As-salaamu ‘alaikum

Vrede zij met u

Tweewekelijkse uitgave van de Stuurgroep Islam

Jaargang 10, editie 254 - 8 juli 2017 - Shawwaal 14, 1438 - Email: riaz.ahmadali@gmail.com - Archief: www.ivisep.org
Actueel / Maatschappij Religie & Filosofie
Slavernij en emancipatie in perspectief Een staaltje van Afrikaanse filosofie
in de Koran
Onder 'slavernij' verstaan we in beginsel de toestand, slaven zeer gewenst is.
waarbij een mens eigendom is van een ander mens. - De profeet Mohammed (vzmh) zei in zijn Afscheids- “Wie een taal niet kent, kan de
Onder 'emancipatie' verstaan we het streven naar rede: "Een arabier is niet beter dan een niet-arabier; traditie erachter niet ontdekken.”
bevrijding, gelijkgerechtigdheid, zelfstandigheid en noch is de blanke man beter dan de zwarte of de Daarmee vat mevrouw Sophie
eerlijker maatschappelijke verhoudingen. In dit artikel zwarte beter dan de blanke; behalve dan door het Oluwole (emeritus professor
zullen we nagaan, in hoeverre de islam slavernij toestaat Godsbewustzijn (taqwa) dat hij verkregen heeft". Filosofie, Lagos University)
Sophie het probleem van de
en in hoeverre de mensheid anno 2017 als Er is dus slechts onderscheid in rechtschapenheid.
Oluwole Afrikaanse filosofie samen.
geëmancipeerd kan worden beschouwd.
De islam rechtvaardigt slavernij dus zeker niet. Oluwole verdiepte zich in het
Beknopte slavernijhistorie Yoruba en ontdekte zo de
De weg naar emancipatie
In de oudheid steunden beschavingen in Europa, Voor- filosoof Orunmila, de
Als we het begrip "slavernij" in een ruimer perspectief
Azië en Egypte in zekere mate op slavenarbeid. Geen grondlegger van het Ifa-systeem.
bekijken en de soorten van verslaving en onderdrukking
enkel regerend lichaam heeft in die periode ooit getracht Zijn denkwijze blijkt vandaag
in de definitie opnemen, merken we dat er nog vele
de slavernij af te schaffen. Ook het christendom erkende verrassend relevant.
vormen van slavernij bestaan. Voorbeelden zijn raciale
de slavernij als sociaal instituut.
slavernij (rassendiscriminatie), politieke slavernij Het Ifa is een verzameling mondeling overgeleverde teksten
Het grote ‘slavenreservoir’ Afrika werd vanaf de 14e (dictatuur), economische slavernij (uitbuiting van van de Yoruba, een volk dat voornamelijk in het huidige
eeuw geëxploiteerd. Volgens schattingen zijn meer dan arbeiders door kapitalisten), slavernij aan onwetendheid Nigeria, Benin en Niger leeft. Het corpus telt slechts 256
20 miljoen mensen uit Afrika als slaven verscheept. en bijgeloof, sociale slavernij (kastenstelsel, verzen, maar heeft een oneindig aantal
onderdrukking van vrouwen), enz. De meest gevaarlijke combinatiemogelijkheden. Zo’n 200.000 in totaal.
In de 17e eeuw zijn de eerste aanzetten te vinden van
vormen van slavernij zijn echter die van onszelf.
een anti-slavernijbeweging, en wel in de kringen van Toen professor Oluwole later wilde doctoreren op
Hieronder vallen slavernij aan de eigen lage begeerten
verontruste christelijke groepen. De slavenhandel werd Afrikaanse filosofen, kreeg ze te horen dat die niet
(zoals hebzucht, arrogantie en ongeoorloofde seks) en
wettelijk in het begin van de 19e eeuw afgeschaft, maar bestonden. Vreemd, want filosofie betekent “denken” en dat
slavernij aan slechte gewoonten (zoals drank- en
ging illegaal nog ongeveer een halve eeuw door. De is een menselijke eigenschap. Wie beweerde dat Afrika
drugsmisbruik, maar ook eet- en gokverslavingen, etc.).
strijd tegen de slavernij leidde tot de afschaffing ervan in geen filosofen had, stelde dus dat Afrikanen geen mensen
Zolang deze zaken op grote schaal voorkomen, kan
Groot-Brittannië (1833), Frankrijk (1848, tijdens de waren.
gesteld worden dat de mensheid anno 2017 nog steeds
revolutie), Nederland (1863), de Verenigde Staten van
niet volledig geëmancipeerd is. En als we voormeld Het Ifa-corpus werd intussen neergepend, maar er sloop
Amerika (1865), Portugal (1878) en Brazilië (1888).
Koranvers uit hoofdstuk 90 (waarin wordt gesteld dat het een fout in de Engelse vertaling. Die gaf Orunmila geen
Staat de islam slavernij toe? bevrijden van een slaaf een deugdzame daad is) op de menselijke maar een goddelijke status. Oluwole: ‘Orunmila’s
Velen menen, dat de islam slavernij toestaat. De hedendaagse maatschappij toepassen, houdt dat in dat teksten kregen een religieuze duiding. Die stond een
waarheid is echter anders. De islam erkent wel het wij onszelf moeten bevrijden van al onze verslavingen. wijsgerige interpretatie in de weg.”
bestaan van slavernij, maar dat betekent niet dat het Slechts zo kan een samenleving worden gevormd,
wordt toegestaan; integendeel stelt de Koran op waarin vrede en gelijkheid tussen de verschillende Wanneer Sophie Oluwole later voor een volle KVS een
verschillende plaatsen dat het vrijlaten van slaven en rangen, standen en klassen bestaat, en waarin morele lezing geeft, wordt de waarde van Orunmila’s leer heel
krijgsgevangenen een goede daad is. Merk op dat de normen en waarden de boventoon voeren. actueel. Of Oluwole zich een feministe voelt, vraagt een
Koran deze wijsheid meer dan 1400 jaar geleden jongedame zich af. Uiteindelijk was ze in 1972 de eerste
Bij het herdenken van de afschaffing van de slavernij op vrouwelijke assistente aan de universiteit van Lagos.
vermeldde, terwijl nog geen 200 jaar geleden de
1 juli is het dus zeker gepast, dat wij ons voornemen om ‘Feminisme bestaat niet in de Yoruba-traditie’, verzekert de
slavernij binnen de 'beschaafde' Westerse wereld nog in
alle vormen van slavernij af te schaffen, vooral de professor Oluwole de zaal. ‘Voor de Yoruba zijn man en
haar bloeiperiode verkeerde!
soorten die wij onszelf opleggen. Zodoende zal de vrouw gelijkwaardig en ze kunnen niet zonder elkaar.’
Enkele andere voorbeelden mensheid een steeds hogere tree bereiken op de ladder
- De Koran noemt in hoofdstuk 90 "het bevrijden van van emancipatie. Zoals een man en vrouw complementair zijn, ze vullen
een slaaf" in één adem met het voeden van een mekaar aan, zo zijn de Westerse en Afrikaanse filosofie
Bronnen: Encarta encyclopedie & art. van N.A. Faruqui complementair volgens Oluwole. De ene is niet inferieur of
hongerige wees, hetgeen aangeeft dat bevrijding van
superieur aan de andere.
Interreligieuze normen en waarden
Het nieuwste boek van professor Oluwole heet ’Socrates en
Eerlijkheid en eerlijke verdiensten Ook in andere religieuze geschriften wordt het belang Orunmila’, waarin zij haar wonderbaarlijke ontdekkingen
van eerlijkheid benadrukt: over de Afrikaanse filosoof Orunmila deelt, die leefde ten
Eerlijkheid is een belangrijke eigenschap van ieder tijde van Socrates. Beide filosofen hebben zelf geen woord
oprecht persoon. Eerlijkheid in woord en daad, in handel Bijbel: “Die gestolen heeft, stele niet meer, maar arbeide op papier gezet. Hun werk vertoont opvallende inhoudelijke
en wandel. Een eigenschap die maakt dat we als liever, werkende dat goed is met de handen, opdat hij overeenkomsten en interessante verschillen. Aan de hand
mensen op elkaar kunnen vertrouwen. hebbe mede te delen dengene, die nood heeft.” van deze denkers beschrijft Oluwole hoe de Afrikaanse en
(Efeziërs 4:28) Westerse filosofie allebei een andere weg zijn ingeslagen.
“Geef de volle maat en behoor niet tot degenen die
verminderen. En weeg met een betrouwbare schaal. En Hindoe geschriften: “Laat uw gedrag worden gekenmerkt Bovenal toont ze aan dat de menselijke behoefte aan
doe de mensen niet tekort in wat hen toekomt.” (Koran door waarachtigheid in woord, daad en gedachte.” filosofie universeel is.
26:181-183) (Taittiriya Upanishad 1.11.1) Bron: www.mo.be/interview/afrikaanse-filosofie

In de Bijbel lezen we hierover: “Die gestolen heeft, stele
niet meer, maar arbeide liever, werkende dat goed is
met de handen, opdat hij hebbe mede te delen dengene,
die nood heeft.” (Efeziërs 4:28)
En in Hindoe geschriften: “Wees zo eerlijk als de hemel
in het behartigen van je belangen.” (Taittiriya Upanishad
1.11.1)
Vertrouwen, geduld, rechtvaardigheid en
waarheidslievendheid leiden ons tot eerlijk verdienen
van ons brood. Als iemand dit door oneerlijke middelen
probeert te bereiken, dan zal hij ontelbare goede
eigenschappen verliezen. Ook zullen steeds meer
mensen hun vertrouwen in ons verliezen, als ze merken
dat we op oneerlijke wijze handelen.
De Koran legt heel veel nadruk op eerlijkheid:
“O jullie die geloven, verteer jullie bezittingen niet onder
elkaar met illegale methoden, maar alleen in handel met
wederzijdse goedkeuring.” (4:29-30).
"Wee de bedriegers! Die, wanneer zij (hun aandeel) van
de mensen afmeten, het volledig nemen, maar wanneer
zij iets afmeten voor anderen of (iets) voor hen afwegen,
dan geven zij minder dan (de ander) toekomt.” (83:1-3).
De Profeet Mohammed (vzmh) zei eens: “De eerlijke
zakenman wordt de beloning der profeten deelachtig.”
In het zakendoen zijn geen middelen toegestaan, die de Hoofdstuk 31 van de Koran heet Luqman. Luqman was een
mens onwaardig zijn en de zakenman, die zich inbeeldt, Afrikaanse slaaf aan wie wijsheid was gegeven door Allah.
dat leugen en bedrog zijn toegestaan, bedriegt zichzelf Luqman staat bij de moslims bekend als Luqman al-Hakim,
schromelijk. Misschien wint hij iets op materieel gebied, Luqman de Wijze of Luqman de Filosoof.
maar hij verliest aan de kwaliteiten van zijn geestelijk ik, In zijn tafsir (Koranuitleg) van hoofdstuk 31 schrijft de
omdat hij geen vertrouwen heeft in de voorzienigheid
moslimgeleerde Shabbeer Ahmed Usmani: “Luqman
van onze Schepper, de Onderhouder der Werelden. bereikte de waarheid middels puur verstand (filosofie); de
“Uw spreken zij te profeten ontvingen de waarheid via openbaring.” [m.a.w.
allen tijde Like facebook.com/ivisep filosofie en openbaring zijn complementair]
aangenaam, niet en ontvang:
- elke week, heel jaar door, Voor de wijze lessen van Luqman al-Hakim zie de Koran
zouteloos; gij moet 31:12-19. Ik volsta met de volgende opmerking.
weten, hoe gij aan een Spiritual Note
ieder het juiste - alle edities van Ar-Risaalah De allereerste les van Luqman gaat over tawhid en shirk.
antwoord moet - alle edities van Risaalah TV Dit moet de basis zijn van elke samenleving en beschaving.
geven.” Col. 4:6 - diverse andere updates Tawhid wil zeggen, geloven in de absolute eenheid van
Allah. Hij is uniek in Zijn persoon, in Zijn daden en in Zijn
eigenschappen. Shirk wil zeggen, geloven dat er
schepselen zijn die geheel of gedeeltelijk gelijk zijn aan
Allah. Shirk is de allergrootste zonde.
Tot besluit een citaat uit een artikel van prof. dr. Juliaan
van Acker (pedagoog): “De islam biedt geborgenheid en
hoe groter de dreigingen worden in deze eeuw, hoe meer
de mens terugkeert naar de bronnen van zijn cultuur. Het
Westen daarentegen staat met lege handen. Nihilisme is
onze religie geworden en de Europese Unie is één grote
spirituele leegte.”
Ahmad Jhawnie