‫ދިވެހި ބަސް ތާނައިން ލިޔުމުގެ ގަވާއިދު‬

‫ހުސްނުއްސުއޫދު‬
 ‫ޖން‬
‫ޫ‬ ‫ރތަމަ ޝައިކުރީ ‪:‬‬
‫ފު ަ‬

‫އޖެ‪.‬‬
‫‪ ،‬އޯކިޑްމާގެ‪ ،‬މާލެ‪ ،‬ދިވެހިރާ ް‬ ‫ރތް‪ :‬ދިވެހި ދިރާސާ މަރުކަޒު‪ ،‬ލެވެލް‬
‫ޝާއިއުކުރި ފަ ާ‬

‫‪ ،‬އީމެއިލް‪:‬‬ ‫ފޯނު ނަންބަރު‪:‬‬

‫ގތައް މިލްކުވެގެންވަނީ ދިވެހި ދިރާސާ މަރުކަޒަށެވެ‪ .‬މި ފޮތް ނުވަތަ މި ފޮތުން ބައެއް ދިވެހި ދިރާސާ މަރުކަޒުގެ ހުއްދަ‬
‫އންމެހައި ހައް ު‬
‫މި ފޮތުގެ ެ‬
‫އފައްދައި‪ ،‬ނެރެ‪ ،‬ނަކަލުކޮށް‪ ،‬އަދި އެއްވެސް ވަސީލަތެއް މެދުވެރިކޮށް‬
‫ލތެއް މެދުވެރިކޮށް ު‬ ‫ލިބުމަށްފަހު މެނުވީ‪ ،‬އެއްވެސް ފަރާތަކުން އެއްވެސް ވަ ީ‬
‫ސ ަ‬
‫ކމެކެވެ‪.‬‬
‫ށފައި ބެހެއްޓުމަކީ މަނާ ަ‬
‫ވނޭ ގޮތަށް ރައްކައުކޮ ް‬ ‫ބަލައި ބޭ ު‬
‫ނންކުރެ ޭ‬

‫‪1‬‬
‫ލވޭ ބައިތައް‬
‫އެކު ެ‬

‫ތައާރަފު‬

‫މލަ‪ ،‬ކޯޅިވަރު‬ ‫‪ -‬އަކުރު‪ަ ،‬‬

‫ލފުޒު‪ ،‬ޖު ް‬ ‫ބާބު‬

‫ޔންތައް‬ ‫‪ -‬އިހު ޒަ ާ‬
‫މނުގެ ލި ު‬ ‫ބާބު‬

‫ޔންތައް‬
‫މނުގެ ލި ު‬
‫‪ -‬އިހު ޒަ ާ‬ ‫ބާބު‬

‫ހން ލިޔުން‬
‫ބ ު‬
‫‪ -‬ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ދިވެހި ަ‬ ‫ބާބު‬

‫‪ -‬މައްސަލަތައް ދެނެގަތުން‬ ‫ބާބު‬

‫ދފައި ހުރި ހަމަތައް‬

‫‪ -‬މިހާރު ހަ ާ‬ ‫ބާބު‬

‫‪ -‬މިހާރު ހަދާފައި ހުރި ހަމަތަކަށް ފާޑުކިޔުން‬ ‫ބާބު‬

‫‪ -‬އަކުރު‬ ‫ބާބު‬

‫‪ -‬ކަމާއި ބަނޑުއަކުރު‬ ‫ބާބު‬

‫‪ަ -‬‬
‫ލފުޒު ވަކިން ލިޔުމުގެ އިތުރު ހަމަތަކެއް‬ ‫ބާބު‬

‫‪2‬‬
 ‫ތައާރަފް‬

‫އދުގެ މައްޗަށް ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުއްވުންތައް‬

‫ހގެ ގަވާ ި‬
‫ބ ު‬
‫ބފުޅުން ދިވެހި ަ‬
‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދަކީ އެކި ދުވަސްވަރު އެކި ޭ‬
‫މތްކުރާ‬
‫އހަރު ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދު ަ‬
‫ވނަ ަ‬
‫ަ‬ ‫އެއްކުރެވިގެން އެކުލަވާލާފައިވާ ގަވާއިދެކެވެ‪ .‬މިހާރު މި ގެ ް‬
‫ނގުޅެނީ‬
‫ހމުތަކާމެދު‬
‫ގައުމީ މަޖިލީހުން އެއްކުރައްވައި ޗާޕުކުރައްވާފައިވާ ގަވާއިދެވެ‪ .‬މި ފޮތަކީ ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދުގައިވާ އެކިއެކި މަފް ޫ‬
‫ލން ވިސްނާލުމަށްޓަކައި ކުރަންފަށާފައިވާ މަސައްކަތުގެ ބައެކެވެ‪ .‬މި ފޮތުގައި މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ބަލާލާފައި މި ަ‬
‫ވނީ ލަފުޒު‬ ‫އ ު‬
‫ަ‬
‫ނނަމަވެސް މިފޮތުގެ ބައެއް ބައިތަކުގައި ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދުގައިވާ‬
‫ވަކިކޮށްގެން ދިވެހި ބަހުން ލިޔުމާބެހޭ ގޮތުންނެވެ‪ .‬އެހެ ް‬
‫ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ބަލައި ޚިޔާލު ފާޅުކުރެވިފައި ވާނެއެވެ‬

‫ހން ލިޔާއިރު ލަފުޒު‬

‫ބ ު‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމަކީ ކޮންމެހެން ކު ަ‬
‫ރންޖެހޭ ކަމެއްތޯއެވެ؟ ދިވެހި ަ‬
‫ނމަވެސް‪ ،‬ލަފުޒު ވަކިކުރާނީ ކޮން‬
‫ނ ަ‬
‫ނނެވެ‪ .‬އެހެ ް‬
‫ފހަކު ް‬ ‫ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމަށް ސަމާލުކަންދޭން ފަށާފައި ަ‬
‫ވނީ ދާދި ަ‬
‫ޅނޭ ފުރިހަމަ ހަމަތަކެއް އަދިވެސް ނެތެވެ‪ .‬އެމީހަކު ހިތަށް އެރިގޮތަކަށް ލަފުޒުތަކުގެ އިން‬
‫ހަމަޔަކުންކަން ކަނޑައަ ާ‬
‫ވަކިކުރަނީއެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުން ލިޔާއިރު ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކޮށްގެން‪ ،‬ނުވަތަ ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމާބެހޭ‬
‫މތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން ހަދާފައިވެއެވެ‪ .‬އަދި ދިވެހި ބަހުގެ‬
‫ވަނަ އަހަރު ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދު ަ‬ ‫ގަވާއިދެއް‬
‫ޓގައި ޖަހާފައިވެއެވެ‪ .‬މި ފަދަ ގަވާއިދެއް‬
‫ވަނަ އަހަރު ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެ ު‬ ‫އެކެޑަމީގެ ފަރާތުން އެ ގަވާއިދު‬
‫އދަށް ކަމޭހިތާ މީހަކު ހުރިކަމަކަށް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ފުރަސޫތަވެ އޮތްނަމަވެސް އެ ގަވާ ި‬

‫މންދާއިރު ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކުރުމުގައި ދިވެހި ބަހުގައި‬ ‫މި ފޮތުގެ ބޭނުމަކީ‪ ،‬ދިވެހި ބަ ު‬
‫ހން ލިޔަ ު‬
‫ހުރި ގަވާއިދުތަކަކީ ކޮބައިކަން ދެނެގަތުމާއި އެ ގަވާއިދުތަކަކީ ފުރިހަމަ ގަވާއިދުތަކެއްތޯ ބެލުމެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މިހާރު ހުރި‬
‫ގަވާއިދުތަކަކީ ފުރިހަމަ ގަވާއިދުތަކެއް ނޫންނަމަ‪ ،‬ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔާނޭ ގޮތުގެ ފުރިހަމަ އަދި ފަސޭހަ ގަވާއިދެއް ހެދުމަކީ‬
‫ކުރެވިދާނެ ކަމެއްތޯ ެ‬
‫ބލުމެވެ‪.‬‬

‫ސނުއްސުއޫދު‬
‫ހު ް‬

‫‪3‬‬
 ‫ބާބު‬

‫އަކުރު‪ ،‬ލަފުޒު‪ ،‬ޖުމްލަ‪ ،‬ކޯޅިވަރު‬

‫ޔށް އަތުރައި ވަކިކޮށްފައިވާނަމަ އެ ލި ު‬

‫ޔން ކިޔާލަން ފަސޭހަވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ލިޔުމެއް ލިޔެފައި އޮންނައިރު އެ ލިޔުން އެކި ބައިބަ ަ‬
‫ނނަ ބައިތައް ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްލާނަމެވެ‪.‬‬
‫ވންވެސް ފަސޭހަވާނެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‪ ،‬ލިޔުމުގައި ވަކިވަކީން ހު ް‬
‫އަދި ދޭހަ ާ‬
‫ހންމު ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫މ ި‬ ‫ކންމެ ބައެއްވެސް އެއްބައި އަނެއްބަޔާއި ވަކިކޮށް ފާ ަ‬
‫ހގަކުރަން އެނގުމަކީ ު‬ ‫އން ޮ‬
‫މި ި‬

‫އަކުރު‬

‫ސނުން ހޯދާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫އެކަކު ހިތަށްއަރާ އެއްޗެއް އަނެކަކަށް އެންގުމަށް އެންމެ ބޯދާ ޒަމާނުއްސުރެ ތަފާތު އެކި ގޮތްގޮތް އިން ާ‬
‫ތިމާގެ ހިތުގައި އުފެދޭ ޝުއޫރެއް ފާޅުކޮށް އަނެކާއަށް އެކަން އަންގާނޭ ގޮތްތަކެއް އުފައްދާފައިވެއެވެ‪ .‬ހަށިގަނޑުގެ‬
‫ހންނާ މުއާމަލާތުކުރަން‬ ‫ނނެވެ‪ .‬މި ގޮތްތައް ތަރަ ް‬
‫އގީކޮށް‪ ،‬މީސްމީ ު‬ ‫ފތު އެކިއެކި އަޑުލައްވައިގެ ް‬
‫ވންތަކުގެ ހަރަކާތުންނެވެ‪ .‬ތަ ާ‬
‫ގނަ ަ‬
‫ު‬
‫އދި‬
‫ސހައިން އޮޅުންފިލާނޭ‪ަ ،‬‬
‫ނތައް އުފައްދައި‪ ،‬ފަ ޭ‬ ‫ބޭނުންކުރާ ހަރަކާތްތަކާއި އަޑުތައް ރަމްޒުކޮށްދޭ ނި ާ‬
‫ޝންތަކާއި ކުރެހު ް‬
‫ސމީހުން ވާހަކަދައްކަން‬
‫ކށް ރީތިކޮށްފައިވެއެވެ‪ .‬މީ ް‬ ‫ފަސޭހައިން ލިޔެވޭނޭ މޭރުމަކުން އެ ނި ާ‬
‫ޝންތަކުގެ ބައްޓަން އެއްގޮތް ޮ‬
‫ނވެރިވެ ދިރިއުޅެންފެށި‬ ‫ތންނެވެ‪ .‬ރާއްޖޭގައި ވަ ަ‬
‫ޒ ް‬ ‫ބޭނުންކުރާ އަޑުތައް ރަމްޒުކޮށްދޭ އަކުރުތައް އުފެދި ތަރައްގީވެފައިވަނީ އެ ގޮ ު‬
‫އނެކަކާ‬
‫އަދި އެބައިމީހުން އެކަކު ަ‬ ‫‪1‬‬
‫އނެކަކާ މުއާމަލާތްކުރުމަށް ވަކި އަޑުތަކެއް ބޭނުންކުރިއެވެ‪.‬‬
‫ހންވެސް އެކަކު ަ‬
‫މީ ު‬
‫ރގެ‬
‫ދުވަސްވަ ު‬ ‫އެކި‬ ‫މުއާމަލާތްކުރަން ބޭނުންކުރި އަޑުތައް ރަމްޒުކޮށްދޭ އަކުރުތަކެއް އުފައްދާފައިވެސްވެއެވެ‪ .‬އަދި‪،‬‬
‫އގީކޮށްފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ގނެސް އަކުރުތައް ތަރަ ް‬
‫ބނުންތަކާ އެއްގޮތަށް އެ އަކުރުތަކަށް ބަދަލު ެ‬
‫ޭ‬

‫ބނުންކުރާ އަކުރުތައް އެއް އަކުރު އަނެއް އަކުރާ ގުޅުވައިގެންވެސް ލިޔެއެވެ‪ .‬އަދި ބައެއް‬
‫ބައެއް ބަސްބަހުގައި ޭ‬
‫ކންނެވެ‪ .‬ދިވެހިބަހުގައި ބޭނުންކުރާ އަކުރުތައް ލިޔަނީވެސް އެއް‬
‫އެހެން ބަސްބަހުގައި ބޭނުންކުރާ އަކުރުތައް ލިޔަނީ ވަކިވަ ީ‬
‫އަކުރު އަނެއް އަކުރާ ގުޅުވައިގެނެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ް‬ ‫ޯ‬ ‫ޮ‬ ‫ޫ‬ ‫ު‬ ‫ޭ‬ ‫ެ‬ ‫ީ‬ ‫ި‬ ‫ާ‬ ‫ަ‬
‫ހޯ‬ ‫ހޮ‬ ‫ހޫ‬ ‫ހު‬ ‫ހޭ‬ ‫ހެ‬ ‫ހީ‬ ‫ހި‬ ‫ހާ‬ ‫ހަ‬ ‫ހ‬
‫ށް‬ ‫ށޯ‬ ‫ށޮ‬ ‫ށޫ‬ ‫ށު‬ ‫ށޭ‬ ‫ށެ‬ ‫ށީ‬ ‫ށި‬ ‫ށާ‬ ‫ށަ‬ ‫ށ‬
‫ން‬ ‫ނޯ‬ ‫ނޮ‬ ‫ނޫ‬ ‫ނު‬ ‫ނޭ‬ ‫ނެ‬ ‫ނީ‬ ‫ނި‬ ‫ނާ‬ ‫ނަ‬ ‫ނ‬
‫ރޯ‬ ‫ރޮ‬ ‫ރޫ‬ ‫ރު‬ ‫ރޭ‬ ‫ރެ‬ ‫ރީ‬ ‫ރި‬ ‫ރާ‬ ‫ރަ‬ ‫ރ‬
‫ބޯ‬ ‫ބޮ‬ ‫ބޫ‬ ‫ބު‬ ‫ބޭ‬ ‫ބެ‬ ‫ބީ‬ ‫ބި‬ ‫ބާ‬ ‫ބަ‬ ‫ބ‬
‫ޅޯ‬ ‫ޅޮ‬ ‫ޅޫ‬ ‫ޅު‬ ‫ޅޭ‬ ‫ޅެ‬ ‫ޅީ‬ ‫ޅި‬ ‫ޅާ‬ ‫ޅަ‬ ‫ޅ‬
‫ކޯ‬ ‫ކޮ‬ ‫ކޫ‬ ‫ކު‬ ‫ކޭ‬ ‫ކެ‬ ‫ކީ‬ ‫ކި‬ ‫ކާ‬ ‫ކަ‬ ‫ކ‬
‫އް‬ ‫އޯ‬ ‫އޮ‬ ‫އޫ‬ ‫އު‬ ‫އޭ‬ ‫އެ‬ ‫އީ‬ ‫އި‬ ‫އާ‬ ‫އަ‬ ‫އ‬

‫މށް‪ ،‬ހަސަން ހަމީދު‪" ،‬ދިވެހި ބަހުގެ އަޑުތައް"‪http://www.hassanhameed.com/?page_id=2519 ،‬‬

‫އިތުރަށް ބެއްލެވު ަ‬ ‫‪1‬‬

‫‪4‬‬
 ‫ވޯ‬ ‫ވޮ‬ ‫ވޫ‬ ‫ވު‬ ‫ވޭ‬ ‫ވެ‬ ‫ވީ‬ ‫ވި‬ ‫ވާ‬ ‫ވަ‬ ‫ވ‬
‫މް‬ ‫މޯ‬ ‫މޮ‬ ‫މޫ‬ ‫މު‬ ‫މޭ‬ ‫މެ‬ ‫މީ‬ ‫މި‬ ‫މާ‬ ‫މަ‬ ‫މ‬
‫ފް‬ ‫ފޯ‬ ‫ފޮ‬ ‫ފޫ‬ ‫ފު‬ ‫ފޭ‬ ‫ފެ‬ ‫ފީ‬ ‫ފި‬ ‫ފާ‬ ‫ފަ‬ ‫ފ‬
‫ދޯ‬ ‫ދޮ‬ ‫ދޫ‬ ‫ދު‬ ‫ދޭ‬ ‫ދެ‬ ‫ދީ‬ ‫ދި‬ ‫ދާ‬ ‫ދަ‬ ‫ދ‬
‫ތް‬ ‫ތޯ‬ ‫ތޮ‬ ‫ތޫ‬ ‫ތު‬ ‫ތޭ‬ ‫ތެ‬ ‫ތީ‬ ‫ތި‬ ‫ތާ‬ ‫ތަ‬ ‫ތ‬
‫ލް‬ ‫ލޯ‬ ‫ލޮ‬ ‫ލޫ‬ ‫ލު‬ ‫ލޭ‬ ‫ލެ‬ ‫ލީ‬ ‫ލި‬ ‫ލާ‬ ‫ލަ‬ ‫ލ‬
‫ގް‬ ‫ގޯ‬ ‫ގޮ‬ ‫ގޫ‬ ‫ގު‬ ‫ގޭ‬ ‫ގެ‬ ‫ގީ‬ ‫ގި‬ ‫ގާ‬ ‫ގަ‬ ‫ގ‬
‫ޏޯ‬ ‫ޏޮ‬ ‫ޏޫ‬ ‫ޏު‬ ‫ޏޭ‬ ‫ޏެ‬ ‫ޏީ‬ ‫ޏި‬ ‫ޏާ‬ ‫ޏަ‬ ‫ޏ‬
‫ސް‬ ‫ސޯ‬ ‫ސޮ‬ ‫ސޫ‬ ‫ސު‬ ‫ސޭ‬ ‫ސެ‬ ‫ސީ‬ ‫ސި‬ ‫ސާ‬ ‫ސަ‬ ‫ސ‬
‫ޑޯ‬ ‫ޑޮ‬ ‫ޑޫ‬ ‫ޑު‬ ‫ޑޭ‬ ‫ޑެ‬ ‫ޑީ‬ ‫ޑި‬ ‫ޑާ‬ ‫ޑަ‬ ‫ޑ‬
‫ޒޯ‬ ‫ޒޮ‬ ‫ޒޫ‬ ‫ޒު‬ ‫ޒޭ‬ ‫ޒެ‬ ‫ޒީ‬ ‫ޒި‬ ‫ޒާ‬ ‫ޒަ‬ ‫ޒ‬
‫ޓޯ‬ ‫ޓޮ‬ ‫ޓޫ‬ ‫ޓު‬ ‫ޓޭ‬ ‫ޓެ‬ ‫ޓީ‬ ‫ޓި‬ ‫ޓާ‬ ‫ޓަ‬ ‫ޓ‬
‫ޔޯ‬ ‫ޔޮ‬ ‫ޔޫ‬ ‫ޔު‬ ‫ޔޭ‬ ‫ޔެ‬ ‫ޔީ‬ ‫ޔި‬ ‫ޔާ‬ ‫ޔަ‬ ‫ޔ‬
‫ޕޯ‬ ‫ޕޮ‬ ‫ޕޫ‬ ‫ޕު‬ ‫ޕޭ‬ ‫ޕެ‬ ‫ޕީ‬ ‫ޕި‬ ‫ޕާ‬ ‫ޕަ‬ ‫ޕ‬
‫ޖޯ‬ ‫ޖޮ‬ ‫ޖޫ‬ ‫ޖު‬ ‫ޖޭ‬ ‫ޖެ‬ ‫ޖީ‬ ‫ޖި‬ ‫ޖާ‬ ‫ޖަ‬ ‫ޖ‬
‫ޗޯ‬ ‫ޗޮ‬ ‫ޗޫ‬ ‫ޗު‬ ‫ޗޭ‬ ‫ޗެ‬ ‫ޗީ‬ ‫ޗި‬ ‫ޗާ‬ ‫ޗަ‬ ‫ޗ‬

‫ބދަލުތަކާ‬
‫ނނަ ަ‬
‫މނަށާއި މުޖުތަމައަށް އަ ް‬
‫އންނަ އަޑުތަކެވެ‪ .‬ޒަ ާ‬
‫މން ަ‬
‫ބނުންކުރަ ު‬
‫އންމުކޮށް ޭ‬
‫މިއީ ދިވެހިން ވާހަކަ ދެއްކުމަށް ާ‬
‫ގން މި އަޑުތަކަށް އުނިއިތުރު އައުމަކީ ތޮބީއީ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ގުޅި ެ‬

‫ލަފުޒު‬
‫އެހެންވުމުން‪ ،‬އެއް‬ ‫‪2‬‬
‫ބނެވޭ އެންމެ ކުރު ބުނުމެވެ‪.‬‬ ‫އއް ދޭހަވާ ގޮތަށް‪ ،‬އެންމެ އަޑަ ު‬
‫ކން ނުވަތަ އަޑުތަކަކުން ު‬ ‫ލަފުޒަކީ މާނަ ެ‬
‫އފެދިފައިވާ ލަފުޒުތައް ހުރެއެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި ލަފުޒުތައް އުފެދޭ ގޮތާ‬ ‫އަކުރުން އުފެދިފައިވާ ލަފުޒާއި ގިނަ އަކު ު‬
‫ރތަކުން ު‬
‫ތފްސީލީ މަޒުމޫނެއް ޑރ‪ .‬ހަސަން ހަ ީ‬
‫މދު‬ ‫މގެ ދަށުގައި ވަރަށް ަ‬
‫ބެހޭގޮތުން "ލަފުޒު އުފެއްދުން" މި މައިގަނޑުނަ ު‬
‫ސން ހަމީދުގެ އެ މަޒުމޫނުގައި ބަޔާންކުރައްވާފަ ި‬
‫އވެއެވެ‪.‬‬ ‫ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ‪ 3.‬ލަފުޒު އުފެދޭގޮތުގެ ގިނަ މިސާލުތަކެއް ޑރ‪ .‬ހަ ަ‬
‫ހންމު ބަސްބައެއް ތިރީގައި ނަކަލުކޮށް ާ‬
‫ލނަމެވެ‪.‬‬ ‫އެ މަޒުމޫނުގެ މު ި‬

‫" "ނިޔާ" އަކީ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬މި ލަފުޒުގައި ހިމެނެނީ ދެ އަޑެވެ‪ .‬ނި އާއި ޔާ އެވެ‪ .‬ނިޔާ އޭ ބުނުމުން‬
‫މނައެއް ދޭހައެއް ނުވެއެވެ‪” .‬ނި“‬
‫އގެ ާ‬ ‫މންނަށް މާނައެއް ދޭހަ ވެއެވެ‪ .‬މި ދެ އަޑު ވަ ި‬
‫ކން އޮތުމުން ޭ‬ ‫އަހުރެ ެ‬
‫އަކީ ލަފުޒެއް ނޫނެވެ‪ .‬ހަމަ އެފަދައިން ”ޔާ“ އަކީ ވެސް ލަފުޒެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ ދެ އަޑެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި‬
‫މން ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހަވެއެވެ‪” .‬ނިޔާ“‪ ،‬މި ލަފުޒަށް ”އަ“ އިތުރު ކުރުމުން‬
‫ހން ލަފުޒަކާ ގުޅު ު‬
‫ދެއަޑު އެ ެ‬
‫އނިޔާ ގެ މާނައަކީ ނިޔާ ނެތުމެވެ‪ .‬ހަމަ ނެތުމެވެ‪ .‬މި ލަފުޒުގެ‬ ‫އުފެދޭ ”އަނިޔާ“ ވެސް ވަނީ ލަފުޒަކަ ެ‬
‫ށވެ‪ަ .‬‬
‫އށް ”އަ“‬ ‫އަނެއް މާނައަކީ ހާނީއްކަ އެވެ‪” .‬އަ“ ަ‬
‫އށް ކިޔާނީ ކޮން ނަމެއްތޯއެވެ؟ ބައެއް ލަފުޒުތަކުގެ ކުރި ަ‬
‫އގެ‬
‫މނަ ނުކުމެއެވެ‪ .‬ނަފީ ކުރެއެވެ‪ .‬މިސާލެ ް‬
‫އދި ާ‬
‫މނަ އަނެއް ފަރާތަށް ފުރޮޅެއެވެ‪ި .‬‬
‫ލފުޒުގެ ާ‬
‫ހިމެނުމުން އެ ަ‬

‫ހަސަން ހަމީދު‪" ،‬ލަފުޒު އުފެއްދުން"‪http://www.hassanhameed.com/?page_id=1719 ،‬‬ ‫‪2‬‬

‫ވނު މަސްދަރު‪.‬‬
‫އިހު ބުނެ ު‬ ‫‪3‬‬

‫‪5‬‬
 ‫ރނޫން‬ ‫ގޮތުން‪ ،‬ބާއްޖަވެރި އަކީ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬އަބާ ް‬
‫އޖަވެރި އަކީ ވެސް ލަފުޒެކެވެ‪ .‬އަބާއްޖަވެރީގެ މާނައަކީ ބާއްޖަވެ ި‬
‫ނނަމަ‬
‫ޔނީ މަރުފީމެވެ‪ .‬އިނގިރޭސި ބަހު ް‬ ‫އެވެ‪” .‬އަ“ ފަދަ މާނައެއް ހިމެނޭ ކުރު ނުކުރެވޭ އަޑުތަ ަ‬
‫ކށް ކި ަ‬
‫މވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ މަރުފީމުތަކުގެ ތެރޭގައި ކުރިން ބަޔާންކުރެވުނު އަކުރުތައްކަމުގައިވާ ”ނި“ އާއި ”ޔާ“‬
‫މޯފީ ެ‬
‫ރތައް އެއީ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬މި ލަފުޒުގައި ”ތައް“‪،‬‬
‫ގެ އިތުރަށް ”ތައް“ ހިމެނެއެވެ‪ .‬މިސާލެއްގެ ގޮތުން ވަކަ ު‬
‫”ވަކަރު“ގެ އަޑުތަކާ އެއްކޮށްލުމުން އައު މާނައެއް ދޭހަވެއެވެ‪” .‬ތައް“ އަކީ ދިވެހި ބަހުގައި އެއްޗެއް ގިނަކަމަށް‬
‫ލފުޒަކާ‬
‫ގނީ އެހެން ަ‬
‫ކން އޮތުމުން އޭގެ މާނަ އެއް ނޭނގެއެވެ‪ .‬އެނ ެ‬
‫އިޝާރާތްކުރާ މަރުފީމެކެވެ‪” .‬ތައް“ ވަ ި‬
‫ރނޭ ކަމެވެ‪ .‬އެހެން ދިވެހި މަރުފީމުތަކުގެ ތެރޭގައި ”ނަ“‪،‬‬
‫ގުޅުމުން އެ އެއްޗެއް ގިނަ ކަމަށް އިޝާރާތް ކު ާ‬
‫”ނާ“‪” ،‬ނޭ“ ފަދަ ނަފީގެ އަޑުތައް ހިމެނެއެވެ‪ .‬އެއްގާނި އާއި ނުއެއް ާ‬
‫ގނި ގެ މާނައަށް ވިސްނަވާ ލައްވާށެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪ .‬އެއީ ލަފުޒާ ވަކިން ލިޔެވިދާނެ ”މިނިވަން“ މަރުފީމާއި ލަފުޒަކާ ނުގުޅުވާ‬
‫ބހިގެން ވެ ެ‬
‫މަރުފީމު ދެ ބަޔަކަށް ެ‬
‫‪4‬‬
‫ބނެވޭ )ލަފުޒަކާ ”ބަނދެވޭ“( މަރުފީމެވެ‪".‬‬
‫ނލިޔެވޭ ނުވަތަ ނު ު‬
‫ު‬

‫ޖުމްލަ‬
‫ޖުމްލައަކީ ވަކި މާނައެއް ދޭހަވާ ގޮތަށް އަތުރައިލެވޭ ލަފުޒުތަކަކަށް ކިޔާނަމެކެވެ‪ .‬ބަހުގެ އެދުރުން ވިދާޅުވަނީ ޖުމްލައެއްގައި‬
‫ބހޭގޮތުން ބުނާ އެއްޗެއް ކަމަށެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް‪' ،‬އަހުމަދު ވާހަކަދައްކަނީ ދިވެހި‬
‫ލއަކާއި އެ މައުލޫއާ ެ‬
‫އންނާނީ މައު ޫ‬
‫އާންމުކޮށް ޮ‬
‫މލައިގައި މިވާ 'ވާހަކަ ދައްކަނީ ި‬
‫ދވެހި‬ ‫މދު' މިއީ މައުލޫއެވެ‪ .‬މި ޖު ް‬
‫ބަހުން' މިއީ ޖުމްލައެކެވެ‪ .‬މި ޖުމްލައިގައި މިވާ 'އަހު ަ‬
‫ހން'‪ ،‬މިއީ އެ މައުލޫއާ ބެހޭގޮތުން ބުނާ އެއްޗެކެވެ‪ .‬ޖުމްލައިގައި ހިމެނޭ މައުލޫއާ ބެހޭގޮތުން ބުނާ އެއްޗެއްގައި އަބަދުވެސް‬
‫ބ ު‬
‫ަ‬
‫ތން އަތުރާލެވޭ‬
‫ދނެ އެންމެ ކުރު ގޮތަކީ ވަކި މާނައެއް ދޭހަކުރުމުގެ ގޮ ު‬
‫ހނެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ޖުމްލައެއް ހެ ޭ‬
‫ޖ ޭ‬
‫ނނަން ެ‬
‫'ކަމެއް' އޮ ް‬
‫އވެއްޖެނަމަ އެއީ ޖުމްލައެކެވެ‪.‬‬
‫ލަފުޒުތަކުގެ ތެރޭގައި އެންމެ ކުޑަމިނުން މައުލޫއަކާއި ކަމެއް އޮތުމެވެ‪ .‬މައުލޫއަކާއި ކަމެއް ޮ‬

‫ރވުނު މިސާލަކީ ކުރު ޖުމްލައެއް ނުވަތަ ސާދާ ޖުމްލައެއްގެ މިސާލެކެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް ބައެއް‬
‫މަތީގައި ބަޔާންކު ެ‬
‫މލަ ދިގުވެ‪ ،‬އެ ޖުމްލައިގައި‬
‫ދނެއެވެ‪ .‬ޚާއްސަކޮށް‪ ،‬ޖު ް‬ ‫ފަހަރު ޖުމްލައަކީ ކޮބައިކަން ު‬
‫ބނެދިނުމަކީ އެހައި ފަސޭހަކަމަކަށް ނުވެ ާ‬
‫ނނަ ހާލަތުގައި ޖުމްލައަކީ ކޮބައިކަން ބުނެދިނުމަށް‬ ‫ގނަ އިބާރާތްތަކާއި‪ ،‬ގިނަ ބައިބައި ނުވަތަ ބަސްކޯޅި ހިމަނާފައި ު‬
‫ހ ް‬ ‫ި‬
‫ގވެއެވެ‪ .‬ގިނަ ބައިބައި ހިމެނޭ ޖުމްލައަކީ ޯ‬
‫ކނި ޖުމްލައެވެ‪.‬‬ ‫އުނދަ ޫ‬

‫ކން ފާހަގަކުރުމަށް އެކި ބަސްބަހުގައި އެކި ގޮތަށް ހަދައެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި‬

‫ޖުމްލައެއް ލިޔާއިރު ޖުމްލަ ނިމިއްޖެ ަ‬
‫މިހާރު ހަދާގޮތަކީ ޖުމްލަ ނިމޭތަނުގައި ތިއްކެއް ޖެހުމެވެ‪ .‬ކުރީ ޒަމާނުގައި ތާނައިން ލިޔެފައިހުރި ލިޔުންތަކުގައި ޖު ް‬
‫މލަ‬
‫ކން ފާހަގަކުރުމުގެ ގޮތުން ދެ ތިކި ޖަހާފައިހުއްޓާވެސް ފެނެއެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ވިހިވަނަ ގަރުނުގެ ތެރޭގައި ލިޔުމަށް އައި‬
‫މނު ަ‬
‫ނި ު‬
‫ނގައި ދިނުމުގެ ގޮތުން 'އެވެ‪ '.‬މިގޮތަށް ލިޔަންފެށީއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ދިވެހި ބަހުގެ‬
‫އ ް‬
‫ލތަކުގެ ތެރޭގައި‪ ،‬ޖުމްލަ ނިމުނުކަން ަ‬
‫ބަދަ ު‬
‫ތން 'އެވެ‪ '.‬މިގޮތަށް ނުލިޔެއެވެ‪.‬‬
‫ގ ު‬
‫ދނުމުގެ ޮ‬ ‫ބައެއް ބަހުރުވަތަކުން ލިޔާއިރު ޖު ް‬
‫މލަ ނިމުނުކަން އަންގައި ި‬

‫ޑޮކްޓަރ ހަސަން ހަމީދުގެ މަޒުމޫނުން ނަކަލުކޮށްފައިވާ ބަސްބައިގައި ލަފުޒު ދުރުކޮށް ގުޅުވާފައި އެ ަ‬

‫ވނީ އެ މަޒުމޫނުގައި އޭނާ ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތަށެވެ‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ސާދާ ޖުމްލައެއްގެ މިސާލު‪ :‬އަހުމަދު ކިޔަވަނީއެވެ‪.‬‬

‫ތން ބުނާ ބަސް‬

‫ގ ު‬
‫އލޫއާ ބެހޭ ޮ‬
‫މަ ު‬ ‫އލޫ‬
‫މަ ު‬
‫ކިޔަވަނީއެވެ‪.‬‬ ‫ހމަދު‬
‫އަ ު‬

‫ކޯނި ޖުމްލައެއްގެ މިސާލު‪:‬‬

‫ޔންވެދިޔަ ނުކުތާތަކުގެ މައްޗަށް ރިއާޔަތްކޮށް ބަލާއިރު‪ ،‬މާލޭ ހުޅަނގު ދެކުނު ހާބަރު ސަރަހައްދުން ބިން‬ ‫"ދެ ް‬
‫ނފަހެ‪ ،‬އިސްވެ ބަ ާ‬
‫ގައި ކުރި އިއުލާނާއި ގުޅިގެން އެ‬ ‫އޮގަސްޓް‬ ‫ލން(‬ ‫ލޓީއިން )މިހާރުގެ ާ‬
‫މލޭ ސިޓީ ކައުންސި ު‬ ‫ވިއްކުމަށް މާލޭ މުނިސިޕަ ް‬
‫އަދި ސީ ( ބީލަމުގެ‬ ‫ޕލޮޓް ސީ‬
‫ބިމަށް ) ް‬ ‫އަކަ ފޫޓުގެ‬ ‫ބިމުގެ ތެރެއިން‬ ‫މށް ކަނޑައަޅާފައިވާ‬
‫ދން ވިއްކު ަ‬
‫ސަރަހައް ު‬
‫ރ‬ ‫އުސޫލުން އަގު ހުށައެޅުމުން‪ ،‬އެ ދެ ޕްލޮޓުގެ ބީލަން ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ކާމިޔާބުވެ‪ ،‬އެ ދެބިމުގެ އަގަށްވާ‬
‫ނވަ ހާސް އަށް ސަތޭކަ އަށްޑިހަ ރުފިޔާ( ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ދައުލަތަށް ދައް ާ‬
‫ކފައިވާކަން‬ ‫ނވަ ލައްކަ އަށްޑިހަ ު‬
‫)ސައްބީސް މިލިއަން ު‬
‫ޔންތަކުން އެނގެން އޮތުމާއި‪،‬‬
‫ދެ ފަރާތުގެ ބަހުންނާއި ހުށައެޅިފައިވާ ލި ު‬
‫ވލުކޮށްފައި‬
‫ބން ހަ ާ‬ ‫ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ބިމުގެ އަގު ދިންކަމުގައިވިޔަސް‪ ،‬ދައުވާލިބޭ ފަރާ ު‬
‫ތން ދައުވާކުރާ ފަރާތާއި ި‬
‫ބން ނުވިއްކޭނެ ކަމަށް ކޯޓުން‬
‫ގން ި‬
‫ކޓަށް ހުށަހަޅައި ެ‬
‫ކން ޯ‬ ‫ނުވުމާއި‪ ،‬އެކަން ނުކުރެވުނީ ބިން ވިއްކުމުގެ މައްސަލަ ތި ް‬
‫ނވަނަ ފަރާތަ ު‬
‫ވން ފްރަސްޓްރޭޓްވެ‪ ،‬އެއްބަސްވުމުގެ ދެ ފަރާތުންކުރެ ފަރާތެއްގެ އިހުމާލެއްނެތި‪ ،‬އެއްބަސްވުމުގެ‬
‫ކަނޑައެޅުމުން‪ ،‬އެއްބަސް ު‬
‫ގފައިވާ ގޮތް ބަލައި ދިރާސާކުރުމުން ޝަރީއަތަށް ބުރަވެވޭ‬
‫މދުވެރިވެގެންކަން ކަންހިނ ާ‬
‫އލްތިޒާމު ތައް އުފުލުމަށް ނުކުޅެދޭ ހާލަތެއް ެ‬
‫ި‬
‫ރވުމުން‬
‫އފުލުމަށް ދެ ފަރާތުން ނުކުޅެދޭ ހާލަތެއް މެދުވެ ި‬
‫އލްތިޒާމުތައް ު‬
‫ވން ފްރަސްޓްރޭޓްވެ‪ ،‬އެއްބަސްވުމުގެ ި‬
‫ކަމާއި‪ ،‬އެއްބަސް ު‬
‫ވަނަ މާއްދާގެ )ހ( އިން އެގެން އޮތުމާއި‪ ،‬މި ހާލަތުގައި‬ ‫ގނޫނުގެ‬
‫ނޓްރެކްޓާބެހޭ ާ‬ ‫އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް އަ ް‬
‫ނނާނެކަން ކޮ ް‬
‫ވން ކަމަށް ވުމާއި‪ ،‬އިހު ތިބި ާ‬
‫ހލަތަށް ރުޖޫއަވުން‬ ‫އަދުލުވެރި ހަމަޔަކީ އެއްބަސްވުމުގެ ދެ ފަރާތުންވެސް އިހު ތިބި ހާލަތަށް ރުޖޫއަ ު‬
‫ތށް ލިބުނު ގެއްލުމުގެ‬
‫ރ ަ‬
‫ތށް ދެއްކި ފައިސާ އާއި‪ ،‬ދައުވާކުރާ ފަ ާ‬
‫ބމުގެ އަގުގެ ގޮތުގައި ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ދައުލަ ަ‬
‫ބލެވޭނީ ި‬
‫ކަމަށް ެ‬
‫ދލު ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ލިބުމުން ކަމުގައި ވާތީ‪،‬‬
‫ބަ ަ‬
‫އން ނުވަ‬
‫ރފިޔާ )ސައްބީސް މިލި ަ‬
‫ު‬ ‫ތގައި ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ދައުލަތަށް ދެއްކި‬
‫އގުގެ ގޮ ު‬
‫ބިމުގެ ަ‬
‫ނވަ ހާސް އަށް ސަތޭކަ އަށްޑިހަ ު‬
‫ރފިޔާ( އަކީ ދައުލަތުން ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި‪،‬‬ ‫ލައްކަ އަށްޑިހަ ު‬
‫ކޓަށް‬ ‫ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މި ބުނެ ި‬
‫ވދިޔަ ފައިސާ ސިވިލް ޯ‬ ‫މި ފައިސާ ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ލިބިދިނުމަށްޓަކައި މިއަދުން ފެށިގެން‬
‫ނގައި‪،‬‬
‫ޖަމާކުރުމަށް ދައުލަތަށް އަ ް‬
‫ލތުގައި‬
‫ތން ދައުލަތަށް ދެއްކި ފައިސާ މިއަދާއި ހަމަޔަށްވެސް ހުރީ ދައު ަ‬
‫ރ ު‬
‫ބިމުގެ އަގުގެ ގޮތުގައި ދައުވާކުރާ ފަ ާ‬
‫އގެ މުގާބިލުގައި ދައުލަތުގެ އެއްވެސް އެއްޗެއް ދައުވާކުރާ‬
‫މން މިދާ މުއްދަތުގައި ޭ‬ ‫ކަމަށް ު‬
‫ވމާއި‪ ،‬ބިމުގެ އަގު ދެއްކި ފަހުން ފާއިތުވަ ު‬
‫މއި‪ ،‬ދައުވާކުރާ ފަރާތަކީ ވިޔަފާރި‬ ‫ފަރާތުގައި ނެތުމާއި‪ ،‬ދައުވާކުރާ ފަރާތުގެ ފައިސާ ދަ ު‬
‫އލަތުގައި ހުރުމުން ދައުލަތަށް ނަފާވާނެ ކަ ާ‬
‫ރގައި ބޭނުން ނުކުރެވުމުން‬
‫ނތުމުން‪ ،‬އެ ފައިސާ ވިޔަފާ ީ‬ ‫ކުރަމުންދާ ފަރާތަކަށް ވު ު‬
‫މން އެ ފައިސާ ދައުވާކުރާ ފަރާތުގެ އަތުގައި ެ‬
‫ކމަށް ވުމާއި‪ ،‬ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތް ކުރިއަށް ނުދިޔު ު‬
‫މން‬ ‫ލން ލިބޭނެކަމީ ދެބަސްވެވެން ނެތް ހަގީގަތެއް ަ‬
‫ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ގެއް ު‬
‫އވާކުރާ ފަރާތަށް ލަސްނުކޮށް ލިބުމަކީ ދަ ު‬
‫އވާކުރާ ފަރާތުގެ ހައްގަކަށް‬ ‫ތގައި ދެއްކި ފައިސާ ދަ ު‬
‫އގުގެ ގޮ ު‬
‫ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ބިމުގެ ަ‬
‫ބދަލަކީ ދައުވާކުރާ ފަރާތް އެ ހައްގުން މަހުރޫމުވުމުން ލިބުނު ގެއްލުމުގެ ބަދަލެއް‬
‫އވާ ަ‬
‫ދފަ ި‬
‫ދމަށް އެ ި‬
‫ވުމާއި‪ ،‬ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ހޯ ު‬
‫ކަމަށް ވު ު‬
‫މން‪،‬‬
‫ހލަތެއް މެދުވެރިވެގެން އެއްބަސްވުން ނިމުމަކަށް‬
‫ފލުމަށް ދެ ފަރާތުން ނުކުޅެދޭ ާ‬
‫އެއްބަސްވުމުގެ އިލްތިޒާމުތައް އު ު‬
‫ގގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް‬
‫އިން ފެށިގެން ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ބިމުގެ އަ ު‬ ‫ވމްބަރ‬
‫ނޮ ެ‬ ‫އވާ‬
‫އައިކަން ކަށަވަރުވި ތާރީޚު ކަމުގަ ި‬

‫‪7‬‬
 ‫ބނުންކުރުމުން‬
‫މންދާ ވިޔަފާރީގައި އެ ފައިސާ ޭ‬ ‫ދެއްކި ފައިސާ އެއްކޮށް ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ލިބުމާއި ހަމަޔަށް‪ ،‬ދައުވާކުރާ ފަރާ ު‬
‫ތން ކުރަ ު‬
‫އގު ކަމަށާއި‪ ،‬އެ ބަދަލުގެ މިންވަރު‬
‫ތގައި ލިބުން ހަ ް‬ ‫އެ މުއްދަތުގައި ލިބޭނެ މަންފާ ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ގެއްލުމުގެ ަ‬
‫ބދަލުގެ ގޮ ު‬
‫ގންވާ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި‪،‬‬ ‫ކަނޑައެޅުމަށް ވަކި ދައުވާއެއްގެ ގޮތުގައި އެ ބައި ކޯޓަށް ހުށަހެޅު ު‬
‫މގެ ހައްގު ދައުވާކުރާ ފަރާތަށް ލިބި ެ‬
‫ފމެވެ‪".‬‬
‫ހުކުމްކޮށް ީ‬

‫މި ނަކަލުކުރި ޖުމްލައިގެ މައުލޫއަކީ "ބިމުގެ އަގުގެ ގޮތުގައި ދައުވާކުރާ ފަރާތުން ދައުލަތަށް ދެއްކި‬
‫ވނީ މުޅީންވެސް އެ މައުލޫއާ ބެހޭގޮތުން ބުނެފައިވާ ވާހަކަތަކެވެ‪.‬‬
‫ރުފިޔާ"އެވެ‪ .‬ދެން އެ ޖުމްލައިގައި އެ ަ‬

‫އގެ ގޮތަށް ނުވަތަ އަމުރެއްގެ ގޮތަށްވެސް ޖުމްލައެއް ޮ‬

‫އވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ސުވާލެއްގެ ގޮތަށް ނުވަތަ ބަޔާނެ ް‬

‫ބަސްކޯޅި‬
‫ބަސްކޯޅިއަކީ ޖުމްލައެއްގެ ތެރޭގައި ވަކި މަފްހޫމެއް ބަޔާންކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ބޭނުންކޮށްފައި އޮންނަ‬
‫ރހަމަ ޖުމްލައަކަށް ނުވާ އެހެން ނަމަވެސް މާނައެއް ދޭހަވާ އިބާ ާ‬
‫ރތެކެވެ‪.‬‬ ‫ލަފުޒުތަކުގެ ވަކި ކޯޅިއެއް ނުވަތަ ފު ި‬

‫އގައެވެ‪.‬‬
‫ރގައި ލިޔެފައި އޮތް ބަސްކޯޅިއެ ް‬
‫މލައިގެ ތެ ޭ‬
‫ތިރީގައި މިވާ ޖުމްލައިގައި ދަށުރޮނގު ދަމައި ފާހަގަކޮށްފައި އެވަނީ އެ ޖު ް‬

‫ގންނަ ފަރާތް ނުކުޅެދިއްޖެނަމަ‪ ،‬ނުވަތަ ދޯނި ގަތުމުގެ އަ ު‬

‫ގގެ‬ ‫ނންވާ ލޯނު ލިބިގަތުމަށް ަ‬
‫އދާކުރުމަށް ބޭ ު‬ ‫" ޯ‬
‫ދނި ގަތުމުގެ އަގު ަ‬
‫ކފައިވާ ހުރިހާ ފައިސާއެއް‬
‫ވނު ތާރީޚުގައި ނުދެއްކިއްޖެނަމަ‪ ،‬ގަންނަ ފަރާތުން ވިއްކާ ފަރާތަށް ދައް ާ‬
‫ބާކީ އިސްވެ ބަޔާންކުރެ ު‬
‫ގންވެއެވެ‪".‬‬
‫ވލުމުގެ ހައްގު ވިއްކާފަރާތަށް ލިބި ެ‬
‫ވިއްކާ ފަރާތަށް ނެގުމަށްފަހު އެއްބަސްވުން އު ާ‬

‫ކށް އިތުރު ޝަރުތެއް ކަނޑައެޅުމަށް‬

‫އގެ ތެރޭގައި ބަސްކޯޅިއެއް ބޭނުންކުރަނީ‪ ،‬ޖުމްލައިގައި ބުނާ އެއްޗަ ަ‬
‫ގިނަ ފަހަރަށް‪ ،‬ޖުމްލައެ ް‬
‫ސލެއް ދިނުމުގެ ގޮތުންނެވެ‪.‬‬
‫ގނައުމަށް‪ ،‬ނުވަތަ އިތުރު ތަފް ީ‬
‫ސނާއެއް ެ‬
‫ނުވަތަ އިސްތި ް‬

‫ބަސްބައި‬
‫ވހަކައެއް ލިޔުމަށްޓަކައި‬
‫ފތު ވަކި ާ‬ ‫މންދާއިރު އެ ލިޔުމުގައި ކުރިން ލިޔެވުނު ވާހަކައާ މުޅީން ަ‬
‫ތ ާ‬ ‫ބަސްބަޔަކީ ލިޔުމެއް ލިޔަ ު‬
‫ރމަށްޓަކައި‪ ،‬ދެ‬
‫ގން އެ ލިޔުމުގައި ލިޔާ ވަކި ބައެކެވެ‪ .‬ލިޔުމެއްގައިވާ ބަސްބައެއް ވަކިކޮށް ފާހަގަކު ު‬
‫އާ ފޮޅުވަތަކުން ފަށައި ެ‬
‫ފހަގަކުރުމަށް ކޮންމެ ބަސްބައެއްގައި ވަކި‬
‫ގއި ފޮޅުވަތެއް ދޫކުރުމުގެ އިތުރުން ކޮންމެ ބަސްބައެއް ާ‬
‫ބަސްބައިގެ ދެމެދު ަ‬
‫ނންބަރެއްވެސް ޖެހި ާ‬
‫ދނެއެވެ‪.‬‬ ‫ަ‬

‫‪8‬‬
 ‫ބާބު‬
‫އިހު ޒަމާނުގެ ލިޔުންތައް‬

‫ގނަ ބަސްބަހުން ލިޔެފައި ހުރި ލިޔުންތައް ލިޔެފައި ހުރީ ލަފުޒު ވަކިނުކޮށެވެ‪ .‬މުޅި ލިޔުން‬ ‫އިހު ޒަ ާ‬
‫މނުގައި‪ ،‬ދުނިޔޭގެ ި‬
‫ނނެވެ‪ .‬ހަމަ އެ ގޮތަށް ދިވެހި ބަހުން ލިޔެފައިހުރި ލިޔުންތަކަށް ބަލާއިރުވެސް‪ ،‬އިހު ޒަމާނުގައި‬
‫ނނަނީ އަކުރުގަނޑެއްހެ ް‬
‫އޮ ް‬
‫ކގެ ތެރެއިން ޖަޕާނު‬
‫ދިވެހި ބަހުން ލިޔެފައި ހުރި ލިޔުންތައް ލިޔެފައި ހުރީ ލަފުޒުތައް ވަކި ނުކޮށެވެ‪ .‬އެތެރެވަރީގެ ބަސްތަ ު‬
‫މންގެންދަނީ ލަފުޒުގެ އިން‬
‫ބހާއި‪ ،‬ކުމޭ ބަހާއި‪ ،‬ލާއޯ ބަހާއި ޒޮންކާ ބަހާއި އުރުދޫ ބަސް މިހާރުވެސް ލިޔަ ު‬
‫ބަހާއި‪ ،‬ތައި ަ‬
‫ވަކިކުރުމަށް ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކޮށްގެނެއް ޫ‬
‫ނނެވެ‪.‬‬

‫ލފުޒުތައް ވަކިކުރުމަކީ އެތެރެވަރީގެ ބައެއް ބަސްތަކެކޭ އެއްގޮތަށް ދިވެހި ބަހަށްވެސް ދިމާވެފައިވާ‬

‫ބަހުގެ ަ‬
‫ގޮންޖެހުމެކެވެ‪ .‬އެތެރެވަރީގެ ބައެއް ގައުމުތަކުގެ ބަސްތަކެކޭ އެއްފަދައިން‪ެ ،‬ދ ަ‬
‫ލފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކުރަންވީ ކޮން‬
‫ހމަ ހަމަތަކެއް ދިވެހި ބަހުގައިވެސް ނެތެވެ‪ .‬މި ގޮތަށް މެދުވެރިވެފައިވަނީ ކޮންމެހެން‬
‫ބނެދޭ ފުރި ަ‬
‫ހަމަތަކެއްގެ މަތީންކަން ު‬
‫ބއަތުގައި‬ ‫ނނެވެ‪ .‬އެއީ އެތެރެވަރީގެ ގިނަ ބަ ް‬
‫ސތަކެކޭ އެއްފަދައިން‪ ،‬ދިވެހި ބަހުގެ ތޮ ީ‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ފޭރާން ދެރަވެގެނެއް ޫ‬
‫ރގައި ތަފާތު އެކިއެކި‬
‫ކންމެ ޖުމްލައެއްގެ ތެ ޭ‬
‫ދވެހި ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު ނުވަތަ ލިޔާއިރު އަމުނާލެވޭ ޮ‬
‫ހުރި ސިފައަކީއެވެ‪ި .‬‬
‫ރންޖެހޭ ވަޒީފާގެ ބާވަތުން އެ ލަފުޒެއް‬
‫އވެ‪ .‬އެ ތަކެތި އަދާކު ަ‬
‫ވަޒީފާ އަދާކުރާ ލަފުޒުތަކާއި ގުޅުވިތަކާއި އަކުރުތަކެއް ހިމެނެ ެ‬
‫ވދެ ބައެއް ފަހަރު މެހެންޖެހެއެވެ‪ .‬އެ ގޮތަށް އެއް‬
‫ލފުޒުގެ ތެރެއަށް ަ‬
‫ނުވަތަ އެ ގުޅުވިއެއް ނުވަތަ އެ އަކުރެއްގެ އަވައްޓެރި ަ‬
‫ތވެއެވެ‪.‬‬
‫ވ ީ‬
‫ލަފުޒު އަނެއް ލަފުޒުގެ ތެރެއަށް ވަދެ މެހެން ޖެހެނީ އެ ލަފުޒުގެ ވާޖިބު އެ ނޫން ގޮތަކަށް ފުރިހަމައަށް އަދާނުކުރެ ޭ‬
‫އެއީ ދިވެހި ބަސް އުފެދި އެކުލެވިފައިވާ ގޮތެވެ‪.‬‬

‫ތނެއް ދޫކުރަންފެށީ‬
‫ރގައި ހުސް ަ‬ ‫ތން ދެ ލަފުޒު ޭ‬
‫ދތެ ޭ‬ ‫ދިވެހި ބަހުން ލިޔާއިރު‪ ،‬ލަފުޒު ނިމުނުކަން ަ‬
‫އންގައި ދިނުމުގެ ގޮ ު‬
‫ބނަން ނޭނގުނުނަމަވެސް‪ ،‬އެ ގޮތަށް ދިވެހި ބަހުން ލިޔަން ފަށާފައިވަނީ ވިހިވަނަ‬
‫ސފުކޮށް ު‬
‫ާ‬ ‫ކޮން ދުވަސްވަރެއްގައިކަން‬
‫ބލުމުން އެނގެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‪ ،‬ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމަށް ވަކި ހަމަތަކެއް‬
‫ރނުގެ ކުރީކޮޅުގައިކަން ލިޔެކިޔުންތަކަށް ެ‬
‫ގަ ު‬
‫ރނީއެވެ‪ .‬ލަފުޒު ވަކިކޮށް ެ‬
‫ގން ލިޔުމާބެހޭ‬ ‫އޭރު ހެދިފައެއް ނެތެވެ‪ .‬އެމީހަކު ހިތަށް އެރިގޮތަކަށް ަ‬
‫ލފުޒުތަކުގެ އިން ވަކިކު ަ‬
‫އވެއެވެ‪ 5.‬އަދި އެ ގަވާއިދަށް‬
‫ހދާފަ ި‬
‫ޒން ަ‬
‫މތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަ ު‬
‫ވނަ އަހަރު ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދު ަ‬
‫ަ‬ ‫ގަވާއިދެއް‬
‫ވަނަ އަހަރު އެ ގަވާއިދު ޖަހާފައިވެއެވެ‪ .‬މި ަ‬
‫ފދަ‬ ‫ލތަކެއް ގެނައުމެއްނެތި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި‬ ‫މާ ބޮޑު ބަ ަ‬
‫ދ ު‬
‫ގަވާއިދެއް ވުޖޫދުގައި އޮތްނަމަވެސް އެ ގަވާއިދަށް އަޅާލާ މީހަކު ހުރިކަމަކަށް ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫ރން ފެށުމަށްފަހުގައިވެސް ދިވެހި ބަހުން‬

‫ޔނު ޒަމާނުގައިވެސް އަދި ތާނަ އަކުރު ބޭނުންކު ަ‬
‫ދިވެސް އަކުރުން ލި ު‬
‫އންމުކަމެކެވެ‪ .‬އަދިކިއެއްތަ‪ ،‬ދިވެހި ބަހުގެ އަމިއްލަ‬
‫ރން ލިޔުމަކީ ވަރަށް ާ‬
‫ލިޔަމުންގެންދާއިރު އަރަބި ލަފުޒުތައް އަރަބި އަކު ު‬
‫ލަފުޒުތައްވެސް އަރަބި ބަހުގެ އަލިފުބާ ބޭނުންކޮށްގެން ލިޔެފައި ހުއްޓަތީ ފެނެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‪ ،‬އިލެކްޓްރޯނިކް‬
‫ބހުގައި ހިމެނޭ އަރަބި ދަރިކޮޅުގެ ލަފުޒުތައް އަރަބި އަކުރުން ލިޔުން‬
‫ކން ތާނަ ލިޔަން ފެށުމާއެކު‪ ،‬ދިވެހި ަ‬
‫ސލަތްތަ ު‬
‫ވަ ީ‬
‫ގދަވެފައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ލެޓިން އަކުރަކީ ދިވެހި ބަސް‬
‫ވނީ ަ‬
‫ވހި ބަސް ލިޔުމުގެ ފޯރި ަ‬
‫ޓން އަކުރުން ދި ެ‬
‫ޓމަކަށްއައިސް‪ ،‬ލެ ި‬
‫ހުއް ު‬
‫ސލުކުރަން‬ ‫ލިޔަން ފަރުމާކޮށް ފައްކާކޮށްފައިވާ އަކުރުތަކެއް ކަމަށްނުވާތީ އާއި‪ ،‬އެއީ ދިވެހިން ާ‬
‫ވހަކަ ދައްކާ އަޑުތައް ތަމް ީ‬

‫އދު ‪ 1986‬ގައި ހަދާފައިވަނީ ތާނަ ޓައިޕްރައިޓަރު ތައާރަފުވުމާ ގުޅިގެން‬

‫ޑޮކްޓަރ ހަސަން ހަމީދު ވިދާޅުވެފައިވަނީ ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމުގެ ގަވާ ި‬ ‫‪5‬‬

‫ކަމަށެވެ‪http://www.hassanhameed.com/?page_id=1719 .‬‬

‫‪9‬‬
‫ހަދާފައިވާ އަކުރުތަކަކަށް ނުވާތީވެ‪ ،‬ލެޓިން އަކުރުން ދިވެހި ބަސް ލިޔާނަމަ ދިވެހި ބަސް ލިޔާގޮތަށް ބޮޑު ބަދަލެއް‬
‫އަންނާނެއެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހަށްވެސް ބޮޑު ބަދަލެއް އަންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪10‬‬
11
12
13
 ‫ދިވެހި ބަސް ލިޔުމަށް އައި ބަދަލުތައް‬

‫ދިވެސް‬ ‫ރންނާއި‬
‫އަކު ު‬ ‫އެވޭލާ‬
‫ރން އިހު‬
‫ރންނާއި ތާނަ އަކު ު‬
‫އަކު ު‬
‫ހުރި‬ ‫ލިޔެފައި‬ ‫މނުގައި‬
‫ޒަ ާ‬
‫ލިޔުންތައް ލިޔެފައި ހުރީ ދެ ލަފުޒު‬
‫ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކޮށް ެ‬
‫ގނެއް‬
‫ނޫނެވެ‪ .‬ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި‬
‫ގތީ‬
‫އ ަ‬
‫ފަށަ ި‬ ‫ދޫކުރަން‬ ‫ތން‬
‫ސ ަ‬
‫ހު ް‬
‫ކށް‬
‫ކޮން ސަބަބަކާހުރެކަން ސާފު ޮ‬
‫ގިނަ‬ ‫ނޭނގެއެވެ‪.‬‬ ‫ބުނާކޮށް‬
‫މެދުވެރިވެފައި‬ ‫ސަބަބުތަކެއް‬
‫ކށީގެންވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫އޮތުމަކީ އެ ަ‬
‫ތެރޭގައި‪،‬‬ ‫ސަބަބުތަކުގެ‬ ‫އެފަދަ‬
‫އެނގޭ‬ ‫ބަސްބަސް‬ ‫ހނިހެން‬
‫އ ެ‬
‫ެ‬
‫ނުފޫޒާއި‪،‬‬ ‫ރންގެ‬
‫އިލްމުވެ ި‬
‫ތިޔާގިވުމާއި‪،‬‬ ‫ކަރުދާސް‬
‫ޅންވެރިކަމުގެ ނުފޫޒު ހިމެނުން‬
‫ެ‬
‫އެކަށީގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫ނަވާރަވަނަ ގަރުނު ނިމި‬

‫ގތް‬
‫އ ަ‬
‫އަޅަ ި‬ ‫ރނަށް‬
‫ގަ ު‬ ‫ހވަނަ‬
‫ވި ި‬
‫ގން ތާނަ ލިޔާގޮތަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް‬
‫އންމުވާން ފެށުމާ ގުޅި ެ‬ ‫ހިސާބުން ފެށިގެން ރާއްޖޭގައި ލިޔެކި ު‬
‫ޔން ގިނަވެ‪ ،‬ލިޔެކިޔުން ާ‬
‫އންގައި ދިނުމަށާއި‬
‫ކން ަ‬
‫ނނަން ފަށާފައިވާކަން އެ ދުވަސްވަރުގެ ލިޔެކިޔުންތަކަށް ބެލުމުން އެނގެއެވެ‪ .‬ލިޔާލިޔުމެއް ނިމުނު ަ‬
‫އ ް‬
‫ަ‬
‫މލައެއް ނިމުނުކަން އަންގައި ދިނުމަށާއި ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ކުޑަކޮށް މަޑުޖައްސާލަންވީ ތަންތަން ފާހަގަ ކުރުމަށް‬
‫ޖު ް‬
‫ބނުންކުރަންފެއްޓީކަން އެނގެއެވެ‪.‬‬
‫ނންކުރަމުންއައި ފާހަގަތަކާއި ގޮތްތަކަށް ބަދަލުގެނެސް އައު ފާހަގަތަކެއް ޭ‬
‫އެހައިތަނަށް ބޭ ު‬
‫ސތަން‬
‫ހންނަ ލަފުޒުތަކުގެ ދެމެދަށް ހު ް‬ ‫ތާނަ ލިޔުމަށް އެދުވަސްވަރު އައި ބަދަލުތަކުގެ އޮއިވަރުގެ ތެރޭގައި ޖު ް‬
‫މލައިގެ ތެރޭގައި ު‬
‫ދޫކުރަން ފެއްޓީކަން އެނގެއެވެ‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ބާބު‬

‫ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ދިވެހި ބަހުން ލިޔުން‬

‫ނއްގައި އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ‪ ،‬ދުނިޔޭގެ‬

‫ޓނެޓުގައި ޑރ‪ .‬ހަސަން ހަމީދު ލިޔުއްވާ ލޮގުފޮތުގައި ޖަހާފައިވާ މަޒުމޫ ެ‬
‫ނ ަ‬
‫އި ް‬
‫ގައުމުތަކުގެ ބަސްބަހުން ކުރީ ޒަމާނުގައި ލިޔެފައިހުރި ލިޔުންތަކަށް ބަލާއިރު ފާހަގަ ކުރެވޭ ކަމަކީ އެ ލިޔުންތަކުގައި ލަފުޒުތައް‬
‫ކން އެނގެނީ 'ލަފުޒު' މި މަފްހޫމަކީ ކުރީ ޒަމާނުގައި އާއްމު‬
‫އންތަ ު‬ ‫ކށްފައި ނުހުންނަ ކަމަށާއި‪ ،‬އެހެންކަމުން ި‬
‫އހުގެ ލި ު‬ ‫ވަކި ޮ‬
‫ހގެ‬
‫އެ މަޒުމޫނުގައި ޑރ‪ .‬ހަސަން ހަމީދު އިތުރަށް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ތާނައިން ލިޔެފައިހުރި އި ު‬ ‫‪6‬‬
‫ވިސްނުމެއް ނޫންކަމަށެވެ‪.‬‬
‫ބލާއިރު‪ ،‬ލަފުޒުތައް ވަކިކޮށްފައި ނެތް ކަމަށާއި‪ ،‬ފުރަތަމަ ގާނޫނު އަސާސީ ޗާޕުކޮށްގެން ނެރެފައި ަ‬
‫ވނީ‬ ‫ކށް ަ‬
‫ފަތްކޮޅުތަ ަ‬
‫ގނޫނު އަސާސީގައިވެސް ލަފުޒުތައް ވަކިކޮށްފައި ހުރިކަމަކަށް ނުބެލެވޭނެ‬
‫މށްވީނަމަވެސް އެ ާ‬
‫ރގައި ކަ ަ‬
‫އހަ ު‬
‫ވަނަ ަ‬
‫ލފުޒުތައް ވަކިކުރަން ފެށީ‬
‫މގައި ަ‬
‫ހންނަ ލިޔު ު‬
‫އ ު‬
‫ހން ލިޔެފަ ި‬
‫ދވެހި ބަ ު‬
‫ތން ި‬
‫ގ ު‬
‫ސން ހަމީދު ވިދާޅުވާ ޮ‬
‫ކަމަށެވެ‪ .‬ޑރ‪ .‬ހަ ަ‬
‫ކގެ‬ ‫ގެ ފަހު އަހަރުތަކުގައެވެ‪ .‬މުހައްމަދު އަމީން ފަދަ އިނގިރޭސި ބަސް ދެނެވަޑައި ަ‬
‫ގންނަވާ ބޭފުޅުންގެ ލިޔުންތަ ު‬
‫ރންނެވެ‪ .‬ޑރ‪ .‬ހަސަން ވިދާޅުވެފައިވަނީ ލަފުޒު ވަކިކޮށް ލިޔުމުގެ ގަވާއިދެއް ތާނަ ޓައިޕްރައިޓަރު ތައާރުފު ކުރުމާ‬
‫އަސަ ު‬
‫ދވެހި ބަހާބެހޭ އިދާރާއިން ދެ ފަހަރަކު‪ާ ،‬‬
‫ތނަ ލިޔާއިރު ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމާ ބެހޭ‬ ‫ހން ި‬ ‫ގުޅިގެން ޝާއިއުކުރި ކަމަށާއި‪ ،‬އެ ަ‬
‫ފ ު‬
‫ނަމަވެސް ޑރ‪ .‬ހަސަން ފާހަގަ ކުރައްވާފައިވާ ގޮތުން މިއިން އެއްވެސް ގަވާއިދަކަށް‬ ‫އދެއް ނެރެފައިވާ ކަމަށެވެ‪.‬‬
‫ގަވާ ި‬
‫ތނުން ނެރޭ ލިޔުންތައްވެސް ހުރީ އެ ގަވާއިދަކަށް ޫ‬
‫ނނެވެ‪.‬‬ ‫އެއްވެސް ފަރާތަކުން އަމަލެއް ނުކުރެއެވެ‪ .‬ޚުދު ގަވާއިދު ހަދާ ތަން ަ‬
‫ބނުންތެރި ކަމަކަށް‬ ‫އެހެންކަމުން‪ ،‬ޑރ‪ .‬ހަސަންގެ ރައުޔަކީ ތާނަ ލިއުމުގައި ަ‬
‫ލފުޒުތައް ވަކިކުރުމަކީ‪ ،‬އިނގިރޭސި ބަސްހާ ޭ‬
‫ނނަންޖެހޭ އުސޫލަކީ‬
‫އނާ ވިދާޅުވާ ގޮތުން ޚުދު އިނގިރޭސި ބަހުގައިވެސް‪ ،‬ލަފުޒެއްގެ ދެކޮޅުގައި ހުސް ޖާގަ އޮ ް‬
‫ނުވާކަމަށެވެ‪ޭ .‬‬
‫ހުރިހާ ފަހަރަކު ތެދުވާ ކަމެއް ނޫން ކަމަށާއި‪“ ،‬ދިޔަހިއްކާފައި” އެއީ އެއް ލަފުޒުތޯ ނުވަތަ ތިން ަ‬
‫ލފުޒުތޯ ކުރެވޭ ސުވާލު‬
‫އިނގިރޭސި ލަފުޒުތަކުގައިވެސް ކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫މި މައިގަނޑުނަމުގެ ނަމުގެ ދަށުގައި‬ ‫ތނައިން ލިޔާއިރު ލަފުޒު ވަކިކޮށް ލިޔުމުގެ އުސޫލު"‬
‫"ދިވެހި ބަސް ާ‬
‫‪7‬‬
‫ރން‪.‬އޯގްގައި ޖަހާފަ ި‬
‫އވެއެވެ‪.‬‬ ‫ޔންތެ ި‬
‫ދުވަހު ލި ު‬ ‫އެޕްރީލް‬ ‫ދލްއަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު ލިޔުއްވާފައިވާ މަޒުމޫނެއް‬
‫އަބް ު‬
‫އެ މަޒުމޫނުގައި އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ ދިވެހި ބަސް ތާނައިން ލިޔާއިރު ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމު ކަމެއް‬
‫ހގެ‬ ‫ކަމަށާއި‪ ،‬ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމަކީ ލިޔުން ބަލައިލާން ރީތިވާ‪ ،‬އެ ލިޔުމެއް ކިޔައިލާން ފަސޭހަވާ އަދި ލިޔާ ީ‬
‫މ ާ‬
‫ކަމަށެވެ‪ .‬އަދި ލަފުޒު ވަކިނުކޮށް ލިޔާނަމަ ކިޔަން އުނދަގޫވުމުގެ އިތުރުން‬ ‫މަގުސަދު ހާސިލުކުރުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެއް‬
‫ގންވާ ކަމެއް‬ ‫ލިޔުނު މީހާ ގަސްތުކުޅަ މާނަ ނޫން އެހެން މާނައެއް ކިޔާ މީހާއަށް އެ ލިޔުމަކުން ޭ‬
‫ދހަވުމަކީ ވަރަށް އެކަށީ ެ‬
‫ކަމަށެވެ‪.‬‬

‫ވނީ‪ ،‬ދިވެހި ބަހުގައިވެސް ލަފުޒު ދުރުކުރާނޭ އުސޫލެއް ކަނޑައެޅިފައި‬

‫އަބްދުލްއަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު ވިދާޅުވެފައި ަ‬
‫އންމެ މަތީ މުއައްސަސާއިން ކަނޑައޅުއްވައިފައިވާ އުސޫލެއް ކަމަށާއި‪ ،‬އެ އުސޫ ު‬
‫ލގެ‬ ‫މށާއި އެއީ ބަހާބެހޭ ެ‬
‫އތް ކަ ަ‬
‫އެބަ ޮ‬
‫ފުރިހަމަކަމުގެ މައްޗަށް ބަހުސްކުރުމަކީ އޭނާގެ މަގުސަދެއް ނޫންކަމަށެވެ‪ .‬އަދި އިތުރަށް އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ‪ ،‬އޭނާ‬
‫ނނަވާ ގޮތުގައި އެކަށައެޅިފައިވާ ވަކި ގަވާއިދެއް އޮވެއްޖެނަމަ އެ ގަވާއިދަށް އަމަލުކުރުމަކީ ބަސްދެކެ ލޯ ި‬
‫ބވާ‬ ‫ދެކެވަޑައިގަ ް‬

‫‪6‬‬
‫‪http://www.hassanhameed.com/?page_id=1719‬‬
‫‪7‬‬
‫‪http://liyuntherin.org/archives/3616‬‬

‫‪15‬‬
‫ދވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް‬ ‫ނގައި ބަޔާންކުރައްވާފައި ަ‬
‫ވނީ ި‬ ‫އެ މަޒުމޫ ު‬ ‫ކޮންމެ މީހަކުމެ ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު‪،‬‬
‫ވނަ އަހަރު‪ ،‬ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން ހައްދަވާފައިވާ‬
‫ަ‬ ‫ގތުން‬
‫ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމާބެހޭ ޮ‬
‫ގަވައިދެވެ‪.‬‬

‫ހގެ‬
‫ބ ު‬ ‫އަބްދުލްއަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރުގެ އެ މަޒުމޫނުގައި އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވާ ވާހަކަތަކުން ދޭހަވަނީ ދި ެ‬
‫ވހި ަ‬
‫ގން ލިޔުމާބެހޭގޮތުން ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން ހަދާފައިވާ ގަވާއިދުގަ ި‬
‫އވާ‬ ‫ލަފުޒުތައް ވަކިކޮށް ެ‬
‫އން ހަދާފައިވާ‬
‫އދަކީ ބަހާބެހޭ ގައުމީ މުއައްސަސާ ި‬
‫އނާ މުޅީން ހިތްހަމަ ނުޖެހުނުނަމަވެސް އެ ގަވާ ި‬
‫ހަމަތަކާމެދު ޭ‬
‫ބނުންފުޅު ކަމެއް ނޫންކަމަށެވެ‪.‬‬
‫ވން ޭ‬
‫ޔމަކީ އެ މަޒުމޫނުގައި އޭނާ ކުރައް ަ‬
‫ދށް ފާޑުކި ު‬
‫އދަކަށްވާތީވެ‪ ،‬އެ ގަވާއި ަ‬
‫ގަވާ ި‬

‫ރން"‬
‫ވންދޫ މުހަންމަދު ޒާހިރު "ލަފުޒު ވަކިކު ު‬
‫ދދުގައި ހއ‪ .‬އިހަ ަ‬
‫ގެ އަ ަ‬ ‫"ޖަމާއަތުގެ ޚަބަރު" ގެ ޑިސެމްބަރު‬
‫ނމެ‬
‫ކ ް‬
‫ޅވެފައިވަނީ ލަފުޒު ވަކިކުރުމަކީ ޮ‬
‫މނުގައި އޭނާ ވިދާ ު‬
‫މނެއް ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ‪ .‬އެ މަޒު ޫ‬
‫ދށުގައި މަޒު ޫ‬
‫މި މައިގަނޑުނަމުގެ ަ‬
‫ނންއުޅޭ އެއްޗެއް ނުބުނެވި ނުވަތަ ކިޔާމީހަކަށް ލިޔެފައި‬ ‫ބަހެއްގައިވެސް ގެންގުޅެންޖެހޭނެ ހަމައެއް ކަމަށާއި‪ޫ ،‬‬
‫ނންނަމަ ބު ަ‬
‫ލފުޒު ވަކިކުރުމުގައި ފަރުވާކުޑަކުރާނަމަ މުއާމަލާތްކުރުމުގައި‬
‫ދނެ ކަމަށެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ލިޔާއިރު ަ‬
‫އޮތް އެއްޗެއް ދޭހަނުވެ ހިނގައި ާ‬
‫އނާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪ .‬ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން‬
‫ށވެސް ޭ‬
‫މ ް‬
‫އޮޅުންއަރައި‪ ،‬ބަހުގެ ރީތިކަމާއި އަސަރު ގެއްލިގެން ހިނގައިދާނެ ކަ ަ‬
‫ނގައި އޭނާ ފާހަގަކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ނލިޔާނަމަ އަރާފާނެ އޮޅުންތަކުގެ ބައެއް މިސާލު އެ މަޒުމޫ ު‬
‫ު‬

‫ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތަކުގެ އިންވަކިކުރަންޖެހޭތަ؟‬

‫ބނުންވާ ކަމެކެވެ‪ .‬އެ ބަހަކުން ވާހަކަދައްކާ ބަޔަކަށް‬

‫ބަސް ކުރިއަރުވައި ބަސް ޒަމާނީކުރުމަކީ ބަސް ދިރިދެމިއޮތުމަށްޓަކައި ޭ‬
‫ހން އެ ބަސް‬
‫ފ ު‬
‫އންމެ ަ‬ ‫ކން އެ ބަހުން ނުކުރެވޭ ކަމަށްވަންޏާ އެ ބަހުގެ ޭ‬
‫ބނުންކެނޑި ެ‬ ‫އެ ބަހުން ކުރަންޖެހޭ ކަން ަ‬
‫ލތުގެ ދާއިރާއަށް‬
‫ލމުގެ ދާއިރާއަށާއި މުއާސަ ާ‬
‫މތުގެ އި ް‬ ‫އުވިގެންދާނީއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މަސައްކަތުގެ އިލްމުގެ ދާއިރާ ަ‬
‫އށާއި މައުލޫ ާ‬
‫ށޓަކައި ބަހުގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތައް ވަކިކޮށް ލަފުޒުގެ އިންކަނޑައަޅާނޭ ހަމަތަކެއް އޮތުމަކީ‬
‫އަންނަ ކުރިއެރުމާ ފައިހަމަކުރުމަ ް‬
‫ބނުންތަކަށް ފެއްތުމަށެވެ‪ .‬މި ޒަމާނަށް ކަމުދާ އެއްޗަކަށް ހެދުމަށެވެ‪.‬‬
‫މނުގެ ޭ‬
‫ވހި ބަސް މި ޒަ ާ‬
‫ހންމު ކަމެކެވެ‪ .‬އެއީ ދި ެ‬
‫މ ި‬
‫ު‬

‫ދިވެހި ބަސް ކޮންޕިއުޓަރުން ލިޔަމުންގެންދާއިރު‪ ،‬ކޮންޕިއުޓަރުގެ ތާނަ އަކުރުފަތީގެ ހުސްފިތަށް އޮބާލަންވީކަން‬

‫ޅތަކުގައި ފަސޭހަކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން‬
‫ނުވަތަ ނޫންކަން ކަށަވަރުކުރުމަކީ ބައެއް ދަނޑިވަ ު‬
‫ދޫކުރަންވީ ކޮން ތަނެއްގައިކަން ސާފުކޮށް ބުނެދޭ ހަމަތަކެއް ނެތުމެވެ‪ .‬ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހުސްތަން ދޫކުރަންވީ ކޮން‬
‫ސފުކޮށް ނޭނގޭތީވެ‪ ،‬ޖުމްލައެއްގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމަށް ހުސްތަން ދޫކުރަމުންގެންދަނީ‬
‫ާ‬ ‫ކން‬
‫ތަނެއްގައި ަ‬
‫މނަ އޮޅޭގޮތް‬ ‫އެމީހަކު ހިތަށްއެރި ގޮތަކަށެވެ‪ .‬މިހެން ހެދުމުން ދިމާވާ އެއް މައްސަލައަކީ ޖުމްލައިގައި ު‬
‫ބނަންއުޅޭ އެއްޗެއްގެ ާ‬
‫ބނުންވާ މާނަ ފިޔަވައި އެހެން މާނައެއް އެ ޖުމްލައިން ނިކުތުމެވެ‪.‬‬ ‫ވުމެވެ‪ .‬ލިޔަން ބޭނުންވާ ީ‬
‫މހާ އެ ޖުމްލައިން ނެރެން ޭ‬

‫ތތަކުގައި‬
‫ލ ް‬
‫ހމަތަކެއް ނެތުމުން‪ ،‬މައުލޫމާތު ލިޔެ ރައްކާކުރާ ވަސީ ަ‬
‫ޒތައް ވަކިކުރާނޭ ފަސޭހަ ަ‬
‫މީގެ އިތުރުން‪ ،‬ލަފު ު‬
‫އދެވޭ ފުރިހަމަ ނަތީޖާއެއް ނުނެރެވޭނެއެވެ‪ .‬އަދި އިލެކްޓްރޯނިކް‬ ‫ދިވެހި ބަހުން ލިޔެ ރައްކާކޮށްފައި ހުންނަ މައުލޫ ާ‬
‫މތު ހޯދުމުގައި ެ‬
‫ހންނަ އިމްލާ ކުށްތައް ދެނެގަނެ‪ ،‬ކުށްފިލުވާނޭ ޕްރޮގްރާމުތައް‬
‫ތނައިން ލިޔާ މަޒުމޫނެއްގައި ު‬
‫ވަސީލަތްތަކުގެ އެހީގައި ާ‬
‫ރނިކް‬ ‫ނންކުރެވޭނީ ދިވެހި ބަހުގައިވާ ލަފުޒުތަކުގެ އިން އެއް އުސޫލަކުން ވަކިކުރެވިގެންނެވެ‪ި .‬‬
‫އލެކްޓް ޯ‬ ‫އށް ބޭ ު‬
‫ރހަމަ ަ‬
‫ފު ި‬

‫‪16‬‬
‫ކން މިހާރު‬
‫ދނެގަނެވޭނަމަ‪ ،‬ނޫސްތަ ު‬
‫ނނަ އިމްލާކުށްތައް އެ ޕްރޮގްރާމަށް ެ‬
‫ކން ލިޔަމުންގެންދާއިރު އެ ލިޔުމުގައި ހު ް‬
‫ވަސީލަތްތަ ު‬
‫މދުކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫އާންމުކޮށް މި ފެ ް‬
‫ނނަ އިމްލާކުށްތައް ަ‬

‫‪17‬‬
 ‫ބާބު‬
‫ދިވެހި ބަހުގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތައް ގިންތިކުރުން‬

‫ނމެ ފުރަތަމަ އެނގެންޖެހޭ އެއްޗަކީ ދިވެހި‬

‫އ ް‬
‫ރނެ ގޮތްތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކަން ފެށުމުގެ ކުރީން ެ‬
‫ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ވަކިކު ާ‬
‫އވާ‬ ‫ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ޖުމްލައެއްގެ ތެރޭގައި އަދާކުރާ ދައުރަށް ބަލައިގެން ދިވެހި ބަހުގައި ބޭނުންކުރާ ލަފުޒުތައް ި‬
‫ގންތި ކުރެވިފަ ި‬
‫ހގެ‬
‫ވަނަ އަހަރު ނެރެފައިވާ ދިވެހި ބަ ު‬ ‫ޒން‬
‫ދވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަ ު‬
‫ގޮތް ދެނެގަތުމެވެ‪ި .‬‬
‫އދު ބުނާ ގޮތުން ލަފުޒުތައް‬
‫ބަޔަކަށެވެ‪ .‬އެ ގަވާ ި‬ ‫ގަވާއިދު ބުނާ ގޮތުން ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ބެހެނީ މައިގަނޑު‬
‫ވނީއެވެ‪.‬‬ ‫ބައިބަޔަށް ބެހެނީ ޖުމްލައިގައި ލަފުޒު ަ‬
‫އދާކުރާ ވަޒީފާއާގުޅޭ ގޮތުންނެވެ‪ .‬އެ ބައިތައް ތިރީގައި މި ަ‬

‫‪ .‬ނަން‬
‫ކން‪ ،‬ނުވަތަ އެއްޗެއްކަން‪ ،‬އަންގައިދޭ ކޮންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬
‫ކން‪ ،‬ތަނެއް ަ‬
‫ނަމަކީ އެ ބަހަކުން އެއީ މީހެއް ަ‬
‫މނަ‪ ،‬ފޮތް‪ ،‬މަގު‪ ،‬އަތިރިމަތި‪.‬‬
‫ސލަކަށް‪ :‬ބުޅާ‪ ،‬ހުސައިން‪ ،‬ކަ ަ‬
‫މި ާ‬

‫‪ .‬ކަން‬
‫އންނަން އޮތް ޒަމާނުގައި‬
‫ވތުވެދިޔަ ޒަމާނުގައި ހިނގައިފައިވާ ކަމެއް‪ ،‬ނުވަތަ މިހާރު ހިނގާކަމެއް‪ ،‬ނުވަތަ ަ‬
‫ކަމަކީ ޭ‬
‫ކންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬
‫ދހަކޮށްދޭ ޮ‬
‫ހިނގާނެ ނުވަތަ ހިނގާފާނެ ކަމަށް ޭ‬
‫ފނެ‪.‬‬
‫ނނެ‪ ،‬މޮޅުވެދާނެ‪ ،‬ޖަހާ ާ‬
‫މިސާލަކަށް‪ :‬ބުނެފި‪ ،‬ހިނގައްޖެ‪ ،‬ކަނީ‪ ،‬ކުޅެނީ‪ ،‬ދާނެ‪ ،‬އަން ާ‬

‫‪ަ .‬‬
‫ނންއިތުރު‬
‫ސދޭ ކޮންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬
‫އތުރަކީ‪ ،‬ނަމަކަށް އިތުރު ސިފައެއް‪ ،‬ނުވަތަ ބަޔާނެއް‪ ،‬ގެނެ ް‬
‫ނަން ި‬
‫ސލަކަށް‪ :‬ރީތި މަންޒަރެއް‪ ،‬ހަރުދަނާ މީހެއް‪ ،‬ކުޑަ ކުއްޖެއް‪ ،‬ބޭނުންތެރި ފޮތެއް‪.‬‬
‫މި ާ‬
‫މި މިސާލުތަކުގައި "މަންޒަރެއް"‪" ،‬މީހެއް"‪" ،‬ކުއްޖެއް"‪" ،‬ފޮތެއް"‪ ،‬މިއިން ކޮންމެ ލަފުޒަކީ ނަމެކެވެ‪ .‬އެ ނަންތަކަށް‬
‫ބނުންތެރި‪ ،‬މި ބަސްތަކެވެ‪ .‬ވީމާ‬
‫ދނާ‪ ،‬ކުޑަ‪ޭ ،‬‬ ‫އިތުރު ސިފަތަކެއް ނުވަތަ އިތުރު ބަ ާ‬
‫ޔންތަކެއް ގެނެސްދެނީ ރީތި‪ ،‬ހަރު ަ‬
‫ނމެ ބަހަކީ ނަންއިތުރެކެވެ‪.‬‬
‫ކ ް‬
‫އން ޮ‬
‫މި ި‬

‫‪ .‬ކަންއިތުރު‬
‫ގނެސްދޭ‬ ‫ކަންއިތުރަކީ‪ ،‬ހިނގި‪ ،‬ހިނގާ‪ ،‬ހިނ ާ‬
‫ގނެ‪ ،‬ނުވަތަ ހިނގާފާނެ ކަމަކަށް އިތުރު ސިފައެއް ނުވަތަ ބަޔާނެއް ެ‬
‫ކންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬
‫ޮ‬
‫އންނާނެ‪.‬‬
‫މން‪ ،‬އަވަހަށް ަ‬
‫ސލަކަށް‪ :‬މަޑުން ފަލިޖަހައިފި‪ ،‬މީރުކޮށް ކައްކައިގެން‪ ،‬ބާރަށް ދުވަ ު‬
‫މި ާ‬
‫އން ކޮންމެ ބަހަކީ ކަމެކެވެ‪ .‬އެ‬ ‫މި މިސާލުތަކުގައި "ފަލިޖަހައިފި"‪" ،‬ކައްކައިގެން"‪ " ،‬ދުވަމުން"‪ " ،‬އަ ް‬
‫ނނާނެ"‪ ،‬މި ި‬
‫ސތަކެވެ‪.‬‬
‫ޑން‪ ،‬މީރުކޮށް‪ ،‬ބާރަށް‪ ،‬އަވަހަށް‪ ،‬މިބަ ް‬
‫ދނީ‪ ،‬މަ ު‬
‫ގނެސް ެ‬ ‫ކަންތަކަށް އިތުރު ސިފައެއް ނުވަތަ ި‬
‫އތުރު ބަޔާނެއް ެ‬
‫ވީމާ މިއިން ކޮންމެ ބަހަކީ ކަންއިތުރެކެވެ‪.‬‬

‫‪ .‬މަސްދަރު‬
‫މަސްދަރަކީ‪ ،‬ކަން އުފެދުމުގެ އަސްލެވެ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ކން އުފެދުމުގެ އަސްލެވެ‪.‬‬
‫ކން ަ‬
‫އން‪ ،‬ކިޔުން‪ ،‬ނެށުން މިއެވެ‪.‬‬
‫ސލަކަށް‪ :‬އަ ު‬
‫މި ާ‬
‫ތން މަސްދަރަކީ‪ ،‬އާދޭއޭ‪ ،‬ކިޔައޭ‪ ،‬ނަށައޭ‪ ،‬މިއީ ަ‬
‫މި ި‬

‫އތުރުގެ ނަން‬ ‫‪ަ .‬‬

‫ނން ި‬
‫ނަންއިތުރުގެ ނަމަކީ‪ ،‬ނަންއިތުރަކުން އުފައްދާފައިވާ ނަމަކެވެ‪.‬‬
‫ހނުކަން‪ ،‬އަލިކަން‪ ،‬ރީތިކަން މިއެވެ‪.‬‬
‫ސލަކަށް‪ޫ :‬‬
‫މި ާ‬
‫ތންނަމެވެ‪.‬‬
‫ރތި"‪ ،‬މިތިން ނަންއިތުރުން އުފައްދާފައިވާ ި‬ ‫މި ތިން ބަހަކީ " ޫ‬
‫ހނު"‪" ،‬އަލި"‪ީ " .‬‬

‫‪ .‬އިތުރު‬
‫ކންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬
‫ޔނެއް ގެނެސްދޭ ޮ‬
‫އތުރު ސިފައެއް ނުވަތަ ބަ ާ‬
‫ކށް ނުވަތަ ކަންއިތުރަކަށް ި‬
‫ނންއިތުރަ ަ‬
‫އިތުރަކީ‪ަ ،‬‬
‫މިސާލަކަށް‪ :‬ވަރަށް‪ ،‬ހާދަ‪ ،‬ނުހަނު‪ ،‬ނުލާހިކު‪.‬‬
‫‪ .‬އޭނާއަކީ ވަރަށް ރަނގަޅު މީހެކެވެ‪.‬‬
‫‪ .‬ރޮކެޓަކީ ހާދަ ބާރަށް ދަތުރުކުރާ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬
‫‪ .‬ޔޫސުފަކީ ނުހަނު އިޚްލާސްތެރި ކު ް‬
‫އޖެކެވެ‪.‬‬
‫‪ .‬އަހަރެން އޭނާއަށް ނުލާހިކު ސާފުކޮށް ކިޔައިދިނީމެވެ‪.‬‬

‫ރޖައެވެ‪ .‬ތިންވަނަ ޖުމްލައިގައި ނުހަނު‬ ‫އެއްވަނަ ޖުމްލައިގައި ވަރަށް ދޭހަކޮށްދެނީ ޭ‬

‫އނަގެ ހުރި ރަނގަޅު ކަމުގެ ދަ ަ‬
‫ށދެނީ ޔޫސުފުގެ ހުރި އިޚްލާސްތެރި ކަމުގެ ދަރަޖައެވެ‪ .‬މި ދެ ޖުމްލައިގައި ވަރަށް‪ ،‬ނުހަނު މި ދެ ބަސް ކޮށްދޭ‬
‫ކ ް‬
‫ދޭހަ ޮ‬
‫ޔނެއް ދެނީއެވެ‪.‬‬
‫އތުރު ބަ ާ‬
‫ކަމަކީ ނަން އިތުރަކަށް ި‬
‫ވނަ ޖުމްލައިގައި ނުލާހިކު‬ ‫ދެވަނަ ޖުމްލައިގައި ހާދަ ދޭހަކޮށްދެނީ ރޮކެޓް ދަތުރުކު ާ‬
‫ރލެއް ބާރުކަމުގެ ދަރަޖައެވެ‪ .‬ހަތަރު ަ‬
‫ދން ދަރަޖައެވެ‪ .‬މި ދެ ޖުމްލައިގައި ހާދަ ނުލާހިކު މި ދެ ބަސް ޮ‬
‫ކށްދޭ ކަމަކީ‬ ‫އށް ކަމެއް ސާފުކޮށް ި‬
‫އނާ ަ‬
‫ދޭހަކޮށްދެނީ ޭ‬
‫ކަންއިތުރަކަށް އިތުރު ބަޔާނެއް ގެނެސްދެނީއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ވަރަށް‪ ،‬ހާދަ‪ ،‬ނުހަނު‪ ،‬ނުލާހިކު‪ ،‬މި ހަތަރު ބަހަކީ ހަތަރު‬
‫އިތުރެވެ‪.‬‬

‫‪ .‬އަކުރު‬
‫ބނުންކުރެއެވެ‪ .‬އެއް މާނައަކީ ބަސް ލިޔުމުގައި ޭ‬
‫ބނުންކުރާ‬ ‫ބހުގެ "އަކުރު" މި ބަސް ދެ ާ‬
‫މނެއެއްގައި ޭ‬ ‫ދިވެހި ަ‬
‫މނައަކީ‪ ،‬ލަފުޒެއް އެކަނި އޮންނައިރު‬ ‫އަކުރުތަކެވެ‪ .‬އެއީ ހ‪ ،‬ށ‪ ،‬ނ‪ ،‬ރ‪ ،‬ފަދަ އަކުރު ތަކެވެ‪ .‬އަކުރުގެ ަ‬
‫އނެއް ާ‬
‫ކންމެ‬
‫ދހަވާ ޮ‬
‫މނައެއް ޭ‬
‫ރމުން ފުރިހަމަ ާ‬ ‫ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހަނުވާ‪ ،‬ނަމަވެސް އެހެން ލަފުޒަކާއެކު ޭ‬
‫ބނުންކު ު‬
‫ލފުޒެކެވެ‪.‬‬
‫ަ‬
‫ސތައް ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫ނމަވެސް‪ ،‬އެވެ‪ ،‬ދެން‪ ،‬ހަމަ‪ ،‬ވީމާ‪ ،‬އެކަމަކު‪ ،‬ފަދަ‪ ،‬ބަ ް‬
‫ސލަކަށް‪ :‬އަށް‪ ،‬އިން‪ ،‬އަދި‪ ،‬ގެ‪ަ ،‬‬
‫މި ާ‬
‫ރން ގެއަށް ދަނީއެވެ‪.‬‬
‫‪ .‬އަހަ ެ‬
‫ޖަހާއިރު އާދެވުނު ނަމަވެސް‪ ،‬އަދި އެހާއިރު ކުޅޭކަށް ނުދެވޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫‪ .‬މަދަރުސާ އިން‬

‫ގއިވާ ދެ ޖުމަލައިގައިވާ އަށް‪ ،‬އެވެ‪ ،‬އިން‪ ،‬ނަމަވެސް‪ ،‬އަދި‪ ،‬ނު‪ ،‬މި ބަސްތައް ވަކިން ހު ް‬
‫ނނައިރު‪ ،‬އެއިން އެއްވެސް‬ ‫މަތީ ަ‬
‫ބނުން‬ ‫ބަހަކުން ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހައެއް ނުވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި ދެ ޖުމްލައިގައިވާ ޮ‬
‫ގތުން އެހެން ބަސްތަކަކާއެކު ޭ‬
‫ކުރުމުން އެއިން ކޮންމެ ބަހަކީވެސް ފުރިހަމަ ާ‬
‫މނައެއް ދޭހަވާ ބަހަކަށް ވެދެއެވެ‪ .‬ވީމާ މިއިން ކޮންމެ ބަހަކީވެސް‬
‫އަކުރެކެވެ‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫ނނެވޭކަށް‬ ‫ވނީ އެންމެ ރަނގަޅަކަށޭ ެ‬
‫ދ ް‬ ‫ހގެ ލަފުޒުތައް ގިންތިކޮށްފައި ަ‬
‫ބ ު‬
‫ބލާއިރު‪ ،‬ދިވެހި ަ‬
‫މަތީގައިވާ ގަވާއިދަށް ަ‬
‫އދާ ނުކުރާ‬
‫ހގެ ލަފުޒުތައް ަ‬
‫ބ ު‬
‫ތންނެވެ‪ .‬އެހެން ގައުމުތަކުގެ ބަސް ަ‬
‫ގ ު‬
‫ކށް‪ ،‬ކަމާއި މަސްދަރާއި އަކުރާބެހޭ ޮ‬
‫ނެތެވެ‪ .‬ޚާއްސަ ޮ‬
‫ރތަކެއް އަދާކުރާ ލަފުޒުތަކެއް ދިވެހި ބަހުގައި ހިމެނޭތީވެ‪ ،‬އެ ކަމަށް ރިއާޔަތްކޮށް ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ގިންތިކޮށްފައި‬
‫ދައު ު‬
‫‪8‬‬
‫މިހާރު އޮތް ގޮތާމެދު އިތުރަށް ބަހުސްކުރުމަކީ ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ގިންތިކުރުމާބެހޭ ގޮތުން އިތުރަށް ބައްލަވާލައްވާ‪ http://www.hassanhameed.com/?page_id=6751 ،‬؛‬ ‫‪8‬‬

‫މނަންވީ ކޮންބައިތަކެއް؟"‬
‫ވހި ބަހުގެ މައިގަނޑު ބައިތަކުގެ ގޮތުގައި ހި ަ‬ ‫އަދި އަބްދުﷲ ސަ ީ‬
‫އދު‪" ،‬ދި ެ‬
‫‪https://saeednotebook.wordpress.com/2015/09/15‬‬

‫‪20‬‬
 ‫ބާބު‬
‫މައްސަލަތައް ދެނެގަތުން‬

‫ނތި ދުރުކޮށް ގުޅުވައި ހެދުމުގެ ސަބަބުން ދިމާވާ‬

‫ޒތައް ވަކި ހަމައެއް ެ‬
‫މި ބައިގައި މި ބަލައިލަނީ‪ ،‬ދިވެހި ބަހުގެ ލަފު ު‬
‫‪9‬‬
‫ޗށެވެ‪ .‬އެ ގޮތުން ފުރަތަމަ ބަލައިލާނީ ޑރ‪ .‬ހަސަން ހަމީދު ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުމެއްގެ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫މައްސަލަތަކުގެ މައް ަ‬

‫"އަޅުގަނޑަކީ ދިވެހި ބަހުގެ މާހިރެއް ނޫނެވެ‪ .‬ޝާއިރެއް އަދީބެއް ވެސް ނުމެ ނޫންމެއެވެ‪ .‬އަމިއްލަ ނަފުސާ ދޭތެރޭ ދެކޭ ގޮ ު‬
‫ތގައި‪،‬‬

‫ރން ސުރެ‪ ،‬އިނގިރޭސި ބަހުގެ އެކި މުބާރާތްތަކުން އަޅުގަނޑަށް‬

‫ހގެ މީހެކެވެ‪ .‬މަދަރުސާ ދުވަސް ވަ ު‬
‫އަޅުގަނޑަކީ އިނގިރޭސި ބަ ު‬

‫ހނުން އޭ ގެ އިތުރަށް މާއްދާގެ‬ ‫ވަނަވަނައާއި އިނާމުތައް ލިބިފައި ވެއެވެ‪ .‬ސްކޫލް ނިންމި އަހަރު އަޅުގަނޑަށް އޯލެވެލް އިމް ި‬
‫ތ ާ‬

‫ހތަރުހާސް ސަފުހާ އަށް ވުރެ ި‬

‫ގނަ އިނގިރޭސި މަޒުމޫނާއި ރިޕޯޓާއި‬ ‫ޚާއްޞަ ސްކޫލް ޕްރައިޒް ލިބުނެވެ‪ .‬އަޅުގަނ ަ‬
‫ޑށް މަދުވެގެން ަ‬

‫އދި އެއަށް ވުރެ‬

‫ޔވިފައި ވާނެއެވެ‪ .‬އިނގިރޭސި ބަހުން ތިން ފޮތެއް ޝާއިއުކުރެވިފައި ވެސް ވެއްޖެއެވެ‪ަ .‬‬
‫ފޮތް ފަދަ ތަކެތި ލި ެ‬

‫އވެ‪ .‬އަޅުގަނޑު އެންމެ ފުރަތަމަ ކިޔަވައިދިނީ ވެސް އިނގިރޭސި‬

‫ގިނަ އެހެން މީހުން ލިޔެފައިވާ ޞަފުހާ އެޑިޓް ކުރެވިފައި ވާނެ ެ‬

‫ޑށް ފަރިތައީ ދިވެހި ބަހަށް ވުރެ އިނގިރޭސި‬

‫އދެ! އަޅުގަނޑު ބޮ ަ‬
‫ނގެ މީހުންނަށެވެ‪ާ .‬‬
‫އ ް‬
‫ގައި އުޅެމުން ސިފަ ި‬ ‫ބަހެވެ‪ .‬ގްރޭޑް‬

‫ބަހަށެވެ‪.‬‬

‫ވންތޯއެވެ؟ ޝާއިރު އެ ވިދާޅުވަނީ ތެދެކެވެ‪” .‬އަސަރަކާއި އަދި ފޮނިކަމެއް އެކި ބަސްބަހުން ހަމަ ެ‬
‫ފނުނަކަސް‬ ‫މވެސް ދަންނަ ަ‬
‫ނަ ަ‬

‫ސވި‬
‫އަސަރުގަދަ އަދި އެންމެ ފޮނި ބަހަކީ މަށަށް މިދިވެހި ބަހެވެ‪ “.‬އިނގިރޭސި ބަހުގެ އަދަބިއްޔާތުގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑަށް ދަ ް‬

‫ކން ވިސްނި‪ ،‬މިއީ ކުރަން‬ ‫ހންނަށް އޮޅުން ފިލުވާ ދެވިފައި ު‬

‫ނވާ ަ‬ ‫ޞލުތައް އަދި ދި ެ‬
‫ވ ީ‬ ‫ރން‪ ،‬ހުރިހާ ބަސްތަކަށް ޢާއްމު އު ޫ‬
‫ނވަ ު‬
‫މި ް‬

‫ދވެހިބަހުން‬ ‫ހގެ ޑިގްރީ އެކުލަވާ ަ‬

‫ލންޖެހުމާ ގުޅިގެން ި‬ ‫ސޓީގައި ދިވެހިބަ ު‬ ‫ވެއްޖެކަމެއް ކަން އަޅުގަނޑަށް އެނ ު‬
‫ގނެވެ‪ .‬ޔުނިވަރ ި‬

‫ނވެ‪ .‬މި ޕޭޖްގައި މިހިމަނަނީ މިކަމާ ގުޅިގެން ލިޔުނު‬

‫ނތް އެތައް ފަންނީ ލިޔުމެއް އަޅުގަނޑަށް ލިޔަން ޖެހު ެ‬
‫އެހާތަނަށް ެ‬

‫ޓގައި ޖެހީއެވެ‪".‬‬
‫މންފާއެއް ކޮށްފާނެތީ ވެބްސައި ު‬
‫ހގެ ދަރިވަރުންނަށް ަ‬
‫މަޒުމޫނުތަކުން ބައެކެވެ‪ .‬ދިވެހިބަ ު‬

‫‪9‬‬
‫‪http://www.hassanhameed.com/?page_id=214‬‬

‫‪21‬‬
‫ވނަ ޖުމްލައިގައިވާ "އަދީބެއް ވެސް" އަދި ހަތްވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ‬
‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ދެ ަ‬
‫"ކިޔަވައިދިނީ ވެސް" މި ދެ ލަފުޒު ލިޔާނީ ދެ ލަފުޒު ވަކިން ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެ ލަފުޒުގެ ދެމެދުގައި ހުސްތަން‬
‫އންމުކުރައްވާފައިވާ ލަފުޒުތައް‬
‫ގައި ާ‬ ‫އން‬
‫ވއިގެން ހެއްޔެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީ ި‬
‫ދޫނުކޮށް ދެ ލަފުޒު ގުޅު ަ‬
‫އވާ ގޮތުން‪' ،‬ވެސް' މި ލަފުޒު ހު ި‬
‫ރހާ ހާލަތެއްގައިވެސް ލިޔަންޖެހޭނީ އޭގެ ކުރީގައި‬ ‫ވަކިކޮށް ލިޔުމުގެ ަ‬
‫ގވާއިދުގަ ި‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ނުގުޅުވައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ގިނަ ލިޔުންތެރިން 'ވެސް' ލިޔެފައިހުރީ އަދި ލިޔަމުންގެންދަނީ ކުރީގައި‬
‫ޮ‬
‫ގންނެވެ‪.‬‬
‫އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬

‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ދެވަނަ ޖުމްލައިގައިވާ "ނުމެ ނޫންމެއެވެ" މި ދެ ލަފުޒު ލިޔާނީ ދެ ލަފުޒު‬
‫ތން ދޫނުކޮށް ދެ ލަފުޒު ގުޅުވައިގެން ހެއްޔެވެ‪ .‬ގިނަ‬
‫ކން ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެ ލަފުޒު ދެމެދުގައި ހުސް ަ‬
‫ވަ ި‬
‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ގ ް‬
‫ޔންތެރިން ލިޔަނީ މި ދެ ލަފުޒު ގުޅުވައި ެ‬
‫ލި ު‬

‫ލަފުޒު ލިޔާނީ‬ ‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ތިންވަނަ ޖުމްލައިގައިވާ "ދުވަސް ވަރުން ސުރެ" މި ތިން‬
‫މިގޮތަށް ވަކިން ހެއްޔެވެ؟‬

‫އވާ "ވަނަވަނައާއި" މިއީ އެއް ލަފުޒު ތޯއެވެ‪ .‬ނުވަތަ ލިޔާނީ‬

‫ވތުގަ ި‬
‫ވނަ ފޮޅު ަ‬ ‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ި‬
‫ތން ަ‬
‫ވނަވަނަ އާއި' މިގޮތަށް ވަކިން ހެއްޔެވެ؟‬
‫' ަ‬

‫މިގޮތަށް‬ ‫ތގައިވާ "ލިބިފައި ވެއެވެ" މި ދެ ބަސް ލިޔާނީ‬ ‫މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ތިންވަނަ ފޮޅު ަ‬
‫ވ ު‬ ‫‪.‬‬
‫ވަކިން ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ އެކުގައި އެއް ލަފުޒެއްގެ ގޮތުގައި 'ލިބިފައިވެއެވެ' މި ގޮތަށް ހެއްޔެވެ؟‬

‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ހަތަރުވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "ސަފުހާ އަށް ވުރެ" މި އިބާރާތް ލިޔާނީ މި ގޮތަށް‬
‫ވލަކީ "އަށް" ލިޔާނީ "ސަފުހާ" މި ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ތޯއެވެ‪ .‬ނުވަތަ ލިޔާނީ‬
‫ރތަމަ ސު ާ‬
‫ހެއްޔެވެ‪ .‬ފު ަ‬
‫"ސަފުހާއަށްވުރެ" މި ގޮތަށް ތޯއެވެ‪ .‬ނުވަތަ އެ ލިޔުމުގައިވާ ގޮތަށް ބައިބައިކޮށްގެން ތޯއެވެ‪.‬‬

‫ނއެވެ" މި ދެ ލަފުޒު ލިޔާނީ އެކުގައި‬

‫ރތަމަ ބަސްބައިގެ ފަސްވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "ލިޔެވިފައި ވާ ެ‬
‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފު ަ‬
‫ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެ ލަފުޒު ވަކިން ހެއްޔެވެ؟‬
‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ފަސްވަނަ ފޮޅުވަތާއި ހަވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "ޝާއިއުކުރެވިފައި ވެސް ވެއްޖެއެވެ"‬
‫މި ގޮތް ރަނގަޅު ހެއްޔެވެ؟‬

‫އަދި އަށްވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "ބަހަށް‬ ‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ހަ ަ‬

‫ވނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "އެއަށް ވުރެ"‬
‫ޔނީ ވަކިން ހެއްޔެވެ‪ .‬ނުވަތަ "އެއަށްވުރެ"‪ ،‬ބަހަށްވުރެ" މި ގޮތަށް ހެއްޔެވެ‪.‬‬
‫މި ދެ ލަފުޒު ލި ާ‬ ‫ވުރެ"‬
‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ހަވަނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "އެޑިޓް ކުރެވިފައި" މިއީ އެއް ލަފުޒު ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ‬
‫ދެ ލަފުޒު ހެއްޔެވެ؟‬

‫‪22‬‬
‫ތގައިވާ " ގައި" މި ދެ ބަސް ލިޔާނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ‪.‬‬
‫ވ ު‬
‫ހތްވަނަ ފޮޅު ަ‬
‫މި ލިޔުމުގެ ފުރަތަމަ ބަސްބައިގެ ަ‬ ‫‪.‬‬
‫ހނީ މި ޖުމްލައިގައި މިއޮތް "ގައި" އަކީ އެ ލަފުޒު އެހެން ލަފުޒަކާ ނުގުޅުވާނަމަ އެއްވެސް މާނައެއް ދޭހަ‬
‫އެ ެ‬
‫ނުވާ އަކުރެކެވެ‪.‬‬

‫ވނަ ފޮޅުވަތުގައިވާ "ފިލުވާ ދެވިފައި" އަދި "ކުރަން‬ ‫ވނަ ބަސްބައިގެ ތިންވަނަ ފޮޅު ަ‬
‫ވތާއި ހަތަރު ަ‬ ‫‪ .‬މި ލިޔުމުގެ ދެ ަ‬
‫ވެއްޖެ"‪ ،‬މިއީ އެއް ލަފުޒު ހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ ދެ ލަފުޒު ހެއްޔެވެ؟‬

‫‪ .‬މި ލިޔުމުގައިވާ ބައެއް ލަފުޒުތަކުގެ ކުރިއަށް އަންނަ އިޝާރާތުގެ އަކުރުތައް ކަމުގައިވާ "މި" "އެ"‬
‫ބޭނުންކޮށްފައިވަނީ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ބައެއް ފަހަރު އިޝާރާތުގެ އަކުރާއި ލަފުޒާ ދެމެދަށް‬
‫ހުސްތަން ދޫކޮށްފައިވެއެވެ‪ .‬މި ދެ ގޮތުންކުރެ ރަނގަޅީ ކޮންގޮތެއް ހެއްޔެވެ؟‬

‫އެއް ލަފުޒުތަކެއް ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް ގުޅުވައި ވަކިކޮށްފައި ހުންނަ ގޮތުގެ މިސާލުތަކެއް‬

‫ދެވަނަ ގޮތް‬ ‫ފުރަތަމަ ގޮތް‬

‫ރިޒުގުތަކާއި އެހެނިހެން ފަސޭހަތައް‬ ‫ހން ފަސޭހަތައް‬

‫ހނި ެ‬
‫އ ެ‬
‫ރިޒުގު ތަކާއި ެ‬

‫މީހެއްގެ މުއްސަނދިކަމާއި ތަނަވަސްކަން‬ ‫މީހެއްގެ މުއްސަނދި ކަމާއި ަ‬

‫ތނަވަސް ކަން‬

‫ބނުންކުރާ‬ ‫އވެސް އަދި މި ޒަމާނުގަ ި‬

‫އވެސް ޭ‬ ‫ޒމާނުގައި ވެސް ބޭނުންކުރާ އިހު ޒަ ާ‬
‫މނުގަ ި‬ ‫އިހުޒަމާނުގައި ވެސް އަދި މި ަ‬
‫ނގަނޑަކީ އެމީހެއްގެ މިލްކިއްޔާތު ގައި ހިމެނޭ ބިމުގެ އެއް މިންގަނޑަކީ އެ މީހެއްގެ މިލްކިއްޔާތުގައި ހިމެނޭ ބިމުގެ‬
‫އެއްމި ް‬
‫މންވަރެވެ‪.‬‬
‫ި‬ ‫މިންވަރެވެ‪.‬‬

‫އގަނޑު އަސާސްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭކަމެއް ކަމަށް ވެސް މައިގަނޑު އަސާސްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއް ކަމަށްވެސް‬
‫މަ ި‬
‫އލަތްތަކުން ކަނޑައަޅާފައި އޮވެއެވެ‪.‬‬
‫ދަ ު‬ ‫ދައުލަތްތަކުން ކަނޑައަޅާފައި އޮވެއެވެ‪.‬‬

‫ނވެސް ބިމާގުޅޭ‬ ‫ބން މިލްކުކުރުމާއި‪ ،‬ވިއްކުމާއި‪ ،‬އަދި މި ޫ‬

‫ނ ް‬ ‫ި‬ ‫މނޫން ވެސް ބިމާގުޅޭ‬ ‫ބިން މިލްކު ކު ު‬
‫ރމާއި‪ ،‬ވިއްކުމާއި‪ ،‬އަދި ި‬
‫އެހެނިހެން އުސޫލުތައް‬ ‫ހނިހެން އުސޫލުތައް‬
‫އެ ެ‬

‫މގަށެވެ‪.‬‬
‫ނގައިވެސް އެ ކަން އޮތީ އެ ަ‬
‫އިހު ޒަމާ ު‬ ‫އިހުޒަމާނުގައިވެސް އެކަންއޮތީ އެމަގަށެވެ‪.‬‬

‫އެ ދެ މީހުން މި ގެއަށް އައެވެ‪.‬‬ ‫އެދެމީހުން ި‬

‫މގެއަށްއައެވެ‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫އޭނާ ލިޔެފައި އޮތީ ދެ ލަފުޒެވެ‪.‬‬ ‫އޭނާ ލިޔެފައިއޮތީ ދެލަފުޒެވެ‪.‬‬

‫މި އޮފީހަށް އަށް މޭޒު ބޭނުމެވެ‪.‬‬ ‫ބނުމެވެ‪.‬‬

‫މިއޮފީސް އަށް އަށް މޭޒު ޭ‬

‫އވެއެވެ‪.‬‬
‫ބފަ ި‬ ‫އަހުމަދަށް އަށް ު‬
‫ކދިން ލި ި‬ ‫އަހުމަދު އަށް އަށް ކުދިން ލިބިފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ނގޮތެއް ހެއްޔެވެ‪.‬‬ ‫މި ދެ ގޮތުންކުރެ ރަނގަޅީ ޮ‬

‫ކ ް‬ ‫ގތެއް ހެއްޔެވެ‪.‬‬ ‫މިދެގޮތުން ކުރެ ރަނގަޅީ ޮ‬
‫ކން ޮ‬

‫އެ ގޮތުގައި ތާއަބަދު ދެމިތިބުމަކީ‬ ‫ދމި ތިބުމަކީ‬

‫އެގޮތުގައި ތާ އަބަދު ެ‬

‫ފއި ހުރި ނުބައި ތަނެއްގައެވެ‪.‬‬

‫ދގެ ގެ އަޅާ ަ‬
‫އަހުމަ ު‬ ‫އަހުމަދު ގެ ގެ އަޅާފައި ހުރި ނުބައި ތަނެއްގައެވެ‪.‬‬

‫ރަޖިސްޓަރީކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ރަޖިސްޓަރީ ކުރުމަކީ ލާޒިމު ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫އެއީ މަޖުބޫރުކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އެއީ މަޖުބޫރު ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ދވެސް އެ އުސޫލުތަކުގެ އަމާޒަކީ އެއް ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫އަބަ ު‬ ‫ކގެ އަމާޒަކީ އެއްކަމެކެވެ‪.‬‬
‫އަބަދު ވެސް އެއުސޫލުތަ ު‬

‫ގާނޫނުން‬ ‫ގުޅުން‬ ‫އޮންނަ‬ ‫މެދުގައި‬ ‫ނނަ ގުޅުން ގާނޫނުން ތަރުތީބު މީސްމީހު ް‬

‫ނގެ‬ ‫ނގެ މެދުގައި އޮ ް‬
‫ހ ް‬ ‫މީސް ީ‬
‫މ ު‬
‫ތަރުތީބުކުރެއެވެ‪.‬‬ ‫ކުރެއެވެ‪.‬‬

‫މންދާ‬ ‫ރމުންދާ ‪ޭ .‬‬

‫ބނުންކުރަ ު‬ ‫ބނުން ކު ަ‬
‫ޭ‬ ‫ބނުން ކުރަމުން ދާ‬
‫ޭ‬

‫ނދާ‬
‫ބަދަލުވަމު ް‬ ‫މން ދާ‬
‫ބަދަލު ވަ ު‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުގެ ތެރޭގައިވާ ހިކިފަސް ބިމަކީ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުގެ ތެރޭގައި ވާ ހިކި ފަސް ބިމަކީ‬

‫ކާއިރު ު‬
‫ކދި ކެޔޮ ނުކާށެވެ‪.‬‬ ‫ކާ އިރު ކުދި ކެޔޮ ނުކާށެވެ‪.‬‬

‫ސނަދު ކުލާސްތައް‬
‫މނުގެ ސަނަދު ކުލާސްތައް ބަހުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ކުރީ ޒަމާނުގެ ަ‬
‫ހގެ ވާހަކަ ދައްކާ އިރު ކުރީ ޒަ ާ‬
‫ބަ ު‬
‫ހަނދާންހުރި މީހަކު އެބަހުރިތަ؟‬ ‫ހަނދާން ހުރި މީހަކު އެބަ ހުރިތަ؟‬

‫އިންޑިއާގެ ހުޅަނގު ބިތުގައިހުރި ޖަޒީރާ ރަށްތައް‬ ‫އިންޑިއާގެ ހުޅަނގު ބިތުގައި ހުރި ޖަޒީރާ ރަށްތައް‬

‫ވަގުފުކުރުމާއި‪،‬‬ ‫ދނުމާއި‪،‬‬
‫ލިޔެ ި‬ ‫ރމާއި‪،‬‬
‫ބޭނުންކު ު‬ ‫ލިޔެ ދިނުމާއި‪ ،‬ވަގުފު ކުރުމާއި‪ ،‬ގޮވާން‬ ‫ނން ކުރުމާއި‪،‬‬
‫ބޭ ު‬
‫ކުރެވިދާނެ‬ ‫ހވެސް‬
‫ހައްތަ ާ‬ ‫މިއީ‬ ‫ގޮވާންކުރުމާއި‬ ‫ކުރުމާއި މިއީ ހައްތަހާވެސް ކުރެވިދާނެ މުއާމަލާތުތަކެވެ‪.‬‬
‫މުއާމަލާތުތަކެވެ‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫ހމަތަކެއްހުއްޓެވެ‪.‬‬
‫ަ‬ ‫ހަމަތަކެއް ހުއްޓެވެ‪.‬‬

‫ސންގަޅަ ބަހުން ދިވެހި ބަހަށް އައިސްފައިވާ ބަހެއް‬

‫ި‬ ‫ސިންގަޅަ ބަހުން ދިވެހި ބަހަށް އައިސްފައިވާ ބަހެއްކަމުގައިވާ‬
‫ކަމުގައިވާ "ބަންޑާރަ"‬ ‫"ބަންޑާރަ"‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގަމުން ގެންދިޔަ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގައި ހިންގަމުން ެ‬

‫ގންދިޔަ‬

‫ބދޭސީއަކަށް ވިޔަސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ދިވެއްސަކަށް ނުވަތަ ބިދޭސީއަކަށްވިޔަސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬

‫ދވެއްސަކަށް ނުވަތަ ި‬
‫ި‬
‫ބިމެއްގެ މިލްކުވެރިކަން ނަގުލުކުރެވިފައި ނުވެއެވެ‪.‬‬ ‫ގލު ކުރެވިފައި ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ކވެރިކަން ނަ ު‬
‫ބިމެއްގެ މިލް ު‬

‫މަސްވެރިކަންކުރަން އަންނަ މީހުން‬ ‫މަސްވެރިކަން ކުރަން ަ‬

‫އންނަ މީހުން‬

‫ދައުވާކުރާ ފަރާތް‬ ‫ދައުވާ ކުރާ ފަރާތް‬

‫ދައުވާލިބޭ ފަރާތް‬ ‫ދައުވާ ލިބޭ ފަރާތް‬

‫ކުއްޔަށްދޭ ފަރާތް‬ ‫ކުއްޔަށް ދޭފަރާތް‬

‫ކުއްޔަށްހިފާ ފަރާތް‬ ‫ކުއްޔަށް ދޭފަރާތް‬

‫ނމަ އަހުމަދުނަމަވެސް ދެރަވާނެ‬

‫ނށް ނުދެވު ީ‬
‫އެތަ ަ‬ ‫މވެސް ދެރަވާނެ‬
‫ނމަ އަހުމަދު ނަ ަ‬
‫ތނަށް ނުދެވު ީ‬
‫އ ަ‬
‫ެ‬

‫ދވެސް ދެރަވާނެ‬
‫ނމަ އަހުމަ ު‬
‫ނށް ނުދެވު ީ‬
‫އެތަ ަ‬ ‫ނމަ އަހުމަދު ވެސް ދެރަވާނެ‬
‫ތނަށް ނުދެވު ީ‬
‫އ ަ‬
‫ެ‬

‫ނނެވެ‪.‬‬ ‫ނނެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް އެތަނަކީ އަރަން ހެޔޮ ާ‬

‫ވވަރު ތަނެއް ޫ‬ ‫ތނެއް ޫ‬
‫މވެސް އެތަނަކީ އަރަން ހެޔޮވާވަރު ަ‬
‫އެހެން ނަ ަ‬

‫ވަރަށް ކުރީޒަމާނުއްސުރެ‬ ‫ވަރަށް ކުރީ ޒަމާނުއްސުރެ‬

‫ފަޅުރަށެއްގައި‬ ‫ފަޅު ރަށެއްގައި‬

‫ފަޅު ގެއެއްގައި‬ ‫ފަޅުގެއެއްގައި‬

‫ށގައި ހުންނަ ގޮއި‪ ،‬ފާލައްބަ އަދި‬

‫ހން ދިރިއުޅޭ ރަށްރަ ު‬
‫މ ު‬
‫ީ‬ ‫ހންނަ ގޮއި‪ ،‬ފާލައްބަ އަދި‬
‫ރށުގައި ު‬
‫ހން ދިރިއުޅޭ ރަށް ަ‬
‫މ ު‬
‫ީ‬
‫ހިންނަތަކުގައި ހަ ް‬
‫އދާ ގަސްގަހާއި‬ ‫ކގައި ހައްދާ ގަސްގަހާއި‬
‫ހިންނަ ތަ ު‬

‫ތަންފީޒުކުރަމުން ގެންދާ ީ‬
‫ތވެ‬ ‫ތަންފީޒު ކުރަމުން ގެންދާތީވެ‬

‫‪25‬‬
‫މީހުން‬ ‫ކންވެސް‬
‫ރަށަ ު‬ ‫ކޮންމެ‬ ‫ދިރިއުޅޭ‬ ‫މީހުން ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ރަށަކުން ވެސް މީހުން ދިރި މީހުން‬
‫ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި ގޯތި ދޫކުރެއެވެ‪.‬‬ ‫އުޅުމަށްޓަކައި ގޯތި ދޫކުރެއެވެ‪.‬‬

‫ހުއްދަލިބުމުން‪،‬‬ ‫ސޓަރީވުމުން‪،‬‬
‫ރަޖި ް‬ ‫މން‪ ،‬އިދިކޮޅު މަރުވުމުން‪،‬‬
‫މަރު ވުމުން‪ ،‬ރަޖިސްޓަރީ ވުމުން‪ ،‬ހުއްދަ ލިބު ު‬
‫ހެދުމުން‪ ،‬މަކަރު ހެދުމުން‪ ،‬ފީކަޅާ ހެދުމުން‪ ،‬އެއްލު މުން‪ ،‬އިދިކޮޅުހެދުމުން‪ ،‬މަކަރުހެދުމުން‪ ،‬ފީކަޅާހެދެ ު‬
‫މން‪ ،‬އެއްލުމުން‪،‬‬
‫މން‪ ،‬ހޭލުމުން‬
‫ދުވުމުން‪ ،‬ކަ ު‬ ‫މން‪ ،‬ކަ މުން‪ ،‬ހޭ ލުމުން‬
‫ދުވު ު‬

‫ނވާނަމަ‬ ‫އެ ރަށުގެ މީހަކު ަ‬

‫ކމުގައި ު‬ ‫އެރަށުގެ މީހަކު ކަމުގައި ު‬
‫ނވާ ނަމަ‬

‫ދިރިއުޅެނީ‬ ‫ޅނީ‬
‫ދިރި އު ެ‬

‫އެނގޭކަށް ނެތެވެ‪.‬‬ ‫އެނގޭކަށްނެތެވެ‪.‬‬

‫މށް ވާތީވެ‬ ‫އެތައްސަތޭކަ އަހަރު ކު ީ‬

‫ރން ކަ ަ‬ ‫ތވެ‬
‫ކމަށްވާ ީ‬ ‫އެތައް ސަތޭކަ އަހަރު ކު ީ‬
‫ރން ަ‬

‫ފަސްސަތޭކަ‬ ‫ފަސް ސަތޭކަ‬

‫ފަނަރަހާސް‬ ‫ފަނަރަ ހާސް‬

‫ފަސްދޮޅަސް‬ ‫ފަސް ދޮޅަސް‬

‫ހތްދިހަފަހެއް – ޫ‬
‫ނނީ ހަތްދިހަ ފަހެއް‬ ‫ަ‬ ‫ހތް ދިހަ ފަހެއް‬
‫ަ‬

‫އަށްހާސް އަށް ަ‬
‫ސތޭކަ އަށްޑިހަ އަށެއް‬ ‫އަށް ހާސް އަށް ސަތޭކަ އަށް ޑިހަ އަށެއް‬

‫އަށްހާސް‬ ‫ފަސްދޮޅަސް‬ ‫ހަތަރުލައްކަ‬ ‫މލިއަން‬

‫މލިއަން ހަތަރު ލައްކަ ފަސް ދޮޅަސް އަށް ހާސް އަށް ފަސް ި‬
‫ފަސް ި‬
‫ސތޭކަ އަށެއް‬
‫އަށް ަ‬ ‫ސތޭކަ އަށެއް‬
‫ަ‬

‫ފަސްދޮޅަސްހާސް‬ ‫ސދޮޅަސް ހާސް‬

‫ފަ ް‬

‫ފަސްދޮޅަސްހާސް އެއްސަތޭހަ އެކެއް‬ ‫ފަސް ދޮޅަސް ހާސް އެއް ސަތޭހަ އެކެއް‬

‫އެތައްސަތޭކަ އަހަރު ކުރިން‬ ‫އެތައް ސަތޭކަ އަހަރު ކުރިން‬

‫ވިހިވަނަ ގަރުނު‬ ‫ވިހި ވަނަ ގަރުނު‬

‫ސތޭކަވަނަ އަހަރު‬
‫ނަވާރަ ަ‬ ‫ނވާރަ ސަތޭކަ ވަނަ އަހަރު‬
‫ަ‬

‫‪26‬‬
 ‫ދެހާސް ފަސްވަނަ އަހަރު‬ ‫ދެ ހާސް ފަސް ވަނަ އަހަރު‬

‫ގނަ މީހުން އެބަ ދިރިއުޅެއެވެ‪.‬‬

‫އވެ‪ .‬ނޫނީ ދޮޅު ދޮޅުލައްކައަށްވުރެ ި‬
‫ހން އެބަ ދިރިއުޅެ ެ‬
‫މ ު‬
‫ދޮޅު ލައްކައަށްވުރެ ގިނަ ީ‬
‫ގނަ މީހުން އެބަ ދިރިއުޅެއެވެ‪.‬‬
‫ލައްކަ އަށްވުރެ ި‬

‫އެއްވަނައަށް ދިޔައީ ޮ‬
‫ކން ކުއްޖެއް؟‬ ‫ވނަ އަށް ދިޔައީ ކޮންކުއްޖެއް؟‬
‫އެއް ަ‬
‫ކއްޖަކަށް؟‬
‫އެއްވަނަ ލިބުނީ ކޮން ު‬ ‫ވނަ ލިބުނީ ކޮންކުއްޖަކަށް؟‬
‫އެއް ަ‬

‫އަހަރެން އައިއިރު އެންމެން ތިބީ ނިދާފައެވެ‪.‬‬ ‫އަހަރެން އައި އިރު ެ‬

‫އންމެން ތިބީ ނިދާފައެވެ‪.‬‬

‫ށފަހު‬
‫އގެ އިތުރުން‪ ،‬އެއަ ް‬
‫އގޮތުން‪ ،‬މިގޮތުން‪ޭ ،‬‬
‫ެ‬ ‫ތން‪ ،‬މި ގޮތުން‪ ،‬އޭގެ އިތުރުން‪ ،‬އެ އަށްފަހު‬
‫ގ ު‬
‫އެ ޮ‬

‫އޭނާ ހުރީ މޮޔަވެފައެވެ‪.‬‬ ‫އނާ ހުރީ މޮޔަ ވެފައެވެ‪.‬‬

‫ޭ‬

‫ޓނޭޝަނަލްވެފައެވެ‪.‬‬
‫އެ ސްކޫލް ހުރީ އިން ަ‬ ‫އންޓަނޭޝަނަލް ވެފައެވެ‪.‬‬
‫އެ ސްކޫލް ހުރީ ި‬

‫މައްޗަށް‬ ‫ބުރިބުރިއަށް‬ ‫ނނަނީ‬

‫ހ ް‬
‫ު‬ ‫މިހާރު‬ ‫ގތައް‬
‫ެ‬ ‫ނނަނީ ބުރި ބުރި އަށް މައްޗަށް ގިނަ‬
‫ގތައް މިހާރު ހު ް‬
‫ގނަ ެ‬
‫ި‬
‫ހަދާފައެވެ‪.‬‬ ‫ފއެވެ‪.‬‬
‫ހަދާ ަ‬
‫އަނެއްކާވެސް މިވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަދަލުވެފައެވެ‪.‬‬ ‫ޑށް ބަދަލުވެފައެވެ‪.‬‬
‫އަނެއްކާ ވެސް މި ވަނީ ވަރަށް ބޮ ަ‬

‫މން ރަށުން‬
‫އގެ ގޮތުން އެރަށުގައި އުޅޭ އެން ެ‬
‫ށން ބޭލީއެވެ‪ .‬ނަތީޖާއެ ް‬
‫ތން އެރަށުގައި އުޅޭ އެންމެން ރަ ު‬
‫ގ ު‬
‫އގެ ޮ‬
‫ނަތީޖާއެ ް‬
‫ބލީއެވެ‪.‬‬
‫ޭ‬
‫އިހު ޒަމާނުގައި‪ ،‬ފަހު ޒަމާނުގައި‪ ،‬އެ ޒަމާނުގައި‪ ،‬މި‬ ‫އިހުޒަމާނުގައި‪ ،‬ފަހުޒަމާނުގައި‪ ،‬އެޒަމާނުގައި‪ ،‬މިޒަމާ ު‬
‫ނގައި‬
‫ޒަމާނުގައި‬
‫ކުރަމުންއައި‬ ‫ޒަމާނުއްސުރެ‬ ‫ފަޅުރަށްރަށުގައި‬ ‫އައި ރާއްޖޭގެ‬ ‫ކުރަމުން‬ ‫ޒަމާނުއްސުރެ‬ ‫ފަޅުރަށްރަށުގައި‬ ‫ރާއްޖޭގެ‬
‫ހެއްދުމާއި‬ ‫ރުއްގަސް‬ ‫ތތަކަކީ‬
‫މަސައްކަ ް‬ ‫ހެއްދުމާއި މަ ި‬
‫އގަނޑު‬ ‫ރުއްގަސް‬ ‫މަސައްކަތްތަކަކީ‬ ‫މައިގަނޑު‬
‫ޑވެރިކަމެވެ‪.‬‬
‫ރމާއި ދަނ ު‬
‫ގޮވާންކު ު‬ ‫ގޮވާންކުރުމާއި ދަނޑުވެރިކަމެވެ‪.‬‬
‫ހނުވާ އަކުރެކެވެ‪.‬‬ ‫އެއްވެސް މާނައެއް ޭ‬
‫ދ ަ‬ ‫އެއްވެސް މާނައެއް ދޭހަ ނުވާ އަކުރެކެވެ‪.‬‬

‫އެބައި މީހުން‬ ‫އެ ބައި މީހުން‬

‫ކުދިން ލިބުމަކީ‬ ‫އެ ފަދަ‬ ‫ހނަށް އެފަދަ ކުދިން ލިބުމަކީ ނަސީބެކެވެ‪ .‬އަހުމަދު ފަދަ މީހުނަށް‬
‫އަހުމަދުފަދަ މީ ު‬
‫ނަސީބެކެވެ‪.‬‬

‫އެއީ ވަރަށް ނާތަހުޒީބު ަ‬

‫އމަލެކެވެ‪.‬‬ ‫އެއީ ވަރަށް ނާ ތަހުޒީބު އަމަލެކެވެ‪.‬‬

‫މން‬
‫ޣައިރުމުސްލި ު‬ ‫ޣައިރު މުސްލި ު‬
‫މން‬

‫‪27‬‬
 ‫ދނަސީބު‬
‫ބަ ު‬ ‫ބަދު ނަ ީ‬
‫ސބު‬

‫ސނަން ޖެހެއެވެ‪.‬‬
‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވައިދާ މެދު ވި ް‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވައިދާމެދު ވިސްނަން ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫އންވަކިކުރުން‬
‫ގޭގެ ި‬ ‫އން ވަކިކުރުން‬
‫ގޭގެ ި‬

‫ދޫނުކުރެއެވެ‪.‬‬ ‫އނެކަކަށް ދޫ ނުކުރެއެވެ‪.‬‬

‫އެކަކު ަ‬

‫ބނުންކެނޑިގެން ހިނގައްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ޭ‬ ‫ބނުން ކެނޑިގެން ހިނގައްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ޭ‬

‫ފައިހަމަކުރުމަށްޓަކައި‬ ‫ފައި ހަމަ ކުރުމަށްޓަކައި ‪ /‬ފައިހަމަ ކުރުމަށްޓަކައި‬

‫ހުސްތަން ދެނީ އެމީހަކު ހިތަށްއެރި ޮ‬

‫ގތަކަށެވެ‪.‬‬ ‫ސތަން ދެނީ އެމީހަކު ހިތަށް އެރި ގޮތަކަށެވެ‪.‬‬
‫ހު ް‬

‫ކޮން އެއްޗެއް؟‬ ‫ކޮންއެއްޗެއް؟ ކޮން ބައެއް؟ ކޮން ތާކަށް؟ ކޮން އިރަކު؟‬ ‫ކޮންއިރަކު؟‬ ‫ކޮންތާކަށް؟‬ ‫ކންބައެއް؟‬
‫ޮ‬
‫ކޮން ފިހާރައެއް؟‬ ‫ކޮންފިހާރައެއް؟‬

‫ހަމަ އެގޮތަށް‬ ‫ހަމައެގޮތަށް‬

‫އނެކަކަށް ނޭނގޭނެ‬
‫އެކަކު ހިތަށްއަރާ އެއްޗެއް ަ‬ ‫އނެކަކަށް ނޭނގޭނެ‬
‫އެކަކު ހިތަށް އަރާ އެއްޗެއް ަ‬

‫ހަސީނާއަށް އަށް ކުދިން ލިބިފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ބފައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ކދިން ލި ި‬
‫ސނާ އަށް އަށް ު‬
‫ހަ ީ‬

‫މލުކުރާނޭ‬
‫ތން ދޫކުރުމުގައި އަ ަ‬ ‫މަތީގައިވާ މިސާލުތަކުން އެނގެނީ ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމުގައި ދެ ލަފުޒު ދޭތެރޭގައި ހު ް‬
‫ސ ަ‬
‫ސާފު ހަމަތަކެއް ނެތް ކަމާއި‪ ،‬އެ ކަމުގެ ސަބަބުން އަރާފާނެ އޮޅުންތަކެވެ‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫ބާބު‬
‫މިހާރު ހަދާފައި ހުރި ހަމަތައް‬

‫ގައި‬ ‫ޖުލައި‬ ‫ގޮތުން ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީއިން‬ ‫މގައި ލަފުޒު ވަކިކޮށް ލިޔުމާބެހޭ‬
‫ދިވެހި ބަހުން ލިޔެ އުޅު ު‬
‫ނޖެހޭނީ އެ ގަވާއިދަށެވެ‪ .‬ތިރީގައި‬
‫ރ ް‬
‫އމަލުކު ަ‬
‫ތން ދިވެހި ބަހުން ލިޔުމުގައި ަ‬
‫ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓުގައި ޖެހި ގަވާއިދު ބުނާގޮ ު‬
‫މތަކެވެ‪ .‬ލަފުޒުތައް‬
‫ލފުޒުތައް ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމާ ބެހޭ ގޮތުން އެ ގަވާއިދުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ހަ ަ‬
‫މި ބަޔާންކުރަނީ ަ‬
‫ހަމައެއް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ވަކިކުރުމާއި ގުޅުވުމާ ބެހޭގޮތުން އެ ގަވާއިދުގައި‬

‫ފުރަތަމަ ހަމަ‬
‫އގެ ތެރެއިން 'އަކުރު' ފިޔަވައި އެހެން ބައިތައް ކޮންމެ‬
‫ބަ ި‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ބެހިފައިވާ މައިގަނޑު‬
‫ހާލަތެއްގައިވެސް ވަ ީ‬
‫ކން ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ރީތި ލިޔުމަކީ ލޮލުގެ މިއުޒިކެވެ‪.‬‬

‫ދެވަނަ ހަމަ‬
‫މހޭ ލަފުޒަކާ ވަކި‬
‫ލތެއްގައި ލަފުޒުތަކާ މެހޭ އަކުރެއް ނަމަ ލިޔާނީ އެ އަކުރެއް ެ‬
‫އަކުރުތަކުގެ ތެރެއިން އެއްވެސް ހާ ަ‬
‫ނުކޮށެވެ‪.‬‬
‫ޔނީ އެއްވެސް ހާލަތެއްގައި ލަފުޒަކާ‬
‫‪ -‬ދިވެހިބަހުގެ މައިގަނޑު ބައިތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަކުރުތަކުގެ ތެރެއިން ވަކީން ލި ާ‬
‫ދލު އައުމާއެކު ދެ‬
‫ލފުޒަކާ މެހުމޭ ބުނެވެނީ ލަފުޒަކާ އަކުރެއް ގުޅޭއިރު‪ ،‬ކުރީ އަކުރުގެ ފަހަތަށް ބަ ަ‬
‫ރތަކެވެ‪ަ .‬‬
‫ނުމެހޭ އަކު ު‬
‫ލަފުޒު އެއް ލަފުޒަކަށް ބަ ަ‬
‫ދލުވެގެން ދިއުމަށެވެ‪.‬‬
‫މިސާލު‪ * :‬އޭނާ ވެސް )"ވެސް" މިއީ މެހޭ އަކުރެއް ނޫން(‬
‫* އޭނާއަށް ޓަކައި )"އަށް" މިއީ މެހޭ އަކުރެކެވެ‪(.‬‬
‫* އޭނައާ އެކު )"އާ" މިއީ މެހޭ އަކުރެއް(‬

‫ތިންވަނަ ހަމަ‬
‫މން" ‪" ،‬ފަހަރު" ‪" ،‬އިން" ‪ " ،‬ން" މި އަކުރުތައް ގިނަކުރާ ލަފުޒާ‬
‫ގިނަކުރުމުގެ އަކުރުކަމުގައިވާ "ތައް" ‪ެ " ،‬‬
‫ގުޅުވައިގެން ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫‪ -‬މޭޒުތައް‬ ‫‪ -‬ގަލަންތައް‬ ‫ފޮތްތައް‬
‫‪ -‬ބައްޕަމެން‬ ‫‪ -‬މަންމަމެން‬ ‫އަހަރެމެން‬
‫‪ -‬އޮޑިފަހަރު‬ ‫‪ -‬ބޯޓުފަހަރު‬ ‫ދޯނިފަހަރު‬
‫‪ -‬ސިފައިން‬ ‫‪ -‬ވެރީން‬ ‫މައިން‬
‫‪ -‬މުދައްރިސުން ‪ -‬ކާތިބުން‬ ‫މުދިމުން‬

‫ހަތަރުވަނަ ހަމަ‬

‫‪29‬‬
 ‫ލަފުޒެއް ތަކުރާރުކޮށް ލިޔާއިރު އެ ދެ ލަފުޒު ގު ު‬
‫ޅވައިގެން ލިޔުން‪.‬‬
‫ތން ކުރާ ތަކުރާރު‬ ‫ހ‪ -‬ގިނަކުރުމުގެ ޮ‬
‫ގ ު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ގަސްގަސް‬
‫ރުއްރުއް‬
‫އަޑުއަޑު‬
‫ހންނަ ނަންއިތުރު‬
‫ށ‪ .‬ލަފުޒު ތަކުރާރުވެފައި ު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ރީތިރީތި‬
‫ލޯބިލޯބި‬
‫ދިގުދިގު‬
‫ނ‪ .‬ލަފުޒު ތަކުރާރުވެފައި ހުންނަ ކަންއިތުރު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ބާރުބާރަށް‬
‫އަވަސްއަވަހަށް‬
‫ލަސްލަހުން‬
‫މން" މި އަކުރުގެ އަންނަ ކަންއިތުރުގެ ތަކުރާރު‬
‫ރ‪ .‬ފަހަތަށް " ު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ދުވަމުންދުވަމުން‬
‫ނނަށަމުން‬
‫ނަށަމު ް‬
‫ބ‪ .‬ނިމިނިމުނުކަމުގެ ތަކުރާރު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫އިވިއިވި‬
‫ކައިކައި‬
‫ބުނެބުނެ‬
‫ރޮއިރޮއި‬

‫ފަސްވަނަ ހަމަ‬
‫ނަމެއް އެކަހެރި ކުރުމަށް ނަމުގެ ފަހަތަށް އިތުރުކުރާ "އެއް" މި އަކުރު ނަމާ ވަކި ނުކޮށް ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ގޮނޑިއެއް‬ ‫ގޮނޑި ‪-‬‬
‫މޭޒެއް‬ ‫‪-‬‬ ‫މޭޒު‬
‫ފޮތެއް‬ ‫‪-‬‬ ‫ފޮތް‬

‫ހަވަނަ ހަމަ‬
‫ފދަ ނަން ވަކީން ލިޔުން‪.‬‬
‫މގައިވާ "އެ" ‪" ،‬މި" ‪" ،‬ތިޔަ" ަ‬
‫ނން ކަ ު‬
‫އިޝާރާތުގެ ަ‬

‫‪30‬‬
 ‫މިސާލު‪:‬‬
‫އެ މީހާ‬
‫ތި ފޮތް‬
‫މި ފިހާރަ‪.‬‬

‫ހަތްވަނަ ހަމަ‬
‫"ހަމަބަސް" ލިޔާ އިރު ދެ ލަފުޒު އެކުގައި ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ގޮތެއްފޮތެއް‬
‫ތަނެއްދޮރެއް‬
‫އާޑެއްފާޑެއް‪.‬‬
‫ލަކުޑިފަކުޑި‬

‫އަށްވަނަ ހަމަ‬
‫"އިދިބަސް" ލިޔާ އިރު ދެ ލަފުޒު އެކުގައި ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ހދޭ‬
‫ގނުހިނގާ‪ ،‬ހެދޭނެ ެ‬ ‫‪ާ -‬‬
‫ވނުވާ‪ ،‬އުޅޭނޫޅޭ‪ ،‬ހިނ ާ‬

‫ނުވަވަނަ ހަމަ‬
‫މީހަކަށް ނުވަތަ އެއްޗަކަށް ނިސްބަތްކުރުމުގެ އަކުރު ކަމުގަ ި‬
‫އވާ "ގެ" އެ ނިސްބަތްކުރާ ފަރާތާ ގުޅުވައިގެން ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ގަނޑެއް‬ ‫ފޮތުގެ‬
‫ހިތުގެ ވިންދު‬
‫ދޫނީގެ ފިޔަގަނޑު‬
‫ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު‬

‫ދިހަވަނަ ހަމަ‬
‫ޖުމުލަ ފުރިހަމަކޮށްދޭ އަކުރު ކަމުގައިވާ "އެވެ" މި އަކުރުގެ ކުރިއަށް އަންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ނނާނެއެވެ‪.‬‬
‫އަ ް‬
‫ނނާނެއެވެ‪.‬‬
‫ހު ް‬
‫ރުކެކެވެ‪.‬‬
‫ދޮށްޓެވެ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫އެގާރަވަނަ ހަމަ‬
‫ގން ލިޔުން‪.‬‬
‫ޅވައި ެ‬ ‫"އަށް" ފަދަ ކުރީގައި އޮ ް‬
‫ނނަ ލަފުޒާ މެހޭ އަކުރުތައް އެ ލަފުޒަކާ ގު ު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ކޮޓަރިއަށް‬ ‫ގެއަށް‪،‬‬ ‫ބަދިގެއަށް‪،‬‬
‫އިތުރަށް‬ ‫ދޯންޏަށް‪،‬‬ ‫ބޭރަށް‪،‬‬

‫ބާރަވަނަ ހަމަ‬
‫ގން ލިޔުން‪.‬‬
‫މން" ގެން" "ފައި" މި އަކުރުތައް ކަމާ ގުޅުވައި ެ‬
‫ހދުމަށްޓަކައި އިތުރުކުރެވޭ " ު‬
‫ކަންއިތުރު ެ‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ދުވަމުން‬ ‫ބަލަ ު‬
‫މން‪،‬‬
‫ގޮވައިގެން‬ ‫ނަގައި ެ‬
‫ގން‪،‬‬
‫ދުވެފައި‬ ‫ހިނގައިފައި‪،‬‬

‫ތޭރަވަނަ ހަމަ‬
‫ގން ލިޔުން‪.‬‬
‫ލފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬
‫އން" ‪" ،‬އަކީ" ‪" ،‬އަކު" ފަދަ‪ ،‬އަކުރުތައް އޭގެ ކުރީގައި އޮންނަ ަ‬
‫" ި‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ދުރުން‬ ‫ރަށުން‪،‬‬ ‫ގެއިން‪،‬‬
‫ބުޅަލަކީ‬ ‫އެ ގެއަކީ‬ ‫އޭނާއަކީ‪،‬‬
‫މދަމާއަކު‬
‫ާ‬ ‫އަދަކު‬ ‫ފަހަރަކު‪،‬‬ ‫މީހަކު‪،‬‬

‫ސާދަވަނަ ހަމަ‬
‫ނަފީގެ އަކުރުތައް ނަފީ ކުރެވޭ ލަފުޒާ ވަކި ނުކޮށް ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ބާއްޖަ – އަބާއްޖަ‪،‬‬ ‫ރަނގަޅު ‪ -‬ނުރަނގަޅު‪،‬‬
‫ސލިމުން ‪ -‬ޣައިރުމު ް‬
‫ސލިމުން‬ ‫މު ް‬ ‫ނަސީބު – ބަދުނަސީބު‪،‬‬
‫އންސާނީ – ލާއިންސާނީ‪،‬‬
‫ި‬ ‫ކާމިޔާބު – ނާކާމިޔާބު‪،‬‬
‫ބޭއިންސާފު‬ ‫އިންސާފު –‬
‫ނުކެއުން‪،‬‬ ‫ކެއުން –‬
‫ނުދު ު‬
‫ވން‪،‬‬ ‫ދުވުން –‬
‫ނުކުޅުން‪،‬‬ ‫ކުޅުން –‬
‫ނަހަދާނެ‬ ‫ހަދާނެ ‪-‬‬

‫ފަނަރަވަނަ ހަމަ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ލިޔުން‬
‫ލގެ އަކުރުތައް ކަމުގައިވާ "ތަ"‪" ،‬ތޯ"‪" ،‬ހޭ"‪ ،‬މި އަކުރުތައް އޭގެ ކުރިއަށް ަ‬
‫ސުވާ ު‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ކިހިނެއްތޯ؟‬ ‫ހނެއްތަ؟‬
‫ކ ި‬
‫ި‬

‫‪32‬‬
 ‫ނންހޭ؟‬
‫އންނާ ަ‬
‫ަ‬ ‫ކާކުހޭ؟‬

‫ސޯޅަވަނަ ހަމަ‬
‫އގެ‬
‫ރތައް ޭ‬
‫ބނުން ކުރާ "ދޯ"‪" ،‬އުތަ"‪" ،‬ތާ"‪ ،‬ފަދަ އަކު ު‬
‫ތން ޭ‬
‫ގ ު‬
‫ތންނާއި ބަސް ގަދަކުރުމުގެ ޮ‬
‫ބނުވުމުގެ ގޮ ު‬
‫އާނ ބަސް ު‬
‫ކުރިއަށް ަ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ވަކީން ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ނނަން ދޯ؟‬
‫އަން ާ‬
‫ނން އުތަ؟‬
‫އެހެން ބު ި‬
‫ނން ތާ!‬
‫މަ ބު ި‬

‫ސަތާރަވަނަ ހަމަ‬
‫ދދު ކުރެވޭ ނަމާ ވަކީން އަދަދު ލިޔުން‪.‬‬
‫ހ‪ .‬އަދަދު ލިޔާ އިރު އަ ަ‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ހން‪.‬‬
‫މ ު‬
‫ދން‪ ،‬ފަސް ީ‬
‫ދެ ކުދިން‪ ،‬ތިން ކު ި‬
‫ކންނެވެ‪.‬‬
‫ށ‪ .‬ހިސާބު އަދަދު ލިޔާ އިރު ލިޔާނީ ކޮންމެ އަދަދެއް ވަ ީ‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ފަސް ސަތޭކަ‬
‫ހަތަރު ހާސް‬
‫ސތޭކަ އަށްޑިހަ ފަސް ރުފިޔާ‪.‬‬
‫ފންސާސް ހަ ހާސް ހަތަރު ަ‬
‫އެއް ލައްކަ ަ‬
‫ވނައާ ގުޅުވައިގެން ލިޔުން‬
‫ނ‪ .‬ވަނަ ބަޔާންކުރާ އަދަދު ލިޔާއިރު އަދަދުގެ ަ‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫އެއްވަނަ‪ ،‬ފަސްވަނަ‪ ،‬ދިހަވަނަ‪ ،‬ބާރަ ަ‬
‫ވނަ‪ ،‬ސަތޭކަވަނަ‬

‫އަށާރަވަނަ ހަމަ‬
‫އންމެ މާތް ދަރަޖައިގެ ގޮތަށް ނަން ބޭނުންކުރާ އިރު ބޭނުން ކުރާ "ފުޅު"‪" ،‬ކޮޅު" "ފޮދު"‪ ،‬އެ ނަމާ ގުޅުވައިގެން‬
‫ެ‬
‫ލިޔުން‪.‬‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ވިސްނުންފުޅު‪ ،‬ލޯފުޅު‪ ،‬ގަމީސްކޮޅު‪ ،‬ސައި ޮ‬
‫ފދު‬

‫ނަވާރަވަނަ ހަމަ‬
‫ގން ލިޔުން‪.‬‬
‫އންނަ ނަމާ ގުޅުވައި ެ‬ ‫މިންވަރެއް ޭ‬
‫ދހަކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ "ކޮޅު"‪" ،‬ފޮދު" "ގަނޑު" އޭގެ ކުރިއަށް ަ‬
‫މިސާލު‪:‬‬
‫ލގަނޑު‪.‬‬
‫ފންފޮދު‪ ،‬ބަތްކޮޅު‪ ،‬ހި ަ‬
‫ެ‬

‫‪33‬‬
 ‫ބާބު‬
‫މިހާރު ހަދާފައި ހުރި ހަމަތަކަށް ފާޑުކިޔުން‬

‫އންމުކޮށްފައިވާ ގަވައިދު ބުނާގޮތުން ލަފުޒު‬

‫ތން ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީއިން ާ‬ ‫‪ .‬ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމާއި ގުޅުވުމާ ބެހޭ ޮ‬
‫ގ ު‬
‫ބައިގެ ތެރެއިން އަކުރު‬ ‫ހމައަކީ ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ބެހިފައިވާ މައިގަނޑު‬
‫ވަކިކޮށް ލިޔުމުގެ އެންމެ މައިގަނޑު ަ‬
‫ފިޔަވައި އެހެން ބައިތައް ކޮންމެ ހާލަތެއްގައިވެސް އެހެން ލަފުޒަކާ ނުގުޅުވައި ލިޔުމެވެ‪ .‬މީގެ މާނައަކީ ޖު ު‬
‫މލައިގައި‬
‫ނންއިތުރުގެ ނަމާއި‪ ،‬އިތުރުގެ‬
‫ކންއިތުރާއި‪ ،‬މަސްދަރާއި‪ަ ،‬‬
‫މނޭ ލަފުޒުތަކުގެ ތެރެއިން ނަމާއި‪ ،‬ކަމާއި‪ ،‬ނަންއިތުރާއި‪ަ ،‬‬
‫ހި ެ‬
‫ލފުޒުތަކާބެހޭ ގޮތުން އޮތް ހަމައަކީ އެ ލަފުޒެއް މުސްތަގިއްލު ލަފުޒެއްގެ ގޮތުގައި‪ ،‬ވަކިން އަދި އެހެން‬
‫ގޮތުގައި ހިމެނޭ ަ‬
‫ބައިގެ ތެރެއިން‬ ‫ތން‪ ،‬ދިވެހިބަހުގެ ލަފުޒުތައް ބެހިފައިވާ‬
‫ގ ު‬ ‫ލަފުޒަކާއި ނުގުޅުވައި ލިޔުމެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މި ގަވައިދު ު‬
‫ބނާ ޮ‬
‫ބަޔަށް މިއޮތީ ހަމައެއް ކަނޑައެޅިފައެވެ‪.‬‬

‫ކަން‬

‫ލތެއްގައި‬
‫އން އަކުރު ފިޔަވައި އެހެން ބައިތައް ކޮންމެ ހާ ަ‬
‫އގެ ތެރެ ި‬
‫ބަ ި‬ ‫‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ ަ‬
‫ލފުޒުތައް ބެހިފައިވާ މައިގަނޑު‬
‫ބނިނަމަވެސް‪ ،‬މި ހަމައަކީ ލަފުޒު‬
‫ހން ލަފުޒަކާ ނުގުޅުވައި ވަކިން ކަމަށް މި ގަވާއިދުގައި ު‬
‫އ ެ‬
‫ހނީ ެ‬
‫ވެސް ލިޔަންޖެ ޭ‬
‫އން އަކުރުގެ‬
‫ބައިގެ ތެރެ ި‬ ‫ވހި ބަހުގެ‬
‫ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމުގައި ދިމާވާ މައްސަލަތަކުގެ މުޅި ހައްލެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެހެނީ‪ ،‬ދި ެ‬
‫ޒތައް ލިޔުމުގައިވެސް ހުސްތަން ދޫކުރުމުގައި އޮޅުންއަރާ ހާލަތުތަކެއް‬
‫ހމެނޭ ލަފު ު‬
‫ހން ބައިތަކުގައި ި‬ ‫ބައި ނޫނަސް އެހެ ި‬
‫ނ ެ‬
‫ވަނަ ބައިގައި ފާހަގަކޮށްފައި އެވަނީއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‪ ،‬މި ކަމަކީ‬ ‫ތގެ‬
‫ފ ު‬
‫ގނަ މިސާލުތަކެއް މި ޮ‬
‫އެބަހުއްޓެވެ‪ .‬މިފަދަ ި‬
‫ހންނަ‬
‫ގނަ މައްސަލަތަކެއް ު‬
‫ނހާ ސާދާ ހައްލެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ލަފުޒު ވަކިކޮށްގެން ލިޔުމުގައި ި‬
‫އެގަވާއިދުގައި ބު ާ‬
‫ކން ނުވަތަ ނަންއިތުރުން‬
‫ކަމަށް ފާހަގަކުރެވޭ އެއް ހާލަތަކީ ލަފުޒުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މަސްދަރަކުން ނުވަތަ ނަމަ ު‬
‫ތން ބޭނުންކުރާ ބަނޑުއަކުރުތައް ކަމުގެ ލަފުޒާ ނުގުޅުވައި‬
‫ގ ު‬ ‫ތތަކުގައި ކަމުގެ ޒަ ާ‬
‫މން ދޭހަކޮށްދިނުމުގެ ޮ‬ ‫ލ ު‬
‫ކން' އުފެދޭ ހާ ަ‬
‫' ަ‬
‫ރހަމަވާ ގޮތާއި ކަމުގެ ލަފުޒު ނިމޭގޮތް ނޭނގުމެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް‬
‫ހުރުމެވެ‪ .‬ނުވަތަ އެ ފަދަ ހާލަތުގައި ކަމުގެ ލަފުޒު ފު ި‬
‫"ރަޖިސްޓަރީ" އަކީ ނަމެކެވެ‪' .‬ރަޖިސްޓަރީ' މި ލަފުޒުން އުފެދޭ މަސްދަރަކީ 'ރަޖިސްޓަރީކުރުން' ނުވަތަ‬
‫ރގެ‬ ‫ރން ކަން އުފައްދާއިރު ކަމުގެ ޒަމާން ދޭހަ ޮ‬
‫ކށްދޭ ބަނޑުއަކުރު ލިޔަންޖެހޭނީ މަސްދަ ު‬ ‫'ރަޖިސްޓަރީވުން'އެވެ‪ .‬މި މަ ް‬
‫ސދަ ު‬
‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ގ ް‬
‫އ ެ‬
‫ލަފުޒާ ގުޅުވަ ި‬

‫މން ދޭހަކުރާ ބަނޑުއަކުރު‬ ‫މަސްދަރަކުން ނުވަތަ ނަމަކުން ނުވަތަ ނަންއިތުރަ ު‬

‫ކން ކަމެއް އުފައްދާއިރު އެ ކަމުގެ ޒަ ާ‬
‫ތށް ކަމުގެ ލަފުޒާގުޅުވައިގެންނެވެ‪ .‬ކަމުގެ ޒަމާން ދޭހަކުރާ ބަނޑުއަކުރު އެ ކަމާ ގުޅުވާލުމުން‬
‫ގ ަ‬
‫ލިޔާނީ ތިރީގައި މިވާ ޮ‬
‫ގނެ ގޮތް‬
‫ގނެ ޒަމާނާއި އެކަމެއް ހިނގި ނުވަތަ ހިނގާ ނުވަތަ ހިނ ާ‬
‫އެ ކަމެއް ހިނގި ނުވަތަ ހިނގާ ނުވަތަ ހިނ ާ‬
‫އެނގޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ރީތި )ނަންއިތުރެއް(‬ ‫ސދަރެއް(‬

‫ހިނގުން )މަ ް‬ ‫ސޓަރީ )ނަމެއް(‬
‫ރަޖި ް‬
‫ރީތިވަނީ‬ ‫ހިނގަނީ‬ ‫ސޓަރީކުރަނީ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫ރތިވެއްޖެ‬
‫ީ‬ ‫ހިނގައިފި‬ ‫ސޓަރީވެއްޖެ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫ރީތިވަނީ‬ ‫ހިނގަނީ‬ ‫ދނީ‬
‫ސޓަރީކުރަމުން ަ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިވަނިކޮށް‬ ‫ކށް‬
‫ހިނގަނި ޮ‬ ‫ރވަނިކޮށް‬
‫ސޓަ ީ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިވަމުންދާނެ‬ ‫ހިނގަމުންދާނެ‬ ‫ދނެ‬

‫ސޓަރީވަމުން ާ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫ރތިކުރޭ‬
‫ީ‬ ‫ހންގާ‬
‫ި‬ ‫ސޓަރީކުރޭ‬
‫ރަޖި ް‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިކޮށްފައި‬ ‫ހންގާފައި‬
‫ި‬ ‫ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައި‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިކޮށްގެން‬ ‫ހިނގައިގެން‬ ‫ރަޖިސްޓަރީކޮށްގެން‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިވި‬ ‫ހިނގި‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވި‬ ‫‪.‬‬

‫ރީތިވަމުންދޭ‬ ‫ހިނގަމުންދޭ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވަ ު‬

‫މންދޭ‬

‫ރީތިވަމުންދަނީ‬ ‫ހިނގަމުންދަނީ‬ ‫މންދަނީ‬

‫ރވަ ު‬
‫ސޓަ ީ‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬

‫ރީތިވޭ‬ ‫ހންގޭ‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވޭ‬

‫ރތިކުރުވޭ‬
‫ީ‬ ‫ގވޭ‬
‫ހިނ ެ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރެވޭ‬

‫ރީތިވާ‬ ‫ހިނގާ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވާ‬

‫ރތިކުރުވާ‬
‫ީ‬ ‫ހިންގުވާ‬ ‫ސޓަރީކުރުވާ‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ރީތިވަމުންދާ‬ ‫ހންގުވަމުންދާ‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވަ ު‬
‫މންދާ‬

‫މންދާ‬
‫ރީތިކުރުވަ ު‬ ‫ހންގުވަމުންދާ‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވަމުންދާ‬

‫އންނަ‬
‫ރީތިވަމުން ަ‬ ‫އންނަ‬
‫ހިންގުވަމުން ަ‬ ‫މންއަންނަ‬
‫ރވަ ު‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަ ީ‬

‫ރީތިވަމުންއައި‬ ‫ހިނގަމުންއައި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީ ަ‬

‫ވމުންއައި‬

‫ރީތިވަމުންދިޔަ‬ ‫ހިނގަމުންދިޔަ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވަމުންދިޔަ‬

‫މންއަންނަ‬
‫ރވަ ު‬
‫ރީތިކު ު‬ ‫އންނަ‬
‫ހިންގުވަމުން ަ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވަމުންއަންނަ‬

‫ރީތިކުރުވަނީ‬ ‫ހިންގުވަނީ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬

‫ސޓަރީކުރުވަނީ‬

‫‪35‬‬
 ‫ރީތިވަނީ‬ ‫ހިންގަނީ‬ ‫ސޓަރީވަނީ‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬

‫ރީތިކުރަނީ‬ ‫ހިންގަނީ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬

‫ސޓަރީކުރަނީ‬

‫ރީތިކުރަނިކޮށް‬ ‫ކށް‬
‫ހންގަނި ޮ‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރަނިކޮށް‬

‫ނދެން‬
‫ރީތިވަ ް‬ ‫ހންގަންދެން‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވަ ް‬
‫ނދެން‬
‫ރީތިވެފައިވަނިކޮށް‬ ‫ހންގާފައިވަނިކޮށް‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެފައިވަނިކޮށް‬

‫ރީތިވަނިކޮށް‬ ‫ހންގުވަނިކޮށް‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވަނިކޮށް‬
‫ރވަނިކޮށް‬
‫ރީތިކު ު‬ ‫ހންގުވަނިކޮށް‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވަނިކޮށް‬
‫ރތިވެގެން‬
‫ީ‬ ‫ހިންގައިގެން‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެ ެ‬
‫ގން‬
‫ރީތިވެފައި‬ ‫ހިނގާފައި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވެފައި‬
‫ރީތިކޮށްފައި‬ ‫ހންގާފައި‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކޮށްފައި‬
‫ރީތިކުރުވާފައި‬ ‫ހިންގުވާފައި‬ ‫ވފައި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރު ާ‬
‫ރތިކޮށްލާފައި‬
‫ީ‬ ‫ހިންގާލާފައި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކޮށްލާފައި‬
‫ރީތިކުރުވާލާފައި‬ ‫ހންގުވާލާފައި‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވާލާފައި‬
‫ރީތިވާނެ‬ ‫ހިނގާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވާނެ‬
‫ރީތިވެދާނެ‬ ‫ހިނގައިދާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެ ާ‬
‫ދނެ‬
‫ވފައިވާނެ‬
‫ރީތި ެ‬ ‫ހިނގާފައިވާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކޮށްފައިވާނެ‬
‫ރީތިކުރެވިދާނެ‬ ‫ހިނގުވިދާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރެވިދާނެ‬
‫ރީތިކުރެވިވެސްދާނެ‬ ‫ހިނގުވިވެސްދާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރެވިވެ ް‬
‫ސދާނެ‬
‫ރީތިކޮށްލެވިދާނެ‬ ‫ވދާނެ‬
‫ހިންގުވާލެ ި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކޮށްލެވިދާނެ‬
‫ސދާނެ‬
‫ލވިވެ ް‬
‫ރީތިކޮށް ެ‬ ‫ސދާނެ‬
‫ލވިވެ ް‬
‫ހިންގުވާ ެ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކޮށްލެވިވެސްދާނެ‬
‫ރީތިވާންވާނެ‬ ‫ގވަންވާނެ‬
‫ހިން ު‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވާންވާނެ‬
‫ނޖެހޭނެ‬
‫ރީތިވާ ް‬ ‫ހންގަންޖެހޭނެ‬
‫ި‬ ‫ހނެ‬
‫ރވާންޖެ ޭ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަ ީ‬
‫ރީތިވާންވާނެ‬ ‫ހިނގަންވާނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރަން ާ‬
‫ވނެ‬
‫ނޖެނޭނެ‬
‫ރ ް‬
‫ރީތިކު ަ‬ ‫ނޖެހޭނެ‬
‫ހިނގުވަ ް‬ ‫ސޓަރީކުރަންޖެހޭނެ‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ރީތިވެގެން‬ ‫ހިނގައިގެން‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެގެން‬
‫ނދާނެ‬
‫ރީތިވެގެ ް‬ ‫ހިނގައިގެންދާނެ‬ ‫ދނެ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވެގެން ާ‬
‫ރީތިވީމާ‬ ‫ހިނގީމާ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވީމާ‬
‫ރީތިވުމުން‬ ‫ހިނގުމުން‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީ ު‬
‫ވމުން‬
‫ރީތިވީތީ‬ ‫ހިނގީތީ‬ ‫ސޓަރީވީތީ‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ރީތިކުރުމަށްޓަކައި‬ ‫ހިނގުމަށްޓަކައި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުމަށްޓަކައި‬
‫ށޓަކައި‬
‫މ ް‬
‫ރީތިވު ަ‬ ‫ށޓަކައި‬
‫މ ް‬
‫ހންގު ަ‬
‫ި‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވުމަށްޓަކައި‬
‫ރީތިކުރުވުމަށްޓަކައި‬ ‫ހންގުވުމަށްޓަކައި‬
‫ި‬ ‫ށޓަކައި‬
‫މ ް‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރުވު ަ‬
‫ރތިވުމަށް‬
‫ީ‬ ‫ހިނގުމަށް‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީ ު‬
‫ވމަށް‬

‫‪36‬‬
 ‫ރީތިވާން‬ ‫ހިނގަން‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީވާން‬
‫ރތިވޭ!‬
‫ީ‬ ‫ހިނގާ!‬ ‫ސޓަރީކުރޭ!‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ވނަން‬
‫ރީތި ާ‬ ‫ހިނގާނަން‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރާނަން‬
‫ރވާނަން‬
‫ރީތިކު ު‬ ‫ގވާނަން‬
‫ހިން ު‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރުވާނަން‬
‫ރީތިވެ‬ ‫ހިނގައި‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެ‬
‫ރީތިވެދިޔަ‬ ‫ހިނގައިދިޔަ‬ ‫ރވެދިޔަ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަ ީ‬
‫ރވިދިޔަ‬
‫ރީތިކު ެ‬ ‫ހިނގައިދިޔަ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރެވިދިޔަ‬
‫ރީތިކުރަމުންދިޔަ‬ ‫ހިންގަމުންދިޔަ‬ ‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ސޓަރީކުރަމުންދިޔަ‬
‫ރީތިކުރުވަމުންދިޔަ‬ ‫ހިންގުވަމުންދިޔަ‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީކުރުވަމުންދިޔަ‬
‫ރީތިވާއިރު‬ ‫ހިނގާއިރު‬ ‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވާއިރު‬
‫ރީތިވަމުންދާއިރު‬ ‫ހިނގަމުންދާއިރު‬ ‫މންދާއިރު‬
‫ސޓަރީވަ ު‬
‫‪ .‬ރަޖި ް‬
‫ރީތިވެގެންދާއިރު‬ ‫ހިނގައިގެންދާއިރު‬ ‫ގންދާއިރު‬
‫‪ .‬ރަޖިސްޓަރީވެ ެ‬

‫މން އެކި ވަގުތުގައި ކަން ހިނގުމުގެ މާނަ‬

‫ތން‪ ،‬ކަމަށް ގެނެވޭ ބަދަލުގެނައު ު‬
‫ގ ު‬
‫( ބުނާ ޮ‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދު )‬
‫ބަޔަށް ކަމަށް ގަވާއިދުގައި ބުނެފައިވެއެވެ‪ .‬އެ‬ ‫ދޭހަކޮށްދެއެވެ‪ .‬އެ ގޮތުން ޒަމާނާ ގުޅޭގޮތުން ކަމުގެ ބައިތަށް ބެހެނީ‬
‫ކން‪ ،‬ވާނޭކަން‪ ،‬ނިމުނުކަން‪ ،‬ނިމިނިމުނުކަން‪ ،‬އަދި ނަމަވުމެވެ‪.‬‬
‫ކން‪ ،‬ވޭވޭހުރި ަ‬
‫ބަޔަކީ؛ ވާ ަ‬

‫ވން‬
‫ނަމަ ު‬ ‫ނމިނިމުނުކަން‬
‫ި‬ ‫ނިމުނުކަން‬ ‫ވނޭކަން‬
‫ާ‬ ‫ވހުރިކަން‬
‫ވޭ ޭ‬ ‫ވާކަން‬ ‫މަސްދަރު‬
‫ރަޖިސްޓަރީވީމާ‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވި‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވެއްޖެ‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވާނެ‬ ‫ވނީ‬
‫ރަޖިސްޓަރީ ަ‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވޭ‬ ‫ރަޖިސްޓަރީވުން‬

‫މިލްކުވީމާ‬ ‫މިލްކުވި‬ ‫އޖެ‬

‫މިލްކުވެ ް‬ ‫މިލްކުވާނެ‬ ‫މިލްކުވަނީ‬ ‫މިލްކުވޭ‬ ‫މިލްކުވުން‬

‫( ގައި ބަޔާންކޮށްފައި ީ‬
‫ވނަމަވެސް‪،‬‬ ‫ބަޔަށް ކަމަށް ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދު )‬ ‫ހނީ‬
‫ބ ެ‬ ‫ޒަމާނާ ގުޅޭގޮ ު‬
‫ތން ކަމުގެ ބައިތަށް ެ‬
‫ބަޔަށް ބެހިދާނެކަން އިސްވެ ބަ ާ‬
‫ޔންކުރެވުނު ތާވަލުން އެނގެއެވެ‪.‬‬ ‫ކަމުގެ ބައިތަށް‬

‫މގެ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން‬

‫ނޖެހޭނީ ކަ ު‬
‫ޔ ް‬ ‫ކަމުގެ ޒަމާން ދޭހަކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ކަމުގެ ަ‬
‫ލފުޒާ ގުޅުވާލަންޖެހޭ ބަނޑުއަކުރު ލި ަ‬
‫ތށެވެ‪.‬‬ ‫ތިރީގައި މިވާ ޮ‬
‫ގ ަ‬

‫ރަނގަޅު ގޮތް‬ ‫ރަނގަޅުނޫން ގޮތް‬

‫މލްކުވާނެ‪ ،‬މިލްކުވަމުންދާނެ‬
‫މލްކުވެއްޖެ‪ ،‬މިލްކުވަނީ‪ި ،‬‬
‫ި‬ ‫މލްކު ވެއްޖެ‪ ،‬މިލްކު ވަނީ‪ ،‬މިލްކު ވާނެ‪ ،‬މިލްކުވަމުން‬
‫ި‬
‫ދާނެ‬
‫އޭނާ އިސާހިތަކު މުއްސަނދިވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫އޭނާ އިސާހިތަކު މުއްސަނދި ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ރީތިވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫ރީތި ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫އެއީ ބޭނުންކުރަމުންދާ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬
‫ނޖެހޭ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬
‫އން ބަދަލުކުރަ ް‬
‫މންދާ ބީދަ ި‬
‫ޖެހޭ އެއީ ބަދަލުވަ ު‬
‫ސޓަރީކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ރަޖި ް‬
‫ޔފާރި ހުލިވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ނދިޔަ ވި ަ‬
‫ހިންގަމުންގެ ް‬
‫ކންކުރަނީއެވެ‪.‬‬
‫އޭނާ މަސްވެރި ަ‬
‫އެއީ ގާނޫނުގައި އިސްތިގުރާރުވެފައިވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ރުޅިއަތުވެއްޖެ‬
‫ކދައްކަނީ‬
‫ވާހަ ަ‬
‫ވާހަކަދައްކައިފި‬
‫ކދައްކާނެ‬
‫ވާހަ ަ‬
‫މގެ މުބާރާތް ނިމިއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫އމީ ވާހަކަދެއްކު ު‬
‫ގަ ު‬
‫އެއީ ބޭނުން ކުރަމުން ދާ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬
‫ބަދަލުކުރަން‬ ‫ބދައިން‬
‫ީ‬ ‫ދާ‬ ‫ދލުވަމުން‬
‫ބަ ަ‬ ‫އެއީ‬
‫އެއްޗެކެވެ‪.‬‬
‫ރަޖިސްޓަރީ ކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ހލި ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ހިންގަމުން ގެންދިޔަ ވިޔަފާރި ު‬
‫ސވެރިކަން ކުރަނީއެވެ‪.‬‬
‫އޭނާ މަ ް‬
‫ގނޫނުގައި އިސްތިގުރާރު ވެފައިވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫އެއީ ާ‬
‫ރުޅި އަތުވެއްޖެ‬
‫ވާހަކަ ދައްކަނީ‬
‫ވާހަކަ ދައްކަ ި‬
‫އފި‬
‫ވާހަކަ ދައްކާނެ‬
‫ކމުގެ މުބާރާތް ނިމިއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫އމީ ވާހަކަ ދެއް ު‬
‫ގަ ު‬

‫ކަނޑައަޅުއްވާފައިވަނީ‬ ‫ކަނޑައަޅުއްވާފައި ވަނީ‬

‫ކަން ނަފީކުރުން‬
‫ލންޖެހޭ‬
‫ދނުމަށްޓަކައި ކަމުގެ ލަފުޒާ ގުޅުވާ ަ‬ ‫‪ .‬އިސްވެދިޔަ ދެ ަ‬
‫ވނަ ނަންބަރުގައި ބަޔާންކުރެވުނީ ކަމުގެ ޒަމާން ދޭހަކޮށް ި‬
‫މވެސް ކަމެއް ނަފީކުރާނަމަ އެ ގޮތަށް ބަނޑުއަކުރު‬
‫ލފުޒާ ގުޅުވައިގެން ކަމަށެވެ‪ .‬ނަ ަ‬
‫ކމުގެ ަ‬
‫ބަނޑުއަކުރު ލިޔަންޖެހޭނީ ަ‬
‫ގން ނުދާނެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ކަމެއް ނަފީކުރުމަށްޓަކައި ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް ނަފީކުރުމުގެ ބަނޑުއަކުރެއް‬
‫ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް މެހި ެ‬
‫ހނީ ކަމުގެ ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް ހުސްތަން ދޫކޮށްފައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ ( ) :‬ރަޖިސްޓަރީ ނުކުރެވުނެވެ‪.‬‬
‫ބނުންކުރާނަމަ ލިޔަންޖެ ޭ‬
‫ޭ‬
‫) ( ރަޖިސްޓަރީކުރެވިފައި ނުވެއެވެ‪ ( ) .‬ކަނޑައަޅުއްވާފައި ނުވެއެވެ‪ ( ) .‬މުއްސަނދި ނުވެއެވެ‪ަ .‬‬
‫ލފުޒު ވަކިކޮށް‬
‫ނފައެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ލިޔުމާބެހޭގޮތުން ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީއިން ހަދާފައިވާ ގަވާއިދުގައި މި ކަމާބެހޭ ގޮތުން އެއްޗެއް ބު ެ‬

‫އަކުރު‬
‫( ގައި ި‬
‫ދވެހި‬ ‫‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީއިން ހަދާފައިވާ ގަވާއިދުގައިވާ ދެވަނަ ހަމައަކީ‪ ،‬ދި ެ‬
‫ވހި ބަހުގެ ގަވާއިދު )‬
‫ވނަ ބައިގައި ބަޔާންކުރާ 'އަކުރުތައް' ލިޔާއިރު އެ އަކުރަކީ މެހޭ‬
‫ަ‬ ‫އތަކުގެ ތެރެއިން‬
‫ބަހުގެ ލަފުޒުތައް ބަހާލަފައިވާ ބަ ި‬
‫ކށެވެ‪ .‬އަދި އެ އަކުރަކީ މެހޭ އަކުރެއް ނޫންނަމަ ލިޔާނީ އެ‬
‫ޔނީ އެ އަކުރެއް މެހޭ ލަފުޒަކާ ވަކިނު ޮ‬
‫އަކުރެއް ނަމަ ލި ާ‬
‫ދފައިވާ ލަފުޒުވަކިކޮށްގެން ލިޔުމުގެ ގަވާއިދުގައި‬
‫ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީ އިން ހަ ާ‬ ‫އަކުރެއް މެހޭ ލަފުޒަކާ ވަކިންނެވެ‪.‬‬
‫އންނަ ލަފުޒުގެ ފަހަތަށް ބަދަލު‬
‫ގތުން‪ ،‬ލަފުޒަކާ މެހުމޭ ބުނެވެނީ ލަފުޒަކާ އަކުރެއް ގުޅޭއިރު‪ ،‬ކުރީގައި ޮ‬
‫ބނެފައިވާ ޮ‬
‫ު‬
‫ލިޔާއިރު "އަކީ"‬ ‫މިސާލަކަށް‪" ،‬މުހަންމަދު އަކީ"‬ ‫އައުމާއެކު ދެ ލަފުޒު އެއް ލަފުޒަކަށް ބަދަލުވެގެން ދިއުމަށެވެ‪.‬‬
‫ތށެވެ‪.‬‬
‫ގ ަ‬
‫މ ޮ‬
‫މިއީ މެހޭ އަކުރަކަށްވާތީވެ‪ ،‬ލިޔަންޖެހޭނީ "މުހަންމަދަކީ" ި‬

‫ހގެ‬
‫ބ ު‬ ‫އެހެނީ‪ ،‬ދި ެ‬
‫ވހި ަ‬ ‫މި ހަމައިގައި ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީއިން ބުނާ އެއްޗެއް މުޅިއަކުން ރަނގަޅެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫މނޭ 'އަކުރު'ގެ ތެރޭގައި ތަފާތު ވައްތަރުވައްތަރުގެ އެކިއެކި ވަޒީފާ‬
‫ވނަ ބައިގައި ހި ެ‬
‫ަ‬ ‫ލަފުޒުތަކުގެ ބައިތަކުގެ ތެރެއިން‬
‫ހމައެކަނި މެހޭ އަކުރެއްތޯ‬
‫ވނީ ވަކިންކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ަ‬
‫އަދާކުރާ ލަފުޒުތައް ހިމެނޭތީވެ‪ ،‬އެ ލަފުޒުތައް ލިޔަން ާ‬
‫ގން ކަނޑައެޅުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ‪ .‬އަކުރުގެ ބައިގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތައް ު‬
‫ޖމްލަތަކުގައި‬ ‫ނުވަތަ ނޫންތޯ ބަލައި ެ‬

‫‪38‬‬
‫ވަނަ ބާބުގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ފތުގެ‬
‫ނތިއަށް ބަހާލެވިދާނެކަން މި ޮ‬
‫ގި ް‬ ‫އަދާކުރާ ވަޒީފާއަށް ބަލައިގެން‬
‫ނތިއެއްގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތައް ލިޔުމުގައި އެ ލަފުޒެއް ލިޔަންޖެހޭނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ލަފުޒާ‬ ‫ވީމާ‪ ،‬އެ ި‬
‫އން ކޮންމެ ގި ް‬
‫ގުޅުވައިގެންކަން ނުވަތަ ގުޅުވައިގެން ނޫންކަން ކަނޑައަޅަންޖެހޭނީ ވަކިވަކީންނެވެ‪.‬‬

‫ޔންވާނީ ވަކިންކަން‬
‫ޒތައް ލި ަ‬ ‫'އަކުރު'ގެ ތެރޭގައި ތަފާތު އެކިއެކި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ލަފުޒުތައް ހިމެނޭ ީ‬
‫ތވެ‪ ،‬އެ ލަފު ު‬
‫ކމަށް ފެންނަ‬
‫އތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބަލައިގެން ކަނޑައެޅުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއް ނޫން ަ‬
‫ނުވަތަ ނޫންކަން ހަމައެކަނި މެހޭ އަކުރެ ް‬
‫ސަބަބުތައް ތިރީގައި ބަޔާންކޮށްލާނަމެވެ‪.‬‬

‫ދވެހި ބަހުގެ އެކެޑެމީއިން ނެރެފައިވާ ގަވައިދުގައިވާ ދެވަނަ ހަމައިގައި ބުނަނީ 'އަށް' މިއީ މެހޭ ލަފުޒެއް‬
‫ި‬ ‫)ހ(‬
‫އށް އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ކަމަށެވެ‪ .‬އަދި މި ހަމައިގައި‬
‫ކަމަށްވާތީވެ‪ ،‬މި ލަފުޒު ލިޔަންވާނީ އެލަފުޒުގެ ކުރި ަ‬
‫ނންކަމަށާއި އެހެންކަމުން 'ވެސް' މި ލަފުޒު ކޮންމެ ހާލަތެއްގައިވެސް‬
‫ވނީ 'ވެސް' މިއީ މެހޭ ލަފުޒެއް ޫ‬
‫ބނެފައި ަ‬
‫އިތުރަށް ު‬
‫ޔންތަކުގައި 'ވެސް' ބޭނުންކޮށްފައި ހުންނަ‬
‫ނނަ ލި ު‬
‫ކން ކަމަށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ދިވެހި ބަހުން ލިޔެފައި ހު ް‬
‫ލިޔަންވާނީ ވަ ި‬
‫ބލާއިރު‪' ،‬ވެސް' މިއީ ހުރިހާ ހާލަތެއްގައި ލަފުޒާ ވަކިން ލިޔެވޭނެ އަކުރެއް ނޫންކަން އެނގެއެވެ‪.‬‬
‫ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް ަ‬
‫ނމަ 'ވެސް' މި އަކުރުން ބާރުދޭ ލަފުޒުގެ ބާރު‬ ‫'ވެސް' ހު ި‬
‫ރހާ ހާލަތެއްގައި އެ ލަފުޒު ގުޅޭ ލަފުޒާ ވަކިކޮށްފި ަ‬
‫ވލައްވާށެވެ‪.‬‬
‫ދނެއެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް ތިރީގައި މި ބަޔާންކުރާ ދެ ޖުމްލައަށް ބައްލަ ާ‬
‫ކެނޑިގެން ާ‬

‫"މިބާވަތުގެ ބައެއް މިސާލުތައް މިތަނުގައި އަނެއްކާވެސް ފާހަގަ ކޮށްލާނަމަވެ‪".‬‬

‫މދަކީ އަބަދުވެސް ބަސްއަހާ ކުއްޖެކެވެ‪".‬‬

‫"އަހު ަ‬

‫ވނީ ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި އެ އަކުރު ގުޅޭ ލަފުޒަށް ބާރުދިނުމުގެ‬ ‫މި ދެ ޖުމްލައިގައި 'ވެސް' މި އަކުރު ޭ‬
‫ބނުންކޮށްފައި ަ‬
‫ދނީ ކޮން ލަފުޒަކަށްކަން‬
‫ފނަމަ ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި 'ވެސް' ބާރު ެ‬
‫ތންނެވެ‪' .‬ވެސް' އެ ލަފުޒު ގުޅޭ އަކުރުން ވަކިކޮށް ި‬
‫ގ ު‬
‫ޮ‬
‫ފނުވެ ހިނގައިދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ސ ު‬
‫ާ‬

‫ނގެ‬
‫ތ ު‬
‫ނތީގައި ހިމެނޭ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬މި ލަފުޒު ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ބޭނުންކުރާ ަ‬
‫ރގެ ގި ް‬
‫)ށ( 'ނަމަވެސް' މިއީ އަކު ު‬
‫ސަބަބުން ނުވަތަ ލިޔާ ގޮތަކުން އެ ލަފުޒުގެ މާނަ އެނބުރިގެންދެއެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް އެ ލަފުޒު ޖުމްލައެއް ފެށޭތަނުގައި ނުވަތަ‬
‫ވތަ އެ ބަސްކޯޅީގެ‬ ‫ތނުގައި ލިޔެފިނަމަ އެއިން ދޭހަވާނީ އެ ޖުމްލައިގެ ކުރިއަށް ު‬
‫ނ ަ‬ ‫ށ ަ‬
‫ފ ޭ‬
‫އގެ ތެރޭގައިވާ ބަސްކޯޅިއެއް ެ‬
‫ޖުމްލައެ ް‬
‫ވތަ ތައާރަޒުވާ އެއްޗެއް ފަހަތުން އަންނަ‬
‫ކުރިއަށް އޮތް ޖުމްލައިގައި ނުވަތަ ބަސްކޯޅީގައި ބުނި އެއްޗަކާ އިދިކޮޅު ނު ަ‬
‫ދލުކުރަނީ ކަމެވެ‪ .‬އެހާލަތުގައި‬
‫މލައިގައި ނުވަތަ ބަސްކޯޅީގައި ބުނަނީ ކަމެވެ‪ .‬ނުވަތަ ކުރީ ޖުމްލައިގައި ބުނި އެއްޗަކާ ޖަ ަ‬
‫ޖު ް‬
‫އންނާނީ މިނިވަން ލަފުޒެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫'ނަމަވެސް' ޮ‬

‫އަހުމަދު ބާޒާރަށް ދިޔައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ފިޔާ ގަންނަން އަހުމަދު ހަނދާނެއް ނެތެވެ‪.‬‬ ‫ސލު‪:‬‬
‫މި ާ‬

‫ހށް ދިޔަނަމަވެސް އެ ދޯންޏަކަށް މަހެއް ނުބޭނުނެވެ‪.‬‬ ‫އެ ދޯނި އެހާ އަވަހަށް ަ‬

‫މ ަ‬

‫ވނީ މުޅިން‬
‫ބނުންކޮށްފައިމި ަ‬
‫ނނަމެވެ‪ ".‬މި ޖުމްލައިގައި 'ނަމަވެސް' ޭ‬
‫އެއާ ޚިލާފަށް‪" ،‬ކޮންމެގޮތެއްވީނަމަވެސް އަހަރެން އަން ާ‬
‫މގެ‬
‫ލފުޒަށް ބާރުލު ު‬
‫ވނީ އެ ލަފުޒު ގުޅިފައިވާ ަ‬
‫ކށްފައި ަ‬
‫މނައެއްގައެވެ‪' .‬ނަމަވެސް' މި ލަފުޒު މި ޖުމްލައިގައި ބޭނުން ޮ‬
‫އެހެން ާ‬
‫ޔނީ ބާރުދޭ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬
‫ތނުގައި 'ނަމަވެސް' ލި ާ‬
‫ނ ަ‬
‫ތންނެވެ‪ .‬އެހެންކަމަށްވާތީވެ‪ ،‬މި ފަދަ ތަ ް‬
‫ގ ު‬
‫ޮ‬

‫‪39‬‬
 ‫އން ނެރެފައިވާ ގަވައިދުގެ ދެވަނަ ހަމައިގައި ބުނެފައިވާގޮތުން 'އަކުރު'ގެ ގި ް‬
‫ނތީގައި ހިމެނޭ‬ ‫)ނ( ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑެމީ ި‬
‫މށެވެ‪.‬‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ކަ ަ‬
‫'އަކީ' މިއީ މެހޭ ލަފުޒެއް ކަމަށްވާތީވެ އެ ލަފުޒު ލިޔަން ޖެހޭނީ ކުރިއަށް އޮ ް‬

‫މިސާލު‪ :‬ބުޅަލަކީ މީ ަ‬
‫ދލުގެ ދުޝްމަނެކެވެ‪.‬‬

‫މަދިރިއަކީ ބަލިޖައްސާ ޖަރާސީމު އުފުލާއެއްޗެކެވެ‪.‬‬

‫ށވީ ނަމަވެސް‪' ،‬އަކީ' އެއީ މެހޭ އަކުރެއްކަމަށް ވިޔަތީވެ‬

‫އެހެންކަމުން‪' ،‬އަކީ' މިއީ ބައެއް ހާލަތުގައި މެހޭ އަކުރެއް ކަމަ ް‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން 'އަކީ' ލި ު‬
‫ޔން ލާޒިމުކުރުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއް‬ ‫އެ ސަބަބަށްޓަކައި ކުރިއަށް ޮ‬ ‫ހަމައެކަނި‬
‫ކގެ ތެރޭގައެވެ‪.‬‬
‫މނެނީ ޚަބަރު ލަފުޒުތަ ު‬
‫ގތުން 'އަކީ' ހި ެ‬
‫ބނެފައިވާ ޮ‬
‫ވަނަ ބައިގައި ު‬ ‫ނޫނެވެ‪ .‬މި ފޮތުގެ‬

‫ތން 'އަކުރު' ގެ ގިންތީގައި ހިމެނޭ‬

‫ގ ު‬ ‫)ރ( ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑެމީއިން ނެރެފައިވާ ގަވައިދުގެ ދެވަނަ ހަމައިގައި ު‬
‫ބނެފައިވާ ޮ‬
‫މށެވެ‪.‬‬
‫ލފުޒާ ގުޅުވައިގެން ކަ ަ‬
‫ނނަ ަ‬
‫'އާއި' މިއީ މެހޭ ލަފުޒެއް ކަމަށްވާތީވެ އެ ލަފުޒު ލިޔަން ޖެހޭނީ ކުރިއަށް އޮ ް‬

‫ބުޅަލާއި ީ‬
‫މދާ‬ ‫މިސާލު‪:‬‬

‫ގޮނޑިއާއި މީދާ‬

‫މން‪' ،‬އަކީ' މިއީ ބައެއް ހާލަތުގައި މެހޭ އަކުރެއް ކަމަށްވީ ނަމަވެސް‪' ،‬އާއި' އެއީ މެހޭ އަކުރެއްކަމަށް ވިޔަތީވެ‬
‫އެހެންކަ ު‬
‫ތގެ‬
‫ފ ު‬
‫ގން 'އާއި' ލިޔުން ލާޒިމުކުރުމަކީ ހަމަޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މި ޮ‬ ‫އެ ސަބަބަށްޓަކައި ކުރިއަށް ޮ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬
‫ބނެފައިވާ ގޮތުން 'އާއި' އަކީ ގުޅުވިއެކެވެ‪.‬‬
‫ވނަ ބައިގައި ު‬
‫ަ‬

‫ގިނަކުރުމުގެ އަކުރު‬

‫ނނީ ގިނަކުރުމުގެ އަކުރުކަމުގައިވާ "ތައް"‬ ‫‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑަމީ ި‬

‫އން ހަދާފައިވާ ގަވާއިދުގައިވާ ތިންވަނަ ހަމައިގައި ބު ަ‬
‫މން"‪" ،‬ފަހަރު" ‪" ،‬އިން" " ން" މި އަކުރުތައް ލިޔަންވާނީ ގިނަކުރާ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެން ކަމަށެވެ‪.‬‬
‫‪ެ "،‬‬

‫އންނަ ހާލަތުގައިވެސް ލިޔަންވާނީ ވަކިންތޯ‬

‫އގެ ފަހަތަށް ަ‬
‫ނަމަވެސް މީގެ ތެރޭގައި މިހިމެނޭ 'ފަހަރު' ހިސާބު އަދަދެ ް‬
‫ސލަކަށް "ސާޅީސް ފަހަރު" މިގޮތަށް ލިޔާއިރު މި ހަމައަކަށް‬
‫ގންތޯ ސުވާލުއުފެދެއެވެ‪ .‬މި ާ‬
‫ނުވަތަ ކުރީ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬
‫ގނަކުރާ‬
‫ކށް ލިޔާއިރު 'ފަހަރު" ލިޔަންވާނީ ި‬
‫ނނެވެ‪" .‬އޮޑި" "ދޯނި" ފަދަ ތަކެއްޗަށް ނިސްބަތް ޮ‬
‫ނފެއްތޭނެއެވެ‪ .‬އެހެން ޫ‬
‫ު‬
‫އދަދަކާއި ގުޅިގެން "އިން" އަދި "ން" ލިޔުމުގައި އުނދަގޫ ތަކެއް ދިވެހި‬
‫ހިސާބުގެ ަ‬ ‫ލަފުޒާ ގުޅުވަ އި ެ‬
‫ގންނެވެ‪.‬‬
‫އށް" ތޯއެވެ‪.‬‬
‫ަ‬ ‫ން‬ ‫އަށް" ތޯ ނުވަތަ "‬ ‫އިން‬ ‫ރނަގަޅުގޮތަކީ "‬
‫ބހުއްޓެވެ‪ަ .‬‬
‫ބަހުގައި އެ ަ‬

‫‪40‬‬
 ‫ބާބު‬
‫އަކުރު‬

‫( ގައި "އަކުރު" މާނަކޮށްފައިވާ ގޮ ަ‬

‫ތށް ބަލައިލާނަމެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދު )‬

‫‪ .‬އަކުރު‬
‫ނން ކުރެއެވެ‪ .‬އެއް މާނައަކީ ބަސް ލިޔު ު‬
‫މގައި ބޭނުންކުރާ އަކުރުތަކެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫"އަކުރު" މި ބަސް ދެ ާ‬
‫މނެއެއްގައި ބޭ ު‬
‫އންނައިރު ފުރިހަމަ މާނައެއް‬
‫ލފުޒެއް އެކަނި ޮ‬ ‫ހ‪ ،‬ށ‪ ،‬ނ‪ ،‬ރ‪ ،‬ފަދަ އަކުރުތަކެވެ‪ .‬އަކުރުގެ އަނެއް ާ‬
‫މނައަކީ‪ަ ،‬‬
‫ލފުޒެކެވެ‪.‬‬
‫ކންމެ ަ‬
‫ނންކުރުމުން ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހަވާ ޮ‬
‫މވެސް އެހެން ލަފުޒަކާއެކު ބޭ ު‬
‫ދޭހަނުވާ‪ ،‬ނަ ަ‬
‫އން‪ ،‬އަދި‪ ،‬ގެ‪ ،‬ނަމަވެސް‪ ،‬އެވެ‪ ،‬ދެން‪ ،‬ހަމަ‪ީ ،‬‬
‫ވމާ‪ ،‬އެކަމަކު‪ ،‬ފަދަ‪ ،‬ބަސްތައް ހިމެނެއެވެ‪.‬‬ ‫މިސާލަކަށް‪ :‬އަށް‪ި ،‬‬

‫އވެ‪.‬‬
‫‪ .‬އަހަރެން ގެއަށް ދަނީ ެ‬
‫މވެސް‪ ،‬އަދި އެހާއިރު ކުޅޭކަށް ނުދެވޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ޖަހާއިރު އާދެވުނު ނަ ަ‬ ‫‪ .‬މަދަރުސާ އިން‬

‫ސތައް ވަކިން ހުންނައިރު‪ ،‬އެއިން އެއްވެސް‬

‫އވެ‪ ،‬އިން‪ ،‬ނަމަވެސް‪ ،‬އަދި‪ ،‬ނު‪ ،‬މި ބަ ް‬
‫ޖމަލައިގައިވާ އަށް‪ެ ،‬‬
‫މަތީގައިވާ ދެ ު‬
‫ނން‬
‫ތން އެހެން ބަސްތަކަކާއެކު ބޭ ު‬
‫ގ ު‬ ‫މނައެއް ދޭހައެއް ނުވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި ދެ ޖު ް‬
‫މލައިގައިވާ ޮ‬ ‫ބަހަކުން ފުރިހަމަ ާ‬
‫ނމެ ބަހަކީވެސް‬ ‫ކުރުމުން އެއިން ކޮންމެ ބަހަކީވެސް ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހަވާ ބަހަކަށް ވެދެއެވެ‪ .‬ވީމާ މި ި‬
‫އން ކޮ ް‬
‫އަކުރެކެވެ‪.‬‬

‫ވހި ބަހުގެ‬
‫( ގައި ދި ެ‬ ‫ހގެ ގަވާއިދު )‬
‫ވހި ބަ ު‬
‫ދިވެހި ބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން ނެރުއްވާފައިވާ ދި ެ‬
‫ތެރެއިން "އަކުރު" ކަމަށް ބުނެފައިވަނީ "އެއީ‬ ‫ކގެ‬
‫ލަފުޒުތައް ބެހޭ މައިގަނޑު ބައިތައް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާއިރު އެ ބައިތަ ު‬
‫ހން ލަފުޒަކާއެކު ބޭނުން ކުރުމުން ފުރިހަމަ މާނައެއް‬
‫ލަފުޒެއް އެކަނި އޮންނައިރު ފުރިހަމަ މާނައެއް ދޭހަނުވާ‪ ،‬ނަމަވެސް އެ ެ‬
‫ހމެނޭ "އަކުރު" މިގަވާއިދުގައި‬
‫ލފުޒެއް" މިގޮތަށެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގެ ލަފުޒުތަކުގެ ބައިތަކުގެ ތެރޭގައި ި‬
‫ަ‬ ‫ދޭހަވާ ކޮންމެ‬
‫ޒތަކާއި ލަފުޒަކަށްނުވާ‬ ‫މނައި އެއްކީސާކޮށްފައިވާ ބައިގެ ތެރޭގައި ވަ ަ‬
‫ރށް ތަފާތު ވަޒީފާއަދާކުރާ ލަފު ު‬ ‫"އަކުރު"ގެ ގޮތުގައި ހި ަ‬
‫ރގެ‬
‫އދުގައި އަކު ު‬
‫ރވެއެވެ‪ .‬އެ ގަވާ ި‬
‫ކށް ގަބޫލެއް ނުކު ެ‬
‫ހމަޔަކުން ކަމަ ަ‬
‫ވނީ އެއްވެސް ަ‬
‫ގންތިކޮށްފައި ަ‬
‫އބަޔަކަށް އަޅައި ި‬
‫އަކުރު އެ ް‬
‫މނައެއް ދޭހަވާ ލަފުޒުތަކެވެ‪.‬‬
‫މިސާލުގެ ގޮތުގައި ދީފައިވާ ބައެއް ލަފުޒުތަކަކީ އެ ލަފުޒު އެކަނި އޮންނައިރުވެސް ފުރިހަމަ ާ‬
‫ޒތަކަކީ ގުޅުވިއެވެ‪ .‬ވީމާ‪" ،‬އަކުރު" ގެ ބައިގައި‬
‫އަނެއްބަޔަކީ ލަފުޒެއްގެ ކުރިއަށާއި ފަހަތަށް މެހޭ އަކުރެވެ‪ .‬އަނެއްބައި ލަފު ު‬
‫ގން އެކިއެކި ގިންތިތަކަށް‬ ‫މނޭ 'ލަފުޒުތައް'‪ ،‬އެ 'ލަފުޒުތައް' ޖުމްލަތަކުގައި އަދާކުރާ ވަޒީފާއަށް ނުވަތަ ދައު ަ‬
‫ރށް ބަލައި ެ‬ ‫ހި ެ‬
‫ބައެއް ތިރީގައި ފާހަގަކޮށްފައި މި ަ‬
‫ވނީއެވެ‪.‬‬ ‫ބަހައިލާނަމެވެ‪ .‬އެގޮތުން‪ ،‬އެ ލަފުޒުތައް ނުވަތަ އަކު ު‬
‫ރތައް ބަހާލެވިދާނެ‬

‫‪41‬‬
 ‫‪ .1‬ގުޅުވި‬
‫ގުޅުވިއަކީ ދެ ލަފުޒެއް ނުވަތަ ދެ އިބާރާތެއް ނުވަތަ ޖުމްލައެއްގައި ހިމެނޭ ލަފުޒުތަކުގެ ވަކި ކޯޅިއެއް ނުވަތަ ދެ ޖުމްލައެއް‬
‫ސލު‪ :‬އަދި‪ ،‬އާއި‪ ،‬ނުވަތަ‪ ،‬އެކަމަކު‪ ،‬އެހެންނަމަވެސް‪ ،‬ނަމަވެސް‪،‬‬
‫އެކަތި އަނެކައްޗާއި ގުޅުވުމަށް ބޭނުންކުރާ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬މި ާ‬
‫ވީމާ‪.‬‬

‫ބވަތްތައް‬
‫ގުޅުވީގެ ާ‬
‫އަލަމާރި އާއި މޭޒު ‪ /‬މޭޒާއި އަލަމާރި‬ ‫ލފުޒު ގުޅުވޭ ގޮތް‬
‫ދެ ަ‬

‫ނދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ދށް ު‬ ‫ނދާށޭ ބުނިނަމަ ޭ‬
‫އނާ މޫ ަ‬ ‫އެނާ ކައިރީގައި މޫދަށް ު‬ ‫މނޭ ދެ އިބާރާތެއް ގުޅުވޭ ގޮތް‬
‫ޖުމްލައެއްގައި ހި ެ‬

‫ނގޮތް‬
‫ބނުންވާ ލޯނު ލިބޭ ޭ‬
‫ޓގެ އަގު އަދާކުރުމަށް ޭ‬
‫އެޕާޓްމެން ު‬ ‫އލު ބަސްކޯޅި ގުޅުވޭ ގޮތް‪:‬‬
‫ޖުމްލައެއްގައި ހިމެނޭ މުސްތަގި ް‬
‫އިސްވެ‬ ‫ބާކީ‬ ‫އަގުގެ‬ ‫އެޕާޓްމެންޓުގެ‬ ‫ނުވަތަ‬ ‫ނުވެއްޖެނަމަ‬
‫ބަޔާންކުރެވުނު ތާރީޚުގައި ނުދެއްކިއްޖެނަމަ‪ަ ،‬‬
‫ގންނަ ފަރާތުން‬
‫ކފައިވާ ހުރިހާ ފައިސާއެއް ވިއްކާ ފަރާތަށް‬
‫ވިއްކާ ފަރާތަށް ދައް ާ‬
‫ކފަރާތަށް‬
‫ނެގުމަށްފަހު އެއްބަސްވުން އުވާލުމުގެ ހައްގު ވިއް ާ‬
‫ގންވެއެވެ‪.‬‬
‫ލިބި ެ‬

‫ރާއްޖޭގައި ވަރަށް ރީތި އަދި ހިތްގައިމު ރަށްރަށް އެބަހުއްޓެވެ‪.‬‬ ‫ދެ ޖުމްލަ ގުޅުވޭ ގޮތް‬
‫އެކަމަކު މިހާ ހިތްހެޔޮ ބަޔަކު ދިރިއުޅޭ އެހެން ރަށެއް ރާއްޖޭގައި‬
‫ބލާއިރު‬ ‫ދންނެވޭނެއެވެ‪ .‬މިއީ‪ ،‬ރަށްވެހިކަމުގެ ގޮ ު‬
‫ތން ަ‬ ‫އޮތެކޭ ނު ެ‬
‫ލާމަސީލު ރަށެކެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހިބަހުގައި ބޭނުންކުރާ ގުޅުވިތައް‬

‫އަދި‬
‫އާއި‬
‫ނުވަތަ‬
‫އެކަމަކު‬
‫ނމަވެސް‬
‫އެހެން ަ‬
‫ނަމަވެސް‬
‫ވީމާ‬
‫އެހެންވީމާ‬
‫އެހެނީ‬
‫ދންވެސް‬
‫ެ‬
‫އދިވެސް‬
‫ަ‬
‫ދެން‬

‫‪42‬‬
 ‫އެހެނަސް‬
‫ހނެއްކަމަކު‬
‫އ ެ‬
‫ެ‬
‫ވުމާއެކު‬
‫ދެން‬
‫ފަހެ‬
‫ނފަހެ‬
‫ދެ ް‬
‫ނނައެ‬
‫ދަ ް‬
‫ފަހެ‬
‫ނފަހެ‬
‫ދެ ް‬
‫އަދިކިއެއްތަ‬
‫އެބަހީ‬
‫މާތުރަ‬
‫ހަމައެފަދައިން‬
‫ހަމަކަށަވަރުން‬
‫ހމައެއާއެކު‬
‫ަ‬
‫ހިނދު‬
‫އދިވެސް‬
‫ަ‬
‫މނޫނަސް‬
‫ި‬
‫ވިޔަސް‬
‫ށފަހު‬
‫އެއަ ް‬
‫ށފަހު‬
‫މިއަ ް‬
‫ނމެއަކަސް‬
‫ކޮ ް‬
‫ނންވެސް‬
‫އެ ޫ‬
‫މީގެއިތުރުން‬
‫ސަބަބަކީ‬
‫އާދޭހެވެ!‬
‫އާދެ!‬
‫ގުޅުވި އަކުރު‬
‫ރތި ރަސޫލާ މަދީނާއަށް ވަޑައިގަތުމުން މުސްލިމުންގެ އު ް‬
‫އމީދު‬ ‫ކީ ި‬ ‫މުން‬
‫އައުވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫މީހުންގެ‬ ‫ކގެ‬
‫ގަބީލާތަ ު‬ ‫އެކިއެކި‬ ‫އައުމުން‬ ‫ދން‬
‫ީ‬ ‫އިސްލާމް‬
‫ރުޅިވެރިކަން އިތުރުވެގެންދިޔައެވެ‪.‬‬
‫މން އެމީހުން ހިނގައްޖެއެވެ‪.‬‬
‫މދު ޖެހު ު‬
‫އިރު ެ‬
‫ނދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ނދާށޭ ބުނިނަމަ އޭނާ މޫދަށް ު‬
‫އެނާ ކައިރީގައި މޫދަށް ު‬ ‫ނަމަ‬
‫އޭނާ‬ ‫އައިސް‬ ‫ހން‬
‫މީ ު‬ ‫ބަޔަކު‬ ‫ދަނިކޮށް‬ ‫ގފައި‬
‫ހިނ ާ‬ ‫އޭނާ‬ ‫ކޮށް‬
‫ށލައިފިއެވެ‪.‬‬
‫ވަ ާ‬

‫އޭނާ ނިދާފައި އޮއްވާ ބަޔަކު އޭނާއަށް ހަމަލާދީފިއެވެ‪.‬‬ ‫ވާ‬

‫‪43‬‬
 ‫ހިނގަހިނގާ ހުއްޓާ ބަޔަކު މީހުން އައިސް އޭނާ‬ ‫އޭނާ‬ ‫ޓާ‬
‫ށލައިފިއެވެ‪.‬‬
‫ވަ ާ‬
‫އށް ދިޔައިމާ ދެން ޖެހުނީ ގޭގައި ހުރި މަސައްކަތްތައް‬
‫އޭނާ ގެ ަ‬ ‫މާ‬
‫ނިންމާށެވެ‪.‬‬
‫ކން‬
‫ރވާތެރި ަ‬
‫ފަ ު‬ ‫އުޅުމުގައި‬ ‫ވަދެ‬ ‫ގޭގެއަށް‬ ‫މީސްމީހުންގެ‬ ‫ގައި‬
‫ބަހައްޓަންވާނެއެވެ‪.‬‬
‫މީހެއްގެ ގެއަށް ވަދެ އުޅުނަސް އެ ގެއެއްގެ މީހުން ބެއްސި‬ ‫ނަސް‬
‫ކަމަކާއި ނޫނީ ނުބެހޭށެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫މިއަޅާ މާތް ﷲއާ ބައްދަލުވާ ހިނދު މިއަޅާއާ ސުވާލުކުރެވޭނެ ެ‬ ‫ހިނދު‬
‫)ބަސްކޯޅި ގުޅުވާފައި(‬

‫ޔންކުރެވުނު ގުޅުވިތަކުގެ ތެރޭގައި ބަސްބައި ގުޅުވުމަށާއި‪ ،‬ޖުމްލަ ގުޅުވުމަށާއި‪ ،‬ބަސްކޯޅި‬ ‫މަތީގައި އޮތް ތާ ަ‬
‫ވލުގައި ބަ ާ‬
‫އެ ގުޅުވިތަކަށް ބެލުމުން އެ‬ ‫ވތައް ހިމެނެއެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ގުޅުވުމަށާއި އިބާރާތް ގުޅުވުމަށާއި ލަފުޒު ގު ު‬
‫ޅވުމަށް ބޭނުންކުރާ ގުޅު ި‬
‫ރގައި ގުޅުވި ލަފުޒާއި ގުޅުވި އަކުރު ހިމެނޭކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ‪ .‬ގުޅުވި އަކުރުތަކަކީ ޖުމްލައެއްގެ ތެރޭގައި‬
‫ވތަކުގެ ތެ ޭ‬
‫ގުޅު ި‬
‫ހިމެނޭ ދެ އިބާރާތެއް ނުވަތަ ދެ ބަސްކޯޅިއެއް ގުޅުވުމަށް ބޭނުންކުރާ ގުޅުވިތަކެކެވެ‪.‬‬

‫ގުޅުވި ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫މަޒުމޫނެއް ލިޔަމުންދާއިރު އިސްވެދިޔަ ބަސްބަޔަށް ހަވާލާ‬
‫ލަފުޒެއްގެ‬ ‫ވަކި‬ ‫ޔނީ‬
‫ލި ާ‬ ‫ގުޅުވިތައް‬ ‫ބޭނުންކުރާ‬ ‫ދނުމަށް‬
‫ި‬
‫ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫ސލު‪ :‬މޭޒާއި ގޮނޑި‬

‫ނމަ މި ާ‬
‫ދ ަ‬
‫ގން ާ‬
‫ދެ ލަފްޒު ގުޅުވާ ގުޅުވި ކުރީ ލަފުޒުގެ ތެރެއަށް މެހި ެ‬
‫ތށް ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬
‫އށް މެހޭގޮ ަ‬
‫ލިޔާނީ ކުރީ ލަފުޒުގެ ތެރެ ަ‬

‫ޒގެ ތެރެއަށް މެހިގެން މިސާލު‪ :‬ގޮނޑި އާއި މޭޒު‬

‫ލފު ު‬
‫ޅވާ ގުޅުވި ކުރީ ަ‬
‫ދެ ލަފްޒު ގު ު‬
‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ގތުގައި ވަކި ް‬
‫ނވަން ލަފުޒެއްގެ ޮ‬
‫މ ި‬
‫ޔނީ ި‬
‫ދނަމަ ލި ާ‬
‫ނު ާ‬

‫ދނާއަށް ވަޑައިގަތުމުން މުސްލިމުންގެ‬ ‫ރގައިވާ ދެ ބަސްކޯޅި ނުވަތަ ދެ އިބާރާތެއް ގުޅުވާ މިސާލު‪ :‬ކީރިތި ރަ ޫ‬
‫ސލާ މަ ީ‬ ‫ޖުމްލައެއްގެ ތެ ޭ‬
‫އުއްމީދު އައުވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ލފުޒާ ގުޅުވައިގެ ް‬
‫އންނަ ަ‬ ‫އަކުރު ލި ާ‬
‫ޔނީ ކުރިއަށް ޮ‬

‫‪ .2‬ޚަބަރު ލަފުޒާއި ޚަބަރު އަކުރު‬

‫ދިވެހި ބަހުން ލިޔާއިރު ޖުމްލައިގެ މައުލޫއަށް ނިސްބަތްކޮށް މައުލޫމާތެއް އެޖުމްލަ ި‬
‫އގައި ދިނުމަށްޓަކައި ނުވަތަ ޖުމްލައިގެ‬
‫ފދަ ޚަބަރު ލަފުޒުތައް‬
‫މ ަ‬
‫ި‬ ‫ލަފުޒު ހުރެއެވެ‪.‬‬ ‫ނންކުރާ އަކުރު އަދި‬
‫ޅވާލުމަށްޓަކައި ބޭ ު‬
‫މައުލޫއާ އެ ޖުމްލައިގެ ޚަބަރާ ގު ު‬

‫‪44‬‬
‫ވތަ ޚަބަރު އަކުރުތައް އާންމުކޮށް އަންނަނީ ނަމުގެ ފަހަތަށެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހުގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ޚަބަރު‬
‫ނު ަ‬
‫ލފުޒުތަކާއި ޚަބަރު އަކުރުތައް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ‪.‬‬
‫ަ‬

‫ޚަބަރު އަކުރު އަދި ޚަބަރު ލަފުޒު‬

‫ޒިޔާދާއަކީ ފެހުންތެރިއެއް‬ ‫އަކީ‬

‫ހޯނު އޮތީ ފާރުގައި‬ ‫ގައި‬

‫ބލައިފިއެވެ‪.‬‬
‫އނާ މާލެއަށް ާ‬
‫ވަރަށް އިއްޒަތުގައި ޭ‬
‫ހދުމުގައި‪.‬‬
‫ނނަން ޖެހޭނީ ކުލަ ެ‬
‫މން އަ ް‬
‫އެން ެ‬

‫ދަބަހަކު ފައިސާއެއް ނެތް‬ ‫އަކު‬

‫ސމުވެސް މަހަށް ދިޔައެވެ‪.‬‬

‫އަހުމަދާއެކު ނަ ީ‬ ‫ވެސް‬

‫މދާއި އެއްކޮށް ނަސީމުއަސް މަހަށް ގެ‪.‬‬

‫އަހައް ަ‬ ‫އަސް‬
‫ކުކުޅާސް ހައުލާސް މިކޯ ހިށީ ބެނދެފެއި‬

‫ވިއްސާރައިގައި ގެއަށް ގެއްލުންވެއްޖެ‬ ‫އަށް‬

‫ދގެއާ ހަމައަށް‬
‫ގެއިން ބަ ި‬ ‫އިން‬

‫މަޝްރޫއު ނިމުމަކަށް ދާންދެން އަހަމަދު އެ ކުންފުނީގައި‬ ‫ދާންދެން‬

‫މަސައްކަތްކުރި‪.‬‬
‫އެ ގޭ މީހުން ފޫހިވަންދެން އެ ގޭގައި އިނުމީ ރަނގަޅު ގޮތެއް‬ ‫ދެން‬
‫ނޫނެވެ‪.‬‬
‫އަހުމަދުއަކީ ފެށުނީއްސުރެ ކު ް‬
‫ނފުނީގެ ހިއްސާދާރެއް‬ ‫ސުރެ‬

‫ހންނަތާ ދިހަ އަހަރު ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫އޭނާ އެ ަ‬

‫ރށުގައި ު‬ ‫ތާ‬

‫އނާ‬
‫ޭ‬ ‫ވީތަނާ‬ ‫އަހަރު‬ ‫ދެ‬ ‫ހުއްޓާ‬ ‫އެރަށުގައި‬ ‫އޭނާ‬ ‫ތަނާ‬
‫ނިޔާވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫އަހަރެން އެ ގެއަށް ދިޔައިރު އަހުމަދު އެ ގޭގައި ނެތެވެ‪.‬‬ ‫އިރު‬
‫އިރު އެރިއިރު އެ ގޭގެ އެންމެން ތިބީ ނިދާފައެވެ‪.‬‬

‫އެޔަ އޭކޯ އެގޭ އެންމެން ތިބޭނެއި ނިދާއް‪.‬‬ ‫ކޯ‬

‫އހުމަދުގެ ވަޅިއެކެވެ‪.‬‬
‫ތިޔައީ ަ‬ ‫ގެ‬

‫‪45‬‬
 ‫އަޅުގަނޑު މިހިރީ މަނިކުފާނާއެކު‬ ‫އެކު‬

‫ނވަށް‬
‫ަ‬ ‫އެ‬ ‫ނނާއިގެން‬
‫ފަހުލަވާނު ް‬ ‫ކަޅުއޮށްފުންމީގެ‬ ‫ގެން‬
‫ގންފިއެވެ‪.‬‬
‫ވަޑައި ެ‬
‫އަޅުގަނޑު މިހިރީ މަނިކުފާނާ އެކުގައި‬ ‫އެކުގައި‬

‫މިއަޅާއާ‬ ‫ހިނދު‬ ‫ބައްދަލުވާ‬ ‫ﷲއާ‬ ‫މާތް‬ ‫މިއަޅާ‬ ‫އާ‬

‫ސުވާލުކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬
‫އަހުމަދުއާ އެކުގައި ނަސީރުވެސް ދިޔައެވެ‪ .‬ނުވަތަ އަހުމަދާ‬
‫އެކުގައި ނަސީރުވެސް ދިޔައެވެ‪ .‬ހަސީނާއާ އެކު ހަ ީ‬
‫މދު‬
‫ދިޔައެވެ‪.‬‬
‫ފލުހުންނާމެދު ފިޔަވަޅު އަޅައިފި‬
‫ު‬ ‫މެދު‬

‫އާއިލާއާބެހޭ ގާނޫނު‬ ‫ބެހޭ‬

‫މަސައްކަތާގުޅޭ ވާހަކަދައްކާށެވެ‪.‬‬ ‫ގުޅޭ‬

‫އަހަރެން އޭނާދެކެ ލޯބިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ދެކެ‬

‫އަހުމަދު ފިޔަވައި‬ ‫ފިޔަވައި‬

‫މދު ނޫން އެންމެން އެ ތަނަށް ދިޔައެވެ‪.‬‬

‫އަހު ަ‬ ‫ނޫން‬
‫ނފެހޭ އެންމެޔަ އެތާން ގެއަ‪.‬‬
‫މދު ނު ް‬
‫އަހު ަ‬ ‫ނފެހޭ‬
‫ނު ް‬
‫ނށް ދިޔައެވެ‪.‬‬
‫ނމެން އެތަ ަ‬
‫ނނިއްޔާ އެ ް‬
‫ޫ‬ ‫އަހުމަދު‬ ‫ނނިއްޔާ‬
‫ޫ‬
‫އގެ ހެދުމުގައެވެ‪.‬‬
‫ކލަ ި‬ ‫ފާތުމަތު ނޫނީ ެ‬
‫އންމެން ތިބީ ފިޔާތޮށި ު‬ ‫ނޫނީ‬
‫ހން އިލާހަކު ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ނވީ އެ ެ‬
‫މ ު‬
‫ﷲ ެ‬ ‫ނވީ‬
‫މެ ު‬

‫އންމެ ފަހު ނަބިއްޔާއެވެ‪.‬‬

‫ރތި ރަސޫލާއީ ެ‬
‫ކީ ި‬ ‫އީ‬
‫މންނެވެ‪.‬‬
‫އެމީހުންނީ ކިޔަމަންތެރި މުސްލި ު‬ ‫ނީ‬
‫އެއުރެންނީ މާތް މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫އަހުމަދު އަކަށް ނޭނގެއެވެ‪.‬‬ ‫އަކަށް‬

‫އުޑަކަށް ބިމަކަށް ެ‬
‫ބލުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫އެމީހާ ކުރާ ކޮންމެ ރަކުއަތަކަށް ސަވާބު ލިބޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާ ރަސޫލުކަމާއިގެން ފޮނުއްވައިފިއެވެ‪.‬‬ ‫ކމާއިގެން‬
‫ަ‬
‫ބލަހައްޓަވާ ޒިޔާރަތްތަކުގެ‬
‫އެ ޒިޔާރަތަކީ ސަރުކާރުން ަ‬ ‫ތެރެއިން‬
‫ތެރެއިން މުހިންމު ޒިޔާރަތެކެވެ‪.‬‬
‫ރން އަހުމަދަށްޓަކައި ކޮށްދިން ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫މިއީ އަހަ ެ‬ ‫ޓަކާ‪/‬ޓަކައި‬

‫‪46‬‬
 ‫އަހުމަދާހެދި އެއްވެސް ަ‬
‫ކމެއް ކުރެވޭކަށް ނޯވޭ‪.‬‬ ‫ހެދި‬

‫ކމެއް ކުރެވޭކަށް ނޯވޭ‪.‬‬

‫އަހުމަދާހުރެ އެއްވެސް ަ‬ ‫ހުރެ‬

‫މިއީ އަހުމަދުގެ ކިބައިން ލި ު‬

‫ބނު ޚަބަރެކެވެ‪.‬‬ ‫ކިބައިން‬

‫މިއީ އަހުމަދު ކުރެން ލި ު‬

‫ބނު ޚަބަރެކެވެ‪.‬‬ ‫ކުރެން‬

‫ނދެއެއްނު؟‬
‫ކށް ު‬
‫ހމަދު ވިއްޔާ އެތަނަ ަ‬
‫އަ ު‬ ‫ވިއްޔާ‬
‫ނނީ؟‬
‫ތން ނިއެއި ު‬
‫އ ާ‬
‫މދު ފެހޭ ެ‬
‫އަހު ަ‬ ‫ފެހޭ‬
‫މދު ވިއްޔާމުން އެތަނަށް ާ‬
‫ދނެ‪.‬‬ ‫އަހު ަ‬ ‫ވިއްޔާމުން‬
‫އަހުމަދަށް ވެގެން ވިއްޔާ އެ ަ‬
‫ތނަށް ދާނެ‪.‬‬ ‫ވިއްޔާ‬

‫ޚަބަރު ލަފުޒާއި ޚަބަރު އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ނނެވެ‪ .‬މަތީގައިވާ ތާވަލުގައި‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެ ް‬
‫ޚަބަރު އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރީގައި އޮ ް‬ ‫މަތީގައިވާ ތާވަލުގައި ހުރި‬
‫ޔނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ނުވަތަ ފަހަތަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ވަކިންނެވެ‪.‬‬
‫ހުރި ޚަބަރު ލަފުޒުތައް ލި ާ‬

‫‪ .3‬އަޅައިކިޔުމުގެ އަކުރު‬
‫ތނާ ނުވަތަ އެއްކަން އަނެއް ކަމާ އަޅައި‬ ‫މިއީ އެކަކު އަނެކަކާ ނުވަތަ އެކަތި އަނެކައްޗާ‪ ،‬ނުވަތަ އެއްތަނެއް އަނެ ް‬
‫އ ަ‬
‫ސލު‪ :‬ވުރެ‪ ،‬ތުރެ‪ ،‬ވެސް‪ ،‬އެކޭ‬
‫ބނުންކުރާ ލަފުޒުތަކެވެ‪ .‬މި ާ‬
‫ކިޔުމަށް ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ޭ‬

‫އަހުމަދަށްވުރެ ނަސީމު މޮޅެވެ‪.‬‬ ‫ވުރެ‬

‫އަހުމަދަށްތުރެ ނަސީމު މޮޅެވެ‪.‬‬ ‫ތުރެ‬

‫އަހުމަދަށްވަނި މުހަންމަދު މުޅު‬ ‫ވަނި‬

‫އަހުމަދަށްޓެއި މުހަންމަދު މުޅު‬ ‫ޓެއި‬

‫ދެ ގަމީހުންކުރެ ރީތީ ކޮން ގަމީހެއް؟‬ ‫ކުރެ‬

‫މި ފޮތާ ތިޔަ ފޮތާކުރެން ރީތީ ކޮން ފޮތެއް؟‬ ‫ކުރެން‬

‫އޭރުވެސް މިހާރުވެސް އެކަން އޮތީ އެ ގޮތަށެވެ‪.‬‬ ‫ވެސް‬

‫ހނަރެކެވެ‪.‬‬
‫ބންދުއެޅިފައިވާ ު‬ ‫އަދަބުގެ ހުނަރުތަކުގެ ތެރެއިން ޅެމަކީވެސް ބަންދުތަކަ ު‬
‫ކން ަ‬

‫‪47‬‬
 ‫ށވުރެ މި ދޯނި މާބާރަށް ދުވެއެވެ‪.‬‬
‫އެ ދޯންޏަ ް‬ ‫މާ‬

‫މދު ވަކިދުލެއް ނުދެއެވެ‪.‬‬

‫ނަސީމަކަށް އަހު ަ‬ ‫ވަކި‬

‫އޭނައެކޭ މީނައެކޭ ތަފާތެއް ނެތެވެ‪.‬‬ ‫އެކޭ‬

‫ތާނަ ލިއުމުގައި ލަފުޒުތައް ވަކިކުރުމަކީ‪ ،‬އިނގިރޭސި ބަސްހާ ބޭނުންތެރި ކަމަކަށް ނުވާކަމެވެ‪.‬‬ ‫ހާ‬
‫އެއީ އެހާ ބޭނުންކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫އަޅައިކިޔުމުގެ އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫އަޅައިކިޔުމުގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫‪ .4‬އެއްފަދަކުރުމުގެ ލަފުޒު‬
‫އނެއް ކަމާ‬
‫ކން ަ‬
‫ތނެއް އަނެއްތަނާ ނުވަތަ އެއް ަ‬
‫އ ަ‬
‫ކތި އަނެކައްޗާ‪ ،‬ނުވަތަ އެ ް‬
‫މިއީ އެކަކު އަނެކަކާ ނުވަތަ އެ ަ‬
‫އެއްފަދަކުރުމަށް ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ޭ‬
‫ބނުންކުރާ ލަފުޒުތަކެވެ‪.‬‬

‫ނނަ އިރު ފޮތް ފަންސުރު ފަދަ ތަކެތި ގެންނަންވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކުލާހަށް އަ ް‬ ‫ފަދަ‬
‫އަލީ އަކީ އަހުމަދު ފަދަ ީ‬
‫ހވާގި މީހެކެވެ‪.‬‬
‫އވަހަށް ހެނދުނު ތެދުވާ ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬
‫ަ‬ ‫އަލީ އަކީ އަހުމަދު ހެން‬ ‫ހެން‬
‫މދު ކަހަލަ ހީވާގި މީހެކެވެ‪.‬‬
‫އަލީ އަކީ އަހު ަ‬ ‫ހލަ‬
‫ކަ ަ‬
‫ދެއްކުމަށް މުދާ ހޭދުކުރީ މީހަކު ފަދައިން މުދާ ހޭދަނުކުރާށެވެ‪.‬‬ ‫ފަދައިން‬
‫ދެއްކުމަށް މުދާ ހޭދުކުރާ މީހެކޭ އެއްގޮތަށް މުދާ ހޭދަނުކުރާށެވެ‪.‬‬ ‫އެއްގޮތަށް‬

‫އެއްފަދަކުރުމުގެ ލަފުޒު ލި ާ‬
‫ޔނޭ އުސޫލު‬
‫ކންނެވެ‪.‬‬ ‫އެއްފަދަކުރުމުގެ ލަފުޒު ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮ ް‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ވަ ި‬

‫‪ .5‬ނަމަ އަކުރު‬
‫ބނުންކުރާ ލަފުޒުތަކެވެ‪ .‬ނުވަތަ ކަމެއް‬
‫މިއީ ކަމެއް ވުމުން އެހެން ކަމެއްވުމަށް ޝަރުތުކުރުމަށްޓަކައި ޖުމްލައެއްގައި ޭ‬
‫އގެ‬
‫ލފުޒެ ް‬
‫ލފުޒެވެ‪ .‬މިލަފުޒު އަންނާނީ ކަމުގެ ަ‬
‫މލައިގައި ބޭނުންކުރާ ަ‬
‫މށް ބުނުމަށް ޖު ް‬
‫ކޮށްފިނަމަ އެހެން ކަމެއް ވާނެކަ ަ‬
‫ސލު‪ :‬ނަމަ‪ ،‬އްޔާ‪،‬‬
‫ފަހަތަށެވެ‪ .‬މި ާ‬

‫‪48‬‬
 ‫ފނަމަ‪ ،‬ދުވެފިއްޔާ‬
‫ދުވެ ި‬ ‫ނަމަ‪ ،‬އިއްޔާ‬

‫ހިނގައިފިނަމަ‪ ،‬ހިނގައްޖެއްޔާ‬ ‫ނަމަ‪ ،‬އިއްޔާ‬

‫ދިޔައިމާ އެނގޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫މާ‬

‫ދަންޏާ ރަނގަޅު ތަނަ ަ‬

‫ކށް ދާތި‪.‬‬ ‫ޏާ‬

‫ދިއްވަގައްފެހޭ ވެއްޓިއޭހެއް‪ .‬އެހެ ް‬

‫ނފެހޭ އަވަ ނިއޭށުން‪.‬‬ ‫ފެހޭ‬

‫ދިއްވަގައް ފެހެނާ ވެއްޓިއޭހެއް‪.‬‬ ‫ފެހެނާ‬

‫ދުއްވައިގެންފިއްޔާމުން ވެއްޓިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫މުން‬

‫ޔވި އެއްތެއްނާ ފާ ް‬
‫ސވޭހެއް‪.‬‬ ‫އެޔަ ކި ެ‬ ‫ތެއްނާ‬

‫ނަމަ އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫އގެ ް‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ގުޅުވަ ި‬
‫ނަމަ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮ ް‬

‫‪ .6‬ގޮންޖެހުމުގެ ލަފުޒު‬
‫މިއީ ގޮންޖެހުމުގެ ޝުއޫރު ފާޅުކުރުމުގެ ގޮތުން ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ބޭނުންކުރާ ަ‬
‫ލފުޒުތަކެވެ‪.‬‬

‫މށްވާ އިތުރު ގެ‬

‫ވަނަ ބައިކަ ަ‬ ‫މިއީ ދިވެހި ބަހުގެ ގަވައިދުގެ‬ ‫ނިކަން‬
‫އިތުރުން‬ ‫އޭގެ‬ ‫މެއެވެ‪.‬‬ ‫ބަހެއްވެސް‬ ‫ފެތޭ‬ ‫ގިންތިއަށް‬
‫ބނުންކުރެއެވެ‪.‬‬
‫މގެ ބަހެއްގެ ގޮތުގައިވެސް މިބަސް ޭ‬
‫ގޮންޖެހު ު‬
‫ސލު‪ :‬ކެރެންޏާ ނިކަން އައިސްބަލަ!‬
‫މި ާ‬

‫އނާއަކަށް އަންނާކަށް ނުކެރޭނެ‪.‬‬

‫ހިލާ ޭ‬ ‫ހލާ‬
‫ި‬

‫ހަމަ ޖެހީ ޖެހީ!‬ ‫ހަމަ‬

‫ހަމަހިލާ ނުބެޗޭނެ!‬ ‫ހލާ‬

‫މ ި‬
‫ހަ ަ‬

‫‪49‬‬
 ‫ގން ނުވާނެ‪.‬‬
‫ތދީ ެ‬
‫މގޮތަށް އޮ ަ‬
‫އެހެންޏާފަހެ! މިކަން ި‬ ‫ޏފަހެ‬
‫ހން ާ‬
‫އ ެ‬
‫ެ‬

‫އޓައެއް ނުލާނަން‪.‬‬
‫ނނީ ހު ް‬
‫ށފަ ޫ‬
‫ކން ކޮ ް‬
‫ދގޭ! މި ަ‬
‫އާނ ޮ‬ ‫އާނދޮގޭ!‬

‫ވނެ‪.‬‬
‫ތށް އޮތަދީގެން ނު ާ‬
‫ގ ަ‬
‫އެހެންޏާ! މިކަން މި ޮ‬ ‫އެހެންޏާ!‬

‫އަހުމަދެއް ކަމަކު ޖެހޭނީ އަ ް‬

‫ނނަން‬ ‫ކަމަކު‬

‫ހނެއް ނުވާނެ‪.‬‬
‫ގަނޑިޔަ! ތިޔަ ެ‬ ‫ގަނޑިޔަ!‬

‫ހނެއް ނުވާނެ‪.‬‬
‫ޔ ެ‬
‫އަނހަ ތަކުރާ! ތި ަ‬ ‫އަނހަ‬
‫ތަކުރާ!‬
‫ހޭވައްލާ!‬

‫ލފުޒު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ގޮންޖެހުމުގެ ަ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ވަކިންނެވެ‪.‬‬
‫ހތުގަ ޮ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ނުވަތަ ފަ ަ‬
‫ގޮންޖެހުމުގެ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬

‫‪ .7‬ގަދަކުރުމުގެ އަކުރު‬
‫އގެ ނުވަތަ ލަފުޒެއްގެ ބާރު‬
‫ތން ނުވަތަ ބުނާބަހެ ް‬
‫ކން ހޯދުމުގެ ގޮ ު‬
‫ނންކުރާ ލަފުޒަކަށް ސަމާލު ަ‬
‫ބ ު‬ ‫މިއީ ޖުމްލަ ި‬
‫އގެ ތެރޭގައި ޭ‬
‫ޒތަކެކެވެ‪.‬‬
‫ނން ކުރާ ލަފު ު‬
‫ގަދަކުރުމަށް ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ބޭ ު‬

‫އޭނާ ބަހެއްވެސް ނާހައެވެ‪.‬‬ ‫ވެސް‬

‫ބައްޕަ ގާތު ބުންޏަސް ވަރިހަމަ‪ .‬ތިޔަ މަސްކޮޅު ކާލިއަސް‬ ‫އަސް‬

‫ހެޔޮ‪.‬‬
‫އންމެނަށްމެ އެކަން އެނގެންޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ެ‬ ‫މެ‬
‫ކންމެ ރެއަކުމެ އެކަމެއް ހިނގައެވެ‪.‬‬
‫ޮ‬

‫އވެސްނުމެ އަހާމެއެވެ‪.‬‬
‫އނާ ބަހެ ް‬
‫ޭ‬ ‫ނުމެ‬

‫ރަނގަޅަށް ކިޔެވި ނަމަ އޭނާ ފާސްވީސް‪.‬‬ ‫ވީސް‬

‫ދަބަހަކު ފައިސާއެއް ނެތް‬ ‫އެއް‬

‫‪50‬‬
 ‫އޭނާ ހިތްހަމައެއް ނުޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ޔގީން‬
‫ހަމަ ަ‬ ‫ހަމަ‬

‫ގަދަކުރުމުގެ އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ގންނެވެ‪.‬‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬
‫ގދަކުރުމުގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬
‫ަ‬

‫‪ .8‬އިޝާރާތުގެ ލަފުޒު‬
‫ބތް ކުރުމަށް ޖުމްލައެއްގެ‬
‫މހަކަށް ނުވަތަ ކަމަކަށް އިޝާރާތްކުރުމަށް ނުވަތަ ނިސް ަ‬
‫ތނަކަށް ނުވަތަ ީ‬
‫އިޝާރާތުގެ ލަފުޒަކީ ވަކި ަ‬
‫ށވާތީވެ‪ ،‬މި ލަފުޒުތައް‬
‫މނިވަން ލަފުޒުތަކެއް ކަމަ ް‬
‫މިއީ ި‬ ‫ސލު‪ :‬މި‪ ،‬އެ‪ ،‬މިއީ‪ ،‬އެއީ‪،‬‬
‫ތެރޭގައި ބޭނުންކުރާ ލަފުޒެކެވެ‪ .‬މި ާ‬
‫ނނާނީ އިޝާރާތްކުރެވޭ‬
‫ލިޔާނީ އިޝާރާތްކުރެވޭ ނުވަތަ ނިސްބަތްކުރެވޭ ލަފުޒާވަކިންނެވެ‪ .‬އިޝާރާތުގެ ލަފުޒު އަބަދުވެސް އޮ ް‬
‫ޒގެ ކުރީގައެވެ‪.‬‬
‫ރވޭ ލަފު ު‬
‫ނުވަތަ ނިސްބަތްކު ެ‬

‫އެ އަހަރު‬ ‫އެ‬

‫އެއީ ކާކު؟‬ ‫އެއީ‬
‫މި އަހަރު‬ ‫މި‬
‫މިއީ ކާކު؟‬ ‫މިއީ‬
‫މީގެ ކުރިން‪ ،‬މީގެ ފަހުން‬ ‫މީގެ‬
‫ތިރީގައި މިވާ‬ ‫މިވާ‬
‫މަތީގައި އެވާ‬ ‫އެވާ‬
‫ތި އޮތީ ބޯން އުޅުނު ބޮނޑި ބޮވިފަ‪.‬‬ ‫ތި‬
‫ތިއީ އާ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ތިއީ‬
‫ތިޔަ ގޮތަށް‬ ‫ތިޔަ‬
‫ތިޔައީ އާ ކަމެއް ނޫން‪.‬‬ ‫ތިޔައީ‬
‫މަތީގައި އެވަނީ‬ ‫އެވަނީ‬
‫ތިރީގައި މިވަނީ‬ ‫މިވަނީ‬

‫ޔނޭ އުސޫލު‬
‫ލފުޒު ލި ާ‬
‫އިޝާރާތުގެ ަ‬
‫ކންނެވެ‪.‬‬ ‫އިޝާރާތުގެ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ނުވަތަ ފަހަތަށް އޮ ް‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ވަ ި‬

‫‪ .9‬ޝުއޫރުގެ ލަފުޒު‬
‫ގތުން ބޭނުންކުރާ ލަފުޒުތަކެވެ‪.‬‬
‫ރއް ފާޅުކުރުމުގެ ޮ‬
‫ޝުއޫރުގެ ލަފުޒުތަކަކީ‪ ،‬ވަކި ޝުއޫ ެ‬

‫‪51‬‬
 ‫ރގެ ލަފުޒު އެކަނި ބުނާނަމަ އެ ލަފުޒު ނިމޭތަނުގައި އާންމުކޮށް ހައިރާންމާކު ޖަހައެވެ‪.‬‬
‫‪ .‬ޝުއޫ ު‬

‫މަރުހަބާ!‬
‫އަމައްޔާއި!‬
‫ހނިޔާ!‬
‫ތަ ު‬
‫ސާބަސް!‬
‫އައްދޯތް!‬
‫އައްދިއްޔޯތް!‬
‫އަނހަ!‬
‫ތޯއްޗެއް!‬
‫ވާ ވާ!‬
‫އާހް!‬
‫ކޮބާ!‬
‫އަސްތާ!‬
‫އައްދޭ!‬
‫އާޗާ!‬
‫އަޅެ!‬
‫އަނހާ!‬
‫ވާސަރީ!‬
‫އައްޗީޑި!‬

‫ޝުއޫރުގެ ލަފުޒު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫އންނަ ލަފުޒާ ނުވަތަ ފަހަތަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ނުގުޅުވައި ވަކި ް‬
‫ނނެވެ‪.‬‬ ‫ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬ ‫ޝުއޫރުގެ ލަފުޒުތައް‬

‫‪ .10‬އަމުރުގެ އަކުރު‬
‫ބނުންކުރާ އަކުރުތަކެކެވެ‪.‬‬
‫މިއީ އަމުރުކުރާކަން އެނގުމުގެ ގޮތުން ޖުމްލައިގެ ތެރޭގައި ޭ‬

‫އވަހަށް ދައްޗޭއިނގޭ!‬
‫ަ‬ ‫އިނގޭ!‬
‫އަވަހަށް އޭހެއްތިވާ!‬ ‫ވާ!‬
‫ވނެ!‬
‫އަވަހަށް އަންނަން ާ‬ ‫ވާނެ!‬
‫އޭނަ ބުނީ އަންނާށޭ!‬ ‫ށޭ‬

‫އަމުރުގެ އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ގންނެވެ‪.‬‬ ‫އަމުރުގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬

‫‪52‬‬
 ‫‪ .11‬ސުވާލުގެ ލަފުޒާއި އަކުރު‬
‫އަކުރަކީ ތިރީގައިވާ ތާވަލުގައި އެއް‬ ‫ސުވާލުގެ އަކުރު ތަކަކާއި ސުވާލުގެ ލަފުޒުތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ‪ .‬ސުވާލުގެ‬
‫ވލުގެ ލަފުޒު‪ ،‬ލަފުޒެއްގެ‬
‫ވލުގެ ލަފުޒެވެ‪ .‬ސު ާ‬
‫އން ހުރީ ސު ާ‬ ‫އަކުރުން ހުރި އަކުރެވެ‪ .‬އެއް އަކުރަށްވުރެ ި‬
‫ގނަ ި‬
‫ތށްވެސް އަތުވެދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ކުރިއަށް ނުވަތަ ފަހަ ަ‬

‫އަހުމަދު ތިޔަ ދަނީ ކޮން ތަނަ ަ‬

‫ކށް؟‬ ‫ކޮން؟‬

‫އަހުމަދު ތިޔަ ކިޔަނީ ކީކޭ؟‬ ‫ކތޯ؟‬ ‫ކީކޭ؟ ‪ /‬ކީ ޭ‬

‫ކތަ؟ ‪ /‬ކީ ޭ‬

‫ހމަދު ތިޔަ ދަނީ ގެއަށްތަ؟‬

‫އަ ު‬ ‫ތަ؟‬

‫ހމަދު ތިޔަ ދަނީ ގެއަށްތޯ؟‬

‫އަ ު‬ ‫ތޯ؟‬

‫ދނީ‬
‫އަހުމަދު ތިޔަ ަ‬ ‫ދނީ ގެއަށްހޭ‪.‬‬
‫މދު ތިޔަ ަ‬
‫އހު ަ‬
‫މިއަހަނީ ަ‬ ‫ހޭ؟‬
‫ގެއަށް ހެއްޔެވެ؟‬

‫އަހުމަދު އެ ދަނީ ގެއަށްބާ؟ އަހުމަދު އެ ދަނީ ގެއަށް‬ ‫ބާ؟‬

‫ބާވައެވެ؟‬

‫ހމަދު ގެއަށް ދަނީ ކިހާ އިރަކު؟‬

‫އަ ު‬ ‫ކިހާ؟‬

‫މދު ކޮބާ؟‬
‫އަހު ަ‬ ‫ކޮބާ؟‬

‫މދު ކޮބައިތަ؟‬
‫އަހު ަ‬ ‫ކޮބައިތަ؟‬

‫ދގެ ކައިރީ އެހެރީ ކާކު؟ ‪ /‬ކާކުތަ؟‬

‫އަހުމަ ު‬ ‫ކާކު؟‬

‫ހމަދުގެ ހާލު ކިހިނެތް؟ ‪ /‬ކިހިނެތްތަ؟‬

‫އަ ު‬ ‫ކިހިނެތް؟‬

‫އެތަނުގައި ތިބީ ކިތައް މީހުން؟‬ ‫ކިތައް؟‬

‫ސުވާލުގެ ލަފުޒާއި އަކުރު ލި ާ‬

‫ޔނޭ އުސޫލު‬
‫ގންނެވެ‪ .‬މަތީގައިވާ ތާވަލުގައި‬ ‫މަތީގައިވާ ތާވަލުގައި ހުރި ސުވާލުގެ އަކުރުތައް ލި ާ‬
‫ޔނީ ކުރީގައި އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬
‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ނނަ ލަފުޒާ ވަކި ް‬ ‫ހުރި ސުވާލުގެ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮ ް‬
‫ނނަ ނުވަތަ ފަހަތަށް އޮ ް‬

‫‪53‬‬
 ‫‪ .12‬ނަފީގެ އަކުރު‬
‫އލެވޭ އަކުރުތަކެވެ‪.‬‬
‫މިއީ ލަފުޒުގެ އިދި މާނަ ދޭހަކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ލަފުޒާ ގުޅުވަ ި‬

‫ނނަން‬
‫ނން – ނުބު ާ‬
‫ލަފާ – ނުލަފާ ‪ /‬ބުނާ ަ‬ ‫ނު‬
‫އިންސާފު – ބޭއިންސާފު ‪ /‬އިޚްތިޔާރު ‪ -‬ބޭއިޚްތިޔާރު‬ ‫ބޭ‬
‫ސނީ ‪ -‬ލާ ި‬
‫އންސާނީ‬ ‫މަރުކަޒީ – ލާމަރުކަޒީ ‪ /‬އިން ާ‬ ‫ލާ‬
‫މދު ‪ -‬ނާއު ް‬
‫އމީދު‬ ‫ތހުޒީބު – ނާ ަ‬
‫ތހުޒީބު ‪ /‬އުއް ީ‬ ‫އަމާން – ނާމާން ‪ަ /‬‬ ‫ނާ‬
‫އޖަވެރި – އަބާއްޖަވެރި‬
‫ބާ ް‬ ‫އަ‬
‫ނވޭހެއް‬
‫ވޭހެއް ‪ި -‬‬ ‫ނި‬
‫އގާނި ‪ -‬ނޭއްގާނި‬
‫އެ ް‬ ‫ނޭ‬
‫މުސްލިމުން – ޣައިރުމުސްލި ު‬
‫މން‬ ‫ޣައިރު‬
‫ކތި‬ ‫މާއްދީ ތަކެތި – މާއްދީ ޫ‬
‫ނން ތަ ެ‬ ‫ނޫން‬

‫ނަފީގެ އަކުރު ލިޔާނޭ އުސޫލު‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ނފީކުރާ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެ ް‬
‫ނަފީގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ަ‬

‫‪ .13‬އެކަހެރި އަދި ގިނަ ކުރުމުގެ އަކުރު‬

‫ފޮތްތައް‪ ،‬ގަލަންތައް‬ ‫ތައް‬

‫ހނުން‪ ،‬ފިރިން‪ ،‬އަނބިން‪ ،‬ދަރިން‪ ،‬މައިން‪ ،‬ބަފައިން‬
‫ރ ެ‬
‫މީހުން‪ ،‬އަންހެނުން‪ ،‬ފި ި‬ ‫ން‬
‫ދޯނިފަހަރު‪ ،‬އޮޑިފަހަރު‪ ،‬ބޯޓުފަހަރު‬ ‫ފަހަރު‬
‫އަހަރެމެން‪ ،‬އެންމެން‪،‬‬ ‫މން‬
‫ެ‬
‫ގޮޑިއެއް‪ ،‬ގަހެއް‪ ،‬މަލެއް‪ ،‬ބަޔާނެއް‬ ‫އެއް‬
‫އނާ އެތައް ނަމާދެއް އަޅައިފިއެވެ‪.‬‬
‫އެތައް ޒަމާނެއްވެއްޖެއެވެ‪ޭ .‬‬ ‫އެތައް‬

‫އެކަހެރި އަދި ގިނަ ކުރުމުގެ އަކުރު ލިޔާނެ ގޮތް‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ނުވަތަ ފަހަތުގަ އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެ ް‬
‫ޔނީ ކުރިއަށް ޮ‬ ‫އެކަހެރި އަދި ގިނަ ކުރުމުގެ އަކު ު‬
‫ރތައް ލި ާ‬

‫‪54‬‬
 ‫‪ .14‬މިންވަރު ނުވަތަ ބާވަތް ދޭހަވާ ލަފުޒު‬
‫މންވަރު ދޭހަކުރުމުގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ ލަފުޒުތަކެކެވެ‪.‬‬
‫ހންނަ ި‬
‫މި ލަފުޒުތަކަކީ މާއްދީގަޮތުން އެއްޗެތި ު‬

‫ފެންފޮދު‬ ‫ފދު‬
‫ޮ‬
‫ބަތްކޮޅު‬ ‫ކޮޅު‬
‫ސގަނޑު‪ ،‬ހިލަގަނޑު‬
‫މަ ް‬ ‫ގަނޑު‬

‫މިންވަރު ނުވަތަ ބާވަތް ދޭހަވާ އަކުރު ލިޔާނެ ގޮތް‬

‫ލފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬
‫ނނަ ަ‬
‫އ ް‬
‫މިންވަރު ނުވަތަ ބާވަތް ދޭހަވާ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬

‫‪ .15‬އިހުތިރާމުގެ އަކުރު‬
‫ނން ކުރާ "ފުޅު"‪" ،‬ކޮޅު" "ފޮދު"‪ ،‬ލިޔަންވާނީ އެ ނަމާ‬
‫ބނުންކުރާ އިރު ބޭ ު‬
‫ނން ޭ‬
‫މތް ދަރަޖައިގެ ގޮތަށް ަ‬
‫ާ‬
‫ގންނެވެ‪.‬‬
‫ގުޅުވައި ެ‬

‫ކލާމްފުޅު‪ ،‬އިސްތަށިފުޅު‪ ،‬އަވަހާރަފުޅު‬

‫ގެފުޅު‪ަ ،‬‬ ‫ފުޅު‬
‫ކާރުކޮޅު‪ ،‬ގަމީސްކޮޅު‬ ‫ކޮޅު‬
‫ސައިފޮދު‬ ‫ފޮދު‬

‫އިހުތިރާމުގެ އަކުރު ލިޔާނެ ގޮތް‬

‫އިހުތިރާމުގެ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރި ަ‬
‫އށް އޮންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫‪ .16‬ޖުމްލަ ނިންމާ އަކުރު‬

‫ރތި ރަސޫލާ ހަދީސްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ކީ ި‬ ‫އެވެ‪.‬‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރެއްވިޔޭ‪.‬‬ ‫ޔޭ‪.‬‬
‫ލވާތް ލައްވާހުށި‪.‬‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ސަ ަ‬ ‫ހށި‪.‬‬
‫ު‬
‫ތވެ‪.‬‬
‫ނނަށް ލައުނަތް ލައްވާނެ ެ‬
‫އެފަދަ ނުބައި މީހު ް‬ ‫ތެވެ‪.‬‬
‫ހން ނަންގަނެފޫއޭ‪.‬‬ ‫އެ ީ‬
‫މ ު‬ ‫އޭ‬
‫އެ ވާހަކަތައް އައްސަވާފައި ޖަމާލުއްދީން ބުނުއްވައިފިޔޭ‪.‬‬ ‫ޔޭ‬

‫‪55‬‬
 ‫ނންމާ އަކުރު ލިޔާނެ ގޮތް‬
‫ޖުމްލަ ި‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ގުޅުވައިގެންނެވެ‪.‬‬
‫ޖުމްލަ ނިންމާ އަކުރުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް ޮ‬

‫‪ .17‬ގޮވާލުމުގެ ލަފުޒު‬

‫އޭތް!‬
‫އޯތް !‬
‫ޅޭ!‬

‫މގެ ލަފުޒު ލިޔާނެ ގޮތް‬

‫ގޮވާލު ު‬
‫އންނަ ލަފުޒާ ނުގުޅުވައެވެ‪،‬‬
‫ޔނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ނުވަތަ ފަހަތަށް ޮ‬
‫ގޮވާލުމުގެ ލަފުޒުތައް ލި ާ‬

‫‪ .18‬އިންޒާރުގެ ލަފުޒު‬

‫އންޒާރު!‬
‫ި‬
‫ޚަބަރުދާރު!‬
‫ސަމާލު!‬
‫އގާދުރު!‬
‫ގައިކޮޅުގަ ި‬
‫ނަމަނަމަ!‬

‫އިންޒާރުގެ ލަފުޒު ލިޔާނެ ގޮތް‬

‫ލފުޒާ ނުގުޅުވައެވެ‪.‬‬
‫ވތަ ފަހަތަށް އޮންނަ ަ‬
‫އންޒާރުގެ ލަފުޒުތައް ލިޔާނީ ކުރިއަށް އޮންނަ ލަފުޒާ ނު ަ‬
‫ި‬

‫‪56‬‬
 ‫ބާބު‬
‫ކަމާއި ބަނޑުއަކުރު‬

‫ކަން‬

‫މނުގައި ހިނގާނެ‬
‫ކަމަކީ ވޭތުވެދިޔަ ޒަމާނުގައި ހިނގައިފައިވާ ކަމެއް‪ ،‬ނުވަތަ މިހާރު ހިނގާކަމެއް‪ ،‬ނުވަތަ އަންނަން އޮތް ޒަ ާ‬
‫ނނާނެ‪،‬‬
‫ޅނީ‪ ،‬ދާނެ‪ ،‬އަ ް‬
‫ބނެފި‪ ،‬ހިނގައްޖެ‪ ،‬ކަނީ‪ ،‬ކު ެ‬
‫މިސާލަކަށް‪ު :‬‬ ‫ކންމެ ބަހެކެވެ‪.‬‬ ‫ނުވަތަ ހިނގާފާނެ ަ‬
‫ކމެއް ދޭހަކޮށްދޭ ޮ‬
‫ދނެ‪ ،‬ޖަހާފާނެ‪.‬‬
‫މޮޅުވެ ާ‬

‫ތން ކަން އުފެދުމުގެ އަސްލަކީ މަސްދަރެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް‪ :‬އައުން‪ ،‬ކިޔުން‪ ،‬ނެ ު‬

‫ށން މިއެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހި ބަހުގެ ގަވާއިދު ބުނާގޮ ު‬
‫ފދޭ ގޮތުގެ ނަމޫނާތަކެއް ތިރީގައިމިވަނީއެވެ‪.‬‬
‫ކަން އު ެ‬

‫ބަނޑު އަކުރު‬

‫ގތް އަންގައި ދިނުމަށްޓަކައި ކަމެއްގެ‬

‫އގެ ޒަމާން ނުވަތަ ހާލަތު ނުވަތަ ކަމެއް ހިނގާ ނުވަތަ ހިނގި ޮ‬
‫ކމެ ް‬
‫ބަނޑު އަކުރަކީ ަ‬
‫ވތަ ހާލަތު ބުނެދިނުމަށް ކަމުގެ ލަފުޒުގެ‬
‫ކަމެއްގެ ޒަމާން ނު ަ‬ ‫ނމަ‬ ‫ފަހަތަށް މަހައިލެވޭ އަކުރެވެ‪ .‬އެހެން ގޮތަކަށް ބު ާ‬
‫ނ ަ‬
‫ބަނޑުދަށަށް މަހައިލެވޭ އަކުރެވެ‪ .‬ބަނޑުއަކުރު ކަމުގެ ލަފުޒާ ވަކިން ު‬
‫ނލިޔެވޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ވާނެ‪/‬‬ ‫ނެ ‪ /‬ދާނެ ‪/‬‬ ‫މން ‪ /‬ދޭ ‪ /‬ވާ ނީ ‪ /‬ކޮށް ‪ /‬ނިކޮށް އިފި ‪ /‬ފި ‪/‬‬
‫ު‬ ‫ފައި ‪ /‬ގެން ‪/‬‬
‫ޖެހޭނެ‪/‬ށޭ‬ ‫ފާނެ‬ ‫‪ /‬އްޖެ ‪ /‬ވެފައި‬ ‫ދން‬
‫ެ‬ ‫‪/ /‬‬ ‫ރވާ‬
‫ކު ު‬ ‫ނވަތަ ‪/‬‬
‫ު‬ ‫ވި‬
‫‪/‬ފައި ‪ /‬ވާފައި ވެސް ާ‬
‫ފނެ‬ ‫‪ /‬މުންދަނިކޮށް‪/‬‬ ‫ކަމުގެ ލަފުޒުގެ ކުރެވޭ‬
‫‪/‬‬ ‫‪/‬ލާފައި‬ ‫‪ /‬ވަނިކޮށް‪/‬‬ ‫ނދާ‬
‫މު ް‬ ‫ފަހުއަކުރުގައި‬
‫ވެސްދާނެ‬ ‫‪/‬‬ ‫‪ /‬ކުރުވަނިކޮށް‬ ‫މންދާ‬
‫ވަ ު‬ ‫ހން(‬
‫ޖ ު‬
‫އިބިފިލި ެ‬
‫ވނެ‬
‫‪ /‬ފައި ާ‬ ‫‪/‬‬ ‫ވފައިވަނިކޮށް‬
‫ެ‬ ‫މންދާ‬
‫ކުރުވަ ު‬
‫‪/‬‬ ‫ގެން‬
‫ފައިވާ ‪/‬‬
‫މުންދާނެ ‪/‬‬
‫‪/‬‬ ‫ވިދާނެ‬
‫ވދާނެ ‪/‬‬
‫ލެ ި‬
‫ލައިފައިވާ‬

‫‪57‬‬
‫ހިނގަންވާނެ‬ ‫ހިނގާނެ‬ ‫އފި‬
‫ހިނގަ ި‬ ‫ހިނގަނީ‬ ‫ހިނގަމުން‬ ‫ހިނގާފައި‬ ‫ހިނގުން‬
‫ގންޖެހޭނެ‬
‫ހިނ ަ‬ ‫ހިނގައިދާނެ‬ ‫ހިނގައްޖެ‬ ‫ހިނގަނި ޮ‬
‫ކށް‬ ‫ހިނގަމުންދޭ‬ ‫ހިނގި‬
‫ހިނގާށޭ‬ ‫ހިނގާފާނެ‬ ‫ނގާފައި‬
‫ހި ް‬ ‫ހިނގަންދެން‬ ‫ނގުވާ‬
‫ހި ް‬
‫ހިނގާފައިވާ‬ ‫ނގުވާފައި‬
‫ހ ް‬
‫ި‬ ‫ކށް‬
‫ނގަނި ޮ‬
‫ހި ް‬ ‫މންދާ‬
‫ނގުވަ ު‬
‫ހި ް‬
‫ހިނގަމުންދާނެ‬ ‫ހިނގާލާފައި‬ ‫ނގުވަނިކޮށް‬
‫ހ ް‬
‫ި‬
‫ނގާފައިވާނެ‬
‫ހ ް‬
‫ި‬ ‫ނގާލާފައި‬
‫ހ ް‬
‫ި‬ ‫ހިނގާފައިވަނިކޮށް‬
‫ހިނގައިވެ ް‬
‫ސދާނެ‬ ‫ހިންގުވާލާފައި‬ ‫ހިންގުވާފައިވަނިކޮށް‬
‫ހިނގައިވެސްފާނެ‬ ‫ނގާފައިވަނިކޮށް‬
‫ހ ް‬
‫ި‬
‫ވދާނެ‬
‫ނގާލެ ި‬
‫ހި ް‬ ‫ހިނގައިގެން‬
‫ވދާނެ‬
‫ނގުވާލެ ި‬
‫ހި ް‬
‫ނގާލައިފައިވާ‬
‫ހި ް‬

‫‪58‬‬
 ‫ބާބު‬
‫ލަފުޒު ވަކިން ލިޔުމުގެ އިތުރު ހަމަތަކެއް‬

‫‪ .‬ކަމެއްގެ ދަރަޖަ ނުވަތަ ހާލަތު ބަޔާންކުރުމުގެ ބަސް‬

‫މި ބަސްތައް ލިޔާނީ އެކުގައެވެ‪.‬‬

‫އިސާހިތަކު ދުޝްމަނުންގެ ލަޝްކަރު އޮތީ ވިއްސިވިހާލިވެފައެވެ‪.‬‬ ‫ހލެވިފައި‬

‫ވ ާ‬
‫ވިއްސި ި‬

‫ނނަނީ ޒަބީދުގެކޮޅުގައެވެ‪.‬‬
‫ހ ް‬
‫އެ ގެ ު‬ ‫ޒަބީދުގެކޮޅުގައި‬

‫ގނަ އަނިޔާތަކެއް ލިބިއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫ގނަ ު‬
‫ި‬ ‫ގިނަގުނަ‬
‫ގުރުބާންކުރަން‬ ‫ހިތާއިމޭ‬ ‫އެމީހުންގެ‬ ‫ގައުމަށްޓަކައި‬ ‫ތިބީ‬ ‫މީހުން‬ ‫އެ‬ ‫ހިތާއިމޭ‬
‫ތައްޔާރަށެވެ‪.‬‬

‫މުޅި ދުނިޔެއަށް އެ ވަގުތު ވަނީ ހަމަހިމޭންކަން ފެތުރިފައެވެ‪.‬‬ ‫ހަމަހިމޭންކަން‬

‫އެ ތުއްތު ކުއްޖާ ބަލިބަލި އަޑަކުން ރޮމުންދިޔައެވެ‪.‬‬ ‫ބަލިބަލި‬

‫އެއީ ލޯބިލޯބި ތުއްތު ކުއްޖެކެވެ‪.‬‬ ‫ލޯބިލޯބި‬

‫މލައިމޯޅިވެފައެވެ‪.‬‬
‫މތައް ހުރީ ި‬
‫ާ‬ ‫މިލައިމޯޅިވެފައި‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫މ ް‬
‫ދންތައް އައީ ބިރުން ރޮއިހޭރެ ު‬
‫އެ ކު ީ‬ ‫ރޮއިހޭރެމުން‬

‫އެއީ ކުޑަކުޑަ ކުއްޖެއްކަން ހަނދާން ބަހައްޓަންވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ކުޑަކުޑަ‬

‫އެ ދެ މީހުން މިހާރު ކަނޑިއާއިކަނޑިއެވެ‪.‬‬ ‫ކަނޑިއާކަނޑި‬

‫އަހުމަދު އަވަސްއަވަހަށް އައިއިރު ވާނެއެއްޗެއް ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫އަވަސްއަވަހަށް‬

‫ތނުން ލިބޭ މައުލޫމާތެވެ‪.‬‬

‫މ ަ‬
‫ތން ި‬
‫އ ަ‬
‫އެއީ ެ‬ ‫ތނުން‬
‫އެތަންމި ަ‬

‫‪59‬‬
 ‫‪ .‬ގިނަކުރުމުގެ ގޮތުން ތަކުރާރުކުރެވޭ ލަފުޒު‬

‫ޒތައް ލިޔާނީ އެކުގައެވެ‪.‬‬

‫ގިނަކުރުމުގެ ލަފު ު‬

‫ރަށްރަށް‬
‫ފަށްފަށް‬
‫ގައުމުގައުމު‬
‫ޅެންޅެމުން‬
‫ލަވަލަވައިން‬
‫ފިތްފިތުން‬
‫މަސްމަހުން‬
‫ފޮތްފޮތުން‬
‫ގާގަލުން‬
‫މާމަލުން‬
‫ހާހަލުން‬
‫ފަޅުފަޅުން‬
‫ގޯތިގޯތިން‬
‫ފުރާޅުފުރާޅުން‬
‫މގުން‬
‫މަގު ަ‬
‫ފުޅިފުޅިން‬
‫ރާޅުރާޅުން‬
‫ދަނޑުދަނޑުން‬

‫‪ .‬އެކުވިނަން‬

‫ވނަން ލިޔާނީ އެކުގައެވެ‪.‬‬

‫ނންނަމެވެ‪ .‬އެކު ި‬
‫މިއީ އެއް ވައްތަރެއްގެ ގިނަ ތަކެއްޗަށް ނިސްބަތްކޮށް ކިޔާ ަ‬

‫މަހުގެ އެކި ބާވަތްތައް‬ ‫ހމެހި‬

‫މަސްމަ ާ‬
‫ދޫނީގެ އެކި ބާވަތްތައް‬ ‫ސފާސޫފި‬
‫ދނި ޫ‬
‫ޫ‬
‫ގަހުގެ އެކި ބާވަތްތައް‬ ‫ސގަހާގެހި‬
‫ގަ ް‬
‫ގިނަ މީހުން‬ ‫މީސްމީހުން‬
‫ރގެ އުޅަނދު‬
‫ކަނޑު ދަތުރުކުރާ އެކިވައްތަ ު‬ ‫ފުރާދުއްވާތަކެތި‬
‫މަލުގެ އެކި ވައްތަރުތައް‬ ‫މާމެލާމެލި‬
‫އެކިވައްތަރުގެ ފަތްތައް‬ ‫ފަތްޕިލާވެލި‬

‫‪60‬‬
 ‫އެކިއެކި‬ ‫ކުރަންޖެހޭ‬ ‫މން‬
‫މަރުވު ު‬ ‫މީހަކު‬ ‫ކމި‬
‫ކމާ ެ‬
‫ކަށު ަ‬
‫ކަންކަން‬
‫ހންނަ ސާމާނުތައް‬
‫ދނީގައި ު‬
‫ޯ‬ ‫ލވެލި‬
‫ވާވެ ާ‬
‫މެހިމާބުރު‬
‫ދަތުރުފަތުރު‬

‫‪ .‬އިދިބަސް‬

‫ޔނީ އެކުގައި އެއް ލަފުޒެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫އިދިބަސް ލި ާ‬

‫ނވާ‬
‫ވ ު‬
‫ާ‬
‫އުޅޭނޫޅޭ‬
‫އެބައުޅޭމިބައުޅޭ‬
‫އެހާރާއިމިހާރު‬
‫ގނުހިނގާ‬
‫ހިނ ާ‬
‫ހެދޭނެހެދޭ‬

‫‪ .‬ހަމަބަސް‬

‫ލފުޒެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫ޔނީ އެކުގައި އެއް ަ‬
‫ހަމަބަސް ލި ާ‬ ‫ނނަ ސިފައެއް ބަޔާންކުރުމުގެ ގޮތުން ބުނެއުޅޭ ބަސްބަހެވެ‪.‬‬
‫މިއީ މީހެއްގައި ހު ް‬

‫އެއީ ގޮތެއްފޮތެއް ހުރި މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ގޮތެއްފޮތެއް‬

‫ތނެއްދޮރެއް އެނގޭ މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ަ‬ ‫އެއީ‬ ‫ތަނެއްދޮރެއް‬

‫ޑއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫އފާ ެ‬
‫އނާގައި އެކަން ކުރާނެ އާޑެ ް‬
‫ޭ‬ ‫އާޑެއްފާޑެއް‬

‫އެއީ އުޑެއްބުޑެއް އެނގޭ މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫އުޑެއްބުޑެއް‬

‫އެއީ ރައްބިއެއްރަސޫލެއް އެނގޭ މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ރއްބިއެއްރަސޫލެއް‬

‫ަ‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ހދެއްކަޅެއް ވަކިވާ މީހެއް ޫ‬
‫އެއީ ު‬ ‫ހުދެއްކަޅެއް‬

‫އެއީ ލަދެއްހަޔާތެއް ހުރި މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ލަދެއްހަޔާތެއް‬

‫‪61‬‬
 ‫‪ .‬ހިސާބުގެ އަދަދު‬

‫ހިސާބުގެ އަދަދުތައް ލިޔާނީ ތިރީގައިމިވާ ގޮތަށެވެ‪.‬‬

‫ދިހައެއް‬
‫އެކާވީސް‪ ،‬ހަތާވީސް‬ ‫ވިހި‬
‫ތިރީސް އެކެއް‬ ‫ތިރީސް‬
‫ސާޅީސް‬
‫ފަންސާސް‬
‫ފަސްދޮޅަސް‬
‫ހތްދިހަ ފަހެއް‬
‫ަ‬ ‫ހަތްދިހަ‬
‫އަށްޑިހަ‬
‫ނުވަދިހަ‬
‫ސަތޭކަ އަށްޑިހަ‬ ‫ސތޭކަ‬
‫ަ‬
‫ދުއިސައްތަ‬
‫ތިން ސަތޭކަ‬
‫ހތަރު ސަތޭކަ‬
‫ަ‬
‫ސތޭކަ‬
‫ފަސް ަ‬
‫އެއް ހާސް‬
‫ދެ ހާސް‬
‫ފނަރަ ހާސް‬
‫ަ‬
‫އެއް ލައްކަ‬
‫އެއް މިލިއަން‬
‫ފަސް މިލިއަން‬
‫އެއް ކުރޯޑު‬
‫އން‬
‫ބލި ަ‬
‫އެއް ި‬
‫ފަސް ބިލިއަން‬
‫އަށް ހާސް އަށް ސަތޭކަ އަށްޑިހަ އަށެއް‬

‫ފަސް މިލިއަން ހަތަރު ލައްކަ ފަސްދޮޅަސް‬

‫އަށް ހާސް އަށް ސަތޭކަ އަށެއް‬

‫ފަސްދޮޅަސް ހާސް އެއް ސަތޭހަ އެކެއް‬

‫އެތައް ސަތޭކަ އަހަރު ކުރިން‬

‫ވނަ ގަރުނު‬
‫ވިހި ަ‬

‫‪62‬‬
 ‫ނަވާރަ ސަތޭކަވަނަ އަހަރު‬

‫ދެ ހާސް ފަސްވަނަ އަހަރު‬

‫ދޮޅު ލައްކަ‬
‫ބައި ލައްކަ‬
‫އވަނައަށް ދިޔައީ ކޮން ކުއްޖެއް؟‬
‫އެ ް‬

‫އަށް‬ ‫އން‬
‫ި‬ ‫އެޕްރީލް‬

‫އަށް‬ ‫އން‬
‫ި‬ ‫ސފްހާ ނަންބަރު‬
‫ަ‬
‫އަހަރު‬
‫އހަރު‬
‫ވަނަ ަ‬
‫އހަރު‬
‫ވަނަ ަ‬
‫އހަރު‬
‫ވަނަ ަ‬
‫ވަނަ ރައީސް‬
‫ގައި‬ ‫ރަޖަބް‬
‫ވނަ‬
‫އެއް ަ‬
‫ވނަ‬
‫ދެ ަ‬
‫ތިރީސްވަނަ‬
‫ބައި ރުފިޔާ‬
‫ބައި ނާޅި‬
‫ބައި ލާހި‬
‫ބައި ކުޅަނދު‬
‫އެއް ބައި‬
‫ދެ ބައި‬
‫ފަހަރު‬ ‫ހތަރު ފަހަރު‬
‫ަ‬
‫ފަހަރު‬ ‫ތިން ފަހަރު‬

‫‪ .‬އެއްބަހަށްވުރެ ގިނަބަހުން އުފެދިފައި ހުންނަ ލަފުޒު‬

‫ޔނީ އެކުގައެވެ‪.‬‬ ‫އފެދިފައި ހުންނަ ަ‬

‫ލފުޒު ލި ާ‬ ‫އެއްބަހަށްވުރެ ގިނަބަހުން ު‬

‫ކުޑަކަމުދާނިޒާމު‬ ‫ކުޑަ ކަމުދާ ނިޒާމު‬

‫ކމުދިއުން‬
‫ކުޑަ ަ‬ ‫ކުޑަކަމު ދިއުން‬
‫އެއްބަނޑު އެއްބަފާ‬ ‫އެއް ބަނޑު އެއް ބަފާ‬
‫އުނގުވިޔަފާރި‬ ‫އުނގު ވިޔަފާރި‬

‫‪63‬‬
 ‫ރން‬
‫ރލީޒްކު ު‬
‫ި‬ ‫ރިލީޒް ކުރުން‬
‫ބޯފެން‬ ‫ބޯ ފެން‬
‫ހފާ ފަރާތް‬
‫ކުއްޔަށް ި‬ ‫ކުއްޔަށް ހިފާ ފަރާތް‬
‫ކުއްޔަށްދޭ ފަރާތް‬ ‫ކުއްޔަށް ދޭ ފަރާތް‬
‫ދައުވާކުރާ ފަރާތް‬ ‫ދައުވާ ކުރާ ފަރާތް‬
‫ވލިބޭ ފަރާތް‬
‫ދައު ާ‬ ‫ދައުވާ ލިބޭ ފަރާތް‬

‫‪ .‬ޖުމްލަ ނިންމާ އިބާރާތްތައް‬

‫ނންމާ އިބާރާތްތައް ލިޔާނީ ތިރީގައިމިވާ ގޮތަށެވެ‪.‬‬

‫މލަ ި‬
‫ޖު ް‬

‫އެއީ މައްސަލައެކެވެ‪.‬‬

‫އެއީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ބނުން ކުރެވިފައި ނެތެވެ‪.‬‬

‫ޭ‬

‫ބނުން ކުރެވިފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ޭ‬

‫ބނުން ކުރެވިފައި ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫ޭ‬

‫ބނުން ކުރެވިއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ޭ‬

‫ނން ނުކުރެވެއެވެ‪.‬‬
‫ބޭ ު‬

‫ގފައެއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫އެނ ި‬

‫އެކަމާމެދު އޭނާ ހިތްހަމަޖެހިއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫އެކަމާމެދު އޭނާ ހިތްހަމަ ނުޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ނދެން އެ ގޭގައި އިނުމީ ރަނގަޅު ގޮތެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫މިއީ އެނގެންވީ އެއްޗެއްވެސް ނޫނެވެ‪ .‬އެ ގޭ މީހުން ފޫހިވަ ް‬

‫ނފުޅު ކަމެއް ނޫންކަމަށެވެ‪.‬‬

‫ނ ް‬ ‫އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ‪ ،‬އެ ގަވާއިދަށް ފާޑުކިޔުމަކީ އެ މަ ު‬
‫ޒމޫނުގައި އޭނާ ކުރައްވަން ބޭ ު‬

‫ނވާ ކަމެއްކަމަށެވެ‪.‬‬
‫ކށީގެ ް‬ ‫އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ އެ ލިޔުމުން އެގޮތަށް ދޭ ަ‬
‫ހވުމަކީ ވަރަށް އެ ަ‬

‫‪64‬‬
‫ނންއުޅޭ އެއްޗެއްގެ މާނަ އޮޅޭގޮތްވުމެވެ‪.‬‬
‫މލައިގައި ބު ަ‬
‫ސލައަކީ ޖު ް‬
‫އެއް މައް ަ‬

‫ބނަންއުޅޭ އެއްޗެއްގެ މާނަ އޮޅޭގޮތް ނުވުމެވެ‪.‬‬

‫ޖމްލައިގައި ު‬
‫ބނުމަކީ ު‬
‫ޭ‬

‫ނވަތަ ހަސަން ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތަށް ބައިބައިކޮށްގެންތޯއެވެ؟‬

‫ު‬

‫ތިޔައީ ރަނގަޅު ގޮތެއް ތޯ؟ ތިޔައީ ރަނގަޅު ގޮތެއްތަ؟‬

‫ގން ހެއްޔެވެ؟‬
‫ވފައިވާ ގޮތަށް ބައިބައިކޮށް ެ‬
‫ނުވަތަ ހަސަން ލިޔުއް ާ‬

‫ކމަށެވެ‪.‬‬ ‫އުސްތާޒު ވިދާޅުވީ އެއަކުރު ލިޔަންވާނީ ލަފުޒާ ގު ު‬

‫ޅވައިގެން ަ‬

‫ގން ނޫންކަމަށެވެ‪.‬‬
‫އުސްތާޒު ވިދާޅުވީ އެއަކުރު ލިޔަންވާނީ ލަފުޒާ ގުޅުވައި ެ‬

‫‪65‬‬