The Business Process Management

and Notation .2

R
a university for the real world
 ‫تعریف ‪BPMN‬‬

‫• ‪ BPMN‬زبان استاندارد مدلسازي فرآیندهاي کسب و کار است‪.‬‬

‫• ابزار اصلی در تکنولوژي مدیریت فرآیندهاي کسب و کار(‪ )BPM‬می‬
‫باشد‪.‬‬
‫• در واقع می توان گفت مزیت اصلی استفاده از تکنولوژي ‪ ،BPM‬وجود‬
‫زبان استانداردي به نام ‪ BPMN‬است‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ویژگیهای ‪BPMN‬‬
‫در ‪ BPMN‬میتوان تعامالت نرم افزار با جهان بیرون را مدل کرد‪ ،‬جهان بیرون‬ ‫•‬
‫میتواند کاربر‪ ،‬ماشین و یا یک سیستم نرمافزاري دیگر باشد‪.‬‬
‫قابلیت ترسیم پیامها‪ :‬شما میتوانید پیامهاي مبتنی بر وب خود را در ‪BPMN‬‬ ‫•‬
‫ترسیم نمائید‪.‬‬
‫‪ BPMN‬قابلیت مدلسازي و مدیریت خطاها‪ ،‬دوبارهکاريها و بازگشت کارها را‬ ‫•‬
‫فراهم مینماید‪.‬‬
‫با استفاده از ‪ BPMN‬شما میتوانید فرآیندهایی را با خصوصیات ذیل مدل و در‬ ‫•‬
‫نهایت از طریق نرمافزارهاي استاندارد اجرایی کنید‪:‬‬
‫فرآیندهاي پویا و در حال تغییر‬ ‫–‬
‫فرآیندهاي گسترده و پیچیده‬ ‫–‬
‫فرآیندهایی با مدت زمان اجراي طوالنی‬ ‫–‬
‫فرآیندهایی که در قسمتهایی وابسته به هوش انسانها و تصمیمگیري دارند‬ ‫–‬
‫فرآیندهایی که میتوانند بصورت اتوماتیک و توسط نرمافزارها انجام شوند‬ ‫–‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫مزایای ‪BPMN‬‬

‫• نمودارهاي تهیه شده با استفاده از ‪BPD(BPMN‬ها) قابل تبدیل به‬

‫زبانهاي ‪ XML‬مورد نیاز نرمافزارهاي موتور گردش کار میباشند‪.‬‬
‫• با ‪ BPMN‬میتوان انواع حالتهاي مختلف مورد نیاز در اجراي‬
‫فرآیندها را مدل کرد‪.‬‬
‫• نمودارهاي ‪ BPD‬براي انواع مخاطبین (مدیران‪ ،‬کارشناسان‪،‬‬
‫تحلیلگران) قابل درک و فهم میباشد‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫مدل سازی با ‪BPMN‬‬

‫• اشیاء جریان (‪ :)Flow Objects‬سه عنصر کلیدي در یک ‪BPD‬‬

‫وجود دارد که در زمرهي اشیاء جریان قرار میگیرند‪.‬‬
‫– رخداد(‪)Event‬‬
‫– فعالیت(‪)Activity‬‬
‫– درورازه(‪)Getway‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪5‬‬
 ‫مدلسازی با ‪ -BPMN‬فعالیت‬
‫فعالیت‬
‫• واژهاي عمومی براي کاري که شرکت انجام میدهد‪.‬‬
‫• میتواند بصورت اتوماتیک یا غیراتوماتیک (مرکب‪ )Compound ،‬باشد‪.‬‬
‫• داراي دو نوع ‪ Task‬و ‪ Sub-process‬است که در حالت دوم از نماد ‪+‬‬
‫در مرکز و پایین مستطیل استفاده می شود‪.‬‬

‫‪collapsed‬‬ ‫‪ad-hoc‬‬ ‫‪multi-instance‬‬

‫‪task‬‬ ‫‪loop‬‬
‫‪sub-process‬‬ ‫‪sub-process‬‬ ‫‪task‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪~+‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪6‬‬
 ‫مدلسازی با ‪ -BPMN‬رخداد‬
‫رخداد‬
‫• پیشامدي که در طی یک فرآیند کسب وکار روي میدهد و بر جریان‬
‫فرآیند تأثیر میگذارد‪.‬‬
‫• معموالً داراي یک علت یا عامل(‪ )Cause or Trigger‬یا یک اثر یا‬
‫نتیجه (‪ )Impact or Result‬میباشند‪.‬‬

‫براي دکوراسیون‪:‬‬
‫‪message‬‬ ‫‪start event‬‬

‫‪intermediate‬‬
‫‪error‬‬ ‫‪event‬‬

‫‪time‬‬ ‫‪end event‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪7‬‬
 ‫مدلسازی با ‪ -BPMN‬دروازه‬
‫دروازه‬
‫• در جریان توالی(‪ )Sequence Flow‬بکار میرود تا واگرایی یا همگرایی‬
‫را نشان دهد‪.‬‬
‫• تصمیمگیري (‪ ،)Decision‬منشعب شدن (‪ ،)Forking‬ترکیب شدن‬
‫(‪ )Merging‬و بهم پیوستن (‪ )Joining‬مسیرها را مشخص میکند‪.‬‬

‫‪AND‬‬

‫‪XOR‬‬

‫‪Event-based‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪8‬‬
 ‫اشياء ارتباط دهنده (‪)Connecting Objects‬‬

‫اشیاء ارتباط دهنده براي پیوند دادن اشیاء جریان بکار میروند تا‬ ‫•‬
‫ساختار شماتیک فرآیند تجاري را نمایش دهند‪ .‬سه نوع شئ‬
‫پیونددهنده عبارتند از‪:‬‬
‫جریان توالی(‪)Sequence flow‬‬ ‫•‬
‫جریان پیغام(‪)Message flow‬‬ ‫•‬
‫پیوند(‪)Association‬‬ ‫•‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪9‬‬
 ‫اشياء ارتباط دهنده (‪)Connecting Objects‬‬

‫جریان توالی(‪)Sequence flow‬‬

‫• جهت نمایش ترتیب و توالی انجام فعالیتها در یک فرآیند بکار میرود‪.‬‬
‫• از واژه ‪ Control Flow‬در ‪ BPMN‬استفاده نمیشود‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪10‬‬
 ‫اشياء ارتباط دهنده (‪)Connecting Objects‬‬

‫جریان پیغام(‪)Message flow‬‬

‫• براي نمایش جریان پیغامها بین دو شریک فرآیند )‪(Process Participants‬‬
‫به کار میرود‬
‫• شرکا که در واقع موجودیتها یا نقشهاي مختلف در کسب و کار میباشند‪،‬‬
‫پیغامها را ارسال و دریافت میکنند‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪11‬‬
 ‫اشياء ارتباط دهنده (‪)Connecting Objects‬‬

‫پیوند(‪)Association‬‬
‫• براي پیوند دادن دادهها‪ ،‬متن‪ ،‬و سایر ‪Artifact‬ها با اشیاء جریان بکار‬
‫میرود‬
‫• براي نمایش وروديها و خروجیهاي فعالیتها از این شئ استفاده‬
‫میشود‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪12‬‬
 ‫خطوط شناوری (‪)Swim lane‬‬
‫از ‪Swim lane‬ها براي سازمان دهی فعالیتها در گروهها استفاده‬ ‫•‬
‫میکنند‪.‬‬
‫این نشان گرافیکی براي جداکردن مسئولیتها یا تواناییهاي کارکردي‬ ‫•‬
‫مختلف مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪:Pool‬در شرایطی استفاده میشود که دیاگرام شامل دو شریک یا‬ ‫•‬
‫موجودیت کسب و کار باشد که از لحاظ گرافیکی این دو شریک در‬
‫نمودار از هم جدا میباشند‪.‬‬
‫‪ :Lane‬براي جداکردن فعالیتهایی که به یک نقش یا واحد خاص در‬ ‫•‬
‫شرکت مربوط می شوند‪ ،‬بکار میرود‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪13‬‬
 ‫‪Pool‬‬
‫• جهت نمایش یک شریک در فرآیند بکار میرود‬
‫• جعبه اي گرافیکی است براي جداکردن فعالیتها از سایر ‪Pool‬ها‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪14‬‬
 ‫‪Lane‬‬
‫• زیرقسمتی در درون یک ‪ Pool‬است که باعث افزایش افقی یا عمودي‬
‫در طول آن میشود‪.‬‬
‫• در سازماندهی فعالیتها و طبقهبندي آنها بکار میرود‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪15‬‬
 ‫مصنوعات (‪)Artifacts‬‬

‫• ‪ BPMN‬انعطافپذیر است و به گونهاي طراحی شده که به مدلسازان‬

‫اجازه میدهد در شرایط خاص مانند بازارهاي عمودي (مثل بیمه‪ ،‬بانک‬
‫و ‪ Notation )...‬مقدماتی را گسترش دهند‪.‬‬
‫• مدلسازان میتوانند انواع مصنوعات را براي انتقال جزئیات بیشتر در‬
‫مورد نحوهي انجام فرآیند (غالباً براي نمایش ورودي و خروجی‬
‫فعالیتها) ایجاد کنند‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪16‬‬
 ‫مصنوعات (‪)Artifacts‬‬

‫• شیء داده(‪ :)Data Object‬براي نمایش چگونگی درخواست یا تولید‬

‫شدن دادهها و اطالعات توسط فعالیتها بکار میرود و با‬
‫‪ Association‬به فعالیتها پیوند داده میشود‪.‬‬

‫نام(عبارت)‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪17‬‬
 ‫مصنوعات (‪)Artifacts‬‬

‫• گروه (‪:)Group‬گروهبندي میتواند براي اهداف تجزیه و تحلیل و یا‬

‫مستندسازي مورد استفاده قرار گیرد‪ ،‬علیرغم این که تأثیري بر‬
‫‪ Sequence flow‬نخواهد داشت‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪18‬‬
 ‫مصنوعات (‪)Artifacts‬‬

‫• حاشیهنویسی (‪:)Annotation‬مکانیزمی است که مدلساز از آن به‬

‫منظور تأمین اطالعات متنی اضافی براي خوانندهي دیاگرام‪ ،‬استفاده‬
‫میکند‪.‬‬

‫توصیف متنی‬
‫در اینجا قرار‬
‫می گیرد‪.‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪19‬‬
 ‫مثالی برای مصنوعات‬

Trackpoints Trackpoint Notices Trackpoint Order Acceptance Certificate

Entries Log

more Trackpoints

Issue
Log Trackpoint
Trackpoint
Order Entry
Notice

Create
Acceptance
Certificate
Freight delivered
Initiate
Shipment
Status Inquiry
24 hours

R
a university for the real world BPMN 20
 BPMN ‫مثال کلی از‬

‫فرایند سفارش پیتزا‬

R
a university for the real world BPMN 21
 ‫مثال کلی از ‪BPMN‬‬

‫یک نمودار ‪ BPMN‬ساده براي یک سیستم حراج آنالین‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪22‬‬
 ‫معرفی نرمافزار‬
‫• ‪ BizAgi Process Modeler‬نرمافزاري رایگان جهت تهیه مدل فرآیندهاي‬
‫کسبوکار با ‪ BPMN‬میباشد‪.‬‬
‫• از جمله مزایاي این نرمافزار‪ ،‬محیط کاربر پسند این نرم افزار‪ ،‬امکان صادر کردن‬
‫)‪ (Export‬مدل به نرم افزارهاي دیگر (مانند ‪ Sharepoint‬و‪ )Visio‬و رایگان بودن‬
‫آن است‪.‬‬
‫• ‪http://www.bizagi.com‬‬

‫‪R‬‬
‫‪a university for the‬‬ ‫‪real world‬‬ ‫‪BPMN‬‬ ‫‪23‬‬
 ‫منابع‬
• [1] Object Management Group. Business Process Modeling
Notation Specification. Dtc/06-02-01, 2006
• [2] White, Stephen A. BPMN Fundamentals. OMG
BEIDTF Meeting, Atlanta, 2005
• [3] White, Stephen A. Introduction to BPMN. IBM Corp.,
2004
• [4] Owen, Martin; Raj, Jog. BPMN and Business Process
Management: Introduction to the New Business
Process Modeling Standard. Popkin Software, 2003

R
a university for the real world BPMN 24