚Â ü =$`«"∞£ I
^è~Œ åÑ¨Ù~°ÜÚ« Qˆ # `«<£ #$Ç¨Ïi c[Ü«ÚHÍÎ„ã≤} Î Ï
„Ñ¨"+Õ ` ì≤ =« Ú^•Ç¨Ï$`«O ^Œ∞i`« ~ÀQÆH$õ `åºÑ¨ÇÏ¨ "£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHÀ} Ñ¨^‡Œ =Ú edOz
=∞^èºŒ Ö’ =∞~˘Hõ „uHÀ}=Ú edOKåe. „uHÀ}=∞O^Œ∞ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú`À
=∞O„`«=Ú edOKåe. +¨\’¯}=ÚÅO^Œ∞ JOQÆ=∞O„`«=ÚÅ∞, +¨\’¯}=Ú
|Ü«∞@ J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞, ~° – Hõ – +¨ – =∞ – ~° – Ü«∞ – B – L
edOKåe.
PÃÑ· ^•x|Ü«∞@ 16 JK«∞ÛÅ#∞ „"åã≤, ^•xx "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
=∞~°Å, Hõ #∞O_ç =∞ =~°‰õΩ, Ü«∞ #∞O_ç Hõ∆ =~°‰õΩ Ô~O_»∞ =$`«Î=ÚÅÖ’
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 539
edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. PÃÑ· Éè∂í Ñ¨Ù~°O edOz <åÅ∞QÆ∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∞

#$ã≤OÇ¨Ïc[=Ú („H∆“O) edOKåe. D Ü«∞O„`«=Ú ã¨HÅõ PÑ¨^ÅŒ #∞,
„QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞ `˘ÅyOK«∞#∞.
D Ü«∞O„`«=ÚÃÑ· HõÅâ◊™ê÷Ñ#¨ KÕã,≤ JiÛOz, P ‰õΩOÉè[í Å=Ú`À,
~Àyx Jaè¿+HÕz#, Hõ$`åºkÉÏ^èÅŒ ∞, JaèKå~° „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
+¨\òHÀ} =∞^èŒº=∞O^Œ∞ ~î° =~°‚=Ú`À, =∞O„`«=Ú ãÖÑ¨Ù\˜`«=Ú
KÕã≤ edOKåe. P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ~ˆ Ñ¶¨ edOKåe. ^•xÃÑ· Hõ #∞O_ç Hõ∆
=~°‰Ωõ =$`«=Î ÚQÍ edOz ^•xx "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. D Ü«∞O„`«=Ú
‰õÄ_® „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ #∞, „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ#∞ x"åiOK«∞#∞.
t= `«∞O|∞~°∞ c[=Ú
â’¡II HõH∆ Í~À =∂yflÑ¨=# "å=∞Hõ~å‚~÷° K«O„^Œ"å<£
LHõOÎ `«∞O|∞~°∞ c[O `«∞ÜÕ∞# ã≤^ºŒè Ou ™ê^èHŒ Íó I
+¨_n£ ~°… ÉèÏ*Ï c*Ë# +¨_O» QÍx HõÅÊÜÕ∞`ü
HõH∆ Í~° ~°ÇÏ≤ `«Oc[O „Hõ=∂[˚Éãíè Ç¨ ¨ xfi`«"∞£ I
K«`åfii ^Õg c*Ïx ^Õ"Àº *Ë̋Ü∂« W=∂ó „Hõ=∂`ü
[Ü«∂MÏº q[Ü«∂ Ñ¨âßÛ^Œl`å Kå-Ñ¨~ål`å I
c[=∞OQÆ∞o+¨µ#ºã¨º Hõ~"° ∂≥ ~ü "åºÑ¨HOõ `«`ó«
Hõxëêªk+¨µ q#º¿ãº`ü +¨_O» QÍx `«ÖÏ=kä I
^Õ=O^Õgó ã¨fic*Ïk Hõxëêªk+¨µ q#º¿ã`ü
áê^•<£ =¸~å÷=kä #º¿ãº`ü =Ú+≤<ì å- =Ü«∞"Õ+µ¨ `«Ìü
`åÖÏÉèÏºO "åºÑ¨HOõ =∞~åº<£ =¸~å÷ k K«~} ° Ï=kè
+¨_O» QÍx `«`À #º¿ãº^Œº^ä• ™ê÷#O qâßÅnèó I
^Õ=O^Õ g~°º^è• Ñ¨Ó~°fiO =¸~å÷ ã¨fiÇ¨Ï$^ŒÜ∂« O|∞*Ë
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
540 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
<åÉè∫ QÆ∞¿ÇÏº „Hõ=∂<£ #º¿ãº`ü Ñ¨âßÛ^Õ=Ì O qzO`«Ü∞Õ `üI
ÅHõ∆=∂#O [¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«ûiÊëê-xfi`«O
=Hõº∆ =∂}Ë Ü«∞*Ë`ü Ñ‘~ˆ î ^Õ==∂=~°}óÿ̌ ã¨ÇÏ¨ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ t=Ùx `«∞O|∞~°∞
c[=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – ¢‰õ∆Ä‡º"£∞ (Hõ∆=∞~°Ü«∞TO)
|∞∞ëêº^Œ∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ#∞, `«∞O|∞~°∞xH˜ 4 ^Õgâ◊‰õΩÎÅ∞ HõÅ=Ù.
1. [Ü«∂ 2. q[Ü«∂ 3. Jl`å 4. JÑ¨~ål`å, giH˜ [ – Éèí – ã¨ –
Ç¨Ï J<Õ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ =∞ – ~° – Ü«∞ – "£∞ – J<Õ =~°=‚ ÚÅ∞
KÕiÛ#, ^Õg c[=ÚÅQÆ∞#∞.
Hõ – +¨ – =∞ – ~° – Ü«¸O J<Õ c[=ÚÅ`À ÑÖKåOQÆ∞m
<åºã¨=Ú, =¸Å=∞O„`«=Ú`À "åºÑ¨Hõ<åºã¨=¸ PK«iOKåe. =∞~°Å
=¸Å=∞O„`«=Ú`À áê^•k – t~À-O`«O (áê^Œ – *Ï#∞ – QÆ∞Ç¨Ïº –
<åaè – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – HõO~î° – =ÚY – t~°ã∞¨ û) <åºãÖ KÕÜ∂« e.
=∞~°Å ^Õ= – ^Õg c[=ÚÅ`À t~°ã∞¨ û #∞O_ç t~À – =ÚY –
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – <åaè – QÆ∞Ç¨Ïº™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=ÚKÕã,≤ `«∞O|∞~°∞x
~°HÍÎ Éèí q∞O^Œ∞ â◊HõÖÏ Éèí~°}O „u<Õ„`«O
Y\ÏfiOQÆáêâ◊ ã¨$}˜â◊√„Éèí Hõá¶êÅÇ¨ÏãÎ̈"£∞ I
"Õ^•##O zÑ≤\<˜ å ã¨=∞#~°… Éè∂í +Ö
~°HÍÎOQÆ~åQÆ ‰õΩã¨∞=∂Oâ◊√Hõ g∞â◊g∞_Õ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, P[ºÇ¨ÏŸ=∞O, Ç¨Ïqã¨∞û`À
KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ P=~°}Ï~°Û# PK«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 541
ã¨fi^ÕÇÏ¨ =∞O^Œ∞ Ñ‘~°î HõÅÊ#

â’¡II #Ñ¨ÙOã¨Hõ ã¨fi~Ô ~· ü q^•fi<£ ã¨fi~å^ŒºO`«^fiŒ ÜÕ∞# K«
^è~Œ å‡kHÍ# ^è~Œ å‡^•º<£ áê^•<£ QÍ„`å}˜ q#º¿ã`ü I
WHÍˆ~} #º¿ã`ü Ñ¨âßÛ`«#Î ∞ ~°∂áê<£ QÆ∞}Ï#^äŒ
âßO`åº`«`Ê« ~° =ˆ~#‚ =∂Ü«∂q^•º=∞ÜÕ∞„Hõ=∂`ü I
J^äŒ T~°fiú K«Ûù ^Õ#º¿ãº ^Œs÷ âı# `«`À-O|∞["£∞
ãÖ^èºŒ Hõ~Ô∆ ~· º° *Ë#‡O„f â◊H~Î© åfi=∂kHÍó „Hõ=∂`ü I
"å=∂O *ËºëêªO `«^•è ~“„n q∞KåÛùO *ÏfiÖÏã¨fi~°∂Ñ≤}ó©
U=O „Ñ¨Heõ Ê`ÕÑ~ˆ‘ î =¸iÎO=¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü I
P"åÇ¨ÏºÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O `«™êº=∂ =~°}ÿ̌ ã¨ûÇ¨Ï
JOQÍ=$`Õ |Ç≤Ï~ˆ gÌ ~ü kH± Ñ¨„`Õ+µ¨ ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ <åÅ∞QÆ∞ #Ñ¨ÙOã¨Hõ
=~°=‚ ÚÅ`À (|∞∞, |∞∂, , ), „Hõ=∞=ÚQÍ ^è~Œ ‡° – *Ï˝# – "≥~· åQÆº
– Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞, J – P – JO – Jó J#∞ =~°=‚ ÚÅ`À J^è~Œ ‡° –
J*Ï˝# – J"≥·~åQÆº – J<≥·â◊fi~°º=ÚÅ#∞ â◊s~°=Ú#O^Œ∞ <åºãÖ
KÕÜ«∂e.
L^• : J – P – JO – Jó – |∞∞ – J^è~Œ å‡Ü«∞ #=∞ó I
W – D – F – B – |∞∂ – J*Ï˝<åÜ«∞ #=∞ó I
L – T – U – S – – J"≥~· åºQÍÜ«∞ #=∞ó I
|∞∞ – |∞∂ – – J<≥â· fi◊ ~åºÜ«∞ #=∞ó I
=∞~˘Hõ q^è•#=ÚÖ’
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
542 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
|∞∞O ^è~Œ å‡Ü«∞ #=∞ó I
|∞∂O *Ï˝<åÜ«∞ #=∞ó I
O "≥~· åQÍºÜ«∞ #=∞ó I
O Sâ◊fi~åºÜ«∞ #=∞ó I Jx <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@, â◊s~°=Ú#∞ Ñ‘@=ÚQÍ ÉèÏqOz ã¨`åfik QÆ∞}=ÚÅ#∞
<åºãÖ KÕÜ∂« e. D – L – T =~°=‚ ÚÅ`À q^•º<åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
(Ô~O_»= Ñ¨@O K«∂_»O_ç) ãÖ^èºŒ Hõ~∆ =° ÚÅ∞ U – S – F – B Å`À
"å=∞ – *Ëº+ª̈ – ~“„k – WKåÛù â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e. g~°O`å
*ÏfiÖÏ ~°∂Ñ≤}∞Å∞.
'`«∞O|∞~°∞ Ü≥∂QÆÑ~‘ åî Ü«∞ #=∞ó—— Jx â◊s~°=Ú#O^Œ∞ Ñ‘~Ñ°î Ó¨ [
QÍqOz =¸Å=∞O„`«=Ú`À q„QÆÇÏ¨ HõÅÊ# KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ P"åÇ¨Ï#
– JOQÍ=~°} – kH± Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ [Ü«∂^Œ∞Å#∞ PÜ«∂ c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ`À
JiÛOKåe.
g~°O`å Z„~°x^ÕÇÏ¨ =Ú`À, ~°HQÎõ OÆ ^è•#∞ ÖËÑ#≤ ∞Öˇ,· Z„~°=G=ÚÅ∞
Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ ^èŒiOz, `åO|∂Å=Ú "Õã¨∞H˘x Ü«ÚO^Œ∞~°∞. JO`å
g}Ï"å^Œ# KÕÜ«ÚK«∞O^Œ∞~°∞. HÍ=∞Ñ‘_ç`«∞Öˇ· QÆifi`«∞Öˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
Dâß#ºHÀ}=Ú#∞O_ç „Ñ¨^HŒ } ∆˜ Ï„Hõ=∞=ÚQÍ PˆQflÜ«∞ HÀ}=Ú=~°‰Ωõ 4
^Œ∂uHõÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
^Œ∞~°ƒQù Í – ã¨∞ÉèQí Í – Hõ~åm – "≥∂Ç≤Ïh g~°O`å ^Àã≤e Ü≥Úyæ
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Dâß#ºHÀ}=Ú#∞O_ç „Ñ¨^ŒH˜∆}Ï „Hõ=∞=ÚQÍ PˆQflÜ«∞
HÀ}=Ú=~°‰Ωõ 4 ^Œ∂uHõÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
^Œ∞~°ƒQù Í – ã¨∞ÉèQí Í – Hõ~åm – "≥∂Ç≤Ïh, g~°O`å ^Àã≤e Ü≥Úyæ
Ü«ÚO^Œ∞~°∞. =ÚY=Ú HÕkH˜ =Oz q#„=∞=ÚQÍ Ü«ÚO^Œ∞~°∞. gi
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 543
=„™êÎÉèí~°}=ÚÅ∞ [Ü«∂^Œ∞Å =Öˇ<Õ Ü«ÚO_»∞#∞. gi c[=ÚÅ∞

„Hõ=∞=ÚQÍ â◊O – +Ö – ãÖ – Ç¨ÏO.
Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ ^èŒiOz#, Ö’HõáêÅ∞~°#∞
JiÛOKåe. W\ì̃ ™ê^è‰Œ Ωõ Å‰õΩ =¸_»∞ Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ Z^Œ∞~°∞ÖË^∞Œ .
"åÜ«Ú=∞O_»ÅOÖ’ JyflÑ¨Ù~°=Ú, ^•xÖ’Ñ¨Å D c[=Ú ™ê^èºŒ =ºH˜Î
t~°=ÚÃÑ· #∞#fl@∞¡ ã¨‡~°} KÕÜÚ« K«∂ [Ñ≤Oz#, ã¨=∞ãÎ̈ Éè∂í `« ÉÏ^èÅŒ ∂
x"å~°}=∞QÆ∞#∞. („Ñ¨^=Œè ∞ Ñ¨@ÅO K«∂_»O_ç)
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ `«∞O|∞~° t=Ù_»∞ „HÀ^èŒ=ÚQÍ #∞#fl@∞¡
ÉèÏqOK«∞K«∂ H©¡O ã¨Ç≤Ï`« `«∞O|∞~°∞ c[=Ú#∞ [Ñ≤Oz#, ™ê^èŒº=ºHÎ̃
"≥O@<Õ =â◊_Q» ∞Æ #∞.
Ç¨Ï$„^ÀQÆ=Ú – âßfiã¨~ÀQÆ=Ú – x"å~°} H˘~°‰Ωõ #$ã≤OÇ¨Ï c[
(H∆“O) ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ, `«∞O|∞~° c[=Ú`À Jaè=∞O„uOz# [Å=Ú, „áê`«ó
HÍÅ=Ú# ¿ãqOz# ~ÀQÆ=Ú x"å~°}=∞QÆ∞#∞. P~ÀQÆº=Ú ã≤kOú K«∞#∞.
â’¡II Hõ$`åfi#=Ñ¨^•`å‡#O =∞O_»ÅO `«„`«â’Éèí<å<£
HõÅâß<£ ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ #‡O„f #= Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ ÅHõ} ∆ Ï<£ I
=∞^èºÕ ^Õ=O Ü«∞*Ë`ü ã¨=∞ºH± ^Õgó Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ ‰õΩOÉèQí Íó
Wëêìfi HÀ}ã≤` ÷ å ^Œ∂f ~°a+è O≤ KÕ`ü Ñü„=`å"£∞ I
<ås™êÅÉè` í Õ Ñ¨Ù„`«O =O^è•º-Ñ≤ H˜=Ú`å-Ñ¨~å
Éè∂í `«H$õ `åº „QÆÇÏ¨ „^ÀÇ¨Ï âßOu^Œó ãÖÑ¨^•=Ç¨Ïó I
Jaè¿+HÀ-Ü«∞ =∂MÏº`À ~å*Ï˝O q[Ü«∞=~°#÷ ó
JO`«sƒ[O ã¨fi~°Q} Æ Åã¨`¯Õ ã¨~O° `«ãº¨ ÉÏÇ¨Ïº
^Õg ^Œ∂f =∞#∞Ü«Ú`«^àŒ O◊ kyfik‰õΩ∆ „Hõ"∞Õ } I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
544 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
HÍ^≥ºÂ ~ü =Ô~~‚Â =ü $`« =∞^äŒ |Ç≤Ï~°∂ƒù q∞ˆQ¿ÇÏ# g`«O
Ü«∞O„`«O „áÈHõOÎ ã¨HÅõ ã¨∞Y^ŒO ~ÀQÆH$õ `åº„QÆÇÏ¨ Ñ¶∞¨ fl"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – #=Ñ¨ ^ Œ =∞O_» Å O
xi‡OKåe. Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ q^è•#=ÚÖ’ H˘`«Î HõÅâ◊=Ú#∞ ™ê÷ÑO≤ z, =∞^èºŒ Ö’
^Õ"åkè^=Õ Ùx JiÛOKåe. Ñ¨Ó~åfik kâ◊ÅO^Œ∞ [Ü«∂^Œ∞Å#∞, HÀ}=Ú
ÅO^Œ∞ Hõ~åo "≥Ú^ŒÖˇ·# "åix ^Œ∂uHõÅ#∞ JiÛOKåe. P ‰õΩOÉèí
[Å=Ú`À Ü«∞[=∂#∞~åex Jaè¿+HÕz# P"≥∞ ãÖ`å=O`«∞~åÅQÆ∞#∞.
W\˜ì Jaè¿+Hõ=Ú=Å# Éèí∂`«ÉÏ^èŒ – JaèKå~° „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞,
„QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞, â◊`$« „^ÀÇ¨Ï=ÚÅ∞, W`«~° LÑ¨„^Œ==ÚÅ∂ x"å~°} =∞QÆ∞#∞.
W^Õ Jaè¿+Hõ=Ú#∞ áêÅ‰õΩxH˜ PK«iOz# ã¨~°fi„`« q[Ü«∞=Ú#∞,
[<å^Œ~} ° #∞ á⁄O^Œ∞#∞.
`«∞O|∞~°∞ Ü«∞O„`=« Ú
=ÚO^Œ∞QÍ J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ O xi‡OKåe. (HõiH‚ Öõ ’) =¸Å=∞O„`«O
edOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ JK«∞ÛÅ∞ ~Ô O_Õã≤ edOKåe. kQÆàÌ =◊ ÚÅO^Œ∞,
^Õg c[=ÚÅ#∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∞, ^Œ∂f c[=ÚÅ#∞ edOKåe.
PÃÑ· =$`«=Î Ú edOz HõHÍ~åk HõH∆ Í~åO`« =~°=‚ ÚÅ∞ edOz
"Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú edOKåe. W\˜ì Ü«∞O„`«=Ú ã¨~fi° q^èŒ
HÍ=∞#Å#∞ <≥~"° ~Õ ∞° Û#∞. ~ÀQÆ – Hõ$`åºk ÉÏ^èÅŒ #∞ x"åiOK«∞#∞.
Y_»~æ å=} =∞O„`=« Ú
â’¡II „Ñ¨}"À Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O Ñ¨âßÛ`ü Vı-O`«O Ñ¨â√◊ ÑüOÑ¨Ù#ó
`å~À#"≥∂Éè∂í `«Ñ^¨ OŒ `«`À-käÑ`¨ Ü
« ∞Õ ^è$Œ ="£∞ I
#"≥∂~°∞„^•Ü«∞ Ü«ÚQÆàO◊ Y_»~æ å=} â◊|` Ì ó«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 545
qÇ¨Ï~° kfi`«Ü∞« O Ñ¨âßÛ`ü ã¨~#° $`«ºÜ«ÚQÆO Ñ¨$^äHŒ ± I

â◊‡âß# Éè™í ê‡iÛ`åO`Õ â◊s~åÜ«∞ `«`ó« Ñ¨~"° ∞£
Ñ¶∞¨ O\Ï HõáêÅ=∂ÖÏk ^è~Œ åÜÕ∞u Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó I
"åº„Ñ¶∞¨ K«~‡° Ñ¨^™Œ êºO`Õ Ñï^è•<åÜ«∞ `«`Ê« ~°O
â◊âßOHõ Hõ$`« â◊ÉÏÌO`Õ âıY~åÜ«∞ `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
Hõ$+¨‚ ã¨~Ê° Ñ¨ÔŒ Ñ¨âßÛ`«`Î À Ü«∞*’˝Ñg¨ u<Õ
K«ÅÜ«ÚQÆ‡O =ÅæÜÚ« QÆ=∞x =~°HÎ áõ êe<Õ I
Ç¨Ï#Ü«ÚQÆ‡O `«`À Éè∂í `å<£ „`åã¨Ü∞« kfi`«Ü∞« O Ñ¨Ù#ó
Éè∂í Ü≥∂ =∞O_»Å=∞^èºÕ ™êº`ü Hõ@Ü«ÚQÆ‡O `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
~°∞„^•O‰õΩâı# â◊=∞Ü«∞ „Ñ¨"âÕ Ü ◊ ∞« Ü«ÚQÆO`«`ó«
P"ÕâÜ ◊ ∞« Ü«ÚQÆO Ñ¨âßÛK«ÛO_®ã≤ Ñ¨^gŒ ∞~°Ü∞Õ `ü I
^è~Œ åkèÑu
¨ ~°∞„^À-^äŒ *Ï˝ÑÜ ¨ ∞Õ `«ºyfl ã¨∞O^Œs
Y_»~æ å=} =∞O„`À-Ü«∞O ã¨Ñ` Î̈ ∂« º~°fiú â◊`åHõ~∆ ó° I
Éè∂í `åkè Ñ¨`Ü « ∞Õ ™êfiÇ¨ Ñ¨Ó*Ï =∞O„`À-Ü«∞g∞i`«ó
ã¨^•ºk ÑÖK« „Ç¨Ï™êfi_èº» HÍO`« c*ÏkHÍ<£ #º¿ã`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 170 JHõ~∆ =° ÚÅ
Y_»æ~å=} =∞O„`«=Ú K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. D =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz,
Éè∂í `å"Õâ=◊ Ú Ñ¨\ #ì̃ "åi t~°ã∞¨ `åH˜# ã¨fiã¨`÷ « HõÅ∞QÆ∞#∞. Wk Ñ¨Ó*Ï
=∞O„`«=Ú. D =∞O„`«=Ú`À t=Ùx Ñ¨ÓlOz ã¨^•ºk ÑÖK«c[=ÚÅ#∞,
ãäO^Œ∞=Ù`À ‰õÄ_ç# Y c[=Ú`À (YO) ÑÖKåOQÆ <åºã¨=∂K«iOKåe.
ã¨^•ºk ÑÖK«c[=ÚÅ`À – M’O – Mˇ·O – Y∞O – dO – YO –
Y_»~æ å=}=∞#∞ó – FO #=∞ó Ñ¨â√◊ Ñ¨`Ü « ∞Õ FO #"≥∂ Éè∂í `« JkÑ¨`Ü
« ∞Õ
FO #"≥∂ ~°∞„^•Ü«∞ Y_»æ~å=} qÇ¨Ï~° qÇ¨Ï~°, ã¨~° ã¨~°, #$`«º#$`«º,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
546 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â◊‡âß# Éèí™ê‡iÛ`« â◊s~åÜ«∞, Ñ¶¨∞O\Ï HõáêÅ =∂ÖÏk^è•~åÜ«∞,
"åº„Ñ¶¨∞K«~°‡ Ñï^è•<åÜ«∞, â◊âßOHõHõ$`«âıY~åÜ«∞, Hõ$+¨‚ ã¨~°Ê Ü«∞*’˝Ñ¨
gu<Õ, K«ÅK«Å, =Å∞æ=Å∞æ, Jx=~°ÎHõáêe<Õ, Ç¨Ï#Ç¨Ï#, Éèí∂`å<£
`„ åã¨Ü∞« `„ åã¨Ü∞« , =∞O_»Å =∞^èºÕ Hõ@ Hõ@, ~°∞^„ •O‰õΩâı# â◊=∞Ü«∞, Ñ
„ "
¨ âÕ ◊
„Ñ¨"Õâ◊Ü«∞, P"Õâ◊Ü«∞ P"Õâ◊Ü«∞, K«O_®ã≤, ^èŒ~åkèÑü ~°∞„^Œ *Ï˝Ñ¨Ü«∞
™êfiÇ¨ II
Dâß<åk ÑÖK«=¸iÎ <åºãÖ
â’¡II Dâß<å^•ºó ÑÖK«=¸sÎ ~ˆ ÇÌ Ï≤ =„ˆH+Î µ¨ K«„Hõ=∂`ü
+¨_£ n~°… aO^Œ∞Ü«ÚHˆ #Î HÍO`Õ <åOQÆ„H˜Ü∂« =∞`å I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Dâß<åk ÑÖK«=¸~°∞Î
Å#∂, t~À – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº – áê^Œ=ÚÅO^Œ∞, <åÅ∞QÆ∞
kâ◊Å∂ { T~°úfi=Ú#O^Œ∂, (=ÚY=Ú#O^Œ∞) PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
MÏO – vO – Y∂O – MˇO· – M∫O – Yó Jx +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ ã¨^•t=Ùx WÖÏ ^è•ºxOKåe.
Ñ¶∞¨ O\ÏHõáêÅã¨$}˜ =ÚO_»H$õ áê}MË@
Y\ÏfiOQÆâ¥◊ Å _»=∞~°∂#ÉèÜ í ∞« O ^Œ^•è #"£∞ I
~°HÍÎOQÆq∞O^Œ∞ â◊HõÖÏÉèí~°}O „u<Õ„`«O
ÑÖKå#<å|˚=∞~°∞}ÏO â◊√Hõg∞â◊g∞_Õ II
Y_»~æ å=} =∞O„`«=Ú 20 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ã¨=Ú
^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã≤ Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕÜ∂« e.
â’¡II ÑÖKåHõ∆~Àk`Õ Ñ‘ˆ~î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Y_»~æ å=}O
c*Ë#=¸iÎ‰Ωõ Ñ¡ óÎ≤ ™êº`ü `«`Hü ÍO`«O =∞#∞aO^Œ∞"£∞ I
JOQÍx ^Œà=◊ ¸ÖË+µ¨ ^Œ∂fó Ñ¨„`Õ+µ¨ ãÖÜ«∞*Ë`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 547
K«∞Å∞‰õΩO_®O „Ñ¨ãeö̈ hO `«$fÜ«∂O Hõ$+¨‚ Ñ≤OQÆàÏ"£∞ I

Ñ¶Å¨ ∞æhO \˜i\˜bO¡ K« ÑÖK«g∞O =∞O„`«=¸eHÍO
ã¨ÑgÎ̈ ∞Oâ◊OdhO Ñ¨âßÛ K«ÛO„^•OH˜`« [\Ïq∞=∂ó I
Ñ¨Ó~°fiÑ¨„`åk ã¨"ºÕ # Y_»~æ å=} =Å¡ÉÏè ó
SO„nO H“=∂iH©O „ÉÏÇ¨Ï‡O "å~åÇ‘ÏO "≥+· g‚¨ O Ñ¨Ù#ó I
"≥<· åÜ«∞H©OK« Kå=ÚO_®O =∂¿ÇÏjO k‰õΩ∆ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
^•fi~°áêÖÏ<£ Ü«∞*Ëk‰Ì Ω∆õ ^Òº^Òº„áêQÍk ^ÕtHõó I
~“„^Œ Ñ≤OQÆà◊ <å=∂<Ò ^Òfiâ◊‡âß# qcè+} ¨ ∫
^Œ$_è=» ~°O‚ Éè$í Oys\˜ =ÚnKåº=∞~°ÛÜÕ∞`ü Ñ¨Ù#ó I
P=∞~°HÌ õ =∞Ç¨HÍà∫ HÀ}áêÖÏ<£ Ü«∞*Ë`Ñü Ù¨ #ó
‰õΩOÉèHí ~õ =‚° ∞â’HÍYºO ÉèÖí Ï¡@O *Ï`«Ç¨ ~°H"õ ∞£ I
WO„^•kHÍ<£ Ö’HõáêÖÏ<£ ™êÜ«Ú^è•<£ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«` Î ó«
^èŒ∂Ñ¨náêkaè̂~Ì=O „Ñ‘}~Ú`åfi=∞¿ÇÏâ◊fi~°"£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨ O KåHõ ∆ ~ ° =∞O„`«
q^è•#=ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ, t= Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞, Y_»~æ å=}∞x Ñ¨ÓlOKåe.
M∫O c[=Ú`À q„QÆÇ¨Ï HõÅÊ#KÕã≤, J+¨ì^Œà◊=ÚÅ =¸Å=Ú#O^Œ∞
(ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞) JOQÍ=~°}Ñ¨Ó[, Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`«=∞^èŒº# ^Œ∂fÑ¨Ó[
KÕÜ∂« e. g~°∞ 8QÆ∞~°∞ ^Œ∂uHõÅ∞. gi ¿Ñ~°∞¡
1.K«∞Å∞‰õΩO_® 2.„Ñ¨ãeö̈ h 3.Hõ$+¨Ñ‚ O≤ QÆàÏ 4.Ñ¶Å¨ ∞æh 5.\˜i\˜b¡
6.=∞O„`«=∂eHÍ 7.â◊Odh 8.K«O„^•OH˜`« [\Ï
Ñ≤=∞‡@ 8=∞Ok Y_»~æ å=}∞x ÉèÏ~°ºÅ#∞ kQÆÅÌ =ÚÅ#∞O_ç „Ñ¨^HŒ }∆˜
„Hõ=∞=ÚÖ’ JiÛOKåe. 1.SO„n 2.H“=∂~°H© 3.„ÉÏÇ‘Ï‡ 4."å~åÇ‘Ï
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
548 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
5."≥·+¨‚g 6."≥·<åÜ«∞H© 7.Kå=ÚO_® 8.=∂¿ÇÏj. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~åfik
kâß„Hõ=∞=ÚQÍ W^Œ~Ì̂ ã≤ ^•fi~°áêÅ‰õΩÅ #iÛOKåe.
`«∂~°∞Ê# – ~“„^Œ, Ñ≤OQÆà◊√Å<Õ ^•fi~°áêÅ‰õΩÅ∞
^ŒH˜∆}=Ú# – â◊‡âß#, qcè+} ¨ ∞Å∞
Ñ¨tÛ=∞=Ú# – ^Œ$_è»Hõ~°‚, Éèí$Oys@∞Å∞
L`«Î~°=Ú# – P=∞~°ÌHõ, =∞Ç¨HÍà◊√Å∞
Ñ≤=∞‡@ PˆQflÜ«∂k HÀ}=ÚÅO^Œ∞
PˆQflÜ«∞O – ‰õΩOÉèíHõ~°‚
<≥·|∞∞u – Jâ’Hõ
"åÜ«∞=ºO – ÉèíÖÏ¡@
Dâß#ºO – *Ï`«Ç¨ ~°‰Ωõ Å #iÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#, WO„^•kÖ’HõáêÅ‰õΩÅ#∞,
=„*Ïk PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#, WO„^•k Ö’HõáêÅ‰õΩÅ#∞, t=Ùx ^è∂Œ Ñ¨
náêk LÑ¨Kå~°=ÚÅ`À#∞ JiÛOKåe.
â’¡II ÑÖK«„‰õÄ~åO^èŒ™ê ÉÏ¿ÇÏº `«`ÀÉè∂í `«|eO Ç¨Ï~ˆ `ü
U=O Ñ¨Ó*Ïkaèó ã≤^úÕ =∞O„`Õ =∞O„`«q^•O =~°ó I
<åâ◊Ü∞Õ `ü ã¨HÖõ Ï<£ Éè∂í `å<£ Hõ$`åº„QÆÇÏ¨ =∞Ç¨ÉèÜ
í ∂« <£
P^ÕâO◊ `«ãº¨ ‰õΩ~°fiOu Éè∂í `å cè`å =∞Ç¨`«‡#ó I
|Ç¨ï<åH˜q∞Ç¨ÏŸˆH#Î =∞O„`Õ}Ï <Õ# Éè∂í `«ÖË
ã¨^$Œ â’ <åã≤Î =∞O„`À-<Àº Éè∂í `«x„QÆÇÏ¨ ™ê^è<Œ Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – z=iQÍ ÑÖK« „‰õÄ~å#fl=Ú
Å#∞ (1. ÃÑ~°∞QÆ#flO, 2. ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç 3. Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù 4. ¿ÑÖÏÅ∞ 5. uÅÅ∞)
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 549
Éèí∂`«|eQÍ ã¨=∞iÊOKåe. D „Ñ¨HÍ~°=Ú Y_»æ~å=} =∞O„`Àáêã¨#

KÕã≤# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞, ã¨=∞ãÎ̈ Éèí∂`« – Hõ$`åº – „QÆÇ¨Ï ÉÏ^èŒÅ#∞ `˘ÅyOK«
ã¨=∞~°∞ú_»∞ JQÆ∞#∞. Éèí∂`« QÆ}=ÚÅ∞ ™ê^èŒ‰õΩx =â◊=~°∞ÎÖˇ· Ü«ÚO^Œ∞~°∞.
WOHÍ „Ñ¨`ÕºHõ=ÚQÍ K≥Ñ≤Ê Uq∞ Ñ¶¨Å=Ú? D =∞O„`«=Ú`À
ã¨=∂#"≥∞#ÿ k, Éè∂í `«x„QÆÇÏ¨ =Ú ™êkèOK«∞@Ö’ =∞~˘Hõ\ ˜ ÖË^∞Œ .
T#qOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ qOâ◊ó Ñ¨@Åó
J^äŒ JÑ¶∞¨ ’~° Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^ä•-aè^è•¿ãº- qkè=^ŒÑ¶¨∞’~åG=∞#∞`«Î=∞O
Ü«∞ã¨ºãÖã¨‡~°}Ï^Õ= ã¨~ˆ fi#â◊ºO`«∞ºÑ¨„^Œ"åó I
=∂Ü«∂ ã¨∞Êù~° ^ŒfiÜ«∞O Éè∂í Ü«∞ó „Ñ¨ã∞¨ Êù~° kfi`«Ü∞« O `«`ó«
Ñ¶∞¨ ’~°Ñ∞¨¶ ’~° ~°`~ˆ« `«ºO`Õ `«#∞~°∂Ñ¨ Ñ¨ÔŒ Ñ¨Ù#ó I
K«@ Ü«ÚQÆ‡O `«ÔŒ `Õ ™êº`ü „Ñ¨K@ « kfi`«Ü∞« O `«`ó«
HõÇÏ¨ Ü«ÚQÆ‡O ==∞^ŒfiO^ŒfiO `«`À |O^èŒ Ü«ÚQÆO Ñ¨Ù#ó I
Ñ¶∂¨ `«Ü∞« kfi`«Ü∞« O =~°‡ Ñ¶_¨ O» `«ó ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«ó
UHõÑO¨ Kåâ◊~À‚-Ü«∞=∞ Ñ¶∞¨ ’~åG =∞Ç¨=∞#∞ó I
JÑ¶∞¨ ’~À-ã¨º=Úxó „áÈHÀÎ K«ÛOù ^•O„u+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«O
JÑ¶∞¨ ’~°~∞° „^Œ ãÖkëÈì ^Õ=`å =∞O„`« q`«"Î ∞≥ óÿ I
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O ÑÖK«aóè „áÈHõOÎ t~°ó +¨_ƒç ~ù ∞° ^•Ç¨Ï$`«O
tMÏ ^Œâ◊ d~åMÏº`å `å=kƒùó Hõ=K«O =∞`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
550 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=ã¨∞=Ô~ó‚Â ã¨‡$`«O<Õ„`«O =∂™êÔ~~‚Â G ° g∞i`«O
=¸~°<÷ „Õ `åã¨º HõO~ˆ +î µ¨ Ç¨Ï$<åflÉèºí O ^è∂Œ ~°∞+¨µ „Hõ=∂`ü I
*Ï#∞[OÑ¶∂¨ Ñ¨^^Œ fiŒ O^Õfi ~°∞„^Œa<è åflHõ~Ô∆ ~· ü #º¿ã`ü
ÑÖK«aèâ◊ÛÑ¨Ù#ó +¨_çƒù~ü ^•fiÉèÏº=∞+ì̈ aè~°Hõ∆Ô~·ó I
K«`«∞~ü=Ô~Â‚ó +¨_»Ô~‚Ââ◊Û Hõ~°}ÿ̌ó Hõ~°}ÿ̌ó Ñ¨Ù#ó
K«`«∞iƒùó +¨_»Ô~Â‚â◊Û Hõ~°}ÿ̌ó Hõ~°}ÿ̌ó Ñ¨Ù#ó
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ã¨~°fi„âı+¨ª"≥∞ÿ#
''JÑ¶∞¨ ’~åG—— =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. nx ã¨‡~°} =∂„`«=ÚKÕ`<« Õ
ã¨HÅõ LÑ¨„^Œ==ÚÅ∂ `˘ÅQÆ∞#∞. Wk 51 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú.
=∞#∞ó –„Ç‘ÏO ã¨∞Êù~°ã¨∞Êù~°, „Ñ¨ã¨∞Êù~° „Ñ¨ã¨∞Êù~°, Ñ¶¨∞’~°Ñ¶¨∞’~°`«~°,
`«#∞~°∂Ñ¨, K«@ K«@, „Ñ¨K«@ „Ñ¨K«@, HõÇ¨Ï HõÇ¨Ï, ==∞==∞, |O^èŒ |O^èŒ,
Ñ¶¨∂`«Ü«∞ Ñ¶¨∂`«Ü«∞, Ç¨ïOÑ¶¨\ò II
JÑ¶ ¨ ∞ ’~° | ∞∞+≤ ó I „ u +¨ µ ì Ñ π Kè « O ^Œ ó I JÑ¶ ¨ ∞ ’~° ~ ° ∞ „ ^ À^Õ = `å I
Ç¨ÏÖ’c*Ïx – ã¨fi~åó â◊HõÎÜ«∞ó I (Ç¨ïOc[O – „Ç¨ÏŸO â◊H˜Îó Jx
Ñ¨^Œ‡áê^•Kå~°∞ºÅ∞)
=∞O„`«=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ 5 JHõ∆~°=ÚÅ`À Ç¨Ï$^ŒÜ«∞<åºã¨=Ú,
`«~∞° "åu 6 JHõ~∆ =° ÚÅ`À t~À<åºã¨=Ú, 10`À tY, 10`À Hõ=K«=Ú,
8`À <Õ„`«<åºã¨=Ú, 12`À JG<åºã¨=Ú PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ t~À –
<Õ„`« – =ÚY – HõO~î° – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – <åaè – eOQÆ – T~°∞ – 2 *Ï#∞
– 2 [OÑ¶∂¨ – 2 áê^Œ=ÚÅO^Œ∞, =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 11 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞
KÕã,≤ ÃÑ· 11 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∂ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
11 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ – 5 – 6 – 2 – 4 – 6 – 4 – 4 – 4 – 6 –
2 Ñ≤=∞‡@, JÑ¶∞¨ ’~°~∞° „^Œ∞x WÖÏ ^è•ºxOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 551
ã¨[ÅÑ¶∞¨ # ã¨=∂ÉèO í cè=∞^ŒORO u „ <Õ`„ O«

Éèí∞[QÆ^èŒ~°=∞Ñ¶¨∞’~°O ~°HõÎ=„™êÎOQÆ ~åQÆ"£∞ I
Ñ¨~â° √◊ _»=∞~°∞ Y_®æ<£ MË@HõO ÉÏ}Kåáœ
u
„ td #~°Háõ êÖË a„É`íè O« ÉèÏ=Ü«∂q∞ II
J~Ú`Õ JÑ¶∞¨ ’~°~∞° „^Œ∞x, ÉèÏqOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, =∂~°}O, „QÆÇÏ¨ ÉÏ^è•
q<åâ◊# HÍÅ=∞O^Œ∞ #Å¡x =~°‚=ÚQÍ#∞, =â◊ºHÍ~°º=∞O^Œ∞ Z~°∞Ñ¨Ù
=~°∞‚xQÍ#∞, =ÚHÎ̃ H˘~°‰õΩ `≥Å¡x ~°∂Ñ¨ÙxQÍ#∞ ^è•ºxOKåe.
Ñ¨Ù~°â◊Û~°}
â’¡II ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O Ñ¶∞¨ $`« ã≤HÔ ÎÂ ã≤Öó·ˇ â◊√Éè̌ó·
`«^âÌŒ ßOâ◊O „ÑÄÇ¨ïÜ«∂#‡O„f =∞O„`«ãº¨ ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
â‹"· ãÕ O¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ‘>,Ë +¨\Hò À}ÏO`«ã÷¨ ÑÖHõ*Ë
JOQÆÑÓ¨ *ÏOˆHã¨~ˆ +¨µ Hõ$`åfiÑ¨„`Õ+µ¨ `«`Ê« ~°"∞£ I
Ñ¨~â° √◊ O_»=∞~°∞O Y_»Oæ MË@O ÉÏ}O K« HÍ~°∞‡HõO
â◊¥ÅO HõáêÅO „Ñ¨Ü∞« *Ë^ëŒ êì„™êÎ}ºã¨º ^ÕtHõó I
^ŒàÏ„ˆQ+¨µ `«`ó« Ñ¨Ó*Ïº „ÉÏÇ¨‡º^•ºó „áÈHõÅÎ Hõ} ∆ Ïó
Ö’ˆHâß<£ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨âßÛ^•Ü«Ú^èó·≥ ÃãÂfió ã¨=∞xfi`å<£ I
Wu Ñ¨Ó*Ïk aèóã≤^úÕ =∞O„`Õ}Ï-<Õ# ™ê^ŒHóõ
Wëêì<£ „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ ‰õΩsfi`« ã≤^ºŒè O`Õ <å„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞, ÅHõ∆
[Ñ≤Oz P[ºã¨ÇÏ≤ `« uÅÅ`À, ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@
â‹=· Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞ =ÚO^Œ∞QÍ J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú, ^•xÃÑ· +¨\ò HÀ}=Ú,
^•xÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ ^•fi~°=ÚÅ K«`∞« ~°„ã¨=Ú xi‡OKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
552 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ JOQÆÑÓ¨ [, Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨~â° √◊ – _»=∞~°∞ –
Y_»æ – MË@Hõ – ÉÏ} – ^è#Œ ∞ãπ – â◊¥Å – HõáêÅ=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
^ŒàÏ„QÆÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åix Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ ^èiŒ Oz# Ö’HõáêÅ∞~°#∞, JiÛOKåe. WÖÏ Ñ¨ÓlOz#
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ =∞O„`«ãk≤ xú á⁄Ok Jcè+ì̈ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ#∞ ™êkèOK«QÅÆ _»∞.
â’¡II „Hõ=∂`ü ãïÊ~°™ê=∂~°æ uÅ ã¨~¬° Ñ¨ áêÜ«∞Ãã·ó
™ê*ˇºÂ ó ã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñ¨`ºÕ HõO Ü«∂q∞<åºO AÇ¨ïÜ«∂`ü ã¨∞nèóI
Ç¨ÏŸ"≥∂-Ü«∞O <å=ÜÕ∞`ü ã¨^ÀºÉè∂í `« Hõ$`åº^Œ∞ºÑ¨„^Œ∞"å<£
ã≤`« HÕâ◊√Hõ x~°∞Oæ _ô Ç¨ÏŸ=∂áê =∂~°ãæ O¨ Éè"í ó·≥ I
ã¨q∞^Œfi~Ô ó· Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ=∞ó Ñ¨Ó~°fi=^£ Éè∂í `«âßOu^Œó
Jáê=∂~åæ~Q° fiÆ ^èÜ Œ ∂≥ ó ÑÖK«Q=Æ ºã¨q∞H˜`
∆ åó I
ã¨q∞^èÀ AÇ¨ïÜ«∂`ü Hõ$+¨Ñ‚ O¨ K«=∂ºO xtãÖÜ«∞`«ó
Ñ¨$^äHŒ ± ã¨ÇÏ¨ „ã¨ÇÏ¨ Ç¨ÏŸ"Õ∞# Éè∂í `å<åO x„QÆÇÏ¨ Ÿ Éè"í `
Õ üI
„Hõ=∂`ü ãïÊ~°áê=∂~°æ ÑÖK«Q=Æ ºÇ¨Ïq~ü Ñ¶∞¨ $`≥ó·
Ç¨ï`åfi ã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñ¨`ºÕ HõO áê„`Õ ãÖáê`«Ü∞Õ `ü ã¨∞nèó
ãÖáê`« ãïÊëê ™ê^èºŒ O ÉèÏ=ÜÕ∞`ü Éè∂í `« âßO`«Ü∞Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – <≥~Úº – L`«~ˆÎ }˜ – uÅÅ∞
– `≥ÖÏ¡"åÅ∞ – áêÜ«∞ã¨=Ú g\˜x XH˘Hõ¯^•x`À <Õ~Ú HõeÑ≤,
~å„uÜ«∞O^Œ∞ XH˘¯Hõ¯\© "≥~Úº™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. JO^Œ∞=Å# Éè∂í `«
ÉÏ^èŒ – Hõ$`åº„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∂ #tOK«∞#∞.
`≥Å"¡ ∂≥ ^Œ∞QÆ – "åqe – L"≥∞‡`«Î – L`«~Î̂ }˜ ã¨q∞^ŒÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ #∂ Éè∂í `åk LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. L`«~Î̂ }˜ – J~°QfiÆ ^èŒ ( )
ã¨q∞^èÅŒ `À, ÑÖK«Q=Æ º=Ú`À „Ñ¨HÍ∆ à◊# KÕã,≤ Hõ$+¨Ñ‚ H¨ ∆õ ÑÖK«q∞ukè ~å„u,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 553
"≥Ü∞Õ ºã≤™ê~°∞¡ „Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ã¨HÅõ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∂ JaèKå~°
„H˜Ü∞« Å∂ #tOK«∞#∞.
„Hõ=∞=ÚQÍ <≥~Úº – L`«Îˆ~}˜ – ÑÖK«QÆ=º=ÚÅ`À =O_ç,
^•xÜ«∞O^Œ∞ <≥~Úº HõeÑ≤, "≥ÜÕ∞ºã≤™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤ PÇ¨ïu
âı+¨Ñ¶¨∞$`«=Ú#∞, =∞~˘Hõ áê„`«Ü«∞O^Œ∞ zeHÕK«∞K«∂ Ç¨ÏŸ=∂#O`«~°O
^•xx ™ê^èºŒ =ºHÎ̃H˜ WzÛ# Éè∂í `«ÉÏ^èŒ âßOuOK«∞#∞.
Ü«∞O„`« Hõ^#Œä O
â’¡II =∞^èºÕ â◊HOÎ̃ ã¨™ê^è•ºO ã¨fi~°Q}
Æ ã¨ÇÏ≤ `åOˆHã¨~ˆ +¨fi+ì̈=~åæ<£
Ñ¨„`åO`«~‡° O„`« =~å‚<£ eY`«∞ QÆ∞}q∞`å#„QÆ ^Õâ+ı µ¨ `«^fiŒ `üI
=~å‡„™ÈÎÖÏ¡ã≤ HÀ}Ë ^ŒÇÏ¨ #Ñ¨Ù~°ÜÚ« Qˆ HõeÊ`Õ Éè∂í Ñ¨Ù~°¿ã÷
Ü«∞O„`Õ-ã≤‡<£ „áêyfi^è•<å`ü Hõ$`«HõÅâ◊qkó ã¨~°fi^Œ∞óMÏÑ¨Ç¨sII
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JÑ¶ ¨ ∞ ’~° Ü « ∞ O„`« = Ú
q=iOK«|_»∞ K«∞#flk. =ÚO^Œ∞QÍ J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú edOKåe. ^•x
Hõi‚Hõ (=∞^èŒº) Ü«∞O^Œ∞ ™ê^èŒº – ™ê^èŒHõ – Hõ~°‡Å∞ edOKåe. Ñ≤=∞‡@
Hõ~°‡ã¨Ç≤Ï`« â◊HÎ̃ c[=Ú ëÈ_»â◊ã¨fi~° (16 JK«∞ÛÅ∞)=ÚÅ`À P=$`«O
KÕÜ∂« e. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ – Hõ – K« – @ – `« – Ñ¨ – Ü«∞ – â◊ – Å
=~°∞Åæ ∞ edOKåe.
J+ì̈Ñ¨„`«=ÚÅ =∞^èŒºÖ’ =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨∞Êù~° ã¨∞Êù~°#∞O_ç –
K«@ K«@ Ñ¨~º° O`«=Ú, 24 JHõ~∆ =° ÚÅÖ’ =¸_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ „Hõ=∞=Ú
8 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∂ edOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨„`å„QÆ ÉèÏQÆ=ÚÅO^Œ∞ =∞O„`«
âı+=¨ Ú „Ñ¨K@« „Ñ¨K@« #∞O_ç – Ñ¶∞¨ `«Ü∞« Ñ¶∂¨ `«Ü∞« =~°‰Ωõ 24 JHõ~∆ =° ÚÅÖ’
=¸_Õã≤ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
554 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ≤=∞‡@ J+¨^ì àŒ Ñ◊ ^¨ ‡Œ =ÚÃÑ· =ºuaè#fl +¨\òHÀ}=Ú edOz, Ç¨ïOÑ¶\¨ ò
edOKåe. Ñ≤=∞‡@ ^•xÃÑ· Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú xi‡OKåe. D Ü«∞O„`«=Ú#∞
HõÅâ◊=Ú#O^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ z, Ñ¨Ó*Ï^Œ∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz# ã¨HÅõ PÑ¨^ÅŒ ∞ –
ÉÏ^èŒÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
=∞~˘Hõ JÑ¶∞¨ ’~° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II +¨\’¯}Ë â◊HÎ̃~°O`«ó ã¨∞Êù~°Ü«ÚQÆà◊=$`å „Ñ¨ã¨∞Êù~° ^ŒfiO^ŒfiHÀ}Ë
t¡Ã+Âì ~°‡O„`«ãº¨ =Ô~ó‚Â ~°ãH¨ } õ K«`∞« ó+¨\ò K«`∞« ~ü"^Õ "Œ ^Õ ó·≥
+¨_çƒùóHõ¡áêÎ+ì̈Ñ¨„`«O ^ŒÇ¨Ï#Ñ¨Ù~°Ü«ÚˆQ <å=$`«O =~°‡Ñ¶¨_£ ÉèÏºO
~å[`ü HÀ}Ë# g`«O ^è~Œ }° ˜ Ñ¨Ù~°ÜÚ« QÆO Ü«∞O„`«=∂Ñ¶∞¨ ’~°"∞Õ `«`ü II
‰õΩ∆ „^ŒKÒ~°„QÆÇÏ¨ "åºà◊ Éè∂í `åÑ¨™ê‡~° <åâ◊#O
Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü ã¨=∂MÏº`«O ã¨~fi° ãÖÑ¨`ü „Ñ¨^•Ü«∞Hõ"∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞QÍ +¨\’¯} K«„Hõ=Ú
edOz, „Ñ¨ã∞¨ Êù~° J#∞ ^•xÖ’x XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú ~Ô O_Õã™≤ ê~°∞¡ edOKåe.
=∞^èŒºÖ’ ã¨∞Êù~° â◊|Ì=Ú`À ™ê^èŒº – ™ê^èŒ#Hõ~°‡ – ™ê^èŒHõ <å=∞=ÚÅ∞
„Ç‘ÏO c[ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ ãÖÑ¨Ù@=Ú KÕã≤ edOKåe.
^•xÃÑ· J+¨^ì àŒ H◊ =õ ∞Å=Ú edOz, q∞ye# =∞O„`«=ÚÖ’x, J#QÍ
Ñ¶∞¨ ’~° â◊|=Ì Ú#∞O_ç Ñ¶∂¨ `«Ü∞« Ñ¨~º° O`«=Ú 38 JHõ~∆ =° ÚÅÖ’ 6 – 4 –
4 – 6 – 44 – 6 – 6 JHõ~∆ =° ÚÅ∞ 8 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ edOKåe. PÃÑ·
+¨\’¯}=Ú edOz, „Ñ¨f HÀ}=Ú#O^Œ∞ ''Ç¨ïOÑ¶\¨ ò—— edOz, P=$`«O
KÕÜ∂« e. ^ŒÃÑ· <åÅ∞QÆ∞„Ñ¨H¯õ ÖÏ ~Ô O_»∞ Éè∂í Ñ¨Ù~°=ÚÅ∞ edOKåe.
D JÑ¶∞¨ ’~°Ü∞« O„`«=Ú ‰õΩ∆ „^Œ – ~ÀQÆ – KÀ~° – „QÆÇÏ¨ – ã¨~Ê° –
Éè∂í `« – JÑ¨™ê‡~° [#º ÉÏ^èÅŒ #∞ x"åiOz, ã¨HÅõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ ãÖÑ¨^ÅŒ #∞
WK«∞Û#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 555
áêâ◊√Ñ¨`åG =∞O„`=« Ú
â’¡II `å~À "åO`À ^è~Œ åãÖ™È÷ "å=∞<Õ„`ÕO^Œ∞ Éè∂í +≤`ó«
áê~À≈fi =Hõó Hõ~Ü ‚° Ú« `À =~å‡„™êÎO`«ó +¨_H» ~∆õ ó° I
=∞#∞ó áêâ◊√Ñ¨`å„™êÎM’º „QÆÇÏ¨ ‰õΩ∆ „^Œx"å~°}ó
+¨_ƒç ~ù =ü ~Ô ó‚Â +¨_O» QÍx Ç¨ïOÑ¶_¨ O» `≥ó· ã¨*Ïuaèó I
=~°‚ ÅHõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«Î ^ŒâÌ ßOâ◊`ó«
QÆ"ºÕ # ãïÊëê =∞O„f ãÖã¨¯$`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
â‹·"ÕÑ‘ˆ~î Ü«∞*Ë^ÕÌ=O „áêQÆOÔQ·~°+ì̈ =∂`«$aèó
WO„^•kaè~À¡áêÖˇó· =„*Ï^≥ºÂ ~åÜ«Ú^èã·≥ ` Î̈ ó« I
J<Õ#=∞O„u`«O `ÀÜ«∞O „QÆããÎ̈ º¨ =^Œ<HÕ ¿∆˜ Ñ`ü
J=Ú<å =∞O„u`å<£ ÉÏ}Ï<£ qã¨$*Ë`ü Ü«ÚkèÉ∂íè Ñüó I
[ÜÕ∞`ü Hõ} ∆ #Ë xdÖÏ<£ â◊`$« Ï<£ áê~°W÷ "åÑ¨~ó°
áêâ◊√Ñ¨`åG =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO j¡O Ñ¨â◊√ó Ç¨ïOÑ¶¨\ò I
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f Kè«O^Œó I NOc[O I Ç¨ïOâ◊HÎ̃ó I
Q„ Ç
Æ Ï¨ ~ÀQÍkÉÏ^• x"å~°}Ë qxÜ≥∂QÆó I
=∞O„`«=ÚÖ’x XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú`À +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOz WÖÏ
^è•ºxOKåe.
=∞^è•ºÇ¨fl~°¯ ã¨=∞„Ñ¨ÉèíO â◊t^èŒ~°O cè=∂@ìÇ¨™È[fiÅO
„`«ºHõ∆O Ñ¨#flQÆÉèí∂+¨}O tdtMÏâ◊‡„â◊¥ ã¨∞Êù~°#∂‡~°÷["£∞ I
Ç¨Ï™êÎÉÂ̌˚ó „utYO ã¨=Ú^Œæ~°=∞ã≤O â◊HÎ̃O ^Œ^è•#O qÉèí∞O
^ŒOë¢ êì cè=∞K«`∞« ~°∞‡YO Ñ¨â√◊ ÑüO k"åºG~°∂ÑÖ ã¨‡~ˆ `ü II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
556 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ 6 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, ãÖã¨¯ $`åyflÜ«∞O^Œ∞, ^ŒâßOâ◊
Ç¨ÏŸ=∞=Ú <Õu`À PK«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ â‹·=Ñ‘~î°=Ú#O^Œ∞
Ñ¨â√◊ Ñüx JiÛOKåe. JOQÆ=ÚÅ∞ – J+ì̈=∂`«$HõÅ∞ – Ö’HõáêÅ∞~°#∞
Ñ¨ÓlOKåe.
ÃÑ· =∞O„`«=Ú`À =∞O„uOz# [Å=Ú#∞ „QÆÇÏ¨ Ñ‘_`ç ,« Éè∂í `«Ñ_‘ `ç «
=ºHÎ̃ÜÚ≥ Hõ¯ =ÚY=ÚÃÑ· K«e#¡ , P ÉèÏ`å"Õâ=◊ Ú `˘Åy ÉÏ^èŒ x"å~°}
=∞QÆ∞#∞.
Jaè=∞O„uOz# ÉÏ}=Ú#∞, â◊`$« Ãã#· º=ÚÃÑ· „Ñ¨Ü∂≥ yOz#, JÑ¨~°
J~°∞x˚ =Öˇ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ q[Ü«∞=Ú á⁄O^Œ∞#∞.
Hˆ `
„∆ á« êÅ =∞O„`=« Ú
â’¡II =~å‚O`«º=∞ø aO^Œ∞Ü«ÚHõÎO Hˆ „∆ `«áêÖÏÜ«∞ Ç¨Ï$#‡#∞ó
`å~å^Àº =ã¨∞=~À‚-Ü«∞O Hˆ „∆ `«áêÅã¨ºH©i` Î ó« I
+¨_n£ ~°… ÉèÏ*Ï c*Ë# +¨_O» QÍ#ºã¨º Ü≥∂[ÜÕ∞`ü
|∞∞+≤~ü „|Ç¨‡Éè"í ^Õ ãŒ º¨ QÍÜ«∞„`«O KèO« ^Œ Di`«"∞£ I
Hˆ „∆ `«áêÖ’ ^Õ=`å áêÅÜÕ∞u â◊HsÎ̃ i`å
ÖHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O AÇ¨ïÜ«∂`«^Î âÌŒ ßOâ◊`ó« I
K«~∞° }ÏÑ¶∞¨ $`« ã≤Hˆ #Î `«`ó« Hˆ „∆ `Õâ=◊ ∞~°ÛÜÕ∞`ü
^è~Œ å‡kHõeÊ`ÕÑ~ˆ‘ î Ñ¨Ó~°fi=∞OQÍx Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
J#ÖÏYº=∞yflHÀâ◊O Hõ~åà◊O `«^#Œ O`«~O°
Ñ¶∞¨ O\Ï~å=O =∞Ç¨HÀÑÖ Ñ≤t`åâ◊Ü∞« ãÖ[˝H"õ ∞£ I
Ñ≤OQÆàÏHõ∆ =¸~°fi÷ Hˆ â◊O Ñ¨„`Õ+µ¨ Ñï`À Ü«∞*Ë`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 557
„Ñ¨^•è #=¸iÎ „Ñü=∂ <åfl<åÅOHÍ~°|O^è∞Œ ~å<£ I

Ö’HõáêÖÏOãÎ̈^„Œ ™êÎ}˜ Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°fiO „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü II
Hˆ „∆ `«áêÅ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – FO H∆“O ˆH∆„`«áêÖÏÜ«∞ #=∞ó
„|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„fKè«O^Œó I ˆH∆„`«áêÖ’^Õ=`å I áêÅÜ«Úâ◊HÎ̃ó I
H∆ÍO – H©∆O – ‰õ∆ÄO – ÔH∆ÂO – H∆“O – Hõ∆ó, J#∞ P~°∞c[=ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åº
=∂K«iOz WÖÏ ^è•ºxOKåe.
hÖÏO[<å„k xÉè= í ¸~°fiú Ñ≤âO◊ QÆ̂Hâ◊O
=$`ÀÎQ„ ÖÆ ’K«# =Úáê`«Î QÆ^•HõÖÏÑ¨"∞£ I
PâßO|~°O Éè∞í [QÆÉ∂íè +¨}=Ú„QÆ ^ŒORO
ˆH∆„`Õâ◊=∞^Œ∞ƒù`«`«#∞O „Ñ¨}=∂q∞ ^Õ="£∞ II
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, Ñ¶∞¨ $`« ã¨ÇÏ≤ `« áêÜ«∞ã¨=Ú`À ^ŒâßOâ◊
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe.
â‹=· Ñ‘~=°î ∞O^Œ∞ JOQÆÑÓ¨ [ – kâ◊Å Ñ¨„`«=ÚÅO^Œ∞, HÀ}=ÚÅO^Œ∞,
Ñ¨Ó~åfik„Hõ=∞=ÚQÍ, 1. J#Å 2. JyflˆHâ◊ 3. Hõ~åà◊ 4. Ñ¶∞¨ O\Ï~°= 5.
=∞Ç¨HÀâ◊ 6. Ñ≤t`åâ◊Ü∞« 7. Ñ≤OQÆÖÏHõ∆ 8. T~°fi÷ Hˆ â◊√Å#∞ JiÛOKåe.
g~°O`å Hˆ „∆ `«áêÅ∞x`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ ~°∂Ñ¨=~°=‚ ÚÅ∞ HõÅ"åÔ~· J<ÕHõ
JÅOHõ~å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz Ü«ÚO^Œ∞~°∞. Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞ PÜ«Ú^èŒ
ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ JiÛOKåe.
Hˆ `
„∆ á« êÅ |e=∞O„`=« Ú
â’¡II `«ÃãÂ‡ ã¨Ñï"å~åÜ«∞ |e"Õ∞`Õ# x~üÇÏ¨ ~ˆ `ü
Ñ¨Ó~°fi"Õ∞Ç≤Ï ^ŒfiÜ«∞O Ñ¨âßÛkfi^Œ∞+≤ ™êº`ü Ñ¨Ù~°^fiŒ Ü«∞"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
558 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ÉèOí [Ü«∞ kfi`«Ü∞« O Éè∂í Ü≥∂ #~°Ü Î ∞« kfi`«Ü∞« OÑ¨Ù#ó
`«`À qÑ¶∞¨ flÑ¨^^Œ fiŒ O^ŒfiO =∞Ç¨Éè̌~· =° `«`Ê« ~°"∞£ I
Hˆ „∆ `«áêÅ |eOQÆ$Ç¨Ï‚ ^ŒfiÜ«∞O áê=Hõ ã¨∞O^Œs
|e=∞O„`À-Ü«∞ =∂MÏº`«ó ã¨~fi° HÍ=∞Ñ¶Å¨ „Ñ¨^óŒ I
™ÈÑ¨ÔŒ â◊O |$Ç¨ÏuÊO_»O Hõ$`åfi ~å„u+¨µ ™ê^èHŒ óõ
ã¨‡$`åºÜ«∞^èÀHõOÎ Hˆ „∆ `ÕâO◊ `«ãº¨ Ç¨Ï¿ãÎ |eOÇ¨Ï~ˆ `ü I
|e<å-<Õ# ãÖ`«∞+ì̈ó Hˆ „∆ `«áêÅó „Ñ¨Ü∞« K«Ûu ù
HÍOuO "Õ∞^è• |ÖÏ~ÀQÆº`Õ[ó Ñ¨Ù+≤Ü ì ∞« â◊ó „tÜ«∞ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ Ñï"å~° ã¨Ç≤Ï`«
Hˆ „∆ `«áêÅ∞xH˜, D „HÕk =∞O„`«=Ú`À |e ã¨=∞iÊOKåe.
=∞#∞ó – UÇ≤ÏUÇ≤Ï q^Œ∞+≤ Ñ¨Ù~°∞Ñ¨Ù~°∞, ÉèíO[Ü«∞, ÉèíO[Ü«∞,
#~°ÎÜ«∞ #~°ÎÜ«∞, qÑ¶¨∞fl qÑ¶¨∞fl, =∞Ç¨Éè̌·~°= ˆH∆„`«áêÅ |eO QÆ$Ç¨Ï‚ QÆ$Ç¨Ï‚ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – |e ã¨ = ∞iÊOz#
™ê^è‰Œ Ωõ xH˜ ã¨~fi° q^è"Œ ∞≥ #ÿ =∞<À "åOKèÅ« ∂ <≥~"° ~Õ ∞° #∞. =∞iÜ«Ú =ºO[#O
(Ñ¨K«Û_ç)`À ‰õÄ_ç Éè’[#=Ú (J#fl=Ú)`À XHõ ÃÑ^ŒÌ Ñ≤O_»=ÚKÕã≤,
~å„uÜ«∞O^Œ∞, #Å¡‰Ωõ Hõ¯ #kè~ÀÇ≤ÏOz# Hˆ „∆ `«áêÅ∞x ^è•ºxOK«∞K«∂, J`«x
Z_»=∞KÕuÖ’x HõáêÅ=ÚÖ’ "ÕÜÚ« K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOz, UHÍO`« x~°̊#
ã¨Å÷ OÖ’ q_çzÃÑ\Ïìe. D |eKÕ ãÖ`«∞+¨µ_ì #·≥ , Hˆ „∆ `«áêÅ∞x J#∞„QÆÇÏ¨ =Ú
=Å# `Õ[ã¨∞û – "Õ∞^äŒ – |Å=Ú – P~ÀQÆº=Ú – Ñ¨Ù+≤ì – Ü«∞â◊=Ú –
ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞.
|@∞Hõ Éè̌~· =° =∞O„`=« Ú
â’¡II L^Œú̂~`ü |@∞HõO VıO`«O PÑ¨^∞Œ ^•ú~} ° O `«^•è
‰õΩ~°∞^ŒfiÜ«∞O Ñ¨Ù~ˆ O˝ `«O =@∞HõO `«O ã¨=Ú^Œ~ú̂ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 559
UHõqOâ◊`º« Hõ~∆ å`å‡ â◊H~Î̃ ∞° ^Àú =∞Ç¨=∞#∞ó

Jcè+ì̈ Ñ¶Å¨ ãÖã≤^ºÂ≥è H©~
° W`«`ó« ã¨∞~°áê^ŒÑó¨ I
|$Ç¨Ï^•~°}ºHõ |∞∞+≤âÛ◊ O^À-#∞+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«O
PÑ¨^∞Œ ^•ú~}° À ^Õ"À Éè̌~· "° À ^Õ=`å |∞^èó·≥ I
JOQÆ∞m^ÕÇÏ¨ =„ˆH+Î µ¨ =¸sÎ#º¿ãº^Œº^ä• Ñ¨Ù~å
ã¨^•ºk ÑÖK«„Ç¨Ï™êfi_èº» â◊HÎ̃ c[Ñ¨Ù~°ó ã¨~"° ∞£ I
=HÍ~°O ÑÖK«„Ç¨Ï™ê_èº» g∞âß<åk+¨µ Ü≥∂[ÜÕ∞`ü
+¨_n£ ~°… Ü«ÚHÍÎº â◊HÍÎº =HÍˆ~} K« `«^fiŒ `å I
JOQÍx *ÏuÜ«ÚHÍÎx „Ñ¨}"å^•ºx HõÅÊÜÕ∞`ü
`«ãº¨ ^è•º#O „`«^•è „áÈHõOÎ ™êufiHÍkqÉè^Ë ` Œ ó« I
=~°Å‚ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O Ç¨Ïqëêºj l`ÕO„kÜ«∞ó
`«^âÌŒ ßOâ◊O „ÑÄÇ¨ïÜ«∂uÎÖ·ˇ ~°‡^è∞Œ ~° ãÖÜ«Ú`≥ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 21 JHõ~∆ =° ÚÅ∞QÆÅ,
|@∞Hõ Éè~·ˇ =° =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. Wk ã¨~fi° q^Œ=ÚÅ HõÅÊ=$Hõ=∆ Ú
=O\˜k. (HÍm Láêã¨# j„Ñ¶∞¨ =ÚQÍ ã≤kOú K«=Öˇ##fl, =ÚO^Œ∞QÍ |@∞Hõ
Éè~·ˇ =° [Ñ¨=Ú `«ÑÊ¨ xãïQÍ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞ – "Õ∞_»=~°ÑÙ¨ ãÖÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü)
=∞#∞ó – „Ç‘ÏO |@∞HÍÜ«∞ PÑ¨^Œ∞^•ú~°}ÏÜ«∞ ‰õΩ~°∞ ‰õΩ~°∞,
|@∞HÍÜ«∞ „Ç‘ÏO I
|$Ç¨Ï^•~°}ºHõ|∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó I =Oc[O I „Ç‘ÏOâ◊HÎ̃ó I
Ñ≤=∞‡@ 5 JOQÆ∞à◊√ÅÜ«∞O^Œ∞, t~° – =ÚY – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – QÆ∞Ç¨Ïº
– áê^Œ=ÚÅO^Œ∞, JÖÏˆQ T~°fiú – Ñ¨Ó~°fi – ^ŒH} ∆˜ – L`«~Î ° – Ñ¨tÛ=∞=Ú
ÅO^Œ∞ =¸iÎ<åºã¨=Ú ÑÖK«„Ç¨Ïã¨fi=ÚÅ`À (F – S – L – W – J)
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
560 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
L^• – Ç„ Ï¨ ŸO Ç¨ÏŸO Dâß<åÜ«∞ #=∞ó – JOQÆ∞¿+ª
L^• : Ç
„ Ï¨ ŸO Ç¨ÏŸO Dâß<åÜ«∞ #=∞ó – t~°ã≤
=∞~°Å, +¨_£ n~°… =~°=‚ ÚÅ`À (P – D – T – S – B –
Jó) = c[O KÕiÛ „Ñ¨}= ã¨ÇÏ≤ `«OQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« k <åºãÖ KÕÜ∂« e.
L^• – FO Ç „ ¨ O "åO Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
FO „Ç‘ÏO gO t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
Ñ≤=∞‡@, |@∞HõÉèˇ·~°=Ùx ^è•ºxOKåe. D ^è•º#=Ú =¸_»∞
q^è=
Œ ÚÅ∞QÍ – ™êufiHõ – ~å[ã¨ – `å=∞ã¨ VÉ^Ëè = Œ ÚÅ`À #∞#flk.
™êufiHõ ^è•º#=Ú
â’¡II =O^Õ ÉÏÅO ã¨Êù\˜Hõ ã¨^Œ$â◊O ‰õΩO`«Ö’ÖÏ¡ã≤ =„HõÎO
k"åºHõÖÊÂ̌ ~°fl==∞}˜=∞Ü≥∞ÿ ó HÕH˜}© #∂Ñ¨Ù~å^≥ºÂ ó I
náêÎHÍ~°O qâ◊^=Œ ã¨#O ã¨∞„Ñ¨ã#¨ flO„u<Õ„`«O
Ç¨Ï™êÎÉÏ˚ÉÏè ºO =@∞Hõ=∂xâ◊O HÍÅ^ŒO_À^Œ^•è #"£∞ II
D ™êufiHõ ^è•º#=Ú =Å# JÑ¨=∞$`«∞º ^À+¨=Ú x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
PÜ«Ú – P~ÀQÆº=ÚÅ∞ ã≤kOú K«∞#∞.
~å[ã¨^è•º#=Ú
â’¡II L^Œº^£ ÉèÏã¨¯~° ã¨xflÉèOí „u#Ü«∞#O ~°HÍÎOQÆ~åQÆ„ã¨[O
¿ã‡~åã¨ºO =~°ÔŒ HõáêÅ =∞ÉèÜ
í ∞« O â◊¥ÅO^Œ^•è #O Hõ~Ô ó· I
hÅ„w==Ú^•~° Éè∂í +¨} â◊Ò« j`åOâ◊√ K«∂_À[fiÅO
|O^è∂Œ HÍ~°∞} "åã¨ãO¨ ÉèÜí ∞« Ç¨Ï~°O ^Õ=O ã¨^•ÉèÏ=ÜÕ∞II
`å=∞ã¨^•è º#O
â’¡II ^è•ºÜÕ∞hflÖÏ„kHÍO`«O â◊tâ◊HÅõ ^è~Œ O° =ÚO_»=∂ÅO =∞¿ÇÏâ◊O
kQÆfiGOÑ≤OQÆ̂Hâ◊O _»=∞~°∞=∞`« ã¨$}Õ Y_»æ áêâßÉèÜí ∂« xI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 561
<åQÆO Ñ¶¨∞O\ÏO HõáêÅO Hõ~°ã¨~°ã≤~°∞ÃÇ·Ï~ü a„Éèí`«O cè=∞^ŒO„+ì̈O

ã¨~åÊHõÅÊO „u<Õ„`«O =∞}˜=∞Ü«∞ qÅã¨`ü HÕH˜}#© ∂Ñ¨Ù~å_èº» "£∞II
~å[ã¨ ^è•º#=Ú =Å# ^è~Œ ‡° HÍ=∂~°=ú ÚÅ∞ ã≤kOú K«∞#∞. `å=∞ã¨
^è•º#=Ú =Å# â◊`$« ÉÏ^è,Œ „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. |@∞Hõ Éè~·ˇ =° =∞O„`«=Ú,
xÜ«∞=∞x+ª̈Å`À 21 ÅHõ∆Å∞ [Ñ≤Oz, áêÅ∞ – `Õ<≥ – â◊~°¯~åÜ«ÚHõÎ
uÅÅ∞ – Ç¨Ïqã¨∞û`À, ^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOKåe.
â’¡II ^èŒ~å‡^èŒ~å‡kaó Hõ¡¿ÑÎÑ‘ˆ~î ÑÖHõ[â’aè`Õ
+¨\’¯}ÏO`« „ã≤HÎ À}ã¨÷ "Àº=∞ÑÖHõ[ ãÖÜ«Ú`Õ I
=@∞HõO Ñ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O =¸iÎ=¸ÖË# HõÅÊÜÕ∞`ü
=¸ÖÏk ã¨^Àº*Ï`Õ# ^Õ==∂"åÇ¨ÏÜÕ∞`«` Î ó« I
"å=∞^Õ"#Õ =∞O„`Õ} ™êÎÑÜ ¨ ∞Õ `ü Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°O
=¸Å=∞O„`Õ} Hõ~=Î° ºO ™êxfl^èºŒ O `«^#Œ O`«~"° ∞£ I
JÑ¶∞¨ ’ˆ~} ã¨∞nèó ‰õΩ~åº`ü ã¨xfl~À^è#Œ =∞#O`«~O°
Ñ¨Ù~°∞ëêMËº#=∞#∞<å Ü≥∂x=Ú„^•O „Ñ¨^~Œ ≈° ÜÕ∞`ü I
^Õ"åÜ«∞ =O^Œ#O ‰õΩ~åº nâß<Õ# ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
U`«`ü ã¨~fi° O q^è•`«=ºO `«`<Î« £ =Ú„^•aè~å^Œ~å`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ J+¨^ì àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú
edOz, ^•xÖ’ +¨\òHÀ}=Ú, ^•xÖ’ „uHÀ}=Ú ^•xÖ’ J+ì̈=∂`«$HÍ
=∞Ü«∞ Hõ=∞Å=Ú edOKåe. Jxfl\˜H© |Ü«∞@ K«`«∞~°„ã¨ Éèí∂Ñ¨Ù~°O
xi‡OKåe.
=¸Å=∞O„`«=Ú`À – q„QÆÇ¨ÏÉèÏ=# —
ã¨^Àº*Ï`« =∞O„`«=Ú`À – |@∞HõÉ~·è̌ =° Ùx P"åÇ¨Ï# I
"å=∞^Õ= =∞O„`«=Ú`À – ™ê÷Ñ¨#
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
562 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=¸Å=∞O„`«=Ú`À – ™êxfl^èŒº ™ê÷Ñ¨#
JÑ¶¨∞’~°=∞O„`«=Ú`À – ã¨xfl~À^èŒ=Ú
`«`∞« Ê~°∞+¨ =∞O„`«=Ú`À – Ü≥∂x=Ú„^• „Ñ¨^~Œ ≈° #
^Õ==O^Œ#OKÕã,≤ Dâß# =∞O„`«=Ú`À – #=∞™ê¯~°O KÕÜ∂« e.
Jxfl =Ú„^ŒÅ∞ ‰õÄ_® K«∂Ñ≤ã∂¨ ,Î =∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
â’¡II Dâß<ån<£ Ü«∞*Ë^"ÌÕ å<£ <åºã¨=∂ˆ~} æ ^ÕtHõó
ã¨Hbõ Hõ~}
° O Hõ$`åfi Ü«∞*Ë<£ =¸sÎ~º° ^ä• Ñ¨Ù~å I
"Àº=∞ Ñ¨^‡Œ ^Œà+ı fi¨ ~ˆ Û ^Œã`≤ åOQÍk Éè̌~· "° å<£
Jã≤`åOQÆO ~°∞~°∞OK«O_»O „HÀ^è=Œ Ú#‡`«Î Éè̌~· =° "£∞ I
Hõáêe#O cè+} ¨ ÏYºO ãÖÇ¨~°O K«„Hõ=∂^Œ=¸<£
+¨\Hò À}Ë+µ¨ +¨_O» QÍx „Hõ"∞Õ }Ï-Éèíº~°ÛÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
Ñ¨Ó~åfinâß# Ñ¨~º° O`«O `«^ƒŒ Ç≤Ïó Ñ¨Ó[ÜÕ∞k=∂<£
_®H˜h Ñ¨Ù„`«HÍ<£ Ñ¨Ó~°fiO ~åH˜}© Ñ¨Ù„`«HÍOãÎ̈`ó« I
ÖÏH˜h Ñ¨Ù„`«HÍ<£ Éè∂í Ü≥∂ Ç¨H˜h Ñ¨Ù„`«HÍ<£ Ñ¨Ù#ó I
=∂eh Ñ¨Ù„`«HÍ<£ Ñ¨âßÛ^ÕgÌ Ñ¨Ù„`åO ãÎ̈`ó« Ñ¨~O°
J^äÀ=∂~°∞„^Œ =∂`«$Ï}ÏO Ñ¨Ù„`å<£ ^ŒH} ∆˜ `À Ü«∞*Ë`ü I
T~°fi÷ =ÚMÏºó ã¨∞`å#∂ˆ~fiú =∞^äÀ=ÚMÏºó ã¨∞`å#^èóŒ
Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞#‡O„f Ñ¨Ù„`«=~åæO GÜ≥∂^Œâ◊ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ <åºã¨„Hõ=∂#∞
™ê~°=ÚQÍ ã¨Hbõ Hõ~}
° =Ú KÕã,≤ Dâß<åk =¸~°∞ÅÎ #∞ Ñ¨ÓlOKåe.
L^• – Ç
„ Ï‘ O "ÀO Dâß<åÜ«∞ #=∞ó
„Ç‘ÏO "ÕO `«`«∞Ê~°∞ëêÜ«∞ #=∞ó – W`åºk
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 563
J+¨ì=∂`«$HÍÜ«ÚHõÎ Ñ¨^Œ‡=Ú#O^Œ∞ Jã≤`åOQÍk J+¨ìÉèˇ·~°=ÙÅ#∞

JiÛOKåe. 1. Jã≤`åOQÆ 2. ~°∞~°∞ 3. K«O_» 4. „HÀ^èŒ 5. L#‡`«Î 6.
Hõáêb 7. cè+¨} 8. ãÖÇ¨~° +¨\’¯}=Ú#O^Œ∞ +¨_»OQÆ=ÚÅ#∞
Ñ¨ÓlOKåe.
J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞Å=Ú |Ü«∞@ `«∂~°∞Ê#∞O_ç Dâß# Ñ¨~º° O`«=Ú 1.
_®H˜h Ñ¨Ù„`« 2. ~åH˜}©Ñ¨Ù„`« 3. ÖÏH˜h Ñ¨Ù„`« 4. HÍH˜hÑ¨Ù„`« 5. âßH˜h
Ñ¨Ù„`« 6. Ç¨H˜h Ñ¨Ù„`« 7. =∂ehÑ¨Ù„`« 8. ^Õg Ñ¨Ù„`«∞Å #iÛOKåe.
^ŒH˜∆}kâ◊Ü«∞O^Œ∞ L=∂Ñ¨Ù„`« – ~°∞„^ŒÑ¨Ù„`« – =∂`«$HÍÑ¨Ù„`«∞Å
#iÛOKåe. "≥Ú`«OÎ 11=∞Ok Ñ¨Ù„`«∞Å#∞ JiÛOKåe. ÃÑ#· T~°fiú =Úv
Ñ¨Ù„`«∞Å#∞, HÕ^Œ J^èÀ=Úv Ñ¨Ù„`«∞Å#∞ ‰õÄ_® Ñ¨ÓlOK«QÍ, "≥Ú`«ÎO
13=∞Ok J=Ù`å~°∞.
â’¡II `«^ŒƒÇ≤Ïó Ñ¨^Œ‡Ñ¨„`Õ+¨µ Ö’ˆHâ◊=@∞HÍ<£ Ü«∞*Ë`ü
„|Ç¨‡}© Ñ¨Ù„`«HOõ Ñ¨Ó~ˆ fi =∂¿ÇÏj Ñ¨Ù„`«"∞≥ âÿ fi◊ ~ˆ I
"≥+· g‚¨ Ñ¨Ù„`«HOõ ™œ"Õ∞º H“=∂s Ñ¨Ù„`«=∂xÖË
WO„^•}© Ñ¨Ù„`«HOõ Éè∂í Ü«∞ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü Ñ¨tÛ"Õ∞`«`ó« I
=∞Ç¨ÅH©‡∆ ã¨∞`«O Ñ¨âßÛ„^ŒHÀ∆ kt ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
"å~åÇ‘Ï Ñ¨Ù„`«HOõ Ü«∂"Õ∞º Kå=ÚO_® ã¨∞`«=∂#ÖË I
=@∞HÍ<£ ^Œâk◊ Hõfi∆ ~ˆ Û ^Õ#ú ∞HõO „uÑ¨Ù~åO`«HOõ
Éè` Ë åà◊O =Ç≤ÏfllÇ¨fiYºO HÍÖÏO`åYºO Hõ~åà◊H"õ ∞£ I
UHõáê^ŒO cè=∞^ŒO„+ì̈=∞K«ÅO Ç¨Ï@ˆHâ◊fi~°O
kQ∑ qkHõfi∆ O`« ~åàı+µ¨ NHõO~îån<£Ü∞« *Ë`ü Ñ¨Ù#ó I
„HÀnèâfi◊ ~åk Éè$í QÆfiO`å<£ `«^fiŒ ^•ƒ¿ÇÏº ã¨=∞~°ÛÜÕ∞`ü
`«`„« ã‘#Î fl‰õΩb âß^•º<£ ^ŒH} ∆˜ Ë Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
564 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =∞O^Œ∞
Ö’ˆHâ◊fi~°~°∂Ñ¨ÙÖˇ·# =@∞HõÉè̌·~°=ÙÅ#∞ Ñ¨Ó~°fikâ◊Ü«∞O^Œ∞ „|Ç¨‡}©Ñ¨Ù„`« –
Dâß#º=∞O^Œ∞ =∂¿ÇÏjÑ¨Ù„`« – L`«~Î =° ∞O^Œ∞ "≥+· g‚¨ Ñ¨Ù„`« – PˆQflÜ«∞
HÀ}=∞O^Œ∞ H“=∂sÑ¨Ù„`« – Ñ¨tÛ=∞=∞O^Œ∞ WO„^•yfl Ñ¨Ù„`« –
<≥·|∞∞uÜ«∞O^Œ∞ ÅH©∆ ‡Ñ¨Ù„`« – ^ŒH˜∆}=∞O^Œ∞ "å~åÇ‘Ï Ñ¨Ù„`«∞Å#∞ –
"åÜ«∞=º=∞O^Œ∞ Kå=ÚO_® Ñ¨Ù„`«∞Å#∞ JiÛOKåe.
^Œâk◊ â◊ÅO^Œ∞ 1. ^è#Õ ∞Hõ 2. „uÑ¨Ù~åO`«H,õ 3. Éè`Ë åà◊, 4. =Ç≤ÏfllÇ¨Ïfi
5. HÍÖÏO`« 6. Hõ~åà◊Hõ 7. UHõáê^Œ 8. cè=∞ ^ŒO„+¨ì 9. JK«Å
10. Ç¨@ˆHâ◊fi~°∞Å #iÛOKåe.
<åÅ∞QÆ∞ kâ◊Å∂, <åÅ∞QÆ∞ qkâ◊ÅO^Œ∞ 8 JO`«~åà◊=ÚÅO^Œ∞
16 ™ê÷#=ÚÅÖ’ NHõO~îå^Œ∞Å#∞ (2= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k) =∞~°Å
8 kâ◊Å∂ 8 qkâ◊Å∂, P ~Ô O_çO\˜ JO`«~åà◊=ÚÅ∂ "≥Ú`«OÎ 32
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞„HÀnèâ◊fi~åk – Éèí$QÆ∞Ñ¨~°ºO`«=Ú (2= Ñ¨@Å=ÚÖ’
K≥ÑÊ¨ |_ç<å~°∞) Ñ¨ÓlOKåe. ^ŒH}∆˜ kâ◊# #‰õΩbâßk =ÚQÆ∞iæ h JiÛOKåe.
â’¡II k"åºO`«iHõ∆ Éèí∂q∞ëêª<£ Ü≥∂wâß<£ â◊HãÎ̃ O¨ Ü«Ú`å<£
Ü≥∂yhaèó ã¨Ç¨ -Éèºí ~ˆ Û nâß<åyfl x„~°∞uã≤` ÷ å<£ I
Wu ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞^Õ=Ì O =@∞HõO „áÈHõÎ =~°‡Î <å
^è~Œ å‡~°ú HÍ=∞"≥∂H∆Í}ÏO Ñü~°ƒ=ù u =∂#=ó I
qÑ¶∞¨ flO^Œ∞~°Oæ ã¨=∂~å^èºŒ |eO^Œ`åfi q^è•#`«ó
HÍ=∂ºx™ê^èÜ Œ ∞Õ #‡O„f Ü«∞^èÀHÍÎ ã≤k=ú ∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
HÍ=∂ºx ™ê^èÜ Œ ∞Õ #‡O„f Ü«∞^èÀHÍÎO ã≤k=ú ∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü I
âßÅº#flOÑ¨ÅÅO ãïÊ~å¡*ÏK«∂~å‚x â◊~¯° ~å
QÆ∞_»q∞‰õΩ∆ ~°™êÑ¨ÓÃÑ·ó =∞^èfiŒ HÔ óÎÂ Ñïq∞„t`≥ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 565
Hõ$`åfi Hõ=à◊ =∂~å^èºŒ ^Õ=O „áêQÆ∞HõÎ =~°‡Î <å

~°HK
Îõ O« ^Œ# Ñ¨Ùëêfi^≥ºÂ iflt `«ÃãÂ‡ |eOÇ¨Ï~ˆ `ü I
`«`ó« ã≤^ºŒè Ou HÍ~åº}˜ |e<å-<Õ# =∞O„u}ó
AÇ¨ïÜ«∂`ü ãïÊëê=∞O„f Ü«∞^äÀHÍÎO ã≤k=ú ∂Ñ¨ÙflÜ«∂`üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ ã¨fi~À¡Hõ – JO`«iHõ∆
– Éè∂í Ö’Hõ =∞O^Œe Ü≥∂Qˆ â◊fi~°∞Å#∞, Ü≥∂Qˆ â◊fisÅ#∞ â◊HãÎ̃ Ç¨ Ï≤ `«=ÚQÍ
JiÛOKåe. g~°∞ Dâß# – PˆQflÜ«∞ – <≥~· ∞° u HÀ}=ÚÅO^Œ∞O^Œ∞~°∞.
W\ì̃ Ñ¨Ó[ KÕÜ«Ú ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ K«`«∞~°fi~°æ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞~°∞.
z=iQÍ q¿Ñ∞¶ flâ◊fi~°∞x – ^Œ∞~°#æ ∞ Ñ¨ÓlOz |e ã¨=∞iÊOKåe.
J#flO – =∂OãÖ – <≥~Úº – ¿ÑÖÏÅ∞ – ã¨`∞« ÑÎ O≤ _ç – â◊~¯° ~° – ÉˇÅO¡
K≥~‰° Ωõ ~°ãO¨ – JáêÊÅ∞ – `Õ<`≥ À Hõ|à◊=Ú KÕã≤ ~å„uÜ«∞O^Œ∞ ~°HKÎõ O« ^Œ#
– Ñ¨ÙëêÊ^Œ∞Å`À Ñ¨ÓlOz |e„Ñ¨^•#=Ú KÕÜ∂« e.
D q^è=Œ ÚQÍ |e ã¨=∞iÊOz# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨=∞ãÎ̈ HÍ~°º=ÚÅ#∞
™êkèOK«QÅÆ _»∞. <Õu`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
â’¡II =âßºÜ«∞ AÇ¨ïÜ«∂kÌ‰õ∆Ω â◊HõÖˇ·~°fiâ◊ÜÕ∞ [˚<å<£
AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¨Ù„`«ÖÏÉèÏÜ«∞ „Ñ¨Ñ¶¨ÙÖÂ̌¡ó ÔH·~°"≥·ó ã¨∞nèó I
^è#Œ ^è•<åºk ãÖÑ¨`ºÂ≥ AÇ¨ïÜ«∂uÎ Å`«O_»∞Öˇó·
aÅfi„Ñ¨ã∂¨ <≥~· ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂#‡Ç¨ÏfO qO^Œu„tÜ«∞"£∞ I
Ö’}ÿ̌~‡° ^è∞Œ ~°ãO¨ Oq∞„â‹· ~°fiâ◊Ü∞Õ ^£ =x`å[<å<£
=$+≤Hì Í"Õ∞# Ç¨ÏŸ`«=ºO "Õ`™« ê<åO ã¨q∞^Œfi~Ô ó· I
J<Õfl# AÇ¨ïÜ«∂xfl`«ºO ^è#Œ ^è•<åºk ãÖÑ¨^Õ
=âßºÜ«∞ AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f =∞^è∞Œ <å k=ã¨„`«Ü∞« "£∞ I
~ÀQÀH“Î +¨^ÇŒè Ï¨ Ÿ"Õ∞# ~ÀQÍ #â◊ºOu `«`ü Hõ} ∆ Ï`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
566 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ$`åº„^À¿ÇÏ „QÆÇÏ¨ „^À¿ÇÏ Éè∂í `åÑ¨™ê‡~° ãÖÉè"í Õ I
"åº„Ñ¶∂¨ l<Õ ã¨=∂ã‘<À AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«OuÖˇó·
Éè∂í `å^ŒÜ∞« ó Ñ¨ÖÏÜ«∞O`Õ <ÕHO∆õ `Õ `åOkâ◊O ÉèÜ í ∂« `ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ^è#Œ ^è•<åºk ãÖÑ¨^ÅŒ H˘~°‰Ωõ
uÅÅ∞ – aèÜ∞« ºO`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. =∂ˆ~_»∞ Ñ¶Å¨ =ÚÅ`À (Ñ¨ÓÅ`À)
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ ãÖÑ¨^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞. „u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« Å=}=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞O
PK«iOz#, „ã‘ÅÎ ∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
=~°‚=ÚHÀ~°∞"å~°∞ h\˜„Ñ¨|ƒe ã¨q∞^èŒÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ«∂e.
J#flÇ¨ÏŸ=∞O KÕã≤# ^èŒ#^è•#º=$kú, `Õ<≥`À =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ KÕã≤#
=jHõ~}° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
"≥^· ºŒ âßG=Ú#O^Œ∞ U ~ÀQÆ=ÚÅ‰õΩ, U =¸eHõÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#"À,
"å\˜x Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# P ~ÀQÆ=Ú x"å~°} JQÆ∞#∞. Hõ$`åºk
Jaè K å~° = ÚÅO^Œ ∞ , â◊ ` « $ „^ÀÇ¨ Ï =ÚÅO^Œ ∞ , Éè í ∂ `å"Õ â ◊ = Ú#O^Œ ∞
Ñ¨ÙeK«~‡° =ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx 10 "ÕÅ∞ =∞O„`«[ÑÖ KÕã#≤ , uÅÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ Jxfl ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
â’¡II Hõ$ëê‚+ì̈g∞O ã¨=∂~°Éèíº Ü«∂=`ü ™êº`«K Î Û« `«∞~°jÌ
uÖˇ·ãÎ̈O_»∞Åã¨q∞‡„â‹Âó =∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞ Ö’e`≥·ó I
„uã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñük#O AÇ¨ïÜ«∂`ü ãÖã¨¯$`Õ-#ÖË
=@∞ˆHâ◊fi~° =∞Éèíº~°ƒº ÉèíHõ∆ºÉè’[º Ñ¶¨ÖÏxfi`«"£∞ I
x`«ºO x"Õ^ºŒ <≥"· ^Õ ºŒ O =∞^èºŒ ~å„`Õ |eOÇ¨Ï~ˆ `ü
U=O Ñ≤`åfi „Ñ¨Ü∞« `«ó ã¨ÇÏ¨ „™ê}Ëº HõqOâ◊uó I
ã¨=∂Ñ≤Î k#¿ã ~å„`å=[O Ç¨Ï`åfi |eO Ç¨Ï~ˆ `ü
`«`ó« HÍ~°~Ú`å ~å*Ï `À+¨Ü∞Õ `åû^èHŒ Oõ ^è<Œ ó·≥ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 567
ã¨=∂Ñ≤Î k#¿ã ~å„`å=[O Ç¨Ï`åfi |eOÇ¨Ï~ˆ `ü

`«`ó« HÍ~°~Ú`å ~å*Ï `À+¨ ÜÕ∞`åû^èHŒ Oõ ^è<Œ ó·≥ I
qkè<å<Õ# ãÖ`«∞ëÈì =@∞ˆHâ◊ó „Ñ¨Ü∞« K«Ûuù
`Õ*’|ÅO Ü«∞â◊ó Ñ¨Ù„`å<£ HÍOuÅH©‡∆ =∞~ÀQÆ`åO
#â◊ºOu â◊„`«=ó ã¨~ˆ fi =~°O÷ `Õ |O^è∞Œ ÉÏO^è"Œ åó
J=„QÆÇÏ¨ Ÿ # *ÏÜÕ∞`« q+¨Ü∞Õ `«ãº¨ Éè∂í Ñ¨`óÕ I
AÇ¨ïÜ«∂`ü Hˆ =Öˇ· ~À¡}ÿ̌ ~°ÜÚ« `«OãÎ̈OÉè<í K
Õ Û« Ü
ù ∂«
xQÆ_®k q"≥∂H∆ÍÜ«∞ „Ñ¨Ü∂≥ QÀ-Ü«∞ =Ú^•Ç¨Ï$`«ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Hõ$+¨‚Ñ¨Hõ∆ J+¨ìq∞ #∞O_ç
K«`∞« ~°tÌ =~°‰Ωõ 7~ÀAÅ∞ áê@∞, „u=∞^è∞Œ ~°ÜÚ« HõÎ `«O_»∞Å q∞„t`« uÅÅ`À
„Ñü~ÀA =¸_»∞"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã,≤ ÉèHí ∆õ ºÉè’[º=ÚÅ∞ – Ñ¶Ö¨ Ï^Œ∞Å∞
|@∞ˆHâ◊fi~°∞#‰õΩ <≥"· ^Õ ºŒ OKÕã,≤ J~°~ú å„u=ÚO^Œ∞ |eQÍ W"åfie. Ñ≤=∞‡@
21"ÕÅ∞ =∞O„`«[ÑÖ KÕã,≤ ã¨=∂Ñ≤Î k#=Ú# ~å„uÜ«∞O^Œ∞ "Õ∞Hõ#∞ W"åfie.
Ñ≤=∞‡@ Ü«∞[=∂x P HÍ~°º„Hõ=∞=Ú x~°fiÇ≤ÏOz#"åxx |Ç¨ï^è#Œ =Ú`À
ãÖ`«∞+¨µxì KÕÜ∂« e.
D q^è•#=ÚKÕ ãÖ`«∞+¨µ_ì #·≥ |@∞HõÉ~·è̌ =° Ù_»∞ `Õ*’ – |Å –
Ü«∞â◊ – Ñ¨Ù„`« – ãÖÑ¨^Œ – PÜ«Ú~åƒùQÆº=ÚÅ#∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞#∞.
â◊`$« <åâ◊#=∞QÆ∞#∞. |O^è∞Œ =$kú HõÅ∞QÆ∞#∞. P „áêO`«=Ú#O^Œ∞ K«H¯õ QÍ
=~°¬=Ú Ñ¨_ç ÑÖ@Å∞ ã¨=∞$kúQÍ ÑÖ_»∞#∞.
ã¨ÎOÉèí# „Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú#O^Œ∞ Å=}=Ú#∞ 10"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. HÍ~åQÍ~°=Ú#∞O_ç q_»∞^ŒÅ‰õΩ ‰õÄ_® W^Õ q^èOŒ QÍ
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
568 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II =KåK«∂~°‚Ñ¨ÅO [ÑÎ̈O QÆ"ºÕ <å *Ëº#Ö’e`«O
qÉè[í º ÉèHí Ü
∆õ ∞Õ ^£ =O^è•º =∞O_»ÖÏ`ü Ñ¨Ù„`«HÍOH˜} ∆ ©I
qh`«O Ñ¨Ù„`«=∂áÈflu "Õ∞^è•~ÀQÆº |ÖÏxfi`«O
P^•=O`Õ „Ñ¨Ü∂≥ QÆãº¨ =@∞Hõãº¨ |eOÇ¨Ï~ˆ `ü I
kfiq^èÀ |e~åMÏº`À ~å[ã¨ó ™êufiHÀ |∞^èó·≥
~å[™È =∂Oã¨~H° ÍÎ_º»è ó Ñ¶Å¨ „`«Ü∞« ã¨=∞xfi`«ó I
=Ú^Œáæ êÜ«∞ã¨ ãÖÜ«ÚHÀÎ =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ö’e`«ó
™êufiHÀ =∂Oã¨~Ç° Ï≤ `«ó âı+=¨ ∞#º`ü Ñ¨Ù~ÀHõ=Î `ü I
„ÉÏÇ¨Ï‡}À xÜ«∞`«ó â◊√^Œóú ™êufiHõO |e=∂Ç¨Ï~ˆ `ü
™ê^èÜŒ ∞Õ #‡#∞<å-<Õ# Éèãí ‡¨ ã¨~åfi~°ú ã≤k^ú "Œ ∞£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÀÑ¶∞¨ $`«=Ú`À XHõ Ñ¨Å"≥∞`«∞Î
=KåK«∂~°=‚ Ú, Jaè=∞O„uOz, „Ñük#=Ú 7 ~°`ÅÎ« K˘Ñ¨C#, =O^è•º„ã‘Î
¿ãqOz# 49 ~ÀAÅÖ’ QÆ~ƒ° =ù Ú ^èiŒ OK«∞#∞. "Õ∞^è•q – |Å=O`«∞_»∞
– q#Ü«∞=O`«∞_»∞ J~Ú# Ñ¨Ù„`«∞x á⁄O^Œ∞#∞.
|e ~Ô O_»∞ q^è=Œ ÚÅ∞
|@∞HõÉèˇ·~°=Ù#‰õΩ Ô~O_»∞ q^èŒ=ÚÖˇ·# |e q^è•#=Ú HõÅ^Œ∞.
1. ~å[ã¨|e – Éè∂í K«~° – MËK~« ° – [ÅK«~° – [O`«∞=ÙÅ =∂Oã¨=Ú,
~°HõÎq∞„t`«"≥∞ÿ#k, J#flã¨Ç≤Ï`«=ÚQÍ ã¨=∞iÊOz# ^•xx ~å[ã¨|e
JO^Œ∞~°∞. 2. ™êufiHõ|e – ÃÑã¨~°Ñ¨Ñ¨C, áêÜ«∞ã¨=Ú, „u=∞^èŒ∞~°
q∞„t`«=ÚQÍ ã¨=∞iÊOz# ™êufiHõ|e JO^Œ∞~°∞. ˆH∆„`«áêÅ |e
=∞O„`«=ÚÖ’ Hˆ „∆ `«áêÅÑ¨^™Œ ê÷#=Ú #O^Œ∞ |@∞Hõ Éè̌~· =° Ñ¨^=Œ Ú#∞Oz
P =∞O„`«=Ú ÑïOî K«=ÅÜ«Ú#∞.
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å∞ ˆH=ÅO ™êufiHõ |e<Õ ã¨=∞iÊOK«=ÅÜ«Ú#∞.
~å[ã¨|ex ã¨=∞iÊOK«~å^Œ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 569
=∞O„`É
« ãíè ‡¨ =Ú
â’¡II Lj~°O K«O^Œ#O ‰õΩ+ª̈O Ñ¶∞¨ #™ê~°O ã¨‰Ωõ O‰õΩ=∞O
âıfi`å~°¯=¸ÅO "å~åÇ‘ÏO ÅH©‡∆ O H©~∆ ° =∞Ç‘Ï~°∞Ç¨"£∞ I
`«fiKÀaÅfi `«~À~°∂‡ÅO â’+¨~Ú`åfi ã¨K∂« ~°Ü ‚ ∞Õ `ü
K«∂~°O‚ "Àº=∞fl QÆ$Ç‘Ï`Õ# QÀ=∞ÜÕ∞# qq∞„t`«O I
Hõ$`åfiÑ≤O_®x ãÖâ’+¨º ãÖ|∞¯∞`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ
=¸ÖË# ^ŒQÍúfi `«^É£ ãíè ‡¨ â◊√^Œáú ê„`Õ qxóH˜¿∆ Ñ`ü I
Hˆ `«H© =∂Åf Ñ¨ÙÃ+ÂÊ ~åfiã¨Ü∞Õ ^£ Éèãí ‡¨ â’kèÒ«
JÜ«Ú`«O „Ñ¨[¿Ñ#‡O„`«O ã¨Ê$ëêìfi Éèãí ‡¨ ã¨∞Ñ¨Ól`«"∞£ I
U`«^•^•Ü«∞ k#â◊ó „áê`«ó Ñ¨ÙO„_»O Hõ~ÀuÜ«∞ó
`«ãº¨ ~ÀQÍó „Ñ¨}â◊ºOu Hõ$`åº„^ÀÇ¨ =∞Ç¨„QÆÇ¨ ó I
iÑ¨ÙKÒ~° =∞$QÍkÉè’º ÉèÜ í ∞« =∞ã¨º # *ÏÜ«∞`Õ
=~°O÷ `Õ ãÖÑ¨^óŒ ã¨~åfió Ñ¨Ó[º`Õ ã¨HÖõ ·ˇ ~°̊<ó·≥ I
~å*Ï=â’º Éè"í ` Õ ãÎ« º¨ ™ê=∂`«ºó ã¨Ñi¨ K«Û^ù óŒ
Jaè¿+HõO„Ñ¨‰Ωõ sfi`« ~å*’˝ q[Ü«∞ HÍOH˜} ∆ óI
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Éèíã¨‡=Ú `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú
q^è•#=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. =\˜"ì àÕ √◊ § – K«O^Œ#O – ‰õΩ+Öª – Hõ~∂° Ê~°O
– ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – `≥Ål¡ ÖË_¡ ∞» "Õà√◊ § – "å~åÇ≤Ï (^Œ∞OÑ¨~åRO) – [q∞‡
– H©~∆ =° $Hõ∆ Éˇ~_° ∞» – =∂ˆ~_»∞"Õà√◊ ,¡ g\˜x h_»Ö’ ZO_çOz K«∂~°=‚ Ú
KÕÜ«∂e.
Ñ≤=∞‡@ HÕ^Œ Ñ¨_»‰õΩO_® P=Ù¿Ñ_»#∞ „QÆÇ≤ÏOz, JO^Œ∞ ÃÑ·
K«∂~°=‚ Ú#∞ HõeÑ≤ ^•x`À Ñ≤_H» Åõ #∞ KÕã≤ ZO_çOKåe. "å\˜x K«H¯õ \˜
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
570 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖã¨¯iOÑ¨|_ç# JyflÜ«∞O^Œ∞ â◊OYáê„`«Ü«∞O^Œ∞Oz "≥ÚQÆe –
*ÏlÑ¨ÓÅ`À ã¨∞"åã≤Ò« KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ P Éèãí ‡¨ =Ú#∞ KÕuÜ«∞O^Œ∞OK«∞H˘x 10"ÕÅ∞ =∞O„`«[ÑÖ
KÕÜ∂« e. W\˜ì Éèãí ‡¨ =Ú#∞ ™êfl<å#O`«~O° „áê`«óHÍÅ=Ú# „uÑ¨ÙO„_»=ÚQÍ
ÅÖÏ@=ÚÃÑ· ^èŒiOz#, JaèKå~° „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ – „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒÅ∞ –
~ÀQÆÉÏ^èÅŒ ∞ – KÀ~° – "åº„Ñ¶∞¨ – ã¨~åÊk ÉÏ^èÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ=Ù.
W\˜ì Éèíã¨‡=Ú#∞ ^èŒiOz# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ ã¨HõÅ ãÖÑ¨^ŒÅ#∞ –
â◊√Éèí=ÚÅ#∞ á⁄Ok, ã¨~°fi[#∞ÅKÕ Ñ¨ÓlOÑ¨|_»∞#∞. áêÅ‰õΩ_»∞
ã¨Ñi¨ "å~°=ÚQÍ J`«xH˜ J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
[Ü«∞=Ú HÀ~°∞ ~åA D =∞O„`«=Ú`À 5 ÖË^• 7 ~ÀAÅ∞ D
„HÕk q^è•#=ÚÖ’ Jaè¿+Hõ=Ú KÕ~ÚOK«∞H˘x#, ã¨~fi° „`« q[Ü«∞=Ú#∞
á⁄O^Œ∞#∞.
=∞O„`åaè¿+Hõ=Ú
â’¡II Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =∞O_»¿Ñ ‰õΩ¿¡ ÑÎ q`å#^èfiŒ [ â’aè`Õ
ã¨~fi° `À Éè„í ^Œ=∂eYº HõiH‚ ÍO`«ãº¨ Ñ¨Ó~°Ü∞Õ `ü I
J+ì̈„^À} „Ñ¨=∂}Ë# âßedó â’kè`ó·≥ â◊√Éè̌ó·
`«^~Œ å÷O ãÎ̈O_»∞ÖÏOãÎ̈ ã≤‡<£ #ºã¨º ^Œ∂~åfiHõ` ∆ åxfi`å<£ I
¿ÇÏ=∂k qÇ≤Ï`«O‰õΩOÉèOí #=~°`fl« ã¨=∞xfi`«O
ãÖ™ê÷Ñº¨ q=∞Öˇ· ™ÈÎÜ∞ÿ≥ ~åÑ¨Ó~åº-ã≤‡xfixó H˜¿∆ Ñ`ü I
H©~∆ „° ^Œ∞=∞„Ñ¨ÉÏÖÏx ÅH©‡∆ O ^Œ∂~åfiO ã¨Ç¨ OÑ¨Ù#ó
Hõ~∂° Ê~°O K«O^Œ#O aÅfi=Új~°O ‰õΩO‰õΩ=∞O Ñ¨Ù#ó I
HõOHÀÅ=∞QÆ∞~°∞O *ÏuO =∞e¡HÍO K«OÑ¨HÀ`«ÊÖˇó·
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 571
QÀ"Õ∞^ŒO ^•_ç=∞O Ñ¨âßÛ`ü Ñ¨@Ü ì Ú« Qˆ ‡# "Õ+Ü

ì̈ ∞Õ `ü I
`«ã‡≤ <åfl"åÇ¨Ïº =@∞HõO ~å[ãÖãÖ„Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
|Ç≤Ï~°+ãì̈ ∞¨ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ Éè̌~· "° å#+ì̈ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
„`«Ü∂≥ ^Œâã◊ ∞¨ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ „`«Ü∂≥ ^Œâ◊ QÆ}Ï<£ Ü«∞*Ë`ü I
ÉÏÇ¨Ïº^Œâã◊ ∞¨ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ Ö’ˆHâß#~°ÛÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
`«^|£ Ç≤Ï~ü^•fiº+ì̈ ‰õΩOÉè+Ë µ¨ NHõO~îån<£ ã¨∞~ˆ â◊º~å<£
ÑÖK«„uOâ◊`ü Ñ¶∞¨ >Ë+fi¨ ~ˆ Û`å HÍk=ˆ~â‚ fi◊ ~å<£ „Hõ=∂`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 3= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ #
suQÍ, ÑÖki Ñ¨`åHõ`À ‰õÄ_ç# =∞O_»Ñ¨=Ú#O^Œ∞ – ã¨~°fi`ÀÉèí„^Œ
=∞O_»Å=Ú xi‡OKåe. JO^Œ∞ =∞^èŒºÖ’ 8 „^À}=ÚÅ â◊√„Éèí"≥∞ÿ#
aÜ«∞º=Ú`À xOáêe. Ñ≤=∞‡@ J+ì̈^àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú#O^Œ∞ 4 „^À}=ÚÅ
aÜ«∞º=Ú #∞Oz ^Œ∂~åfiHõÅ∆ `À HõÅã≤# ã¨fi~°=‚ Ú ÖË^• "≥O_ç, ÖË^• ~åy`À
ÖË^• =∞\ì̃`À xi‡Oz# HõÅâ◊=Ú#∞Oz, JO^Œ∞ #=~°`fl« =ÚÅ∞OKåe.
JO^Œ∞ [Å=Ú#∞ xOÑ≤, H©~∆ =° $HõÑ∆ Ù¨ Ñ¨„`«=ÚÅ∞, [q∞‡ – ^Œ∂~åfi
– ã¨ÇÏ¨ ^Õq – Hõ~∂° Ê~°O – K«O^Œ#O – aÅfiO – =\˜"ì àÕ √◊ ¡ – ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi
– HõOHÀÅ=Ú – JQÆ∞~°∞ – *Ïl – =∞e¡Hõ – Oã¨ÃÑOQÆ – Hõ=∞Å –
QÀ"Õ∞^Œ – ^•x=∞‡Å#∞ HõÅâ◊=ÚÖ’"Õã≤, Ô~O_»∞ =G=ÚÅ`À QÆ\ ˜ìQÍ
K«∞\Ïìe.
J@∞ Ñ≤=∞‡@, ~å[ã¨ ^è•º#=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#, =@∞HõÉ~·è̌ =°
=¸iÎx P"åÇ¨Ï#KÕã≤ Ñ¨ÓlOKåe. ^•x |Ü«∞@ 8 ‰õΩOÉè=í ÚÅ∞Å∞Oz
8 Éè̌~· =° ÙÅ#∞ JiÛOKåe. PÃÑ· 13 ‰õΩOÉè=í ÚÅ∞Oz =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ≤ # 13
QÆ}=ÚÅ #iÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
572 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«~∞° "å`« 16 ‰õΩOÉè=í ÚÅO^Œ∞ NHõO~îåk 16 ã¨~fi° ^Õ=`«Å#∞, PÃÑ·
35 ‰õΩOÉè=í ÚÅO^Œ∞ 35 HÍkÇ¨ÏHÍ~åO`« =ºO[# ^Õ=`«Å#∞ QÆO^è•^Œ∞Å`À
Ñ¨ Ó lOKåe. Ñ≤ = ∞‡@ ‰õ Ω â◊ Å `À P Ñ¶ ¨ ∞ @=ÚÅ#∞ ã¨ Ê $tOz
=¸Å=∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨k"ÕÅ∞ [Ñ≤OKåe.
â’¡II Wu QÆO^è• kaèó ã¨=∞ºH± ÑÖKå=~°} =∞~°ÛÜÕ∞`ü
JÜ«Ú`«O „Ñ¨[¿Ñ`ü ã¨Ê$ëêìfi `å<£ Ñ¶∞¨ \Ï<£ ^ÕtHÀ`«=Î ∞óI
áêÜ«∞Ãã·ó ãïÊëê â◊√^≥Âúã≤ÎÖˇ·~°Ìâ◊â◊`«O Ñ¨$^äŒH±
AÇ¨ïÜ«∂`åÎ<£ Ñ¶∞¨ \Ï<£ ã¨Ê$ëêìfi „Ñ¨`º« Ç¨ÏO ^ÕtHõã` ¨ =Î« ∞óI
ã¨∞k<Õ â’Éè<í ÅÕ Qˆ fl "åK«~Ú`åfi kfi[#‡aèó I
ã¨fiã≤=Î ∞OQÆà"◊ åHÍºx qâ◊√^≥úÂ ~ˆ fi^Œáê~°QÔ ó·
#^Œ`∞« ûÑÖK« "å^Õº+¨µ „Ñ¨}=∞º =@∞ˆHâ◊fi~°"∞£ I
l`ÕO„kÜ«∞O â◊√^ŒHú ÍÜ«∞O ~å*Ï#O„ÉÏÇ¨Ï‡} „Ñ≤Ü∞« O
Pã≤HÎ Oõ ã¨`º« =K«# =∞aè+O≤ KÕ`ü „Ñ¨ã#¨ flnèó I
Jaè+H≤ ÀÎ #~°Ñu ¨ ó „Ñ¨}Ñ˜ `
¨ º« QÆ∞~°∞OÑ¨~O°
Éè∂í Ü«∞ã‘O ^ŒH} ∆˜ ÏO^Œ^•º`ü „Ñ¨ã^‘ u Œ `«^•è QÆ∞~°∞ó I
~å*Ï-aè+H≤ ÀÎ Éè=í u ™êH∆Í^£ Éè∂í q∞Ñ¨Ù~°O^Œ~ó°
Ñ¨~å<£ qÉèí[`Õ Éèí∂áê<£ ã¨∂ÎÜ«∞`Õ ã¨HõÖˇ·~°̊<≥·ó I
Hõ$`åaè¿+Hõó +¨}Ï‡ãÖ „Ñü=∂ãÖ =∞Ç‘ÏÑüó
K«`∞« ~°OÉè’kä =ÅÜ«∂O âßã≤Î ã¨~åfiO=ã¨∞O^è~Œ å"£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D „Ñ¨HÍ~°=Ú ÑÖKå=~°}
Ñ¨Ó[ QÆO^è•^Œ∞Å`À [iÑ≤ =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 10"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, áêÜ«∞ãÖ
– <≥~Úº – uÅÅ∞ – "≥~Úº K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. WÖÏ „Ñ¨f
k#=¸ =¸_»∞"ÕÅ∞ P Ñ¶∞¨ @=ÚÅ#∞ ã¨Ê $tOK«∞K«∂ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
x`«º=¸ ~å[ã¨qkä`À ~å„uÜ«∞O^Œ∞ |e ã¨=∞iÊOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 573
Ñ≤=∞‡@ XHõ â◊√Éè=í ÚÇ¨˙~°=Î Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å Pj~åfi^Œ=Ú á⁄Ok,

ÑÖK«"å^Œº Ñ¶¨∞’+¨ [~°∞QÆ∞K«∞O_»QÍ Ü«∞[=∂x J~Ú# ~åA#∞ P
Ñ¶∞¨ @=ÚÅÖ’x [Å=Ú`À Jaè¿+HÕKåe. JÑ¨Ù_»∞ ~åA QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞,
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å#∞ ^ŒH} ∆˜ `åO|∂Å=ÚÅ`À ã¨`¯« iOKåe.
WÖÏ Jaè+≤‰õΩÎ_≥·# ~åA, WO„^Œ`«∞Å∞º_≥· â◊`«$ÉÏ^èŒ ÖË‰õΩO_®
z~°HÍÅ=Ú ~å[º=Ú#∞ áêeOK«∞#∞. W\ì̃ Jaè¿+Hõ=Ú 6 <≥ÅÅH˘Hõ™êi
XHõ <≥ÅÖ’ 6™ê~°∞¡ [iÑ≤#KÀ, ã¨=∞ã¨Î Éèí∂=∞O_»Å=Ú#∞ áêeOK«
ã¨=∞~°∞ú_»QÆ∞#∞.
QÆ*Ïâßfik âßOuqkè
â’¡II QÆ*Ïâ◊fiâßOuq^èŒÜÕ∞ `ÕëêOâßÖÏã¨∞ ™ê^èŒHõó
‰õΩO_»OHõ$`åfi q^è•<Õ# Ç¨ÏŸ=∞O‰õΩ~åº^Œº^è•qkè I
áêÜ«∞™ê[º uÖˇi· fi^•fi<£ JÜ«Ú`« „u`«Ü∂« =kè
„ÉÏÇ¨Ï‡}Ï<£ Éè’[ÜÕ∞xfl`«ºO ÉèHí º∆õ Éè’[º Ñ¶Ö¨ Ïkaèó I
„áêH±„áÈHõÎ qkä<å ‰õΩOÉèÏ<£ ™ê÷Ñ~¨ Ú`åfi-„`«^tÕ Hõó
JÉèíº~°ÛºQÆO^èŒ Ñ¨ÙëêÊ^≥ÂºãÎ̈[˚Öˇ·ó „áÈHõ∆=∞^Œæ*Ï<£ I
Jâ◊fiâßÖÏ =∞<Õ<=·≥ =~°O÷ `Õ `Õ k<Õ k<Õ
Ü«Ú^Õ+ú µ¨ =∞Ç¨Ïf â◊H~Î̃ å˚Ü∞« `Õ Ñ¨Ó~°fi`À-kèHÍ I
ã¨~fi° ~ÀQÍó „Ñ¨}â◊ºOu Hõ$`åº„^ÀÇ¨ó ÑÔ̈~ó· Hõ$`åó
J™ê‡`«Ê~°`~« å~°HÍ∆ <åã≤` Î ëÕ êO =∞Ç‘Ï`«ÖË I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – QÆ[âßOu, Jâ◊fiâßOu
H˘~°‰õΩ ÖË^• Ñ¨â◊√âßOu H˘~°‰õΩ, Ñ¨â◊√=ÙÅ H˘@ì=Ú#O^Œ∞, Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ
q^è•#=ÚÖ’ ‰õΩO_»x~å‡}=ÚKÕã≤ Ü«∞^è•qkèQÍ [Ñ¨–Ç¨ÏŸ=∞=Ú
ÖÏK«iOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
574 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
P ‰õΩOÉèí [Å=ÚÅ`À Ñ¨â◊√=ÙÅ#∞ ãÖ„áÈH˜∆Oz#, Ñ¨â◊√=ÙÅ∞
k#k<åaè =$kú K≥O^Œ∞#∞. Ü«Ú^Œ=ú Ú#O^Œ∞, P QÆ[=ÚÅ∞ – Jâ◊fi=ÚÅ∞
=∞iO`« â◊HÎ̃=O`«=ÚÖˇ· J<å~ÀQÆº=Ú ÖË‰õΩO_®, W`«~åaèKå~°=ÚÅ‰õΩ
QÆ∞iHÍ‰õΩO_® Hˆ =∆ ∞=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
~å[ã¨ |e^•#qkè
â’¡II Jaè+¨K«º =∞Ç‘ÏáêÅO Ñ¨~ˆ ëêO q[Ü≥∂^Œº`åO
LˆH#Î qkè<å =∞O„f Ü«∂q∞<åºO |e=∂Ç¨Ï~ˆ `ü I
J#∂º<åOQÆ =∞[O Ç¨Ï`åfi ~å[ãÖ „áêQÆ∞^•Ç¨Ï$`«O
|e„Ñ¨^•#ã¨=∞ÜÕ∞ iÑ¨Ó}ÏO ã¨~fi° Ãã·#ºHõ"∞£ I
x"Õ^Ü Œ ∞Õ ^£ |e`Õfi# =@∞HÍÜ«∞ qt+¨nì óè
q^Œ~ƒ° Üù ∞Õ K«Û„ù `«∞ <å=∂fl |e=∞O„`«O `«^•è ã¨∞nèó I
J<Õ#|e<å Ç¨Ï$ëÈì |@∞Hõó Ñ¨~Ã° ã·#ºHõ"∞£
ã¨~fi° OQÆ}ÉË ’è º qÉè*í ^Ë •q∞+Ö „‰õΩ^Œ=ú ∂#ã¨ó I
U=OHõ$`Õ Ñ¨~|° ÅO H©Ü ∆ ∞« `Õ <å-„`« ãÖâ◊Ü∞« ó
q[Ü«∞„tÜ«∞"Õ∞`Õ# ~å*Ï„áêáÈfl`«ºÜ«∞`«fl`«ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – áêÅ‰õΩx Jaè¿+HÕz#
J#O`«~O° , P ~ÀA ~å„u ~å[ã¨ |e ã¨=∞iÊOKåe. J=Ü«∞=Ö’Ñ¨=Ú
– JkèHÍOQÆ=¸ ÖËx "Õ∞Hõ#∞ – W"åfie. ^•x`ÀÉÏ@∞ â◊„`«∞<å=∞
ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ D „HÕk =∞O„`«=Ú`À x"Õ^#Œ KÕÜ∂« e.
|e ãÖHõÅÊ =∞O„`=« Ú
â◊`$« Ñ¨Hã
∆õ º¨ ~°∞kè~O° Ñ≤t`«O K« k<Õ k<Õ
ÉèíHõ∆Ü«∞ã¨fiQÆ}ÿ̌ó ™ê~°÷O ™ê~°"Õ∞Ü«∞ ã¨=∞xfi`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 575
D „Ñ¨HÍ~°=Ú |e ã¨=∞iÊOz#, |@∞HõÉ~·è̌ =° Ù_»∞ ãÖ`«∞+≤Kì O≥ k

J#∞„QÆÇÏ≤ OK«∞#∞. â◊`$« Ñ¨H=∆õ Ú H©}∆ O˜ K«∞#∞. ã¨fi[#=Ú=$kúKO≥ k q[Ü«∞=Ú
á⁄O^Œ∞#∞.
PÑ¨^∞Œ ^Œ~ú }
° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II N=∂Ü«∂ ã¨‡~°‰õÄ@=∞„`« qeMË#‡^èÕº ^Œàı+¨fi+ì̈ã¨∞
kfió„áÈHõÎ =@∞HÍÜ«∞ â◊|=Ì ∞Ñ¨~å<£ =∞O„`«ãº¨ =~å‚<£ |Ç≤Ïó
J+ì̈^ŒfiO^Œfi^Œàı+¨µ `«^ŒƒÇ≤Ï~°`«ãÎ̈`ü ãÖYº Ñ¨„`Õ+¨fi^äŒ
^•fi„uOâ◊^àÌŒ H◊ Ík ™êO`«ãÇ¨ Ï≤ `«O Ü«∞O„`«OeMË^£ Éè∂í Ñ¨Ù~ˆ II
PÑ¨^Œ∞^Œú~°}O Ü«∞O„`«=∞Ñ¨=∞$`«∞º ÉèíÜ«∂Ñ¨Ç¨ÏO
ã¨~fi° ãÖÑ¨`ü „Ñ¨ÔŒ x`«ºO ã¨~fi° ™œÉèÏQÆº ^•Ü«∞Hõ"∞£ I
~°HÍ∆ Hõ~O° „QÆÇ¨ ~åÎ<åO ~å*Ï˝O q[Ü«∞ =~°#÷ O
PÑ¨^∞Œ ^Œ~ú } ° Ï ^Œ™ê‡^Œ∞Ñ¨^∞Œ ^Œ~ú }
° Hõ=∆ ∞ó I
`«O„`Õ+µ¨ <åã≤Î =∞O„`À-#º W`åºÇ¨ï~°‡O„`« "Õk#ó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú edOz,
^•xÃÑ· ëÈ_»â◊ ^ŒàÑ◊ ^¨ ‡Œ =Ú edOKåe. =∞~°Å ^•xÃÑ· =∞~˘Hõ ëÈ_»â^◊ àŒ ◊
Ñ¨^‡Œ =Ú xi‡OKåe. =∞m§ ^•xÃÑ· =∞~˘Hõ ëÈ_»â^◊ àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú =¸_»=k
edOKåe. =∞~°Å ^•xÃÑ· 32 ^Œà=◊ ÚÅ Ñ¨^‡Œ =Ú#∞ edOKåe. ^•xÃÑ·
XHõ =$`«Î=Ú#∞ P"Õ+≤ì`«O KÕÜ«∂e. ^•xx K«`«∞~°„ã¨HÀ}Ü«ÚHõÎ
Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú#∞ edOKåe.
J+ì̈^àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞^èºŒ Ö’ ''NO „Ç‘ÏO „H©O∆ —— edOKåe.
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ ''|@∞HÍÜ«∞II J#∞ Ñ¨^=Œ ÚÖ’x XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú#∞
„Hõ = ∞=ÚQÍ 2 ™ê~° ∞ ¡ edOKåe. "≥ Ú ^Œ \ ˜ ëÈ_» â ◊ ^ Œ à ◊ = ÚÅO^Œ ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
576 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
''PÑ¨^∞Œ ^Œ~ú }
° ÏÜ«∞ ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞ |@∞HÍÜ«∞ „Ç‘ÏOII J#∞ 16 JHõ~∆ =° ÚÅ∂
XH˘¯Hõ¯\˜QÍ edOKåe.
~Ô O_»= ëÈ_»â^◊ àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ 16 JK«∞ÛÅ#∞ edOKåe. =¸_»=
32 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ Hõ HÍ~°=Ú#∞O_ç ã¨HÍ~°=Ú=~°‰Ωõ , XH˘¯Hõ¯ =ºO[<åHõ~∆ °
=ÚÅ#∞ edOKåe.
WkÜÕ∞ PÑ¨^Œ∞^•ú~°Hõ |@∞Hõ Éèˇ·~°=Ü«∞O„`«=Ú Wk ã¨HõÅ
JÑ¨=∞$`«∞º=ÙÅ#∞, ÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ `˘ÅyOK«∞#∞. „QÆÇ¨ÏÉÏ^èŒÅ#∞
x"åiOK«∞#∞. `«O„`«âßG=Ú#O^Œ∞ nxx q∞Oz# Ü«∞O„`«=Ú ÖË^xŒ
=∞O„`«"`Õ ÅÎ« ∞ „Ñ¨âO◊ ã≤Oz Ü«Ú<åfl~°∞.
K«O_Õâfi◊ ~° =∞O„`=« Ú
â’¡II Js÷â’=Ç≤Ïfl tY~À ÖÏO`«™È÷ ^•O`« Di`«ó
Ñ¶_¨ O» `«âÛ◊ O_»=∞O„`À-Ü«∞O „u=~å‚`å‡ ã¨g∞i`«ó I
Jã¨º„uHÀ =Úxó„áÈHõâÎ Û◊ O^À-#∞+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«O
K«O_Õâ’ ^Õ=`å„áÈHÍÎ ‰õΩ~åº^ŒOQÆ qkäOÑ¨Ù#ó I
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O nÑÎ̈ Ñ¶\ ¨ ò „áÈHõOÎ [fiÅÑ¶\ ¨ ò t~° Di`«O
âßMÏ *ÏfiÖÏ=∂eh Ñ¶\ ¨ ò *Ë̋Ü∂« Ñ¶\
¨ ò Hõ=K«O=∞`«"∞£ I
Ç¨Ï#Ñ¶\ ¨ ò <Õ„`«=∂MÏº`«O ã¨~fi° *Ïfiex Ñ¶\ ¨ Ñò ~¨ "° ∞£
q#ºÃã·º=O+¨_O» QÍx `«`À^Õ=O qzO`«Ü∞Õ `ü I
=~°Å‚ HõO∆ [¿Ñ#‡O„`«O Ç¨ÏŸ=∞O‰õΩ~åº^ŒâÌ ßOâ◊`ó«
=∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞ ãÖÜ«ÚÔHÂÎ ifiâ◊√^≥Âú ã≤ÎÅ`«O_»∞Öˇ·ó I
ÑÖKåHõ~∆ Àk`ÕÑ~ˆ‘ î K«O_ÕâO◊ ™ê^è∞Œ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
=¸~“Î c*Ë#Hõá¡ êÎÜ∂« O `«`ü Hõ~À‡aO^Œ∞ãÖÜ«Ú`«ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 577
K«O_Õâ◊fi~åÜ«∞ Ç¨Ï$^£c[Ñ¨Ó~°fió Ñ¨Ó*Ï=∞#∞~°‡`«ó

JOÔQ~· å‡`«$aèó PâıÃ+·~ü „=*Ïº^≥ºÂ ~åÜ«Ú^è~·≥ º° *Ë`ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸_»H~∆õ =° ÚÅ K«O_ôâfi◊ ~°
=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
=∞#∞ó – T~°÷fiÑ¶¨\ò I
„uHõ$+≤ó I J#∞+¨µìÉò Kè«O^Œó I K«O_ôâ◊fi~À ^Õ=`å I TO c[O I Ñ¶¨\ò
â◊HÎ̃ó I +¨_O» QÆ <åºã¨q∞@∞¡ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
nÑÎ̈Ñ¶¨\ò – Ç¨Ï$^ŒÜ«∂Ü«∞ #=∞ó I
[fiÅÑ¶¨\ò – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
*ÏfiÖÏ=∂ehÑ¶¨\ò – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
Ñ¶¨\ò – Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ïO I
Ç¨Ï#Ñ¶¨\ò – <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
ã¨~°fi*Ïfieh Ñ¶¨\ò – J„™êÎÜ«∞Ñ¶¨\ò
Ñ≤=∞‡@ K«O_Õâfi◊ ~°∞x WÖÏ ^è•ºxOKåe.
K«O_Õâ◊fi~°O ~°HõÎ `«#∞O„u<Õ„`«O
~°HÍÎOâ◊√HÍ_è»ºO Ç¨Ï$kÉèÏ=Ü«∂q∞ I
@OHõO u „ â◊¥ÅO ã¨Ê\
ù H˜ ÍHõ=
∆ ∂ÖÏO
Hõ=∞O_»∞Å∞Oa„Éèí`« q∞O^Œ∞K«∂_»"£∞ II
=¸_»∞ ÅHõÅ∆ ∞ =∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz, áêÅ∞ – `Õ<≥ – <≥~Úº HõeÑ≤#
uÅ – `«O_»∞Å=ÚÅ`À ^ŒâßOâ◊ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ
ÑÖKåHõ~∆ ° â‹=· Ñ‘~=°î Ú#O^Œ∞ K«O_ôâfi◊ ~°∞x Ñ¨ÓlOKåe.
c[=∞O„`«=Ú`À ~°∂Ñ¨HÅõ Ê# ''K«O K«O_Õâfi◊ ~åÜ«∞ #=∞ó—— J#∞
^•xH˜ T~°úfiÑ¶¨\ò =ÚO^Œ∞KÕiÛ, JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ JOQÆÑ¨Ó[,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
578 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∂`«$HõÅ∞, Ö’HõáêÅ∞~°#∞ JiÛOKåe. <åÅ∞QÆ∞ P=~°}=ÚÅ`À
K«O_Õâfi◊ ~°∞x Ñ¨ÓlOz# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨HÅõ ãÖÑ¨^ÅŒ #∞, W+¨ãì k≤ xú á⁄O^Œ∞#∞.
â’¡II `«~°ÊÜÕ∞#‡#∞<å-<Õ# x`«º=∞ëÈì`~Î« O° â◊Ò«
„tÜ«∞=∂áÈflu =∞Ç¨ÏfO Ñ¨Ù„`«q∞„`« ã¨=∞xfi`«ó I
„Ñ≤Ü«∞OQÆ∞‰õΩã¨∞"≥∞ÿó Ñ¶¨ÙÖÂ̌¡ó `«`üHÍ+ª̈ [fie`Õ-#ÖË
AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«O =∞O„f Ñ¨Ù~°ó H∆ÀÉè’ „Ñ¨*ÏÜ«∞`Õ I
™ê^èºŒ =$Hõ`∆ fi« KÀ Ö’}O Ñ≤ëêìfi Ñ≤+ì̈ ã¨=∞xfi`«O
Ñ¨Ù`«bÎ O ~°∞z~åOHõ$`åfi „ÑüëêªÑº¨ ã¨g∞~°}"£∞ I
zè`åfizè`åfi „ÑÄÇ¨ïÜ«∂^ŒëÈì`~Î« ° â◊Ò« xt
ã¨áêÎÇÏ¨ "Õ∞=O ‰õΩsfi`« ™ê^èÀº ^•™È Éè"í ` Õ ü ã¨fi^è"Œ ∞£ I
â‹=· =∞O„`Õ+µ¨ xëê‚`â« Û◊ O_Õâfi◊ ~° =∞#∞OÉè*í ` Ë ü
[~åfi<£ HÍ=∂#"åáÈflu Ñ¨~„° `ÕÇÏ¨ K« #O^Œu I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«O_Õâ◊fi~° =∞O„`«=Ú`À
x`«º=¸ 108™ê~°∞¡ `«~Ê° }q∞zÛ# Ñ¨Ù„`« – q∞„`« – ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
„Ñ≤Ü∞« OQÆ∞ ( ) Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À, „Ñ≤Ü∞« OQÆ∞ ã¨q∞^èÅŒ `À, 10"ÕÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, #QÆ~=° ∞O`«Ü¸ « H∆ÀÉèí K≥O^Œ∞#∞.
™ê^èºŒ =ºH˜Ü
Î Ú≥ Hõ¯ #Hõ„∆ `« =$Hõ=∆ ÚÜ≥ÚHõ¯ Å=}=Ú#∞ #∂i, aÜ«∞ºÑ¨Ù
Ñ≤O_ç`À HõeÑ≤, ÉÁ=∞‡#∞KÕã≤ JO^Œ∞ â◊`$« „áê}„Ñü+ª̈KãÕ ,≤ ~å„uÜ«∞O^Œ∞,
=ÚO^Œ∞ 22= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥Ñ¨ÊÉ’=Ù q^è•#=ÚÖ’, ÉÁ=∞‡Ü≥ÚHõ¯
JOQÆ=ÚÅ∞ KèkÕ Oz 108 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , J`«_∞» ^•ã¨∞_»Q∞Æ #∞.
D „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú 7 ~ÀAÅ∞ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
â‹·==∞O„`«=ÚÖ’ nH˜∆`«∞_≥·# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ K«O_Õâ◊fi~° =∞O„`«=Ú
[Ñ≤OKåe. t==∞O„`«=Ú, Zxfl™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz`«∞~À Jxfl™ê~°∂¡ K«O_Õâfi◊ ~°
=∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz#, ã¨=∞ãÎ̈ HÀiHõÅ∞ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 579
t=ã¨∞u
Î
â’¡II ^èŒ~åáÈ-yfl=∞~°∞^£ "Àº=∞ =∞MËâıO^Œfi~°¯=¸~°ÎÜÕ∞
ã¨~fi° Éè∂í `åO`«~™° ê÷Ü∞« â◊OHõ~åÜ«∞ #"≥∂#=∞ó I
â◊$`«ºO`« Hõ$`«"å™êÜ«∞ „â◊√`«Ü∞Õ â◊$u[#‡<Õ
JfO„kÜ«∂Ü«∞ =∞Ç¨Ï¿ã âßâ◊fi`åÜ«∞ #"≥∂ #=∞ó I
ã¨∂Å÷ ã¨∂Hõ‡∆ qÉèÏQÍÉèÏº =∞xˆ~âÌ ßºÜ«∞ â◊OÉè"í Õ
Éè"í åÜ«∞ Éè=í ãÖÉè∂í `« ^Œ∞óYÇ¨ÏO„`Õ #"≥∂-ã¨∞` Î ÕI
`«~¯° =∂~åæu ^Œ∂~åÜ«∞ `«Ñ™¨ êOÑ¶Å¨ ^•~Ú<Õ
K«`∞« ~°fi~°æ =^•<åºÜ«∞ ã¨~fi° *Ï˝Ü∞« #"≥∂#=∞ó I
Pk=∞^è•ºO`« â◊¥<åºÜ«∞ x~°ãÎ̈ âı+c¨ ` è Ü
« ∞Õ
Ü≥∂y^èºÕ Ü«∂Ü«∞ =∞Ç¨Ï`Õ x~°∞} æ ÏÜ«∞ #"≥∂#=∞ó I
qâßfi`«‡<Õ- qzO`åºÜ«∞ qÅã¨KÛ« O„^Œ=∞øo<Õ
HõO^Œ~Ê° ^Œ~Ê° HÍÖÏÜ«∞ HÍÅÇ¨ÏO„`Õ #"≥∂ #=∞ó I
qëêâ◊<åÜ«∞ qÇ¨Ï~°^£ =$+¨ã¯¨ O^èŒ =Ú¿ÑÜ«Ú¿+
ãï^•Ì=∞ ã¨=∂|^Œú HõÑ~¨ åÌÜ∞« #"≥∂#=∞ó I
â◊√^•úÜ∞« â◊√^Œú ÉèÏ"åÜ«∞ â◊√^•ú<å=∞O`«~å`«‡<Õ
Ñ¨Ù~°O`«HÍÜ«∞ Ñ¨Ó~å‚Ü∞« Ñ¨Ù}º<å"Õ∞fl #"≥∂#=∞ó I
ÉèHí ÍÎÜ∞« x[ÉèHí ÍÎ<åO Éè∞í HÎ̃=ÚHÎ̃ „Ñ¨^•~Ú<Õ
q"åã¨¿ã q"å™êÜ«∞ qâıfiâßÜ«∞ #"≥∂#=∞ó I
„u=¸iÎ =¸ÅÉè∂í `åÜ«∞ „u<Õ„`åÜ«∞ #"≥∂#=∞ó
„u^è•=∂fl ^è•=∞~°∂áêÜ«∞ [#‡Ñ¶∂¨ flÜ«∞ #"≥∂ #=∞ó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
580 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
^Õ"åã¨∞~°t~À~°`«fl H˜~°}Ï~°∞}˜`åO„Ñ¶¨∞ÜÕ∞
HÍO`åÜ«∞x[HÍO`åÜ≥∞ÿ ^Œ`åÎ~å÷Ü∞« #"≥∂#=∞ó I
D ™ÈÎ„`«=Ú#∞ Ñ¨Ó[Ü«∞O^Œ∞ ÑïOî z#, Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~å#∞„QÆÇÏ¨ =Ú
Hõey Éèí∞HÎ̃ – =Ú‰õΩÎÅ∞ ã≤kúOK«∞#∞.
qOâ◊ Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äH·≥ q
õ Oâ◊ó Ñ¨@Åó
J^äŒ QÍÜ«∞f
„ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äÀ=H∆Íºq∞ QÍÜ«∞„fO `«`fi« ~°∂áêO „`«~¸=∞~¸O
Ü«∞Ü«∂ „Ñ¨HÍâ◊º`Õ „|Ç¨Ï‡ ã¨zÛ^•#O^Œ ÅHõ} ∆ "£∞ I
„Ñ¨}"å^•º "åºÇ¨Ï$`«Ü∞« ó ã¨ÑãÎ̈ ∞¨ ºó `«`Ê« ^•u‡HÍ
K«`∞« ifiOâ◊`º« Hõ~∆ å`å‡ QÍÜ«∞„f t~°™êxfi`å I
ã¨~fi° "Õ^À ^Œ$ú `«ó ™ê~À =∞O„`À-Ü«∞O ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«ó
„|Ç¨‡^Õ"åºk QÍÜ«∞„f Ñ¨~=° ∂`å‡ ã¨g∞i`åó I
|∞∞ëêº^•ºó „Ñ¨}=ÃãÂº`Õ =Úxaèó ÑïH©i` Î åó
[=∞^Œyfl Éè~í ^° •fi[ Éè$í QÆ∞Q“`«=∞ Hõâº◊ áê<£ I
qâßfiq∞„`« =tëêªM∫º "åºÇ¨Ï$f <å=∞$+‘xfi^Œ∞ó
QÍÜ«∞„`«∞º+≤‚ QÆ^•ä -#∞+¨µÉì ò |$Ç¨Ïf ÑÖHõÜ Î ∞« ó Ñ¨Ù#ó I
„u+¨µÉì ò [QÆ`ÒºKèO« ^•Oã≤ Hõk` ä åx =∞h+≤aóè
ã¨ÑiÎ̈ Û~°xÅó ã¨∂~Àº"åHõÊu ~°fi~°∞}À =$+¨ó I
qâıfi^Õ"åó „Hõ=∂^•™êO ^Õ=`åó ÑïH©i` Î åó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 581
QÍÜ«∞„`åº =Úx~åMÏº`À qâßfiq∞„`À =∞Ç¨^Œ∞ºuó I

QÍÜ«∞„f KèO« ^Œ W`«∞ºHõOÎ ^Õ=`å ã¨q`åã¨‡$`å I
QÍÜ«∞„f Ñ¨~=° ∂`å‡-ã¨º ^Õ=`å Hõk` è å |∞^èó·≥ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ `åO„uHõ
=∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#q. WÑ¨Ù_»∞ "≥k· Hõ=∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk.
"Õ^ãŒ fi¨ ~°∂Ñ≤},˜ 24 `«`åfi`«‡Hõ"∞≥ #ÿ , QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú q=iOÑ¨|_»∞
K«∞#flk.
tMÏQÍÜ«∞f
„ =∞O„`=« Ú
FO Éè∂í ó FO Éè∞í =ó FO ã¨∞=ó FO =∞Ç¨Ïó FO [#ó FO `«Ñó¨ FO
ã¨ ` « º O, `« ` « û q`« ∞ ~° fi ˆ ~ }ºO Éè í ~ Àæ ^ Õ = ã¨ º nè = ∞Ç≤ Ï kè Ü ≥ ∂ Ü≥ ∂ #ó
Ñ
„ K
¨ À^ŒÜ∂« `ü I FO PáÈ*’ºu~°™È-=∞$`«O Éèí∂~üÉèí∞=ó ã¨fi~À"£∞ I
D QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú "Õ^=Œ ÚÅxfl\˜h =∞kèOz ™ê~°~∂° Ñ¨=ÚQÍ
''qâßfiq∞„`«=∞Ç¨Ïi¬——KÕ ^Œi≈OK«|_ç#k.
ã¨Ñ"Î¨ åºÇ¨Ï$`«∞Å‰õΩ „Hõ=∞=ÚQÍ, [=∞^Œyfl, Éè~í ^° •fi[, Éè$í QÆ∞ – Q“`«=∞
– Hõâº◊ Ñ¨ – qâßfiq∞„`« – =t+¨µÅª ∞, |∞∞+¨µÅ∞ I QÍÜ«∞„f – L+≤H‚ ± –
J#∞+¨µÑì π – |$Ç¨Ïf – ÑÖHÎ̃ – „u+¨µÑì π – [QÆf KèO« ^Œã∞¨ ûÅ∞ – I Jyfl
– "åÜ«Ú – ã¨∂~°º – |$Ç¨Ïã¨Êu – =~°∞} – ^è~Œ ‡° qâıfi^Õ=`«Å∞,
^Õ=`«Å∞ I
WÑ¨Ù_»∞ ''`«`«ûq`«∞—— #∞O_ç ''„Ñ¨KÀ^ŒÜ«∂`ü =~°‰õΩ QÆÅ QÍÜ«∞„f
=∞O„`«=Ú#‰õΩ, |∞∞ëêº^Œ∞Å∞ K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flq. Wk 24 JHõ∆~°=ÚÅ
=∞O„`«=Ú.
Jã¨ºN QÍÜ«∞„f =∞Ç¨=∞O„`«ãº¨ , =∞Ç¨<£ `Õ[ã‘fi ''qâßfiq∞„`«——
|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I ã¨q`å ^Õ=`å I ~ˆ c[O I Ü«∞O â◊HóÎ̃ I }˜`ü
H©ÅHõO I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
582 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
tMÏQÍÜ«∞„uH˜ „|Ç¨‡|∞∞+≤ó I QÍÜ«∞„f KèO« ^Œó I Ñ¨~=° ∂`å‡ ^Õ=`åI
JHõ~∆ ° <åºã¨=Ú
â’¡II "åºÇ¨Ï$fó ã¨ÑÎ̈ Éè∂í ~å^•º Ç¨Ï$<£ =ÚMÏO™È~°∞ Ü«ÚQÆ‡Hˆ
[~î~°̂ #ºã¨º =∞O„`«*Ï˝ QÍÜ«∞„`åº ~å‚ã<Î̈ Ò #º¿ãº`ü I
Ñ¨`ü ãÖkè+¨µ ^èŒfi*Ë <åÉè∫ Ç¨Ï$`ü HõO~î° Éèí∞[ ãÖkè+¨µ
Pã¨º<åã¨ HõáÈÖÏH˜∆ Hõ~‚° „Éè∂í =∞ãÎ̈Hˆ Ñ¨Ù#ó I
áêâßÛ`Àº`«~Î ° Ü«∂=∞º „áêQÆ∂~°fiú =„ˆH+Î µ¨ ™ê^èHŒ óõ
Ñ¨^•x^Œâ◊ q#º¿ãº^Õ+µ¨ ™êÎ<+Õ µ¨ =∞O„`«q`ü I
t~À„Éè=í ¸=∞^èºŒ Ç¨Ï$^Œfi„ˆHÎ HõO~îÇ° Ï¨ $<åflaè QÆ∞Ç¨ÏºˆH
*Ï#∞<Àó áê^ŒÜ∂≥ ~ü Ü«ÚQˆ ‡`«zÛù~ó° t~°ã#≤ º¿ã`ü I
„|Ç¨Ï‡}Ë Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O„áÈHõOÎ q+¨"‚ Õ t~°Di`«O
tMÏ ~°∞„^•Ü«∞ Hõ=K« g∞â◊fi~åÜ«∞ ã¨g∞i`«"∞£ I
<Õ„`«O ã¨^•t"åÜ≥∂Hõ=Î ∞GO ã¨~åfi`«‡<Õ ã¨‡$`«O
+¨_O» QÍ<Õº==ÚHÍÎx Ü«∞^ä•™ê÷#O „Ñ¨q#º¿ã`ü I
„áê}ÏÜ«∂=∂<£ Ñ¨Ù~åHõ$`åfi QÍÜ«∞„fO ãÖ^èºŒ Ü≥∂~°̊¿Ñ`ü
ã¨Ñ"Î̈ åºÇ¨Ï$u ãÖÜ«ÚHÍÎO QÍÜ«∞„fO t~°™ê-xfi`å"£∞ I
„u~°∞K«Û~°<£ kèÜ«∂„áê}Ï<£ ^è•~°ÜÕ∞^Œº`«=∂#ã¨ó
„áê}ÏÜ«∂"≥∂-Ü«∞ =∂MÏº`«ó ã¨=∞ãÎ̈ ^Œ∞i`åÑ¨ÇÏ¨ ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ JHõ∆~°<åºã¨=Ú
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. 7 "åºÇ¨Ï$`«∞Å#∞, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – =ÚY – 2ã¨¯O^èŒ – 2
T~° ∞ – [~î ° ~ ° = ÚÅO^Œ ∞ <åºã¨ O KÕ Ü « ∂ e. áê^Œ = ÚÜ≥ Ú Hõ ¯ 4
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 583
ãÖ^èŒ∞ÅÜ«∞O^Œ∞, 4 JHõ∆~°=ÚÅ∞ – eOQÆ – <åaè – Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ –

HõO@=ÚÅO^Œ∞, XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=Ú, KÕuÜ≥ÚHõ¯ 4 ãÖ^èŒ∞ÅO^Œ∞ 4
JHõ~∆ =° ÚÅ∞, Ñ≤=∞‡@ =ÚY – <åã≤Hõ – HõáÈÅ – <Õ„`« – „â◊=} – „Éè∂í
– =∞ãÎ̈H=õ ÚÅO^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨tÛ=∞ – L`«~Î ° – ^ŒH} ∆˜ – Ñ¨Ó~°fi T~°fiú =ÚY=ÚÅO^Œ∞
XH˘¯Hõ¯\˜ 5 JHõ~∆ =° ÚÅ∞, WÖÏ "≥Ú`«OÎ 24 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
<åºã¨HÍÅ=Ú#O^Œ∞ JHõ∆~°=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ „Ñ¨}==Ú, z=~° #=∞ó
â◊|=Ì ÚÅ∞ KÕ~åÛe.
qâı+=¨ Ú – (=∞O„`«=Ú `«`û« q`«∞ #∞O_ç „Ñ¨KÀ^ŒÜ∂« `ü =~°‰Ωõ
23 JHõ∆~°=ÚÖË Ü«∞QÆ∞K«∞#fl=x, }º"£∞ JHõ∆~°=Ú#∞, }˜Ü«∞"£∞ Jx
q_çq_çQÍ LK«ÛiOz# 24 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ Ñ¨ÓiÎÜ∞« QÆ∞#x ''~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì——
Ñ¨^•~åú^Œ~°≈ ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞ q=iOz<å~°∞, HÍj‡~°∞
^Õâ=◊ Ú#O^Œ∞ WÖÏˆQ q_çQÍ ''=ˆ~}˜Ü∞« O—— J<Õ LK«Ûiù ™êÎ~∞° . J~Ú`Õ,
FO KÕiÛ# 24 JHõH∆ ~õ =° ÚÅ∞ JQÆ∞K«∞#flq. –"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü)
QÍÜ«∞f
„ Ñ¨^<Œ åºã¨=Ú
QÍÜ« ∞ „f =∞O„`« = Ú#∞ Ñ¨ k Éè Ï QÆ = ÚÅ∞ KÕ ã ≤ , D „H˜ O k
Ñ¨k™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
t~°ã¨∞û – `«`ü
„Éèí∂=∞^èŒºO – ã¨q`«∞ó
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O – =ˆ~}ºO
=ÚYO – Éèí~Àæ
HõO~î°O – ^Õ=ã¨º
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
584 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ – nè=∞Ç≤Ï
<åaè – käÜ≥∂
QÆ∞Ç¨Ïº – Ü≥∂
2 *Ï#∞ – #ó
2 áê^Œ – „Ñ¨KÀ^ŒÜ«∂`ü
QÍÜ«∞f
„ +¨_O» QÆ<åºãÖ
„|Ç¨Ï‡}Ë #=∞ó – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I
q+¨"‚ Õ #=∞ó – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
~°∞„^•Ü«∞ #=∞ó – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
Dâ◊fi~åÜ«∞ #=∞ó – Hõ=KåÜ«∞Ç¨ï"£∞
ã¨^•t"åÜ«∞ #=∞ó – <Õ„`«„`«Ü∂« Ü«∞ "Ò+¨\ò I
ã¨~åfi`«‡<Õ #=∞ó – J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
Ñ≤=∞‡@ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
=ÚHÍÎq„^Œ∞=∞Ç‘Ï=∞hÅ ^èŒ=à◊KåÛùÜ≥ÿ∞~ü=ÚMˇ·ó fHõ∆}ˇÿó
Ü«ÚHÍÎq∞O^Œ∞ x|^Œ~ú `° fl« =∞‰õΩ\ÏO `«`åfi`«‡ =~å‚u‡HÍ"£∞ I
™êq„f =~°^• ÉèÜ í ∂« O‰õΩâ◊ Hõâßó â◊√É„ Oíè HõáêÅO QÆ∞}O
â◊OYOK«H„ = õ ∞ ^ä•-~° qO^ŒÜ«ÚQÆà◊O Ç¨ÏÃãÂÎ~ü =Ç¨ÏOfOÉèí*Ë II
^è•º<å#O`«~°O, [áêxH˜=ÚO^Œ∞ „áê}ÏÜ«∂=∞O PK«iOKåe.
~Ô O_»∞ ãÖ^è•ºHÍÅ=ÚÅO^Œ∞ QÍÜ«∞„f [ÑÖ KÕÜ∂« e.
ã¨Ñ"Î¨ åºÇ¨Ï$u ã¨ÇÏ≤ `«OQÍ – z=~° PáÈ*’ºu ~°™È-=∞$`«O FO
Éè í ∂ ~° ∞ ƒù = ó ã¨ fi ~À"£ ∞ , =~° ‰ õ Ω , t~° ã ¨ ∞ û#O^Œ ∞ =¸_» ∞ LK« Û iOz
„áê}ÏÜ«∂=∞O PK«iOKåe. WO^Œ∞KÕ`« ã¨=∞ãÎ̈ ^À+¨=ÚÅ∞ áêÑ¨=ÚÅ∞
#tOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 585
â’¡II "åºÇ¨Ï$u „u`«Ü∞« ãÖÜ«ÚHÍÎ QÍÜ«∞„fO ^ŒH` ∆õ À [¿Ñ`ü

`«`fi« ÅHõO∆ q^è•<Õ# aèHÍ∆ j ql`ÕO„kÜ«∞ó I
H©~∆ “^Œ# uÖÏ<£ ^Œ∂~åfi H©~∆ „° ^Œ∞=∞ ã¨q∞^Œfi~å<£
Ñ¨$^äHŒ ± ™êÇ¨Ï„ã¨ „u`«Ü∞« O AÇ¨ïÜ«∂#‡O„`«ã^≤ Ü úŒ ∞Õ I
q^è•Ü«∞ =∞O_»ÅO q^•fi<£ „uHÀ}À[fiÅ HõiH‚ Í"£∞
™œ~°OÑ‘~O°î Ü«∞*Ë`„Î« `« náêÎk#=â◊HaÎ̃ óè I
=¸Å=∞O„`Õ} Hõá¡ êÎÜ∂« O =¸~“Î ^ÕgO„Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
HÀ}Ë+µ¨ „u+¨µ ãÖÑ¨Ó*Ïº „|Ç¨‡^•ºó â◊HÜ Îõ ∂≥ |Ç≤Ïó I
Pk`åº^•ºãÎ̈`ó« Ñ¨Ó*Ïº Láêkã¨ÇÏ≤ `åó „Hõ=∂`ü
`«`ó« +¨_O» QÍ#Éèºí ~ˆ Û`ü Hˆ ã¨~ˆ +¨µ Ü«∞^è•qkä I
...................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "åºÇ¨Ï$u ã¨ÇÏ≤ `« QÍÜ«∞„f
=∞O„`«=Ú#∞ 24 ÅHõÅ∆ ∞ [Ñ≤Oz, aèHÍ∆ #flÉè’[# qkè áê\ÕK«∞K«∂, Jâ◊fi`«÷
– "Õ∞_ç – =∞„i ã¨q∞^èÅŒ `À#∞, H©~∆ ° – F^Œ# (J#flO) uÅ – ^Œ∂~åfi –
Ñ¨H¡ ∆õ ( ) ã¨q∞^èÅŒ `À, XH˘¯Hõ¯ ^•x`À =¸_Õã"≤ ÅÕ ∞ 8 ˛ 3 ´
24"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
^Œâß=~°}Ï~°Û#
ã¨~fi° `À Éè„í ^Œ=∞O_»Å=Ú edOz HõiH‚ õ Ü«∞O^Œ∞, „uQÆ∞}˜`« Ü«∞O„`«
(9= Ñ¨@ÅOÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k) ™œ~°Ñ~‘ =°î Ú #O^Œ∞ (14= Ñ¨@Å=ÚÖ’
K≥ÑÊ¨ |_ç#k) náêÎk #=â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ =¸Å =∞O„`«=Ú`À P"åÇ¨Ï# KÕã#≤
QÍÜ«∞„ux ÉèÏqOz Ñ¨ÓlOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
586 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
1. „Ñ¨^èŒ=∂=~°}Ï~°Û# „uHÀ}=Ú#O^Œ∞ PˆQflÜ«∞ ÉèÏQÆ=ÚÖ’
„|Ç¨Ï‡#∞, Ñ¨tÛ=∞HÀ}=∞O^Œ∞ q+¨µ=‚ Ù#∞, Dâß#ºHÀ}=Ú#O^Œ∞ ~°∞„^Œ∞x
Ñ¨ÓlOKåe. `«∂~°∞Ê# QÍÜ«∞„ux, <≥~· ∞° uÖ’ ™êq„ux, "åÜ«∞=º=Ú#
ã¨~ã° fi¨ f ~°∂Ñ¨â‰◊ Ωõ ÅÎ <å~åkèOKåe.
(WK«@ „|Ç¨‡^Œ∞Å Ñ¨Ó[ =ÚO^Œ∞QÍ K≥ÑÊ¨ |_ç#k, J~Ú`Õ QÆ∞~°∞
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=ÚÖ’ H˘xflKÀ@¡ =ÚO^Œ∞QÍ QÍÜ«∞„f "≥Ú^ŒÅQÆ∞ â◊‰õΩÎÅ
#iÛOKåÅx, PÃÑ· „|Ç¨‡^Œ∞Å #iÛOKåÅx `≥eÜ«ÚK«∞#flk. D q^è•#=Ú
QÆ∞~°∞„áÈHõÎ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=Ú ##∞ãïOz PK«iOKåÅx `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl#∞.
– "Õ∞_»=~°ÑÙ¨ ãÖÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü)
2) kfifÜ«∂=~°}Ï~°Û# – WO^Œ∞ Lëêã¨Ç≤Ï`« Pk`åºk
^Õ=`«Å#∞ (14= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k) JiÛOKåe.
3) `«$fÜ«∂=~°}Ï~°Û# – ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞ +¨_»OQÆÑ¨Ó[
KÕÜ∂« e. Wk 4= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
4) K«`∞« ~åú=~°}Ï~°Û# – WO^Œ∞ „Ñ¨Ç¨ k¡ h – „Ñ¨ÉÏè – x`åº –
qâ◊fiOÉè~í å – qÖÏã≤h – „Ñ¨ÉÏè =f – [Ü«∂ – âßOuÅ#∞ JiÛOKåe.
5) ÑÖK«=∂=~°}Ï~°Û# – WO^Œ∞, HÍOu – ^Œ∞~åæ – ã¨~ã° fi¨ f
– qâ◊fi~°∂áê – qâßÖÏ – Dâß – "åºÑ≤h – q=∞ÖÏ, gix Ñ¨ÓlOKåe.
6) +¨ëêª=~°}Ï~°Û# – `«"∂≥ Ñ¨Ç¨ i}© – ã¨∂H∆Í‡qâ◊fiÜ≥∂x –
[Ü«∂=Ç¨ – Ñ¨^•‡ÅÜ«∂ – Ñ¨~åâ’ÉèÏ – Ñ¨^‡Œ ~°∂áê, gix JiÛOKåe.
7) ã¨Ñ=Î¨ ∂=~°}Ï~°Û# – „ÉÏÇ‘Ï‡ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x =∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ =~°‰Ωõ
=∂`«$HõÅ #iÛOKåe (6= Ñ¨@Å=Ú #O^Œ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#k) WK«@
=∞Ç¨ÅH˜∆ ‡ ™ê÷#=ÚÖ’ J~°∞}#∞ Ñ¨ÓlOKåÅx Ñ¨^Œ‡áê^•Kå~°∞ºÅ∞
K≥ÑÊ≤ #@∞¡ ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=ÚÖ’ ~åÑ¶∞¨ =Éè@ í ∞ì ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 587
8) J+¨=ì ∂=~°}Ï~°Û# – #=„QÆÇÏ¨ =ÚÅ #iÛOKåe.

9) #==∂=~°}Ï~°Û# – WO„^•k Ö’HõáêÅ∞~°#∞, JiÛOKåe.
10) ^Œâ◊=∂=~°}Ï~°Û# – WO^Œ∞, Ö’HõáêÅ∞~°, =„*Ïk
PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ #iÛOKåe.
D q^èŒ=ÚQÍ ''^Œâß=~°}Ï~°Û#—— KÕÜ«Ú ™ê^èŒ‰õΩ_»∞, ^èŒ~å‡~°ú
HÍ=∞"≥∂Hõ=∆ ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú`À 24 "ÕÅ∞, uÅÇ¨ÏŸ=∞O KÕã≤#KÀ,
ã¨~fi° áêÑ¨=ÚÅ∂ `˘Åy, n~å…ÜÚ« =Ù HõÅ∞QÆLi#∞.
qq^èŒ ^
„ =Œ ºÇ¨ÏŸ=∞ Ñ¶e¨ `«=Ú
â’¡II PÜ«Ú¿+ ™ê[ºÇ¨Ïqëê Hˆ =ÖË<å-^äŒ ãïÊëê
^Œ∂~åfi„uÔHã· ÖÎ≤ ~·ˇ ü =∞O„f AÇ¨ïÜ«∂`ü „uã¨ÇÏ¨ „ã¨H"õ ∞£ I
J~°∞}ÏÉÂ̌„˚ ã≤Î =∞^èfiŒ HÔ ~ÎÂ ü AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `«O`«`ó«
=∞Ç¨ÅH©‡∆ ~°ƒ"ù `
Õ ãÎ« º¨ +¨}Ï‡™ê<åfl„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
„|Ç¨Ï‡„tÜÕ∞ „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü „Ñ¨ã∂¨ <≥~· ü „|Ç¨Ï‡=$Hõ*∆ ó·ˇ
|Ç¨ï<å H˜q∞Ç¨ÏŸˆH#Î Ü«∞^è•=`ü ™ê^è∞Œ ™êkä`å I
kfi[#‡<å q∞Ü«∞O q^•º ã≤^•úHÍ=∞^Œ∞Ñ¶∂¨ =∞`å I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – qq^Œ „^Œ = º=ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« @ =Å# HõÅ∞QÆ∞ Ñ¶e¨ `«=ÚÅ∞ q=iOK«|_»∞K«∞#flq.
<Õu`À Ç¨Ïqã¨∞ûÇ¨ÏŸ=∞O – PÜ«Ú~ü=$kú I
Hˆ =ÅO <Õu Ç¨ÏŸ=∞O – n~å…ÜÚ« =Ù I
uÅÅ∞, ^Œ∂~åfi„uHõ 3 "ÕÅ Ç¨ÏŸ=∞O – PÜ«Ú~ü=$kú I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
588 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Z„~° Hõ=∞Å=ÚÅ∞ „u=∞^è∞Œ ~°10 "ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O – ãÖÑ¨^„Œ áêÑ≤Î I
"≥∂^Œ∞QÆÑÓ¨ Å Ç¨ÏŸ=∞O – „|Ç¨Ï‡=~°Ûãπ „áêÑ≤Î
JkèHõ=ÚQÍ K≥Ñ¨C@ UÅ? kfi*ÏuH˜ – J#QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïk
=~°‚=ÚÅ‰õΩ —„ÉÏÇ¨Ï‡} – Hõ∆„uÜ«∞ – "≥·â◊√ºÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ LÑ¨#Ü«∞<å~°›`«
QÆÅ"åiH˜) QÍÜ«∞„f =∞Ç¨q^Œº HÍ=∞^è#Õ ∞=Ù =O\˜k.
PˆQflÜ«∞ =∞O„`q« ^Œº
â’¡II PˆQflÜ«∞ =∞aè^è•™êºq∞ =∞O„`«O ã¨~åfi~°÷ ™ê^èHŒ Oõ
=∂sK«ó HÍâ◊ºÑ¨ó „áÈHÀÎ =Úx~°ãº¨ =∞Ç¨=∞<Àó I
„u+¨µÑì π KèO« ^À ^Õ=`å-„`« *Ï`«"^Õ Àyflsi`«ó
#=aèóã¨ÑÎ̈aèó+¨_çƒùó ã¨ÑÎ̈aèó Ñ¨Ù#~°+ì̈aèó I
ã¨ÑaÎ̈ óè =¸Å=∞O„`åÔ~ó‚Â +¨_O» QÆ qkèsi`«ó
JOQÆ∞+ª̈ QÆ∞ÅÊù [OÑ¶∂¨ ã¨∞ *Ï#∞<À~°∞~°∞ Ü«ÚQÆ‡Hˆ I
Hõ@ºO^è∞Œ <åaè+µ¨ Ç¨Ï$k ãÎ̈#Ü≥∂ó áê~°≈fiÜ≥∂~ü^fiŒ Ü≥∂ó
Ñ¨$+ª̈`ó« ã¨¯O^èÜŒ ∂≥ ~°‡^èºÕ ÉÏÇ¨ï=¸Ö’Ñ¨ÉÏÇ¨ï+¨µ I
„Ñ¨‰Äõ ~°Ê~° „Ñ¨HÀ¿+ª+µ¨ =∞}˜|O^è` Œ Ö« +Ë µ¨ K«
=ÚY<å™êH˜∆ Hõ̂~+‚ µ¨ =∞ãÎ̈=∞ã≤+Î ¯¨ =¸~°ã÷ ∞¨ I
„Hõ"∞Õ } q#º¿ã^£ =~å‚#‡O„f =∞O„`«ã=¨ Ú^Œƒ"ù å<£
tMÏÅÖÏ@ #Ü«∞# Hõ~“‚+ª̈ ~°ã<¨ åã¨fi^äŒ I
ã¨HOõ ~î° ÉÏÇ¨ï Ç¨Ï$`ü ‰õΩH˜∆ Hõ\Q˜ ∞Æ Ç¨ÏŸº~°∞*Ï#∞+¨µ
[OÑ¶∞¨ Ü≥∂ó áê^ŒÜ∂≥ ~ü#º¿ãº `«Ê^•#ºã¨º =∞<Àóã¨∞nèó I
=∞O„`«=~°‚ ã¨ÇÏ¨ „™ê}˜ [¿Ñ#‡O„`«O qâßÅnèó
`«ÔŒ `Õ uÅã≤^•ú~÷° z„`«=¸Öˇó· ã¨q∞^Œfi~Ô ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 589
H©∆~°„^Œ∞=∂}Ï=∂*Ëº# Ç¨Ïqëê-<≥Âfl~üÑ¶¨∞$`åxfi`≥·ó
K«`∞« â◊Û`åfiiOâ◊ ^•_èº» O K«`∞« óâ◊`« ã¨=∞xfi`«"∞£ I
K«`∞« ó ã¨ÇÏ¨ „ãÖ AÇ¨ïÜ«∂^ŒiÛ`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ
PˆQflÜ«∞ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. Wk |∞∞ˆQfi^Œ=Ú#O^Œ∞ „Ñ¨ã^≤ =úŒ Ú.
nxx „Ç‘ÏO c[=Ú KÕiÛ [Ñ≤Oz# j„Ñ¶∞¨ ã≤k.ú
=∞#∞ó : FO *Ï`«"^Õ ¿Œ ã ã¨∞#"å=∞™ÈÑ¨=∞~åfÜ«∞`À x^ŒÇ¨ u"Õ^óŒ
I ã¨#ó Ñ¨~¬° ûŒ ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi<å"Õ# ã≤O^è∞Œ O^Œ∞i `å`«ºyfló I
=∞sz Ñ¨Ù„`À Hõâº◊ Ñ¨|∞∞+≤ó I „u+¨µÑì Kπ O«è ^Œó I Ç¨ÏÖÏOâ’c[O I
ã¨~åfiOâ’ â◊HóÎ̃ I *Ï`«"^Õ Œ Jyflˆ~=Ì `å I
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 9 { 7 { 6 { 7 { 8 { 7 JHõ~∆ =° ÚÅ`À
+¨_O» QÆ <åºã¨=∂K«iOKåe.
=~°‚<åºã¨=Ú
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 44 JHõ∆~°=ÚÅ#∞, â◊s~°=ÚÖ’x 44
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
2 HÍe ÉÁ@#"Õà√◊ ¡ – 2 pÅ=∞O_»Å∞ – 2 Ñ≤H¯õ Å∞ – 2 "≥∂HÍà◊√¡
– 2 `˘_»Å∞ – Hõ\ ˜ – eOQÆ=Ú – <åaè – 2 ãÎ̈#=ÚÅ∞ – 2 „Ñ¨H¯õ Å∞
– D "≥#∞HõÉÏè QÆ=ÚÅ∞ – 2 Éè∞í [=ÚÅ∞ – "≥∞_» – 2 K«OHõÅ∞ – 2
^ŒO_»Å∞ – 2 <åã≤HÍ~°O„^è=Œ ÚÅ∞ – 2 <Õ„`«=ÚÅ∞ – 2 K≥=ÙÅ∞ –
ÅÖÏ@=Ú – #∞^Œ∞\˜=ÚO^Œ∞ÉèÏQÆ=Ú – t~À=∞^èŒº=Ú J<Õ 44
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ =∞O„`åHõ~∆ ° <åºãÖ KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
590 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨^<Œ åºã¨=Ú
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 18 Ñ¨^Œ=ÚÅ#∞, â◊s~°=ÚÖ’x 18
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕÜ∂« e. 1. tY – 2. ÅÖÏ@ 3,4. <Õ„`«O
5,6. Hõ~°‚(2) 7. F+¨ª 8. <åÅ∞Hõ 9. HõO~î°=Ú 10. ÉÏÇ¨ï 11.
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 12. ‰õΩH˜∆ 13. Hõ\ ˜ 14. QÆ∞Ç¨Ïº 15. T~°∞ 16. *Ï#∞ 17.
[OÑ¶∞¨ (HÍeÑ≤H¯õ Å∞) 18. áê^Œ=ÚÅ∞ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ Ñ¨^<Œ åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ Jyfl~°∂Ñ¨=Ú# ^Œ∞~åæ^qÕ x WÖÏ ^è•ºxOKåe
q^Œ∞º^•Ì=∞ã¨=∞„Ñ¨ÉèÏO =∞$QÆÑü ã¨¯O^èŒã≤÷`åO cè+¨}ÏO
Hõ<åºaèó Hõ~" ° åÅ MË@ qÅã¨^£ Ç¨Ï™êÎa~è å¿ãq`å"£∞ I
Ç¨ÏÃãâÎÂ Û◊ H„ ^õ ~Œ åã≤M@Ë qtYO KåÑÖ QÆ∞}O `«~h°̊ O
a„ÉèÏ}Ï =∞#ÖÏu‡HÍOâ◊t^èŒ~åO ^Œ∞~åæO„u<Õ„`åO ã¨‡ˆ~`ü II
Ñ≤=∞‡@, =¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 44"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz, uÅÅ∞ – `≥ÖÏ¡"åÅ∞,
z„`«=¸Å=Ú – H©~∆ =° $Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ – <≥~Úº – áêÜ«∞ã¨=ÚÖÖ’ 4444
™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # 5 „^Œ=º=ÚÅ∞ { 4 ~°H=õ ÚÅ
H©∆~°=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ∞ (~åq – =∞„i – "Õ∞_ç – "≥∂^Œ∞QÆ) "≥Ú`«ÎO 9
„^Œ=º=ÚÅ`À XH˘¯Hõ¯ ^•x`À 490 ™ê~°∞¡ PÇ¨ï`«∞Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« Åx
''ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=ÚÖ’ qâı+=¨ ÚQÍ „"åÜ«∞|_ç#k.
â’¡II =∞O_»ÖË ã¨~fi° `ÀÉè„í ^Õ +¨\’¯}ÏO H˜`« HõiHˆ‚
qkä<å =Hõº∆ =∂}Ë# Ñ‘~O°î ^Õ"åºó „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
[Ü«∂MÏºO q[Ü«∂O Éè„í ^•O Éè„í ^ŒHÍm =∞#O`«~O°
ã¨∞=ÚvO^Œ∞~°∞‡v ãÖ*Ï˝O Ñ¨âßÛ^£ "åº„Ñ¶∞¨ =ÚvO Ñ¨Ù#ó I
J^äŒ ã≤OÇ¨Ï=ÚvO ^Œ∞~åæO #=â◊HóÎ© „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 591
Pã¨#O ã≤OÇ¨Ï=∞O„`Õ} ^Œ^•º^Œ∞Hˆ #Î ^ÕtHõó I

=¸iÎO ãÖHõÅÊº =¸ÖË# `«™êº=∂"åÇ¨Ïº Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü
+¨_O» QÍx Ü«∞^ä•Ñ¨Ó~°fiO Hˆ ã¨~ˆ +¨fi~°ÛÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
JQÍflºk áê^•+ì̈HÀÑ¨<åfl=¸~°Ü Î ∂≥ ~åÛº |Ç≤Ïó Ñ¨Ù#ó
............................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨~°fi`À Éèí„^Œ=∞O_»Å=Ú
edOz, ^•xÃÑ· +¨\òHÀ}=Ú edOz, HõiH‚ Ü õ ∞« O^Œ∞, +¨_∞» }æ `˜ « Ü«∞O„`«~∂° Ñ¨
(9= Ñ¨@ÅOÖ’ K≥ÑÊ¨ |_ç#k) ^ÕgÑ‘~=°î Ú#O^Œ∞ 9 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ P~åkèOKåe.
1. [Ü«∂ 2. q[Ü«∂ 3. Éè„í ^• 4. Éè„í ^ŒHÍm 5. ã¨∞=Úv 6. ^Œ∞~°∞‡v 7.
"åº„Ñ¶∞¨ =Úv 8. ã≤OÇ¨Ï=Úv 9. ^Œ∞~åæ.
11= Ñ¨@Å=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ≤ # ã≤OÇ¨Ï=∞O„`«=Ú`À ã≤OÇ¨ã¨#=Ú
ã¨=∞iÊOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ +¨_O» QÆÑÓ¨ [ KÕÜ∂« e. =¸Å=∞O„`«=Ú`À
q„QÆÇÏ¨ =Ú#∞ ÉèÏqOz, 8 Jyfl=¸~°∞ÅÎ #∞, 1. *Ï`«"^Õ Œ 2. ã¨ÑlÎ̈ Ç¨Ïfi
3. Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï# 4. Jâ’fi^Œ~[° 5. "≥"· åfi#~° 6. H“=∂~°`[Õ 7. qâ◊fi=ÚY
8. ^Õ==ÚYÅ#∞ JiÛOKåe.
<åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅO^Œ∞ `«∂~°∞Ê# – Éè∂í `«`åfi`«‡<Õ #=∞ó, ^ŒH} ∆˜ =Ú#
– ãëÅ`«`åfi`«‡<Õ #=∞ó, Ñ¨tÛ=∞=Ú# Jyfl `«`åfi`«‡<Õ #=∞ó, L`«~Î =° Ú#
– "åÜ«Ú`«`åfi`«‡<Õ #=∞ó, Jx JiÛOKåe. <åÅ∞QÆ∞HÀ}=ÚÅO^Œ∞ –
x=$uÎ – „Ñüëêª – q^•º – âßOuÅ#∞ JiÛOKåe. "åi ¿Ñ~°∞¡
1. *Ï„QÆ`« 2. `«Ñx¨ 3. "Õ^QŒ ~Æ ƒ° ù 4. ^ŒÇÏ¨ # ~°∂Ñ≤}˜ 5. ¿ãO^Œ∞YO_®
6. â◊√OÉèÇí Ï¨ O„f 7. #Éèâí ßÛi}© 8. "åwâ◊fii 9. =∞^Œ=Ç¨ 10. ™È=∞~°∞áê
11. =∞<À["å 12. =∞~°∞^ÕfiQÍ 13. ~å„u 14. f„=HÀáê 15. Ü«∞â’=f
16. `ÀÜ«∂u‡HÍ 17. x`åº 18. ^ŒÜ∂« =f 19. Ç¨i}© 20. u~°„ã≤¯Ü«∂
21. "Õ^=Œ ∂`å 22. ^Œ=∞#„Ñ≤Ü∂«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
592 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
23. ã¨=∂~å^è•º 24. #Okh 25. Ñ¨~å 26. iÑ¨Ùq=∞iÌh 27.
+¨+ª‘ 28. ^ŒO_çh 29. uQÍ‡ 30. ^Œ∞~åæ 31. QÍÜ«∞„f 32. x~°=^•º 33.
qâßÖÏH©∆ 34. âßfi™È^•fiÇ¨ 35. <åkh 36. "Õ^<Œ å 37. =Ç≤ÏflQÆ~åƒ
38. ã≤OÇ¨Ï"åÇ¨ 39. ^è∞Œ ~åº 40. ^Œ∞ifi+¨Ç¨ 41. i~°O™ê 42. `åÑ¨Ç¨ i}©,
43. `«ºHõ^Î Àëê 44. xóã¨Ñ`¨ åfl.
<åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅO^Œ∞ 11 ¿Ñ~°¡ K˘Ñ¨C# 4 ˛ 11 ´ 44 â◊‰Ωõ ÅÎ Ñ¨Ó[
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤=∞‡@ =„*Ïk PÜ«Ú^èŒ ã¨Ç≤Ï`« Ö’HõáêÅ∞~°#∞
JiÛOKåe. =∞O„`«=Ú#∞ qÖ’=∞=ÚQÍ [Ñ≤Oz# PˆQflÜ«∂G
=∞#|_»∞#∞. |∞∞+≤Kè«O^À#∞Å∞ Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<≥, <åºã¨=Ú =∂„`«=Ú
„ÑüÖ’=∞=ÚQÍ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
=~°‚<åºã¨ – Ñ¨^Œ<åºã¨=ÚÅ∞ „ÑüÖ’=∞=ÚQÍ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
^è•º#=Ú =∂„`«=Ú QÆ∞~°∞=ÚY=ÚQÍ `≥Å∞ã¨∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. PˆQflÜ«∂G
=∞O„`«[Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∞=ÚÅ∞ Ñ¨Ó~ÀfiHõqÎ kèQÍ<Õ KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
=∞O„`«ã≤kúH˘~°‰õΩ ÑÖK«QÆ=º=Ú#O^Œ∞ =O_ç# K«~°∞„^Œ=º=Ú#∞
Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. D PˆQflÜ«∂G „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú#O^Œ∞, QÍÜ«∞„u
=∞O„`«=Ú#∞, kfiQÆ∞}=Ú (Ô~O_»∞#∞@∞¡) KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
PˆQflÜ«∂G=Ú qÖ’=∞=ÚQÍ 8 Ñ¨^Œ=ÚÅÖ’ qÉèílOz, WÖÏ
ÉèÏqOK« =ÅÜ«Ú#∞.
1. yó`«º`åi^Œ∞ – „Ñ¶∂¨ } – ~°ã<¨ å – „â’„`å – K«‰Ω∆õ ó –
`«ºH± J<Õ *Ï˝<OÕ „kÜ«∂`«‡Hõ=ÚÅ∞
2. ^èŒ∞O ã≤O ="Õ<å – "åH± – áê}˜ – áê^Œ – áêÜ«Ú –
LÑ¨ã¨÷Å<Õ Hõˆ~‡O„kÜ«∞=ÚÅ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 593
3. âßfiq}~åæ^Œ∞ – Ñ¨$käq – JÑπ – `Õ*’ – "åÜ«Ú –

PHÍâ◊=ÚÅ<Õ, ÑÖK«É∂íè `«=ÚÅ∞.
4. u^Œ+¨~°∞Ñ¨#óã¨ – `«fiH± – Jã¨$H± – =∂Oã¨ – "Õ∞^Œ – Jã≤÷
– =∞*Ï˚ – â◊√„Hõ=ÚÅ∞
5. ^Œó"ÕuÇ¨^Œx – |∞Éèí∞H∆Í – Ñ≤áê™ê – â’Hõ – "≥∂Ç¨Ï
[~å – =∞$`«∞º=ÙÅ∞.
6. `ÀÜ«∞f~å=∞=∞ – ™êflÜ«Ú – Jã≤÷ – =∞*Ï˚ – `«fiH± –
=∂Oã¨ – PO„`«=ÚÅ∞.
7. ™È=∞"å#ã¨∞ – â◊|Ì – ã¨Ê~°≈ – ~°∂Ñ¨ – ~°ã¨ – QÆO^èŒ
ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞.
8. ¿ã^Œ"Õ`«*Ï – =K«# – P^•# – QÆu – qã¨~æ° –
P#O^Œ ã¨fi~°∂Ñ¨=ÚÅ∞.
D 8 Ñ¨^=Œ ÚÅ#∞Oz 8 Jyfl ^Õ=`«Å∞`«Ê#fl=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. g~°O`å
„Ñ¨^•è # ^Õ=`« J~Ú# Jyfl=Öˇ<,Õ `Õ*’=O`«∞Å∂, ™ê~°H÷ <õ å=∞^èÜ Õ Ú« Å∂
JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
WO„kÜ«∞=ÚÅ#∞O_ç L`«Ê#fl=ÚÖˇ#· ^Õ=`«Å∞ (1 – 2 áê^Œ=ÚÅ∞)
T~°fiú ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞. ÑÖK« =∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ#∞O_ç L^Œƒqù Oz#"å~°∞
(3= Ñ¨^Œ=Ú) u~°ºQ∑ ^Œ$+≤ì HõÅ"å~°∞. ^è•`«∞ ~°∂Ñ¨=ÚÖˇ·# K«`«∞~°ú
Ñ¨^Œ=Ú#∞O_»∞"å~°∞ Ô~O_»∞ =ÚY=ÚÅ∞ Hõey, XHõ\ ˜ÃÑ·H˜, =∞~˘Hõ\ ˜
„HÕ^Œ‰õΩ ^Œ$+≤ì QÆÅ"å~°∞.
Ti‡~°∂Ñ¨ 5= Ñ¨^=Œ Ú#∞O_ç Ñ¨Ù\ì̃#"å~°∞, T~°fiú =ÚY∞Å∞. ëê\ò
H“tHõ ~°∂Ñ¨ 6= Ñ¨^=Œ ÚÖ’x"å~°∞ u~°ºH± ^Œ$+≤ì ("≥#Hõ‰Ωõ K«∂K«∞"å~°∞)
QÆÅ"å~°∞. D ^Õ=`«ÅO^Œ~∂° #Ñ¨ÙOã¨Hõ ã¨fiÉèÏ=ÙÅ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
594 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
g~°∞ ™œ=∞ºHõ~°‡Ü«∞O^Œ∞ Jaè=ÚY∞Å∞QÍ#∞, W`«~° Hõ~°‡ÅO^Œ∞
Ñ¨~åOQÆ∞‡Y∞Å∞QÍ#∞ Ü«ÚO^Œ∞~°∞. D PˆQflÜ«∂G ã≤kú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
=# – Ñ¨~fi° `«ÜÚ« HõÎ ã¨=∞ãÎ̈ ~å[º=Ú#∞ Éèãí ‡¨ =Ú KÕÜ∞« QÆÅ_»∞.
™ê^è#Œ q+¨Ü∞« =Ú
â’¡II JGO =∞#∞+¨º #Hõ„∆ `Õëêfi~°É` Ëè « qK«H} ∆õ ó
Pã¨∞~ˆ +¨µ „Ñ¨ÜÚ« Or`« ^Õ=`å~åã¨∞ ãÖÇ¨Ï~ˆ `ü I
Ñ¨Ó~Àfi`«~Î „° `«Ü∞« O Ñ¨âßÛ^£ Éè~í } ° Ïº„~åÌ-^ä~Œ ÀÇ≤Ï}©
W=∂x =∞#∞ëêº}ÏºÇ¨ïó #Hõ„∆ `å}˜ =∞h+≤}ó I
*Ëºëêª â◊à« ëè ê=¸Å ^èxŒ ëêª âı+¡ ¨ Hõ$uÎHÍó
z„`å =∞MÏ qâßMÏó ã¨∞º™êÎ~å ~åHõã∆ ¨ ^Õ=`åó I
Jtfih ~ˆ =f Ñ¨Ù+¨ºó ™êfif Ç¨Ï™êÎ Ñ¨Ù#~°fiã¨∞ó
J#∂~å^è• =∞$QÆt~°ó „â◊=}Ï ^Õ=`å ~°HÍó I
LÑ¨„Hõ"∞Õ `« #O^•ã¨∞ iHÍÎãfi¨ GO qã¨~Ü °̊ ∞Õ `ü
Éè„í ^•™êfiÇ¨Ï~°}O ‰õΩ~åº[˚Ü∂« ã¨fi`«ºO`«=Ú`«=Î ∞"£∞ I
LÑ¨„Hõ"∂≥ Éè∫=∞"åˆ~ â◊x"åˆ~ qã¨~#°̊ O
„ÑüãÖÇ¨Ï~°}O "åˆ~ QÆ∞~Àó â◊√„Hõãº¨ "åÉè"í ` Õ üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – PˆQflÜ«∂G=Ú#∞, =∞#∞+¨º
#Hõ∆„`«=ÚÅÖ’ „Ñ¨Ü≥∂yOK«_»O „áê~°OaèOz, ~åHõ∆ã¨ #Hõ∆„`«=ÚÅÖ’
„Ñ¨Ü∂≥ yOz, ^Õ=`å #Hõ„∆ `«=ÚÅO^Œ∞ ã¨=∂Ñ≤Î KÕÜ∂« e. WÖÏ „áê~°OÉè=í Ú
– „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú – LÑ¨ãO¨ Ç¨~°=Ú J#∞ =¸_»∞ „H˜Ü∞« Å∞ HõÅ=Ù.
™ê=∞„w ãÖáê^Œ# Ñ¨Ó~°fiHõ ãÖHõÅÊ=Ú „áê~°OÉèí=Ú, PÇ¨ïu
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú, Ñ¶e¨ Oz# Ñ≤=∞‡@ qã¨~#°̊ =Ú LÑ¨ãO¨ Ç¨~°=Ú
J#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 595
Ñ¨Ù|ƒ – Ñ¨Ó~åfiëê_è» – Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ – L`«~Î ° – L`«~Î åëê_è» –

L`«Î~åÉèÏ„^Œ – Éèí~°}˜ – P„~°Ì – ~ÀÇ≤Ï}˜ – D `˘q∞‡n =∞#∞+¨º
#Hõ∆„`«=ÚÅ∞.
*Ëºëêª – â◊à« +è O¨ – =¸Å – ^èxŒ +ª̈ – Pâı+¡ ¨ – Hõ$uÎHõ – z„`«
– =∞Y – qâßMÏ – D 9 ~åHõã∆ ¨ #Hõ„∆ `«=ÚÅ∞.
Jtfix – ~ˆ =u – Ñ¨Ù+¨ºq∞ – ™êfiu – Ç¨ÏãÎ̈ – Ñ¨Ù#~°fiã¨∞ –
J#∂~å^èŒ – =∞$QÆt~° – „â◊=}O D `˘q∞‡n ^Õ=`å #Hõ„∆ `«=ÚÅ∞.
PˆQflÜ«∂G =∞O„`« LÑ¨„Hõ=∞=Ú #O^•ukè ~ÀA# (áê_»ºq∞ –
+¨+ª≤ – UHÍ^Œt) KÕÜ∂« e. K«`∞« iú – #=q∞ – K«`∞« ~°tú – J<Õ iHõÎ
u^è∞Œ ÅO^Œ∞ qã¨~#°̊ KÕÜ∂« e. qkÜ«∞ – ã¨ÑqÎ̈ ∞ – ^•fi^Œt J<Õ Éè„í ^•
u^è∞Œ ÅO^Œ∞ „Ñ¨Ü∂≥ yOKåe. HÍx `«kÜ«∞ – J+ì̈q∞ – „`«Ü∂≥ ^Œt u^è∞Œ Å∞
‰õÄ_® P Ç¨Ï~°}=Ú#‰õΩ J`«ºO`« „âı+=ª̈ Ú.
=∞OQÆà"◊ å~°O<å_»∞ P~°OaèOz, â◊x"å~°O<å_»∞ q_»zÃÑ\ì̃, QÆ∞~°∞
ÖË^• â◊√„Hõ"å~°O<å_»∞ LÑ¨ãO¨ Ç¨ÏiOKåe.
â’¡II ã≤÷ˆ~+¨µ ~åtëêfi~°OÉèíâ◊Ûˆ~+¨µ ™êºkfiã¨~°̊#O
JGãÖÇ¨Ï~°}O ‰õΩ~åº^Œ∞ÉèÜ í ∞Õ +¨µ qK«H}
∆õ ó I
Hõ$+¨‚Ñ¨ˆH∆-#ÖË <å-GO qã¨$*ËKÛ« tù <åÑ¨Ù#ó
â◊√HõÑ¡ Hˆ¨ ∆ „Hõ=∂^ŒGO Ñ¨Ù#~å`«‡x ãÖÇ¨Ï~ˆ `ü I
ÉèÏ#∞<å"≥∂Hõ∆ ãÖÇ¨~“ ‰õΩ~åº`ü Ñ¨H^∆õ fiŒ ÜÕ∞ ã¨∞nèó
Ñ¨tÛ=∂aè=ÚM’ Éè∂í `åfi Hõ~‡° ã¨~fi° „`« ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü I
#Hõ„∆ `« =$Hõ∆ â◊HÖõ Ï<£ ™ê^è•ºMÏº Hõ~‡° ãÖÜ«Ú`å<£
`«`#Î« ‡O„`åHõ~∆ À¿Ñ`å<£ =∞O„f =∞O„`å~°‚ ãÖYºÜ«∂ I
AÇ¨ïÜ«∂^Õk` è Õ =Ç¨Ï∫fl =∂~°Ü∞Õ ^£ iÑ¨Ù=∂`«‡#ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
596 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ$ëêì+gì̈ ∞O ã¨=∂~°Éºíè Ü«∂=`ü Hõ$+¨‚ K«`∞« ~°jÌ I
^è`
Œ ∂« ~Î q° +¨=$H∆ÍHõ∆ Éè∂í ~°∞Ç¨ÏŸ`å÷<£ ã¨q∞^Œfi~å<£
~år`≥Ö· #Ë ãÖeáêÎ<£ Ñ¨$^äHŒ ± ã¨ÑãÎ̈ Ç¨ Ï¨ „ã¨H"õ ∞£ I
AÇ¨ïÜ«∂`ü ãÖÜ«Ú`À Éè∂í `åfi iÑ¨Ù~°º=∞Ñ¨Ù~°O „=*Ë`ü
ã¨Ñ~Î̈ å„`«O „ÑÄÇ¨ïÜ«∂`ü ã≤^•ú~¿÷° ãflÇ¨ÏÖ’e`≥ó· I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ ~åâ◊√Å#∞ QÆ∂iÛ
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. ã≤÷~°~åâ◊√ÅO^Œ∞ (=$+¨Éèí – ã≤OÇ¨Ï – =$tÛHõ –
‰õΩOÉè=í ÚÅ∞) PˆQflÜ«∂G=Ú#∞ „áê~°OaèOKåe. K«~~° åâ◊√ÅO^Œ∞ ("Õ∞+¨
– Hõ~¯° @ – `«∞Å – =∞Hõ~=° ÚÅ∞) =^ŒeÃÑ\Ïìe. kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√ÅO^Œ∞
(q∞^ä∞Œ # – Hõ#º – ^è#Œ ∞ – g∞#=ÚÅ∞) LÑ¨ãO¨ Ç¨ÏiOKåe.
Hõ$+¨‚Ñ¨Hõ∆=Ú#O^Œ∞ Hõ$uÎHÍ #Hõ∆„`«=Ú~ÀA#, JG=∞O„`«=Ú
„áê~°OaèOz, â◊√HõÑ¡ H¨ =∆õ ÚÖ’ ™œ=∞º #Hõ„∆ `«=Ú# „Ñ¨Ü∂≥ yOKåe. =∞~°Å
Hõ $ uÎ H Í #Hõ ∆ „ `« = Ú<å_» ∞ LÑ¨ ã ¨ O Ç¨ Ï iOKåe. `« # P`« ‡ Ü« ∞ O^Œ ∞
ã¨∂~°º~°∂Ñ¨=Ú ^è•ºxOz, ÖË^• `å<Õ ã¨∂~°∞ºxQÍ ÉèÏqOz PˆQflÜ«∂G,
„áê~°OÉèí LÑ¨ãO¨ Ç¨~°=∞Å∞ KÕÜ∂« e.
JGHõ~‡° ã≤kOú K«∞@‰õΩ, P~°OÉèí – „Ñ¨Ü∂≥ QÆ – LÑ¨ãO¨ Ç¨~°=ÚÅ∞.
Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY=ÚQÍ KÕÜ«∂e. ™ê^èŒº #Hõ∆„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ =$Hõ∆ã¨q∞^ŒÅ∞
(22= Ñ¨@Å=ÚÖ’ =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞#∞) „áê^Õâ◊ =∂„`«=ÚQÍ „QÆÇÏ≤ Oz,
™ê^èºŒ <å=∞, Hõ~‡° Å`À =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ =° Ú`À *’_çOz,
44 ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊„`«∞...........=∞QÆ∞#∞.
Hõ$ëê‚+ì̈q∞ #∞O_ç Hõ$+¨‚ K«`«∞~°Ìt =~°‰õΩ L"≥∞‡`«Î – q+¨=$Hõ∆ –
qcè`H« õ ( ) ã¨q∞^èÅŒ `À ~år`≥Å· =Ú ÖËÑ#¨ =ÚKÕã≤ U_»∞"ÕÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊„`«∞=Ù #tOL#∞. ™ê^è#Œ Ö’ „|Ç¨Ï‡K«~º° =Ú – UHõÉ∞íè Hõ=Î Ú,
ã¨`º« ãÖÉèÏ+¨} "≥Ú^ŒÅQÆ∞ xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ áê\ÕK«=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 597
â’¡II P„~°Ì=„™ÈÎ q+≤ìHÍÖ’ =∞sK≥·~°‡#∞<å-=Ú<å

xQÆ$Ç¨Ïº`Õ [fiˆ~}Ï-ió „Ñ¨àÜ ◊ ∂« yfl ã¨"∞Õ #ã¨ó I
`åà◊Ñ„¨ `Õ ã¨=∂eYº â◊`$« <å=∞Ü«∞^è•qkè
PˆQflÜ«∂„¿ãÎ} ãÖ"Õ+ºì̈ ‰õΩO_»=∞^èºÕ x^è•Ñ¨Ü∞Õ `ü I
AÇ¨ïÜ«∂#‡iK≥ó· „‰õΩ^Àú [fi~å„HÍO`«ó ã¨*ÏÜ«∞`Õ
`«^•^•Ü«∞H˜¿∆ Ñ`ÀÎÜ∞Õ j`«ÖË ã¨= â’Éè"í ` Õ üI
Ñ≤ëêìfi-áê=∂~°æ c*Ïx =∞sK«O =∞^è∞Œ ãÖÜ«Ú`«O
J`«∞º¿+‚ Å=}Ë`ÀÜÕ∞ xH˜Ñ∆ º¨ HÍfi^äŒ ÜÕ∞`«` Î ó« I
|∞∞Hõ∆ =$Hõ∆ „ÑüHõ$`Õ~ü Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ =^Œ<Õ #ã≤
HÕz`ü HÕz`ü H˜¿∆ Ñ`ÀÎ Ü«∞O^Œ~ü "åºHÍ~°ã¯¨ ~À`«Ü ÷ ∂« I
PˆQflÜ«∞=ÚK«Û~°<£ =∞O„f ™È-z~å`ü [fii`ÀÉè"í ` Õ ü
Hõfikä`Õ-OÉèãí ≤ `åOH˜á∆ êÎfi Ç¨Ï<åºK«Û`ù $« =∞Ü«∞`«fl`«ó I
fHõ∆‚¿ãfl¿ÇÏ# ãÖeáêÎO â◊`$« „Ñü Hõ$uO xt
`åÑ¨Ü∞Õ ^Õk` è Õ =Ç¨Ï∫fl „ÑüÖ’=∞ =∞#∞O[Ñ¨<£ I
[fiˆ~} ÉÏkè`À ã¨^Àº Ç¨ÏŸ=∂^Œãº¨ =∞$u~ü Éè"í ` Õ ü
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `≥ÖÏ¡"åÅ `≥·Å=Ú`À
q∞iÜ«∞=ÚÅ∞ =∞~°QÆÉˇ\ ˜ì, `«_ç|@ì Hõ@∞ìH˘x, q+≤ìHõ~°}=Ú~ÀA# 7
~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , â◊`$« =Ù J`«ºO`« [fi~°Ñ_‘ `ç ∞« _»Q∞Æ #∞.
`åà◊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· â◊`$« <å=∞=Ú edOz, Hõ~‡° edOz, PˆQflÜ«∂G
=∞O„`«=Ú`À ^•xx ãÖ"Õ+≤ì`«=ÚKÕã≤, ‰õΩO_» =∞^èŒº=Ú #O^Œ∞Oz,
q∞iÜ«∂Å`À Ç¨ÏŸ=∞O „HÀ^èOŒ `À KÕã#≤ â◊`$« =Ù "åºkè Ñ‘_`ç ∞« _»Q∞Æ #∞.
^•xx |Ü«∞@‰õΩ fã≤ K«Åx¡ [Å=Ú#O^Œ∞Oz#, â◊`$« =Ù =â◊=∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
598 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Jáê=∂~°æ c[=ÚÅ∞ K«∂~°=‚ ÚKÕã,≤ ^•xÜ«∞O^Œ∞ `«y#xfl `Õ<`≥ À
HõÅã≤# q∞iÜ«∞=ÚÅ∞ "Õã≤ #∂i HõÅáêe. Ñ≤=∞‡@ ã¨=Ú„^Œ [Å=Ú#∞
=∞~°QÉÆ \ˇ ì̃ JO^Œ∞ ÃÑ#· KÕã#≤ ÖËÇÏ¨ º=Ú#∞ "Õã≤ =∞m§ =∞~°QÉÆ \ˇ Ïìe.
^•xx HÍ~°ã¨¯~° ^Œifi`À (QÆi>ˇ) HõeÜ«∞Éˇ\ ì̃, â◊`«$=$Hõ∆=ÚÜ≥ÚHõ¯ Hõ„~°`À
KÕã#≤ â◊`$« „Ñü=∞ Ü≥ÚHõ¯ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – =ÚY – <åã≤HÅõ O^Œ∞, =∞O„`«=Ú
K«^Œ∞=ÙK«∂ H˘OK≥O H˘OK≥O – =ÚY – <åã≤HõÅO^Œ∞, =∞O„`«=Ú
K«^∞Œ =ÙK«∂ H˘OK≥O H˘OK≥O "Õã#≤ , â◊„`«∞=Ù j„Ñ¶∞¨ =ÚQÍ "åºkè Ñ‘_`ç ∞«
_»Q∞Æ #∞. ÖË^• =∞~°∞QÆ∞`«∞#fl P HõëêÜ«∞=Ú#O^Œ∞, â◊`$« „Ñü=∞#∞ Ñ¨_"» ãÕ #≤
â◊`«$<åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
P=`≥Å· =Ú`À `«_Ñç #≤ â◊`$« „Ñü=∞#∞, ~å„uÜ«∞O^Œ∞, [fieOK«∞K«∞#fl
JyflÜ«∞O^Œ∞, PˆQflÜ«∂G=∞O„`«=Ú „ÑüÖ’=∞=ÚQÍ ÑïOî K«∞K«∂ Ñ¨_"» ãÕ #≤
"åºkèÑ_‘ `ç ∞« _»Q∞Æ #∞. P „Ñü=∞#∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ â◊`$« =Ù –
â’¡II ã¨=Ú„^ŒãëÖË Ç≤ÏOQÆ∞ q+¨ r~°Hõ Ö’e`Õ
Hõfikä`Õ Ñ¨Ù`«eÎ O ™ê^èºŒ #Hõ„∆ `« `«~∞° xi‡`å"£∞ I
J^äÀ=„HÍÎºO qxH˜Ñ∆ º¨ Ü«∞ëêìº q+¨`~« ∂° `«Ü ÷ ∂«
`«zÛù~™° êÎ_#» O ‰õΩ~°fi<£ [¿Ñ^ŒGO qÖ’=∞`«ó I
ã¨áêÎÇ¨ #‡~°}O Ü«∂u â◊`$« ~ü [fi~°q"≥∂Ç≤Ï`«ó
Pk`«º~°^Œä <åˆQO„^Œ„QÆ™êÎO„Ñ¶∞≤ O `«kfiëêÇ¨Ï`«"∞£ I
#QÆflO `≥Ö· #Ë qáêÎOQÆO ^ŒQO÷Æ ÉèÏ#∞ =∞szaèó
J^èÀ=ÚYO x[iÑ¨ÙO ^è•º`åfi Hõfikä`« "åi}Ï I
`«~Ê° ÜÕ∞^£ÉÏè #∞ =∂Ö’Hõº â◊`$« ~ü=∞$`«∞º„Ñ≤Ü∂≥ Éè"í ` Õ ü
a„Éèf í O =Úâ◊ÅO â◊¥ÅO ^è•ºÜ«∞<£ HÍÅÑ¶∞¨ #„Ñ¨ÉÏè "£∞ I
HÍ~åÊã¨c*ˇ~· ü xO|ã¨º Ñ¨„`≥~Â "ü ∞Õ +‘Ñ∞¨¶ $`« Ñ¨Ù`
¡ ó·≥
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 599
Ç¨ï`åfi q^Õfi+¨Ü∞Õ K«Û` ù $« Ï<£ J„¿ã}Ï-<Õ#^ÕtHõó I

a„ÉèÏ}ÏO `«~h°̊ O â◊¥Å ^è•º`åfi^Œ∞~åæO ÉèÜ í ∞« OHõsO
=∞Ç≤Ï+‘ Ñ¶¨∞$`« ãÖã≤ÔHÂÎó Ñ¨Å¡"≥· ifi+¨=$Hõ∆*ˇ·ó I
Ç¨ï`åfi iáÈó Hõ} ∆ Ï`Õû<å=ÚKåÛ@Ü«∞u =∞O„`«q`ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^èŒº#Hõ∆„`«=$Hõ∆ HõÅÑ¨`À,
„Ñü=∞KÕã,≤ ^•xx `«ÅHÕ^Œ∞Å∞QÍ LOz ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # HõëêÜ«∞=Ú#∞
^•xÃÑ· áÈã≤, q+¨=$Hõ∆ ^Œifi`À, P „Ñü=∞ÃÑ· (t~°ã∞¨ ÃÑ)· =∞O„`«Ñ~¨ #°î =Ú
KÕÜÚ« K«∂ `å_»#=ÚKÕã#≤ â◊`$« =Ù ~ÀQÆ„QÆã∞¨ _Î .·≥ .........
WÑ¨Ù_»∞ ^è•º#=Ú ^•fi~å „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flk. ã¨∂~°º
~°^äŒ=Ú HÕ^Œ Ñ¨_ç# ÖË^• â◊`«$=Ù HÍeH˜ ã¨~°Ê=ÚK«∞@∞ìH˘#fl@∞¡, ÖË^•
â◊`$« =Ù ã¨~Ê° q+¨=ÚKÕ =∞~°xOz#@∞¡, ÖË^• #QÆfl=ÚQÍ `≥Å· eáêÎOQÆ∞_≥#·
â◊`«$=Ù#∞, ÖË^• ã¨∂~°ºH˜~°}=ÚÅÖ’ â◊`«$=Ù J^èÀ=ÚY=Ú `åÑ¨=Ú
K≥O^Œ∞K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOK«∞K«∂, ã¨∂~åºaè=ÚY∞_≥·, "Õ_çh~°∞`À ^Œ∞~åæ^ÕqH˜
`«~Ê° }q∞zÛ# â◊`$« =Ù..........
#Å¡x =∞|∞ƒ=O\˜ ~°OQÆ∞Hõey# HÍo, =Úâ◊Å – â◊¥Å=ÚÅ∞
^èiŒ Oz#@∞¡ ^è•ºxOz, ÑüyÎ O[Å∞ – x=∞‡P‰õΩÅ∞, Qˆ ^≥ <≥~Úº`À HõeÑ≤,
PˆQflÜ«∂G =∞O„`«=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ , â◊`$« =Ù PÑ¨^ÅŒ Ö’ z‰õΩ¯H˘#∞#∞.
â◊¥Å=Ú – `«~h°̊ =Ú„^Œ ^èiŒ Oz# ^Œ∞~°#æ ∞ ÉèÜ í ∞« OHõ~° ~°∂Ñ¨=Ú
^èiŒ Oz#@∞¡ ÉèÏqOK«∞K«∂, <ÕuÜ«∞O^Œ∞ `«_Ñç #≤ q+¨=$Hõ∆ Ñ¨„`«=ÚÅ`À
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , â◊„`«∂KåÛ@#=∞QÆ∞#∞. â◊`$« ¿ã# (â◊`$« =~°=æ Ú) LKåÛ@#
á⁄O^≥^Œ~°∞.
â’¡II ^è•º`åfi^ÕgO Ñ¨Ù~å„áÈHÍÎO K«`∞« iƒù~‡° iKåxfi`≥ó·
J*Ï~°∞kè~° ãÖÃãÔH~ÎÂ A
ü Ç¨ïÜ«∂kÌ=ã¨„`«Ü∞« "£∞ I
iáÈ~°∞KåÛ@#O ‰õΩ~åº`ü ¿ã<åÜ«∂ <å-„`« ãÖâ◊Ü∞« ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
600 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Jyflâ◊¥ÅHõ~åO^Œ∞~åæO [fiÅOfO „Ñ¨àÜ ◊ ∂« yfl=`ü I
^è•º`åfi ã¨~°¬Ñ¨`≥·ÖÏÔHÂÎ~ü c*ˇ·~ü ^èŒ`«∂Î~° ãÖÉèí"≥·ó
Ç¨ï`åfi q"≥∂Ç¨ÏÜÕ∞K«Û` ù $« Ï<£ =∞iK≥~· åfiã¨ã~¨ Ã¬° Ñ·ó I
HÍÖÏO[# xÉèÏO^Œ∞~åæO â◊¥Å Y_»æ ^è~Œ åO ã¨‡~°<£
#Hõ„∆ `«=$Hõ∆ ãÖÉè∂í `≥~· ü „=}Hõ$`ü ¿ãflÇ¨ÏãÖÜ«Ú`≥ó· I
ã¨q∞^Œfi~Ô ó· „ÑÄÇ¨ïÜ«∂^Œ<ú åº<å‡¿ã# "≥i· }O
ã≤OÇ¨kä~∂° _è®O ^è•=OfO ^è•==∂#O iÑ¨ÙO„Ñü I
â◊~å<£ HÍ~°∞‡Hõ x~°∞‡HÍÎ<£ =Ç≤Ïfl*ÏfiÖÏ =ÚMÏ‰õΩÖÏ<£
=ÚOK«OfO ãÖã¨‡~°<£ ^Œ∞~åæO `«~Ê° ÜÕ∞^Œ∞+ì̈"åi}Ï I
ÉèÏ#∞aO|O ã¨=∂Ö’Hõº iáÈ~°∞KåÛ@#O Éè"í ` Õ üI
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ≤ # ~°∂Ñ¨=ÚÖ’
^Œ∞~åæ^Õqx ^è•ºxOK«∞K«∂, "Õ∞Hõ~°HõÎ=Ú`À `«_çÑ≤# <åÅ∞ˆQã≤ q∞iÜ«∂Å∞,
Ç¨Ïqã¨∞û`À ã¨Ç¨ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊`$« ¿ã# LKåÛ@#
=∞QÆ∞#∞.
KÕ`∞« ÅO^Œ∞ Jyfl – „uâ◊¥Å=Ú ^èiŒ Oz# ^Œ∞~°#æ ∞ ^è•ºxOK«∞K«∂,
P=`≥Å· =Ú`À `«_Ñç #≤ L"≥∞‡`«Î c[=ÚÅ#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ÖË^• P"åÅ∞,
q∞iÜ«∂Å∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊`$« =Ù =¸iÛù`∞« _»Q∞Æ #∞.
#Å¡x~°∂Ñ¨=Ú`À, KÕ`∞« ÅO^Œ∞ Y_»æ – â◊¥Å=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#, ^Œ∞~°#æ ∞
^è•ºxOK«∞K«∂, ™ê^èºŒ #Hõ„∆ `« =$Hõ∆ ã¨q∞^èÅŒ ∞ ÉèÖí Ï¡`« (r_ç) `≥Å· =Ú`À `«_Ñç ,≤
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , <≥Å~ÀAÅÖ’ â◊`$« ÉÏ^èŒ x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
áêiáÈ=ÙK«∞#fl â◊`«$=Ù#∞, ã≤OÇ¨kè~°∂_è» J~Ú# ^Œ∞~åæ^Õq
`«~∞° =Ú`«∂ ÉÏ}=ÚÅ∞ "ÕÜÚ« K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOK«∞K«∂, ã¨∂~åºaè=ÚY=ÚQÍ
"Õ_hç ~°∞ `«~Ê° }q∞zÛ# â◊`$« ÏKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 601
ÑÖK« ^Œ∞~°Å
æ ∞
1. Ju^Œ∞~°æ 2. QÆ}˜^Œ∞~°æ 3. qâ◊fi^Œ∞~°æ 4. ã≤O^èŒ∞^Œ∞~°æ 5. Jyfl
^Œ∞~°æ : D =∞O„`«=ÚÅ∞ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flq.
1. Ju^Œ∞~åæ=∞O„`=« Ú – ^Œ∞~åæ}˜ qâßfi<å"Õ= ã≤O^Œ∞ ^Œ∞i`å`«ºyfló
*Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞=∞~åfÜ«∞`À
x^ŒÇ¨ u "Õ^óŒ ã¨#ó Ñ¨~¬° ûŒ I
2. QÆ}^ ˜ ∞Œ ~°æ – QÍ}˜ qâßfi<å"Õ# ã≤O^èŒ∞O ^Œ∞i`å`«ºyfló,
*Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞ =∞~åfÜ«∞`À
x^ŒÇ¨u"Õ^Œó ã¨#ó Ñ¨~°¬^Œu ^Œ∞~ü I
3. qâ◊fi^Œ∞~°æ – qâßfi<å"Õ = ã≤ O ^Œ ∞ O ^Œ ∞ i`å`« º yfló,
*Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞ =∞~åfÜ«∞`À
x^ŒÇ¨u "Õ^Œó ã¨#ó Ñ¨~°¬^Œu ^Œ∞~åæ}˜.
4. ã≤O^èŒ∞^Œ∞~°æ – ã≤O^èŒ∞ ^Œ∞i`å`«ºyfló, *Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞
™È=∞=∞~åfÜ«∞`À x^ŒÇ¨ u"Õ^óŒ ã¨#ó Ñ¨~¬° ûŒ
^Œ∞~åæ}˜ qâßfi<å"Õ= I
5. Jyfl^Œ∞~°æ – Jyfló, *Ï`«"Õ^Œ¿ã ã¨∞#"å=∞ ™È=∞=∞~åf
Ü«∞`À x^ŒÇ¨u"Õ^Œó ã¨#ó Ñ¨~°¬^Œu ^Œ∞~åæ}˜
qâßfi<å"Õ= ã≤O^Œ∞O ^Œ∞i`å`ü I
ÑÖK«^∞Œ ~åæ Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ=ÚÅ∞
â’¡II Ju^Œ∞~åæ =∞Ü≥∂=Ú+≤ì QÆ^•Ç¨Ï™êÎO qzO`«Ü∞Õ `ü
q^Œ∞º^•Ì=∞ ã¨=∂<åÉèÏO =∞Ç≤Ï+‘Ñ∞¨¶ $`« ãÖÑ¨Ù`
¡ ó·≥ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
602 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ñ¨ÙÖÏÔH·~°∞ƒÇ¨ïÜ«∂xflO| acè`«Hõã¨q∞^ŒfiÔ~·ó
HÀ„^Œ"≥·~°^äŒ â◊„`Àâ◊Û ¿ã<åÜ«∂ó ãÎ̈OÉèí#O Éèí"Õ`ü I
P`«áÎ êâßO‰õΩâßO ~°HÍÎO QÆ}^˜ ∞Œ ~åæ =∞#∞ã¨‡~ˆ `ü
Ö’}ÿ̌ó ã¨∞=∞^èŒ∞Ô~·ó ™ê^èŒº =$Hõ∆HÍÃ+Âªkè`Õ-#ÖË I
AÇ¨ïÜ«∂xflt ã¨áêÎÇ¨ xflt =∞O„`«q^Œfiâ◊Ü∞Õ <£ #$áê<£
áêâßO‰õΩâ◊ ^è~Œ åO ~°HÍÎO qâ◊fi^Œ∞~åæO qK«O`«Ü∞Õ `ü I
Ñ¶ëh ‰õΩã¨∞"≥∞ÿó Ñ¶¨ÙÖÂ̌¡â◊ÛO^Œ<åOÉèíó ã¨=ÚH˜∆`≥·ó
AÇ¨ïÜ«∂xfltÜ≥∂=∞O„f `«ãº¨ qâ◊fiO =â◊O Éè"í ` Õ üI
â◊~K° Û« O„^ŒxÉèÏO^ÕgO qQÆà` ◊ ü Ñ¨~=° ∂=∞$`åO
áêâßO‰õΩâ◊ ^è~Œ åO^è•ºÜ«∞<£ ã≤O^è∞Œ ^Œ∞~åæO ã¨q∞^ŒfiÔ~·ó I
"Õ`Ã« ã·~‡° ^è∞Œ ~åã≤HÔ ~ÎÂ ∞° Ç˚ ï¨ Ü«∂`ü =$+≤ì ã≤^Ü úŒ ∞Õ
HõáêÅO„utYO áêâ◊=∞O‰õΩâ◊O a„Éèf í O Hõ~Ô ó· I
[áê‰õΩã¨∞=∞ ãÖHÍâß =∞yfl^Œ∞~åæO qzO`«Ü∞« <£
Ç¨ï`åfiÅ=} Ñ¨Ù`«ÖÎ Ïº =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« Ü«ÚHõ~Î ¸ I
PHõ̂~^¬ •fiOzè`å<£ ™ê^è•º#‡O„`« q<åfl-„`« ãÖâ◊Ü∞« ó
Ju^Œ∞~ˆ Ü æ ∞« =∞`åº^•º +¨ÔŒ `å„u+¨µcì i`å I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =„[ã¨=∂#"≥∞#ÿ Ñ≤_Hç e˜ `À,
=∞~˘Hõ KÕuÖ’ QÆ^Œ#∞ ^èŒiOz# Ju^Œ∞~°æ#∞ ^è•ºxOK«∞K«∂, P
=∞O„`«=Ú`À Qˆ ^≥ <≥~Úº`À `«_Ñç #≤ `«∞K«Û^ù •è #º=Ú, x=∞‡ – r_ç ã¨q∞^èŒ
Å`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ÖË^• Qˆ ^≥ <≥~Úº`À `«_Ñç #≤ HÀ„^Œ= ( )=ÚÅ#∞
Ç¨ÏŸ=∞OKÕã≤#, â◊`«$ãÎ̈OÉèí#=∞QÆ∞#∞.
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ KÕuÖ’ ^èŒiOz, ~°HõÎ=~°‚~°∂Ñ≤}˜ J~Ú#
QÆ}^˜ ∞Œ ~°#æ ∞ ã¨‡iOK«∞K«∂, P =∞O„`«=Ú`À, =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« q∞„t`« Å=}=Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 603
{ â◊`$« #Hõ„∆ `« =$Hõã∆ q¨ ∞^èÅŒ `À ~å„uÜ«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , U_»∞ ~ÀAÅÖ’

=jHõ~} ° =Ú ã≤kOú K«∞#∞.
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz, ~°H=Îõ ~°‚ ~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# qâ◊fi^Œ∞~°#æ ∞
^è•ºxOK«∞K«∂, P =∞O„`«=Ú`À – K«O^Œ# QÆO^èŒ[Å=Ú`À Hõ_çy#
„Ñ≤Ü∞« OQÆ∞ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ#∞ ~å„uÜ«∞O^Œ∞, Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ [QÆ^£ =â◊º=Ú
â◊~`° ü HÍÅ Ñ¨Ói‚=∞`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ , J=∞$`« ~°ã„¨ ™ê==Ú KÕÜÚ« K«∂,
áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz# ã≤O^èŒ∞^Œ∞~°æ#∞, ^è•ºxOK«∞K«∂ „u=∞^è∞Œ ~°=Ú
Å`À `«_çÑ≤#, „Ñ¨|ƒe ã¨q∞^èŒÅ`À, Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, =~°¬=Ú
‰õΩiÜ«Ú#∞.
KÕ`∞« ÅO^Œ∞ – HõáêÅ, „uâ◊¥Å, áêâßO‰õΩâ◊=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#, Z„~°x
â◊s~°=Ú Hõey# Jyfl^Œ∞~°æ#∞ ^è•ºxOK«∞K«∂ – =∞^èŒ∞~°„`«Ü«∞q∞„t`«
Å=}=Ú`À KÕã#≤ – „Ñü=∞#∞ Jyfl^Œ∞~åæ=∞O„`«=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ ,
™ê^èŒº=ºHÎ̃ J#∞‰õÄÅ∞_»QÆ∞#∞.
â’¡II JOQÆ}Ë ãÖ÷ _çÅOHõ$`åfi ã¨∞QÆOkè ‰õΩã¨∞=∂kaèó
^Õg =∞Éèºí ~°ÛÜÕ∞xfl`«ºO „áêQÆ∞Hˆ <Î =·≥ =~°‡Î <å I
PÇ¨Ï~ˆ „^•„u+¨µ |eO K«~∞° }Ï ã¨~fi° ã≤k^ú OŒ
Hõ$`åº~ÀQÆ ÉèÜ í ∞« „^ÀÇ¨Ï Éè∂í `ån<åfl„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
Ü«∞^è•=^Œyfl =∂~å^èºŒ QÆO^èó·≥ Ñ¨ÙÃ+ÂÊ~°‡<À~°"∞≥ óÿ
ã≤`
÷ åfi `«™êº-„QÆ`À =∞O„f [¿Ñ#‡O„`« =∞##ºnèó I
[áÈ-Ü«∞O ã¨~fi° ã≤^ºúÂ≥ ™êº<åfl-„`« HÍ~åºqKå~°}Ï
Å=}ÿ̌~‡° ^è∞Œ ~åã≤HÔ ~ÎÂ ü AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¨tÛ=∂=ÚYó I
=∞O„`å~°‚ ãÖYºÜ«∂=∞O„f iÑ¨Ù=∂`«‡=â◊O #ÜÕ∞`ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
604 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
âßb<£ „Ñ¨HÍ∆ à◊º ãÖâ’+¨º â◊√^•ú<£ ‰õΩsfi`« `«O_»∞ÖÏ<£ I
[Ñ≤`åfi ÑÖK«Q"Æ ºÕ +¨µ ãÖã¨¯$`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ
K«~∞° OÑ¨K[Õ Ñ˚ #¨ ‡O„`« =∞=`å~°º Ñ¨Ù#ó ã¨∞nèó I
J~°Û~Ú`åfi qâ◊^nŒ ~è̂ gÌ =∞Q“fl Ü«∞^ä• Ñ¨Ù~å
AÇ¨ïÜ«∂ K«Û~°∞}Ï<Õ# ™ê*Ëº<å-+ì̈ ã¨Ç¨Ï„ã¨Hõ"£∞ I
áê„`ÕãO¨ áê`«#O Hõ~fi° <£ ™ê^èºŒ O`«`ü „áêâ◊Ü∞Õ `ü ã¨∞nèó
âı+O¨ `«OxY<Õ^£ "åi ãÖáê`«O „áêOQÆ}ÏO`«~ˆ I
Hõ$`åº~ÀQÍ q#â◊ºOu ã¨ÇÏ¨ Éè∂í `«„QÆÇ¨ =∞Ü≥∞ÿ ó
ÑÔ̈~~· ∞° `åÊk`å Hõ$`åº Ñ¨Ù#™êÎ<=Õ ÉèHí Ü ∆õ ∞Õ `ü I
„gÇ≤Ïaè~ü Ç¨Ïqëê H©∆Ô~·ó Ñ¨Ü≥∂=$Hõ∆ ã¨q∞^ŒfiÔ~·ó
P*Â̌º~°‡^è∞Œ „`«Ü∂≥ ¿Ñ`≥~· ü ^Œââ◊ `
◊ O« Ñ¨$^äHŒ ± I
AÇ¨ïÜ«∂`ü ãÖÑ¨^•OÉè∂í q∞ó ™ê^èHŒ À Éè=í u ^è$Œ ="£∞ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – „áêOQÆ}=Ú#O^Œ∞, XHõ
K«`∞« ~°„ã¨ ãÖ÷ _çÅ=Ú ("ÕkHõ) xi‡Oz, Ñ¨ÙëêÊ^Œ∞Å`À x`åº~°Û# KÕã,≤
~å„uÜ«∞O^Œ∞ K«~∞° „^Œ=º=Ú`À, |eã¨=∞~°Ê} KÕÜ∂« e. Hõ$`åº – ~ÀQÆ –
„QÆÇ¨Ï – ÉèíÜ«∞ – „^ÀÇ¨Ï – Éèí∂`« ÉÏ^èŒÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
ã¨∞QÆO^èŒ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ`À Jyflx JiÛOz, =∞O„`«O [Ñ≤OKåe.
„u=∞^è∞Œ ~°q∞„t`« Å=}=Ú`À, Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY=ÚQÍ, =∞O„`«=~°‚ ãÖMÏº#∞
™ê~°=Ú [Ñ≤OK«∞@=Å#, ã¨~°∞fiÅ∂ J#∞‰õÄÅ∞~°QÆ∞^Œ∞~°∞. aÜ«∞º=Ú
â◊√„Éè=í ÚQÍ Hõ_yç , h_»Ö’ ZO_çOz ^è∂Œ Ñ¨=Ú`À â◊√kúKãÕ ,≤ K«~∞° „^Œ=º=Ú`À
JyflÜ«∞O^Œ∞ Ç¨ÏŸ=∞O PK«iOKåe.
^Œ∞~åæ^qÕ x Ñ¨ÓlOz, JyflÜ«∞O^Œ∞, <Õu`À K«~∞° „^Œ=º=Ú#∞ =¸Å
=∞O„`«=Ú`À 8"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜ«ÚK«∂, Ç¨ï`«âı+¨=Ú#∞, =∞~˘Hõ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 605
áê„`«Ö’ zeHÕK«∞`«∂, ^•xx – Ç¨ÏŸ=∂#O`«~O° ™ê^èºŒ =ºHÎ̃H˜ ¿ãqOÑ¨

KÕã#≤ , =∞iH˘O`« q∞ye# ^•xx, h\˜Ö’ HõeÑ≤ =∞~˘HõKÀ@ Éè∂í q∞Ö’
áê\˜ÃÑ\ì̃# ã¨=∞ãÎ̈ Éè∂í `« – „QÆÇÏ¨ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
W@∞¡ PK«iOz#, â◊`$« =ÙÅ∞ KÕã≤ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞, uiy "åiˆH
"≥#∞Hõ‰õΩ "≥o¡ "åi<Õ ÉÏkèOK«∞#∞. ^è•#º=Ú, áêÅ∞, H©∆~°=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ∞,
=∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« =Ú HõeÑ≤ XH˘¯Hõ¯\˜ "≥Ü∞Õ ºã≤ ™ê~°∞¡ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , ãÖÑ¨^ÅŒ ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞.
ã≤H`
õ å Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ=Ú
â’¡II ÉÏã¨¯ˆ~ "Õ∞+¨~åt¿ã÷ =∞O„`«*’ö-#∞QÆ∞}Ëk<Õ
#^•ºO™êQÆ~° QÍq∞<åºO ã¨`` « O« Ñ¨Ù+¨¯ÖÏOÉèãí ≤ I
L^Œ$ú `åº^•Ü«∞ ã≤H` õ åó ãÖâ’+¨º Ñïâ’^èÜ Œ ∞Õ `ü
#ºã¨º`åó ÑÖK«Q"Æ ºÕ +¨µ ãÖã¨¯$`Õ Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï<Õ I
Éè~í Ü
°̊ ∞Õ #‡#∞<å ã≤^ºÂ≥è ^Œ~åfiº „|Ç¨Ï‡~°∞Ç¨ÏŸ`«Ü ÷ ∂«
ã≤OÇ¨Ï"Õ∞+¨ ^èŒ#∞¿ã÷ˆ~¯ Hõ$+¨‚Ñ¨ˆH∆-+ì̈g∞ u^äÒ I
qâßMÏ Hõ$uÎHÍ =¸Å Ç¨Ï™œÎ`~Î« ° =∞Ñ¶∂¨ ã¨fi^äŒ
~ÀÇ≤Ï}ÏºO „â◊=}Ë "å~“ =∞O^Œ "åHõÊu ^Õ=`Ò I
qÇ¨Ü«∂-<Õº+¨µ ‰õΩsfi`« ã≤H` õ å™ê÷Ñ#¨ O ã¨∞nèó
QÆ$Ç¨Ï„QÍ=∂k~å„ëêì}ÏO ~°HÍ∆ ~°O÷ ã≤H` õ åó â◊√ÉèÏó I
„Ñ¨™ê÷_H»è õ Ñ¶∞¨ \’<å‡<å =∞^è•ºk+¨fi =>Ë+fi≤ =∂ó
#=ã¨∞„Ñ¨H¿∆˜ Ñ[˚áêÎ¿ãÎ+µ¨ ãÖÑ¨Ó[ÜÕ∞`ü „Hõ=∂`ü I
=∞^è•ºk^Õg âß„™êÎ}˜ HõáêÖÏO`åx^ÕtHõó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
606 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
K«„HõO â◊OY=∞ã≤OMË@O ÉÏ}O KåÑÖ „uâ◊¥ÅHõ"∞£ I
HõáêÅO ã¨fiã¨fi=∞O„`Õ} ãÖÑ¨Ó*ÏºO-`Õ |eOÇ¨Ï~ˆ `ü II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – "Õ∞+¨~åtÜ«∞O^Œ∞ ã¨∂~°∞º_»∞
ãÖK«iOK«∞#Ñ¨Ù_»∞ (U„Ñ≤Ü∞« Öò 14 #∞O_ç "Õ∞ 15 =~°‰Ωõ , ã¨∞=∂~°∞QÍ)
â◊√Éèí =ÚÇ¨˙~°=Î Ú# ™êQÆ~=° Ú#O^Œ∞ HõeÜ«Ú #n „áêO`«=Ú#∞O_ç,
H˘O`« Wã¨∞Hõ#∞ fã¨∞‰õΩ ~å=ÅÜ«Ú#∞. ^•xx â◊√„Éè=í ÚKÕã≤ ZO_çOK«
=ÅÜ«Ú#∞. ^•xx ÑÖK«QÆ=º=Ú#O^Œ∞ HõeÑ≤, =∞O„`«Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ,
ã¨∞ãÖã¨$`« JyflÜ«∞O^Œ∞ XHõ áê„`«Ö’ áÈã≤, "Õ_ç KÕÜÚ« K«∂, "≥∂^Œ∞QÆ
QÆi>ˇ`À ÉÏQÍ HõeÜ«∞Éˇ\ ,ì̃ Jaè=∞O„uOK«=ÅÜ«Ú#∞.
=∞~°Å, "Õ∞+¨ – ã≤OÇ¨Ï – ^è#Œ ∞~å=ÙÅO^Œ∞ ã¨∂~°∞º_»∞ ãÖK«iOK«∞
#Ñ¨Ù_»∞, |Ç¨ïàÏ+ì̈q∞<å_»∞ – qâßY, Hõ$uÎHõ – =¸Å – Ç¨ÏãÎ̈ – 3
L`«~Î å #Hõ„∆ `«=ÚÅ∞ – =∞Y – ~ÀÇ≤Ï}˜ – „â◊=}=Ú #Hõ„∆ `«=ÚÅÖ’ U^À
XHõ\ ˜, HõÅã≤#<å_»∞, QÆ∞~°∞ – â◊x"å~°=ÚÅ∞ q_çzÃÑ\˜ì q∞ye#
"å~°=Ú#O^Œ∞, P â◊√„ÉèÑí ~¨ z° # =∞O„`«ÑÙ¨ Wã¨∞Hõ#∞ ™ê÷ÑO≤ Kåe. W\ì̃
„Ñ¨„H˜Ü∞« KÕã#≤ QÆ$Ç¨Ï=Ú – „QÍ=∞=Ú – ~åR=Ú, ~°HÍ∆ Hõ~=° ÚQÍ #∞O_ç,
ã¨~fi° â◊√Éè=í ÚÅ`À k#k<åaè=$kú K≥O^Œ∞#∞. "å\˜ Ñï=∂}=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flk.
QÆ$Ç¨Ï=Ú#O^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ K«=Öˇ##fl XHõ „Ñ¨ã÷¨ Ñï=∂}=Ú Wã¨∞Hõ
LO_»=ÅÜ«Ú#∞. „QÍ=∞ – #QÆ~°=ÚÅO^Œ∞ ™ê÷Ñ≤OK«=Öˇ##fl, P_è»Hõ
„Ñ¨=∂}=Ú Wã¨∞Hõ LO_»=ÅÜ«Ú#∞. ~åR=Ú H˘~°ÔH·#KÀ ÃÑ^ŒÌ
Ñ¶∞¨ @„Ñ¨=∂}=ÚÖ’ LO_»=Öˇ#∞.
=∞^èŒºÜ«∞O^Œ∞ XHõ\ ˜ – <åÅ∞QÆ∞ kâ◊ÅO^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ – <åÅ∞QÆ∞
HÀ}=ÚÅO^Œ∞ =∞~À <åÅ∞QÆ∞ – "≥Ú`«OÎ 9 QÀ`«∞Å∞ „`«qfi ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#fl
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 607
„Ñ¨=∂}=ÚÖ’ ™ê÷ÑO≤ K«=ÅÜ«Ú#∞. =∞^èºŒ Ö’ 8 JG=ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOz,

K«∞@∂ì 8 kâ◊ÅO^Œ∞ XH˘¯Hõ¯ JG=Ú#∞ (K«„Hõ – â◊OY – Jã≤ – MË@ –
ÉÏ} – KåÑ¨ – „uâ◊¥Å – HõáêÅ=ÚÅ∞) Ñ¨ÓlOz, z=~°QÍ |e
„Ñ¨^•#=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. â◊G=∞O„`« Ñ¨Ó*Ïq^è•#=Ú 17=
Ñ¨@Å=ÚÖ’ HõÅ^Œ∞.
â’¡II #Hõ∆„`« „QÆÇÏ¨ ~åj<åO Ö’ˆHâß<åO|eOÇ¨Ï~ˆ `ü
qÇ≤Ï`åÜ«∞„`« ~°̂HÜ ∆ ∞« O =~°O÷ `Õ `«„`« ãÖÑ¨^óŒ I
‰õΩ∆ „^Œ„QÆÇÏ¨ =∞Ç¨~ÀQÆ ™œ~°É∂íè `« ã¨sã¨$áêó
J=Ú<åqÅÜ«∞O Ü«∂Ou qkä<å<å-„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
ã≤H` õ å<åO qâ◊√^•ú<åO qHÍ~°‰Ωõ _»=Oã¨∞nèó
ÑÖK«Q=Æ ºÜ«Ú`Õ áê„`Õ „|Ç¨Ï‡ =$ˆH} ∆ xi‡`Õ I
xH˜Ñ∆ º¨ qkä<åÜ«∞„`« ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `«„Î `« ãÖÑ¨^óŒ
k<Õ k<Õ „Ñ¨=~°O÷ `Õ HÍÅ=$^•úºOkaèãû¨ Ç¨Ï I
=∞Ç¨ÏŸ`åÊ`åó q#â◊ºOu Hõ$`åº„^ÀÇ¨Ï =∞Ç¨„QÆÇ¨ ó
K«~∞° QÆ"åº â◊‡<åO‰õΩ~åº`ü ™ê÷Ñ#¨ O qkä <å-=Ú<å I
QÀ=¸„`«O „Ñ¨ã=÷¨ ∂#O ™êº`ü QÀ=∞Ü«∂OÉèãí ^Î̈ ~Œ H÷° Oõ
P*Ïº`ü ã¨ÑQÎ̈ ∞Æ }O H©~∆ O° QÀ=¸„`å`ü „uQÆ∞}O ^Œkè I
QÀ=¸„`Õ} ã¨=∞OãïÊó ã¨~fi° O "å ã¨=∞=ÚK«º`Õ
QÍ=ó ã¨∞ºó HõÑÖ≤ Ïâıfi`« Ç≤Ï=∞^è∂Œ „=∂ ~°∞}„Ñ¨ÉÏè ó I
JÉèÏ"ÕQkÆ `åó ã¨~åfió ã¨~fi° ^è• HõÑÖ≤ ’^Œƒ=ù O
UHÀ#ÑÖKåâ◊`ü HÀ¿+ª Ñ¶Å¨ Hˆ „|Ç¨Ï‡âßd#ó I
qÇ¨Ü«∞HÀ} HÀëêªx â◊HÍÎº^ŒºO*Ï`« "Õ^ãŒ "¨ ∞£
ed`åfi =∞^èºŒ HÀëêªk Ñ¨Ó[ÜÕ∞`«„Î `«^=Õ `å"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
608 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Hõ$`åfi Ç¨ÏŸ=∞O ã¨ãO¨ áê`«O xY<Õ`^Î« ºŒ ^ä• Ñ¨Ù~å
^Œ^•ºO`ü |eO Ü«∞^ä• Ñ¨Ó~°fi=∞ã¨ºÑ¨Ó~Àfik`«O Ñ¶Å¨ "£∞I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊ G Ñ¨ Ó *Ï#O`« ~ ° O ,
#Hõ∆„`«=Ú, #Hõ∆„`«^Õ=`«, „QÆÇ¨Ï=ÚÅ∞, ~åâ◊√Å∞, ~åâßºkèÑ¨`«∞Å∞,
Ö’HõáêÅ∞~°‰õΩ |e„Ñ¨^•#=Ú KÕÜ«∂e. W@∞¡ KÕÜ«Ú@=Å# ã¨=∞ã¨Î
LÑ¨„^Œ==ÚÅ∞ `˘Åy, ã¨HõÅ â◊√Éèí=ÚÅ∞, „âıÜ«∞ã¨∞û HõÅ∞QÆ∞#∞.
ã¨=Ú„^ŒQÍq∞x J~Ú# #nf~°=Ú#∞O_ç, 16 ‰õΩO_»Å=ÚÅ Wã¨∞Hõ
`≥zÛ, "≥∂^Œ∞QÆ Hõ„~°`À KÕã≤# „Ñ¨ã¨÷ Ñï=∂} áê„`«`À ÑÖK«QÆ=º=Ú
¿ãHõiOz, JO^Œ∞ Wã¨∞Hõ#∞Oz Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ q^è•#=ÚÖ’ áêuÃÑ@ì=ÅÜ«Ú#∞.
#QÆ ~ ° = Ú#‰õ Ω W\˜ ì q^è • #=Ú „Ñ¨ Ü ≥ ∂ yOz@∞ =Å#, P
#QÆ~=° Ú#‰õΩ, „Ñ¨H$õ u "≥Ñ· i¨ `«º=ÚÅ∞, =~°^ÅŒ ∞ – Hõ~=° Ù – LÖÏ¯áê`«=ÚÅ∞
– Ñ≤_∞» QÆ∞áê@∞ – Éè∂í HõOÑ¨=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „Ñ¨=∂^Œ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ=Ù.
Éè∂í `«ÉÏ^èÅŒ ∞ ‰õÄ_® ÉÏkèOK«=Ù.
ÑÖK«Q=Æ º Ñï=∂}qkè
XHõ „Ñ¨ã¨÷ =∂„`«=Ú QÀ=¸„`«=Ú – WO^Œ∞Ö’ ã¨QÆÉèÏQÆ=Ú`À
P=Ù¿Ñ_» – QÀ=¸„`«=Ú ã¨=∞=ÚQÍ LO_»=Öˇ#∞. WO^Œ∞Ö’ ã¨QÉÆ Ïè QÆ=Ú
P=Ù<Õ~Ú – nxx U_»∞~Ô @∞¡ P=ÙáêÅ∞ – QÀ=¸„`«=Ú#‰õΩ =¸_»∞
~Ô @∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞ LO_»=ÅÜ«Ú#∞.
QÀ=¸„`«=Ú`À ã¨=∂#=ÚQÍ P=Ù<Õ~Ú LO_»=ÅÜ«Ú#∞. ÖË^•
Jhfl ã¨=∂#=ÚQÍ ‰õÄ_® ¿ãHõiOK«=K«∞Û#∞. g\˜Ö’ 1. HõÑÅ≤ QÀ=Ù
Ü≥ÚHõ¯ =¸„`«=Ú 2. `≥Åx¡ P=ÙÜ≥ÚHõ¯ ¿Ñ_», áêÅ∞ 3. |∂_ç^~Œ O° QÆ∞
QÀ=Ù Ü≥ÚHõ¯ áêÅ`À KÕã#≤ ÃÑ~°∞QÆ∞ 4. Z„~°xQÀ=ÙÜ≥ÚHõ¯ <≥~Úº LO_®e.
XHõ"àÕ ◊ Wxfl ~°OQÆ∞Å QÀ=ÙÅ∞ ÅaèOK«xÜ≥∞_»Å, Jhfl XHõ¯ HõÑÅ≤ QÀ=Ù"Õ
J~Ú =ÙO_»=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 609
=∞~˘Hõ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú – xÅ∞=Ù QÆà√◊ § – 7 J_»Q¤ àÆ §◊ `À 49 QÆ_∞» Å∞

QÆÅ HÀ+ª̈=Ú edOz, JO^Œ∞ <åÅ∞QÆ∞ HÀ}=ÚÅ∞ q_çz, q∞ye# 45
QÆ_∞» ÅÖ’ =∞^èºŒ QÆ_Üç ∞« O^Œ∞ „Ç‘ÏOedOz, `«∂~°∞ÊQÆ_#ç ∞O_ç ''*Ï`«"^Õ ¿Œ ã——
J#∞ =∞O„`«=ÚÖ’x 44 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ „"åÜ«∞e. =∞~°Å =∞^èºŒ QÆ_#ç ∞O_ç
W^Õ Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ # *Ï„QÆ`« – `«Ñh¨ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ 44 ^Õ=`«Å#∞
Ñ¨ÓlOKåe. Ñ≤=∞‡@ Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕã,≤ Ç¨ï`« âı+¨ ãÖáê`«=Ú#∞ "≥#∞Hõ\ ˜
=Öˇ<Õ áêuÃÑ@ì=ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤=∞‡@ |e„Ñ¨^•#=Ú KÕã≤# ã¨HõÅ
â◊√Éè=í ÚÅ∂ HõÅ∞QÆ∞#∞. Éè∂í `« – „QÆÇÏ¨ – Hõ$`åº ^À+¨=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
UHÀ# ÑÖKåâ◊`ü Ü«∞O„`=« Ú
Ç¨ u *Ï `«º "Õ
^Œ <å "Õ "Õ #ó ã¨ ^Œ
x âßfi yfló # ã≤O #ó ¿ã
`À q `«ºO Ç
„ Ï‘ O ^è∞Œ O Ñ¨ ã¨∞
Ü«∞ }˜ `å i ^Œ∞ ~°∞ #
f ~åæ ^Œ∞ u ^Œ +¨ "å
~å =∞ =∞ ™È =∞
PˆQflÜ«∂G Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =∞^èÕº =∂Ü«∂ =∞+ì̈ HÀ¿+ª+¨µ áê^• –
#ëœì Hõ$`åfi =∂`«$HÍÔ~ó‚Â „Ñ¨g`«"∞£ I
Éè∂í aO|ãÖ÷ ã¨~fi° Éè∂í `å=∞Ü«∞Ñ¶∞¨ flO
~°HÜ
∆õ Ú« ó N H©i^Î OŒ Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
610 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
PˆQflÜ«∂Gã¨º *Ï˝<åx qã¨~åæ ^•# Hõ~‡° }˜
Ü«∞ó Ñ¨Ù=∂<£ QÆ∞~°∞}Ï t+ì̈ã™Î̈ êº-nè#O [QÆ„`«Ü
Î ∞« "£∞ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `˘q∞‡k QÆ_∞» Å Ü«∞O„`«=Ú
edOz, =∞^èºŒ Ö’ „Ç‘ÏO c[=Ú „"åÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. q∞ye# 8 QÆ_∞» ÅO^Œ∞
Jyfl =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ 8 Ñ¨^Œ=ÚÅ∞ „"åÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ^•xÃÑ·
=∂`«$HÍHõ~∆ =° ÚÅ∞ edOz, "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. ^•xH˜ K«`∞« ~°„ã¨ Éè∂í Ñ¨Ù~°O
xi‡OKåe. WkÜÕ∞ PˆQflÜ«∂G Ü«∞O„`«=∞#|_»∞#∞.
Wk ã¨=∞ãÎ̈ ~ÀQÆ=ÚÅ#∞ Ç¨ÏiOK«∞#∞. ~°H∆õ – PÜ«Ú=Ù – ãÖÑ¨^Œ
– H©iÎ „Ñü+ì̈Å#∞ HõÅ∞QÆ*Ü
Ë Ú« #∞.
UHõqOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

J^äŒ ^•fiqOâ◊ó Ñ¨@Åó
J^äŒ k<åG – Hõ$`åºG Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äÀ k<åGO Hõ$`åºGO =ˆHº∆ â◊`$« q=∞~°#Ì O
Ju^Œ∞~åæ=∞#∞O „áêÇ¨ïiÌ<åGO =∞O„`«q`«=Î ∂ó I
„ÑüÖ’=∞ q∞=∞O =∞O„`«O Hõ$`åºGO ÑïK«Hº∆õ `Õ
k<åGã¨º +¨_O» QÍn<£ „ÑüÖ’"≥∂k`å<£ q^Œ∞ó I
ÉèÏ#∞aO|QÆÒ« â◊`$« "Õ∞^äÀ=„HõOÎ qëêÇ¨Ï`«O
=¸ÖÏ^Œ∞f÷`« Ü«∂„QÆãOÎ̈ ‰õΩO_»ÖÏº ÉèÏ=ÜÕ∞`ü ã¨∞nèó I
=¸ÖÏ^è•~ˆ H˜¿∆ Ñ`«û^Œºó „Ñ¨ã∞¨ Êù~`
° ü HÍÅáê=ˆH
k#„`«Ü∂« `ü [fi~å„HÍO`À iÑ¨Ùó „áê}Ï<£ q=ÚOK«u I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 611
k<å„¿ãÎ} „Ñ¨q^•úOQÆO ™êfikäëêì#QÆÒ« iÑ¨ÙO

ÑÖK«"åÜ«Ú ã¨q∞^Õ#ú =Ç≤Ïfl <å ^ŒQúÆ q„QÆÇÏ¨ "£∞ I
^è•ºÜ«∞#‡#∞O[¿Ñ`«û^Œºó ã¨É"íè ^Õ ºŒ =∞ =Å¡Éóíè II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ â◊`$« <åâ◊=Ú KÕÜÚ«
2 JG=ÚÅ#∞ K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞. 1. k<åG=Ú 2. Hõ$`åºG=Ú. Ju^Œ∞~åæ
=∞O„`«=Ú<Õ =∞O„`«"`Õ ÅÎ« ∞ k<åG =∞O„`«=∞O^Œ∞~°∞. nxx „ÑüÖ’=∞=ÚQÍ
[Ñ≤Oz# Hõ$`åºG =∞O„`«=∞QÆ∞#∞.
k<åG=∞O„`«=Ú#‰õΩ +¨_O» QÆ<åºã¨ – JHõ~∆ <° åºã¨ – Ñ¨^<Œ åºã¨=ÚÅ∞,
Pˆ Q flÜ« ∂ G q^è • #=ÚÖ’ K≥ Ñ ≤ Ê #@∞¡ Q Í, „Ñ¨ u Ö’=∞ Ñ¨ ^ Œ ú u Ö’<Õ
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, ã¨∂~°º~°^Œä K«„Hõ=ÚHÕ^Œ Ñ¨_#ç â◊`$« =ÙÃÑ· – ~°^=Œä ∞O^Œe
ã¨~Ê° q+¨=ÚKÕ „QÆã∞¨ _Î ·≥ J^èÀ=ÚY∞_≥#· â◊`$« =Ù =¸ÖÏ^è•~°=Ú#∞O_ç ÖËz#
‰õΩO_»ex ^•fi~å *Ï*ÏfiÅº=∂# HÍÖÏyfl~°∂Ñ¨ =¸ÖÏ^è•~°=Ú#∞
„Ñ¨HÑ∆˜ =Î̈ ÚKÕã≤ ^è•ºxOz, k<åG=∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz#KÀ, â◊`$« =Ù =¸_»∞
~ÀAÅÖ’ [fi~°„QÆã∞¨ _Î Q» ∞Æ #∞.
k<åG=∞O„`«=ÚKÕ H˘@ì|_ç# â◊`$« =Ù#∞, ™êfikèëêª#=Ú#∞ KÕi
ÑÖK« "åÜ«Ú „Ñ¨nÑÎ̈ JyflKÕ ^ŒÇÏ≤ OK«|_»∞K«∞#fl@∞¡, ÉèÏqOz, k<åG
=∞O„`«=Ú [Ñ≤Oz# ÉÏ^èŒ LO_»^∞Œ .
â’¡II =∞}˜Ñ¨Ó~°QÆ`«O â◊`$« O Jyfl<å nÑÎ̈ q„QÆÇÏ¨ O
^è•ºÜ«∞<£ k<åGO „Ñ¨[¿Ñ`ü ã¨=∞$`«∞º==`åO „=*Ë`ü I
J<åÇ¨Ï`åÇ≤Ï`«ó â◊`$« ~üx~°QÌ Àú =∞O„`«=Ç≤Ïfl<å
áêâı#|^è•fi j„¿Ñ¶∞} hÜ«∞`Õ Ü«∞=∞ HÕHõ~Ô ó· I
qâ◊√^Œú |^è•fi j„¿Ñ¶∞} hÜ«∞`Õ Ü«∞=∞ HÕHõ~Ô ó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
612 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
qâ◊√^Œú ™ê÷#QÀ"≥s· k#ÉÏ}Ë# Ñ‘_` ç ó«
J^èÀ=ÚYó ã¨‡$`« ã¨∂~Î O‚° W~åÜ«Úñ ™êºkÌ#„`«Ü∂« `ü I
P*Ï˝Ü∂« O xÇ≤Ï`«O â◊`$« O ^Œ¿ÇÏ`ü *Ï˝<åyfl<åkäÜ∂«
Ñ¨Ù„`«q∞„`« Hõà„◊ `ån<£ Ç≤Ï`åfi=∞$`«∞º =Úáê„tÜÕ∞`ü I
<åaè =∂„`À ^Œ̂H ã≤` ÷ åfi ^è•ºÜ«∞<£ aOÉË k<Õt`«∞ó
"≥i· }O ^ŒQúÆ ã¨~åfiOQÆO =∞O„`«=∞ëÈì`~Î« O° â◊`"« ∞£ I
[¿Ñ^£ ã¨ÑÎ̈ k<å^Œ~åfiQÆº=∞Ö’HõO ã¨QK Æ Û« u
ù
"åº~°"å~°O ã¨=∂~°Éºíè ã¨áêÎÇÏ¨ O „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞O I
ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O ã¨=∂~°Éºíè Ü«∂=^Œã=Î̈ ∞Ü≥∂Éè"í ` Õ ü
ã¨xfláê`« [fi~åqëÈì Ü«∞#∞„QÆ™ÈÎ Éè"í ^Õ iŒ ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞}˜Ñ¨Ù~° K«„Hõ=∞O^Œ∞
â◊`$« =Ù#∞ Jyfl*ÏfiÅÅ∞ ^ŒÇÏ≤ OK«∞K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOK«∞K«∂, k<åG =∞O„`«=Ú
[Ñ≤Oz# â◊`«$ÉÏ^èŒ x"å~°}=∞QÆ∞#∞. J^Õq^èŒ=ÚQÍ J<åÇ¨Ï`«
K«„Hõ=∞O^Œ∞#∞ ÉèÏqOK«=Öˇ#∞. qâ◊√^Œú K«„Hõ=∞O^Œ∞ â◊`$« =Ù k<åG Ñ‘_`ç ∞« _≥·
J^èÀ=ÚY∞_≥· Ü«Ú#fl@∞¡ ÉèÏqOz, =∞O„`«[ÑÖ KÕã#≤ =¸_»∞ ~ÀAÅÖ’
â◊`«$ÉÏ^èŒ LO_»^Œ∞.
P*Ï˝K„« Hõ=∞O^Œ∞ â◊`$« =Ù *Ï˝<åyfl ^ŒQ∞Æ _ú #·≥ @∞¡ ÉèÏqOz =∞O„`«[ÑÖ
KÕã#≤ #tOK«∞#∞. ÉÁ_»∞Ö¤ ’`«∞ hà◊§Ö’ xÅ|_ç, ã¨∂~°∞ºx aO|=ÚÖ’
â◊`$« =Ù [fieOK«∞K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOz, 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# 7 ~ÀAÅÖ’
â◊`$« =Ù #tOK«∞#∞.
=∞OQÆà"◊ å~°=Ú ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« =Ú#∞O_ç ã¨∂~åºãÎ̈=∞Ü«∞=Ú =~°‰Ωõ
~ÀE, XHõ "å~°O~ÀAÅáê@∞ [ÑÖKÕã#≤ , â◊`$« =Ù ã¨xfláê`« [fi~°„QÆã∞¨ Î
_»QÆ∞#∞. ^Œ∞~åæ=∞Ok~°=∞O^Œ∞ =¸_»∞~ÀAÅ∞ x~åÇ¨~°∞_≥·, â◊`«$=Ù
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 613
k<åG=ÚKÕ H˘@ì|_ç#@∞¡ ÉèÏqOz, =∞O„`«[ÑÖ KÕã#≤ â◊„`«∞ ÉÏ^è•

x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
^Œ∞~åæ=¸iÎx ã¨Ê $tOK«∞K«∂ 3 ~ÀAÅ Ñ¨~º° O`«=Ú x~åÇ¨~°∞_≥,·
â◊¥ÖÏ~ÀÇ¨Ï} Ñ‘_`ç ∞« _≥#· â◊`$« =Ù#∞#∞ ÉèÏqOz, [Ñ≤Oz# â◊`$« =Ù ~ÀQÆ
„QÆã∞¨ _Î Q» ∞Æ #∞. ~åÇ¨ï„QÆãÎ̈ ã¨∂~°ºaO|=ÚÖ’, k<åG =∞O„`«ÉÏ}=ÚÅKÕ
â◊`$« =Ù |Okè`∞« _≥#· @∞¡ ÉèÏqOz, 10"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz# â◊`$« ÉÏ^èŒ x"å~°}
=∞QÆ∞#∞.
^Œ∞~åæ ^è•º#=Ú
â’¡II „Ñ¨à◊Ü«∂#ÅãÖHÍâßO HÍà◊~å„uq∞"å-Ñ¨~åO
â◊¥Åáêâ◊^~Œè åO Ñ¶∞¨ ’~åO ã≤OÇ¨Ïã¨¯O^èŒ x¿+^Œ∞+‘"∞£ I
ã¨q`«∞~°‡O_»ÖÏO`«™ê÷O ~°HõÎ<Õ„`«„`«Ü≥∂^Œæ`≥·ó
qã¨∞ÊùeOÔQi· fl~°ÇÌ Ï¨ OfO iÑ¨Ù=∂‰õΩÅ q„QÆÇÏ¨ "£∞ I
ã¨Ê+ì̈ÔŒ „ëêì^~Œè åO #$`«º^£ Éè$í ‰õΩ\© cè+} ¨ Ï#<å"£∞
`«~Ü °̊ ∞« OfO x[Oâ◊`$« O `«~<°̊ åºcè=∞~°∂Ñ¨Ü∂« I
^ŒO„ëêì=∞Ü«¸Y *ÏÖË# ^Àº`«Ü∞« OfO kQÆO`«~O°
â◊¥ÖË# "≥i· }À =ˆH∆ ^•~°Ü∞« OfO ÉèÜ í ∞« OHõs"£∞ I
JG=∞O„`« Hõ$`«<åºã¨ó „Ñ¨àÜ ◊ ∂« yfl ã¨=∞„Ñ¨ÉÏè O
~°HÎõ =G ^è~Œ åOHõ$^•÷O ~°H<Îõ „Õ `«„`«Ü∂« xfi`å"£∞ I
ã≤OÇ¨kè~∂° _è®O ^è•=OfO ^è•==∂#O iÑ¨ÙO„Ñü
Y_Õ#æ `«zÛù~ó° zè`åfi Hõ} ∆ Ï^£ Ç¨º=∞ã¨b÷ OQÆ`å"£∞ I
D q^è=Œ ÚQÍ ^Œ∞~åæ^qÕ x ^è•ºxOz, =¸_»∞~ÀAÅ∞ x~åÇ¨~°∞_≥,·
k<åG =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤Oz#, â◊`$« =Ù <åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
614 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II Hõ~å‡}Ëº`åx ‰õΩsfi`« k=¿ã #`«∞ ~å„uã¨∞
Ñ¨tÛ=∂=ÚY eOQÆãº¨ ã¨r=O =∞Ç≤Ï+ÖÑ¨Ù~°ó I
x^è•Ü«∞ `«ãº¨ t~°ã≤ ‰õΩO_»OHõ$`åfi„uHÀ}HõO
`«ã‡≤ <£ ã¨"∞Õ kä`Õ =Ç¨Ï∫flÜ«∞^è•=^ÕÌ tHÀ`«=Î ∞ó I
ã¨„uÎHÀ}Ï<£ ã¨=∞O„`å~å‚<£ ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨=∞xfi`å<£
J*Ï~°̂H#Î ãÖã≤HÍÎ<£ HÍ~°ã¯¨ ~°ãq¨ ∞^Œfi~å<£ I
ã¨ÇÏ¨ „ãÖ AÇ¨ïÜ«∂^ÕgÌ O ^è•º`åfi ã¨q`«$=∞O_»ÖË
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# =∂~°}
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ Ñ¨QÆ\ ˜Ü«∞O^Õ, KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ~å„uÜ«∞O^Œ∞ HÍ^Œ∞.
Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY t"åÅÜ«∞=Ú#O^Œ∞, XHõ Qˆ ^≥ =∞Ok~°=Ú#‰õΩ Z^Œ∞~°∞QÍ
L#flKÀ@, XHõ „uHÀ}‰õΩO_»=Ú xi‡OKåe. JO^Œ∞ "Õ∞Hõ~H° =Îõ Ú`À `«_ãç #≤
HÍ~°ã¯¨ ~° ( ) ã¨q∞^èÅŒ ∞, ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ „uHÀ}=Ú
=∞O„`åHõ~∆ =° ÚÅ∞, Ñ¨„`«=ÚÅÃÑ· „"åã≤, ^Œ∞~°#æ ∞ D „HÕ^Œ ~°∂Ñ¨=ÚÖ’
^è•ºxOz Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. J@∞¡ KÕã#≤ â◊`$« =Ù ã¨‰Ωõ @∞O|=ÚQÍ
#tOK«∞#∞.
Ñ „ à¨ Ü
◊ ∂« yfl ã¨=∂OÑ¶∞¨ ’~åO ^•fi„uOâ◊^£ Éè∞í [â’aè`åO
L^Œº^•Ü«Ú^èŒ ãÖnáêÎO #$`«ºOfO ã≤OÇ¨Ï=∞ãÎ̈Hˆ I
=∞Ç¨^ŒOë„ êìO =∞Ç¨cè=∂O [fiÅ`ü Hˆ jO #^Œ#∞‡vO
~°HÍÎ~¢ =
Ì° ∂Oã¨=^Œ<åO Ñ¶¸ ¨ i‚`À„Qu „Æ Ö’K«<å"£∞ I
=∞iÜ«Ú, ã¨∂~°ºaO|=Ú#O^Œ∞ ã¨Ç¨Ï„ã¨ ã¨∂~°º `Õ[ã¨∞û`À
"≥Å∞Q˘O^Œ∞, ã¨ÇÏ¨ „ã¨H~õ ° – K«~} ° – JH˜∆ – t~À – =Úd J~Ú# ^Œ∞~°#æ ∞
^è•ºxOK«∞K«∂, "Õ_hç \˜áê„`«ÃÑ· "ÕÖÏ_»∞K«∞#fl #Å¡x ã¨~Ê° =ÚÜ≥ÚHõ¯ <À\˜Ö’
"Õ_ç h\˜`À HÍ~°ã¯¨ ~° ^Œifi`À `«~Ê° }KÕã#≤ â◊`$« ÉÏ^èŒ x=iÎOK«∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 615
(WK«@ ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=ÚÖ’, rqOzÜ«Ú#fl ã¨~°Ê=Ú#∞

`«ÅHÕ^Œ∞Å∞QÍ "ÕÖÏ_»nã≤, ^•xx |OkèOz – ^•x <À\˜Ö’ `«~Ê° }=Ú
KÕÜ∞« =Öˇ#x ã¨Ê+ì̈=ÚQÍ ¿Ñ~˘¯#|_ç#k)
â’¡II |∞∞Hõ∆ =$Hõ∆ „ÑüHõ$uO „Ñü+≤` ª « ã¨g∞~°}ÏO
LëÈ‚^HŒ̂ qxH˜Ñ∆ º¨ qëê_èºÕ qkè <å`« `«ó I
Y_»Hæ $õ uÎ Ç≤Ï`åO^è•ºÜ«∞<£ „Ñ¨[¿Ñ^ŒÜÚ« `«O =∞#∞O
q^è•<Õ<å-=Ú<å â◊`$« ~ü„QÆ™ÈÎ Éè=í u =∞$`«∞º<å I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊`«$#Hõ∆„`« =$Hõ∆ HõÅÑ¨`À
„Ñü=∞KÕã,≤ JO^Œ∞ „áê}„Ñü+ª̈KãÕ ,≤ q+¨q∞„t`« "Õ_hç ~°∞ Ü«∞O^Œ∞ P
„Ñü=∞#∞ =ÚOK«∞`«∂ =∞O„`«[ÑÖ KÕã#≤ â◊`$« Ñ‘_» x"å~°}=∞QÆ∞#∞. P
ã¨=∞Ü«∞=Ú# ^Œ∞~°#æ ∞ WÖÏ ^è•ºxOK«=ÅÜ«Ú#∞.
Jˆ~¯O^Œfi#Å ãÖHÍâßO Y_»M æ @Ë Hõ ^è•i}©O
#Ü«∞#„`«Ü«∞ x~°æK«Ûù^£ qã¨∞ÊùeOQÆ â◊`å‰õΩÖÏO I
ã≤OÇ¨Ï™ê÷O ã¨~Ê° Éè∂í ëê_è®ºO `„ ÖÂ≥ ’Hõº ÉèÜ
í ∞« ^•~ÚhO
Y_»Hæ $õ `åÎÇÏ≤ `åO ^è•ºÜ«∞<£ Ñ
„ [¨ ¿Ñ^ŒÜÚ« `«O =∞#∞"£∞ I
Ñ¨Ù`«bÎ Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆO
â’¡II „Ñ¨HÖõ ÏÊº ^Œ∞~åæÜ∞« `«<Õ „uHÀ}O ‰õΩO_»ÜÚ« `«=Î ∞O
`«„`« ãÖ[fie`Õ =Ç¨Ï∫fl =∞Ç≤Ï+‘â◊ Hõ$`å Hõ$f"£∞ I
Ñ¨Ù`«bÎ =∞[~°HÍÎHÍÎO „Ñü+≤`ª « ã¨g∞~°}ÏO
zè`åfi zè`åfi „ÑÄÇ¨ïÜ«∂ ^Œ*Ï~°HÍÎxfi`åO xt I
^è•º`åfi^Œ∞~åæO „Ñ¨#$`«ºOfO =∞Ç≤ÏëÈ~°ó ã¨Ö÷ ÏO`«~ˆ
â◊¥ÖË# =∞Ç≤Ï+¨™êºO-QÆO aèO^ŒOfO Ñ¶∞¨ ’~° ^Œ~≈° <å"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
616 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J@ìÇ¨Ãã·~°[„™È`≥Â÷~ü cè+≤`åã¨∞~°Ãã·xHÍ<£
„Ñ¨àÜ◊ ∂« #Å ãÖHÍâßO „Éè=í ∞<Õfl„`«„`«Ü∂« xfi`å"£∞ I
ãÖ^Œëêì^èŒ~°ãÖaè<åflO ^ŒO„ëêìcè=∞ =ÚMÏO|∞*Ï"£∞
Y_»Mæ @Ë HõÜÚ« HÍÎaóè Hõ#ºHÍaèó ã¨=∂=$`åO I
J<Õ#qkä<å â◊`$« ó „Ñ¨Ü∂« u Ü«∞=∞ ã¨xflkè"∞£
k<åG "Õ∞=O Hõk` è O« â◊`$« x„QÆÇÏ¨ HÍ~°H"õ ∞£ I
Hõ$`åºG^Õt`å<£ ‰õΩ~å‡`ü „Ñ¨Ü∂≥ QÍ<£ =∞O„`«q`«=Î ∞ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨Ù`«bÎ (ÉÁ=∞‡) „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. â◊`«$#Hõ∆„`« =$Hõ∆HõÅÑ¨`À „Ñü=∞#∞ KÕã≤, ^•xÜ«∞O^Œ∞
â◊`«$<å=∞=Ú`À ã¨QÀ„`«=ÚQÍ „áê}„Ñü+¨ª KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. Ñ≤=∞‡@
q+¨q∞„t`« [Å=Ú#O^Œ∞ ã¨=∞O„`«H=õ ÚQÍ =ÚOK«=ÅÜ«Ú#∞.
`«~°∞"å`« ã≤OÇ¨~°∂_è» J~Ú, ÉèíÜ«∞OHõ~°~°∂Ñ¨=Ú`À â◊`«$=Ù#∞
Y_»=æ Ú`À ãÖÇ¨ÏiOK«∞ ^Œ∞~åæ^qÕ x ÉèÏqOK«∞K«∂, =∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨k"ÕÅ∞
[Ñ≤Oz# â◊`$« <åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
^Œ∞~åæ=∞Ok~°=Ú#O^Œ∞ „uHÀ}‰õΩO_»=Ú#∞ xi‡Oz, ã¨∞ãÖã¨¯ $`«O
JyflÜ«∞O^Œ∞, Ñ¨Ó~ÀºHõÎHõ$`« „Ñü=∞#∞, "Õ∞Hõ ~°HõÎ=Ú`À `«_çÑ≤, ~å„u"Õà◊
=ÚHõ¯ =ÚHõ¯Å∞QÍ #iH˜, ã¨=∞O„`«H=õ ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. P
ã¨=∞Ü«∞=Ú# =∞Ç≤Ïëêã¨∞~°∞x „uâ◊¥Å=Ú`À ãÖÇ¨ÏiOK«∞K«∂ „Ñ¨àÜ ◊ ∞« HÍÅ
ÉèÜ
í ∞« OHõ~° ~°∂Ñ¨=ÚÖ’ #∞#fl ^Œ∞~åæ^qÕ x Y_»æ – MË@Hõ=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz#
Hõ#ºÅ`À Ñï"Õ+Oì≤ z# ^Œ∞~°#æ ∞ ^è•ºxOK«∞K«∂ ã¨=∞O„`«H=õ ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 617
Hõ$`åºG =∞O„`Ñ„« Ü
¨ ∂≥ QÆ=Ú
â’¡II P^è•~å^Œ∞^Œ` æ åO^ÕgO ‰õΩO_»bO ã¨~Ê° ~°∂Ñ≤}O©
`åO„|Ç¨Ï‡~°O„^è=Œ ∂ˆ~} æ Ü«∂`åO"Àº=∞ã¨b÷ O `«`ó« I
=ÚMË# â◊`$« =∂^•Ü«∞ x=$`åO ã¨fiQÆ$Ç¨ÏO „Ñü
[fiÅ`ü HÍÖÏ#Ö’nÌáêÎO qzO`«º „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"£∞ I
ã¨ÑaÎ̈ ~è åfiãÔ̈~ó· â◊`$« ~ü =∞$`«∞ºO„áêáÈflu "≥∂Ç≤Ï`«ó
JOQÍ~°"åˆ~ z`«ºQ“fl ã¨~Ñ¬° ¿¨ ãflÇ¨ÏÖ’e`«"∞£ I
ã≤^•ú~‰÷° Ωõ _»=O[ÑÎ̈O AÇ¨ïÜ«∂`«ÊHõ∆ =∂„`«`ó«
Hõ$`åºG *ÏfiÖÜ«∂^ŒQÀ÷ iÑ¨Ù~°º=∞Ñ¨Ù~°O „=*Ë`ü I
K«`∞« ~°âÌ ßº=∞~°÷ ~å„`Õ z`åã‘#÷ ºG ™ê^èHŒ óõ
„=}`≥Å· qeáêÎx z`åQ“fl AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó« I
J<Õ# qkè<å â◊`$« ~ü =∞$`«∞º"Õ∞+¨ºu AÇ¨ïÜ«∂`«` Î ó« I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =¸ÖÏ^è•~°=Ú#∞O_ç
ã¨~°Ê~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# ‰õΩO_»eh â◊H˜ÎÃÑ· „|Ç¨Ï‡~°O„^èŒ=Ú#‰õΩ QÆ=∞#=Ú
KÕÜ«ÚK«∂, PHÍâ◊=ÚÖ’xH˜ „Ñ¨"ÕtOz, J@∞#∞O_ç â◊`«$=ÚY=Ú#
„Ñ¨"tÕ Oz, uiy `«# =¸ÖÏ^è•~°=Ú KÕi HÍÖÏyfl~°∂Ñ¨=ÚQÍ [fieOK«∞
K«∞#fl@∞¡ ^è•ºxOz, Hõ$`åºG =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤Oz#, â◊`$« =Ù =¸iÛù`∞« _≥·
"å~°O ~ÀAÅÖ’ â◊`$« ÉÏ^èŒ x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
=∞OQÆà"◊ å~°=Ú<å_»∞ Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»"∞Õ ~°Ê~°z, z`åyfl`À ãÖã¨¯iOz,
P=#∂<≥`À `«_Ñç #≤ =¸‰õΩ_»∞ `≥ÖÏ¡"åÅ∞ Jaè=∞O„uOz, 15 ~ÀAÅ∞
Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , â◊`$« =Ù Hõ$`åºG *ÏfiÅÅ‰õΩ QÆ∞iÜ«∞QÆ∞#∞.
Hõ $ `åºG ã≤ k ú x á⁄Ok# ™ê^è Œ ‰ õ Ω _» ∞ , |Ç¨ ï à◊ K« ` « ∞ ~° Ì t
(=∂ã¨t=~å„u)<å_»∞, ~å„u zuÖ’x Jã¨∞Å÷ #∞ „QÆÇÏ≤ Oz, r_ç`Å·≥ =Ú`À
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
618 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«_Ñç ,≤ z`åyflÜ«∞O^Œ∞, ã¨=∞O„`«H=õ ÚQÍ Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOz#, â◊„`«∞=Ù
n<å=ã¨÷ á⁄O^Œ∞#∞.
â’¡II `«∞ëêã≤÷ xi‡`åO â◊„`À~ü „=}`≥Å· ÑïÑ¨Ù` ¡ åO
„Ñü=∂O ™ê÷Ñ` ≤ « „áê}ÏO AÇ¨ïÜ«∂xflt ™ê^èHŒ óõ I
zè`åfizè`åfi[~°̂H#Î ã¨áêÎÇ¨ <£ „q∞Ü«∞`ÕiÑ¨Ùó
â◊‡âß#"åÅ∞ HÍó ã¨Ê$ëêìfi ™êHõ` ∆ å xÜ«Ú`«O [¿Ñ`ü I
qH˜~ˆ `åÎã_Î̈ ®QÍ^Ò Hõ$`åºG HõfikäÒ« [ÅO
`«nÜ«∞O Ñ‘`=« ∞z~åxflÇ¨ÏOu ã¨HÖõ Ï<£ [<å<£ I
Hõ$ëê‚OQÍ~° K«`∞« ~°âÌ ßºO „Ñ¨[ÃÑÂóÎ „¿Ñ`«Éãíè ‡¨ aèó
=∂Ç≤Ïëê*Ëº# Å∞e`åó `«#‡O„`åHõ~∆ ° ãÖYºÜ«∂ I
x~å‡Ü«∞QÆ∞\˜HÍ U`åó ã¨=∞ºQ∑ [ÑÎ̈ãg¨ ∞~°}Ïó
zuHÍÃ+Âkª ` è Õ =Ç¨Ï∫fl AÇ¨ïÜ«∂^£ ^Œ$_è» =∂#ã¨ó I
K«`∞« ~°jÌ „`«Ü∂« ^Œ~åfiH± â◊`$« ~°‡$`«∞º =â’Éè"í ` Õ ü
W^Õ Q ÍHõ , =∞Ç≤ Ï +¨ Ñ¨ O K« Q Æ = º „Ñ¨ Ü ≥ ∂ QÆ = Ú, ‰õ Ω oHÍÜ≥ ∂ QÆ
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú, +¨_a£ O^Œ∞ H©@Hõ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú, HõáêÅYOQÆ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ =∂~°} „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#q. Jq „"åÜ«Ú@ ÖË^∞Œ .
Å=} =∞O„`=« Ú
â’¡II J^äÀ Å=}=∞O„`«ãº¨ q^è•# =∞aènÜ è ∞« `Õ
|∞∞QÍ^•ºHõk`ä å Ñ¨Ó~°fiO Å=}ÏOÉèãí ≤ Ñ¨ÓifiHÍ I
Å=}ÏOÉèãí ≤ fH∆Àã‚ ≤ L„QÀã≤ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O`«=
Å=}ã¨ºÑ¨$nèfi=∂`å =∞O„`«ãº¨ =~°∞}óÑ≤`å I
Å=}Ë Ç¨˙Ü«∞=∂<Õ`∞« ‰õΩ`Àx„^•‰õΩ`À ~°uó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 619
Å=}O ^ŒÇÏ¨ u Ñ¨Ku « áêK«Ü∞« uÅ=}OzèO^Œu aèO^ŒuI

...................................................................................
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 5 q^èŒ=ÚÅ
''Å=}—— |∞∞ˆQfi^Œ=∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq.
1. Å=}ÏOÉèã í ≤ fH∆À‚-ã≤ L„QÀã≤ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O `«=
Å=}ã¨ºÑ¨$nèfi=∂`å Å=}ã¨º =~°∞}ó Ñ≤`å II
2. Å=}Ë Ç¨˙Ü«∞=∂<Õ`∞« ‰õΩ`À x„^• ‰õΩ`À ~°uó
Å=}O^ŒÇÏ¨ u Ñ¨Ku « áêK«Ü∞« u Å=}O zèO^Œu zèO^Œu
J=ÚHõã¨º ^ŒÇ¨ÏQÍ„`å}˜ ^ŒÇ¨Ï=∂OãÖ ^ŒÇ¨Ï`«fiK«"£∞ II
3. ^ŒÇ¨Ï `«fiQÆã≤÷=∞*Ï˚x Jã≤÷Éè’º=∞l˚HÍO^ŒÇ¨Ï
Ü«∞k =ãüÜ≥∂[#â◊`Õ #n<åO "å â◊`åO`«~ˆ I
#QÆ̂~Ö’Ç¨Ï„áêHÍˆ~ Hõ$+¨‚ ã¨~°Êâ◊`å~°æàı II
4. `«O^ŒQÍúfi #Ü«∞"Õ∞j„Ñ¶¨∞ =∞„ˆQ Ö’}ã¨º `Õ[™ê
`«„`≥Â=O=â◊=∂Ü«∂`«∞ Å=}=∞O„`«Ñ¨~å„Hõ=∞ó II
5. Ü«∂`Õ~å„uó â◊Åº q^Œã ú º¨ â◊¥ÖÏ„QÍ~ÀÑ≤`ã « º¨ K«
Ü«∂`Õ ~å„u~°‡Ç¨~å„uó ™ê`Õ ~å„u~°‡Ç¨xâß II
D Å=}=∞O„`«=Ú#‰õΩ JOy~å|∞∞+≤ó I J#∞+¨µÑì π KèO« ^Œó I „Ç‘ÏO
c[O I „HÀO â◊HóÎ̃ I Jyfl – ~å„u – ^Œ∞~åæ – Éè„í ^ŒHÍmˆ~=Ì `åó I
D „HÕk z\˜=∞O„`«=Ú`À +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe. Wk 24
JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú.
z\˜=∞O„`«=Ú
FO z\˜ z\˜ K«O_®e =∞Ç¨K«O_®ÖË J=ÚHõO "Õ∞ =â◊=∂#Ü«∞
™êfiÇ¨ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
620 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
D =∞O„`«=ÚÖ’x 5 { 3 { 5 { 4 { 5 { 2 JHõ~∆ =° ÚÅ`À
„Hõ=∞=ÚQÍ Ç¨Ï$^ŒÜ∂« k +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOz, #Å∞QÆ∞~°∞ ^Õ=`«Å#∂
Jyfl^è•º#O – #=‰õΩO‰õΩ=∞ ãÖaè#flO ~°∞z~åHõÅÊ
â◊Ò« Éè*í Ïq∞ =Ç≤Ï"£∞ I
„ã¨∞=â◊HÎ̃=~åÉèíÜ«∂x ^Àiƒù~°Ì^èŒ`«O
~°HõÎ ã¨~À~°∞¿ÇÏ x+¨}‚"£∞ II
~å„u ^è•º#O – HÍÖÏO|∞"åÇ¨Ï ^Œ∞ºuq∞O^Œ∞ =„HÍÎO
Ç¨~å=m â’aè Ñ¨Ü∂≥ ^è~Œ å_èº» "£∞ I
HõáêÅ áêâßO‰õΩâ◊ â◊¥Å Ç¨Ï™êÎO
hÖÏO|~åO Ü«∂=∞=fO #=∂q∞ I
^Œ∞~åæ ^è•º#O – HÍÖÏO|∞^•ÉèÏ=∞iâ◊OYâ◊¥Å
Y_®æ_º»è Ç¨Ï™êÎO `«~∞° }ËO^Œ∞ K«∂_®"£∞ I
cè=∂O„u<Õ„`åO l`«â` ◊ $« =~åæO
^ÕgO ã¨‡ˆ~`ü ^Œ∞~°æu ÉèíOQÆÇ¨Ï™êÎ"£∞ II
Éè^„í HŒ Ím ^è•º#O – @OHõO HõáêÅO _»=∞~°∞O „uâ◊¥ÅO
ãÖa„Éèf í K«O„^ŒHàõ Ï=`«O™ê I
Ñ≤OQÀ~°úfi ˆHjO ã≤`«cè=∞^ŒO„ëêìO
Éè∂í Ü«∂kfiÉè∂í `≥ºÂ =∞=∞ Éè„í ^ŒHÍm II
Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~}
° Ïk Hõ^#Œä =Ú
â’¡II |∞∞H± ÑÖK«HOõ [¿Ñ`«û=∞ºQÆÜÚ« `«O `«^âÌŒ ßOâ◊`ó«
Ç¨Ïqëê Ñ¶∞¨ $`«ãHˆ≤ #Î AÇ¨ïÜ«∂^ŒiÛ`Õ-#ÖË I
U=OHõ$`« Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°ºó „Ñ¨Ü∂≥ Qˆ ‰õΩâ◊Ö’ Éè"í `
Õ ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 621
Jyfl~åº=∞=f ^èºÕ Ü«∞ø =âßºHõ~} ¬° Hõ~‡° }Ëó I

ã¨‡~ˆ ^£ ^Œ∞~åæOÉè„í ^ŒHÍmO =∞O„f =∂~°} Hõ~‡° }˜
*Ï#∞„Ñ¨=∂}Ë ãëÖË ã≤` ÷ åºxt [¿Ñ#‡#∞"£∞ I
J<Õ#"åOzè`ó« ™ê^èºŒ ó HÕHõ~À*ÏÜ«∞`Õ Hõ} ∆ Ï`ü
<åaè=∂„`À^Œ̂Hã≤` ÷ åfi [¿Ñ#‡O„`« q∞=∞Oã¨∞nèó I
JëÈì`«Î~°ã¨Ç¨Ï„ãÖÜ«∞ãÎ̈ã¨º ™ê^Àº=â’Éèí"Õ`ü
|∞∞H±ÑO¨ K«HOõ [¿Ñ`ü ã¨=∞ºHõ¯O~î° =∂„`åOÉèãí ã≤ ` ÷≤ ó« I
ã¨Ñ¨ÎaèiÌ=Ãã·~üÉèí∂áê<£ =â◊ÜÕ∞kfikä<å-=Ú<å
qeYº`åà◊ Ñ¨„`Õ `«O ™ê^èºŒ <å=∂fl q^Œiƒù`"« ∞£ I
xóH˜Ñ∆ º¨ H©~∆ ã° O¨ q∞„âı [ÖË``« ü HÍfi^äÜ
Œ ∞Õ xflt
=â’ºÉè=í u ™ê^èÀº-ã¨º <å„`« HÍ~åºqKå~°}Ï I
`åà◊Ñ„¨ `Õ ed`≥fiÂ =O Éè„í ^ŒHÍm QÆ$¿ÇÏY<Õ`ü
=âßºÜ«∞ ã¨~fi° [O`«∂<åO „Ñ¨Ü∂≥ QÀ-Ü«∞=Ú^•Ç¨Ï$`«ó I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Å=}ã¨ ∂ Hõ Î = Ú
ã≤kúOK«=Öˇ##fl, 10"ÕÅ∞ [Ñ≤Oz Ñ¶¨∞$`«q∞„t`« Ç¨Ïqã¨∞û`À ^ŒâßOâ◊
Ç¨ÏŸ=∞=∂K«iOKåe. ã≤kú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, =âßºHõ~¬° }=ÚÅO^Œ∞ Jyfl
– ~å„u ^Õ=`«Å#∞ ^è•ºxOKåe.
=∂~°}Hõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ ^Œ∞~°æ – Éè„í ^ŒHÍox ã¨‡iOz, "≥∂HÍÅ∞ Ö’`«∞
h\˜Ö’ xÅ|_ç ~å„uÜ«∞O^Œ∞ gi [ÑÖ KÕÜ∂« e. W@∞¡ KÕÜÚ« @=Å#
™ê^èŒº=ºHÎ̃ J#∞‰õÄÅ∞_»QÆ∞#∞. <åaè=~°‰õΩ hà◊¡Ö’ xÅ|_ç, 1008™ê~°∞¡
=∞O„`«O [Ñ≤Oz# ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ =â◊√_»Q∞Æ #∞.
HõO~î=° Ú=~°‰Ωõ hà◊§Ö’ xÅ|_ç, 5 |∞∞‰õΩ¯Å#∞ [Ñ≤Oz# "å~°O
~ÀAÅÖ’ áêÅ‰õΩ_»∞ =â◊=∞QÆ∞#∞. `åà◊Ñ„¨ `«=ÚÃÑ· ™ê^èºŒ <å=∞=Ú q^ŒiƒùÒ«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
622 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
KÕã≤ (q^Œ~ƒ° ù J#QÍ ~Ô O_Õã≤ =∞O„`åHõ~∆ =° ÚÅ =∞^èºŒ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú Ü≥ÚHõ¯
XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=Ú edOK«∞@) áêÅ∞ HõeÑ≤# hà◊¡Ö’ ^•xx "Õã≤,
~å„uÜ«∞O^Œ∞ ^•xx =∞~°QÃÆ Ñ\˜#ì , ™ê^èºŒ =ºH˜Î =â◊√_»Q∞Æ #∞. D =∞O„`«=Ú#∞
`åà◊Ñ¨„`«=ÚÃÑ· „"åã≤, Éèí„^ŒHÍm=∞Ok~°=Ú# áêuÃÑ\˜ì#, J#∞‰õÄÅ∞
~°QÆ∞^Œ∞~°∞.
Å=}=∞O„`« â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ QÆ∂iÛ ''~å=∞HõO~î∞° _»∞—— W@∞¡ ¿Ñ~˘¯<≥#∞.
ÑÖKå=~°}Ï~°Û##∂ ¿Ñ~˘¯<≥#∞.
cè+}¨ |© Ç¨ï~°∂áê K« fHõ} ∆ ^ŒO„ëêì =∞^À`«¯\Ï
=∂~°}"© ∂≥ Ç≤Ïh HÍO`å Hõ=∞O_»Å∞ ^è~Œ å JÑ≤ I
JaèKå~°Hsõ KÕu Ö’}=∞O„`«ãº¨ â◊HÜ Îõ ∞« ó
áêâßO‰õΩâ◊Ñ¨Ù\Ïâ◊HÎ̃ó ã¨~°fi â◊HÎ̃Ñ¨^ŒOHõs I
ÖÏã¨<åÜ«∞ #"≥∂-O`«ó™êº`ü Ñ‘~=°î ∞O„`À ^è$Œ "åkHõó
=¸~åÎ"å"åÇ¨Ïº QÆO^è•^≥ºÂ ~ˆ =Ì `åó ãÖ„Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
JOÔQ~· å=~°}O Ñ¨Ó~°fiO kfifÜ«∞O =Ç≤Ïfl=¸iÎaóè
`«^ƒŒ Ç≤Ïó â◊¥ÅÇ¨Ï™êÎk â◊HaÎ̃ âè Û◊ ã¨g∞i`å I
L`«¯\Ï^≥ºÂ â◊Û`«∞s÷ `«∞ ÑÖK«=∂=$usi`å
Ö’ˆHâ‹~· À¡} =∞O„`«ãº¨ q^è•#q∞uH©i` Î "« ∞£ I
â◊¥ÅÇ¨Ï™êÎ – qˆHj – K« –, ^•~°∞}Ï – Å=}„Ñ≤Ü∂«
=~å – Hõ~åm – Kå`«∞º„QÍ `å=∞ã¨º ™êº-+ì̈â◊HõÎÜ«∞k I
L`«¯\’ qHõ\ÏHõâ∆ Û◊ â◊¥ÅÇ¨Ï™ÈÎ =∞Ç¨|Åó
JyfllÇ¨Ïfió Y_»^æ ~Œè ó° Hõáêb `å~°}„Ñ≤Ü∞« ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ~åyˆ~‰õΩÃÑ· =∞O„`«=Ú
edOz, ™ê^Œº<å=∞ q^Œiƒù`=« ÚKÕã,≤ K«O„_»xÑ¨CÅÖ’ HÍeÛ#, XHõ <≥ÅÖ’
P =ºHÎ̃ J#∞‰õÄÅ∞_»Q∞Æ #∞. „uHÀ} ‰õΩO_»=Ú#O^Œ∞, P=ÙáêÅ`À Hõ_yç
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 623
â◊√„ÉèÑí ~¨ z° , h_»Ö’ ZO_çOz# Å=}=Ú#∞ – K«∂~°=‚ ÚKÕã,≤ Ç¨ÏŸ=∞=Ú

KÕã#≤ , "å~°O~ÀAÅÖ’ ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ J#∞‰õÄÅ∞_»Q∞Æ #∞.
„u=∞^è∞Œ ~° q∞„t`« ÃãO· ^è=Œ Å=}=Ú#∞, Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕã#≤ , ã¨=∞ãÎ̈
^Õ=`«Å∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
â’¡II qâ◊√^ŒúO Å=}O„Ñ¨ã¨÷O q|HõOÎ ÑÖK«^•è Ñ¨$^äHŒ ±
UÔHH· ^õ •è „ÑÄÇ¨ïÜ«∂^Œ$Kå ÑÖKåÇ¨Ï=∂^Œ~å`ü I
Ü«∞ã¨º<å=∂fl ã¨=â◊ºó ™êº^Œ<#Õ qkè<å-z~å`ü
â◊√^ŒOú Å=}=∂^•Ü«∞ AÇ¨ïÜ«∂#‡^ä∞Œ ~åxfi`å"£∞ I
T#ÑÖKå=^•Ç¨ï`åº =â◊O#Ü«∞u "åOzèÒ«
x`«ºOâ◊√^Õ#ú Ö’}Ë# Ç¨ï`åfiâ◊`$« Ï<£ =â◊O#ÜÕ∞`ü I
=∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖÜ«ÚHÔ ~ÎÂ =¡° }ÿ̌ó ™ê^è∞Œ K«∂i‚`ó·≥
AÇ¨ïÜ«∂^Œfiâ◊Ü∞Õ <åfls<£ #~å<£ #~°Ñf ¨ #Ñ≤ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ q^è•#=ÚÖ’
â◊√kúKãÕ #≤ , XHõ „Ñ¨ã„÷¨ Ñ¨=∂}=ÚÖ’ Å=}=Ú#∞ „QÆÇÏ≤ Oz, ^•xx J~Ú^Œ∞
ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã≤, XH˘¯Hõ¯ ÉèÏQÆ=Ú#∞ 5 ~ÀAÅ∞ „â◊^ŒúQÍ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. ™ê^èŒº=ºHÎ̃ J#∞‰õÄÅ∞_»QÆ∞#∞.
J\ì̃ â◊√^Œú Å=}K«∂~°=‚ Ú, „u=∞^è∞Œ ~°=ÚÅ`À HõeÑ≤ „Ñü~ÀE
49 PÇ¨ï`«∞ezÛ#, 5 ~ÀAÅÖ’ J#∞‰õÄÅ∞_»Q∞Æ #∞. x`«º=¸ â◊√^Œú
Å=}=Ú Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕÜÚ« @=Å#, â◊`$« =Ù ‰õÄ_® J#∞‰õÄÅ∞_»Q∞Æ #∞.
ÑÖK«ÑÙ¨ `«bÎ Ñ„ Ü
¨ ∂≥ QÆ=Ú
â’¡II =∞O„`«O Hõ$+¨‚ `«$fÜ«∂k „Ñ¨[¿Ñ^•º=^Œ+gì̈ ∞
Ñ¨Ù`«bÎ ó ÑÖK« ‰õΩsfi`« ™êOQÀáêOQÍó ã¨=∂ó â◊√ÉèÏó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
624 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
UHÍ ™ê^èŒº„^Œ∞"Õ∞} ™êº^Œ<åºÑ≤+ì̈=∞~¸ =∞`å
K«„H˜Ç¨Ï™êÎ=∞$^•-<åº™êº^Œ<åº ã≤Hõ÷=∞~¸ã¨‡$`å I
Ö’}O áÈ`«ãO¨ |∂`«O K«∂i‚Ò« Ñïâ’kèÒ«
‰õΩ_»=O „áÈHõÜ ∆ ∞Õ `ü H©~∆ ° ^Œ^•è º[º=∞^è∞Œ aèó „Hõ=∂`ü I
QÆ∞_®[º=∞^è∞Œ aèó ã¨=∞ºH± q∞„t`Õ <å-=Ú<å `«`ó«
‰õΩsfi`« Ñ¨Ù`«bÎ O ™œ=∂ºO ã¨~åfi=Ü«∞= â’aè`å"£∞ I
„áê}=∞O„`« Hõ$`«O Ü«∞O„`« =∂™êO Ç¨Ï$kqxó H˜¿∆ Ñ`ü
Pã¨∞„áê}Ï<£ „ÑüëêªÑº¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü ‰õΩã¨∞=∂kaèó I
Ñ¨âßÛ`ü Hõ$ëê‚+gì̈ ∞ ~å„`Ò Ü«∂=∞=∂„`Õ QÆ`ãÕ u ¨
q^è•Ü«∞ =∂`«$HÍ<åºãÖ =∞O„`«<åºã¨=∞#O`«~"° ∞£ I
z>ˇ=∞O„`« ã¨=Ú^£É∂íè `å<£ K«`∞« ifiOâ◊u ãÖYºHÍ<£
`å~å^•ºxfi#º¿ã ^Œfi~å‚<£ ™ê÷<¿Õ +fi+¨µ ã¨=∂Ç≤Ï`«ó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê^Œ‰õΩ_»∞ |Ç¨ïà◊ `«kÜ«∞
#∞O_ç – |Ç¨ ï àÏ+¨ ì q ∞ =~° ‰ õ Ω [Ñ¨ O KÕ Ü « ∂ e. J+¨ ì q ∞~ÀA#
™êOQÀáêOQÆ=¸, ã¨∞O^Œ~=° ¸ J~Ú# 12 JOQÆ∞à◊=ÚÅ 5 ÉÁ=∞‡Å∞
KÕÜ«∂e. 1. ™ê^èŒº #Hõ∆„`«=$Hõ∆ HõÅÑ¨`À#∞, 2. aÜ«∞ºÑ¨ÙÑ≤O_ç`À 3.
‰õΩ=∞‡iK«„HõO #∞O_ç `≥zÛ# =∞\ì̃`À 4."≥∞#ÿ O`À#∂ 5. Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ â’kè`«
ÃãO· ^è=Œ Å=}=Ú`À#∂ J~Ú^Œ∞ ÉÁ=∞‡Å∞ KÕÜ∂« e. (g\˜H˜ LO_»=Åã≤#,
JOQÆ LáêOQÆ=ÚÅ∞, ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=ÚÖ’, ~åÑ¶¨∞=Éèí@∞ì H˘xfl
â’¡ H õ = ÚÅ#∞^Œ ú i OK≥ # ∞. ™ê^è Œ ‰ õ Ω Å ™œHõ ~ åº~° ÷ = Ú, g\˜ x WK« @
„"åÜ«ÚK«∞<åfl=Ú.)
`«fiH± Ç¨ÏãÎ̈Ç¨Ï$`ü áê~°≈fiHõ\© Ñ¨`üã¨¯O^èÒ HõO^èŒ~åÉèí∞*∫
Ñ¨$+ª̈O `«^Àä ^Œ~O° `«∂~°∂ [O¿Ñ∞¶ W`«ºOQÆ ãÖ„QÆÇ¨Ïó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 625
LáêOQÍx É„ ∂íè Ñ¨Ù\© K« `å~åQÆO_Ò K« <åã≤HÍ

Fëœª`∞« ^Œâ<◊ å lÇ¨fi z|∞HÍã¨ºO ã¨<åaèK« I
[Ñ¶∞¨ #O Ü≥∂xQÆ∞¿ÇÏºK« *Ï#∞h =∞}˜|O^èHŒ “
áês¬‚ QÆ∞Ö∫Êù `«^è•OQÆ∞à◊ºó Hõ~°Ü≥∂ó áê^ŒÜ≥∂ãÎ̈ÖË I
Ñ≤=∞‡@ J~Ú^Œ∞ ÉÁ=∞‡Å#∂ áêÅ∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, <Õ~Ú, `Õ<≥Å
q∞„â◊=∞O`À ÖËÑ#¨ =Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. ÉÁ=∞‡Å∞ KåÖÏ JO^Œ=ÚQÍ,
ã¨~åfi=Ü«∞= â’aè`=« ÚQÍ #∞O_»=ÅÜ«Ú#∞.
P ÉÁ=∞‡Å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞ 23= Ñ¨@Å=ÚÖ’ K≥Ñ¨ÊÉ’=Ù
=∞O„`« = Ú`À „áê}„Ñ¨ u +¨ ª KÕ Ü « ∞ =ÅÜ« Ú #∞. PÃÑ· "å\ ˜ x
ÑÖKÀÑ¨Kå~°=ÚÅ`À Ñ¨ÓlOz, |Ç¨ïàÏ+ì̈q∞ ~å„u XHõ *Ï=Ú ^•\˜#
`«~∞° "å`« (~å„u 9.30 `«~∞° "å`«) =∂`«$HÍ<åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@ ÑÖK«|∞∞‰õΩ¯Å`À#∂, ÑÖKåOQÆ <åºãÖ PK«iOKåe.
z\˜=∞O„`«=ÚÖ’x 24 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞, „Ñ¨f ^•xH© FO KÕiÛ, D „HÕk
24 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞, <åºãÖ PK«iOKåe.
1. =∞ãÎ̈HOõ 2. ÅÖÏ@O 3–4. <Õ„`«=ÚÅ∞ 5–6. K≥=ÙÅ∞ 7.
<åã≤Hõ 8. =ÚY=Ú 9–10. QÆ_»¤O W~°∞„Ñ¨Hõ¯Å∞ 11. HõO~î°=Ú 12.
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 13–14. ~Ô O_»∞ãÎ̈#=ÚÅ∞ 15. ‰õΩH˜∆ 16. <åaè 17–18.
~Ô O_»∞ Hõ\ ˜ „Ñ¨H¯õ Å∞ 19. eOQÆ=Ú 20. KÕ`∞« Å∞ 21. ~Ô O_»∞ `˘_»Å∞ 22.
~Ô O_»∞ "≥∂HÍà◊√§ 23. ~Ô O_»∞ HÍeÑ≤H¯õ Å∞ 24. ~Ô O_»∞ áê^Œ=ÚÅ∞, <åºãÖ
KÕÜ«∂e.
D „Ñ¨HÍ~°=Ú ã¨~åfiOQÆ=Ú#O^Œ∞ <åºã¨=Ú KÕã,≤ Z„~°x =∂ÅÅ∞,
Z„~°x QÆO^è=Œ Ú, Z„~°x =G=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz â◊√zQÍ, ™ê^èºŒ #Hõ„∆ `« =$Hõ∆
HõÅÑ¨`À KÕã#≤ ÉÁ=∞‡#∞, ‰õΩO_»=Ú#O^Œ∞ `«ÅHÕ^Œ∞Å∞QÍ áêuÃÑ\Ïìe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
626 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
aÜ«∞ºÑ¨ÙÑ≤O_ç`À KÕã#≤ ÉÁ=∞‡#∞ `«# Pã¨#=ÚHÕ^Œ, =∞\˜Éì Á=∞‡#∞
HÍà◊§HÕ^Œ, "≥∞ÿ#O ÉÁ=∞‡#∞ Ç¨ÏŸ=∞‰õΩO_»=Ú#‰õΩ ÃÑ· `«ÅHÕ^Œ∞Å∞QÍ
„`å_»∞`À Hõ\ ˜ì "ÕÖÏ_»nÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@ Å=}=Ú`À KÕã≤# ÉÁ=∞‡#∞
ã¨Ê $tOK«∞K«∂ [ÑÖ KÕÜ∂« e.
`« ~ ° ∞ "å`« P ÉÁ=∞‡Ü« ∞ O^Œ ∞ , `« # â◊ s ~° = Ú#O^Œ ∞ ,
+¨_O» QÆ<åºã¨=ÚKÕã≤ z\˜=∞O„`« ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ Å=}=∞O„`«=Ú#∞ 1008
™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe. P `«~°∞"å`« z\˜=∞O„`«=Ú#∞ qÖ’=∞=ÚQÍ `«#
â◊ s ~° = ÚÃÑ· # , ÉÁ=∞‡ÃÑ· # „Ñ¨ ` Õ º HÍHõ ∆ ~ ° = Ú D „H˜ O k 24
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞<åºãÖ PK«iOKåe.
1. áê^•OQÆ∞+ª̈=ÚÅ∞ 2. "å\˜ãO¨ ^è∞Œ Å∞ 3. HÍe"Õà¡◊ z=~° 4.
"≥∂HÍà◊√¡ 5. HÍeÑ≤H¯õ Å∞ 6. `˘_»Å∞ 7. QÆ∞^Œ=Ú 8. eOQÆ=Ú 9. <åaè
10. [~î~° =° Ú 11. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 12–13. ~Ô O_»∞ ãÎ̈#=ÚÅ∞ 14. HõO^è~Œ °
(HõO~î=° ÚÅ) 15. z|∞Hõ=Ú 16. =ÚY=Ú 17–18. ~Ô O_»∞ =Ú‰õΩ¯
~°O„^è=Œ ÚÅ∞ 19–20. ~Ô O_»∞ K≥=ÙÅ∞ 22. <Õ„`«=∞Å∞ 23. #∞^Œ∞~°∞ 24.
=¸~°,ú ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ PK«iOKåe.
P `«~∞° "å`« Jyfl`À ™ê^èºŒ #Hõ„∆ `«=$Hõ∆ HõÅÑ¨`À KÕã#≤ ÉÁ=∞‡#∞
=∞O_çOz, P *ÏfiÅÜ«∞O^Œ∞ =∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ 4QÆ∞~°∞ ^Õ=`«Å#∞ P"åÇ¨Ï#
KÕã≤ JiÛOKåe. Z„~°KO« ^Œ#O ~årÑ¨Ù+¨ÊO – h~°∞ HõeÑ≤ XHõ áê„`«Ö’
xOÑ≤ PÜ«∂ ^Õ=`«Å#iÛOz, 4QÆ∞~°∞ ^Õ=`«Å‰õΩ D „HÕk =∞O„`«=Ú
Å`À, ÃÑá· ê„`«Ö’x h\˜`À J~°º… O ã¨=∞iÊOKåe.
Jyfl=∞O„`«=Ú – `«fi=∂##=∞q∞„`«Ñ∞¨¶ fl xâßÜ«∂Ç¨Ï=º"åÇ¨Ï#
Ç¨Ïqëê=∞O„`«[¿ÑÎ# `«$áÈÎÉ=íè `«Ü∂« ã¨ÇÏ¨ I
*Ï`«"^Õ À =∞Ç¨^Õ= `«Ñ*Î̈ ÏO|∂#^Œ„Ñ¨Éíè
™êfiÇ¨Ñ¨`Õ qâ◊fiÉèíHõ∆ Å=}O ^ŒÇ¨Ï â◊`«$Ç¨Ï<£II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 627
~å„u =∞O„`«=Ú – Dâıâ~◊ fi° i â◊~åfi}˜ „QÆãOÎ̈ =ÚHõOÎ `«fiÜ«∂[QÆ`ü

=∞Ç¨^Õq#=∞ã¨∞ÉÎ ºíè O =O^Õ HÍ=∞^•Éè=í I
`«"∂≥ =∞~Ú =∞Ç¨^Õq =∞Ç¨^Õ=ã¨ºã¨∞„=`Õ
„uÜ«∂"Õ∞ Ñ¨Ù~°∞+Ö Ç¨ï`åº =â◊=∂#Ü«∞^Õq"Õ∞ II
^Œ∞~åæ =∞O„`«=Ú– ^Œ∞ˆ~æ^Œ∞ (ã¨)~åæ k~°Ç≤Ï`Õ ^Œ∞~°æ ãÖ~À^èŒ<å~°æàı
K«„Hõâ◊OY^èŒ̂~^Õq ^Œ∞+ì̈â◊`«$ÉèíÜ«∞OHõi I
#=∞¿ãÎ ^ŒÇ¨Ïâ◊`«$Ï<£ "Õ∞ =â◊=∂#Ü«∞ K«O_ç̂H
âßHõOÉèií =∞Ç¨^Õq â◊~} ° O "Õ∞ Éè"í å-#¿Ñ∞¶
Éè^„í HŒ Ím =∞O„`=« Ú– Éèí„^ŒHÍo Éèí"åcè¿+ì Éèí„^Œã≤kú „Ñ¨^•~Úx
ã¨Ñ` ¨ åfl<£ "Õ∞ Ç¨Ï#Ç¨Ï# ^ŒÇÏ¨ â’+¨Ü∞« `åÑ¨Ü∞« I
â◊¥ÖÏã≤âH◊ Î˜ =„*Ï^≥ºÂ ~°∞`«∞¯$`Àº`ü Hõ$`«º=∂~°Ü∞«
=∞Ç¨^Õq =∞Ç¨HÍo ~°HÍ∆ -™ê‡#Hõ`∆ åu‡ˆH II
D „Ñ¨HÍ~°=Ú 4QÆ∞~°∞ ^Õ=`«Å#∞ JiÛOz, J~°º… q∞zÛ# Ñ≤=∞‡@,
â◊`$« =Ù#∞ ÉèÏqOz, J~Ú^Œ∞ |∞∞‰õΩ¯Å#∞ ÑïOî K«∞K«∂, Å=}Ñ¨Ù ÉÁ=∞‡#∞
7 ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ KÕã,≤ JyflÜ«∞O^Œ∞ WÖÏ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
=ÚO^Œ∞QÍ ‰õΩ_çHÍe ÉèÏQÆ=Ú#∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. `«~∞° "å`« KÕ~Ú,
t~°ã∞¨ û – Z_»=∞KÕ~Ú – =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=ÚÖ’x ÃÑÉ· Ïè QÆ=Ú – =∞^èºŒ ÉèÏQÆ=Ú
– Z_»=∞HÍe ÉèÏQÆ=Ú „Hõ=∞=ÚQÍ "≥Ú`«OÎ JO`«\ h˜ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
ÖË^•, =∞~˘Hõ q^è•#=ÚÖ’ ÃÑ· U_»∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ#∞, XH˘¯Hõ¯ ^•xx
U_Õã≤ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ KÕã≤ 49 PÇ¨ï`«∞Å∞QÍ ‰õÄ_® Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∞« =K«∞Û#∞.
Ñ≤=∞‡@ Jyflx JiÛOz #=∞ã¨¯iOKåe.
z=iQÍ QÆ∞~°∞=Ù#∞ ^Œ# – ^è•#º – =G – PÉèí~°}=ÚÅ`À
ã¨`¯« iOKåe. W\ì̃ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú=Å# ^Õ= – ~åHõã∆ ¨ – ~å – P=∂`«º –
„ã‘Î "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å~°O^Œ~°∂ =â◊√ºÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
W^Õ q ^è Œ = ÚÖ’ =∂~° } „Ñ¨ Ü ≥ ∂ QÆ = Ú K≥ Ñ ¨ Ê |_ç # k. Jk
„"åÜ«Ú@ÖË^Œ∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
628 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
#Hõ`
„∆ « =$Hõ=∆ ÚÅ∞
â’¡II HÍ~°ã¯¨ ~À-^äŒ ^è•„f ™êº^Œ∞^Œ∞O|~° `«~∞° ó Ñ¨Ù#ó
[O|∞ó Yk~° Hõ$ëê‚M∫º =Oâ◊ÑÑ≤ Ê¨ Å ãÖ[˝H“ I
<åQÆ~ÀÇ≤Ï} <å=∂<Ò Ñ¨ÖÏâ◊ÑH¡¨ ∆õ [O[˝H“
JO|+ª̈ aÖÏfi~°∞<˚ åMÏº qHõOHõ`« =∞Ç‘Ï~°∞Ç¨ó I
=‰õΩà◊ó ã¨~à° ó◊ ã¨~À˚ =OAà◊ó Ñ¨#™ê~°¯H“
â◊g∞HõÔŒ | xOÉÏ„=∞ =∞^è∂Œ HÍ|∞∞Hõ∆ âßd#ó I
P`«‡~°HÍ∆ k HõOã¨~fi° O ‰õΩ~åº#‡O„f Ü«∞^è•Ñ¨Ù~å
J=Ú<å=∞#∞ <å ã¨=∞º QÆc+è Ñì̈ Å¨¶ ™ê^è<Œ Õ I
ã¨^$Œ â’ <åã≤Î =∞O„`À-#ºó ã¨`º« "Õ∞`«#flKå#º^è• II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 27 #Hõ„∆ `«=ÚÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# =$Hõ=∆ ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. `«O„`«™ê^è#Œ Ö’ g\˜H˜ ZO`À
„áê^è•#º=Ú#flk.
#Hõ∆„`«=Ú =$Hõ∆=Ú
1. Jtfix
2. Éèí~°}˜ Lã≤i
3. Hõ$uÎHõ "Õ∞_ç
4. ~ÀÇ≤Ï}˜ <Õˆ~_»∞
5. =∞$QÆt~° `≥Å¡K«O„_»
6. P„~°Ì #Å¡K«O„_»
7. Ñ¨Ù#~°fiã¨∞ "≥^Œ∞~°∞
8. Ñ¨Ù+¨ºq∞ ~åq
9. Pâı¡+¨ <åQÆˆHã¨~°=Ú
10. =∞Y =∞„i
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 629
11. Ñ¨Ù|ƒ "≥∂^Œ∞QÆ

12. Ç¨Ïã¨Î
14. z`«Î =∂ˆ~_»∞
15. ™êfiu =∞kÌ
16. qâßY
17. J#∂~å^èŒ =‰õΩà◊O
18. *Ëº+¨ª
19. =¸Å
20. Ñ¨Ó~åfiëê_è» Jâ’HõO
21. L`«Î~åëê_è» Jâ’HõO
22. „â◊=}O lÖË¡_»∞
23. ^èŒx+¨ª [q∞‡
24. â◊`«aè+Ö Hõ^ŒO|O
25. Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ x=∞‡
26. L`«Î~åÉèÏ„^Œ =∂q∞_ç
27. ˆ~=u "≥∂^Œ∞QÆ
PÜ«∂ #Hõ∆„`«=Ú#O^Œ∞ [x‡Oz#"å~°∞, "åi "åi [#‡#Hõ∆„`«
=$Hõ=∆ ÚÅ#∞ KèkÕ OK«~å^Œ∞. "å\˜x `«=∞ „áêOQÆ}=ÚÖ’ ÃÑOz, K«H¯õ QÍ
áÈ+≤Oz#KÀ PÜ«Ú~å~ÀQÆº=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
''PÜ«Úëê¯=∞ó ã¨fi~üHõ∆ =$Hõ∆O KèÕ^ŒÜÕ∞#fl Hõ^•K«#——
Å=}=∞O„`«=ÚÅ∞ ã¨~åficè+™ì̈ ê^èHŒ =õ ÚÅ∞. WO^Œ∞ ãÖâ◊Ü∞« "Õ∞g∞
ÖË^Œ∞.
^•fiqOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
630 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^ä„Œ `«Ü∂ ≥ qOâ◊ó Ñ¨@Åó
J^ä` „Œ º« O|Hõ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äŒ„`≥·Ü«∞O|HõO =∞O„`« =∞aè^•è ™êº=∞º#∞+¨µÉì Oíè
Ü«∞OÉè[í O`«O #~°O HÍÅó ã¨fiÜ«∞O gH˜` ∆ ∞« =∞Hõ=∆ ∞ó I
=tëÈª-ã¨º =Úxó „áÈHõâÎ Û◊ Où ^À-#∞+¨µ|ì ∞^•Ç¨Ï$`«O
^Õ=`å-ã¨ºã¨=ÚkÌ+óì̈ „`«ºO|Hõó Ñ¨~"° ∞Õ â◊fi~°ó I
qÉèHÔí ÎÂ ~°‡O„`« =Ô~ó‚Â ™êº`ü +¨_O» QÍ<åO„Ñ¨HÅõ Ê<å
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O „uaè~åMÏº`«O K«`∞« iƒùó t~°Di`«"∞£ I
tMÏ-+ì̈aóè ã¨=Úk¬Pì #=aèó Hõ=K«O=∞`«O
ÑÖK«a~è̂ fl„`«=∂MÏº`«O JG„uaè~∞° ^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
Ñ¨Ó~°fiÑ¨tÛ=∞Ü«∂"Õ∞ºO^Œ∞ =„ˆH+Î µ¨ `«^#Œ O`«~O°
L~ÀQÆàÏ¿ãº+¨µ Ñ¨Ù#~åflaèÇÏ¨ $`ü Ñ¨$+ª̈ ‰õΩH˜+∆ µ¨ I
eOQÆáêÜ«¸~°∞ =¸ÖÏO`« *Ï#∞Ü«ÚQˆ ‡+¨µ `«`Ê« ~°O
`«^=£ $`«Î Ü«ÚQˆ ‡ ãÎ̈#Ü≥∂ó áê~°≈fiÜ≥∂ó áê^ŒÜ∂≥ ó Ñ¨Ù#ó
áê}Àº~åflã≤HÜ õ ∂≥ ó jˆ~¬ =∞O„`«=~å‚<£ #º¿ã`ü„Hõ=∂`ü
Ñ¨^•<ÕºHÍ^Œâ◊ #º¿ãº z„F„Éè∂í Ü«ÚQÆàÏH˜+∆ µ¨ I
=„ˆHÎ QÆO_»ÜÚ« Qˆ Éè∂í Ü≥∂ Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ [~î~°̂ Ñ¨Ù#ó
QÆ∞Ç¨º~°∞*Ï#∞ áê^Õ+µ¨ <åºã¨"∞Õ =O ã¨=∂K«~ˆ `ü I
[¿Ñ#‡O„`«q∞=∞O ÅHõO∆ U=O ^è•ºÜ«∞<£ l`ÕO„kÜ«∞ó
AÇ¨ïÜ«∂^ŒâÌ a◊ ~è „ü ^Œ"ºÂ≥ ~°ÜÚ« `«O Ñ¶∞¨ $`«ãO¨ Ñ¨Ù`
¡ ó·≥ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ „`«ºO|Hõ =∞O„`«=Ú
K≥Ñ¨Ê|_»∞K«∞#flk. nx „Ñ¨ÉèÏ==Ú =Å# ™ê^èŒ‰õΩ#‰õΩ JÑ¨=∞$`«∞º=Ù
HõÅ∞QÆ^Œ∞. H˘O^Œ~°∞ nxx =∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`«=∞O^Œ∞~°∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 631
=∞#∞ó – „`«ºO|HõO Ü«∞*Ï=∞Ç‘Ï ã¨∞QÆOkäO Ñ¨Ù+≤ì=~°ú#O I

L~åfi~°∞Hõq∞= |O^èŒ"å<£ =∞$`Àº~°∞‡H©∆Ü«∞=∂=∞$`å`üII
=t+ª̈ |∞∞+≤ó I J#∞+¨µìÑπ Kè«O^Œó I NOc[O I „Ç‘ÏO â◊HÎ̃ó I „`«ºO|Hõó
áê~°fif Ñü~ˆ = Ì `å I
=¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x 3 { 4 { 8 { 9 { 5 { 3 JHõ~∆ =° ÚÅ`À,
+¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOz, =∞O„`«=ÚÖ’x 32 JHõ~∆ =° ÚÅ#∂ D „HÕk
¿Ñ~˘¯#fl 32 ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e
1. =ÚY=Ú#O^Œ∞ Ñ¨Ó~°fiÉèÏQÆ=Ú 2. Ñ¨tÛ=∞ ÉèÏQÆ=Ú 3. ^ŒH} ∆˜
ÉèÏQÆ=Ú 4. L`«~Î ° ÉèÏQÆ=Ú 5. HõO~î=° Ú 6. =ÚY=Ú (<À~°∞) 7. <åaè
8. Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 9. gÑ¨Ù 10. ‰õΩH˜∆ 11. eOQÆ=Ú 12. QÆ∞^Œ=Ú 13–14.
~Ô O_»∞ `˘_»Å=¸Å=ÚÅ∞ 15–16. ~Ô O_»∞ "≥∂HÍà◊¡ Ö’Ñë ÉèÏQÆ=ÚÅ∞
17–18. ~Ô O_»∞ "≥∂HÍà◊√¡ 19–20 "≥∂HÍeÃÑ=· $`«Î ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ 21–22.
~Ô O_»∞ ã¨#Î =ÚÅ∞ 23–24. ~Ô O_»∞ „Ñ¨H¯õ Å∞ 25–26. ~Ô O_»∞ HÍà◊√¡ 27–28.
~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∞ 29–30. ~Ô O_»∞ <åã≤HÍ ~°O„^è=Œ ÚÅ∞ 31. =¸~°÷ 32.
j~°¬ =∞^èºŒ =Ú ÅO^Œ∞ <åºã¨=∂K«iOKåe.
Ñ≤ = ∞‡@ =∞O„`« = ÚÖ’x 11 Ñ¨ ^ Œ = ÚÅ#∞ D „H˜ O k 11
™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ ''Ñ¨^Œ<åºã¨=Ú—— KÕÜ«∂e. 1. t~°ã¨∞ 2. Ô~O_»∞
„Éè∂í ™ê÷#=ÚÅ∞ 3. ~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅ∞ 4. ~Ô O_»∞ K≥H¯˜ à◊√¡ 5. =ÚY=Ú 6.
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú 7. ‰õΩH˜∆ 8. QÆ∞Ç¨Ïº=Ú 9. ~Ô O_»∞ `˘_»Å∞ 10. ~Ô O_»∞
"≥∂HÍà◊√¡ 11. ~Ô O_»∞ áê^Œ=ÚÅ∞.
Ñ≤=∞‡@ t=Ùx WÖÏ ^è•ºxOKåe.
Ç¨Ï™êÎÉÏè ºO HõÅâ◊ ^ŒfiÜ«∂=∞$`«~Ã° ã· ~åáê¡=Ü«∞O`«O t~À
^•fiÉèÏºO`Ò ^Œ^èŒ`«O =∞$QÍHõ∆=ÅÜÕ∞ ^•fiÉèÏºO =Ç¨ÏO`«OÑ¨~°"£∞ I
JOHõ#ºãÎ̈H~õ ^° fiŒ Ü«∂=∞$`« Ñ¶∞¨ @O HÔ Ö· Ïã¨HÍO`«O t=O
ã¨fiKåÛùOÉè’[ QÆ`«O #"ÕO^Œ∞ =Ú‰õΩ@O ^Õ=O„u<Õ„`«O Éèí*Ë II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
632 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=¸Å=∞O„`«=Ú#∞ 1 ÅHõ∆ ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz, D „HÕ^Œ K≥ÑÊ¨ |_ç#
^Œâ„◊ ^Œ=º=ÚÅ`À Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e.
â’¡II aÅfiOÑ¨ÖÏâ◊O Yk~°O =@O K« uÅ ã¨~á¬° œ
^ÒQÆOú ^Œ∞QÆOú ^Œkä Ñ¨Ù#~ü ^Œ∂~åfiO`åx q^Œ∞~°∞ƒ^è•ó I
ÑÖKåHõ~∆ Àk`Õ Ñ‘~ˆ î Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü =$+¨Éíè ^èfiŒ [O
=¸iÎO =¸ÖË# ãÖHõÅÊº =Hõº∆ =∂ˆQ# =~°‡Î <å I
Ñ¨Ó~°fi=∞OQÍx ãÖÑ¨Ó[º Ñ¨âßÛ#∂‡sÎó „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
Jˆ~¯O^Œ∞ =ã¨∞^è•`ÀÜ«∞ =Ç‘Ïfl~°qÜ«∞^•`«‡#ó I
kfifÜ«∂=~°G Ñ¨Ó*Ïº =¸~°ÎÜ≥∂-ëœì„Hõ=∂^Œ^äŒ
...........................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ¨k Ç¨ÏŸ=∞„^Œ=º=ÚÅ∞ 1.
=∂ˆ~_»∞ Ñ¨Å=Ú 2. "≥∂^Œ∞QÆ 3. O„_» 4. =∞„i 5. uÅÅ∞ 6. `≥ÖÏ¡"åÅ∞
7. <≥~Úº 8. áêÅ∞ 9. ÃÑ~°∞QÆ∞ 10. ^Œ∂~åfi
Ñ≤=∞‡@ ÑÖKåHõ∆~° „Ñ¨Hõ~°}=Ú# K≥Ñ≤Ê# â‹·=Ñ‘~î°=∞O^Œ∞, =∞Ç¨
=∞$`«∞ºO[Ü«Úx Ñ¨ÓlOKåe. =¸Å=∞O„`«=Ú`À q„QÆÇÏ¨ =Ú#∞ ÉèÏqOz
+¨ëêª=~°}=ÚÅ#∞ JiÛOKåe. „Ñ¨^=Œè ∂=~°}=Ú#O^Œ∞ =∞Ç¨=∞$`«∞ºO[
Ü«Úx ^è•º#â’¡H=õ ÚÖ’ K≥ÑÊ≤ # q^è=Œ ÚQÍ ÉèÏqOz Ñ¨ÓlOKåe.
2. kfifÜ«∂=~°}=Ú#O^Œ∞ – ã¨∂~°º – K«O„^Œ – Ñ¨$käfi – [Å –
Jyfl – "åÜ«Ú – PHÍâ◊ – P`«‡ (Ü«∞[=∂#=¸iÎ) J<Õ t=Ùx
J+ì̈=¸~°∞ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
3. `«$fÜ«∂=~°}=Ú#O^Œ∞ – ~å=∂ – ~åHÍ – „Ñ¨ÉÏè – *’º`åûfl
– Ñ¨Ó~å‚ – Lëê – Ñ¨Ó~°}© – ã¨∞^è•, J<Õ J+ì̈â‰◊ Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 633
4. K«`∞« ~å÷=~°}=Ú#O^Œ∞ – qâßfi – q^•º – ã≤`å – „Ñ¨Ç¨ fi –

™ê~å – ãÖ^è•º – t"å – xâß J<Õ 8 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
5. ÑÖK«=∂=~°}=Ú#O^Œ∞ – P~åº – „Ñ¨*Ï˝ – „Ñ¨ÉÏè – "Õ∞^è• –
âßOu – ^è$Œ u – =∞u – J<Õ ^Õ=`«Å#∞ D P=~°}=Ú#O^ŒiÛOKåe.
6. +¨ëêª=~°}=Ú#O^Œ∞ – ^è~Œ å – =∂Ü«∂ – J=h – Ñ¨^•‡ –
âßO`å – J"≥∂Ñ¶∂¨ – [Ü«∂ – J=∞ÖÏ, J<Õ â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Ö’HõáêÅ∞~°#∞, =„*Ïk PÜ«Ú^èŒ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ Ñ¨ÓlOKåe.
WÖÏ PK«iOz =∞O„`«ãk≤ xú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞, „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ KÕÜÚ« @‰õΩ
ã¨=∞~°∞÷_»QÆ∞#∞.
qq^èŒ ™ê^è#Œ Å∞
â’¡II JÜ«Ú`«O AÇ¨ïÜ«∂^£ aÅfi ã¨q∞kƒùó ãÖÑ¨^Õ ã¨∞nèó
AÇ¨ïÜ«∂`ü „|Ç¨Ï‡=$Hõã∆ º¨ ã¨q∞kƒù~ü „|Ç¨Ï‡`Õ[¿ã I
MÏkÔ~~· Ü ° Ú« `«O Ç¨ï`åfi HÍOuÑ¨Ù+≤ì =∞"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü
=@ =$Hõã∆ º¨ ã¨q∞^èÀ AÇ¨ïÜ«∂^ŒÜÚ« `å=kè I
^è#Œ ^è•#º ã¨=∞$^Œóú ™êº^Œz~ˆ }ÿ̌= ™ê^ŒHóõ
uÖˇã· ` Î̈ ü ãÖYºÜ«∂Ç¨ï`åfi ã¨~fi° áêÃÑ·ó „Ñ¨=ÚK«º`Õ I
ã≤^•ú~Ô ~úÂ Ü
° Ú« `«O Ç¨ï`åfi â◊`$« Ï<£ q[Ü«∞`Õ #$Ñ¨ó
J<Õ<=·≥ q^è•<Õ# #âıº<£ =∞$`«∞º~°HÍÅ[ó I
áêÜ«∞¿ã#Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ"≥∂ ~°HÍ∆ N H©iHÎ ÍOu^Œó
Ñ¨â√◊ ^Œ∞Qˆ #ú ã≤^•ú#flO Ç¨ï`åfi Hõ$`åºOq<åâ◊Ü∞Õ `ü I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ãÖÑ¨^Œ ã¨=∞$kúÔH· ™ê^èŒ‰õΩ_»∞
aÅfi ã¨q∞^èÅŒ `À Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. „|Ç¨Ï‡=~°Ûã¨∞û HÀ~°∞"å~°∞,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
634 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
"≥∂^Œ∞QÆ ã¨q∞^èÅŒ `À Ñ¨k"ÕÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. K«O„_» ã¨q∞^èÅŒ `À Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ HÍOu, Ñ¨Ù+≤ì – =∞„i ã¨q∞^èÅŒ Ç¨ÏŸ=∞O =Å# ^è#Œ ^è•#º=$kú,
uÅÅ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ ã¨~fi° áêÑ¨=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.
`≥ÖÏ¡"åÅ`À Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ â◊`$« =ÙÅÃÑ· q[Ü«∞O ™êkèOK«∞#∞.
JHÍÅ=∞$`«∞º=Ù `˘ÅQÆ∞#∞. áêÜ«∞ã¨ Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ, ~°H}∆õ – H©iÎ HõÅ∞QÆ∞#∞.
P=ÙáêÅ∞, J#fl Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ Hõ$`åº„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=Ú <åâ◊#=∞QÆ∞#∞.
â’¡II JÜ«∞"Õ∞= =∞`À Ç¨ÏŸ=∞ó âßOu N ãÖÑ¨^•=Ç¨Ïó
^ŒkÇè Ï¨ Ÿ"Õ∞# ãÖáê`«O ‰õΩ~åºkfi^Õfi+¨}Ài‡^äóŒ I
„Ñ¨`º« Ç¨ÏO AÇ¨ïÜ«∂#‡O„f ^Œ∂~åfi=∞ëÈì`~Î« O° â◊Ò«
P=∞Ü«∂xfldÖÏ<£ l`åfi n~°…=∂Ü«Ú ~°"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
AÇ¨ïÜ«∂[˚#‡k=¿ã áêÜ«∞™ê<≥flÂ ~ü Ñ¶∞¨ $`åxfi`≥ó·
WK«Û#ù fl xOk`åO ÅH©‡∆ =∂~ÀQÆº=∞`«∞ÅO Ü«∞â◊ó I
QÆ=º^Œ∞QÆú Ñ¶∞¨ $`åHÍÎa~è ü ã¨fi[#‡k=¿ã ã¨∞nèó I
P=∞Ü≥∞ÿ ó ã¨HÖõ ~·ˇ =ü ÚHÀÎ r"Õ^fiŒ ~°¬ â◊Ò« ã¨∞nèó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J#fl=Ú, P=ÙáêÅ
Ç¨ÏŸ=∞=ÚKÕ, âßOu – ãÖÑ¨^Œ – ‰õÄ_® HõÅ∞QÆ*ÜË Ú« #∞. ÃÑ~°∞QÆ∞ Ç¨ÏŸ=∞=Ú
KÕã≤#, q^Õfi+¨} ã≤kúOK«∞#∞. x`«º=¸ 108 ^Œ∂~åfiÇ¨ÏŸ=∞=Ú
KÕÜÚ« @=Å#, J<å~ÀQÆº=Ú `˘Åy n~å…ÜÚ« =Ù HõÅ∞QÆ∞#∞.
P=ÙáêÅ∞ – P=Ù<≥~Úº q∞„t`« ^Œ∂~åfi Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å#, ãÖÑ¨^Œ
– P~ÀQÆº=Ú – H©iÎ HõÅ∞QÆ∞#∞. Ñ¨Ù\˜#ì ~ÀA<å_»∞ D Ç¨ÏŸ=∞=Ú 120™ê~°∞¡
KÕã#≤ ã¨=∞ãÎ̈ "åº^è∞Œ Å∞ `˘Åy #∂~°∞ ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞ rqOK«∞#∞.
â’¡II HÍj‡s ã¨q∞^èŒã≤Î„ã¨ó Ñ¨Ü≥∂-#flO „uâ◊Ò« Ñ¨$^äHŒ ±
AÇ¨ïÜ«∂^£ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ï#O`Õ Éè’[ÜÕ∞#‡^è∞Œ ~åxfi`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 635
„Ñ¨}ÜÕ∞^Œ#ú ^è•<åº^≥ºÂ ~å`«‡<À QÆ∞~°∞=∂^Œ~å`ü

J<å=∞Ü«∞=∞"åáÈflu n~°…=∂Ü«Úó „tÜ«∂ã¨ÇÏ¨ I
ã¨Ñ∞¨¶ $`Õ# Ñ¨Ü∂≥ <Õfl# Ç¨ï`åfi Ñ¨~fi° }˜ Ñ¨~fi° }˜
~å[º„tÜ«∞ =∞"åáÈflu +¨}Ï‡™ê<åfl„`« ãÖâ◊Ü∞« ó I
ÖÏ*ˇ· ifiâ◊√^≥~úÂ ü AÇ¨ïÜ«∂`ü HÍO`åºÃÑÂºÎ ™ê=~åÑÎ̈Ü∞Õ
H©~∆ „° ^Œ∞=∞ ã¨q∞^Àú=∂`ü „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïn<£ =â◊O#ÜÕ∞`ü I
™êfl`åfi ã¨ÇÏ¨ „ãÖ „Ñ¨[¿Ñ^•k`åºaè =ÚM’=∞#∞"£∞
Pkè"åºkè qx~°∞‡HÀÎ n~°…=∂Ü«Ú ~°"åÑ¨ÙflÜ«∂`ü I
J<Õ# =∞#∞<å ã¨~fi° O ™ê^èÜ Œ ∞Õ k+¨=ì ∂`«‡#ó
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – NÑ¨s‚ ã¨q∞^èÅŒ ∞ =¸_Õã≤
K˘Ñ¨C#, áêÜ«∞ãÖ`À#∂ 300 Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ ãÖÑ¨^ÅŒ ∞ – P~ÀQÆº=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞. Ç¨ÏŸ=∂O`«=Ú# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ Éè’[#=Ú ÃÑ@ì=ÅÜ«Ú#∞.
Ñ¨~°fi u^èŒ∞ÅO^Œ∞ Ñ¶¨∞$`«Ü«ÚHõÎ áêÜ«∞ã¨Ç¨ÏŸ=∞O KÕã≤# 6 <≥ÅÖ’
JkèHÍ~°=Ú, L^ÀºQÆ=Ú á⁄O^Œ∞#∞. ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ ¿ÑÖÏÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤
Hõ#º‰õΩ L`«Î=∞ =~°∞_»∞ ÅaèOK«∞#∞. H©∆~°=$Hõ∆ ã¨q∞^èŒÅ`À —Jâ◊fi`«÷ –
L^Œ∞O|~° – Ñ¨H¡ ∆õ – =@) Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ „ÉÏÇ¨Ï‡}Ïk ã¨=∞ãÎ̈ =~°=‚ ÚÅ∂
J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
™êfl<å#O`«~O° ã¨∂~åºaè=ÚY=ÚQÍ xÅz, XHõ "≥~Úº [Ñ≤Oz#,
âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ "åº^èŒ∞Å∞ `˘Åy n~å…Ü«Ú=Ù á⁄O^Œ∞#∞. D
=∞O„`«=Ú`À ã¨=∞ãÎ̈=¸ ™êkèOK«=K«∞Û#∞.
â◊`åHõ∆~°=∞O„`«=Ú
â’¡II QÍÜ«∞„f „u+¨µì |#∞+¨µìÉò =Ô~Â‚ó „áÈHõÎó â◊`åHõ∆~°ó
Ñ¨Ó~ÀfiHÍÎ U= =Ú<åº^•ºó Ñ¨~O° `Õ*’-ã¨º^Õ=`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
636 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ç¨Ï$`ü„`«Ü∂≥ ^Œ â◊aóè „áÈHõOÎ ~°∞„^•Ô~ó‚Â t~°Di`«O
^•fiqOâ◊`åº tMÏ„áÈHÍÎ `å=kƒùó Hõ=K«O =∞`«"∞£ I
™êº`ü ÑÖK«^âŒ a◊ ~è <ü „Õ `« =∞GO ã¨Ñ^Î̈ âŒ ßHõ~Ô∆ ó·
=~°<‚ åº ™êkHõO ã¨~fi° O ‰õΩ~åº`ü Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =~°‡Î <å I
ÅHõ=∆ ∂#O [¿Ñ^Õ# =∞Ü«Ú`«O áêÜ«∞™êO^è™Œ ê
AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¶∞¨ $`«ãHˆ≤ #Î =∞O„`«qkfil`ÕO„kÜ«∞ó I
™œˆ~Ñ‘~ˆ î Ü«∞*Ë`û« =∞ºH± =Hõº∆ =∂} q^è•#`«ó
P^•º=∂=$u=∞Éèºí ~ˆ Û`ü +¨_O» QÔ ~ˆ· tÌ HÀ`«=Î ∞ó I
QÍÜ«∞„f â◊HaÎ̃ ãè „Î≤ ã¨ó Ñ¨Ó[ÜÕ∞^•=$fó „Hõ=∂`ü
P=$uó ÑÖK«g∞„áÈHÍÎ „u+¨µ|ì ∞^£É∂íè `« â◊HaÎ̃ óè I
J#∞+¨µÉì ò â◊HaÎ̃ óè „áÈHõÎ =∂=$f<åO K«`∞« +ì̈Ü∞« O
WO„^•^≥ºÂ ~°âÌ g◊ ∞ „áÈHÍÎ =„*Ï^≥ºÂ ãÎ̈`Ê« ~å=∞`å I
U=Oã≤^úÕ =∞<Ò=∞O„f Éè"í ^Õ •ƒùã¯¨ ~° ã¨xflÉèóí II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – â◊`åHõ∆sq^Œº K≥Ñ¨Ê|_»∞
K«∞#flk. WO^Œ∞ QÍÜ«∞„f =∞O„`«=Ú { „u+¨µÉì ò (*Ï`«"^Õ =Œ ∞O„`«=Ú) {
J#∞+¨µÉì ò (=∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`«=Ú) HõeÑ≤ 24 { 44 { 32 ´ 100,
â◊`åHõ∆s =∞O„`«=∞QÆ∞#∞. nxH˜ |∞∞ëêº^Œ∞Å∞ =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ<Õ
Ü«ÚO_»∞#∞.
=∞O„`«=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ 13 JHõ~∆ =° ÚÅ`À Ç¨Ï$^ŒÜ∞« <åºã¨=Ú, 11
JHõ~∆ =° ÚÅ`À t~À<åºã¨=Ú, 22 . tY, 22`À Hõ=K«=Ú, 15`À <Õ„`«,
17`À, JG<åºã¨=Ú PK«iOKåe. =~°<‚ åºã¨=Ú – Ñ¨^<Œ åºã¨=Ú KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 637
â’¡II ã¨`º« O =∂#q=i˚Ò« â◊$uy~å=∂^ŒºO [QÆ`å¯~°}O

"åºÑÎ̈O ™ê÷=~° [OQÆ=∞O =Úx=Ô~~· ü ^è•º`«O x~°∞^ÕOú „kÜ«∞ó
J~å¯yflO^Œ∞=∞Ü«∞O â◊`åHõ~∆ ° =Ñ¨Ù™êÎ~å`«‡HõO ãÖ`«Ò«
x`åº#O^Œ QÆ∞}ÏÅÜ«∞O QÆ∞}Ñ¨~O° =O^•=∞¿ÇÏ `«#‡Ç¨Ïó
ÃÑ· =∞O„`«=Ú#∞, XHõ ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊Ç¨ÏŸ=∞O <≥~Úº
áêÜ« ∞ ã¨ = Ú`À PK« i OKåe. ™œ~° Ñ ‘ ~ î ° = ∞O^Œ ∞ J~° Û # KÕ Ü « ∂ e.
„Ñ¨^=Œè ∂=~°}=∞O^Œ∞ +¨_O» QÆ=ÚÅ Ñ¨Ó[ – 1.2– – 3 QÍÜ«∞„uÜ≥ÚHõ¯
8 – 8 â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ =¸_»∞ P=$`«∞ÅÎ Ö’ (21= Ñ¨@Å=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#k)
JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ (5 – 6) „u+¨µÉì ò =∞O„`«=Ú`À *Ï„QÆ`åk 11 –
11 – 11 â◊‰õΩÎÅ#∞ (21= Ñ¨@Å=Ú#O^Œ∞ K≥Ñ¨Ê|_ç#k) <åÅ∞QÆ∞
^ŒV=ÅO^Œ∞ ÑÖK«=∞ P=$uÜ«∞O^Œ∞ Ñ¨ÓlOKåe. Ñ≤=∞‡@ 7 – ~°=∂ –
~åHÍ „Ñ¨ÉÏè – *’º`åûfl – Ñ¨Ó~å‚ – Lëê – Ñ¨Ó~°}© – ã¨∞^è• Å#∞
JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ 8 qâßfi – q^•º – ã≤`å – „Ñ¨Ç¨ fi – ™ê~å –
ãÖ^è•º – t"å – x`åºÅ#∞ JiÛOKåe.
Ñ≤=∞‡@ 9 P~åº – „Ñ¨*Ï˝ – „Ñ¨ÉÏè – "Õ∞^è• – âßOu – HÍOu –
^è$Œ u – =∞uÅ#∞ JiÛOKåe. Ñ≤=∞‡@ 10 P=~°}=∞O^Œ∞ WO„^•k
kHÍÊÅ‰õΩÅ#∞, 11 P=~°}=∞O^Œ∞ WO„^•^Œ∞Å PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞
JiÛOKåe. WÖÏ JiÛOz, [Ñ≤Oz – =∞O„`«ãk≤ ú á⁄Ok# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞
ã¨∂~°ºã¨=∂# `Õ[ã¨∞û`À "≥Å∞Q˘O^Œ∞#∞.
â’¡II ã¨∞^è•Å`À ^Œƒ"ù ó·≥ YO_≥~· ü AÇ¨ïÜ«∂`ü H©~∆ ã° O¨ Ü«Ú`≥ó·
n~°…=∂Ü«Ú ~°"åáÈflu x~åkè~ü "åºkè =i˚`ó« I
^Œ∂~åfiaè~ü Ñ¶¨∞$`«ã≤HÍÎaèã¨Î^Õ= Ñ¶¨Å=∂Ñ¨ÙflÜ«∂`ü
=∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« ãÖã≤HÔ ~ÎÂ A
ü Ç¨ïÜ«∂ ^Œ~∞° }ÏO|∞*ˇó· I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
638 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞Ç¨ÅH©‡∆ =∞"åáÈflu +¨_~öç ü =∂Ãã·~ü q^è•#q`ü
~°HÀÎ`Ê« Öˇ„· ã≤=Î ∞^èfiŒ HÔ ~ÎÂ A
ü Ç¨ïÜ«∂`ü ã¨~fi° ãÖÑ¨^Õ I
N„Ñ¨ã∂¨ <≥ó· „ÑÄÇ¨ïÜ«∂„^Œ=∂Ü«∂ =ãü~°ƒ"ù ` Õ ü
ã¨ÇÏ¨ „ãÖ AÇ¨ïÜ«∂xfl`«ºO =∂ã¨"∞Õ HõO uÖˇ· â◊√≈Éè̌ó· I
ÉèÏ#∞ãÖMÏº<£ kfi*Ïxfl`«ºO Éè’[ÜÕ∞#‡^è∞Œ ~åxfi`≥ó·
ã¨~fi° áêÃÑ· ifix~°∞‡HõóÎ ã¨~fi° ~ÀQÆ q=i˚`ó« I
Hõ$`åº„^ÀÇ¨Ï „QÆÇÏ¨ „^ÀÇ¨<£ l`åfi n~°…O ã¨r=u
„áê`«ó ™êfl# ~°`À=∞O„f [¿Ñxfl`«ºO â◊Ò« â◊Ò« I
ÉèÏ#∞=∂Ö’HõÜ∞« <£ ã¨=∞ºH± ã¨r"ÕKÛ« ~ù ^° •Oâ◊`"« ∞£
`å~°"åºÇ¨Ï$u ãÖ~°∞^ŒOú [¿Ñ#‡O„`«O â◊`åHõ~∆ O° I
x`«º=∞ëÈì`~Î« ° â◊Ò« xó„âıÜ∞« ã¨ÑÖ¨¶ ÏÑÎ̈Ü∞Õ
QÍÜ«∞„`åº^ŒºO [¿Ñ#‡O„`«O ã¨~fi° áêÑ¨ q=ÚHõÜ Î ∞Õ I
ã¨~°fiâ◊`«$q<åâßÜ«∞ „u+¨µìÉÏ^Œºq∞=∞O[¿Ñ`ü
J#∞+¨µÉì Ï^ŒºO „Ñ¨*Ï¿Ñ^•Ü«Ú~å~ÀQÆº ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
â◊`åHõ∆~À =∞#∞ó „áÈHõÎó ã¨=∞ãÎ̈ Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú^Œó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ñ≤=∞‡@ áêÅ`À uÑ¨ÊfQÆ
ã¨q∞^èÅŒ ∞, `«_Ñç ≤ Ç¨ÏŸ=∞O KÕÜ∂« e. JO^Œ∞=Å# Pkè – "åº^è∞Œ Å∞
`˘Åy n~å…ÜÚ« =Ù HõÅ∞QÆ∞#∞. Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« ^Œ∂~åfi Ç¨ÏŸ=∞=Ú=Å# ‰õÄ_®
W^Õ Ñ¶e¨ `«=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. =∞^è∞Œ ~°„`«Ü∞« =Ú`À Z„~°H=õ ∞Å=ÚÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
KÕã#≤ , P~°∞ <≥ÅÖ’ =∞Ç¨ÉèÏQÆº=O`«∞_»Q∞Æ #∞.
‰õΩ~°=Hõ Ñ¨Ù+¨Ê Ç¨ÏŸ=∞=Ú =Å# ‰õÄ_® ãÖÑ¨^Œ ã≤kOú K«∞#∞. uÅÅ`À
„Ñüx`«ºO "≥~Úº™ê~°∞¡ XHõ <≥=Å~°‰Ωõ Ç¨ÏŸ=∞O KÕã#≤ , (~ÀE 12 =∞Ok
„ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å‰õΩ Éè’[#O ÃÑ_»∞`«∂) ã¨~fi° áêÑ¨=ÚÅ∂ `˘ÅQÆ∞#∞. "åºkè
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 639
ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. Hõ$`åº – „QÆÇÏ¨ – „^ÀÇ¨Ï ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘Åy, [Ü«∞=Ú

Hõey – z~°HÍÅ=Ú rqOK«∞#∞.
„áê`«óHÍÅ=Ú# ™êfl#=ÚKÕã,≤ ã¨∂~°∞ºx K«∂K«∞K«∂ x`«º=¸ 100
™ê~°∞¡ ''â◊`åHõi∆ —— [Ñ≤Oz#KÀ #∂~°∞ ãÖIIÅ∞ rqOK«∞#∞. „Ñ¨}==Ú –
"åºÇ¨Ï$`«∞Å∞ ãÖÑ¨Ù@=Ú KÕã≤ x`«º=Ú 1008 [Ñ≤Oz# "≥∂Hõ∆=Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
=ÚO^Œ∞ QÍÜ«∞„u, Ñ≤=∞‡@ „u+¨Éì ò, J@∞ÃÑ· J#∞+¨µÉì òÅ#∞ â◊`åHõi∆ QÍ
[Ñ≤OKåe. PkÜ«∞O^Œ∞ „u+¨µÉì ò Ñ≤=∞‡@ J#∞+¨µÉì ò, J@∞ÃÑ· QÍÜ«∞„ux
[Ñ≤Oz# â◊`$« q[Ü«∞=Ú „áêÑ≤OÎ K«∞#∞. =ÚO^Œ∞ J#∞+¨µÉì ò – Ñ≤=∞‡@
QÍÜ«∞„u, J@∞ÃÑ· „u+¨µÉì ò [Ñ≤Oz#, PÜ«Ú~å~ÀQÆº=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
D ''â◊`åHõ~∆ —° — =∞O„`«=Ú ã¨=∞ãÎ̈ Ñ¨Ù~°∞ëê~°=÷ ÚÅ#∂ WK«∞Û#∞.
J^äŒ =~°∞} Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II |∞∞KÀ q^è•#O "å~°∞}Ïº Ü«∞^è•=^Œanè Ü«∞`Õ
|∞∞ˆQfi^Õ ™ê ã¨=ÚkÌëêì „^è∞Œ "å™êº^•º =∞h+≤aóè I
=tëÈª=Úx~åMÏº`«ó KèO« ^Œó „u+¨µì |∞^•Ç¨Ï$`«O
=~°∞}À ^Õ=`å„áÈHõóÎ `«^fiŒ ~Ô ‚Â ~°OQÆHÅõ Ê<å I
J+ì̈d~ü Ç¨Ï$^ŒÜ∞« O „áÈHõOÎ ã¨ÑaÎ̈ óè t~° Di`«O
tOMÏ +¨_~Ô» ~‚Â åMÏº`å =ã¨fi~Ô ó‚Â Hõ=K«O =∞`«"∞£ I
ã¨ÑaÎ̈ ~è <ü „Õ `« =∂MÏº`«=∞GO +¨_ƒç ~ù ∞° ni`«"∞£ I
™ê„ˆQ+¨µ ãÖkè+µ¨ Ñ¨^À~°∞^æ •O^è•fi ^è•~° <åaè+µ¨
‰õΩH∆“ Ñ¨$¿+ª Ç¨Ï$k‰õΩKÕ QÆàÉı ÏÇ¨Ïfi„QÆãO¨ kè+µ¨ I
=„ˆHÎ HõáÈÅ<å™êH˜∆ Hõ~„‚° Éè∂í =∞^èºŒ =∞ãÎ̈Hˆ
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
640 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
t~°ó ã¨~åfiOQÆÜ∂≥ ~ü #º¿ãº #‡O„`«=~å‚<£ Ü«∞^è•qkè I
ÅHõ"∆ ∞Õ HõO [¿Ñ#‡O„`«O áêÜ«∞¿ã# ^ŒâßOâ◊`ó«
ãïÊó ã≤Hˆ #Î AÇ¨ï Ü«∂#‡O„f =∞O„`«ãº¨ ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
^è~Œ å‡k HõeÊ`ÕÑ~ˆ‘ î =~°∞}O ã¨=∞ºQÆ~Û° ÜÕ∞`ü
Hõ$`åfi-OQÆ Ñ¨Ó[#O âı+O¨ "åã¨∞HÕ`«H∆õ HÕÑ¨Ù#ó I
Hõ~À¯@HõO `«`ó« Ñ¨^‡Œ O =∞Ç¨Ñ¨^‡Œ =∞#O`«~O°
â◊OYáêÖÏYº ‰õΩoH“ ã¨=∞ºH± Ñ¨„`Õ+µ¨ Ñ¨Ó[ÜÕ∞`ü I
WO„^•^•º <åÜ«Ú^è•<Õºëê =∞~°ÛÜÕ∞`«Î ^Œ#O`«~"° ∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D =~° ∞ } |∞∞H± ,
|∞∞ˆQfi^Œ=Ú #O^Œ∞#flk. D =∞O„`«[Ñ¨=Ú=Å# HÍ~åQÍ~° q=ÚH˜Î
HõÅ∞QÆ∞#∞. nxx ~å„u"Õà◊ xÅ|_ç [Ñ≤OKåe. D =∞O„`« *ÏÑ¨‰Ωõ Å
K≥O`«‰Ωõ , Ñ≤âßK«=ÚÅ∞ KÕ~=° Ù.
|∞∞H± – „^è∞Œ "åã¨∞ `åfiã¨∞H˜u∆ +¨µ, H˜Ü
∆ ∞« O`À =ºã¨‡`ü áêâ◊O =~°∞}À=Ú
"≥∂K«`ü I J"À=<åfi<å Jk`Õ~∞° Ñ¨™ê÷^∂Œ ºÜ«∞O áê`« ã¨fiã≤aÎ óè ã¨^•#ó II
D =∞O„`«=Ú#‰õΩ =t+ª̈ |∞∞+≤ó I „u+¨µÉì ò KèO« ^Œó I =~°∞}À ^Õ=`å
I =∞O„`«=ÚÖ’x 8 { 7 { 6 { 8 { 7 { 6 JHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ
<åºã¨ =∂K«iOKåe.
Ñ≤=∞‡@ =∞O„`«=ÚÖ’x 42 JHõ~∆ =° ÚÅ#∞ D „HÕk ™ê÷#=ÚÅÖ’
''JHõ~∆ <° åºãÖ—— KÕÜ∂« e.
~Ô O_»∞ áê^Œ=ÚÅ J„QÆ ÉèÏQÆ=ÚÅ ^Œâ◊ ãÖ^è∞Œ ÅÜ«∞O^Œ∞ "≥Ú^Œ\ ˜
Ñ¨k JHõ~∆ =° ÚÅ∞, Ñ≤=∞‡@, QÆ∞^Œ – eOQÆ – P^è•~° – <åaè – ‰õΩH˜∆ –
Ñ¨$+ª̈ – Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – ‰õΩK« – HõO~î=° ÚÅO^Œ∞ 9 JHõ~∆ =° ÚÅ∞, ~Ô O_»∞
KÕu"Õà¡◊ J„QÆ=ÚÅO^Œ∞ 10, J@∞ÃÑ· ~Ô O_»∞ K≥H¯˜ à◊√§, ~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅ∞,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 641
2 – K≥=ÙÅ∞, „Éè∂í =∞^èºŒ =Ú, ÅÖÏ@=Ú, t~°ã∞¨ û – ã¨~åfiOQÆ=ÚÅO^Œ∞

"≥Ú`«OÎ 42 JHõ~∆ =° ÚÅ∂ <åºãÖ KÕã≤ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II K«O„^Œ„Ñ¨ÉOíè ÑÖHõ[ã¨xfl+¨}O‚
áêâßO‰õΩâßcèu =~°O^Œ^•è #"£∞ I
=ÚHÍÎ qÉè∂í ëêOz`« ã¨~fi° QÍ„`«O
^è•ºÜÕ∞`ü „Ñ¨ã#¨ flO =~°∞}O qÉè∂í `≥ºÂ II
|∞∞H± =∞O„`«=Ú ÅHõ∆ [Ñ≤Oz, ^ŒâßOâ◊O áêÜ«∞ã¨ÇÏ¨ Ÿ=∞O KÕÜ∂« e.
^èŒ~å‡k HõeÊ`« Ñ‘~î°=∞O^Œ∞ =~°∞}∞x JiÛOKåe. ˆHã¨~°=ÚÅO^Œ∞
JOQÆÑÓ¨ [KÕã,≤ Ñ≤=∞‡@ âı+¨ – "åã¨∞W – `«HH∆õ õ – Hõ~À¯@Hõ – Ñ¨^‡Œ –
=∞Ç¨Ñ¨^‡Œ – â◊OYáêÅ – ‰õΩo‰õΩÅ#∞, J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ P~åkèOKåe.
Ñ≤=∞‡@ WO„^•k kHÍÊÅ∞~°#∞, "åi PÜ«Ú^è=Œ ÚÅ#∞ Ñ¨ÓlOKåe.
âıëêk J+¨ì<åQÆ∞Å ^è•º#=Ú `«fii`å Ñ¨@Å=Ú#O^Œ∞#flk. ^•xx
ÑïîOKåe.
â’¡II |∞∞}=ÚÔHº· [¿Ñ#‡O„`«O „Ñ¨`º« Ç¨ÏO ™ê+ì̈HOõ â◊Ò«
[¿Ñ<å-<Õ#ÅÉè` í Õ =∞Ç¨Ïf=∞=ºÜ«∂O„tÜ«∞"£∞ I
ã≤`‰Õ Ω∆õ â◊HÖõ ~·ˇ ‡° O„f AÇ¨ïÜ«∂`ü Ñ¶∞¨ $`«ãO¨ Ñ¨Ù`
¡ ó·≥
K«`∞« iÌ#O ^Œââ◊ ` ◊ O« |∞∞}=ÚÔHºÎÂ =∞Ç¨„tÜÕ∞ I
ã¨q∞kƒù̂~fi`« ™È`åúaóè H©~∆ åHÍÎaiè #Ì „`«Ü∞« O
AÇ¨ïÜ«∂`ü =$+≤ì ãÖã≤^ºÂ≥è =∞O„`«qkfil`ÕO„kÜ«∞ó I
J<Õ# qkè<å =∞O„f ã¨∂~ˆ º â◊à« +è O¨ QÆ`Õ
K«`∞« ó â◊Ò« Ñ¶∞¨ $`«ÜÚ« `«O áêÜ«∞ãÖ AÇ¨ïÜ«∂^Œfij I
|∞∞}<åâßÜ«∞ ãÖÑ¨`ºÂ≥ =âßº~ÀQÍºaè=$^ŒÜ ú ∞Õ
Éè$í QÆ∞"åˆ~ Hõ$`ÀÇ¨ÏŸ=∞ó áêÜ«∞¿ã# ã¨ãi¨ Êëê I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
642 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞Ç¨ÏfO ãÖ=∞^ŒO ‰õΩ~åº<åflâ◊Ü∞Õ `ü ã¨HÖõ ÏÑ¨^óŒ
âßed~ü Ñ¶∞¨ $`«ãO¨ ã≤HÔ óÎÂ ãï^ŒO`«i`«ó ã¨∞nèó I
„`«ºÇ¨ÏO K«`∞« ó â◊Ò« Ç¨ï`åfiãÎ̈OÉèÜ í ∞Õ `«Ê~°Ãã·#ºHõO
™êÜ«∞O„Ñ¨`º« OQÆ∞‡M’ =Ç≤Ïfl=∂~å^èºŒ „Ñ¨[¿Ñ#‡#∞"£∞ I
K«`∞« ó â◊Ò« q=ÚKÕº`« =∞O„fãÔ̈~fiÂ ~°∞Ñ¨„^Œ"ó·≥
=∞„f„Ñ¨`º« OQÆ∞‡M’ Éè∂í `åfi `«~Ê° ÜÕ∞kfi=∞Öˇ~· Ö°̊ ó·ˇ I
ã¨~ÀfiÑ¨„^Œ=<åâßÜ«∞ ã¨=∞™êÎÉèí∞º^ŒÜ«∂ÑÎ̈ÜÕ∞
|Ç¨ï<åH˜q∞"ÀˆH#Î =∞O„`Õ}Ï <Õ# ™ê^èHŒ óõ I
™ê^èÜŒ ∞Õ `ü ã¨HÖõ Ï<£ HÍ=∂<£ [Ñ¨ÇÏ¨ Ÿ=∂k`«`Ê« ~°ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – |∞∞}q"≥ ∂ K« # =Ú
[~°∞QÆ∞@‰õΩ, "å~°∞} =∞O„`«=Ú „Ñüx`«º=¸ 108™ê~°∞¡ [Ñ≤OKåe.
|∞∞}ÉÏ^èŒÅ∞ `˘Åy, ^èŒ#=Ú „áêÑ≤ÎOK«∞#∞. =∞iO`« j„Ñ¶¨∞ã≤kúH˜ `≥Å¡
K≥~°‰õΩ =ÚHõ¯Å`À <≥~Úº HõeÑ≤, 1000 ™ê~°∞¡ 4 ~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞O
l`ÕO„kÜ«Ú_≥·# ™ê^èŒ‰õΩ_»∞, =~°‚=Ú H˘~°‰õΩ áêÅ`À `«_çÑ≤# "Õ`«ã‘
ã¨q∞^èÅŒ ∞ =¸_»∞~ÀAÅ∞ Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ =~°¬=Ú ‰õΩiÜ«Ú#∞. ã¨∂~°∞º_»∞
â◊à« ëè ê #Hõ„∆ `«OÖ’ ãÖK«iOK«∞#Ñ¨Ù_»∞ (ã¨∞=∂~°∞ „Ñ¨f ãÖ=`«û~°=Ú
Ñ¶„≤ |=i 21 #∞Oz =∂iÛ 6 =~°‰Ωõ ) Ñ¶∞¨ $`«=Ú, áêÜ«∞ã¨=Ú 400 ™ê~°∞¡
Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ , |∞∞}ÉÏ^èŒ `˘Åy ãÖÑ¨^Œ – P~ÀQÆº=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
â◊√„Hõ"å~°=Ú<å_»∞, Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ã¨=Ú Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ ^è#Œ „áêÑ≤Î
ã≤kOú K«∞#∞. Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« ^è•#º=Ú nÑ¨=∞O^Œ∞Oz =¸_»∞~ÀAÅáê@∞
„Ñ¨f k#=¸ 400 K˘Ñ¨C# Ç¨ÏŸ=∞OKÕã#≤ , â◊`$« ¿ã# ãÎ̈Oaè`=« ∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 643
™êÜ«∞OHÍÅ=Ú, Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY=ÚQÍ – Jyflx Ñ¨ÓlOz, =~°∞}

=∞O„`«=Ú 400™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz#, ã¨=∞ãÎ̈ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. U Hõ+=ì̈ Ú
„áêÑ≤OÎ z##∂, =~°∞} =∞O„`«=Ú`À Ñ¨tÛ=∂aè=ÚY=ÚQÍ, â◊√^Œ[ú Å=Ú`À
`«~Ê° } q∞zÛ#KÀ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. D =∞O„`« [áê~°Û# Ç¨ÏŸ=∞=Ú
=Å# ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ ã¨=∞ãÎ̈ Jcè+=ì̈ ÚÅ∂ ã≤kOú K«∞H˘#=K«∞Û#∞.
„áê}„Ñüëêª=∞O„`«=Ú
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«# Láêã¨º^≥·==Ú#∞, q„QÆÇ¨Ï=Ú#O^Œ∞ HÍx,
Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ HÍx, JiÛOK«^ÅŒ z#, =ÚO^Œ∞ – JK«@ „áê}„Ñü+ª̈
KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. W\ì̃ =ÚYº"≥∞#ÿ 66 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flk.
=∞#∞ó – PO„ÇÏ‘ O„HÀO Ü«∞O~°OÅO=O â◊O+ÖãÖ, Ç¨O, ™È-
Ç¨ÏO J=Ú+¨ºá„ ê}Ï WÇ¨Ïá„ ê}Ïó, J=Ú+¨ºr= WÇ¨Ï K« ã≤`÷ ó« , J=Ú+¨º
ã¨ˆ~fiO„kÜ«∂}˜, "åOQÆ‡#ó K«‰õ∆Ωó „â’„`«„Ñ¶¨∂} áê^Œ„áê}Ïó, WÇ¨QÆ`«º
ã¨∞YOz~°O u+ª̈O`«∞ ™êfiÇ¨ II
J=Ú+¨º J#∞KÀ@, ™ê^è Œ º =ºH˜ Î <å=∞=Ú#∞ +¨ + ‘ ª q Éè í H ˜ Î Ö ’
„áê}„Ñüëêª=∞O„`«ãº¨ „|Ç¨Ï‡q+¨µt‚ "À |∞∞+¨Ü∞« ó I |∞∞QÆºA™êû=∂x
KèO« ^•Oã≤ I K≥`· #« º ã¨fi~°∂áÈ „áê}À^Õ=`å I P`å‡ â◊HóÎ̃ I
+¨_O» QÆ <åºã¨=Ú
1. VO HõO YO QÆO Ñ¶¨∞O – PHÍâ◊"åÜ«Ú =Ç≤ÏflãëÅ Éèí∂=∂‡`«‡<Õ #=∞ó –
Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó
2. &OK«OKè«O[O~°≠O â◊|Ìã¨Ê~°≈ ~°∂Ñ¨~°ã¨QÆO^è•`«‡<Õ #=∞ó – t~°¿ã ™êfiÇ¨
3. }O @O ~î°O _»O _è»O „â’„`« `«ºH± K«‰õ∆Ω~ü lÇ¨fi „Ñ¶¨∂}Ï`«‡<Õ #=∞ó –
tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
644 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
4. #O `«O ^äOŒ ^ŒO ^èOŒ "åHÍÊ}˜ áê^•áêÜ«¸Ñ¨™ê÷`‡« <Õ #=∞ó –
<Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò I
6. â◊O Ü«∞O ~°O ÅO =O Ç¨ÏO +Ö HõO∆ ãÖ,
|∞kú=∞<ÀÇ¨ÏOHÍ~° z`«Î *Ï˝<å`«‡<Õ #=∞ó – J„™êÎÜ«∞ Ñ¶¨\ò I
Ñ≤=∞‡@, <åaè#∞O_ç áê^ŒÑ~¨ º° O`«O PO c[=Ú#∞, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú
#∞O_ç <åaèÑ~¨ º° O`«O „Ç‘ÏOc[=Ú#∞, t~°ã∞¨ û#∞O_ç Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Ñ¨~º° O`«O
„HÀO c[=Ú#∞ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú, =∞iÜ«Ú ^è•`«∞=Ù#O^Œ∞ Ü«∞~°Å=â◊+ã¨ ¨ c[=ÚÅ#∞
<åºãÖ KÕÜ∂« e. „áê} r==ÚÅ#∞, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞ <åºã¨=ÚKÕã,≤
„áê} r==ÚÅO^Œ∞ Ç¨ÏO ã¨=∞O„`«=Ú <åºãÖ KÕÜ«∂e. Ñ≤=∞‡@
=¸Å=∞O„`«=Ú`À "åºÑ¨HOõ KÕÜ∂« e. Ñ≤=∞‡@ WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II ~°HÍÎaúáÈ`å~°∞} =∞^èŒºãÖ™ê÷O
áêâßO‰õΩâß q‰õΩ∆ â◊~åã¨ ÉÏ}Ï<£ I
â◊¥ÅOHõáêÅO ^Œ^f Œè O Hõ~åÉÂ̌ó˚
~°HÍÎO„u<Õ„`åO „Ñ¨}=∂q∞ ^Õg"£∞ II
D „Ñ¨HÍ~°=Ú, ^è•ºxOz, XHõ ÅHõ∆ [ÑÖKÕã≤, Ñ¶¨∞$`«q∞„t`«
áêÜ«∞ãÖ`À ^è•ºxOz, XHõ ÅHõ∆ [ÑÖKÕã,≤ Ñ¶∞¨ $`«q∞„t`« áêÜ«∞ãÖ`À
^ŒâßOâ◊ÇÏ¨ Ÿ=∞O PK«iOKåe.
+¨\’¯}Ü«ÚHõÎ â◊HÑÎ̃ ~‘ =°î Ú#O^Œ∞ Ñ‘~åî ~°Û# KÕÜ∂« e.
â’¡II J~°ÛÜÕ∞`ü +¨@∞ûHÀ}Ë+¨µ „|Ç¨‡}O q+¨µg‚ ∞â◊fi~°O
"å}©O ÅH©‡∆ =Ú=∂OÑ¨âßÛ`ü +¨_O» QÍx „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
^Œà+ı µ¨ =∂`«~ó° Ñ¨Ó*ÏºãÎ̈^•ƒ¿ÇÏº Ö’HõáêÅHÍó
U=O „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞^ÕgÌ O ã¨∞QÆOkè‰Ωõ ã¨∞=∂kaèó I
Wu ãÖ™êkè`À =∞O„`«ó +¨@¯~°‡ Ñ¶Å¨ ^ÀÉè"í ` Õ ü
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 645
™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ #‡#∞<å-<Õ# „áê}Ï<£ ã¨~fi° „`« ^ÕtHõó I

c*ÏO`Õ-=Ú+¨º =ÉÏÌ<å=∂^Ò ^Œ∂fó „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
=∞$`å"≥=· ã¨fi`À Éè∂í Ü≥∂ r=Ç¨„áê} Ç¨`«`ó« I
PHõ$ëêº„QÆ^hŒä Ñ¨âßÛ`ü „Ñ¨=∂^• qã¨∞ÊùeOyh
Hˆ „∆ `«[˝ „Ñü Ç¨~ˆ º`åó „áê}^Œ∂`Àº #=ã¨‡$`åó I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D q^èOŒ QÍ ã≤káú ⁄Ok#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞, „áê}„Ñü+¨ª#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ ã¨=∞~°∞ú_»QÆ∞#∞. J=Ú+¨º
â◊|Ì=Ú#flKÀ@ P`«‡Ü«∞O^Œ∞#∞, Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞, =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù`«Îb
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÖ’ Ñ¨Ù`«ÎeÜ«∞O^Œ∞#∞ „áê}„Ñü+¨ª ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ ^Œ∂f
=∞O„`«=Ú „Ñ¨Ü∂≥ yOz, Ñ≤=∞‡@ „áê}„Ñü+ª̈ KÕÜ∂« e.
9=∞Ok „áê}^Œ∂uHõÅ∞ HõÅ~°∞. 1. =∞$`å 2. "≥=· ã¨fi`å 3. r=Ç¨
4. „áê}Ç¨ 4. PHõ$ëêº 6. „QÆ^hŒä 7. „Ñ¨=∂^• 8. qã¨∞ÊùeOyh 9.
Hˆ „∆ `«[˝ „ÑüÇ¨s I
D ^Œ∂uHõÅ∞ â◊`«$=Ù#∞ áêâ◊=Ú`À |OkèOz "åiKÕ+¨ìÅ#∞
ãÖÎ aèOÑ¨ KÕÜÚ« #∞. Ñ¨Ù`«bÎ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÖ’ =∞$`åk #=^Œ∂uHõÅ#∞ Ñ¨Ù`«eÎ
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=ÚÖ’ 8 ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞, Ü«∞O ~°O ÅO â◊O +Ö ãÖ
Ç¨Ï∫O J#∞ c[=ÚÅ`À, Éè$í OQÍHÍ~° ~°∂Ñ¨=Ú`À, ™ê^èºŒ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å
=∞^èŒº=∞O^Œ∞#∞ "≥Ú`«ÎO 9 ^Œ∂uHõÅ#∂, `«# Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞#∂
^è•ºxOKåe.
J#QÍ `«# Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞, ™ê^èŒºÇ¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞, Ñ¨Ù`«Îb
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ ^Œ∂uHõÅ#∞ ^è•ºxOKåe.
D „Ñ¨Ü∂≥ QÆq=~°=ÚÅ∞ =¸Å=Ú#O^Œ∞ K≥ÑÊ¨ |_»Ö^Ë ∞Œ . ãÖã¨¯ $`«
"åºMÏº#=ÚÖ’ ''~åÑ¶¨∞=Éèí@∞ì—— q=iOK≥#∞. ^•xx, ™ê^èŒ‰õΩÅ
™œHõ~åº~°÷=Ú Ü«∞^è•`«^èŒ=ÚQÍ „"åÜ«∞|_»∞K«∞#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
646 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
`«`
„ Ñ„« H¨ Í~°ó
™ê^èŒºã¨ºâ◊HÎ̃O áêâ◊â◊HÎ̃ `Õ*’O‰õΩâ◊ =∞Ç¨„Éèí=∞~°HÍÅ ^ŒO_»~°∂¿Ñ}
ÑÖK«^•è x™êû~°º, áêâ◊c[=ÚK«Û~°<£ ™ê^èºŒ Oáêâı# QÆÖË |^è•fi, â◊HcÎ̃ [
`Õ[™ê `«O ã¨fi=âı, Hõ$`åfi-O‰õΩâı<å-Hõ$+¨º, J„QÆ`«ó ãÖ™ê÷Ñ¨º,
Ü«∂^Œº+¨ìHõ=ÚK«Û~°<£, ™ê^èŒºã¨º`«fiQÍn<£ "åºáêºÑ¨„Hõ=∞º =∞Ç¨Éèí$OˆQ}
™ê^èŒºO Hõ=bHõ$`«º HÍÅ^ŒO_» `å_»<Õ# ã¨∞Ñ¨ÎO`«O ãÖÉ’^èŒº Hõ∆q∞u
ã¨Ñï"å~°=Úh‡bHõ$`«º ã¨q∞u ã¨fi„áê}â◊H˜Î~°∂Ñ¨ =∞Ç¨„Éèí=∞ˆ~},
"Õ∞Å~Ú`åfi – Ç¨ÏOã¨ Wu ÃãfiÂ HõºO ãÖÉèÏ=º „Ç‘ÏO – DO Wu =âßº^Ò
r=<åÜ«∞ áê¡=#O Hõ$`åfi, Ü«∞O =∞$`Õ W`åºk<å ã¨fi=∞$`åO ãÖÉ’^èºŒ
J=Ú+¨º=∞$`å`«‡HÍó WÇ¨Ï„áê}Ïó W`åºk<å ã¨fi=∞$`å „áê}Ïx`«~„° áê}ˇóÿ
ãÖÜ≥∂[º ~°q∞u ™ê^èºŒ =∞$`å`«O`«∞ Kè^Õ OŒ q^è•Ü«∞ ã¨H@© Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∂O
Ñ¨Ù`«ÖÎ Ïº=∂`«‡x"å ™ê^èºŒ =∞$`«„áê}Ï<£ ãÖ™ê÷Ñº¨ Q“¡q∞u ãÖãÎ̈Éèíº `«ã¨º
=∞$`år"åkHõ=∞¿Ñ=¡ =∂<£Ü∞Õ `ü I
Ü«ÚQÆÑ^¨ =Õ "å =∞$`å„áê}Ïn<£ ™ê÷ÑÜ ¨ ∞Õ `ü I `«`ó« ã¨fiÇ¨Ï$k KÕ`–ü
PO„Ç‘ÏO W`åºk =∞~Ú„áê}Ï WÇ¨Ï „áê}Ï, =∞~Úr= WÇ¨Ïã≤÷`«
W`åºk~°∂ÑÖ I Ñ¨Ù`«ÖÎ ÏºOKÕ`ü – Ñ¨Ù`«ÖÎ ÏºO „áê}Ï WÇ¨Ï„áê}Ï, Ñ¨Ù`«ÖÎ ÏºO
r= WÇ¨ Ï ã≤ ÷ ` « Wu [¿Ñ`ü I W`« ÷ O =∞$`å„Ñ¨ u ëêª „ Hõ = ∞ó I U=O
"≥=· ã¨fi`åk„áê}Ï JÑ≤ ™ê÷Ñh¨ Ü«∂ó I `«`À Ü«∂n<£ Ç¨ÏŸ=∂O`å#∞HÍÎfi
™ê^èŒºã¨º ^è•`«∂<£ r=O K« ã¨ÑïHõ~°OÑ¨Ù#ó ã¨fi=∞O_»ÖË, ãÖHÀz`«O
Hõ=mHõ$`«º Ü«∂n<£ ^Œ∂fOâ◊Û ã¨fiã¨ºãÖ|∞^èºŒ O`å<£, ™ê^èºŒ ã¨º Kå=Ú+¨º
„áê}ÏxÇ¨Ç¨Ï~° J=Ú+¨º„áê}Ï WÇ¨Ï „áê}Ï Wu KÀHÍÎ fi Ñ¨Ù#~°Ñ≤ J=Ú+¨º
^è•`«∂xÇ¨ Ç¨Ï~ˆ `åºk =^Õ`ü I U=O r"Õ-Ñ≤ I JÜ«∞"Õ∞= „Ñ¨HÍ~°ó
Ñ¨Ù`«ÎÖÏ¡=∞Ñ≤ I
PHõ$ëêì<åO ™ê^èŒº ^Õâß^Œã¨∂<åO Ñ¨Ù`«ÎÖÏº^•=Ñ≤ JÜ«∞O™êº`ü
„Ñ¨HÍ~°ó I Ñ¨Ó~ÀfiHõOÎ Hõ~‡° UHÍ^Œâß=$uÎO ‰õΩ~åº`ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 647
=∞$`åk â◊‰Ωõ Å
Î ™ê÷#=ÚÅ∞
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«# Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞#∞, ™ê^èŒº Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ =∞O^Œ∞#∞,
Ñ¨Ù`«eÎ (ÉÁ=∞‡) Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞#∂ =∞$`åk 9 â◊‰Ωõ ÅÎ #∞ WÖÏ PÜ«∂
™ê÷#=ÚÅÖ’ <åºãÖ KÕÜ∂« e.
Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ "åÜ«Ú – Jyfl – WOÌ –
=~°∞} ^Õ=`«Å#∞ (Ü«∞O – ~°O – ÅO – =O) Ñ≤=∞‡@ Dâ◊fi~° – ~åHõã∆ ¨
– K«O„^Œ – Ü«∞=ÚÅ#∞ (â◊O – +Ö – ãÖ – Ç¨ÏO) ''™È-Ç¨ÏO——
=∞O„`«=Ú`À *’_çOz, Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å =∞^èºŒ =∞ ™ê÷#=ÚÖ’ Ü«∞O ~°O
ÅO =O â◊O +Ö ãÖ – Ç¨ÏO – Ç¨ÏŸ"£∞ Jx Éèí$OQÆ ~°∂Ñ¨=ÚQÍ
^è•ºxOKåe.
WÖÏ `«# Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ Ü«∞HÍ~åk c[=∞O„`«=ÚÅ#∞ t~°ã∞¨ û
#O^Œ∞O_»∞ aO^Œ∞=Ù`À HõeÑ≤ `«O`«∞=ÙÅ`À (^•~°=ÚÅ`À) Hõ\ ˜ì#
Éèí$OQÆ=Ú#∞ ÉèÏqOKåe. Ñ≤=∞‡@ `«# Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ Hõ=∞Å=∞O^Œ∞O_»∞
Éè$í OQÆ=ÚÅ#∞, XH˘¯Hõ¯ ^•xh, âßfiã¨=∂~°=æ ÚKÕ |Ü«∞@‰õΩ fã¨∞H˘x=zÛ,
â◊`«$Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ Hõ=∞Å=Ú#O^Œ∞#fl Éèí$OQÆ=Ú#∞ ‰õÄ_® |Ü«∞@‰õΩ
fã¨∞‰õΩ=zÛ, Ñ¨Ù`«eÎ Ü«∞O^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ z#@∞¡ ÉèÏqOz PK«iOKåe. ÖË^•
`«# z`«=Î Ú#O^Œ∞#∂ ™ê÷ÑO≤ K«=K«∞Û.
Ñ≤=∞‡@ ~°O c[=ÚK«ÛiOK«∞K«∂, `«O`«∞=ÙÅ#∞ ^ŒÇÏ≤ OKåe. ™ê^èºŒ
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ =zÛ# Éèí$OQÆ=ÚÅ#∞ Q“¡O c[=Ú`À
ãÎ̈OÉè#í O KÕÜ∂« e. WÖÏ 11 ™ê~°∞¡ PK«iOKåe.
=âßºHõ~°¬}=ÚÅO^Œ∞, Ü«∞HÍ~åk=~°‚=ÚÅ#∞ Z„~°x ~°OQÆ∞Ö’
#∞#fl@∞¡ ÉèÏqOKåe. "≥∂Ç¨Ï# – q^Õfi+¨} Hõ~‡° ÅO^Œ∞ ^è∂Œ „=∞=~°=‚ ÚQÍ#∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
648 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
(|∂_ç^~Œ O° QÆ∞) =∂~°}Hõ~‡° Ö’ #Å¡~O° QÆ∞QÍ#∞, ãÎ̈OÉè#í Hõ~‡° Ö’ Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù
~°OQÆ∞QÍ#∞ P c[=ÚÅ#∞ ^è•ºxOKåe.
™ê^èŒº=ºHÎ̃ „áê}ÏHõ~°¬} KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ J`«x Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ Hõ=∞Å=Ú
#∞O_ç fã≤# „áê}=ÚÅ#∞, `«# Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ Kåe. =∂~°}
Hõ~‡° KÕÜÚ« #Ñ¨Ù_∞» =∂„`«=Ú, J`«x „áê}=ÚÅ∞ Ñ¨ÙèÎ« Ü«∞O^Œ∞ ™ê÷ÑO≤ Kåe.
„‰õÄ~°Hõ~°‡Ü«∞O^Œ∞ `«O„`«™ê^èŒ‰õΩ_»∞, ™ê^èŒº„áê}=ÚÅ#∞ HõÑ¨Ê
~°∂Ñ¨=ÚQÍ#∞, `«# „áê}=ÚÅ#∞ ã¨~Ê° ~°∂Ñ¨=ÚQÍ#∞ ÉèÏqOKåe.
á„ ê}„Ñu
¨ ëêª Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II "åÜ«∞fiyfl â◊„Hõ =~°∞}Ëâfi◊ ~° ~åHõ¿∆ ãO^Œ∞
„¿Ñ`ÕâÑ◊ „¨ `« ed`≥~· ^° Œä Ü«∂k=Ô~ó‚Â I
aO^ŒfiOuÔHó· HõQ∆ `Æ Ç« Ï¨ Oã¨ ã¨"∞Õ `« ™ê^èºŒ O
„áê}Ï`«‡Ü«∞O„`«=∞^äŒ =~°=‚ $`«O ^è~Œ åã¨"÷ ∞£ II
W`«O÷ „Ñ¨Ü∂≥ QÆ ‰õΩâ◊Ö’ =∞#∞<å-<Õ# =∞O„`«q`ü
=â◊Ü∞Õ `«ûHõÖÏ<£ ^Õ"å<£ HÕÑ¨Ù#ó áêi÷"å<£ [<å<£ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú edOKåe.
P ^Œà=◊ ÚÅO^Œ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ "åÜ«Ú – Jyfl – WO„^Œ – =~°∞} –
Dâ◊fi~° – ~åHõã∆ ¨ – K«O„^Œ – Ü«∞=ÚÅ#∞ "åi"åi c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ`À
edOKåe. =∞^èºŒ Ö’ ''HõO∆ ™È-Ç¨ÏO——#∞ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú`À edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Éè∂í Ñ¨Ù~°=Ú edOKåe. W^Õ „áê}Ï`«‡ Ü«∞O„`«=Ú. D =∞O„`«=ÚKÕ
ã¨=∞ãÎ̈ ^Õ=`«Å∂ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞. WHõ =∞Ç¨~åAÅ QÆ∂iÛ K≥ÑÊ¨ =Åã≤#
^Õ=Ú#flk.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 649
=Ú„^•„ÑH¨ ~õ }
° O
â’¡II P"åÇ¨Ï<åºkHÍ =Ú„^•ó „Ñ¨=H∆Íºq∞ Ü«∞^è•„Hõ=∞O
Ü«∂aèifi~° z`åaèã∞¨ Î "≥∂^ŒO`Õ ã¨~fi° ^Õ=`åó I
ã¨=∞ºH± ãÖÑ¨Ói`«ó Ñ¨ÙÃ+ÂÊó Hõ~åÉèÏºOHõeÊ`ÀO-[eó
P"åÇ≤Ïh ã¨=∂MÏº`å =Ú„^•^ÕtHõ ã¨`"Î« ∞≥ óÿ I
J^èÀ=ÚQÆ Hõ$`åÃã·= „áÈHÍÎ ™ê÷Ñ#¨ Hõ~‡° }˜
Pt¡+=ì̈ Ú+≤Lì QÆàÏ „áÈ#fl`åOQÆ∞+ì̈ÜÚ« QÆ‡HÍ I
ã¨xfl^è•<Õ ã¨=ÚkÌëêì =Ú„^ÕÜ∞« O `«O„`«"kÕ aèó
JOQÆ∞+ª̈ QÆiƒù}Ã© ã·= ã¨xfl~À^èÕ ã¨g∞i`å I
L`åÎ<Ò ^Òfi Hõ$`å =Ú+‘ì ã¨=Ú‡v Hõ~} ° ∫ ã¨‡$`å
^Õ=`åOˆQ +Ö_»OQÍ<åO <åºã¨ó™êº`ü ã¨Hbõ Hõ$`«ó I
ã¨=ºÇ¨ÏãÎ̈ Hõ$`å =Ú+≤~ì ü n~å…^èÀ=ÚY`«~h°̊
J=QÆ∞O~î#° =Ú„^ÕÜ∞« =∞aè`À „ÉèÏq∞`å ã¨f I
J<Àº<åº aè =ÚMÏt¡ëêì Hõxëêª<åq∞HÍÑ¨Ù#ó
`«^•è K« `«~h°̊ =∞^è•º ^è#Õ ∞=Ú„^• ã¨g∞i`å I
J=∞$fHõ~} ° O ‰õΩ~åº`«Î Ü«∂^ÕtHõ ã¨`=Î« ∞ó II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D P"åÇ¨Ï<åk P~°∞
=Ú„^ŒÅKÕ, ^Õ=`« j„Ñ¶∞¨ =ÚQÍ „Ñ¨ã#¨ fl=∞QÆ∞#∞. P"åÇ¨Ï<å=Ú„^ŒÖ’ JO[e
xO_»∞QÍ Ñ¨ÓÅ∞ ^èŒiOz =Ú„^Œ „Ñ¨^Œi≈OK«=ÅÜ«Ú#∞. â◊¥<åºO[e
„Ñ¨îŒ ≈OK«~å^Œ∞. ^Õ=`«ÜÚ≥ Hõ¯ JOQÆ=Ú#O^Œ∞ +¨_O» QÆ<åºã¨=Ú KÕÜÚ« @ÜÕ∞
ã¨HõbHõ~°}=∞#|_»∞#∞.
~Ô O_»∞ KÕ`∞« Å∂ *’_çOz Ñ¨~ã° Ê¨ ~°O ‰õΩ_çHxõ +≤Hª `õ À Z_»=∞ J<åq∞Hõ,
Z_»=∞Hõx+≤ªHõ`À ‰õÄ_ç J<åq∞Hõ JÖÏˆQ ‰õΩ_ç `«~°̊h`À Z_»=∞ ^èŒº=∞O
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
650 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Z_»=∞ `«~x°̊ `À ‰õΩ_ç =∞^èºŒ =∞O ã¨Ê $tOK«∞K«∂, JOQÆ∞+ª̈=ÚÅ∞ ~Ô O_»∂
`å‰õΩ@ÜÕ∞ ''^èÕ#∞=Ú„^Œ—— J#|_»∞#∞.
D =Ú„^ŒÅKÕ <≥·"Õ^Œº=Ú KÕÜ«Ú Ñ¨^•~°÷=Ú, J=∞$fHõ~°}=Ú
KÕÜ«∞|_»∞#∞.
1. P"åÇ¨Ïh =Ú„^Œ – Ô~O_»∞ J~°KÕ`«∞Å∂

„Ñ¨Hõ¯ „Ñ¨Hõ¯#∞Oz, JOQÆ∞+¨ª=ÚÅ H˘##∞
J~°KÕu=∞^èŒºÖ’ #∞Oz# P"åÇ¨Ï# =Ú„^Œ
U~°Ê_»∞#∞. Wk ^Õ=`«#∞ PÇ¨fixOK«∞#Ñ¨Ù_»∞
=ÚO^Œ∞QÍ „Ñ¨îŒ ≈OK« =ÅÜ«Ú#∞.
P"åÇ¨Ïh =Ú„^Œ
2. ãÖ™ê÷Ñ≤h =Ú„^Œ – Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∂
Ñ≤_çH˜e ayOz „Ñ¨Hõ¯ „Ñ¨Hõ¯<Õ #∞Oz, Ô~O_»∞
JOQÆ∞+¨=ª ÚÅ#∞ xÅ∞=ÙQÍ ÃÑH· ˜ KåÑ¨=ÅÜ«Ú#∞.
nx<Õ 'ã¨xfl^è•Ñ¨h =Ú„^Œ— JO^Œ∞~°∞. Wk ^Õ=`å
„Ñüëêª ã¨∂K«H=õ Ú.
ãÖ™ê÷Ñh≤ =Ú„^Œ
3. ã¨xfl^è•Ñ¨h =Ú„^Œ – Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∂

Ñ≤_çH˜ ayOz „Ñ¨Hõ¯ „Ñ¨Hõ¯<Õ #∞Oz, Ô~O_»∞
JOQÆ ∞ +¨ ª = ÚÅ#∞ xÅ∞=ÙQÍ ÃÑ· H ˜
KåÑ¨=ÅÜ«Ú#∞. nx<Õ 'ã¨xfl^è•Ñ¨h =Ú„^Œ——
ã¨xfl^è•Ñ¨h =Ú„^Œ JO^Œ∞~°∞ Wk ^Õ=`å „Ñüëêª ã¨∂K«H=
õ Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 651
4. ã¨xfl~Àkèh =Ú„^Œ – Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∂

Ñ≤_çH˜e ayOz, „Ñ¨Hõ¯ „Ñ¨Hõ¯<Õ Ü«ÚOz, Ô~O_»∞
JOQÆ∞+ª̈=ÚÅ#∞ Ö’ÑëH˜ =∞_»K=« Öˇ#∞. Wk
UHÍ„QÆ`« ã¨∂K«H=õ ∞QÆ∞#∞.
ã¨xfl~Àkèh =Ú„^Œ
5. ã¨=Ú‡vHõ~°} =Ú„^Œ – ã¨ x fl~Àkè h
=Ú„^Œ = Öˇ Ñ¨ \ ˜ ì Ñ≤ _ ç H ˜ à ◊ ¡ # ∞ Z^Œ ∞ ~° ∞ QÍ
Jaè=ÚY=ÚQÍ K«∂Ñ¨=ÅÜ«Ú#∞. Wk ^Õ=`å
™êxfl^èŒº=Ú#∞ ^Œ$_è»Ñ¨~°K«∞#∞.
ã¨=Ú‡vHõ~}
° =Ú„^Œ
6. J=QÆ∞O~î°h =Ú„^Œ – #=∞™ê¯~°
=Ú„^Œ=Öˇ KÕ`∞« Å∞ *’_çOz ~Ô O_»∞ Hõx+≤Hª õ –
J<åq∞Hõ – =∞^è Œ º "Õ à ◊ ¡ # ∞ Ö’Ñ¨ e H˜
J=QÆ∞O~î°h =Ú„^Œ =∞_»K«=ÅÜ«Ú#∞.
J^ä=Œ ∂ÖÏ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II PkH∆ÍO`å~°‚ Ü≥∂y`åfi ^ŒH∆õ =∂ÖËu H©i` Î å
`«^fiŒ ~°ã‚ O¨ Mˇº· ~°‡}˜ aè~Ñ°̊ =¨ ∂ÖÏO „Ñ¨HÅõ ÊÜÕ∞`ü I
~°∞„^•Hõ∆=∂eHÍã¨∂`Õ [¿Ñ<£ ã¨fi=∞<À~°^ä•<£
Ñ¨^•‡ÔHÂ∆ ifiÇ≤Ï`å=∂ÖÏ â◊`$« Ï}ÏO <åth =∞`å I
‰õΩâ◊„QÆOkä =∞~¸=∂ÖÏ ã¨~fi° áêÑ¨ q<åth
Ñ¨Ù„`«r=Ñ¶¨Öˇ·ó ‰õΩ¡áêÎ ‰õΩ~°∞`Õ Ñ¨Ù„`« ãÖÑ¨^Œ"£∞ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
652 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
xi‡`å ~“Ñ¨º=∞}˜ aè~Ñ°̊ =¨ ∂ÖËÑû≤ `« „Ñ¨^•
Ç≤Ï~°}‡Ü≥∞ÿ ifi~°z`å =∂ÖÏ HÍ=∂<£ „Ñ¨Ü∞« K«Ûu ù I
„Ñ¨"åà‹· ifiÇ≤Ï`å=∂ÖÏ „Ñ¨Ü∞« KÕÛ` ù ü Ñ¨Ù+¨¯ÅO^è#Œ O
™œÉèÏQÆºO ™êÊù\H˜ =© ∂ÖÏ =∞øHÎ̃HÔ i· fiÇ≤Ï`å„tÜ«∞"£∞ I
xi‡`å â◊OY =∞}ãóè ‰õΩ~°∞`Õ H©i=Î ∞=ºÜ«∂O
ãÔ̈~fiÂ ~ˆ `≥i· fi~°z`å =∂ÖÏ™êº#∞‡HõÜ Î ∞Õ #$}Ï"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – JHÍ~åk Hõ∆HÍ~åO`«
=~°=‚ ÚÅ Ü≥∂QÆ=Ú (HõÅ~ÚHõ)KÕ ''JHõ=∆ ∂Å—— J#|_»∞K«∞#flk. =∂Å
J#QÍ ã¨=¸Ç¨Ï=∞x J~°÷=Ú. JHõ∆~°=ÚÖˇxflÜ≥∂, Jxfl Ñ¨Óã¨Å`À
[Ñ¨=∂Å Ü«ÚO_»=ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ 50 Ñ¨Óã¨Å∞ [Ñ¨=∂ÅÖ’ LO_»
=ÅÜ«Ú#∞. XHõ\ ˜ ''"Õ∞~°∞Ñ¨Óã¨—— ÃÑ^ŒkÌ QÍ Ü«ÚO_»=ÅÜ«Ú#∞.
~° ∞ „^•Hõ ∆ = ∂Å`À [Ñ¨ = Ú KÕ ã ≤ # ã¨ ~ ° fi ã≤ ^ Œ ∞ ú Å ∂ Hõ Å ∞QÆ ∞ #∞.
`å=∞~°ÑÓ¨ ã¨Å =∂Å – â◊`$« <åâ◊#O, ‰õΩâ◊„QÆOkè=∂Å – áêÑ¨<åâ◊#O,
Ñ¨Ù„`«r= =∂Å – ãÖ`å#„áêÑ≤Î, "≥O_çÑ¨Óã¨Å=∂Å – W+¨ìã≤kú,
|OQÍ~°∞Ñ¨Óã¨Å=∂Å – W+¨ãì k≤ ,ú Ñ¨Q_Æ =» ∂Å – ãÖÑ¨^„Œ áêÑ≤,Î ã¨Ê\ù H˜ =õ ∂Å
– ™œÉèÏQÆºã≤k,ú =Ú`åºÅ=∂Å – „âıÜ∞« ã¨∞û, ãÖÑ¨^,Œ â◊OY=∞}˜=∂Å –
H©i„Î Ñ¨ÔŒ , Jxfl ~°H=õ ÚÅ Ñ¨Óã¨Å`À KÕã#≤ =∂Å =ÚHÎ̃xK«∞Û#∞.
J^äŒ +¨@¯~°‡ Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^ä•-aè^•è ¿ãº `«O„`Õ-ã≤‡<£ ã¨=∞ºH± +¨\ò Hõ~‡° ÅHõ}
∆ O
ã¨~fi° `«O„`å#∞™êˆ~} „Ñ¨Ü∂≥ QÆ Ñ¶Å¨ ã≤k^ú "Œ ∞£ I
âßOu=â◊º ãÎ̈OÉè<í åx q^ÕfiëÈKåÛ@<Õ `«`ó«
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 653
=∂~°}ÏO`åxâ◊OãÖu +¨\Hò ~õ å‡}˜ =∞h+≤}ó I

~ÀQÆH$õ `åº„QÆÇ¨ n<åO x~åã¨ó âßOusi`å
=â◊ºO[<å<åO ã¨~ˆ fiëêO q^èÜ Õ ∞« `«fi=Úni`«"∞£ I
„Ñ¨=$uÎ~À^èóŒ ã¨~ˆ fiëêO q^èÜÕ ∞« `«fi=Úni`«"∞£ I
„Ñ¨=$uÎ~À^èóŒ ã¨~ˆ fiëêO ãÎ̈OÉè#í O ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«O
ã≤flQÍÌ<åO ^Õfi+¨[##O q∞^èÀ q^Õfi+¨}O =∞`«"∞£ I
LKåÛ@#O ã¨fi^Õâß^Õ~ü „ÉèOí â◊#O ÑïH©i` Î O«
„áê}˜<åO „áê}Ç¨Ï~°}O =∂~°}O ã¨=Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHõ~°‡Å ÅHõ∆}=ÚÅ∞
K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. 1. âßOu – ~ÀQÆÉÏ^è,Œ „QÆÇÏ¨ ÉÏ^è,Œ W`«~∞° Å∞ KÕã#≤
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ „uÑ≤Ê H˘@∞ì@ âßOuHõ~‡° J#|_»∞#∞. 2. `å#∞ K≥ÑÊ≤ #@∞¡
Z^Œ∞\˜=ºHÎ̃ q#∞#@∞¡ KÕÜÚ« @ =â◊ºHõ~‡° J#|_»∞#∞.
3. Jxfl~°H=õ ÚÅ „Ñ¨=$`«∞ÅÎ #∞ x~ÀkèOK«∞@ ãÎ̈OÉè#í =∞#|_»∞#∞.
4. W^ŒiÌ =∞^èºŒ #∞#fl ¿ãflÇ¨Ï=Ú#∞, „¿Ñ=∞ÉèÏ==Ú#∞ K≥_H» ˘@∞ì@ q^Õfi+¨}
Hõ~‡° 5. `å#∞#fl T~°∞ =^Œe "≥o§áÈ=Ù#@∞¡ KÕÜÚ« @ LKåÛ@# Hõ~‡° 6.
„áê}=Ú áÈ=Ù#@∞¡ KÕÜÚ« @ =∂~°} Hõ~‡° .
â’¡II ã¨fi^Õ=`åk HÍÖÏn<£ *Ï˝`åfiHõ~å‡}˜ ™ê^èÜ Œ ∞Õ `ü
~°u~åfi}© ~°=∂*Ëºëêª ^Œ∞~åæHÍm Ü«∞^è•„Hõ=∞"£∞ I
+¨\Hò ~õ ‡° ^Õ=`åó „áÈHÍÎó Hõ~å‡^•`åó „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü
Dâ◊ K«O„^ÕO„^Œ x|∞∞u "åÜ«∞fiwfl<åO kâ’=∞`åó I
ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O ã¨=∂~°Éºíè Ñ¶∞¨ \˜HÍ^ŒâH◊ Oõ „Hõ=∂`ü
|∞∞`«=óã¨∞º~°fiãÖ`å ^•º JÇ¨ÏŸ~å„`«O k<Õ k<Õ I
=ãÖ`« „w+¨‡ =~å¬Yº â◊~^° =úÕ ∞O`« â‹t· ~åó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
654 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
¿ÇÏ=∞O`«ó âßOuˆH „áÈHÀÎ =ãÖ`À =â◊ºHõ~‡° }˜ I
tt~°ó ãÎ̈OÉè<í *Õ "Ë̋ ∂≥ q^Õfi¿+ „w+¨‡ Di`«ó
„áê=$_»∞ KåÛ@<Õ *Ë̋Ü∂≥ â◊~<° å‡~°} Hõ~‡° }˜ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`«^=Õ `« – HÍÅ=Ú –
ÉÏQÆ∞QÍ `≥Å∞ã¨∞H˘x Hõ~‡° „áê~°OaèOK«=ÅÜ«Ú#∞. âßOuHõ~‡° ‰õΩ ^Õ=`«
~°u – =â◊ºHõ~‡° ‰õΩ "å}˜ – ãÎ̈OÉè#í ‰õΩ ~°=∞ – q^Õfi+¨}‰õΩ *Ëºëêª –
LKåÛù@#‰õΩ ^Œ∞~°æ – =∂~°}=Ú#‰õΩ =∞Ç¨HÍo ^Õ=`«Å∞. gix PÜ«∂
Ñ¨#∞Å‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨ÓlOKåe.
+¨@Hõ~‡° Å‰õΩ =~°∞ã¨QÍ D kâ◊Å∞ „âı+=ª¨ Ú. Dâß#º=Ú – L`«~Î =° Ú
– `«∂~°∞Ê – <≥|· ∞∞u – "åÜ«∞=º=Ú – PˆQflÜ«∞=Ú ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« =Ú#∞O_ç
Ñ¨^ãÕ ≤ Ñ¶∞¨ _çÜ∞« ÅHÍÅ=Ú (4 QÆO@Å∞) âßO`åºk Hõ~‡° Å∞ PK«iOK«∞@‰õΩ
`«y# HÍÅ=Ú.
WHõ |∞∞`« ∞ =ÙÅÖ’ âßOuHõ ~ ° ‡ ‰õ Ω ¿ÇÏ=∞O`« |∞∞`« ∞ =Ù –
=jHõ~}° =Ú#‰õΩ =ãÖ`«=Ú – ãÖÎ Éè#í ‰õΩ tt~°=Ú – q^Õfi+¨}‰õΩ „w+¨‡=Ú
– LKåÛ@#‰õΩ =~°¬|∞∞`«∞=Ù – =∂~°}=Ú#‰õΩ â◊~^° £ |∞∞`«∞=Ù „âı+=ª¨ ÚÅ∞.
Pã¨#=ÚÅ∞
â’¡II Ñ¨^•‡YºO ã¨fiã≤HÎ Oõ Éè∂í Ü≥∂ qHõ@O‰õΩ‰õΩ¯@O Ñ¨Ù#ó
=„[O Éè„í ^ŒHqõ ∞`åºÇ¨ï ~åã¨<åx =∞h+≤}ó I
+¨}∞‡„^•ó „Hõ=∞`À *Ë̋Ü∂« ó Ñ¨^‡Œ áêâ◊Q^Æ •Ç¨ÏfiÜ«∂ó
=Úã¨ÖÏâ◊x Y_®æMÏºó âßOuHÍk+¨µ Hõ~‡° ã¨∞ I
[ÅOâßOu q^èÒ â◊ãOÎ̈ =âıº=Ç≤Ïfl ~°∞^•Ç¨Ï$`«ó
ãÎ̈OÉè<í Õ Ñ¨$käg â◊™êÎ q^Õfi¿+ "Àº=∞H©i`
Î "« ∞£ I
LKåÛ@<Õ ã¨‡$`À "åÜ«Ú~°∂ƒùÜ∂« -yfl~å‡~°}Ë =∞`«ó
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 655
`«`^Î« £ Éè∂í `À^ŒÜ∞Õ ã¨=∞ºH± `«`#Î« ‡O_»ÅãÖÜ«Ú`«"∞£

`«``
Î« ¯« ~°‡ q^è•`«=ºO =∞O„u}Ï xt`å`«‡<å
j`åOâ◊√ ãëÅH∆À}© "Àº=∞"åÜ«Ú Ç¨Ïq~°∞ƒù*Ï"£∞ I
=~å‚ã∞¨ º~°‡O„`« c*Ïx +¨\ò Hõ~‡° ã¨∞Ü«∞^è•„Hõ=∞"£∞ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – âßO`åºk +¨\òHõ~°‡Å∂
„Hõ=∞=ÚQÍ, D Pã¨#=ÚÖ’ ‰õÄ~°∞ÛO_ç ™êkèOK«=ÅÜ«Ú#∞. Ñ¨^‡Œ –
ã¨fiã≤HÎ õ – qHõ@ – Hõ‰Ωõ ¯@ – =„[ – Éè„í ^ŒHõ Pã¨#=ÚÅ∞.
âßO`åºk +¨\òHõ~°‡Å‰õÄ „Hõ=∞=ÚQÍ D Ç¨Ïã¨Î=Ú„^Œ ^èŒiOK«
=ÅÜ«Ú#∞. Ñ¨^‡Œ – áêâ◊ – QÆ^• – =Úã¨Å – =„[ – Y_»æ =Ú„^ŒÅ∞.
âßOuHõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ [Å=Ú LÑ¨Ü∂≥ yOK«∞@ „Ñ¨âã◊ =Î̈ Ú. =â◊º=∞O^Œ∞ Jyfl
– ãÖÎ Éè#í Ü«∞O^Œ∞ =∞\˜ì – q^Õfi+¨}Ü«∞O^Œ∞ PHÍâ◊=Ú – LKåÛ@#Ü«∞O^Œ∞
"åÜ«Ú=Ù – =∂~°}=∞O^Œ∞ Jyfl=∞O_»Å=Ú „Ñ¨âã◊ =Î̈ ÚÅ∞.
PÜ«∂ Éè∂í `À^ŒÜ∞« HÍÅ=ÚÅO^Œ∞, PÜ«∂ =∞O_»Å=ÚÅO^Œ∞ "å\˜x
PK«iOKåe. 16 JK«∞ÛÅ∞ ''ã¨—— HÍ~°=Ú ~îH° Í~°=Ú K«O„^Œ∞x =~°=‚ ÚÅ∞
Wq âßOu Hõ~‡° ‰õΩ LÑ¨Ü∂≥ QÆÑ_¨ ∞» #∞. =â◊º=Ú#‰õΩ =O, ãÎ̈OÉè#í ‰õΩ ÅO,
q^Õfi+¨}‰õΩ, Ç¨ÏO – LKåÛ@#‰õΩ Ü«∞O, =∂~°}=Ú#‰õΩ '~°O—
LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞#∞.
''‰õΩÅ„Ñ¨HÍâ◊ `«O„`«=Ú—— #O^Œ∞, =Ú„^ŒÅ#∞ QÆ∂iÛ W@∞¡
K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
â’¡II u„™È=Ú„^•ó ã¨‡$`åÇ¨ÏŸ"Õ∞ =∞$QÆÇÏ¨ Oã‘ K« â◊¥Hõs
â◊¥Hõs Hõ~ã° O¨ HÀp Ç¨ÏOã‘=ÚHõÎ Hõx+≤Hª Í I
=∞$w Hõx+ª̈ `«~<°̊ Òº =ÚHÍÎ =Ú„^•„`«Ü∞« O =∞`«O
Ü«∞*Ë̋ âßOuHõ HÍˆ~º+¨µ =∞$w Ç¨ÏOã‘„Ñ¨Hi© ` Î åI
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
656 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
JaèKå~°Hõ HÍˆ~º+¨µ â◊¥Hõs`«∞ „Ñ¨Hi© `
Î å
Pã¨#=ÚÅ#∞ QÆ∂iÛ =∞~˘Hõ `«O„`«=ÚÖ’ W@∞¡#flk.
ãÎ̈OÉè< í Õ QÆ[K«~‡° ™êº`ü =∂~°}Ë =∂Ç≤Ï+Ö `«^•è
"Õ∞+¨ K«~°‡ `«^èÀKåÛ>Ë Y_»æ[O =â◊ºHõ~°‡}˜ I
q^Õfi¿+ [O|∞Hõ ™ÈºHõOÎ QÀK«~‡° âßOuˆH`«^•ä
"åº„Ñ¶¨∞ K«~å‡ã¨#O „áÈHõÎO ã¨~°fiã≤kú „Ñ¨=~°ÎHõ"£∞ II
Ç¨ÏŸ=∞„^Œ=º qâı+=¨ ÚÅ#∞ QÆ∂iÛ ''=∞Ç¨â◊¥~À`«Î~°=Ú—— #O^Œ∞
W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
â’¡II ^Œ∂~åfi Éèí"åºâ◊Û ã¨q∞^èÀ QÀÑ¶∞¨ $`Õ# ã¨=∞xfi`åó
Ç¨ÏŸ`«"åºó âßOuˆH^Õq âßOuˆ~º# Éè"í ` Õ ü ã¨∞Êù@"£∞ I
ã¨q∞^èÀ ~å[=$H∆À`å÷ Ç¨ÏŸ`«"åºó ãÎ̈OÉèHí ~õ ‡° }˜
"Õ∞+‘Ñ¶¨∞$`Õ# ãÖÜ«ÚHÍÎó ãÎ̈OÉèíã≤kú~°ƒù"Õ`ü ^èŒ$="£∞ I
MÏk~å=∞~°}Ë „áÈHÍÎó Hõ@∞`≥Ö· #Ë ãÖÜ«Ú`åó
Ç¨ÏŸ`«"åºó ™ê^èHŒ̂ O„^Õ} =∂~°}O ÜÕ∞# ã≤^ºŒè u I
LKåÛ@<Õ K«∂`«*Ï`åó Hõ@∞`≥Ö· #Ë ãÖÜ«Ú`åó
LKåÛ@ÜÕ∞ #‡Ç‘ÏO ã¨~fi° O ã¨âÅ·‹ =#HÍ##"£∞ I
=âıºK≥=· ã¨^•Ç¨ÏŸ=∞ó ‰õΩã¨∞"≥∞~ÿ åÌ_"ç ∂≥ ^Œƒ"ù ó·≥
J*ÏÑ¶∞¨ $`Õ# ^Õ"tÕ =â◊Ü∞Õ `ü ã¨K~« åK«~"° ∞£ I
q^Õº¿+ K≥=· Ç¨ÏŸ`«"åº L#‡`«Î ã¨q∞^èÀ =∞`åó
J`«ã` ‘ Å·≥ ãÖÜ«ÚHÍÎ q^Õfi+¨} Hõ~O° Ñ¨~"° ∞£ I
''™È=∞â◊OÉèí∞ Ñ¨^Œúu—— J#∞ „QÆO^è=Œ Ú#O^Œ∞, Jyfl=ÚY=ÚÅ∞,
kâß"≥t· +ì̈ º=Ú W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
â’¡II ‰õΩO_»OÉèÏ#∞ =ÚYO ^è•º`åfi Ç¨Ï$^•Ç¨ïuaèsÑ≤û`«O
ã¨tÛ"Õ∞ t+¨º ãÖ™ê¯~° x`«º Ç¨ÏŸ=∞ø ã¨=∂K«~ˆ `ü I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 657
=âßºHõ~}¬° ™œÉèÏQÆº Ñ¨Ù+≤ì ÉèÏQÍºkè~ÀÑ¨}Ë

âßOuˆHáêÑ¨ â◊√^Õú K« "å"Õ∞ Ç¨ÏŸ=∞ó „Ñ¨âã◊ º¨ `Õ I
QÆ∞\˜HÍO[# x„ã≤OÎ â◊ áê^ŒÖÑË ¨ lw+¨Ü∂«
â’+¨º ãÖ[#<å~°O÷ K« „áêp# =^Œ<Õ Ü«∞*Ë`ü I
=∂~°}ÀKåÛ@# ^Õfi+¨ ãÎ̈OÉè<í å~°O÷ K« ^ŒH} ∆˜ Ë
„áêÜ«∞tÛ`«OÎ `«∞ `«„`≥=Â· Ñ¨tÛ"Õ∞`«∞ q=ÚHõÜ Î ∞Õ II
„ÉÏÇ¨Ï‡}Éè’[#O QÆ∂iÛ Ç¨ÏŸ=∂O`«=Ú#O^Œ∞ KÕÜ«Ú qkèx
„Ñ¨`ºÕ Hõ=ÚQÍ W@∞¡ `≥Å∞Ñ¨|_ç#k.
â’¡II âßOuˆH áœ+≤Hì̂ "åÑ≤ =jHõ~} ° Hõ~‡° }˜
Ç¨ï`«ãO¨ MÏº ^ŒâßOâ◊O ™êº^Œ∞`«=Î ∞O kfi[Éè’[#"£∞ I
`«`fi« ãÖYºO =∞`«O =∞^èºŒ O â◊`åOâ◊ =∞^è=Œ ∞O =∞`«O
LHõÎ kfiQÆ∞} =∂#O™êº`ü ãÎ̈OÉè<í Õ q„Ñ¨É’è [#"£∞ I
„uQÆ∞}O ™ê^Œ<ÀKåÛ>Ë ^Õfi+¨}` Ë ∞« „Ñ¨Hi© `
Î O«
Ç¨ï`«ãO¨ MÏº ã¨=∂#O ™êº ^ŒÑ≤ =∂~°} Hõ~‡° }˜ I
Ç¨ï`å=™ê<Õ q„¿ÑO„^• #u â◊√^Œú ‰õΩÖ’^Œƒ"ù å<£
Éè’[ÜÕ∞`ü ™êOQÆ"^Õ *Œ Ï˝<£ ™êfi^Œ∞aè~Éü ’è [º=ã¨∞aÎ óè I
q`«O`«O K« Ü«∞^è•jaè~° cè+ì̈ Ñ¶Å¨ ^ŒO Éè"í ` Õ üI
„Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∞ PK«iOz#Ñ¨Ù_»∞, W=fi=Åã≤# „ÉÏÇ¨Ï‡} ^ŒH}
∆˜ Å#∞
QÆ∂iÛ, W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
â’¡II ÑÖK«qOâ◊ ã¨∞=~å‚x ^Œ^•º`ü =âıºqK«H} ∆õ ó
ãÎ̈OÉè<í „Õ uOâ◊<å‡#O ™êº^Œ∞KåÛ>Ë++¨ Çì≤ ¨ @Hõ"∞£ I
q^Õfi¿+ ÑÖK«ÑO¨ Kåâ◊<å‡~°}Ë `«∞ â◊`åkèHOõ
Jëœì ^Œ^•º`ü kfi*ËO„^•}ÏO Hˆ „∆ `ån<åO qâı+` ¨ ó« I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
658 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
+¨\Hò ~õ ‡° q<åºã¨=ÚÅ∞
â’¡II „QÆ^#Œä O K« q^Œ~ƒ° ù â◊Û ãÖÑ¨Ù\’ ~À^è#Œ O `«^•è
Ü≥∂QÆó Ñ¨Å#¡ W`Õº`Õ q<åº™êó +¨@∞û Hõ~‡° ã¨∞ I
=∞O„`å~å‚O`«i`å<£ ‰õΩ~åº<åfl=∞ =~å‚<£ Ü«∞^è•qkè
„QÆ^#Œä O `«kfi*ÏhÜ«∂`ü „Ñ¨âã◊ OÎ̈ âßOu Hõ~‡° }˜ I
=∞O„`å~°‚ ^ŒfiO^Œfi =∞^èºŒ ãÖ÷ ™ê^èºŒ <å=∂Hõ~∆ O° eMË`ü
q^Œ~ƒ° ù U+¨ q*Ë̋"∂≥ =∞O„uaè~fi° â◊ºHõ~‡° }˜ I
P^•=O`Õ K« =∞O„`«ó ™êº <åfl"≥∂fl-™œ ãÖÑ¨Ù@O=∞`«O
U+¨ ãÖãÎ̈OÉè<í Õ â◊ãÎ̈ W`«∞ºHÀÎ =∞O„`«"kÕ aèó I
<å=∞fl P^ŒºO`« =∞^èºÕ +¨µ =∞O„`«ó™êº„^À^è#Œ O =∞`«"∞£
q^Õfi+¨} q^è•<Õ+µ¨ „Ñ¨âã◊ qÎ̈ ∞^Œ g∞i`«"∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨ \ ò H õ ~ ° ‡ ÅÜ« ∞ O^Œ ∞ ,
=∞O„`«=Ú`À KÕÜ«∞=Åã≤# q<åºã¨=ÚÅ∞ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flq. 1.
âßOuHõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ „QÆ^#Œè O KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ =¸Å=∞O„`«=ÚÖ’x
XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=Ú Ñ≤=∞‡@, ™ê^èŒº=ºHÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ ¿Ñ~°∞Ö’x XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=Ú
LOz, Ñ≤=∞‡@ "≥Ú`«OÎ =∞O„`«=Ú, PÃÑ· ™ê^èºŒ =ºHÎ̃ ¿Ñ~°∞ „"åÜ«Ú@,
ÖË^• [Ñ≤OK«∞@ ''„QÆ^#Œè —— =∞#|_»∞#∞.
2. =â◊ºHõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ ''q^Œ~ƒ° —ù — KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ ~Ô O_Õã≤
=∞O„`åHõ∆~°=ÚÅ =∞^èŒº, ™ê^èŒº=ºHÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ XH˘¯Hõ¯ JHõ∆~°=Ú KÕ~°∞Û@ 3.
ãÎ̈OÉè#í Hõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ ãÖÑ¨Ù@=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞, J#QÍ – ™ê^èºŒ =ºHÎ̃
<å=∞=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ – "≥#∞HõÅO^Œ∞ "≥Ú`«OÎ =∞O„`«=Ú#∞ KÕ~∞° Û@,
4. q^Õ fi +¨ } Hõ ~ ° ‡ Ü« ∞ O^Œ ∞ ''~À^è Œ # —— KÕ Ü « ∞ =ÅÜ« Ú #∞. J#QÍ,
™ê^èºŒ <å=∞=Ú#‰õΩ, Pk – =∞^èºŒ – JO`«=ÚÅO^Œ∞ =∞O„`«=Ú#∞ KÕ~∞° Û@,
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 659
â’¡II =∞O„`«™êºO-`Õ Éè"í <Õ åfl=∞ Ü≥∂QÆó „áÈKåÛ@<Õ =∞`«ó

JO`Õ <å"≥∂fl Éè"í #Õ ‡O„`«ó Ñ¨Å"¡ À =∂~°}=Ë ∞`«ó I
ã≤`~« H° Îõ Ñ‘`« q∞„â◊H$õ +¨‚ ^è∂Œ „=∂ó „Ñ¨Hi© ` Î åó
=~°`
‚ À =∞O„`«ãO¨ „áÈHÍÎ ^Õ=`åó +¨@∞û Hõ~‡° ã¨∞ I
=∞O„`å}ÏO ÖËY# „^Œ=ºO K«O^Œ#O ~ÀK«<å xâß
QÆ$Ç¨Ï^è∂Œ =∞ zO`åQÍ~“ =∂~°}Ë-+ì̈ qëê}˜ K« I
âıº<åyflÖ’} Ñ≤O_®x ^è` Œ ∂« ~Î H° õ ~°ãO¨ `«`ó«
QÆ$Ç¨Ï^è∂Œ =∞„ã≤Î Hõ@∞HõO qëê+ì̈Hõ =Ú^•Ç¨Ï$`«"∞£ I
^Õ=`å HÍÅ=Ú„^•n<£ ã¨=∞ºH± *Ï˝`åfi qK«H} ∆õ ó
+¨\Hò ~õ å‡}˜ „Ñ¨ÜÚ« Or`« Ü«∞^èÀHõÎ Ñ¶Å¨ ã≤^Ü úŒ ∞Õ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 5. LKåÛ@# Hõ~‡° Ü«∞O^Œ∞,
''q<åºã¨=Ú—— KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞. J#QÍ, =∞O„`«=Ú z=~° ™ê^èºŒ <å=∞=Ú
KÕ~∞° Û@, 6. =∂~°}Hõ~‡° Ü«∞O^Œ∞ ''Ñ¨Å=¡ —— q<åºã¨=Ú KÕÜ∞« =ÅÜ«Ú#∞.
J#QÍ – ™ê^èºŒ <å=∞=Ú z=~° =∞O„`«=Ú KÕ~∞° Û@. =∞O„`« ^Õ=`«Å∞
+¨\ò Hõ~‡° ÅÜ«∞O^Œ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ, âıfi`« – ~°HÎõ – Ñ‘`« – q∞„t`« – #Å∞Ñ¨Ù
(Hõ$+¨)‚ – ^è∂Œ „=∞ =~°=‚ ÚÅ∞QÍ ^è•ºxOK«=ÅÜ«Ú#∞.
Ü« ∞ O„`« Ö Ë Y }=∞O^Œ ∞ – K« O ^Œ # O, QÀ~ÀK« # O, Ñ¨ ã ¨ ∞ Ñ¨ Ù ,
á⁄~Úº#∞ã≤, z„`åOQÍ~°=Ú, qëê+¨ìHõ=Ú LÑ¨Ü≥∂yOK«=ÅÜ«Ú#∞.
qëê+¨Hì õ=∞#QÍ 1.„QÆ^=úŒ ∞Å=Ú 2.z„`«=¸Å=Ú 3.Å=}=Ú 4.L"≥∞‡`«Î
~°ã=¨ Ú 5.WO\˜ á⁄~ÚºÖ’x #∞ã≤ 6. âÁOiî 7.q∞iÜ«∂Å∞ 8.Ñ≤ÑÊ¨ à◊√.¡
™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ +¨\òH~õ ‡° Å∞ ™êkèOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, ^Õ=`å – HÍÅ=Ú – =Ú„^Œ
– „^Œ=º=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ÉÏQÆ∞QÍ, `≥Å∞ã¨∞H˘x, ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ #q ãïK«∂K«∞H˘x
„`«Ü∂≥ qOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
660 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J^äŒ K«`∞« ifiOâ◊ó Ñ¨@Åó
J^äŒ Ü«∞O„`« Ñ„ H¨ ~õ }
° O
â’¡II J^äŒ =H∆Íºq∞ Ü«∞O„`å}ÏO Éè^Ë •O ãÎ̈O„`Õ+µ¨ QÀÑ≤`å<£
Ü≥∞ÿ ó ™ê^èÜ Œ ∞« Ou ã¨`` « O« =∞O„u}À x["åOzè`"« ∞£ I
=∂ˆ~e‚ YG`ü ™ê~°Ü ‚ Ú« `«O ã¨fi™ê^èºŒ O
=~åæ_º»è Ñ¨„`Õ ã¨fi~°̂Hâ◊~ˆ -ÉË̊
|Ç≤Ïóã¨n~Ô …Â ~°Qæ <Æ ó·≥ „Ñ¨g`«O
~°HÍ∆ Hõ~O° Ü«∞O„`«q∞^ŒO „Ñ¨âã◊ "Î̈ ∞£ II
Ñ¨Ù\©H$õ `Õ Éè∂í q∞Ñ¨Ù~°ãº¨ Ü«ÚQˆ ‡
=∂Ü«∂O eMË`ü =∞^èºŒ QÆ ™ê^èºŒ Ü«ÚHÍÎ"∞£ I
=HÍ~°HÀ}Ë# =∞Ç‘ÏÑ¨Ù~ˆ }
ãÖ"Õ+` ì≤ O« =â◊ºHõ~O° `«^∞Œ K≥ÛÂ ó II
=∞^èºÕ ™ê~°q‚ ^ŒiƒùÒ« „Ñ¨ÑÙ¨ \˜Ò« =∞$`«∞ºO[Ü«∞O „`«H~Ô∆õ ó·
H∆ÍO`«ó ãÖ÷ x[™ê^èºŒ <å=∞ qeMË`ü HÕ[Å¯ ãÖ™ê÷<£ ã¨fi~å<£ I
Ñ¨„`Õ+fi¨ +ì̈ã∞¨ <å=∞ =∞O„`«ÑÙ¨ \˜Ò« =~åæ<£ `«^„Œ Qˆ +¨fi^èÀ
Ü«∞O„`« Ñ¨^‡Œ Ñ¨Ù\©H$õ `«O xQÆk`«O =∞$`«∞ºO[Ü«∂YºOÑ¨~"° ∞£ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – `« O „`« â ßG=Ú#O^Œ ∞
QÆ∞ÑÎ̈=ÚQÍ #∞#fl, H˘xfl Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ K≥ÑÊ¨ |_»∞K«∞#flq. ~°HÍ∆ Ü«∞O„`«=Ú
q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk. J+¨ì^Œà◊ Hõ=∞Å=Ú edOz, =∞^èŒºÖ’ Ô~O_»∞
=∞HÍ~°=ÚÅ =∞^èºŒ ''ãÖ—— c[=Ú`À ‰õÄ_ç# ™ê^èºŒ <å=∞, Hõ~‡° kfifÜ«∂
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 661
qÉèíH˜Î`À#∂, ™ê^èŒ‰õΩx ¿Ñ~°∞ +¨+‘ªqÉèíH˜Î`À#∂, „"åã≤ – ‰õΩ~°∞â◊|Ì=Ú

edOKåe.
J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ Hõ – K« – @ – `« – Ñ¨ – Ü«∞ – â◊ – Å
=~°∞Åæ ∞ (Å=~°∞æ J#QÍ Å – Ç¨Ï – Hõ∆ – „`« – [˝) edOKåe. Hˆ ã¨~=° Ú
ÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤ JK«∞ÛÅ#∞, ^•xH˜ |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ kâ◊Å ''Ç¨ÏŸO—— Jx
edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
Ñ≤=∞‡@, nxH˜ „áê}„Ñü+¨ª KÕã≤ – Ñ¨Ó[KÕã≤ ^èŒiOz# –
ã¨~fi° ~°HÍ∆ Hõ~=° ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
=â◊ºÜ«∞O„`«=Ú
=ÚO^Œ∞QÍ XHõ K«`∞« ~°„ã¨=Ú edOz, ^•xÖ’ P ~ˆ YÅ#∞ `å‰õΩ`«∂
=∞~˘Hõ K«`∞« ~°„ã¨=Ú, ^•x =∞^èºŒ JÖÏˆQ =∞~˘Hõ K«`∞« ~°„ã¨=¸ edOKåe.
=∞^èºŒ Ö’ ''ãÖ—— c[=Ú`À – kfifÜ«∂Ü«ÚHõÎ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú, ™ê^èºŒ Hõ~‡° ,
+¨+¨ªºO`« ™ê^èŒHõ<å=∞=¸, z=~°QÍ ''‰õΩ~°∞„Ç‘ÏO—— edOKåe. ã¨=∞ã¨Î
HÀ}=ÚÅO^Œ∂ ''=—— edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. „áê}„Ñü+ª̈ – Ñ¨Ó[
Ñ¨Ó~°fi=Ú=Öˇ<,Õ PK«iOz ^èiŒ OK«=ÅÜ«Ú#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

662 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
=∞$`«∞ºO[Ü«∞ Ü«∞O„`=« Ú
J+ì̈^Œà◊ Hõ=∞Å=Ú edOz, =∞^èŒºÖ’ Ô~O_»∞ Hõ∆HÍ~°=ÚÅ =∞^èŒº
ã¨HÍ~°=Ú`À ''q^ŒiƒùÒ« —— KÕã#≤ =∞$`«∞ºO[Ü«∞ =∞O„`«=ÚÖ’x =¸_Õã≤
JHõ~∆ =° ÚÅ`À Ñ¨Ù\˜Ò« KÕã#≤ ™ê^Œº<å=∞ – Hõ~‡° – ™ê^èHŒ õ <å=∞=ÚÅ∞
– ‰õΩ~°∞ edOKåe.
Hˆ â◊~=° ÚÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤ JK«∞ÛÅ∞, J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ =∞$`«∞ºO[Ü«∞
=∞O„`«=Ú`À ãÖÑ¨Ù@`«=Ú KÕã#≤ ™ê^èºŒ <å=∞=Ú#∞ =∞~°Å edOKåe.
J+ì̈^àŒ ◊ J„QÆÉÏè QÆ=Ú#O^Œ∞, Hõ – K« – @ – `« – Ñ¨ – Ü«∞ – â◊ – Ç¨Ï
=~°∞Åæ ∞ edOKåe.
D Ü«∞O„`«=Ú, ~ÀQÆÉÏ^èÅŒ #∞, JÑ¨=∞$`«∞º ÉèÜ í ∞« =Ú#∞ `˘ÅyOz
ã¨∞Y=Ú xK«∞Û#∞. =jHõ~} ° =Ú#‰õΩ ‰õÄ_® „Ñ¨Ü∂≥ yOK«=K«∞Û#∞.
Q„ ÇÆ Ï¨ [fi~° Ü«∞O„Ò«
â’¡II ™ê^è•º_èº» zO`å=∞}˜ =∞yflˆQ¿ÇÏ
qeYºÉÏ¿ÇÏº-#ÅˆQÇ¨Ïg`«"£∞ I
„Ñ¨"+Õ Üì̈ ∞Õ `ü `«`ü |Ç≤Ï~°+ì̈ =~°‚
=∞O„`Õ} Ü«∞O„`«O [fi~°âßOu^ŒO ™êº`ü
ãÖÑ¨=¡ ã¨ó áê¡=Ü«∞™È =∞O„`À-ëêìH~∆õ ° Di`«ó I
U+Ü= Éèí"Õ^ŒÌH∆À „QÆÇ¨Ï[fi~° q<åâ◊<Õ II
`å~°~î° ^ŒfiÜ«∞Ñ¨Ù@O ‰õΩ~°∞‰õΩÖË¡ Ü«∞O„`« Ü«∞„`« Ç¨ïÉèí∞Q∑ QÆ$Ç¨ÏÜ«ÚˆQ‡
=∞^èŒºHÀ} q=ˆ~+¨µ eMË`ü `«^ŒºO„`« =∂â◊√ qxÇ¨ÏOu Éèí∞[OQÍ<£I
FOHÍ~° =∂Ü«∂kHõ"∞Õ YÖË-yfl =^èŒ∂=∞#∞O =Ç≤Ïfl QÆ$Ç¨Ïã¨ºÜ«ÚˆQ‡
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 663
=∞^è•ºk HÀ}Ë+µ¨ qeYº Éè∂í ~ˆ Ü ˚ ∞« O„`«O q^Œ^•è º`üi Ñ¨Ù<åQÆÇ¨ iII

â◊¥ÖÏOH˜`Õ =Ç≤ÏflQÆ$Ç¨Ïã¨º Ü«ÚQˆ ‡ ^Œ∂=∂=f=∞O„`«O eMË`ü „Hõ"∞Õ }
=∞^è•ºkHÀ}Ë+µ¨ ‰õΩ~°∞^£ QÆ$Ç¨ÏãÖ÷ Ü«∞O„`«Çï¨ `åâß#Å=~°b‚ `«"∞£ II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ „uHÀ}=Ú edOz
=∞^èºŒ Ö’, ™ê^èºŒ <å=∞, Hõ~‡° , ™ê^èHŒ õ <å=∞O`À ÉÏ@∞ ''t= zO`å=∞}˜——
c[ edOKåe. Ñ≤=∞‡@ P „uHÀ}=ÚÃÑ· =∞~˘Hõ „uHÀ}=Ú edOz
^•xH˜ "≥Å∞Ñ¨Å D JëêìH~∆õ =° ∞O„`«O edOz "Õ+@ ≤ `«O KÕÜ∂« e.
JëêìH~∆õ ° =∞O„`«=Ú – ãÖÑ¨=¡ ó áê¡=Ü«∞™È I
ã¨~Ê° <åâ◊# Ü«∞O„`=« Ú
+¨\òHÀ}=∞^èºŒ =∞O^Œ∞ FO edOz, P~°∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∂ '‰õΩ~°∞‰õΩàı¡
™êfiÇ¨—— edOz, ^•xx JiÛOz ^èiŒ Oz# ã¨~Ê° ÉÏ^èŒ x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
nxW áê=ÚÅ É’iÜ« ∞ ÅÖ’ #∞Oz# áê=ÚÅ∞ JK« @ #∞O_ç
"≥_»eáÈ=Ù#∞.
Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=Ú#O^Œ∞ +¨\òHÀ}=Ú edOz, =∞^èºŒ Ö’ FO edOz,
P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∂ ''„Ç‘ÏO "Õ∞YÖË ™êfiÇ¨—— Jx Ñ¨ã∞¨ Ñ¨Ù – QÀ~ÀK«#O`À
edOz, J~°Û<å#O`«~°O ^èŒiOz# â◊`«$ÉÏ^èŒ – ã¨~°ÊÉÏ^èŒ x"å~°}
=∞QÆ∞#∞. áê=ÚÅ∞O_»∞KÀ@ Wk LOz#, Jq JK«\#˜ ∞O_ç "≥_e» áÈ=Ù#∞.
LKåÛ@# Ü«∞O„`=« Ú
„uâ◊¥ÅÜ«ÚHõÎ +¨\’¯} =∞^èºŒ Ö’ '^è∂Œ O^è∂Œ O— edOz, P~°∞HÀ}=Ú
ÅO^Œ∂ T~åúfi„QÆ„Hõ=∞=ÚQÍ ''^è∂Œ =∂=`≥ºÂ ™êfiÇ¨—— Jx edOz, PÃÑ·
=$`«=Î Ú edOz, ~°∂O ~°O c[=ÚÅ∞ edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
664 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
J~Ú`Õ D Ü«∞O„`«=Ú#∞, „¿Ñ`«=G=ÚÃÑ·, L"≥∞‡`«Î~°ã¨=Ú`À
edOz, â◊‡âß#=Ú#O^Œ∞ áêuÃÑ\ì̃# j„Ñ¶∞¨ "Õ∞ ™ê^èºŒ =ºHÎ̃H˜ LKåÛ@#
=∞QÆ∞#∞.
''^èŒ∂=∂=f HõÅÊ=Ú—— #O^Œ∞, ^èŒ∂=∂=f ^è•º#=Ú W@∞¡
K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
â’¡II HÍHÍ~°∂_è®-u Hõ$ëê‚ „Ñ¨q~°à^◊ âŒ <◊ å =ÚHõHÎ̂ j q~°HÍÎ
^è∂Œ „=∂H©∆ ‰õΩ∆ `ü `«$ëê~åÎ „ÑüÉè@í K«H`˜ å K«OK«ÖÏHÍ=∞Ö’ÖÏ I
Ç¨Ï$ëêì Ñ¨ÙëêìÅ™êOw „â◊=∞ [Å=∞e<å =ºHõ^Î ~Œ åfi q~°∂áê
Éè∂í uO^è∂Œ =∂=f =ó „Ñ¨kâ◊`∞« qÑ¨ÙÖÏO ^è∂Œ `«ã∂¨ ~åÊ„QÆ Ç¨Ï™êÎII
=∞#∞ó – ^è∂Œ ^è∂Œ O ^è∂Œ =∂=f ™êfiÇ¨
Jã¨ºN ^è∂Œ =∂=f =∞O„`«ãº¨ Ñ≤ÑÊ¨ ÖÏ^À |∞∞+≤ó I x=$K«ÛOù ^Œó I
*Ëºëêª^=Õ `å I â◊`$« x„QÆ¿ÇÏ qxÜ≥∂QÆó I ^è∂Œ =∂=f ™êfiÇ¨ J#∞ P~°∞
JHõ~∆ =° ÚÅ`À +¨_O» QÆ<åºã¨=∂K«iOKåe.
Éè∂í `«Ñ∞¨¶ fl Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II Ç¨ï`åâ◊ ˆQÇ¨Ï kfi`«Ü∞« O ed`åfi
"≥=· ã¨fi`åÜ«∞ kfi~î=° ~°=‚ ∞O„`«"∞£ I
=∞^è•ºO`« =∂HõeÊ`« q∞O^Œ∞ aOÉË
Ü«∞O„`«O =∞Ç¨Éè∂í `« Ñ≤âßK«"i·≥ II
<å=∂eYº =∞HÍ~°HÀ+¨Ü ª Ú« QÆàı
HÀ}Ë+µ¨ `«™êº eMË`ü I
=∞O„`«*’˝ V&}Ï#flHÍ~°
ã¨ÇÏ≤ `å<£ ^è∂Œ =∂=f =∞O„`«QÍ<£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 665
g`«O Ñ¶Ú¨ ~°‡\˜HÍk<å Ñ¨~q° ∞^ŒO "åÜ«Ú„uˆQÇ¨=$`«O

Ü«∞O„`«O „áê}OÑ¨~ˆ `«É∂íè q∞ xÇ≤Ï`«O q^Õfi+¨}O ™êº^£ kfiëê"£∞II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – +¨\òHÀ}=Ú edOz,
=∞^èºŒ Ö’ ''"≥—· —x P~°∞HÀ}=ÚÅO^Œ∂ ''=™êfi`åÜ«∞ ™êfiÇ¨—— Jx edOz
^•xÃÑ· =$`«=Î Ú edOKåe. nxx JiÛOz ^èiŒ Oz# Éè∂í `« – „¿Ñ`« –
– Ñ≤âßK«=ÚÅ∞ `˘ÅyáÈ=Ù#∞.
q^Õfi+¨} Ü«∞O„`=« Ú
=$`«=Î Ú, K«`∞« ~°„ã¨=Ú edOz, XHõ^•xÖ’ ™ê^èºŒ <å=∞ – ~Ô O_»=
^•xÖ’ ™ê^èŒHõ<å=∞O edOKåe. K«`«∞~°„ã¨HÀ}=ÚÅO^Œ∞ Dâß#º
HÀ}Ï~°OÉè=í ÚQÍ <åÅ∞QÆ∞ HÀ}=ÚÅO^Œ∂ ''VO – &O – }O – #O——
J#∞ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ ^è∂Œ =∂=f =∞O„`«=Ú`À edOKåe. PÃÑ· J+ì̈^àŒ ◊
Ñ¨^‡Œ O edOz, =∞^èºŒ Ö’ 'Ü«∞— HÍ~°=Ú edOKåe.
J+¨ì^Œà◊=ÚÅO^Œ∂ ^èŒ∂=∂=f Ü≥ÚHõ¯ Zxq∞k JHõ∆~°=ÚÅ∂
XH˘¯Hõ¯\˜ edOKåe. PÃÑ· D „HÕk Ñ¶Ú¨ ~°‡\˜HÍ =∞O„`«=Ú edOz,
"Õ+≤ì`«O KÕÜ«∂e. PÃÑ· =¸_»∞ +¨\’¯}=ÚÅ∞ edOz, JiÊOz,
â◊‡âß#OÖ’ áêuÃÑ\ì̃# ''q^Õfi+¨}—— ã≤kOú K«∞#∞.
Ñ¶Ú¨ ~°‡\˜HÍ =∞#∞ó – Ñ¶Ú¨ ~°‡\˜Hˆ Ñ¶Ú¨ ~°‡\˜Hˆ , =∞~°¯\˜Hˆ =∞~°¯\˜Hˆ , Ñ¶∞¨ ’ˆ~
q^Õ fi +¨ HÍi}˜ , q^Õ fi ëÈ ^Õ fi QÆ H Íi}˜ , Ñ¶ ¨ ∞ ’~å Ñ¶ ¨ ∞ ’~° Ü ≥ ∂ ó,
J=ÚHÍ=ÚH±Ü∂≥ ó (™ê^èŒº=º‰õΩÎÅ¿Ñ~°∞¡ „"åÜ«∞e). q^Õfi+¨Ü∞« q^Õfi+¨Ü∞«
Ç¨ïOÑ¶\ ¨ òI
(16 â’¡H= õ ÚÅÖ’ ''=∂~°} Ü«∞O„`«=ÚÅ∞—— ~Ô O_»∞ K≥ÑÊ¨ |_ç#q.
Jq „"åÜ«Ú@ÖË^∞Œ – "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü)
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
666 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
QÍ~°∞_» Ü«∞O„Ò«
â’¡II =∞^èºÕ N#~°ãO≤ Ç¨Ïc[=∞^äŒ `«^•ƒ¿ÇÏº ã¨fi~å<£̂Hã¨~ˆ
"ås\ò K«O„^Œ Ü«∞"Õ∞O„^Œk‰õΩ∆ qeMË<£ =∞^èºÕ =∞#∞OQÍ~°∞_»"∞£ I
JO`«™ê÷<£ =∞~°∞^Œyfl x„~°∞u t"ÕëêfieYº =~å‚=$`«O
Ü«∞O„`«O ãïæ aè~+° aì̈ óè Ñï=$`«O ãÖ=~°HÔÎ ~· åæ~∞° _»"∞£ II
ãÖ=~°HÎ À <Õ„`«ÜÚ« `«ó áê~°≈fi™êÎ~À-yflã¨∞O^Œs
QÍ~°∞_À =∞#∞~åMÏº`À q+¨^fiŒ Ü«∞ q<åâ◊#ó I
ã¨‡~°<£ QÆ~∞° _»=∂`å‡#O =∞O„`«"∞Õ # [¿Ñ#fl~°ó
q+¨=∂Ö’<≥=· Ç¨Ï<åº`ü <åQÆ‰Ωõ Ö’^Œƒ=ù "£∞ I
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ™ê÷=~° – [OQÆ=∞, ~Ô O_»∞
q^è=Œ ÚÅ q+¨=ÚÅ#∞ Ç¨ÏiOK«∞ QÍ~°∞_» q^Œº, Ü«∞O„`«=Ú K≥ÑÊ¨ |_»∞
K«∞#flq. J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞Å=Ú edOz =∞^èºŒ Ö’ ''~°O „H∆“"£∞—— edOKåe.
^ŒàHˆ◊ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ 16 JK«∞ÛÅ∞ edOKåe. (XH˘¯Hõ¯ ^Œà=◊ ÚÖ’ ~Ô O_Õã≤
ˆHã¨~°=ÚÅ∞O_»∞#∞.)
Ñ¨tÛ=∞ – L`«~Î ° – ^ŒH} ∆˜ – `«∂~°∞Ê kâ◊Å =∞^èºŒ Ö’ D „HÕk
''QÍ~°∞_»—— =∞O„`«=Ú edOKåe. Ñ≤=∞‡@, "åÜ«∞=º – PˆQflÜ«∞ – <≥|· ∞∞u
– Dâß# HÀ}=ÚÅO^Œ∞, „Hõ=∞=ÚQÍ 'Ü«∞ – ~° – Å – =—— edOKåe.
=∞~°Å Zxq∞k 'Hõó∆ —Å∞ edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. <åºã¨^•è º<å^Œ∞Å∞
''ãÖã¨¯ $`« "åºMÏº#=Ú——Ö’ W@∞¡ q=iOK«|_çÜÚ« #flq.
QÍ~°∞_» =∞#∞ó – H˜∆Ñ¨ FO ™êfiÇ¨ I
~°∞„^Œ|∞∞+≤ó I ÑÖHÎ̃ Kè«O^Œó I QÆ~°∞_À^Õ=`å I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 667
1. [fiÅ [fiÅ =∞Ç¨=∞u – Ç¨Ï$^ŒÜ∂« Ü«∞ #=∞ó I

2. QÆ~∞° _»O K«∂_®##O – t~°¿ã ™êfiÇ¨ I
3. QÆ~∞° _»td – tMÏÜ≥∞ÿ =+¨\ò I
4. Ç¨ïO QÆ~∞° _®<£ „Ñ¨ÉOíè [# „Ñ¨ÉOíè [#, „Ñ¨É^Ëè Œ „Ñ¨É^Ëè ,Œ
q„`åã¨Ü∞« q„`åã¨Ü∞« , q=∞~°Ü Ì ∞« q=∞~°ÜÌ ∞«
– Hõ=KåÜ«∞ Ç¨ïO I
5. L„QÆ~°∂Ñ¨^èŒ~° ã¨~°Êq+ÖÇ¨Ï~° cè+¨Ü«∞ cè+¨Ü«∞,
ã¨~°fiO^ŒÇ¨Ï^ŒÇ¨Ï |ã‘‡‰õΩ~°∞ Éèíã‘‡‰õΩ~°∞ – <Õ„`«„`«Ü«∂Ü«∞ "Ò+¨\ò
6. J„Ñü Ç¨Ï`«|Å, J„ÑüÇ¨Ï`« âßã¨# Ç¨ïOÑ¶\¨ ò ™êfiÇ¨ –
– J„™êÎÜ∞« Ñ¶\¨ ò I
<Õ„`åO`« – áê^Œ – Hõ\ ˜ – Ç¨Ï$^£ – =„HõÎ – =¸~°÷ – JOQÆ∞ëêªk
JOQÆ∞à◊√ÅO^Œ∞ ‰õÄ_® <åºãÖKÕã,≤ QÆ~∞° _»∞x WÖÏ ^è•ºxOKåe.
â’¡II =~å‡O`«~°fiÇ≤ÏflÜ«ÚQÍ‡Hõ∆~° Hõ=∞ÅQÆ`«O ÑÖK«Éèí∂`å^Œº=~°‚O
Hõ¡áêÎHõÅÊO Ñ¶¨}©O„^≥· ~°ÉèíÜ«∞=~°Hõ~°O Ñ¨^Œ‡<Õ„`«O ã¨∞=„HõÎO I
^Œ∞ëêìÇÏ≤ KÕÛ^ù `Œ ∞« O_»O ã¨‡~°^dŒ Å q+¨ „áÈ+¨}O „áê}Éè∂í `«O
„áê}˜ „âı}Ïº„ã≤"Î nÕ `«#∞=∞=∞$`« =∞Ü«∞O Ñ¨H~∆˜ å[O Éè*í Ë-Ç¨Ï"£∞ II
5 ÅHõÅ∆ ∞ =∞O„`«O [Ñ≤Oz Ñ¨Ù~°âÛ◊ ~°} KÕÜ∂« e. ^è•º<å#O`«~O°
''QÆ~∞° _»=Ú„^Œ—— „Ñ¨îŒ ≈OKåe. QÆ~∞° _»=Ú„^•ÅHõ} ∆ O–
Ç¨Ï™êÎ=aè=ÚM∫ Hõ$`åfi ~°K~ « Ú`åfi Hõx+≤Hª̂
q∞^äŒãÎ̈~°̊xˆH t¡¿+ì, t¡ëœì=OQÆ∞+ª̈ H“`«^è• I
=∞^èºŒ =∂<åq∞ˆH ^Õfi`«∞ ^Òfi Ñ¨HÍ∆ qu ‰õΩOK«Ü∞Õ `ü
Uëê QÆ~∞° _»=Ú„^•™êº^Œâ+ı ¨ q+¨ <åth I
QÆ~∞° _»=∞O„`« *ÏÑ¨‰Ωõ x ^Œ~≈° #=∂„`«=ÚKÕ`<« ,Õ q+¨=Ú Ç¨ÏiOK«∞#∞.
J\ì̃ qâı+¨ =∞Ç≤Ï=∞ QÆÅn =∞O„`«=Ú.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
668 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖr=# Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II =∞^èÕº"å~°‚O Éèí$QÆ∞ã¨÷O qeY`«∞ qkè=`åû^èŒº <å=∂flã¨"Õ∞`«O
HÕ[ÖË¯+¨ ã¨fi~åó ã¨∞º~°fiã¨∞^Œà◊ q=ˆ~ëêfieMË #‡^èŒºc["£∞I
HÍ^Œº~å‚<£ Hˆ ã¨~ˆ +¨µ kfiQÆ∞}=ã¨∞^Œà+ı fi¨ ~°ÊÜÕ∞`ü =∞^èºŒ c[O
Ü«∞O„`«O ãÖr=<åYºO ã¨qÅÑ¨Ù~°Q` Æ O« ‰õΩ∆ „^Œ~ÀQÍÑ¨Ç¨ iII
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú edOz
=∞^èºŒ Ö’, ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ ''ã¨fiO—— edOKåe. Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞
16 JK«∞ÛÅ∞, Ô~O_Õã≤ K˘Ñ¨C# edOKåe. J+¨ì^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ 'ã¨fiO—
edOKåe. J+¨^ì àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ 'ã¨fiO— edOKåe. J+¨^ì àŒ ◊ Ñ¨^‡Œ =Ú |Ü«∞@,
ëÈ_»â^◊ àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú edOz, "å\˜ Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ Hõ HÍ~°=Ú#∞O_ç
ã¨HÍ~°=Ú =~°‰Ωõ QÆÅ JHõ~∆ =° ÚÅ∞ 32, ~Ô O_Õã≤ K˘Ñ¨C# edOKåe.
ëÈ_»â^◊ àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞ `≥Å∞Ñ¨Ù=~°=‚ Ú`À ''ã¨fiO—— c[=Ú edOKåe.
D Ü«∞O„`«=Ú#∞ JiÛOz, ^èiŒ Oz#, ã¨~fi° ‰õΩ∆ „^ŒÉÏ^èÅŒ ∂, „Ñ¨Ü∂≥ QÆ=ÚÅ∂
x"å~°}=∞QÆ∞#∞.
Ñ≤O_»Ü«∞O„`«=Ú
â’¡II =∞^èÕº Ñ≤O_»=∞KÀ ^ŒàÏk+¨µ eMË ^•fisâ◊ `å~åkèÑ¨
„¿Ñ`ånèâfi◊ ~° â◊„Hõk‰õΩ∆ qÜ«∞`Õ ~°‡^èºÕ K« =~å‚<£ eMË`ü I
Ü«∂n<å‡~°∞`« =Ç≤Ïfl~åHõã∆ ¨ t"Õ+fi¨ ~å‚<£ |Ç≤Ï~ˆ º+ì̈Ü∞Õ `ü
HÍ^≥ºÂ ~åfi=∞qÖ’K«<#Õ Hõe`«O Ñ≤O_®Yº Ü«∞O„`«OÑ¨~"° ∞£ II
=∞#∞ã¨fi~°<£ ^Œfi*Ë âßyfl ãÖÜ«Ú`«âÛ◊ `«∞~å##ó
Ñ≤O_»c[q∞^ŒO „áÈHõOÎ Ñ¨ÙO™êO ã¨~åfi~°÷ ™ê^ŒH"õ ∞£ I
c*Ë<å-<Õ# ãÖ[ÑÎ̈O Ü«∞O„`«O ~°HÍ∆ Hõ~O° Ñ¨~O°
PÜ«Ú~å~ÀQÆº[##O ÅH©‡∆ ™œÉèÏQÆº=â◊Û^Œ"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 669
KÕ~°ã¨~°Ê=∞$QÆ"åºà◊ Éèí∂`å=∞Ü«∞ xHõ$O`«#O

QÆ~åƒù ~°H∆Í Hõ~°O „ã‘Î}ÏO Ñ¨Ù„`«^ŒO‰õ∆Ω„^Œ <åâ◊#"£∞ I
^è$Œ `«O =¸iúflO Hõ~À`Õº`«`ü Ö’Hõ=â◊º=∞#∞`«=Î ∞O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨~fi° ~°HÍ∆ Hõ~° Ñ≤O_»Ü∞« O„`«=Ú
q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk. J+ì̈^àŒ H◊ =õ ∞Å=ÚedOz, =∞^èºŒ Ö’ ''BO ~°≠ó –
~°ó – [ó—— J#∞ =∞O„`« =∞^èºŒ OÖ’, +¨@¯~å‡#∞™ê~° c*ÏHõ~∆ =° ÚÅ∞ q<åºãÖ
KÕã,≤ ™ê^èºŒ <å=∞ – Hõ~‡° – ™ê^èHŒ õ <å=∞=ÚÅ∞ edOKåe.
=â◊º=∞O^Œ∞ PO – "åOu Hõ~‡° Ö’ =O LKåÛ@#Ü«∞O^Œ∞ – H∆“O,
edOKåe. ^Œà◊=ÚÅO^Œ∞ Ô~O_Õã≤ JK«∞ÛÅ∞, "≥Ú`«ÎO 16 edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ Ñ¨_=» ∞~° – L`«~Î ° – ^ŒH} ∆˜ – `«∂~°∞Ê kâ◊ÅO^Œ∞ QÆ~∞° _»=∞O„`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~°=ÚÅ∂ edOKåe. q∞ye# 5= JHõ∆~°=Ú#∞,
=∞^èºŒ Ö’ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ HõHÍ~åk ã¨ÇÏ≤ `«, Ü«∞ – ~° – Å – = =~°=‚ ÚÅ#∞,
"åÜ«∞=º – PˆQflÜ«∞ – <≥~· ∞° u – Dâß#º HÀ}=ÚÅO^Œ∞ edOKåe.
Ñ≤=∞‡@ |Ü«∞@ DO edOz "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. Wk Ñ¨ÓlOz – ^èiŒ Oz#
ã¨HÅõ q^è"Œ ∞≥ #ÿ ~°H}
∆õ HõÅ∞QÆ∞#∞. PÜ«Ú~å~ÀQÆº=ÚÅ xK«∞Û#∞. ''BO
+¨µó – ~°ó [ó—— J#∞ Ñ≤O_»=∞O„`« [Ñ¨=ÚKÕ, ã¨=∞ã¨Î "åOKèÅ« ∂ <≥~"° ~Õ ∞° #∞.
D =∞O„`«[Ñ¨=ÚKÕ – KÀ~°, ã¨~°Ê, "åº„Ñ¶¨∞, ^Œ∞+ì̈[O`«∞, Éèí∂`«,
~ÀQÆ ÉÏ^èÅŒ ∞ `˘ÅQÆ∞#∞. „ã‘ÅÎ ‰õΩ QÆ~ƒ° ù ~°H}∆õ HõeyOK«∞#∞. ãÖ`å#„Ñ¨^=Œ Ú.
t~°ã∞¨ ûÃÑ· DÜ«∞O„`« ^è•~°}KÕ JO^Œ~∂° J#∞‰õÄÅ=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°∞.
=â◊ºHõ~° Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II DHÍ~å=∞^èºÕ qeMË`ü ã¨fi™ê^èºŒ O
`«=∞+ì̈Ñ„¨ `Õ+µ¨ Ñ¨Ù#ifieYº I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
670 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖ"Õ+Üì̈ ∞Õ `ü `Õ# ^è~Œ åÑ¨Ù~°ãO÷¨
Ü«∞O„`«OÉè"í `
Õ ü =â◊ºHõ~O° #~å}Ï"£∞ II
`å„=∞Ñ¨„`Õ ã¨=∂eYº Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü „Ñ¨ÑÓ¨ [ÜÕ∞`ü I
=â◊Ü∞Õ `ü ã¨HÖõ Ï<£=∞~åÎº<£ <å„`« HÍ~åº qKå~°}Ï II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú edOz
=∞^èºŒ Ö’, ~Ô O_»∞ DHÍ~°=ÚÅ=∞^èºŒ ™ê^èºŒ <å=∞ – Hõ~‡° – ™ê^èHŒ õ <å=∞=ÚÅ∞
edOKåe. J+ì̈^àŒ =◊ ÚÅO^Œ∞#∞ W^Õq^è=Œ ÚQÍ „"åã≤ "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
Éè∂í Ñ¨Ù~°O xi‡Oz J~°Û# KÕÜ∂« e.
nxx ~åyˆ~‰õΩÃÑ· edOz x`åº~°Û# KÕã#≤ KÀ, ™ê^èºŒ =ºH˜Î J#∞‰õÄÅ
=∞QÆ∞#∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇÏ¨ =Ú ÖË^∞Œ .
ãÎ̈OÉè#í Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II Q“¡O ~°∞^ŒOú „Ñ¨}=^ŒfiÜ«∞O „Ñ¨qeMË`ü ™ê^èºŒ ã¨º <å=∂xfi`«O
ÉÏ¿ÇÏºÉè∂í Ñ¨Ù~°=∞+ì̈ =„[ qÅã¨`åÎ~O° ed`åfi Ñ¨Ù#ó I
HõO∆ HÀ}Ë+µ¨ kâßã¨∞ ÅO„Ñ¨qeMË`ü áêâßO‰õΩâ◊„`«ºHõs∆
g`«OãÎ̈OÉè#í Ü«∞O„`« =∂=$uÅã¨[O˚ ÉÏk q^•º+ì̈H"õ ∞£ II
[OÉèË =Ç≤Ïfl =^è∂Œ ó Ñ¨Ó~°fiO Ñ¨âßÛ [˚Oaèx~î^° fiŒ Ü«∞O
"≥∂¿ÇÏ áê=Hõ*ÏÜ«∂ ™êº`«` Î À "≥∂Ç≤Ïx~î^° fiŒ Ü«∞"£∞ I
JO^èÕ Ç¨ï`« Éè∞í *’*ÏÜ«∂ `«`À-Okèx ~îÜ ° Ú« QÆ‡HõO
~°∞O^èÕ Hõ$âß#∞Ñ¨ffl™êº`ü ~°∞Okèx kfi~îã° O¨ Ü«Ú`«"∞£ II
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =$`åÎHÍ~° Hõ=∞Å=Ú
edOz, =∞^èºŒ Ö’ – ™ê^èºŒ <å=∞ ã¨ÇÏ≤ `« Q“¡O c[ ãÖÑ¨Ù\˜`,« ~Ô O_»∞
„Ñ¨}==ÚÅ∞ edOKåe. |Ü«∞@ Éè∂í Ñ¨Ù~=° Ú xi‡Oz, "å\˜ =„[=ÚÅO^Œ∞
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 671
„Ñ¨}=O edOKåe. Éèí∂Ñ¨Ù~°HÀ}=ÚÅO^Œ∞ ''Hõ∆——HÍ~°=Ú, <åÅ∞QÆ∞

kâ◊ÅO^Œ∂ ''ÅO—— c[=Ú edOKåe.
=∞~°Å ''PO„HÀO FO EO ã¨ó——`À, Ñï"Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. PÃÑ·
=$`«=Î Ú#‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ D „HÕk [OÉèÏk J+ì̈q^•º=∞O„`«=Ú
edOKåe.
1. [OÉèË ™êfiÇ¨ 2. [Oaèx ™êfiÇ¨ 3. "≥∂¿ÇÏ ™êfiÇ¨ 4. FÇ≤Ïx
™êfiÇ¨ 5. JO^èÕ ™êfiÇ¨ 6. JOkèx ™êfiÇ¨ 7. ~°∞O^èÕ ™êfiÇ¨ 8. ~°∞Okèx
™êfiÇ¨ I
D Ü«∞O„`«=Ú #iÛOz# ãÎ̈OÉè#í O ã≤kOú K«∞#∞.
"åH±ãOÎ¨ Éè#í Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II ÖÏO`Õ<å=∞ qeYº k‰õΩ∆ qeMË`ü Éè∂í Ü«∞ãÎ̈"∞Õ "å-+ì̈ã∞¨
H∆À}©aO|=∞^äÀ #ˆ~O„^ŒÉ∞íè [QÍ=<Àº#º |^Òú eMË`ü I
PMÏºO `«#∞‡YÜ≥∂iƒ cè`Ñ« Å¨¶ Hˆ Ü«∞O„`«O ã¨=∂áêk`«O
x~å‡ÖËº xÇ≤Ï`«O ã¨^• q`«#∞`Õ "åKåOkfiëêO ãÖÎ Éè#í "£∞II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^ÅŒ Ñ¨^‡Œ O edOKåe.
=∞^èŒºÖ’ ÅHÍ~°=Ú`À ™ê^èŒº<å=∞O – Ô~O_Õã≤ ÅHÍ~°=ÚÅ =∞^èŒº
™ê^Œº<å=∞O XH˘¯Hõ¯ JHõ~∆ O° edOKåe. Zxq∞k kâ◊ÅO^Œ∞ Hˆ =ÅO
ÅHÍ~°O edOKåe. Ñ≤=∞‡@ Éè∂í Ñ¨Ù~°O ~°zOz, "åã¨∞H˜ – â◊OYáêÅ –
PHõ$u ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ QÔ i· Hõ =~°=‚ Ú`À Ñ¨~ã° Ê¨ ~° ãÖ|^ŒOú QÍ edOKåe.
nxx qcè`«Hõ Éˇ~°_»∞ÃÑ· edOKåe. "åã¨∞H˜ – â◊OYáêÅ
ã¨~°Ê=ÚY=ÚÅO^Œ∞ ™ê^èŒº<å=∞O „"åÜ«∞e. ^•xx t= x~å‡Åº=Ú
#O^Œ∞Oz#, â◊`$« =ÚY ãÎ̈OÉè#í =∞QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
672 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
tâ◊√~À^Œ# ~°HÍ∆ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II `å~åkÅ∞^ŒfiÜ«∞ [Åkfi ~î° =~°g‚ `å
\ÏO`åO`«~ˆ qed`å qkè<=·≥ =∂Ü«∂ I
™ê^è•º=$`å |Ç≤Ï~°^Àè =^Œ<å~°ú K«O„^≥ºÂ ó
Ü«∞O„`«O tâ’~°∞~°∞këêO qxÇ¨ÏOu ãÖ^Œºó II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – D Ü«∞O„`«=Ú z#flÑ≤ÅÅ¡
Ö’x, U_»"åÅ<Õ HÀiHõ#∞ áÈQ˘_»∞`«∞Ok. =¸_»∞ =$`«=Î ÚÅ∞ edOz,
=∞^èºŒ Ö’, ™ê^èºŒ tâ◊√<å=∞=Ú edOz, Ñ≤=∞‡@ ''FOÅ∞Å∞ =O ™êfiÇ¨——
J#∞ =∞O„`«=Ú`À Ñ¨Ù\˜`=« ÚKÕã,≤ „Ç‘ÏO c[=Ú edOKåe. Ñ≤=∞‡@
|Ü«∞@ Ô~O_»∞ =$`«Î=ÚÅ#∞, J~°ú K«O„^•HÍ~° J^äÀ=ÚY Ô~O_»∞
=$`«=Î ÚÅ`À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e.
nxx Ñ¨ÓlOz, Ñ≤Å"¡ åxH˜ ^èiŒ OÑ¨KãÕ #≤ U_»∞Û@ =∂#∞#∞.
(™ê^èŒº<å=∞)
FOÅ∞Å∞ =O ™êfiÇ¨
„Ç‘ÏO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 673
ã¢ Î‘ =â◊º Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II ã¨ãfi¨ ã≤HÎ̂ ^ŒÇÏ¨ # Qˆ Ç¨ÏÜ«ÚQˆ ã¨™ê^è•ºO
=∂Ü«∂O eMË`ü Åe`«<åQÆ Å`å^ŒàÏO`«ó I
áêâßO‰õΩâß=$`«q∞^ŒO xt`åÑ¨ÜÕ∞`üÜ≥∂
=∞O„`«O [Ñ¨<£ „=[u`«O ã¨fiÜ«∞"Õ∞= ™ê^è•º II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«H¯õ x `«=∞Åáê‰õΩ „QÆÇÏ≤ Oz,
^•xÃÑ· +¨\ò HÀ}=ÚedOz, =∞^èºŒ Ö’ ã¨fiã≤HÎ õ QÆ∞~°∞Î WÖÏ edOz,
^•xx PO – „HÀO c[=ÚÅ`À "Õ+`ì≤ O« KÕÜ∂« e. nxx nÑ¨tYÃÑ,·
"Õ_Kç Ü
Õ ∂« e. "Õ_ç KÕÜÚ« ã¨=∞Ü«∞=Ú#O^Œ∞ PO „HÀO „Ç‘ÏO [Ñ≤OKåe.
JaèÅ+≤`« „ã‘Î ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ PHõi¬`∞« ~åÅQÆ∞#∞.
=∞#‡^Œ Ü«∞O„`=« Ú
â’¡II HÍ=∞O eMË`åû^èºŒ Ü«Ú`«O ã¨~À*Ë
ã¨fi~ÀÖÏ¡ã¨ ã¨`Hü̂ ã¨~° =~°Ñæ „¨ `Õ I
Lni`«O =∞#‡^èŒ Ü«∞O„`«"∞Õ `«`ü
™œÉèÏQÆºÅH©‡∆ q[Ü«∞„Ñ¨^•~Ú II
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – J+ì̈^àŒ ◊ Hõ=∞Å=Ú edOz,
=∞^èºŒ Ö’ ''H©O¡ —— edOKåe. Ñ≤=∞‡@ Hˆ ã¨~=° ÚÅO^Œ∞ ~Ô O_Õã≤ JK«∞ÛÅ∞
edOKåe. W^Õ =∞#‡^èŒ Ü«∞O„`«=Ú. Wk ™œÉèÏQÆº„Ñ¨^=Œ Ú. q[Ü«∞=Ú
xK«∞Û#∞.
Ü«∞O„`Ö
« Y
Ë #^
„ =Œ º=ÚÅ∞
â’¡II HÍj‡~°~ÀK«<åÖÏH∆Í =∞$ˆQÉèí =∞^ŒKO« ^Œ<ó·≥
qeMË`ü ¿ÇÏ=∞ÖËY<åº Ü«∞O„`å}Ëº`åx ^ÕtHõó I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
674 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ edOK«∞@‰õΩ,
‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – QÀ~ÀK«#O – Ü«∂=HõO – Hõã∂¨ iÎ – QÆ[ =∞^Œ[Å=Ú
– ~°HõÎK«O^Œ# QÆO^èŒ=ÚÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«=ÅÜ«Ú#∞. â◊√ÉèíHõ~°‡ÅO^Œ∞
|OQÍ~°∞ â◊ÖÏHõ`À edOK«=ÅÜ«Ú#∞.
"≥O_ç – ~åy – Éè∂í ~°̊Ñ„¨ `«=ÚÅÃÑ,· Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ edOKåe.
Jâ◊√ÉèHí ~õ ‡° ÅO^Œ∞ ~°H=Îõ Ú#∞, ÖËdxQÍ 'HÍH˜ DHõ— LÑ¨Ü∂≥ yOKåe.
<ÕÅÃÑ|· _ç# Ü«∞O„`«=ÚÅ∞, â◊==Ú`åH˜#q, HÍe#q, zè„^Œ"∞≥ #ÿ q,
x~å‡Åº q∞„t`«=ÚÅ∞, HÍeKÕ ^•@|_ç#q – ^èiŒ OK«~å^Œ∞.
Éèí∂q∞ã¨Ê$+ì̈O â◊=ã¨Ê$+ì̈O ^ŒQÆúO x~å‡Åº ãÖQÆ`«O I
qj~°O‚ ÅOÑ¶∞≤ `«O =∞O„f Ü«∞O„Ò« *Ï`«∞ #^è•~°Ü∞Õ `ü II
''Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒù ãÖÇ≤Ï`«—— Ü« ∞ O^Œ ∞ , Ü« ∞ O„`« = ÚÅ∞ Z=iH˜
W=fi‰õÄ_»^À, WÖÏ q=iOK«|_ç#k.
â’¡II `«fiÜ«∂Ñ¨Ù„`« #^•`«=ºO Ü«∞O„`«"∞Õ `«#‡Ç¨ÏŸ^ŒÜ∞« O
<å-tëêºÜ«∞ # áêáêÜ«∞ <å-âßO`åÜ«∞-(„Ñ≤Ü∂« Ü«∞K«)
tëêºÜ«∞ =∞O„`«xëêªÜ∞« â◊√ÉèÉí Híè Î̃ Ü«Ú`åÜ«∞K«
=ã¨∞„Ñ¨^•Ü«∞ ^•`«=º=∞#º^ä• #~°HOõ „=*Ë`ü II
WÑ¨Ù_»∞ ^Õgã¨∞uÎ q=iOÑ¨|_»∞K«∞#flk.
^Õgã¨∞Îu
â’¡II P^•º=∞âı+¨ [#h =∞~°qO^Œ Ü≥∂<Õó
qëÈ‚ó t=ã¨ºK« =Ñ¨Ùó „Ñüáê^ŒÜ∞« OfO I
ã¨$+≤ìã≤÷uHõ∆Ü«∞HõsO [QÆ`åO„`«Ü«∂}ÏO
ã¨∞`
Î åfiy~°O q=∞ÅÜ«∂=∞ºÇ¨Ï=∞OaˆH `åfi"£∞ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 675
Ñ¨$^è•fiº [ÖË# td<å =∞~°∞`åO|ˆ~}

Ç¨ÏŸ„`ÕO^Œ∞<å k#Hõ̂~} K« =¸iÎ ÉèÏ[ó I
^Õ=ã¨º =∞#‡^èiŒ áÈ~°Ñ≤ â◊H=Î̃ ∞`åÎ
¿ÇÏ`«∞ãÎ̈fi "Õ∞=YÅ∞ Ñ¨~fi° `«~å[„Ñ¨„u II
„u„™È`« ã¨ó ã¨HÅõ Ö’Hõ ã¨=∞iÛ`åÜ«∂
"≥t· +ì̈º HÍ~°}=∞"≥q· ∞ `«^=Õ =∂`«ó
`«º`åÊ^ŒÑO¨ Hõ[ Ñ¨~åQÆ qz„u `åã¨∞
â◊OÉè’~°̊\Ïã¨∞ ã¨`` « O« Ñï=~°#Î OÜ«∞`ü II
P#O^ŒÜ∞Õ `ü ‰õΩ=Úkh =∞käÑó¨ HõàÏ<åO
<å-Éèºí ~°ÛÜ«∞Ou [QÆ`åO [#~Ú„u U`åfiO
xó„âı}H˜ Í „QÆ=∞kä~∞° Ç¨Ïº Ñ¨Ù#ó Ñ¨Ò« u II
Hõ~∂° Ê~°K∂« ~°‚ Ç≤Ï=∞ "åi qÖ’q`Õ#
ÜÕ∞ K«O^Œ<Õ# ‰õΩã¨∞"≥∞ÿâ◊Û ã¨∞*Ï`«QÆO^è≥·ó I
P~å^èÜ Œ ∞« OuÇ≤Ï Éè"í åx ã¨=Ú`«∞ûHÍãÎ̈fiO
`ÕYÅfiâı+¨ Éè∞í =<åkèÉ∞íè =ó „Ñ¨ÔŒä `Õ II
Pqâ◊fi=∞^èºŒ Ñ¨^gŒ O „Ñ¨^"Œä ∞Õ ã¨~À*Ë
ã¨∞áêÎÇÏ≤ ~å[ã¨^$Œ j q~°KÜ « ∞« º qâ◊fi"£∞ I
q^Œ∞ºÅ¡`å=ÅÜ«∞ q„Éè=í ∞ =Ú^ŒºÇ¨ÏOf
Ñ¨^•‡xÑÖK« q^ŒÅÜ«∞ Y=∞â◊√fl"å<å II
`«xfl~°` æ å=∞$`« ~°Ãã· ~°a+è H≤ Îõ QÍ„f
=∂ˆ~} æ `Õ# xÅÜ«∞O Ñ¨Ù#~°Ñº¨ "åáêÎ I
ÜÕ∞ëêO Ç¨Ï$k ã¨∞Êù~ã° ≤ *Ï`«∞ #`Õ Éè"í Ü Õ Ú« ó
=∂`«~‡° ¿ÇÏâ◊fi~° ‰õΩ@∞Oax QÆ~ƒ° Éù Ïè [ó II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
676 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II PÅOa‰õΩO`«Å Éè~í å=∞aè~å=∞ =„HÍÎ
=∂Ñ‘=~°ãÎ̈#`«\©O `«#∞ =$`«Î=∞^è•º"£∞ I
zO`åHõ∆ ã¨∂„`« HõÅâßed`å_èº» Ç¨Ï™êÎ
=∂=~°Ü Î ∂« q∞ =∞#™ê `«= Q“i =¸iÎ"∞£ II
P™ê÷Ü∞« Ü≥∂QÆ=∂ql`«º K« "≥i· +¨@¯
=∂|^èºŒ KÕO„kÜ«∞QÆ}O =∞#ã≤ „Ñ¨ã<¨ flÕ I
áêâßO‰õΩâßÉèÜ í ∞« =~å_èº» Hõ~åO ã¨∞~°HÍÎ
=∂Ö’HõÜ∞« Ou Éè∞í =<Õâfi◊ i Ü≥∂y#™êÎfi"£∞ II
L`«ÑÎ ÇÎ̈ ¨ @HõxÉèÏ Hõiaè â◊Û`«∞iƒù
~å=iÎ`å=∞$`« Ñ¶∞¨ >ÿ̌~a° +è ≤ K«º=∂<å I
Ç¨ÏãÎ̈^fiŒ ÜÕ∞# ~°∞zˆ~ #e<Õ =Ç¨ÏOf
Ñ¨^•‡-Ñ≤ ™êÉèÜ í ∞« =~å Éè=í ã≤ `«fi"Õ∞= II
Jëêìa~è ∞° „QÆ qq^è•Ü«Ú^èŒ "åÇ≤Ïh aè
~ÀÌ~fi° Å¡s aè~k° ~è ∞° Ç¨Ïº =∞$QÍkè ~å["£∞ I
^Œ∂~åfi^Œà^◊ ∞Œ ºu ~°=∞~°ºÎ qÑ¨H∆õ Ñ¨HÍ∆ <£
#º‰õΩ¯~°fif `«fi=∞ã≤^qÕ Éè"í åx ^Œ∞~åæ II
Pqifl^•Ñ¶∞¨ [Å jHõ~° â’aè =„™êÎO
â’Éè∫Éè∞í *∫ x[iáÈ ~°‡Hõ~^° fiŒè *Ë# I
HõO~î„° QÆÇ¨ Ü«∞ ~°z`Ò H˜Å n~°…áêâ∫
=∂`«~‡° =∞ ã¨‡$uÑ¨ÔŒä # qÅOÑ¶∞¨ ÜÕ∞^ä•ó II
Ç¨ÏO™œ~°u æ Hõfi}˜`« #∂Ñ¨Ù~° ^Œ∂~° Hõ$Ã+Âóì
=¸Ô~iÎÂ "å_èº» =K«<·≥ ~°#∞QÆ=∞º=∂<Ò I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 677
Ñ¨^•‡q"À~°=÷ ÚY ~°∂_è» ã¨∞*Ï`« <åÖ∫

NHõO~î° Ñüfl t~°Ãã·= ^Œ^Õè `«"åO„Ñ¶∞‘ II
^•fiÉèÏºO ã¨g∞H˜` ∆ ∞« =∞`«$Ñ≤Î =∞`Õ= ^Œ$QÍƒùº
=Ú`åÊ^Œº ÉèÏÅ#Ü«∞#O =$+¨Hˆ `«<#Õ I
™êO„^•#∞~åQÆ`«~°àı# xsHõ∆=∂}Ë
[O¿Ñ¶∞ LÉèË JÑ≤ Éè"í åx `«"å#`À-ã≤‡ II
T~°∂ã¨‡~åq∞ l`«ÇÏ¨ ã≤Î Hõ~å=ÖËáœ
„â’}©É~íè ã° º¨ ã¨ÇÏ¨ <Ò ÑïHõÅÊº ^Œ`ÒÎ
ãÎ̈OÉèÏq"åO| =Ü«∞™ê `«= =∞^èºŒ "Õ∞# II
„â’}∫º ãÎ̈<Ò K« Ü«ÚQÆÑ` ¨ ü „Ñ¨^~Œè Ú+¨º`ÀK≥ÛÂ
~åƒÖÏº`«Ê~ˆ } =Ü«∞™ê ÑïHõ$+ì̈™ê~°ó I
~À=∂=m qÅ¿ã`Õ# qÉèÏ=º=¸iÎ
~°‡^èŒºãÎ̈= ã¨∞Êù~°`«∞ "Õ∞ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞ã¨º =∞^èÕº II
ãŸ∞ºó ã¨‡~°ãº¨ Ç¨Ï~°<„Õ `« Ç¨ï`åâ◊c~è Àó
ÖÏ=~À¯"åi Éèií `«O #=Ü«∞ø=<Õ# I
Páê^Œº ^Œ`«Îq∞= Ñ¨ÅfiÅ=∞„Ñ¨^èŒ$+¨ºO
<åaèO Hõ^•Ñ≤ `«=^Õq # qã¨‡~ˆ Ü«∞"£∞ II
Dâ’Ñ¨Q∂Æ Ç¨Ï Ñ≤â√◊ #O Éèãí ` ≤ O« ^Œ^•è <Õ
HÍj‡~° Hõ~=Ì° ∞=∞#∞ ãÎ̈#ÑÖHõ*` Ë ÕI
™êfl<Àu÷`ã« º¨ Hõi}ó Hõ} ∆ Å|ú¿Ñ¶<Ò
ã≤O^Œ∂i`Ò ã¨‡~°Ü∞« `«ó ã¨=∞^Œãº¨ ‰õΩOÉè∫ II
HõO~îåuiHõÎ QÆà^◊ ∞Œ [fiÅ HÍOu ^è•~å
â’ÉèË Éè∞í *∫ x[iáÈ~°‡Hõ~^° fiŒè *Ë# I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
678 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II HõO~î„° QÆÇ¨ Ü«∞ ~°z`Ò H˜Å n~°… áêâ∫
=∂`«~‡° =∞ ã¨‡$uÑ¨ÔŒä # qÅO Ñ¶∞¨ ÜÕ∞^ä•ó II
<å`åºÜ«∞`«O ~°∞z~°HOõ |∞ qÖÏã¨ KÒ~°ºO
Éè∂í ëêÉè~í̂ } qq^è#Õ q~å[=∂<åO I
HõO~îO° =∞<ÀÇ¨Ï~°Q∞Æ }O yi~å[Hõ<ºÕ
ãÖzO`«º `«$Ñ≤=Î ÚÑ¨Ü∂« q∞ Hõ^•Ñ≤ <å-Ç¨Ï"£∞ II
J`åºÜ«∞`åHõ=∆ ∞aè*Ï`« ÅÖÏ@ Ñ¨@Oì
=∞O^Œã‡≤ `Õ# ^Œ~Ñ° Ù¨¶ Å¡ H¡ áõ ÈÅˆ~YO I
aOÉÏ^è~Œ O° =^Œ#=Ú#fl`« n~°…<åãÖ
Ü«∞¿ãÎ ã¨‡~°`º« ã¨H$õ ^Õ= ã¨ U=*Ï`«ó II
Pqã¨∞ëÎ ê~° Hõ~Ö° YË =∞#ÅÊQÆO^èOŒ
Ñ¨ÙëÈÊÑï „Éè=í ∞^Œo„Ñ¨[ xifiâı+"¨ ∞£ I
Ü«∞âıÛ`«™ê HõÅÜ«∞`Õ `«= Hˆ â◊áêâ◊O
`«ãº¨ ã¨fiÜ«∞O QÆÅu^Õq Ñ¨Ù~å} áêâ◊ó II
Ñ¶¨Åâ◊$u
â◊$uã¨∞K«i`« áêHõO nè=∞`åO ™ÈÎ„`«"∞Õ `«`ü
Ñ¨~u°î Ü«∞ WÇ¨Ï =∞~ÀÎºó x`«º=∂„~åÌO`«~å`å‡ I
ã¨É=íè u Ñ¨^=Œ ÚK≥ÛÂ ó ãÖÑ¨^•O áê^Œ#„=∞
H˜u
∆ Ñ¨=Ú‰õΩ@ ÅH©‡∆ ÅHõ} ∆ Ï<åO z~åÜ«∞ I
K«`∞« ifiOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 679
J^äŒ ÑÖK«qOâ◊ó Ñ¨@Åó

J^äÜ Œ ∂≥ QÆ Ñ„ H¨ ~õ }
° "£∞
â’¡II J^äÜŒ ∂≥ QÆO „Ñ¨=H∆Íºq∞ ™êOQÆO ãÖq`ü „Ñ¨^•Ü«∞HõO
SHõºO r"å`«‡<À~åÇ¨ï~ÀºQÆO Ü≥∂QÆqâß~°^•ó I
t"å`«‡<À ~°É^Ëè #Õ „ÑüÑüóÎ Ñ¨~ˆ q^Œ∞ó
t=â◊HÍÎº`«‡HõO *Ï˝#O [QÆ∞~åQÆ=∞ "Õk#ó I
Ñ¨Ù~å} Ñ¨Ù~°∞+¨™êº<Õº *Ï˝#=∂Ç¨ïifi âß~°^•ó
l`åfi^Ò P`«‡#ó â◊`$« Ï<£ HÍ=∂n<£ Ü≥∂QÆ=∞Éèºí ¿ã`ü I
Ü≥∂QÍëêìOQÔ i· =∂<£ l`åfi Ü≥∂y<ÀÜ≥∂QÆ=∂Ñ¨ÙflÜ«Úó
Ü«∞=∞xÜ«∞=∂"åã¨# „áê}ÏÜ«∂=∞ø `«`ó« Ñ¨~"° ∞£ I
„Ñ¨`åºÇ¨~°O ^è•~°}ÏYºO ^è•º#O ™ê~°O÷ ã¨=∂kä<å
JëêìOQÍ<åºÇ¨ï~ˆ `åx Ü≥∂y<ÀÜ≥∂QÆ™ê^è<Œ Õ I
ãÖÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – r"å`«‡ – Ñ¨~°=∂`«‡Å
HõÅ~ÚHõÜ∞Õ Ü≥∂QÆ=∞#|_»∞#∞. H˘O^Œ~∞° t=ÙxH©, r=Ù#‰õΩ QÆÅ JÉè^Ë Œ
*Ï˝#"Õ∞ Ü≥∂QÆ=∞O^Œ∞~°∞. PQÆ=∞"Õ`«ÎÅ∞ t=â◊HÍÎº`«‡Hõ *Ï˝#"Õ∞, Ü≥∂QÆ
=∞O^Œ∞~°∞. ™êOY∞ºÅ∞ Ñ¨Ù~°∞+¨µ_»x, „Ñ¨Hõ$uÜ«∞x K≥Ñ¨C^Œ∞~°∞.
<≥Ü
· ∂« ~Ú‰õΩÅ∞ Dâ◊fi~°∞_»x, "≥+· =‚¨ ÙÅ∞ <å~åÜ«∞}∞_»x K≥ÑC¨ ^Œ∞~°∞.
Ü≥∂QÍÉèÏºã¨=Ú KÕÜÚ« ^Œ∞~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ HÍ=∞ – „HÀ^èŒ – Ö’Éèí – "≥∂Ç¨Ï
– =∞^Œ – =∂`«ûº~°º=ÚÅ<Õ P~°∞ â◊`$« =ÙÅ#∞ [~ÚOKåe.
Ü≥∂QÆ=Ú 8 q^è=Œ ÚÅ∞
1. Ü«∞Ü«∞=Ú 2. xÜ«∞=∞=Ú 3. Pã¨#=Ú 4. „áê}ÏÜ«∂=∞=Ú
5. „Ñ¨`åºÇ¨~°=Ú 6. ^è•~°} 7. ^è•º#=Ú 8. ã¨=∂kè. g\˜x PK«iOz#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ Ü≥∂QÆ ã≤^Œ∞ú_»QÆ∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
680 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
Ü≥∂QÆq+¨Ü∞« "≥∞ÿ t=–â◊‰Ωõ ÅÎ QÆ∂iÛ ''t=ã¨∂„`«=$uÎ—— Ü«∞Ok@∞¡#flk.
nèó ™êuÎfiH© q=∞ˆ~#÷ *ÏÜ«∞`Õ xÜ«∞`å`«‡#ó I
K«OH„ =õ ∞Of t=O„áêÑ¨º bÜ«∞`Õ KÕOk„ Ü≥∞ÿ ã¨ûÇ¨Ï II
''„uHõÉèË^Œ=Ú—— #Ok@∞¡#flk.
ã¨`«Îfi ã¨÷â◊Û `«=∞ó ™È÷ QÆ∞}ÉèË^ŒHõó I
U=O Ñ¨~º° @`Õ^Ç Õ Ï‘ ™ê÷<å`ü ™ê÷<åO`«~O° =„ [<£ II
`«#‡O„`À^ŒÜ∞« ~°∂¿Ñ} =∞<À-Ç¨ÏO |∞kú=~°‡Î <å
Ñ¨Ù~°º+ì̈ˆH# ãÖ~°∞^Àú ^Œ∞óYO`«`« „Ñ¨`«ºÜ≥∂^Œƒù="£∞ I
Éèí∞OˆHÎ Ñ¨~°=â’ Éè’QÆO `«„`«ã¨÷OãÖÇ¨Ïˆ~zÛù=ó II
''ã¨fiK«ÛùO^Œ Éè̌·~°==Ú—— #Ok@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
J}∞=∂„Ò« t"å#O^Œã∞¨ Êù~} ° O ã¨~fi° ^À+¨ÇÏ¨ $`ü
=∞Å„`Ü « ∞« q<åâßK«Û =∂Ü«∂QÆKÛÕ `ù ü ã¨=¸Å`«ó II
''P#O^ŒÉ~·è̌ =° =Ú—— #Ok@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#k.
„áê}ÏkÉèÏ=#O `«ºHÍÎfi `«^è• `«^£ ^Œ$â◊º ãÖÑ¨^Œó
™êfi`«‡ÉèÏ"Õ# z`Õ#Î qâı`ü t=Ñ¨ÔŒ â◊<ó·≥ II
1. Ü«∞=∞=ÚÅ∞ Ñ¨k
JÇ≤ÏOã¨ – ã¨`º« O – ^˘OQÆ`#« =Ú KÕÜ∞« ‰õΩO_»∞@ – „|Ç¨Ï‡K«~º° O
Hõ$Ñ¨ – Z=iÜ«∞O^Œ∂ ^Õfi+¨=Ú ÖË‰Ωõ O_»∞@ (P~°̊=O) – Hõ=∆ ∞ – ^è~·≥ º° O
– Ñïq∞`« PÇ¨~°¿ã=#O – â∫K«=Ú.
2. xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ – Ñ¨k
`«Ñã¨ ∞¨ û – ãÖ`À+¨=Ú – Pã≤HÎ ºõ |∞kú – ^•#=Ú – ^Õ=Ñ¨Ó[ –
ã≤^•úO`« „â◊=}=Ú – Å[˚ – =∞u – [Ñ¨=Ú – Ç¨ÏŸ=∞=Ú
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 681
3. Pã¨#=ÚÅ∞ – J~Ú^Œ∞
Ñ¨^•‡ã¨#O – ã¨fiã≤HÎ Íã¨#O – =„*Ïã¨#O – Éè„í ^•ã¨#O – g~åã¨#O
4. á„ ê}ÏÜ«∂=∞=Ú
=Ú‰õΩ¯ ~°O„^è=Œ ÚÖ’ ãÖK«iOK«∞ "åÜ«Ú=Ù W_», Z_»=∞ =Ú‰õΩ¯Ö’
ãÖK«iOK«∞#k Ñ≤OQÆà,◊ ™ê^è‰Œ Ωõ _»∞ W_®<å_çKÕ 16 =∂„`«Å HÍÅ=Ú
Ö’ÑëH˜ LKåÛùfiãÖ KÕã#≤ Jk Ñ¨Ó~°Hõ „áê}ÏÜ«∂=∞O J#|_»∞#∞. 64
=∂„`«Å HÍÅO JK«@<Õ xeÑ≤# Jk – ‰õΩOÉèíHõ„áê}Ï Ü«∂=∞O
J#|_»∞#∞.
Ñ≤=∞‡@ ^•xx 32 =∂„`«ÅHÍÅ=Ú#O^Œ∞ xâßfiãÖ KÕã#≤ ~ˆ K«Hõ
„áê}ÏÜ«∂=∞O J#|_»∞#∞. (`«# KÕuÖ’x, "≥∂HÍe K«∞@∂ì XHõ™êi
„uÑ≤Ê# HÍÅ=Ú#∞ ''=∂„`«—— HÍÅ=ÚQÍ ÑïQÆ}ÕK«=ÅÜ«Ú#∞. ÖË^•
XHõ âßfiã¨ fÜ«Ú#O`« HÍÅ=ÚQÍ ‰õÄ_» `≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û#∞.)
D „áê}ÏÜ«∂=∞ q^è•#=Ú QÆ∞~°∞=ÚY=ÚQÍ JÉèºí ã≤OK«=ÅÜ«Ú#∞.
„QÆO^è=Œ ÚÅ∞ K«∂z JÉèºí ã≤OK«~å^Œ∞. ^Œ∞+¨Êi}Ï=∞=ÚÅ∞ ãÖÉèqí OK«∞#∞.
5. Ñ„ `
¨ åºÇ¨~°=Ú
WO„kÜ«∞=ÚÅ∞ J<ÕHõ q+¨Ü«∞=ÚÅÃÑ· Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fÜ«Ú#∞.
=∞#ã¨∞#∞, "å\˜ÃÑ· ÅQÆfl=Ú KÕÜ∞« ‰õΩO_»∞@ – „Ñ¨`åºÇ¨~°=Ú J#|_»∞#∞.
6. ^è•~°}
JOQÆ∞+ª̈ – QÆ∞ÅÊù – *Ï#∞ – T~°∞ – QÆ∞^ŒO =∞iÜ«Ú eOQÆ=ÚÅ
=∞^èºŒ „Ñ¨^âÕ =◊ Ú#O^Œ∞ QÆÅ T~°fi÷ ~ˆ Y ã‘=x J#|_»∞#∞ – eOQÆ – <åaè
– Ç¨Ï$^ŒÜ∞« – „w=O – HõO~î° – ÅOaHõ – <åã≤Hõ – „Éè∂í =∞^èºŒ O –
=∞ã¨HÎ Oõ – „|Ç¨Ï‡~°O„^èŒ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞ „áê}"åÜ«Ú=Ù#∞ xÅ∞Ñ¨Ù@, ^è•~°}
J#|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
682 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
7. ^è•º#O
=∞#Ö’#∞#fl K≥ · ` « # ºÜ« Ú Hõ Î z`« Î = Ú#∞, =∞#ã¨ ∞ `À Hõ e Ñ≤ ,
P`«‡Ü«∞O^Œ∞ Jcè+ì̈ ^Õ=`«#∞ ÉèÏqOK«∞@, ^è•º#=∞#|_»∞#∞.
8. ã¨=∂kè
r"å`«‡ – Ñ¨~=° ∂`«‡Å ã¨=∞`«fiÉèÏ=# á⁄Ok Ü«ÚO_»∞@ ã¨=∂kè
J#|_»∞#∞.
â’¡II +¨}ª=`«ºO QÆ∞ÖÏÜ«∂=∞O â◊s~°=ÚÉèÜ í ∂« `«‡HõO
QÆ∞^Œ^fiŒè *ÏO`«~ˆ HõO^Œ=Ú`Õû^è•`ü ^ŒfiÜ«∞OQÆ∞à◊Oq^Œ∞ó I
...................................................................................
ãÖÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∂#=^ÕÇÏ¨ =Ú 96 JOQÆ∞à◊
„Ñ¨=∂}=ÚQÍ âßG=Ú x~°~‚ ÚOK«|_ç#k. QÆ∞^Œ – eOQÆ =∞^èºŒ ™ê÷#=ÚÖ’
â◊s~°=ÚÖ’Ñ¨Å ''HõO^Œ—— J#∞ =∂Oã¨ÑO≤ _»=Ú#flk. Wk ~Ô O_»OQÆ∞à◊=ÚÅ
Z`«∞Î LO_»∞#∞. WK«@ #∞O_ç J<ÕHõ <å_»∞Å∞ â◊s~°=∞O`å "åºÑ≤Oz
Ü«ÚO_»∞#∞. g\˜Ö’ =ÚYº"≥∞#ÿ q =¸_»∞ HõÅ=Ù. HõO^ŒÜÚ≥ Hõ¯ Z_»=∞
ÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç W ‰õΩ_çÉèÏQÆ=Ú #∞O_ç Ñ≤OQÆà◊ – g\˜ =∞^èŒº#∞O_ç
ã¨∞+¨µ=∞‚ J<Õ <å_»∞Å∞O_»∞#∞.
Wq "≥#∞fl Ñ¨Óã¨ ^•fi~å t~°ã¨∞û=~°‰õΩ "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞#∞.
ã¨∞+¨µ=∂‚ <å_ç =¸ÖÏ^è•~°=Ú (HõO^Œ) #∞O_ç Ô~O_»∞HÍà◊¡Ü≥ÚHõ¯
ÉÁ@#„"Õe =~°‰Ωõ "åºÑ≤Oz Ü«ÚO_»∞#∞. =∞~°Å J^Õ <å_ç t~°ã∞¨ ûÖ’
#∞#fl „|Ç¨Ï‡ ~°O„^è=Œ Ú =~°‰Ωõ "åºÑ≤Oz Ü«ÚO_»∞#∞. Wk ™È=∞ã¨∂~°º
Jyflã¨fi~°∂áê`«‡Hõ "≥∞#ÿ k.
g\˜ =∞^èŒºÖ’ ''z„`«—— J#∞ =∞~˘Hõ <å_ç HõÅ^Œ∞. Wk Ü≥∂QÆ∞Å‰õΩ
J`«ºO`« „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k. `å=∞~° ^•~°=Ú=Öˇ J`«ºO`« ã¨∂Hõ∆ ‡=ÚQÍ
#∞O_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 683
P^è•~°HõO^Œ=Ú#O^Œ∞ XHõ „uHÀ}=Ú#flk. nx =∞^èŒºÖ’

q^Œ∞ºÅ¡`åHÍ~°=ÚÖ’, Ñ¨~°^Õ=`å ã¨fi~°∂Ñ¨"≥∞ÿ#, ''‰õΩO_»ehâ◊HÎ̃—— HõÅ^Œ∞.
Wk x„kOK«∞K«∞#fl ã¨~Ê° =Ú=Öˇ Ü«ÚO_»∞#∞. Wk r= Jkèëêª# ™ê÷#=Ú.
r==Ú#‰õΩ P„â◊Ü∞« =Ú „áê}"åÜ«Ú=Ù. nxfl xÜ«∞q∞OK«∞@‰õΩ,
nxÃÑ· Ñ¨@∞ì ™êkèOK«∞@‰õΩ „áê}ÏÜ«∂=∞"≥ÚHõ¯>Ë ™ê^Œ#=Ú. WO^Œ∞ ã≤kú
á⁄Ok# qq^è~Œ H° =õ ÚÖˇ#· JfO„kÜ«∞ â◊‰Ωõ ÅÎ ∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.
™ê^è#Œ ã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’, ™ê^è‰Œ Ωõ #‰õΩ ^Œ=q^è<Œ å^Œ=ÚÅ∞ q#|_»∞#∞.
Jq – z}˜ – z}˜z}˜ – Ñ¶∞¨ O\Ï<å^ŒO – â◊OY<å^ŒO – `«O„f<å^ŒO
– `åÅ<å^ŒO – "Õ}∞<å^ŒO – Éè~Ë <° å^ŒO – =∞$^ŒOQÆ<å^ŒO – "Õ∞Ñ¶∞¨ <å^ŒO
''„Ñ¨Ü≥∂QÆ™ê~°O—— J<Õ „QÆ O ^ä Œ = Ú#O^Œ ∞ , Ü≥ ∂ QÆ ∞ Å‰õ Ω ã≤ k ú
ã¨∂K«H=õ ∞QÆ∞ 10 J=ã¨Å÷ ∞ W@∞¡ K≥ÑÊ¨ |_ç#q.
HõOÑ¨~À"≥∂^Œ= æ ∂#O^ŒO "≥= · ∞ÅºÃã~÷Â º° ÖÏÑ¶∞¨ =O
„Ñ¨HÍâ◊ *Ï˝#"≥·^Œ∞+¨ºO ÉèÏ"À-^≥Âfi`å`«‡ ãÖK«Ü«∞ó I
ãÖÉè= í Ou ^Œâß-=™ê÷ Ü≥∂y#ó ã≤kú ã¨∂K«HÍó I
‰õΩO_»eh ^è•º#O
â’¡II =¸Ö’xfl„^ŒÉèí∞[OQÆ~å[ =∞Ç≤Ï+‘O Ü«∂OfO ã¨∞+¨µ=∂‚O`«~°O
aè`åfi--^è•~° ã¨=¸Ç¨Ï=∂â◊√ qÅã¨`Òû^•q∞h ã¨xflÉèÏ"£∞ I
"Àº=∂OÉè’[QÆÒÕ ^Œ∞ =∞O_»ÅQÆÅkÌ"åº =∞$`ÒÑ¶∞¨ Ñ¨Ù` ¡ O«
ãÖÉèÏ=º ã¨fiQÆ$Ç¨ÏO QÆ`åOÑ¨Ù#i=∂O ãÖzO`«ÜÕ∞`ü ‰õΩO_»b"£∞I
Ç¨ÏOãÖ x`«º=∞#O`«=∞=ºÜ«∞QÆ∞}O ™êfi^è•~°`À x~°æ`å
â◊HÎ̃ó ‰õΩO_»eh ã¨=∞ãÎ̈ [#h Ç¨Ï¿ãÎ QÆ$Ç‘Ï`åfiK«`å"£∞ I
Ü«∂`åâ◊OÉè∞í xˆH`«#O Ñ¨~ã° ∞¨ YO `Õ <å-#∞Éè∂í Ü«∞ã¨fiÜ«∞O
Ü«∂Of ™êfi„â◊Ü«∞=∞~°¯HÀ\˜ ~°∞z~å ^èÕºÜ«∂[QÆ<À‡Ç≤Ïh II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
684 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II J=ºHõOÎ Ñ¨~a° O^Œ∞ =∞Oz`« ~°∞zO h`åfi t=™êºÅÜ«∞O
â◊HóÎ̃ ‰õΩO_»eh QÆ∞}„`«Ü∞« =Ñ¨Ùifi^Œ∞ºÅ¡`åã¨xflÉèÏ I
P#O^•=∞$`« =∞^èºŒ QÆO Ñ¨Ù~°q∞^ŒO K«O„^•~°¯HÀ\˜
ãÖgHõº∆ ã¨ºÑ¨Ù~°OQÆ`å ÉèQí =Æ f ^èºÕ Ü«∂ #"Õ^•ºQÆ∞}ÿ̌ó II
=∞^èÕº =~°Î‡ ã¨g∞~°}^ŒfiÜ«∞q∞^äŒó ãÖÑ¶¨∞@ìãÖH∆ÀÉèí[O
â◊|™Ì ÈÎ=∞ =∞f`«º`Õ[ã≤ `«_` ç À¯\˜ „Ñ¨ÉÏè ÉèÏã¨∞~ˆ I
L^ŒºOfO ã¨=Úáêã¨‡¿ÇÏ #=[áê ã≤O^èŒ∂~° ãÖ^è•º~°∞}ÏO
™êO„^•#O^Œ ã¨∞^è•=∞~¸O Ñ¨~t° =O „áêÑÎ̈O Ñ¨~åO^Õ=`å"£∞II
QÆ=∞<åQÆ=∞<Õ+µ¨ ÖÏOyH© ™ê
`«#∞Ü«∂^ÀºQÆ Ñ¶Ö¨ Ïx ‰õΩO_»b I
=Úk`å ‰õΩÅHÍ=∞^èÕ#∞ˆ~ëê
Éè[í `åO HÍOH˜` ∆ « HõÅÊ=Å¡s II
P^è•~°ã` ÷≤ « â◊HaÎ̃ O^Œ∞ xÅÜ«∂O h"å~° â◊¥HÀÑ¨=∂O
x`åº#O^Œ=∞~¸O QÆÅ`«Ê~° ã¨∞^è•=Ô~ó¬Â „Ñ¨É’^ä„Œ Ñ¨^ó·≥ I
ã≤HÍÎfi+¨\ò ã¨~ã° ~‘ ∞° Ç¨}˜ qkä=`ü HÀ^ŒO_»=∞^èÀºk`åO
^è•ºÜÕ∞`ü ÉèÏã¨fi~° |O^èŒ∞ r=~°∞z~åO ãÖq#‡~¸O ^Õ=`å"£∞ I
Ç¨Ï$`«ÊOˆH~°∞Ç¨ÏÉèÏ#∞ aO|xÅÜ«∂O q^Œ∞ºÅ¡`å=∞`«û~åO
ÉÏÖÏ~å¯~°∞} `Õ[™ê ÉèQí =Æ fO x~°ƒ` ù û« Ü«∞OfO`«=∞ó I
<å^•YºOÑ¨^=Œ ∞~°÷ K«O„^Œ‰Ωõ \˜ÅO ãÖq#‡Ü«∞O âßâ◊fi`«O
Ü«∂Of=∞Hõ∆~° ~°∂Ñ≤}©O q=∞Å nè~ü ^è•ºÜÕ∞`ü qÉèí∞O`Õ[™ê"£∞
ÉèÏÖË Ñ¨Ó~°x‚ âßÑü „Ñü[\ÏO hÇ¨~°Ç¨ ~°ufiëê
ã≤OK«Of=∞=∞$`Õ# ^Õ==∞q∞`Õ <å#O^ŒÜ∞« OfO `«#∞"£∞
=~å‚<åO[#hO `«nÜ«∞=Ñ¨Ùëê ãÖ„áêÑ¨º qâ◊fiO ã≤` ÷ åO
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 685
â’¡II ^è•ºÜÕ∞`ü ã¨=∞ºQÆ<å ‰õΩÖË# =∞#™ê ãÖq#‡~¸ =∞OaHÍ"£∞II

=¸ÖËÉèÏÖË Ç¨Ï$kK«qÅã¨`ü =~°‚~°∂áêã¨q„f
Ñ‘<À`«∞OÎ QÆã#Î̈ Éè~í ° Åã¨#‡^èºŒ ^Õâß =∞¿ÇÏj I
K«„Hˆ K«„Hˆ QÆe`«ã∞¨ ^èÜ Œ ∂« ã≤HQÎõ Í„`å „Ñ¨HÍ=∞O
^Œ^•º^•^•º „tÜ«∞=∞qHõÖÏO "åOQÆ‡~¸^Õ=`å=ó II
‰õΩO_»eh ã¨∞u
Î
â’¡II x[Éèí=# x"å™ê ^Œ∞K«Û~°Of qÖÏÃã·ó
Ñ¨kÑä k¨ ä Hõ=∞ÖÏ<åO Kå~°∞Ç¨ãÖ q^è•Ü«∞ I
`«~∞° } `«~} ° HÍOuó ‰õΩO_»b ^Õ=`å™ê
t=ã¨^#Œ ã¨∞^è•aèsÑÌ Ü¨ ∞Õ ^•`«‡`Õ[ó II
P^è•~°|O^èŒ „Ñ¨=ÚY „H˜Ü∂« aèó
ã¨=Úu÷`å ‰õΩO_»eh ã¨∞^è•aèó I
„u^è•=∞ c[O t==∞~°ÛÜ«∞Of
t"åOQÆ<å =ó t==∂`«<À`«∞ II
ã≤O^è∂Œ ~°ÑÓ¨ [ xÉèqí ∞O^Œ∞ HõàÏ=`«Oã¨
=∂#O^Œ Ñ¨Ó~°‚ #Ü«∞#„`«Ü∞« â’aè=„Hõ"Î ∞£ I
PÑ‘#`«∞OQÆ ‰õΩK«#„=∞ =∞#OQÆÒ« „`«O
â◊OÉè’ó Hõà„◊ `«=∞q∞`åO „tÜ«∞=∂`«<À`«∞ II
#Ü«∞#Hõ=∞Öˇ· sÌ~Ô …Â ~°ÅOHõ$`« kOQÆ∞‡YO
q#`«=∞~°∞`åO HÀ\©~å„ÔQÂx~üÑ¶¨∞$+¨ìÑ¨^•O|∞["£∞ I
`«~∞° } KåO„^ŒO a„Éè^í £ Ñ¶∞¨ @ãÎ̈#=∞O_»ÅO
ã¨∞Êù~`
° ∞« Ç¨Ï$^ŒÜ∞Õ |O^è∂Œ HÍÉèOí Hõà„◊ `«=Ú=∂Ñ¨`óÕ II
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
686 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II =Ô~~‚Â ~° =‚° +¨_£ kâß~°qHõÖÏ K«‰Ω∆õ ifiÉèHÔí óÎÂ „Hõ=∂
^•^≥ºÂ ó ™êkaè~å=$`å<£ HõÇ∆ Ï¨ Ü«Ú`≥ó· +¨\K ò „« Hõ=∞^è•ºx=∂<£
_®H˜<åºkaè~å„t`å# Ñïz`å<£ „|Ç¨‡kaè~ˆ =Ì `≥·
iƒùO^•<å Ñ¨~^° =Õ `å „u[QÆ`åO z`ÕÎ q^è` Œ åÎO=Ú^•"£∞ II
P^è•~å`ü QÆ∞}=$`«Î â’aè`` « #« ∞O eOQÆ„`«Ü∞« O ã¨`fi« ~°O
aèO^ŒOfO Hõ=∞ÖÏx z#‡Ü«∞Ñ¶∞¨ <å#O^Œ „Ñ¨KÀ^èÀ`«~Î å"£∞I
ãÖ‰õΩ∆ |ú ^è$Œ ==∞O_»ÖÏ=∞$`« Hõ~„° Ñ¨ãº¨ O^Œ =∂<å=∞$`«
„™È`«ó HõO^Œe`å =∞=∞O^Œ `«_` ç åHÍ~åOt"åO ÉèÏ=ÜÕ∞`üII
P#O^Œ=∞øo=∞xâ◊O â◊$u=∞øo=∞$QÆº –
=∞ˆ~Oú ^Œ∞ Éè∂í +¨} =∞kè+` ª≤ « ã¨~fi° Ö’Hõ"∞£ I
ÉèHí ÍÎiÎ ÉèOí [#Ñ¨~O° Ñ¨^gŒ ∞â◊fi~°ãº¨
^Œ^•ºK«∞ÛùÉÏè x xÜ«∞`«O =Ñ¨Ù~°OaHÍÜ«∂ó II
=∞OAã≤Ol`«=∞Or~°O "å=∞=∞~°O÷ =∞¿ÇÏt`«∞ó I
P„â◊Ü∂« q∞ QÆ[#∂‡ÅO Ü«∞#∂‡ÅO =K«™ê=∞Ñ≤ II
ã¨∂Ö÷ OË „^Œ hÅ~°∞z~°O ‰õΩK« ÉèÏ~°#„=∞O
ÉèÏã¨º`ü ã¨∞Éèí∂+¨}QÆ}ÿ̌ó „Ñ¨qÉèíHõÎ â’Éèí"£∞ I
qâ‹fiÂ Hõ=¸Å =∞xâ◊O â◊$u=∞øo =∞$QÆº –
=∞~°O÷ =∞¿ÇÏt`«∞ ~°YO_ç`« =∂„â◊Ü∂« =∞ó II
kHÍ¯ÖÏk q=i˚`Õ Ñ¨~t° "Õ K≥` · #« º=∂„`å`«‡Hˆ
â◊¥<Õº HÍ~°} ÑÖK«Hãõ º¨ qÅÜ«∞O h`Õ x~åÅO|<Õ I
P`å‡#O qx"Õâº◊ xâ◊ÛÅkèÜ∂« xs¡# ã¨~ˆ fiO„kÜ≥∂
Ü≥∂wÜ≥∂QÆÑÅ¨¶ O „Ñ¨Ü∂« u ã¨∞ÅÉèOí x`Àºk`«O x„+≤¯Ü«∞"£∞II

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
âß~°^•uÅHõ`«O„`«O 687
Q„ OÆ ^èHŒ $õ `ü ÑïK«Ü∞« O
â’¡II =∞Ç¨|ÖÏÜ«∞ „Ñ¨}`À-ã≤‡ `«ÃãÂ‡
ãÖqÅ¡`åeOQÆ# j`«ÖÏÜ«∞ I
ÜÕ∞<å-iÊ`«O =ÚHÎ̃ÑÅ¨¶ O qÑ¨Hfiõ
=∂=∂flÜ«∞ âßMÏaè ~°∞áê„t`ÕÉºíè ó II
`«™ê‡^ŒÉ∂íè ^ŒdÅ ^ÕtHõ "å~°}OË „^Œó
+¨@¯~°‡™êQÆ~° qÇ¨~°q<À^ŒjÅó I
Ü«∞ã¨º„uÖ’Hõ q`«Ò« q[Ü«∂aè^•è #
=∂Kå~°º ÑÖ_ç`« Wu „Ñ¨^Ü Œä ∞« Ou ãÖ`«ó II
`«#flO^Œ<À ^ÕtHõ ^ÕtHÀ-Éè∂í
„pÛùHõ$+¨‚ W`«ºÉèí∞ºk`« „Ñ¨ÉèÏ=ó I
Ü«∞`åÊ^ŒHÍ~°∞}º ã¨∞^è•aè¿+HÍ
Å¡H‡∆© OÑ¨~å=∞ â◊√fl=`Õ Hõ$`å~å÷ó II
PKå~°º q^•ºqÉèí=ã¨º`«ã¨º
*Ï`«ó „Ñ¨É’è ~°H¡ ‡∆õ } ^ÕtHˆ O„^Œó I
q^•ºã¨fiâıëêã¨∞ HõàÏã¨∞ ã¨~åfi
ã¨fiÑ≤ „Ñ¨^•ä O Ü≥∂=∞Ç¨ÏfO „Ñ¨¿Ñ^Õ II
Q„ OÆ ^èŒ ÑïK«Ü∞« O
â’¡II P^•Ü«∞ ™ê~°=∞dÅO xdÖÏQÆ "Õ∞Éèºí ó
Nâß~°^• uÅHõ<å=∞ K«HÍ~° `«O„`«"∞£ I
„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
688 âß~°^•uÅHõ`«O„`«O
â’¡II „áê[˝ó ã¨ U+¨ Ñ¨@Öˇi· Ç¨Ï `«`fiÎ« ãÖMÂ̌ºó
„Ñ‘u „Ñ¨^•è #q^èÜ Œ ∞Õ q^Œ∞ëêOz~åÜ«∞ II
J<å^ŒºO`å`ü â◊OÉè’~°fiÑ¨Ù+≤ Hõe`åˆ~#÷ =Ñ¨Ùëê
[QÆ„^Œ∂ÑÖ â◊âfi◊ `ü ã¨$[u =∞Ç¨ÏhÜ«∂=∞Ñ≤ y~°"∞£ I
ã¨^~Œ å÷ â◊ÉÏÌ~÷° ãÎ̈#Éè~í #° `å â◊OHõ~=° ^è∂Œ
~°ƒ"ù `
Õ ü Éè∂í `≥ºÂ Éè∂í Ü«∂^Œƒ=ù [x`« ^Œ∞óM∫Ñ¶∞¨ â◊=∞h"£∞ II
ã¨∞Y^•^•`«$ã¨∞ÉèQí Í â◊OHõ~å~°÷ â◊si}© I
„QÆO^èÑŒ Ù¨ ëÈÊÑ¨Ç¨ ~ˆ } „Ñ‘`å#ó áê~°fif ã¨^• II
ÑÖK«qOâ◊ó Ñ¨@Åó ã¨=∂ÑÎ̈ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

689
Lz`«O *Ï˝#^ŒH˜∆} Lz`«O

''HÍj‡~ü ã≤sãπ PÑ¶π >ˇH±û\òû JO_£ ãì̈_ôãπ——
(KSTS) 1911 #∞O_ç 1963 =~°‰Ωõ HÍj‡~ü =∞Ç¨~åA P^èfiŒ ~°ºOÖ’
J<ÕHõ J^Œ∞ƒù`« „QÆO^è•Å∞ ãÖã¨¯ $`« ÉèÏ+¨Ö’ „Ñ¨K∞« iOKå~°∞. J=hfl
Ñ≤._ç.Ü«∞Ñ¶π Ö’ ãÖÑ¨`‰ü Ωõ =∂~ü ¿ãHõiOzÜ«Ú<åfl~°∞. P ã≤sãπ <≥O|~°∞¡
WÖÏ „Hõ=∞ ãÖYºÖ’ =Ú„kOK«|_®¤~Ú. l*Ï˝ã∞¨ =ÙÅ J^èºŒ Ü«∞#=Ú
H˘~°‰Ωõ Wq Lz`«=ÚQÍ W=fi|_»∞#∞. HÍ=Åã≤#"å~°∞ D „HÕ^Œ
J„_»ã∞¨ Ö’ ãÖ„Ñ¨kOK«O_ç.
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü, Sampath 2016 @ yahoo.com
1. t=ã¨∂„`« q=∞i≈x – 1911
2. ã¨ÊO^ŒHÍiHõ (HõÅ@ ¡ ) – 1914
3. „Ñ¨`«ºaè*Ï˝ Ç¨Ï$^ŒÜ«∞O
4. t=ã¨∂„`« "åiÎHOõ
5. ÉèÏã¨¯~°∞x =$uÎ – 1916
6. ã¨ÊO^ŒHÍiHõ q=$u ~å=∞HõO~î° – 1913
7. Ñ¨~=° ∂~°™÷ ê~° – 1916
8. q*Ï˝#Éè̌~· =° O H“=Ún"åºYº – 1918
9. q*Ï˝#Éè̌~· =° O H“=Ún"åºYº – 1916
10. ãÎ̈=zO`å=∞}˜ – 1918
12. HÍ=∞HõàÏ qÖÏãÖ – 1918
13. +¨\ò „uOâ◊`ü `«`Î« fi ãÖ^ÀÇ¨Ï=Ú – 1918
14. ÉèÏ"ÀÑ¨Ç¨ ~°O J#∞`«~Î „° Ñ¨HÍtHõ – 1918
15. Ñ¨~å„Ñ¨"tÕ Hõ – 1918
16. ã¨ÊO^ŒãO¨ ^ÀÇ¨ÏO – 1917
17. `«O„`«™ê~°O – 1818
690
18. Ñ¨~å„uOtHõ – 1918

19. [#‡=∞~°} qKå~°O – 1918
20. J=∞~“Ñ¶∞¨ âßã¨#O – 1918
21. =∞Ç¨#Ü«∞„Ñ¨HÍâ◊ – 1918
22. Dâ◊fi~°„Ñ¨`º« aè*Ï˝ q=∞i≈x I – 1918
23. `«O„`åÖ’HõO I – 1918
24. `«O„`«=@^è•xHõ – 1918
25. D <≥O|~°∞ =Ú„kOK«|_»Ö^Ë ∞Œ
26. ÅÖËâ¡ fi◊ s "åHÍºx
27. =Ú„kOK«ÖË^Œ∞
28. `«O„`åÖ’HõO – 2 – 1921
29. `«O„`åÖ’HõO – 6 – 1921
30. `«O„`åÖ’HõO – 3 – 1921
31. ã¨fiK«ÛùO^Œ `«O„`«O – I – 1921
32. =∂eh q[Ü≥∂`«~Î ° "åiÎHOõ – 1921
33. Dâ◊fi~° „Ñ¨`º« aè*Ï˝ q=∞i≈x – 2 – 1921
34. ã≤k„ú `«~Ú – 1921
35. `«O„`åÖ’HõO – 4 – 1922
37. =∂eh q[Ü«∞ `«O„`«O – 1922
38. ã¨fiK«ÛOù ^Œ `«O„`«O – 2 – 1922
39. "å`«∂Å <å^èŒ ã¨∂„`å}˜ – 1923
40. ^Õâ’Ñ¨^âÕ O◊ – #~°‡=∂Å By ˆH∆"Õ∞O„^Œ∞_»∞
41. `«O„`åÖ’HõO – 7 – 1924
42. ã¨ÊO^Œx~°Ü ‚ ∞« O – 1925 By Hˆ =∆ ∞~åA
43. t=ã¨∂„`«"åiÎHOõ – 1925 By =~°^~Œ åA
691
44. ã¨fiK«ÛOù ^Œ `«O„`«O – 3 – 1926

45. #ˆ~â◊fi~° Ñ¨sHõ∆ – 1926
46. <Õ„`«Ò« „`«O – 1 – 1926
47. `«O„`åÖ’HõO – 8 – 1926
48. ã¨fiK«ÛOù ^Œ `«O„`«O – 4 – 1927
49. Ö∫QÍH˜∆ QÆ$Ç¨Ïºã¨∂„`«O – 1928
50. N=∞$ˆQO„^Œ `«O„`«O – 1930
51. ã¨fiK«ÛOù ^ŒÒ« „`«O – 5 – 1930
52. `«O„`åÖ’HõO – 10 – 1933
53. ã¨fiK«ÛOù ^Œ `«O„`«O – 5 (a) – 1933
54. t=^Œ$+≤ì – 1934
55. Ö∫QÍH˜∆ QÆ$Ç¨Ïºã¨∂„`« ÉèÏ+¨ºO – 1934 ^Õ=áêÅ q~°z`«O
56. ã¨fiK«ÛOù ^Œ `«O„`«O – 6 – 1935
57. `«O„`åÖ’HõO – 11 – 1936
58. `«O„`åÖ’HõO – 12 – 1938
59. `«O„`åÖ’HõO – 9 – 1938
60. Dâ◊fi~° „Ñ¨`º« aè*Ï˝ q=$u q=∞i≈x – 1 – 1938
61. <Õ„`« `«O„`«O – 2 – 1939
62. Dâ◊fi~° „Ñ¨`º« aè*Ï˝ q=$u q=∞i≈x – 2 – 1941
63. ^Õg<å=∞ qÖÏãÖ
64. ÉèíQÆ=næ`« ! ~å=∞HõO~î° "åºYº
65. Dâ◊fi~° „Ñ¨`º« aè*Ï˝ q=$u q=∞i≈x – 3 – 1943
66. "å=∞ˆHâ◊fi~° `«O„`«O – 1945
67. Ñ¶∞¨ @Hõ~Ê° ~°O – Jaè#=QÆ∞ÑÎ̈ "åºYº
68. Ñ¨~å„uOtHÍÅÑ¶Ú¨ =$uÎ – 1947
692
69. Ñ¨~å„uOtHÍ q=$u – 1947

70. L_®¤=∞ˆ~â◊fi~° `«O„`«O – 1947
71. „Ñ¨K«∞iOK«ÖË^Œ∞
72. „áê™ê^Œ=∞O_»#O – 1947
73. Hõ~‡° HÍO_»„Hõ=∂=o – 1947
74. Ñ¨~å„uOtHÍ`å`«Ê~°ºO – 1947
75. Ö’Hõ„Ñ¨HÍâ◊ – 1947
76. É’^èŒÑÖK« ^ŒtHõ
77. Ñ¨~=° ∂~°÷ K«~Û° – 1947
78. n"å<Õ _≥·s
79. =Å¡Éèí^Õ=Ùx tâ◊√áêÅ =^èŒ "åºMÏº, q=∞~°≈
80,81. „Ñ¨K«∞iOK«ÖË^Œ∞.
82. `åsMË – Ç¨Ïã¨<£ – 1 (˛)
83. „Ñ¨K«∞iOK«ÖË^Œ∞
84. HõÖÏq∞™êkH© (˛)
85. „Ñ¨K«∞iOK«ÖË^Œ∞.
86. `åsMË Ç¨Ïã¨<£ 2 (˛)
87. ÑÖK«ãqÎ̈ =∂Å – 3 ã¨HÅõ [#hãÎ̈=O
88. k PÑ¶π HÍj‡~ü (˛)
89. Ç¨ÏiÇ¨Ï~°™ÈÎ„`«O – "åã¨∞^Õ=
90. ÑÖK«ãqÎ̈ =∂Å 1 – 2 ÅÑ¶Ú¨ ãÎ̈=O, K«~åÛãÎ̈=O 1963

t"å~°Ê}=∞ã¨∞Î

Sarada Tilaka Tantram Ok PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sarada Tilaka Tantram Ok PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

âß~°^• uÅHõõ `«O„`«O

18. Ç¨Ï$`«g~°º 6549. Ñ‘_`ç « ^À+¨=Ú

<åaè Ñ „ = ¨ ∂}=Ú 106 "≥·+¨‚= `«`«Îﬁ=ÚÅ∞ 147

ã¨=∞ãÎ̈ [#h <åºã¨O 184 J^ä•+¨= ì ∞ó Ñ¨@Åó

NÑ¨^Œ `«ﬁi`å Ü«∞O„`= « Ú 281 =∞<ÀÉè" í å`«‡Hõ Ü«∞O„`=« Ú 343

H˜s@ =∞O„`=« Ú 427 ÅH∆Í‡ºk =∞O„`= « ÚÅ∞ 490

K«O_Õâ^◊ •è º#=Ú 517 Hˆ `„∆ á« êÅ |e=∞O„`= « Ú 557

J^äŒ ^•ﬁqOâ◊ó Ñ¨@Åó Éè∂í `«Ñ∞¨¶ ﬂ Ü«∞O„`=« Ú 664

''ã¨OÑ¨`«¯s—— `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#=Ú#O^Œ∞

43. *Ï˝#=∂Å 68. <å~°^ŒÑ¨OK«~å„`«O

93. ÉèÏ=∞Ç¨Ïó 116. Ü≥∂yhÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O

140. "≥·â◊OáêÜ«∞# ã¨OÇ≤Ï`« 157. ™ê~°ã¨ﬁ`« =∞`«O

J=Ü«∞==ÚÅO^Œ∞ LOK«∞@#∞, J#QÍ P JHõ~∆ =° Ú P JOQÆ=Ú#O^Œ∞Oz

NK«„Hõ Pq~åƒù=O. WO^Œ∞ Ñ¨OK«=∞Ç¨Éè∂í `«=ÚÅ∞. Ñ¨OKåâ◊`ü =~°=‚ ÚÅ∞

D q^èOŒ QÍ „uÑ¨Ù~å+¨\ò ‰õÄ@OÖ’ =∞^èºŒ c[=ÚÜ≥ÚHõ¯ L^•ú~} °

DHÍ~°=Ú† K«O„^ŒHàõ Ï=`«Oã¨ ´ J#∞™êﬁ~°=Ú† W=hﬂ HõÅã≤ ''„Ç‘ÏO——

ã¨OÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – ã¨<å`«#∞_≥#· t=Ù_»∞, x~°∞}æ

J#∞K«∞<åﬂ~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ ˆH=ÅO JYO_» ™ÈÊù\Ï`«‡Hõ â◊|Ì=Ú<Õ

^Õ=`«Å∞ `≥[· ã¨âs◊ ~°∞Å∞, "åi ^ÕÇÏ¨ =Ú ã¨QÉÆ Ïè QÆ=Ú `Õ[ã¨∞û`À#∂,

<å_ô~âÌ° ◊ q^Œ∞™êÎã∞¨ =ÚMÏºã≤„Î ã¨ó „Ñ¨Hi© `

~Ô O_»∂ â◊s~° ^è~Œ ‡° =ÚÅ∞, "≥Ú`«OÎ D P~°∂ +¨_∂» ~°∞‡Å∞ J#|_»∞#∞.

*Ï˝#~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# D ‰õΩO_»eh â◊HÎ˜ kﬁQÆ∞}©H$õ `«"∞≥ #ÿ Ñ¨Ù_»∞ J#QÍ

Ü«∞O„`«O+¨_∞» }æ `˜ O« â◊Hˆ óÎ +¨_^» •è ~å#r[#`ü I

2. HÍj‡Ô~H· Í„=∞ HÍOp =∞ÅÜ«∞ y~°"H·≥ Í~°HOõ ^è∂Œ `«^gÕ

QÍÜ«∞„fO ^ŒH} ∆˜ Ï=¸ˆ~óÎ QÍÜ«∞„fO â◊OÉè∞í Ü≥∂+≤`ó« I

Ç¨ÏÅ∞¡ÅÖ’ HõHÍ~åk =∞HÍ~åO`«=Ú ™œ~°=Ú, Ü«∞HÍ~åk HõH∆ Í~åO`«=Ú

''Dâ◊ﬁ~°Ñ„ `¨ º« aè[˝—— Ü«∞O^Œ∞ WÖÏ ¿Ñ~˘¯#|_ç#k.

+¨ – ã¨ – Ç¨Ï – Hõ∆ <åÅ∞QÆ∞ JHõ~∆ =° ÚÅ HõàÅ◊ ∞ aO^Œ∞=Ù#∞O_ç

ã¨OÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – WÑ¨Ù_»∞ 50 =~°‚=ÚÅ‰õΩ

=∂`«$HõÖ’x =~°É‚ ^Ëè =Œ ÚKÕ ã¨=∞ãÎ̈ =∞O„`«=ÚÅ∂ L^Œƒqù Oz#q.

„QÆO^è•O`«~°=∞Ok@∞¡#ﬂk. ''H©e`À c[=i˚`«ó——

3 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=ÚÖ’ Ç¨ÏO – ã¨ó J<Õ U XHõ¯ JHõ~∆ =° ¸

ã¨OÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – FOHÍ~°=Ú`À ‰õÄ_ç#

ã¨OÑ¨`¯« s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – 26 JHõ~∆ =° ÚÅ =∞O„`«=Ú, 36

â◊`„« `«Ü∞« O Ü«∞`ü ã¨OMÏº xó¿ãﬂÇ¨¿ãÎ ã¨g∞i`åó I

ã¨OÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – =∞O„`« = ÚÅ ^À+¨

=∞`«„`«Ü«∞=Ú#∞ (ã¨Ç¨Ï[O – PQÆO`«∞ – HõO – =∂~¸)

â’¡II [#‡ ã¨OÑ¨`ü qÑ¨`ü̂H∆=∞ „Ñ¨`º« ió ™ê^èHŒ À=^èóŒ I

~åâ◊√ÅÖ’ =~°=‚ ÚÅ∞

WO Ñ¶∞¨ # |∞∂ [ Éèí W QÆ ^èŒ |∞∞ Kè« =

L^•Ç¨Ï~°} :– ''ã¨OÑ¨`ü ‰õΩ=∂~ü—— J<Õ ™ê^è‰Œ Ωõ x ¿Ñ~°∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜

â’¡II =ÚY™È÷ ÅÉèí`Õã≤kúO Hõ~ã° ó÷¨ ã¨ﬁÅÊ r=#ó

`«ºHÍÎa=è ∂<À QÆ∞~°∞+¨µ *Ïu q^•º^è<Œ åkaèó I

P =∞^èºŒ Ö’ #∞#ﬂ ã¨∂„`«=Ú#∞ ^ŒH} ∆˜ =Ú #∞O_ç L`«~Î =° Ú#‰õΩ

=∞~°Å Hõ~°‚ã¨∂„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞QÆ_»∞ÅÜ«∞O^Œ∞ ÃÑ·#, „H˜O^Œ,

â◊¥ÅO – `À~°}O – "Õk

^•xH˜ |Ü«∞@ <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨H¯õ ÖÏ 4 g^è∞Œ Å∞ xi‡OKåe. `«∂~°∞Ê

"å^Œº – â◊OY=ÚÅ∞) =∞OQÆà◊ ^èŒﬁx KÕÜ«ÚK«∞O_»QÍ „ÉÏÇ¨Ï‡}∞Å

‰õΩO_» "Õ^ŒºO`«~°O K≥·= ã¨áê^ŒHõ~°ã¨q∞‡`«O

'bÖÏ=u—Ü«∞O^Œ∞ K«`«∞~°„ã¨‰õΩO_» ˆH∆„`«Ñ¶¨ÅO QÆ∂iÛ JOQÆ∞à◊

ã¨OÑ¨`«¯s `≥Å∞QÆ∞ "åºMÏº#O – K«`«∞~°„ã¨ˆH∆„`«=Ú#∞ 18

JO`«ã÷¨ K«`∞« ~°„ã¨ãº¨ HÀ}Ï~åú~ú° „Ñ¨=∂}`«ó

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ã¨OÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

"Õ∞YÖÏó â◊$}∞ "Õ∞ ^Õq Ç¨Ï™êÎk+¨µ qâı+¨`«ó I

|Ç≤Ï~°Oâ◊^ﬁŒ ÜÕ∞<åëœì Ñ¨„`å}˜ Ñ¨iHõÅÊÜÕ∞`ü II

ã¨O÷ _çÅ ÅHõ}

ed`åfi ãÖkè ãÖ™ê÷x `«„`«ã∂¨ „`å}˜ áê`«Ü∞Õ `ü

„Ñ¨HÍ~°=Ú 8 LÑ¨â’Éè™í ê÷#=Ú ÖË~Ê° _»∞#∞. PÃÑ· Ö’Ñ¨e Ñ¨OHÎ̃Ü∞« O^Œ∞

^•ﬁ~°â’ÉèË Ü«∞^è•Ñ¨Ó~°ﬁ=ÚÑ¨â’Éèí # ^Œ$â◊º`Õ

Wu NÅHõ‡∆ } ^ÕtHˆ O„^Œ q~°z`Õ âß~°^• uÅHõ`O« „`Õ

„|Ç¨Ï‡N "Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ã¨OÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

J^äŒ K«`∞« ~°ó÷ Ñ¨@Åó