BIODIVERSITY

     

C = 1% C = 84% C = 81% C = 64%

M = 13% M = 69% M = 3% M = 56%
Y = 100% Y = 0% Y = 97% Y = 53%
K = 0% K = 0% K = 0% K = 28%

BASED
ECONOMY

เศรษฐกิจช�วภาพ เพ��ออนาคตที่ยั�งยืน
2 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE 3

BEDO’s Timeline
2550-2560
2553 2555 2557
2550 ฟาใสแกลอร�่และโครงการ PES
จัดตั้งศูนยแสดงผลิตภัณฑชุมชน
ผลักดันหลักการ PES
ผลักดันกลไกการตอบแทนคุณระบบนิเวศ
ศูนยเร�ยนรูชุมชน
เริ่ ม ตั้ ง ศู น ย เ รี ย นรู ก ารใช ป ระโยชน
ชองทางธุรกิจ
2559
“ฟาใสแกลอรี่” เพื่อเปนชองทาง (Payment for Ecosystem Services : PES) และอนุ รั ก ษ ค วามหลากหลายทาง
กอตั้งสํานักงานฯ ตลาดใหมใหแกชุมชน ชีวภาพและภูมิปญญาทองถิ่น (ศูนย และการตลาดสมัยใหม
และสามารถตั้ ง กลุ ม ผู ป ระกอบการ นํ า
ก อ ตั้ ง ขึ้ น ต า ม พ ร ะ ร า ช - ริ เริ่ ม โ ค ร ง ก า ร ต อ บ แ ท น คุ ณ หลักการดําเนินงานภายใตแนวทางนับหนึง่ เรียนรูชุมชน) ขึ้น 3 แหงในจังหวัด ส ง เสริ ม ช อ งทางธุ ร กิ จ และการ
กฤษฎี ก าจั ด ตั้ ง สํ า นั ก งานฯ ระบบนิเวศ Payment for Ecosystem ใหถึง PES “Step up to PES” อุ ทัย ธานี สกลนคร และน า น เพื่ อ ตลาดสมัยใหมใหทันตอยุคดิจิทัล
เพื่ อ เป น องค ก รหลั ก ในการ Services (PES) ภายใตแนวทาง เปนแหลงถายทอดความรูและการ สรางมูลคาเศรษฐกิจเพิม่ ขึน้ รอยละ
ขับเคลื่อนเศรษฐกิจจากฐาน “นับหนึ่งใหถึง PES” โดยมี 4 พื้นที่ พัฒนาตอยอดเศรษฐกิจชีวภาพจาก 10 พัฒนามาตรฐานและการตรวจ
ทรัพยากรความหลากหลาย นํารองเพื่อสรางการมีสวนรวมของ ทรัพยากรในทองถิ่น ประเมินตราสงเสริมผลิตภัณฑจาก
ทางชีวภาพ ภาคสวนที่เกี่ยวของ ฐานชีวภาพอยางตอเนื่อง

2560
ชุมชนศักยภาพ
ล ง พื้ น ที่ ค น ห า แ ห ล ง

2554
ทรั พ ยากรชี ว ภาพ คั ด สรร
ชุมชนทีม่ ศี กั ยภาพ 10 ชุมชน

2558
เขาสูโครงการนํารองพัฒนา

2552
เศรษฐกิจชุมชน พันธมิตรตางประเทศ

2551 ฐานขอมูลและสื่อการเร�ยนรู
ริ เ ริ่ ม โครงการพั ฒ นาระบบ
และเครื อ ข า ยฐานข อ มู ล ความ
หลากหลายทางชี ว ภาพระดั บ
ป ร ะ เ ท ศ แ ล ะ สื่ อ ก า ร เ รี ย น รู
เกี่ ย วกั บ ทรั พ ยากรชี ว ภาพใน
รู ป แบบสารานุ ก รม โครงการ
บัญชี รายการทรัพยสินชีวภาพ
และเว็บไซต
สร า งพั น ธมิ ต รเครื อ ข า ยใน
ตางประเทศ แลกเปลี่ยนเรียนรู
ทางด า นวิ จั ย พั ฒ นาและการ
ตลาดในสหภาพยุโรป เพื่อเปน
แนวทางการผลักดันและสงเสริม
ใหเกิดความรวมมือและโอกาส
ทางดานการตลาดสูสากล
ตราสงเสร�มฯ
2556
และปาครอบครัว
เริ่มประกาศใชตราสงเสริมผลิตภัณฑจากฐาน
ชีวภาพ โดยสงเสริมผลิตภัณฑจากชุมชน มี
18 รายการที่ไดรับตราสงเสริมฯ จาก 4 ชุมชน
เกิดโครงการปาครอบครัว “สืบสานปณิธานพอ
สานตอเศรษฐกิจพอเพียง”
ตรวจประเมินและเผยแพร
แนวคิด B & B Check
นํ า ร อ งการตรวจประเมิ น ธุ ร กิ จ ที่ รั บ ผิ ด ชอบ BEDO Concept กับ Thailand 4.0
ตอความหลากหลายทางชีวภาพ Business
& Biodiversity Check และ Business and
เชือ่ มโยง BEDO Concept ใหสอดคลองกับ
Biodiversity Initiative Thailand และเผยแพร
นโยบายยุทธศาสตรชาติระยะ 20 ป และ
แนวคิ ด แก ก ลุ ม ธุ ร กิ จ โดยก อ นหน า นี้ มี ก าร
รวมสนับสนุนการปฏิรูปเศรษฐกิจชีวภาพ
ศึกษาแนวทางจากความรวมมือกับตางประเทศ
ซึง่ เปนหนึง่ ในเศรษฐกิจกระแสใหม ภายใต
เพื่อนํามาประยุกตใชกับประเทศไทย
นโยบาย Thailand 4.0
4 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE 5

ประวัติความเปนมา กลยุทธและเปาหมาย
ขององคกร สํานักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องคการมหาชน) หร�อ สพภ.
Biodiversity-Based Economy Development Office (Public Organization) (BEDO)
กลยุทธที่ 1
สร า งความเข ม แข็ ง ให เ ศรษฐกิ จ
กลยุทธที่ 2
พัฒนาฐานขอมูลและองคความรูความหลากหลาย
กลยุทธที่ 3
สงเสริมและสนับสนุนการมีสว นรวม
ชุ ม ชนและภาคธุ ร กิ จ บนฐานการ ทางชีวภาพเพือ่ การปกปอง คุม ครอง อนุรกั ษ และการ กับภาคสวนตางๆ ในการอนุรกั ษและ
ใช ป ระโยชน แ ละอนุ รั ก ษ ค วาม ใชประโยชนเชิงพาณิชย ใชประโยชนความหลากหลายทาง

1. สงเสริมธุรกิจ สรางมูลคาเพิม่ จากทรัพยากรชีวภาพ ควบคูไ ปกับการอนุรกั ษ

และการใชประโยชนอยางยั่งยืน
หลากหลายทางชีวภาพอยางยั่งยืน
เป‡าหมาย เป‡าหมาย
ชีวภาพ
เป‡าหมาย

2.
เพื่ อ ให ชุ ม ชนท อ งถิ่ น มี ค วามรู จั ด ทํ า ฐานข อ มู ล และองค ค วามรู เ กี่ ย วกั บ ความ มีความรวมมือกับภาคสวนตางๆ
จัดทําระบบฐานขอมูลทรัพยากรชีวภาพของประเทศไทย เพื่อรักษาความ ความเขาใจเรื่องความหลากหลาย หลากหลายทางชีวภาพและภูมิปญญาทองถิ่น เพื่อ ทั้งในประเทศและตางประเทศ เพื่อ
สํานักงานพัฒนาเศรษฐกิจจาก
มั่นคงของฐานทรัพยากรและระบบนิเวศ ทางชีวภาพ และตระหนักถึงความ การใชประโยชน ปกปอง คุมครอง และอนุรักษ ใหเกิดความตระหนักและมีสวนรวม
ฐานชี ว ภาพ (องค ก ารมหาชน) หรื อ

3.
สพภ. กอตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม สําคัญของการสรางเศรษฐกิจควบคู พั ฒ นาและเชื่ อ มโยงระบบฐานข อ มู ล ความ ในการใชประโยชนควบคูไปกับการ
เปดโอกาสใหทุกภาคสวนไดมีสวนรวมในการพัฒนาเศรษฐกิจจากฐาน ไปกับการอนุรักษและฟนฟู หลากหลายทางชี ว ภาพระหว า งหน ว ยงานต า งๆ อนุรักษและฟนฟู
พ.ศ. 2550 ตามพระราชกฤษฎี ก า
ชีวภาพ สรางมูลคาเพิ่มทางเศรษฐกิจจาก ใหเปนมาตรฐานเดียวกันและเปนไปตามหลักสากล เสนอแนะกลไกและมาตรการ เพือ่
จั ด ตั้ ง สํ า นั ก งานพั ฒ นาเศรษฐกิ จ
จากฐานชี ว ภาพ (องค ก ารมหาชน) การใชประโยชนความหลากหลาย คุ ม ครองความหลากหลายทางชี ว ภาพและ กําหนดทิศทางการพัฒนาเศรษฐกิจ
โดยมี วั ต ถุ ป ระสงค เ พื่ อ พั ฒ นาและ ทางชีวภาพ และนําผลตอบแทนทาง ภู มิ ป ญ ญาท อ งถิ่ น ด ว ยทรั พ ย สิ น ทางป ญ ญา และ จากฐานชีวภาพ การใชประโยชน
ขั บ เคลื่ อ นรากฐานทรั พ ยากรชี ว ภาพ เศรษฐกิจมาสนับสนุนการอนุรักษ แบงปนผลประโยชนในรูปแบบตางๆ ควบคูไปกับการอนุรักษและฟนฟู
ในประเทศไทยใหเกิดประโยชนสูงสุด และฟนฟู สนั บ สนุ น การจั ด ตั้ ง ธนาคารความหลากหลาย
ควบคู ไ ปกั บ การอนุ รั ก ษ ท รั พ ยากร ทางชีวภาพระดับชุมชน
ชีวภาพอยางยั่งยืนตั้งแตระดับชุมชน
ไปจนระดั บ ประเทศ มุ ง เน น การ
ยกระดับรายไดของชุมชน โดยกําหนด
ว�สัยทัศน พันธกิจ
แนวทางการพัฒนาไว 3 แนวทาง ดังนี้
“เปนองคกรหลักในการขับเคลือ่ น “สงเสริมและสนับสนุนการเพิ่มมูลคาการ BEDO Concept 3 ประการ
การพั ฒ นาเศรษฐกิ จ จากฐาน ใชประโยชนความหลากหลายทางชีวภาพ 1. Local Content : การพัฒนาผลิตภัณฑหรือบริการทีใ่ ชความหลากหลายทางชีวภาพทีม่ อี ยูใ นชุมชนทองถิน่ เปนองคประกอบหลัก
ชีวภาพอยางยัง่ ยืน” ภูมิปญญาทองถิ่น และธุรกิจชีวภาพดวย 2. Eco-friendly Product : กระบวนการผลิตที่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม
การใชสหวิทยาการที่เกี่ยวของ” 3. Future of the Origin : นํารายไดสวนหนึ่งจากการจําหนายผลิตภัณฑกลับไปฟนฟูแหลงที่มาของความหลากหลายทางชีวภาพ
6 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE กลยุทธที่ 1 กลยุทธที่ 1 7

ขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชน ผลิตภัณฑแหงความภาคภูมิใจ
สํานักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (BEDO) ไดเดินหนา
สรางเศรษฐกิจชุมชน ดวยการสงเสริมและสรางความเขาใจใหชมุ ชน
ศูนยการเร�ยนรูสูชุมชนอยางยั่งยืน
ศูนยเรียนรูตําบลแมทา อําเภอแมออน จังหวัดเชียงใหม
เล็งเห็นประโยชน คุณคา และมูลคาของความหลากหลายทาง
สงเสริมผลิตภัณฑเกษตรอินทรีย
ชีวภาพ และรูจ กั นําวัตถุดบิ เหลานัน้ มาผสมผสานภูมปิ ญ
 ญาตอยอด
ศูนยเรียนรูตําบลนํ้าเกี๋ยน อําเภอภูเพียง จังหวัดนาน
เปนผลิตภัณฑที่สรางรายไดกลับคืนสูชุมชนดวยการผลิตที่เปนมิตร
สุดยอดแหลงผลิตสารสกัดชีวภาพ
ตอสิ่งแวดลอมและระบบนิเวศ ซึ่งผลจากการทํางานตลอดสิบป
ศูนยเรียนรูตําบลทาโพธิ์ อําเภอเมืองฯ จังหวัดพิษณุโลก
ที่ผานมาไดสรางการเปลี่ยนแปลงในหลายชุมชนทั้งดานรายไดและ
เปนหนึ่งดานผลิตภัณฑสปาและการนวดแผนไทย กลุ‹มว�สาหกิจชุมชน ผลิตภัณฑ
ความมั่นคงในอาชีพจากการจําหนายผลิตภัณฑคุณภาพ นําไปสู
ศูนยเรียนรูตําบลระบํา อําเภอลานสัก จังหวัดอุทัยธานี เพ�่อสุขภาพ บ‹อน้ํารŒอนกันตัง
การจัดตัง้ วิสาหกิจชุมชน 51 แหงทัว่ ทุกภูมภิ าคของประเทศ (อางอิง กลุ‹มว�สาหกิจชุมชน พัฒนาผลิตภัณฑ
ดีเดนเรื่องผลิตภัณฑจากรางจืดและการจัดการปาครอบครัว ทรัพยากรชีวภาพ เพ�่อเศรษฐกิจชุมชน ตําบลบ‹อน้ํารŒอน อําเภอกันตัง
จํานวนวิสาหกิจชุมชน ป 2561) ตลอดจนศูนยเรียนรูเ รือ่ งการพัฒนา
ศูนยเรียนรูตําบลกุดบาก อําเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร บŒานวังสŒมซ‹า ตําบลท‹าโพธิ์ จังหวัดตรัง
เศรษฐกิจจากฐานชีวภาพไปยังชุมชนอื่นๆ ตอไปอีกดวย
ลํ้าคาผาฝายทอมือยอมคราม อําเภอเมืองฯ จังหวัดพ�ษณุโลก กลุ‹มว�สาหกิจชุมชนทอผŒายŒอมคราม พื้ น ที่ ตํ า บลบ อ น้ํ า ร อ นมี ท รั พ ยากร
ศูนยเรียนรูตําบลสําราญ อําเภอสามชัย จังหวัดกาฬสินธุ กลุ‹มว�สาหกิจชุมชนชีวว�ถี ผŒาไหม บŒานกุดแฮด ตําบลกุดบาก
BEDO ที่สุดของผลิตภัณฑสมุนไพรบํารุงรางกาย ตําบลน้ําเกี๋ยน อําเภอภูเพ�ยง
จังหวัดน‹าน
“สมซา” พืชทองถิ่นที่เกือบสูญพันธุ
ไปจากชุ ม ชนหลั งน้ํ าท วมใหญ เมื่ อ
อําเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร
ธรรมชาติ ที่ อ ยู คู กั บ ชุ ม ชนมาเป น
เวลานาน โดยเฉพาะพืชสมุนไพรที่
ขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชนอยางยั่งยืน ศูนยเรียนรูตําบลบอ อําเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี
ป 2554 ทํ า ให เ หลื อ ต น ส ม ซ า “ตนคราม” พืชทองถิ่น พบไดมาก ปลูกงายและโตไว ซึ่งชุมชนไดนํามา
ที่สุดของผลิตภัณฑจากปาชายเลน จาก “ใบหมี่” พืชที่พบมากและปลูก เพียงตนเดียว ชุมชนตองการรักษา เนื่ อ งด ว ยสภาพภู มิ อ ากาศและ เป น ส ว นผสมกั บ น้ํ า แร ธ รรมชาติ
ทั่ ว ไปในท อ งถิ่ น ที่ ใ นอดี ต คนเฒ า - พั น ธุ ไ ว จึ ง ปลู ก ขยายพั น ธุ อี ก ครั้ ง ภูมิประเทศที่เหมาะสมของจังหวัด จากบ อ น้ํ า ร อ นกั น ตั ง กลายเป น
สรางรายไดที่มั่งคั่ง สรางอาชีพที่มั่นคง คนแกเคยใชสระผม ชุมชนน้ําเกี๋ยน และนํามาเพิ่มมูลคาดวยการพัฒนา สกลนคร การนําภูมิปญญาการทอ ผลิตภัณฑจากสมุนไพรเพื่อสุขภาพ
รายไดในภาพรวมจากการจําหนายผลิตภัณฑของชุมชนมาจากจํานวน ไ ด ส า น ต อ ภู มิ ป ญ ญ า แ ล ะ เ พิ่ ม ให เ ป น ผลิ ต ภั ณ ฑ เ พื่ อ สุ ข ภาพและ ผ า ฝ า ยย อ มครามเทคนิ ค มั ด ย อ ม อาทิ สบู ครีมนวดสปา โลชั่น สเปรย
ทรัพยากรชีวภาพ สงเสริมองคความรู
ในทองถิ่น ในการพัฒนาผลิตภัณฑแกชุมชน วิสาหกิจชุมชนที่ไดรับการสงเสริมจาก BEDO ตั้งแตป 2557 - 2560 ดังนี้ มู ล ค า ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ด ว ย ก า ร ความงามจากการสนั บ สนุ น ของ สี ธ รรมชาติ ด ว ยกรรมวิ ธี พื้ น บ า น บํารุงผิว ฯลฯ นับเปนผลิตภัณฑที่ถูก
พัฒนาเปน “แชมพูสมุนไพรใบหมี่” BEDO ที่เผยแพรองคความรูเรื่อง ของชาวกะเลิง (ขาเลิง) ไดรับการ คิดคนเพื่อชูวัตถุดิบของชุมชนอยาง
ผลิ ต ภั ณ ฑ บํ า รุ ง เส น ผมที่ ไ ด จ าก สารสกั ด เพื่ อ ยกระดั บ มาตรฐาน สืบสานจากชาวชุมชนเพื่อถายทอด มีเอกลักษณ ทั้งนี้ BEDO ไดเขาไป
สารสกั ด ชี ว ภาพตํ า รั บ พื้ น บ า น จนกลายเป น ทรั พ ยากรที่ โ ดดเด น เอกลั ก ษณ อ อกมาในรู ป แบบที่ สงเสริมการเพิ่มมูลคาสินคา พัฒนา
ขนานแท โดย BEDO เขาไปสนับสนุน ทันสมัย แตยังคงความคลาสสิกของ บรรจุ ภั ณ ฑ เ พื่ อ เพิ่ ม ช อ งทางการ
เนนกระบวนการผลิต ผลิตภัณฑชุมชน มีเอกลักษณ และพัฒนาเปนแบรนด
องคความรูในการพัฒนาผลิตภัณฑ สีครามแบบกะเลิงเอาไว โดย BEDO ตลาด ทั้ ง ยั ง ถ า ยทอดองค ค วามรู
ที่เปนมิตรตอสิ่งแวดลอม ที่มีคุณภาพและมาตรฐาน “Zomza” ที่สรางสรรคจากสมุนไพร
ให ไ ด คุ ณ ภาพจนเป น ที่ ย อมรั บ ไดสนับสนุนการพัฒนาผลิตภัณฑให
หลากชนิดของชุมชนบานวังสมซา ธุ ร กิ จ สปา เพื่ อ บู ร ณาการให เ กิ ด
ในกลุ ม ผู บ ริ โ ภคอย า งกว า งขวาง มีคุณภาพ และสรางมูลคาเพิ่มจาก
นับเปนการอนุรักษและใชประโยชน องคความรูใหม นําไปพัฒนาสราง
2557 (20 ชุมชน) 2558 (20 ชุมชน) 2559 (25 ชุมชน) 2560 (23 ชุมชน) ถื อ เป น หนึ่ ง ในกลุ ม วิ ส าหกิ จ ชุ ม ชน การขึน้ ทะเบียนสิง่ บงชีท้ างภูมศิ าสตร
ชุมชนมีรายได ชุมชนมีรายได ชุมชนมีรายได ชุมชนมีรายได จากทรัพยากรในทองถิ่นอยางยั่งยืน มู ล ค า เพิ่ ม และต อ ยอดไปสู ก าร
10,887,120 บาท 21,286,034 บาท 25,406,097 บาท 38,033,764 บาท ที่ พั ฒ นาแบบก า วกระโดดและ (Geographical Indication หรือ GI)
สรางรายไดจาก อนุรักษและดูแล นําเสนอผลิตภัณฑผานบริการดาน
ประสบความสําเร็จอยางนาชื่นชม อีกทั้งเพิ่มชองทางการตลาด รวมถึง
การจัดจําหนาย แหลงที่มาของ การทองเที่ยวเชิงอนุรักษของชุมชน
“จํานวนวิสาหกิจชุมชนจากป 2560 ทีม่ ี 23 วิสาหกิจชุมชน ไดเติบโตขึน้ สงเสริมการปลูกฝายและครามใหเปน
คืนกําไรสูชุมชน ทรัพยากรชีวภาพ
อยางตอเนื่องจากความมุงมั่นเขาขับเคลื่อน เพื่อสรางตัวเลขทางเศรษฐกิจให แหลงผลิตวัตถุดบิ ชัน้ เยีย่ มของชุมชน
แกวิสาหกิจชุมชน”
8 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE กลยุทธที่ 1 กลยุทธที่ 1 9

ประโยชนของผลิตภัณฑ หลักเกณฑสําคัญ 3 ประการ

BIOECONOMY ที่ ไดรับตราสงเสร�มฯ มีดังนี้ เพ�่อไดรับตราสงเสร�มฯ

PROMOTION MARK
ชวยสรางภาพลักษณและความนาเชื่อถือใหกับผลิตภัณฑ
ช ว ยให ก ารเข า ถึ ง แหล ง ทุ น และช อ งทางการตลาดทํ า ได
งายขึ้น โดยใชเปนเครื่องมือในการสงเสริมการตลาด อาทิ
ประชาสัมพันธ ผลิตภัณฑไดสิทธิ์วางจําหนายในรานฟาใส
แกลอรี่และไดสิทธิ์เขารวมกิจกรรมที่ BEDO จัดขึ้น
LOCAL CONTENT
วัตถุดิบที่นํามาใชตองเปนทรัพยากรชีวภาพในชุมชน
ตราสงเสร�มผลิตภัณฑ มีการใชภูมิปญญาทองถิ่นเปนองคประกอบในการผลิต
แรงงานและสถานที่ผลิตตองอยูในชุมชน
จากฐานทรัพยากรชีวภาพ ประเภทผลิตภัณฑที่สามารถเขารวมโครงการ
ตราสงเสร�มฯ 4 ประเภท
สํ า นั ก งานพั ฒ นาเศรษฐกิ จ จากฐานชี ว ภาพ
(องค ก ารมหาชน) หรื อ BEDO ได ส ง เสริ ม และ 1. ผลิตภัณฑอาหารและเครื่องดื่ม
สนับสนุนการดําเนินธุรกิจจากฐานทรัพยากรชีวภาพ 2. ผลิตภัณฑบํารุงผิวและความงาม
3. ผลิตภัณฑเพื่อสุขภาพ ECO-FRIENDLY PRODUCT
อยางยั่งยืน จึงริเริ่มพัฒนา “ตราสงเสริมผลิตภัณฑ 4. ผลิตภัณฑเครื่องใชสอย
จากฐานทรัพยากรชีวภาพ” ในป 2556 และดําเนิน กระบวนการผลิตตองเปนมิตรกับสิ่งแวดลอม
ลดและเลี่ ย งการใช ส ารเคมี ที่ อ าจส ง ผลต อ ระบบนิ เ วศ
การใหตราสงเสริมฯ กับชุมชน ตั้งแตป 2557 จนถึง

163
รวมไปถึงบรรจุภัณฑและฉลากดวยเชนกัน
ปจจุบัน
ต อ งคํ า นึ ง ถึ ง การประหยั ด ทรั พ ยากรและพลั ง งานผ า น
แนวคิดของตราสงเสร�มฯ หลักการ 3Rs = Reuse/Reduce/Recycle
ตราสงเสริมฯ เปนเครื่องหมายที่สื่อถึงการใช ผลิตภัณฑ มีกระบวนการจัดการขยะและของเสียจากการผลิตอยางถูกตอง
และเปนรูปธรรม
ทรัพยากรชีวภาพและภูมิปญญาทองถิ่นอยางคุมคา คือจํานวนผลิตภัณฑที่ไดรับอนุญาตใหใช
โดยตระหนักถึงผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและนําไปสู ตราสงเสริมฯ ตั้งแตป 2557 จนถึงปจจุบัน
การอนุรักษฟนฟูแหลงทรัพยากรความหลากหลาย
ทางชี ว ภาพเพื่ อ การพั ฒ นาเศรษฐกิ จ อย า งยั่ ง ยื น
ดังนั้นชุมชนที่ไดรับตราสงเสริมฯ ไมเพียงแตไดผลดี 21,220,000 บาท FUTURE OF THE ORIGIN
ดานรายไดในระยะสั้นเทานั้น แตยังเปนรากฐาน มี ก ารนํ า รายได ส ว นหนึ่ ง ไปใช อ นุ รั ก ษ แ ละฟ น ฟู แ หล ง
ความยั่งยืนของชุมชนในอนาคต เพราะชุมชนจะนํา คือตัวเลข จากตราสงเสริมฯ ที่มีสวน ทรัพยากรชีวภาพ
รายไดสวนหนึ่งกลับมาใชในการอนุรักษทรัพยากร ยอดขาย ช ว ยส ง เสริ ม ให ผ ลิ ต ภั ณ ฑ
สามารถสร า งตั ว เลขทาง มีสว นรวมในการจัดกิจกรรมรักษาสิง่ แวดลอมและใหความ
ในทองถิ่น อาทิ ขยายพันธุ ขยายพื้นที่เพาะปลูก ป 2560 เศรษฐกิจใหแกชุมชน รวมมือกับองคกรตางๆ
ทําแปลงสาธิต อนุรักษปรับปรุงพื้นที่อื่นๆ
10 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE กลยุทธที่ 2 กลยุทธที่ 2 11

การจัดการฐานขอมูล การจัดทําระบบฐานขอมูล ว�ธีการดําเนินงาน

และคลังขอมูลชีวภาพ
การจัดการฐานขอมูลถูกบรรจุไวในกลยุทธการดําเนินงานของ
สพภ. ทําใหสวนหนึ่งของภารกิจตลอด 10 ปที่ผานมา นอกจากการ
คนควาขอมูลเกี่ยวกับทรัพยากรอันมีคาในแหลงตางๆ ยังมีเรื่องของ
การสรางความมั่นคงดวยการบันทึกเปนฐานขอมูลทรัพยากรชีวภาพ
อย า งเป น ระบบ เพื่ อ ให ง า ยต อ การสื บ ค น ในอนาคตและสามารถ
เชื่อมโยงความรูทางวิทยาศาสตรใหเขากับภูมิปญญาทองถิ่น
เมื่อสืบคนขอมูลทรัพยากรชีวภาพไดจํานวนหนึ่งแลว
ความหลากหลายทางชีวภาพ
(ThaiBiodiversity)
สพภ.จะคัดเลือกทรัพยากรชีวภาพที่มีคุณคาทางเศรษฐกิจเพื่อ
นํามาตอยอดสรางประโยชนทางเศรษฐกิจตอไป เชน มะพราว
ทีร่ วบรวมขอมูลสายพันธุแ ละแหลงปลูกทัว่ ทุกภูมภิ าคในรูปของ
OIL COCONUT ขอมูลทางพันธุกรรม ซึ่งจะนําไปสูการปรับปรุงพันธุใหมๆ ที่จะ
ความหลากหลายทางชีวภาพในระดับประเทศของไทย ปจจุบัน MILK
นํารายไดสูเกษตรกรเพิ่มขึ้นและสรางความยั่งยืนใหชนิดพันธุ
มีอยูแบบกระจัดกระจาย ยังไมมีศูนยกลางเพื่อเขาคนหาหรือเชื่อมโยง
เพิ่มความหลากหลายในการใชประโยชนอยางยั่งยืน
ข อ มู ล ระหว า งหน ว ยงานจากจุ ด เดี ย ว การจั ด ทํ า ศู น ย ก ลางข อ มู ล
ความหลากหลายทางชีวภาพและการแสดงผลที่งาย สามารถสื่อไปยัง
กลุมเปาหมายที่แตกตางกัน จะชวยใหสามารถสืบคนขอมูลและนําไป
ใชประโยชนไดมากขึ้น

บัญชีรายการทรัพยากรชีวภาพ
สพภ.จึงไดดําเนินการพัฒนาระบบฐานขอมูลความหลากหลาย บัญชีรายการทรัพยากรชีวภาพ ธนาคารความหลากหลาย
พ�ช
ทางชีวภาพที่เรียกวา ThaiBiodiversity ซึ่งเปนศูนยกลางขอมูลความ
หลากหลายทางชีวภาพของประเทศไทย ทั้งพืช สัตว และจุลินทรีย แมลงที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจ ทางชีวภาพระดับชุมชน
ขอมูลเศรษฐกิจ 2,983 โดยมีการพัฒนาขอมูลรวมกับหนวยงานและนักวิชาการผูเชี่ยวชาญ ของประเทศไทย สพภ.ไดพัฒนารูปแบบการจัดเก็บทรัพยากรชีวภาพในระดับ
แตละดาน พรอมกําหนดโครงสรางฐานขอมูลอยางชัดเจนเปนหมวดหมู BEDO ไดทําการศึกษาแมลงและจําแนกแมลงออกเปน 4 กลุม ดังนี้ ชุมชนทองถิ่น โดยใหชุมชนเปนผูดูแล เก็บรักษา และใชประโยชน
ขอมูลผูเชี่ยวชาญ เพื่อเปนศูนยรวมขอมูลความหลากหลายทางชีวภาพ อันจะกลายเปน
สัตว จากทรัพยากรในทองถิ่นไดเอง ในชื่อวา “ธนาคารความหลากหลาย
4,672 เครื่องมือใหเกิดความรวมมือในการพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ
ไดอยางแพรหลายและยั่งยืนยิ่งขึ้น และจะทําใหเกิดการขับเคลื่อน
ทางชีวภาพระดับชุมชน” เพื่อใหชุมชนไดมีสวนรวมในการเก็บรักษา
ขอมูลกฎหมาย ทรัพยากรในทองถิ่นที่มีความสําคัญตอเศรษฐกิจ เชน ผลไม สมุนไพร
ยุทธศาสตรตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10
ตางๆ อันจะนําไปสูการขับเคลื่อนเศรษฐกิจชีวภาพใหเกิดขึ้นอยาง
จ�ลินทร�ย ใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ แมลงที่เปนอาหาร แมลงศัตรู ยั่งยืน โดยมีวัตถุประสงคคือ
2,640 ของมนุษยและสัตว ธรรมชาติ

รูปแบบการเผยแพรผลการศึกษาขอมูลความหลากหลายทางชีวภาพของ BEDO
100 ชนิด 24 ชนิด สํารวจ รวบรวม
บันทึกขอมูลทรัพยากรชีวภาพ
สรางการมีสวนรวม
ของคนในชุมชน
และภูมิปญญาทองถิ�น

ดูแลรักษาสายพันธุ ทําแผนพัฒนา
หนังสือบัญชีรายการทรัพยากรชีวภาพ ระบบฐานขอมูล นิทรรศการ งานประชุมว�ชาการ จัดอบรมใหกับชุมชน แมลงอุตสาหกรรม แมลงสวยงาม และขยายพันธุตอได การใชประโยชน
(อนุกรมว�ธาน การใชประโยชนเบื้องตน) ทรัพยากรชีวภาพ (แผนพับ โปสเตอร) และผสมเกสร และการอนุรักษ จากทรัพยากรในทองถิ�น

21 214
ชนิด ชนิด

เชน มะพราวพ�้นเมือง มะมวงพ�้นบาน แมลง ฯลฯ รวมแมลงทั้งสิ�น 359 ชนิด

12 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE กลยุทธที่ 3 กลยุทธที่ 3 13

การตอบแทนคุณระบบนิเวศ ประโยชนจากปาครอบครัว
ครัวเรือนเปนจุดเริ่มตนของการเพิ่มพื้นที่สีเขียวใหประเทศ
สรางตนแบบการพัฒนาชุมชนทองถิ่นในการใชประโยชนจากทรัพยากร
Payment for Ecosystem Services (PES) ชีวภาพที่ยั่งยืน

การสรางเศรษฐกิจ สรางรายไดใหเปนหนึ่งเดียวกับกลไกของ
การอนุรักษคือหนาที่และเปาหมายสําคัญของ BEDO ดังนั้นการเขาไป ผลลัพธจากการดําเนินงานแบบ PES
ปาครอบครัว สรางความมั่นคงดานอาหารและเศรษฐกิจใหแกครอบครัว
สรางการตระหนักถึงความสําคัญของทรัพยากรชีวภาพในปาครอบครัว
เกิดการอนุรักษความหลากหลายทางทรัพยากรชีวภาพในชุมชน
ทํางานรวมกับชุมชนจึงไมใชแคการนํากลไกทางเศรษฐศาสตรและการ
สรางมูลคาจากทรัพยากรชีวภาพไปชวยพัฒนาคุณภาพชีวิตของคน
ความมีสวนรวมในการใชประโยชนและอนุรักษทรัพยากรชีวภาพ
ระบบบริหารจัดการการใชประโยชนจากทรัพยากรชีวภาพที่ยั่งยืน
“พ�้นที่สีเข�ยวนอกเขตอนุรักษ” แนวทางการอนุรักษแหลงทรัพยากรชีวภาพขยายไปสูปาชุมชน
และพื้นที่ปาอื่นๆ
ในชุมชน แตเพื่อใหชุมชนและสิ่งแวดลอมกาวตอไปอยางยั่งยืน BEDO บริการระบบนิเวศไดรบั การดูแล ทําใหเกิดการหมุนเวียนทางทรัพยากรชีวภาพ คือโครงการหนึ่งที่ BEDO ใชเพื่อใหภาคชุมชนมีสวนรวมในการ ปาครอบครัวมีสวนชวยลดภาวะโลกรอน
ยังเนนการสรางความตระหนักถึงมูลคาที่แทจริงของทรัพยากรชีวภาพ เพิ่มมูลคาทรัพยากรชีวภาพ นําไปสูการอนุรักษ บริ ห ารจั ด การทรั พ ยากรธรรมชาติ แ ละอนุ รั ก ษ ค วามหลากหลายของ
ทรัพยากรชีวภาพในชุมชนดวยตนเอง โดยนอมนําหลักปรัชญาเศรษฐกิจ
สงเสริมแนวทาง “การตอบแทนคุณระบบนิเวศ” (Payment for Ecosystem สรางรายได เศรษฐกิจ และชุมชมที่เขมแข็ง
พอเพียงตามแนวพระราชดําริของในหลวงรัชกาลที่ 9 วาดวยเรื่องการ
เคร�อขายปาครอบครัว
Services : PES) โดยให ผู  ไ ด รั บ ประโยชน จ ากบริ ก ารระบบนิ เวศ (ขอมูล ป 2561)
ปลูกปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ผสานกับแนวคิดการสรางเศรษฐกิจ
จายตนทุนทางทรัพยากรชีวภาพใหแกผูดูแลรักษาระบบนิเวศอยาง
เหมาะสม เพื่อสนับสนุนใหเกิดการอนุรักษและใชประโยชนจากระบบ
สี่ พ�้นที่นํารองของ BEDO…นับหนึ่งใหถึง PES สรางรายได และใชประโยชนจากทรัพยากรชีวภาพอยางยัง่ ยืน สงเสริมให 31 จังหวัด
แตละครอบครัวปลูกพืชพันธุช นิดตางๆ ใหมคี วามหลากหลายทางชีวภาพ สมาชิก 513 ครอบครัว
นิเวศอยางยั่งยืน 1 2 3 4 ในที่ดินของตัวเอง เลียนแบบระบบนิเวศของปาตามธรรมชาติจนเกิดเปน พ�้นที่ปาครอบครัวทั้งหมด
สาม องคประกอบการดําเนินงานแบบ PES บานเกาะกลาง
ตําบลคลองประสงค
บานหัวเลา
ตําบลปาแป
ตําบลชุมโค
อําเภอปะทิว
อาวไรเลย-แหลมพระนาง
จังหวัดกระบี่ ระบบนิเวศที่สมบูรณ แลวจึงนําผลผลิตที่ไดจาก “ปาครอบครัว” มาสราง 4,262 ไร 1 งาน 51 ตารางวา
ภายใตแนวทางการตอบแทนคุณระบบนิเวศ เพือ่ การใชประโยชน อําเภอเมืองฯ จังหวัดกระบี่ อําเภอแมแตง จังหวัดชุมพร รายไดที่ยั่งยืน ผานการจําหนายหรือเพิ่มมูลคาเปนผลิตภัณฑตางๆ
จังหวัดเชียงใหม
จากระบบนิเวศอยางยั่งยืน

PES ในตางประเทศ คนสรางปา ปาสรางรายได “ปาครอบครัว” ชวยลดภาวะโลกรอนไดมากแค ไหน

จากข อ มู ล ที่ สํ า รวจในป จ จุ บั น พบว า หลายประเทศให ค วามสํ า คั ญ กั บ เรื่ อ งการตอบแทนคุ ณ ทําจากเล็กไปหาใหญ ปลูกพ�ชของครอบครัว สรางรายไดใหเกิดข�้น BEDO ไดรวมมือกับองคการบริหารจัดการกาซเรือนกระจก (องคการ
บร�การระบบนิเวศ ผูดูแลรักษาระบบนิเวศ ผู ไดรับประโยชน
(Ecosystem Services) (Sellers) จากบร�การระบบนิเวศ
ระบบนิเวศ (PES) มากขึน้ และไดดาํ เนินโครงการเพือ่ สรางความตระหนักในการอนุรกั ษทรัพยากรชีวภาพ มหาชน) เพือ่ ประเมินการกักเก็บกาซเรือนกระจกของพืน้ ทีป่ า ครอบครัว ภายใต
มากยิ่งขึ้น ดังตัวอยางตอไปนี้
(Buyers) โครงการสนับสนุนกิจกรรมลดกาซเรือนกระจก พบวา
ระบบนิเวศปาตนนํ้า กลุมอนุรักษ ผูใชทรัพยากรนํ้าและปาไม การใหบริการดานสิ่งแวดลอม ฝรั่งเศส
ระบบนิเวศปาชายเลน จิตอาสา โรงไฟฟาพลังนํ้า การใชกลยุทธทางการตลาด เยอรมนี
ป‚ 2558 ป‚ 2559
ระบบนิเวศชายหาด ชุมชนในพื้นที่ การประปาสวนภูมิภาค เริ่มตนจากการ ในปาครอบครัว คิดหาวิธีแปรรูปเพื่อ มีพื้นที่ปาครอบครัว 62 แหง มีพื้นที่ปาครอบครัว 80 แหง
การทําฟารมแบบไมใชสารเคมี เปนพื้นที่ 294.1 ไร เปนพื้นที่ 485.2 ไร
ออสเตรีย
ผูประกอบการในแหลงทองเที่ยว เพื่อการปรับปรุงการใหบริการดานสิ่งแวดลอม แบงพื้นที่ปลูกพืชเพียง เนนการปลูกพ�ช เพ�่มมูลคาผลผลิต สามารถกักเก็บกาซเรือนกระจก สามารถกักเก็บกาซเรือนกระจก
นักทองเที่ยวทางธรรมชาติ
โครงการใหที่อยูอาศัยแกเตาโกเฟอร สหรัฐอเมริกา 20%
มาทําเปนปาครอบครัว
หลากหลายชนิด
สําหรับบริโภค
ที่ไดจากปาครอบครัว ไดเทากับ 6,273 ตัน
คารบอนไดออกไซดเทียบเทา (tCO2e)
ไดเทากับ 21,268 ตัน
คารบอนไดออกไซดเทียบเทา (tCO2e)
ภาคีเคร�อขายการดําเนินงาน PES รวมกับ BEDO การอนุรักษแหลงนํ้า เปรู
และใชสอยในครัวเรือน
โครงการจายคาตอบแทนใหแกการอนุรักษนํ้า โบลิเวีย
 14 BIODIVERSITY - BASED ECONOMY FOR FUTURE กลยุทธที่ 3 กลยุทธที่ 3 15
แนวทางการดําเนินงาน ผลการดําเนินงานที่ผานมา
สรางพันธมิตรเครือขาย มีเปาหมายสําคัญ 3 ประการ ดังนี้ สรŒางมาตรฐานและความน‹าเชื่อถือใหŒแก‹ผลิตภัณฑ
จากงานวิ จั ย พบว า สารเซริ ซิ น ที่ ส กั ด จากโปรตี น กาวไหมมี คุ ณ สมบั ติ
และประสานความรวมมือทั้งในและตางประเทศ 1. จัดทําขŒอมูลว�ชาการดŒานเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพในระดับสากล ที่ดี บํารุงผิวพรรณ BEDO จึงผลักดันใหชุมชนพัฒนาผลิตภัณฑเวชสําอาง
และสรางมูลคาเพิ่ม โดยรวมมือกับมหาวิทยาลัยชารลส สาธารณรัฐเช็ก
BEDO สรางความรวมมือกับหนวยงานพันธมิตรทีม่ ศี กั ยภาพทัง้ ในและตางประเทศอยางตอเนือ่ งตัง้ แตป 2555 ซึง่ ดําเนินงานสอดคลองกับภารกิจ 2. การสรŒ างความร‹วมมือทางว�ชาการและต‹อยอดความร‹วมมือ
กับพันธมิตรทั้งในและต‹างประเทศ แบ‹งออกเปšน 3 ดŒาน ดังนี้
ในการวิเคราะหคุณสมบัติโปรตีนเพื่อเพิ่มความนาเชื่อถือใหแกผลิตภัณฑ
Business @ Biodiversity Platform & Business & Biodiversity Check
หลักของ BEDO คือขับเคลื่อนเศรษฐกิจจากความหลากหลายทางชีวภาพอยางยั่งยืน
สหภาพยุ โรปได ต ระหนั ก ถึ ง การใช ท รั พ ยากรชี ว ภาพจึ ง ผลั ก ดั น ให เ กิ ด
การใชŒประโยชนอย‹างยั่งยืน (Sustainable Use)
Business & Biodiversity Check เพื่อ ตรวจประเมิ น ผลกระทบของ
เคร�อขายพันธมิตรในตางประเทศของ BEDO ยกระดับมาตรฐานและสรางความนาเชือ่ ถือใหแกผลิตภัณฑในระดับสากล
การดําเนินธุรกิจทีม่ ตี อ ความหลากหลายทางชีวภาพ โดย BEDO รวมมือกับ
การมีส‹วนร‹วม (Participation Partnership) Global Nature Fund (GNF) สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี นําแนวคิด
ทว�ปเอเชีย - ญี่ปุ†น เกาหลีใตŒ ภูฏาน จ�น มาเลเซีย ลาว เมียนมาร เว�ยดนาม สรางการมีสวนรวมจากเคร่ืองมือใหมๆ เชน Payment for Ecosystem
ทว�ปยุโรป - เยอรมนี ฝรั่งเศส สาธารณรัฐเช็ก เบลเยียม ออสเตร�ย อังกฤษ สว�ตเซอรแลนด
เกาหลีใตŒ Services (PES), Business & Biodiversity Check (B & B Check), Gross ดังกลาวมาประยุกต ใชในภาคธุรกิจทีส่ นใจเขารวมโครงการ เชน บมจ. ซีพเี อฟ
ทว�ปอเมร�กา - บราซิล สหรัฐอเมร�กา ญี่ปุ†น Community Happiness (GCH), ปาครอบครัว (Family Forest : FF), การ (ประเทศไทย) บจก. ปูนซิเมนต (ลําปาง) บจก. มาบตาพุดโอเลฟนส บจก.
ประเมินมูลคาทางระบบนิเวศ ฯลฯ ปูนซิเมนตไทย (ทาหลวง) และโรงแรมพีพี ไอสแลนด วิลเลจ บีช รีสอรท เปนตน
ลาว
การปกป‡องรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ Payment for Ecosystem Services (PES)
เบลเยียม ออสเตร�ย จ�น (Maintenance Conservation) ประเทศญี่ปุนมีงานวิจัยและดําเนินงานเรื่องการตอบแทนคุณระบบนิเวศ
เชน โครงการธนาคารความหลากหลายทางชีวภาพแหงชาติและระดับ อยางเปนรูปธรรม BEDO ไดนํารองในเรื่องนี้เชนเดียวกัน จึงไดประสาน
ชุมชน
ความรวมมือกับผูเชี่ยวชาญจากมหาวิทยาลัยโซเฟย ประเทศญี่ปุน และจัด
อังกฤษ 3. สรŒางการรับรูŒในระดับสากล ประชุมวิชาการระดับภูมภิ าคในหัวขอ “การพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ
โดยหลักการตอบแทนคุณระบบนิเวศ” (Regional Dialogue on Biodiversity
ไดŒแก‹ ร‹วมจัดประชุมและเผยแพร‹การดําเนินงาน เช‹น COP, WIPO
Based Economy Development : Payment for Ecosystem Services)

ฝรั่งเศส
ผลสําเร็จของ Business & Biodiversity Check
ภูฏาน เว�ยดนาม จากการดําเนินโครงการตรวจประเมินผลกระทบ
ของการดํ า เนิ น ธุ ร กิ จ ที่ มี ต อ ความหลากหลายทาง
ชีวภาพรวมกับบริษัทปูนซิเมนตไทย (ลําปาง) จํากัด
สหรัฐ- สว�ตเซอร- เมียนมาร ทางบริ ษั ท ฯ ได บู ร ณาการข อ เสนอแนะที่ ไ ด รั บ เข า สู
อเมร�กา แลนด แผนการจั ด การความหลากหลายทางชี ว ภาพ (Bio-
diversity Management Plan : BMP) อาทิ การกําหนด
มาเลเซีย ตัวชี้วัดใหสอดคลองกับกลยุทธดานความหลากหลาย
สาธารณรัฐ-
ทางชีวภาพที่ตั้งไว การศึกษาตนทุนทางธรรมชาติดวย
บราซิล เช็ก
เยอรมนี กลไกทางเศรษฐศาสตรสิ่งแวดลอม (Natural Capital
Accounting : NCA) เปนตน
      

สํานักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานช�วภาพ (องคการมหาชน)
C = 1%
M = 13%
Y = 100%
C = 84%
M = 69%
Y = 0%
C = 81%
M = 3%
Y = 97%
C = 64%
M = 56%
Y = 53%

ศูนยราชการเฉลิมพระเกียรติ ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐

K = 0% K = 0% K = 0% K = 28%

อาคารรัฐประศาสนภักดี ชั�น 9
เลขที่ 120 หมู‹ที่ 3 ถนนแจŒงวัฒนะ
แขวงทุ‹งสองหŒอง เขตหลักสี่ กรุงเทพฯ 10210
โทรศัพท: 0-2141-7841
โทรสาร: 0-2143-9202
เว�บไซต: www.bedo.or.th
: Bedo Thailand