10/23/2011

Software
WINDOWS

Microsoft je Američka firma koju su 1975. godine osnovali Bill Gates i

Paul Allen. Sjedište firme je u mjestu Redmond, država Washington.
Osnovna djelatnost firme je razvoj osnovnog računalnog software-a poput
operativnih sistema, razvojnih alata, uredskih programa i baza podataka.

Pravi poslovni procvat firme slijedi po izdavanju operativnog sistema

Windows 95, prvenstveno dizajniran za kućnu uporabu, koji u osnovi
obilježava izgled svih današnjih proizvoda.

Operativni sistemi koje je firma Microsoft razvila dijele se u dvije

skupine:

■MS-DOS (MicroSoft Disk Operating System)

■Windows (zaštićeno ime za Microsoft Windows operativni sustav)

Software
MS-DOS primijenjen je na prvom PC računaru kojeg je razvila firma
IBM 1981. godine. Prva verzija PC-DOS 1.0 iz 1981. godine zadržala se u
gotovo neizmijenjenom obliku sve do verzije MS-DOS 6.22 iz 1994.
godine. U osnovi, radi se o operativnom sistemu koji se isključivo bavio
diskovima s tekstualnim interfejsom, te se pokretanje aplikacija i
zadavanje naredbi sistemu obavljalo sa tastature.

DOS se prestao koristiti. Danas ga koriste jedino računarskii nostalgičari

za pokretanje starih programa kojih se ne žele riješiti.

Radu u MS-DOS operativno sistemu znači rad kroz interfejs s

komandnom linijom. Znači preko tastature se upišu ključne riječi (ime
instrukcije) kojima se dodaju parametri (usmjeravanje rada instrukcije) i
po potrebi prekidači (način rada instrukcije).

Rad s komandnom linijom dosta je nezgrapan. Iako je podosta aplikacija

razvijeno pod MS-DOS operativnim sistemom, od kojih su neke koristile
podršku rada s mišem, to još uvijek nije bilo grafički interfejs prema
korisniku.

1
 10/23/2011

Software
Statistički, Windows XP je najrašireniji operativni sistem kod korisnika
tokom polovine prve decenije ovog milenija, odnosno najkorišteniji
Windows OS uopće. Slova XP dio su engleske riječi 'eXPerience' -
iskustvo, te mu je višegodišnja prisutnost u svijetu operativnih sistema u
tom smislu moguće opravdano. U 2007. godini koristi ga oko 90 %
korisnika računara. To se prvenstveno odnosi na računare kod kuće i
radne računare korisnika u institucijama i firmama.

Za svaku namjenu može naći dovoljno dobar besplatan alat za većinu

korisnika.

U skladu s politikom Microsoft-a o mjesečnim dogradnjama (zakrpama)

operativnog sistema, tako i za ovaj operativni sistem obično se objavljuje
dogradnja jednom mjesečno u drugoj sedmici mjeseca.

Redovita dogradnja operativnog sistema računara preduvjet je bilo kakve

djelotvorne zaštite mreže u kojoj se računar nalazi. Nažalost, kod samih
korisnika svijest o tome i njihova obrazovanost u pogledu navedenog je
vrlo žalosna, što ima za rezultat vrlo veliku ranjivost računara.

Software
Nasljednik 'Windows XP' porodice Microsoft-ovih operativnih sistema
namijenjenih računarima za osobnu uporabu je 'Windows Vista'
operativni sistem, koji podržava dosta novih tehnologija u odnosu na
prethodnika. 'Windows Vista' uvod je u generaciju operativnih sistema
'Windows 7', 32 bit-ni i 64 bit-ni koji su u osnovi razvoj prethodnika.

Za 64 bit-ni operativni sustav podrazumijeva da zna 'raditi' s 64 bit-nim

podacima, što nadalje podrazumijeva za takvu platformu pisane
upravljačke programe i programsku podršku i drugačije alate za izradu
programske podrške.

Da li treba poznavati MS-DOS? U osnovi ne, ali ako dođe do oštećenja

operativnog sistema odmah se na početku ponudi izbornik koji sadrži
stavku 'Safe Mode with Command Prompt'. Kod operativnog sistema
Windows 7 još je važnije poznavanje komandne linije, jer gotovo sve
akcije vezane uz njegovu programsku podršku mogu se izvesti komandno-
linijskim redom, što omogućava djelotvornu izradu skripti.

2
 10/23/2011

Software
File sistemi : FAT i NTFS.

Osnovna razlika između FAT (DOS jezgra) i NTFS (NT jezgra) file
sistema je u tome što je NTFS sistem 'journaling' tipa što znači da ima
mogućnost samooporavka u slučaju nasilnog isključivanja računara, zbog
nestanka struje na primjer.

NTFS indeksira (popisuje) sve fajlove u JOURNALU, zapisu o

promjenama tokom rada, na temelju kojeg se potom obavljene promjene
upisuju u fajlove te se dvostrukim slijednim zapisom sprječava gubitak
podataka i oštećenje file sistema. Na temelju uspješno upisanog
JOURNALA može se rekonstruirati promjena koja se zbog isključenja
računara nije uspješno upisala u file.

Kod FAT file sistema samooporavka nema te je gubitak podataka mnogo

vjerojatniji. Stoga ne čudi konačna orijentacija svih proizvoda na NTFS
file sistem. DOS operativni sistem zna prepoznati samo zapise na particija
FAT tipa, Windows 9X sistemi prepoznaju zapise na FAT i FAT 32
particijama dok je NTFS file sistem dizajniran da može prepoznati
podatke na navedenim file sistemima DOS-a.

Software
UNIX

Microsoft programska podrška u svojim raznim verzijama drži preko

50% tržišta. U taj obim ubrajaju se različite verzije operativnih sistema,
internetskih pretraživača, uredske programske podrške, razvojnih alata i
drugo. Ostatak tržišta čine operativni sustavi zasnovani na UNIX-u. Ime
UNIX nastalo je skraćivanjem engleske složenice Uniplexed Information
and Computing System, te transmutacijom slova CS u X, radi zvučnosti.
Unix je prisutan na računarskim sistemima ili kao neka njegova verzija,
ili kao operativni sistemi kojima je dobar dio 'preuzet' od Unix-a pa su
nastale izvedenice kao:

•Ultrix (DEC - Digital Equipment Corporation)

•BSD unix (Berkeley Software Distribution - FreeBSD, OpenBSD)
•SCO unix (SCO Group Inc.)
•AIX (IBM - International Business Machines Corporation)
•IRIX (SGI - Silicon Graphics Incorporated)
•Solaris (Sun - Sun Microsystems)
•Linux (RedHat, Mandrake, Knopix, SuSE, Debian, Ubuntu)

3
 10/23/2011

Software

Unix operativni sistemi i aplikacije mogu se dobiti i badava, ali bez

podrške, bez dokumentacije, bez ispravaka (zakrpa) i svega ostaloga što
se danas smatra standardom u industriji software-a.

Unatoč svim svojim dobrim stranama UNIX ima i neke važne nedostatke.

Na primjer, u usporedbi s Windows-ima UNIX baš i ne možemo nazvati

user-friendly sistemom, odnosno sistemom za običnog korisnika.

UNIX je uglavnom pisan za tehnički obrazovane korisnike pa je mnoge

stvari potrebno učiniti 'ručno'.

Potrebno je znati i velik broj naredbi za efikasnu upotrebu sistema.

Zbog velikog broja različitih vrsta UNIX-a neizbježni su problemi u

pogledu kompatibilnosti jer nisu sve naredbe iste kod svih vrsta sistema.

Software
Na tržištu operativnih sistema sve je mjerodavniji LINUX operativni
sistem. Linux je besplatan UNIX-oidan operativni sistem čiji je razvoj
krajem prošlog vijeka (početak devedesetih godina) započeo Linus
Torvalds, još kao student na na Helsinškom sveučilištu, pod prvobitnim
imenom Minix - Unix u malom.

Do danas je razvijeno dosta verzija (distribucija) Linux-a od kojih su

najpoznatije RedHat, Mandrake i Debian / GNU. Neke verzije Linux-a
postale su komercijalne (na primjer RedHat) te se trenutno za potpuno
besplatnu i solidno razvijanu verziju smatra Debian / GNU LINUX.

Osobina Debian distribucije je upravo u tome što je uključen popriličan

broj ljudi u njen razvoj, te su licencna prava takva da je gotovo nemoguće
da ga netko otkupi i proglasi komercijalnim proizvodom.

Linux je klon Unix-a, što znači da su najbolja programska rješenja

ostavljena, a ona problematična su riješena na novi, bolji način. Rezultat
je moćan, brz i izuzetno stabilan operativni sistem.

4
 10/23/2011

Programiranje
Elektronske komponente koje su danas u upotrebi imaju logiku na nivou
nula i jedinica.
Pisanje male procedure na nivou nula i jedinica bilo bi veoma zametno za
ljude sa mogućnošću mnoštva grešaka.
Stoga su razvijeni programski jezici pomoću kojih je proceduru moguće
zapisati na način blizak ljudima, a ipak dovoljno jednostavno da se lako
mogu prevesti na jezik nula i jedinica razumljiv računarima.
Programer polazi od postavljenog problema i kreira proceduru –
algoritam koja dati problem rješava.
Programer je dakle “prevodilac” sa jezika procedure na jezik sa kojeg se
može dalje prevoditi na jezik blizak računaru.
Pored “prevođenja” programer obično kreira i proceduru na osnovu
postavljenog problema.
Pojam algoritam potiče od uzbečkog naučnika Al-Horezmija koji je u IX
vijeku definisao načine za izračunavanja nad dekadnim brojevima koji se
i danas koriste i uče u osnovnoj školi.

Programiranje
FAZE RAZVOJA PROGRAMSKIH JEZIKA

I Faza: oko 1950. (razvoj prvih programskih jezika) Stvoreni su jezici:

Plankalkul, Shortcode, MATH-MATIC, Autocode itd.

II Faza: Oko 1960. (razvoj teorije i prvih kvalitetnih programskih jezika).

Stvoreni su jezici: Fortran (FORmula TRANslation system), ALGOL
(ALGOrithm Language), LISP (LISt Programming – za podršku
vještačkoj inteligenciji), COBOL (COmmon Business Oriented
Language). Utiču na razvoj programiranja do današnjih dana, neki od
njih su bili komplikovani. Ovo je i period početka programerske
edukacije.

III Faza: oko 1970. Standardizacija i usvajanje tehnologije strukturnog

programiranja. Stvoreni su jezici APL, BASIC (Beginners All-purpose
Instruction Code (omogućio ulazak programiranja u široku upotrebu),
Pascal (smišljen kao edukacioni programski jezik, ali je postao jedan od
najpopularnijih), C (omogućio lako pisanje sistemskog softvera i pristup
hardveru). COBOL i C su u ovoj fazi standardizovani.

5
 10/23/2011

Programiranje

IV Faza: oko 1980. (nakon softverske krize dolazi do razvoja programskih

jezika za objektno programiranje koji omogućavaju “lakše” pisanje
velikih paketa). Stvoreni ili usavršeni jezici C++, Java, Smalltalk, Ada itd.
V Faza – danas (teško je izdvojiti preovlađujući pravac) Razvoj jezika za
paralelno programiranje, razvoj strategija za OO projektovanje (UML),
mrežne aplikacije, programiranje na prenosnim uređajima (mobilni
telefoni, Palm piloti itd), povezivanje aplikacija (Visual Basic).