FAKULTET MEDICINSKIH NAUKA, UNIVERZITET U KRAGUJEVCU

Studijski program: Integrisane akademske studije farmacije

Urinarne infekcije

Rukovodilac predmeta: Student:

Marija Canković

Broj indeksa: 17/2009 b

Kragujevac, jun, 2014.

Urinarne infekcije

Sadržaj

Infekcije mokraćnih puteva..........................................................................................................................3

Učestalost infekcija mokraćnih puteva.....................................................................................................4
Uzrok nastanka infekcija mokraćnih puteva.............................................................................................4
Faktori bakterijske vuirulencije................................................................................................................5
Faktori domaćina......................................................................................................................................5
Prostatitis, intersticijalni cistitis i epididimitis...........................................................................................7
Kratka istorija urinarnih infekcija.................................................................................................................9
Etiologija.................................................................................................................................................10
Dijagnoza....................................................................................................................................................10
Koncept signifikantne bakteriurije..........................................................................................................10
Nove kategorije UTI................................................................................................................................11
Kalkulozna bolest....................................................................................................................................11
Jatrogena infekcija..................................................................................................................................12
Bakterijska vuirulencija...........................................................................................................................12
Kamen u mokraćnim putevima..............................................................................................................14
Klinička slika...............................................................................................................................................15
Terapija......................................................................................................................................................19
Antibiotska profilaksa.............................................................................................................................22
Literatura....................................................................................................................................................23

2
Urinarne infekcije

Infekcije mokraćnih puteva

U praktičnom smislu definicija infekcije urinarnog trakta (urinary tract infection -

UTI) i potrebnost lečenja pacijenta zavisi od različitih kliničkih uslova. Cilj tretmana jeste
kontrola simptomatologije, prevencija komplikacija i recidiva ali, takođe i smanjenje
administracije antibiotika. Urinarne infekcije su najučestalije infektivne bolesti sa
značajnim finansiskim uticajem na ekonomiju države. U SAD zbog urinarnih infekcija lekaru
se javi 7 miliona ljudi godišnje, od toga 2 miliona zbog cistitisa (upala mokraćne bešike). Od
ukupnog broja prepisanih antibiotika u SAD, 15% je prepisano zbog urinarnih infekcija, sa
godišnjim troškom od oko 1 milijardu dolara.

Urinarne infekcije su veoma česte i recidiviraju u velikom broju. Mogu biti pritajene
(asimptomatska bakteriurija) ili se pojaviti u vidu simptoma ograničenih na donji urinarni
trakt (cistitis) ili kao ozbiljno oboljenje sa povišenom temperaturom i slabinskim bolom
kada se pretpostavlja, ali ne uvek i dokaže, upala bubrega (akutni pijelonefritis). Retko se
javljaju lokalne septičke reakcije ili, čak i fatalna, endotoksemija, što je gotovo uvek praćeno
opstrukcijom ili poremećajem otpornosti domaćina (imunosupresija, dijabetes).

3
Urinarne infekcije

Učestalost infekcija mokraćnih puteva

Prevalenca infekcije urinarnog sistema je generalno u porastu. UTI je češća kod žena
i veoma mladih osoba. Stope pojave generalno reflektuju predisponirajuće faktore kao što
su kongenitalne anomalije u detinjstvu, započinjanje seksualne aktivnosti, naročito kod
žena, i post-menopauzalne promene kod starijih žena. Pretpostavlja se da bar 20% žena
može očekivati epizodu urinarne infekcije u toku svog života. Studije potvrđuju da godišnje,
konsultaciju kod lekara opšte prakse zbog urinarne infekcije, traži 14 muškaraca i 60 žena
od 1.000 pregledanih.

Uzrok nastanka infekcija mokraćnih puteva

Generalno, crevni mikroorganizmi izazivaju UTI i većina ih je iz grupe gram

negativnih bacila. Ipak, postoji razlika između patogena koji inficiraju prethodno zdravu
indivuduu u odnosu na pacijente sa predisponirajućim stanjima. Oboleli, stariji i osobe na
imuno supresiji, podložni su kolonizaciji mnogo širim spektrom mikroorganizama,
uključujući i nazokomijalne infekte. Drugi najčešći urinarni patogen kod mladih žena je
Staphylococcus saprophyticus, najčešće u letnjim mesecima i gotovo isključivo u
povezanosti sa seksualnim aktivnostima. Posebna se pažnja posvećuje mogućoj infekciji
fastidioznim mikroorganizmima u slučaju postojanja urinarnih simptoma i sterilnog urina
standardnim kulturama, i ovo je i dalje pitanje mnogih kontroverzi. Među ovim
mikroorganizmima najznačajniji su laktobacilus, korinebakterijum, gardanela, hlamidija i
ureaplasma.

Izazivači Bez predispozicije Sa predispozicijom

Escherichia coli 75% 55%
Proteus Mirabilis 10% 13.5%
Klebsiella 4% 17%
Enterococci 6% 4%
St.saprophiticus 5% 3%
Ps.aeruginosa -4.5%

4
Urinarne infekcije

Faktori bakterijske vuirulencije

Poznato je da su samo neki sojevi Escherichie coli virulentni za urotrakt. Ključ

nastanka infekcije leži u procesu adhezije bakterija na ćelije. Ovi sojevi poseduju čitavu
seriju specifičnih fimbri, koje se klasifikuju u zavisnosti od urotelijalnog ćelijskog receptora
i zajdničkim imenom se nazivaju globosajdima (globoside). Po strukturi su to
glikosfingolipidi. Specifični adhezini ili proteini vrha fimbrije (tip protein) determinišu
jačinu i mesto invazije. Tako napr. od tri klase G-tip proteina, klasa III je karakteristična za
pojavu cistitisa pre nego pijelonefritisa. Pacijenti podložni razvoju UTI imaju povećano
prisustvo P fimdiabetesbrijalne E. Coli u debelom crevu, perineumu introitusu ili
prepucijumu. Adhezija ovih bakterija, praćena proliferacijom, invazijom i inicijacijom
upalne reakcije, zapošinje produkcijom citokina. Ovo rezultira u popuštanju protektivnog
sloja glikoproteina, koji prepokriva urotel, i dovodi do kolonizacije.

Faktori domaćina

Poznato je da je većina urinarnih infekcija ascendentne prirode. Mikroorganizmi iz

crevne flore koloniziraju perineum i zamenjuju saprofite (lactobacillus) i introitusu vagine
te ascendentnim putem dolaze do bešike bilo preko lumena ili periureteralnih limfatika.
Zbog kratkoće uretre jasno je da su žene sa većim rizikom od UTI. Kritičan momenat u
razvoju infekcije je broj prisutnih bakterija. Sasim tim dilucija urina svežim, neinficiranim
uetereričnim porcijama predstavlja značajan protektivni faktor.

Rezidualni urin koji prelazi 20 ml je signifikantan u ovom smislu, što je dobijeno

preko matematičkih modela i svaka količina preko ove dovodi do proliferacije bakterija i
njihovog ascedentnog kretanja kroz ureteralni orificijum ka pelvisu. Čitav niz uroloških
oboljenja, uključujući kongenitalne anomalije, strana tela i opstruktivne procese, doprinosi
perzistiranju mikroorganizama, stvarajući turbolenciju urina, rezidualni urin ili povratni
tok mokraće ka bubregu.

Pelvične inflamatorne bolesti izazvane čitavim nizom mikroorganizama, uključujući i

chlamydiu i fekalne anaerobe kao i najjednostavnija vaginalna infekcija kandidom ili

5
Urinarne infekcije

trihomonasom, mogu pospešiti sekundarni bakterijski rast u perinealnom predelu ili

intriotusu vagine. I drugi faktori, uključujući hemijske iritante (vaginalni dezodoransi,
lubrikativna sredstva) parakodsalno pomažu ascendentno kretanje bakterija i time
potpomažu infekciju. Oni, takodje, inhibišu saprofitnu protektivnu floru i, oštećujući sloj
mucina koji prepokriva normalni urotel, vrše supresiju produkcije sekretornog
imunoglobulina.

Poznatno je da lokalni i sistemski nivo estrogena igra važnu ulogu u očuvanju

integriteta vaginalnog i spoljnog uretralnog epitelijuma. Nakon menopauze snižavanje
nivoa hormona dovodi do keratinizacije, smanjenja produkcije mukusa, atrofije epitela i
fibroze. Ujedno, smanjuje se i prisustvo protektivnih saprofita (lactobacillus) opet
potpomažući ascedenciju patogena. Kod neobrezanih mlađih muškaraca se u prepucijalnoj
vreći nakupljaju urinarni patogeni, prevashodno proteus, kao izvor ascendentne infekcije.

Opstrukcija potpomaže razvoju infekcije putem urinarne staze. Ovo ne mora uvek
biti mehanizam razvoja infekcije što se može dogoditi kod mladih muškaraca sa
idiopatskom opstrukcijom vrata mokraćne bešike ili urinarnom disfunkcijom, koji ne
moraju obavezno imati i rezidualni urin. Mogući put nastanka infekcije kod njih predstavlja
retrogradni tok urina u prostatične duktuse, kao mesta re-infekcije. U starijem životnom
dobu, sa pojavom opstrukcije izazvane hiperplazijom prostate, perizistentni rezidualni urin
predisponira razvoj UTI.

U toku seksualnog odnosa moguće je prenos sasvim specifičnih mikroorganizama,

medju kojima i tzv. saprofita, koji mogu biti uzrokom ascendentne infekcije urinarnog
trakta. Postoji značajan porast incidence bakterijskog cistitisa mladih žena nakon prvog
seksualnog odnosa. Ovaj se cistitis javlja u roku od 14 časa po odnosu. Upotreba mehaničkih
kontraceptiva (dijafragma, spermicidne kreme) mogu dovesti do cistitisa, ali verovatno na
alergijskoj osnovi. Oralni kontraceptivi, mnogi antibiotici i steroidi mogu pospešiti rast
gljivica a potom i sekundarno dovesti do bakterijske urinarne infekcije.

Veziko-ureteralni refluks - Refluks je prevashodno kongenitalni, tako da je uzrok

infekcije prevashodno kod dece, mada može nastati i jatrogenim oštećenjem orificijuma
uretera nakon instrumentacije, zatim kao rezultat trigonalne denervacije a i usled

6
Urinarne infekcije

disfunkcija mokrenja. U prisustvu infekcije dolazi do razvoja hroničnih pijelonefritičnih

ožiljaka kao i manje poznatog oblika refluksne nefropatije, globalnog kortikalnog gubitka.

Prostatitis, intersticijalni cistitis i epididimitis

Učestalost i problemi koji prate dijagnostiku i lečenje prostatitisa, doveli su do

formiranja International Prostatitis Collaborative Network grupe, koja je svoj prvi
sasatanak imala 1988. godine u Washington-u i na njenu predložila novu klasifikaciju
prostatitisa koja je od tada u upotrebi kako u kliničkoj praksi tako i u istraživačkim
studijama, a ona se bazira na: simptomima, prisustvu leukocita u eksprimatu odnosno
trećoj porciji urina i/ili ejakulatu i mikrobiološkom nalazu. Klasifikacija prostatitisa: akutni
bakterijski, hronični bakterijski, sindrom hroničnog pelvičnog bola, inflamatorni,
neinflamatorni, asimptomatski, inflamatorni.

Infekcija mokraćnih puteva (IMP) je jedna od najučestalijih infektivnih bolesti,

prvenstveno izazvana bakterijama, koja pogađa deo ili celokuni sistem mokraćnih puteva
(MP). O njenoj učestalosti najbolje govori podatak da se samo u Americi zbog IMP lekaru
javi 7 miliona ljudi godišnje, od toga 2 miliona zbog infekcije mokraćne bešike. Najčešći
uzročnici IMP su crevne bakterije; među kojima dominira Ešerihija koli, kao uzročnik i do
90% nekomplikovanih IMP.

IMP mogu biti pritajene (asimptomatska bakteriurija) ili se pojaviti u vidu simptoma
ograničenih na donji deo mokraćnih puteva (najčešće u predelu mokraćne bešike) ili kao
ozbiljno oboljenje sa povišenom temperaturom i bolom u slabinskom predelu kada se
pretpostavlja, ali ne uvek i dokaže, akutna infekcija bubrega (akutni pijelonefritis). Retko se
IMP javlja i kao lokalna septička reakcija ili kao smtonosni septički šok, zbog endotoksemije,
koje gotovo uvek prate poremaćaji u imunskom sistemu ili hronične bolesti
(imunosupresija, šećerna bolest). [1]

Posle pijelonefritisa (zapaljenja bubrežnog parenhima), koji može biti prouzrokovan

bakteriemijom (infekcijom koja se prenosi krvlju), sa drugih lokacija u telu, obično sledi
dalje širenje infekcije mokraćom i na donje mokraćne puteve. Hronične infekcije mokraćnih
puteva mikroorganizmima (Proteus ili Pseudomonas), koje poseduju ureazu (enzim koji
7
Urinarne infekcije

razlaže ureju), mogu da pogoduju stvaranju kamena u mokraćnim putevima (kalkulusa),

kao što su struvit (magnezijum-amonijum fosfat) ili karbonat-apatita. Infekcije mokraćnih
puteva nakon uroloških intervencija ili operacija, a posebno dugotrajno lečenje
antibioticima, takođe stvara uslove za formiranje tzv infekcijskih kalkulusa u mokraćnim
putevima.

Infekcije mokraćnih puteva češće se javljaju kod žena nego kod muškaraca, pri čemu
polovina žena ima infekciju bar jednom u životu, sa čestim recidivima (ponavljanjem). Kod
žena, infekcije mokraćnih puteva su najčešći oblik bakterijske infekcije, sa incidencom od
10% godišnje. Već učestalost IMP kod žena najverovatnije je uzrokovana specifičnom
anatomskom građom ženskih mokraćnih puteva, seksualnim odnosom naslednim faktorima
i starošću. [2]

Akutne nekomplikovane infekcije mokraćnih puteva uglavnom se javljaju kod žena

starijih od 18 godina sa normalanim mokraćnim sistemom i normalnom funkcijom bubrega,
a retko kod muškaraca mlađih od 50 godina. [3]

Međutim i mikroorganizmi poput bakterija, virusi ili gljivice mogu biti uzročnici IMP.
Dijagnoza kod veoma mladih žena se može ustanoviti samo na osnovu simptoma. Kod onih
sa nejasnim simptomima, dijagnoza može biti teška jer bakterije mogu biti prisutne i bez
znakova infekcije. U komplikovanim slučajevima ili kada je terapija neuspešna od posebnog
značaja u dijagnostici i lečenju može biti od koristi urinokultura. Ako se lekovi primenjuju
uz poznavanje rezistencije lokalnih sojeva npr Ešerihije koli uspešnost lečenja je velika a
troškovi lečenja manji. [4] Kod onih sa čestim infekcijama, primena niskih doza antibiotika
se može uzeti kao preventivna mera.

U nekomplikovanim slučajevima, IMP se lako mogu lečiti kraćom terapijom

antibioticima prema urinokulturi i biogramu, mada sve veća rezistentnost bakterija na
mnoge antibiotike (kao što je to npr infekcija MRSOM) značajno otežava lečenje ove bolesti.
U komplikovanijim slučajevima, neophodna je duža terapija ili intravenska primena
antibiotika. [5]

8
Urinarne infekcije

Kratka istorija urinarnih infekcija

Infekcije mokraćnih puteva opisivana je još od drevnih vremena. Prvi pisani

dokument sa opisom IMP srećemo u Eberovom papirusu koji potiče približno iz 1550.
godine p. n. e. Egipćani su IMP opisivali kao slanje vatre iz bešike. Do efikasnog lečenja IMP
došlo se tek sa razvojem i širokom primenom sulfonamida i antibiotika 1930-ih, a do tada
se u lečenju koristilo lekovito bilje,puštanje krvi i higijenso dijetetski način života.

Samo u Sjedinjenim Američkim Državama, zbog IMP obavi se; sedam miliona poseta
lekaru, milion poseta odeljenjima hitne pomoći, i sto hiljada bolničkih lečenja svake godine.
[6] Troškovi ove infekcije su značajni kako u pogledu izgubljenog vremena na radu tako i
zbog troškova medicinske nege. Tako se u Sjedinjenim Državama direktni troškovi lečenja
IMP procenjuju na 1,6 milijardi dolara godišnje. IMP su najčešći uzrok bolničkih infekcija
što objašnjava prosek od 40%.

Infekcije mokraćnih puteva su najčešće bakterijske infekcije kod žena.[7] Naajčešće

su kod žena starosti od 16 do 35 godina, pri čemu 10% žena dobija infekciju godišnje a 60%
imaju bar jednom infekciju nekada u životu.[8][6] Infekcija se često vraća, pri čemu gotovo
polovina ljudi ima drugu infekciju u toku godine. IMP se javljaju četiri puta češće kod žena
nego kod muškaraca. [8]

Stopa asimptomatskih bakterija u urinu se povećava sa uzrastom, od dva do sedam

procenata kod žena u reproduktivnom periodu do čak 50% kod starijih žena u staračkim
domovima. Stopa asimptomatskih bakterija u urinu je među muškarcima starijim od 75
godina 7-10%. IMP se mogu javiti kod 10% dece u ranom detinjstvu. [6] Među decom IMP
su najčešće kod neobrezanih dečaka mlađih od tri meseca, za kojima slede devojčice mlađe
od godinu dana. Međutim, procena učestalosti kod dece u mnogome varira. U grupi dece sa
groznicom, u rasponu od rođenja do dve godine, 2% do 20% dece je sa dijagnozom IMP.

Etiologija
Etiološki gledano, crevni mikroorganizmi najčešće izazivaju IMP. Među njima
najbrojnije su bakterije iz grupe gram negativnih bakterija u koje spada i E. koli koja je
najznačajnija sa 80–85% slučajeva infekcija mokraćnih puteva. [8] Drugi, po učestalosti je
9
Urinarne infekcije

patogen koji se može javiti u mokraćnim putevima kod mladih žena je saprofitni stafilokok
(javlja se u 5–10% slučajeva). Infekcija ovim uzročnikom dominantno nastaje u letnjim
mesecima i gotovo isključivo je povezan sa seksualnim aktivnostima.

U druge bakterijske uzročnike IMP spadaju:Klebsijela, Proteus, Pseudomonas, i

Enterobakter. One nisu česte i obično se dovode u vezu sa abnormalnostima mokračnih
puteva ili primenom mokraćnih katetera. Infekcije mokraćnih puteva prouzrokovane
Stafilokokus aureusom obično se javljaju kao sekundarna infekcija kod krvno prenosivih
bolesti. Ne manje značajna grupa izazivača IMP su festidiozni mikroorganizmi, čija se
kolonizacija MP karakteriše postojanjem simptoma sa sterilnoim standardnim
urinokulturama, što je i dalje pitanje mnogih kontroverzi. Među ovim mikroorganizmima
najznačajniji su laktobacilus, korinebakterijum, gardanela, hlamidija iureaplazma. IMP
retko mogu prouzrokovati virusi ili infekcije gljivicama. Istraživanja pokazuju da, postoji
razlika između patogena koji inficiraju prethodno zdravu osobu u odnosu na one sa
predisponirajućim stanjima (starije osobe, osobe sa supresijom imunskog sistema), kao i
osobe zaražene širim spektrom mikroorganizama, uključujući tu i bolničke infekcije.

Dijagnoza
Koncept signifikantne bakteriurije

Upotreba kvantifikacije bakterioloških kultura u dijagnostici infekcija urinarnog

trakta poznata je od 1960. godine, kada je Kass predloženio da 100.000 jedinica koje
formiraju kolonije po ml treba da bude osnov za distinkciju prave infekcije od
kontaminacije. Danas je sasvim jasno da mnogi pacijenti imaju simptome i sa manjim
brojem, što može biti posledica dilucije urina unosom veće količine tečnosti, uzorkovanjem
u početnim stadijumima infekcije ili je ona već delimično izlečena primenom antibiotika.

Prisustvo više od jedne vrste klica veoma je verovatno upućuje na kontaminaciju.

Prilikom uzimanja uzorka, potreban je srednji mlaz urina jer se pretpostavlja da ženska

10
Urinarne infekcije

uretra i distalni deklovi muške uretre mogu biti kontaminirani dok se u bešici i gornjim
urinarnim putevima ne nalaze bakterije. U savremenom pristupi ispitivanju infekcije
dijagnoza se eventualno može postaviti i mikrobiološkom kulturom tkivnom preparata i
identifikacijom fragmenata bakterija u biofilmu, serumu ili tkivu, upotrebom molekularnih
tehnika (PCR).

Nove kategorije UTI

Postoji generalna saglasnost da broj i vrsta mikroorganizama, prisustvo bakteriurije

i komplikujući faktori domaćina, moraju biti sagledani u odluci da li je broj bakterija
patološki. Na osnovu ovog predlaže se kategorizacija urinarnih infekcija na: akunte
nekomplikovane infekcije donjeg urotrakta kod žena (cistitisi), akutni nekomplikovani
pijelonefritis, komplikovane infekcije urotrakta sa ili bez pijelonefritisa, urosepsa, uretritisi
(upale uretre), specijalne forme (prostatitisi, epididimitisi i orhitisi).

Kalkulozna bolest

Kalkuli u urinarnom traktu se ponašaju kao i sva druga strana tela, predisponirajući
razvoj infekcije opstrukcijom i stazom. Takodje, oni su idealno mesto za razvoj bakterija i
fokus reinfekcije. Ujedno, i sam nastanak kalkula može biti rezultat infekcije specifičnim
mikroorganizmima koji luče enzim ureazu, koja hidrolizom pretvara urinarnu ureu u
amnonijum sa toksičnim efektom na okolno tkivo. Alkalinizacija urina inhibira fagocitozu i
suprimira lokalni imunitet. U prisistvu aminijuma i visokog pH započinje stvaranje
konkremenata sa kalcijum magnezijum i amonijum fosfatima. Gotovo je siguirno da ista
bakterija uzrokuje produkciju organskog glikoproteinskog matriksa specifičnog za nastanak
triple fosfata.

Jatrogena infekcija

11
Urinarne infekcije

Oko 20% pacijenata od onih koji se hospitalizuju biva kateterizirano. Svega kod 30%
od njih kateter je insitu manje od 24 sata. Ostali razvijaju znake urinarne infekcije u stopi od
3-10% po danu i infekcija je univerzalna nakon 30 dana. Za razliku od ove grupe, svega 1%
pacijenata koji nisu kateterizirani stiče bakteriuriju u toku hospitalizacije. Najznačajni
faktor u razvoju ove infekcije je pojava biofilma na površiri katetera koji promiviše
infekciju, antibiotsku rezistenciju i inkrustaciju. Drugi predisponirajući faktori su: hronične
bubrežne bolesti, transplantacija bubrega.

Bakterijska vuirulencija

Samo neki sojevi Ešerihije koli su virulentni za mokraćne puteva. U osnovi infekcije
leži proces adhezije (lepljenja) bakterija na ćelije, jer ovi sojevi mikroorganizama poseduju
čitavu seriju specifičnih fimbri, koje se klasifikuju u zavisnosti od urotelijalnog ćelijskog
receptora. Po strukturi to su glikosfingolipidi. Specifični adhezini ili proteini vrha fimbrije
(tip protein) odrežuju jačinu i mesto invazije. Tako napr od tri klase G-tipa proteina, klasa 3
je karakteristična za pojavu cistitisa pre nego pijelonefritisa.

Bolesnici podložni razvoju IMP imaju povećano prisustvo P fimdiabetesbrijalne

Ešerihije u debelom crevu, perineumu ili prepucijumu. Adhezija ovih bakterija, praćena
proliferacijom, invazijom i inicijacijom zapaljenjskom reakcijom, započinje produkcijom
citokina, što ima za posledicu narušavanje protektivnog sloja glikoproteina, koji prepokriva
uroepitel, i dovodi do kolonizacije mikrooarganizama. Komplikovana IMP, sa više sojeva
mikroorganizama, je teža za lečenje i obično zahteva agresivniju procenu, čestu promenu
terapije i dugotrajno praćenje.[18]

Ž ene su podložnije IMP od muškaraca zato što je, kod žena, uretra mnogo kraća i
bliža čmaru. Budući da se nivo estrogena kod žene smanjuje u menopauzom, učestalost
infekcije mokraćnih putva u poznom živonom dobu povećava se zbog gubitka zaštitne
funkcije vaginalne flore, smanjenja produkcije mukusa, atrofije epitela i fibroze. Ujedno,
smanjuje se i prisustvo protektivnih saprofita (laktobacila) što potpomažući kolonizaciju
patogena.
12
Urinarne infekcije

Kod mladih seksualno aktivnih žena, IMP povezana je sa učestalošću seksualnih

odnosa. Seksualna aktivnost je uzrok 75 do 90% infekcija mokraćne bešike, pri čemu je
rizik veći ukoliko su seksualni odnosi češći. IMP kod mladih žena najčešća je u letnjim
mesecima, izazvana je saprofitnim stafilokokom i gotovo isključivo je povezana sa
seksualnim aktivnostima. Termin „cistitis medenog meseca“ se primenjuje za pojavu čestih
IMP početkom braka. U postmenopauzi žene, seksualna aktivnost ne utiče značajno na rizik
za pojavu IMP. Upotreba spermicida, nezavisno od učestalosti seksualnih odnosa, povećava
rizik od IMP. Kod neobrezanih mlađih muškaraca, IMP može nastati zbog nakupljanja
patogena u prepucijalnoj vreći, prevashodno proteusa, kao mogućeg izvora ascendentne
infekcije.

U bolničkim infekcijama mokraćni putevi su najčešće inficirani ešerihijom (koli i

fekalis) i proteusom. Infekcija mokraćnih puteva smatraće se bolničkom, ako je nastala u
bolnici i postala evidentna 48 časova (tipičan inkubacioni period za većinu bakterijskih
bolničkih infekcija) posle prijema olesnika u bolnicu, ili kasnije, ili je povezana sa hirurškom
intervencijom na mokraćnim putevima, a ispolji se u toku 30 dana posle hirurške
intervencije. Predisponirajući faktori za pojavu bolničkih infekcija su: plasiranje mokraćnog
katetera,[a] uvođenje uroloških instrumenata u mokraćne puteve (u cilju dijagnostike ili
intervencije), hirurške intervencije, zloupotreba antibiotika, hronične bubrežne bolesti,
transplantacija bubrega.

Kod oko 20% bolnički lečenih pacijenata biva plasiran mokraćni kateter. Pri tome će
samo kod 30% plasiranih katetera na svom mestu ostati manje od 24 sata. U ostalim
slučajevima kateteri ostaju i po više dana, i razvijaju u 3-10% slučajeva po bolesničkom
danu infekciju mokraćnih puteva, koja je univerzalna nakon 30 dana. Za razliku grupe
bolesnika sa plasiranim kateterom, svega 1% pacijenata kojima nije plasiran kateter stiče
bakteriuriju u toku bolničkog lečenja. Najznačajni faktor u razvoju ove infekcije je pojava
biofilma na površiri katetera koji pospešuje infekciju, antibiotsku rezistenciju i inkrustaciju.
Rizik od bolničkih infekcija se može umanjiti primenom kateterizacije samo kada je to
neophodno, korišćenjemaseptičke tehnike za postavljanje katetera, i održavanje nesmetane
zatvorene drenaže katetera.

13
Urinarne infekcije

Kamen u mokraćnim putevima

Kamenje (kalkulusi) u mokraćnim putevima ponašaju se kao i sva druga strana tela,
koja predisponiraju razvoj infekcije opstrukcijom i stazom (zastojem) u protoku mokraće.
Takođe, mokraćni kamen je i idealna sredina za kolonizaciju i razvoj bakterija (fokus
reinfekcije). Takođe treba imati u vidu da i sam nastanak kalkuli može biti izazvan
infekcijom specifičnim mikroorganizmima koji luče enzim ureazu, koja hidrolizom pretvara
ureu iz mokraće u amnonijum sa toksičnim efektom na okolno tkivo. Alkalinizacija mokraće
inhibira fagocitozu i suprimira lokalni imunitet. U prisistvu aminijuma i visokog rN
započinje stvaranje kamenaca sa kalcijum magnezijum i amonijum fosfatima. Gotovo je
siguirno da ista bakterija uzrokuje produkciju organskog glikoproteinskog matriksa
specifičnog za nastanak tripl fosfata.

Komplikujući faktori su prilično nejasni kada su u ptanju IMP i uključuju

predisponirajuće anatomske, funkcionalne, ili metaboličke abnormalnosti. U grupu tih
faktora uglavnom se ubrajaju: šećerna bolest, neobrezanost, uvećana prostata. U starijem
životnom dobu, sa pojavom opstrukcije izazvane hiperplazijom prostate, perizistentni
rezidualni urin predisponira razvoj IMP. Opstrukcija mokraćnih puteva potpomaže razvoju
infekcije putem zastoja u izlučivanju mokraće. Ovo ne mora uvek biti mehanizam razvoja
infekcije što se može dogoditi kod mladih muškaraca sa idiopatskom opstrukcijom vrata
mokraćne bešike ili urinarnom disfunkcijom, koji ne moraju obavezno imati i rezidualnu
mokraću. Mogući put nastanka infekcije kod njih predstavlja retrogradni tok mokraće u
prostatične duktuse, kao mesta re-infekcije. Predispozicija za infekciju bešike koja može biti
i nasledna. Anatomsko funkcionalne anomali mokraćnih puteva. Kod dece IMT povezane su
sa veziko-uretralnim refluksom (abnormalno kretanje mokraće iz bešike umokraćovode ili
bubrege) i zatvor.

Osobe sa povredom kičmene moždine imaju veći rizik od infekcije urinarnog trakta
jednim delom zbog hronične upotrebe katetera, a drugim delom zbog disfunkcije pri
mokrenju. To je najčešći uzrok infekcije u ovoj populaciji, kao i najčešći uzrok
hospitalizacije.

14
Urinarne infekcije

Bakterije koje prouzrokuju infekcije urinarnog trakta obično ulaze u bešiku kroz
uretru. Međutim, do infekcije može doći i preko krvi ili limfe. Veruje se da se bakterije
obično prenose u uretru iz creva, pri čemu žene su sklone većem riziku zbog svoje
anatomije. Po ulasku u bešiku, E. koli može da se pričvrsti za zid bešike i da obrazuje biofilm
koji je otporan na imunološki odgovor tela. [6]

Klinička slika

Urin može sadržati gnoj (stanje koje je poznato kao piurija) kao što se vidi kod osobe
sa sepsom zbog infekcije urinarnog trakta.Infekcija donjeg dela urinarnog trakta se takođe
naziva i infekcija bešike. Najčešći simptomi su peckanje prilikom mokrenjai potreba za
čestim mokrenjem (nagon za mokrenje) u odsustvu vaginalnog sekreta i značajnog bola. [8]
Ovi simptomi mogu da variraju od blagih do jakih i kod zdravih žena traju u proseku šest
dana. [7] Bol iznad pubične kosti ili u donjem delu leđamože biti prisutan. Ljudi koji imaju
infekciju gornjeg dela urinarnog trakta, ili pijelonefritis, mogu imati bol u
slabinama,groznicu, ili mučninu i povraćanje pored klasičnih simptoma infekcije donjeg
dela urinarnog trakta. Urin retko može izgledati krvavo ili sadržati vidljivu piuriju (gnoj u
urinu).

Kod mlađe dece, jedini siptom infekcije urinarnog trakta (IUT) može biti groznica.
Zbog nedostatka očiglednijih simptoma, kada se kod devojčica mlađih od dve godine ili
neobrezanih dečaka mlađih od godinu dana javi groznica, mnoga medicinska udruženja
preporučuju da se uradi urinokultura. Odojčad može slabije da jede, povraća, više spava, ili
da pokaže znake žutice. Kod starije dece, može doći do novog javljanja urinarne
inkontinencije (nevoljnog isticanja urina). [9]

Simptomi infekcije urinarnog trakta često nedostaju u starijih. Mogu se nejasno

ispoljiti samo inkontinencija, promena mentalnog stanjaili mučnina, kao jedini simptomi.
Dok se kod nekih slučajeva kao prvi simptom utvrđuje zdravstvenim radnikom sepsa,
infekcija krvi. Dijagnozu može zakomplikovati činjenica da mnogi stariji ljudi već imaju
inkontinenciju ilidemenciju.

15
Urinarne infekcije

Mnogostruki bacili (štapićaste bakterije, ovde prikazane kao crne i pasuljastog

oblika) prikazani su između belih krvnih zrnaca pri mikroskopiranju urina. Ove promene
ukazuju na infekciju urinarnog trakta. Dijagnoza IMP postavlja se na osnovu; istorije bolesti
(anamneze), kliničke slike i dijagnostičkih testova. U anamneza u akutnoj nekompikovanoj
infekcije mokraćnih puteva bolesnik navodi. Kod nekompikovane infekcije donjih
mokraćnih puteva; dizuriju i učestalo mokrenje, uz isključivanje vaginitisa, što sa
sigurnošću od 80% idu u prilog IMP.

Klinička slika u nekompikovanim infekcijama donjih mokraćnih puteva karakteriše

se: uretritisom, koji oznalava zaapaljenje uretre sa karakterističnim kliničkim znacima;
dizurije, pojavom gnojnog ili sluzavog iscedka iz uretre. Uretritis se klasifikuje u dve velike
grupe: gonokokni i negonokokni uretritis (NGU). Uzročnici NGU su najčešće; hlamidija
(Chlamydia trachomatis), humana mikoplazma (Mycoplasma hominis) i uroplazma
(Ureaplasma urealyticum). Ređe se javljaju trihomonas (Trichomonas vaginalis),
kandidijaza (Candida albicans) i herpes simplex.

Cistitis. Najčešći simptomi kod pacijenata sa cistitisom su učestalo i bolno mokrenje

manje količine mokraće, osećaj neispražnjenosti mokraćne bešike, suprapubini bol.
Makroskopski: urin je zamućen, neprijatnog mirisa a makrohematurija je prisutna u oko
30% slučajeva.

Dizurijučni sindrom. Javlja se kod 30% žena koje imaju simptome dizurije i učestalog
mokrenja a sterilnu urinokulturu ili neznačajan broj bakterija u mokraći. Ukoliko je
urinokultura sterilna, potrebno je tragati za seksualno prenosnim infekcijama (SPI)
(Trihomonas, gonoreju i herpes simpleks).

U lakšim slučajevima dijagnoza se može postaviti i terapija dati na osnovu simptoma

bez daljeg laboratorijskog potvrđivanja. U komplikovanim ili diskutabilnim slučajevima,
može biti korisno da se dijagnoza potvrdi putem analize urina, kojom se traži prisustvo
nitrita u urinu, belih krvnih zrnaca(leukocita), ili leukocitne esteraze. Drugim ispitivanjem,
mikroskopiranjem urina, traži se prisustvo crvenih krvnih zrnaca, belih krvnih zrnaca, ili
bakterija.kultura urina se smatra pozitivnom ako je broj bakterijskih kolonija veći ili jednak
103 jedinica za formiranje kolonije po mL karakterističnog organizma urinarnog trakta.

16
Urinarne infekcije

Takođe, pomoću ovih kultura se može ispitati osetljivost na antibiotike, što ih čini korisnim
prilikom izbora antiobiotske terapije. Međutim, antibiotska terapija može pomoći i ženama
koje imaju negativne kulture. [8] Budući da kod starijih osoba simptomi mogu biti nejasni,
teško je postaviti dijagnozu bez pouzdanog ispitivanja.

Kod žena sa cervicitisom (zapaljenjem grlića materice) ili vaginitisom (zapaljenjem

vagine) i kod mlađih muškaraca sa simptomima IUT, uzročnik može biti infekcija
Hlamidijom trahomatis ili Najserija gonoreje. Vaginitis takođe može biti prouzrokovan
gljivičnom infekcijom. Intersticijalni cistitis(hronični bol u bešici) se može razmatrati kod
ljudi koji doživljavaju višestruke epizode sa simptomima IUT pri čemu urinokultura ostaje
negativna i ne popravlja se antibioticima. Prostatitis (zapaljenje prostate) se može uzeti u
obzir u diferencijalnoj dijagnozi.

U infekcije urinarnog trakta spadaju : uretritis, upala bešike (cistitis), upala bubrega
(pijelonefritis). Uretra je mokraćni kanal koji sprovodi urin od bešike napolje, izvan
ljudskog tela, a ureteri su mokraćni kanali koji sprovode urin od bubrega do bešike.
Generalno, do urinarne infekcije dolazi nakon što bakterija uđe kroz uretru i počne da se
razmnožava u bešiki, nakon čega urin (mokraća) postaje inficiran. Kada nema infekcije, urin
je sterilan i u njemu nema bakterija. Infekcija mokraćnih puteva koja pogađa samo bešiku,
može biti veoma bolna i iritantna. Ipak, može doći do ozbiljnih komplikacija, ako se infekcija
proširi do bubrega. Kao što smo rekli, urinarna infekcija nastupa nakon ulaska bakterije u
urinarni trakt. Šanse za ovo su mnogo veće kod žena, tj. žene su u većem riziku od razvijanja
infekcije nego muškarci, jer je bešika mnogo bliža vagini i anusu, tj. ženskim polnim
organima, nego što je slučaj kod muškaraca.

Statistike kažu da su infekcije mokracnih kanala prilično zastupljene, tj. da će više od

polovine žena imati ovu infekciju. Još jedan razlog zašto je urinarna infekcija verovatnija
kod žena nego kod muškaraca, je kraća uretra kod žena, te je veća mogućnost ulaska
bakterije u uretru prilikom polnog odnosa preko penisa. Simptomi urinarne infekcije mogu
biti blagi, ukoliko se zdravstveno stanje ne pogorša i bolest proširi. Dakle urinarna infekcija
može da postoji i bez simptoma. Ipak, kada je u pitanju infekcija urinarnog trakta, simptomi
su uglavnom prisutni u većini slučajeva, i to su: jak nagon za mokrenjem, češće mokrenje,

17
Urinarne infekcije

blago peckanje pri mokrenju, beličasta, mutna mokraća, čak i sa crvenkastim primesama
ukoliko ima i krvi, neprijatan miris mokraće, bol u bešiki, blago povišena temperature.

Nije neuobičajena ni drhtavica, iscrpljenost, pa i prisustvo bola kada se ne mokri.

Obično žene osećaju neugodan pritisak iznad pubične kosti, a muškarci osećaj punoće u
predelu analnog otvora (rektuma). Čest je slučaj i da se osoba koja ima problem sa
infekcijom urinarnog trakta žali da ima jak nagon za mokrenjem, a da vrlo mala količina
urina izlazi napolje. Obično, infekcija mokraćnih kanala ne dovodi do groznice, ako je u
pitanju infekcija bešike ili uretre. Groznica, može da znači da je u infekcija došla do bubrega.
Ako je nastupila infekcija bubrega, simptomi koji se javljaju uključuju bol u leđima ili bol u
boku, neposredno ispod rebara, zatim gađenje i povraćanje.

Obično, simptomi infekcije nestaju već nakon nekoliko dana od početka terapije, ali
ćete verovatno trebati da nastavite sa korišćenjem antibiotika još nedelju dana ili duže.
Ispoštujte do kraja terapiju koju vam je prepisao doktor, kako biste bili sigurni da ste se
potpuno oslobodili infekcije. U slučaju infekcija mokraćnih puteva koje su bez komplikacija,
pri čemu je sveukupno stanje organizma prilično dobro i vi se osećate zdravi, doktor vam
može preporučiti kraću kuru lečenja, kao što je npr. uzimanje antibiotika u trajanju od 3
dana. Ali, da li je to prava odluka, može da proceni samo lekar, u zavisnosti od vaših
konkretnih simptoma, kao i od vaše medicinske istorije. Ako vam se urinarna infekcija
stalno iznova vraća, doktor vam može preporučiti dužu terapiju antibioticima ili program
samostalnog lečenja koji podrazumeva kraće kure uzimanja antibiotika na početku javljanja
simptoma urinarne infekcije. Sada su dostupni testovi urina koje možete raditi kod kuće i
koji sa velikom osetljivošću i preziznošću mogu pokazati da li ste u infekciji ili ne, i mogu
biti od velike pomoći prilikom infekcija koje se ponavljaju.

Terapija

Uopšte je prihvaćeno da deca, muškarci i žene u post-menopauzi sa jednom ili više

epizoda urinarne infekcije zahtevaju ispitivanje. Kod mladih seksualno aktivnih žena može
se dozvoliti dva ili tri nekomplikovana ataka cistitisa pre ispitivanja. Ostale indikacije za
dijagnostički postupak su atak akutnog pijelonefritisa, hematurija, negativan odgovor na
18
Urinarne infekcije

terapiju ili relaps infekcije, kao i prisustvo neuobičajenih vrsta mikroorganizama u urinu.
Bez obzira na uzrok ili uslove u kojima se razvija uroinfekcija osnovno stajalište u lečenju
mora biti povećanje unosa tečnosti i često izmokravanje.

Većina cistitisa se leči sa minimalnim prethodnim ispitivanjem što je verovatno

posledica činjenice da se simptomi često više ne pojavljuju i da je infekcija
nekomplimkovana po sebi. Izbor antibiotika reflektuje poznavanje lokalne senzitivnosti,
uglavnom odredjeno prethodnim laboratorijskim testovima. Ozbiljni oblici cistitisa ili
akutni pijelonefritis obavezno zahtevaju urinokulturu a pre rezultata lečenje se započinje
antibiotikom širokog spektra, pretežno iz grupe oralnih fluorokinolona.

Ukoliko je bolest ozbiljna ili pacijent ne toleriše oralni unos antibiotika, lečenje se
započinje sa aminoglikozidima ili cefalosporinima III generacije. Selekcija antibiotika mora
biti promenjena jer je poznato da oko 30% uobičajenih urinarnih patogena ima rezistenciju
na trimetoprima a čak 50% na ampicilin. Danas postoji tendencija redukcije dužine davanja
antibiotika i prihvaćen je stav da ne postoji prednost dužeg ordiniranja lekova od 3 dana

Za one kod kojih se infekcije ponavljaju, delotvorna je produžena svakodnevna

terapija antibioticima. U lekove koji se često koriste spadaju nitrofurantoin
itrimetoprim/sulfametoksazol. [6] Metenamin je drugo sredstvo koje se često koristi u ovu
svrhu, budući da u bešici gde je slaba kiselost, proizvodi formaldehidna koji se ne razvija
otpornost. U slučajevima gde su infekcije povezane sa polnim odnosima, uzimanje
antibiotika nakon istih može biti korisno.[6] Kod postmenopauzalnih žena, konstatovano je
da lokalni vaginalni estrogen smanjuje recidiv infekcije. Za razliku od lokalnih krema,
upotreba vaginalnog estrogena u vidu čepića se nije pokazala korisnom tako kao niske doze
antibiotika. Po podacima iz 2011. radi se na razvoju jednog broja vakcina.

Dokaz da preventivni antibiotici smanjuju infekcije urinarnog trakta kod dece je slab.
Međutim, recidiv infekcija UT je retko uzročnik daljih bubrežnih problema ako nema
fundamentalnih abnormalnosti bubrega, što dovodi do manje od trećine procenta (0,33 %)
hroničnog oboljenja bubrega kod odraslih.

19
Urinarne infekcije

Glavni tok lečenja je antibioticima. Fenazopiridin se povremeno propisuje tokom

prvih nekoliko dana uz antibiotike da pomogne kod peckanja i nagona koji se ponekad
oseća tokom infekcije bešike. Međutim, ne preporučuje se rutinski zbog sigurnosnih razloga
vezanih za njegovu upotrebu, naročito zbog povišenog rizika za metemoglobinemiju (viši
nivo od normalnog metemoglobina u krvi). Acetaminofen (paracetamol) se može koristiti za
groznicu. Ž ene sa rekurentnim jednostavnim IUT mogu imati koristi od samolečenja, po
pojavi simptoma, sa medicinskim praćenjem, samo ako inicijalna terapija nije uspešna.
Recept za antibiotike se može predati apotekaru telefonom. [8]

Nekomplikovane infekcije se mogu dijagnostikovati i lečiti samo na osnovu

simptoma. Oralni antibiotici kao što su trimetoprim/sulfametoksazol(TMP/SMX),
cefalosporini, nitrofurantoin, ili fluorokinolon znatno skraćuju vreme ozdravljenja pri čemu
su svi podjednako efikasni. Trodnevno lečenje trimetoprimom, TMP/SMX, ili
fluorokinolonom je obično dovoljno, dok nitrofurantoin zahteva 5–7 dana. Uz terapiju,
simptomi treba da se poprave u toku 36 sati. Oko 50% ljudi će ozdraviti bez terapije za
nekoliko dana ili nedelja. Američko društvo za infektivne bolesti ne preporučuje
fluorokinolon kao prvu terapiju zbog zabrinutosti da će se stvoriti rezistentnost na ovu
grupu lekova. Uprkos ovoj predostorožnosti, rezistentnost se donekle razvila na sve ove
lekove zbog njihove široke upotrebe. [8] Sam trimetoprin se smatra ekvivalentom
TMP/SMX u nekim zemljama. Kod jednostavnih IUT, deca često reaguju na trodnevnu
terapiju antibioticima.

Pijelonefritis se leči agresivnije od jednostavne infekcije bešike, ili dužom upotrebom

oralnih antibiotika ili intravenskim antibioticima. Sedmodnevno oralno uzimanje
fluorokinolona ciprofloksacina se obično koristi u oblastima gde je stopa rezistentnosti
manja od 10%.Ako su stope lokalne rezistentnosti veće od 10%, često se propisuje doza
intravenskog cetriaksona. Kod onih, koji ispoljavaju ozbiljnije simptome, može biti potreban
prijem u bolnicu radi terapije antibioticima. Komplikacije kao što su urinarna opstrukcija,
zbog kamena u bubregu, se može razmotriti ako se simptomi ne poprave za dva do tri dana
korišćenja terapije.

20
Urinarne infekcije

Infekcije urinarnog trakta su razlog za veću zabrinutost u trudnoći zbog povećanog

rizika za bubrežne infekcije. Tokom trudnoće, povišen nivo progesteronapovećava rizik za
smanjen mišićni tonus uretera i bubrega, što dovodi do veće verovatnoće za refluks, pri
čemu se urin vraća kroz uretere do bubrega. Iako trudnice nemaju povećan rizik za
asimptomatsku bakteriuriju, ako je bakteriurija prisutna imaju rizik od 25-40% za
bubrežnu infekciju. Tako ako ispitivanje urina pokaže znake infekcije – čak i bez simptoma
– preporučuje se terapija. Cefaleksin ili nitrofurantoin se obično koriste jer se uglavnom
smatraju bezbednim u trudnoći. Bubrežna infekcija tokom trudnoće može dovesti do
prevremenog porođaja ili preeklampsije (stanja povišenog krvnog pritiska a bubrežna
disfunkcija tokom trudnoće može dovesti do konvulzija).

Brojne mere koje nisu potvrđene da utiču na učestalost IUT uključuju: upotrebu
kontraceptivnih pilula ili kondoma, mokrenje odmah nakon polnog odnosa, vrsta donjeg
veša koji se koristi, metode lične higijene koje se koriste nakon mokrenja ili velike nužde, ili
da li se osoba obično kupa ili tušira.[8] Slično, nema dokaza u vezi sa zadržavanjem
mokraće, korišćenjem tampona, i irigatora. Onima sa čestim infekcijama urinarnog trakta
koji koriste spermicid ili dijafragmu kao kontraceptivnu metodu, savetuje se da koriste
alternativne metode. [8] Sok od brusnice mogu da smanje učestalost kod onih sa čestim
infekcijama, ali dugoročna tolerancija je pitanje vezano za gastrointestinalne probleme koji
se javljaju kod više od 30%. Upotreba dva puta dnevno može biti daleko delotvornija nego
upotreba jednom dnevno. Po podacima do 2011. godine, intravaginalni probiotici zahtevaju
dalje izučavanje da bi se utvrdilo da li su korisni. [6] Upotreba kondoma bez spermicida ili
korišćenje kontraceptivnih pilula, ne povećavaju rizik za nekomplikovanu infekciju
urinarnog trakta.

U slučaju opasne urinarne infekcije, hospitalizacija i intravenozno lečenje

antibioticima mogu biti neophodni. Iako blaga urinarna infekcija može da bude tek pomalo
neugodna, ozbiljna infekcija (kada se proširi na bešiku i bubrege) može učiniti da odlazak u
bolnicu postane neophodan. Jasno, važno je da budete u stanju da prepoznate koji su rani
simptomi urinarne infekcije kako biste započeli lečenje urinarne infekcije što je brže
moguće.

21
Urinarne infekcije

Antibiotska profilaksa

Postoji generalna sagflasnost da deca sa recidivnim infekcijama, naročito sa

refluksom i hroničnim pijelonefritičnim ožiljavanjem, trudnice sa bacilurijom i pacijenti sa
recidivnim dokumentovanim simptomatskim uroinfekcijama, sa ili bez anomalija urotrakta,
treba da primaju profilaktične doze antibiotika po sanaciji infekta. Pacijenti koji će proći
kroz urološke hirurške procedure, kod kojih je plasiran urinarni kateter ili stent,
najverovatnije će imati infekciju urina ali ne postoji usaglašeni stav o vrsti, dozi i vremenu
ordiniranja antibiotika pre intervencije. Rizik od razvoja infektivnih komplikacija je
značajno povećan kod pacijenata sa preoperativnom bakteriurijom te njihova antibiotska
terapija mora zapošeti više od 24 časa preoperativno. Ono što predstavlja perspektivu
zaštite u odnosu na uroinfekcije, ali još je uvek bez efektivnog agensa, su vakcine.
Najverovatnije će ovaj aspekt i dalje dobijati na značaju, prevashodno zbog razvoja
antibiotske rezistencije mikroorganizama.

Literatura

1. Boyko EJ, Fihn SD, Scholes D, Chen CL, Normand EH, Yarbro P. Diabetes and the risk
of acute urinary tract infection among postmenopausal women. Diabetes Care 2002.
2. Raz R, Gennesin Y, Wasser J, et al. Recurrent urinary tract infection in
postmenopausal women. Clin Infect Dis 2000.

22
Urinarne infekcije

3. Nacionalni vodič za lekare u primarnoj zdravstvenoj zaѕtiti –Infekcije urinarnog

trakta. Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu CIBID - Centar za izdavasku,
bibliotesku i informacionu delatnost. 2004
4. Foxman B, Brown P. Epidemiology of urinary tract infections: transmission and risk
factors, incidence, and costs. Infect Dis Clin North Am 2003.
5. Nicolle L. Best pharmacological practice: urinary tract infections. Expert Opin
Pharmacother 2003 May; 4(5)
6. Salvatore, S; Salvatore, S, Cattoni, E, Siesto, G, Serati, M, Sorice, P, Torella, M (2011).
Urinary tract infections in women- European journal of obstetrics, gynecology, and
reproductive biology 156 (2)
7. Colgan, R; Williams, M (2011.). Diagnosis and treatment of acute uncomplicated
cystitis. American family physician 84 (7)
8. Nicolle, LE (2008). Uncomplicated urinary tract infection in adults including
uncomplicated pyelonephritis. Urol Clin North Am 35 (1)
9. Bhat, RG; Katy, TA, Place, FC (2011 Aug). Pediatric urinary tract infections.
Emergency medicine clinics of North America 29 (3)

23