Φυλλαδιο Α' Γυμν. Αλγεβρα-Φραντζεσκος PDF

Μέρος Α’
1ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Φυσικοί Αριθμοί
1.1 Φυσικοί αριθμοί-Διάταξη-Στρογγυλοποίηση
Τι θα μάθουμε:
1. Τι είναι φυσικοί αριθμοί τι άρτιοι και τι περιττοί.
3. Να συγκρίνουμε, να διατάσσουμε φυσικούς αριθμούς.
2. Να χρησιμοποιούμε τα σύμβολα , ,  .
3. Να αντιστοιχούμε τους φυσικούς αριθμών σε σημεία ενός άξονα.
4. Την έννοια και τη χρήση της στρογγυλοποίησης των φυσικών αριθμών.
Ορισμοί:
Φυσικοί αριθμοί ονομάζονται οι αριθμοί 0,1,2,3,. . . και το σύνολο τους το

συμβολίζουμε με το γράμμα
Άρτιοι (ζυγοί) αριθμοί ονομάζονται οι φυσικοί αριθμοί που διαιρούνται με το

2. Τη γενική μορφή ενός άρτιου αριθμού τη συμβολίζουμε 2κ όπου κ φυσικός
αριθμός.
Περιττοί (μονοί) αριθμοί ονομάζονται οι φυσικοί αριθμοί που δεν διαιρούνται

με το 2. Τη γενική μορφή ενός περιττού αριθμού τη συμβολίζουμε 2κ+1 όπου
κ φυσικός αριθμός.
Στρογγυλοποίηση ονομάζεται η διαδικασία αντικατάστασης ενός φυσικού

αριθμού με κάποιον άλλο λίγο μικρότερο του ή λίγο μεγαλύτερο του.
Πως κάνουμε στρογγυλοποίηση ενός φυσικού αριθμού:

 Προσδιορίζουμε τη τάξη στην οποία θα γίνει η στρογγυλοποίηση.
 Εξετάζουμε το ψηφίο της αμέσως μικρότερης τάξης.
 Αν αυτό είναι μικρότερο    του 5, το ψηφίο αυτό και όλα τα ψηφία
των μικρότερων τάξεων μηδενίζονται.
 Αν είναι μεγαλύτερο ή ίσο    του 5, το ψηφίο αυτό και όλα τα ψηφία
των μικρότερων τάξεων μηδενίζονται και το ψηφίο της τάξης
στρογγυλοποίησης αυξάνεται κατά 1.
Σελίδα 1 από 127

Παρατηρήσεις:
Κάθε φυσικός αριθμός έχει ένα επόμενο και ένα προηγούμενο, εκτός από το
0 που έχει μόνο επόμενο το 1.
Στο δεκαδικό σύστημα αρίθμησης η αξία ενός ψηφίου καθορίζεται μόνο από
τη θέση που κατέχει.
Μπορούμε πάντα να συγκρίνουμε δύο φυσικούς αριθμούς μεταξύ τους.
Παραδείγματα:
1. Να στρογγυλοποιηθεί ο αριθμός 1.658 στις εκατοντάδες
Λύση:
Προσδιορίζουμε τη τάξη των εκατοντάδων.

1. 6 58
Το ψηφίο της αμέσως μικρότερης τάξης δηλαδή των δεκάρων είναι 5 (δηλαδή
 του 5) άρα η ο στρογγυλοποιημένος αριθμός είναι:
1.700
2. Να στρογγυλοποιηθεί ο αριθμός 1.648 στις εκατοντάδες

Λύση:
Προσδιορίζουμε τη τάξη των εκατοντάδων.

1. 6 48
Το ψηφίο της αμέσως μικρότερης τάξης δηλαδή των δεκάρων είναι 5 (δηλαδή
 του 5) άρα η ο στρογγυλοποιημένος αριθμός είναι:
1.600

Ασκήσεις:
1. Τι θέση καταλαμβάνει ο αριθμός 7 σε κάθε ένα από τους παρακάτω

αριθμούς:
(α) 34.578 (β) 1.753.856 (γ) 12.457.453
2. Πόσοι διψήφιοι αριθμοί έχουν ως ψηφίο το 7, όμως μόνο μια φορά;
3. Ποιοι είναι οι τριψήφιοι αριθμοί που έχουν ως ψηφία τους μόνο το 2 και το
5 και το 0.
4. Ποιοι φυσικοί αριθμοί είναι μεγαλύτεροι του 13 και ταυτόχρονα μικρότεροι

ή ίσοι του 21.
5. Γράψτε τους τριψήφιους φυσικούς που είναι μικρότεροι από το 300, έχουν
ψηφίο δεκάδων μικρότερο του 3 και τέλος έχουν ψηφίο μονάδων
μεγαλύτερο του 8.
6. Τοποθέτησε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς:

2.514, 3.600, 2.730, 2.504, 3.601
7. Τοποθέτησε σε φθίνουσα σειρά τους αριθμούς:

514, 600, 730, 504, 601
8. Να βάλετε στη σειρά απ’ το μικρότερο στο μεγαλύτερο τους παρακάτω

αριθμούς
6,327 3, 22 0,97 9,32
και να βρείτε τον τρίτο στη σειρά.
9. Να βάλετε το σύμβολο της ανισότητας (>, <) ανάμεσα στα παρακάτω ζεύγη.
α. 6, 32....6, 23
β. 72.801, 73....72.800,73
γ. 0,334....0,343
10. Τοποθέτησε το κατάλληλο σύμβολο (<, >,  ,  , =) στο κενό μεταξύ των
ακόλουθων αριθμών:
(α) 23…23 (β) 36…34 (γ) 356…365
(δ) 7.856…7.965 (ε) 8…10 (στ) 245…4.562
11. Να γράψετε τι φανερώνει το ψηφίο 4 στους παρακάτω αριθμούς:

α. 42,720 β. 24,735 γ. 37, 42 δ. 0,04
12. Τοποθέτησε ένα Χ στην αντίστοιχη θέση

Σωστό Λάθος
(α) Στον αριθμό 3.451.602 το μηδέν δηλώνει απουσία
δεκάδων.
(β) Είκοσι χιλιάδες είναι δύο δεκάδες χιλιάδες
(γ) Σε μια επταήμερη εκδρομή θα γίνουν επτά
διανυκτερεύσεις
(δ) Από τον αριθμό 1.963 μέχρι τον αριθμό 2.009 υπάρχουν
46 αριθμοί
(ε) Σε 6 μέρες από σήμερα που είναι Τρίτη θα είναι Πέμπτη.
(στ) Από την 13η σελίδα του βιβλίου μέχρι την 36η είναι 24
σελίδες
(ζ) Δεν υπάρχει φυσικός αριθμός μεταξύ 7 και 8
13. Στρογγυλοποιήστε τον αριθμό 8.753.654 στις πλησιέστερες (α) δεκάδες,

(β) εκατοντάδες, (γ) χιλιάδες, (δ) δεκάδες χιλιάδες, (ε) εκατοντάδες
χιλιάδες
14. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς:

α. στις μονάδες β. στα δέκατα και γ. στα εκατοστά.
63,727 44,322 37,726
15. Στρογγυλοποιήστε στην πλησιέστερη εκατοντάδα τους αριθμούς:

245, 561, 859, 2.645, 9.432, 123.456, 32.564, 7.665
16. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς:

α. στις εκατοντάδες β. στις χιλιάδες
68.632, 73.821, 26.537
17. Ποιοι είναι οι διψήφιοι και ποιοι οι τριψήφιοι αριθμοί που όταν
στρογγυλοποιούνται σε δεκάδες ή εκατοντάδες το αποτέλεσμα είναι 100.

1.2 Πρόσθεση, αφαίρεση και πολλαπλασιασμός φυσικών
αριθμών
πρόσθεση
13 + 5 = 18
προσθετέοι άθροισμα
Ιδιότητες πρόσθεσης
 α+0=0+α=α (το μηδέν είναι ουδέτερο στοιχείο)
 α+β=β+α (αντιμεταθετική ιδιότητα)
 α+(β+γ)=(α+β)+γ (προσεταιριστική ιδιότητα)
αφαίρεση
13 - 5 = 18
μειωτέος αφαιρετέος διαφορά
Ιδιότητα αφαίρεσης
 Στους φυσικούς αριθμούς ο αφαιρετέος πρέπει να είναι πάντα μικρότερος
ή ίσος του μειωτέου.
 Το σύμβολο του μικρότερου ή ίσου είναι:
 Το σύμβολο του μεγαλύτερου ή ίσου είναι:
πολλαπλασιασμός
7  6 = 42
παράγοντες γινόμενο

Ιδιότητες πολλαπλασιασμού
 α1=1α=α (το ένα είναι ουδέτερο στοιχείο)
 αβ=βα (αντιμεταθετική ιδιότητα)
 α(βγ)=(αβ)γ (προσεταιριστική ιδιότητα)
 α(β+γ)=αβ+αγ (επιμεριστική ιδιότητα ως προς την πρόσθεση)
 α(β-γ)=αβ-αγ (επιμεριστική ιδιότητα ως προς την αφαίρεση)
 α0=0 (Το μηδέν είναι απορροφητικό στοιχείο ως προς
τον πολλαπλασιασμό)
1. Να υπολογιστούν τα γινόμενα:
a. 4510=450
b. 321100=32.100
c. 41.000=4.000
d. 1610.000=1.610.000
2. Να εκτελεστούν οι ακόλουθες πράξεις:

a. 777+773=77(7+3)=7710=770
b. 1488+8688=(14+86)88=10088=8.800
c. 3714-374=37(14-4)=3710=370
d. 34599=354(100-1)=35.400-354=35.046

Ασκήσεις:
1. Συμπλήρωσε τα παρακάτω κενά:

a. 47……=4.700
b. 43……=430
c. 390……=3.900.000
2. Συμπληρώστε τα κενά με τους κατάλληλους αριθμούς, ώστε να

προκύψουν σωστά αθροίσματα:
(α)
… 4 3 2
+ 6 5 … 4
… 2 … 1 6
(β)
4 … 2
+ 5 7 …
… … 1 1
(γ)
… 3 … 1
+ 8 9 …
8 … 1 6
3. Το πρώτο κεφάλαιο των Μαθηματικών της Α΄ Γυμνασίου αρχίζει απ’ τη

σελίδα 17 και τελειώνει στη σελίδα 78. Πόσες σελίδες περιλαμβάνει το
κεφάλαιο αυτό;
4. Αντιστοιχίστε κάθε γραμμή του πρώτου πίνακα με ένα από τα

αποτελέσματα που υπάρχουν στο δεύτερο πίνακα.
1 3 4 5 25
2 3 4 5 120
2 3 4 5 13
2 3 4 5 26
5. Τοποθετήστε ένα ‘x’ στην αντίστοιχη θέση
(α) 153+37= 170 200 190

(β) 123+25+77= 250 200 225
(γ) 685-323= 362 358 462
(δ) 6.321-3.595= 2.724 2.627 2.726
(ε) 50-(16-1)= 50+16-1 (50-16)-1 50-16+1

(στ) 43-12-8= 43-(12+8) (43-12)-8 43-20
(ζ) 4510= 450 4,5 4.500
(η) 93100= 930 9.300 93.000
(θ) 8881.000= 88.800 888.000 8.880
6. Υπολογίστε τα παρακάτω γινόμενα, χρησιμοποιώντας την επιμεριστική

ιδιότητα:
(α) 1218 (β) 13102 (γ) 1499 (δ) 151.002
(ε) 16999 (στ) 17101 (ζ) 1898 (η) 191.003
7. Υπολογίστε το εμβαδόν του παρακάτω σταυρού, χρησιμοποιώντας
κατάλληλα την επιμεριστική ιδιότητα.
8. Αγοράσαμε διάφορα είδη οικιακής χρήσης που κόστιζαν: 143 €, 40 €, 48

€, 227 € και 142 €.
Να υπολογίσετε αν φτάνουν 600 € για να τα πληρώσουμε.
9. Ο Κωνσταντίνος πήγε για ψώνια με 140 €. Σε ένα μαγαζί βρήκε ένα

παντελόνι που κόστιζε 48 €, ένα πουκάμισο που κόστιζε 33 € και μια
μπλούζα που κόστιζε 56 €. Του φτάνουν τα χρήματα για να τα αγοράσει
όλα;
10. Στο εργοστάσιο αυτοκινήτων LANCIA έφτιαξαν, σε ένα μήνα 157

αυτοκίνητα Ypsilon, 33 αυτοκίνητα Thema, 97 αυτοκίνητα Lybra και 22
αυτοκίνητα Phedra. Πουλήθηκαν 141 Ypsilon, 27 Thema, 88 Lybra και
19 Phedra. Πόσα αυτοκίνητα έμειναν απούλητα;
11. Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε το 1992 και είναι 29 χρόνια μικρότερος από

τον πατέρα του.
a. Πόσων χρονών είναι ο Κωνσταντίνος σήμερα;
b. Πότε γεννήθηκε ο πατέρας του;

12. Μια πολυκατοικία έχει 7 πατώματα. Τα 5 πατώματα έχουν 4
διαμερίσματα 4 δωματίων και τα υπόλοιπα πατώματα έχουν 3
διαμερίσματα των 5 δωματίων. Πόσα δωμάτια έχει συνολικά η
πολυκατοικία;
13. Ένας επαγγελματίας ενημερώνει τα φορολογικά του βιβλία για τις

αποδείξεις που έκοψε στο διάστημα ενός μήνα. Έχει κόψει τα παρακάτω
παραστατικά:
 Αποδείξεις Λιανικής Πώλησης: Από τον αριθμό 185 μέχρι και 257
 Τιμολόγια Πώλησης: Από τον αριθμό 85 μέχρι και 157
 Αποδείξεις Παροχής Υπηρεσιών: Από τον αριθμό 94 μέχρι και
352
 Τιμολόγια Παροχής Υπηρεσιών: Από τον αριθμό 18 μέχρι και 87.
Πόσα έκοψε από κάθε είδος;
14. Γράψτε όλα τα ζευγάρια των φυσικών αριθμών που έχουν γινόμενο 36.
Ποιοι είναι αυτοί που έχουν το ίδιο άθροισμα;

1.3 Δυνάμεις φυσικών αριθμών
Δύναμη του α στη ν ή

Νιοστή δύναμη του α
...
= ά
Βάση Εκθέτης
Παρατηρήσεις
 Η δύναμη 2 λέγεται και τετράγωνο του α
 Η δύναμη 3 λέγεται και κύβος του α
0
 1
 1
 1 1
1.4 Ευκλείδεια διαίρεση – Διαιρετότητα
1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – ΜΚΔ – ΕΚΠ – Ανάλυση

αριθμού σε γινόμενο πρώτων παραγόντων
Πολλαπλάσια ενός φυσικού αριθμού είναι οι άπειροι αριθμοί που προκύπτουν

από τον πολλαπλασιασμό του με όλους τους φυσικούς αριθμούς.
Χαρακτήρες διαιρετότητας
 Κάθε φυσικός αριθμός διαιρεί τα πολλαπλάσια του.
 Κάθε φυσικός αριθμός που διαιρείται από έναν άλλο φυσικό αριθμό
είναι πολλαπλάσιο του.
 Αν ένας φυσικός αριθμός διαιρεί έναν άλλον φυσικό αριθμό θα διαιρεί
και τα πολλαπλάσια του.
 Αν ένας φυσικός αριθμός διαιρεί δυο άλλους φυσικούς αριθμούς, τότε
διαιρεί το άθροισμα τους και τη διαφορά τους.
Ελάχιστο Κοινό Πολλαπλάσιο (ΕΚΠ) δύο ή περισσότερων φυσικών αριθμών
ονομάζουμε το μικρότερο από τα κοινά πολλαπλάσια των αριθμών που δεν
είναι 0.
Διαιρέτες ενός φυσικού αριθμού είναι όλοι οι αριθμοί που τον διαιρούν.

Ιδιότητα:
 Κάθε αριθμός έχει διαιρέτες τον εαυτό του και την μονάδα.
Πρώτος αριθμός λέγεται ο αριθμός που έχει για διαιρέτες μόνο τον εαυτό
του και την μονάδα.
Σύνθετος αριθμός λέγεται ο αριθμός που δεν είναι πρώτος.
Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης (ΜΚΔ) δύο ή περισσότερων φυσικών αριθμών

ονομάζουμε το μεγαλύτερο από τους κοινούς διαιρέτες των αριθμών.
Πρώτοι μεταξύ τους ονομάζονται δύο φυσικοί αριθμοί που ο ΜΚΔ τους
ισούται με 1.
Ανάλυση ενός σύνθετου φυσικού αριθμού σε γινόμενο πρώτων παραγόντων

λέμε την εργασία που κάνουμε ώστε να γράψουμε τον αριθμό σε ίσο γινόμενο
πρώτων μόνο αριθμών.
Μέθοδος ανάλυσης σε γινόμενο πρώτων παραγόντων

 Διαιρούμε τον αριθμό με το μικρότερο πρώτο διαιρέτη του
 Το πηλίκο που προκύπτει, το διαιρούμε ξανά με το μικρότερο πρώτο
διαιρέτη του και συνεχίζουμε όμοια μέχρι να βρούμε πηλίκο 1.
Μέθοδοι εύρεσης του ΕΚΠ και του ΜΚΔ

Τους τρόπους εύρεσης του ΕΚΠ και του ΜΚΔ θα τους δούμε παρακάτω με
παραδείγματα.
Κριτήρια διαιρετότητας
1. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 2, αν το τελευταίο του ψηφίο

διαιρείται ακριβώς με το 2.
2. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 3, αν το άθροισμά των ψηφίων

του διαιρείται ακριβώς με το 3.
3. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 4, αν τα δυο τελευταία του ψηφία

σχηματίζουν αριθμό που διαιρείται ακριβώς με το 4.

διαιρείται ακριβώς με το 5.

5. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 6 αν είναι ταυτόχρονα διαιρετός
και με το 2 και με το 3.
6. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 9, όταν το άθροισμα των ψηφίων

του διαιρείται ακριβώς με το 9.

είναι 0.
8. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 25, αν αν τα δυο τελευταία του

ψηφία σχηματίζουν αριθμό που διαιρείται ακριβώς με το 25.
1. Ο αριθμός 174 διαιρείται με το 3 γιατί 1+7+4=12(2+1=3), ο 969 το ίδιο

γιατί 9+6+9=24(2+4=6) κλπ.
2. Ο 324 διαιρείται με το 4, γιατί και το 24(δύο τελευταία)είναι διαιρετό από

το 4
3. Ο 678 είναι διαιρετός από το 6 γιατί διαιρείται και με το 2(ζυγός) και με

το 3(6+7+8=21=2+1=3)
4. Ο 351 διαιρείται ακριβώς με το 9 γιατί 3+5+1=9. Το ίδιο και ο 459 γιατί

4+5+9=18(8+1=9)
Παραδείγματα
1. Να βρεθούν όλα τα πολλαπλάσια του 8 που είναι μικρότερα του 100.
Λύση:
Π8  0,8,16,24,32,40,48,56,64,72,80,88,96
2. Να βρεθούν όλα τα πολλαπλάσια του 4 που είναι μικρότερα του 30 και

μεγαλύτερα του 10.
Λύση:
12,16,20,24,28
3. Να βρεθούν οι διαιρέτες του 16
4. Λύση:
Δ16  1,2,4,8,16

Λύση:

Δ21  1,3,7,21
6. Να αναλυθεί σε γινόμενο πρώτων παραγόντων ο αριθμός 840
Λύση:
840 2  5
84 2
42 2
21 3
7 7
1
Άρα 840  23  3  5  7
7. Να αναλυθεί σε γινόμενο πρώτων παραγόντων ο αριθμός 1.188

Λύση:
1.188 2
594 2
297 3
99 3
33 3
11 11
1
Άρα 1.188  22  33  11
8. Να βρεθεί ο ΜΚΔ(840, 1.188)

Λύση:
Αναλύουμε σε γινόμενο πρώτων παραγόντων τους αριθμούς 840 και
1.188.(το έχουμε κάνει στα παραπάνω παραδείγματα)
840  23  3  5  7
1.188  22  33  11
Άρα
ΜΚΔ 840,1.188  22  3  8  3  24
9. Να βρεθεί το ΕΚΠ(840, 1.188)

Λύση:
Αναλύουμε σε γινόμενο πρώτων παραγόντων τους αριθμούς 840 και
1.188.(το έχουμε κάνει στα παραπάνω παραδείγματα)
840  23  3  5  7
1.188  22  33  11
Άρα
ΕΚΠ 840,1.188  23  33  5  7  11  8  27  5  7  11 
 40  27  11  440  27  11.880

Ασκήσεις
1. Να υπολογιστεί το ΕΚΠ και ο ΜΚΔ των αριθμών 540 και 336
2. Να βρεθεί το ΕΚΠ(12,16,18)
3. Να βρεθεί ο ΜΚΔ 12,16,18
4. Να βρεθεί ο ΜΚΔ 3.240,3.024,1.440
5. Να εξεταστεί αν οι αριθμοί 12 και 21 είναι πρώτοι μεταξύ τους
7. Να βρεθούν όλα τα πολλαπλάσια του 3 που είναι μικρότερα ή ίσα του 30.
8. Να βρεθούν όλα τα πολλαπλάσια του 5 που είναι μικρότερα του 70 και

μεγαλύτερα του 20.
11. Να βρεθεί το ΕΚΠ(16,18,24)
14. Να βρεθεί ο ΜΚΔ 360,2.160,480


Κλάσματα
2.1 Η έννοια του κλάσματος
Ορισμοί:
Κλάσμα ονομάζουμε τον αριθμό που παριστάνει το τμήμα από κ ίδια μέρη ενός
κ
μεγέθους ν μερών και συμβολίζεται .
ν
Αριθμητής
κ όροι
γραμμή
κλάσματος
κλάσματος ν
Παρονομαστής
Κλασματική μονάδα ονομάζουμε κάθε κλάσμα με αριθμητή 1, δηλαδή το κλάσμα

1
με μορφή .
ν
Ιδιότητες
ν
  1
ν
0
  0
ν
ν
  ν
1
 Δεν υπάρχουν κλάσματα με παρονομαστή 0

Ασκήσεις
Εύρεση κλάσματος
1) Μια γκοφρέτα ζυγίζει 60 γραμμάρια και έχει 12 ίσα κομμάτια.
(α) Τι μέρος της γκοφρέτας είναι το κάθε κομμάτι;
(β) Πόσο γραμμάρια ζυγίζει το κάθε κομμάτι;
(γ) Πόσα κομμάτια πρέπει να κόψουμε για να πάρουμε 40 γραμμάτια;
2) Για το καθένα από τα παρακάτω σχήματα να γράψετε τα κλάσμα που
αντιστοιχεί στο γραμμοσκιασμένο μέρος του.
3) Στα παρακάτω σχήματα το χρωματισμένο μέρος εκφράζει ισοδύναμα
κλάσματα; Ποια;

4) Μια πολυκατοικία έχει ύψος 24 μέτρα. Ένα σπίτι δίπλα στη πολυκατοικία
5
έχει ύψος τα αυτής. Πόσο είναι το ύψος του σπιτιού;
12
5) Σε ένα ελαιοτριβείο μια δεξαμενή χωράει 3.000 λίτρα λάδι. Σε μια

5
μέτρηση που έκανε ο ιδιοκτήτης βρήκε ότι ήταν γεμάτη κατά τα . Πόσα
6
λίτρα λάδι είχε η δεξαμενή;
6) Μια είναι χωρισμένη σε 8 κομμάτια.
(α) Αν η Ιλάρια έφαγε τα 5, ποιο μέρος της πίτσας έφαγε;
(β) Αν ολόκληρη η πίτσα ζυγίζει 300 gr, πόσα gr πίτσα έφαγε η Ιλάρια;
7) Τι κλάσμα των μαθητών της τάξης 24 μαθητών είναι 6 απόντες;
3
8) Από μια πίτσα περίσσεψαν 6 κομμάτια τα οποία αποτελούν τα της
5
πίτσας. Πόσα ήταν αρχικά όλα τα κομμάτια της πίτσας;
9) Βρες ποιο μέρος του λίτρου είναι τα:
(α) 200 ml (β) 250 ml (γ) 700 ml (δ) 800 ml
Μη ξεχνάτε ότι 1 λίτρο είναι 1.000 ml
10) Το κατάστημα παιδικών ρούχων “Λα τσικόνια” κάνει έκπτωση στα είδη του
3
ίση με τα της αρχικής τιμής τους. Ένα παντελόνι κόστιζε 49 € πριν την
7
έκπτωση. Υπολογίστε πόσα € έκπτωση έγινε στο παντελόνι και πόσο θα
πληρώσουμε για να το αγοράσουμε.

4
11) Σε ένα ορθογώνιο η μια πλευρά έχει μήκος 45 cm και η άλλη τα της
9
πρώτης. Να βρείτε την περίμετρο του ορθογωνίου.
5
12) Ο Πέτρος έχει 2 € λιγότερα από τα των 20 €, ενώ ο Γιώργος έχει 6 €
8
2
περισσότερα από τα των 12 €. Ποίος από τους δύο έχει περισσότερα
5
χρήματα και πόσα;
Αναγωγή στη μονάδα

1
13) Αν το ενός κιλού φουντούκια είναι 30 φουντούκια, το κιλό πόσα
6
φουντούκια έχει;
5
14) Στο Αριστοτέλειο Γυμνάσιο τα των μαθητών έχουν επιλέξει για
7
δεύτερη ξένη γλώσσα τη Γαλλική. Να βρεις πόσους μαθητές έχει το
Γυμνάσιο αν αυτοί που μαθαίνουν Γαλλικά είναι 115.
3
15) Αν τα της τιμής ενός ποδηλάτου είναι 150 €, να βρείτε πόσο κάνει το
5
ποδήλατο.
2
16) Αν τα του κιλού ροδάκινα κοστίζουν 4 €, να βρείτε πόσο κοστίζει το
3
κιλό.

1 3
17) Το μιας πίτσας κοστίζει 1,75 €. Να βρείτε πόσο κοστίζουν i) τα
8 8
της πίτσας ii) ολόκληρη η πίτσα.
4
18) Τα των μελών ενός συλλόγου είναι 88 μέλη. Να βρείτε πόσα μέλη
11
7
είναι τα του συλλόγου.
11
2
19) Τα ενός αριθμού είναι ο αριθμός 32. Να βρείτε ποιος αριθμός είναι τα
5
3
του αριθμού.
8
5
20) Τα των εργατών ενός εργοστάσιου είναι γυναίκες. Αν οι εργαζόμενοι
9
άντρες είναι 424 να βρείτε πόσους συνολικά απασχολεί το εργοστάσιο.
Σύγκριση κλασμάτων με τη μονάδα, κλάσματα ίσα με 0, κλάσματα ίσα με
τον αριθμητή τους
21) Να εξετάσετε ποια από τα παρακάτω κλάσματα είναι μεγαλύτερα ποια
μικρότερα και ποια ίσα της μονάδας.

3 4 4 18 10 7
(α) (β) (γ) (δ) (ε) (στ)
4 3 4 20 9 7
22) Να βρείτε την τιμή του x σε κάθε μια από τις ακόλουθες περιπτώσεις,
ώστε να ισχύουν οι ισότητες:

x  1 x  1 x  1
(α)  0 (β)  1 (γ)  10
5 5 1
23) Συμπληρώστε τα κενά στις ακόλουθες φράσεις.

8 ... ... 7
(α)  8 (β)  0 (γ)  1 (δ)  1
... 11 3 ...
8 7
(ε) ...1 (στ) ...1
3 7

2
24) Να βρείτε τα του
3
   
3 0
A  2  42  3  5  53  32  12  7 2  1
25) Για ποια τιμή του x δεν έχουν νόημα τα παρακάτω κλάσματα:
5 4 7 11
(α) (β) (γ) (δ)
x x  2 3x  12 5x
x  8 x  2
26) Να λύσετε τις εξισώσεις =0, =1
13 3
27) Να λύσετε τις εξισώσεις

3 x 2 α 5 ψ
i) = ii)  iii) 
5 15 7 49 8 24
7
28) Η Ιλάρια ξόδεψε τα των χρημάτων της, για να αγοράσει ένα ζευγάρι
15
παπούτσια. Αν ξοδέψει ακόμη 40 €, θα της μείνουν 32 €. Πόσα χρήματα
είχε αρχικά η Ιλάρια.

2.2 Ισοδύναμα κλάσματα
Ορισμοί:
Κλάσματα ισοδύναμα ονομάζουμε δύο κλάσματα που εκφράζουν το ίδιο τμήμα
ενός μεγέθους ίσων μεγεθών
α γ
 Για να ελέγξουμε αν δύο κλάσματα και είναι ισοδύναμα (δηλαδή
β δ
α γ
= ) εξετάζουμε αν ισχύει η ισότητα α  δ  β  γ
β δ
 Για κατασκευάσουμε ισοδύναμα κλάσματα
o Πολλαπλασιάζουμε και τους δυο όρους του κλάσματος με τον
ίδιο μη μηδενικό φυσικό αριθμό
o Διαιρούμε και τους δυο όρους του κλάσματος με τον ίδιο μη
μηδενικό φυσικό αριθμό
Απλοποίηση ενός κλάσματος λέγεται η διαδικασία μετατροπής του σε
ισοδύναμο κλάσμα με μικρότερους όρους
Παρατήρηση:
Για να απλοποιήσουμε ένα κλάσμα βρίσουμε το ΜΚΔ των όρων του και
διαιρούμαι και τους δυο όρους του με αυτόν.
Ανάγωγο κλάσμα ονομάζεται εκείνο που δεν μπορεί να απλοποιηθεί
Ομώνυμα κλάσματα λέγονται αυτά που έχουν τον ίδιο παρονομαστή

Ετερώνυμα κλάσματα λέγονται αυτά που δεν έχουν τον ίδιο παρονομαστή
1) Να εξετάσετε αν τα παρακάτω κλάσματα είναι ισοδύναμα:

3 5 5 20
(α) και (β) και
7 14 9 36
Λύση:
(α) Υπολογίζουμε τα «χιαστί γινόμενα», δηλαδή: 3  14  42 και
5  7  35 . Τα γινόμενα δεν είναι ίσα άρα και τα κλάσματα δεν είναι
ισοδύναμα.
(β) Υπολογίζουμε τα «χιαστί γινόμενα», δηλαδή: 5  36  180 και
9  20  180 . Τα γινόμενα είναι ίσα άρα και τα κλάσματα είναι ισοδύναμα.
42
2) Να απλοποιηθεί το κλάσμα .
63
Λύση:
Ο ΜΚΔ των όρων του κλάσματος 42 και 63 είναι:

42 63
42 21 ΜΚΔ 42,63  21
0 21
Διαιρούμε τους όρους του κλάσματος με το 21 και έχουμε:

42 42 : 21 2
 
63 63 : 21 3
4 3 5
3) Να μετατραπούν σε ομώνυμα τα κλάσματα: , και .
5 4 30
Λύση:
 Μετατρέπουμε σε ανάγωγα όσα κλάσματα δεν είναι

5 5:5 1
 
30 30 : 5 6

 Βρίσκουμε το ΕΚΠ 5,4,6   60
 Διαιρούμε το ΕΚΠ με κάθε ένα από τους παρονομαστές, έτσι:
60 : 5  12 , 60 : 4  15 , 60 : 30  2
 Πολλαπλασιάσουμε τους δύο όρους κάθε κλάσματος επί τον αντίστοιχο
αριθμό που βρήκαμε.

4  12 48 3 3  15 45 5 52 10
    
5  12 60 4 4  15 60 30 30  2 60
Επομένως τα κλάσματα μετατράπηκαν στα ισοδύναμα κλάσματα:

48 45 10
, και
60 60 60

Ασκήσεις
1) Να εξετάσετε ποια από τα κλάσματα είναι ισοδύναμα:
3 15 12 4 20 5 12 4
(α) , (β) , (γ) , (δ) ,
4 20 15 5 40 8 18 8
14 21 28 21 4 12 5 1
(ε) , (στ) , (ζ) , (η) ,
7 14 4 7 9 27 25 5
2) Να μετατρέψετε σε δεκαδικά κλάσματα τα παρακάτω κλάσματα:

3 8 3 7
(α) (β) (γ) (δ)
5 3 20 2
30 5 4 20
(ε) (στ) (ζ) (η)
75 4 3 45
3) Να μετατρέψετε σε κλάσματα με παρονομαστή 3 τα παρακάτω κλάσματα:

12 70 21 36
(α) (β) (γ) (δ)
6 30 27 18
3
4) Να μετατρέψετε το κλάσμα σε ισοδύναμο με παρονομαστή (α) 12 και (β)
4
16.
5) Να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να προκύψουν ισοδύναμα κλάσματα:

2 6 ... 12 16 ... 18 ...
(α)  (β)  (γ)  (δ) 
5 ... 5 20 3 6 36 8
6) Να απλοποιήσετε τα κλάσματα:
35 16 28 24
(α) (β) (γ) (δ)
40 12 49 40
555 666 272727 789789
(ε) (στ) (ζ) (η)
111 555 454545 555555

x2 x4 α2 α3  β2
(θ) (ι) 2 (ια) 3 (ιβ) 2
x x α α β
(ιγ)
2  4
(ιδ)
15  3
(ιε)

23  3 9  3  33  1 
5  4 11  3
42  11  6  3
0
7) Αν ο x είναι φυσικός αριθμός, να απλοποιηθούν τα παρακάτω κλάσματα:

2x  2 5x  10 4x  16
(α) (β) (γ)
2 5 x  4
7x  14 12x  16 3x  6
(δ) (ε) (στ)
7 4 9
4 22
8) Αν x φυσικός αριθμός ώστε  , να βρείτε την τιμή της αριθμητικής
6 x
x  2  x  22
παράστασης A 
44
9) Να εξετάσετε ποια από τα παρακάτω κλάσματα είναι ανάγωγα:

18 21 15 12
(α) (β) (γ) (δ)
14 25 28 36
10) Να κάνετε ομώνυμα τα παρακάτω κλάσματα:

1 5 22 7
(α) και (β) και
2 6 24 18
1 5 3 2
(γ) και (δ) και
3 12 4 3
2 4 3 9
(ε) και (στ) και
7 9 4 6
3 9 5 7 11
(ζ) και (η) , και
35 14 12 18 15
3 5 7 18 14
(θ) , και (ι) και
4 6 10 27 35

2 4 2 3 5
(ια) και (ιβ) , 3 και
7 9 10 2  5 4
2 8 5 7 3
(ιγ) και (ιδ) , και
15 25 6 8 5
4 5 9 3 5 4
(ιε) , και (ιστ) , και
3 2 15 4 2 7
11) Τοποθετήστε ένα x στην αντίστοιχη θέση

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
20
(α) Το κλάσμα απλοποιείται με το 5
35
4
(β) Το κλάσμα είναι ανάγωγο
7
x
Αν το κλάσμα τραπεί σε ισοδύναμο με
(γ) 12
παρονομαστή 18, ο αριθμητής του θα διπλασιαστεί
Αν πολλαπλασιάσουμε τον αριθμητή και τον
(δ) παρονομαστή ενός κλάσματος επί 3, το κλάσμα θα
γίνει 3 φορές μεγαλύτερο

123
(ε) Το κλάσμα απλοποιείται με το 3
237
(στ) Ένα ανάγωγο κλάσμα είναι πάντα μεγαλύτερο του 1

0 0
(ζ) 
12 27
33 30  3 3
(η)  
40 30  10 10
2 32
(θ) 
7 112
6 11
(ι) 
6 11
α  β
(ια) Το κλάσμα είναι πάντα ίσο με α  β
1

23
(ιβ)
3
5 1
(ιγ) 
57 7
2  3 3
(ιδ) 
25 5
Ένα κλάσμα με παρονομαστή 3 μπορεί να μετατραπεί

(ιε)
σε ισοδύναμο με παρονομαστή 8761
Σε ένα κλάσμα ο αριθμητής είναι μικρότερος από τον

(ιζ)
παρονομαστή
(ιη) Οι φυσικοί είναι όλοι κλάσμα
Όλοι οι φυσικοί μπορεί να είναι παρονομαστές

(ιθ)
κλάσματος
Για να είναι ένα κλάσμα ανάγωγο θα πρέπει οι όροι

(κ)
του κλάσματος να είναι πρώτοι μεταξύ τους
Αν ο παρονομαστής ενός κλάσματος είναι 1 τότε το

(κα)
κλάσμα είναι ανάγωγο
Αν ο αριθμητής είναι ίσος με τον παρονομαστή τότε

(κβ)
το κλάσμα είναι ίσο με τη μονάδα

2.3 Σύγκριση κλασμάτων
 Από δυο ομώνυμα κλάσματα μεγαλύτερο είναι εκείνο που έχει
μεγαλύτερο αριθμητή
 Από δύο κλάσματα με ίδιο αριθμητή μεγαλύτερο είναι εκείνο που έχει
μικρότερο παρονομαστή
 Για να συγκρίνουμε δύο ετερώνυμα κλάσματα τα μετατρέπουμε σε
ομώνυμα
2 4
1) Να συγκριθούν τα κλάσματα και .
7 7
Λύση:
2 4

7 7
2 5
7 14
Λύση:
2 2  2 4
 
7 7  2 14
Έτσι 4

5 δηλαδή 2  5
14 14 7 14
5 5
7 8
Λύση:
5 5

7 8
2 3
4) Να βρεθεί ένα κλάσμα μεγαλύτερο από το και μικρότερο του .
5 5
Λύση:
2 2  2 4
 
5 5  2 10
3 3  2 6
 
5 5  2 10
Έτσι το κλάσμα 5  5 : 5  1 είναι το ζητούμενο.

10 10 : 5 2

Ασκήσεις
1) Συγκρίνετε τα κλάσματα:
4 7 4 4 3 6
(α) και (β) και (γ) και
9 9 5 9 5 8
2) Nα συγκρίνετε τα κλάσματα
2 7 5 11 8 10 1 3 4
i) , ii) , iii) , iv) , 5 v) , .
3 10 7 14 9 12 5 4 3
3) Γράψτε τα παρακάτω κλάσματα σε φθίνουσα σειρά:
21 21 21 21 21
10 14 11 13 12
4) Συγκρίνετε με τη μονάδα τα παρακάτω κλάσματα:
3 7 13 15 111
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
8 10 11 15 120
5) Βάλτε σε μια σειρά τα παρακάτω κλάσματα:
3 7 7 5 5
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
8 4 12 5 8
6) Βρέστε μεταξύ ποιων φυσικών αριθμών βρίσκεται καθένα από τα
παρακάτω κλάσματα:
3 7 49 12 25
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
8 4 12 5 8
3 24 4
7) Αν   , να βρείτε τον φυσικό αριθμό α.
4 α 5
8) Να βρείτε την τιμή του φυσικού αριθμού ν έτσι ώστε

15 3ν  1 16
 
31 62 31
ν
9) Να βρείτε τις πιθανές τιμές του φυσικού αριθμού ν, ώστε  1
5
α 5
10) Το κλάσμα είναι ανάγωγο και μικρότερο του . Βρείτε το φυσικό
12 12
αριθμό α.

α
11) Βρείτε τον μεγαλύτερο φυσικό αριθμό α για τον οποίο το κλάσμα είναι
14
7
μικρότερο από το και είναι ανάγωγο.
15
3  ν
12) Να βρείτε τη μέγιστη τιμή του κλάσματος , όπου ν φυσικός αριθμός
5

2.4 Πρόσθεση και αφαίρεση κλασμάτων
 Για να προσθέσουμε δύο ή περισσότερα ομώνυμα κλάσματα προσθέτουμε
τους αριθμητές τους και αφήνουμε τον ίδιο παρονομαστή.
 Για να προσθέσουμε δύο ή περισσότερα ετερώνυμα κλάσματα τα
μετατρέπουμε πρώτα σε ομώνυμα
 Για να αφαιρέσουμε δύο ομώνυμα κλάσματα αφαιρούμε τους αριθμητές
τους και αφήνουμε τον ίδιο παρονομαστή.
 Για να αφαιρέσουμε δύο ετερώνυμα κλάσματα τα μετατρέπουμε πρώτα σε
ομώνυμα
Ορισμοί:
Μεικτός αριθμός ονομάζεται το άθροισμα ενός ακεραίου με ένα κλάσμα
β
μικρότερο της μονάδας και συμβολίζεται α .
γ
Παραδείγματα μεικτών αριθμών:

4 4 2 2
(α) 1   1 , (β) 3   3
5 5 3 3
Παραδείγματα – Εφαρμογές
2 3
1) Να υπολογιστεί το άθροισμα: 
7 7
Λύση:
2 3 5
 
7 7 7
11 3
7 7
Λύση:
11 3 14 14 : 7 2
     2
7 7 7 7:7 1

3 1
8 8
Λύση:
3 1 4 4:4 1
   
8 8 8 8:4 2
3 1
4) Να υπολογιστεί το άθροισμα:   3
8 8
Λύση:
3 1 3 1 3 3 1 3 8
  3       
8 8 8 8 1 8 8 1 8
3 1 24 28 28 : 4 7 1
       3
8 8 8 8 8:4 2 2
1
5) Να υπολογιστεί το άθροισμα: 4 
8
Λύση:
1 4 1 4 8 1 32 1 33 1
4          4
8 1 8 1 8 8 8 8 8 8
3 1
6) Να υπολογιστεί το άθροισμα:  2
8 8
Λύση:
1ος τρόπος
3 1 3 17 20 20 : 4 5 1
 2       2
8 8 8 8 8 8:4 2 2
2ος τρόπος
3 1 3 1 4 4:4 1
 2  2    2  2  2
8 8 8 8 8 8:4 2
3 1
7) Να υπολογιστεί τη διαφορά: 
8 8
Λύση:
3 1 2 2:2 1
   
8 8 8 8:2 4

11
8) Να υπολογιστεί τη διαφορά:  1
8
Λύση:
11 11 1 11 1 8 11 8 3
 1       
8 8 1 8 1 8 8 8 8
1
9) Να υπολογιστεί τη διαφορά: 4  1
8
Λύση:
1ος τρόπος
1  1 1 1 3  8 1 24 1
4  1  4  1    4  1   3      
8  8 8 8 1 8 8 8 8
23 7
  2
8 8
2ος τρόπος
1 4 9 4 8 9 32 9 23 7
4  1         2
8 1 8 1 8 8 8 8 8 8
1
10) Ένας ελαιοχρωματιστής την πρώτη μέρα έβαψε το του σπιτιού ενώ την
3
1
δεύτερη μέρα έβαψε μόνο το του σπιτιού. Τι μέρος του σπιτιού του
5
έμεινε ακόμη για βάψιμο;
Λύση:
1 1 1 1 1 1  15 1 5 1 3
1         
3 5 1 3 5 1  15 3 5 53
15 5 3 15 5  3 15  8 7
     
15 15 15 15 15 15

Ασκήσεις
1) Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:
5 3 11 3 5 2 9 2
(α)  (β)  (γ)  (δ) 
8 8 14 14 9 3 12 3
11 9 18 7 4 3 5 4
(ε)  (στ)  (ζ)  (η) 
20 15 12 4 7 14 12 8
και να απλοποιήστε το τελικό αποτέλεσμα, αν δεν είναι ανάγωγο κλάσμα.
2) Να βρείτε τα αθροίσματα
3 1 3 1 2
i)   ii) 3+ 
4 2 8 4 8
1 1 2 3 5 1 5 1
iii)    iv)    .
3 7 3 7 3 6 12 4
3) Να βρείτε τις διαφορές
3 4 2 4 1 3 3
i)  ii)7- iii)        .
2 3 3 3 3 4 8
4) Να βρείτε τις διαφορές

4 1 7 4 11 5 5 4
(α)  (β)  (γ)  (δ) 
3 3 9 9 8 8 9 27
11 3 2 1 5 2 3 4
(ε)  (στ)  (ζ)  (η) 
3 8 7 11 3 5 5 7
και να απλοποιήστε το τελικό αποτέλεσμα, αν δεν είναι ανάγωγο κλάσμα.
5) Να μετατρέψετε τους μεικτούς αριθμούς σε κλάσματα

3 1 3 1 2
(α) 2 (β) 4 (γ) 5 (δ) 1 (ε) 6
4 4 7 11 3
6) Μετατρέψτε τα παρακάτω κλάσματα σε μεικτούς αριθμούς

17 11 15 39 42
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
4 3 4 11 10
7) Υπολογίστε τα παρακάτω αθροίσματα:

2 13 15 3
(α)  3 (β)  1 (γ)   2
5 15 20 10
8) Υπολογίστε τις παρακάτω διαφορές:

1 2 1 2 3
(α) 4  1 (β) 5  2 (γ) 2 
4 3 2 3 5
9) Να λύσετε τις εξισώσεις

1 4 5
i) x+  ii) x + 2 =
5 10 2
3 1 4
iii) x – 1 = iv) x -  .
2 3 6
2
10) Να βρείτε σε ποιον αριθμό πρέπει να προσθέσουμε το αριθμό για να
5
4
βρούμε άθροισμα .
7
6
11) Να βρείτε από ποιον αριθμό πρέπει να αφαιρέσουμε τον για να βρούμε
7
2
διαφορά .
3
13 5
12) Το άθροισμα δυο αριθμών είναι . Ο ένας προσθετέος είναι ο . Να
5 3
βρείτε ποιος είναι ο άλλος προσθετέος.

1
13) Ο Γιώργος αγόρασε 1 σοκολάτα .Έδωσε το αυτής στον αδερφό του και
3
2
τα στην αδερφή του. Ποιο μέρος της σοκολάτας του έμεινε;
7
14) Η Κατερίνα παίρνει από την μητέρα της κάθε μέρα το ίδιο χαρτζιλίκι. Το
1 2
το ξοδεύει σε φαγητό. Τα σε ψιλικά και τα υπόλοιπα τα βάζει στον
4 3

κουμπαρά της. Ποιο μέρος από το χαρτζιλίκι βάζει καθημερινά στον
κουμπαρά της;
2
15) Στο παρακάτω διάγραμμα, διαγράψτε πρώτα τα του και μετά μαυρίστε
3
1
το αυτού που διαγράψατε. Τι μέρος του αρχικού είναι το μαυρισμένο;
4
16) Τοποθετήστε ένα x στην αντίστοιχη θέση

ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
6 2 28 13
(α)    1
5 3 15 15
1 9 15
(β)  
4 4 6
2 5 39
(γ)  
5 6 30
11 1
(δ)  2
5 5
2 3 5
(ε)  
5 4 9
4  5 4
(στ)   1
5 5
9  4 4
(ζ)  1 
9 9
17) Ποιο μεικτό αριθμό εκφράζει το μαυρισμένο μέρος σε κάθε μια από τις
παρακάτω εικόνες;

1
18) Κάποιος για να εξοφλήσει ένα χρέος 880 €. πλήρωσε προκαταβολή το
5
1
της αξίας και τον επόμενο μήνα πλήρωσε και το του υπόλοιπου
10
ποσού. Πόσα χρήματα πρέπει να δώσει ακόμη για να εξοφλήσει το χρέος.

2.5 Πολλαπλασιασμός κλασμάτων
 Το γινόμενο δύο κλασμάτων είναι το κλάσμα που έχει αριθμητή το
γινόμενο των αριθμητών και παρονομαστή το γινόμενο των
παρονομαστών.
 Το γινόμενο ενός φυσικού αριθμού επί ένα κλάσμα είναι το κλάσμα με
αριθμητή το γινόμενο του αριθμητή επί τον φυσικό αριθμό και με τον ίδιο
παρονομαστή
Ορισμός:
Αντίστροφα κλάσματα λέγονται δύο κλάσματα που το γινόμενο τους είναι 1.
Ιδιότητες:
 Το 1 είναι ουδέτερο στοιχείο α α

1  
β β
 Αντιμεταθετική α γ
 
γ α

β δ δ β
 Προσεταιριστική α γ ε α γ ε
        
β δ ζ β δ ζ
α γ ε α γ α ε
       
β δ ζ β δ β ζ
 Επιμεριστική
α γ ε α γ α ε
       
β δ ζ β δ β ζ
2 70 9
1) Να βρεθεί το γινόμενο:  
7 4 5
Λύση:
1ος τρόπος
2 70 9 2  70  9 2  630 1.260
      9
7 4 5 7  4 5 7  20 140

2ος τρόπος
1 10
2 70 9 1 70 9 1 10 9 9
         1  5   9
7 42 5 17 2 5 1 2 5 5
4
2) Το Αριστοτέλειο Εκπαιδευτήριο έχει 342 μαθητές, τα είναι αγόρια. Να
9
βρείτε πόσα αγόρια και πόσα κορίτσια έχει το σχολείο.
Λύση:
Τα αγόρια του σχολείου είναι

4 4
 342   34238  4  38  152
9 9
Άρα τα κορίτσια είναι 342  152  190

Ασκήσεις – Προβλήματα
1) Υπολογίστε τα γινόμενα:
4 16 7 7
(α) 4  (β) 5  (γ) 3 (δ)  10
3 10 3 100
3 7 6 72 3 4 5 2
(ε)  (στ)  (ζ)  (η) 
5 9 12 3 7 7 2 15
2) Συμπληρώσετε τον πίνακα:
2 3 4 5

3 4 5 6
3
2
4
3
5
4
6
5
3) Υπολογίστε τα γινόμενα:
1 4 1 1 1 3 4
(α) 2  (β) 5  2 (γ) 3  10 (δ) 1 
4 24 3 2 7 4 3
4) Να βρείτε τους αντίστροφους των αριθμών:

5 7 1 49
(α) (β) 36 (γ) (δ) (ε) (στ) 1
7 9 5 18
2
5) Η Βερόνικα ήπιε τα από ένα μπουκάλι, που περιείχε πορτοκαλάδα
7
όγκου ενάμιση λίτρου. Πόσα λίτρα πορτοκαλάδα ήπιε;
6) Υπολογίστε τα εξαγόμενα των αριθμητικών παραστάσεων:
5 4 1 7 2 1 8 4 5
(α)   (β)     (γ)    
7 7 3 5 5 3 5 5 4

8 3 6 8 3 6 8 3 4
(δ)     (ε)     (στ)  
3 4  41 3 4  23 3 4 9
1
7) Η οικογένεια Ιατρού έχει μηνιαία εισοδήματα 2.700 €. Από αυτά το
5
1 4
δίνει για ενοίκιο, το για κοινόχρηστα, τα για στεγαστικό δάνειο και
10 9
2
τα για διάφορους λογαριασμούς. Πόσα της μένουν για τα λοιπά έξοδα;
25
8) Να βρείτε τις τιμές των αριθμητικών παραστάσεων:

2 2 2 2
2 3 4  2
(α) A       (β) B      
3  2 3 3
2 2 3 3
 2  1 3 1  1 
(γ) Γ   1     2   (δ) Δ      
 3  3 2 2 3
9) Ένα αυτοκίνητο μαζί με τις δόσεις κοστίζει συνολικά 23.400 €. Από αυτά
2 1
τα είναι τόκοι. Το της τιμής χωρίς τόκους ένας αγοραστής το έδωσε
9 5
σαν προκαταβολή. Πόσα € έδωσε προκαταβολή και τι μέρος του
υπόλοιπου ποσού της αρχικής τιμής είναι οι τόκοι;
10) Ένα λεωφορείο ταξιδεύει με 48 επιβάτες. Στην πρώτη στάση κατεβαίνουν

2 3
τα των επιβατών των οποίων τα είναι παιδιά. Πόσα παιδιά
3 8
κατεβαίνουν στην πρώτη στάση;
x 1
11) Αν  , να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
y 4
28x
A 
2x  3y

α
12) Αν  2 , να υπολογίσετε την τιμή της παράστασης:
β
3α  4β
A 
2β
13) Να κάνετε τους πολλαπλασιασμούς:

32 66 44 7 2222 999
(α)    (β) 
33 77 16 22 222 9999

2.6 Διαίρεση κλασμάτων
 Για να διαιρέσουμε δυο φυσικούς αριθμούς αρκεί να πολλαπλασιάσουμε τον
διαιρετέο (Δ) με τον αντίστροφο του διαιρέτη (δ)
 Για να διαιρέσουμε δυο κλάσματα αρκεί να πολλαπλασιάσουμε τον
διαιρετέο με τον αντίστροφο του διαιρέτη
Ορισμός:
Σύνθετο κλάσμα ονομάζουμε κάθε κλάσμα του οποίου ένας τουλάχιστον όρος
του είναι κλάσμα.
1) Να γίνουν απλά τα σύνθετα κλάσματα:

2 5
5
(α) 5 (β) (γ) 7
3 7 3
7 4
Λύση:
2
(α) 5  2  7  14
3 5  3 15
7
5
(β) 5
 1 
5  4

20
7 7 1  7 7
4 4
5 5
(γ) 7  7  5  1  5
3 3 7  3 21
1
2 1

2) Να εκτελεστούν οι πράξεις: 9 2
5 4

3 5
Λύση:
2 1 2  2 1  9 4 9 13
  
9 2  9  2 2  9  18 18  18  13  15  15  15 : 3  5
5 4 5  5 4  3 25 12 13 18  13 18 18 : 3 6
  
3 5 3  5 5  3 15 15 15

Ασκήσεις και Προβλήματα
1) Να κάνετε τις διαιρέσεις:
3 2 2 2 20 1 11 33
(α) : (β) : (γ) : (δ) :
5 5 3 3 200 25 3 12
2) Να βρείτε τα πηλίκα:
1 4 1 1 1
(α) 3 : (β) :1 (γ) 3 : 2 (δ) 5 : 7
2 5 4 4 8
3) Να κάνετε τις διαιρέσεις:

1 1 1 1 15 15
(α) : (β) : (γ) :5 (δ) 5 :
3 4 4 3 7 7
Τι παρατηρείτε;
4) Να κάνετε τις πράξεις:
2 1 1  2 1 1
(α) :  :  και (β)  :  :
7 2 7 7 2 7
5) Συμπληρώστε τον πίνακα;
2 3 4 5
: 3 4 5 6
3
2
4
3
5
4
6
5

6) Να μετατρέψετε τα σύνθετα κλάσματα σε απλά:
4 12
12
(α) 5 (β) 5 (γ)
5 2 4
7 3
7) Να κάνετε τις πράξεις και να απλοποιήσετε τα κλάσματα:
2 1 5 3 3 6
  :
(α) 3 3 (β) 6 10 (γ) 4 4
3 5 4 14 2
  :2
4 6 7 8 3
8) Να κάνετε τις πράξεις και να απλοποιήσετε τα κλάσματα:
3
2  3 1 1
(α) 2  1 (β) : (γ)
3 1 2 1
2 2  1 
5 1 1
1  1 
3 1
1 
2

Δεκαδικοί αριθμοί
3.1 Δεκαδικά κλάσματα – Δεκαδικοί αριθμοί - Διάταξη
δεκαδικών αριθμών - Στρογγυλοποίηση
Ορισμοί:
1. Δεκαδικό κλάσμα ονομάζουμε το κλάσμα που έχει παρονομαστή μια
δύναμη του 10.
2. Οι δεκαδικές μονάδες και τα δεκαδικά κλάσματα γράφονται με ποιο
σύντομο τρόπο με τη χρησιμοποίηση ενός κόμματος (υποδιαστολής)
που ξεχωρίζει το ακέραιο μέρος από το δεκαδικό μέρος (δηλ. από το
δεκαδικό κλάσμα). Όταν δεν υπάρχει ακέραιο μέρος γράφουμε στη
θέση του (αριστερά από το κόμμα) το μηδέν (0).
Έτσι θα έχουμε:
1 1 1
 0,1  0, 01  0, 001 κ.τ.λ.
10 100 1000
και
7 37
 0,7 6  6, 037 κ.τ.λ.
10 1000
Τα δεκαδικά κλάσματα με τη νέα απλή μορφή τους ονομάζονται
δεκαδικοί αριθμοί.
3. Στο δεκαδικό μέρος οι τάξεις είναι τα δέκατα, τα εκατοστά, τα
χιλιοστά, τα δεκάκις χιλιοστά, τα εκατοντάκις χιλιοστά, τα
εκατομμυριοστά κ.λπ.
4. Στο ακέραιο μέρος οι τάξεις είναι σε μονάδες, δεκάδες κ.λπ.

1. Δέκα μονάδες μιας τάξης είναι μια μονάδα μεγαλύτερης τάξης
2. Για να γράψουμε ένα δεκαδικό κλάσμα με μορφή δεκαδικού αριθμού
προσέχουμε το κόμμα του δεκαδικού αριθμού να έχει αριστερά του
μόνο το ακέραιο μέρος του δεκαδικού κλάσματος ή το 0. Και δεξιά του
να έχει τον αριθμητή του δεκαδικού κλάσματος με τόσα ψηφία όσα
μηδενικά έχει ο δεκαδικός παρονομαστής. Αν δεν υπάρχουν στον
αριθμητή του δεκαδικού κλάσματος τόσα ψηφία όσα είναι τα μηδενικά
του παρονομαστή προτάσσουμε κατάλληλο πλήθος μηδενικών (που δεν
βλάπτουν την αξία του αριθμητή)
17
(α) 3  3,17
100
11
(β) 15  15, 011
1000
9
(γ)  0, 009
1000
3. Τους δεκαδικούς αριθμούς τους διαβάζουμε όπως τα αντίστοιχα
δεκαδικά κλάσματα.
Έτσι
 17 
Λέμε τρία και 17 εκατοστά  3 
 100 
Λέμε και (+) διότι ένας μικτός αριθμός σημαίνει πρόσθεση ακεραίου
και κλάσματος [είναι η μόνη πρόσθεση στην οποία παραλείπετε το(+)].
4. Κάθε ακέραιος μπορεί να γραφεί σαν δεκαδικός αριθμός, με ένα κόμμα
δεξιά του και μετά το κόμμα να γραφτούν μηδενικά (όσα θέλουμε).
Δηλ. 7=7,00=7,000 κλπ
5. Ένας δεκαδικός αριθμός μπορεί να γραφτεί ως δεκαδικό κλάσμα, ως
μικτός αριθμός ή ως συμμιγής αριθμός:

Π.χ ο δεκαδικός αριθμός 123,645 μπορεί να γραφτεί:
 ως δεκαδικό κλάσμα 123645/1000 (αριθμητή ολόκληρο τον
αριθμό χωρίς το κόμμα και παρονομαστή το χίλια, γιατί το δεκαδικό
μέρος έχει τρία ψηφία.)

645
 ως μικτό 123
1000
 ως συμμιγής αριθμός 123 κιλά και 645 γραμμάρια
Όλες αυτές οι μορφές εκφράζουν την ίδια ποσότητα π.χ κιλά και
γραμμάρια
1. Να γραφούν τα κλάσματα που ακολουθούν, ως δεκαδικοί αριθμοί, με την
εκτέλεση των αντιστοίχων διαιρέσεων:

48 70 420
(α) (β) (γ)
4 8 63
Λύση:
48
(α)  48 : 4  12
4
70
(β)  70 : 8  8,75
8
420
(γ)  420 : 63  6,666... σε αυτή την περίπτωση που το πηλίκο
63
δεν είναι ακριβές γιατί η διαίρεση είναι ατελής, συνήθως γράφουμε τον αριθμό
με μια προσέγγιση δέκατου 6,7 ή εκατοστού 6,67 χιλιοστού 6,667 κ.λ.π.
2. Να γραφούν, ως κλάσματα, οι δεκαδικοί αριθμοί:
(α) 2,35 (β) 0,348
Λύση:
235 235 : 5 47
(α) 2,35  235 : 100   
100 100 : 5 20

342 342 : 2 171
(β) 0,342  342 : 1000   
1000 1000 : 2 500
3. Να γραφούν, ως δεκαδικοί αριθμοί, τα κλάσματα:
316 759
(α) (β)
100 1000
Λύση:
316
(α)  316 : 100  3,16
100
759
(β)  759 : 1000  0,759
1000
20
4. Να μετατραπεί το κλάσμα σε δεκαδικό κλάσμα:
16
Λύση:
α’ τρόπος
20 125
 20 : 16  1,25 
16 100
β’ τρόπος
20 20 : 4 5 5  25 125
   
16 16 : 4 4 4  25 100
Σύγκριση δεκαδικών αριθμών
 Όταν θέλω να συγκρίνω δεκαδικούς αριθμούς αρχίζω από το ακέραιο
μέρος, έπειτα στα δέκατα, εκατοστά, χιλιοστά κ.ο.κ.
 Αν δύο δεκαδικοί αριθμοί αρχίζουν από ψηφίο της ίδιας τάξης,
μεγαλύτερος είναι αυτός που έχει το μεγαλύτερο ψηφίο στην αρχική τάξη.
Πχ 8,97453<9,432
 Αν δύο δεκαδικοί αριθμοί αρχίζουν από ψηφίο της ίδιας τάξης,
μεγαλύτερος είναι αυτός που έχει το αμέσως επόμενο ψηφίο μεγαλύτερο.
Πχ 105,3842>105,37896

Στρογγυλοποίηση δεκαδικών αριθμών
Για να στρογγυλοποιήσουμε ένα δεκαδικό αριθμό:
 Προσδιορίζουμε τη δεκαδική τάξη στην οποία θα γίνει η στρογγυλοποίηση.
 Εξετάζουμε το ψηφίο της αμέσως μικρότερης τάξης.
 Αν αυτό είναι μικρότερο του 5, το ψηφίο αυτό και όλα τα ψηφία των
μικρότερων τάξεων μηδενίζονται.
 Αν είναι μεγαλύτερο ή ισο του 5, το ψηφίο αυτό και όλα τα ψηφία των
μικρότερων τάξεων μηδενίζονται και το ψηφίο της τάξης
στρογγυλοποίησης αυξάνεται κατά 1.
1. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς στο εκατοστό:
(α) 54,3421 (β) 54, 3461
Λύση:

(α) 54,3 4 21  54,34

(β) 54,3 4 61  54,35
2. Δίνεται ο αριθμός 57,457. Τον στρογγυλοποιούμε σε δεκαδικό με δύο
δεκαδικά ψηφία και βρίσκουμε αριθμό μεγαλύτερο του 57,46. Ποιος είναι
ο μικρότερος αριθμός που μπορεί να βρίσκεται στο κουτάκι;
Λύση:
Επειδή το ψηφίο των χιλιοστών είναι 5, ο αριθμός στο κουτάκι θα μεγαλώσει
κατά μια μονάδα. Αφού θέλουμε ο αριθμός αυτός να είναι μεγαλύτερος του
57,46 πρέπει να είναι τουλάχιστον 57,47 άρα στο κουτάκι ο μικρότερος
αριθμός που μπορεί να βρίσκεται είναι το 6.

Ασκήσεις
Α. Ασκήσεις στα δεκαδικά κλάσματα και τους δεκαδικούς αριθμούς
1. Να βρείτε την τάξη του υπογραμμισμένου ψηφίου σε έναν από τους
αριθμούς:
(α) 108,78 (β) 32, 08 (γ) 87,965 (δ) 13,7891
2. Να γράψετε ως κλάσματα τις ακόλουθες διαιρέσεις:
(α) 0,5 : 0,07 (β) 9,403 : 1,8 (γ) 4:5 (δ) 8:15
3. Ποια διαίρεση παριστάνει καθένα από τα κλάσματα:

3 17 55
(α) (β) (γ)
20 3 49
4. Να γράψετε τα κλάσματα ως δεκαδικούς:

37 978 467 138 24
(α) (β) (γ) (δ) (ε)
10 104 8 100 1000
5. Να γράψετε τα κλάσματα:
569 157 12345 30 35 75
(α) (β) (γ) (δ) (ε) (στ) (ζ)
13 12 10000 6 4 8
437
59
ως δεκαδικούς και αν οι διαιρέσεις είναι ατελείς με προσέγγιση:
(α) χιλιοστού (β) εκατοστού (γ) δεκάτου
6. Να γράψετε ως δεκαδικά κλάσματα τους παρακάτω δεκαδικούς αριθμούς:
(α) 5,27 (β) 0,6 (γ) 170,002 (δ) 23,451

7. Να μετατρέψετε τα παρακάτω κλάσματα σε δεκαδικούς αριθμούς:
189 3609
(α) (β)
6 18
3 17
8. Να μετατρέψετε τα κλάσματα και σε δεκαδικούς αριθμούς με
8 15
προσέγγιση:
(α) δεκάτου (β) εκατοστού
9. Να βρείτε ποιοι από τους παρακάτω αριθμούς έχουν ίδιο ακέραιο μέρος
και ποιοι το ίδιο δεκαδικό μέρος:
(α) 3,570 (β) 12,978 (γ) 90,97 (δ)13,97 (ε)3,29 (στ) 12,57
24
10. Να βρείτε τις τιμές του φυσικού αριθμού ν, ώστε το κλάσμα , να
ν
παριστάνει φυσικό αριθμό.
Β. Ασκήσεις στη σύγκριση και διάταξη δεκαδικών αριθμών
1. Να συγκρίνετε τους αριθμούς:
(α) 45,78 ……… 56,34
(β) 23,45 ……… 23,49
(γ) 34,78 ……… 45
(δ) 34,56 ……… 34,560
(ε) 2,374 ……… 2,37
με τη βοήθεια των συμβόλων >, <, =.
2. Να διατάξετε τους αριθμούς σε αύξουσα σειρά:
3,51-3,501-3,051-4,41-4,401-4,041-4,014
3. Ελέγξτε τις παρακάτω ανισότητες:
0,45>1,67  
23,09 < 23,9  

4,561 > 4,57  
67,804 > 67,84  
1,999… < 1,9999…  
4. Γράψτε ένα δεκαδικό αριθμό σε κάθε ανισότητα:
2,3 < ……… < 2,4
45,12 < ……… < 45,13
0,568 < ……… < 0,569
5. Δίνεται η σειρά των ψηφίων 987654321. Να τοποθετήσετε κατάλληλα
την υποδιαστολή, ώστε ο αριθμός που θα προκύψει να είναι:
(α) ανάμεσα στο 10 και στο 100
(β) ανάμεσα στο 1000 και στο 10000
Ποια είναι η τάξη του ψηφίου 4 σε κάθε περίπτωση;
6. Να βάλετε στη σειρά τους αριθμούς από τον μικρότερο στο μεγαλύτερο:
2,42 0,452 3,05 2,324 3,019 0,050 3,1 2,069
7. Στον παρακάτω πίνακα να συμπληρώσετε την μεσαία στήλη του πίνακα με
ένα από τα σύμβολα =, >, < έτσι ώστε σε κάθε σειρά να σχηματίζεται
αληθής έκφραση.
18,1 18,02
0,101 0,1
1,09 109
231,7 232,1
0,004 0,0004
8. Να συγκρίνετε τους αριθμούς
21,5 1,001 2,15 0,99 1,01 0,0999

Γ. Ασκήσεις στη στρογγυλοποίηση δεκαδικών αριθμών
1. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς στο ψηφίο των δεκάτων:
(α) 24,35 (β) 9,768 (γ) 13,917 (δ) 23,99
2. Δίνεται ο αριθμός 54,8_9. Να συμπληρώσετε το κενό, ώστε, όταν
στρογγυλοποιείται στο εκατοστό, να γίνεται 54,88
3. Να στρογγυλοποιήσετε τον αριθμό 4,3095
(α) στη μονάδα
(β) στο εκατοστό
(γ) στο χιλιοστό
4. Η έκταση των επτανήσιων σε τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι: Παξοί (24),
Λευκάδα (302,51), Κεφαλονιά (781,49), Κέρκυρα (592,08), Ζάκυνθος
(402,08), Κύθηρα (281), Ιθάκη (96,2).
Να στρογγυλοποιήσετε την έκταση κάθε νησιού στην πλησιέστερη δεκάδα
τετραγωνικών χιλιομέτρων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο
Εξισώσεις-Προβλήματα
4.1 Η έννοια της εξίσωσης
Μαθαίνουμε:
1. Εξίσωση με έναν άγνωστο ονομάζουμε μια ισότητα, που περιέχει
αριθμούς και ένα γράμμα.
2. Άγνωστος ονομάζεται το γράμμα της εξίσωσης.
3. Λύση ή ρίζα μιας εξίσωσης ονομάζεται ο αριθμός που, όταν
αντικαταστήσει τον άγνωστο, επαληθεύει την εξίσωση.
4. Επίλυση μιας εξίσωσης ονομάζεται η διαδικασία, μέσω της οποίας,
βρίσκουμε τη λύση της εξίσωσης.
1. Να γραφούν οι παρακάτω εκφράσεις με τη βοήθεια μιας μεταβλητής:
Μαθηματικές
Εκφράσεις
εκφράσεις
Το τετραπλάσιο ενός αριθμού 4x

Το μισό ενός αριθμού, αυξημένο κατά 10, είναι ίσο x
 10  30
με 30 2
Το 12 μειωμένο κατά έναν αριθμό μας δίνει αριθμό

12  x  2
μεγαλύτερο του 2
Ένας αριθμός ελαττωμένος κατά 2 ισούται με τον

x  2  10
αριθμό 10
Το διπλάσιο ενός αριθμού μειωμένο κατά 3 μας

2x  3  11
δίνει 11

2. Διατυπώστε με λόγια τις ακόλουθες μαθηματικές εκφράσεις:
x
(α) 3x  15 (β)  2  8 (γ) α  3β (δ) 3κ  8κ  33
3
3. Να λυθούν οι εξισώσεις:
(α) x+3=7 (β) x-4=12 (γ) 5-x=2
(δ) 3x=12 (ε) x:4=3 (στ) 12:x=3
Λύση:
x  3  7 x  4  12 5  x  2
(α) x  7  3 (β) x  12  4 (γ) x  5  2
x  4 z  16 x  3
3x  12 x:4  3 12 : x  3
(δ) x  12 : 3 (ε) x  3  4 (στ) x  12 : 3
x  4 x  12 x  4
4. Να γραφούν με απλούστερη μορφή οι μαθηματικές εκφράσεις
(α) 5x  8x (β) 8x  13x  21x (γ) 13ω  5ω  7ω
Λύση:
(α) 5x  8x  13x
(β) 8x  13x  21x  42x
(γ) 13ω  5ω  7ω  11ω
5. Η βαθμολογία μιας ομάδας σ’ ένα ποδοσφαιρικό αγώνα είναι: 3 βαθμοί για
τη νίκη, 1 βαθμός για την ισοπαλία και 0 βαθμοί για την ήττα. Αν μια ομάδα
έχει x νίκες, y ισοπαλίες και ω ήττες, γράψτε την παράσταση που
εκφράζει τη βαθμολογία της.
Λύση:
3x  2y
6. Μια ζυγαριά ισορροπεί, όταν βάλουμε από το ένα μέρος μια σοκολάτα, της
οποίας δεν γνωρίζουμε το βάρος και από το άλλο μέρος 200g και μισή
σοκολάτα. Να βρείτε την εξίσωση που λύνει το πρόβλημα και να τη λύσετε.

Λύση:
x
x  200 
2
x
x   200
2
x
 200
2
x  200  2
x  400 g
7. Μια δεξαμενή με χωρητικότητα 12 m2 που έχει μήκος 1,5 m και πλάτος 4
m, έχει ύψος (α) 1,5 m (β) 2 m ή (γ) 3 m;
Λύση:
Αν συμβολίσουμε με υ το ύψος της δεξαμενής, τότε ο όγκος θα ισούται
V  μ  π  υ ή 12  1,5  4  υ συνεπώς έχουμε την εξίσωση:
6υ  12 της οποίας η λύση είναι: υ  12 : 6 δηλαδή υ  2 m

1
8. Αν xy  και z  3 να υπολογίσετε τη παράσταση x  yz
3
Λύση:
1
x  yz   xy  z  3  1
3
9. Στην εξίσωση x  3  α , το α και το x είναι φυσικοί αριθμοί. Ποιες
είναι οι δυνατές τιμές του x;
Λύση:
x  3  α οπότε α  3  x , όμως στο σύνολο των φυσικών αριθμών ο
μειωτέος πρέπει να είναι μεγαλύτερος ή ίσος του αφαιρετέου. Συνεπώς
x  3 , δηλαδή x=0 ή x=1 ή x=2 ή x=3.
10. Να εξετάσετε, αν ο αριθμός 11 είναι λύση της εξίσωσης: x  14  25 ;
Λύση:
11  14  25 δηλαδή 25  25 άρα ο αριθμός 11 είναι λύση της εξίσωσης:
x  14  25

11. Ποιος αριθμός επαληθεύει κάθε μια από τις παρακάτω εξισώσεις;
(α) x  3,4  12,13 (β) 30,2  x  85,14
(γ) 52,202  x  3,17 (δ) 37  x  8,3
Λύση:
(α) x  3,4  12,13 (β) 30,2  x  85,14
x  12,13-3,4 x  85,14  30,2
x  8,73 x  54,94
(γ) 52,202  x  3,17 (δ) 37  x  8,3
x  52,202  3,17 x  37  8,3
x  49,032 x  28,7

Aσκήσεις
1. Να διατυπώσετε με λόγια τις παρακάτω εκφράσεις:

ι)χ+8 ιι)2χ-1 ιιι)7-3χ ιν)χ+6=10 ν)7χ=6
ιν)2χ+4=12
2. Να γράψετε τις παρακάτω εκφράσεις με τη βοήθεια μιας μεταβλητής:
ι)’Ενας αριθμός αυξημένος κατά 5
ιι)’Ενας αριθμός ελλατωμένος κατά 8
ιιι)Το μισό ενός αριθμού
ιν)Το τετραπλάσιο ενός αριθμού αυξημένου κατά 4
3. Να εξετάσετε αν αληθεύουν οι παρακάτω προτάσεις:
ι)Ο 7 είναι λύση της εξίσωσης χ+3=10
ιι)Ο 5 είναι λύση της εξίσωσης 25=χ+20
ιιι)Ο 2 είναι λύση της εξίσωσης χ-1=1
ιν)Ο 4 είναι λύση της εξίσωσης 2χ=8
ν)Ο 3 είναι λύση της εξίσωσης χ:15=5
4. Να λύθούν οι εξισώσεις:
ι)χ+4=6 ιι)χ-7=3 ιιι)3χ=12 ιν)χ:6=2 ν)2χ+2=4
νι) 3χ-6=9 νιι)12:χ=4
5. Ο Γιάννης δίνει 17 βόλους του στον Κώστα και έτσι ο Κώστας έχει 33
βόλους τώρα.Πόσους βόλους είχε αρχικά ο Κώστας;
6. Ρώτησαν κάποιον για την ηλικία του και απάντησε ότι μετά από 20
χρόνια θα είναι 75 χρονών.Ποιά είναι η σημερινή του ηλικία;
7. Το τετραπλάσιο ενός αριθμού αυξημένο κατα 4 ισούται με 24.Ποιός
είναι ο αριθμός αυτός ;
8. Ο Κώστας είναι βαρύτερος από τη Μαρία κατά 35 κιλά.Το βάρος και
των δύο μαζί είναι 135 κιλά.Αν το βάρος της Μαρίας είναι χ κιλά ποιό
είναι το βάρος του Κώστα;
9. ‘Ενας πατέρας είναι σήμερα 45 ετών,ενώ η κόρη του είναι 11
ετών.Μετά από χ χρόνια η ηλικία του πατέρα θα είναι διπλάσια από
την ηλικία της κόρης του.Να βρείτε μετά από πόσα χρόνια θα συμβεί
αυτό και πόσο χρονών θα είναι ο πατέρας καθώς και η κόρη του.

Ποσοστά
5.1 Ποσοστά
a. Ποσοστό επί τοις εκατό ή απλούστερα ποσοστό λέγεται το σύμβολο ν%
ν
που ισούται με .
100
80
b. Από συνήθεια λέμε «80 τοις εκατό» και γράφουμε 80% αντί για
100
c. Ποσοστό επί τοις χιλίοις, χρησιμοποιούμε το σύμβολο ν0/00, που ισούται

ν
με .
1000
Από συνήθεια λέμε «80 τοις χιλίοις» και γράφουμε 800/00 αντί για
80
1000
d. Για να μετατρέψουμε ένα κλάσμα σε ποσοστό επί της εκατό

πολλαπλασιάζουμε το κλάσμα με το 100.
e. Για να μετατρέψουμε ένα ποσοστό επί της εκατό σε κλάσμα, το γράφουμε

σαν κλάσμα με παρονομαστή 100 και το μετατρέπουμε σε ανάγωγο, αν δεν
είναι.
α
f. Για να βρούμε το α% ενός ποσού x κάνουμε τον πολλαπλασιασμό  x
100
1. Να γράψετε, ως ποσοστά επί της εκατό, τα παρακάτω κλάσματα:

3 4 9 33
(α) (β) (γ) (δ)
5 7 20 70

Λύση:
3 300
(α)  100   60%
5 5
4 400
(β)  100  57,14%
7 7
9 900
(γ)  100   45%
20 20
33 3300
(δ)  100  47,14%
70 70
2. Να γράψετε, ως κλάσματα, τα ακόλουθα ποσοστά:
(α) 14% (β) 75% (γ) 43,5% (δ) 25%
Λύση:
14 7
(α) 14%  
100 50
75 3
(β) 75%  
100 4
43,5 435 87
(γ) 43,5%   
100 1000 20
25 1
(δ) 25%  
100 4
3. Ποια θα είναι η τιμή πώλησης μιας μπλούζας, αξίας 80 €, με επιβάρυνση
ΦΠΑ 19%.
Λύση:
Α’ τρόπος
19 19  80 1520
 80    15,2 €
100 100 100
80  15,2  95,2 €
Β’ τρόπος
80  0,19  15,2 €
80  15,2  95,2 €

Γ’ τρόπος
80  1,19  95,2 €
4. Βρείτε τι ποσοστό είναι τα 60 € για τα 300 €
Λύση:
Α’ τρόπος
60 6.000 60
 100    20%
300 300 3
Β’ τρόπος
60:300=0,20=20%
5. Σε εμπορεύματα αξίας 4.000 € γίνεται έκπτωση 800 €. Ποιο είναι το
ποσοστό της έκπτωσης;
Λύση:
Α’ τρόπος
800 80.000 80
 100    20%
4.000 4.000 4
Β’ τρόπος
800 : 4.000  0,20  20%
6. Ένα εμπόρευμα αξίας 1.200 € πουλήθηκε 960 €. Ποιο είναι το ποσοστό
της έκπτωσης;
Λύση:
Α’ τρόπος
Το ποσό της έκπτωσης είναι: 1.200-960=240 €.

240 24.000 240
 100    20%
1.200 1.200 12
Β’ τρόπος
x
 1.200  240
100
12x  240
x  240 : 12

x  20%
Γ’ τρόπος
960 : 1.200  0,80 =80% άρα η έκπτωση 20%
7. Ένα εμπόρευμα 500€ πωλείται με έκπτωση 30%. Ποια είναι η τιμή
πώλησης;
Λύση:
Α’ τρόπος
30 15.000
 500   150 €
100 100
Η τιμή πώλησης είναι: 500-150=350€
Β’ τρόπος
30 70
Επειδή η έκπτωση είναι των 500€, η τιμή πώλησης θα είναι των
100 100
70 35.000
500€, άρα  500   350 €
100 100
Γ’ τρόπος
500  0,70  350 €
8. Αγοράζουμε ένα εμπόρευμα με έκπτωση 45% και πληρώνουμε 440€. Ποια
είναι η αρχική τιμή του εμπορεύματος;
Λύση:
Α’ τρόπος
Το 45% του x είναι η έκπτωση, άρα το 55% του x είναι το ποσό που
πληρώνουμε δηλαδή 440, έτσι:

55
 x  440
100
55
x  440 :
100
100
x  440 
55
44.000
x 
55

x  800 €
Β’ τρόπος
440:0,55=800 €
9. Ο μισθός του κυρίου Αθανασίου είναι 1.400€ και κάθε χρόνο αυξάνεται
2%. Ποιος θα είναι ο μισθός του σε 2 χρόνια και ποιος ήταν ο μισθός του
πριν ένα χρόνιο;
Λύση:
(α) Σε ένα χρόνο θα πάρει αύξηση:
2 2.800
 1.400   28 €
100 100
και ο μισθός θα γίνει 1.400  28  1.428 €
Το δεύτερο χρόνο θα πάρει αύξηση:

2 2.856
 1.428   28,56 €
100 100
και ο μισθός θα γίνει 1.428  28,56  1.456,56 €
(β) Αν ο μισθός του πριν ένα χρόνο ήταν x €, τότε η αύξηση του θα είναι
2
 x , δηλαδή 0, 02x . Έτσι έχουμε την εξίσωση:
100
x  0,02x  1.400
1,02x  1.400
x  1.400 : 1,02
x  1.372,5 € περίπου

Ασκήσεις
1. Να γράψετε, ως ποσοστά επί της εκατό, τα παρακάτω κλάσματα:
4 3 8 35
(α) (β) (γ) (δ)
5 7 30 120
2. Να γράψετε, ως κλάσματα, τα ακόλουθα ποσοστά:
(α) 17% (β) 45% (γ) 23,5% (δ) 75%
3. Ποια θα είναι η τιμή πώλησης ενός αυτοκινήτου, αξίας 10.000 €, με
επιβάρυνση ΦΠΑ 19%.
4. Βρείτε τι ποσοστό είναι οι 45 ημέρες για ένα έτος
5. Βρείτε τι ποσοστό είναι τα 20 στρέμματα για τα 800 στρέμματα
6. Βρείτε τι ποσοστό είναι οι 5 παλάμες για τα 25 μέτρα
7. Από ένα μπουκάλι βενζίνη εξατμίστηκε το 30% του όγκου του. Το
μπουκάλι στην αρχή είχε 1,5 lt. Πόσα ml βενζίνης εξατμίστηκε και πόσα lt
βενζίνης απέμεινε στο μπουκάλι;
8. Στο Αριστοτέλειο Γυμνάσιο η Α τάξη έχει 54 μαθητές, η Β τάξη έχει 48
μαθητές και η Γ τάξη έχει 42 μαθητές. Να βρείτε τι ποσοστό των
μαθητών του Γυμνασίου πάει στην Α τι ποσοστό στη Β και τι ποσοστό στη
Γ Γυμνασίου.
9. Την βασική πεντάδα καλαθοσφαίρισης της σχολικής ομάδας του
Αριστοτελείου την απαρτίζουν οι παίκτες που αναφέρονται στον παρακάτω
πίνακα. Στον πίνακα επίσης αναφέρονται και οι πόντοι που σημείωσαν
αυτοί στους τελικούς αγώνες για την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Να
υπολογίσετε το ποσοστό των πόντων επί του συνόλου, που πέτυχε ο κάθε
παίκτης.
Παίκτης Πόντοι
Ανδρέας 12
Βασίλης 13

Γιώργος 8
Δημήτρης 7
Ηλίας 9
10. Ενός αντικειμένου η τιμή πώλησης πριν την έκπτωση είναι 300€
και έχει έκπτωση 15% Ποια είναι η τιμή πώλησης
11. Ενός αντικειμένου η τιμή πώλησης πριν την έκπτωση είναι 300€. Η
έκπτωση είναι 45€. Να βρεθεί το ποσοστό της έκπτωσης και η
τελική τιμή.
12. Ενός αντικειμένου η τιμή πώλησης πριν την έκπτωση είναι 300€
και μετά την έκπτωση 255€. Να βρεθεί το ποσοστό έκπτωσης και
η έκπτωση.
13. Η τιμή ενός αντικειμένου μετά την έκπτωση είναι 255€ και η
έκπτωση είναι 45€. Ποιο είναι το ποσοστό της έκπτωσης.
14. Η τιμή ενός αντικειμένου μετά την έκπτωση είναι 255€ και η
έκπτωση είναι 15% Να βρεθεί η αρχική τιμή
15. Αν το ποσοστό έκπτωσης είναι 15% και η έκπτωση 45€. Να βρεθεί
η αρχική τιμή και η τελική τιμή.
16. Πόσα χρήματα θα πάρουμε αν καταθέσουμε 100.000€ με επιτόκιο
4% σε ένα χρόνο.
17. Αν για την αγορά μίας κολόνιας πληρώσαμε Φ.Π.Α. 19% και δώσαμε
57€. Πόσο έκανε η κολόνια χωρίς το Φ.Π.Α. και πόσο μαζί.
18. Η Ιλάρια πήγε για ψώνια. Αγόρασε ένα παντελόνι. Η αρχική τιμή του
παντελονιού ήταν 45 €. Το παντελόνι είχε έκπτωση 20%. Η Ιλάρια έδωσε
50 €. Πόσα ρέστα πήρε;

19. Ο Κων/νος επισκέφτηκε ένα κατάστημα ηλεκτρικών ειδών. Αγόρασε ένα
ηλεκτρονικό παιγνίδι που στοίχιζε 200 € χωρίς ΦΠΑ. Αν το Φ.Π.Α είναι
19%, πόσα χρήματα πλήρωσε ο Κων/νος;
20.Η Βερόνικα κατάθεσε 8.000 € στην τράπεζα. Αν το επιτόκιο κατάθεσης
είναι 5% για ένα χρόνο, πόσα χρήματα θα έχει στην τράπεζα η Βερόνικα
στο τέλος του πρώτου χρόνου;
21. Οι μαθητές του σχολείου μας ρωτήθηκαν για το αγαπημένο τους είδος
ταινιών. Τα αποτελέσματα ήταν τα πιο κάτω:
Είδος ταινίας Ποσοστό Αρ. παιδιών

Κωμωδία 45%
Περιπέτεια 25%
Αστυνομικά 8%
Μυστηρίου 7%
Τρόμου 15%
Σύνολο 100%
Αν όλα τα παιδιά είναι 400, γράψε δίπλα από το ποσοστό τον αριθμό των
παιδιών που αγαπούν το κάθε είδος ταινίας.
22.Οι κάτοικοι ενός χωριού πέρυσι ήταν 350. Φέτος λόγω της αστυφιλίας
μειώθηκαν κατά 10%. Πόσοι είναι οι κάτοικοι στο χωριό φέτος;
23.Η Νίκη ψώνισε την περίοδο των ξεπουλημάτων διάφορα είδη ρουχισμού.
Βρες το ποσοστό της έκπτωσης που της έγινε για το καθένα.
Είδος Αρχική Τιμή Τιμή Αγοράς Ποσοστό
έκπτωσης
Φόρεμα 50 28
Παπούτσια 30 15
Παντελόνι 25 17
24.Το θέατρο έχει χωρητικότητα 900 θέσεων. Αν σε μια παράσταση παιδικού
θεάτρου κόπηκαν 540 εισιτήρια βρες το ποσοστό α) των θέσεων που
γέμισαν και β) αυτών που έμειναν άδειες.

25.Σε μια βιβλιοθήκη υπάρχουν 2500 βιβλία. Το 25% είναι βιβλία ξένων
συγγραφέων. Πόσα βιβλία είναι ξένων συγγραφέων;
26.Για το πάρτι του σχολείου αγοράστηκαν 300 χυμοί. Απ’ αυτούς οι 36 είναι
χυμοί ροδάκινου. Τι ποσοστό είναι οι χυμοί ροδάκινου;
27.Μια τάξη έχει 25 μαθητές. Στις εκλογές του συμβουλίου οι μαθητές που
εκλέγηκαν πήραν τους πιο κάτω ψήφους: Αντρέας:9, Μαρία:7, Ελενα:4,
Παύλος: 3 και Αλεξία:2. Κάθε μαθητής ψήφιζε μόνο ένα συμμαθητή του.
Τι ποσοστό ψήφων πήρε κάθε μαθητής;

5.2 Προβλήματα με ποσοστά
g. Φ. Π. Α - Φόρος Προστιθέμενης Αξίας
Ο Φ. Π. Α είναι ένας γενικός φόρος που τον επέβαλλε το κράτος σε όλα
τα πωλούμενα αγαθά και τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες
του. Τα ποσοστά του Φ.Π.Α. ποικίλουν ανά ομάδες αγαθών π.χ.: 4% για
βιβλία, 18% για τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Εισπράττεται από
τους επαγγελματίες και αποδίδεται ανά τρίμηνο στο Δημόσιο.
h. Εμπορικές και Τραπεζικές Συναλλαγές

1. Τόκος είναι ένα νομισματικό ενοίκιο για παραχώρηση χρημάτων προς
χρήση σε άλλο πρόσωπο και για ορισμένο χρονικό διάστημα.
2. Επιτόκιο (%), είναι ο τόκος για τις 100 νομισματικές μονάδες και για
χρονική διάρκεια ενός έτους.
Έχομε δύο μορφές:
Κατάθεση. Δίνουμε τα χρήματά μας (π.χ. 3.000 €) στην τράπεζα για
ένα χρόνο με επιτόκιο 2%, αυτό σημαίνει: «παραχωρώ την περιουσία
μου στην τράπεζα για ένα χρόνο να την εκμεταλλεύεται αυτή. Στο
τέλος του έτους θα μου την επιστρέψει ( τα 3.000 €), επιπλέον θα με
πληρώσει 3.000*2% = 60€ για την ευκολία που της έκανα».
Δανεισμός. Είναι το αντίθετο της κατάθεσης. Ζητάμε χρήματα από
την τράπεζα και πληρώνουμε επί πλέον του αρχικού ποσού για την
διευκόλυνση.
3. Εκπτώσεις. Μείωση της αρχικής προς πώληση αξίας ενός προϊόντος
με σκοπό να αυξηθεί η κατανάλωση. π.χ. Έκπτωση 15% σημαίνει ότι,
κάποιο καταναλωτικό αγαθό που κοστίζει 100€, 15 € δεν θα πληρώσω και
θα πληρώσω μόνο τα 85 €.
Παράδειγμα: αγοράσαμε ένα ψυγείο 500€ με έκπτωση 15%. Ποια η
έκπτωση (κέρδος μου), ποια η νέα τιμή;
Λύση: 500*15% = 500 * 15/100 = 75€ το κέρδος άρα 500-75 = 425€
η τιμή που πληρώσαμε. Την τιμή που πληρώσαμε την βρίσκουμε πιο
γρήγορα, με 500*85%=425€ γιατί σε κάθε 100€ 15 κερδίζουμε και
85πληρώνουμε.
4. Κέρδος. Είναι η Αριθμητική διαφορά Τιμής πώλησης – Τιμή αγοράς.
5. Ζημιά. Είναι η παραπάνω διαφορά με την προϋπόθεση η τιμή πώλησης
να είμαι μικρότερη τις τιμής αγοράς.

1. Η αξία ενός προϊόντος είναι 120 € και ο συντελεστής ΦΠΑ είναι 19%.
Ποια είναι η τιμή πώλησης του προϊόντος;
Λύση:
Α’ τρόπος
19 19  120 2.280
Ο ΦΠΑ είναι:  120    22,80 €
100 100 100
Άρα η τιμή πώλησης είναι: 120  22,8  142,8 €
Β’ τρόπος
120  1,19  148,8 €
2. Για ένα είδος με συντελεστή ΦΠΑ 19% πληρώνουμε 29,75€. Ποια είναι η
αξία αυτού του είδους χωρίς ΦΠΑ;
Λύση:
Α’ τρόπος
19
x  x  29,75
100
x  0,19x  29,75
1,19x  29,75
x  29,75 : 1,19
x  25 €
Β’ τρόπος
119
Τα της αξίας είναι 29,75€
100
1
Το της αξίας είναι 29,75 : 119  0,25 €
100
Άρα η αξία χωρίς ΦΠΑ είναι: 100  0,25  25 €
Γ’ τρόπος
29,75 : 1,19  25 €
3. Για είδη αξίας 420,17€ πληρώσαμε μαζί με το ΦΠΑ 500€. Να

υπολογιστεί ο συντελεστής ΦΠΑ.
Λύση:
Α’ τρόπος
x
420,17  420,17  500
100

x
420,17  500  420,17
100
x
420,17  79,83
100
x  4,2017  79,83
x  79,83 : 4,2017
x  19%
Β’ τρόπος
500  420,17  79,83
79,83
100  19%
420,17
4. Καταθέτει ο Πολυχρόνης 8.000€ στην AristoBank με επιτόκιο 3%.Τι

ποσό θα πάρει σε δύο χρόνια, αν γίνεται ανατοκισμός κάθε εξάμηνο;
Λύση:
3 24.000
Ο ετήσιος τόκος είναι:  8.000   240 €
100 100
Οπότε ο τόκος για το 1ο εξάμηνο είναι: 240 : 2  120 €
i. Για το 2ο εξάμηνο το κεφάλαιο είναι: 8.000  120 
 8.120 €
3 24.360
Ο ετήσιος τόκος είναι:  8.120   243,60 €
100 100
Οπότε ο τόκος για το 2ο εξάμηνο είναι: 243,60 : 2 
 121,80 €
j. Για το 3ο εξάμηνο το κεφάλαιο είναι:
8.120  121,80  8.241,80 €
Ο ετήσιος τόκος είναι:
3 24.725,40
 8.241,80   247,254 €
100 100
Οπότε ο τόκος για το 3ο εξάμηνο είναι:
247,254 : 2  123,627 €
k. Για το 4ο εξάμηνο το κεφάλαιο είναι:
8.241,80  123,627  8.365,43 €
Ο ετήσιος τόκος είναι:
3 25.096,29
 8.365,43   250,9629 €
100 100
Οπότε ο τόκος για το 4ο εξάμηνο είναι:
250,96 : 2  125,48 €
Έτσι, το ποσό που θα πάρει ο Πολυχρόνης σε 2 χρόνια είναι:
8.365,43  125,48  8.490,91 €

5. Τι τόκο δίνουν τα 50.000 € με επιτόκιο 3,5% για 3 μήνες και 10 ημέρες;
Λύση:
3,5 175.000
Ο ετήσιος τόκος είναι:  50.000   1.750 €
100 100
Ο ημερήσιος τόκος είναι: 1.750 : 360  4,87 €
Ο τόκος για 3 μήνες και 10 ημέρες αντιστοιχεί με τον τόκο των
3  30  10  10 ημερών.
Έτσι είναι: 4,87  100  487 €
3
6. Ένας έμπορος πούλησε τα των εμπορευμάτων του με κέρδος 20%, το
4
1
του υπόλοιπου με κέρδος 10% και τα υπόλοιπα με ζημία 15%. Τελικά
3
κέρδισε 500€. Ποια ήταν η αξία των εμπορευμάτων;
Λύση:
3
Το κέρδος από το των εμπορευμάτων ισούται με:
4
3 20 60 6 3
   
4 100 400 40 20
της αξίας των εμπορευμάτων.
1 1 1 1 1
Το υπόλοιπο εμπόρευμα είναι τα , και το αυτού είναι:   των
4 3 4 3 12
εμπορευμάτων. Το κέρδος της ποσότητας αυτής είναι ίσο με:
1 10 1
 
12 100 120
3 1 9 1 10 5
Με κέρδος πούλησε τα      των εμπορευμάτων.
4 12 12 12 12 6
1
Το νέο υπόλοιπο που είναι το των εμπορευμάτων, το πούλησε με ζημία
6
15%. Η ζημία αυτή ισούται με
1 15 15 1
  
6 100 600 40
Άρα το κέρδος του εμπόρου είναι:
3 1 1 18 1 3 19 3 16 2
        
20 120 40 120 120 120 120 120 120 15
15
Άρα, η αξία των εμπορευμάτων ήταν  500  3.750 €
2

7. Ένα κεφάλαιο τοκίζεται με επιτόκιο 2% και μετά από κάποιο διάστημα
μαζί με τους τόκους γίνεται 2.010 €. Αν τοκιζόταν με επιτόκιο 2,5% για
το ίδιο χρονικό διάστημα, θα γινόταν 2.012,5€. Να βρείτε (α) το κεφάλαιο
και (β) το χρονικό διάστημα που παρέμεινε τοκισμένο.
Λύση:
(α) Η διαφορά 2.012,5-2.010=2,5€ αντιπροσωπεύει τη διαφορά 2,5%-
2%=0,5% των επιτοκίων. Αυτό σημαίνει ότι με ετήσιο επιτόκιο 0,5% το
κεφάλαιο δίνει τόκο 2,5€. Με τετραπλάσιο επιτόκιο, δηλαδή 2%, ο τόκος θα
είναι 4  2,5  10 €. Επομένως, το κεφάλαιο είναι 2.010-10=2.000€.
2
(β) Οι 2.000€ σ’ ένα έτος με επιτόκιο 2% δίνουν τόκο  2.000  40 €.
100
10 1
Ο τόκος στην περίπτωση μας είναι 10€, δηλαδή  του ετήσιου τόκου.
40 4
1
Άρα, το χρονικό διάστημα που παρέμεινε τοκισμένο το κεφάλαιο είναι το
4
του έτους, δηλαδή 3 μήνες.

Ασκήσεις
1. Ο κύριος Δευκαλίωνας αγόρασε 600 μετοχές της εταιρίας «Άριστον»,
προς 70€ την καθεμιά. Σε ένα μήνα η μετοχή έπεσε κατά 12% και το
επόμενο δίμηνο ανέβηκε κατά 6% το μήνα. (α) Ποια ήταν η τιμή της
μετοχής στο τέλος του τρίτου μήνα; (β) Η επένδυση του κυρίου
Δευκαλίωνα ήταν κερδοφόρα ή όχι; (γ) Ποιο είναι το ποσοστό κέρδους ή
ζημίας του, επί του αρχικού κεφαλαίου;
2. Καταθέσαμε ένα ποσό 120.000€, σε ένα λογαριασμό ταμιευτηρίου, με

επιτόκιο 3,5% το χρόνο. (α) Ποιος θα είναι ο τόκος στο τέλος του
πρώτου έτους; (β) Ποιος θα είναι ο τόκος στο τέλος του δεύτερου έτους,
αν ο τόκος του πρώτου έτους κεφαλαιοποιηθεί;
3. Μια καινούρια μηχανή κόστιζε 7.000€. Την αγόρασε ο κύριος Πολύδωρας

και μετά από 2 χρόνια ήθελε να το πουλήσει, κατά 20% λιγότερο, από
όσο το αγόρασε. Ο κύριος Μαίανδρος που ήθελε την αγοράσει έμαθε, ότι
ακριβώς το ίδιο μοντέλο, καινούριο, κόστιζε 8.500€. (α) Σε ποια τιμή θα
αγόραζε τη μεταχειρισμένη μηχανή; (β) Τι ποσοστό της τιμής της
καινούριας μηχανής είναι η τιμή της μεταχειρισμένης; (γ) Αν η
αντιπροσωπία που πουλάει και μεταχειρισμένες μηχανές δίνει το ίδιο
μοντέλο σε τιμή 30% φτηνότερα από την τρέχουσα τιμή της καινούριας,
από ποιον συμφέρει να αγοράσει το μεταχειρισμένο αυτοκίνητο ο κύριος
Μαίανδρος;
4. Στο σαμπουάν Timotei πάνω στην συσκευασία γράφει «Περισσότερο

προϊόν 50% δωρεάν.» και παρακάτω «500 κ.εκ. +200 κ.εκ. δωρεάν». (α)
Θεωρείται ότι είναι σωστά αυτά που γράφει; (β) Σε ποια περίπτωση η
προσφορά θα ήταν πραγματικά το 50% του σαμπουάν δωρεάν;
5. Τι ποσό πρέπει να καταθέσετε στην τράπεζα, για να πάρετε στο τέλος

του έτους 5.000€, αν το επιτόκιο είναι 4%;
6. Τα τέλη διμήνου για τον λογαριασμό της ΔΕΗ είναι 45€ και η χρέωση για
κάθε κιλοβατώρα είναι 0,05€. Να βρείτε τι θα πληρώσει η οικογένεια
Θαλή, αν έχει καταναλώσει 1.200 κιλοβατώρες και στο σύνολο
προστίθεται και ΦΠΑ 19%;

7. Ο κύριος Μαυρουδής, έμπορος ειδών ένδυσης, αγόρασε εμπόρευμα αξίας
40.000€. Πλήρωσε τοις μετρητής το 30% και τα υπόλοιπα με 4 ισόποσες
ετεροχρονισμένες επιταγές ανά μήνα, με τόκο 1% το μήνα. Να
υπολογίσετε (α) Το συνολικό ποσό της επιβάρυνσης από τους τόκους που
θα πληρώσει. (β) Το ποσοστό της επιβάρυνσης αυτής, επί της αρχικής
αξίας των εμπορευμάτων.
8. Ο υδραυλικός κ. Τάκης, είχε έσοδα σε ένα δίμηνο 4.580€. Πόσο ΦΠΑ

(19%) πρέπει να αποδώσει στην εφορεία;
9. Ένα πλυντήριο ρούχων κοστίζει, τοις μετρητής, 500€ χωρίς το ΦΠΑ

19%. Ο κύριος Πολύκαρπος το αγόρασε με 50% προκαταβολή και το
υπόλοιπο, σε 4 μηνιαίες δόσεις με τόκο 2% τον μήνα. (α) Να υπολογίσετε
πόσα χρήματα έδωσε ως προκαταβολή, αν μαζί με αυτήν κατέβαλε και
ολόκληρο το ποσό του ΦΠΑ. (β) Ποιο ήταν το ποσό της κάθε δόσης; (γ)
Πόσο του κόστισε συνολικά το πλυντήριο;
10. Στις δημοτικές εκλογές της πόλης των Σερρών επί συνόλου των
εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους, ψήφισαν 36.000. Η
παράταξη του κ Μωϊσιάδη έλαβε 8.230 ψήφους, του κ. Αγγελίδη 9.940
ψήφους, του κ. Βλάχου 8.850 ψήφους, του κ. Φαρμάκη 4.760 ψήφους, του
κ. Μπέη 2.420 και τα υπόλοιπα λευκά ψηφοδέλτια. Τι ποσοστό ήταν τα
λευκά ψηφοδέλτια;
11. Ο πληθυσμός της πόλης των Σερρών μέσα σε 10 χρόνια αυξήθηκε 8% και
είναι σήμερα 86.400. Πόσος ήταν ο πληθυσμός της πόλης πριν 10
χρόνια;
12. Αγοράσαμε το κουκλόσπιτο της Μπάρμπι με έκπτωση 20% και

πληρώσαμε 60€. Πόσο άξιζε το κουκλόσπιτο;
13. Ο κύριος Μήτσος πλήρωσε 30.000€ χωρίς ΦΠΑ 19% για να αγοράσει
εμπόρευμα την παραμονή των γιορτών. Το εμπόρευμα το πούλησε και
εισέπραξε 48.000€ χωρίς ΦΠΑ 19%. Να βρείτε το φόρο που πρέπει να
αποδώσει στην εφορία ο κύριος Μήτσος.
14. Το κατάστημα Geox αύξησε την τιμή ενός ζευγαριού παπουτσιών αξίας
50€ κατά 8% και μετά από 3 μήνες την μείωσε κατά 5%. Ποια είναι η
τελική τιμή πώλησης ποιο το ποσοστό αύξησης ως προς την αρχική τιμή;

15. Η πλευρά ενός ισοπλεύρου τριγώνου αυξήθηκε κατά 20%. Ποιο είναι το
ποσοστό αύξησης της περιμέτρου του;

Ανάλογα ποσά & αντιστρόφως ανάλογα ποσά

6.1 Παράσταση σημείων στο επίπεδο
1. Δύο ημιευθείες Ox και Oy κάθετες μεταξύ τους, στις οποίες ορίζουμε την
ίδια μονάδα μέτρησης
y
αποτελούν ένα σύστημα
ημιαξόνων ή ορθοκανονικό Μ(2,4)
σύστημα ημιαξόνων. 4
2. Ημιάξονας των τετμημένων ή
ημιάξονας των x λέγεται ο 3
ημιάξονας Οx
3. Ημιάξονας των τεταγμένων ή
ημιάξονας των y λέγεται ο 2
ημιάξονας Οy
4. Το σημείο O  0,0  ονομάζεται Α(3,1)
αρχή των ημιαξόνων. 1
5. Για το σημείο Α(3,1) το 3 είναι
η τετμημένη του
6. Για το σημείο Α(3,1) το 1 είναι η
Ο
τεταγμένη του
1 2 3 x
7. Το ζεύγος (3,1) του σημείου Α
είναι διατεταγμένο ζεύγος, επειδή έχει σημασία η διάταξη, δηλαδή η σειρά,
με την οποία γράφονται οι αριθμοί
8. Συντεταγμένες του σημείου Μ είναι το διατεταγμένο ζεύγος (3,1), δηλαδή
η τετμημένη και η τεταγμένη του
9. Το σύστημα ημιαξόνων που προαναφέραμε λέγεται ορθοκανονικό, γιατί οι
ημιάξονες τέμνονται κάθετα (ορθό-) και οι ημιάξονες έχουν την ίδια
μονάδα μέτρησης (-κανονικό)
10. Κάθε σημείο του ημιάξονα Ox έχει τεταγμένη 0
11. Κάθε σημείο του ημιάξονα Oy έχει τετμημένη 0
12. Όλα τα σημεία που βρίσκονται σε ευθεία παράλληλη προς τον ημιάξονα
Ox έχουν την ίδια τεταγμένη.
13. Όλα τα σημεία που βρίσκονται σε ευθεία παράλληλη προς τον ημιάξονα
Oy έχουν την ίδια τετμημένη.

Παραδείγματα και εφαρμογές
1. Αν το σημείο A 2x,3x  5 βρίσκεται στον ημιάξονα Ox , να βρείτε την

τιμή του x και τις συντεταγμένες του σημείου Α.
Λύση:
3x  5  0
3x  5
5
x 
3
 5   10 
Συνεπώς: A  2  , 0  ή A  , 0
 3   3 
2. Αν το σημείο A 2x  8,3x  5 βρίσκεται στον ημιάξονα Oy , να βρείτε
την τιμή του x και τις συντεταγμένες του σημείου Α.
Λύση:
2x  8  0
2x  8
x  8:2
x  4
Συνεπώς: A  0,7
3. Αν τα σημεία A 2α, α  και B 4, α  1  βρίσκεται σε ευθεία παράλληλη

στον ημιάξονα Oy , να βρείτε την τιμή του α και τις συντεταγμένες των
σημείων Α και Β.
Λύση:
Επειδή τα σημεία βρίσκεται σε ευθεία παράλληλη στον ημιάξονα Oy , έχουν
ίδιες τετμημένες, δηλαδή:
2α  4
α  4:2
α  2
Συνεπώς: A 4,2 και B 4,3
 x
4. Αν τα σημεία M  x,  και N  x  2,2 βρίσκονται σε ευθεία παράλληλη
 3
στον ημιάξονα Ox , να βρείτε τις συντεταγμένες των σημείων Μ και Ν.
Λύση:
Επειδή τα σημεία βρίσκεται σε ευθεία παράλληλη στον ημιάξονα Ox , έχουν
ίδιες τεταγμένες, δηλαδή:
x
 2
3
x  23
x  6
Συνεπώς: M 6,2 και N 8,2

Ασκήσεις και προβλήματα
1. Να σχεδιάσετε ένα ορθοκανονικό σύστημα ημιαξόνων, με μονάδα το 1 cm
και να τοποθετήσετε τα σημεία Α(2,4), Β(3,1), Γ(5,5), Δ(7,0), Ε(0,6),
Ο(0,0).
2. Να σχεδιάσετε ένα ορθοκανονικό σύστημα ημιαξόνων, με μονάδα το 1 cm

και να τοποθετήσετε τα σημεία Α(3,3), Β(5,1), Γ(7,3), Δ(5,5). Τι σχήμα
είναι το ΑΒΓΔ; Αν τα ευθύγραμμα τμήματα ΑΓ και ΒΔ τέμνονται στο
σημείο Κ, ποιες είναι οι συντεταγμένες του Κ;
3. Αν το σημείο A 3x,3x  12 βρίσκεται στον ημιάξονα Ox , να βρείτε την

4. Αν το σημείο A 2x  6,3x  βρίσκεται στον ημιάξονα Oy , να βρείτε την

5. Αν τα σημεία A 3α, α  και B 12, α  1  βρίσκεται σε ευθεία παράλληλη

στον ημιάξονα Oy , να βρείτε την τιμή του α και τις συντεταγμένες των
σημείων Α και Β.
 x
6. Αν τα σημεία M  x,  και N  x  2,2 βρίσκονται σε ευθεία παράλληλη
 4
στον ημιάξονα Ox , να βρείτε τις συντεταγμένες των σημείων Μ και Ν.

6.2 Λόγος δύο αριθμών - Αναλογία
 Λόγος δύο ομοειδών μεγεθών, που εκφράζονται με την ίδια μονάδα

μέτρησης, είναι το πηλίκο των μέτρων τους.
 Δύο σχήματα λέγονται όμοια όταν το ένα αποτελεί σμίκρυνση ή
μεγέθυνση του άλλου.
 Κλίμακα ονομάζουμε το λόγο της απόστασης δύο σημείων μιας εικόνας
ενός αντικειμένου προς την πραγματική απόσταση των δύο
αντίστοιχων σημείων του αντικειμένου.
 Αν οι λόγοι των αντίστοιχων πλευρών δύο παραλληλογράμμων είναι
ίσοι, τότε αυτοί θα είναι ίσοι και με το λόγο των περιμέτρων τους.
α γ
 Κάθε σχέση αναλογίας  είναι ισοδύναμη με τη σχέση
β δ
α  δ  β  γ
Παραδείγματα και εφαρμογές
1. Μετράμε μια απόσταση, σε χάρτη, με κλίμακα 1:1.000.000 και βρίσκουμε

ίση με 5 cm. Ποια είναι η πραγματική απόσταση των δύο σημείων;
Λύση:
Αφού δίνεται η κλίμακα 1:1.000.000, στο 1 cm του χάρτη αντιστοιχούν
1.000.000 cm στην πραγματικότητα. Συνεπώς, αν τα 5 cm του χάρτη
5 1
αντιστοιχούν σε x cm στην πραγματικότητα, θα έχουμε:  .
x 1.000.000
Επομένως, ισχύει ότι:
1  x  5  1.000.000
x  5.000.000
2. Σε μια φωτογραφία το ύψος του παππού είναι 8 cm ενώ το πραγματικό

του ύψος είναι 1,84 m. Πόσο έχουν σμικρυνθεί όλα τα αντικείμενα της
φωτογραφίας;
Λύση:
Βοηθητική πράξη: 1,84 m = 184 cm
Ύψος στη φωτογραφία 8 cm 8:8 1

Πραγματικό ύψος 184 cm 184:8 23
Δηλαδή έχουμε κλίμακα 1:23
Συνεπώς όλα τα αντικείμενα της φωτογραφίας έχουν σμικρυνθεί 23 φορές.

1. Σε μια φωτογραφία το ύψος ενός ανθρώπου είναι 5 cm, ενώ το

πραγματικό του ύψος είναι 1,75 m. Πόσο έχουν σμικρυνθεί όλα τα
αντικείμενα της φωτογραφίας;
2. Ένα προβολικό προβάλει το κείμενο μιας διαφάνειας στον απέναντι τοίχο.

Αν το «Α» έχει ύψος 7 mm στη διαφάνεια και 21 cm στον τοίχο, ποια είναι
η μεγέθυνση που δίνει το προβολικό;
3. Η σύνθεση μιας πιζάμας είναι 80% βαμβάκι και το υπόλοιπο νάιλον. Αν η

πιζάμα ζυγίζει 900 gr, Πόσα γραμμάρια ζυγίζουν τα νάιλον νήματα που
περιέχει;
4. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας:

Κλίμακα 1:4 5:8 1:20 1:100
Μήκος σε
6 cm 8 cm 3 cm 2,5 cm
σχέδιο
Πραγματικό
20 m 12 m
μήκος
5. Οι διαστάσεις ενός ορθογωνίου παραλληλογράμμου είναι x  1 και

x  2.
(α) Να γράψετε τη σχέση που συνδέει την περίμετρο Π του ορθογωνίου με
το x.
(β) Να εξετάσετε αν τα ποσά x και Π είναι ανάλογα.
(γ) Να συμπληρώσεις τον πίνακα:
X 1 3 5
Π 14 22
6. Αν οι διαστάσεις ενός δωματίου, σε ένα σχέδιο με κλίμακα 1:500, είναι

4x6, οι πραγματικές διαστάσεις του δωματίου θα είναι … x … .
7. Αν ανακατέψουμε 3 κιλά κόκκινο χρώμα και 4 κιλά κίτρινο χρώμα,

φτιάχνουμε μια συγκεκριμένη απόχρωση του πορτοκαλί. Αν ανακατέψουμε
7 κιλά κόκκινο χρώμα και 8 κιλά κίτρινο, θα πάρουμε την ίδια απόχρωση;
Δικαιολογήστε την απάντηση σας.

6.3-6.5 Ανάλογα ποσά – Ιδιότητες αναλόγων ποσών –
Προβλήματα αναλογιών
 Δύο ποσά λέμε ότι είναι ανάλογα, όταν πολλαπλασιάζοντας τις τιμές
του ενός ποσού επί έναν αριθμό, πολλαπλασιάζονται και οι αντίστοιχες
τιμές του άλλου με τον ίδιο αριθμό.
 Δύο ποσά x και y είναι ανάλογα, όταν οι αντίστοιχες τιμές τους δίνουν
y
πάντα ίδιο πηλίκο α, δηλαδή  α
x
 Συντελεστή αναλογίας ονομάζουμε τον αριθμό α που ισούται με το
y
πηλίκο
x
y y α
 Από τη σχέση  α έχουμε  , δηλαδή y  αx .
x x 1
 Παράδειγμα ανάλογων ποσών

Τα λίτρα βενζίνης και το ποσό πληρωμής, αν το λίτρο έχει 1,2€
Λίτρα 1 2 3 4 5 6 7
Ποσό πληρωμής 1,2 2,4 3,6 4,8 6 7,2 8,4
Λίτρο
Παρατηρούμε ότι ο λόγος – κλάσμα, σε κάθε περίπτωση είναι
Ποσό
σταθερός.
 Παράδειγμα ποσών που δεν είναι ανάλογα

Ενώ Ηλικία και βάρος ανθρώπου, ταχύτητα και κατανάλωση καυσίμου
σε αυτοκίνητο δεν είναι ανάλογα.
Μπορούμε να βρούμε την άγνωστη τιμή σε ένα πρόβλημα ανάλογων ποσών με

διάφορους τρόπους:
α) Με αναγωγή στη μονάδα

Η διαδικασία με την οποία σε ένα πρόβλημα βρίσκω πρώτα την τιμή της μιας
μονάδας (με διαίρεση) και στη συνέχεια βρίσκω την άγνωστη τιμή (με
πολλαπλασιασμό) λέγεται αναγωγή στη μονάδα.
Παράδειγμα
Τα 5 μέτρα ύφασμα κοστίζουν 30 €. Πόσο κοστίζουν τα 12 μέτρα ύφασμα;

Λύση
Τα 5 μέτρα κοστίζουν 30 €
Το 1 μέτρο κοστίζει 30 : 5 = 6 €
Τα 12 μέτρα κοστίζουν 12  6 = 72 €
β) Σχηματίζοντας την αναλογία
Εργάζομαι ως εξής:
 Φτιάχνω τον πίνακα ποσών και τιμών.
 Εξετάζω αν τα ποσά είναι ανάλογα.
 Χρησιμοποιώ μεταβλητή για την άγνωστη τιμή.
 Σχηματίζω την αναλογία.
 Βρίσκω τον άγνωστο όρο της αναλογίας λύνοντας την εξίσωση.
Τα 5 μέτρα ύφασμα κοστίζουν 30 €. Πόσο κοστίζουν τα 12 μέτρα;
Λύση
ΠΟΣΑ ΤΙΜΕΣ
Μήκος υφάσματος σε μέτρα 5 12
Αξία σε € 30 x
Τα ποσά μήκος υφάσματος και αξία είναι ανάλογα ποσά (το διπλάσιο μήκος
έχει διπλάσια αξία).
Στα ανάλογα ποσά οι λόγοι των τιμών τους είναι ίσοι. Σχηματίζω την
αναλογία και βρίσκω τον άγνωστο όρο.
Άρα 5x=3
5 12
 επομένως 5  x = 360
30 x
Άρα x = 360 : 5
x = 72
γ) Κάνοντας χρήση της απλής μεθόδου των τριών

Τα 5 μέτρα ύφασμα κοστίζουν 30 €. Πόσο κοστίζουν τα 12 μέτρα;
Λύση
Τα 5 μέτρα ύφασμα κοστίζουν 30 €
Τα 12 μέτρα ύφασμα κοστίζουν x=; €
12 360
x  30    72
5 5
1. Ένα φωτοτυπικό μηχάνημα φωτοτυπεί 96 σελίδες σε 3 λεπτά της ώρας.

Σε πόσο χρόνο θα φωτοτυπήσει 576 σελίδες;
Λύση:
Τα ποσά είναι ανάλογα
Α’ τρόπος (με αναλογίες)

Σελίδες 96 576
Λεπτά 3 x
96 576

3 x
32 576

1 x
32x  576
x  576 : 32
x  18 λεπτά
Β’ τρόπος (με αναγωγή στη μονάδα)
Τις 96 σελίδες τις φωτοτυπεί σε 3 λεπτά

Τη 1 σελίδα τη φωτοτυπεί σε 3 : 96  0,03125 λεπτά
Τις 576 σελίδες τις φωτοτυπεί σε 576  0,03125  18 λεπτά
Γ’ τρόπος (απλή μέθοδος των τριών)
Τις 96 σελίδες τις φωτοτυπεί σε 3 λεπτά

Τις 576 σελίδες τις φωτοτυπεί σε x=; Λεπτά

576 1.728
x  3   18 λεπτά
96 96
Απάντηση: Σε 18 λεπτά θα φωτοτυπήσει 576 σελίδες.
2. Ο Κων/νος αγόρασε 5 τετράδια και έδωσε 12,25 €. Πόσα € θα δώσει για

να αγοράσει 9 τετράδια;
Λύση:

Τετράδια 5 9
€ 12,25 x
5 9

12,25 x
1 9

2, 45 x
x  9  2,45
x  22,05 €
Τα 5 τετράδια κοστίζουν 12,25 €

Το 1 τετράδιο κοστίζει 2,45 €
Τα 9 τετράδια κοστίζουν 9  2,45  22,05 €
Τα 5 τετράδια κοστίζουν 12,25 €

Τα 9 τετράδια κοστίζουν x=; €
9 110,25
x  12,25    22, 05 €
5 5
Απάντηση: Θα δώσει 22,05 € για να αγοράσει 9 τετράδια.

3. Ένας δρομέας μεγάλων αποστάσεων περπάτησε 4,5 ώρες και ένας άλλος
1,5 ώρες. Ο πρώτος διένυσε απόσταση 27 χιλιομέτρων. Πόση απόσταση
διένυσε ο δεύτερος, αν βάδιζαν με τον ίδιο ρυθμό;
Λύση:

Ώρες 4,5 1,5
Χιλιόμετρα 27 x
4,5 1,5

27 x
0,5 1,5

3 x
0,5x  3  1,5
0,5x  4,5
x  4,5 : 0,5
x  9 χιλιόμετρα
Σε 4,5 ώρες περπατάει 27 χιλιόμετρα

Σε 1 ώρα περπατάει 27 : 4,5  6 χιλιόμετρα
Σε 1,5 ώρες περπατάει 1,5  6  9 χιλιόμετρα
Σε 4,5 ώρες περπατάει 27 χιλιόμετρα

Σε 1,5 ώρες περπατάει x=; χιλιόμετρα
1,5 40,5
x  27    9 χιλιόμετρα
4,5 4,5
Απάντηση: Ο δεύτερος διάνυσε 9 χιλιόμετρα.
4. Ένα κυπαρίσσι ρίχνει σκιά μήκους 9 μέτρων, την ίδια ώρα ένας θάμνος
δίπλα στο δέντρο, με ύψος 1,5 μέτρα, ρίχνει σκιά 3 μέτρα. Πόσο είναι το
ύψος του κυπαρισσιού;

Λύση:
Α’ τρόπος (με πίνακα αναλογίας)

Κυπαρίσσι Θάμνος
Μήκος σκιάς 9 3
Ύψος X 1,5
9 3

x 1,5
3x  9  1,5
3x  13,5
x  13,5 : 3
x  4,5 μέτρα
Τα 3 μέτρα σκιά δημιουργούνται από 1,5 μέτρα

Το 1 μέτρο σκιά δημιουργείται από 1,5 : 3  0,5 μέτρα
Τα 9 μέτρα σκιά δημιουργούνται από 9  0,5  4,5 μέτρα
Τα 3 μέτρα σκιά δημιουργούνται από 1,5 μέτρα

Τα 9 μέτρα σκιά δημιουργούνται από x=; μέτρα
9 13,5
x  1,5    4,5 μέτρα
3 3
Απάντηση: Το ύψος του κυπαρισσιού είναι 4,5 μέτρα.
5. Μια οικογένεια καταναλώνει σε 10 ημέρες 2 κιλά και 400 γραμμάρια λάδι.

Πόσα κιλά λάδι καταναλώνει το μήνα (30 ημέρες);
Λύση:
Βοηθητική πράξη: 2 κιλά και 400 γραμμάρια = 2.400 γραμμάρια

Ημέρες 10 30
Γραμμάρια 2.400 x
10 30

2.400 x
1 30

240 x
x  30  240
x  7.200 γραμμάρια ή 7 κιλά και 200 γραμμάρια
Σε 10 μέρες καταναλώνει 2.400 γραμμάρια

Σε 1 μέρα καταναλώνει 2.400 : 10  240 γραμμάρια
Σε 30 μέρες καταναλώνει 30  240  7.200 γραμμάρια

Σε 30 μέρες καταναλώνει x=; γραμμάρια
30 72.000
x  2.400    7.200 γραμμάρια
10 10
Απάντηση: Καταναλώνει το μήνα 7.200 γραμμάρια ή 7 κιλά και 200 γραμμάρια
6. Μια οικογένεια καταναλώνει σε 10 ημέρες 2 κιλά και 400 γραμμάρια λάδι.

Πόσα κιλά λάδι καταναλώνει το μήνα (30 ημέρες);
Λύση:
Βοηθητική πράξη: 2 κιλά και 400 γραμμάρια = 2.400 γραμμάρια
Ημέρες 10 30
Γραμμάρια 2.400 x

10 30

2.400 x
1 30

240 x
x  30  240
x  7.200 γραμμάρια ή 7 κιλά και 200 γραμμάρια

Σε 1 μέρα καταναλώνει 2.400 : 10  240 γραμμάρια
Σε 30 μέρες καταναλώνει 30  240  7.200 γραμμάρια

Σε 30 μέρες καταναλώνει x=; γραμμάρια
30 72.000
x  2.400    7.200 γραμμάρια
10 10
Απάντηση: Καταναλώνει το μήνα 7.200 γραμμάρια ή 7 κιλά και 200 γραμμάρια
7. Μετρούμε μια απόσταση, σε χάρτη, με κλίμακα 1:1.000.000 και τη

βρίσκουμε ίση με 5,4 cm. Ποια είναι η πραγματική απόσταση των δύο
σημείων;
Λύση:
Απόσταση στον
1 5,4
χάρτη
Πραγματική
1.000.000 x
απόσταση
1 5, 4

1.000.000 x
x  1.000.000  5,4
x  5.400.000 cm ή 54 km
Απάντηση: Η πραγματική απόσταση των δύο σημείων είναι 54 km.

1. Ένα δέντρο ρίχνει σκιά μήκους 12 m. Την ίδια στιγμή ένας πάσσαλος
δίπλα στο δέντρο, με ύψος 1,2 m, ρίχνει σκιά 3 m. Πόσο είναι το ύψος
του δέντρου;
(Απ. 4,8 m)
2. Μια οικογένεια καταναλώνει σε 20 μέρες 4 kg και 800 g λάδι. Πόσα
κιλά λάδι καταναλώνει το μήνα (30 ημερών);
(Απ. 7,2 kg)
3. Ένα φωτοτυπικό μηχάνημα φωτοτυπεί 96 σελίδες σε 3 λεπτά της ώρας.
Σε πόσο χρόνο θα φωτοτυπήσει 352 σελίδες;
(Απ. 11 min)
4. Ο Δευκαλίωνας αγόρασε 6 τετράδια και έδωσε 9,60 €. Πόσα € θα δώσει
για να αγοράσει 8 τετράδια;
(Απ. 12,8 min)
5. Ένας πεζός περπάτησε 3,5 h και ένας άλλος 1,5 h. Ο πρώτος διένυσε
απόσταση 10,2 km. Πόση απόσταση διένυσε ο δεύτερος, αν βάδιζαν με
τον ίδιο ρυθμό;
(Απ. 4,5 km)
6. Δίνονται οι παρακάτω πίνακες. Να εξετάσετε αν τα ποσά χ κα y είναι
ανάλογα.
7. Ποία από τα παρακάτω ποσά είναι ανάλογα;

 Το μήκος ενός υφάσματος και η τιμή του
 Η περίμετρος ενός τετραγώνου και η πλευρά του
 Ο αριθμός των εργατών και ο χρόνος που απαιτείται για την
ολοκλήρωση ενός έργου
 Ο αριθμός των εργατών και το έργο που εκτελούν στον ίδιο χρόνο
 Η παροχή νερού και ο χρόνος για το γέμισμα μιας δεξαμενής
8. Ένας πάσσαλος ύψους 1,6 m ρίχνει σκιά 4 m. Την ίδια στιγμή ένα
δέντρο ρίχνει σκιά 18 m. Γνωρίζοντας ότι τα ποσά ύψος – σκιά είναι
ανάλογα, να βρεθεί το ύψος του δέντρου.

9. Με 100 κιλά αλεύρι φτιάχνουμε 125 κιλά ψωμί. Πόσο αλεύρι χρειάζεται
για το ψωμί 7 ημερών ενός εστιατορίου που καταναλώνει 600 μερίδες
την ημέρα; ( Η κάθε μερίδα είναι 130 γραμ. )
10. Ένας γεωργός πούλησε διαδοχικά ¾ του τόνου, 1 ½ τόνους και ½ του
τόνου πορτοκάλια και πήρε 950 ευρώ. Πόσα χρήματα θα πάρει αν
πουλήσει 6 ½ τόνους πορτοκάλια;
11. Δυο έμποροι πλήρωσαν 6.500 ευρώ για τη μεταφορά 7,5 τόνων
εμπορευμάτων . Ο ένας μετέφερε 2,3 τόνους εμπορεύματος και ο
δεύτερος τα υπόλοιπα. Πόσα χρήματα πλήρωσε ο κάθε έμπορος;
12. Το αρτοπωλείο «Το Νόστιμο Ψωμί» χρησιμοποιεί 30 kg αλεύρι για να

κάνει 40 ψωμιά.
 Να βρείτε το λόγο των κιλών αλευριού προς των αριθμών ψωμιών.
 Να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα:
Κιλά αλευριού 15 30 45 60
Αριθμός ψωμιών 40 120
15 30
 Τι παρατηρείτε για τους λόγους και ;
20 40
15 30 45 60 90
 Συγκρίνετε τα κλάσματα (τους λόγους) , , , και .
20 40 60 80 120
 Γράψετε τέσσερις αναλογίες που προκύπτουν από τον πιο πάνω
πίνακα.
 Προσπαθήστε να βρείτε τη σχέση των άκρων όρων με των μέσων
όρων.
13. Να βρείτε ποια από τα παρακάτω ποσά είναι ανάλογα; Υπογραμμίστε τα.
- Με 5 kg αλεύρι μπορώ να φτιάξω 6 ψωμιά, ενώ με 10 kg αλεύρι μπορώ
να φτιάξω 10 ψωμιά.

- 25 καραμέλες έχουν 75 θερμίδες, ενώ 75 καραμέλες εέχουν 225
θερμίδες.
- Με 1000 L γάλακτος μπορούν να γίνουν 100 kg τυρί, ενώ με 2000 L
γάλακτος μπορούν να γίνουν 200 kg τυρί.
- Ο Γιώργος αγόρασε ένα οικόπεδο 500 m² και πλήρωσε £10 000, Αν
όμως, αγόραζε ένα οικόπεδο 1000 m² θα πλήρωνε £15 000.
14. Ένας κτηνοτρόφος μαζεύει για κάθε 10 κατσίκες 40 L γάλα. Να

συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα, ώστε τα ποσά να είναι ανάλογα.
Αριθμός κατσίκων 10 15 30
Ποσότητα γάλακτος σε L 40 200 400
Χρησιμοποιώντας το γινόμενο των άκρων και των μέσων όρων να βρεις
πόσες κατσίκες έχει ο κτηνοτρόφος, να μάζεψε συνολικά 456 L γάλα.
15. Δύο ηλεκτρολόγοι δούλεψαν μαζί σε μια οικοδομή και πήραν 1.200 €. Ο
πρώτος δούλεψε 4 ημέρες και ο δεύτερος 8 ημέρες. Πόσα χρήματα
αντιστοιχούν στον καθένα;
16. Ένα αλατόνερο περιέχει αλάτι σε ποσοστό 5%. Πόσα κιλά αλατόνερο
περιέχουν 12 κιλά αλάτι;
17. Ένα αμπελουργός είχε ένα αμπέλι 8 στρεμμάτων και πήρε και το αμπέλι
του γείτονα 12 τρεμμάτων με την συμφωνία να του δίνει το 18% της
παραγωγής του αμπελιού του. Η συνολική παραγωγή ήταν 8 τόνοι
σταφύλια. Πόσα κιλά σταφύλια θα πάρει ο αμπελουργός και πόσο ο
γείτονας του;
18. Αν ψήσουμε 4 κιλά ωμό ψάρι θα μείνει 1 κιλά ψημένο. Πόσο είναι το
ποσοστό απώλειας και πόσα κιλά ψάρι πρέπει να ψήσουμε για να έχουμε
6 κιλά ψημένο ψάρι.
19. Η μηνιαία κάρτα απεριόριστων διαδρομών στοιχίζει 20 € και η τιμή της

αυξάνει κατά 25 %. Το εισιτήριο στο αστικό λεωφορείο είναι 0,3 € και η
τιμή του αυξάνεται κατά 50%. Ένας εργαζόμενος παίρνει λεωφορείο, για

να πάει και να γυρίσει από τη δουλειά του κάθε ημέρα, για 25 φορές το
μήνα. Τον συμφέρει η χρήση της κάρτας ή όχι;
20. Ένα κεφάλαιο δίνει τόκο 2.000 € το χρόνο, με επιτόκιο 10%. Αν το

επιτόκιο μειωθεί κατά 40%, πόσο τόκο θα δίνει το κεφάλαιο για ένα
χρόνο; Πόσο τοις εκατό πρέπει ν’ αυξήσουμε το κεφάλαιο για ένα χρόνο;
Πόσο τοις εκατό πρέπει ν’ αυξήσουμε το κεφάλαιο μας για να έχουμε τον
ίδιο τόκο, παρά την μείωση του επιτοκίου;
21. Μια συνταγή γλυκού περιέχει «5 αυγά, 1 συσκευασία φαρίνα του μισού
κιλού, 300 gr βουτύρου, 2 φλιτζάνια ζάχαρη, 2 φλιτζάνια γάλα». Βρείτε
πως θα γίνει η συνταγή αν θέλεις να φτιάξεις μεγαλύτερη δόση και έχεις
8 αυγά;
x 4 x  4
22. Δίνεται η αναλογία  . Υπολόγισε το x και το λόγο .
5 15 5  15

6.6 Αντιστρόφως ανάλογα ποσά
1. Δύο ποσά λέμε ότι είναι αντιστρόφως ανάλογα, όταν η μεταβολή τους
είναι τέτοια ώστε: όταν το ένα μέγεθος πολλαπλασιάζεται επί ένα αριθμό,
το άλλο διαιρείται με τον ίδιο αριθμό.
2. Όταν δύο ποσά x και y είναι αντιστρόφως ανάλογα, το γινόμενο των
αντίστοιχων τιμών τους παραμένει σταθερό: y  x  α με α  0 .
3. Αν y  x  1 , (δηλαδή αν α  1 για την σχέση: y  x  α ) τα μεγέθη
x και y είναι αντίστροφοι αριθμοί.
4. Υπερβολή ονομάζεται η καμπύλη γραμμή, πάνω στην οποία βρίσκονται τα
σημεία  x, y  που ικανοποιούν τη σχέση y  x  α .
5. Τα σημεία της υπερβολής δεν τέμνουν τους ημιάξονες Ox και Oy .
1. Ένα έργο το τελειώνουν 6 εργάτες σε 4 μέρες. Σε πόσες ημέρες θα

τελείωναν το ίδιο έργο 8 εργάτες;
Λύση:
Εργάτες 6 8
χρόνος 4 x
Τα ποσά είναι αντιστρόφως ανάλογα, άρα:
8x  6  4
8x  24
x  24 : 8
x  3
Απάντηση: Οι 8 εργάτες θα τελείωναν το ίδιο έργο σε 3 ημέρες.
2. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα των αντιστρόφως ανάλογων

ποσών x και y
X 1 2 3
y 6 1,5 1
Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της σχέσης των αντιστρόφως
ανάλογων ποσών.
Λύση:
Για x  2: 2y  6 δηλαδή y  3
Για x  3 : 3y  6 δηλαδή y  2
Για y  1,5 : 1,5x  6 δηλαδή x  4

Για y  1 : x  6
X 1 2 3 4 6
y 6 3 2 1,5 1
3. Ένα αλιευτικό πλοίο έχει πλήρωμα 20 άνδρες και τροφές για 30 ημέρες.
Μετά από ταξίδι 15 ημερών παραλαμβάνει 10 ναυαγούς. Πόσες μέρες θα
επαρκέσουν το τρόφιμα;
Λύση:
Άνδρες 20 30
Ημέρες 15 x
20 άνδρες τρώνε τις τροφές σε 30 ημέρες

20 άνδρες τρώνε τις μισές τροφές σε 15 ημέρες
20+10=30 άνδρες τρώνε τις μισές τροφές σε x=; ημέρες
Τα ποσά είναι αντιστρόφως ανάλογα

30x  20  15
30x  300
x  300 : 30
x  10
Απάντηση: Συνολικά θα επαρκέσουν τα τρόφιμα για 15+10=25 ημέρες

4. Μια ομάδα ορειβατών από 6 άντρες έχει τρόφιμα για 24 ημέρες. Στην
ομάδα των ορειβατών πριν την αναχώρηση ενσωματώθηκαν ακόμη 3
ορειβάτες. Πόσες ημέρες θα περάσει η ομάδα με τα τρόφιμα που έχει;
Λύση:
Άνδρες 6 9
Ημέρες 24 x

9x  24  6
9x  144
x  16
Απάντηση: Η ομάδα θα περάσει συνολικά 16 ημέρες με τα τρόφιμα.
5. Ένα συνεργείο ελαιοχρωματιστών με 18 εργάτες χρειάζεται 9 ημέρες για

να βάψει μια καινούρια πολυκατοικία. Πόσοι ακόμη εργάτες πρέπει να
προστεθούν στο συνεργείο για να τελειώσει το έργο 3 μέρες νωρίτερα;
Λύση:
Εργάτες 18 18+x
Ημέρες 9 6

6 18  x   18  9
108  6x  162
6x  162  108
6x  54
x  54 : 6
x  9
Απάντηση: Στο συνεργείο των 18 εργατών πρέπει να προστεθούν 9 εργάτες

για να τελειώσει το έργο 3 μέρες νωρίτερα.

3
1. Ένας εργάτης εκτελεί τα ενός έργου σε 6 ώρες. Σε πόσες ώρες θα
4
εκτελέσει ολόκληρο το έργο;
2. Δέκα εργάτες χρειάζονται 3 μέρες για να φυτέψουν ένα χωράφι. Σε πόσες

ημέρες θα το φυτέψουν 12 εργάτες ίδιας απόδοσης;
3. Δύο ορθογώνια έχουν το ίδιο εμβαδόν. Αν οι διαστάσεις του ενός είναι 4

cm και 5 cm υπολογίστε πόσα cm θα είναι οι διαστάσεις του δεύτερου αν
γνωρίζετε ότι είναι φυσικοί αριθμοί;
4. Σε ένα βουστάσιο με 100 αγελάδες χρειάζονται 3 τόνοι ζωοτροφής για 15

ημέρες. Ο κτηνοτρόφος αγόρασε άλλες 20 αγελάδες. Πόσες ημέρες θα
περάσει αν στην αποθήκη του υπάρχουν 2,5 τόνοι ζωοτροφής;
5. Μια βρύση γεμίζει μια δεξαμενή σε 7 ώρες. Μια δεύτερη γεμίζει την
δεξαμενή σε 5 ώρες. Σε πόσες ώρες θα γεμίσουν την δεξαμενή και οι δύο
μαζί;
6. Αν η βάση ενός τριγώνου του αυξηθεί κατά 20% και το ύψος του
παραμείνει σταθερό, πόσο θα αυξηθεί το εμβαδόν του; Και κατά ποιο
ποσοστό αν το ύψος αυξηθεί κατά 20%;
7. Ένα ηλεκτρικό ψυγείο πουλήθηκε με έκπτωση 12% στην τιμή των 880€.
Ποια θα ήταν η τιμή του αν είχε γίνει έκπτωση 20%;
8. Μια δεξαμενή γεμίζει από 6 βρύσες σε 10 ώρες. Πόσες βρύσες πρέπει να

προσθέσουμε για να γεμίζει σε 3 ώρες; (Όλες οι βρύσες έχουν την ίδια
παροχή).
9. Οι τιμές δύο αντιστρόφως ανάλογων ποσών

αναπαριστώνται από την υπερβολή του
σχήματος. Να συμπληρώσετε τον πίνακα
αντιστοίχων τιμών των δύο ποσών, βρίσκοντας
την συντεταγμένη που λείπει.
1
x 2 4
2
y 2 3

Να ελέγξετε αν οι τιμές που βρήκατε είναι σωστές.
10. Ένας υπάλληλος εργάστηκε 5 ημέρες από 8 ώρες την ημέρα και πήρε 420
ευρώ. Πόσα ευρώ θα πάρει ο ίδιος υπάλληλος τώρα που εργάστηκε 6
ημέρες από 7 ώρες την ημέρα;
11. Ένας κατασκευαστής πούλησε στην ίδια πολυκατοικία δύο καταστήματα με

την ίδια τιμή μονάδας. Το α΄ έχει μήκος 12 μ. και πλάτος 8,5 μ. και
πουλήθηκε 135.150 €. Πόσο πουλήθηκε το β΄ κατάστημα με μήκος 11,2μ.
και πλάτος 7,5 μ.;
12. Οι 40 αγελάδες ενός βουστασίου καταναλώνουν 600 κιλά ζωοτροφή σε 5

ημέρες. Αν πουληθούν οι 10 αγελάδες, πόσα κιλά ζωοτροφή θα
καταναλώσουν οι υπόλοιπες σε 8 ημέρες;
13. Ένας άλλος αγελαδοτρόφος χρειάστηκε 720 κιλά ζωοτροφές για να ταΐσει
τις 12 αγελάδες του επί 15 ημέρες. Τώρα που αγόρασε άλλες 3 αγελάδες,
πόσα κιλά ζωοτροφές θα χρειαστεί για 1 μήνα;
14. Οι 12 εργάτες, όταν εργάζονται 8 ώρες την ημέρα, τελειώνουν ένα έργο
σε 6 ημέρες. Πόσοι εργάτες της ίδιας απόδοσης θα τελειώσουν το ίδιο
έργο σε 4 ημέρες, εργαζόμενοι 1 ώρα περισσότερο την ημέρα;
15. Ένα πλοίο έχει πλήρωμα 40 άντρες και τροφές για 25 ημέρες. Μετά από
ταξίδι 10 ημερών παραλαμβάνει 10 ναυαγούς. Πόσες ημέρες θα
επαρκέσουν τα τρόφιμα;
16. Μια ομάδα στρατιωτών από 12 άντρες έχει τρόφιμα για 27 ημέρες. Στην
ομάδα των στρατιωτών ήρθαν ακόμη 6 νεοσύλλεκτοι. Πόσες ημέρες θα
περάσει η ομάδα με τα τρόφιμα που έχουν;
17. Ένα συνεργείο από 18 εργάτες χρειάζεται 6 ημέρες για να τελειώσει ένα
έργο. Πόσοι ακόμη εργάτες πρέπει να προστεθούν στο συνεργείο για να
τελειώσει;

Θετικοί και Αρνητικοί Αριθμοί
7.1 Θετικοί και Αρνητικοί (Ρητοί αριθμοί) – Η ευθεία των ρητών –

Τετμημένη σημείου
1) Πρόσημα λέγονται τα σύμβολα « + » και « - » και τα γράφουμε πριν
από τους αριθμούς εκτός από το μηδέν.
2) Θετικός αριθμός λέγεται ο αριθμός που έχει πρόσημο « + »
3) Αρνητικός αριθμός λέγεται ο αριθμός που έχει πρόσημο « - »
4) Το μηδέν δεν είναι ούτε θετικός ούτε αρνητικός
5) Όταν μπροστά από έναν αριθμό δεν έχουμε κανένα πρόσημο, εννοούμε
ότι είναι θετικός, δηλαδή έχει πρόσημο « + »
6) Ομόσημοι λέγονται οι αριθμοί που έχουν το ίδιο πρόσημο
7) Ετερόσημοι λέγονται οι αριθμοί που έχουν διαφορετικό πρόσημο
8) Ακέραιοι αριθμοί είναι οι φυσικοί μαζί με τους αντίστοιχους αρνητικούς
9) Ρητοί αριθμοί είναι αυτοί που μπορούν να γραφούν σε
μορφή κλάσματος με ακέραιους όρους και παρονομαστή διάφορο του
μηδενός
10) Οι φυσικοί αριθμοί περιέχονται στους ακέραιους, και οι ακέραιο στους
ρητούς
11) Άξονα χ’χ ονομάζουμε τον ημιάξονα
Οχ (δεξιά του Ο) και τον αντικείμενο
του Οχ’ (αριστερά του Ο) μαζί.
12) Θετικός ημιάξονας ονομάζεται ο
ημιάξονας Οχ
13) Αρνητικός ημιάξονας ονομάζεται ο
ημιάξονας Οχ’
14) Σε κάθε ρητό αριθμό αντιστοιχεί ένα
σημείο Α ενός άξονα χ΄Ο χ, ο ρητός αυτός αριθμός ονομάζεται
τετμημένη του σημείου Α
Λυμένες ασκήσεις
1) Από τους παρακάτω αριθμούς, να βρείτε ποιοι είναι θετικοί και ποιοι
αρνητικοί:
3 1
-5, +4,  , 0, , 3,7
5 2

Λύση:
Θετικοί είναι οι αριθμοί που έχουν πρόσημο « + » ή δεν έχουν πρόσημο.
1
Οπότε είναι οι αριθμοί: +4 και
2
Αρνητικοί είναι οι αριθμοί που έχουν πρόσημο « - ».
3
Οπότε είναι οι αριθμοί: -5,  , 3,7
5
2) Να εκφράσετε με ρητούς αριθμούς τις παρακάτω εκφράσεις:
a. Αύξηση της θερμοκρασίας κατά 4o C
b. Έξοδα 640 €
c. 45 m κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας
Λύση:
a. 4o C b. -640 € c. 45 m
3) Στα παρακάτω ζεύγη αριθμών, να βρείτε ποιοι αριθμοί είναι ομόσημοι

και ποιοι ετερόσημοι:
1
a. 7  b. 5 3 c. 2 5 7
3
d. 0 5 e. -12 4 f. 7 8 13
Λύση:
Ομόσημοι: b. c. f.
Ετερόσημοι: a. e.
4) Τα σημεία Α και Β έχουν τετμημένες α και β αντίστοιχα. Να βρείτε την

τετμημένη του μέσου Μ του τμήματος ΑΒ, όταν:
a. α  4 και β  12
b. α  5 και β  13
Λύση:
a. Το μήκος του τμήματος ΑΒ είναι AB  OB  OA  12  4  8
Έχουμε 8 : 2  4 , οπότε AM  4 . Επειδή το σημείο Μ βρίσκεται στον θετικό
ημιάξονα, η τετμημένη του έχει πρόσημο « + ».
Είναι OM  OA  AM  4  4  8 .
Άρα το σημείο Μ έχει τετμημένη +8
b. Το μήκος του τμήματος ΑΒ είναι AB  OB  OA  13  5  8
Έχουμε 8 : 2  4 , οπότε AM  4 . Επειδή το σημείο Μ βρίσκεται στον
αρνητικό ημιάξονα, η τετμημένη του έχει πρόσημο « - ».
Είναι OM  OA  AM  5  4  9 .
Άρα το σημείο Μ έχει τετμημένη -9

Ερωτήσεις κατανόησης
1) Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά, ώστε να προκύψουν αληθείς
προτάσεις.
a. Οι ρητοί αριθμοί που δεν έχουν πρόσημο λέγονται ……………..
b. Δύο αριθμοί που έχουν ίδιο πρόσημο λέγονται ……………….
c. Ακέραιοι αριθμοί είναι οι …………….. μαζί με τους αντίστοιχους
αρνητικούς
d. Θετικός ημιάξονας ονομάζεται ο ημιάξονας ……..
2) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με (Σ), αν είναι σωστές ή
(Λ), αν είναι λανθασμένες.
a. Το μηδέν είναι αρνητικός αριθμός
b. Ένας ρητός αριθμός διάφορος του μηδενός είναι ή θετικός ή
αρνητικός
c. Οι ετερόσημοι αριθμοί έχουν το ίδιο πρόσημο
a. b. c.

(Λ), αν είναι λανθασμένες.
a. Ο αριθμός 5 είναι θετικός
b. Οι αριθμοί 4 και -7 είναι ετερόσημοι
c. Οι αριθμοί +5, +7, 11 είναι ομόσημοι
d. Οι αριθμοί -8, 0 είναι ομόσημοι
e. Όλοι οι αριθμοί: -2, -3, -5, 7, -11 είναι αρνητικοί
f. Στον άξονα χ’χ ένας θετικός αριθμός βρίσκεται δεξιά ενός
αρνητικού αριθμού
g. Αν η τετμημένη του Α είναι 2 και του Β είναι -2, η τετμημένη του
μέσου Μ είναι 0.
a. b. c. d. e. f. g.
Ασκήσεις
1) Από τους παρακάτω αριθμούς, να βρείτε ποιοι είναι θετικοί και ποιοι
αρνητικοί:
3 1
-3, 4,  , 0,  , 3,7
5 2
2) Να εκφράσετε με ρητούς αριθμούς τις παρακάτω εκφράσεις:
a. Αύξηση της πίεσης κατά 2 μονάδες
b. Έσοδα 40 €
c. 35 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας
3) Στα παρακάτω ζεύγη αριθμών, να βρείτε ποιοι αριθμοί είναι ομόσημοι
και ποιοι ετερόσημοι:

1
a. 5  b. 5 3 c. 13 5 7
3
d. 0 20 e. -12 4 f. 7 8 13
4) Τα σημεία Α και Β έχουν τετμημένες α και β αντίστοιχα. Να βρείτε την
τετμημένη του μέσου Μ του τμήματος ΑΒ, όταν:
c. α  6 και β  22
d. α  5 και β  23

7.2 Απόλυτη τιμή ρητού – Αντίθετοι ρητοί – Σύγκριση ρητών
1) Απόλυτη τιμή ενός ρητού αριθμού α ονομάζουμε την απόσταση του
σημείου με τετμημένη α από την αρχή Ο του άξονα και συμβολίζεται με
α.
2) Αντίθετοι ονομάζονται οι αριθμοί που έχουν την ίδια απόλυτη τιμή,
αλλά είναι ετερόσημοι
3) Η απόλυτη τιμή ενός θετικού αριθμού είναι ο ίδιος αριθμός.
4) Η απόλυτη τιμή ενός αρνητικού αριθμού είναι ο αντίθετος του.
5) Η απόλυτη τιμή του μηδενός είναι το μηδέν.
6) Δύο σημεία που βρίσκονται σε ίση απόσταση από την αρχή των αξόνων
και είναι εκατέρωθεν της αρχής έχουν τετμημένες, αντίθετους
αριθμούς.
7) Ο μεγαλύτερος από δύο ρητούς αριθμούς είναι εκείνος που βρίσκεται
δεξιότερα από τον άλλο πάνω στον άξονα.
1) Το μηδέν είναι μικρότερο από κάθε θετικό αριθμό
2) Το μηδέν είναι μεγαλύτερο από κάθε αρνητικό αριθμό
3) Ο μεγαλύτερος από δύο θετικούς αριθμούς είναι εκείνος που έχει την
μεγαλύτερη απόλυτη τιμή.
4) Ο μεγαλύτερος από δύο αρνητικούς αριθμούς είναι εκείνος που έχει
την μικρότερη απόλυτη τιμή.
1) Να υπολογίσετε την απόλυτη τιμή των ρητών αριθμών:
2
a) 4 b)  c) 2,3
5
Λύση:
a) 4  4
2 2
b)  
5 5
c) 2,3  2,3
2) Να βρείτε τους αριθμούς που έχουν απόλυτη τιμή 3

Λύση:
Έστω χ οι ζητούμενοι αριθμοί τότε:
x 3
x  3 ή x  3

2
3) Να βρείτε τις τιμές του χ, όταν x 
3
Λύση:
2
x 
3
2 2
x ή x
3 3
2
4) Να βρείτε τις τιμές του χ, όταν x  
3
Λύση:
Δεν υπάρχουν τιμές χ που να επαληθεύουν την εξίσωση.
5) Να βρείτε τους αντίθετους των αριθμών:

2
a) 4 b)  c) 2,3
5
Λύση:
 2 2
a)   4  4 b)       c)   2,3  2,3
 5 3
6) Να συγκρίνετε τους αριθμούς:

2 5
a) 4 … 2 b)  … c) 2,3 … 4,7
5 2

προτάσεις:
a. Απόλυτη τιμή ενός ρητού αριθμού α ονομάζουμε την ………… του
σημείου με τετμημένη α από την αρχή Ο του άξονα και συμβολίζεται
με …..
b. Αντίθετοι ονομάζονται οι αριθμοί που έχουν την ίδια ………… ……..,
αλλά είναι ………………
c. Η απόλυτη τιμή ενός θετικού αριθμού είναι ο ……………. αριθμός.
d. 0  ….
e. Αν α  0 και β  0 , τότε α ... β
f. Αν α  0 , β  0 και α  β τότε α ... β
g. Οι ………………. αριθμοί έχουν την ίδια απόλυτη τιμή.

με (Λ), αν είναι λανθασμένες.
a. Ισχύει α  0 για οποιοδήποτε ρητό αριθμό α
b. Αν α  0 , τότε α  α
c. Αν α  0 , β  0 και α  β , τότε β  α
d. Δύο αντίθετοι μη μηδενικοί αριθμοί είναι ετερόσημοι
e. Η απόλυτη τιμή ενός αρνητικού αριθμού είναι ο αντίθετος του
f. Δύο σημεία με τετμημένες αντίθετους αριθμούς είναι συμμετρικά
ως προς την αρχή Ο του άξονα χ’χ.
a. b. c. d. e. f.
Ασκήσεις
1. Να βρείτε τις απόλυτες τιμές των παρακάτω αριθμών:

1
i. 2 ii. -3 iii. 2,3 iv. - v. -0,7
2
2. Να βρείτε τους αντίθετους των παρακάτω αριθμών:

1
i. 2 ii. -3 iii. 2,3 iv. - v. -0,7
2
3. Να διατάξετε όλους τους παρακάτω αριθμούς ξεκινώντας από το

μικρότερο και καταλήγοντας στο μεγαλύτερο:
1
i. 2 ii. -3 iii. 2,3 iv. - v. -0,7
2

4. Να συγκρίνετε τους αριθμούς σε κάθε ζευγάρι και να σημειώσετε
ανάμεσα τους το κατάλληλο σύμβολο ανισότητας (<,>):
(α) -9 … -7 (β) -7 … -9 (γ) -3 … 1
(δ) -2 … 3 (ε) 0 … -1 (στ) -2 … 0
3
(ζ) 3 … 0 (η) 2 … (θ) 2 … -2
2
5. Να βρείτε ποιες τιμές μπορεί να πάρει ο αριθμός χ σε κάθε

περίπτωση:
1
i. x 7 ii. x  iii. x  2,5
2
1
iv. x 0 v. x 3 vi. x  3
4
6. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί:

Αριθμός -3,13 +5,65 -1,03 0 +7,08 -3
Απόσταση του
σημείου που
αντιστοιχεί από την
αρχή του άξονα
7. Τοποθέτησε ένα ‘‘χ’’ στην αντίστοιχη θέση

(α) Ισχύει η ανισότητα: -3<2
(β) Ισχύει η ανισότητα: -3>-2
(γ) Στην ανισότητα 2,4<χ<5,7 ο χ μπορεί να πάρει 2
ακέραιες τιμές
(δ) Υπάρχουν 7 ακριβώς ακέραιοι που αληθεύουν τη
σχέση: -3  χ  +3
(ε) Δύο ακέραιοι με ίδιο πρόσημο είναι αντίθετοι.
8. Βρείτε τους αριθμούς που έχουν ως απόλυτη τιμή:

i. 30 ii. 17 iii. 0
iv. 3,2 v. 4,1 vi. 7

7.3 & 7.4 Πρόσθεση και Αφαίρεση ρητών αριθμών
1) Για να προσθέσουμε ομόσημους ρητούς αριθμούς, προσθέτουμε τις
απόλυτες τιμές τους και στο άθροισμα βάζουμε το πρόσημο τους.
2) Για να προσθέσουμε ετερόσημους ρητούς αριθμούς, αφαιρούμε από τη
μεγαλύτερη τη μικρότερη απόλυτη τιμή και στη διαφορά βάζουμε το
πρόσημο του ρητού με τη μεγαλύτερη απόλυτη τιμή.
3) Ιδιότητες πρόσθεσης ρητών αριθμών:
 α  β  β  α (αντιμεταθετική ιδιότητα)
 α  β  γ    α  β  γ (προσεταιριστική ιδιότητα)
 α  0  α (το 0 ουδέτερο στοιχείο ως προς την πρόσθεση)
 α   α   0 (το α αντίθετος του α)
4) Για να αφαιρέσουμε από τον αριθμό α τον αριθμό β, προσθέτουμε στον
α τον αντίθετο του β. Δηλ. α  β  α   β
5) Όταν μια παρένθεση έχει μπροστά της το « + » (ή δεν έχει πρόσημο)
μπορούμε να την απαλοίψουμε μαζί με το « + » (αν έχει) και να
γράψουμε τους όρους που περιέχει με τα πρόσημα τους.
6) Όταν μια παρένθεση έχει μπροστά της το « - » μπορούμε να την
απαλοίψουμε μαζί με το « - » και να γράψουμε τους όρους που
περιέχει με αλλαγμένα τα πρόσημα τους.
7) Σε μια παράσταση η οποία περιέχει παρενθέσεις και αγκύλες,
απαλοιφή γίνεται από το εσωτερικό της παράστασης προς το
εξωτερικό, οπότε η αγκύλη γίνεται παρένθεση.
8) Σε μια παράσταση που έχουμε προσθέσεις και αφαιρέσεις, αν
υπάρχουν αντίθετοι αριθμοί τους διαγράφουμε και μετά βάζουμε το
πρόσημο « - » και προσθέτουμε όλους τους αρνητικούς αριθμούς, μετά
βάζουμε το πρόσημο « +» και προσθέτουμε όλους τους θετικούς
αριθμούς
1)  3   5  3  5  3  5  8
2)  3   5  3  5  5
3)  3   5  3  5  3  5  2
4)  3   5  3  5  8
5)   3   5   3  5  3  5  8
6)  3   5  3  5  3  5  2
7)  3   5  3  5  2

8)  3   5  3  5  3  5  8
9)   3   5  3  5  3  5  8
10)   5    7   5  7  2
11)   3  5  5  7   5  8   3  5  5  7  5  8  7  8  3  5 
 15  8  7
12) 3  5  3  7   2  5  8   3  5  3  7  2  5  8 
 3  3  2  8  7  18  7  11
13) 3  7  3  6  13  6  7
14) 2  7  3  5  7  11  13  20  28  8
15) 5  3  6  2  2  14  4  10
16) 4  5  7  8  2  6  2  5  4  7  8  6  11  14  3
17) 3  7   3  6  3   7  3  6  3  7  3  6  16  6  10
18) 2  7   3  5  7    5  3  2   7  3  5  7   5  3 
 2  7  3  5  7  5  3  2  7  7  2  14  12
19) 5  3   6  2   2  5   3  6  2  2  5  3  6  2  2 
 14  4  10

προτάσεις.
a. Το άθροισμα δύο θετικών ρητών είναι ………………. αριθμός
b. Το άθροισμα δύο αντίθετων αριθμών είναι ……………
c. Το άθροισμα δύο αρνητικών αριθμών είναι ………… αριθμός
d. Αν α  β  0 , τότε οι α και β είναι ………………. αριθμοί

a. Το άθροισμα δύο ετερόσημων αριθμών είναι θετικός αριθμός
b. Αν το άθροισμα ομόσημων ρητών είναι θετικός αριθμός, τότε οι
ρητοί είναι θετικοί
c. Αν το άθροισμα δύο ετερόσημων αριθμών είναι αρνητικός, τότε οι
ρητοί είναι αρνητικοί
d. Αν το άθροισμα ομόσημων ρητών είναι αρνητικός, τότε οι ρητοί
είναι αρνητικοί
e. Αν α  β  0 , τότε α και β είναι αντίθετοι
a. b. c. d. e.

a.  5   7  12 b.  3   5   8
c.  8   3  5 d.  6   6  0
e.  3   5  2 f.  1   6   7  14
Ασκήσεις
1. Να υπολογιστούν τα παρακάτω αθροίσματα:

i.  5   7 ii.  8   6 iii.  6   4
iv.  9   5 v.  15   15 vi.  17  0
vii. 0   15 viii. 13   14 ix. 12   16

i.  6,35   5,45 ii.  14,25   9,46 iii.  8,66   9,30
iv.  13,95   0,64 v.  3,25   2,75 vi.  8,45   3,25

 3  1  1  1
i.      ii.  7    3 
 4  2  2  4
 5  3  1  1
iii.      iv.  2    4 
 8  4  5  4
 3  5  1  1
v.      vi.  5    7 
 5  6  3  2
 7   3  1  2
vii.      viii.  8    5 
 10   4   2  3
4. Να υπολογιστεί το άθροισμα x     .
i. Αν   3 και   12
ii. Αν   9 και   64
iii. Αν 0 και   17
iv. Αν   15 και   24

i.  4   5   8   7   8   9
ii.  8   12   25    70    60   10 
iii.  15    20   30    40   65    12
 5  3  1  1
iv.              5    
 3  2  6  4
 7  3  3  7   1
v.              
 8   5   4   10   2 
6. Να υπολογιστεί το άθροισμα x         .
i. Αν   2 ,   8 ,   7 ,   24 .
ii. Αν   24 ,   3,5 ,   4,25 ,   5,60 .
2 4 1 3
iii. Αν    
3 5 2 4
iv. Αν

i.  3   7   5   8   12
ii.  9   10    11   17    11   35 
iii.  5   7   9   14   9   18    20
8. Να απλοποιηθεί η γραφή των παρακάτω αθροισμάτων και να

υπολογιστούν έπειτα τα αθροίσματα:
i.  4   9   5   8   5   4   1

ii.  2   8   6   7   4   3   9
iii.  2,6   4,5   8,6   5   9,75 
 5  4  1  3
iv.              8    
 2  3  6  4
9. Στις Σέρρες στις 24 Δεκέμβρη παρατηρήθηκαν οι παρακάτω

αυξομειώσεις της θερμοκρασίας.
Αρχικές θερμοκρασίες Αυξομειώσεις θερμοκρασιών
ο
Α) Βράδυ +1 C Την άλλη μέρα αυξήθηκε κατά 4ο C
Β) Μεσημέρι -1ο C Το βράδυ μειώθηκε κατά 2ο C
Γ) Βράδυ -2ο C Την επόμενη μέρα αυξήθηκε κατά 5ο C
Δ) Μεσημέρι +5ο C Το βράδυ μειώθηκε κατά 7ο C
Ε) Μεσημέρι -3ο C Το βράδυ μειώθηκε κατά 3ο C
10. Ένας έμπορος έχει στο ταμείο του 7.500 € και χρωστάει σε διάφορους
τα ποσά των 450 €, 1.245 € και 565 €. Όμως του χρωστάνε τα ποσά
85 €, 795 € και 925 €. Να εκφραστεί με ένα άθροισμα ρητών αριθμών
η εμπορική του κατάσταση. Να υπολογιστεί αυτό το άθροισμα και να
εξηγηθεί τι σημαίνει το πρόσημο αυτού του αποτελέσματος για τον
έμπορο.
11. Ένα αεροπλάνο ανέβηκε στα 2.100 μ. έπειτα κατέβηκε κατά 1.200 μ.
ανέβηκε πάλι κατά 760 μ. και κατέβηκε πάλι κατά 600 μ. Να
εκφρασθούν με ρητούς αριθμούς οι άνοδοι και κάθοδοι του αεροπλάνου
και να υπολογισθεί το τελικό ύψος του αεροπλάνου.
12. Τοποθέτησε ένα χ στην αντίστοιχη θέση

(α) Στους ρητούς αριθμούς η πρόσθεση σημαίνει πάντα
αύξηση.
(β) Αν το άθροισμα δυο ρητών αριθμών είναι αρνητικός,
τότε και οι δυο ρητοί αριθμοί είναι αρνητικοί αριθμοί.
(γ) Αν α+β=0, τότε οι α και β είναι αντίθετοι ρητοί
αριθμοί.
(δ) Αν το άθροισμα δυο ρητών αριθμών είναι θετικός,
τότε και οι δυο ρητοί αριθμοί είναι θετικοί αριθμοί.
(ε) Το άθροισμα ενός ρητού και του αντίθετου αυτού
είναι πάντα 0.
13. Να συμπληρωθεί ο πίνακας:

+ +4 -8 -11 +17

-5
+9
-4
-21
14. Εξετάστε αν είναι μαγικά τα τετράγωνα: (Μαγικά τετράγωνα είναι αυτά

στα οποία η πρόσθεση των αριθμών κάθε στήλης ή γραμμής, καθώς και
των διαγωνίων τους, δίνουν το ίδιο ακριβώς άθροισμα).
15. Να υπολογιστούν οι παρακάτω διαφορές:

i.  5   7 ii.  8   6 iii.  6   4
iv.  9   5 v.  15    15  vi.  17   0
vii. 0   15  viii. 13   14  ix. 12   16 

i.  6,35    5,45  ii.  14,25    9,46 iii.  8,66   9,30 
iv.  13,95    0,64 v.  3,25    2,75  vi.  8,45    3,25 

 3  1  1  1
i.      ii.  7    3 
 4  2  2  4
 5  3  1  1
iii.      iv.  2    4 
 8  4  5  4
 3  5  1  1
v.      vi.  5    7 
 5  6  3  2
 7   3  1  2
vii.      viii.  8    5 
 10   4   2  3
18. Να υπολογιστούν η διαφορά x     .

i. Αν   3 και   12
ii. Αν   9 και   64

iii. Αν 0 και   17
iv. Αν   15 και   24
19. Να γίνουν οι παρακάτω αφαιρέσεις:

i. 8-25
ii. 1-37
iii. 54-59
iv. 0-67
20. Να υπολογιστούν οι τιμές των παρακάτω αλγεβρικών αθροισμάτων:

i.  4   5   8   7   8   9
ii.  8   12   25    70    60    10 
iii.  15    20    30    40    65    12
 5  3  1  1
iv.              5    
 3  2  6  4
 7  3  3  7   1
v.              
 8   5   4   10   2 
21. Να υπολογιστεί η αριθμητική τιμή του αλγεβρικού αθροίσματος

x        .
i. Αν   2 ,   8 ,   7 ,   24 .
ii. Αν   24 ,   3,5 ,   4,25 ,   5,60 .
2 4 1 3
iii. Αν    
3 5 2 4
22. Να γίνουν οι παρακάτω πράξεις:

i. 100   4  25  37 
ii.  4  12   7  3  6
iii.  5  7  38  12
iv. 2  4  8   9  7  10 
23. Να λυθούν οι εξισώσεις:

a. x   3  9
b.  8  x  7
24. Ένας έμπορος έχει στο ταμείο του 1.200 €. Κατά την διάρκεια της
ημέρας έκανε τις παρακάτω διαδοχικές εισπράξεις και πληρωμές:
+430 €, -50 €, +158 €, +420 €, -245 €, 475 €.
Τι ποσό έχει το ταμείο στο τέλος της ημέρας.

25. Τοποθέτησε ένα χ στην αντίστοιχη θέση
(α) Στους ρητούς αριθμούς η αφαίρεση σημαίνει πάντα
ελάττωση.
(β) Αν το διαφορά δυο ρητών αριθμών είναι αρνητικός,
τότε και οι δυο ρητοί αριθμοί είναι αρνητικοί αριθμοί.
(γ) Ισχύει στην αφαίρεση η αντιμεταθετική ιδιότητα: α-
β=β-α.
(δ) Ισχύει ότι: 6   8   5   3  2   1  0 .
(ε) Λύση της εξίσωσης x   3  2 είναι ο αριθμός  1
.
(στ) Οι εξισώσεις x   2  5 και x   7  10   5
έχουν την ίδια λύση.
(ζ) Λύση της εξίσωσης x   2  8   7   4 είναι
ο αριθμός  1
26. Συμπληρώστε τον πίνακα με τους κατάλληλους αριθμούς:
27. Συμπληρώστε τις δύο τελευταίες στήλες του πίνακα με τους

κατάλληλους αριθμούς. Τι συμπεραίνεις για τους αριθμούς αυτών των
δυο στηλών;
28. Συμπληρώστε τον πίνακα:

7.5 & 7.6 Πολλαπλασιασμός και Διαίρεση ρητών αριθμών
1) Για να πολλαπλασιάσουμε δύο ρητούς αριθμούς, πολλαπλασιάζουμε τις
απόλυτες τιμές τους και στο γινόμενο βάζουμε
 Το πρόσημο +, αν είναι ομόσημοι
 Το πρόσημο -, αν είναι ετερόσημοι
2) Ιδιότητες του πολλαπλασιασμού
 α  β  β  α (αντιμεταθετική ιδιότητα)
 α  β  γ    α  β  γ (προσεταιριστική ιδιότητα)
 1  α  α (το 1 ουδέτερο στοιχείο ως προς τον πολλαπλασιασμό)
 α  β  γ   α  β  α  γ (επιμεριστική ιδιότητα ως προς την
πρόσθεση)
 α  β  γ   α  β  α  γ (επιμεριστική ιδιότητα ως προς την
αφαίρεση)
1 1
 α   1 (ο αντίστροφος του α)
α α
 0  α  0 (το 0 απορροφητικό στοιχείο ως προς τον
πολλαπλασιασμό)
3) Α. Για να πολλαπλασιάσουμε ένα γινόμενο πολλών παραγόντων (που
κανένας δεν είναι 0), πολλαπλασιάζουμε τις απόλυτες τιμές τους, και
στο γινόμενο βάζουμε:
 Το πρόσημο +, αν το πλήθος των αρνητικών παραγόντων είναι
άρτιο (ζυγό)
 Το πρόσημο -, αν το πλήθος των αρνητικών παραγόντων είναι
περιττό (μονό)
Β. Αν τουλάχιστον ένας παράγοντας είναι μηδέν, τότε και το γινόμενο
είναι ίσο με το μηδέν
Γ. Το σύμβολο του πολλαπλασιασμού χρησιμοποιείται μόνο μεταξύ
αριθμών, αλλιώς παραλείπεται.
4) Για να διαιρέσουμε δύο ρητούς αριθμούς, διαιρούμε τις απόλυτες τιμές
τους και στο πηλίκο βάζουμε:
 Το πρόσημο +, αν είναι ομόσημοι
 Το πρόσημο -, αν είναι ετερόσημοι
α 1
5)  α
β β
6) Διαίρεση με διαιρέτη το μηδέν δεν ορίζεται

α
7) Το πηλίκο της διαίρεσης α : β ή λέγεται λόγος του α προς το β και
β
ορίζεται ως η μοναδική λύση της εξίσωσης β  χ  α
1) Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
a.  2   15   3   25 
b.       
 5   21 
c.  3   5   7 
d. 4    
 12 
e.  3   12 f. 3   2,12
g.  7    5  h. 2,5 
4
5
Λύση:
 3   25  5
a.  2   15   30 b.       
 5   21  7
 7  7
c.  3   5   15 d. 4     
 12  3
e.  3   12  36 f. 3   2,12  6,36
4
g.  7    5   35 h. 2,5   2
5
2) Να υπολογίσετε τα γινόμενα:
a.  3   2   4 b.  6   3   2
 1  2  3  4  5
c. 4   1   2   4 d.                   
 2  3  4  5  6
Λύση:
a.  3   2   4  24
b.  6   3   2  36
c. 4   1   2   4  32
 1  2  3  4  5 1
d.                     
 2  3  4  5  6 6

3) Να υπολογίσετε τα πηλίκα:
3,6
a. 36 :  9 b.
1,2
63 4
c. d.  :  12
7 5
Λύση:
a. 36 :  9  4
3,6
b. 3
1,2
63
c.  9
7
4 4 1 1 1 1
d.  :  12     
5 5 12 5 3 15
118

προτάσεις.
a. Αν οι αριθμοί α και β είναι ομόσημοι, τότε αβ ... 0
b. Αν α  0 και β  0 , τότε αβ ... 0
c. Αν αβ  0 , τότε οι αριθμοί α και β είναι ……………………
d. Οι αντίστροφοι αριθμοί είναι …………………………
e. Το πρόσημο του γινομένου πολλών μη μηδενικών παραγόντων
εξαρτάται από το πλήθος των …………………….. παραγόντων
f. Το πηλίκο ομόσημων αριθμών έχει πρόσημο ……….
α
g. Αν α  0 και β  0 , τότε ... 0
β
α ...
h.  α
β ...
...
i. Αν β  0 , τότε η εξίσωση βχ  α , έχει μοναδική λύση την x 
...
j. Διαίρεση με διαιρέτη το 0 …………………

a. Το πρόσημο του γινομένου δύο αρνητικών ρητών είναι –
b. Οι αντίστροφοι αριθμοί είναι ετερόσημοι
c. Αν α  β  7 , τότε οι αριθμοί α και β είναι θετικοί
d. Αν α  β  2 , τότε οι αριθμοί α και β είναι ετερόσημοι
e. Το πηλίκο θετικών αριθμών είναι θετικός αριθμός
α
f. Αν α  0 και β  0 , τότε  0
β
1
g. Αν  0 , τότε α  0
α
β
h. Η εξίσωση αχ  β  α  0  έχει μοναδική λύση την χ 
α
7
i. 0
5
4
j. 0
13
3
k. 0
5
1 8
l. 
3 3
a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. k. l.
~ 119 ~
Ασκήσεις
1. Να υπολογιστούν τα παρακάτω γινόμενα:

i.  5   7 ii.  8   9 iii.  10    4
iv.  3,5   0,6 v.  1,4   2,3 vi.  0,7   0,8
2. Να υπολογιστούν τα παρακάτω γινόμενα:

 3  3
i.      ii.  9    4 
 5  4  9
 1  2  1  2
iii.      iv.  9    
 5  3  2  5
3. Να εκτελεστούν οι παρακάτω πράξεις:

i.  2   3   5   8   9   6  3   10 
ii.  5   2   9   1   8   3   7  4
 1  2  3  1  1  5
iii.                 
 2  3  4  3  6  8
4. Να υπολογισθούν τα παρακάτω γινόμενα:

i.  3   5   6   4   7
ii.  6   2   5   1   10 
iii.  3    1     1     3    1
 3  4  5

i.  2   3   5   1   7   2   2   4   6
ii.  5   1   10    2   3   1   5
 1  1  3  2  5  4
iii.                  .
 3  2  4  3  6  5 

i.  4   9   2   7
ii.  5   7   10    1   2   8
iii. 2   8   3   5   1   4   4   1   10 .

i.  4  6  6  5   3  8
ii.  6  8  4  12  5  9
~ 120 ~
iii.  2  5  4  8  3  11 .
10. Να εκτελεστούν οι παρακάτω διαιρέσεις:

i.  30    5 ii.  20    4 iii.  32   8
iv.  45    9 v.  75    6 vi.  87    3
vii.  4,5   0,9 viii.  8,75    0,25  ix.  1,25    0,25 

11. Να υπολογιστεί η τιμή του πηλίκου αν:

i.   216 και   18 ii.   248 και   12
iii.   350 και   25 iv.   12,6 και   1,8
v.   5,64 και   0,6 vi.   29,6 και   0,4
12. Να υπολογιστούν τα παρακάτω πηλίκα:
 3  5  1  2
i.      ii.     
 4  6  5  3
 7  3  1  1
iii.      iv.     
 8  4  2  3
 1  1  1  1
v.  2   1  vi.  5    2 
 2  4  3  5
1 
vii.
 
 5   1  viii.  3    4 3 
 2  3  5
13. Να υπολογιστούν οι παρακάτω πράξεις:

i.  24   3   18    6   36   9
ii.  5   4   375    25   4  12  7
~ 121 ~
i.  8  12  24  2  10    2
ii.  24  15  27  18  30    3
 1 5 2 7  1
iii.    1      .
 3 6 5 8  2

i.  16  24  40    4   27  12  30    3
 1 5 3 1 1 7 1  1
ii.              .
 3 6 4  2  5 10 4   3 

i.  5 12   20  6   4
ii.  6  7   15   8   15  .
~ 122 ~
7.7 Δεκαδική μορφή ρητών αριθμών
1) Περιοδικός δεκαδικός αριθμός ονομάζεται ο δεκαδικός που έχει
άπειρα δεκαδικά ψηφία, τα οποία από ένα ορισμένο ψηφίο και πέρα
επαναλαμβάνονται τα ίδια και με ίδια τάξη.
πχ (α) 3,132132132….. (β) 0,12454545….
2) Περίοδος ενός περιοδικού δεκαδικού αριθμού, ονομάζεται η ομάδα των
δεκαδικών ψηφίων που επαναλαμβάνονται.
πχ
(α) για τον αριθμό 3,132132132….. περίοδος είναι τα ψηφία 132
(β) για τον αριθμό 0,12454545…. περίοδος είναι τα ψηφία 45
3) Απλός περιοδικός δεκαδικός αριθμός ονομάζεται ο περιοδικός
δεκαδικός αριθμός που η περίοδος τους αρχίζει αμέσως μετά την
υποδιαστολή.
πχ ο αριθμός 3,132132132…..
4) Μεικτός περιοδικός δεκαδικός αριθμός ονομάζεται ο περιοδικός
δεκαδικός αριθμός που η περίοδος του δεν αρχίζει αμέσως μετά την
υποδιαστολή.
πχ ο αριθμός 0,12454545….
5) Συμβολίζουμε έναν περιοδικό δεκαδικό αριθμό βάζοντας μια παύλα
πάνω από τα ψηφία της περιόδου.
πχ
(α) 3,132132132  3,123
(β) 0,12454545   0,1245
6) Κάθε ρητός αριθμός μπορεί να γραφεί με τη μορφή δεκαδικού ή
περιοδικού δεκαδικού αριθμού.
7) Κάθε απλός περιοδικός δεκαδικός αριθμός με ακέραιο μέρος 0
(μικρότερος από 1) είναι ισοδύναμος με κλάσμα που έχει αριθμητή τη
περίοδο του και παρονομαστή τον αριθμό που σχηματίζεται από τόσα
9, όσα είναι τα ψηφία του.
πχ
32
0,32 
99
8) Κάθε απλός περιοδικός δεκαδικός αριθμός με ακέραιο μέρος διάφορο
του 0, γράφεται σαν άθροισμα του ακέραιου μέρους και του δεκαδικού
του.
πχ
32 4  99  32 396  32 428
4,32  4  0,32  4    
99 99 99 99
~ 123 ~
9) Κάθε μεικτός περιοδικός δεκαδικός αριθμός είναι ισοδύναμος με
κλάσμα που έχει αριθμητή τον αριθμό που σχηματίζεται από τα ψηφία
του μη περιοδικού μέρους του και μιας περιόδου, ελαττωμένο κατά το
μη περιοδικό του μέρος και παρονομαστή, που σχηματίζεται με τόσα 9,
όσα είναι τα ψηφία της περιόδου, ακολουθούμενα από τόσα μηδενικά
όσα δεκαδικά ψηφία έχει το μη μηδενικό περιοδικό μέρος.
πχ
3214  32 3182
0,3214  
9900 9900
1) Να βρεθεί η δεκαδική μορφή των ρητών:

17 7 7 14 23
(α)  (β) (γ) (δ) (ε)
10 8 12 11 22
Λύση:
17
(α)   1,7
10
7
(β)  0,875
8
7
(γ)  0,583
12
14
(δ)  1,27
11
23
(ε)  1,045
22
2) Να βρεθεί η κλασματική μορφή των αριθμών:

(α) 3,14 (β) 3,7 (γ) 0,17 (δ) 7,432 (ε) 12,123
Λύση:
314 314 : 2 157
(α) 3,14   
100 100 : 2 50
(β)
1ος τρόπος 2ος τρόπος
x  3,7 x  3,7
x  3,777... x  3,777...
10x  37,777... 10x  37,777...
10x  x  37,777...  3,777... 10x  34  3,777...
9x  34 10x  34  x
34
x 10x  x  34
9
9x  34
~ 124 ~
34
x
9
3ος τρόπος
7 3  9  7 27  7 34
3,79  3  0,7  3    
9 9 9 9
(γ)
x  0,17 x  0,17
x  0,171717... x  0,171717...
100x  17,171717... 100x  17,171717...
100x  x  17,171717...  0,171717... 100x  17  0,171717...
99x  17 100x  17  x
17 100x  x  17
x
99
99x  17
17
x
99
3ος τρόπος
17
0,17 
99
(δ)
x  7,432 x  7,432
x  7,4323232... x  7,4323232...
10x  74,323232... 10x  74,323232...
1000x  7432,323232... 1000x  7432,323232...
1000x  10x  7432,323232...  74,323232...1000x  7358  74,323232...
990x  7358 1000x  7358  10x

7358 1000x  10x  7358
x
990
990x  7358
7358
x
990
3ος τρόπος
432  4 428 7  990  428 6930  428 7358
7,432  7  0,432  7  7   
990 990 990 990 990
~ 125 ~
(ε)
x  12,123 x  12,123
x  12,12333... x  12,12333...
100x  1212,333... 100x  1212,333...
1000x  12123,333... 1000x  12123,333...
1000x  100x  12123,333...  1212,333... 1000x  10911  1212,333...
900x  10911 1000x  10911  100x

10911 1000x  100x  10911
x
900
900x  10911
10911
x
900
3ος τρόπος
123  12 111 12  900  111 10800  111 10911
12,123  12  0,123  12   12    
900 900 900 900 900
~ 126 ~
Ασκήσεις
1. Βρες τη δεκαδική μορφή των ρητών:

15 5 13 20 32
i.  ii. iii. iv. v.
10 8 14 11 31
2. Βρες τη δεκαδική μορφή των αριθμών:

i. 57,92 ii. 2,8 iii. 3,83 iv. 7,4561 v. 15,399
3. Βρες μια άλλη δεκαδική μορφή των αριθμών:

i. 2,9 ii. 7,69 iii. 7,3259 iv. 7,4561 v. 15,399
~ 127 ~

Φυλλαδιο Α' Γυμν. Αλγεβρα-Φραντζεσκος PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Φυλλαδιο Α' Γυμν. Αλγεβρα-Φραντζεσκος PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Μέρος Α’

1.1 Φυσικοί αριθμοί-Διάταξη-Στρογγυλοποίηση

Φυσικοί αριθμοί ονομάζονται οι αριθμοί 0,1,2,3,. . . και το σύνολο τους το

Άρτιοι (ζυγοί) αριθμοί ονομάζονται οι φυσικοί αριθμοί που διαιρούνται με το

Περιττοί (μονοί) αριθμοί ονομάζονται οι φυσικοί αριθμοί που δεν διαιρούνται

Στρογγυλοποίηση ονομάζεται η διαδικασία αντικατάστασης ενός φυσικού

Πως κάνουμε στρογγυλοποίηση ενός φυσικού αριθμού:

Σελίδα 1 από 127

2. Να στρογγυλοποιηθεί ο αριθμός 1.648 στις εκατοντάδες

Σελίδα 2 από 127

1. Τι θέση καταλαμβάνει ο αριθμός 7 σε κάθε ένα από τους παρακάτω

2. Πόσοι διψήφιοι αριθμοί έχουν ως ψηφίο το 7, όμως μόνο μια φορά;

4. Ποιοι φυσικοί αριθμοί είναι μεγαλύτεροι του 13 και ταυτόχρονα μικρότεροι

6. Τοποθέτησε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς:

7. Τοποθέτησε σε φθίνουσα σειρά τους αριθμούς:

8. Να βάλετε στη σειρά απ’ το μικρότερο στο μεγαλύτερο τους παρακάτω

11. Να γράψετε τι φανερώνει το ψηφίο 4 στους παρακάτω αριθμούς:

Σελίδα 3 από 127

12. Τοποθέτησε ένα Χ στην αντίστοιχη θέση

13. Στρογγυλοποιήστε τον αριθμό 8.753.654 στις πλησιέστερες (α) δεκάδες,

14. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς:

15. Στρογγυλοποιήστε στην πλησιέστερη εκατοντάδα τους αριθμούς:

16. Να στρογγυλοποιήσετε τους παρακάτω αριθμούς:

Σελίδα 4 από 127

μειωτέος αφαιρετέος διαφορά

Σελίδα 5 από 127

2. Να εκτελεστούν οι ακόλουθες πράξεις:

Σελίδα 6 από 127

1. Συμπλήρωσε τα παρακάτω κενά:

2. Συμπληρώστε τα κενά με τους κατάλληλους αριθμούς, ώστε να

3. Το πρώτο κεφάλαιο των Μαθηματικών της Α΄ Γυμνασίου αρχίζει απ’ τη

4. Αντιστοιχίστε κάθε γραμμή του πρώτου πίνακα με ένα από τα

(α) 153+37= 170 200 190

Σελίδα 7 από 127

6. Υπολογίστε τα παρακάτω γινόμενα, χρησιμοποιώντας την επιμεριστική

7. Υπολογίστε το εμβαδόν του παρακάτω σταυρού, χρησιμοποιώντας

κατάλληλα την επιμεριστική ιδιότητα.

8. Αγοράσαμε διάφορα είδη οικιακής χρήσης που κόστιζαν: 143 €, 40 €, 48

9. Ο Κωνσταντίνος πήγε για ψώνια με 140 €. Σε ένα μαγαζί βρήκε ένα

10. Στο εργοστάσιο αυτοκινήτων LANCIA έφτιαξαν, σε ένα μήνα 157

11. Ο Κωνσταντίνος γεννήθηκε το 1992 και είναι 29 χρόνια μικρότερος από

Σελίδα 8 από 127

13. Ένας επαγγελματίας ενημερώνει τα φορολογικά του βιβλία για τις

Σελίδα 9 από 127

Δύναμη του α στη ν ή

1.4 Ευκλείδεια διαίρεση – Διαιρετότητα

1.5 Χαρακτήρες διαιρετότητας – ΜΚΔ – ΕΚΠ – Ανάλυση

Πολλαπλάσια ενός φυσικού αριθμού είναι οι άπειροι αριθμοί που προκύπτουν

Σελίδα 10 από 127

Σύνθετος αριθμός λέγεται ο αριθμός που δεν είναι πρώτος.

Μέγιστος Κοινός Διαιρέτης (ΜΚΔ) δύο ή περισσότερων φυσικών αριθμών

Ανάλυση ενός σύνθετου φυσικού αριθμού σε γινόμενο πρώτων παραγόντων

Μέθοδος ανάλυσης σε γινόμενο πρώτων παραγόντων

Μέθοδοι εύρεσης του ΕΚΠ και του ΜΚΔ

1. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 2, αν το τελευταίο του ψηφίο

2. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 3, αν το άθροισμά των ψηφίων

3. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 4, αν τα δυο τελευταία του ψηφία

4. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 5, αν το τελευταίο του ψηφίο

Σελίδα 11 από 127

6. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 9, όταν το άθροισμα των ψηφίων

7. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 10, αν το τελευταίο του ψηφίο

8. Ένας ακέραιος διαιρείται ακριβώς με το 25, αν αν τα δυο τελευταία του

1. Ο αριθμός 174 διαιρείται με το 3 γιατί 1+7+4=12(2+1=3), ο 969 το ίδιο