‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬

‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬

‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫عنوان مقاله‪ :‬نقش اقتصاد در توسعه پایدار و‬

‫معماری پایدار‬
‫نویسندگان‪ :‬فاطمه کوثری ‪ ،‬غالمحسین ناصری‬
‫محل کار‪:‬استان سمنان‪،‬شهرستان شاهرود‪،‬خیابان ‪22‬بهمن‪،‬خیابان بایزید‪،‬پالک‪11‬‬
‫‪Architect_kosari@yahoo.com‬‬
‫محل کار‪:‬استان سمنان‪،‬شهرستان دامغان‪،‬دانشگاه ازاد اسالمی واحد‬
‫دامغان‪Naseri_8224@yahoo.com‬‬

‫چکیده‬
‫توسعه پایدار آنگونه توسعه ای است که نیازهای زمان حال را بدون‬
‫اینکه توانائی نسلهای آینده درتامین نیازهایشان را به مخاطره‬
‫اندازد‪ ،‬فراهم می کند‪ .‬اگر بپذیریم که توسعه اقتصادی فرآیند‬
‫بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی تمامی مردم است ‪ ،‬دراین صورت رشد‬
‫اقتصادی محور اساسی توسعه اقتصادی خواهد بود‪ .‬اما رشد اقتصادی‬
‫فرآیندی پایدار است که دراثر آن ظرفیت تولیدی اقتصاد طی زمان‬
‫افزایش مییابد و سبب افزایش سطح درآمد ملی می شود‪ .‬قبل از‬
‫اینکه هر جامعه ای بتواند به پایداری برسد عدالت بین نسل ها و‬
‫برون نسل ها راباید تامین کند‪ .‬توسعه اقتصادی و اجتماعی باید‬
‫به گونه ای تحقق پذیرد که در هر زمان که بر نسل های آینده‬
‫هزینه ای تحمیل شود اثرات فعالیت های اقتصادی را به حداقل‬
‫برساند‪ .‬بنابراین شاید بتوان گفت توسعه پایدار عبارتست ازتوسعه‬
‫اقتصادی که در درازمدت تداوم داشته باشد‪ .‬امروزه توافق نسبتا"‬
‫وسیعی درحال شکل گیری است که رشد اقتصادی دیگر نمی تواند بدون‬
‫به حساب آوردن آلودگی ها ‪ ،‬ضایعات وخطراتی که فعالیت اقتصادی ‪،‬‬
‫نحوه تولید ومصرف برمحیط زسیت ودرنهایت برخود انسان وارد می‬
‫آورد تداوم یابد ‪ .‬ازاین رو درسالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار‬
‫مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬در واقع موضوع توسعه شهري و معماری‬
‫پایدار از مباحث مهم در حوزه شهرسازي و معماری است كه نگاه بخش‬
‫وسیعي از صاحبان ادبیات علمي توسعه شهري و طراحان معماری را به‬
‫خود جلب کرده است‪ .‬در کشورما‪ ،‬عليرغم فعالیتهاي صورت گرفته در‬
‫سالهاي اخیر‪ ،‬فقدان تجربیات علمی و پژوهشی که تبینکننده مفاهیم‬
‫و مباحث این حوزه باشد احساس میشود‪ .‬این مقاله مفهوم اقتصاد و‬
‫نقش آن را در حصول و پایداري توسعه مورد بحث قرار مي دهد‪.‬‬

‫واژههاي كلیدي‪:‬اقتصاد‪ ،‬توسعه پایدار‪ ،‬معماری پایدار‪ ،‬طراحی پایدار‪،‬‬

‫آلودگی محیط‪ ،‬حفاظت از انرژی‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪ -1‬بیان مسئله‬
‫تا کنون رشد اقتصادی مهمترین معیار موفقیت نظامهای اقتصادی‬
‫درجهت دستیابی به رفاه اقتصادی تلقی می شده است ‪ ،‬ازاین رو‬
‫کشورهای کمتر توسعه یافته مساعی خویش را عمدتا" درجهت نیل به رشد‬
‫اقتصادی متمرکز کرده و می کنند ‪ .‬می دانیم که رشد اقتصادی مستلزم‬
‫افزایش کمی ومداوم تولید ودرآمد سرانه ازطریق افزایش درکمیت‬
‫عوامل تولید بعنی نیروی انسانی ‪ ،‬سرمایه ومنابع طبیعی می باشد‪.‬‬
‫نتیجه چنین رشد وتوسعه ای درقالب عملکردها والگوهای موجود ‪،‬‬
‫بکارگیری منابع وطبیعت با چنان شتابی است که قدرت ترمیم از منابع‬
‫تجدید پذیر سلب شده و افزون برآن حقوق نسلهای آینده نسبت به‬
‫منابع تجدید ناپذیر نادیده گرفته شده است ‪ .‬ازسوی دیگر انباشت‬
‫زباله ها وپسمانده های تولیدی به حدی رسیده است که احتماال" زمین‬
‫دیگر توان جذب آنهارا ندارد‪ .‬توسعه پایدار آنگونه توسعه ای است‬
‫که نیازهای زمان حال را بدون اینکه توانائی نسلهای آینده درتامین‬
‫نیازهایشان را به مخاطره اندازد ‪ ،‬فراهم می کند‪ .‬کمسیون جهانی‬
‫محیط وتوسعه که ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل ایجاد شده توسعه‬
‫پایدار را چنین تعریف کرده است ‪ :‬فرآیند تغییری که استفاده‬
‫ازمنابع ‪ ،‬هدایت سرمایه گذاریها ‪ ،‬سمت گیری توسعه تکنولوژیکی‬
‫وتغییر نهادی با نیازهای حال وآینده سازگار باشد‪ .‬بنابراین ‪ ،‬خط‬
‫مشی های اقتصادی‪ ،‬مالی ‪ ،‬تجاری ‪ ،‬انرژی ‪ ،‬کشاورزی ‪ ،‬صنعتی وغیره‬
‫می باید چنان طراحی شوند که توسعه ای را فراهم آورند که ازنظر‬
‫اقتصادی ‪ ،‬اجتماعی واکولوژیکی پایدار باشد‪.‬‬

‫تغییر تعاریف و برداشت ها از مقوله های رشد و پیشرفت‬

‫ما چگونه موفقیت اقتصادی خود را برآورد و اندازه گیری می‬
‫( که شامل هر‬ ‫نمائیم ؟ به طور سنتی ‪،‬ما تولید ناخالص مل ‪GNP‬‬
‫گونه فعالیتهای اقتصادی و تولیدی بدون در نظر گرفتن منافع واقعی‬
‫و تاثیر گذاری آن بر بهبودی وضعیت اجتماعی در طوالنی مدت ) را‬
‫مورد سنجش و اندازه گیری قرار می دهیم ‪ .‬در این میان ‪ ،‬حتی مصرف‬
‫‪،‬اتالف و هدردهی محصوالت تولیدی که نیازبه تولید جنس جایگزین دارند‬
‫جزء تولید ناخالص ملی محسوب می گردند ‪ .‬شایان ذکر است که مصرف در‬
‫جوامع صنعتی و سرمایه دارییک مزیت محسوب می شود ‪ .‬به هر حال ‪ ،‬با‬
‫فهمیدن تهدیدهای محیطی که بر روی کیفیت زندگی تاثیر گذاشته حال‬
‫چه به صورت واقعی و چه به شکل بالقوه جنبش های محیطی در تمام بخش‬
‫های کشورهای صنعتی به طور واقعی شروع شده به طوری که شئون‬
‫اقتصادی و کاری از قبیل تجارت ‪،‬تولید ‪ ،‬حمل و نقل ‪،‬کشاورزی و‬
‫معماری را شامل می شود ‪.‬‬
‫اکنون کشورهای در حال توسعه نیز تمایل دارند که ساختار زیربنای‬
‫اقتصادی خودشان را بر اساس و مبنای کشورهای صنعتی شکل دهند ‪.‬‬
‫امروزه ‪ ،‬فعالیت های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه در سرتاسر‬
‫دنیا و همچنین در کشورهای حاشیهی دریای پاسفیک به طور خاص نسبت‬
‫به دو یا سه دههی گذشته فراتر رفته و سهم آنها از اقتصاد جهانی‬
‫نیز در حال افزایش است ‪ .‬تمام شاخص های کمی اقتصادی از قبیل‬
‫درآمد سرانه تولید ناخالص ملی حجم تجارت خالص و میزان ساخت و‬
‫سازهای ساختمانی نشان می دهند که اقتصاد این کشورهای قوی شده و‬
‫به سرعت در حال رشد است ‪.‬‬
‫در برآورد تولید ناخالص ملییک کشور ‪،‬کاهش کیفیت محیطی و کیفیت‬
‫زندگی که مختص صنعتی شدن جوامع هستند در نظر گرفته نمی شود ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫تنها ‪،‬در ایالت متحده آمریکا میلیاردها دالر هزینه جهت تمیز کردن‬
‫محیط هایی شده است که در معرض توسعه کنترل نشده بوده اند ‪ .‬تخریب‬
‫اکولوژیکه توسط اتحاد جماهیر شوری سابق به وجود آمده هم اکنون به‬
‫طور کامل فهمیده می شود ‪ .‬کشورهای در حال توسعه بایستی از این‬
‫وضعیت نابسامان به وجود آمده درس بگیرند و از کشورهای صنعتی‬
‫تقلید نکنند و یا به عبارت دیگر با آنها در تخریب محیط زیست جهان‬
‫رقابت ننمایند ‪.‬‬

‫‪ -3‬نتیجه‬
‫در شرایطی که منابع زیست محیطی کمیاب تر می شوند‪ ،‬تحلیل‬
‫اقتصادی می تواند نقش مهمی را در ارائه راهکارهایی برای تعدیل‬
‫برخی از عواقب این فرایند ایفا نماید‪ .‬همچنین نیازهای فعلی بشر‬
‫باید در برابر احتیاجات نسل های آتی بشر متعادل گردند‪.‬برای مردم‬
‫باید تعهداتی ایجادکند ولی این تعهدات باید به صورت تعهدات عمومی‬
‫از یک نسل به نسل دیگر باشد‪ .‬تعهداتی که به گردن نسل حاضر است‬
‫عالوه بر تامین احتیاجات فردی عبارتند از‪ :‬حفظ پایدار منابع به‬
‫ِنده بی پایان به منظور تضمین حیات رو به پیشرفت انسان‪.‬‬ ‫سمت آ‬
‫تقریبا تمامی نگرش های مربوط به اقتصاد پایدار نیازمند به‬
‫طرفداری از یک قرارداد اجتماعی بین نسل هاست‪ ،‬یعنی جریان داشتن‬
‫یک میراث سرمایه ای کافی در طول زمان‪ .‬نظریه پایدار بر این باور‬
‫است که تا اندوخته ای کافی از سرمایه طبیعی بحرانی برای نسل های‬
‫آینده انتقال یابد‪ .‬چنین دارایی هایی از ارزش اقتصادی باالیی‬
‫برخوردار بوده و به طور کلی دارای ارزش اولیه زیادی می باشند‪.‬‬
‫حفظ این ارزش های اقتصادی اضافه بر نیاز به حفاظت از سرمایه های‬
‫طبیعی ‪ ،‬وابسته به سرمایه اخالقی می باشد‪.‬‬

‫‪ -4‬مصرف منابع و آلودگی محیط‬

‫مصرف منابع انرژی و وضعیت اقتصادییک رابطه تنگاتنگ و قوی با هم‬
‫دارند ‪ .‬به هر اندازه که سطح درآمد جامعه ای افزایشیابد مصرف‬
‫انرژی آن جامعه نیز افزایش خواهد یافت و اینیک واقعیت است برای‬
‫همه جوامع با هر اندازه و وسعت جمعیتی که دارند خواه یک خانواده‬
‫خواه یک شهر باشد و یا اینکه کل کشور باشد ‪ .‬رابطه بین درآمد‬
‫سرانه مصرف انرژی در کشورهای مختلف این واقعیت را نمایان و آشکار‬
‫می سازد ‪ .‬همانطور که می دانیم کشورهای صنعتی با درآمدهای باالتر‬
‫انرژی بیشتری به طور سرانه نسبت به کشورهای در حال توسعه مصرف می‬
‫نمایند ‪ .‬در میان کشورهای صنعتی جهان ‪ ،‬شدت مصرف انرژی کشورهای‬
‫کانادا و ایاالت متحده امریکا در باالترین سطح قرارداد در صورتی که‬
‫این شدت مصرف در ژاپن خیلی پایین تر می باشد ‪ .‬این موضوع بر این‬
‫نکته داللت دارد که برای هر جامعه استراتژیک قابل قبول و پذیرفتنی‬
‫خواهد بود که زیربناهای اقتصادی و اجتماعی اش را همگام با بهبود‬
‫وضعیت رشد اقتصادی و بر اساس کارامدی منابع و استفاده صحیح از‬
‫انرژی استقرار بخشیده و سامان دهد ‪ .‬یک جامعه ( خانواده ‪ ،‬انجمن‬
‫‪ ،‬شهر یا کشور ) با یک چنین زیرساختی کمتر با کاهش منابع انرژی‬
‫روبرو می شود و بیشتر بخود متکی است و بنابراین در آینده نیز‬
‫بیشتر پایدار خواهد ماند ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫رابطه بین درآمد سرانه و سرانه مصرف آب یک الگوییکسان و مشابهی‬

‫را نشان می دهند ‪ .‬درست به همین ترتیب آلودگی های محیطی وارد جو‬
‫زمین شده و در آن نفوذ می نمایند ‪ .‬با این حال انتظار می رود که‬
‫مصرف انرژی مصرف آب در کشورهای در حال توسعه و سهم آنها در‬
‫آلودگی محیط زیست جهانی به طور چشمگیری در حال افزایش باشد ‪.‬‬

‫‪ -5‬معماری پایدار‬
‫معماری آشکارا یکی از بزرگترین نمودهای فعالیت های اقتصادی در‬
‫یک کشور است ‪ .‬پیش بینی می شود که الگوهای رشد درآمد سرانه به‬
‫ً از همان الگوهای گذشته پیروی‬ ‫معماری های در حال ساخت ‪ ،‬عموما‬
‫نمایند توسعه اقتصادییک کشور به کارخانه ها ‪ ،‬ساختمان های اداری‬
‫و ساختمان های مسکونی بیشتری نیاز خواهد داشت ‪ .‬براییک خانواده‬
‫‪،‬رشد درآمدهای مالی به یک نوع کشش و خواسته برای تصاحب و تملک و‬
‫داشتن خانه ای بزرگتر با مصالح ساختمانی ‪ ،‬مبلمان و وسایل خانگی‬
‫گرانتر ‪ ،‬ایجاد شرایط دمایی راحت تر در فضاهای داخلی خانه ‪،‬باغ‬
‫یا حیاط بزرگتر منجر می شود ‪.‬‬
‫تا زمانی که یک ساختمان سرپاست و وجود فیزیکی دارد ‪ ،‬این‬
‫ساختمان بر محیط اطراف خود و در مقیاس کالن بر کل جهان به علت‬
‫تعامالت انسانی و فرایندهای طبیعی اثر گذار است ‪ .‬در مرحله اول‬
‫ساخت هر بنایی بر خصوصیات اکولوژی سایت مربوط به آن تاثیر می‬
‫گذارد ‪ .‬حتی اگر این تاثیر موقتی هم باشد با حضور تجهیزات‬
‫ساختمانی و پرسنل در محوطه ساخت ساختمان (سایت ) و با آغاز‬
‫فرآیند ساختمان سازی به خودی خود اکولوژی محل در هم می ریزد و از‬
‫هم میگسلد ‪ .‬تامین و تولید مصالح ساختمانی بر محیط زیست جهانی‬
‫تاثیرات عمیق می گذارد ‪ .‬خانه ای که ساخته می شود عملکرد‬
‫ساختمانی آن تاثیر دراز مدت بر محیط زیست می گذارد ‪ .‬به عنوان‬
‫مثال ‪،‬تامین انرژی و آب مورد استفاده ساکنین ‪ ،‬تولید گازهای سمی‬
‫و فاضالب ‪ ،‬حمل و نقل و توصیه زباله ها تعمیر و نگهداری ساختمان‬
‫در طول زمان اثرات متعددی بر محیط زیست وارد می نمایند ‪.‬‬
‫شاغلین حرفه ای در امور معماری بایستی این واقعیت را بپذیرند‬
‫که به همان نسبت که در وضعیت اقتصادییک جامعه بهبود حاصل می شود‬
‫مطالبات و درخواست آن جامعه مبنی بر تامین منابع و وسایل معماری‬
‫از قبیل زمین ‪ ،‬ساختمان ها یا مصالح و محصوالت ساختمانی ‪ ،‬انرژیو‬
‫منابع دیگر نیز افزایش مییابند ‪ .‬این خواسته ها در عوض فشار‬
‫مضاعفی از ناحیه معماری بر سیستم اکولوژی جهانی که از عناصر‬
‫معدنی ‪ ،‬ارگانیسم های زیستی و انسانی ساخته شده اند وارد می‬
‫نماید ‪ .‬هدف طراحی پایدار پیدا کردن راه حل های معماری گونه ای‬
‫می باشد که سعادتمندی و همزیستی مسالمت آمیز را تضمین نماید‪.‬‬

‫‪ -6‬مبانی طراحی پایدار‬

‫در دیاگرام زیر مفهوم طرحی پایدار با تاکید بر سه اصل اقتصادی‬
‫کردن منابع ‪ ،‬چرخه حیات و طراحی انسانی مطرح شده است ‪( .‬شکل ‪)1‬‬
‫‪ .1‬اقتصادی کردن منابع ‪ :‬کاهش برداشت و صرفه جویی در مصرف‬
‫منابع طبیعی با بهره برداری از بازیافت محصوالت مصرف شده در یک‬
‫ساختمان‬

‫‪4‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪.2‬طراحی چرخه حیات ‪ :‬طراحی سیستمی جهت تجزیه وتحلیل‬

‫فرایندهای ساختمان و تاثیر آن بر محیط زیست در قبل ‪ ،‬هنگام و‬
‫بعد از ساخت ساختمان‬
‫‪ .3‬طراحی انسانی ‪ :‬برقراری تعاملی بین انسان ها و طبیعت بر‬
‫اساس محافظت از طبیعت ‪،‬برنامه ریزی شهری مناسب و طراحی برای‬
‫راحتی انسان ها‬
‫هر کدام از این مبانییکدسته راهبردهای منحصر به فرد را در بر‬
‫می گیرد ‪ .‬مطالعه این راهبردها معماران را به درک صحیحی از تعامل‬
‫معمارانه با محیطی بزرگتر رهنمون می سازد ‪ .‬همچنین این امکان را‬
‫برای آنان فراهم می نماید تا برپراکندگی ها فایق آیند و روش های‬
‫معین و خاصی را که معماران می توانند به کمک آنها تاثیرات محیطی‬
‫ساختمان هایی که طراحی می نمایند را کاهش دهند ‪.‬‬

‫اقتصادی کردن منابع‬ ‫طراحی چرخه حیات‬ ‫طراحی انسانی‬

‫حفظ منابع انرژی‬
‫حفظ منابع آب‬
‫حفظ منابع مواد و‬
‫مصالح‬
‫فاز قبل از ساخت‬ ‫محافظت از طبیعت‬
‫فاز بهره برداری‬ ‫طراحی و برنامه ریزی‬
‫شهری‬
‫فاز بعد از ساخت‬ ‫طراحی برای راحتی‬
‫انسان ها‬

‫رو ش ها‬
‫شکل ‪ :1‬چارچوب کلی طراحی پایدار و جلوگیری از آلودگی در معماری‬

‫‪5‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫اصل اول ‪ :‬اقتصادی کردن منابع ‪:‬‬

‫با اقتصادی کردن منابع ‪ ،‬معمار مصرف منابع غیر قابل تجدید را‬
‫در ساخت و عملکرد ساختمان کاهش می دهد یک جریان مداوم و مستمری‬
‫از منابع طبیعی و تولید شده در داخل و خارج ساختمان وجود دارد ‪.‬‬
‫این جریان مستمر منابع از مرحله تولید مصالح ساختمانی شروع می‬
‫شود و در طول مدت چرخه عمر ساختمان تداوم مییابد ‪ .‬پس از گذشت‬
‫عمر مفید ساختمان این منابع بایستی بهصورت عناصر و اجزاء ساختمان‬
‫های دیگر در چرخه استفاده قرار گیرند ‪ .‬در یک روند طوالنی مدت هر‬
‫گونه منابعی که به داخل اکوسیستمیک ساختمان وارد شده ‪،‬سرانجام‬
‫ازان خارج خواهد شد ‪.‬‬
‫این قانون پایستگی جریان منبع می باشد ( جدول‪) 1‬‬

‫جریان مواد و مصالح در اکوسیستم ساختمانی‬

‫سرآغاز جریان‬ ‫ساختمان‬ ‫انتهای جریان‬
‫مصالح‬ ‫و‬ ‫‪ ‬مواد‬ ‫‪‬‬ ‫مواد و مصالح مصرفی‬
‫ساختمانی‬
‫انرژی‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫محصوالت‬ ‫سوزاندن‬
‫فرعی‬
‫آب‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫آب حاصل از فاضالب‬
‫کاالهای مصرف‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫مصالح قابل بازیافت‬
‫تابش نور خورشید‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫مدیریت پسماندها‬
‫باد‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫هوای آلوده‬
‫باران‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫آب های زیرزمینی‬
‫جدول ‪ :1‬جریان ورودی و خروجی منابع‬
‫براییک منبع معین ‪ ،‬شکل های منبع پیشاز ورود به یک ساختمان و‬
‫بعد از آن خروج آن متفاوت خواهد بود ‪ .‬این دگرگونی از شکل ورودی‬
‫به شکل خروجی از طریق فرآیندهای مکانیکی زیادیا در مداخالت اعمال‬
‫شده توسط انسان بر روی منابع به هنگام استفاده و مصرف آن در‬
‫ساختمان به وجود آمده است عناصر ورودی برای سیستم اکولوژیکی با‬
‫شکل ها ‪ ،‬حجم ها و مفاهیم محیطی متفاوت می باشند ‪.‬‬
‫سه راهبرد اقتصادی کردن منابع عبارتند از ‪ :‬حفاظت انرژی ‪،‬حفاظت‬
‫آب و حفاظت مصالح هر کدام از این سه اصل بر روی منبع خاصی که‬
‫برای ساخت ساختمان و عملکرد آن ضروری می باشد ‪،‬تمرکز دارند ‪.‬‬
‫نتیجه حفاظت انرژی ‪ ،‬آب و مصالح می تواند روش های طراحی خاصی‬
‫باشد که این روش ها قادر خواهند بود پایداری در معماری را بهبود‬
‫بخشند (جدول ‪) 2‬‬
‫این روشها به دو دسته تقسیم می شوند ‪:‬‬
‫‪ -1‬روش کاهش ورودی ها ‪ :‬جریان منابع غیر قابل تجدید را در ورود‬
‫به ساختمان کاهش می دهند ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪ -2‬روش های مدیریت خروجی ها ‪ :‬آلودگی محیط را باملزم بودن به‬

‫داشتن سطح پایینی از ضایعات و نخاله های ساختمانی و با اعمال‬
‫مدیریت ضایعات و نخاله ها کاهش می دهند ‪.‬‬

‫ساختمان ‪:‬‬ ‫زمین ‪:‬‬

‫منابع طبیعی یا مصنوعی‬ ‫عناصر زیست بومی در سایت‬
‫یا در همسایگی آن شامل نور از قبیل مصالح ساختمانی‬
‫خورشید ‪،‬باد ‪ ،‬میزان رطوبت ‪ ،‬آب ‪،‬انرژی و ‪...‬‬
‫‪ ،‬سطح آب های زیرزمینی ‪،‬‬
‫خاک ‪ ،‬گیاهان ‪ ،‬جانوران و‬
‫غیره‪...‬‬
‫پیش از رسیدن سرزمین‬ ‫پیش از احداث‬ ‫پیش از‬
‫ساخت‬
‫از زمان رسیدن افراد‬ ‫از زمان شروع احداث و در‬ ‫در طول‬
‫سرزمین برای اجرای‬ ‫طول عمر مفید ساختمان‬ ‫ساخت‬
‫عملیات و در طول عمر‬
‫مفید ساختمان‬
‫پس از عمر مفید ساختمان‬ ‫پس از عمر مفید ساختمان‬ ‫پس از ساخت‬
‫هماهنگی بین عناصر زیست بومی سایت و ساختمان با مراحل‬ ‫جدول ‪:2‬‬
‫چرخه حیات ساختمان‬

‫حفاظت انرژی‬
‫هر ساختمانی پس از ساخته شدن به یک جریان ثابتی از انرژی ورودی‬
‫برای عملکردش نیاز دارد ‪ .‬تاثیرات محیطی ناشی ازمصرف انرژی توسط‬
‫ساختمان ها در مرحله اول خارج از سایت ساختمان از طریق استخراج‬
‫یا برداشت منابع انرژی و تولید برق ‪ ،‬رخ می دهند ‪ .‬انرژی مصرف‬
‫شده در ساختمان به صورت فرآیندهای گرمایش ‪،‬سرمایش ‪،‬روشنایی و‬
‫عملکرد تجهیزات ساختمان غیر قابل بازیافت می باشد ‪.‬‬
‫میزانتاثیر محیطی مصارف انرژی در ساختمان ها بسته به نوع حامل‬
‫انرژیمتفاوت می باشند ‪ .‬زغال سنگ مصرف شده در کارخانه برق جهت‬
‫تولید برق ‪ ،‬گازهای آالینده ای مثل ‪ CO،CO2 ،SO2‬و ‪ NOx‬تولید کرده‬
‫در جو زمین انتشار می دهند ‪ .‬نیروگاه های هسته ای ضایعات‬
‫رادیواکتیو تولید می نمایند که در حال حاضر برای آنها هیچ راه حل‬
‫اساسی و دایمی وجود ندارد ‪ .‬نیروگاه های آبی هر کدام نیاز به یک‬
‫سد و یک مخزن ذخیره آب دارند تا بتوانند مقدار عظیمی آب در خود‬
‫ذخیره نمایند ‪ .‬ساختن سدها ‪،‬باعث عدم استمرار جریان آب رودها در‬
‫ًاینکه تعداد حیوانات ونفوذ‬‫اکوسیستم رودخانه ها می شود و نتیجتا‬

‫‪7‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫برنامه ریزی هوشمندانه انرژی در طراحی‬ ‫گیاهان بومی کاهش مییابند‬

‫شهری ‪:‬‬
‫شهرهایی که به سیستم های هوشمند در مصرف انرژی مجهز هستند برای‬
‫رفت و آمد اتومبیل ها برنامه ریزی نشده اند ‪ ،‬بلکه برای حمل و‬
‫نقل عمومی و راه های پیاده برنامه ریزی شده اند این شهرها‬
‫قوانینی دارند که بخشی از شهر را محدوده بندی کرده اند که مساعد‬
‫با ترکیب و درهم آمیختگی توسعه باشد و این قوانین مجاز می دانند‬
‫که مردم برای زندگی کردن در نزدیکی محل کارشان مختار باشند برای‬
‫جلوگیری از پراکندگی و گسترش شهر ‪ ،‬مردم را تشویق می نمایند که‬
‫سایت های موجود را دوباره توسعه دهند و توافق و رضایت آنان را‬
‫جلب می نمایند تا ساختمان های قدیمی را نوسازی نمایند و در آنها‬
‫سکنی گزینند ‪ .‬شرایط آب وهوایی ‪،‬جهت گیری و گروه بندی ساختمانی‬
‫را تعیین می نماید ‪ .‬به عنوان مثال ‪ ،‬در یک نوع آب و هوای خیلی‬
‫سرد یا خیلی گرم و خشک ممکن است به ساختمان هایی نیاز باشد که‬
‫دیوارهای اشتراکی داشته باشند تا سطح نمای آن ساختمان ها که در‬
‫معرض آب و هوای محیطی قرار دارند کاهش یابد ‪( .‬شکل ‪) 4-1‬‬
‫راهکارهای برنامه ریزی هوشمندانه انرژی در ساختمان ها عبارتند‬
‫از ‪:‬‬
‫‪ -1‬جهت گیری مناسب ساختمان نسبت به عوامل اقلیمی از جمله ‪:‬‬
‫چگونگی تابش خورشید ‪،‬جهت باد غالب ‪ ،‬کاشت گیاهان و‪...‬‬
‫‪-2‬استفاده از سیستم های گرمایش و سرمایش غیر فعال‬
‫‪-3‬عایق بندی حرارتی مناسب‬
‫‪-4‬استفاده از منابع جایگزین انرژی‬
‫‪-5‬استفاده از تجهیزات مکانیکی با کارایی باال از نظر مصرف انرژی‬

‫‪ -7‬طراحی پایدار و جلوگیری از آلودگی‬

‫اقتصادی کردن منابع‬

‫سیاست ها‬
‫منابع‬ ‫از‬ ‫حفاظت‬ ‫و حفاظت از منابع آبی‬ ‫مواد‬ ‫از‬ ‫حفاظت‬
‫انرژی‬ ‫مصالح‬
‫روش ها‬

‫شهری‬ ‫ریزی‬ ‫و ‪ ‬برنامه‬ ‫بومی‬ ‫‪ ‬حفاظت از مصالح در ‪ ‬طراحی‬

‫با توجه به انرژی‬ ‫طبیعی منظر‬ ‫مراحل طراحی و ساخت‬
‫با‬ ‫سایت‬ ‫آبپاش ‪ ‬طراحی‬ ‫از‬ ‫های ‪ ‬استفاده‬ ‫سیستم‬ ‫‪ ‬انتخاب‬
‫توجه به انرژی‬ ‫اندازه های کم فشار‬ ‫با‬ ‫ساختمانی‬
‫انرژی‬ ‫توالت ‪ ‬منابع‬ ‫از‬ ‫‪ ‬استفاده‬ ‫های مناسب‬
‫جایگزین‬ ‫احیای های خالء‬ ‫و‬ ‫‪ ‬نوسازی‬

‫‪8‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫گزینه‬ ‫از‬ ‫از ‪ ‬استفاده‬ ‫مجدد‬ ‫‪ ‬استفاده‬ ‫سازه های موجود‬

‫منابع‬ ‫مختلف‬ ‫های‬ ‫مصالح آب باران‬ ‫از‬ ‫‪ ‬استفاده‬
‫یا ‪ ‬جمع آوری شده و آب تولیدانرژی‬ ‫مرمت‬ ‫اجزای‬ ‫و‬
‫سرمایش‬ ‫و‬ ‫از ‪ ‬گرمایش‬ ‫حاصل‬ ‫شده‬ ‫تصفیه‬ ‫بازیافت شده‬
‫غیر فعال‬ ‫مصالح فاضالب‬ ‫از‬ ‫‪ ‬استفاده‬
‫اجتناب از گرفتن یا‬ ‫غیر متعارف ساختمانی‬
‫از دست دادن نامطلوب‬
‫گرما‬
‫مصالح‬ ‫از‬ ‫‪ ‬استفاده‬
‫با ظرفیت گرمایی کم‬
‫از‬ ‫بهینه‬ ‫‪ ‬استفاده‬
‫کمک‬ ‫به‬ ‫انرژی‬
‫ابزارهای سنجشی‬
‫شکل ‪« :3‬اقتصادی کردن منابع » روش های قابل کاربرد‬

‫‪1‬‬
 ‫‪International Conference on Civil Engineering‬‬
‫‪Architecture & Urban Sustainable Development‬‬
‫‪18&19 December 2013, Tabriz , Iran‬‬

‫‪ -8‬منابع‪:‬‬
‫‪[1] Carlhian, J. P.1979. “The Ecol des Beaux-Arts”, Journal of Architecrul Education, Vol.33 (3), PP. 7-17‬‬
‫‪[2] Edwards,Brain (2001), “Design Challenges of Sustainability”. “Green Architecture”. Issue of‬‬
‫‪Architectural Design (AD), 71 (4), July 2001, PP: 20-23‬‬
‫‪[3] Elkinton, J.1994. Towards the Sustainable Corporation: Win-win business strategies for sustainable‬‬
‫‪development , Elsevier Science & Technology Books.‬‬
‫‪[4] Hagan,Susanah, 2001. “ talking shape: A New contract between Architecture and Nature”. Oxford:‬‬
‫‪Architectural press.‬‬
‫]‪[5‬‬ ‫‪][Haves, Philip, (1992) “ Enviromental Cntrol in Energy Efficient Building”. In Roaf, S. & Hancook,‬‬
‫‪M. (Eds), Energy Efficient biology, Oxford: Blackwell science publication .‬‬
‫اسدی‪ ،‬ابوالفضل‪ ".6836.‬در جستجوی معماری پایدار ایرانی"‪.‬‬ ‫[‪]6‬‬
‫پایان نامه کارشناسی ارشد‪ .‬دانشگاه آزاد اسالمی واحد مشهد‪ ،‬دانشکده‬
‫هنر و معماری‪.‬‬

‫پاکزاد‪ ،‬جهانشاه‪ " .6831.‬پدیدارشناسی نمای ساختمان های‬ ‫[‪]7‬‬

‫مسکونی و سیر تکوینی توقعات از آن‪ ".‬نشریه هنرهای زیبا‪ .‬شماره‪.61‬‬
‫صص ‪ .61-16‬دانشگاه تهران‪.‬‬

‫پاکزاد‪ ،‬جهانشاه‪".6831 .‬کیفیت فضا"‪ .‬فصلنامه فنی و مهندسی‬ ‫[‪]3‬‬

‫آبادی‪ .‬سال چهاردهم‪ .‬شماره ‪.87‬‬

‫پوپ‪ ،‬آرتور‪".6868 .‬معماری ایرانی"‪ .‬ترجمه‪ :‬رضا بصیری‪ .‬تهران‪.‬‬ ‫[‪]9‬‬

‫نشر میر(گوتنبرگ‪).‬‬

‫حسیني ‪ ،‬سیدباقر ‪" .‬ساختمان پایدار‪ ،‬عنصري همخوان با‬ ‫[‪]61‬‬

‫دانشكده هنر و معماري ‪،‬‬ ‫اكولوژي (معرفي نمونه ها و مصادیق)"‪.‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمي واحد همدان ‪ ،‬همدان ‪ ،‬ایران‬
‫فرهاد‪ ،‬شراره‪ ،‬کاشانی‪،‬اریک‪" .6833.‬معماری پایدار"‪ .‬فصلنامه‬ ‫[‪]66‬‬
‫نماد گلستان‪ .‬شماره‪.61‬صص ‪.17-11‬‬

‫کسمائی‪ ،‬مرتضی‪" .6836 .‬اقلیم و معماری"‪ .‬ویرایش محمد احمدی‬ ‫[‪]61‬‬

‫نژاد‪ .‬اصفهان‪:‬نشر خاک‪.‬‬

‫توسعه و طراحی شهری‬ ‫کوثری ‪ ،‬فاطمه‪ ،‬ناصری‪ ،‬غالمحسین‪.6891.‬‬ ‫[‪]68‬‬

‫پایدار در شهرهای کویری‪ .‬دومین همایش اقلیم‪ ،‬ساختمان و بهینه سازی‬
‫مصرف انرژی(با رویکرد توسعه پایدار‪).‬‬

‫کوثری‪ ،‬فاطمه‪ ،‬ناصری‪ ،‬غالمحسین‪ .6891.‬چشم انداز و چشم انداز‬ ‫[‪]61‬‬

‫سازی در توسعه و طراحی شهری پایدار‪ .‬دومین همایش اقلیم‪ ،‬ساختمان و‬
‫بهینه سازی مصرف انرژی(با رویکرد توسعه پایدار‪).‬‬

‫تفکر‬ ‫ماهنامه‬ ‫دو‬ ‫پایدار"‪.‬‬ ‫مختاری‪،‬مریم‪".6839.‬معماری‬ ‫[‪]61‬‬

‫معماری‪.‬سال ششم‪ .‬شماره‪.69‬صص‪11.-11‬‬
‫مداحی‪ ،‬سید مهدی‪،‬یزدانپرست‪ ،‬محمد صادق‪ " .6839 .‬بررسب اصول و‬ ‫[‪]66‬‬
‫مبانی معماری پایدار و ارائه راهکارهایی جهت عملی کردن آن"‪.‬‬
‫ماهنامه علمی و تخصصی پیام مهندس‪ .‬شماره ‪ .11‬صص ‪.79-71‬‬

‫ملت پرست‪ ،‬محمد‪" .6833 .‬معماری پایدار در شهر های کویری"‪.‬‬ ‫[‪]67‬‬
‫آرمانشهر‪ .‬شماره‪.613-611 .8‬‬

‫نصر‪،‬سید حسین‪" .6879 .‬انسان طبیعت"‪ .‬ترجمه‪ :‬عبدالرحیم گواهی‪.‬‬ ‫[‪]63‬‬

‫تهران‪:‬دفتر نشر فرهنگ اسالمی‪.‬‬

‫‪11‬‬
 International Conference on Civil Engineering
Architecture & Urban Sustainable Development
18&19 December 2013, Tabriz , Iran

‫ ماهنامه مهندسی‬."‫ "جهان و معماری پایدار‬.6833 .،‫ روح هللا‬،‫نمکی‬ ]69[

.18-11 ‫ صص‬،6‫ شماره‬،‫زیرساخت ها‬

11