PDF Codices Italici-A-E - OCR

CODICES ITALICI
(Num. 1254-1656)
ARETINI.
BIBL. FRATERNITATIS S. MARIAE, 237.* 1254
1. Isagoge, ff. 1r-5v. 2. Predicamenta, ff. 5v-16v. 3. Perier-

menias, ff. 16v-21r. 4. Liber Sex Principiorum, ff. 21r-25v.
Saec. XV, membran., in-8°, ff. 25, longis lineis ab uno librario
exaratus. Glossae in marginibus et in interlineis insunt permultae ad
Isag. et ad Predicam., multae ad Perierm., rarae ad Lib. Sex Princ.,
omnes tamen compendiariae parvique momenti. Codex non ligatus
variisque de causis pessumdatus in Bibl. ingressus est ex Joh. Francisci
Gamurrini dono.
ASSISIENSES.
BIBL. COMMUNALIS, 279.** 1255
1. Averroes in Physicam, cum Prologo, ff. 1r-91v. 2. Aver-

roes in Metaphysicam librum XII tantum complectens,
ff. 92r-101v. 3. Averroes in De Celo, ff. 102r-145r. 4. Averrois
compendium libri De Sensu, ff. 145r-146r.
Saec. XIV, membran., mm. 400 x 250, ff. 146, binis columnis
exaratus. Textus Aristotelis litteris in principio paulo maioribus quam
commentarii scriptus, deinde aequantur litterae praemissis tantum
verbis Ar. et Av. Littera initialis cum parte primi folii abscisa. Para-
graphorum signa coloribus rubro et caeruleo descripta. Tituli absunt.
Glossae in marginibus rarae, plerumque compendiariae, a compluribus
manibus diversarum aetatum exaratae. Nova translatio adducitur in
ff. 30v («Deficit textus hic. Secundum novam translationem est textus»,
etc.), 46v, 53v, 82r. Adducitur semel et «Burleus» (f. 104v). Codex
olim Conventus S. Francisci (cf. f. I).
* Arezzo, Biblioteca della Fraternità di S. Maria. Cfr. Mazzatinti, Inventarii,

etc., VI (1896), p. 219.
** Assisi (pr. Perugia), Biblioteca Comunale, già del Convento di S. Francesco.
Cfr. Mazzatinti, Inventarii, IV (1894), pp. 21-141.
870 CODICES ITALICI
1256 BIBL. COMMUNALIS, 280.
1. Metaphysica Nove Translationis, ff. 1r-77r. 2. Liber

Ethicorum, ff. 79r-145v. 3. De Celo Nove Translationis,
ff. 147r-179v («Explicit liber de celo et mundo Aristotelis
philosophi translatus de greco in latinum»). 4. Metheora Nove
Translationis, ff. 183r-216v.
Saec. XIII-XIV, membran., mm. 378 x 260, ff. 216 (scriptura vacant
ff. 77v-78, 146, 180-182), longis lineis ab uno librario optime exaratus.
Litterae initiales magnae, coloribus rubro et caeruleo depictae; singu-
lorum librorum tituli, ubi sunt, rubricati. In notulis (manu saec. XIV)
marginalibus ad Metaphysicam ter adducitur «commentator Averroes»
(ff. 1r, 8v, 60r), ad Librum Ethicorum (eadem manu saec. XIV et
plerumque ad initia singulorum librorum) «commentator Eustratius»
(ff. 85v, 112v), «sanctus Thomas» (f. 105r), «Boecius in libro de Consola-
tione philosophie» (f. 138r). Quae tamen notulae compendiariae tantum
et parvi momenti mihi videntur. Glossae nullae (praeter quam in
f. 189v) in reliqua codicis parte. De hoc codice cfr. C. Marchesi,
L' Etica Nicomachea, p. 37.
Corpus Recentius: 1. Physica, ff. 1r-44v. 2. De Celo,

ff. 44v-67v. 3. De Generatione, ff. 67v-80r. 4. Metheora,
ff. 80r-108v («Explicit liber Methaurorum Aristotelis nove trans-
lationis»). 5. De Anima, ff. 108v-113v («Incipit liber de anima
nove translationis ; Explicit liber de anima nove translationis»).
6. De Sensu, ff. 113v-120r. 7. De Memoria, ff. 120r-122r.
8. De Sompno, ff. 122r-128r (Textus dividitur in De Sompno
et vigilia, ff. 122r-127r et De Divinatione, ff. 127r-128r). 9. De
Motu Animalium, ff. 128r-131r. 10. De Longitudine, ff. 131r-
132v. 11. De Iuventute (textus Nove Tr. contaminatus cum
Vet. Transi.), ff. 133r-134r. 12. De Respiratione, ff. 134r-136v.
13. De Morte, ff. 136v-140v (Incipit: «Quoniam autem dictum
est prius quod vivere et anime habitus cum caliditate »... sed in
f. 138v contra verba: «Est quidem igitur omnibus animalibus
ASSISIENSES 871
commune generatio et mors» notula manet in margine: «Hic

incipit liber de morte et vita»). 14. De Progressu Animalium,
ff. 140v-144v.
Saec. XIV, membran., mm. 330 x 230, ff. A + 144 + B, binis columnis
ab uno librario exaratus. Litterae initiales magnae, coloribus rubro et
caeruleo depictae. In notulis marginalibus (manibus diversis saec. XV)
adducuntur: textus commentarii Averrois in Physicam (ff. 1r, 1v, 33r,
33v, 34r, 36v; in fine libri V contra verba Similiter autem et in man-
sionibus legitur: «Istum testum (sic) usque ad finem non habet com-
mentator preter illam particulam 'quis quidem igitur motus'»; f. 26r) et
in De Celo (passim), «Avicenna in sermone super textum Aristotelis»
(f. 75r, et passim), Albertus in librum Metheor. (ff. 80v, 83v, 98v; contra
verba De ventis autem et omnibus spiritibus legitur notula: «Iste est
ultimus tractatus primi methaurorum licet apud quosdam sit secundus
liber», f. 86r), Averroes in De Anima (f. 111v et passim) et in De
Sompno (f. 127v), libri Aristotelis De Partibus Animalium et De
Historia Animalium (ff. 137r, 139r).
In imo f. 1r unus ex glossarum auctoribus scripsit: «Dominus Petrus
Raimondini de Imola, primo (?) novembris (?) 1499».
BIBL. COMMUNALIS, 282. 1258
1. Metaphysica Nove Translationis, ff. 1r-111v («Explicit

Metaphysica Aristotelis de nova translatione»). 2. Liber
Ethicorum, ff. 113r-182v.
Saec. XIV, membran., mm. 300 x 202, ff. 182 + II, longis lineis ab
uno librario exaratus. Desunt initiales litterae, spatiis vacuis relictis.
In amplissimis marginibus notulae rarae et breves, in quibus bis
adducitur alia translatio Metaphysicae (ff. 38r, 42r); ad librum Ethi-
corum notulae nullae. In f. Ir ipse librarius scripsit: «Metaphysica et
liber ethicorum» et manus quaedam saec. XV: «Conventus Sancti
Francisci». Scriptura vacat f. 112. De hoc codice cfr. C. Marchesi,
L'Etica Nicomachea, p. 37.
Corpus Mixtum: 1. De Proprietatibus Elementorum, ff. 1r-

10r. 2. <Nota super libros Physicorum> (Incipit: «Naturalis
872 CODICES ITALICI
philosophie principales partes sunt octo... quinta pars naturalis

philosophie est de corpore mobili mixto... et de hiis est scientia
libri mineralium, quam tamen a philosopho traditam in latino
non habemus, quidam tamen auctor Albertus nomine pulcrum
librum composuit...»), f. 10v. 3. Physica Nove Translationis,
ff. 11r-83v. 4. De Celo Nove Translationis, ff. 84r-147v. 5. De
Generatione Nove Translationis, ff. 147v-170v. 6. Metheora
Veteris Translationis, ff. 170v-205v (cum notula ad finem: «In
fine quorundam librorum sic invenitur : completus est liber
Metheorum Aristotelis, cuius tres libros transtulit magister
Girardus de arabico in latinum, quartum vero transtulit Henricus
de greco in latinum, tria vero ultima Avicenne capitula Aurelius
transtulit de arabico in latinum»). 7. De Longitudine Veteris
Translationis, ff. 205v-207v. 8. De Differentia Spiritus et
Anime, Tr. Hispalensis contaminata cum recensione anonyma,
ff. 207v-213v (cum notula ad initium: «Incipit liber Costabuli
de differentia spiritus et anime»). 9. De Plantis, ff. 213v-226v
(cum notula ad principium : «Incipit liber Aristotelis de vegeta-
bilibus translatus de arabico in latinum a magistro Alfredo de
Sareschel. Prologus eiusdem ad magistrum Rogerum de Here-
fort»). 10. De Anima Veteris Translationis, ff. 226v-253v
(textus mire concordat cum cod. Austr. S. Florian. XI, 649).
11. De Memoria Veteris Translationis, ff. 253v-257v. 12. De
Sensu Veteris Translationis, ff. 257v-265v. 13. De Sompno
Veteris Translationis, ff. 265v-274v. 14. De Bona Fortuna
transl. communis, ff. 275r-276r. 15. De Causis, ff. 277r-282r.
16. De Iuventute Nove Translationis, ff. 283r-285r. 17. De
Respiratione Nove Translationis, ff. 285r-287v (Incipit :
«Incipit liber Aristotelis de spiritu et respiratione. Quecunque
pulmonem habent animalium» omissis scilicet quinquaginta
fere verbis communis principii). 18. De Morte Nove Transla-
tionis, ff. 287v-289r (liber coniunctus est cum praec. : «Explicit
liber de spiritu et respiratione, f. 289r). 19. De Coloribus,
ff. 289r-295v. 20. De Nilo, ff. 295v-297v. 21. <Fragmentum
ASSISIENSES 873
commentarii cuiusdam ad Epistulas Pauli>, f. 298rv («Salutate

Ampliacum dilectissimum mihi in Domino...»).
Saec. XIV, membran., mm. 302 x 210, ff. 298, longis lineis (exceptis
tamen ff. 275-276, binis columnis) a compluribus librariis exaratus.
Litterae initiales coloribus rubro et caeruleo depictae. Glossae in
marginibus et in interlineis insunt permultae usque ad f. 275, deinde
nullae. Quae ad Librum Physicorum pertinent fere omnes ex com-
mentario Adae de Bouchermefort promanant: «Expliciunt notule
magistri <Ad>e de Borese<...>s super libris <phi>sicorum Aristotelis»
(f. 83v) de quo cfr. Grabmann, Mitt. Geist. II, p. 147 et p. 616. In
plurimis locis adducuntur aliae lectiones, ac si codex cum aliis codicibus
sedulo collatus sit (ex. gr. ff. 4r, 5v, 6r, 7r, 9v, etc.) et aliae translationes
singulorum operum (ex. gr. ff. 11r, 24v, 29r, 35v, 45r, 70v, 100r, 109r,
120r, 127v, 147v, etc.) quae interdum indicantur: «Nota quod hic non
concordat alia translatio sed forte melior est nostra» (f. 86v), «Hic incipit
secundus liber secundum quosdam, puto quod bene» (f. 113v), «Hic in
quibusdam libris interponitur quoddam capitulum ‘Quoniam huius’.
Sed male, sicut patet ex alia translatione in qua illud capitulum est in
quarto et non hic» (f. 128v), «Incipit tercius liber secundum Alfredum»
(f. 185v). Adducuntur et Th<oma> (ff. 25v, 27r, 30v, 94r, 108r, etc.),
Averroes («Dicit commentator quod hic dubitavit Iohannes Gramaticus
secundum quod narrat Alfarabicus», f. 85r, 94r, 127r, 128r sqq., etc.),
Alexander (f. 106r) et Albertus (f. 274v). Patet ergo haud parvi
momenti esse glossarum corpus quod codex hic praebet.
1. S. Thomas in Metaphysicam, cum textu Aristotelis,

ff. 1r-192r. 2. <Index rerum per ordinem alfabeti>, ff. 193r-
201v.
Saec. XIV, membran., mm. 300 x 210, ff. 202, binis columnis ab
uno librario exaratus. Initiales litterae coloribus rubro et caeruleo
depictae. Glossae in marginibus perrarae. In f. 6v leguntur verba:
«unde et littera Boecii habet 'accedentibus'... alia littera habet 'super-
venientibus'...»; in f. 193r: «ut partes quedam que in summa hog<onis>
sub figura dissimili ab illa qua incipiunt continentur». In f. 192r, post
finem textus, alia recentior manus addidit: «Explicit scriptum Thome
super methaphysicam». F. 202 scriptura vacat.
874 CODICES ITALICI
1. Analytica Priora, ff. 1r-40v. 2. Notulae quaedam ad

Logicam artem pertinentes, f. 41rv. 3. Topica, ff. 42r-97v.
4. Sophistici Elenchi, ff. 98r-116r. 5. Analytica Posteriora,
ff. 116r-142v («In hoc libro continetur liber priorum, liber topi-
corum Aristotelis, liber elencorum et liber posteriorum et breviter
dicendo tota ars nova»: rubr. f. 142v). 6. Averroes in Meta-
physicam cum textu Aristotelis, ff. 143r-184v. 7. In primum
librum Topicorum commentum, ff. 185r-189r (Incipit: «Scien-
dum quod omnis loyca aut est de sillogismo aut de partibus
sillogismi... Liber iste prima sui divisione...». Explicit: «et in
hoc terminatur sententia huius partis et primi libri thopi-
corum»).
Saec. XIV (ff. 1-142, et ff. 185-189) et XIII (ff. 143-184), membran.,
mm. 285 x 215, ff. 189, longis lineis (1-142) et binis columnis (143-189)
a tribus librariis exaratus. Prima codicis pars plurimas praebet notulas
in marginibus et in interlineis, sed praesertim compendiarias et parvi
momenti, a compluribus manibus scriptas; singulorum librorum tituli
rubricati. Secunda pars perraras habet in marginibus notulas (f. 164r:
«Hoc idem dicit commentator Aly super tengni tractatu primo quarto
commento»), librorum et capitulorum initiales litteras rubro colore
depictas, omissis titulis; in f. 184v eiusdem librarii manus scripsit:
«iste liber est fratris Mathei math... de ordine fratrum predicatorum», et
alia manus addidit: «Nota quod Rabimoyses dicit probatum esse ab
astrologis quod longitudo distantie centri terre ab altitudine celi saturni
est centum decem et novem milionum et septingenta vigenti milia milia-
riorum...». Tertia denique codicis pars, saec. XIV exarata, lemmata
tantum textus Aristotelis continet. F. 189v scriptura vacat.
1. Pauli de Venetiis Summa Naturalium, ff. 1r-38r (Incipit :

«Plurimorum adstrictus precibus...». Explicit : « Explicit prima
pars summe naturalium acta per rev.mum magistrum Paulum
de Venetiis ord. fratrum heremit. Sancti Augustini»). 2. Ex-
cerpta ex Averrois commentario in Physicam (ut patet ex
ASSISIENSES 875
f. 65r : «Hec sunt super primo phisicorum de verbis melioribus

que excerpsi de Averoy commentatione»), usque ad initium libri
quinti, ff. 39r-104r (Praecedit epistola: «Dilectis in Christo
fratribus et sociis N. de R. frater N. salutem»). 3. Metaphysica
Nove Translationis, ff. 105r-142v (textus desinit mutilus in
principio octavi libri, verbis : «conferre quidem physice...»).
Saec. XV, chart., mm. 288 x 204, ff. 142, a duobus librariis (ff. 1-104,
105-142) exaratus, binis columnis. Nec litterae initiales nec tituli
rubricati. In priore parte notulae rarae; frequentes in altera, in neutra
tamen alicuius momenti. Scriptura vacant ff. 78v-79.
1. Predicamenta, ff. 1r-5r (Incipit mutilus in verbis : «quales

enim secundum eas, dicimur autem iracundi et dementes...»).
2. Liber Periermenias, ff. 5r-11r. 3. Topica Boetii, ff. 11v-33v.
4. Liber Divisionum Boetii, ff. 34r-52r. 5. Liber Sex Prin-
cipiorum, ff. 52r-56v. 6. Topica, ff. 57r-104r. 7. Sophistici
Elenchi, ff. 104r-119r. 8. Analytica Priora, ff. 119r-153v.
9. Analytica Posteriora, ff. 154r-177r.
Saec. XIV, membran., mm. 250 x 180, ff. 177, longis lineis a com-
pluribus librariis exaratus. Initiales litterae magnae una cum para-
graphorum signis coloribus rubro et caeruleo depictae. In marginibus—
praeterquam ad libros Boetii—glossae permultae in quibus adducuntur :
«commentator Boecius» (ff. 1r, 4v), «philosophus in ethicis» (f. 2r),
«beatus Thomas» (f. 7v), «Albertus Magnus commentator» (f. 52r),
« Avicenna» (f. 54v). In f. 153v leguntur notulae: «Fratribus hunc
librum cadens nec...(eras.) sub Celestini dogmatibus ordine Petri» et
infra: «Versus est metrica ordinatio clausularum progrediens venusto
verborum matrimonio et flosculis sententiarum purpurata, nichil in se
continens superfluum, nichil deminutum. Et fuit inventus propter tria,
scilicet propter firmiorem et venustam et lucidam brevitatem». In f. 177v
legitur index, in quo Liber Sex Principiorum, expuncto Aristotelis
nomine, tribuitur ab eadem manu magistro Giliberto Porretano;
leguntur quoque verba: «ista loyca Aristotelis est... quam emi...».
876 CODICES ITALICI
Corpus Vetustius: 1. Physica, ff. 2r-75v. 2. De Generatione,

ff. 76r-99v. 3. De Differentia Spiritus et Anime, recensio
anonyma, ff. 99v-105v. 4. De Anima, ff. 106r-132v. 5. De
Memoria, ff. 132v-135v (infine: «Explicit liber de anima» cum
in hoc codice liber De Memoria ultima sit pars tertii libri De
Anima). 6. Metheora, ff. 136r-165v. 7. De Plantis, cum pro-
logo, ff. 166r-181r. 8. De Celo, ff. 182r-233v. 9. Metaphysica
Vetustissima, ff. 234r-245v («Explicit liber iste s. Nova Meta-
phisica»). 10. Metaphysica Nova, ff. 246r-304v («Explicit
vetus metaphysica»). 11. De Sompno, ff. 305r-313v. 12. De
Sensu, ff. 313v-323r. 13. De Longitudine, ff. 323r-325r
(«Incipit» et «Explicit liber de morte et vita»). 14. De Unitate
et Uno, ff. 325r-327r. 15. De Regimine Sanitatis, cum
Epistola dedic., ff. 327r-329r. 16. <Pseudo-Seneca, De
Moribus>, ff. 329r-331v («Incipit Seneca de institutione morum.
In principio dicamus omne peccatum esse actionem...». Ex-
plicit : «...nichil incertius hora mortis. Explicit liber Seneca de
institutione morum»). 17. <Dominici Gundissalini De Pro-
cessione Mundi>, ff. 331v-333v (desinit mutilus in verbis :
«differt autem unum ab alio in eo quod...»). 18. De Causis,
ff. 334v-341v.
Saec. XIII, membran., mm. 223 x 159, ff. 341, longis lineis, ab uno
librario optime exaratus. Initiales litterae coloribus rubro et caeruleo
depictae, prima vero auro conspicua. In marginibus glossae non rarae
in quibus adducuntur: alia translatio (ff. 2v, 23v), commentator (f. 3r
et passim ad Physicam, f. 113v et passim ad De Anima, f. 248v et
passim ad Metaph. Novam), Albertus (ff. 23r, 25r), Tho<mas> (ad
Physicam); sed plerumque compendiariae tantum videntur parvique
momenti. F. 181v scriptura vacat. Inter f. 333 et 334, unum ut videtur
folium periit. In f. 1r legitur nota : « Iste liber continet XXXV sexternos».
ASSISIENSES 877
1. Isagoge, ff. 1r-14v. 2. Predicamenta, ff. 14v-36v. 3. Liber

Sex Principiorum, ff. 37r-49r. 4. Liber Periermenias,
ff. 49r-64r. 5. Topica, ff. 64r-149r. 6. Sophistici Elenchi,
ff. 149v-180v. 7. Analytica Priora, ff. 181r-233v. 8. <Nota in
Aristotelis Priora>, f. 234v (Inc. : «Scio quod si intendero ad
exponendam unamquamque litteram libri Aristotelis cum iam
precesserint me ad illud illi qui precesserunt me ex expositoribus
librorum eius, quamvis multi fuerunt et secundum finem sciende
eorum in ipsis, non ero longinquus quin comparer in illo...».
Expl. : «ad hoc ut sciamus an res sint aut non sint»). 9. Ana-
lytica Posteriora, ff. 235r-273v.
Saec. XIV, membran., mm. 250 x 190, ff. 273, longis lineis (f. 234v
binis columnis) ab uno librario exaratus. Librorum tituli coloribus
rubro et caeruleo scripti in summis foliis, iisdemque coloribus indi-
cantur paragraphorum signa. Glossae in marginibus rarae, plerumque
compendiariae; adducitur Arist. in De Anima (ff. 14v, 51v), Porphyrius
(ff. 100v, 103r). Textus omnes erroribus scatent. — Cfr. Errata.
1. Isagoge, ff. 2r-11v. 2. <Tabula ad logicam artem spec-

tans>, f. 12r. 3. Predicamenta, versio contaminata, ff. 13r-30v.
4. Liber Periermenias, ff. 31r-41v. 5. Topica Boetii, ff. 42r-79r.
6. Liber Divisionum, ff. 79r-92r. 7. Liber Sex Principiorum,
ff. 92r-99v. 8. Topica, ff. 100r-177v (cum variis lectionibus, in
marginibus, cuiusdam translationis adhuc ignotae, de quibus
cfr. Arist. Lat. I, p. 120). 9. Sophistici Elenchi, ff. 178r-202v.
10. Analytica Priora, ff. 203r-255v. 11. Analytica Posteriora,
ff. 256r-291r (exstant in marginibus et in interlineis lemmata
transl. Gerardi, ex. gr.ff. 256r, 257r, 264r, 268r, 278r, 290r, 291r,
quibus interdum praemittitur sigla T.G., translatio Gerardi, vel
A.T., id est, alia translatio).
Saec. XIII in., membran., mm. 240 x 160, ff. 291, longis lineis ab
878 CODICES ITALICI
depictae una cum paragraphorum signis. Glossae in toto codice

(exceptis ff. 42-92) permultae magnique momenti. Quae ad Isagogen
et ad Predicamenta pertinent fere omnes ex Augustino et Boethio
excerptae sunt (ff. 2v, 12v testante Boecio in commento supra Porphirium,
20v, 21v, 23v, 24v,25r), ex Boethio quae ad Periermeneias. Alia translatio,
ut ad Topica, adducitur etiam ad Soph. Elencos (ff. 190r, 191r). In
marginibus vero ad Posteriora leguntur, ut supra diximus, variae
lectiones translationis Gerardi.
1. Problemata Vulgata, ff. 2r-77r («Incipiunt problemata

Aristotelis secundum speciem compilationis»). 2. Averrois
compendium libri De Sensu, ff. 78r-81v («Incipit comentum
Averoys de sensu et sensato»). 3. Averrois compendium libri
De Memoria, ff. 81v-83v (Inc. : « Iste tractatus incipit per-
scrutari de rememoratione et de inquisitione», cfr. Arist. Lat.,
I, 221, n. 2). 4. Averrois compendium libri de Sompno,
ff. 83v-88r (Inc. : « Somnus ergo et vigilia describuntur multis
modis», id est octo fere lin. post initium commune). 5. Averrois
compendium libri De Longitudine, ff. 88r-89v. 6. <Alexander
Aphrodisaeus De Tempore>, ff. 89v-90v («Incipit tractatus
Alexandri Affrodisii de tempore, traditus a magistro Geraldo
cremonensi in Toleto. Eius verba. Sicut difficultas sermonum
illorum qui a nobis in loco dissenciunt...». Expl. : «secundum
disposicionem unam»). 7. <Alexander Aphrodisaeus De
Sensu>, ff. 90v-92v («Incipit tractatus Alexandri Affrodisii de
sensu et quomodo est secundum intentionem Aristotelis. Verba
Alexandri. Postquam consumavit Aristoteles in libro suo...».
Expl.: «et sine motu omnino»). 8. <Alexander Aphrodisaeus
De Augmento>, f. 92v («Incipit tractatus Alexandri Affrodisii
quod augmentum est incrementum informa et non in yle. Verba
Alexandri. Aristoteles dicit in libro de generatione et cor-
ruptione...». Expl. : «informa non in materia»). 9. <Alfarabi
in Physica>, ff. 92v-93v («Incipit distinctio sermonis Abimazar
Alpharabi super librum auditus naturalis in quo rememoratur
ASSISIENSES 879
intentionis Aristotelis in unoquoque tractatu qui est in eo. Eius

verba. Post quam narrat Aristoteles in tractatibus quattuor libri
de auditu naturali...». Expl. : «non est motum ab ea sempiter-
num»). 10. <Alexander Aphrodisaeus Liber De Intellectu>,
ff. 94r-97r («Incipit liber Alexandri de intellectu et intellecto.
Liber Alexandri philosophi de intellectu et intellecto secundum
scientiam Aristotelis translatus de greco in arabicum. Dixit
autem Alexander quod intellectus est apud Aristotelem tribus
modis...». Expl.: «hec vero partes in quas primi sapientes
diviserunt intellectum ; quantum vero ad tuam intentionem
tantum sufficiat. Explicit liber de intellectu et intellecto se-
cundum Alexandrum»). 11. De Causis, ff. 98r-102v. 12. De
Differentia, recensio anonyma (textus autem videtur contami-
natus cum transl. Hispal.), ff. 103r-105v. 13. <Isaac De
elementis>, ff. 106r-116r («Incipit liber de elementis ysaac ex
dictis Aristotelis, ypocratis et Galieni collectus, Aristoteles in
plerisque suis libris deffinivit elementum dicens...». Expl.:
«denarius itaque non est elementum. Expliciunt libri elemen-
torum Ysaac ysraelite»). 14. <Isaac De definitionibus>, ff. 116r-
120v («Incipit de diffinitionibus Ysaac. Collectiones hee sunt ex
dictis plurimorum de differenda inter discriptiones rerum et
diffinitiones earum...». Expl. : « non rectificatur eius contrarium.
Explicit liber Ysaac de diffinitionibus»). 15. Problemata Vul-
gata, ff. 122r-145v (desinit mutilus in verba: «sicut sacrum
adhorant, aut quia omnes ven<tositates>»). 16. <Algazel,
Summa tbeoricae philosophiae), ff. 146r-153r («Incipit liber
Algazel de summa theorice philosophie translatus a magistro
Iohanne et Dominico archidiacono in Toleto de arabico in
latinum et primo de logica. Scientiarum quamvis multi sunt
rami due tamen sunt prime partes, ymaginatio et credulitas...».
Expl. : « ostendere et facere intelligi de logica. Finitus tractatus
de logica. Incipit de divina»). 17. <Algazel, Metaphysica>,
ff. 153r-186r («Metaphysica Algazelis. Incipit tractatus de
scientia que aput philosophos vocatur divina. Usus fuit aput
880 CODICES ITALICI
philosophos preponere naturalem scientiam...». Expl. : «hoc

igitur est quod non voluimus inducere de sententiis, philoso-
phorum logicis divinis et naturalibus»).
Hic liber ex quattuor codicibus constat, scilicet ff. 1-77 (saec. XIV),
78-120 (saec. XIII ex.), 122-145 (saec. XIII), et 146-186 (saec. XIII
in.), qui codices omnes nitidis ac pulchris characteribus exarati sunt;
binis columnis; mm. 235x270; ff. 187 (scriptura vacant ff. 77v, 121,
187); initiales litterae coloribus rubro et caeruleo depictae una cum
paragraphorum signis. In marginibus et in interlineis nec glossae nec
notulae. In f. 1v index librorum exstat, non tamen perfectus; alius
index habetur in f. 186v. Codex magni, ut mihi videtur, pretii, cum
optimos textus praebeat.
1. Isagoge, ff. 8r-18v. 2. Predicamenta, ff. 18v-40v. 3. Liber

Sex Principiorum, ff. 41r-51v («Gilibertus Poritanus textus sex
principiorum», f. 41r). 4. Liber Periermenias, ff. 52r-64r.
5. Liber Divisionum, ff. 64v-77v. 6. Topica Boetii, ff. 78r-113r.
7.<Suppositiones quaedam>, ff. 114r-115r (Inc.: «Gesus cum
Maria sit semper nobiscum in via. Prima figura est quando id
quod subicitur...». Expl.: «non est hoc currens nec hoc, etc.
Gesus cum Maria, etc. Expliciunt suppositiones secundum
usum bone et utiles studere volentibus»). 8. <Schemata ad
Logicam pertinentia>, ff. 115v-117v. 9. Isagoge, ff. 118r-121v.
10. Predicamenta, ff. 122r-131r. 11. Liber Periermenias,
ff. 131r-133r (desinit mutilus in verba: «sed alia utrumque
quidem et non magis...»). 12. Questiones de materia, forma
et privacione, ff. 134r-143v (Inc.: «Queritur super hoc quod
dicit Aristoteles quod in materia prima...». Explic. : «sub eo
contento»).
Codex ex quinque partibus constat, quarum una (ff. 118-133) saec.
XIII pertinet, ceterae vero (ff. 1-12, 13-113, 114-117, 134-143) saec.
XIV. Membran. et chart. (ff. 1-6, 8-10, 114-117 chart.), mm. 241 x 169,
ff. 143, partim longis lineis partim binis columnis (ff. 134-143) a com-
pluribus manibus exaratus, quarum una in f. 113r adnotavit: «Iste
ASSISIENSES - AUGUSTANI PRAETORIANI 881
liber est fratris Lodovici de hostunio», et in f. 113v: «iste liber est ad

usum fratris Ludovici de hostunio provincie Apulie. Anno Domini
M.CCCC.XXX.». Ff. 1-5 scriptura vacant, ff. 6v-7rv quasdam figuras
praebent ad Logicam artem spectantes. Notulae in marginibus multae,
interdum minimis characteribus exaratae (ff. 13 sqq.), sed plerumque
compendiariae tantum. Questiones ff. 134-143 card. Mathaeo de Aqua-
sparta tribuit Mazzatinti (Inv. IV, 1894, p. 129).
AUGUSTANI PRAETORIANI.
BIBL. SEMINARII, sine numero.* 1269
1. Physica Cremonensis, ff. 1r-25r («Liberprimus de naturali

auditu Aristotelis, translatus a magistro Girardo Cremonensi in
Toleto de arabico in latinum...»). 2. De Causis, ff. 25r-33r
(«Liber Aristotelis de expositione bonitatis pure»). 3. De
Plantis, ff. 33r-37r («Incipit liber Aristotelis philosophi de
plantis et arboribus»). 4. De Celo Veteris Translationis,
ff. 37r-56v (« Completus est liber Aristotelis in quatuor tractatibus
super celum et mundum»). 5. Metheora Veteris Translationis,
ff. 56v-60v (desinit ex abrupto paulo post initium tertii tractatus,
ad verba : « et hec est figura », addita quoque figura in qua legitur :
«septentrio frigidus »).
Saec. XIII in. vel etiam saec. XII ex., membran., mm. 290 x 195,
ff. 60 (in quarto quinterno hoc ordine legenda: 27, 26, 32, 28, 29, 25,
31, 30; unum folium periit inter f. 56 et f. 57; unum vel duo inter
f. 57 et f. 58), binis columnis ab uno librario italico, ut videtur, exaratus.
Litterae initiales coloribus rubro et caeruleo illitae; tituli plerumque
rubricati. Codicem, qui fuit olim fortasse Bibl. Monasterii Magni
S. Bernardi, ab antiquario quodam anno 1838-1839 emptum, Biblio-
thecae Seminarii Augustani donavit anno 1930 canonicus Noussém,
Augustanus. Primus eum vidit ac descripsit Leo Kern (cfr. Arist.
Lat. I, pp. 51-52).
* Aosta, Bibl. dei Seminario. Codicum quos Bibliotheca possidet nullus adhuc
catalogus impressus habetur.
56
882 CODICES ITALICI
BELLUNENSES.
1270 BIBL. SEMINARII LOLLINIANA GREGORIANA, cod. 7.*
De Animalibus, Scoti (?), ff. 1r-107v.

Saec. XIII, membran., mm. 250 x 170, ff. 107, binis columnis ab
uno librario nitidissime exaratus, olim magistri Johannis Conversini
de Ravenna (1343-1408). Cfr. Mazzatinti-Sorbelli, Invent. vol. II,
p. 119, ubi titulus codicis est: De natura animalium. Codicem non vidi.
BERGOMENSES.
1271 BIBL. COMMUNALIS, Γ. V. 7.
**
Liber Ethicorum, ff. 1r-36v («Incipit liber Ethicorum Aris-

totelis Stagirite ad Nichomacum patrem suum vel filium vel
amicum. De genere felicitatis primum capitulum»).
Saec. XIV, membran., mm. 325 x 230, ff. 36, binis columnis ab uno
librario exaratus. Litterae initiales magnae caeruleo ac rubro colore
illitae nec ineleganter ornatae sunt. Singulorum librorum et capitu-
lorum tituli rubricati. In marginibus et in interlineis glossae nullae,
si excipias ff. 25r-26r.
1272 BIBL. COMMUNALIS, Δ, V. 15.
<Excerpta minima ex omnibus fere Aristotelis et pseudo-

aristotelis operibus>, ff. 1-104.
Saec. XV (a. 1473), chart., mm. 200 x 140, ff. 104, longis lineis ab
uno librario exaratus usque ad f. 98v ubi legitur subscriptio: «Finis.
Omnia haec suprascripta a principio huc usque scripsit D. Gratianus de
monte falcho in cenobio sancti proculi de Bononia ad instanciam patris
Jo. Mariae papiensis prioris in anno 1473: quae inde cum sequentibus
colligata fuerunt eodem cenobio». In ff. 1r et 99r exstat notula: «Hic
* Belluno, Biblioteca Lolliniana Gregoriana del Seminario. Cfr. F. R. Pelle-

grini,I manoscritti della Bibl. Lolliniana in Mazzatinti-Sorbelli, Invent. vol. II
(1892), pp. 118-128. Nullus tamen codex hodie in hac bibliotheca invenitur: omnes
abstulerunt Austriaci in bello a. 1914-18, ut me certiorem fecit Bibliothecae prae-
positus suis litteris idibus Apr. a. 1931 datis; et quo sint delati prorsus ignotum est.
** Bergamo, Biblioteca Comunale. Catalogus codicum manuscriptorum huius
bibliothecae typis nondum editus est.
BELLUNENSES - BONONIENSES 883
liber est monasterii sancti Salvatoris de Papia. Signatus numero 114».

Codicem descripsit, omnium excerptorum initium proferens, E. Fran-
ceschini, Studi e note di filologia latina medievale, Milano, 1938,
pp. 145-147. In marginibus et in interlineis glossae nullae.
BONONIENSES.
BIBL. COLL. HISPAN. 161.* 1273
Corpus Recentius: 1. Physica (explicit ex abrupto in verba

secundi libri: «et que a fortuna huiusmodi»), ff. 1r-12v. 2. De
Memoria (inc. ex abrupto: «cum sit considerans et intelligens,
sed hoc quidem consentire dicunt»), ff. 13r-16r. 3. De Plantis,
sine prologo, ff. 16r-29r. 4. De Longitudine, ff. 29r-31v.
5. De Motu, ff. 31v-36v. 6. De Iuventute, ff. 37r-39r. 7. De
Respiratione, ff. 39r-41v. 8. De Morte, ff. 41v-46v. 9. De
Sompno, ff. 46v-54v. 10. De Divinatione per Somnum (suo
titulo), ff. 54v-56r. 11. De Progressu, ff. 56r-64r. 12. De Bona
Fortuna, ff. 65r-67v. 13. De Causis, cum commento, ff. 67v-79v.
14. De Proprietatibus Elementorum, ff. 79v-88v.
Saec. XIV in., membran., mm. 350 x 250, ff. A+ 88 (scriptura vacat
f. 64v), plenis lineis ab uno librario diligenter exaratus. Litterae
initiales maiores coloribus rubro et caeruleo illitae, prima vero picta
quoque figura insignis. Operum, quae liber continet, tres habentur
indices: in membrana integumento conglutinata (manu saec. XIV),
in f. Ar (anno 1748 exaratus), denique in f. Av (manu saec. XV), ex
quibus patet post saec. XVI et ante annum 1748 inter f. 12 et f. 13
multa periisse folia, in quibus continebantur Physicorum libri 2 (pars
posterior)-8, Metheora, De Generatione, De Celo, De Anima, De Sensu,
De Memoria (pars prior). In amplissimis marginibus glossae permultae
sunt, binis columnis dispositae, usque ad f. 14, rariores deinde; omnes
compendiariae tantum nec ab una manu exaratae. Adducitur interdum
Isidorus Hispaliensis (e.g. f. 43v), saepius Aristoteles (Poster. Anal. et
De Anima, ff. 11r, 13r, 14r). In summo f. A: «valet 14 ll.».
* Bologna, Biblioteca del Collegio di Spagna. Cf. Gabrieli, Notizie statistiche,

Milano 1936, p. 47.
884 CODICES ITALICI
1274 BIBL. COLL. HISPAN., 162.
1. De Historia Animalium, ff. 1r-60r. 2. De Progressu,

ff. 60r-64r. 3. De Motu, ff. 64r-66v. 4. De Partibus Animalium
(explicit ex abrupto in tertio libro: «collocavit natura nisi
aliquid»), ff. 69r-80v. 5. Problemata Vulgata (inc. ex abrupto
in XXIparticula : «motivus est ; proprius igitur transmutari»),
ff. 81r-98v.
Saec. XIII, membran., mm. 370x250, ff. A+ 99 (scriptura vacant
Ar, 67-68, 99r), binis columnis ab uno librario diligenter exaratus.
Littera initialis prima variis coloribus illita pictaque figura insignis,
quae magistrum et cervum a leone necatum ostendit. Duo indices,
alter manu saec. XVI (f. Av) alter anno 1748 scriptus multa ante
annum 1748 excidisse folia inter f. 80 et f. 81 declarant, in quibus
legebantur altera pars libri De Partibus Animalium et pars prior
Problematum. F. 99v: «Bartalomeo di Gandino coregiaio».
1275 BIBL. COLL. HISPAN., 163.
Liber Ethicorum (libri I-V usque ad verba «non utique erit

communicatio» et liber X a verbis «...cendum hominis esse»
ad finem), ff. 1r-42r.
Saec. XIV in., membran., mm. 330 x 240, ff. A+ 43 (scriptura vacat
f. 43) plenis lineis ab uno librario exaratus. In littera initiali prima
picta figura pulcherrime ornata quendam magistrum ordinis fratrum
praedicatorum ostendit, alios eiusdem ordinis fratres docentem. In
marginibus glossae et notulae multae, sed compendiariae et declara-
tivae tantum; in interlineis rarae. In folio quodam (saec. XII) ligneo
codicis integumento conglutinato legitur fragmentum ex Augustino.
F. A (saec. XIV) continet anonymi tractatus theologici fragmentum
complectens praefationem cuius initium est « Sapienter de penuria ac
tenuitate nostra» et capitulorum titulos, quorum primus est «Omnis
doctrina est de rebus vel de signis». In alio folio post finem integumento
ligneo conglutinato fragmentum cuiusdam sermonis habetur, et in ima
parte folii, manu saec. XIV-XV, initium epistulae: «Reverendo in
Christo patri fratri Ugolino bon<oniensi> socio condam magistri ordi<nis>
fratrumpredicatorum si... frater Iacobinus Urcell' (vel Vercell') se ipsum
totum. Receptis vestre dilectionis litteris...».
BONONIENSES 885
BIBL. COMMUNALIS ARCHIGYMNASII, A. 127.

* 1276
Corpus Vetustius: 1. Physica, ff. 1r-73v. 2. De Celo,

ff. 73v-132v. 3. De Proprietatibus Elementorum, ff. 133r-141r.
4. De Generatione, ff. 141r-164r. 5. Metheora, ff. 164r-198r.
6. De Anima, ff. 198r-226v. 7. De Sensu, ff. 226v-235v. 8. De
Memoria, ff. 236r-239r. 9. De Sompno, ff. 239v-248v. 10. De
Differentia Spiritus et Anime, tr. Hispalensis, ff. 248v-254v.
11. De Longitudine, ff. 254v-256v (in ms. titulus : Liber de
morte et vita). 12. De Plantis cum Prologo, ff. 257r-270r.
13. De Causis cum Commento, ff. 270v-277v.
Saec. XIII, membran., mm. 341 x 233, ff. 277, binis columnis ab
depictae. In marginibus et in interlineis glossae plurimae usque ad
f. 226 (exceptis ff. 164-198), deinde nullae, diversis manibus saec. XIII
et XIV conscriptae; quae ad De Anima pertinent hoc habent prin-
cipium: Intendit per subtilitatem confirmationem demonstrationis per hoc
quod dicit aut quia sunt scite vel cognite... Quae ad De Celo integrum,
ut videtur, commentarium constituunt. Codex, de quo cfr. Mazza-
tinti, Inv. XXX, pp. 62-63, ex dono Venturoli provenit.
BIBL. COMMUNALIS ARCHIGYMNASII, A. 207. 1277
1. <Excerptum ex libro Metheororum>, ff. 1r-6v («Incipit

tractatus de impressionibus extractus de libro Metheororum
Aristotelis. Dicto de corpore mobili generabili simplici, di-
cendum est nunc de corpore mobili generabili composito, sive
de elementis. De quibus primo notandum est quod...». Expl. :
«et hec dicta ad presens sufficiant de generatis ex vapore qui
coniungitur cum lumine solis et lune et stellarum. Explicit
tractatus de impressionibus aeris exeptus de libro Methauro-
rum»). 2. <Tabula libri Ethicorum>, ff. 9v-37v («Actio. Quod
actio, id est operatio virtutis, non est alterius gratia sed propter
bonum proprium», et continuatur per ordinem alphabeti).
* Bologna, Bibl. Comunale dell’ Archiginnasio. Cfr. Mazzatinti-Sorbelli,

Inventarii, vol. XXX.
886 CODICES ITALICI
3.<Capitula libri Ethicorum>, ff. 37v-38r («Omnis ars et omnis

doctrina. Dicamus autem resumentes.... Explicit tabula Ethi-
corum»). 4. <Conraducii de Asculo commentarius in Me-
theora>, ff. 39r-90v (Inc. : «Quoniam compendiosa et lucida...».
Expl.: «Explicit quartus liber Metheorologicorum et per con-
sequens totum scriptum eiusdem libri breviter et valde utiliter com-
pilatum afratre Conraducio Esculario (sic) ord. fratrum predic. »).
Saec. XV, membran., mm. 236 x 172, ff. 90 (scriptura vacant ff. 7,
8, 59v), binis columnis a compluribus librariis exaratus. Provenit ex
fratrum ordinis Praedicatorum conventu.
1278 *
BIBL. UNIVERSITATIS, lat. 138 (104).
Tractatus de lapide philosophico, ff. 104v-108r («Incipit

tractatus Aristotelis de lapide philosophico ad Alexandrum.
Alexander, scire debes quod sicut in plantis diverse sunt
nature...». Expl.: «anima dilabitur usque ad abissum infer-
norum, deinde et capit tam regimen ex capite sive opere placendi.
Amen»).
Saec. XV, chart., mm. 300 x 222, ff. 333, de quo cfr. descriptionem
a C. Frati prolatam. Codex continet opuscula ad chimicam artem
spectantia. Tractatus de lapide philosophico ad famosissimum libellum
cui titulus Secretum Secretorum adducendus est. Idem tractatus, cum
eodem titulo, est in codice lat. 457 (chart., saec. XVI) huius Biblio-
thecae (ff. 172r-183v) similiter corpus operum proferente ad chimicam
artem spectantium. Cfr. quae hic dicta sunt de codice lat. 1533 (2856).
Codex provenit ex bibliotheca comitum Caprara.
1279 BIBL. UNIVERSITATIS, lat. 303 (500).
<Liber XXX verborum>, ff. 163v-168v («Incipit liber triginta

verborum Aristotelis de lapide philosophorum. Iam scito, qui
hanc queris doctrinam, hanc me multis explanasse modis...».
* Bologna, Bibl. Universitaria. Cfr. C. Frati, Indice dei codici latini conservati
nella Bibl. Univ. di Bologna, Firenze 1909 (in «Studi Ital. di Filol. classica», XVI,
1908 et XVII, 1909).
BONONIENSES 887
Expl. : «debito pondere et questionibus. Explicit libellus triginta

verborum Aristotelis»).
Saec. XV, chart., mm. 140 x 100, ff. 371. Idem «Liber qui vocatur
Argenteus de XXX verborum» est in codice lat. 830 huius Bibliothecae
(chart. saec. XV, ff. 57r-59r), ultimis verbis tamen mutatis, ac super-
addito (ff. 61v-62r) quodam libro De naturis colorum iuxta Aristotelem
LXXpreceptorum (Inc.: Notato quoniam ignis solus aurum conculcat....
Expl.: quoniam ex eodem fomento quodam sepius experti sunt.).
Provenit codex ex bibliotheca comitum Caprara.
BIBL. UNIVERSITATIS, lat. 987 (1910). 1280
1. <Enigmata>, ff. 23r-25r («De preceptis et enigmatibus

Pithagore. Itaque sunt ista fugienda... Expliciunt enigmata
Aristotelis moralizata per eundem» <scilicet fr. Robertum
Holcoth>). 2. <Tractatus de Spera>, ff. 142r-151r («Tractatus
de spera Aristotelis bonus et utilis. Tractatum de spera quatuor
capitulis distinguimus, videntes primo quid sit spera...».
Expl. : «autem mundana materialiter dissolvitur»).
Saec. XV, chart., mm. 305 x 210, ff. 193 + 25 ; de quo cfr. C. Frati,
op. cit., loco cit.
<Aristotelis De perfecto magisterio>, ff. 60v-79v («Aristotelis

de perfecto magisterio. Cum solerti indagine universarum rerum
artificia philosophica comperit sedulitas...». Expl. ex abrupto
verbis : «oppositionis similiter alium pulvere (?)...»).
Saec. XIV, membran., mm. 165 x 110, ff. 87, de quo cfr. descrip-
tionem a C. Frati confectam. Titulum «Aristotelis de perfecto magisterio»
addidit manus saec. XVI, ut mihi videtur.
<Extracta ex libro Metheororum veteris translationis, ut

videtur>, ff. 1r-125r («Incipit liber metheororum. Tractatus
primus de causis impressionum materiali et efficiente.
888 CODICES ITALICI
Capitulum primum de divisione habitorum et habendorum in tota

scientia naturali et de nomine libri. In scientia naturali corpus
mobile subiectum est, ut dictum est multotiens. Est autem in
natura duplex corpus mobile, scilicet simplex et mixtum ; et ideo
scientia naturalis habet tres partes in genere... remansit nobis
tractatus de rebus accidentibus in alto que sunt propinqua locis
stellarum» (cfr. Arist. Latin. I, p. 133).... Expl. : «Quia autem
ista in genere tria sunt, scilicet mineralia, vegetabilia, animalia,
ideo sequens scientia in tria dividetur. Explicit Methaurorum.
Deo gratias»).
Saec. XIV, membran., mm. 360 x 255, ff. 125, longis lineis ab uno
librario exaratus. In marginibus et in interlineis nec glossae nec
notulae. In summo f. 1r inscriptio: «Reverendus pater frater Peregrinus
de Bononia emit hunc librum MDXXXII, XI Januarii». — Cfr. Errata.
1. Liber Ethicorum, ff. 1r-109v. 2. Economica, recensio

Durandi, ff. 110r-116v.
Saec. XIV, membran., mm. 358x250, ff. 116, longis lineis ab uno
librario exaratus. Initiales litterae miniatae. In marginibus ff. 1rv
exstat textus commentarii S. Thomae in librum Ethicorum. Alibi
glossae multae usque ad quartum Ethicorum librum, deinde nullae.
In f. 25r adducitur in notulis Buridanus: «Hic incipit quartus liber et
hoc secundum Buridanum» (contra verba tertii libri: Quoniam quidem
igitur medietas est circa timores et audacias...); in f. 66r manus quaedam
saec. XV, ut videtur, profert in marginali notula brevem textum
translationis Alexandrinae: Habet translatio alexandrina incontinente
iudicium rationis desideriorum abissus absorbit, etc., quae verba ad
VII Ethicorum librum spectant.
1. Rethorica, tr. Guillelmi, ff. 1r-60v. 2. Liber Ethicorum,

ff. 61r-106v.
Saec. XIV in., membran., mm. 320x220, ff. 108, binis columnis
ab uno librario exaratus. Litterae initiales miniatae. In marginibus
BONONIENSES 889
et in interlineis notulae fere nullae. In summo f. 60v inscriptio: «unum

florinum et dimidio». Ff. 107-108 capitulorum indicem, eiusdem
librarii manu exaratum, praebent. Liber est corio et ligno compactus.
1. Isagoge, ff. 1r-11v (Inc. «Isagoge Porphyrii in artem

veterem Aristotelis»). 2. Predicamenta, ff. 11v-31r. 3. Liber
Sex Principiorum, ff. 31v-41v («Sex principia Gilberti metro-
politani» : sic!). 4. Periermenias, ff. 41v-53v. 5. Topica
Boetii, ff. 54r-97v. 6. Liber Divisionum, ff. 97v-112v.
librario exaratus. Littera initialis miniata. Tituli atramento rubro
perscripti. Topica falso Aristoteli tribuit C. Frati. Codex ligno et corio
compactus.
Corpus Vetustius: 1. De Generatione, cum commentario

magistri Adam de Buckfield, ff. 3r-22r («Explicit summa
secundi de generatione secundum Adam anglicum»). 2. De
Anima, cum commentario magistri Adam de Buckfield,
ff. 24r-53v (Expl.: «et in hoc terminatur summa super hunc
librum de anima a magistro A. de bochekinefore tradita»).
3. De memoria, cum commentario nemini tributo, ff. 54r-57r.
4. Physica, cum commentario nemini tributo, ff. 58r-126r.
5. De Celo, sine commentario, ff. 127r-175v. 6. Metheora, cum
commentario anonymo, ff. 176r-204v. 7. De Sensu, sine com-
mentario, ff. 205r-213r. 8. De Sompno, sine commentario,
ff. 213r-222v. 9. De Differentia Spiritus et Anime, recensio
anonyma, ff. 222v-228v. 10. De Longitudine, sine commen-
tario, ff. 229r-230v. 11. De Plantis, cum Prologo, ff. 231r-245r.
12. Metaphysica vetustissima cum commentario anonymo,
ff. 246v-263r. 13. Metaphysica Nova, cum commentario
anonymo, ff. 263v-333v. 14. De Causis, cum commento,
ff. 334r-342v.
890 CODICES ITALICI
Saec. XIII, membran., mm. 305 x 210, ff. 342 (scriptura vacant
ff. 23, 162v, 245v, 246r), longis lineis (exceptis tamen ff. 332-333, binis
columnis) ab uno librario anglico ante saec. XIII medium claris
characteribus exaratus. In summo f. 3r recens manus scripsit:
«Expositio Guilelmi Ochami in artem veterem cum questionibus Alberti
Parvi», unde manavit gravis error Caroli Frati in describendo codice
(op. cit. p. 463). Qui, contra, fere omnes in Aristotelem commentarios
magistri anglici Adam de Buckfield praebet magnique ideo momenti
habendus est, ut optime, inter alios, demonstravit Martinus Grabmann,
apud quem (Mittelalterliches Geistesleben, II, pp. 145-150) reperiet
lector initia omnium commentariorum quae codex hic continet et nos
brevitatis causa omisimus. (De Adam de Buckfield, cfr. etiam D. A.
Callus, Two Early Oxford Masters, etc., in «Revue néoscolastique de
Philos.», Louvain t. 42, 1939, pp. 411-445). Praeter commentarium de
quo iam diximus, praebet codex in marginibus notulas trium, ut
videtur, diversarum manuum, eiusdem saeculi, in quibus adducuntur
alia translatio (ff. 19r, 29r, 63r), translatio commentatoris (f. 127r) et
commentator (passim in notulis ad De Celo).
Liber fuit olim «Monasterii S. Salvatoris bononiensis N.ro 245»
(f. 3r) et in Bibl. Nat. Parisiensem saec. XIX delatus (f. 342v).
Secretum Secretorum, cum prologo, Epistola et textu com-

pleto, pp. 1-213.
Saec. XIV, mm. 150 x 110, pp. 213, longis lineis ab uno librario
exaratus. Pars minima huius operis habetur etiam in cod. lat. 105
huius Bibliothecae (membr., saec. XIV, binis columnis exar., pp. 139-
148): Incipit epistola Aristotelis missa Alexandro de secreto secretorum.
Hinc est nostre intentionis, o Alexander, quod de qualitatibus et pro-
prietatibus et virtutibus quarumdam herbarum... Sed scire debes, o
Alexander, quod sicut in plantis (ut in codicibus lat. 138 (104) et lat. 757
huius Bibl.).... Expl.: es ergo semper virtuosus et Deus gloriosus te
regat, dirigat et custodiat, cuius est bonitas omnis. Amen.
BONONIENSES - BUSTENSES 891
BRIXIANI.
BIBL. COMMUNALIS QUERINIANA, C. II. 15.* 1288
De Generatione Animalium, ff. 3r-48r («Explicit liber de

generatione animalium Aristotelis de nova translatione. In-
verardi de Luzii» [vel «Inverarde de Luzii scripsit»?]).
Saec. XIV, membran., in-quarto, ff. 48, binis columnis ab uno
librario (exceptis ff. 1-2) exaratus optimeque servatus. Initiales litterae
una cum paragraphorum signis coloribus rubro et caeruleo depictae.
F. 1r binis columnis a librario saec. XV, ut videtur, scriptum continet
fragmentum quoddam commentarii anonymi in quo adducuntur Com-
mentator et Astrologia Navalis (Inc.: in eadem scientia prout sunt in
diversis scienciis.... Expl.: ergo subiectum loyce supponit subiectum...).
Scriptura vacant ff. 1v-2r.
BUSTENSES.
BIBL. CAPITULI, M. I. 11.
** 1289
1. Metaphysica Medie Translationis (cuius textus tamen est

in fine contaminatus cum Metaph. Nove Translationis), ff. 1r-
84v. 2. De Generatione Veteris Translationis, ff. 85r-96v
(fragmentum usque ad verba: «in hiis convertitur et semper
priori» = Prantl B, 11, 24: καὶ α̉εὶ του̃ προτέρου...).
Saec. XIV, membran., mm. 253 x 182, ff. 96, longis lineis a tribus
librariis (ff. 1-32v, 33-82v, 83-96v) exaratus. Tituli rubricati, para-
graphorum signa coloribus rubro et caeruleo descripta. In f. 84r
legitur nota: «MCCCCLXXXXVII die XXVIIII aprilis ego presbiter
Coradus Crispus emi hunc librum methaphisicorum a mizolo de puteo».
In membranaceo integumento finali exstant, partim penitus erasae,
* Brescia, Bibl. Comunale Queriniana. Catalogus codicum manuscriptorum qui

in hac Bibliotheca servantur, typis nondum editus est. Codices classicorum auctorum
opera continentes descripsit A. Beltrami in «Studi Italiani di Filol. Classica», XIV,
pp. 17-30.
** Busto Arsizio (prov. Milano), Bibl. Capitolare. Catalogus codicum manu-
scriptorum qui in hac Bibliotheca servantur nondum typis editus est: quem tamen
optime composuit Pompeius Mancarella, Aetii Franceschini discipulus.
892 CODICES ITALICI
notulae hae: «Iste liber fuit... de... et emit eum a fratre... de chorio
eiusdem monasterii... lye et iusti ponderis anno Domini MCCCLVII
die XI mensis maii in communi astensi ubi erat studens philosophie».
Et infra: «iste liber est fratris Johannis...», et adhuc infra: «In studio
mei... isti libri : Loica Aristotelis. Methaphisica cum libro de generatione.
Gratiadeus—Scriptum super librum de anima secundum S. Thomam de
Aquino. Hovidius Metamorphoseos. Questiones artis veteris quedam.
Scriptum topicorum—Guido de dictaminibus. Questiones theologie et
phisice. Volumen verborum. Liber de lapsu hominis editus a fratre
heremita. Scriptum tractatum (sic). Facetus urbanus. Liber quinque
clavium. Sophismata. Alessander. Liber quidam de fide catholica».
Versus denique: «Amor Paridem (sic) nuptam rapit ellenam—Armat
Atridem ultio certatur—fit machina, Troia crematur».
Integumentum membran. in principio codicis profert textum libri
Psalmorum I, 2-6; II; III, 2-9; IV, 2-4.
CAESENATES.
1290 *
BIBL. MALATESTIANA, Plut. I. Sin. 4.
Corpus Mixtum: 1. Physica Veteris Translationis, ff. 1r-56r.

2. De Longitudine Veteris Translationis, ff. 56r-57v. 3. De
Celo Nove Translationis, ff. 58r-85v. 4. De Sensu Nove Trans-
lationis, ff. 86r-93r. 5. De Memoria Nove Translationis,
ff. 93r-95v. 6. De Sompno Nove Translationis, ff. 96r-102v.
7. Arnaldi de Villa Nova, Epistola, f. 103 («Arnaldus de
Villa Nova ad Papam. Reverende pater, nunc aures tuas...»,
manu saec. XV). 8. De Generatione Veteris Transi. (Textus
contaminatus cum De Gen. Nove Transl. ut apparet in fine),
ff. 104r-123v. 9. De Anima Nove Transl., ff. 124r-148v.
10. De Differentia Spiritus et Anime, recensio anonyma
(textus contaminatus), ff. 148v-149v (desinit mutilus in verba :
«inter unumquodque alphetas...»). 11. Metaphysica Vetus,
* Cesena (pr. Forlì), Biblioteca Malatestiana. Cfr. Joseph Maria Mucciolus,

Codicum manuscriptorum Malatestianae Caesenatis Bibliothecae, 2 voll., Caesenae
1780-1784; R. Zazzeri, Sui codici e libri a stampa della Bibl. Malatestiana di Cesena,
ricerche e osservazioni, Cesena 1887.
CAESENATES 893
ff. 150r-153v (desinit mutilus in verbis : «videntur quidam autem

secundum»). 12. Metaphysica Nova, ff. 154r-208r.
Saec. XIII, membran., mm. 295 x 216, ff. 208, longis lineis et binis
columnis (ff. 154-208 binis columnis) a compluribus librariis exaratus
(ff. 1-55; 56-57; 104-125, manu saec. XIV; 154-208, item manu saec.
XIV). In marginibus, qui sunt admodum ampli, notulae exstant
permultae (praesertim in ff. 1-39, 104-148) minutis nec non spissis
characteribus scriptae, quae ferme oculorum aciem vel exquisito per-
spicillo adiutam effugiunt. Quae ad Librum Physicorum spectant ex
commentario Egidii Romani manare videntur: f. 1r. In hoc prohemio
manifeste probatur hunc librum esse priorem... f. 40r. Explicit scriptum
Egidii super 6° phisicorum. In interlineis adducitur interdum alia
translatio. In notulis ad De Generatione adducuntur commentator,
Augustinus, Egidius, Albertus; contra primum verbum (Bonorum) libri
De Anima legitur: «1365 die XVIII Bononie». In codicis integumento
finali proferuntur etiam quattuor Ovidii versus (De arte amandi, I,
759-762) et inscriptio: «Volumen hoc IX integros Aristotelis libros
continens ab antiqua maiorum suorum Bibliotheca abstulit Nicolaus
Masinius secundus, physicus, huicque donavit anno salutis 1589». Cfr.
Muccioli, op. cit. II, 6; Zazzeri, op. cit. 251. — Cfr. Errata.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. VI Sin. 2. 1291
Problemata Vulgata <cum commentario Petri de Abano

usque ad particulam XI>, ff. 1r-202v (Prologus: «Iuxta sen-
tentiam Aristotelis secundo celi et mundi...». Comm. : «In
principio expositionis libri, illa octo preambula que in exordiis
librorum solent tangere glosatores breviter explicantur... unde et
cum post diu huius expositionis problematum aggregacionem ut
discerem grecum in Costantinopolim me transtuli, volumen aliud
Aristotelis problematum repperi quod quidem in linguam latinam
traduxi. Est autem libri titulus : liber problematum Aristotelis
secundum speciem compilationis incipit. Problema quidem
grecum...». Expl. : «hec itaque brevius in expositione particule
sunt undecime. Explicit expositio succincta compilationis prob-
leumatum (sic) Aristotelis super undecim particulis quam Petrus
edidit padubanensis, ea nullo prius interpretante. Incepta
894 CODICES ITALICI
quidem Parisius et laudabiliter Padue terminata. Sequitur nunc

particula duodecima. Require in altero volumine sibi coadia-
cente—Deo gratias»).
Saec. XIV ex., membran., mm. 372 x 260, ff. 204 (scriptura vacant
ff. 203-204), binis columnis diligentissime ab uno librario exaratus.
Textus Aristotelis grandioribus litteris a commentario Petri distin-
guitur. Littera initialis miniata, variis coloribus et auro conspicua.
Paragraphorum signa coloribus rubro et caeruleo depicta. In mar-
ginibus et in interlineis glossae nullae. In imo f. 1 exstant insignia
familia Malatestarum cum sigla MN (Malatesta Novellus).
1292 BIBL. MALATESTIANA, Plut. VI Sin. 3.
Problemata Vulgata <cum commentario Petri de Abano a

particula XII ad finem>, ff. 1r-191v («De problematibus Aris-
totelis que sunt circa odorabilia particula duodecima. Propter
quid thimiamata...». Expl.: «talem colorem representat aut
alterum. Explicit expositio succincta compilationis probleuma-
tum (sic) Aristotelis quam Petrus edidit Padubanensis, ea nullo
prius interpretante. Incepta quidem Parisius et laudabiliter
Padue terminata. Anno legis christianorum M.CCC.X, etc.
Sit laus Deo»).
Saec. XIV ex., ff. 192, idem per omnia ac praecedens et ab eodem
librario exaratus, est liber cui innuitur in ultimis verbis libri superioris
(«require in altero volumine sibi coadiacente»). Scriptura vacat f. 192.
Textus translationis est Bartholomaei de Messana. Particula tamen
XII concordat cum XI (cfr. Aristoteles Latinus, I, p. 182).
1293 BIBL. MALATESTIANA, Plut. VI Sin. 5.
1. <Commentarius in I Metheororum Nove Transl., cum

lemmatibus textus Aristotelis>, ff. 137r-161v («Incipit liber
primus Metheororum. De primis quidem igitur causis nature
et de omni motu naturaliter. Ista notabilia extracta sunt a libro
Metheororum. Dicit ergo Aristoteles primo libro primo folio
methaurorum quod quatuor sunt elementa, scilicet ignis, aqua,
CAESENATES 895
terra, aer...». Expl. : «et sequitur littera 'si igitur habemus' in

qua auctor ponit finem dictis. Explicit hoc quod notavi supra
librum Metheorum post magistrum Raymundum de Beders apud
montem pes et» (sic ; fortasse : «pessulanum, etc.»). 2. <Com-
mentarius in De Longitudine>, ff. 161v-163r («Esta [sic]
fuerunt determinata a lectore scilicet magistro .i. raymundo de
biterres super librum de causis longitudinis et brevitatis vite.
Dictum ergo primo fuit ab illo quod Aristoteles in isto libro...».
Expl. : « Corpora plantarum longioris vite quam corpora ani-
malium»). 3. <Commentarius in De Sompno>, ff. 163r-164r
(« Quesitum fuit a lectore utrum scienda de sompno et vigilia sit
una...». Expl.: «secundum quod est fantasticum»). 4. De
Regimine Sanitatis, ff. 167r-168r («Epistola regi magno
Alexandro ex parte Aristotelis philosophi de observatione humani
corporis directa, quem [sic] Iohannes yspaniensis inventam
transtulit Hyspanorum regine... Explicit secreta secretorum de
medicina Aristotelis»).
Saec. XIV, membran., mm. 235 x 163, ff. 170, binis columnis a
compluribus librariis exaratus. Litterae initiales coloribus rubro et
caeruleo depictae. Pars aristotelica nec in marginibus nec in interlineis
praebet glossas vel notulas. De ceteris operibus quae codex continet,
cfr. Zazzeri, op. cit. pp. 306-309.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. VII Sin. 1. 1294
Corpus Recentius: 1. Physica, ff. 1r-49r. 2. De Celo,

ff. 50r-77v. 3. De Generatione, ff. 78r-93r. 4. Metheora,
ff. 94r-125v. 5. De Nilo, ff. 125v-127r. 6. De Proprietatibus
Elementorum, ff. 127r-133v. 7. De Anima, ff. 134r-153r
(«Explicit tertius de anima, et totus liber de anima secundum
novam Translationem»). 8. De Sensu, ff. 154r-161r. 9. De
Memoria, ff. 161r-163v. 10. De Motu Animalium, ff. 163v-167v.
11. De Longitudine, ff. 167v-169v. 12. De Iuventute, ff. 169v-
171v. 13. De Respiratione, ff. 171v-173v. 14. De Morte
ff. 173v-177v. 15. De Sompno, ff. 177v-183r. 16. De Divinatione
896 CODICES ITALICI
(titulum suum habet), ff. 183r-184v. 17. De Plantis, cum

Prologo, ff. 184v-186v (desinit mutilus in verba: «et aliud non
est causatum propter plantam, et si dixeris...»). 18. De Causis,
cum Commento, ff. 190r-197v («Explicit liber de causis et omnes
libri naturales per consequens expliciunt summi ac reverendis-
simi Aristotelis»).
Saec. XIV, membran., mm. 385 x 250, ff. 197 (scriptura vacant
ff. 49v, 93v, 187-189), binis columnis ab uno librario diligenter exaratus.
Litterae initiales picturis conspicuae; paragraphorum signa coloribus
rubro et caeruleo depicta. Tituli, non solum librorum sed et capitu-
lorum, ampli et rubricati. In marginibus et in interlineis glossae rarae
et plerumque compendiariae. In ultimo folio legitur notula manu
saec. XV: «Ex libris felicis memoriae olim clarissimi medici Magistri
Marci de Arimino, cuius anima requiescat in pace». Sequitur, item
manu saec. XV, initium commentarii cuiusdam: Sicut dicit philosophus
in fine IVi methaurorum, unumquodque ens habet suam operationem...
(Cfr. Muccioli, op. cit. II, 41; Zazzeri, op. cit. p. 312). — Cfr. Errata.
1295 BIBL. MALATESTIANA, Plut. VII Sin. 2.
1. De Historia Animalium, ff. 1r-63r. 2. De Progressu

Animalium, ff. 63r-67r. 3. De Motu Animalium, ff. 67r-69v.
4. De Partibus Animalium, tr. Guillelmi, ff. 69v-94v. 5. De
Generatione Animalium, ff. 94v-127r («Explicit liber Aris-
totelis de historia animalium, Deo gratias, amen» : nulla enim
librorum distinctio est in codice).
Saec. XV, membran., mm. 380 x 260, ff. 127, binis columnis ab uno
librario exaratus. Littera initialis miniata, ceterae vero omnes omissae,
una cum titulis, spatiis vacuis relictis. Habentur in initio folia duo,
binis columnis exarata, in quibus recens manus adnotavit: «Haec duo
folia videntur pertinere ad Lexicon Papie Plut. XXIII cod. 4». In
marginibus et in interlineis glossae nullae. In imo f. 1 exstat signum
familiae Malatestarum cum nota MN. Codicem conventui S. Francisci
Caesenati testamento donavit Johannes Marcus Ariminensis. (Cfr.
Muccioli, op. cit. II, 41; Zazzeri, op. cit.)
CAESENATES 897
BIBL. MALATESTIANA, Plut. VII Sin. 3. 1296

Animalium, ff. 83r-87v. 3. De Motu Animalium, ff. 87v-90v.
4. De Partibus Animalium, tr. Guillelmi, ff. 90v-123r. 5. De
Generatione Animalium, ff. 123r-166 («Explicit liber de ani-
malibus cuius greca translatio completa est anno gratie 1260
decima Kalendas Januarii Tebis»).
Saec. XIII, membran., mm. 228 x 211, ff. 166 (scriptura vacant
ff. 81v-82), ab uno librario exaratus. In marginibus et in interlineis
glossae nullae. In integumento membranaceo init. et f. 166 legitur
nota: «Iste liber est mei F. de Mantua medici in civitate Mantue
habitatoris et fuit emptus Padue per magistrum Petrum de Abano precio
VII solidorum denariorum venetorum grossorum sub M.CCC.VIIII de
mense septembris». Codex fuit ergo olim celeberrimi magistri Petri de
Abano. Postea, anno 1474 conventui caesenati S. Francisci testamento
legavit magister Johannes Marcus de Arimino. Cfr. Muccioli, op. cit.
II, 41 et Zazzeri, op. cit. p. 316, qui falso huic codici nr. 4 tribuit.
Et quidem magni faciendus est liber hic.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. VIII Sin. 1. 1297
1. De Celo Veteris Translationis, ff. 1r-82r. 2. <Fragmentum

minimum operis ad jus pertinentis>, ff. 83r-84v.
Saec. XIII ex., membran., mm. 328 x 237, ff. 84, quorum duo
ultima recentior saec. XIV, ut videtur, manus exaravit. Liber longis
lineis ab uno librario scriptus est, titulos in summis paginis profert
coloribus rubro et caeruleo exaratos. In marginibus et in interlineis
glossae perrarae. Cfr. Muccioli, op. cit. II, 43; Zazzeri, op. cit. p. 319.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. XX Dext. 6. 1298
1. Isagoge, ff. 1r-8v. 2. Predicamenta, Tr. communis,

ff. 8v-23v. 3. Liber Sex Principiorum, ff. 23v-31r. 4. Perier-
menias, ff. 31r-39r. 5. Topica Boetii, ff. 40r-61v (desinit
mutilus in verba: «si sit ad parem a pari»). 6. Liber Divi-
sionum, ff. 62r-72r. 7. Topica, ff. 73r-134r. 8. Elenchi
Sophistici, ff. 134v-155r. 9. <Tractatus perbrevis>, f. 156r
57
898 CODICES ITALICI
(« Ubi non est scientia anime non est bonum : Proverb. XIX.»
Expl. : «adcedendum est ad formam tractatus sive ad divisionem
libri»). 10. Analytica Priora, ff. 157r-202v. 11. Analytica
Posteriora, ff. 202v-233r. 12. <Versus de Luna>, f. 233v
(«Ignorans numerum qui lune predicat ortum...». Expl. : « Tali
quippe modo describitur aureus ordo» : versus sunt numero 29).
Saec. XIV, membran., mm. 280 x 200, ff. I + 233 + I, longis lineis
ab uno librario (excepto f. 156r) exaratus. Litterae initiales coloribus
depictae in campo caeruleo. In marginibus et in interlineis glossae
multae, praeterquam in ff. 40-73, a recentioribus manibus scriptae sed
parvi, ut mihi videtur, pretii cum plerumque sint compendiariae (quae
sunt in f. 73 hoc habent initium: In hoc libro qui intitulatur de sillogismo
dialectico dat suam sententiam). Scriptura vacant ff. 39v, 56v. Analytica
Priora Boethio in hoc codice attributa esse a manu recentiore falso
affirmat S. D. Wingate, The Mediaeval Latin Versions, etc. p. 8 n. 10,
cum Boetius non nisi in notulis marginalibus adducatur. De codice
cfr. Muccioli, op. cit. I, 80, et Zazzeri, op. cit. p. 185.
1299 BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXII Dextr. 1.
Corpus Recentius: 1. Physica, ff. 1r-61v. 2. De Celo,

ff. 62r-97r («Aristotelis philosophi de celo et mundo liber primus
translatus de greco in latinum» ; «Explicit liber de celo et mundo
Aristotelis translatus degreco in latinum»). 3. De Generatione,
ff. 97v-117r. 4. Metheora, ff. 117r-159v. 5. De Anima, ff. 160r-
185v. 6. De Sensu, ff. 185v-194v. 7. De Memoria, ff. 194v-197v.
8. De Sompno, ff. 197v-206r. 9. De Motu Animalium, ff. 206r-
210v. 10. De Longitudine, ff. 210v-213r. 11. De Iuventute,
ff. 213r-215r. 12. De Respiratione, ff. 215r-220v. 13. De
Morte, ff. 220v-222r (post extrema huius tractatus verba idem
librarius addidit: «Hec inveni in libro magistri Godfredi. De
sanitate autem et egritudine non solum est medici sed et naturalis
usque ad differentie causas», et sequuntur quattuor lineae: cfr.
Arist. Lat. I, 148). 14. Physionomia, ff. 222r-225r (Expl. :
«qui habent superiora maiora et curviora et carnosiora sunt
memores»). 15. <De Signis particularibus>, ff. 225r-228v («In-
CAESENATES 899
cipit liber de signis particularibus. Videtur mihi anima et corpus

compati ad invicem...». Expl. : «superapparenciafit». Ex quo
patet hunc libellum «De signis» nihil aliud esse quam ultimam
partem praecedentis operis De Physionomia).
uno librario exaratus. Initiales litterae miniatae; paragraphorum signa
coloribus rubro et caeruleo depicta. In marginibus ff. 1-2 glossae
plurimae, nunc fere illegibiles; alibi non multae et plerumque com-
pendiariae tantum saec. XV exaratae. In f. 228v legitur notula:
«Dominus (?) pro me NB 22 ottobris 1445», recentiore manu scripta.
Errant ergo et Mucciolus (op. cit. I, p. 78) et Zazzeri (op. cit. p. 178),
qui codicem scriptum affirmant anno 1446 (?) cum sit saec. XIV in.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXII Dext. 2. 1300
1. Metaphysica Nove Translationis, ff. 1r-114v. 2. De

Causis, cum Commento, ff. 115r-127v. 3. Problemata vulgata,
ff. 127v-238v («Expliciunt Problemata Aristotelis secundum
novam translationem»).
librario maxima cura exaratus, qui idem esse videtur cum librario
cod. Plut. XXII Dext. 1. Initiales litterae miniatae, paragraphorum
signa coloribus rubro et caeruleo depicta. In marginibus et in inter-
lineis glossae nullae. Codex fuit olim Johannis Marci Ariminensis, clari
medici (de quo cfr. Zazzeri, op. cit. p. 180), qui anno 1474 eum testa-
mento donavit conventui S. Francisci.
1. <Alkindi De Intellectu>, ff. 2r-2v («Epistola Averroi de

intellectu»: manu saec. XV; inc.: «Intellexi quod queris ser-
monem brevem de intellectu secundum sententiam Platonis et
Aristotelis...». Expl.: «de hoc sufficiant. Hic finis est epistole
Averoys de intellectu». Cfr. infra cod. 1309, ff. 234r-235r).
2. <Anonymi commentarius in De Anima Veteris Transla-
tionis>, ff. 3r-69v («Omnibus que de corpore mobili et de mobili
secundum locum expeditis.... Cum autem oppinemur certissime
900 CODICES ITALICI
scientiam esse de numero bonorum honorabilium eo quod omnis

scientia de se appetibilis est, que vere scientia est...». Expl. :
«loquendum in libro de animalibus. Hec igitur de anima
secundum quod in se ipsa consideratur determinata sufficiant—
Deo gratias amen»). 3. <De nutrimento et nutrito>, ff. 70r-73v
(«De anima secundum se ipsam in precedente libro dictum est,
sed quia non tantum secundum seipsam querimus cognoscere
animam sed etiam opera eius et passiones et ea circa que
operatur...». Expl.: «hec igitur de nutrimento et nutrito se-
cundum suum diversum esse secundum peripateticos dicta sunt
a nobis»). 4. De intellectu et intelligibili, ff. 74r-78v («Sicut
a principio huius operis diximus, scientia de anima non satis
completa habetur ex hoc quod de anima secundum se ipsam in
libro de anima determinatum est...». Expl.: «de compositione
unius ad alterum et distinctione utriusque»). 5. <De Genera-
tione elementorum>, ff. 79r-104r («De generatione. Cum due
sint considerationes de mobili simplici, quarum una est de
mobili simplici...». Expl.: «Hec autem de generatione ele-
mentorum sufficiant dicta, quia cetera ad naturam elementorum
pertinentia tertio et quarto celi et mundi sunt dicta. Amen»).
6. Averrois compendium libri De Longitudine, f. 104r
(«Averois de causis longitudinis et brevitatis vite»).
uno librario exaratus, exceptis tamen foliis 2 et 104 ab alia recentiore
manu, saec. XV, ut videtur, scriptis. Initialis littera miniata in f. 3
praebet philosophum pallio arabico indutum, viridem librum in
manibus tenentem. F. 74 miram praebet philosophi cuiusdam imaginem
pictam ac auro conspicuam: qui philosophus rubra veste indutus est
in campo aureo et caeruleo. In marginibus notulae rarae. In f. 1r
insunt fragmenta minima ex Iosephi Antiquitatibus Iudaicis (lib. 4);
f. 1v scriptura vacat. Post finem opusculi Averrois octo fere lineae
sequuntur in quibus adducuntur Avicenna et Petrus de Abano.
Penitus erronea est descriptio huius codicis apud Muccioli, op. cit. I, 78,
et Zazzeri, op. cit. p. 181. — Cfr. Errata.
CAESENATES 901
1. Avicenna, De Animalibus, ff. 1r-65r («Explicit liber de

animalibus Avicenne»). 2. Avicenna, Metaphysica, ff. 66r-143v
(«Postquam auxilio Dei explevimus tractatum de intentionibus
sciendarum logicarum... et est vicarius in illo. Explicit Meta-
phisica Avicenne 1458 per me Bonifacium Paulini de Tridino
de Monteferrato Vercelensis diocesis scriptum [sic] in Ariman»).
3. Alkindi De Sompno et Vigilia, ff. 144r-146r («Tu, cui Deus
occultorum veritates patefaciat et quem in domo vite et domo
mortis beatificet, qui sivisti vel rogasti ut describam tibi quid sit
somnium et quid visio...». Expl. : «eius quod elongatum est ex
eis. Hoc igitur est sufficiens ad illud de quo quesisti secundum
locum tuum in speculatione»).
Saec. XV (anno 1458), membran., mm. 322 x 233, ff. 150 (ex quibus
scriptura vacant ff. 65v, 147-150) binis columnis ab uno librario,
scilicet Bonifacio Paulini de Tridino, exaratus. Littera initialis prima
auro conspicua. Desunt rubricae et paragraphorum signa. In mar-
ginibus et in interlineis glossae nullae. Codicem anno 1474 testamento
legavit conventui caesenati S. Francisci magister Iohannes Marcus
de Arimino. De Codice cfr. Muccioli, op. cit. I, 79 et Zazzeri, op.
cit. p. 79.
1. <Avicenna, De Anima cum commentario Avendeut>,

ff. 2r-24v («Incipit prologus translatoris. Reverentissimo Tole-
tane sedis archiepiscopo et yspanorum primati Iohanni Aven-
denech israelita philosophus gratum servitutis obsequium...
incipit liber de naturalibus Avicenne filii regis Abuchali
translatus a magistro Girardo Cremonensi de arabico in latinum
in Tholeto (rubr.). Iam explevimus in primo libro verbum de
hiis que sunt circa naturalia.... Divisio libri de anima Avicenne
(rubr.). Iste liber dividitur in V tractatus...». Expl. : «Et post
hunc sequitur liber de causa causarum. Altissimo Deo omni-
potenti cum omnibus sanctis suis sint gratiae infinite et beato
902 CODICES ITALICI
Secundo martiri. Consummatus liber de anima Avicenne filii

regis Abuchalii arabici anno ab incarnatione Domini Nostri
Ieshu Christi MCCCXX die iovis XII idus novembris, pontifi-
catus domini Iohannis Pape XXII anno quarto per manus
Bartholomei de Ledula...»). 2. Averroes in De Generatione,
ff. 26r-35r («Explicit commentum Averrois super libro Degenera-
tione et corruptione Aristotelis. Anno Domini M.CCC.XX die
mercurii, sexta die mensis augusti, per manus Bartholomei de
Ledula»... tria verba erasa... «hora qua cantabatur missa annua
mortuorum chr. etc.»). 3. Averrois compendium libri De
Sensu, ff. 35v-36v («Explicit commentum Averroys supra librum
de sensu et sensato Aristotelis, consummatum die dominica post
festum Domine Nostre Marie augusti»). 4. Averrois com-
pendium libri De Memoria, ff. 37r-37v (« Incipit perscrutari de
rememoratione», cfr. Arist. Lat. I, 221 n. 2; «Explicit com-
mentum Averoys supra de memoria et reminiscentia die lune
XV...» etc.). 5. Averrois compendium libri De Sompno,
ff. 37v-39r («Explicit commentum Averroys supra de sompno et
vigilia die iovis XII kal. augusti in cuius antecedente die rex
Francorum (?) primo revertebatur cum multis baronibus vena-
turus... anno Domini M.CCC.XX completa sunt omnia ista
commenta a Bartholomeo de Ledula...» eras...). 6. Averroes in
quartum Meteororum, ff. 39v-42r (Inc. : «Et debes scire quod
non debemus dubitare», cfr. Arist. Lat. I, 218 lin. 9 ; Expl. :
«Et postquam concessit nobis Dominus Iesus Christus finire
librum, conveniens est ut ipse cum omnibus suis sanctis sit
benedictus. Explicit commentum Averoys supra IV Metheorum
anno Domini M.CCC.XXI Pontificatus Iohannis XXII anno V
per manum Bartholomei de Ledula»... eras... «die veneris, die
festo S.S. Jacobi et Philippi, prima die Maii, in domo ad
Nerimossetes in vico byenne pari (?)». 7. De Causis, cum
Commento, ff. 42v-45r («Explicit liber de causis cum commento
per manus Bartholomei de Ledula quondam de» ...eras... «anno
M.CCC.XXI... die XIII Madii...»). 8. Commentum Alberti
CAESENATES 903
supra librum De Generatione et Corruptione, ff. 45v-61r

(Inc.: «Cum due sint considerationes de mobili simplici... et
quarto celi et mundi dicta sunt. Explicit commentum fratris
Alberti supra de Generatione et Corruptione... Bartholemeus
de Ledula... I octobris»).
Saec. XIV (a. 1320-1321), membran., mm. 290x205, ff. 61, ab uno
librario (id est a Bartholomaeo de Ledula) nitidissime, binis columnis,
exaratus et diligenter ornatus. Litterae initiales coloribus rubro et
caeruleo depictae, tituli rubricati frequentes. In marginibus glossae
non multae. In primo folio recto exstat, manu saec. XIV in., quaedam
epistula « Venerabili et discreto viro domino Bartholomeo de Balduinis civi
Alben<si>», et alia, manu saec. XV ex., «Plinius Navio Maximo. Nun-
tiatur mihi Quintum favium decessisse». Scriptura vacant ff. 1v et 25.
De hoc codice cfr. Zazzeri, op. cit. pp. 196-198; New Paleographical
Society, Ser. II, tab. 21; Shields-Blumberg, Averrois Cordubensis
compendia librorum Aristotelis qui Parva Naturalia vocantur, The Med.
Acad. of America, 1949, p. xxii.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXIV Dext. 2. 1304
Problemata Vulgata <cum integro commentario Petri de

Abano>, ff. 1r-158r (Prologus et initium commentarii ut in cod.
Plut. VI Sin. 2, finis ut in cod. Plut. VI Sin. 3 huius Bib-
liothecae, addito tamen librarii nomine: «Explicit expositio
succincta», etc.; «Padue terminata anno Christianorum mille-
simo CCC.X. cum laude Dei altissimi, cuius nomen sit bene-
dictum per secula amen. Hoc opus scriptum est per me Iohannem
de Vachis de Brixia cirurgicorum minimum et completum anno
Domini nostri Iesu Christi 1381» (non 1351 ut legit Zazzerius)
«die 28 Iunii, de quo laudes et gratie infinite Deo. Deo gratias»).
Saec. XIV ex. (a. 1381), membran., mm. 413 x275, ff. I + 158, binis
columnis ab uno librario, scilicet Johanne de Vachis, diligentissime
exaratus. Initialis littera pictam praebet figuram cuiusdam fratris
manu caput sibi in desperationis signum percutientis. Ceterae etiam
litterae figuris et coloribus conspicuae in initio singulorum librorum.
Paragraphorum signa coloribus rubro et caeruleo indicata. Aristotelis
textus a commentarii grandioribus litteris distinguitur. F. 1 scriptura
904 CODICES ITALICI
vacat. In marginibus glossae nullae. Codicem anno 1474 conventui

caesenati S. Francisci testamento legavit magister Iohannes Marcus
de Arimino. Cfr. Zazzeri, op. cit. p. 201.
1305 BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXIV Sin. 4.

Animalium, ff. 72r-77r. 3. De Motu Animalium, ff. 77r-80r.
4. De Partibus Animalium, tr. Guillelmi, ff. 80r-110v. 5. De
Generatione Animalium, ff. 110v-148r («Explicit de Ani-
malibus»).
Saec. XIII ex., membran., mm. 310 x 210, ff. I + 148, binis columnis
ab uno librario exaratus. In marginibus et in interlineis glossae perrarae.
In summis paginis datur librorum numerus progressivus (I-XXIX)
adiectis verbis «Ade correctoris». In integumento membranaceo initiali
exstat notula: «M.CCC.LIII indictione VII die XVII mensis octobris»;
idem folium praebet, binis columnis dispositum, fragmentum quoddam
textus ad jus canonicum pertinentis, cum agatur de clerico percussore,
venatore, excommunicato, etc. Cfr. Muccioli, op. cit. II, 159; Zazzeri,
op. cit. p. 424, cuius descriptio funditus est falsa.
1306 BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXVI Dext. 2.
1. <Avicenna De Animalibus>, ff. 1r-53v («Frederice im-

perator mundi Romanorum susscipe devote hunc laborem
mi<chaelis> Scot<i> ut sit gratia capiti tuo <ac> torques collo tuo.
Incipit abreviatio Avicenne de animalibus, cap. primum in quo
adsignat generalem divisionem membrorum animalium. Et
animalium quedam communicant in membris sicut equus et
homo...». Expl. : «sed de dentium utilitatibus iam scis ex alio
loco»). 2. <Egidius de Roma, commentarius in Soph.
Elenchos>, ff. 54r-126v («Incipit sententia super libro Elen-
chorum edita a fratre Egidio de Roma ordinis fratrum here-
mitarum S. Augustini. Ex illustri prosapia oriundo...»).
3.<Tituli quaestionum super I et II Elenchorum>, ff. 126v-
128v. 4. <Quaedam diffinitionis de lineis>, ff. 128v-129r.
CAESENATES - CASINENSES 905
Saec. XIV, membran., mm. 310 x 230, ff. 129, binis columnis a
tribus librariis exaratus (a = ff. 1-53; b = ff. 54-126, saec. XIV ex.;
c = ff. 128-129, saec. XV). Litterae initiales et paragraphorum signa,
coloribus rubro et caeruleo depicta. Tituli rubricati. Codicem con-
ventui caesenati S. Francisci testamento reliquit anno 1474 magister
Iohannes Marcus Ariminensis. Cfr. Zazzeri, op. cit. pp. 220-221.
BIBL. MALATESTIANA, Plut. XXVI Sin. 4. 1307
1. Averroes in Physicam, sine prologo, ff. 134r-239r.

2. Prologus Averrois in Physicam, f. 239rv.
Codex hic ex duobus constat codicibus quorum alter (ff. 1-133, saec.
XV, non XIII, ut Zazzeri affirmat, humanisticis, qui dicuntur, charac-
teribus, binis columnis exaratus) minime ad Aristotelem spectat, sed
ad Galenum et ad Hippocratem (cfr. Zazzeri, op. cit. pp. 480-1); alter,
ff. 134-239, mm. 313 x 230, item binis columnis, ab uno librario saec.
XIV in. scriptus est. Desunt initiales litterae ac tituli. Textus Aris-
totelis et textus Averrois distinguuntur in primis tantum foliis;
praemissa unicuique sua sigla Arist. et comm. rubricata.
In marginibus notulae brevissimae, saepe unius verbi; et adducitur
alia translatio (ex. gr. f. 137r: et in alia translatione : non impossibile
est ut accidat accidens sicut est predicatio).
CASINENSES. 1308
BIBL. MONASTERII, cod. 8 VV (ext. 8 et 292).

*
Corpus Vetustius: 1. Physica, pp. 1-182 (incipit acephalus

his verbis: «...esse; illo autem modo non homo», quae ad
primum librum pertinent). 2. <Quaestio de oculis>, pp. 183-
184 («Queritur cum in oculo sint tres tunice et tres humores...».
Expl. : «et consolidatur cum ipso et situs utriusque oculorum»).
* Montecassino (prov. Frosinone), Biblioteca dell’ Abbazia. Cfr. Bibliotheca

Casinensis, seu codicum mss. qui in tabulario Casinensi asservantur series... cura et
studio Monachorum Ordinis S. Benedicti, Casin. 1873-1895, 5 voll. ; recentior descriptio
apud [M. Inguanez] Codicum Casinensium manuscriptorum catalogus cura et studio
monachorum S. Benedicti, archicoenobii montis Casini. Vol. I, pars I (1915) et pars II
(1923), vol. II, pars I (1928), et pars II (1934), vol. III, pars I (1940) et pars II (1941).
906 CODICES ITALICI
3. De Anima, pp. 185-260. 4. De Memoria, pp. 260-270.

5. De Sensu, pp. 270-298. 6. De Sompno, pp. 298-325. 7. De
Plantis cum Prologo, pp. 325-362. 8. De Longitudine,
pp. 362-368. 9. De Differentia Spiritus et Anime, recensio
anonyma, pp. 368-384. 10. De Generatione, pp. 385-448.
11. <Quaestiones de abstractione>, pp. 449-450 («Queritur
utrum abstractio sit in rebus et quod sit probatur...». Expl. :
«sed secundum modum extrahendi est extra, quia ab anima»).
12. Metheora, pp. 451-553. 13. De Celo, pp. 555-707. 14. De
Causis, cum Commento, pp. 709-732.
Saec. XIV, membran., mm. 300 x 225, pp. 732, longis lineis ab
una manu pulcherrime exaratus (paginis 183-184 et 449-450 exceptis,
a recentiore manu saec. XV scriptis). Litterae initiales magnae, variis
coloribus et interdum pictis figuris conspicuae. In marginibus notulae
rarae vel perrarae in pp. 143-182, 260-270, 298-325, 325-362, 362-368,
368-384, 517-732; multae ac instar commentarii, positae in pp. 1-142,
270-297 (Inc.: In hoc tractatu vult declarare de instrumentis corporum
sensibilium.... Expl.: in libro de memoria et reminiscentia qui immediate
sequitur istum, hoc est «Reliquorum autem»), pp. 385-448 (In isto libro
intendit Aristoteles determinare de corpore generabili et corruptibili....
Expl.: secundum speciem ut quorum sermo est corporalis), pp. 451-517
(Corpus autem. Hic determinat propter quid quedam pars ignis est magis
calida... in p. 485 adducitur Alpha<rabius>). In p. 710 adducitur liber
Procli. De toto codice, cfr. Biblioth. Casin. I, 129-144 et Codicum
Casinensium Mss. Catalogus, I, I, pp. 12-13.
1309 BIBL. MONASTERII, 9 VV (ext. 9 et 60; int. 735).
Metaphysica Nove Translationis, libri I-XII, pp. 1-151

(«Explicit liber Metaphysice Aristotelis secundum novam trans-
lationem»).
Saec. XIV, membran., mm. 345 x 240, pp. 152, longis lineis ab uno
librario elegantissime exaratus. Littera initialis pulcherrime decorata;
ceterae variis coloribus simpliciter obductae. Tituli rubricati permulti,
nec tantum in initiis librorum, sed etiam singulorum capitulorum. De
codice cfr. M. Grabmann, Forschungen, p. 118, et Codicum Casinensium
Mss. Catalogus, I, I, pp. 13-14.
CASINENSES 907
BIBL. MONASTERII, cod. 10 VV (ext. 10 et 225; int. 527). 1310
S. Thomae commentarius in Ethicam, pp. 1-312 (in fine

textus Aristotelis: «Explicit textus Ethicorum Aristotelis de
nova translatione»).
librario exaratus. Aristotelis textus mediam occupat libri paginam,
undequaque in marginibus commentario illustratus. Littera initialis
pulchro ornatu conspicua. Tituli rubricati. Insunt quoque et aliae
adnotationes, praeter S. Thomae commentarium, in marginibus et in
interlineis; in quibus auctores hi adducuntur: Boethius (p. 3), Algazel
(p. 12), Raymundus de Maiorica, in tabula artis inventive (pp. 5, 66,
115), Aristotelis Predicamenta (p. 35) et Tullius in libro de Amicitia
(p. 221). De codice cfr. Codicum Casinensium Mss. Catalogus, I, I,
pp. 14-15.
BIBL. MONASTERII, cod. 524 VV. 1311
Liber Ethicorum, pp. 1-129.

librario exaratus. Deest littera initialis, spatio vacuo relicto ad eam
depingendam. Titulus rudi modo rubricatus. In marginibus et in
interlineis glossae multae usque ad p. 80, deinde nullae; sed et quae
exstant minimi sunt pretii. In ima p. 1 legitur nota: «Iste liber est
sacri monasterii Casinensis 732». Textus libri Ethicorum pessimus
mihi videtur.
BIBL. MONASTERII, folia diversa. 1312
Haec folia D. Maurus Inguanez ex alio codice detraxit. Primum,

saec. XIV, membran., binis columnis exaratum, continet (f. 1rv)
fragmentum parvum translationis Guillelmi libri Rethoricorum (inc. :
«...cunt auditorem; hic autem sunt timor, credulitas et ira ed odium et
invidia et zelus et contentio...» expl.: «finis autem locutionis congruit
inconiunctus quatinus epilogus et non ratio sit. Dixit (sic) auditis (sic)
habete indicare (sic). Explicit rethorica Aristotelis translata de greco in
latinum»). Idem folium et caetera septem (ff. 1rb-8) praebent partem
principii libri cui titulus Secretum Secretorum: epistolam Guidoni
908 CODICES ITALICI
episcopo (f. 1rb), prologum translatoris (f. 2v-3), epistulam ad regem

Alexandrum (ff. 4-8).
Omnia haec folia ex uno et eodem excerpta sunt codice. Littera
initialis magna, caeterae minores, omnes diversis coloribus illitae. In
marginibus et in interlineis glossae nullae.
CAVENSES.
1313 BIBL. ABBATIAE SS. TRINITATIS, 31.*
Corpus Vetustius: 1. Physica, ff. 1r-66v («Incipit liber magni

voluminis physicorum»). 2. De Celo, ff. 67r-127v («Incipit
liber de celo et mundo translatus a magistro Girardo Cremonensi
Aristotelis»). 3. De Generatione (contaminatus, ut videtur,
cum Nova Transl.), ff. 128r-151r. 4. De Proprietatibus,
ff. 152r-161v («Incipit liber Methaurorum Aristotelis»). 5. Me-
theora, ff. 162r-196r. 6. De Mineralibus, ff. 197r-199v. 7. De
Anima, ff. 200r-230v. 8. De Memoria, ff. 230v-234r. 9. <Alkindi
De Intellectu>, ff. 234r-235r. 10. De Differentia, tr. anonyma,
ff. 235r-241v. 11. De Longitudine, ff. 241v-244r. 12. De
Differentia, Tr. Hispalensis, ff. 244r-245r. («Explicit liber de
differentia spiritus et anime translatus a Johanne Hispalensi
de arabico in latinum Raimundo tholetano archiepiscopo»).
13. De Sensu, ff. 246r-255r. 14. De Sompno, ff. 256r-265r.
15. De Plantis, sine Prologo, ff. 266r-279r. 16. De Causis, cum
commento, ff. 280r-290r. 17. <Alfarabius, De ortu scien-
tiarum>, ff. 291r-294r. 18. <Excerpta ex Secreto Secretorum>,
f. 294r (Praemissis verbis: «Qui querit uxorem querit luctum
atque dolorem» incipit: «Oportet, o Alexander, cum e sompno
surrexeris, modicum ambulare et membra tua modicum et
equaliter extendere...». Expl. mutilus in verba: «in eo quod
tantum frigidum et humidum fuerit, non cernes...»).
* Cava Dei Tirreni (prov. Salerno), Biblioteca Nazionale della Badia. Librorum
manuscriptorum brevem indiculum composuit Paul Guillaume, Essai historique
sur l’Abbaye de Cava, 2 voll., Cava dei Tirreni 1877; II, pp. cxiii: Liste des mss. de
l'Abbaye de Cava.
CAVENSES 909
Saec. XIII, membran., mm. 280 x 200, ff. 294, ab uno librario
longis lineis exaratus (praeter f. 151, in quo alia manus, saec. XIV,
binis columnis transcripsit opusculum quoddam Alberti Magni, ut
videtur, cuius inc. est: «Expedito tractatu de qualitatum effectibus ad
propositum redeamus, scilicet ad methodum de elementis, et primo
notandum quod elementa generantur ad invicem: ex uno pugillo terre
fiunt decem aque, et ex uno pugillo aque decem aeris et ex uno aeris decem
ignis...» et expl.: «et hec de elementis sufficiant»; ff. 244r-245r, quae alia
manus, item binis columnis, saec. XIV exaravit; f. 294r denique, item
binis columnis, a tertia saec. XIV manu exaratum). Litterae initiales
simpliciter coloribus rubro et caeruleo exornatae. Tituli, ubi sunt,
plerumque rubricati.
Glossae in marginibus et in interlineis permultae (exceptis ff. 67-127,
152-161, ubi rarae, et ff. 162-184, 230-241, 280-290, ubi nullae) et
magni momenti quidem, cum saepissime textus aliarum translationum
proferant (ex. gr. ff. 67v, 68r, 128r, 139r, 139v, 140r, 148r, 185r ubi in
interlineis principii quarti libri Metheororum supra lectiones textus
veteris translationis exstant variae lectiones novae translationis, 256-
260); in glossis ad librum Physicorum adducitur Burlaeus (f. 50r), in
De Sensu commentator Avicenna (f. 247r). Scriptura vacant ff. 196v,
245v, 247v, 255v. In f. 293v notula hic illic penitus erasa, manu saec.
XV, codicis historiam proferebat; ex qua haec tantum legere valui:
«die XXVI mensis ianuarii VI indicione ego bisottus de comunitate
say.roprocurator et tutor nicolay de comunitate saynofilii quondam Martini
de comunitate paterna confirmo... nonnullis abmissis a dicto... actioni et
ex.... dusa cuiusmodi libri nominati liber physicorum qui quidem liber
remansit in manibus dicti domini Iohannis in civitate Neapolitana
tempore obsessionis facte per serenissimum principem ducis anagarie (sic)
deinde, sicut Domino placuit, dictus Martinus de comunitate (?) fuit vita
functus et dominus dominus... portavit dictum librum in provincia
Calabrie et per notarium dictum librum, prout prescripsi, in manibus...
ad caudelam dicti preclaris Iohannis, scripsi presentem cartam mea manu
propria, testibus istis: magistro Nicolao, magistro...».
Codex magni habendus inter Aristotelicos codices qui in Bibliothecis
italicis servantur.

PDF Codices Italici-A-E - OCR

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PDF Codices Italici-A-E - OCR

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CODICES ITALICI

1. Isagoge, ff. 1r-5v. 2. Predicamenta, ff. 5v-16v. 3. Perier-

1. Averroes in Physicam, cum Prologo, ff. 1r-91v. 2. Aver-

* Arezzo, Biblioteca della Fraternità di S. Maria. Cfr. Mazzatinti, Inventarii,

1256 BIBL. COMMUNALIS, 280.

1. Metaphysica Nove Translationis, ff. 1r-77r. 2. Liber

1257 BIBL. COMMUNALIS, 281.

Corpus Recentius: 1. Physica, ff. 1r-44v. 2. De Celo,

commune generatio et mors» notula manet in margine: «Hic

BIBL. COMMUNALIS, 282. 1258

1. Metaphysica Nove Translationis, ff. 1r-111v («Explicit

BIBL. COMMUNALIS, 283. 1259

Corpus Mixtum: 1. De Proprietatibus Elementorum, ff. 1r-

philosophie principales partes sunt octo... quinta pars naturalis

commentarii cuiusdam ad Epistulas Pauli>, f. 298rv («Salutate

BIBL. COMMUNALIS, 284. 1260

1. S. Thomas in Metaphysicam, cum textu Aristotelis,

1261 BIBL. COMMUNALIS, 286.

1. Analytica Priora, ff. 1r-40v. 2. Notulae quaedam ad

1262 BIBL. COMMUNALIS, 287.

1. Pauli de Venetiis Summa Naturalium, ff. 1r-38r (Incipit :

f. 65r : «Hec sunt super primo phisicorum de verbis melioribus

BIBL. COMMUNALIS, 296. 1263

1. Predicamenta, ff. 1r-5r (Incipit mutilus in verbis : «quales

1264 BIBL. COMMUNALIS, 298.

Corpus Vetustius: 1. Physica, ff. 2r-75v. 2. De Generatione,

BIBL. COMMUNALIS, 327. 1265

1. Isagoge, ff. 1r-14v. 2. Predicamenta, ff. 14v-36v. 3. Liber

BIBL. COMMUNALIS, 658. 1266

1. Isagoge, ff. 2r-11v. 2. <Tabula ad logicam artem spec-

depictae una cum paragraphorum signis. Glossae in toto codice

1267 BIBL. COMMUNALIS, 663.

1. Problemata Vulgata, ff. 2r-77r («Incipiunt problemata

intentionis Aristotelis in unoquoque tractatu qui est in eo. Eius

philosophos preponere naturalem scientiam...». Expl. : «hoc

1268 BIBL. COMMUNALIS, 664.

1. Isagoge, ff. 8r-18v. 2. Predicamenta, ff. 18v-40v. 3. Liber

liber est fratris Lodovici de hostunio», et in f. 113v: «iste liber est ad

1. Physica Cremonensis, ff. 1r-25r («Liberprimus de naturali

De Animalibus, Scoti (?), ff. 1r-107v.

Liber Ethicorum, ff. 1r-36v («Incipit liber Ethicorum Aris-

1272 BIBL. COMMUNALIS, Δ, V. 15.

<Excerpta minima ex omnibus fere Aristotelis et pseudo-

* Belluno, Biblioteca Lolliniana Gregoriana del Seminario. Cfr. F. R. Pelle-

liber est monasterii sancti Salvatoris de Papia. Signatus numero 114».

Corpus Recentius: 1. Physica (explicit ex abrupto in verba

* Bologna, Biblioteca del Collegio di Spagna. Cf. Gabrieli, Notizie statistiche,

1274 BIBL. COLL. HISPAN., 162.

1. De Historia Animalium, ff. 1r-60r. 2. De Progressu,

1275 BIBL. COLL. HISPAN., 163.

Liber Ethicorum (libri I-V usque ad verba «non utique erit

BIBL. COMMUNALIS ARCHIGYMNASII, A. 127.

Corpus Vetustius: 1. Physica, ff. 1r-73v. 2. De Celo,

BIBL. COMMUNALIS ARCHIGYMNASII, A. 207. 1277

1. <Excerptum ex libro Metheororum>, ff. 1r-6v («Incipit

* Bologna, Bibl. Comunale dell’ Archiginnasio. Cfr. Mazzatinti-Sorbelli,

3.<Capitula libri Ethicorum>, ff. 37v-38r («Omnis ars et omnis

Tractatus de lapide philosophico, ff. 104v-108r («Incipit

1279 BIBL. UNIVERSITATIS, lat. 303 (500).

<Liber XXX verborum>, ff. 163v-168v («Incipit liber triginta

Expl. : «debito pondere et questionibus. Explicit libellus triginta

BIBL. UNIVERSITATIS, lat. 987 (1910). 1280

1. <Enigmata>, ff. 23r-25r («De preceptis et enigmatibus