Professional Documents
Culture Documents
الاجتهادات القضائية
الاجتهادات القضائية
" "
2007
א א
ﳛﻈﻰ ﻗﻄﺎﻉ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ ﺑﺎﻷﳘﻴﺔ ﺍﻟﻜﱪﻯ ﺑﲔ ﺍﻟﻘﻄﺎﻋﺎﺕ ﺍﻟﻌﻤﻮﻣﻴﺔ ،ﻧﻈﺮﺍ ﻟﻄﺒﻴﻌﺔ
ﺍﳋﺪﻣﺎﺕ ﺍﳌﻮﻛﻮﻟﺔ ﺇﻟﻴﻪ ﰲ ﳎﺎﻝ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﻭﺍﻟﺘﻌﻠﻴﻢ ﻭﺍﻟﺘﻜﻮﻳﻦ ،ﻭﻫﻲ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﺘﻄﻠﺐ
ﺗﺪﺑﲑﺍ ﺇﺩﺍﺭﻳﺎ ﳏﻜﻤﺎ ﲤﺘﺪ ﻋﻼﻗﺎﺗﻪ ﻟﺘﺸﻤﻞ ﻛﺎﻓﺔ ﺍﳌﺘﺪﺧﻠﲔ ﻭﺍﳌﻌﻨﻴﲔ ﻬﺑﺬﺍ ﺍﻟﻘﻄﺎﻉ.
ﻭﻣﻦ ﺍﻟﻄﺒﻴﻌﻲ ﺃﻥ ﳜﻠﻖ ﺍﻟﺘﺪﺑﲑ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﰲ ﳑﺎﺭﺳﺘﻪ ﺍﳌﻴﺪﺍﻧﻴﺔ ،ﺑﻌﺾ ﺍﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﺑﲔ
ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﻭﺑﲔ ﻣﻮﻇﻔﻴﻬﺎ ﺃﻭ ﺑﻴﻨﻬﺎ ﻭﺑﲔ ﺍﻷﻏﻴﺎﺭ ،ﺗﻨﺠﻢ ﰲ ﻏﻠﺐ ﺍﻷﺣﻴﺎﻥ ﻋﻦ ﺗﺸﺒﺖ
ﺍﻷﻃﺮﺍﻑ ﺑﻮﺟﻬﺎﺕ ﻧﻈﺮﻫﻢ ﺃﻭ ﲤﺴﻜﻬﻢ ﺑﺴﺪﺍﺩ ﺭﺃﻳﻬﻢ ،ﻭﻫﻮ ﻣﺎ ﻳﻔﺴﺮ ﺍﻟﻠﺠﻮﺀ ﺇﱃ
ﺍﻟﻘﻀﺎﺀ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ،ﻣﻦ ﺃﺟﻞ ﺇﻟﻐﺎﺀ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﻟﺼﺎﺩﺭﺓ ﻋﻦ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ،ﻋﻠﻰ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺃﻬﻧﺎ
ﻣﺸﻮﺑﺔ ﺑﻌﺪﻡ ﺍﻟﺸﺮﻋﻴﺔ ،ﻭﺍﳌﻄﺎﻟﺒﺔ ﺑﺎﻟﺘﻌﻮﻳﺾ ﻋﻦ ﺍﻷﺿﺮﺍﺭ ﺍﻟﻨﺎﲨﺔ ﻋﻦ ﺍﻟﺘﺼﺮﻓﺎﺕ
ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ.
ﻓﺎﳉﺪﻳﺮ ﺑﺎﳌﻼﺣﻈﺔ ،ﺃﻥ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﻧﺴﺒﺔ ﺍﻟﻮﻋﻲ ﺑﲔ ﺍﳌﻮﻇﻔﲔ ﻭﺗﺸﺒﺘﻬﻢ ﲝﻘﻮﻗﻬﻢ ﲡﺎﻩ
ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﻋﻠﻰ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺃﻬﻧﻢ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﺿﺤﺎﻳﺎ ﻟﺘﺼﺮﻓﻬﺎ ،ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ ﺇﱃ ﺍﻟﻀﻤﺎﻧﺎﺕ ﺍﻟﻘﻀﺎﺋﻴﺔ
ﺍﳌﺨﻮﻟﺔ ﳍﻢ ،ﺇﱃ ﺟﺎﻧﺐ ﺍﻟﺘﻮﺳﻊ ﺍﻟﺬﻱ ﻋﺮﻓﻪ ﻫﺎﻣﺶ ﺍﳊﺮﻳﺎﺕ ﺍﻟﻔﺮﺩﻳﺔ ﻭﺍﳉﻤﺎﻋﻴﺔ ،ﻛﻠﻬﺎ
ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺃﺩﺕ ﺇﱃ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﻣﺆﺷﺮ ﳉﻮﺋﻬﻢ ﺇﱃ ﺍﻟﻘﻀﺎﺀ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﻭﻟﻮ ﻷﺗﻔﻪ ﺍﻷﺳﺒﺎﺏ
ﺃﺣﻴﺎﻧﺎ.
ﻭﺑﺎﻟﺘﺎﱄ ﺃﺻﺒﺤﺖ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﻣﻠﺰﻣﺔ ﺑﺎﲣﺎﺫ ﻛﺎﻓﺔ ﺍﻻﺣﺘﻴﺎﻃﺎﺕ ﺍﻟﻼﺯﻣﺔ ﻋﻨﺪ ﺍﲣﺎﺫﻫﺎ
ﻷﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺇﺩﺍﺭﻱ ،ﺗﻼﻓﻴﺎ ﻟﻠﺪﺧﻮﻝ ﰲ ﻣﺘﺎﻫﺎﺕ ﺍﻹﺟﺮﺍﺀﺍﺕ ﻭﺍﳌﺴﺎﻃﺮ ﺍﻟﱵ ﺗﺘﻄﻠﺒﻬﺎ ﻣﻮﺍﻛﺒﺔ
ﺍﻟﻘﻀﺎﻳﺎ ﺃﻣﺎﻡ ﺍﶈﺎﻛﻢ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ،ﺑﺪﻝ ﺗﺮﻛﻴﺰ ﺟﻬﻮﺩﻫﺎ ﻋﻠﻰ ﺗﻄﻮﻳﺮ ﻭﲢﺴﲔ ﺍﻟﺘﺪﺑﲑ
ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﳍﺬﺍ ﺍﻟﻘﻄﺎﻉ ﺍﳊﺴﺎﺱ ،ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ ﺇﱃ ﻣﺎ ﻳﺸﻜﻠﻪ ﺇﻟﻐﺎﺀ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻣﻦ
ﻣﺴﺎﺱ ﲟﺼﺪﺍﻗﻴﺔ ﻭﻧﺰﺍﻫﺔ ﺍﳌﺮﻓﻖ ﺍﻟﻌﻤﻮﻣﻲ.
ﻭﰲ ﻫﺬﺍ ﺍﻹﻃﺎﺭ ،ﻻﺑﺪ ﻣﻦ ﺍﻟﺘﺄﻛﻴﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﳌﺴﺆﻭﻟﻴﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺍﳌﻠﻘﺎﺓ ﻋﻠﻰ ﻋﺎﺗﻖ ﻛﻞ
ﻣﻮﻇﻒ ﻳﻘﺘﻀﻲ ﻣﺮﻛﺰﻩ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﺇﺻﺪﺍﺭ ﺃﻭ ﺍﺳﺘﺼﺪﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻌﲔ ،ﻭﺍﻟﺘﺄﻛﻴﺪ ﺃﻳﻀﺎ ﻋﻠﻰ
ﺿﺮﻭﺭﺓ ﺍﻹﺟﺎﺑﺔ ﻋﻦ ﺍﻟﺘﻈﻠﻤﺎﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﰲ ﺍﻵﺟﺎﻝ ﺍﶈﺪﺩﺓ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺎ ،ﺳﻌﻴﺎ ﺇﱃ ﺇﳚﺎﺩ ﺣﻞ
ﻳﺮﺿﻲ ﺍﻟﻄﺮﻓﲔ ﻗﺒﻞ ﺍﻟﻠﺠﻮﺀ ﺇﱃ ﺍﻟﻘﻀﺎﺀ ،ﻭﻭﺿﻊ ﺣﺪ ﻟﺘﻔﺎﻗﻢ ﻭﺍﺳﺘﻔﺤﺎﻝ ﻇﺎﻫﺮﺓ ﻋﺮﺽ
ﻓﻼﺑﺪ ﺇﺫﻥ ﻣﻦ ﺗﻌﻠﻴﻞ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭﺍﺕ ﻭﺍﺳﺘﺼﺪﺍﺭﻫﺎ ﻣﻦ ﺍﳉﻬﺔ ﺍﳌﺨﺘﺼﺔ ،ﻣﻊ ﻣﺮﺍﻋﺎﺓ
ﺍﳌﺴﻄﺮﺓ ﺍﳌﻨﺼﻮﺹ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻭﺇﺑﺮﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎ ﺑﻮﺿﻮﺡ ،ﺇﺫ ﺃﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭ ﻫﻮ
ﺍﻟﺮﻛﻴﺰﺓ ﺍﻷﺳﺎﺳﻴﺔ ﺍﻟﱵ ﺗﻌﻄﻴﻪ ﺻﺒﻐﺘﻪ ﺍﻟﻘﺎﻧﻮﻧﻴﺔ ﺍﻟﺴﻠﻴﻤﺔ ،ﰒ ﺍﻟﺘﺄﻛﺪ ﰲ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺗﺎﻟﻴﺔ ﻣﻦ
ﺇﺑﻼﻍ ﺍﳌﻌﲏ ﺑﺎﻷﻣﺮ ﺑﺎﻟﻘﺮﺍﺭ ﺍﳌﺘﺨﺬ ﰲ ﺣﻘﻪ ﺃﻭ ﺗﻮﺻﻠﻪ ﺑﻪ ،ﺣﱴ ﻭﺇﻥ ﻛﺎﻥ ﺍﻟﻘﻀﺎﺀ
ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﰲ ﻛﺜﲑ ﻣﻦ ﺍﻷﺣﻴﺎﻥ ،ﻳﻘﺒﻞ ﺩﻓﻊ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﺑﺎﻟﻌﻠﻢ ﺍﻟﻴﻘﻴﲏ ﲟﺤﺘﻮﻯ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭ ﻣﻦ
ﻃﺮﻑ ﺍﳌﻌﲏ ﺑﻪ.
ﻓﺪﻋﺎﻭﻯ ﺍﻹﻟﻐﺎﺀ ﺗﺮﺗﻜﺰ ﻋﻠﻰ ﺃﺣﺪ ﺍﻟﻌﻴﻮﺏ ﺍﻟﱵ ﻗﺪ ﺗﻌﺘﺮﻱ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ،ﻭﻫﻲ:
9ﻋﻴﺐ ﻋﺪﻡ ﺍﻻﺧﺘﺼﺎﺹ ؛
9ﻋﻴﺐ ﺍﻟﺸﻜﻞ ﻭﺍﻹﺟﺮﺍﺀﺍﺕ ﺍﳌﺴﻄﺮﻳﺔ؛
9ﻋﻴﺐ ﳐﺎﻟﻔﺔ ﺍﻟﻘﺎﻧﻮﻥ؛
9ﻋﻴﺐ ﺍﻻﳓﺮﺍﻑ ﰲ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺍﻟﺴﻠﻄﺔ.
ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺄﻥ ﻋﺪﻡ ﺍﻻﺧﺘﺼﺎﺹ ،ﳝﻜﻦ ﻟﻠﻤﺤﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺃﻥ ﺗﺜﲑﻩ ﻭﺇﻥ ﱂ ﻳﺘﻤﺴﻚ ﺑﻪ
ﺍﻟﻄﺎﻋﻦ ﰲ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭ.
ﻭﰲ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺫﻟﻚ ،ﻋﻠﻰ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﺃﻥ ﺗﻌﻤﻞ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺘﻘﻠﻴﺺ ﻣﻦ ﺗﻔﺎﻗﻢ ﻋﺪﺩ ﺍﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ
ﲤﺎﺷﻴﺎ ﻣﻊ ﺍﺠﻤﻟﻬﻮﺩﺍﺕ ﺍﳌﺒﺬﻭﻟﺔ ﻭﺍﻟﺘﻮﺟﻴﻬﺎﺕ ﺍﻟﺼﺮﳛﺔ ﺍﻟﻮﺍﺭﺩﺓ ﰲ ﺍﻟﱪﺍﻣﺞ ﺍﳊﻜﻮﻣﻴﺔ
ﺍﳊﺎﻟﻴﺔ ،ﻭﺫﻟﻚ ﰲ ﺃﻓﻖ ﲡﺎﻭﺯﻫﺎ ﺗﺪﺭﳚﻴﺎ.
ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍ ﻟﻜﻞ ﻣﺎ ﺳﺒﻖ ،ﺍﺭﺗﺄﺕ ﻣﺪﻳﺮﻳﺔ ﺍﻟﺸﺆﻭﻥ ﺍﻟﻘﺎﻧﻮﻧﻴﺔ ﻭﺍﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ،ﰲ ﺇﻃﺎﺭ
ﻣﻨﻬﺠﻴﺔ ﺗﺮﻭﻡ ﺍﺳﺘﺌﺼﺎﻝ ﻇﺎﻫﺮﺓ ﺍﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻭﻣﺴﺒﺒﺎﻬﺗﺎ ،ﺗﻘﺪﱘ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻌﻤﻞ ﺍﻟﺬﻱ
ﻫﻮ ﻋﺒﺎﺭﺓ ﻋﻦ ﳎﻤﻮﻋﺔ ﻣﻦ ﳕﺎﺫﺝ ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﺍﻟﺼﺎﺩﺭﺓ ﻋﻦ ﳐﺘﻠﻒ ﺍﶈﺎﻛﻢ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ
ﻟﻠﻤﻤﻠﻜﺔ ﻭﻗﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﺠﻤﻟﻠﺲ ﺍﻷﻋﻠﻰ ﺍﳋﺎﺻﺔ ﺑﻘﻄﺎﻉ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ.
ﻭﻳﻜﻤﻦ ﺍﳍﺪﻑ ﺍﻷﺳﺎﺳﻲ ﻣﻦ ﻫﺬﺍ ﺍﻹﳒﺎﺯ ،ﰲ ﺍﻻﺳﺘﻐﻼﻝ ﺍﳌﻴﺪﺍﱐ ﳍﺬﻩ ﺍﻟﻨﻤﺎﺫﺝ ﻣﻦ
ﻃﺮﻑ ﺍﳌﺴﺆﻭﻟﲔ ﻋﻦ ﺍﲣﺎﺫ ﺍﻟﻘﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻣﻦ ﻟﺪﻥ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﺍﳌﺮﻛﺰﻳﺔ ﺳﻮﺍﺀ ﻋﻠﻰ
ﺍﻟﺼﻌﻴﺪ ﺍﳌﺮﻛﺰﻱ ﺍﻭ ﺍﳉﻬﻮﻱ ﺃﻭ ﺍﶈﻠﻲ ،ﻻﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﺍﻟﻌﱪﺓ ﻣﻨﻬﺎ ﻭﺍﻻﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﻦ ﺳﻠﺒﻴﺎﻬﺗﺎ
ﻗﺒﻞ ﺇﳚﺎﺑﻴﺎﻬﺗﺎ ،ﲢﺼﻴﻨﺎ ﻟﻠﻘﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ،ﻣﻦ ﺃﺟﻞ ﲡﻨﺐ ﺩﺧﻮﻝ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﰲ ﻣﻨﺎﺯﻋﺎﺕ
ﺗﺴﺘﻨـﺰﻑ ﻃﺎﻗﺘﻬﺎ ﻭﲤﺲ ﲟﺼﺪﺍﻗﻴﺘﻬﺎ.
ﻭﻟﻺﺷﺎﺭﺓ ﻓﺈﻥ ﻫﺬﻩ ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﻗﺪ ﰎ ﲡﻤﻴﻌﺎ ﻭﺃﻋﻴﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻬﺎ ﺣﺴﺐ ﺍﳌﻮﺍﺿﻴﻊ ﺍﻟﱵ
ﺗﻨﺎﻭﻟﺘﻬﺎ ،ﻟﺘﻜﻮﻥ ﻋﻴﻨﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﻘﻀﺎﻳﺎ ﺍﳌﻌﺮﻭﺿﺔ ﺃﻣﺎﻡ ﺍﻟﻘﻀﺎﺀ ﺍﻹﺩﺍﺭﻱ ﰲ ﺩﻋﺎﻭﻯ ﺍﻹﻟﻐﺎﺀ.
ﻭﻹﺿﻔﺎﺀ ﺍﳌﺰﻳﺪ ﻣﻦ ﺍﳌﺼﺪﺍﻗﻴﺔ ﻋﻠﻴﻬﺎ ،ﰎ ﺍﺳﺘﻨﺴﺎﺧﻬﺎ ﻣﻦ ﺃﺻﻮﻝ ﺃﺣﻜﺎﻡ ﺍﶈﺎﻛﻢ
ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻭﻗﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﺠﻤﻟﻠﺲ ﺍﻷﻋﻠﻰ ،ﻭﰎ ﺗﺪﻋﻴﻤﻬﺎ ﺃﻳﻀﺎ ﺑﺒﻌﺾ ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﺍﻟﱵ ﺃﺻﺒﺤﺖ
ﳏﺼﻨﺔ ﻭﻬﻧﺎﺋﻴﺔ ﺑﻌﺪﻡ ﺍﺳﺘﺌﻨﺎﻓﻬﺎ ﺃﻣﺎﻡ ﺍﺠﻤﻟﻠﺲ ﺍﻷﻋﻠﻰ ،ﻭﺗﻌﻤﻴﻤﺎ ﻟﻠﻔﺎﺋﺪﺓ ،ﺃﳊﻖ ﻬﺑﺬﻩ
ﺍﻟﻨﻤﺎﺫﺝ ﳎﻤﻞ ﺍﻟﻨﺼﻮﺹ ﺫﺍﺕ ﺍﻟﺼﻠﺔ ﺑﺎﳌﻮﺿﻮﻉ.
ﻭﻧﻈﺮﺍ ﻷﳘﻴﺔ ﺍﳌﻮﺿﻮﻉ ،ﻭﻟﻺﻗﺒﺎﻝ ﺍﻟﺬﻱ ﺣﻈﻲ ﺑﻪ ﺇﺻﺪﺍﺭ ﻛﺘﺎﺏ" ﺩﺭﺍﺳﺔ ﺇﺣﺼﺎﺋﻴﺔ
ﻭﲢﻠﻴﻠﻴﺔ ﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﻗﻀﺎﺀ ﺍﻹﻟﻐﺎﺀ" ،ﻭﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﺍ ﻟﻠﻤﻌﻄﻴﺎﺕ ﺍﳌﺘﻮﻓﺮﺓ ،ﺍﺭﺗﺄﺕ ﻣﺪﻳﺮﻳﺔ
ﺍﻟﺸﺆﻭﻥ ﺍﻟﻘﺎﻧﻮﻧﻴﺔ ﻭﺍﳌﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﺍﻻﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﰲ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻨﻬﺞ ﺍﻟﺘﻮﺛﻴﻘﻲ ﻣﻦ ﺧﻼﻝ ﻧﺸﺮ ﻫﺬﻩ
ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﻟﺪﻋﻢ ﺍﻟﺘﻮﺍﺻﻞ ﻭﺍﻟﺘﺸﺎﻭﺭ ﺑﲔ ﺍﻹﺩﺍﺭﺓ ﻭﳏﻴﻄﻬﺎ ،ﻣﻦ ﺃﺟﻞ ﺍﻻﺭﺗﻘﺎﺀ ﺑﺎﳌﺼﻠﺤﺔ
ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ ﻭﺇﺭﺳﺎﺀ ﺃﺳﺲ ﺍﳊﻜﺎﻣﺔ ﺍﳉﻴﺪﺓ.
ﻛﻤﺎ ﻧﺄﻣﻞ ﺃﻥ ﻳﺸﻜﻞ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻌﻤﻞ ﻣﺮﺟﻌﺎ ﻟﻜﻞ ﺍﻟﺒﺎﺣﺜﲔ ﰲ ﻗﻀﺎﺀ ﺍﻹﻟﻐﺎﺀ ،ﻟﻜﻮﻧﻪ
ﻣﻦ ﺟﻬﺔ ﻳﺘﻀﻤﻦ ﺃﺣﻜﺎﻡ ﻣﺘﻨﻮﻋﺔ ﺻﺎﺩﺭﺓ ﻋﻦ ﳏﺎﻛﻢ ﳐﺘﻠﻔﺔ ،ﻭﻣﻦ ﺟﻬﺔ ﺃﺧﺮﻯ ﻳﺮﺍﻋﻲ
ﺗﻨﻮﻉ ﺍﳌﻮﺍﺿﻴﻊ ،ﻭﻫﻮ ﺗﻌﺒﲑ ﻋﻦ ﺍﻟﺸﻔﺎﻓﻴﺔ ﰲ ﺍﻟﺘﺪﺑﲑ ﻭﺃﺭﻗﻰ ﻃﺮﻕ ﻟﻠﻨﻘﺪ ﺍﻟﺬﺍﰐ ،ﻭﻫﻮ ﻣﺎ
ﻣﻦ ﺷﺄﻧﻪ ﺇﻏﻨﺎﺀ ﺍﺠﻤﻟﺎﻝ ﺍﻟﻘﺎﻧﻮﱐ.
ﻭﻗﺪ ﰎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﺬﺍ ﻛﺘﺎﺏ ﺇﱃ ﺟﺰﺃﻳﻦ:
ﺍﳉﺰﺀ ﺍﻷﻭﻝ :ﻳﺘﻀﻤﻦ ﳕﺎﺫﺝ ﻣﻦ ﺃﺣﻜﺎﻡ ﺍﶈﺎﻛﻢ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻭﻗﺮﺍﺭﺍﺕ ﺍﺠﻤﻟﻠﺲ ﺍﻷﻋﻠﻰ
ﺍﻟﺼﺎﺩﺭﺓ ﰲ ﺷﺄﻬﻧﺎ ،ﻭﻋﺪﺩﻫﺎ 50ﺣﻜﻤﺎ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻴﺎ ﻭ 50ﻗﺮﺍﺭﺍ ﻟﻠﻤﺠﻠﺲ ﺍﻷﻋﻠﻰ.
ﺍﳉﺰﺀ ﺍﻟﺜﺎﱐ :ﻳﺘﻀﻤﻦ ﳕﺎﺫﺝ ﻣﻦ ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﺍﻻﺑﺘﺪﺍﺋﻴﺔ ﺍﶈﺼﻨﺔ ﺑﻌﺪﻡ ﺍﺳﺘﺌﻨﺎﻓﻬﺎ،
ﻭﻋﺪﺩﻫﺎ 19ﺣﻜﻤﺎ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻴﺎ ﻬﻧﺎﺋﻴﺎ ،ﺑﺎﻹﺿﺎﻓﺔ ﺇﱃ ﻣﻠﺤﻖ ﺧﺎﺹ ﺑﺎﻟﻨﺼﻮﺹ ﺍﻟﺘﺸﺮﻳﻌﻴﺔ
ﻭﺍﻟﺘﻨﻈﻴﻤﻴﺔ ﺫﺍﺕ ﺍﻟﺼﻠﺔ ﺑﺎﳌﻮﺿﻮﻉ.
ﻭﺗﺘﻮﺯﻉ ﻣﻀﺎﻣﲔ ﻛﻞ ﺟﺰﺀ ﻋﻠﻰ ﺃﺭﺑﻌﺔ ﳏﺎﻭﺭ :
ﺍﶈﻮﺭ ﺍﻷﻭﻝ :ﺍﻟﻮﺿﻌﻴﺎﺕ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﻭﺍﳌﺎﻟﻴﺔ ﻟﻠﻤﻮﻇﻒ؛
ﺍﶈﻮﺭ ﺍﻟﺜﺎﱐ :ﺍﻟﻌﻘﻮﺑﺎﺕ ﺍﻟﺘﺄﺩﻳﺒﻴﺔ؛
ﺍﶈﻮﺭ ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ :ﺍﻟﺘﻨﻘﻴﻞ ﻭﺍﻻﻧﺘﻘﺎﻝ؛
ﺍﶈﻮﺭ ﺍﻟﺮﺍﺑﻊ :ﺣﺎﻻﺕ ﳐﺘﻠﻔﺔ.
א
א א
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺑﺎﻟﺮﺑﺎﻁ ،ﻋﺪﺩ 633ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،1998/06/25ﺍﻟﺸﻨﻮﰲ ﳏﻤﺪ ﺿﺪ
32 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﲟﻜﻨﺎﺱ ،ﻋﺪﺩ 96 / 10ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،1996/04/11ﻋﺒﺪ ﺍﳌﺎﻟﻚ ﺍﻟﻌﻮﺍﻡ
38 ﺿﺪ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(........................................................
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺑﺎﻟﺪﺍﺭ ﺍﻟﺒﻴﻀﺎﺀ ،ﻋﺪﺩ 334ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،96/12/12ﺷﻜﺮﻱ ﻗﺪﻭﺭ ﺿﺪ
44 ﺍﻟﺴﻴﺪ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ ﻭﻣﻦ ﻣﻌﻪ(..............................................
א א
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﲟﺮﺍﻛﺶ ،ﻋﺪﺩ 45ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ 10ﻳﻮﻧﻴﻮ ،1998ﺟﻠﻮﺍﺟﺔ ﻣﺒﺎﺭﻛﺔ ﺿﺪ
50 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﲟﺮﺍﻛﺶ ،ﺭﻗﻢ 87ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،1998/10/28ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺍﻷﺯﻣﻮﺭﻱ ﺿﺪ
55 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
א א א
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺑﻮﺟﺪﺓ ،ﻋﺪﺩ 99/140ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،1999/10/20ﺳﻜﻴﻨﺔ ﺃﻣﻼﺡ ﺿﺪ
61 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
א :א א א
א
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﲟﻜﻨﺎﺱ ،ﻋﺪﺩ 95/22ﻍ ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،95/06/22ﺍﻟﻄﺎﻫﺮﻱ ﻣﺎﺭﻳﺔ ﺿﺪ
66 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ...........................................................( .
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﺑﺎﻟﺮﺑﺎﻁ ،ﻋﺪﺩ 1553ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،1997/12/08ﻓﺎﻃﻨﺔ ﺍﻟﺴﺎﻟﻚ ﺿﺪ
73 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
א
• ﺣﻜﻢ ﺍﶈﻜﻤﺔ ﺍﻹﺩﺍﺭﻳﺔ ﲟﺮﺍﻛﺶ ،ﻋﺪﺩ 56ﺑﺘﺎﺭﻳﺦ ،2002/5/29ﻋﺒﺪ ﺍﳊﻜﻴﻢ ﺣﻮﺩ ﺿﺪ
78 ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ﺍﻟﻮﻃﻨﻴﺔ(.............................................................
א א : א
א א
א א
א א
א א א א
א
2000−6−7 118
99/162
א א א
א
א א א א א ،2000 7 א 1421 א 4
: א
:
א א א א א א
א . א
א
א 1999/10/20 א א א
א ،1996/12/31 א א
א א 1997/09/30 א א א א
א א א
א א ،1997/09/30 א א א א
، 1997/10/01 א א א א א א
א א א אא א א
50% 100% א א א
. א . א א א
1997/10/01 א א א א א א −
. 50% 100% א א א
1997 א א א א א א : −א
א ، א א א א א
. א
א א א א
א א 97/19 א א
: א
א 1996/12/31 א א −1א
א א א א א
011 .71 א 3 א א א
אא 1997
. א א
א
: א
. א א א א
: א
א 1971/12/30 011 .71 א א
97/19 א א א
א א א א אא א א א
.1997 א א א א א א 50% 100%
א
. א א 41/90א א
א
. א א א א א
. א א :
א א א א א :א א א
.1997/09/30 1997
א א
א א
א א א
2001/7/12 2001−63
א א
א
א א א א ، 2001/7/12 1422א א א 20
: א
:
. א א ، ، א
:
. א א א −1
. א א א א א א א −2
א א א −3
א א
א
، א א א א
، א א 2001 13 א א
א א א ، 2001 21 ، א א
א א 90−41 א
. א
א
18 א א א א א א א
. א א א א א 2001
א
א א א א א •
. א
א א
א א
א א א
א :
96/724
1997/10/01 1850 :
א א
א
א
: א א
: א
א א א א א א
. א א א א א א
: א
96/95 א א א א א א
א א א א א א
.
א א א א א
، א א א א א א
א א א אא א
א .
א
א א א א א
. א : א
: א
. א א א א א
א
א אא . א א 75/12/30א א • א
א א א •
א ، א
א א א א א א א
، אא א ، א א
. א א א א א
א א
א א
א א א
א
95/04/27 109
א א א א א
א
א א א א 1995 27 א 1415 א 27
: א
:
א -א
א :אא א -
:
א א א א א א
א
א א
: א
. א א א א א א
: א
א א א א א א א
א א א א 94/02/24א
. א ، א ، א א ،
א
א א 41/90א
א
: א א א א א
א : א
א א א : א
:
א א
א א
א א א
2002/2/28 7/2002/4
01/02
א א
א
א א א א ، 2002/02/28 1422 א 15
א
. א א 70 א 41/90 8 7
א
. א א א א א
. א : א
2000/11/24 א א א א א א : א
א א א א
. א א א
. א א א א א
א א
א א
א א א
1998/06/25 633
א א א
א
א א א א ،1998 25 א 1419 30
: א
: א
. ، א א א א א ، א
. א א א א א :א
: א
، א א א א .1
א א
א
، א א א א א א
. א א
: א
، א א א א א א
א ، א א א 1992
. א
א 24 א א א
96/04/20 ، א
א א א א א א
אא ، א א א א
א א א א א ،
، א א ، א א
אא א ، א א א א א
. א א א א
א א א א א א
א א א א א א
א 96/01/19 א א א
אא א א א א א א א
א אא א א א
א א
א א א א א א
، א א א ، א א א
95/189 א א א א א
א ، א א 95/11/24
א א א א א א
א א .
א א א .4
א א
.
א א א א א א،
א . א א
א א א א א א א א
א א א א א
א א א
א א א א א א א
א א א א א
א א א א א א א
א 20/15 א א א א א א א א
א א א א א א ، א
. א 24 א
א
א א אא א א
א 1996/02/17 20191 א א
א א א א א
א א ، א א א א א א
א א א א א א
א
: א א א א א
. א
. א א א א א
א
א א
א א
א א א
1996/04/11 96 / 10
95/15
א א א א א
א
: א א א א א 1996/04/11
:
א 684 763 א ، א א א
.א ، א א א א 84/3א
.
:
. א א א א −1
.
א
א א א א א א א א א
א א 1995/03/24 א א
אא א א א א א
א א א א 1994/12/01 א א א
א א א ، א א א
א א א .. 66 א
. א א א א א א ،
א א א א
א א א א א א א א א
א ، א א א א
1993/06/29 103957 א א
א א א א
א א א 1986/03/27 70א א א א א א
. 83 / 4864
אא א א א א א א
א א א א א א א
א א א א ، .. 73 א
א א א א א א א
א א א א אא א א א ،א
א ": 1961/12/21א
א א א א " א א
א
א א
א א א א א א א א א
א א 1994/12/01 א א א א א א א
. א א 73 66 א א א א
א א א א א א
א א א ، א א
א א א א א
א א א א
א
. א א א א א
א : א
א א א א א א א א א : א
1994/12/01 א א א א א א
.
. א א א א א
.
א א א 71 א −
א א
א א
א א א א א
א
96/12/12 : 334 :
95/147 :
א א א
א
א א א א א 1996/12/12 א 1417
א
/ א א א א א א
א 95/06/09 ،א א א א
، א א 1996/07/25
. א
: א א
،1995/04/06 א -א א א
،93/02/15 א א א א -
، א א א -
، א א -
. א א א -
1995/06/19 א א א א א
73 א א א א א א א א
، )(20 א א א א א א א
. א א 1992/11/29 א א א א
73 א א א א א א
א א א 73 א א
א א א א א א א
א א א א א
א א א א א א א א ،
א 1993/07/16 16640 א א א
92/11/29 א א א א א א א
א א א א
א
: א
. א א א א א
: א
א א א א א א א א
א א א ، 4/5884 1995/04/06 א
. 1994/07/08 1992/11/29 אא א )(19 א
א א א א א א א
א א (1958/02/24) 1377 4 58.008 א א 73
א
: א א א א א
א : א
1995/04/06 א א א א א א א א : א
92/11/29 א א 4/5884
א א
א
א א
א א
א א א א
א
1998 10 45
96/54
א א א
א
: א א א א א א 1998 10
:
א א
2 39 א
א א א א א א א
א
.1996/06/14 א א א
א א א א א א א א
א א 1996/05/13א א א א
א . א א א א
א א ، א א א א א
א . ، א
א א א א א א
. א
א א א א א א
א א 73 א א א א
א אא א א א א א
א א א א א
. א א א א א
א א א
א א א א א
א אא א
א א א
א א א א א א א א
א א א א
. א א
אא
א . 1997/04/09 א א א א
א אא א
א . א א
. א א . א
א א א א
א ، א
. א א
2.85.742א א א א א א
95 א – א א א א א א 1985/10/14
א א א –
א א א א א א א א א
א א ،
. א א א
א א א א א א א א א
. א א א א
א א א א
א א א
א א א א א א
א
א א . א א
א
א א א א א
א : א
: א
. א א א א א
א א
א
א א
א א
א א א א
:א
1998/10/28 87
96/67 :
א א א א א
א
: א א א א א א 1998/10/28
:
א : א א א א א
א א :א
:
א א א א א
א א א
א
א
96/07/05 א א א א א א
א א א א א א א 96/08/01 א
א 28/3 96/01/05 א א א
. א א א א א
א 96/03/06 א א א
א א א א א א
. א א א א א
: א
-א א א
א א א -
א א א א א א א -
. א א
אא 96/12/16 א
א א א
41/90א א 20 א א א א
א א ، א א א א א א
א אא א א א א ،א אא
א א ،
א א א
א א ،
א א א א א א ،
، א א א 1995 12 11 10
. א
97 א
א א א א א
א א א א ، א
א ، 3778 א א א
א
א א . 41/90א א א א
א
א א א
א : א
: א
. א א א א א
א א א
5 ) 1405 9 א 1. 83. 230 א א •
א א א א א א 81.12 א (1984
– . א א א א א
א א
א א
א א א
99/140
1999/10/20
א א
א
: א א א א א 1999/10/20
:
؛ א א א א א א .1
א
.
א
: א א א א א
. א : א
2812 א א א א א א א א א : א
א א א א א א 1998/12/16א
א א 12 א
.
א א א א א
:
א
א
. א א א א א
א א א א א א א •
א . א א
א א א א א א א א א • א
. א א א
א א •
א א
א א
א
א א א
95/06/22 95/22
94/41
. א א א
א
:
א
א א א א א א א
א 1994/11/15 א א א
א א א א א א
.1994/09/16 א א א א
، א א א א
א א א א א א א
א א ، א
א א א א א
א א א ، א א א
א ،א א א א א
א א א א ،
א א א א א
، א א א א
، א ، א א א
א ،א א א
א א א ، א א א
א א א א א א
א א א ، א א ، א א
א א א א א ،א א א א
1994/09/16 א ،
א .
. א
: א
א א − א א א – א
א א ( א א ) א
. א א א א א א א א א א
. א
. א א א א א
א א א א א "א א "א
א א א א א
. א
א א א א א א א
א א ، א א א ، א א
א א א ، א א
א א א א ، א א א א א א א
1994 א א א א אא )א
.(191 א
א א א א א א א א
א א ، א א א
. א א א א א
1968 א א א א א
א 10 א א
א א א
א א א א ، א
. א
א א א א א א א א
א א א א א א
א א 95/94 א א א
א א
א א 94/93 א א
א א א ،אא א א א
، א א א
. א א א א א א
א א א א א א א א א
א א ، א א
، ) א א א א א א א
א א א ...א ( ،א א ، א א א
א א א א א א
א אא א א א א א
א א א א א א א א א
אא . א א
א א א א א א א
، א א א א א
א א א א א
א א א א א א א ، א א א א
א א ، א אא א א
א א א א א
א 1993/03/18 א 80 א א א ،א א
א א א א א א א א א א א
א א − – 67 −1994 −9 א
. א א א
. א
א
: א א א א א
א −1
א 1994/09/16א 4 . 94/9 א א א א : −2
. א א א א א
. א א א א א
א
א א אא א א
א
א א ،א א א א
א א ، א א אא א א
א . א א
א א
א א
א א א
1997/12/08 1553
96/630
א א א
א
א א א א ،1997 18 א 1418 17
א
:
א א א ،א ، א א
.
א :א
:
א א ، א א א א
. א א
א א א
א
. א א א ، 41.90א א
א
א א א א א
א : א
א א א א א א א א א א א : א
. א א ،335 1996/09/25
א
א
א א א א
א א א א א א •א
א א א א
א א א
א א א א א א
.
א א
א א
א א א א
2002/5/29 56
א א א
א
א א א א א א ، 2002/5/29 א 1423 א 16
:
:
؛ ، א א
א ،א א א א א :א
،
:
א א א
،
א
א 41.90 א א 336 329−50−32−1
א א .
א
: א א א א א א א
. א : א
. א א א : א
. א א א א א
:
א
א א
א א
א א א א
1996/09/25 239
96/20
א א
א
،
:
، א א א א א א
، א א א א א א
א ، א א א א א א
. א
א א א א
א א א 1995/12/12 א א א
אא א א א ،
. א א א א א א א
א א א א ،
א אא א א א א א א א
א א א א א א א א א
: ، א א
. א א א -
א א . א -
א א 1996/06/19 א א א
א א
א
א אא א א
. א א א ، א
א א א א א
، א א ، א א 1996/09/11
א א
: א א א א א ، א
א
: א
א א א א א א
. א ،
: א
א א א א א
א א 1996−1995 א א א
. א א א א ، א א
א א א א א א
. א א א א
א ، א אא א א
א אא א א א
א ،א א א א א
. א אא א א ،
א א א א
א א א א אא ، א א א
. א ، א א אא א
א א א א א א א
א א ، א א א א א
א א א א
א
א א . א א א א
א
. א א א א א
: א
. א
: א
א א א א א א א א א
. 1995/11/15
. א א א א א
א א
א א
א א א א
א
97/06/25 210
95 /77:
א א א
א
א א א א 1997 25 א 1418 א 19
: א א
:
א א 7א –א – א א
א . א א א א א
:
א א .1א
. א א
א
א
. א א א א א א
א א א א א א
. א א א א
95/06/27 95 /412600 א
א א 95/03/22 א א
א א
א א
א א א
א א
97/1786 :
1980/07/01 356 :
א א
א
: א ،א א א א א א ،1998
:
. א א א א א א
. א א א / :א
:
. −א א א א
א . –א א א א א א
. א א א א א א א
א . א א
א א א א
א א ، א א א
א א א א ،
א א א א א ، א א א
א ، א א א א
א א א א א
. א א א א ،
א 98/05/27 א א 98/04/22
א
97/05/20 א א א : א
א א א א 97/07/30 א א
א א . א 23 א
א א א א א א א
، א א א א
. א א א א
. א א
א
: א א א א א
א : א
. : א
. א א א א א
א
א
א א
א א
א א א א
:א
1996/03/20 14
95/61 :
א א א
א
: א א א א א א 1996 20
:
א א -א
א א א א א א א -א
א א -א
א -
א א א
א א א א א א א א א א א
א א א א א
א א א א א א א
א א א א
א א א א א א
א א א א א
. א א 95/03/13
א א
: א א א א א ، א
א
א א א : א
. א
א א א א : א
א א א א א א א א
א א א א א א א א
א א א א א
א 2.72.113 72/02/11 א א א א
א א א א א א א
. א א א א א
א
41/90 א א א 50−39−38−37−32− 1 א
א א . א
א
. א א א
א א א
א א א א
א
א א א א א א א
א א א א א
.
א א א א
. ....א א א
א א
א א
א א א
1996/07/17 96/295
96/16
א א א א
א
: א א א א א ،1996 17
:
. א א .1
א א א א א א .2
:א
א א א א א א
א א א א א 1996 22
96/95 א א א א א א א א א
א א א א א א א
א א א א א א
א א א
א א א ،
א א א א 95/10/10
א א א א א א א א
א א א א א א
א א א א
א א א ،
א א א א א
א 13 5 א
، א א א א א א א א
א א א א א א א
א א א א
. א א א א
אא :א
1996 4 א א א א א
א א א א א א
א א א א א א
، 1995/09/29 א
א א א א
א א א א א
1 6 א א א א א א
א א א א א א א א א א
א א א א א א
א א א א א א
. א א א א
א א 1996/04/12א א א א א
א א א א א א א א
1995/09/13א א א
א א 1995/10/09
:א
א א
: א
1996 22 א א א א
95 21 א א א א א א
א א א א א
א א א א א א
א א . א א
: א
א א א א א א
א א א א
א א א א א א א א
א א א א א א א א א
אא א א א א
. א א
א א א א א א
. א א א א
1992 א א א א א
א א א א א א א
א א. א א א 13א א
א א א א א א א
א א א א א א
. א א א
א א א א
אא א א א א
א ": א א א
א :א
. א א א א א
. א : א
א א א א א א א ": א
. 1995/11/12 5994
א
– א א א
( א א )א
: א א א
. 26 א א
: א
:
א א
א א : א
א 41−90
א א
א א א אא א א
3 א
א א א א
א ،א ، א
. א א 32 א א
א א א א א
. א א א א א
א א א א א א
. אא
4 א
א א א א א
. 2 א א א א א א
א א 336 א 333 א 329 א
א א א א א ، א א אא א א
א א א א א א
. א א א
5 א
א א א
א א א א ،
א א . א א א א
א . א א א א א
، א א א א א א א א
. א א א א א א
. א א א א א א ، א
א א א ،
. א א א א
. א א א א א א
6 א
א א א א א ، א
א א א א א א
א א ،א א א ، א א א
א א . א א א א
7 א
א א א א א א א א
.
: א א
א א א א
: א א
א א
8 א
، אא 11 9 א א א א ، א
א א א א א א אא א א
א א א א א א
א א א ،אא א א א
א . א
א א א א א א א
א א א א א א א
א א א א א א א א
، א א א א א א א א
א א א א א א א א
א א א א א א א
. אא א א א ،
13 א
א א א א
. א
א א א א אא א
א א א א א א
. א א
14 א
א 17 א 16 א א א א א
א א . א א א א א א
15 א
א א א א א א א
א א א א א
. א א א
16 א
א א א א
א א א א א א א א א
א א ، 11 9 א
א א ، א א א א א
א א א א א א א א
. א א
17 א
א א א א א א א
א א א א א
א א . א א א א
18 א
א א א 15 א א א א
א א א א
. א א א
19 א
א א א א א
. א א א א
: א א
א א א א א א
20 א
א א א א א
א ، א א א ، א א א
. א א א א א
21 א
א א א א א א
א א א ، א
א א א א א א
.
22 א
. א א א א א
23 א
א א א א א אא
א א א א א א
.
א א : א
א א א א א
26 א
א א : א
: א ،א א א ، −1
(1959 ) 1379 27 1.59.161 א −א
"א ، א א א א
13 א א א " "א א א " א א א "
33 ( ) 30א א א ( ( ) 19א א )א 17 ( )א א
א . א א 39 37 35 34
12 ) 1383 א 22 1.63.273 −א א
"א ، א א (1963א
" א א " "א א א א "" א א "
א 30 29 28 27 22 21 10א א א " א א
א .
24 ) 1382 א 24 1.62.281א א −א
"א ، א א א (1962
" א א " "א א א " א " א א "
א 35 33 31 30 29 25 11א א א " א א
א .
(1963 28 ) 1383 5 1.63.194א א −א
א א " "א ، א א א א
) 11א (2 א א " א "א א א " א "
א . א א ( 34 33 31 30 29 ) 25א א
28) 1397 7 1.77.42א א א −א
، א א א א (1977
30 א
21) 1354 א 20 א א א 69 א
א א א א א א (1935
א א א א א
: א
אא א א א א – 69 "א
". א א א א א א א א א א
31 א
12 א 2.58.1151 א א א א
א א א א א (1958 24) 1378 א
א א א א א א א א
א א א א א א א א א א א א
.
32 א
א א 30.89 א 16 א א א
א א א א א א א ،א א א
. א א
33 א
: א א א א א א א א
א א א א 30.85 א 46 −א
.(1985 20 ) 1406 א 7 1.85.347 א א
،א א א 24.86 א 41 −א
31) 1407 א 28 1.86.247 א א
.(1986
،א א א 17.89א א 107 −א
،(1989 21) 1410 א 21 1.89.116 א א
א א א 52 51 50 38 א 13 −א
א (1958 24) 1378 א 12 א 2.58.1151
. א א
34 א
א א א א א א א א א
א 30.89 א 14 א א אא א א
א א ،א א א א
. (1989 21) 1410א א 21 1.89.187
36 א
א אא א א אא א א
. א א א א א
38 א
א א א א א א א א א
א א א ،7.81 א א
. א א א א א
39 א
א 7.81 א א 33 א
א א א א א א – 33 " :א א
א א ، א א א א א א
א ، 30 א א א א
. א
40 א
א 7.81 א א 62 א
א א א א א – 62א " :א א
א א א א א א א א
א א א א ، א
א א א א ، 60 א אא א א א א
. אא 47 45 א א א א
. א אא א א
42 א
א א א 56 א א א
א א (1977 4) 1397 א 20 א 1.77.216
: א א א
א א א (" א ) 56א א
א א ".
43 א
א 57 א א א א א א א
4) 1397 א 20 1.77.216 א א א
.(1977
: א א
א אא א א
44 א
א א
א א ، א א א א א א
א א א א א א א א
א א א א א א א
א א ، 9 8 א א
. א א א א א א
א א א א א א
. א א
50 א
א א א 25 א א א
: א
א ( – א )א 25 "א
א א ".
51 א
א א א א א א א אא
. א א
א א א א א א
א אא א א א א
. א
א :
א א : א
1.02.202
(2002 23) 1423 א 12
א א אא א 03.01 א
א א . אא א א א א
، א
:
، א א
א : א
03.01
א א א א אא א
א א א א א
−−−−−−−−
א א
א א א א א א אא א
א א א א א א א
، א א א א
. א א א א א א א א א
א א
، אא 4 3 א א ،
، א א א א א א אא א א א
א אא א א א :
א א א א (א א א א
؛
؛ א א (א א א א א א
א (א אא א א א
؛ א א א א א
؛ א (א אא א
؛ א א (א אא א א
א א א א (א אא א
. א
א א
א א א אא א א אא א א
. א א א
א א א
א א א א א א א אא א א
א א א
א א א א ، א
א א א א א א א א א )(30
. א א
)(15 א א א א
.
אא 2 א ) ( )( א א אא א א
. א
א א
א א א אא א א א א א
א א א )(30 א א ،
א א ، א א א א א א
. א )(15 א א
א א
א ،א א א א א א א
א א א א א א ، ،א א
41.90א א 23 א א א 360 א
א .
א א
א א א א א א א אא
. א
، א
א א ،א א א א ،א
א א א א א א א א אא
. ، א
א א א א א
א א א א ، א
א ، א א א
. א א
א א א א א א
א א ، א א
: ، א
א א א א ، א א א -
א א ، א א א א א א
א א
א
، א
א א
א
، א
، א א א ،
، א א א א
א א א א א א א ،
. א א
א אא א א א א
، ، א א א
. %7 ، א
19 ، א א 82
א א ، א 73 א
א א א א א א א א א
א ، א א א א
. א ،א א
א
א א
א
95 :
א א א א
א :
:
. א אא
א א
א
א א
א א
א