Sustainable Mongolia

Семинар
Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлийн

баталгаажуулалт ба бүтээгдэхүүний
шошгожуулалт
Pawel Zylka & Janpeter Beckmann

2019 оны 2–р сарын 14 , Ibis Зочид буудал
www.scp-centre.org
Хөтөлбөр I – Танилцуулга
Танилцуулах сэдэв, холбогдох асуудал, үр дүнгийн талаар танилцуулах
STeP EcoLab Mongolia Төсөл (10’)
Байгальд ээлтэй, тогтвортой бүтээгдэхүүний өртгийн сүлжээний тухай

танилцуулга (20’)
Байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагааг явуулж байгаа бизнесийн жишээ (25’)
Зах зээл дэх байгальд ээлтэй, тогтвортой текстилийн салбар (15’)
Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлийг баталгаажуулах тогтолцооны тухай

танилцуулга (15’)
Монголын Тогтвортой Санхүүжилтийн Хөтөлбөр (5’)
 Завсарлага (20’)
www.scp-centre.org | Slide 2
Хөтөлбөр II – Дадлагын ажил
Идэвхитэй сургалт: Бизнесийн жишээнээс суралцах нь
Багт хуваагдах (10’)
Багийн ажил (60’)
Багууд 1 & 2 – Даавуун хувцас
Багууд 3 & 4 – Ноолууран хувцас
Үр дүнгийн танилцуулга, Асуулт, хариулт (оролцогчид) (15’)
Семинарын хаалт ба холбоо тогтоох, мэдээлэл солилцох (25’)
Төслийн хамрах хүрээ
Төслийн хүрээнд ямар дэмжлэг үзүүлэх боломжтой/боломжгүй вэ?
Боломжтой хэсэг Боломжгүй хэсэг
✓
• Байгальд ээлтэй, тогтвортой
үйлдвэрлэлийн талаарх мэдлэг, мэдээлэл Хэрэглэгчидтэй шууд холбоо тогтоох
• Байгальд ээлтэй тогтвортой Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлд

✓ үйлдвэрлэлийн гэрчилгээжүүлэлтийн тухай хөрөнгө оруулалтын санхүүжилт өгөх
мэдлэг, мэдээлэл
Машин тоног төхөөрөмж, техник
✓
• Ноолуурын салбар дах байгальд ээлтэй,
тогтвортой үйлдвэрлэлийн тэргүүн
технологиор хангах
туршлагын тухай мэдлэг, мэдээлэл Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлтийн үйл
✓
явцад туслах
• Чадавхжуулах
✓
• Шууд бус: Европын зах зээлтэй холбоо
тогтоох
CSCP байгууллагын тухай
Бод & Хий

2005 онд үүсгэн
Тус төв нь тогтвортой хэрэглээ ба
байгуулагдсан үйлдвэрлэлийн чиглэлээр хувийн
НҮБ-ын Байгаль орчны хөтөлбөр (UNEP) болон болон төрийн салбарын хэрэглэгчдэд
Цаг уур, Хүрээлэн буй орчин, Эрчим хүчний шинжлэх ухааны дэмжлэг үзүүлдэг.
Wuppertal Институтийн оролцоотой
байгуулагдсан. Төв оффис Германы Wuppertal-
хотод байрладаг.
Багийн Олон улсын

60 гишүүн хэмжээнд
Төрөл бүрийн 4 тивд үйл ажиллагаа
мэргэжилтнүүдээс явуулдаг.
all photos © CSCP
бүрдсэн баг
CSCP байгууллагын үйл ажиллагаа
Үндсэн үйл ажиллагаа-Тогтвортой байдлын хэв маяг
Дэд бүтэц,
Бодлого &
Бүтээгдэхүүн & Зуршил & Тогтвортой
Бизнесийн
Үйлчилгээ Зан төлөв байдлын
загвар
хэв маяг
CSCP байгууллагатай хамтран ажилладаг байгууллагууд
Үндэсний болон олон улсын байгууллагууд
Тогтвортой байдал
“Нэг дэлхийд амьдрах”
Гол санаа
Өнөөдөр хүмүүс дахиад дэлхий шиг 4 гараг олдох боломжтой мэт

амьдарч байна –> “Байгаль орчныхоо нөхцөл боломжид тааруулж”
- “сайхан амьдрал“-ыг цогцлоож хөгжилд хүрэх нь чухал
< 1-ээс бага гараг
1 – 2 гараг
2 – 4 гараг
> 4 гараг
Source: http://www.footprintnetwork.org/
Тогтвортой байдал үнэ цэнэ нэмдэг
Үнэ ханшнаас илүү өргөн хүрээг хамарна
Байгаль орчин, хүн, ашиг орлого
Тогтвортой хөгжил Дэлхийн экологийн хүрээ болон

биологийн даацыг хамгаалах
“…ирээдүй хойч үеийн
хэрэгцээгээ хангах Environmental
боломжийг
алдагдуулахгүйгээр Soci Нийгмийн тогтвортой
одоо үеийн эрэлт al байдал, нийгмийн
хэрэгцээг хангах Economic халамжийн хүртээмж,
хөгжил” амьдралын тэгш байдал
Brundtland report „Our common Future“,

1987 Байнга үргэлжлэх, уян
хатан эдийн засгийн өсөлт
Гурвалсан зорилт
Тогтвортой хөгжил гэж байгаль орчин, хүн, ашиг орлого гурвын уулзвар юм.
Тогтвортой хөгжил бизнесийн үйл
ажиллагаатай хэрхэн холбогдох вэ?
Байгаль орчин
• Усны бохирол
• Цөлжилт
Ашиг
• Зах зээлд байгальд
ээлтэй бүтээгдэхүүний
Хүн
эрэлт хэрэгцээ
• Ажиллагсдын
нэмэгдэж байна
болон орон нутгийн
• Байгаль орчин,
иргэдийн эрүүл
нийгмийн сөрөг
мэнд муудах
нөлөөллөөс болж
• Хүний нөөцийн
бизнес уналтад орох
тогтворгүй байдал
Нийлүүлэлтийн хэлхээ гэж юу вэ?
Хялбаршуулсан хэлхээний жишээ
Хугацаа/
урсгал
Түүхий эд
материал авах – Мэдээлэл/үйлчилгээ
Үйлдвэрлэлийн
– Санхүүгийн урсгал
процесс
Логистик, жижиглэн
худалдаа
Ашиглалт
Дуусах
– Материалын
урсгал
Өртөг
бүтээх
Нийлүүлэлтийн хэлхээн дэх тогтвортой байдал
• Сэлгээ хийх • Ажлын уур • Бүтээгдэхүүний • Чанартай, удаан • Сайн

замаар хөрсний амьсгалыг тухай нээлттэй эдэлгээтэй ноолууран бүтээгдэхүүнийг
чанарыг сайжруулж, мэдээлэл бүтээгдэхүүн дахин
сайжруулах ажиллагсдыг хэрэглэгчийн таашаалд боловсруулахад
урамшуулах илүү нийцэх хялбар
Түүхий эд Үйлдвэрлэлийн Логистик, жижиглэн Ашиглалт Дуусах

материал авах процесс худалдаа
• Бэлчээрийн • Агаарын • Тээвэрлэлийн • Хэрэглэгчийн • Бүтээгдэхүүний

даац хэтрэлт бохирдол явцад ялгарах эрүүл мэндийн аюултай орц
• Цөлжилт • Усны бохирдол CO2 эрсдэл /химийн • Боловсруулалт
• Хөрсний • Хөрсний • Шаардлагагүй сав бодис/ муу бол дахин
элэгдэл бохирдол баглаа боодлын • Чанаргүй бол боловсруулахад
хаягдал хурдан муудах хэцүү
Гурвалсан зорилтын үр нөлөө
Байгаль орчин, нийгэм, эдийн засгийн үр нөлөөний ангилал
Эдийн засгийн
Байгаль орчны үр нөлөө Нийгмийн үр нөлөө
үр нөлөө
Урт хугацааны
Хөрс/усанд Ажиллагсдын
Түүхий эд Ажлын ерөнхий санхүүгийн
шингээх эрүүл мэнд,
материал нөхцөл тогтвортой
бохирдол аюулгүй байдал
байдал
Нийгмийн Ирээдүй хойч Бүх талуудын

Усны хэрэглээ Хог хаягдал
даатгал үе ашиг
Газар
Эрчим хүчний ашиглалт, Сургалт,
хэрэглээ, агаарт Цалин хөлс Үнийн гажуудал
ялгаруулах бодис
биологийн боловсрол
төрөл зүйл
Хэрэглэгчийн
эрүүл мэнд, Шударга
бүтээгдэхүүний ажиллагаа
чанар
www.scp-centre.org | Folie 15
Нийлүүлэлтийн хэлхээний тогтвортой менежмент
Тодорхойлолт
"Нийлүүлэлтийн хэлхээний тогтвортой менежмент (SSCM) гэдэг нь хэрэглэгч

болон оролцогч талуудын шаардлагаас урган гарсан, тогтвортой хөгжлийн
эдийн засаг, байгаль орчин, нийгэм гэсэн 3 чиглэлийн хүрээнд тодорхойлсон
зорилтуудыг нэгтгэсэн, нийлүүлэлтийн сүлжээн дэх компаниудын
материал, мэдээлэл, хөрөнгийн урсгал болон хамтын ажиллагааны
менежмент юм”.
Seuring / Müller (2008)
Тогтвортой бизнесийн
жишээ
Тогтвортой байдлын эдийн засгийн үр ашиг
Зарим чухал хүчин зүйлс
“Тогтвортой байдал бизнесийн амжилтын

үндэс болж байна. ”
PwC-аас 17 дахь жилдээ Глобал CEO нарын дунд явуулсан,

тогтвортой байдлын судалгаа, 2014
46 орны 1344 захирал оролцсон судалгаанд үндэслэн гаргасан.
Бүх үр дагаврыг ойлгох нь
Байгаль орчин, нийгэм, санхүүгийн хувьд
Захирлуудын 74% нь нийт үр

дагавраа (санхүүгийн болон
санхүүгийн бус) хэмжиж,
тайлагнаж байх нь урт хугацааны
амжилтанд нөлөөлдөг гэжээ.
“Нийт үр дагавар нь бизнесийн

оновчтой шийдвэр гаргахад
чиглүүлдэг”
Глобал CEO нарын дунд явуулсан,

тогтвортой байдлын судалгаа, 2014
2014
Зардлаа хэмнэх
Санхүүгийн үр дүнд нөлөөлөх тогтвортой байдлын гүйцэтгэл
• Экологийн асуудлыг багасгаж, мөнгөө хэмнэхийн тулд материал, эрчим хүчээ хэмнэх
• Түүхий эд/эрчим хүч бага хэрэглэх (үйлдвэрлэлийн процесст хэрэглэдэг эрчим хүч, ХАА-д хэрэглэдэг
бордоо, үйлдвэрт ашигладаг метал эд анги, сав баглаа боодлын материал)
• Засахад хялбар тоног төхөөрөмж, дахин боловсруулах материал ашиглах (жишээ нь, оффисийн тоног
төхөөрөмж: шинэ зөөврийн компьютер худалдан авахын оронд хуучин компьютерт батерей худалдан
авч дахин хэрэглэх)
• Хог хаягдал буюу дайвар бүтээгдэхүүнийг ашиглах
• Ухаалаг систем ашиглах замаар үйлдвэрлэлийн процесст түүхий эд материал, эрчим хүчээ хэмнэх
(жишээ нь, хаягдал дулаан, уур, металл хавтан, хаягдал түүхий эд, элс/усны тос)
• Эсвэл бүр өөр зориулалтаар ашиглах (олон зориулалт бүхий үр тариа, хаягдал түүхий эд ашиглах
уураас CO2 ялгах)
• Нийгмийн хувьд– Ажиллах хүчээ сайн анхаарах нь ажиллагсдын урам зоригийг нэмэгдүүлж, осол
аваараас зайлсхийж, ажиллагсдын үнэнч байдлыг сайжруулна.
ЖИШЭЭ: Эзэмших нийт зардал (TCO)
Засвар үйлчилгээ болон хаягдлын зардлын жишээ
Олж авах зардал vs

Эзэмших зардал
Ногоон бүтээгдэхүүний
Зардал
анхны үнэ өндөр боловч

Хаягдал А ба Б-ийн хэрэглээ болон хог
зардлын зөрүү хаягдлын бага зардлаар
Хаягдал
Хэрэглээ нөхөн төлөгдөж байна.
Хэрэглээ
Жишээ: LED гэрэл

улайсдаг гэрлээс х дахин
Үнэ
Үнэ үнэтэй. LED гэрлийн эрчим
хүчний хэрэглээ бага учир
урт хугацаандаа зардалд
хэмнэлттэй, байгаль
A Хувилбар Б Хувилбар орчинд ээлтэй байна.
Стандарт Ногоон
бүтээгдэхүүн бүтээгдэхүүн
Бүтээгдэхүүний гүйцэтгэл сайжруулалт
Бүтээгдэхүүнд тогтвортой байдлыг үндэслэн үнэ цэнэ нэмэх
• Бүтээгдэхүүний амьдралын хугацааг уртасгахад бүтээгдэхүүний чанарыг

сайжруулах төдийгүй түүхий эд материалын footprint буюу үлдэх мөрийг дараах
байдлаар авч үзнэ. Үүнд:
• Өндөр чанартай материал (ж.нь Ноолууран бүтээгдэхүүн ба “fast fashion”)
• Бүтээгдэхүүний засвар авах боломж (ж.нь Ухаалаг утасны зай солих боломжтой
байх)
• Хэрэглэгчийг анхаарах (ж.нь бүтээгдэхүүнийг цэвэрлэх заавар гэх мэт

бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх тухай мэдээлэл өгөх)
Аюултай (хямд) бодисын ашиглалтыг багасгаснаар байгаль орчин, ажиллах хүч,

хэрэглэгчээ хамгаална.
Ногоон үнэ цэнийг үүсгэснээр Ногоон ашгийг бий болгоно.
Бүтээгдэхүүний түвшин дэх үнэ цэнийн
төсөөлөл
Алхам алхмаар сайжруулах
Үнэ цэнэ
A B
Гүйцэтгэл / Амьдралын чанар

Байгаль ашиглах
Хэрэглэгчийн сонголтод нөлөөлөх
Мөшгөх болон ил тод байх хэрэгцээ
• Хэрэглэгчид бүтээгдэхүүний гарал үүсэлд улам их анхаарал хандуулж байна
“Салбарын хүрээнд өртгийн гинжин хэлхээний бүх хэсэгт ил тод байдлын

шаардлага өсөн нэмэгдэж байна. Хэрэглэгчид хуурамч байдал, хүний
хөдөлмөрийг шулах болон байгаль орчныг сүйтгэх зэргийг дэмжихгүй байх нь
улам бүр нэмэгдэж байгаа учраас тогтвортой байдал, ёс зүйн хэм хэмжээ гол
хөшүүрэг болж байна.” (Accenture 2018)
• Ирээдүйд зөв аргаар бүтсэн бүтээгдэхүүн зонхилно
“Дэлхийн хэрэглэгчид (70%) нь худалдан авч буй бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэсэн

байгууллагын нийгэм, эрүүл мэнд, байгаль орчин, аюулгүй байдлын талаар илүү
ил тод мэдээлэл авах, (30%) нь үйлдвэрлэсэн компанийн тухай мэдээлэл авахыг
хүсч байна. Мэдээллийн байрлах газар: бүтээгдэхүүний шошгон дээр (36%) (Өргөн
хэрэглээний бүтээгдэхүүний форум 2018)
Хэрэглэгчийн сонголтод нөлөөлөх
Мөшгөх болон ил тод байх хэрэгцээ
 Хэрэглэгчийнхээ хүсэл сонирхлыг хангаж чадахгүй компани цаашид

өрсөлдөх чадваргүй болно.
Компани нь байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагааг явуулахгүй бол нэр

хүндээ алдаж болзошгүй.
Олон нийтийн санаачлага/ эрх зүйн асуудал
Хориг тавьж эхэлсэн...
Жишээ
• Норвеги улс 2030 он гэхэд түүхий түлшээр ажилладаг автомашиныг хориглоно.
• Европын Холбооны хууль тогтоомжууд, жишээ нь цахилгаан барааны эрчим

хүчний хэмнэлтийн түвшинг нэмэгдүүлэх
• Нийлүүлэлтийн хэлхээнд хүний эрхийг хамгаалах асуудалд илүү анхаардаг болж

байна. (НҮБ/Герман/...)
• Төрийн худалдан авалтын тогтвортой стратеги (дэлхий даяар)
• Урамшуулал / торгууль
• Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн хэрэгцээ (Монгол)
• Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг шинэчлэх хөтөлбөр (Герман)
Байгууллагын үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх
Байгальд ээлтэй, тогтвортой байдлын тусламжтайгаар шинэ, урт хугацааны хөгжлийн боломжийг олж авах
Мэдлэг
Брэнд, нэр хүнд

Байгаль орчин
Ажиллагсдын сэтгэл ханамж
Үл хөдлөх, хөдлөх
хөрөнгө Нэмэлт үнэ
Уламжлалт
үнэ цэнэ цэнэ
Хөрөнгө оруулагчид
Хэрэглэгчид
Ажиллагсад
Хамтрагч байгууллага
Нийгэм
Quelle: in Anlehnung an PricewaterhouseCoopers
Хөрөнгө оруулагчдын хувьд
Капитал, хөрөнгө оруулалтыг байгальд ээлтэй, тогтвортой компани болгоход зориулах
Банкны жишээ
• Ирээдүйн компанийн судалгаанд анхаарах зүйлс:
• Хөрөнгийн хязгаарлагдмал боломж
• Эрсдлийн хураамж
• Хөрөнгө оруулалтаа байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагаанд зарцуулах

( “байгальд ээлтэй, тогтвортой, чанартай бүтээгдэхүүн”)
• Хуваалцах стратеги
Тогтвортой байдлын эдийн засгийн үр ашиг
Бизнесийг амжилттай болгодог зарим хүчин зүйлс
• Зардлаа хэмнэх, санхүүгийн үр ашиг
• Бүтээгдэхүүний гүйцэтгэлийг сайжруулах
• Хэрэглэгчийн сонголтыг өөрчлөхөд нөлөөлөх
• Компанийн (ирээдүйн) үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх
Hess Natur
“Fair fashion” Компани
Байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагаанд чиглэсэн ажлууд:

• GOTS стандартын гэрчилгээтэй- байгаль орчны болон нийгмийн өндөр
шаардлагуудыг биелүүлэгч
• Зөвхөн органик ХАА/мал аж ахуйгаас түүхий эдээ авдаг.
• Бүх материал хүнд хоргүй байх ёстой.
• Хүүхдийн хөдөлмөр байхгүй, цалингийн доод хэмжээнээс дээш
цалин олгодог, ялгаварлах үзэлгүй, аюулгүй ажиллах орчин,
эвлэлдэн нэгдэх эрх чөлөө олгодог, бүх шатандаа эрх зүйн гэрээ
хийдэг.
• Үйлдвэрлэлийн шат дамжлага бүхэлдээ ил тод байдаг.
Үр ашиг:
• Брэндэд итгэдэг үнэнч хэрэглэгчидтэй.
• Сүүлийн 10 жилд тогтмол орлоготой, 2015-2016 онд борлуулалт 7-8%
өссөн, энэ нь салбарын дунджаас өндөр байна.
Henkel
Химийн болон өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүн, орлого - 20 Тэрбум евро
• Ажиллагсдынхаа ажиллах орчныг сайжруулах
• Үйл ажиллагаандаа байгальд ээлтэй байх хандлагыг бий болгох

алсын хараатай
• Түүхий эд нь 100% байгальд ээлтэй наргил модны тос ашигладаг
• Усны хэрэглээг багасгах зорилгоор бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэлээ байнга сайжруулдаг
Үр ашиг:
• Байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагаа нь танигдаж, дэлхийн хамгийн нэр хүнд бүхий
компанийн жагсаалтанд бүртгүүлсэн
• Ирээдүйд найдвартай түүхий эдийн эх сурвалжтай
• Ус, эрчим хүчний хэрэглээ багассанаар зардал багассан
GLS Bank
“Нийгмийн болон экологийн хариуцлагатай банк”

• Бизнесийн хөрөнгө оруулалт болон санхүүжилт хийхдээ Тогтвортой хөгжлийн
зорилтуудын байгаль орчин, нийгмийн үзүүлэлтүүдийг авч үздэг.
• Улс орнуудад хямрал үүсгэгч салбарууд болох зэвсэг, цөмийн эрчим хүч,
пестицид, нүүрсний эрчим хүч, донтуулах эм, хэт төвлөрсөн фермийн мал аж ахуй
эрхлэлт, генетикийн инженерчлэл, үр хөврөлийн судалгаа, органик хлорын бөөний
бүтээгдэхүүн зэрэгт хөрөнгө оруулалт хийдэггүй
Үр ашиг:
• Хурдацтай өсөж буй компани– хуримтлал болон зээлийн
үнэ цэнэ нь аравтаар нэмэгдэж байгаа
• Хэрэглэгчийн өсөн нэмэгдэж буй эрэлт хэрэгцээг хангадаг
• 2018 онд дахин шилдэг банк болсон.
Patagonia
Гадуур хувцас, хэрэгсэл Калифорни (АНУ)
Бүтээгдэхүүн / Бизнесийн загвар:

• Өндөр чанартай гадуур хувцас, хэрэгсэл
• Хэт их хэрэглээнээс зайлсхийж, хэрэглэгчдээ шинэ
хувцас авахын оронд хувцсаа засварлаж хэрэглэхийг
дэмжиж өгсөн.
Тогтвортой байдлын алсын хараа:

• Эрхэм зорилго: ‘Бид өөрсдийн гэр болох эх дэлхийгээ хамгаалах бизнес эрхэлдэг’
• Шаардлагагүй хор аюул учруулахгүй байх, байгаль орчноо хамгаалах бизнес
эрхлэх, хамгийн сайн бүтээгдэхүүн гаргах (ажиллагаа, засварлагдах байдал, бат
бөх), “минималист” зарчимдаа үнэнч байх
Patagonia
Үйл ажиллагааны түвшинд:
• Хуванцар хаягдлыг шинэ даавуу болгон дахин боловсруулж ашигладаг
• Борлуулалтын 1%-ийг байгаль орчныг хамгаалах, сэргээх ажилд хандивладаг
• Бүхий л процессдоо зөвхөн органик хөвөн ашигладаг
• Нэхий эдлэлийн коллекцидоо шударга худалдааны гэрчилгээ авсан
• Хэрэглэгчдэд хуучин хувцас зарах, худалдан авах, засварлах боломжтой арга

хэмжээ зохион байгуулах, вэйбсайт нээн ажиллуулдаг
Үр ашиг:
• 2008-2015: жилийн орлого 14%-иар нэмэгдсэн
• 2008-2015: ашиг 300%-иар нэмэгдсэн
Louis Vuitton
Fashion retailer
Бүтээгдэхүүн / Бизнес загвар:
• Тансаг хувцас, цүнх, гутал, алт, мөнгөн хэрэгсэл, үнэртэй ус, гоёл чимэглэлийн
зүйлс
• Ганган дэгжин, онцгой гойд чанарыг илэрхийлэх хамгийн чанартай бүтээгдэхүүн
Тогтвортой байдлын алсын хараа:
• Байгаль орчныг хамгаалах нь өсөлтийн стратегийн үндэс хэмээн тодорхойлсон
• Байгаль орчны санаачлага LIFE 2020 нь бүтээгдэхүүний байгаль орчны хортой

нөлөөллийг багасгах, тогтвортой нийлүүлэлтийн сүлжээг бий болгох, хүлэмжийн
хийн ялгаруулалтыг багасгах, байгаль орчны эерэг нөлөөллийг нэмэгдүүлэхэд
чиглэгдэнэ.
Louis Vuitton
Загварын худалдаа
Үйл ажиллагааны түвшинд:

• Бүх ажилчиддаа байгаль орчны тулгамдаж буй асуудлууд болон стратегийн талаар сургалт
явуулах (гадны байгууллагын тусламжтайгаар)
• FSC-ийн баталгаажуулалт бүхий савалгаа хэрэглэх
• Ханган нийлүүлэгчдээ аудит хийх- нийгмийн болон байгаль орчны стандартын шаардлага
хангаж байгааг үнэлэх
• Бүх барилгадаа нарны эрчим хүч ашиглах/ LED гэрэл ашиглах замаар эрчим хүчний
хэрэглээгээ бууруулах
• Хамгийн бага нүүрсхүчлийн хий CO2 ялгаруулдаг тээврийн компанитай хамтран ажиллах
Үр ашиг:
• Дэлхийн хамгийн үнэтэй тансаг брэнд
• 2018 оны ашиг өмнөх оныхоос 21%-иар нэмэгдсэн
Танай стратеги юу байж болох вэ?
Алхам алхмаар сайжруулах
Үнэ цэнэ
A B
Гүйцэтгэл / Амьдралын чанар

Байгаль ашиглах
Өртгийн сүлжээгээ ойлгох нь
Эгзэгтэй болон давуу цэгийг үнэлэх
Жижиглэн
Эх үүсвэр Үйлдвэрлэл Логистик Ашиглалт Хаягдал
худалдаа
Гүйцэтгэл/Чан
ДАВУУ
ар
Handprint
Аюулгүй
ажиллагаа ба
эрүүл мэнд
Нийгмийн ДАВУУ
хөгжил Нэмүү
өртөг
Материал, хог
ЭГЗЭГТЭЙ ЭГЗЭГТЭЙ
шингэсэн
хаягдал
Footprint
Эрчим хүч,
ЭГЗЭГТЭЙ ЭГЗЭГТЭЙ
цаг уур
Цэвэр, бохир
ус ЭГЗЭГТЭЙ
In oritentation to the „Henkel Sustainability Master“
Том зорилго тавих
Компаниа ингээд төсөөлдөө...
• Хэрэглэж байгаагаасаа илүү их эрчим хүч үйлдвэрлэдэг

• Хэрэглэж байгаагаасаа илүү их ус цэвэршүүлдэг
• Дайвар бүтээгдэхүүнийг ашиглаж, шинэ өртгийн сүлжээг
эхлүүлдэг
Зах зээл дэх байгальд
ээлтэй тогтвортой
текстил салбар
Рана Плаза - Өөрчлөгч
Европын хувцас загварын зах зээл
Оёмол бүтээгдэхүүн хэрэглэгчид байгальд ээлтэй, тогтвортой/ нийгмийн

хариуцлагатай ёс зүйтэй аргаар үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнд 15-20% нэмж
төлөх хүсэлтэй байна.
30€-ийн үнэтэй богино ханцуйтай цамцны жишээ:
34,5€ 36€
30€
Ёс зүйгүй Ёс зүйтэй Ёс зүйтэй

үйлдвэрлэсэн үйлдвэрлэсэн үйлдвэрлэсэн
(+15%) (+20%)
Тогтвортой байдлын судалгаа
Ниэлсэний сүүлчийн судалгаагаар 2014-2015 онд тогтвортой байдлыг

олон орны оролцогчдын 81% нь чухалчилдаггүй брэндийн өсөлт 1%-
компаниуд байгаль орчны иар нэмэгдсэн байхад чухалчилдаг
хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нь чухал брендийнх 4%-иар нэмэгдсэн байна.
гэж үзсэн байна. (Nielsen, 2018) (Nielsen, 2015)
19% 4%
81% 1%
Байгаль орчны хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

хэрэгтэй гэж боддог Тогтвортой байдлыг чухалчилдаггүй
Байгаль орчны хөтөлбөр хэрэгжүүлэх

Тогтвортой байдлыг чухалчилдаг
хэрэгтэй гэж боддоггүй
Тогтвортой байдлын судалгаа
Хэрэглэгчдийн байгальд ээлтэй, тогтвортой байдлаар үйлдвэрлэгдсэн

бүтээгдэхүүнд илүү мөнгө төлөх хүсэл:
34
50 50 %
45% 55% 66
% %
%
2014 2015 2016
Байгальд ээлтэй тогтвортой брэндийн бүтээгдэхүүнд илүү төлөх хүсэлтэй
Байгальд ээлтэй тогтвортой брэндийн бүтээгдэхүүнд илүү төлөх хүсэлгүй
Баталгаажуулалт,
гэрчилгээжүүлэлт
Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлт
• Эрх бүхий хөндлөнгийн байгууллага тухайн компани/байгууллагыг тодорхой

стандарт болон тавигдах шаардлагын дагуу үнэлж, баталгаажуулах албан
ёсны үйл явц
• Баталгаажуулалт нь үнэн гэдгийг нотлохын тулд Компанид гэрчилгээ

олгодог.
• Баталгаажуулалтыг тогтмол хугацаагаар шинэчилж хийлгэдэг (GOTS: жил

бүр шинэчлэх шаардлагатай)
• Тогтвортой байдлын баталгаажуулалт нь байгууллагын байгаль орчны

болон нийгмийн үзүүлэлтүүдийг үнэлдэг.
Баталгаажуулалтын төрөл
Баталгаажуулалтын төрөл
Удирдлагын Гүйцэтгэлд Анхааруулах Нэг удаа олгох

тогтолцоонд үндэслэсэн шошго шошго
үндэслэсэн шошго Тодорхой бүлэг
шошго Бусад шошго бүтээгдэхүүн эсвэл
тогтвортой Хэрэглэгчийн тогтвортой
Байгууллагын эсэхийг заадаг бол анхаарлыг байдлын
байгаль орчны энэ шошго нь бүтээгдэхүүнтэй үзүүлэлтүүдийг
болон чанарын тогтвортой зөв харьцахад үнэлэн Хөндлөнгийн
удирдлагын байдлын хандуулдаг (ж.нь. байгууллагын
тогтолцоог үзүүлэлтүүдийг хэр Дахин боловсруулах баталгаажуулалт,
баталгаажуулахад хангаж байгааг тэмдэг) гэрчилгээжүүлэлт
ашигладаг (ж. нь. заана (ж.нь. Эрчим олгодог (ж.нь.
ISO14001, 9001 хүчний хэмнэлт) Ширэнгэ ой Холбоо,
Шударга худалдаа)
Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлтийн жишээ
Удирдлагын тогтолцоонд үндэслэсэн шошго
Удирдлагын
тогтолцоонд
үндэслэсэн
шошго
Байгууллагын
байгаль орчны
болон чанарын
удирдлагын
тогтолцоог
баталгаажуулахад
ашигладаг (ж. нь.
ISO14001, 9001
Гүйцэтгэлд үндэслэсэн шошго
Гүйцэтгэлд
үндэслэсэн
шошго
Бусад шошго
тогтвортой
эсэхийг заадаг бол
энэ шошго нь
байдлын
үзүүлэлтүүдийг хэр
хангаж байгааг
заана (ж.нь. Эрчим
хүчний хэмнэлт)
Анхааруулах шошго
Анхааруулах
шошго
Хэрэглэгчийн
анхаарлыг
бүтээгдэхүүнтэй
зөв харьцахад
хандуулдаг (ж.нь.
Дахих боловсруулах
тэмдэг)
Нэг удаа олгодог шошго
Нэг удаа олгох

шошго
Тодорхой бүлэг
бүтээгдэхүүн эсвэл
байдлын
үзүүлэлтүүдийг
үнэлэн Хөндлөнгийн
байгууллагын
баталгаажуулалт,
олгодог (ж.нь.
Ширэнгэ ой Холбоо,
Шударга худалдаа)
Тогтвортой байдлын
баталгаажуулалт
Эко-шошго гэж юу вэ?
Тодорхойлолт
Стандарт, шалгуурт үндэслэн байгаль орчинд ээлтэй

бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ эсвэл компани гэдгийг
тодорхойлж буй тэмдэг буюу лого
Эко-шошгын үүрэг
Хэрэглэгчийн хувьд
• Байгаль орчны үлгэр жишээ гүйцэтгэлтэйг тодорхойлох

• Нэр хүндтэй менежмент
• Хэрэглэгчийн боловсрол
• Нийлүүлэлтийн сүлжээний зохицуулалт
Хөгжилтэй орны өрхийн

хэрэглээ нь хүлэмжийн хийн
70%-д шууд болон шууд бусаар
нөлөөлж байна.
Эко-шошгын үүрэг
Зах зээлийн хувьд
Дээрхээс: Зах зээлд, Бүтээгдэхүүнд шууд хамааралгүй боловч

байгаль орчинд хамааралтай талыг хөндсөн мэдээллийг хүргэхэд
тусалдаг. H
Зах зээл дээр төгс харилцаа гэж байхгүй.
 Яагаад эко-шошго хэрэгтэй вэ?

Зах зээл байгаль орчинд ээлтэй
бүтээгдэхүүнийг үнэлэх чадварыг бий
болгодог. (Эко-шошго байхгүй бол энэ
боломжгүй юм).
Тогтвортой байдлын баталгаажуулалтын
хөгжил
Сүүлийн 20 жилд шинээр гарсан тогтвортой байдлын шошго
Дэлхийн хэмжээнд 400 гаруй эко-шошго байна.

Хэрэглэгчид эко-шошготой байхыг шаардах
нь ихэсч байна.
Эко-шошгын хөгжил: Сүүлийн 20 жилд маш
хурдацтай өссөн
Source: 2010 Global Ecolabel Monitor
Эко-шошгын тархац
Стандартын шаардлагад нийцсэн үйлдвэрлэлийн онцгой өсөлт
Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлтийн ач
холбогдол
 Тогтвортой байдлын талаар итгэлцлийг бий болгох (Хуурамч ногоон!!! шошгоос хамгаалах)
 Зах зээлээ татах чадвараа сайжруулах (байгальд ээлтэй, тогтвортой ноолуур-Цорын ганц
худалдаалах цэг)
 Байгальд ээлтэй, тогтвортой, итгэлтэй бүтээгдэхүүний өсөн нэмэгдэж буй зах зээлд нэвтрэх
 Хэрэглэгчид зориулан мөшгөх болон итгэлцлийн тогтолцоог сайжруулах
 Бүтээгдэхүүнийг өндөр үнээр худалдаалах
 Үйл ажиллагааны үр ашигтай байдлыг сайжруулах (эрчим, хүч болон нөөцийн үр ашигтай
байдал, бүтээмж)
 Байгаль орчин, нийгэмд үзүүлэх эерэг нөлөө
Нэхмэл, сүлжмэлийн байгальд ээлтэй
тогтвортой байдлын гэрчилгээжүүлэлт
Global Organic Textiles Standard Blauer Engel- Textilien

(GOTS)
• Германы Засгийн газраас
• Хамгийн багадаа 70%-ийн органик
олгодог байгаль орчны шошго
түүхий эдээс бүрдсэн нэхмэл,
сүлжмэл бүтээгдэхүүнд гэрчилгээ
олгодог • Дэлхийн хамгийн анхны эко-шошго
• Органик түүхий эдээр хийсэн • Байгаль орчинд үзүүлэх эерэг

нэхмэл, сүлжмэл бүтээгдэхүүний нөлөөллийн хүлээлт маш өндөр
дэлхийд танигдсан стандарт
• Хамгийн багадаа 90%-ийн органик
• Шошгололтын 2 түвшинтэй: органик байх
(хамгийн багадаа 95%) ба Х %-ийн
органик
Нэхмэл, сүлжмэлийн байгальд ээлтэй
тогтвортой байдлын гэрчилгээжүүлэлт
• Тогтвортой байдлаас илүү

• Нэхмэл, сүлжмэл бүтээгдэхүүн нь
хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалахад
анхаардаг
ямар нэгэн аюултай бодис
агуулаагүй байхаас гадна байгальд
• Хэрэглэгчийн гарт ямар нэгэн аюултай ээлтэй, нийгмийн хариуцлагатай
бодис бүхий бүтээгдэхүүн очихгүй байх байдлаар үйлдвэрлэгдсэн гэдгийг
(арьсанд харшил өгөхгүй байх) баталдаг
• Химийн бодисыг үйлдвэрлэлийн

• Үйлдвэрлэлийн бүхий л
түвшинд бус, бүтээгдэхүүний түвшинд
процессыг шалгадаг
шалгадаг
Нэхмэл, сүлжмэлийн тогтвортой байдлын
Grüner Knopf IVN Naturtextil
• Хэрэглэгчид нэхмэл, сүлж- • Олон Улсын Нэхмэл, Сүлж-

мэл бүтээгдэхүүн нь 100% мэлийн Үйлдвэрлэлийн Холбооны
найдвартай, байгальд ээл- тэмдэг. (IVN). Энэхүү Холбоо нь
тэй гэдгийг батлан харуулах байгалийн гаралтай нэхмэл,
Засгийн газрын тэмдэг сүлжмэл бүтээгдэхүүний
үйлдвэрлэгчээс жижиглэнгийн
• 2019 оноос эхэлнэ худалдаа хүртэлх бүхий л оролцогч
талуудыг төлөөлнө.
• Бүтээгдэхүүнтэй холбоотой мета-
тэмдэг • 100% экологийн гаралтай цэвэр
бүтээгдэхүүн
Тогтвортой байдлын стандартуудыг
харьцуулах хэрэгсэл
Дурдвал
Шошго
Хамгийн энгийн
шаардлагад үндэслэн
гаргасан;
Жишээ нь: нэхмэл,
сүлжмэл бүтээгдэхүүн
Нэгдсэн үнэлгээ
Итгэлтэй байдал
Байгаль орчны
гүйцэтгэл
Нийгмийн гүйцэтгэл
Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлтийн үйл явц
GOTS-ийн гэрчилгээжүүлэлтийн тухай
МАШ ЧУХАЛ: Гэрчилгээжүүлэлтийн үйл явц нь хамгийн сүүлчийн үе шат байна!
GOTS-ийн зөвшөөрөл бүхий баталгаажуулалтын байгууллагаар

баталгаажуулалтыг хийлгэх
Гэрчилгээг жил бүр шинэчлэх шаардлагатай
Гэрчилгээжүүлэлтийн зардал тухайн компани гэрчилгээжүүлэлтийн үйл явцад

хэр зэрэг нийцэж буй түвшингээс хамаарна. Жишээ нь:
 Үе шат болгонд ойролцоогоор ½-1 өдөр зарцуулах (зардал нь баталгаажуулалтын

байгууллагаас хамаарч өөр өөр байдаг)
Гэрчилгээжүүлэлтэд Өртгийн сүлжээний бүх үе шат багтана.
Contact:
pawel.zylka@
scp-centre.org
janpeter.beckmann@
scp-centre.org
www.scp-centre.org

Sustainable Mongolia

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sustainable Mongolia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Семинар

Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлийн

Pawel Zylka & Janpeter Beckmann

STeP EcoLab Mongolia Төсөл (10’)

Байгальд ээлтэй, тогтвортой бүтээгдэхүүний өртгийн сүлжээний тухай

Зах зээл дэх байгальд ээлтэй, тогтвортой текстилийн салбар (15’)

Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлийг баталгаажуулах тогтолцооны тухай

Монголын Тогтвортой Санхүүжилтийн Хөтөлбөр (5’)

Багт хуваагдах (10’)

Багийн ажил (60’)

Багууд 1 & 2 – Даавуун хувцас

Багууд 3 & 4 – Ноолууран хувцас

Үр дүнгийн танилцуулга, Асуулт, хариулт (оролцогчид) (15’)

Семинарын хаалт ба холбоо тогтоох, мэдээлэл солилцох (25’)

Боломжтой хэсэг Боломжгүй хэсэг

• Байгальд ээлтэй тогтвортой Байгальд ээлтэй тогтвортой үйлдвэрлэлд

туршлагын тухай мэдлэг, мэдээлэл Баталгаажуулалт, гэрчилгээжүүлэлтийн үйл

Бод & Хий

Багийн Олон улсын

Өнөөдөр хүмүүс дахиад дэлхий шиг 4 гараг олдох боломжтой мэт

< 1-ээс бага гараг

Байгаль орчин, хүн, ашиг орлого

Тогтвортой хөгжил Дэлхийн экологийн хүрээ болон

Brundtland report „Our common Future“,

• Сэлгээ хийх • Ажлын уур • Бүтээгдэхүүний • Чанартай, удаан • Сайн

Түүхий эд Үйлдвэрлэлийн Логистик, жижиглэн Ашиглалт Дуусах

• Бэлчээрийн • Агаарын • Тээвэрлэлийн • Хэрэглэгчийн • Бүтээгдэхүүний

Нийгмийн Ирээдүй хойч Бүх талуудын

"Нийлүүлэлтийн хэлхээний тогтвортой менежмент (SSCM) гэдэг нь хэрэглэгч

Seuring / Müller (2008)

“Тогтвортой байдал бизнесийн амжилтын

PwC-аас 17 дахь жилдээ Глобал CEO нарын дунд явуулсан,

46 орны 1344 захирал оролцсон судалгаанд үндэслэн гаргасан.

Захирлуудын 74% нь нийт үр

“Нийт үр дагавар нь бизнесийн

Глобал CEO нарын дунд явуулсан,

• Хог хаягдал буюу дайвар бүтээгдэхүүнийг ашиглах

Олж авах зардал vs

анхны үнэ өндөр боловч

Жишээ: LED гэрэл

• Бүтээгдэхүүний амьдралын хугацааг уртасгахад бүтээгдэхүүний чанарыг

• Өндөр чанартай материал (ж.нь Ноолууран бүтээгдэхүүн ба “fast fashion”)

• Хэрэглэгчийг анхаарах (ж.нь бүтээгдэхүүнийг цэвэрлэх заавар гэх мэт

Аюултай (хямд) бодисын ашиглалтыг багасгаснаар байгаль орчин, ажиллах хүч,

Ногоон үнэ цэнийг үүсгэснээр Ногоон ашгийг бий болгоно.

Гүйцэтгэл / Амьдралын чанар

• Хэрэглэгчид бүтээгдэхүүний гарал үүсэлд улам их анхаарал хандуулж байна

“Салбарын хүрээнд өртгийн гинжин хэлхээний бүх хэсэгт ил тод байдлын

• Ирээдүйд зөв аргаар бүтсэн бүтээгдэхүүн зонхилно

“Дэлхийн хэрэглэгчид (70%) нь худалдан авч буй бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэсэн

 Хэрэглэгчийнхээ хүсэл сонирхлыг хангаж чадахгүй компани цаашид

Компани нь байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагааг явуулахгүй бол нэр

• Норвеги улс 2030 он гэхэд түүхий түлшээр ажилладаг автомашиныг хориглоно.

• Европын Холбооны хууль тогтоомжууд, жишээ нь цахилгаан барааны эрчим

• Нийлүүлэлтийн хэлхээнд хүний эрхийг хамгаалах асуудалд илүү анхаардаг болж

• Төрийн худалдан авалтын тогтвортой стратеги (дэлхий даяар)

• Бохир ус цэвэрлэх байгууламжийн хэрэгцээ (Монгол)

• Барилгын эрчим хүчний хэмнэлтийг шинэчлэх хөтөлбөр (Герман)

Брэнд, нэр хүнд

Quelle: in Anlehnung an PricewaterhouseCoopers

• Ирээдүйн компанийн судалгаанд анхаарах зүйлс:

• Хөрөнгийн хязгаарлагдмал боломж

• Хөрөнгө оруулалтаа байгальд ээлтэй, тогтвортой үйл ажиллагаанд зарцуулах