एकावलि

5. ¨ÉÎxnù®ú {ÉÚVÉÉ
4-+Æ uùÉnù¶ÉÉxiÉ ¨ÉvªÉä ®úHò¶ÉÖC±ÉÉi¨ÉEò MÉÖ¯ûSÉGäò·É®úÉªÉ xɨÉ:
4-+ÉÆ ¨ÉÚ±ÉÉvÉÉ®úEò¨É±É¨ÉvªÉà +¹]õÉàkÉ®ú ¶ÉiÉvÉÉκlÉiÉ ¨ÉÊhɺÉÊzÉ¦É Eò¨É±Éà ʺÉrù±ÉI¨ÉÒ näù´ªÉɪÉÖHòɪÉ
¸ÉÒMÉhÉà¶ÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-<Æ ¾þiºÉ®úÉàVɨÉvªÉà SÉIÉÖ¹¨ÉiªÉÉ UôɪÉÉ näù´ªÉɪÉÖHòÉªÉ ºÉ½þ»ÉÊEò®úhÉÉªÉ xɨÉ:
4-<È अनेक कोदट बदहुः ºÉ½þ»Éकोदटयोजनववसतीणव +JÉhb÷ÉEòÉ®ú´ÉÞiªÉÉi¨ÉEò +¨ÉÞiÉɨ¦ÉÉàÊxÉvÉÉè
ÊjÉ{ÉÖ®úÉMÉɪÉjªÉ¨¤ÉÉ nàù´ªÉè xɨÉ:
4-=Æ ºlÉÚ±Énäù½þÉi¨ÉEòxÉ´É®úixÉuùÒ{Éà EòɱÉɪɺÉ|ÉÉEòÉ®ितुद्ववारपािकाय ®úHòuùÉnù¶É¶ÉÊHòªÉÖHòɪÉ
uùÒ{ÉxÉÉlÉÉªÉ VÉÒ´ÉÉi¨ÉxÉà xɨÉ:
4->Æð ʱÉRÂóMÉnäù½þÉi¨ÉEò EòɱÉÉªÉºÉ काांसय |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ xÉÉxÉÉ´ÉÞIɨɽþÉàvªÉÉxɨÉvªÉä
¸ÉҨɽþÉEòɱªÉ¨¤ÉÉ näù´ªÉÖHòÉªÉ ¸ÉҨɽþÉEòɱÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-@Æñ काांसय ताम्र |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ºÉRÂóEò±{ÉÊ´ÉEò±{É°ü{É iÉèVɺÉÉi¨ÉEò Eò±{É´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä
¨ÉvÉÖ¸ÉÒ¨ÉÉvɴɸÉÒ ºÉʽþiÉ ¨ÉvÉÖ®®úºÉÉi¨ÉxÉä ´ÉºÉxiÉ-@ñiÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-AÆñ ताम्र सीस |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶É¤nùiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò ºÉxiÉÉxÉ´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä ¶ÉÖGò¸ÉÒ¶ÉÖÊSɸÉÒ
ºÉʽþiÉ +ɨ±É®úºÉÉi¨ÉxÉä OÉÒ¹¨É-@ñiÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-±ÉÞÆ सीस वपत्ति |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ º{ɶÉÇiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò ½þÊ®úSÉxnùxÉ´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä
xɦɸÉÒxɦɺªÉ¸ÉÒ ºÉʽþiÉ ÊiÉHò®úºÉÉi¨ÉxÉä´É¹ÉÇ-@ñiÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-±ÉßÆ वपत्ति पञ्ििोह |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¯û{ÉiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò ¨ÉxnùÉ®ú´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä <¹É¸ÉÒ
>ðVÉǸÉÒ ºÉʽþiÉ Eò]Öõ®úºÉÉi¨ÉxÉä ¶É®únùiÞ ÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:

38
 एकावलि

4-BÆ पञ्ििोह रूप्य |ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ®úºÉiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò {ÉÉÊ®úVÉÉiÉ´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä

ºÉ½þ¸ÉҺɽþºªÉ¸ÉÒºÉʽþiÉ Eò¹ÉɪɮúºÉÉi¨ÉxÉä ½àþ¨ÉxiÉ-@ñiÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-Bå रूप्य सवणव|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ MÉxvÉiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò Eònù¨¤É´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉää
¸ÉÒ¶ªÉɨɱÉɨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-+Éå रूप्य सवणव|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ MÉxvÉiÉx¨ÉÉjÉi¨ÉEò Eònù¨¤É´ÉÉÊ]õEòɨÉvªÉä
iÉ{ɸÉÒiÉ{ɺªÉ¸ÉÒ ºÉʽþiÉ ±É´ÉhÉ®úºÉÉi¨ÉxÉäʶÉʶɮú-ñiÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-+Éé सवणवपष्ु पराग®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¨ÉÉƺÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò {ÉÖ¹{É®úÉMÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉà
ʺÉrMÉhÉÉ´ÉÞiÉ ¸ÉÒSÉÎhb÷EòɪÉÖHòÉªÉ ¨ÉÞiªÉÖ\VɪÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-+Æ {ÉÖ¹{É®úÉMÉ®úixÉ-{ÉnÂù¨É®úÉMÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ +ÉäVÉÉävÉÉi´ÉÉi¨ÉEò {ÉnÂù¨É®úÉMÉ®úixÉiɯû
´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉà SÉÉ®úhÉMÉhÉÉ´ÉÞiÉ ¨ÉÉiÉÞEòɨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-+: {ÉnÂù¨É®úÉMÉ®úixÉ-MÉÉä¨ÉàvÉEò®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¨ÉàvÉÉävÉÉi´ÉÉi¨ÉEò MÉÉä¨ÉàvÉEò®úixÉiɯû
´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉà ªÉÉäÊMÉxÉÒ¦Éè®ú´ÉMÉhÉÉ´ÉÞiÉ EòɱɺÉÆEò̹ÉhªÉ¨¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-EÆò MÉÉä¨ÉàvÉEò®úixÉ-´ÉXÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ +κlÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ´ÉXÉ®úixÉiɯû
´ÉÉÊ]õEòÉúú¨ÉvªÉà +{ºÉ®úÉäMÉhÉÉ´ÉÞiÉ MÉxvÉ´ÉÇ{ÉiɪÉä Ê´É·ÉɺÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-JÉÆ ´ÉXÉ®úixÉ-EòxÉE -´ÉèbÚ÷ªÉÇ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ i´ÉMvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ´ÉèbÚ÷ªÉÇ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉà
nèùiªÉxÉÉMÉ MÉhÉÉ´ÉÞiÉ ¨É½þɶÉä¹ÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-MÉÆ ´ÉèbÚ÷ªÉÇ®úixÉ-½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ®úÉä¨ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉiɯû
´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉà ¨ÉxÉÖMÉhÉÉ´ÉÞiÉ ´Éànù¨ÉjÉä MÉɪÉjªÉ¨¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-PÉÆ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
{ÉÚ´ÉǦÉÉMÉä ºÉÖ®ú{ÉÊiÉ-Bä®úÉ´ÉiÉ´ÉɽþxÉ-´ÉXɽþºiÉ- +{ºÉ®úÉäMÉhÉÉ´ÉÞiÉ ¶ÉÊSɪÉÖHòÉªÉ näù´ÉäxpùxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:

39
 एकावलि

4-RÆó ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:

+ÉMxÉäªÉ¦ÉÉMÉä iÉäVÉÉäÊvÉ{ÉÊiÉ-+VÉ´ÉɽþxÉ-¶ÉÊHò½þºiÉ-º´Éɽþɺ´ÉvÉɪÉÖHòÉªÉ ´Éè·ÉÉxÉ®úxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-SÉÆ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
nùÊIÉhɦÉÉMÉä |ÉäiÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ-¨Éʽþ¹É´ÉɽþxÉ-nùhb÷½þºiÉ ¶ªÉɨɱÉɪÉÖHòÉªÉ ´Éè´Éº´ÉiÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-UÆô ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
ÊxÉ@ñÊiɦÉÉMÉä ®úIÉÉäÊvÉ{ÉÊiÉ-|ÉäiÉ´ÉɽþxÉ-KÉbÂ÷MɽþºiÉ-EòɱÉÒªÉÖHòÉªÉ ÊxÉ@ñÊiÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-VÉÆ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
{ÉζSɨɦÉÉMÉä VɱÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ-¨ÉEò®ú´ÉɽþxÉ-{ÉɶɽþºiÉ- {ÉÎnÂù¨ÉxÉÒªÉÖHòÉªÉ ´É¯ûhÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-ZÉÆ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
´ÉɪɴªÉ ¦ÉÉMÉä |ÉÉhÉÉÊvÉ{ÉÊiÉ-¯û¯û´ÉɽþxÉ-v´ÉVɽþºiÉ-¨ÉÉäʽþxÉÒHòÉªÉ ºÉ¨ÉÒ®úxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-\ÉÆ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
=kÉ® ú¦ÉÉMÉä ÊxÉÊvÉ{ÉÊiÉ-xÉ®ú´ÉɽþxÉ-¨ÉÊhɽþºiÉ-ÊSÉÊjÉhÉÒªÉÖHòÉªÉ EÖò¤Éä®úxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-]Æõ ½þÊ®úx¨ÉÊhÉ®úixÉ-¨ÉÖHòÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖC±ÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÖHòÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉúªÉÉ:
<ǶÉÉxÉ ¦ÉÉMÉä Ê´ÉtÉÊvÉ{ÉÊiÉ-@ñ¹É¦É´ÉɽþxÉ-ÊjɶÉڱɽþºiÉ-¶ÉiÉEòÉäÊ]-¯ûpùMÉhÉÉ´ÉÞiÉ ÊMÉÊ®úVÉɪÉÖHòɪÉ
<ǶÉÉxÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-`Æö ¨ÉÖHòÉ-¨É®úEòiÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¨ÉVVÉÉvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨É®úEòiÉ®úixÉiɯû´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉàú
½äþ¨ÉiɱɦɴÉxÉäþ ¸ÉÒ´ÉÉiÉÉDZªÉ¨¤ÉÉ näù´ªÉè xɨÉ:
4-bÆ÷ ¨É®úEòiÉ-Ê´ÉpÖù¨É®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¯ûÊvÉ®úvÉÉi´ÉÉi¨ÉEò Ê´ÉpÖù¨É®úixÉ´ÉxÉ ´ÉÉÊ]õEòÉú¨ÉvªÉàú ú
¦ÉÉ®úiÉÒªÉÖHòÉªÉ ¥ÉÀxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:

4-fÆø Ê´ÉpÖù¨É-¨ÉÉÊhÉCªÉ®úixÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ +xÉɽþiÉ iÉi´ÉÉi¨ÉEò ¨ÉÉÊhÉCªÉ¨Éhb÷{Éä ±ÉI¨ÉÒªÉÖHòɪÉ

40
 एकावलि

¨É½þÉʴɹhÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-hÉÆ ¨ÉÉÊhÉCªÉ- xÉÉxÉÉ®úixɨɪÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¥ÉÀ®úxwÉÉi¨ÉEò xÉÉxÉÉ®úixÉ ºÉ½þ»É ºiɨ¦É
¨Éhb÷{ɨÉvªÉä {ÉÉ´ÉÇiÉÒªÉÖHòÉªÉ ¨É½þɶɨ¦ÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-iÉÆ xÉÉxÉÉ®úixÉ-¨ÉxÉÉäù¨ÉªÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ uùÉnù¶ÉÉxiÉä ºÉ½þVÉκlÉiªÉÉi¨ÉEò +¨ÉÞiÉ´ÉÉÊ{ÉEòɪÉÉÆ
κlÉiÉxÉÉÉÊ´É-तनषण्णायै पततसदहतायै iÉÉ®úɨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-lÉÆ ¨ÉxÉÉäùä बवु द्ध¨ÉªÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ±ÉiÉɨÉvªÉä ºÉÊ´ÉEò±{ÉκlÉiªÉÉi¨ÉEò +ÉxÉxnù´ÉÉÊ{ÉEòɪÉÉÆ
κlÉiÉxÉÉÉÊ´É-तनषण्णायै पततसदहतायै ´ÉɯûhªÉ¨¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-nÆù बुद्ध्यहां कार¨ÉªÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ §ÉÚ¨ÉvªÉä ÊxÉÊvÉvªÉɺÉxÉκlÉiªÉÉi¨ÉEò ʴɨɶÉÇ´ÉÉÊ{ÉEòɪÉÉÆ
κlÉiÉxÉÉÉÊ´É-तनषण्णायै पततसदहतायै EÖò¯ûEÖò±±Éɨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-vÉÆ अहां कार सय
ू |व ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ |É´ÉÞÊkɺ´É¯û{É ¤ÉɱÉÉiÉ{ÉÉänùÂMÉÉ®ú¨ÉvªÉä-OɽþMÉhÉÉ´ÉÞiÉ-
|ÉEòɶɶÉÊHòªÉÖHÖ òÉªÉ ¨ÉÉiÉÉÇhb÷¦Éè®ú´ÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-xÉÆ सय
ू व िन्त्द्र|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ÊxÉ´ÉÞÊkɺ´É¯û{É SÉÎxpùEòÉänùÂMÉÉ®ú¨ÉvªÉä-iÉÉ®úÉMÉhÉÉ´ÉÞiÉ-
®úÉäʽþhÉÒªÉÖHÖ òÉªÉ ºÉÉä¨ÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-{ÉÆ िन्त्द्र शङ्
ृ गार|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ +¨ÉxɺEòκlÉiªÉÉi¨ÉEò ¨É½þɶÉÞRÂóMÉÉ®ú{ÉÊ®úPÉɨÉvªÉ-
®úiÉÒªÉÖHÖ òÉªÉ ¨Éx¨ÉlÉxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-¡Æò शङ्
ृ गार ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ®úÉVÉ|ÉÉEòÉ®ÉxiÉ®úɱÉMÉiÉ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò
त्रर±ÉIÉयोजनाववसतीणव ú ¨É½þÉ{ÉnÂù¨ÉÉ]õ´ÉÒ¨ÉvªÉä ¸ÉÒ¨ÉnùzÉ{ÉÚhÉÉǨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:

4-¤ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ºÉ½þ»Éयोजनाववसतीणव-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉɺªÉ

@ñM´ÉänùÉi¨ÉEò-{ÉÚ´ÉÇuùÉ®-¨ÉvªÉä nÖùMÉÉǦÉ]Âõ]õÉÊ®úEòɨ¤ÉÉ näù´ªÉè xɨÉ:
41
 एकावलि

4-¦ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ºÉ½þ»Éयोजनाववसतीणव-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉ MÉÞ½®úÉVÉɺªÉ

ªÉVÉÖ´ÉænùÉi¨ÉEò nùÊIÉhÉuùÉ®ú ¨ÉvªÉä ´ÉÉM´ÉÉÊnùxªÉ¨¤ÉÉ näù´ªÉè xɨÉ:
4-¨ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ºÉ½þ»Éयोजनाववसतीणव-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉɺªÉ
ºÉɨɴÉänùÉi¨ÉEò {ÉζSɨÉuùÉ® ¨ÉvªÉä jÉè{ÉÖ®úʺÉrùÉxiɺɨɪÉnäù´ÉiÉɪÉè xɨÉ:
4-ªÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ºÉ½þ»Éयोजनाववसतीणव-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉ MÉÞ½®úÉVÉɺªÉ
+lÉ´ÉÇ´ÉänùÉi¨ÉEò =kÉ®úuùÉ®¨ÉvªÉä ºÉÆ{ÉiEò®úÒ ¦É]Âõ]õÉÊ®úEòɨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-®Æú ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉɺªÉ +¨ÉÞiɨɪÉ
{ÉÚ´ÉÇuùÉ®úºªÉÉäkÉ®úºlÉ´ÉäÊnùEòɪÉÉÆ {É®úɶÉHäò: ¤ÉÖÊrù°üÊ{ÉhªÉè ¸ÉÒ¨ÉÉiÉRÂóMÉÒ·É®úÒnäù´ªÉè xɨÉ:
4-±ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉɺªÉɨÉÞiÉ¨ÉªÉ {ÉÚ´ÉÇuùÉ®úºªÉ
nùÊIÉhɺlɨÉÊhÉ´ÉäÊnùEòɪÉÉÆ {É®úɶÉHäò: +½þRÂóEòÉ®úi¨ÉEò ¸ÉҨɽþÉ´ÉÉ®úÁ¨¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4- ´ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ÊSÉxiÉɨÉÊhÉ MÉÞ½®úÉVÉɺªÉ {ÉÚ´ÉÇuùÉ®äú +¨ÉÞiÉä·ÉªÉǨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4- ¶ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉÉxiÉ®äú शक्तरक्षाकराय सततदशवषावय

Êxɯû{ÉÉÊvÉEòºÉÆδÉnùÉi¨ÉxÉä EÖò¨ÉÉ®EòɨÉä·É®úÉªÉ xɨÉ:

4- ºÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò ÊSÉxiÉɨÉÊhÉ MÉÞ½®úÉVÉÉxiÉ®äú {É\SÉ¥ÉÀ¨ÉªÉ ¨É½þɨÉ\SÉ¡ò±ÉEäò
ºÉnùÉxÉxnù{ÉÚhÉÉÇi¨ÉxÉä ¸ÉÒ±ÉʱÉiÉÉ nÖùʽþjÉä ¤ÉɱÉÉΨ¤ÉEòÉ näù´ªÉè xɨÉ:
4- ½Æþ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉ MÉÞ½®úÉVÉɺªÉ >ðv´ÉǦÉÉMÉà ºÉEò±É Eò±{ÉxÉÉ
®úʽþiÉÉªÉ {É®ú¶É¨¦ÉÖxÉÉlÉÉªÉ xɨÉ:
4-¹ÉÆ ¶ÉÖrùºÉi´É|ÉvÉÉxÉÉxiÉ:Eò®úhÉÉi¨ÉEò-ÊSÉxiÉɨÉÊhÉMÉÞ½®úÉVÉɺªÉ ÊxÉÊvÉvªÉɺÉxÉ iÉÚʱÉEòÉ{ÉÒ`äö
अलभतश्िक्रराजरक्षाकरो पूणन
व ाथसदहतायै ¸ÉÒ{ÉÚiªÉǨ¤ÉÉnäù´ªÉè xɨÉ:
4-³Æý Ênù´ªÉnäù½þÉi¨ÉEò ¸ÉÒSÉGò®úÉVÉ-¨É½þÉ®úlɶÉÞRÂóMÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉxnù vɨÉÉÇi¨ÉEò ¸ÉÒ ¥ÉÀ-ʴɹhÉÖ-

42
 एकावलि

ʶɴɪÉÖÖHòɪÉè ºÉ{iÉÉxÉxÉɦÉ]Âõ]õÉÊ®úEòɨ¤ÉÉ näù´ªÉè xɨÉ:

4- IÉÆ Ênù´ªÉnäù½þÉi¨ÉEò ¸ÉÒ SÉGò®úÉVÉ ¨É½þÉ®úlɨÉvªÉä {ÉÞl´ÉÒ ºÉÊ±É±É ´ÉμxÉ ´Éɪ´ÉÉEòÉ¶É MÉxvÉ ®úºÉ
°ü{É º{ɶÉǶɤnù ={ɺlÉ{ÉɪÉÖ{ÉÉnù{ÉÉÊhÉ´ÉÉEÂò QÉÉhÉÊVɼ´ÉÉSÉIÉÖ:i´ÉEÂò ¸ÉÉàjÉ ¨ÉxÉ: ú¤ÉÖÊrù -+½ÆþEòÉ®
|ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ¯û¹É ÊxɪÉÊiÉ EòÉ±É ®úÉMÉ +Ê´ÉtÉ Eò±ÉÉ ¨ÉɪÉÉ ¶ÉÖrùÊ´ÉtÉ <Ç·É®ú ºÉnùÉÊ¶É´É ¶ÉÊHò
ʶɴÉÉi¨ÉEò ¹É]ÂõËjɶkÉi´É ºÉÉä{ÉÉxÉÉä{ÉÊ®ú {É®úÉ{É®ú{É®ú¨ÉÉuèùiÉʤÉxnùÉè ªÉÉäMÉ{ÉÒ`äö
MÉÖ°ü{ÉÉvɹ]Òõ¨ÉxjÉÉlÉÉÇxÉÖºÉxvÉÉxÉ´ÉÞÊkÉ°ü{É ¨ÉÊhɨɪɨɽþÉ˺ɽþɺÉxÉÉªÉ xɨÉ:
4- ·ÉäiɨÉÖHòɱÉúRÂóEòÉ®¨É½þÉUôjÉvÉÉÊ®úhªÉè ´ÉÉÆ ´ÉɨÉɪÉè xɨÉ:
4- ¸ÉÓ Bà·ÉªÉÇʺÉËrù MÉRÂóMÉÉiÉ®úRÂóMÉvɴɱɨɽþÉSÉɨɮúvÉÉÊ®úhªÉè VªÉå VªÉä¹`öɪÉè ¨É½þɱÉI¨ªÉè xɨÉ:
4- ¨É½þÉEòɱÉÉÎ\SÉEòÉvÉÉÊ®úÊhÉ ½Æþ ½þºÉxiªÉ¨¤ÉÉ ºÉʽþiÉ Eò{ÉÚ®Ç ú´ÉÒÊ]õEòÉvÉÉÊ®úhªÉè ®úÉé ®úÉèpù¬è xɨÉ:
4- {ÉÖ¹{ɨÉɱÉÉvÉÉÊ®úhªÉè +Æ +Ψ¤ÉEòɪÉè xɨÉ:
4- ¦ÉÚ¹ÉhÉÉfÂøªÉ{Éä]õÒvÉÉÊ®úÊhÉ <Æ <SUôÉ-ºÉʽþiÉ ¨É½þÉänùªÉ¨É½þɨÉÉÆMɱªÉ-vÉÉÊ®úhªÉè ®Æú ®úiªÉè xɨÉ:
4- ´ªÉVÉxÉEòvÉÉÊ®úhªÉè YÉÉÆ YÉÉxÉɪÉè xɨÉ:
4- ºÉEò±É VÉMÉx¨ÉÉä½þxÉ ¨É½þɨÉEò®úv´ÉVÉvÉÉÊ®úhªÉè +Æ +·ÉÉ°üføɪÉè xɨÉ:
4- ´ªÉVÉxÉEòvÉÉÊ®úhªÉè ËGò ÊGòªÉɪÉè xɨÉ:
4- MÉxvÉSɹÉEòvÉÉÊ®úhªÉè EÖòÆ EÖòΤVÉEòɪÉè xɨÉ:
4- ´ÉXÉ¨ÉªÉ EòÉRÂóEòiÉÒvÉÉÊ®úhªÉè Ë¤É Ê¤É¨¤ªÉè xɨÉ:
4- EòVVɱÉÉäVV´É±É¶É±ÉÉEòÉvÉÉÊ®úhªÉè Ë´É Ê´É¹ÉPxªÉè xɨÉ:
4- Eò{ÉÚ®Ç úÉfø¬Eò®úhb÷vÉÉÊ®úhªÉè nÚùÆ nÚùiɪÉê xɨÉ:
4- iÉk´ÉYÉÉxÉnù{ÉÇhÉvÉÉÊ®úhªÉè ºÉÆ ºÉÆ{ÉiEòªÉê xɨÉ:
4- Bá ´ÉÉÎCºÉËrù MÉRÂóMÉÉiÉ®úRÂóMÉvÉ´É±É ¨É½þÉSÉɨɮúvÉÉÊ®úhªÉè ºÉÆ ºÉ´ÉÉÇxÉxnùɪÉè ´ÉÉMÉҷɪÉê xɨÉ:
4-±ÉÉÆ ¼±ÉÉÆ ¥ÉÀhÉä {ÉÞÊlÉ´ªÉÉÊvÉ{ÉiɪÉä ®Hò´ÉhÉÉÇªÉ SÉiÉÖ´ÉÇCjÉÉªÉ nùhb-Eò¨Éhb÷±É-EÖòÎhb÷EòÉ-{ÉnÂù¨É-
43
 एकावलि

vÉ®úÉªÉ ºÉÞι]õEòjÉæ ´ÉɨÉɶÉCiªÉÉʸÉiÉÉªÉ xɨÉÉä ¥ÉÀ¨ÉªÉèEò¨É\SÉ{ÉÉnùÉªÉ xɨÉ:

4-´ÉÉÆ ¼´ÉÓ Ê´É¹hÉ´Éä +{ÉɨÉÊvÉ{ÉiɪÉä ¶ªÉɨɴÉhÉÉÇªÉ ¶ÉÆJÉ-SÉGò-MÉnùÉ-{ÉnÂù¨É vÉ®úÉªÉ ÎºlÉÊiÉEòjÉæ
VªÉä¹`öɶÉCiªÉÉʸÉiÉÉªÉ xɨÉÉä ʴɹhÉ֨ɪÉèEò¨É\SÉ{ÉÉnùÉªÉ xɨÉ:
4-®úÉÆ ¿ÚÆ ¯ûpùÉªÉ iÉäVÉÉà +ÊvÉ{ÉiɪÉä {É\SÉ´ÉCjÉÉªÉ ¶ÉÖrùº¡òÊ]õEòÊxɦÉÉªÉ ¶ÉÚ±É-´ÉXÉ-JÉbÂ÷MÉ-{É®ú¶ÉÖ-
+¦ÉªÉ-xÉÉMÉ-{ÉɶÉ-PÉh]õÉ-|ɱɪÉÉÎMxÉ-+ÆEÖò¶É-vÉ®úÉªÉ ºÉƽþÉ®úEòjÉæ ®úÉèpùÒ¶ÉCiªÉÉʸÉiÉÉªÉ xɨÉÉä
¯ûpù¨ÉªÉèEò¨É\SÉ{ÉÉnùÉªÉ xɨÉ:
4-ªÉÉÆ ÁÉé <Ç·É®úÉªÉ ´ÉɪɴªÉÉÊvÉ{ÉiɪÉä MÉÉè®ú´ÉhÉÉÇªÉ ¨ÉÞMÉ-]ÆõEò-´É®úɦÉÒÊiÉ-vÉ®úÉªÉ ÊiÉ®úÉàvÉÉxÉEòjÉæ
+Ψ¤ÉEòÉ ¶ÉCiªÉÉʸÉiÉÉªÉ xɨÉÉä <Ç·É®ú¨ÉªÉèEò¨É\SÉ{ÉÉnùÉªÉ xɨÉ:
4-¼ºÉÉé ºÉnùÉʶɴÉÉªÉ Ê´ÉªÉnùÉÊvÉ{ÉiɪÉä {É\SÉ´ÉCjÉÉªÉ ÊºÉxnÚù®ú´ÉhÉÉÇªÉ {É\SÉ˴ɶÉÊiÉEò®úɪÉ
+xÉÖOɽþEòjÉæ ¶ÉÉxiÉɶÉCiªÉÉʸÉiÉÉªÉ xɨÉÉä ºÉnùÉʶɴÉ|ÉäiÉ{ÉnÂù¨ÉɺÉxÉÉªÉ ¨É½þɨÉ\SÉ¡ò±ÉEòÉªÉ xɨÉ:
4-ºÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ°ü{É |ɱɪÉÉi¨ÉxÉä ½ÆþºÉiÉÚʱÉEòÉiɱ{ÉÉªÉ xɨÉ:
4-+Ê´ÉtÉ%YÉÉxÉ °ü{É ½ÆþºÉiÉÚʱÉEòɨɽþÉà{ÉvÉÉxÉÉªÉ xɨÉ:
4-ºÉ¨Éι]õ +½þRÂóEòÉ®ú °ü{É EòÉèºÉÖ¨¦ÉɺiÉ®úhÉÉªÉ xɨÉ:
4-+´ªÉHò ¨É½þkÉi´ÉÉi¨ÉxÉä ¨É½þÉÊ´ÉiÉÉxÉEòÉªÉ xɨÉ:
4-ªÉÉäMɨÉɪÉÉ°ü{É ÊiÉ®úºEòÊ®úhªÉÉ´ÉÞiÉ ¨É½þɨÉɪÉɪɴÉÊxÉEòɪÉè xɨÉ:
4-+Éå Bá ¿Ó ¸ÉÓ Bá C±ÉÓ ºÉÉè: +Éá ¿Ó ¸ÉÓ ½þºÉIɨɱɴɮúªÉÚÆ ºÉ½þIɨɱɴɮúªÉÓ ªÉ®ú±É´ÉIɨɱɴɮúªÉÚÆ
+Éá ¿Ó ¸ÉÓ +Éá ºÉÉè: C±ÉÓ Bá ºÉi´É ÊSÉi´É +ÉxÉxnùi´É º´É°ü{É vɨÉÇjÉªÉ Ê´ÉÊxɨÉÖHÇ ò º´ÉªÉ\VªÉÉàÊiÉ
={ÉÉÊvÉ®úʽþiÉ ¶ÉÖrùºÉÆÊ´ÉnùÉi¨ÉxÉä ¸ÉÒ ¨É½þÉEòɨÉä·É®úÉªÉ xɨÉ:
4-EòB<Ç±É¿Ó ½þºÉEò½þ±É¿Ó ºÉEò±É¿Ó¸ÉÓ ¨É½þÉàb÷¬ÉhÉ{ÉÒ`ö¨ÉvªÉä EòɨÉä·É®úÉRÂóEòÉJªÉ
{É®ú¶Éɨ¦É´É{ÉÒ`öÊxɱɪÉä ºÉ´ÉÇSÉGäò·É®úÒvªÉÉiÉ {É\SɸÉÒ {É\SÉEòÉà¶É {É\SÉEò±{ɱÉiÉÉ {É\SÉEòɨÉnÖùPÉÉ
{É\SÉ®úixÉ ¤ÉÞxnù¨ÉÎhb÷iÉɺÉxÉ ºÉÆκlÉiÉ ºÉ´ÉÇnù¶ÉÇxɺÉäÊ´ÉiÉ ¹Éb÷RÂóMɪÉÖ´ÉiÉÒºiÉÖiÉ SÉiÉÖ:ºÉ¨ÉªÉnäù´ÉiÉÉ{ÉÚÊVÉiÉ
44
 एकावलि

¨É½þɺÉÉè¦ÉÉMªÉVÉxÉxÉ ¨É½þɨÉÉàIÉ|Énù ¶ÉÚxªÉɶÉÚxªÉÊ´É´ÉÌVÉiɶÉÊHò Ê´É´ÉäEò´ÉÞiªÉ´ÉÎSUôzÉ

ºÉÎSSÉnùÉxÉxnùvɨÉÉÇi¨ÉEò ºÉnùÉxÉxnù{ÉÚhÉÇ º´ÉÉi¨ÉÉʦÉzÉ ºÉ´ÉǺÉÉÊIÉÊSÉpÚù{ÉÉJªÉ ºÉÉnùÉJªÉEò±ÉÉ
{É®ú¤Éèxnù´É-´ÉÉʺÉxªÉÉJªÉɦÉɺÉÉ {É®ú¥ÉÀ ¸ÉÒ¨Éx¨É½þÉÊjÉ{ÉÖ®úºÉÖxnù®úÒ {É®úɦÉ]Âõ]õÉÊ®úEòɪÉè xɨÉ:
(ÊxÉ°ü{ÉÉÊvÉEò SÉèiÉxªÉ¨Éä´É ºÉÎSSÉnùÉxÉxnùÉi¨ÉEÆò +xiÉ:Eò®úhÉ |ÉÊiÉˤÉʤÉiÉÆ ºÉiÉ iÉnÂù +½Æþ B´É
<iªÉxÉÖºÉxvÉÉxÉÆ ¸ÉÒ±ÉʱÉiÉɪÉÉ: ±ÉÉèʽþiªÉÆ *+¦Éänù ºÉƤÉxvÉäxÉ ºÉi´É ÊSÉi´É +ÉxÉxnùi´É Ê´Éʶɹ]õ
ºÉÆÊ´Énù: Eäò´É±É ºÉÆÊ´Énù: SÉ iÉÉnùÉi¨ªÉÆ EòɨÉà·É®úÉRÂóMÉ ªÉxjÉhÉÆ - BiÉä uäù ʴɦÉÉ´ÉxÉÒªÉä)
4- Bá C±ÉÓ ºÉÉè:-¸ÉÓ ¿Ó C±ÉÓ-EòB<Ç±É¿Ó ½þºÉEò½þ±É¿Ó ºÉEò±É¿Ó-½þºÉEò±É¿Ó ½þºÉEò½þ±É¿Ó
ºÉEò±É¿Ó-½þºÉEò±É½þºÉEò½þ±ÉºÉEò±É¿Ó-C±ÉÓ ¿Ó ¸ÉÓ-¸ÉÓ ºÉÉè: C±ÉÓ-¸ÉÓ ¿Ó Bá-={ÉÉvªÉ¦ÉÉ´É
¶ÉÖC±Éi´É ={ɱÉÊIÉiÉ ¶ÉÖrù ºÉÆÊ´ÉnùÉi¨É ¸ÉҨɽþÉ|ÉEòɶÉSÉ®úhÉÉªÉ xɨÉ:
4- Bá C±ÉÓ ºÉÉè: ¸ÉÓ ¿Ó C±ÉÓ EòB<Ç±É¿Ó ½þºÉEò½þ±É¿Ó ºÉEò±É¿Ó ½þºÉEò±É¿Ó ½þºÉEò½þ±É¿Ó
ºÉEò±É¿Ó ½þºÉEò±É½þºÉEò½þ±ÉºÉEò±É¿Ó C±ÉÓ ¿Ó ¸ÉÓ ¸ÉÓ ºÉÉè: C±ÉÓ ¸ÉÓ ¿Ó Bá ÊSÉnÂù Ê´Éʶɹ]õ
ºÉÆÊ´ÉnÂù |ÉÉlÉÉʨÉEò {É®úɽþxiÉÉ ´ÉÞÊkÉ°ü{ÉàhÉ ®úÉMÉähÉ ={ɱÉÊIÉiÉ ¸ÉҨɽþÉʴɨɶÉÇSÉ®úhÉÉªÉ xɨÉ:
4- ¼ºÉÉé: º½þÉè:#Æ ºÉ´ÉÇEò±{ÉxÉÉ{ÉxɪÉxÉÉlÉÇ ºÉÉ®ú {É®úi´ÉÉiÉ BEòÉi¨É-|ÉiªÉªÉ-ºÉÉ®ú {É®úi´ÉÉSSÉ
BEò°ü{É-BEò®úºÉ-BàCªÉ-|ÉiªÉªÉnùÉfÂøªÉê´É º´ÉÉi¨ÉɦÉÉ´É +½þ¨ÉÉEòÉ®ú SÉ®úhɪÉÉà: +ʨÉiÉ
ʴɶÉä¹ÉÉʴɶÉ乪ɦÉÉ´É =¦ÉªÉºÉɨɮúºªÉ |ÉiªÉªÉÉʦÉzɦÉÚ¨Éɺ´É°ü{É ¨É½þÉ|ÉEòɶÉʴɨɶÉǺÉɨɮúºªÉ
ÊxÉ´ÉÉÇhÉSÉ®úhÉÉªÉ xɨÉ:

45