1.

 Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1

Ζωγράφου ,  210 74 88 030
2.  Φανερωμένης 13
Χολαργός ,  210 65 36 551
www.en-dynamei.gr

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ 28/11/2020

Α1. Ο συγγραφέας του 2ου κειμένου περιγράφει τους «ανθρώπους-πουλιά» και τους «ανθρώπους-
δέντρα». Οι «άνθρωποι-πουλιά» εξελίσσονται διαρκώς και διακρίνονται οπουδήποτε, χάρη στις γνώσεις
τους και στην ικανότητα που έχουν να προσαρμόζονται ανεξαρτήτως συνθηκών. Οι «άνθρωποι-δέντρα»
από την άλλη, συνδέονται στενά με τον τόπο τους, έχουν ανάγκη να προστατεύονται από το περιβάλλον
τους, είναι δυσκίνητοι και συντηρητικοί. Αν και αποτελούν τον κύριο όγκο και τον κορμό κάθε κοινωνί-
ας, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι οι «άνθρωποι-πουλιά» είναι αυτοί που θα ευνοηθούν από την πραγμα-
τικότητα της παγκοσμιοποίησης. (81 λέξεις)

Β1.
α. Σωστό, «Κι ενώ άλλοτε μπορούσαμε να στηρίξουμε την παιδεία μας στην παράδοση, τώρα η παρά-
δοση αποδείχνεται ολοένα και περισσότερο ανίκανη να καλύψει την έκταση των παιδευτικών αναγκών»,
1η παράγραφος.
β. Σωστό, «Κι ανάμεσα στ’ άλλα ο μετασχηματισμός αυτός πρέπει να βασιστεί στην περιοδική και συ-
χνή μετεκπαίδευση… Έτσι θα δημιουργηθεί ένας καινούργιος τύπος ανθρώπου», 2η παράγραφος.
γ. Σωστό, «Σ’ έναν κινητό κόσμο, συνεχώς ανανεούμενο… Πρέπει να κρατούμε, λοιπόν, άγρυπνη την
προσοχή των νέων ανθρώπων, πρέπει να τους μαθαίνουμε να έχουν «ιδέες», 3η παράγραφος.
δ. Λάθος, « Η ατομική πρωτοβουλία… αληθινά ωφέλιμη, όταν μεταμορφώνεται σε έκφραση αλληλεγ-
γύης», 3η παράγραφος.
ε. Λάθος, «Αυτή η συνείδηση της ανθρωπιάς είναι η πραγματική, η αληθινή παιδεία… Γιατί η τεχνική
είναι καμωμένη για τον άνθρωπο», 4η παράγραφος.
στ. Λάθος, «Να τους δώσουν τον απαραίτητο χρόνο… ιστορική προσφορά προς την κοινωνία μας», 5η
παράγραφος.

Β2. Σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 στην 3η παράγραφο είναι να πληροφορήσει τους αναγνώ-
στες για τις αρετές που πρέπει να διαθέτει ο σημερινός άνθρωπος. Η ερώτηση «Αλλά με ποιες αρετές
πρέπει να είναι προικισμένος αυτός ο άνθρωπος;» λειτουργεί ως θεματική πρόταση και επομένως προε-
τοιμάζει τους αναγνώστες για το θέμα της παραγράφου, τις αρετές που πρόκειται να αναλυθούν. Επίσης,
κάνει τον λόγο άμεσο και επικοινωνιακό και έτσι ελκύει το ενδιαφέρον των αναγνωστών να παρακολου-
θήσουν τον προβληματισμό του συγγραφέα, να προβληματιστούν και οι ίδιοι ποιες αρετές πρέπει να
διαθέτει ο άνθρωπος και διαβάζοντας παρακάτω να ενημερωθούν για το είδος των αρετών αυτών. Η
διαίρεση με την οποία αναπτύσσεται η παράγραφος βοηθά τους αναγνώστες να παρακολουθήσουν συ-
γκεκριμένα πώς ο συγγραφέας διαχωρίζει τα είδη των αρετών που πρέπει να διαθέτει ο άνθρωπος. Μά-
λιστα, ο συγγραφέας με τις διαρθρωτικές λέξεις «πρώτη», «δεύτερη», «τρίτη» βοηθά τους αναγνώστες
να πληροφορηθούν για τις αρετές αυτές με τρόπο οργανωμένο και συστηματικό.

Β3. Οι πολιτικοί θα πρέπει να βοηθήσουν τους ανθρώπους-πουλιά να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις

των καιρών. Δεν πρέπει να τους προστατέψουν από τους ανθρώπους-δέντρα, αλλά να τους προετοιμά-
σουν με τα κατάλληλα εφόδια, ώστε να κατορθώσουν και οι ίδιοι να εξελιχθούν, να πάρουν μέρος στην
τέταρτη τεχνολογική επανάσταση, να μετεξελιχθούν αυτοί ή έστω τα παιδιά τους σε ανθρώπους-δέντρα.
1.  Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1
Ζωγράφου ,  210 74 88 030
2.  Φανερωμένης 13
Χολαργός ,  210 65 36 551
www.en-dynamei.gr

Για να αποτυπώσει τις σκέψεις του ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εκφράσεις υποχρέωσης με την υποτα-
κτική έγκλιση για να τονίσει πόσο σημαντικό είναι το καθήκον των πολιτικών να ενδιαφερθούν (Να
αγκαλιάσουν) για τους ανθρώπους-πουλιά και να τους προστατεύσουν (Να τους προστατεύσουν) από τις
αλλαγές που έρχονται. Ακόμα, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μεταφορικό λόγο, συναισθηματικά φορτι-
σμένο. Στο χωρίο «Να αγκαλιάσουν τους ανθρώπους-δέντρα» με τη μεταφορική χρήση του ρήματος «α-
γκαλιάσουν» δίνει έμφαση στην ανάγκη οι πολιτικοί να φροντίσουν τους ανθρώπους δέντρα και κάνει
τον λόγο του ζωντανό και παραστατικό. [Υπάρχουν και άλλα χωρία με φορτισμένο μεταφορικό λόγο,
όπως: «κοσμογονικές αλλαγές», «απειλούν να τους σαρώσουν»]. Τέλος η επανάληψη των εκφράσεων
υποχρέωσης σε όλη την παράγραφο (Να αγκαλιάσουν, Να τους προστατεύσουν, Να τους δώσουν τον
απαραίτητο χρόνο) είναι ένας ακόμα εκφραστικός τρόπος, προκειμένου ο συγγραφέας να τονίσει την
ευθύνη των πολιτικών απέναντι στους ανθρώπους-δέντρα, ευθύνη που δεν αφορά μόνο το να τους προ-
στατεύσουν, αλλά και να τους προετοιμάσουν για το μέλλον με επιτυχία.

Β4. Το συλλογικό πνεύμα είναι απαραίτητη αρετή, ώστε ο σημερινός άνθρωπος να ανταποκριθεί στις
απαιτήσεις της εποχής. Ο σύγχρονος κόσμος απαιτεί τη συνεργασία πολλών ατόμων σε όλους τους το-
μείς της ζωής, την οικονομία, την επιστήμη, την αντιμετώπιση κοινωνικών και άλλων προκλήσεων. Οι
ατομικές επιδόσεις πρέπει να συνδέονται με τις ανάλογες επιδόσεις των άλλων και μέσα από τη συνερ-
γασία οι ομάδες να πετυχαίνουν κοινούς στόχους. Η στάση αυτή δεν ακυρώνει την ατομική πρωτοβου-
λία, αλλά στην εποχή της παγκόσμιας αλληλεπίδρασης ανθρώπων και λαών τη μεταμορφώνει σε έκφρα-
ση αλληλεγγύης με στόχο το συλλογικό καλό.

Γ1. Να σχολιάσετε το κεντρικό ζήτημα που θέτει το Κείμενο 3, κάνοντας αναφορά σε τρεις (3) κειμενι-
κούς δείκτες. Πώς πιστεύετε ότι πρέπει εσείς, οι νέοι άνθρωποι, να σταθείτε απέναντι στη ζωή και τις
προκλήσεις της; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΦΩΝΗΣΗ
• Ο μαθητής πρέπει να σχολιάσει/αναλύσει το κεντρικό ζήτημα που θέτει το ποίημα. Καθώς το σχολιά-
ζει πρέπει να παραπέμπει σε κειμενικούς δείκτες που τεκμηριώνουν/επαληθεύουν τα σχόλια που κά-
νει.
• Στο τέλος ζητείται η γνώμη του: «Πώς πιστεύετε ότι πρέπει εσείς, οι νέοι άνθρωποι, να σταθείτε απέ-
ναντι στη ζωή και τις προκλήσεις της;». Ζητείται δηλαδή η άποψή του, την οποία αναλύει ανεξάρτη-
τα από τα προηγούμενα σκέλη, ακολουθώντας τη σειρά της διατύπωσης στην εκφώνηση που δόθηκε.

ΔΙΝΟΝΤΑΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

1η απάντηση: Το κεντρικό ζήτημα που θέτει το ποιητικό υποκείμενο στο ποίημα είναι ο φόβος της μα-
ταίωσης της ζωής, ο φόβος δηλαδή ότι ο εαυτός του θα τον εμποδίσει να ξεπεράσει τους περιορισμούς
και τις συμβάσεις, ώστε να ζήσει τη ζωή όπως ακριβώς την ονειρεύεται, ο φόβος ότι θα συμβιβαστεί με
μια συντηρητική και τυποποιημένη ζωή, που δεν θα τον εκφράζει και δεν θα τον ολοκληρώνει. Σε όλο
το ποίημα ο φόβος του ποιητικού υποκειμένου εκφράζεται σε χρόνο μέλλοντα και σε α’ ενικό, που
προσδίδει στον λόγο του βιωματικότητα και αποκαλύπτει τον πιο μύχιο φόβο του για το μέλλον.
1.  Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1
Ζωγράφου ,  210 74 88 030
2.  Φανερωμένης 13
Χολαργός ,  210 65 36 551
www.en-dynamei.gr

Συγκεκριμένα, στην 1η στροφή η αντίθεση μεταξύ των στίχων 1-2 και 3-4 περιγράφει με ενάργεια τον
φόβο ότι ενώ είναι ο πλέον κατάλληλος (ιδανικός) για μακρινά ταξίδια, τελικά φοβάται ότι είναι ανίκα-
νος (ανάξιος) γι’ αυτά. Η αντίθεση ανάμεσα στα επίθετα «ιδανικός/ανάξιος» αποκαλύπτει τον φόβο
του. Φοβάται τον ίδιο του τον εαυτό, φοβάται ότι θα αποδειχτεί λίγος, ανεπαρκής, ανάξιος για τον προο-
ρισμό, αν και ιδανικός, κατάλληλος γι’ αυτόν. Για να αποδώσει με έμφαση τον έρωτα για το ταξίδι, τον
έρωτα για το όνειρο, χαρακτηρίζει τον εαυτό του με το επίθετο «εραστή» και χρησιμοποιεί επίθετα:
«των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων», που περιγράφουν το όνειρό του. Είναι ένα ό-
νειρο για κάτι πολύ μακρινό, κάτι πολύ μεγάλο. Όμως, ο φόβος του είναι ότι τελικά θα πεθάνει μια συ-
νηθισμένη βραδιά, χωρίς να πραγματοποιήσει το ταξίδι, δηλαδή τα όνειρά του. Η παρομοίωση «θα πε-
θάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές» αποτυπώνει ωμά τον φόβο ότι θα ζήσει και θα πεθάνει ανιαρά
και συνηθισμένα, όπως συνήθως συμβαίνει στη ζωή των ανθρώπων, χωρίς να σχίσει τη θολή γραμμή
των οριζόντων, χωρίς να ταξιδέψει.
Το μήνυμα του ποιήματος αφορά όλους τους αναγνώστες. Ειδικά σε ό,τι αφορά εμάς τους νέους λει-
τουργεί συμβουλευτικά, καθώς στο ξεκίνημα της ζωής θέτουμε στόχους και κάνουμε όνειρα για το μέλ-
λον. Έχει διδακτικό περιεχόμενο και αποκαλύπτει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου στην πραγ-
μάτωση της ζωής είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Πιστεύω, λοιπόν, ότι εμείς οι νέοι πρέπει να σταθούμε με
θάρρος απέναντι στις προκλήσεις της ζωής και να παλέψουμε με ψυχική γενναιότητα κάθε παράγοντα
που απειλεί να εμποδίσει τα όνειρά μας. Οφείλουμε στον εαυτό μας να είμαστε συνεπείς με τους στό-
χους μας, ακριβώς για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με τον πιο «στυγνό δικαστή», την ίδια μας τη συ-
νείδηση.
…………………………………………………………………………………………………………….
2η απάντηση: Το κεντρικό ζήτημα που θέτει το ποιητικό υποκείμενο στο ποίημα είναι ο φόβος της μα-
ταίωσης της ζωής, ο φόβος δηλαδή ότι ο εαυτός του θα τον εμποδίσει να ξεπεράσει τους περιορισμούς
και τις συμβάσεις, ώστε να ζήσει τη ζωή όπως ακριβώς την ονειρεύεται, ο φόβος ότι θα συμβιβαστεί με
μια συντηρητική και τυποποιημένη ζωή, που δεν θα τον εκφράζει και δεν θα τον ολοκληρώνει. Σε όλο
το ποίημα ο φόβος του ποιητικού υποκειμένου εκφράζεται σε χρόνο μέλλοντα και σε α’ ενικό, που
προσδίδει στον λόγο του βιωματικότητα και αποκαλύπτει τον πιο μύχιο φόβο του για το μέλλον.
Στη 2η στροφή η αντίθεση ανάμεσα στους στ. 3-4 και 5-6 αποδίδει παραστατικά τον φόβο ότι ενώ τα
πλοία «περήφανα» θα συνεχίζουν τα ταξίδια τους, το ποιητικό υποκείμενο θα καταλήξει να συμβιβαστεί
σε μια εργασία τυποποιημένη και μια ζωή ανιαρή, που δεν θα τον ικανοποιεί. Φοβάται ότι ο εαυτός του
θα τον προδώσει και ότι το όνειρο θα ματαιωθεί. Η εικόνα του ίδιου «σκυφτού» σ’ ένα γραφείο αποτυ-
πώνει παραστατικά τον φόβο της ματαίωσης των προσδοκιών, ενώ η αντιποιητική λέξη «χοντρά» για
τα λογιστικά βιβλία, αποτυπώνει την απέχθειά του για τη λογιστική εργασία, που θα μετριάζει έχοντας
δίπλα του «χάρτες ναυτικούς».
Το μήνυμα του ποιήματος αφορά όλους τους αναγνώστες. Ειδικά σε ό,τι αφορά εμάς τους νέους λει-
τουργεί συμβουλευτικά, καθώς στο ξεκίνημα της ζωής θέτουμε στόχους και κάνουμε όνειρα για το μέλ-
λον. Έχει διδακτικό περιεχόμενο και αποκαλύπτει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου στην πραγ-
μάτωση της ζωής είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Πιστεύω, λοιπόν, ότι εμείς οι νέοι πρέπει να σταθούμε με
θάρρος απέναντι στις προκλήσεις της ζωής και να παλέψουμε με ψυχική γενναιότητα κάθε παράγοντα
που απειλεί να εμποδίσει τα όνειρά μας. Οφείλουμε στον εαυτό μας να είμαστε συνεπείς με τους στό-
1.  Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1
Ζωγράφου ,  210 74 88 030
2.  Φανερωμένης 13
Χολαργός ,  210 65 36 551
www.en-dynamei.gr

χους μας, ακριβώς για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με τον πιο «στυγνό δικαστή», την ίδια μας τη συ-
νείδηση.
3η απάντηση: Το κεντρικό ζήτημα που θέτει το ποιητικό υποκείμενο στο ποίημα είναι ο φόβος της μα-
ταίωσης της ζωής, ο φόβος δηλαδή ότι ο εαυτός του θα τον εμποδίσει να ξεπεράσει τους περιορισμούς
και τις συμβάσεις, ώστε να ζήσει τη ζωή όπως ακριβώς την ονειρεύεται, ο φόβος ότι θα συμβιβαστεί με
μια συντηρητική και τυποποιημένη ζωή, που δεν θα τον εκφράζει και δεν θα τον ολοκληρώνει. Σε όλο
το ποίημα ο φόβος του ποιητικού υποκειμένου εκφράζεται σε χρόνο μέλλοντα και σε α’ ενικό, που
προσδίδει στον λόγο του βιωματικότητα και αποκαλύπτει τον πιο μύχιο φόβο του για το μέλλον.
Στην τελευταία στροφή ο φόβος του για το μέλλον κορυφώνεται. Στον 1ο στίχο χρησιμοποιεί ένα ρήμα
με έντονη συγκινησιακή φόρτιση (επόθησα) για να εκφράσει τον πόθο του, την πιο ιερή του επιθυμία.
Όχι να ταξιδέψει μόνο, αλλά και να ταφεί μακριά σε κάποια βαθιά θάλασσα, ώστε το ταξίδι να συνεχίζε-
ται για πάντα, ώστε το όνειρο να μην τελειώσει μετά τον φυσικό θάνατο. Μάλιστα, στον 2 ο στίχο χρησι-
μοποιεί τα επίθετα «βαθειά», «μακρινές» για να τονίσει την έκταση του ταξιδιού, την έκταση του ονεί-
ρου. Οι στίχοι αυτοί έρχονται σε αντίθεση με τους δύο επόμενους. Αν και «τόσο επόθησε», φοβάται ότι
το ταξίδι θα ματαιωθεί, ότι θα έχει ένα τέλος ανιαρό, που το χαρακτηρίζει μάλιστα με τα επίθετα «κοι-
νό» και «θλιβερό» και το επίρρημα «πολύ», για να τονίσει πόσο αυτή η προοπτική τον απογοητεύει και
το παρομοιάζει με «των πολλών ανθρώπων τις κηδείες», θέλοντας να αποτυπώσει την απόλυτη θλίψη
του που θα αποδειχθεί ανάξιος να ακολουθήσει τις προσδοκίες του και να ολοκληρώσει την ύπαρξή του.
Το μήνυμα του ποιήματος αφορά όλους τους αναγνώστες. Ειδικά σε ό,τι αφορά εμάς τους νέους λει-
τουργεί συμβουλευτικά, καθώς στο ξεκίνημα της ζωής θέτουμε στόχους και κάνουμε όνειρα για το μέλ-
λον. Έχει διδακτικό περιεχόμενο και αποκαλύπτει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου στην πραγ-
μάτωση της ζωής είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Πιστεύω, λοιπόν, ότι εμείς οι νέοι πρέπει να σταθούμε με
θάρρος απέναντι στις προκλήσεις της ζωής και να παλέψουμε με ψυχική γενναιότητα κάθε παράγοντα
που απειλεί να εμποδίσει τα όνειρά μας. Οφείλουμε στον εαυτό μας να είμαστε συνεπείς με τους στό-
χους μας, ακριβώς για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με τον πιο «στυγνό δικαστή», την ίδια μας τη συ-
νείδηση.

Δ1. Σε πολιτιστική εκδήλωση του σχολείου σας, παρουσιάζετε στους συμμαθητές/-τριές σας τα εφόδια
και τις δεξιότητες που πρέπει να κατέχει ο σημερινός νέος, ώστε να εξελιχθεί μέσα στο σύγχρονο πα-
γκοσμιοποιημένο περιβάλλον σε «άνθρωπο-πουλί». Να στηρίξετε την παρουσίασή σας και στα κείμενα
αναφοράς. (350-400 λέξεις)

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΦΩΝΗΣΗ

Ο μαθητής παρουσιάζει σε εκδήλωση του σχολείου, άρα σε ομιλία, τα εφόδια και τις δεξιότητες που
πρέπει να κατέχει ο νέος ώστε να εξελιχθεί μέσα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον σε «άν-
θρωπο-πουλί». Παρουσιάζει δηλαδή τα γνωρίσματα που πρέπει να έχει ο σημερινός νέος, για να αντα-
ποκριθεί και να διακριθεί μέσα στο σύγχρονο περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από την πραγματικότητα
της παγκοσμιοποίησης. Απαραίτητο το επικοινωνιακό πλαίσιο (προσφώνηση, αποφώνηση, επικοινωνια-
κές φράσεις).
1.  Ούλωφ Πάλμε & Επάφου & Χρυσίππου 1
Ζωγράφου ,  210 74 88 030
2.  Φανερωμένης 13
Χολαργός ,  210 65 36 551
www.en-dynamei.gr

Τα γνωρίσματα αυτά μπορεί να είναι πνευματικά, γνωστικά, αλλά και ηθικά, συνειδησιακά, ψυχικά, ό-
πως και κοινωνικές αρετές και συναφείς δεξιότητες. Όλα τα στοιχεία βρίσκονται αναλυμένα στην ενότη-
τα «Παιδεία» του βιβλίου, σελ. 245-248 και ενότητα «Εκπαίδευση», σελ.250-256.

Ο μαθητής θα στηρίξει την ανάλυσή του και στις πληροφορίες των μη λογοτεχνικών κειμένων, που α-
ναφέρονται στις αρετές που πρέπει να έχει ο σημερινός άνθρωπος.