SPICILEGIUM SACRUM LOVANIENSE
ETUDES ET DOCUMENTS
MICHEL ANDRIEU
Correspondant de l'Institut
Doyen de la Faculté de Théologie catholique
de I'Université de Strasbourg.
LES
ORDINES ROMANI
DU HAUT MOYEN AGE
nr
LES TEXTES (suite)
(Ordines XIV-XXXIV)
Réimpression anastaique
LOUVAIN
« SPICILEGIUM SACRUM LOVANIENSE +
ADMINISTRATION
[Ravenstraar 112,EXPLICATION DES SIGLES
AINT-PAUL-DE-LAVANTTHAL, Cod. 24.4.9. (nit. 13-19).
L =Lonpres, Brit. Mus., Addit. 15222.
M= Mowrvenirr, Faculté de Médecine, Cod. 412,
O = Rome, Vat, Ottob. lat. 312
P= Rome, Vat. Palat. tat. 487.
Q= Covenuacue 3443,
R= Paris, BLN, Lat. 2400 (nn, 4-45).
V = Troves 1008.
W = Wotrensusrtet 4175
Pour la lecture ce Vapparel critique, voy, tome H, p, 65 et eidessus,p. 539°
ORDO XXxIV
Int nomine domini ordo* quomodo in? sancta romana
ecclesia acholitus* ordinatur*,
x. Dum? missa caclebrata? fuerit, induunt “clericum ilhum?
*planetam* et orarium®,
2, Dumquet venerit episcopus aut ipse domnus apostolicus
ad communicandum, faciunt eum venire ad se et porrigit®
in ulnas* eiust ‘sacculum super planetam et prosternit se in
terram® cum ipso sacculo® et dat? ei orationem® sic
Intercedente beata et gloriosa® sempergue sola’? virgine™ Maria
at beato Petro! apostolo, salvet'* e custodiat'* et protegat™ te 1.
dominus. Resp. 1 Amen"
Titus, *In nomine... ordinatar) om. MW (in cod. M forsam erat seriptus
Aibutus im imo J. 1288 hodie depordito cf. I, 213); Tn. ordipatur] De ordini-
‘bus quos episcopus facit V.—* LMOQV. —*consecrare
‘bi ipsum> P. — ¢presbiteram M, prbm 0. —¥ foros Q. —~* cet) exait MV. —
sic] om. W ; sic eum] sicut V.—* eum ind,] induit eum W. — "et} om, V.
itera) eum W.
12, * tune... orationem] om, W. — aliam OV. —* dans 0, — ‘ orationem}
2° benedictione L, oratione M. —*itlum] eum V. —* presbyteram (sicut Sacra-
mentorum coatinety W.—" MOQRY. — * Nosti] Intellegis W.—
“canones MOQR. —-* Cet) reepondit M, (et) raspondet R, Cet) resp QV.—
‘Gomne MQ. —? Dict damaus] om. W | Dicit d. apost:] Domus apostolicus
35
27. *Octatheueum) voy. t TT, p. 481, note a.
40. 25 “apis temporibus) voy. chessus, p. 555°556. —
Gn
oe
ne
of
ORDO XXXIV, 29-33 ox
temporibus fac, id est primi8, quarti, septimi et decimi mensis,
*Bigamos® aut! W.
37, *gradale) gradalis V, Rfesp.] Girad,) W. —tegrediatur P. — *acolytis
LOQW.— «et subdisconis} om. W. —? subdiaconibus L, subdiacono O, subaise,
1M. —*et] om. LMQ. —" eur} om, V, —* dalmaticam, planctam R.—*
LXXXIX. Pour les rubriques des ordinations, je noterai dans Papparellentique
les variantes du Sacramentaire gllasien (G = Vat. Regin. 316, 1. 117-109")
(et du Mistale Francoram (F = Vat. Regin. 257, £138). Jo tappelle que dans616 APPENDICE A L'ORDO XXXIV
ce demier manuscrt, les divers ordres sont ainsi rangés: porter, acolyte,
exorcist, diacre, prétre, évéque. II n'est question ni da psslmiste ni du lecteur ai
du sous-diacre. Le volume est mutilé du début. Le paragraphe relatif au portier
n'est de premiére main, au commencement de 'actuel 17, qu’a partir da der
per mot: vetudwntur. Le xeste (Ostiaviu... atic clavsbus) a été rétabli, par une
‘main postérieure et d'une écriture plus serrée, dans le haut de la page
+. Qui episcopus ordinandus est, antea examinetur si natura
prudens est, si docibilis, si moribus temperatus, si vita castus,
si sobrinus, si semper suis negotiis vacans, si hominibus affabilis,
simisericors, silitteratus, si in lege domini instructus, siin scriptu-
«5 rarum sensibus cautus, si in dogmatibus ecclesiasticis exercitatus
et, ante omnia, si fidei documenta verbis simplicibus asserat,
id est, patrem et filium et spiritum sanctum unum Deum esse
confirmans, totamque in trinitate deitatem coessentialem et
‘consubstantialem et coaeternalem et coomnipotentem praedicans;
zo si singulam quamque in trinitate personam plenum Deum et
totas tres personas unum Deum; si incarnationem divinam
non in patre neque in spiritu sancto factam, sed in filio tantum
credet, ut, qui erat in divinitate Dei patris filius, ipse fieret
in homine hominis mattis filius, Deus verts ex patre et homo ve-
13 Tus ex matre, carnem ex matris visceribus habens et animam hu-
‘manam rationabilem, simul in eo ambae naturae, id est,homo et
Deus, una persona, unus filius, unus Christus, unus dominus, crea-
tor omnium quae sunt, et auctor et dominus et rector cum patre
et spiritu sancto omnium creaturarum, qui passus est vera carnis
20 passione, mortuus vera corporis sui morte, resurrexit vera carnis
suae resurrectione et vera animae resumptione, in qua veniet
judicare vivos et mortuos. Quaerendum est etiam ab eo si novi
et veteris testament, id est, legis et prophetarum et apostolorum
unum eumdemque credat auctorem et Deum ; si diabolus non
25 per conditionem, sed per arbitrium factus sit malus. Quaerendum
etiam ab eo si credat huius quam gestamus, et non alterius,
camis resurrectionem ; si credat iudicium futurum et ‘recepturos
singulos pro his quae in hac carne gesserunt vel poenas vel gloriam
ssi nuptias non improbet ; si secunda matrimonia non damnet
3esi carnium perceptionem non culpet ; si paenitentibus recon
STATUTA ECCLESIAE ANTIQUA, 2-4 617
liatis communicet ; si in baptismo omnia peccata, id est tam
illud originale contractum quam illa quae voluntarie admissa
sunt, dimittantur ; si extra ecclesiam catholicam nullus salvetur.
Cum, in his omnibus examinatus, inventus fucrit plene instructu:
‘tune cum consensu clericorum et laicorum et conventu totius 5
provinciae episcoporum, maximeque metropolitani vel auctori-
tate vel praesentia, ordinetur episcopus. Suscepto. in nomine
Christi episcopatu, non suae delectationi nec suis motibus, sed
his patrum definitionibus acquiescat.