TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 60974-10
Nisan 2005

ICS 33.100.01; 25.160.30

ARK KAYNAĞI CİHAZLARI –

BÖLÜM 10: ELEKTROMANYETİK UYUMLULUK (EMU)
ŞARTLARI

Arc welding equipment – Part 10: Electromagnetic

compatibility (EMC) requirements

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Ön söz
- Bu standard; CENELEC tarafından kabul edilen EN 60974-10 (2003) standardı esas alınarak TSE
Elektronik Hazırlık Grubu’na bağlı Elektromanyetik Uygunluk ve Radyo TV Özel Daimî Komitesi’nce
hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 12 Nisan 2005 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul
edilerek yayımına karar verilmiştir.

- EN 60974-10:2003 standardının IEC 60974-10:2002 standardına göre olan değişiklikleri metinde düşey
(I) çizgilerle gösterilmiştir.
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

İçindekiler
1 Kapsam ve amaç ...................................................................................................................................... 1
1.1 Emisyon............................................................................................................................................... 1
1.2 Bağışıklık............................................................................................................................................. 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Tarifler ....................................................................................................................................................... 3
3.1 Boşta bekleme durumu ....................................................................................................................... 3
4 Genel deney şartları ................................................................................................................................. 3
5 Emisyon ve bağışıklık için deney düzeneği........................................................................................... 3
5.1 Temel açıklamalar............................................................................................................................... 3
5.2 Ark kaynağı cihazına ait güç kaynağı ................................................................................................. 3
5.3 Yardımcı cihaz..................................................................................................................................... 5
5.3.1 Kaynak teli besleme birimleri ....................................................................................................... 5
5.3.2 Uzaktan kontrol cihazı.................................................................................................................. 5
6 Emisyon deneyleri.................................................................................................................................... 5
6.1 Deney şartları ...................................................................................................................................... 5
6.1.1 Güç kaynağı................................................................................................................................. 5
6.1.2 Yaygın olarak kullanılan yük ........................................................................................................ 6
6.1.3 Kaynak teli besleme birimleri ....................................................................................................... 6
6.1.4 Yardımcı cihazlar ......................................................................................................................... 6
6.2 Emisyon sınır değerleri ....................................................................................................................... 6
6.2.1 Temel açıklamalar........................................................................................................................ 6
6.2.2 Şebeke besleme ucundaki bozulma gerilim sınır değerleri ......................................................... 6
6.3 Elektromanyetik yayılmaya ilişkin bozulma sınır değerleri.................................................................. 6
7 Bağışıklık deneyleri.................................................................................................................................. 7
7.1 Deneylerin sınıflandırılması ve uygulanabilirliği .................................................................................. 7
7.1.1 Kategori 1..................................................................................................................................... 7
7.1.2 Kategori 2..................................................................................................................................... 7
7.2 Deney şartları ...................................................................................................................................... 7
7.3 Bağışıklık performans kriterleri............................................................................................................ 7
7.3.1 Performans kriteri A ..................................................................................................................... 7
7.3.2 Performans kriteri B ..................................................................................................................... 7
7.3.3 Performans kriteri C ..................................................................................................................... 7
7.4 Bağışıklık seviyeleri............................................................................................................................. 8
8 Kullanıcı/müşteri için doküman .............................................................................................................. 9
Ek A Montaj ve kullanım ............................................................................................................................... 10
Ek ZA Bu standarda atıf yapılan uluslar arası standardlara karşılık gelen Avrupa standardları .......... 12
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Ark kaynağı cihazları –

Bölüm 10: Elektromanyetik uyumluluk (EMU) şartları

1 Kapsam ve amaç
Bu standard, kaynak teli besleme birimleri, suyla soğutma sistemleri, ark oluşturma ve kararlı tutma cihazları
gibi yardımcı cihazlar ve güç kaynakları dâhil olmak üzere, ark kaynağı cihazlarını ve bunlara bağlı işlemleri
kapsar.

Not 1 - Ark kaynağına bağlı işlemler, plâzma kesme kaynağı ve ark saplama (stud) kaynağıdır.

Not 2 - Bu standard, ark kaynağı cihazı için, elektrik çarpmasına karşı koruma, emniyetsiz çalışma, yalıtım
koordinasyonu ve ilgili dielektrik deneyleri gibi temel güvenlik şartlarını kapsamaz.

Bu standardın şartlarını sağlamış olan ve bu standarda göre tip deneyinden geçirilmiş olan ark kaynağı
cihazlarının, tüm uygulamalar için uygun olacağı kabul edilir.

1.1 Emisyon
Bu standardın amacı,

a) Elektromanyetik emisyonların belirlenmesi için CISPR 11 ve CISPR 11 standardına ait Ek 1 ve Ek 2 ile

birlikte kullanılacak deney metotlarını belirtmektir,

b) Harmonik akım emisyonu, gerilim dalgalanmaları ve kırpışma için ilgili standardları belirtmektir.

1.2 Bağışıklık
Bu standardın amacı, elektrostatik boşalmaları içeren sürekli ve geçici, iletilen ve havada yayılan bozucu
etkiler için deney metotlarını ve bağışıklık şartlarını tanımlamaktır.

Not 3 - Bu şartlar, herhangi bir konumda meydana gelme ihtimali son derece düşük olan “uç durumları”
kapsamaz.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No 1) Adı

No. (İngilizce)
IEC 60050-161 International electrotechnical
vocabulary - Chapter 161:
Electromagnetic compatibility
IEC 60050-851 International electrotechnical
vocabulary - Chapter 851: Electric
welding
IEC 60974-1 Arc welding equipment - Part 1:
Welding power sources
(Türkçe)
TS 7370 IEC Milletlerarası elektroteknik
50(161) sözlüğü - Bölüm 161-
Elektromanyetik uyumluluk
- -
TS 7031 Güvenlik kuralları - Ark
EN 60974-1 kaynak donanımı - Bölüm 1:
Kaynak güç üniteleri

1)
TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
1
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI
EN, ISO, IEC vb. Adı
No. (İngilizce)
IEC 61000-3-2:2000 Electromagnetic compatibility TS EN 61000-3-2
(EMC); Part 3-2: Limits - Limits for
harmonic current emissions
(equipment input current up to 16 A
per phase)
IEC 61000-3-3:1994 Electromagnetic compatibility TS EN 61000-3-3
(EMC) - Part 3: Limits - Section 3:
Limitation of voltage fluctuations
and flicker in low-voltage supply for
equipment with rated current up to
16 A
IEC/TS 61000-3-4 Electromagnetic compatibility
(EMC) - Part 3-4: Limits - Limitation
of emission of harmonic currents in
low-voltage power supply systems
for equipment with rated current
greater than 16 A
IEC 61000-3-11 Electromagnetic compatibility
(EMC) - Part 3-11: Limits -
Limitation of voltage changes,
voltage fluctuations and flicker in
public low-voltage supply systems -
Equipment with rated current ≤ 75 A
and subject to conditional
connection
IEC 61000-4-2 Electromagnetic compatibility
(EMC) - Part 4: Testing and
measurement techniques - Section
2: Electrostatic discharge immunity
test
IEC 61000-4-3 Electromagnetic compatibility
(EMC) - Part 4: Testing and
measurement techniques - Section
3: Radiated, radio frequency,
electromagnetic field immunity test
IEC 61000-4-4 Electromagnetic compatibility
(EMC); Part 4: Testing and
measurement techniques - Section
4: Electrical fast transient/burst
immunity test - Basic EMV
publication
IEC 61000-4-11 Electromagnetic compatibility
(EMC); Part 4: Testing and
measurement techniques - Section
11: Voltage dips, short interruptions
and voltage variations immunity
tests
2
TS EN 60974-10/Nisan 2005
TS No 1) Adı
(Türkçe)
Elektromanyetik uyumluluk
(EMU)-Bölüm 3-2: Sınır
değerler - Harmonik akım
emisyonlar için sınır
değerler (Faz başına
donanımın giriş akımı £ 16
A)
Elektromanyetik uyumluluk
(EMU) - Bölüm 3: Sınır
değerler - Kısım 8: Beyan
akımı 16 A olan cihazlar için
alçak gerilim besleme
sistemlerindeki gerlilim
dalgalanmaları ve kırpışma
sınırları
- -
TS EN 61000-3-11 Elektromanyetik uyumluluk
(EMU) - Bölüm 3-11: Sınır
değerler - Düşük gerilimli
şehir şebekesi besleme
sistemlerindeki gerilim
değişimleri, gerilim
dalgalanmaları ve kırpışma
sınır değerleri-beyan akımı
< 75 A olan ve bağlantısı
şarta dayalı donanım
TS EN 61000-4-2 Elektromanyetik uyumluluk
(EMU): Bölüm 4: Deney ve
ölçme teknikleri - Kısım 2:
Elektrostatik boşalma
bağışıklık deneyi temel
EMU standardı
TS EN 61000-4-3 Elektromanyetik uyumluluk
(EMU) - Bölüm 4-3: Deney
ve ölçme teknikleri - Işıyan,
radyo frekans,
elektromanyetik alan,
bağışıklık deneyi
TS EN 61000-4-4 Elektromanyetik uyumluluk
(EMU) - Bölüm 4: Deney ve
ölçme teknikleri - Kısım 4:
Elektriksel hızlı geçici
rejim/patlama bağışıklık
deneyi - Temel EMU yayını
TS EN 61000-4-11 Elektromanyetik uyumluluk
(EMU) - Bölüm 4-11: Deney
ve ölçme teknikleri - Gerilim
çukurları, kısa kesintiler ve
gerilim değişmeleri ile ilgili
bağışıklık deneyleri
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

EN, ISO, IEC vb. Adı TS No 1) Adı

No. (İngilizce) (Türkçe)
CISPR 11: 1997 Industrial, scientific and medical (ISM) TS 3327 Radyo frekansları kullanan
radio-frequency equipment – Electro- EN 55011 sanayi, bilim ve tıp (SBT)
magnetic disturbance characteristics – cihazlarının radyo bozulma
Limits and methods of measurement karakteristiklerini ölçme
Amendment 1 (1999) metotları ve sınır değerleri
Amendment 2
CISPR 16-1 Specification for radio disturbance and TS 4005 Radyo Frekans Bozulma
immunity measuring apparatus and ve Bağışıklık Ölçme
method – Part 1: Radio disturbance Cihazları ve Metotları İçin
and immunity measuring apparatus Özellikler Bölüm 1: Radyo
Frekans Bozulma ve
Bağışıklık Ölçme Cihazları

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amacı bakımından, IEC 60050-161’deki ve CISPR yayınlarındaki ilgili olaylarla ve
elektromanyetik uyumlulukla ilgili tarifler, IEC 60050-851’de ve IEC 60974-1’de yer alan ark kaynağı
cihazıyla ilgili tarifler ve aşağıdaki tarif uygulanır.

3.1 Boşta bekleme durumu

Kaynak işlemi yapılmazken gücün açık olduğu çalışma modu.

4 Genel deney şartları

Deneyler, IEC 60974-1’de verildiği gibi, aygıtlara ilişkin belirli çalışma şartları dâhilinde, beyan besleme
geriliminde gerçekleştirilmelidir. 50 Hz’de elde edilen sonuç değerler, 60 Hz’de çalışan aynı model cihaz için
de geçerlidir. 60 Hz’de elde edilen sonuç değerler de 50 Hz’de çalışan aynı model cihaz için geçerlidir.

Cihazın uygunluğu, CISPR 11:1997 standardındaki Madde 11.2’ye ya da Madde 11.3’e göre
değerlendirilmelidir.

Ölçme cihazı, CISPR 16-1’deki şartlara ve uygulanabilirse, Çizelge 1, Çizelge 2 ve Çizelge 3’te atıf yapılan
standartlara uygun olmalıdır.

5 Emisyon ve bağışıklık için deney düzeneği

5.1 Temel açıklamalar
Emisyon ve bağışıklık deneyleri, Şekil 1’e göre tipik ark kaynağı tesisatı üzerinde gerçekleştirilmelidir. Bu gibi
bir tesisatta deneyden geçirilen ark kaynağı cihazının, bu standardın şartlarını karşıladığı kabul edilir.

Ark kaynağı cihazının tasarımına bağlı olarak, bu deneyler, tanımlandığı gibi gerçekleştirilemezse, bu deney
amaçlarına uymak için, imalâtçının tavsiye kararları (örneğin, kontrol devrelerinin geçici olarak devre dışı
bırakılması ya da kısa devre edilmesi gibi) takip edilmelidir. Ark kaynağı cihazına ilişkin herhangi geçici bir
değişiklik kaydedilmelidir.

Deneyden geçirilen cihazın konfigürasyonu, deney raporunda belirtilmelidir.

5.2 Ark kaynağı cihazına ait güç kaynağı

Güç kaynağı, tesisatın bir parçası ise veya yardımcı cihaza bağlanabiliyor ise, güç kaynağı, bağlantı uçlarını
kontrol etmek için, gerekli yardımcı cihazların en basit konfigürasyonuna bağlı iken deneyden geçirilmelidir.
Güç kaynağı, fazla sayıda benzer uca veya fazla sayıda benzer bağlantılı uçlara sahip ise, bu durumda,
gerçek çalışma şartlarını benzeştirmeye ve tüm farklı uç tiplerinin kapsandığından emin olmaya yetecek
sayıda uç seçilmelidir.

Bağışıklık deneyleri için özel deney düzeneğine ilişkin şartlar, Çizelge 1, Çizelge 2 ve Çizelge 3’te
bulunabilir.

3
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Yaygın olarak kullanılan yük, en fazla 12 mm kalınlığında olan yalıtkan döşemelerle (veya bloklarla)
yalıtılmalıdır. Güç kaynağı, topraklanmış yüzeyden benzer şekilde yalıtılmalı veya uygulanabiliyor ise, güç
kaynağının kendi mekanizması ile yalıtılmalıdır. Havadan yayılan emisyonlara ilişkin deneyler için, güç
kaynağı ve yaygın olarak kullanılan yük, deney anteninden eşit uzaklığa yerleştirilmelidir. Şekil 1’e ve Şekil
2’ye bakılmalıdır.

Açıklama:

1 Kaynak teli besleme birimi 7 Yalıtım

2 Güç kaynağı
3 Ark kaynağı kablosu demeti
4 Ara bağlantı kablosu demeti
5 Uzaktan kontrol cihazı
6 Yaygın olarak kullanılan yük
a =1m
8 Topraklanmış yüzey
9 Suyla soğutma sistemi
10 Ana şebeke besleme kablosu
11 Uzaktan kontrol kablosu demeti
b ≤ 0,4 m

Not – 1, 5, 9 ve 11 yardımcı cihazlardır.

Şekil 1 - Yaygın olarak kullanılan bir yüke sahip tipik ark kaynağı tesisatı

Açıklama:

W Ark kaynağı cihazı A Anten

3 Ark kaynağının kabloları 6 Yaygın olarak kullanılan yük
a =1m c = 10 m ya da 30 m

Şekil 2 - Yaygın olarak kullanılan yükün ve ark kaynağı cihazının antene göre konumları

Güç kaynağı, CISPR 11, Ek 1 ve Ek 2’ye göre ana şebekeye bağlanmalıdır. Ana şebeke besleme kablosu,
en az 2 m uzunluğunda olmalıdır.

Güç kaynağı, ark kaynağı akımı için uygun kesite sahip ark kaynağı kabloları ile yaygın olarak kullanılan
yüke ya da uygun hamlaca ya da elektrot penslerine adaptörle bağlanmalıdır. Ark kaynağı kabloları, en az 2
m’lik uzunluğa sahip olmalıdır.

Kabloların, topraklanmış yüzeye doğal bir şekilde düşmesine izin verilmelidir. Fazla ana şebeke besleme
kablosu, ark kaynağı ya da hamlaç kabloları, uzunluğu 0,4 metreyi aşmayan bir demet biçiminde katlanarak
kullanım için pratik hâle getirilmelidir.

4
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

5.3 Yardımcı cihaz

Yardımcı cihaz, güç kaynağı ile birlikte deneyden geçirilmelidir. Yardımcı cihaz, imalâtçı tarafından önerildiği
gibi bağlanmalı ve monte edilmelidir.

Kaynak teli besleme birimleri ve uzaktan kontrol cihazlarıyla ilgili özel şartlar aşağıda verilmiştir.

5.3.1 Kaynak teli besleme birimleri

Kaynak teli besleme birimleri, tasarımlandığı şekli ile ark kaynağı cihazına ait güç kaynağının üzerine/yanına
yerleştirilmelidir. Güç kaynağı mahfazasının içine ya da dışına yerleştirilebilen kaynak teli besleme birimleri,
dış tarafa yerleştirilmelidir. Yer tabanına yerleştirilecek şekilde tasarımlanmış kaynak teli besleme birimleri,
kalınlığı en fazla 12 mm olan yalıtım bloğu ya da yalıtım ayakları (normal olarak kaynak teli besleme birimi ile
birlikte tedarik edilmelidir) ile bu tabandan yalıtılmış olmalıdır.

Kaynak teli besleme birimini güç kaynağına bağlayan kaynak kablosu, 2 metre uzunluğunda olmalıdır.
Uygun beyan akım değerinde bağlantı yapmak gerektiğinde bu kablo daha da uzun olabilir. İmalâtçı
tarafından sağlanan kaynak kabloları 2 metreden daha uzun ise, fazlalık kısım, uzunluğu 0,4 metreyi
aşmayan bir demet biçiminde katlanmalıdır. Uzunluğu 2 metreden kısa olan kaynak kablo bağlantıları, ark
kaynağı cihazı ile birlikte verilmiş ise, bu bağlantılar kabul edilebilir.

Kaynak teli besleme birimi ile güç kaynağı arasındaki ara bağlantı kablosu/kabloları, imalâtçı tarafından
tavsiye edilen tipte ve uzunlukta olmalıdır. Fazlalık kısım, uzunluğu 0,4 metreyi aşmayan bir demet biçiminde
katlanarak kullanım için pratik hâle getirilmelidir.

Kaynak teli besleme birimi ile yaygın olarak kullanılan yük arasındaki bağlantıyı sağlamak için, ark kaynağı
kablosunun yerine, imalâtçı tarafından önerilen bir kaynak hamlacı (şalumosu) kullanılabilir.

5.3.2 Uzaktan kontrol cihazı

Güç kaynağı, uzaktan kontrol cihazı ile çalıştırılabiliyor ise, en yüksek emisyonu ve/veya düşük bağışıklığı
vermesi beklenen uzaktan kontrol cihazı bağlı olacak şekilde deneyden geçirilmelidir. Uzaktan kontrol cihazı,
mümkün olduğu durumda, yükün uygun tarafına yerleştirilmeli ve toprak yüzeyinden yalıtılmalıdır. Yalıtımın
kalınlığı en fazla 12 mm olmalıdır. Kullanım sırasında ark kaynağı cihazına bağlanacak şekilde
tasarımlanmış uzaktan kontrol cihazları amaçlandığı şekilde yerleştirilmelidir.

Fazlalık kısım, uzunluğu 0,4 metreyi aşmayan bir demet biçiminde katlanarak kullanım için pratik hâle
getirilmelidir.

6 Emisyon deneyleri
6.1 Deney şartları
Aşağıda ayrıntılarıyla verilmiş olmasının dışında, deneyler, Madde 5’te verilen deney düzeneği kullanılarak,
CISPR 11, Ek 1 ve Ek 2’ye göre gerçekleştirilmelidir.

6.1.1 Ark güç kaynağı

Ark güç kaynağı, aşağıdaki çıkış şartlarının her birinde Madde 6.1.2’de verilen işlemlere göre yaygın olarak
kullanılan yük gerilimlerinde (Madde b’ye ve Madde c’ye bakılmalıdır) deneyden geçirilmelidir:

a) Boşta durumda, enerjili ve kullanıma hazır durumda,

Bu deney, Şekil 1’de gösterilen konfigürasyonla gerçekleştirilir ancak yük, devreden çıkarılmış durumda
olmalıdır. Güç kaynağı, hamlaç anahtarı ya da başka uzaktan kontrollü bir anahtara bağlı olmaksızın, en
yüksek emisyonu verecek şekilde ayarlanmalıdır.

b) Beyan edilen en düşük kaynak akımında,

c) Görev çevrimi oranı % 100 iken beyan kaynak akımında (görev çevrimi faktörü).

Yukarıda verilen çıkış şartlarının herhangi birinde, birincil akım 25 A’den büyük ise, çıkış, birincil akım 25 A’e
eşit olacak şekilde azaltılabilir. Ancak, 25 A’lik ya da daha düşük bir akım elde edilemezse, CISPR 11 Madde
6.2.3’te verilen gerilim prop (probe) metodu, yapay elektrik şebekesine alternatif olarak Madde 6.2.2’de
kullanılabilir.

5
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Alternatif ve doğru akım modlarının her ikisinde de çalışabilen güç kaynakları, her iki modda da deneyden
geçirilmelidir.

Çok işlemli güç kaynakları, düzenek akımı için en yüksek çıkış gerilimini veren yaygın olarak kullanılan yük
ile deneyden geçirilmelidir. Bir güç kaynağı birden fazla çıkış devresi (örneğin, plâzma kesme ve manüel ark
kaynağı) içerirse, her bir devre, ayrı ayrı deneyden geçirilmelidir.

6.1.2 Yaygın olarak kullanılan yük

Yaygın olarak kullanılan yük gerilimleri, IEC 60974-1’de verilmiştir.

6.1.3 Kaynak teli besleme birimleri

Kaynak teli besleme birimleri mümkün olan en yüksek kaynak teli besleme hız ayarının yarısında (% 50)
deneyden geçirilmelidir. Ön programlı ve “sistemle birlikte çalışan” kaynak teli besleme birimleri, güç
kaynağının çıkış ayarlarına göre deneyden geçirilmelidir.

Bu deney sırasında, kaynak teli besleme biriminin hareket merdanelerinin hareketini engelleyecek kuvvetler
olmamalı ve güç kaynağı, Madde 6.1.1’de verildiği gibi yüklenmelidir.

6.1.4 Yardımcı cihazlar

Diğer yardımcı cihazlar, imalâtçının tavsiyelerine göre deneyden geçirilmelidir.

6.2 Emisyon sınır değerleri

6.2.1 Genel
Emisyon sınır değerleri, girişimin olma ihtimalini azaltacak şekilde tasarımlanmıştır ancak girişimi, tüm
durumlarda yok edemeyecektir. Örneğin, alıcı aygıt çok yakında yer alıyorsa ya da yüksek duyarlılık
derecesine sahipse, girişim ortadan kalkmayacaktır.

Ark kaynağı cihazının diğer radyo ve elektronik sistemler ile uyumlu çalışabilmesi durumu, cihazın monte
edildiği ve kullanıldığı şartlara büyük ölçüde bağlıdır. Bu sebeple uygulama şartları bu standardda verilmiştir
(Ek A’ya bakılmalıdır) ve elektromanyetik uyumluluğun sağlanması isteniyor ise, ark kaynağı cihazının
uygulama şartlarına göre monte edilmesi ve kullanılması önem arz etmektedir.

Sınıf A ark kaynağı cihazı, öncelikle endüstriyel ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Diğer
ortamlarda elektromanyetik uyumluluğu sağlamada meydana gelebilecek muhtemel zorluklara dikkat
çekmek üzere, kullanıcı için doküman içerisinde gerekli ifadeler yer almalıdır.

6.2.2 Şebeke besleme ucundaki bozulma gerilim sınır değerleri

Ark kaynağı cihazına ilişkin şebeke besleme ucundaki bozulma gerilim sınır değerleri, CISPR 11:1997
Madde 5.1.2.1’de Çizelge 2a ve Çizelge 2b’de, Ek 1 ve Ek 2’de verilmiştir.

a) Harmonik akım emisyonları için sınır değerleri ve deney şartları IEC 61000-3-2:2000’de,

b) Gerilim dalgalanmaları ve kırpışmalar için sınır değerleri ve deney şartları, IEC 61000-3-3’te, Ek 1’inde
ve IEC 61000-3-11’de verilmiştir.

Bu sınır değerleri ile deney şartları, bu standardların kapsamında bulundukları sürece, ark kaynağı
cihazlarına uygulanabilir.

Not – IEC/TS 61000-3-4, ark kaynağı cihazının düşük gerilimli bir şebekeye monte edilmesiyle ilgilinen kişiler
için bir rehber olarak kullanılabilir.

6.3 Elektromanyetik yayılmaya ilişkin bozulma sınır değerleri

Ark kaynağı cihazına ilişkin elektromanyetik yayılmaya ilişkin bozulma sınır değerleri, CISPR 11:1997 Madde
5.2.2’de Çizelge 4’te ve Çizelge 5b’de, Ek 1 ve Ek 2’de verilmiştir.

6
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

7 Bağışıklık deneyleri
7.1 Deneylerin sınıflandırılması ve uygulanabilirliği
Bu standard tarafından kapsanan ark kaynağı cihazları, aşağıda verilen bağışıklık şartlarına göre
kategorilere ayrılmıştır. Kategori 1’deki ark kaynağı cihazının deney yapmadan gerekli bağışıklık şartlarını
karşıladığı varsayılabilir. Kategori 2’deki ark kaynağı cihazı, Madde 7.3’teki şartları yerine getirmelidir.

7.1.1 Kategori 1
Transformatörler, doğrultucular, pasif uzaktan kontrol cihazları, suyla soğutma sistemleri, karbondioksit ile
ısıtıcılar ve elektronik olmayan kaynak teli besleme birimleri gibi hiçbir elektronik kontrol devresini içermeyen
ark kaynağı cihazlarıdır.

Bobinler, radyo frekans bastırma şebekeleri, şebeke frekans transformatörleri, doğrultucular, diyotlar ve
dirençler gibi pasif bileşenlerden oluşan elektrik devreleri, elektronik kontrol devresi olarak kabul
edilmemelidir.

7.1.2 Kategori 2
Yukarıda belirtilen Kategori 1’e dâhil olmayan tüm ark kaynağı cihazları, Kategori 2 ‘ye dâhildir.

7.2 Deney şartları

Ark kaynağı cihazına ait güç kaynakları, Madde 5’teki deney düzeneği kullanılarak deneyden geçirilmelidir.
Güç kaynağı, yüksüz olarak ve % 100 görev çevrimi oranına karşılık gelen ark kaynağı akımında veya
Madde 6.1.1’de ve Madde 6.1.2’de belirtildiği gibi yaygın olarak kullanılan yüke belirtilen akımın uygulandığı
durumda, deneye tâbi tutulmalıdır.

Uygunluk, yüksüz çalışma gerilimini ve ark kaynağı akımının ortalama değerini ölçerek kontrol edilmelidir.

Kaynak teli besleme birimleri, en yüksek kaynak teli besleme hız ayarının yarısında (% 50) deneyden
geçirilmelidir. Kaynak teli besleme biriminin hızı, hareket merdanesinin üzerindeki bir takometre kullanılarak
ya da başka eş değer cihazlar kullanılarak ölçülmelidir.

Not - Bu deneyin gerçekleştirilmesi için, hareket merdanelerinin hareketini engelleyecek kuvvetler

olmamalıdır.

Bağışıklık deneyleri için deney düzeneğinin geometrisi, Şekil 1’de ve Çizelge 1, Çizelge 2 ve Çizelge 3’te
verilen temel standardlarda bulunabilir.

7.3 Bağışıklık performans kriterleri

7.3.1 Performans kriteri A

Ark kaynağı cihazı, tasarlandığı şekilde çalışmaya devam etmelidir. İmalâtçı tarafından başkaca belirtilmediği
sürece, ark kaynağı akımı, kaynak teli besleme hızı ve hareket hızı ayarlarındaki en yüksek değişim oranı ±
% 10 olmalıdır. Tüm kontrol devreleri çalışmaya devam etmeli ve metal soygaz/aktif gaz ark kaynağı hamlacı
ya da ayakla kumanda üzerinde bulunan açma kapama düğmeleri gibi anahtarlar kullanılarak çalışmanın
sonlandırılması mümkün olabilmelidir. Hafızaya alınmış bilginin kaybolmasına müsaade edilmez. Deney
sonrası çıkış değerleri orijinal ayar değerlerine dönmelidir. Herhangi bir şart altında, yüksüz durumdaki
gerilimin değeri, IEC 60974-1 standardında belirtilen değerleri aşmamalıdır.

7.3.2 Performans kriteri B

Ark kaynağı akımında, kaynak teli besleme hızında ve hareket hızında + % 50 ilâ - % 100‘lük değişime
müsaade edilir (uygulamada bu değişimler arkın sönmesi ile sonuçlanabilir, bu durumda, ark, operatör
tarafından normal araçlar kullanılarak yeniden başlatılabilir). Tungsten soygaz ark kaynağı hamlacı ya da
ayakla kumanda üzerinde bulunan açma kapama düğmeleri gibi anahtarlar kullanılarak kaynak akımının
sonlandırılması mümkün olabilmelidir. Hafızaya alınmış bilginin kaybolmasına müsaade edilmez. Deney
sonrası, çıkış değerleri orijinal ayar değerlerine dönmelidir. Herhangi bir şart altında, yüksüz durumdaki
gerilimin değeri, IEC 60974-1 standardında belirtilen değerleri aşmamalıdır.

7.3.3 Performans kriteri C

Geçici çalışma kaybına müsaade edilir, bu durumda, ark kaynağı cihazının manüel olarak yeniden kurulması
(resetlenmesi) gereklidir.

7
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Not - Bu durumda, cihazın ana beslemedeki anahtar ile, “kapalı” konumuna ve daha sonrada “açık”
konumuna getirilmesine ihtiyaç duyulabilir.
Kontrol devreleri tarafından yeniden hafızaya alınamadığı sürece, kayıtlı bilginin kaybına izin verilmez. Hiçbir
şart altında, yüksüz durumdaki gerilimin değeri, IEC 60974-1 standardında belirtilen değerleri aşmamalıdır.

7.4 Bağışıklık seviyeleri

Bağışıklık şartları, mahfaza için Çizelge 1’de, a.a. güç girişi ucu için Çizelge 2’de ve “ölçme işlemi ve kontrol
hatlarına” ait uçlar için Çizelge 3’te verilmiştir.
Çizelge 1 - Bağışıklık seviyeleri – Mahfaza

Temel
Deney standard ve Performans
Olaylar Birimler Açıklamalar
değerleri deney kriterleri
düzeneği
MHz 80 ilâ 1000
Belirtilen bu deney
Radyo frekansı, V/m (modülesiz, 10
seviyesi,
elektromanyetik alan, k.o.k.) IEC 61000-4-3 A
modülâsyondan
genlik modülâsyonlu %, genlik 80
öncedir.
modüleli (1 kHz)
Temasla boşalma
Temasla ve/veya havadan
kV (şarj gerilimi) ±4 B
boşalma boşalma
Elektro_
deneylerinin
statik IEC 61000-4-2
uygulanabilirliği için,
boşalma Havadan
kV (şarj gerilimi) ±8 temel standarda B
boşalma bakılmalıdır. Nota
bakılmalıdır.
Not – Belirtilen seviyelerden daha düşük seviyelerde deney yapılması gerekli değildir.

Çizelge 2 - Bağışıklık seviyeleri – a.a. giriş güç ucu

Temel
Deney standard ve Performans
Olaylar Birimler Açıklamalar
değerleri deney kriterleri
düzeneği
kV (tepe) ±2 IEC 61000-4-4
Hızlı geçici
Tekrarlama frekansı (kHz) 5 Doğrudan - B
rejimler
Tr/Th ns 5/50 uygulama
% azalma 30
B
Gerilim ms 10 IEC 61000-4-
-
çukurları % azalma 60 11
C
ms 100

Çizelge 3 - Bağışıklık seviyeleri – Ölçme işlemi ve kontrol hatlarına ilişkin uçlar

Temel
Deney standard ve Performans
Olaylar Birimler Açıklamalar
değerleri deney kriterleri
düzeneği
kV (tepe) ±2
IEC 61000-4-4
Tr/Th ns 5/50
Hızlı geçici rejimler Kapasitif - B
Tekrarlama 5
kelepçe
frekansı (kHz)
Not - İmalâtçının belirttiği özelliğe göre, toplam uzunluğu 2 metreyi geçmeyen kablolarla ara yüz oluşturan
ölçme işlemi ve kontrol uçlarına uygulanır.

8
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

8 Kullanıcı/müşteri için doküman

Girişimde bulunan muhtemel emisyonları en düşük seviyeye indirmek için, ark kaynağı cihazının düzgün bir
şekilde kurulması ve kullanılmasının gerekli olduğu kullanıcı tarafından bilinmelidir. İmalâtçı ya da yetkili
temsilcisi, ark kaynağı cihazına ait her bir güç kaynağının aşağıdaki bilgi ve talimatlar ile birlikte
sunulmasından sorumludur:

a) Ark kaynağı cihazının, esas olarak endüstriyel bir ortamda kullanılmasının tasarlandığına dair yazılı bir
uyarı. Kullanıcı için hazırlanan dokümanlarda, iletilen ve havadan yayılan bozulmalar yüzünden, diğer
ortamlarda elektromanyetik uyumluluğun sağlanması bakımından muhtemel zorluklar olabileceğine
dikkat çeken bir ifade bulunmalıdır,

b) Uyumluluğun sağlanması için alınması gereken özel önlemler hakkında bilgi (örneğin, ekranlı kabloların
kullanılması gibi),

c) Bozucu etkileri en aza indirgemek üzere, cihazın monte edilmesi ve kullanılması esnasında gerekli
tedbirleri tanımlamak için çevre alanın belirlenmesi konusunda tavsiyeler (Madde A.2),

d) Bozucu etkileri en aza indirgemek için kullanılan metotlar hakkında tavsiyeler (Madde A.3),

e) Kaynak işlemi nedeniyle oluşan girişim etkileri ile ilgili kullanıcının sorumluluğuna dikkat çekmek
amacıyla hazırlanmış bir bildirim.

9
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Ek A
(Bilgi için)
Montaj ve kullanım
A.1 Genel
Kullanıcı, ark kaynağı cihazının imalâtçının direktifleri doğrultusunda monte edilmesinden ve
kullanılmasından sorumludur. Elektromanyetik bozucu etkiler tespit edildiğinde, imalâtçının teknik yardımı ile
bu sorunu ortadan kaldırmak kullanıcının sorumluluğundadır. Bazı durumlarda çözüm, kaynak devresinin
topraklanması gibi kolay bir çözüm olabilir (Nota bakılmalıdır). Diğer durumlarda ise, ark kaynağına ait güç
kaynağının elektromanyetik olarak ekranlanması ve ilgili giriş filtrelerinin kullanılması ile sorun ortadan
kaldırılabilir. Tüm durumlarda, elektromanyetik bozulmalar, sisteme daha fazla zarar vermeyecek düzeye
kadar azaltılmalıdır.
Not - Güvenlik sebepleri bakımından, ark kaynağı devresi topraklanabilir veya topraklanmayabilir.
Topraklama düzeneklerinin değiştirilmesi, yetkili kişiler tarafından yapılmalıdır. Yapılacak olan
değişiklik sistemin bozulma riskini arttırabilir; bunun kararını da yetkili kişiler vermelidir. Örneğin,
yapılacak değişiklik paralel ark kaynağı akımının bazı yollardan geri dönmesine neden olur ve bunun
sonucu olarak da diğer cihazların topraklama devreleri zarar görebilir. Daha fazla bilgi, IEC/TS
620811)’de verilmiştir.

A.2 Ortamın değerlendirilmesi

Ark kaynağı cihazının monte edilmesinden önce, kullanıcı civar alandaki muhtemel elektromanyetik sorunlar
hakkında bir değerlendirme yapmalıdır. Aşağıdakiler göz önünde tutulmalıdır:

a) Ark kaynağı cihazının üstünde, altında ve yakınındaki diğer besleme kabloları, kontrol kabloları,
işaretleşme ve telefon kabloları,

b) Radyo ve televizyon alıcı ve vericileri,

c) Bilgisayar ve diğer kontrol cihazları,

d) Kritik güvenlik donanımı (endüstriyel donanımın koruma altına alınması gibi),

e) Çevredeki insanların sağlığı (kalp atışlarını düzenleyen cihazların ve işitme cihazlarının kullanılması
gibi),

f) Kalibrasyon ve ölçme için kullanılan cihazlar,

g) Çevredeki diğer cihazların bağışıklığı. Kullanıcı, çevrede kullanılmakta olan diğer cihazların
uygunluğundan emin olmalıdır. Bu durum, ilâve koruma önlemlerinin alınmasını gerektirebilir,

h) Gün içinde kaynak işleminin ya da diğer işlemlerin gerçekleştirildiği zamanlar.

Civar alanın büyüklüğü binanın yapısına ve binada meydana gelmekte olan diğer çalışmalara bağlıdır. Civar
alan, tesisin sınırlarının dışına kadar genişletilebilir.

A.3 Emisyonları azaltma metotları

A.3.1 Kamuya ait elektrik şebekesi sistemi
Ark kaynağı cihazı, elektrik şebekesine imalâtçıların önerileri doğrultusunda bağlanmalıdır. Girişim etkileri
meydana geliyorsa, elektrik şebekesinin filtrelenmesi gibi ilâve tedbirlerin alınması gerekli olabilir. Kalıcı
olarak tesis edilmiş ark kaynağı cihazlarının besleme kablosunun, metal boru veya bunun eş değeri ile
ekranlanmasına önem verilmelidir. Ekranlama, elektriksel olarak kablo boyunca sürekli olmalıdır. Kablonun
ekranı, ark kaynağı cihazına ait güç kaynağına bağlanmalıdır. Böylece, güç kaynağının mahfazası ile iletken
boru arasında iyi bir elektriksel temas sağlanmış olacaktır.

1)
IEC/TS 62081: Ark kaynağı cihazı – Montaj ve kullanım.
10
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

A.3.2 Ark kaynağı cihazının bakımı

Ark kaynağı cihazının, imalâtçının önerileri doğrultusunda düzenli bir şekilde bakımının yapılması gereklidir.
Ark kaynağı cihazı çalışır durumda iken, cihazın tüm erişim ve servis kapakları sıkı bir şekilde kapalı
tutulmalıdır. Ark kaynağı cihazı, imalâtçının talimatlarında belirtilen değişikliklerin ve ayarlamaların dışındaki
hiçbir değişikliğe tâbi tutulmamalıdır. Özellikle ark oluşturma ve kararlı tutma cihazlarının kıvılcım aralıkları,
imalâtçının önerileri doğrultusunda ayarlanmalı ve ayarlanan mesafe korunabilmelidir.

A.3.3 Ark kaynağı kabloları

Ark kaynağı kabloları mümkün olduğu kadar kısa tutulmalı ve birbirine yakın olmalı, yer seviyesinde ya da
yer seviyesine yakın olmalıdır.

A.3.4 Eş potansiyel bağlantı

Ark kaynağı cihazının montajındaki ve cihazın yakınındaki tüm metal bileşenlerin birbirine bağlantısının
yapılmasına dikkat edilmelidir. Bununla birlikte üzerinde çalışılan parçaya bağlanmış tüm metal bileşenler,
riski artırabilir. Operatör, bu metal bileşenlere ve elektrotlara aynı anda dokunmak suretiyle, elektrik
çarpmasına maruz kalabilir. Operatör, bağlı metal bileşenlerin tümünden yalıtılmış olmalıdır.

A.3.5 Üzerinde çalışılan parçanın topraklanması

Elektriksel emniyet için üzerinde çalışılan parça (work piece) toprağa bağlanmamış ise ya da parçanın
büyüklüğünden veya konumundan dolayı toprağa bağlanamıyor ise (örneğin, gemi omurgaları veya binaların
demir yapıları gibi), parçayı toprağa bağlayan bir bağlantı, bazı durumlarda emisyonu azaltabilir ancak bu,
bütün durumlar için geçerli değildir. Parçanın topraklanması, kullanıcının yaralanması veya diğer elektrik
cihazlarının hasara uğraması gibi riskleri ortadan kaldıracaktır. Gerekli olduğu durumlarda, üzerinde çalışılan
parçanın toprağa bağlanması doğrudan bir bağlantı ile gerçekleştirilmelidir. Ancak bazı ülkelerde doğrudan
bağlantıya izin verilmez, bu durumda, toprak bağlantısı, millî yönetmeliklere göre seçilmiş uygun bir
kondansatör ile gerçekleştirilmelidir.

A.3.6 Ekranlama ve yalıtma

Çevredeki diğer ekipmanın ve kabloların yalıtılması ve ekranlanması, girişim sorunlarını azaltabilir. Ark
kaynağı tesisatının tamamının filtrelenmesi, özel uygulamalar için dikkate alınmalıdır.

11
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Ek ZA

Bu standarda atıf yapılan uluslar arası standardlara karşılık gelen

Avrupa standardları
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin
içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra
yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı uygulanır. Atıf
yapılan standardın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı kullanılır.

Not - Uluslar arası standard CENELEC ortak değişiklikleri ile tadil edildiğinde, ilgili EN / HD’de (mod) ile
gösterilir.

Yayın Tarih Başlık EN/HD Tarih

IEC 60050-161 -1) International electrotechnical - -
vocabulary (IEV)
Chapter 161: Electromagnetic
compatibility
IEC 60050-851 -1) Chapter 851: Electric welding - -
IEC 60974-1 -1) Arc welding equipment EN 60974-1 1998 2)
Part 1: Welding power sources
IEC 61000-3-2 2000 Electromagnetic compatibility EN 61000-3-2 2000 2)
(mod) (EMC) - Part 3-2: Limits – Limits
for harmonic current emissions
(equipment input current up to
and including 16 A per phase)
IEC 61000-3-3 1994 Part 3-3: Limits - Limitation of EN 61000-3-3 1995
voltage changes, voltage + corr. July 1997
fluctuations and flicker in public
low-voltage supply systems, for
equipment with rated current ≤ 16
A per phase and not subject to
conditional connection
A1 2001 A1 2001
IEC/TS 61000- -1) Electromagnetic compatibility - -
3-4 (EMC) - Part 3-4: Limits –
Limitation of emission of
harmonic currents in low-voltage
power supply systems for
equipment with rated current
greater than 16 A
IEC 61000-3-11 -1) Electromagnetic compatibility EN 61000-3-11 2000 2)
(EMC) - Part 3-11: Limits -
Limitation of voltage changes,
voltage fluctuations and flicker in
public low-voltage supply
systems - Equipment with rated
current ≤ 75 A and subject to
conditional connection
IEC 61000-4-2 -1) Part 4-2: Testing and EN 61000-4-2 1995 2)
measurement techniques -
Electrostatic discharge immunity
test

1)
Tarihi belirtilmemiş referans.
2)
Yayın tarihindeki geçerli baskı.
12
ICS 33.100.01; 25.160.30 TÜRK STANDARDI TS EN 60974-10/Nisan 2005

Yayın Tarih Başlık EN/HD Tarih

IEC 61000-4-3 -1) Part 4-3: Testing and EN 61000-4-3 2002 2)
measurement techniques -
Radiated, radio frequency,
electromagnetic field immunity
test
IEC 61000-4-4 -1) Part 4-4: Testing and EN 61000-4-4 1995 2)
measurement techniques -
Electrical fast transient/burst
immunity test
IEC 61000-4-11 -1) Part 4-11: Testing and EN 61000-4-11 1994 2)
measurement techniques -
Voltage dips, short interruptions
and voltage variations immunity
tests
CISPR 11 1997 Industrial, scientific and medical EN 55011 1998
(mod) (ISM) radio-frequency equipment
– Electro-magnetic disturbance
characteristics – Limits and
methods of measurement
A1 1999 A1 1999
A2 2002 A2 2002
CISPR 16-1 -1) Specification for radio - -
disturbance and immunity
measuring apparatus and
methods
Part 1: Radio disturbance and
immunity measuring apparatus

13