UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA KRIMINALISTIKU, KRIMINOLOGIJU I SIGURNOSNE STUDIJE

SARAJEVO

OTKRIVANJE I RAZJAŠNJAVANJE UBISTAVA IZVRŠENIH VATRENIM

ORUŽJEM U FBIH U PERIODU OD 2010.-2018. GODINE

(Istraživački rad)

MODUL: Primijenjena forenzika STUDENTICA: Ibrišević Edina

MENTOR: Prof. dr. Nebojša Bojanić BROJ INDEXA: 205-II-K-19/20

Sarajevo, januar 2020.

SADRŽAJ

UVOD...........................................................................................................................................................3
1. FORMULACIJA PROBLEMA.......................................................................................................................4
2. PREDMET ISTRAŽIVANJA..........................................................................................................................5
3. CILJEVI ISTRAŽIVANJA..............................................................................................................................5
4. HIPOTETIČKI OKVIR..................................................................................................................................6
5. METODOLOGIJA ISTRAŽIVANJA...............................................................................................................6
6. KRIVIČNOPRAVNO ODREĐENJE UBISTVA................................................................................................7
7. KLASIFIKACIJA UBISTVA...........................................................................................................................7
8. KARAKTERISTIKE UBISTVA.......................................................................................................................9
9. VATRENO ORUŽJE I TRAGOVI VATRENOG ORUŽJA..................................................................................9
9.1. Podjela vatrenog oružja..................................................................................................................10
9.2. Tragovi vatrenog oružja..................................................................................................................10
9.3. Tragovi nastali upotrebom vatrenog oružja....................................................................................10
10. KRIMINALISTIČKI ASPEKTI OTKRIVANJA I RAZJAŠNJAVANJA UBISTAVA IZVRŠENIH VATRENIM
ORUŽJEM...................................................................................................................................................11
10.1. Načini saznanja za krivično djelo ubistva......................................................................................11
10.2. Mjere prve intervencije................................................................................................................12
10.3. Dokazne radnje.............................................................................................................................12
11. SPECIFIČNOSTI OTKRIVANJA I RAZJAŠNJAVANJA UBISTAVA IZVRŠENIH VATRENIM ORUŽJEM U FBIH U
PERIODU OD 2010.-2018. GODINE............................................................................................................12
11.1. Statistički podaci ubistava vatrenim oružjem na području FBiH (2010.-2018.).............................13
11.2. Raspored i broj ubistava u odnosu na sredstva izvršenja.............................................................13
ZAKLJUČAK................................................................................................................................................14
LITERATURA...............................................................................................................................................15
UVOD

Ubistvo je protivpravno lišenje života čovjeka i jedno od najtežih krivičnih djela koje uzima
značajan udio u ukupnom kriminalitetu i koje najviše uzbuđuje javnost. Rasvjetljavanje i
nerasvjetljavanje krivičnog djela ubistva za mnoge predstavlja mjerilo vrijednosti radnika organa
unutrašnjih poslova što je razlog više da se razjašnjavanju ovih slučajeva priđe ozbiljno i
savjesno. Razvojem društva, podizala se i svijest o posljedicama ubistva. Danas, najveći broj
ubistava vrši se upotrebom savremenog vatrenog oružja.

Ovaj istraživački rad će biti usmjeren na izučavanje ubistava izvršenih vatrenim oružjem u
Federaciji Bosne i Hercegovine u periodu od 2010. do 2018. godine. Imajući u vidu veliki broj
ubistava izvršenih vatrenim oružjem u FBiH, neophodan je poseban pristup, kako sa
kriminalističkog, tako i sa forenzičkog aspekta zbog specifičnosti tragova. U okviru rada će biti
izloženi ciljevi i svrha istraživanja, određen predmet i problem, na osnovu navedenog
postavljene hipoteze, kao i utvrđena metodologija. Osim toga, biće izvršeno posmatranje pojave i
prikupljanje podataka, te će isti biti obrađeni, prodiskutovani i na kraju će biti iznijet zaključak.
1. FORMULACIJA PROBLEMA

Krivična djela protiv života i tijela predstavljaju globalni problem s kojim se susreću sve zemlje,
gdje se kao žrtve javljaju osobe svih starosnih dobi i polova. U Bosni i Hercegovini, konkretno u
Federaciji, u proteklom periodu preduzeto je više aktivnosti u cilju otkrivanja i rasvjetljavanja
krivičnih djela protiv života i tijela. Međutim, i pored toga, taj broj je iznimno visok, a među
najzastupljenijim su krivična djela ubistva. Kako bi ostvarili svoj cilj, izvršioci ubistava koriste
raznovrsna sredstva i metode, gdje se najčešće služe vatrenim oružjem koje žrtvama ostavlja
minimalne šanse da prežive.

Pravo na život je jedno od osnovnih prava koje je zagarantovano svim građanima i nadležni
organi su dužni da preduzmu sve aktivnosti kako bi spriječili kršenje tog prava. Najbolji rezultati
u rješavanju ovog problema se vide u preventivnom djelovanju, gdje se pored svakodnevnih
aktivnosti podrazumijeva sprovođenje mjera tajnog nadzora, otkrivanje organizovanih
kriminalnih grupa, suzbijanje nedozvoljenog držanja oružja, kao i međunarodna saradnja.
Međutim, ne smijemo zaboraviti ni represivno djelovanje u smislu rasvjetljavanja krivičnih djela
kako bi se izvršiocima izrekle odgovarajuće sankcije.

U Krivičnom zakonu Federacije Bosne i Hercegovine (KZ FBiH) predviđen je osnovni oblik
krivičnog djela ubistva, kao i kvalifikovani i privilegovani oblik. Za sve oblike je predviđena
kazna zatvora u različitom vremenskom trajanju.

Istraživanje problema ubistva izvršenog vatrenim oružjem ima dvojaku ulogu. S jedne strane,
značaj se ogleda u tome što će se nastojati doprinijeti rasvjetljavanju ubistava kako bi se izvršioci
kaznili. A s druge strane, osim sankcionisanja u svrhe resocijalizacije, treba da se postigne i
psihološki uticaj na druge potencijalne izvršioce kako bi im se stavilo do znanja da će, ukoliko
izvrše krivično djelo, biti otkriveni i pravno sankcionicani. Dakle, riječ je o prevenciji kroz
represiju.
2. PREDMET ISTRAŽIVANJA

Predmet istraživanja ima teorijski i empirijski dio.

Teorijskim dijelom obuhvaćeno je krivičnopravno određenje ubistva: pojam, klasifikacije i

karakteristike ubistava, pojam vatrenog oružja i tragovi koji nastaju njegovom upotrebom, te na
kraju otkrivanje i razjašnjavanje ubistava izvršenih vatrenim oružjem.

Empirijski dio istraživanja obuhvata istraživanje ubistava u Federaciji BiH u periodu od 2010.-
2018. godine, tačnije broj ubistava, sredstva izvršenja, vrijeme i mjesto izvršenja, karakteristike
izvršilaca i žrtve, broj krivičnih djela ubistva po poznatom i NN izvršiocu, kao i broj
rasvijetljenih i nerasvijetljenih ubistava za navedeni period.

3. CILJEVI ISTRAŽIVANJA

Ciljevi istraživanja će imati dihotoman karakter. U okviru toga, imat će naučni cilj s jedne, te
društveni cilj s druge strane.

Naučni cilj se odnosi na proširivanje saznanja o karakteristikama ubistava izvršenih upotrebom

vatrenog oružja.

S druge strane, društveni cilj je da se doprinese kriminalističkoj praksi otkrivanja i

rasvjetljavanja ubistava izvršenih upotrebnom vatrenog oružja na području FBiH.
4. HIPOTETIČKI OKVIR

Generalna hipoteza

Prilikom otkrivanja i razjašnjavanja ubistava izvršenih vatrenim oružjem u obzir je potrebno

uzeti karakteristike mjesta izvršenja, sredstva i način izvršenja, žrtve i počinioce.

Posebna hipoteza 1:

U slučajevima ubistva izvršenog vatrenim oružjem uviđaj i rekonstrukcija se sprovode kako bi se

došlo do materijalnih tragova i predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz.

Posebna hipoteza 2:

Primjena balističkih vještačenja je neophodna kod ubistava vatrenim oružjem zato što ona
podrazumijevaju specifično sredstvo i način izvršenja.

Posebna hipoteza 3:

Neophodan segment razjašnjavanja svakog ubistva vatrenim oružjem predstavlja tjelesni pregled
i sudskomedicinska obdukcija.

5. METODOLOGIJA ISTRAŽIVANJA

Svi prikupljeni podaci, kao i planirana metodologija rada su usmjereni na potvrđivanje kako
glavne, tako i posebnih hipoteza. Osnovne metode koje su korištene u ovom radu su različitog
karaktera. U nekim slučajevima problem je razmatran teorijski, a u drugim slučajevima se
baziralo isključivo na sprovođenje istraživanja po naznačenom problemu i analizom prikupljenih
podataka. Teorijski dio obuhvata primjenu metode analize sadržaja, deskriptivnu metodu, dok se
u cilju utvrđivanja sličnosti i razlika koristi komparativni metod. U empirijskom dijelu, za
prikupljanje podataka je korišten metod dokumentacione analize. Dobijeni podaci su obrađeni
primjenom statističke metode.
6. KRIVIČNOPRAVNO ODREĐENJE UBISTVA

Lišenje života može biti izvršeno različitim sredstvima i na različite načine. To znači da radnja
izvršenja može biti svaka ona radnja koja je podobna da prouzrokuje smrt drugog lica. Osim
radnje činjenja, to može biti i radnja nječinjenja (nepravo krivično djelo nečinjenja) [ CITATION
Sto08 \l 5146 ].

Najekstremniji oblik nasilja, za koji se propisuju i najteže kazne u svim krivičnopravnim

sistemima savremenih država, jeste lišenje života. Ako bismo analizirali sve moguće posljedice
svih krivičnih djela iz nekog krivičnog zakona, utvrdili bismo da su sve osim smrti manje ili više
uklonjive, odnosno nadoknadive [ CITATION Rak07 \l 5146 ].

7. KLASIFIKACIJA UBISTVA

Klasifikacija krivičnog djela ubistva može se izvršiti na više načina. U krivičnopravnom smislu,
osim podjele na osnovni, kvalifikovani i privilegovani oblik, javlja se podjela na krivična djela
izvršena radnjom činjenja (facere) i radnjom nečinjenja (non facere.[ CITATION Sto08 \l 5146 ].

Sa kriminalističkog aspekta, ubistva se mogu podijeliti u zavisnosti od sredstva izvršenja. Prema

tome postoje ubistva izvršena psihičkim sredstvima i fizičkim sredstvima [ CITATION Gol98 \l 5146
].

Pod ubistvima izvršenim psihičkim sredstvima podrazumijevaju se ubistva kod kojih je radnja
izvršenja usmjerena na izazivanje straha i emotivnog bola kod nekog lica, usljed čega se kao
posljedica javila smrt tog lica.

Ubistva se najčešće vrše fizičkim sredstvima. To je svako ono sredstvo koje je podobno da
prouzrokuje smrt drugog lica. Sredstva izvršenja se dijele u četiri grupe i to:

 Oružje koje može biti vatreno i hladno;

 Oruđe koje obuhvata razne vrste alata (sjekira, čekić, testere...);
  Fizička sila podrazumijeva daavljenje, gušenje, udaranje, bacanje sa visine;
 Ostala sredstva su ona sredstva koja su pogodna za lišenje života kao što je vozilo
(udaranje i gaženje), kanap za vješanje, otrov, upotreba električne energije i sl. [ CITATION
Iva13 \l 5146 ].

U kriminalističkom smislu ubistva se također mogu podijeliti na profesionalno izvršena i

neprofesionalno izvršena. Ivanović navodi sljedeće fenomenološke karakteristike koje najčešće
prate profesionalna ubistva [ CITATION Iva13 \l 5146 ]:

 Visok stepen organizovanosti;

 Ubistvo vrši više učesnika uz prethodno obezbijeđenu logistiku;
 Djelo se vrši radi ostvarenja nekih ciljeva uz prethodno planiranje;
 Ubistvo se izvršava od strane učinilaca koji to vrše uz određenu naknadu;
 Žrtva je neko istaknuto lice, bilo da se radi o licu iz kriminalnog miljea ili je pripadnik
nekog državnog organa;
 Ubistvo se vrši uz posebne mjere opreza, određene vještine i obučenosti izvršilaca, kao i
uz nabavku raznih vrsta pouzdanog oružja;
 Sakrivanje i uništavanje tragova i predmeta kao što su ukradena prevozna sredstva
(skupocijeni automobili, jednokratni mobilni telefoni i sl.

Sva ostala ubistva kod kojih se ne javljaju navedene karakteristike svrstavaju se u

neprofesionalna ubistva.

8. KARAKTERISTIKE UBISTVA

Ubistvo je moguće izvršiti na mnogobrojne načine i korištenjem raznovrsnih sredstava. Često se

javljaju situacije kada izvršilac (jedan ili više njih) kombinuje različite načine i sredstva u cilju
izvršenja ubistva. Međutim, sredstva i način nemaju značaj za pojam ubistva, ali su od značaja
kod pravne kvalifikacije navedenog krivičnog djela, tačnije način i sredstva mogu ukazivati na
postojanje privilegovanih ili kvalifikovanih činjenica koje ovo djelo u pravnom smislu mogu
učiniti lakšim ili težim [ CITATION Gol98 \l 5146 ].

U pogledu izvršioca i žrtve ubistva, mogu se javiti osobe svih starosnih dobi i oba pola. U znatno
većem broju kao izvršioci se javljaju muškarci, mlađe starosne dobi, nižeg obrazovnog nivoa,
čija inteligencija je ispod prosječne [ CITATION Rak07 \l 5146 ].

Čukić i Šoć u svom istraživanju koje je provedeno u periodu od oktobra 1992. godine do
septembra 1997. godine navode da su žrtve ubistava mlade i produktivne osobe, iz grada, više
muškarci, bez stalnog zaposlenja i da je posebno atipično to što se javlja porast žrtava sa
srednjom i visokom stručnom spremom [ CITATION Čuk97 \l 5146 ].

Karakteristično za sva ubistva je to što je uvijek prisutan neki vid nasilja. S obzirom na veliki
broj načina i sredstava izvršenja ubistva, nijedna metodologija ne može navesti sve pojavne
oblike. Međutim, ovaj rad je usmjeren na istraživanje ubistava kod kojih je izvršilac kao sredstvo
izvršenja koristio vatreno oružje.

9. VATRENO ORUŽJE I TRAGOVI VATRENOG ORUŽJA

Nastanak i razvoj vatrenog oružja može se pratiti od XIII vijeka, kada je i otkriven crni barut,
gdje se nakon toga javljaju neki primarni modeli vatrenog oružja [ CITATION Dra96 \l 5146 ].
Danas, u savremenom i razvijenom svijetu javlja se raznovrsno vatreno oružje čije su
performanse i karakteristike na zavidnom nivou. Upravo je to jedan od razloga zbog kojeg se
vatreno oružje često koristi za izvršenje ubistava, jer dejstvo koje ovo oružje proizvodi žrtvama
ostavlja minimalne šanse da prežive, dok za izvršioce predstavlja pouzdano sredstvo. Također,
velika rasprostranjenost i lahka dostupnost ovog oružja je jedan od faktora zbog kojih se ubistva
vrše istim.

9.1. Podjela vatrenog oružja

Vatreno oružje se može klasifikovati na više načina, na osnovu različitih kriterija. Međutim, sva
vatrena oružja moguće je podijeliti u tri grupe:

 Fabrički izrađeno vatreno oružje;

 Ručno izrađeno i
 Prepravljano vatreno oružje [ CITATION Fra09 \l 5146 ].

9.2. Tragovi vatrenog oružja

Vatreno oružje predstavlja jedan od najznačajnijih tragova za razjašnjavanje krivičnog djela.

Osim što predstavlja sredstvo izvršenja, na njemu se mogu pronaći razni tragovi koji mogu da
ukažu na eventualnog izvršioca krivičnog djela. Prilikom pronalaženja tragova, treba voditi
računa o osnovnim kriminalističkim načelima, prije svega načelu temeljitosti, kao i metodičnosti
i planiranja.

Sa pronađenim oružjem treba posebno pažljivo rukovati iz sigurnosnih razloga. Oružje ne treba
usmjeravati na način da neko zbog slučajnog opaljenja bude povrijeđen. Također, sa istim treba
rukovati na način da ne dođe do uništenja tragova i nikad ne treba ubacivati nikakve predmete u
cijev ili kočnicu obarača.

9.3. Tragovi nastali upotrebom vatrenog oružja

Prilikom opaljenja projektila iz vatrenog oružja, nastaju određeni tragovi. Količina tragova,
njihova rasprostanjenost, oštećenja koja proizvode projektili i ostale katakteristike zavise od više
faktora kao što su: vrsta oružja, municije, barutnog punjenja, vremenski uslovi, konfiguracija
terena i drugo.

U blizini mjesta sa kojeg je pucano, najčešće se mogu pronaći čahure. Na osnovu njih se može
utvrditi vrsta, marka i tip oružja, kalibar oružja, broj ispaljenih metaka, mjesto na kojem se
nalazila osoba u trenutku pucanja i drugo.
Projektili se najčešće pronalaze u tijelu žrtve, kao i okolnim predmetima. Vještačenjem projektila
se također može utvrditi vrsta, marka, tip i kalibar oružja, da li projektil potiče od spornog
vatrenog oružja i slično.

Izvršioci i žrtve se također javljaju kao bitni nosioci tragova i informacija. Prilikom pucanja iz
vatrenog oružja na izvršiocu, njegovim rukama, licu, odjeći i drugim mjestima zadržavaju se
barutne i GSR čestice, dok se kod žrtve ove čestice mogu naći u određenim slučajevima. Osim
toga, vještačenjem povreda na tijelu žrtve nastalih od projektila, mogu se dobiti značajne
informacije za rasvjetljavanje krivičnog djela.

10. KRIMINALISTIČKI ASPEKTI OTKRIVANJA I RAZJAŠNJAVANJA

UBISTAVA IZVRŠENIH VATRENIM ORUŽJEM

10.1. Načini saznanja za krivično djelo ubistva

Jedan od osnovnih problema je kako doći do saznanja o pripremanom ili izvršenom krivičnom
djelu, izvršiocima i drugim okolnostima. S obzirom da se postupkom otkrivanja i razjašnjavanja
krivičnih djela bavi policija, do saznanja se može doći na sljedeće načine:

 Samoincijativnim operativnim radom;

 Putem prijave;
 Putem sredstava javnog informisanja;
 Putem javnog pogovaranja [ CITATION Iva13 \l 5146 ].
10.2. Mjere prve intervencije

Korajlić navodi da je lice mjesta potrebno obezbijediti na način da se označi veća površina
ukoliko postoji dilema u pogledu prostora koji treba osigurati [ CITATION Kor12 \l 5146 ].

Osnovni cilj obezbjeđenja lica mjesta je da se osigura njegova nepromijenjenost do dolaska

ekipe za uviđaj, da se udalje osobe i zabrani prilaz, da se zadrže lica koja su prisutna, te
osumnjičene osobe.

10.3. Dokazne radnje

Kako bi se slučaj iznio sudu i učinilac krivičnog djela kaznio, neophodno je sprovesti dokazne
radnje kojima će se utvrditi tačno činjenično stanje. Te radnje su: uviđaj, vještačenje tragova,
saslušanje svjedoka, ispitivanje osumnjičenih i rekonstrukcija.

11. SPECIFIČNOSTI OTKRIVANJA I RAZJAŠNJAVANJA UBISTAVA

IZVRŠENIH VATRENIM ORUŽJEM U FBIH U PERIODU OD 2010.-2018.
GODINE

U FBiH se javljaju neke specifičnosti otkrivanja i razjašnjavanja ubistava vatrenim oružjem.

Prije svega, nadležne institucije svakodnevno preduzimaju preventivne i represivne mjere u cilju
sprječavanja i suzbijanja ubistava, ali i pored temeljnih mjera i radnji, može se konstatovati da je
broj ubistava relativno velik.

11.1. Statistički podaci ubistava vatrenim oružjem na području FBiH (2010.-

2018.)

Od 40 prijavljenih krivičnih djela ubistva izvršenih vatrenim oružjem u periodu od 1. januara

2010. godine, pa do 31. decembra 2018. godine, rasvijetljeno je 36.
Iako ohrabruje visok stepen rasvijetljenih krivičnih djela ubistva vatrenim oružjem (96,61% u
periodu 2010.-2018.), ono što zabrinjava jeste da je broj ubistava u prvih deset mjeseci 2018.
godine najveći unazad deset godina, odnosno jednak broju ubistava u prethodne dvije godine
zajedno.

Podaci Agencije za statistiku BiH pokazuju da je u BiH u periodu od 2010.-2018. nasilno umrlo
oko 8000 ljudi.

11.2. Raspored i broj ubistava u odnosu na sredstva izvršenja

Kao sredstva izvršenja ubistva javljaju se raznovrsni predmeti gdje se izdvajaju vatreno i hladno
oružje. U periodu od 2010.-2014. godine od ukupno 78 ubistava, više od pola (63,16%) je
izvršeno vatrenim oružjem, dok je u periodu od 2015.-2018. taj broj nešto manji i iznosi 58,82%.
ZAKLJUČAK

Ubistvo je jedan od najvećih problema, ne samo u Bosni i Hercegovini, nego i u svijetu. Svaki
savremeni pravni sistem propisuje najstrožije kazne za ovo krivično djelo. Međutim, i pored
toga, njegov broj je u porastu. Veliki broj domaćih i međunarodnih institucija i organizacija se
bavi istraživanjem ubistava, faktora koji doprinose vršenju ovih krivičnih djela, motiva za
njihovo činjenje i drugo.

Kao najčešće sredstvo izvršenja ubistva se javlja vatreno oružje. Zbog očigledne važnosti, u radu
je posvećena pažnja vatrenom oružju i tragovima.

Otkrivanje, razjašnjavanje i dokazivanje krivičnog djela ubistva je kompleksna procedura koja se

sastoji od određenih dijelova. Ova procedura započinje saznanjem da je izvršeno krivično djelo,
a načini saznanja su različiti. Nakon saznanja, slijede mjere prve intervencije, kao i sprovođenje
određenih dokaznih radnji. Zbog vatrenog oružja kao sprecifičnog sredstva izvršenja vrši se
veliki broj vještačenja gdje primat najčešće zauzima balističko vještačenje.

Istraživački dio rada je usmjeren za ubistva izvršena vatrenim oružjem u FBiH i to za vremenski
period od 2010.-2018. godine. U tom dijelu su predstavljeni statistički podaci za naznačeni
period.

Zbog svega navedenog mnogobrojne naučne discipline pronalaze nove i modifikuju postojeće
metode kako bi organi koji se bave preventivnim i represivnim djelovanjem što efikasnije mogli
da ostvare svoje ciljeve. Tu se, prije svega, misli na ovlaštene policijske službenike, ali i druge
službenike MUP-a, tužilaštva, sudova i sve one koji se bave ovom problematikom.
LITERATURA

Čukić, D., & Šoć, M. (1997). Ubistva u Crnoj Gori vatrenim oružjem za posljednih pet godina. V kongres
sudske medicine Jugoslavije sa međunarodnim učešćem, (pp. 69-76). Herceg Novi.

Drašković, D. (1996). Strelna rana. Novi Sad: Medicinski fakultet.

Franjić, B., & Milosavljević, M. (2009). Forenzička balistika. Sarajevo: DES.

Golubović, V. (1998). Ubistva u Crnoj Gori. Podgorica: ITP "Unireks".

Ivanović, A., & Ivanović, A. (2013). Kriminalističke procedure. Danilovgrad: JU Viša stručna škola Policijska
akademija Danilovgrad.

Korajlić, N. (2012). Istraživanje krivičnih djela. Sarajevo: Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu.

Rakočević, V. (2007). Kriminologija. Podgorica: BD GRAF.

Stojanović, Z. (2008). Krivično pravo. Podgorica: CID.