K2M2IA0YMEN0I

DE GRAMMATICORVM VETERVM STVDIIS

AD HOMINES IN COMOEDIA ATTICA IRRISOS
PERTINENTIBVS

DISSERTATIO INAVGVMLIS
QVAM
CONSENSV ET AVCTORITATE
AMPLISSIMI PHILOSOPHORVM ORDINIS
IN

VNIVERSITATE FRIDERICIA GVILELMIA RHENANA

AD
SVMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES RITE IMPETRANDOS
SCRIPSIT

lOSEPHVS STEINHAVSEN
rheAanvs

PROMOTVS DIE X MENSIS AVGVSTI ANNI MCMX

-MAY 2 5 1911 )l

BONNAIC ^' ^ ^^ * -^

TYPIS CAROLI GEORGI TYPOGRAPHI ACADEMICI

MCMX
DE DISSERTATIONE PROBANDA AD ORDINEM RETTVLIT
A. BRINKMANN
AYGYSTO BRINKMANN
 Plutarchus Chaeroneusis, qui Quaest. conv. VII 8 problema
proposuit xiai |Lid\i(JTa xpr[OTeov dKpod|uacri Trapd beiTTVov, auti-
quos comicos a conviviis exclusit et alias ob causas et propter
hanc (p. 712A): ujcfTTep ev toTc; f]Yt)uoviKoT(; beiTTVOK; eKdcTTUJ

TrapecTTriKe tujv KaTaKeijuevuuv oivoxoo^;, outoi ber|crei yPoim|lio(tik6v

eKdcTTUJ t6 Ka9' eKacTTOv eHrjYeTcrGai, ti^; 6 AaiaTiobia^ Tiap' Eu-

TToXibi Kai 6 Kivrjaiaq irapd TTXdTUJVi Kai 6 Adjurrujv irapd Kpa-
Tivuj Kai Tuuv KUj|uujbou)uevuJV eKacTTOc;' ujaTe YPOtMMaTobibacTKa-
XeTov fijuTv Y^veaGai t6 aujuTToaiov ri Kuuqpd Kai dar||ua Td aKuuju-

juaTtt biaqpepeaGai. Itaque etiam Plutarcho illud ovojuaaTi kujjulu-

beTv, quod ne in nova quidem comoedia conticuit, maguam

difficultatem paravit.' Vel ex hoc loco coniectari licet veteres
grammaticos dedita opcra egisse de hominibus a comicis irrisis,

quam rem ad liquidum perducunt cum scholia Aristophanea,

in quibus 'Ajujuuuvioq ev toT<^ Kujjuujboujuevoiq legitur, tum Athe-
naeus, a quo bis laudatur 'HpobiKoq 6 KpaTriTeio<; ev g' Kujjuujbou-

)uevujv, semel 'AvTioxoq 6 'AXeHavbpeu<; ev tuj rrepi tOuv ev Tfj

juear] Kujjuuubia Kuujuujboujuevuuv TTOir|TUJV. Atque operae pretium

est accuratius quaerere de aetate et studiis Ammoniorum, Hero-
dicorum, de indole atque auctoritate librorum de KuujuujboujuevoK;
scriptorum, de reliquiis, quae diem tulerunt.
Materiem omnem divisimus in partes tres: primum enim
egimus de scholiis Aristophaneis, quibus apposita sunt nonnulla,
quae magis minusve cum comicorum uTTOjuvfijuaai cohaerent;
deinde pcrscrutati sumus Athenaei libros; tertia denique parte
explicare conati sumus, quid in vitis scribendis valuerint
KUJ)uujboujuevoi.
 I.

Initimn igitnr facianius a scboliis Aristoplianeis ^) atquc

primum in quaestionem vocemus ca, quae adnotata cxstant ad
scolium illud (Vesp. v. 1239):
'AbjurjTOu \6tov, iJu 'laTpe, paGuuv Toix; aYaGou^; qpiXei (Bergk
PLG III p. 650, 21).

Exbibet enim codex V(enctus) — R(avcnnas) ut solct pau-

cas reliquias servavit — bacc: xai toOto dpxri (JKoXiou. ilr\<;

be ecTTi

TUJV beiXoJV aTTexou fvouc; oti beiXoiV oXixa x^pi*»*

Kai ev neXapToT<; (CAF I 503 fr. 430 K)

6 juev rjbev 'Ab|ur|TOU Xotov Trpo^; juuppivriv,

6 b' auTov rivdTKaZ^ev 'Ap|Uobiou ixeXoq.

'Apjuobio^ be ev toT<; Kojjuiuboujuevoi^ Kai tov "AbjuriTOV dva-

TeTpotq)e TTapa9ei<; <Td) toO KpaTivou eK Xeipuiviuv (CAF I 84 fr.

236 K)
KXeiTaTopaq abeiv ^), OTav 'Ab|ur|TOu |ueXo<s auXfj.

'A7ToXXuuvio<; be 6 Xaipibo<;, \h<; 'ApTejuibujpo*; cpn^J^ ^^pi

|uev Tfi<; KXeiTaTopa^ Tfl<; TTOir|Tpia<; oti vjc, dvbpuuvuiuov dvaTe-
Tpaqpe KXeiTaTOpav 'Aju|uuuvio^ dTTeXeTX^i auTOV, Trepi be toO
'AbjurjTOu TTapeTxev^). auT6<; be (pncFi 0av6bri|uov XeTeiv, oti cpuTdq

eK 0epa)v "Ab|ur|TO<; rj^Ge TTp6^ Oriaea ei<; 6v t6 (Jk6Xiov*).

1) In universum usus surn editione Fr. Duebneri (Scholia

graeca in Aristophanem Parisiis 1877) nec neglexi W. G. Ruther-
fordium, qui separatim edidit scholia cod. R (Scholia Aristophanica
voll. I. II. London 1896). Cum adhuc careamus editione accurata,
paucis exceptis non commemoravi, quibusnam in codicibus singula
scholia legantur.
2) Non abei, ut ait Ducbner, sed dheiv, et abei in litura prae-
bet V, ut apparet ex codicis imagine, cf. Facsimile of the Codex
Venet Marc. 474, 1902, fol. 163.
3) •rrapeTxev corruptum esse patet ; Dindorf lacunam indicat;
Ud. de Wilamowitz-Moellendorff Phil. Unters. I p. 155 adn. 72 scripsit
^Tretxev; at exspectaveris potius eTr^x^»» ^^ irapeiKei q. e. 'concedit' cogi-

tavit Brinkmann.
Leviora scripturae menda, praesertim
4) talia, quae nostram
ad quaestionem nihil faciunt, non notavimus.
 — 7 —
Sine dubio corrupta sunt scholiastae verba. Ipso iu initio
haeremus in verbis 'Apjuobio^ be ev toT^ KuujULuboujuevoK; ; Har-
modium enira hominem litteratum nominat unus Athenaeus, a
quo pluries laudatur 'Apiuobioq 6 AeTrpedTri^ ev tuj TTepi tuuv
KaTct OiYdXeiav vojui)uujv (vide Kaibelii ind. script. III p. 621).
Sed de hoc scriptore ^) hic cogitari nequit. Accedit quod
facillinie ex versu antecedente 'Apjuobioc; repeti potuit. Itaque
colhitis Athenaeo et Harpocratione, apud quos Herodici
Cratetei KUj|uaiboujuevoi laudantur, plurimi ^) 'Hp6biK0<; po-
suerunt pro 'Apjuobioq. Tamen hac cum coniectura pug:nant
quae sequuntur 'AttoXXuuvio^; ktX. Nam quid fecit Apollonius
Artemidoro teste? Refutavit Ammonii sentcntiam de Clitagora,
de Adnieto aut concessit aut iudicium cohibuit^). Itaque
Ammonius de Admeto egit, neque dubium esse potest, quin
in iis, quae ad Harmodium in scholio reducuntur, Ammonii

sententia lateat. Erg-o pro 'Apjuobio^; scribendum est 'Apjuuuvio^.

Primus hoc vidit Fr. Susemibl, cuius argumentatio eo firmatur,
quod tribus aliis locis, quibus Ammonii nomen exstat, similiter
atque hoc loco de Kuu|ULuboujuevoi(; res est^).

1) cf Mueller FHG IV p. 411 sq.; Fr. Susemihl Geschichte der

Griechischen Litteratur in der Alexandrinerzeit II p. 400 adn. 314;

Th. Bergk Commentationum de reliquiis comoediae Atticae anti-
quae libri duo Lipsiae 1838 p. 226 sq.
2) vide Dindorfii adnot. apud Duebnerum; Suevern Abh. der
histor.-phil. Kl. derAk. der Wissenschaften zu Berlin 1827 p. 83 adn. 2;
Th. Bergk 1.1. p. 227; Otto Schneider De veterum in Aristophanem
scholiorum fontibus commentatio Sundiae 1838 p. 93; A. Meineke
Hist. crit. comicorum Graecorum p. 14; Bergk PLG III p. 652; Kock
CAF I p. 84, alii.

3) Interpungendum est post 'Ajnnujvioc;, cf. Wilamowitz 1. 1. De

Blauio, qui (De Aristarchi discipulis Jenae 1883 p. 55 adn. 2) verba
KXeiTttYopav vide Fr. Susemihl Fleck. Jahrb. CXXXIX
'Aju,tiu)vio(; delet,

(1889) p. 751; Ad. Roemer Studien zu Aristophancs und den alten Er-
klarern desselben 1. Teil Leipzig 1902 p. 116 cur 'A|U|uuuvio^ be dTr-
eXeTX^» auTov scripserit non intellego.

4) cf. Susemihl 1. 1. p.751sq.; secuti sunt Ric. Berndt De Cha-

rete Chaeride Alexione grammaticis eorumque reliquiis P. I. diss.

Regim. 1902 p. 50; L. Cohn p. P. W I 1865, dubitanter W. G. Ruther-

ford A Chapter in the History of Annotation being Scholia Aristo-
phanica vol. 3 London 1905 p. 432 adn. 8; cf. Scholia Aristoph. II
 ;

« —
Sed altera comiptela latet. Apolloniiis enim redarguit
Animonium, quod Clitagoram pro viro liabuit. Itaque necesse
est post verba ev xoTq Kuu)uujbou|uevoi(; una cum Admeto Clita-
g'orae quoque mentionem fecisse scholii auctorem. Qua de
causa recte Blau eumque secuti Susemibl et Berndt supplerunt:
'Afi|ud)Vioq he ev toT^ KUjjuiubou|uevoi(; <Kai tov KXeiTaYopav) Kai
Tov "AbjuriTOV dvaTeTpaqpe ^), praesertim cum Clitagora et in
Cratini versu ab Ammonio apud Aristophanem
ipso adhibito et
paucis versibus post (v. 1246) commemoretur. Utique Ammo-
nius, id quod est gravissimum^ et Clitagoram et Admetum ev
KUJ)uujboujuevoi(; Sed cum simul ex iis quae sequun-
dvaTeTpaqpev.
tur appareat Ammonium ambos pro poetis habuisse, Roemero
praceiinte ^) addendum est dx; TroiriTr|v, ita ut totus locus scriben-
dus videatur (Kai tov- KXeiTaTopav ibq TioiriTriv) Kai tov "A. d.
Erravit quidem Ammonius de Admeto poeta, recte enim scholium
ad V. 1245 explicit 'Apjuobiou |ueXo<; t6 ei^ 'Ap|u6biov, Kai 'Ab-
)ur|Tou t6 ei<; 'AbjuriTOv, quae verba olim cum scholio ad v. 1239
coniuncta fuisse videntur^). Atque fortasse Ammonius ipso
Cratini versu in errorcm ductus est, in quo Clitagora, quae
vulgo poetria ferebatur, nominatur. Contra Kujjuujbou)uevujv
scriptori vitio vertendum non est, quod Clitagoram in catalogum
recepit *).

p. 70 adn. ad schol. Pac. v. 363; A. Gudemau Grundriss der Ge-

schichte der klass. Philologie Leipzig-Berlin 1907 p. 47 adn. 2.
1) Hoc modo
uneini ponendi sunt, non ut Blau Kai <t6v K\.
Ktti) Vel hinc apparet non esse cur cum Blauio inter tov et Triv
Tov.
K\. haesitemus.
2) Roemer scripsit Kai tov "AbiuriTOV <uu<; iroiriTriv) dvaTeTpaqpe.
3) cf. Bergk p, I, 1. 227. De Admeto recte iudicasse Phanode-
mum teste Artemidoro
Duebn.) perspicuum est (peccat
(1. 41 sqq.
Richter in adn. ad Vesp, vidit iam Mueller FHG I p. 367).
1. ; verum
De Phanodemo vide C. B. Gulick Harv. Stud. V 1894 p. 143; G. Mei-
ners Quaestiones ad scholia Aristophanea historica pertinentes Diss.
Hal. XI (1890) p. 362.
4) Clitagoram poetriam fuisse non poetam observavit Apollo-
nius; cf. schol. Lj^s. 1237 (Suidas s. v.) y] Totp KXeiTaTOpa iroiriTpia . . .

riv AaKUJviKri, r\c, )u^|uvr|Tai Kai iv Aavaiaiv 'ApiaToqpdvric;; schol. vesp. 1245;
Hesych. s. v. Ne nostris quidem temporibus de Clitagora consensio
est; cf. Bergk 1. 1. p. 228, PLG III p. 652; Kock CAF I (1880)p. 84 sq.
 — 9 —
Sed niittamns interim Vesparnm locnm atqne nos vertamns
ad tria ea scbolia; in quibns Ammonii nomeu legitur.

Ad Av. V. 1297 sqq. Meibia^ b' eKei

opTuE eKaXeiTO ' Kai ^ap rJKeiv opTUf i

UTTO cTTucpoKOTTOu Ttiv KecpaXfiv TreTTXriY|Lievuj

adnotat scboliasta (VR) '0 juev Aibu)ao<; out(ju<;. 6 be 'A)li)lujuvio(;

diriGri eH eTTiGerou Meibiav opTUYa KaXeTaGai YeXoiaiq bid t6 Ku^eu-

rfiv eivai Kai ev T^puJ tou<; opTUYaq KorrTeiv ^) (bic des. R), ouTuuq

auTOV vuv 'ApiaToqpdvri<; TTpoaeiTre. briXoi be touto 'Apiarocpdvriq

ev TTepidXYei 'xpr^Oidv jufi Kard Meibiav optuyokottov' (I p. 630
fr. 108 Platonis)2). Xeiei be ev noaarpiaiq (I p. 381 fr. 41 Pbry-
nichi) 6 auT6<;, ujq Kai Tuepi dXe'KTOpa^ auToO eaTTOubaKOTo^;. bia-

pdXXerai be Kai ei<; Te TTOvripiav, \h<; TTXdTOJV ev NiKau;. Kai kXotttiv

bti)LioaiuJV, u)<; MeTafevri^ ev 'Ojuripuj, Kai auKoqpaviiav. KopaXo^
Te eXefeTO eivai Kai TTTUJxaXaZ^uuv, uj<; 0puvixo<; ev "EqpidXTii. Re-
liqua banc ad qnaestionem non spectant, Sane dilacerata et de-

curtata est adnotatio; evanuernnt omuino, qnae Didymns de

Midia opTUYOKOTTUJ^) scripsit, sive ea post outuj(;*), sive potins
ante 6 )Liev'^) olira exstitisse censes. Quae sequuntur, alienissima
sunt a Didymo, neque quisquani, ut opinor, Ad. Scbanenburg-io ^)

adstipulabitur, qui inde a YeXoiuj<; usqne ev 'EqpidXTri omnia

Chalcentero, ut Ammonium, qnem laudat, refutaret, tribuit ').

Reitzenstein Epigramm und Skolion p. 29; Roemer 1.1. p. ]16sq.;

Koepp Neue Jahib. f. d. kl. Altert. V (1902) p.617; G. W. Baker Harv.
Stud. XV (1905) p. 174 adn.3; Blaydcs xVnalecta comica Graeca p.321.
1) cf. Becker Charikles I 1840 p. 386.

2) Kockii numeros per totam disputationem non apponimus

nisi ubi verba comicorum servata sunt.
3) cf. J. Kirchner Pros. Att. II n. 9714.
4) sic M. Sehmidt Didymi Chalcenteri fragmenta p. 255.
5) ut Dindorf Duebner Rutherford.
6) De Symmachi in Aristophanis interpretatione subsidiis diss.

Hal. 1881. p. 7sqq.

Quae de vi verbi y^^oi^Juc; a Didymo saepissime usurpati
7)
affert Schauenburg (adn. 12, cf. Rutherford Hist. of Annot. p. 435
adn. 1), nihili sunt. Semper enim in scholiis Aristophaneis t^^oiujc;
significat uuq ev KtJU|LiLu6ia (cf. Roemer Stud. p. 74 et 180; Rutherford
 10

Neqiie enim aiit ante aut post feXoiuuq distinguendum est^);

et ea, quae KOTrieiv sequuntur, sunt verba Animonii, quibus
suam de Midia sententiam explicat. Haec niniis perturbata —
neque enim Aristophanem TTepidXTnv et TToaaTpia<; fabulas
docuisse traditum est — aliqua ex parte sanari possunt ope
scholii ad Luciani Jov.
48 adscripti (p. 83 sq. Rabe), quod
trag.
sine dubio ad eundem fontem redit (vide quae infra p. 41 sqq.
de scholiis Lucianeis disputabimus) 6 be Meibia^; optutokotioc; :

fjv, [hc, TTXdTUJv TTepidXTei, Kai Tiepi Td 6|Lioia beivo^- Kai ib^;

TTOvripov be Kai KopaXov Kai tuuv brijuoaiuDV voaqpiaTriv Opuvixog

Kai TTXdTUJV biapdXXouaiv. Hic recte TTepidXTn^; tribuitur Pla-
toni, cuius erat ex nobilissimis fabulis.
Legimus autem post
versum laudatum XeTei be ev TToaaTpiaK; 6 auTO^. Sed Phryni-
chum, non Platonera docuisse Poastrias memoriae proditum est.
Haec ad restituenda monendum est varia comicorum testimonia
in scholio afferi, quae artis vinculis non vincta facillime omitti

potuerunt, antequam nostros in codices pervenerunt. Itaque

primum aut supplendum bnXoT be toOto (an TauTo?) 'ApiaTO-
cpdvnq <Kai ev Kai TTXdTuuv) ev TTepidXTei aut TTXdTuuv
pro 'ApiaTOcpdvn*; scribendum-')^ cuius nomen facili errore repeti
potuit. Eodem modo explicantur quae sequuntur; nihil enim
obstat, quominus statuamus post TTXdruuv ev TTepidXTei olim

1. 1., vide scholl. Ach. 95, Thesin. G82, 710 6 Iu|u,uaxo(;' TeXoiuuc; cpriaio,
Plut. 818, adde innumerabilia illa tc^oiou {jeXwroc,) xoipiv, TcXoia TauTa,
(Te\oiuj60L)(; schol, Plut. 681). In universiim cavendum est, ne nimium
tribuamus 'particulis Didymeis', qua in re maxime peccavit Guil.
Meiners 1. 1. p. 226sqq. Velut de particula }Jir]TcoTe v. schol. Av. 303
MnTroTG oux ev eoxiv, dXXd 5uo, qpriaiv 6 Iu)Li|uaxo(; (cf. schol. Av. 1293),
Ath. XI p.487c TTdjuqpiXo^ be cp-qai' '}jiY\-aoT€ eKTruOjuaToc; eOTiv elftoc;, . .
.',

XIV p. 655a MnvoboTo^ 5' 6 Idjuio^ (FHG III 105).... 'oi raoi iepoi
eioi Tfi<; "Hpac;. Kal juri-rroTe irpuuTiOTOi Kal eTevovTO kt\. Exempla plu-
rima exstare in ischoliis ad Aristotelem et rhetores scriptis monet me
A. Brinkmann.
1) cf. Bergk 1. 1. p. 425; Schneider 1.1. p. 77.

2) Hoc praefert A. Brinkmann; A Meineke Quaest. scenic.

Spec. I p. 12 adn. (Spec. II p. 22) pro 'ApiaTO(pdvn<; vult Kai TTAdTuuv,
F. V.Fritzsclie Quaest. Aristoph. 60adn. 9 proposuit 'ApiOTOcpdvri^;
I p.
ev TTeXapToic; Kal TTXdTUJv ev M. Schmidt 1. 1. 'ApiOTocpdvric;
TTepidXTei,
Kal TTXdTuuv, Blaydes Analecta com. Graeca p. 71 dubitanter TTXdTuuv
 — 11 —

exstitissc (kqi Opuvixo^ ev ), \\t diibitanduni sit, utrnm

versus xP^c?t<^^ ^'^^- ^^^ Platonem an ad Pbryniebum sit

referendus^). Extrema autem in parte scbolii Aristopb. cur

verba tradita mutcmus nou cst, nisi quod post auKoqpav-
Tiav comicum ucscio qucm una cum fabula commcmoratum
esse sumas.
Kcstant duo scbolia, quac Amnionii nomcn offerunt eaque
non niiuus turbata, quam quae adhuc tractavimus. Quoruni in

altero agitur de Tbucydide Vcsparum in v. 947 nominato.

Atque spectat ad nos tertia adnotatio, quac apud Ducbnerum
p. 156b9sqq. exbibetur. Ne acta ag-amus, liceat scbolii prio-
rem partem ita afferre, ut eam constituit WiL^imowitz ^), qui

codicem V (R nibil babet) inspexit: aWujc;- -upoc; ifiv icTTopiav

|Lir)7t0T6 6 TTepiKXeT dvTiTTo\iTeucrdjuevo(^ •
touto be

OiXoxopoc; )uev tov laTOpiKov oq oube TrdvTri YviJupi|U0(; eYeveTO,

dW oube Tiapd toT<; kudjuikoT^; bid t6 eTu' oXitov cfTpaTiiTia^;

dHiuuGevTa eTii GpdKii^; utto KXeuuvoq qpUTn<S KaTaipriqpiO^eiivai.

Quae sequuntur sccundum V exscribam : evioi be iLv Kai 'Ajujuuu-

vio<; ToO ZTeqpdvou Kai touto be uTiiboi ti<; ujCTTrep TTpoeiprjTai

6 Ttv6|uevo<; 6(yTpaKia)u6<; ejuqpaivei t6v MeXrjaiou. 0e6TTOjUTTO<;

luevTOi dXX' ouK 'AvbpOTiuuv, dXXd Kai auT6<; t6v MeXiiaiou

t6v Kai oaTpaKiaGevTa. Rcctc iam Scbneider (1. 1. p. 93) verba
ita distiuxit evioi be, iLv Kai 'A)U)uuuvio<;, toO ZTeqpdvou, scd toO

ZTeqpdvou stare uou possunt, ut cum Dindorfio et Meinersio

lacuna sit indicanda aut, quod multo verisimilius videtur, cum
Wilamowitzio et Kircbnero (Prosop. I p. 471 n. 7268) scribcn-

1) cf. Dind, ac^n.; verba \€Tei 6e ev TToaaTp(ai<; ea-rrouba-

KOToq po.st 0puvixo(; ev 'EqpidXTi.i ponunt Fritzsche 1. 1., Otto Schneider

1. 1. sq., C. G. Cobet Observat. crit. in Platonis coniici reliquias
p. 76
p. 171, M. Schniidt 1. 1., Fr. Clausen De scholiis veteribus in Aves
Aristophanis compositis diss. Kil. 1881 p. (j6 adn. 1. Falsam esse hanc
coniecturam docemur verbis schoHi Lucianei Kai Trepi Tct ouoia beivoc,
quae a Rabeio immerito in suspicionem vocata ad rem in Poastriis
vituperatam (Trepi dXeKTopac; ^aTTOubaKOToc;) spectant, qua in re mecum
consentit Ric. Winter De I>uciani scholiis quaest. sel. diss. Lips. 1908
p. 58 sq.

2) Plerm. XII (1^77) p. 35i adn. 39. Meiners 1. 1. p. 338 parum

feliciter hunc locum tractat.
 1

- 12 -

dum sit Tov ZTeqpdvou (cf. tov MeXricTiou). Quae sequuntur,

A. Kiessliug- (apud Wil.) sic restituit Kai toOto b' av uTriborro
Ti^; denique pro OucTTTep scribendum fap aut esse patet dx;

ujcTTTep fap ^). Itaque Ammonius Thucydidem ab Aristopbane

commemoratum Stephani filium Thucydidem
fuisse censuit.
Stephani filium praeter bunc locum traditum invenimus apud
Phiiodemum Trepi priTopiKfj^; A col. VI* 15 (Sudb. I p. 188):
ujaTje |ur|[b]e TTepiKXe^a \ir\hk tov] XTeqpdvou GouKubibrjv |ur|be tov
'OXofpJou Quinam Thucydides his locis intellegendus
sit 2), est quaestio difficillima, quam ncmo adhuc solvit, tamen

Ammonio bunc Thucydidem aliunde (e comoedia ut postca

apparebit) notum fuisse dici potest.
Quartum denique scbolium, quod nobis offert Ammonii
nomen, exstat ad Pacis versum 363 oubev TTOvripov, dXX' OTrep
Kai KiXXiKUJV. Afferuutur copiosissima de nominC; de cognomine,
de urbe, quam prodidit Cillico sive Acbaeus, testimonia, quae
explicare et ordinare studuit Thomas Leuschen ^); buc pertinent,
quae leguntur inde a p. 182b 3 (RV): oti rrovripo^. dbr|Xov be
TTOTepov Kupiov ovojua f| eTTU)vu)uov. 'A)U)uujvio<; be^) ovojua dva-
Ypdqpei Kai qpricTiv oti ^) AdKuuv Kai KiXXiKiuv eKaXeiTO o<; TTpobe-
bujKe Zd)uov, o'i be MiXrjTOV. eiTTubv be oubev TTOvripov, Trapd
TTpoaboKiav ktX. Huic loco sine dubio corrupto optime suc-
currit ^) Suidas, qui saepissime genuinam vel integriorem scbolio-
rum formam servavit atque codicis instar babendus est '^). J. v.

1) Hoc proposuit Wilaniowitz, priiis A. Briiikniann.

2) cf. Wilamowitz et Kiessling 1.1. p. 3C7; Th. Gomperz Khein.
Mus. XXXII (1877) p. 476; Kirchner 1.

3) De rebus Prienensium Leipz. Stud. zur klass. Philol.XII (1890)

p. 130 sqq.; de toto scholio cf. Ad. Koemer Abh. der phil, Kl. der k.
bayr. Ak. XXII 3, 1905 p. 626 sq.
4) be exstat in R. cf. Rutherford II p. 70; post be Herwerden
(in editione Pacis Lugd. Bat. 1897) dubitanter inserit t6.
Blaydes Anal. com. Graeca p. 203 legit bioTi vel bia ti.
5)

6) Nam in iis, quae Schneider 1. 1. p. 92 et Wiesenthal Quaest.

de nominibus propriis, quae Graecis hominibus in proverbio fuerunt
diss. Erl. 1895 p. 57 protulerunt, nemo acquiescet.
7) cf. Lud. Kuesteri praef. (in ed. G. Bernhardii I p. III) ad
Suidae lex.; Dindorfii praef. ad scholia Aristoph. (p. IV^^ Duebner);
 - 13 -

TTovripoT^ postquam Pac. v. attulit, pergit 6 KaWiKujv. omoq

TTpoubuDKe Zdjuov, o'i be MiXr|TOv. ujcrei eiTrev, oubev kqkov ttoiuj,

aW lepecTuXOu . . . . ; cf. s. v. KiXXikuuv. Apparet Ammonii de

proditore uobilissimo sententiam verbo AdKuuv claudi et Kai
particulam ut diversissima coniungeret a scriba aliquo additam
esse. Sic scholia distribuit et Rutherford — Suidae glossa
non memorata —
quocum vertendum est Ammonius catalogues
,
:

the name and states that he was a Laconian.

Attulimus quattuor scholia, in quibus Ammonius lauda-
tur^); nunc videamus, quid de opera et studio huius gram-
matici colligere possimus. Atque primum quidem ex iis, quae
exstant in schol. Vesp. 1239 'Ajujuuuvioq be ev Kuu]uiubou|uevoi(;,

efficitur, quid potissimum grammaticus in animo habuerit. Nara

sine dubio in verbis ev Kuu|uujbou|uevoi(; si non titulus — de quo
postea agemus — certe argumentum totius operis latet. Itaque

non continuo commentario illustravit Aristophanem Ammonius,

sed egit de Kuujuujbou|uevoiq tantum, de iis, quos comoedia
ludibrio habuit'-), quod optime quadrat in Clitagoram Midiam
Thucydidem Cillicontem. Multum praeterea proficimus verbis
TtapaOeic; id toO KpaTivou eK Xeipuuvuuv KXeiTaYopa^; abei ktX.,
quibus edocemur Ammouium collegisse et composuisse comi-
corura locos, quibus unusquisque ludebatur. Comicorum has
eclogas maxiraam partem hodie non exstare consentaneum est,

sive a scholii auctore omissae sunt sive potius, ut est memoria

scholiorum, paulatira evanuerunt. Et distribuit et ordinavit
singula Aramonius, id quod intellegitur ex scholio ad Av. v. 1297.

G. Bueng-eri De Aristophanis Equitum Lysistratae Thesmophoria-

zusarum apud Suidam Argent. 1878 liber posterior; id.
reliquiis
Aristophanis Ranarum apud Suidam reliquiae Frib. 1881 p. Isqq.;
C. Zacher Die Handschriften und Klassen der Aristophanesscholien
Fleck. Jahrb. Suppl. XVI p. 503 sqq. p. 564.
1) Diversos Ammonios his locis statuendos esse nemo adhuc
censuit, quia semper de KUj|aiubou|a^voi<; res est. — Quae in Aldina
ad Eccl. V. 611 (Duebn. in adn. 540 1>) de i^eipdKiQv et ineipaE legi-
p.

mus, ad eum Ammonium qui Trepl ojaoiujv kqI biaqpbpiuv

spectant,
X^Eeuiv scripsit; cf. Dind. Praef. (apud Duebn.) p. V» adn. 1 Schneider ;

1. 1. p. 93.

2) Primus Schneiderus 1. 1. p. 92 hoc suspicatus est.

 - 14 ~
Attulit ad Midiae opTUYOKOTTiav praeter Aristoplianem
enim
Platonis Tlepid\Yr| et Phryniclmm; huuc praeterea adhibuit
ad Midiae studium in gallis collocatum probandum. Porro
Platonis NiKai fabula testabatur irovripiav, KXoTifiv brnuoaiujv

Metagenis "Ojjlx^qoc,, de KopaXoq cognominc delegavit Ammonius

— neque enim dubitari potest, quin haec omnia ad Ammonii de
KUJ]uujbou)aevoi^ libros redeant, cum optime quadrent ad Midiam
Kuu)ui[jbou)Li6vov — ad Phrynichi 'EcpidXTriv. Apparet, sicuti

natura operis tulit, non Aristophanem tantum sed comicos in

universum adhibitos Neque quisquam negabit tale opus

esse.

ad comicos explicandos summi momenti fuisse. Nam et hodie

et antiquis temporibus quaestio erat, qui sit Thucydides Vesp.
illo versu 947 nominatus. Ammonius, cum eum XTecpdvou filiura

comoedia testimoniis senten-

fuisse diceret, quin collatis aliis e
tiam suam probare studuerit vix est dubium. Neque minus ad
vitas describendas pertinent Ammonii studia nec mirum, quod
ipse tale quid adnotavit, quale invenitur in schol. ad Pac.
v. 363: Cillico erat Lacedaemonius. Atque aliqua cum proba-
bilitate fortasse divinare licet, qua de causa hoc statuerit

grammaticus. Saepe enim Lacedaemonios propter perfidiara

accusaverunt coraici (cf. Arist. Ach. v. 308 cum scholio, Lys.
V. 629, schol. Pac. 1068). Potuit igitur Cillico iste TrpoboTri^;
cura Lacedaeraonio quodara coniunctus in coraoedia aliqua
occurrere, quod KUJ|uujbou)Lieviuv scriptor, diligenter ut collegit

orania, quae ad horaines a coraicis irrisos pertinent, falso inter-

pretatus est.

Atque de indole Aramoniani libri eo certiores firaus, quod

in schol. Vesp. 1239 bis leg-itur dvaYeTpoiqpe et in schol. Pac. 363
dvaTpd^ei. Nara hoc verbura dvaTpdqpeiv propriura est 'littcrati,

qui indices quosdara condat eoruraque ordinibus hanc vel illara

rcni inserat' ^). Rettulit itaque Araraonius singulos Kuu)uujbou]uevou(;
in tabulas, ut totura opus catalogi speciera praeberet^). Qua

1) Aug. Nauck Aristophanis Byzant. fragm. p. 236 sq.; cf.

R. Bentley Epist. ad, lo. Millium (opusc. acad. p. 509); M Schmidt

Did. fragm. p. Cohn P. W. V p. 467.
352; L.
2) Hoc iam monuerunt Susemihl Fh;ck. Jahrb. CXXXIX (1889)
p.752; L.Cohn P. W. I p. 1865; Rutherford Schol. Aristoph. II p.70adn.
 — 15 ~

in re quera ordinem grammaticus secutus esse videatur postea

quaeremus. — Ammonium praeter comicos etiam alios scriptores

(ut rlietores, historicos) in usum vertisse, non est cur censeamus.

Idem cadit in illa scholia, quae ad Kai|uujboufi€vou^ redire
postea videbimus. Agitur enim praecipue de vitiis hominum
ceteroquin maximam partem ignotorum, quarum rerum notitiam
plerumque nisi ex comoedia haurire non potuerunt grammatici,
id quod optime demonstravit Fr. Clausen ^).

Praeterea cave credas Ammonium tale ad opus niinus

idoneum fuisse, cum duobus vel tribus locis perperam iudi-

caverit -). Erat enim grammaticorum veterum constans fere

mos eum, quem exscriberent, tum potissimum nominare, cum
ab 60 dissentirent'^).

Restat, ut videamus de aetate Ammonii. Sed hanc

quaestionem ut ad liquidum perducamus operae pretium est

ex magno Aristophanis
prius investig-are, qui potissimum
interpretum numero hominibus a comicis exagitatis
operam navaveriut et quibus temporibus haec studia
maxime floruerint. Hanc quaestionem ad solvendam aptis-
sima sunt scholia Aristophanea, in quibus tot fragmenta veterum
grammaticorum servata sunt^).
Atque ut omittam Aristotelis Aibao^KaXiac;, Callimachi Triva-
Kaq, Peripateticorum et Lycophronis libros de comoedia scriptos,

1) 1. 1. p. 30 sqq. ; cf. Meiners 1. 1. p. 252 sqq. Ad ipsos kuj)liuj6ou-

^iivovc, respicit G. Stein Schol. ad Aristoph. Lysistratam diss. Gott.
1891 p. XIX Zacher Berl. Phil. Wochenschr. 1893 p. 1638). Talia
(C.
ipsis poetae temporibus singulis comoediarum locis addita esse olim
F. Stoeclver De Sophoclis et Aristophanis interpretibus Graecis Ham-
monae 1826 p. 1 sq. censuit, quem merito refutarunt C. F. Ranke
Com. de Aristophanis vita Lips. 1830 p. CLXIX adn. 38, Clausen 1. 1.
p. 30, Meiners 1. p 252 sq. 1.

2) Habuit enim Admetum pro poeta, schol. Vesp. v. 1239; Thu-

cydides porro, Vesp. v. 947 nominatus, qui Melctis filius est, (cf. Ach.
V. 703 c. schol., Richter ad Vesp. 1., Mueller ad Ach. 1., Wilamowitz

Hermae XII (1877) p. 353 sq.) pro filio Stephani; denique nescio an
humanitus erraverit de Cilliconte Lacedaemonio.
3) cf. E. Rohde de Julii Pollucis in app. scaen. enarr. fonti-
bus p. 50.

4) De grammaticis in sclioliis Aristophanis laudatis vide tabulas

Rutherfordii Hist. of Annot. p. 417sqq.
 — 16 -
quorum in fragmentis iiihil invciiiatur, quod ad KuujuLubou)uevou(;

revocari possit, primus Eratosthenes hoc loco afferendus

est. Adscriptum enim est ad Pac. v. 755 ou beivoTaiai juev d7r'

6cp6aX|LUJuv Kuvvr|(; dKTTv€<; eXa|UTrov (idem versus Vesp. 1032)

hoc: 'EpaToaGevri<; dxvoricrac; Td KaTd Trjv Kuvvav kuv6<; fpd-
cpei .... Kuvva be Kai ZaXapaKxoi TTopvai ^AGrivrjai .... jr\c, be
Kuvvr)^ |ue)uvr|Tai Kai ev toTc; 'iTTTreOai (765) Xexujv ktX., cf. schol.
Vesp. 1032. Quodsi Eratosthenes ad homines a comico cxagi-
tatos aniraum attendisset, sine dubio hanc coniecturam non
fecisset. Hoc irritum non facitHesychius s. v. dXKaTov ottXov
'EpaToa6evr|<; be 6vo)ua eivai tivo<; dvGpuuTTOu Kujjuujboujuevou, quae
g'lossa fortasse Thesm. 162 spectat ^).
ad schol. Tale quid
quantopere distet ab Ammonii KUjjuujbou]uevoi<; unusquisque statim
videt. Ceterum iam Polemo ^) Eratosthenem ludibrio habuit
propter ignorantiam omnium, quae ad antiquitates attinent
rerum Atticarum.
Huius grammatici Euphronium aequalem fuisse nunc
consentiunt viri docti ^). Quocum optime convenit, quod ea,

quac de horainibus cavillatis attulit, a posteriorum more quam

maxime abhorrent. Quae ad Av. v. 798 in commentario de
Diitrephe ex tempore coniecerat, refelluntur hoc modo: d)udp-
Tupa be d)U(p6Tepa. MdpTupe<; autem ei opponuntur multi
comicorura loci oti be fjv ve^TTXouTO^ outo^ eveqpaivcTO Kai

ev ToT<; "Hpujai (1471, 307 K.) Kai TTavTaxoO dpTTaH

Kai TT0vr|p6^ Kai TToXuTTpdY|uuJV. TT X dt uj v be ev 'EopTaT^
(I 608, 31) Kai Hevov^) (cf. schoU. Av. 1442; 766). Idem cadit

1) cf. Meineke Hist. crit. p. 249; Hesych. s v. 'EHr|K€CTi5aXKibai;

Bergk 1. 1. p. 374; O. Crusius P. W. I p. 1505.

2) Scripsit Trepi ty]<; 'AGrivriaiv 'EpaToa0^vou<; eTnbTi)uia<;; cf. Suse-

mihl Lit. Alex. I p.426sq.; Sandys A History of classical Scholarship
p. 125; Knaack W. VI 1 p. 384.
P.
3) cf. C. Strecker De Lycophrone Euphronio Eratosthene comi-
corum interpretibus Gryph. 1884 p. 7 sqq.; Wilamowitz Euripides
diss.

Herakles U p. 137; Susemihl Al. Lit. I p. 281; L. Cohn P. W. VI

p. 1220 sq. Fragmentis a Streckero collectis nunc addere licet ex
Lex. Messanensi (ed. Rabe Rhein. Mus. 47 p. 444 sqq.) f. 283 r. 10 sqq.
. . . \h<; Euqpp6vio(; 6 YpajaiLiaTiKoq ev uTrojuvriiuaTi TTXgutgu 'ApiaToqpdvouc;.

4) Fortasse Kal H^vov Platonis verba sunt, v. Duebneri et

Kockii adn.
 -» 17 -^

in scliol. ad Av. v. 1379 Euqppovioq* eTreibr) kuX\6(; fjv 6 Kiviiaia^;.

toOto be ouK ecTTiv eupeiv (v. p. 24 adn. 1)^); cf. praeterea
scbol. ad Av. 997 (dc Metone) et Pliit. 385 (de Pampliilo).
Ultimo lioc loco Eiiplironius componitiir ciim Callistrato,
Aristophanis Byzantii, qiii ipse u7T0|avri)uaTa ad Aristopbanis
fabiilas non scripsit^), discipulo, cuius nomen sexiens ct viciens

invenitur in scboliis Aristopbaneis ^). Multa sane de pcrsouis

recte observavit, tamen nihil invenitur, quod proprium tiuv
Kuj)aiubou|aevujv studium prodat ^*). Conferas velim schol. ad
Phit. 179 (Ald.)''): OiXuuvibrjv be ou tov 7T0iriTr|v qprjai ,

ihq 01 Tiepi KaXXiO^TpaTOV ev t\} 6)Lia)VU)uia TrXavriGevTecj. dXXd

Traibid<; eveKa t6v aiaxicTTOV Kai dTraibeuTOv. KuujuujbeTTai be
\h<; — sequuntur comicorum loci, qui Callistratum fugerunt.
Idem probatur scboliis ad Av. v. 440 (TriGriKoq), 997 (de Melone),
1378 (de Cinesia), Vesp. 157 (de Dracontidc), 075 (de Conno),
Ran. 588 (de Glamone).
Praeter Callistratum Aristopbane Byzantio magistro usus
est Aristarcbus, qui triciens in scboliis Arist. laudatus saepius
de personis a poeta irrisis egit. Quomodo boc fecerit, intelle-

gitur ex scbolio ad Ran. 990^'): 'ApiCTTapxo^; qpricriv djvo)LiaTO-

TTeTT0ifi(J6ai (de Ma)a)udKu9o<; res est). At obiecit Demetrius

Atbenis nomen usitatum fuisse ipsumque Platonem fabulam ita

inscripsisse. Didymus vero Mammacytbum unum ex stupidorum

personis in comoedia carptis esse docuit. Simili modo Aristarcbi
viam ac rationem cognoscimus e scholl. ad Ran. v. 308. (Aio-
vucrou lepeuq), 970 (de Theramene). Itaque grammaticum in
observationibus, quae ad personas a poeta exagitatas pertinent.

1) cf. de hoc scholio Ad. Roemer Philol. 67 (1908) p. 387.

2) cf. Susemihl Alex. Lit. I p. 438; Cohn P.W. II p. 999.

3) Novum fragmentum praebet uTr6|Livr||aa ad Aristophanis in-

certam fabiilam, quod ed. D. Comparctti, Papiri Greco-Egizii II

fasc. 1 n. 112. p. 15 (fr. C. col. I v. 7).

4) cf. Rud. Schmidt Comm. de Callistrato Aristophaneo (in

Nauckii Arist. Byz. fragm.) p. 325 sq.

5) De Aldina, quae sola nonnumquam scholia vetera servavit,
vide Zacheri disputationem 1. 1. p. 699 sqq.
6) cf. Otto Gerhard De Aristarcho Aristophanis interprete diss.
Bonn. 1850. p. 25; Roemer Phil. G7 p. 375 sq.
2
 ;

- 18 -
noii aduiodum feliciter versatum esse neque maiorem operatn
in iis posuisse summo iure contendit 0. Gerbard ^). Igitur
neque Aristarchus neque quisquam ante eum usus est tali libro,
qualem confecit Ammonius. Nam ne unum quidem exempbim
ciusmodi nobis servatum est, cum tot fragmenta et Aristarcbi

et eorum, qui una cum eo aut ante eum fuerunt, invc-

niantur in scboliis Aristopbancis. Quod intellcgi non potcst,

nisi sumas Aristarcbi aetate Kiu|uujboujueviuv libros nondum ex-

stitisse.

Quae cum ita sint, Ammonium KU)|uujbou)uevuJV scriptorem

post Aristarcbum fuissc nccesse est. Quid, nonne ccnsebimus
Ammonium essc discipulum et successorcm Aristarcbi,
cuius de Homero studia sunt notissima^)? Hoc iam Fabriciiis
(in l^ibl. Gr. V p. 712) suspicatus cst, rcccntiorum nemo scru-
pulum iniecit ^). Neque quidquam nostris in scboliis lcg-itur,
qnod buic opinioni adversctur; immo vero cx scbolio ad Vesp.
V. 1239 Ammonii libro usum csse Apollonium tov Xaipibo^;
cognoscimus, qui primo a. Cbr. n. sacculo floruif*).
Hoc maximi cst momcnti; videmus enim Ammonii Alexan-
driiii Kaj)uuubou|uevou(; statim in usum suum vertisse comicorum
iutcrpretcs. Intcrprctatus cst A po 1 1 o n i u s Aristopbanem
quodsi Scbncidcr^) eum ])eculiari libro dc pcrsonis ab Aristo-
pbane sugillatis cgissc existimavit, miscra scbolii ad Vcsp. 1239
condicione in crrorcm ductus cst. Tamcn buic rci maximc
studuit Apollonius, qucm de Cilliconte egissc tcstis est scbolium
ad Pac. 363 (p. I82a 51 sqq.) em Tap irovripiqi bmpdXXeTai.
'AttoXXujvio^ be 6vo)ua )uev auTuj ^rjcriv eivai 'Axaiov Trapujvu-

1) 1. cf.WilamowitzPhil.Unters.lv p. lG4sq.; Susomihl

1. p. 36;
Alnx. Lit. 1 p. 459 ct adn. 132; Cohn P.W. II p. 873.
2) In univcisum de Ammonio vidcas Susemihl 1. 1. II p. ir)3sqq.;
L. Cohn P.W. I p. 1865 sq.
3) cf. Schncider 1. 1 p. 02; Blau 1. 1. p. 12; Wilamowitz Herm. XII

p. 354 adn. 39, p. 307; Suscmihl 1. !.; Cohn P.W. I p. 1865; Ruthcr-
lord III p. 432 adn. 8, II p. 70 adn.; Gudeman 1. 1. p. 47 ct adn. 2.

4) Dc Chaeride eiusquc lilio Apollonio cf. Ric. Berndt 1. 1.

p. 46 sqq,
5) 1.1. p. 92; cf. C. Zacher Burs. Jaliresber. 71. (1892) p. 121;
Ottom. Bachinann Berl. phil.Wochenschr. 1893 p. 1284.
 - 19 -
|Liuu(; KiXXiKOJVTa, t6 ^evoc, MiXri(Tiov . . . ^), qiiae omnia pug-nant
ciim Ammonii de proditore isto sententia; atque verisimile est
lioc quoquc loco Apollonium ante oculos liabuissc Ammonii
Kujjuujbouuevouq. Addas quac lcguntur ad Ran. v. 501 jud Ai'
dXX" dXriGojq ouk MeXiTrjc; faacTTiYia*; (1. 31 sqq.). 'AttoXXijuvioc;

be ou KaKiJu<; uTTOvevofia0ai qprjCTi t6 Kuj|uujbeicr0ai Tiva icFuuq

be OTi rjpxc, bid touto ouk djvofadcr0ri. i^ (bid t6 ?) oXitov

TTpOTepov (v. 428) eipf)cr0ai. KaXXia<; -^ap 6 MTiTTOviKOu ev MeXiTr]
ujKei (Hypotli. I ebibdx0ri eTii KaXXiou ....). TiapeiKdZiei be auT6v
(djua del.?) tuj 'HpaKXeT, d|ua x^^^^^^v ^^^ to XeovTrj ev Taiq

pdxai(; xP^f^Q^i; ^^ ^^ "^^^^ OTTicruj (v. 430) *

K\ja0ou XeovTfjv

vaujLiaxeTv evii)U)uevov . . .
., quae magnum optimae eruditionis
documcntum prac sc fcrunt. Praetcrca in censum venit scbol.
Ran. 791. ^loncndum tamcn est, bis in scboliis simplicitcr
'ATToXXoiviov laudatiim essc, non 'AttoXXojviov t6v Xaipibo^;, sed
planc asscntior Rutberfordio, qui scbolia Apollonii nomine or-
nata vocat 'notcs all of a picce and suggcsting liy tbeir cbarac-

tcr tbc identification of tliis Apollonius witb tbe 'Att. 6 X.

of V. 1239^2),
Hunc Apollonium adbibuisse Artemidorum ^) testis est

seboL Vesp. 1239; utrum tamen ad KujjuiKd^ XeHei(; boc frag-

mentum rcdeat an potius alium ad librum incertum est.
Accedunt alii, qui post Aristarcbum comicis operam nava-
verunt neque minus Apollonio ca tractavcrunt, quae spectant
ad bomincs a poetis sugiHatos. Commcmoravimus iam Dcme-
trium Ixionem, qnem commentarium in Aristopbancm scrip-
sisse verisimile cst^). Hic contra Aristarcbiim, cuius fuit accr-

1) Qu.ie sequuntur usque ad b 2 Apollonii sunt; aliter Leuschen

1. 1. p. 182.

2) Ilist. of Annot. p 432 adn. 11; eadom censent Wilamowitz

Pliil. Untcrs I p. 1.^5 adn. 72, Herakles P p. 179 adn. 111, Suseniihl
1. 1. II p. 1G2 adn. 101, Gudenian 1. 1. p. 79 adn. 3. Diversos statuit
Cohn W. II. p. 135.
P.
3) De Artemidoro cf. Schncider 1.1. p. 93sq. ; Susemihl 1.1. II

p. 186; Wcntzel P. W. II p. 1331.

4) cf.Tr.Stacsche DeDemetrio Ixione g-rammatico diss.Hal. 18S3

p. 25sqq.; Suscmilil 1 1. II p. 1G6 adn. 123; Cohn P.W. IV p. 2816 Non
multo post Arislarclium, cuius di.scii^ulus foitasse erat, cum fuisso
hodie omues fere conscntiunt; cf. Er. Rohde llh. Mus XXXIII p. 168
 - 20 -
bissimus adversariuS; PlatoDis fabnlam MajujudKu6o(; inscriptam
attulit (Scbol. Rau. 990; cf. Meiueke Hist. crit. p. 175; p. 219sq.;

Hcsycb. s. V.). Itcm ex scbolio ad Ran. v. 308 intellegitur,

quomodo comocdias ad Kujjuujboujuevou^; adbibuerit, etiam scbol.

Ran. 970 ^) conferri potest.
Praeter Demetrium bic in censum vcnit Timacbidas^)
sacpius in scboliis ad Ranas commemoratus, qui quae in
scliol. ad V. 55 de Molone adnotat, ad Kiujuujboijjuevou^ spectare

poslca clarius apparebit.

Mittamus incerta. Ut sint pauca fragmenta, quibus pepcr-
cit tcmporum invidia, boc tamcn pro certo affirmari potcst post
Aristarcbum comicorum interpretcs quam accuratissime animum
advcrtisse ad bomines a poetis irrisos, ut explerent lacunam,
quam Aristopbanes illi et Aristarcbi reliquerunt, nequc eos
ncglexisse libros peculiariter banc ad quacstionem scriptos.

Atque boc optime congruit cum iis, quac tcrtia in parte dis-
putationis demonstrare conabimur de vitarnm scriptoribus, qui
quarto vel tertio ante Cbr. n. saeculo fucrunt.
lam ventum est ad Didyuium Cbalcenterum, qui
non solum commcntaria scripsit ampbssima ad Aristopbanem
aliosquc comocdiae poetas, sed etiam vastam banc matcricm
ordinavit et composuit in XeHei KujjuiKf]. Quos libros, et commen-
taria ct XeHiv, a posterioribus lexicograpbis interpretibus com-
pibatoribus certatim excerpta csse non est quod nioneam. Scbolia
vcro Aristopbanea, quae diem tulerunt, maximam ad partcm
rcdire ad Didymi commentarios ncmo cst qui ncsciat ^). Non
est meum denuo rctractare banc quacstionem, id solum affcram
in Didymi de Demostbeuc commentario nuper rcperto Aristo-
pbanem bis laudari (Ran. v. 237: col. XI 25 sq.; Av. v. 28:
col. XI 61 sq.) atque utroque loco cadem fere exbibcri, quae

in scboliis nostris ad Aristopbanis versus a Cbalccntero lauda-

tos leguntur (cf. et scbol. ad Ran. v. 223, ubi Didymi nomen

adn. 6; A. Daub Studien zu den BiogTcaphica des Suidas (1882)

p. 86 sq.; Staesehe 1. 1.; Susemihl 1. 1. p. 164; Cohn 1 1. p. 2845.

1) cf. Ad. Roemer Phil. 67 p. 381 sqq.

2) cf. Schneider 1. 1. p, 91; Wilamowitz Heraivles 1^ p. 147 adn. 41;

Susemihl 1. 1. II p. 188 sq.
3) cf. Cohn P. W. V p. addi possunt 0. Crusius Phil.
455 sqq. ;

Anz. XVI (1886) p. 546 sqq.; G. Stein 1. 1. p. Isqq.; Gulick 1. 1.

 - 21 —
exstat). Qiiae cum ita sint, iion iiiutilc erit paulo accuratius
studia liuius grammatici ad KUj|uujbou|uevou<; pertinentia tractare,
quorum rcliquiae sat multae inveuiuntur in scholiis Aristo-
phaneis ipsius Didymi nomine ornatis.
Ordiamur a schol. Thesm. v. 162 saepissime ad partes
vocato, ex quo discimus Aristophanem Byzantium vulgarcni
lectionem 'Axai6<; mutasse in 'A\KaToq ^), contra Didymum
'Axai6(; praelulisse, quia Alcaei carmina propter dialectum nota
non fuissent, cui sentcntiae quid rcpugnet rectc affert scholiasta,
qui pergit 1. 47 : dWaxoO ^) be 6 Aibujuoc; qprjCTiv, r\ )uev Tpoicpn
buvaiai jueveiv, ouk dv be toutou toO jueXoTTOioO juejuvrjTO ^),

TidXiv t6 auTO Xe'TUJV, oti ouk eTTeTr6Xa2[e Td lueXr) 'AXKaiou

{. . . dXX' 'AXKttiou) *) ToO KiGapujboO, ou Kai EurroXiq ev XpucTuj
Tevei )ue')uvr|Tai (I 334 fr. 280). ti be evTaOGa KiGapujboO, Tiepi

TTOirjToO 6vT0<; toO X6you; Itaque Didymns adposuit Eupolidis

versum, ut suam stabiliret de Alcaeo citharoedo sententiara,
sicuti Ammonius attulit Cratini versum de Admcto ^). Quod
Chalcenterus hac in re longe a via aberravit, nostra nihil refcrt.
Midiae scholium in mentem revocat schol. ad Av. v, 1294,
in quo ad poetae verba 'Ottouvtiuj b' 6q)0aX|u6v adscribuntur
haec: Aibujuo^" uj<; toioutou Triv oipiv 6vto<; |uvr||uoveuei auToO
Ktti jueya puYXO<S exovTO^ Kai 6 Td<; 'ATaXdvTa<; Ypdi|^a<; (Strat-
tis?; cf. Meineke Hist. crit. p. 225) Kai EuttoXi^ ev TaHidpxoiq^).

Haec quamvis in brevius contracta KUJ)uujbou|uevujv rationem

sine dubio prae se ferunt.

1) Qiiid viri docti nostrae aetatis censuerint, composuit Victor

Coulon Quaest. crit. in Aristophanis fabulas Argentorati 1908 (Diss.
phii. Argent. select. voi. XIII fasc. 1) p. 228 sq.

2) Quo loco iterum hac de re quaesiverit grammaticus, pro

certo affirmari non potest; aliqua tamen cum probabilitate Eng-er
(in Zimmermanni Zeitschr. f. d. Altertumswiss. VIII (1841) p. 935 sq.)

KUJjuiKri XeEei (cf. Cohn P. W. V p. 4fil sqq.) hanc posteriorem adno-

tationem tribuit; cf. Schneider p. 17 Cohn p. 458; Rutherf. ad.

1. 1. ; 1. 1. 1.

3) |Lie|Livr]Tai traditur, quod corrcxit Rutherford.

4) corr. Ruth. et Roemer Abh. d. phil.-hist. KI. d. K. bayr. Ak.
d. Wiss. XXII 3 (1905) p. 615 sq.
5) cf. Crusius P.W. I p. 1505.

6) Roemer Philol. 67 p. 402 post |itvr||Liov€uei probabiliter inserit

Kai Trp6Tepov (cl. scholl. 1292 et 153). Vide et W. A. Oldfather ibid.
p. 447 adn. 117.
 — 22 —
Praeterea Chalceutcruni et eos locos, qnibiis (iiieui liulH)iio

babeat comiciis nominatim non dicit, in disputationem vocasse

testes siint scbolia in Av. v. 440 (de Panactio) ^) ct in Lys.
V. 313. Qiio loco legitur Aibujuoc; Kai KpdTe;p6<; qpacri TaOia
aiviTTeaGai ei<; Opuvixov tov XTpaTujvibou. At Craterum Aristo-
pbanis verba recte ad Pbrynicbum rettulisse atque adeo iure
id fecisse cum Cobeto bodie nemo censebit ^) ;
potius Didymus,
cum de Aristopbanis loco ad Pbrynicbum refcrendo disputarct,
ex Crateri ipriqpiajudTuuv auvaTUJYrj dccreti alicuius summam
attulit, quae in scbolio sequitur inde ab eKaKori9euaaTO usque
ad xct^Krj^); nequc dubium est, quin ipse Cbalcenterus ut siia

firmaret addiderit Ranarura locum. Atquc fortasse ante Kai

ev BaTpdxoi<; olim legebatur KU)|uujbeTTai sive juejuvriTai be toutou.
Ne ceteros quidem Pbrynicbos Kuujuujboujuevou<; neglectos
esse a Didymo docet scbol. ad Ran. v. 13 (cf. Suid. s. v. Auki^):
Aibu)u6<; 9r|aiv oti vuv Opuvixou toO kuuiuikoO juejuviiTai \h<; Trap'

eKaaTa ev Taiq K(ju)uiubiai<; (popTiKeuo|uevou. eaTi be TraTpoq Eu-

vojuibou. KUJjuujbeiTai be Kai \hc, levoq Kai e-rri (pau\6Tr|Ti ttoui-

judTUJV Kai uj<; d\X6Tpia \ef UJV Kai uj<; KaK6)ueTpa *). eial be Kai
dWoi TpeT<; Opuvixoi. His in verbis reliquias tantum adnotationis
Didymeae contineri vel ex scbol. in Av. v. 750 (de quo postea)
cognosci potest, in quo quattuor Pbrynicbi recensentur Kujjuujbou-
luevujv more, quorum de tertio afferuntur baec : TpiTO<; Opuvixo^
6 kuj)uik6<;, ou |ue)uvr|Tai "Ep]uitttto<; ev cl)op)uoqp6poi<; uj^ d\\6Tpia
uTTopa\\o)uevou TTOir|)uaTa. Atque Veneti adnotatione, quae se-

quitur in scbol. Ran. 13 0puvixo<; be 6 kuj)uik6<; oubev toutujv

eTToiriaev ev toT<; auj^ojuevoi<; auToO* eiKO^; be ev toT<; dTTo\uj\6aiv
eivai auToO toio0t6v ti ea quae Didymus affert 'lccrc Flunkerei'

1) cf. Clausen 1. 1. p. 34 sq. ; Rocmer 1. 1. p. 403 sq.

2) Cobetum Mnemos. iam Muellcr
N.S. I (1873) p. 125 errassc
vidit FHGII p. 622 fr. 11; Schneider 1. 1. p 73 adn. 1; P. Krech
cf.

Dc Crateri VriqpioiadTUUv luvaYUHTfl diss. Gryphisw. 1887 p. 22 sq.

Rutherford Ai6u|Li6<; cpr^ai .... iTpaiujvibGu. Kai KpcxTepoc; scrip-
3)
sit, quem
sequitur Roemer 1. l. p. 377 sq., nisi qiiod posuit KaT(i Kpd-
Tepov; aliter ordinavit verba Meiners 1. 1. p. 226. Neque tamen mula-
tione sed explicatione opus est.
4) Rutherford inutiliter coniecit wc, (Ta) &KK6Tpm Xe^vjv kqI
uj<; KaKoiaeTpoQ.
 :

— 23 —
(sic Roemer 1.1. p. 386) esse iion demonstratur. Haiisla siint op-
tiniis e fontibus (se. e KUJ)uujbou)ueviuv libris), id quod olini cen-
suit G. Kaibel *).

Praetcrea censum veniunt scboU. ad Av. v. 877 (De

in

Cleocrito) 2), Av. 1379 (de Cinesia) ^). 8ed omissis levioribus*)
veniamus ad Vesp. v. 1177 sqq., in quibus Pbilocleo \6tou<;
cre)Livou(; affert bos:
TTpujTOV )uev diq fi Ad)ui' d\oOcr' eTrepbeio,

eTieiTa b' ib^ 6 KapboTTiuJV thv )uriTepa

quibus respondct Bdelycleo
)ur| )uoi ye )uu9ou^, d\Xd tuuv dvGpujTTivuJv'').
Recte in scboliis et Lamiam et Cardopionem^) cx fabulis fictis

1) Herm. XXIV p. 35 'die von Didymus beigebrachten Vor-

wiirfc stamincn aus der gleichzeitigcii Komodie, und die Auseinander-
set/ung' war urspriinglich eine viel ausgefiihrtere, auch mit Beleg-
stellcn gestiitztc'.
2) cf. schol. ad Ran. Didymum
hoc loco ad KiwjLiiubou-
v. 1437,

ILievouc spectare apparet; cf. Gulick 1.1. p. 86; longe aliterRoemer 1.1.

p. 378 sq qui in hoc maxime errat, quod censet 'Ferner ist das
,

Priiscns KUJiaLubeTiai ein sichcrer Beleg dafiir, dass diese Wcisheit

aus dcr vorliegendcn und keiner anderen Stelle erschlossen wird';
conferas modo schol. Ran. 13 KUj|Liuj6eiTai 6e Kai u)c, Hvoc, Kal im
qpauXorriTi TroirifidTUJV Kal [bc, dWoTpia Xe^vjv Kai ujc; KaKOfieTpa. Praeter
hunc locum plurima exempla exstant per hanc disputationem sparsa.
3) Chalcenteri de Cinesia sentcntia oliin exstabat ad Ran. 1437
(cf. schol. Av. 1379), ubi hodie haec tantum leguntur ujc, KeiiToc, a<p6bpa

ujv KUj|uujbeiTai Kal uj<; Sevo<; Kai wc, adde Plut. quaest. conv.
KoXaE;
p. 71'2a Tic; . . 6 Kivrjaiac; Trapd TTXdTUJvi, praeterea schol. Ran. 404 et
Harpocrat. i. v.; Eccl. v. 330; Aristophanis Gerytadis fr. 149 (I p. 428);
Pherccratis Chironis fr. 145 (I p. 188). Praeterea huc aliqua ex —
parte spectat schol. Ran. 9G5 (de Phormisio). Verba 5aau<; (sic ex
schol. Eccl. 97 scrib. pro paGuc. cf. Bloemers Obs. crit. diss. Traiect.
1904 p. 66) be fjv kt\. Rocmcr vl- 1. p- 402) recte Didymo hoc loco ab-
iudicat; fortassc sumpta sunt cx schol. Eccl. 97.
4) ut schol. Av. 1295, de quo cf. Roemer 1. 1. p. 402 sq.; schol.
Plut. 720, Hesych. i. v. oEoc IqprjTTiov, Ath. II p. 67 cd, cf. Rocmer 1.1.
p. 387 sqq. De scholl. ad Ran. 990 et 55 postea agendum. Notandum
ad Thesm. v. 31 (de Agathone) Didymum secutum esse
est in schol.
Aristarchum; cf, de difficili hoc loco Enger et Fritzsche in edd.
Thesm. et Rutherf. in scholl. ed.
5) cf. V. Lecuwcn iMnemos. XXXVII (1909) p. 124.
6) De Lamia cf. schol. Eccl. 77. — de Cardopione cf. Fr. Leo
 — 21 -
sumptos esse expoiiitur, coutra tamcu Didymus (scliol. ad
V.1178): AibuiLioq* 6 KapboTTiuv lr]TX]Tioc,' oobaiuoO kuj|liuj-

beiiai *). dW 'AYKuXiojv, em tuj liiv )uriTepa (KaKiu^ ins. Portus)

biaTiGevai ' XeiTrei be eTuipev. Quibus e vcrbis apparere niihi

videtur Didymuni de Cardopione frustra quaesivisse in libro

aliquo de KUJ|uujbou|uevoi^ scripto, in quo comoediae loci, in

quibus de Ancylione quocum comparandus est Cillico, rcs

^),

erat, collecti erant. Neque enim quisquam, puto, iam cum

Meinersio (1. 1. 255 sqq.) Didymum primum fuisse censebit, qui

'de Aristopbanis aequalibus a poeta irrisis, sed celeroquin obscu-
ris' egerit, 'utpote cum alii libri de bis rebus omnino consuli
nou esset moris' ^). Sane summum studium posuit grammaticus
in KUJ)Liujbou|uevoi(;, quod exemplis allatis demonstravisse me puto,
sed plane incredibile est Chalccnterum, quae de hominibus irrisis

affert, ipsis e coraoediis collegisse atque prorsus neglexisse libros

data opera de Kuu)uujboujuevoi<; scriptos, praesertim cum ea
scbolia, quae Ammonii nomen ferunt, ex ipsius Didymi commen-
tario nostros in codices manasse omnes mccum consentianf^).
Quod quidem plcrumque Cbalcenterus Kuu)ULuboujuevuJv libris scse

usum esse disertis verbis dicere supcrsedit, conscntit cum aliorum

grammaticorum ipsiusque more sollemni, qui optime illustratur

Quaest. Aristophaneae diss. Bonnens. 1872 p. 47 sent. contr. VIII;

Roemer 1, 1. p. 374 sq.
1) Similia leguntur in scholiis Av. 281 "AXXuuc;* ev evioK;
UTTOiavrmaaiv, oti iTpoKe^aXoc; eOTiv 6 0iXoKXf|c; uj<; 6 eTroiji. dXX'ou6a-
|LioO KeKUj|uiubriTai. Av. 17 ad poetac verba tov )aev OappeXeibou....
"AXXojt;. oi |Liev TiXeiouc; uTreiXri^aaiv ui6v Tiva GappeXeibou Ppaxuv Kal
TrapaTTXrioiov koXoiuj KUJ]ULu5eioGai. ouk exo|uev be uiov auToO 6ia
xnc; KUj|LiLubia<; eiTreTv (leg. eOpeiv). Av. 1379 . . . Euqppovioc;* eTreibi^j

KuXXoq fjv 6 Kivriaiac;' toOto bt ouk eOTiv eupeiv. dXX' eTreibr] . . .

Praeterea cf. scholl. Nub. 971 Av. 766; Av. 798; Ran. 791.
;

2) Vesp. V. 1397 dpTOTrujXK; filia Ancylionis memoratur. De An-

cylione, qui fuit titulus fabulac et Eubuli et Alexidis, egit fusius
Her. Breitenbach De genere quodarn titulorum comoediae Atticae
diss. Bas. 1908 p. 74 sq.
3) Hoc monuerunt et C. Zacher Burs. Jahresbcr. 71 (1892)
p. 121 et 0. Bachmann B. ph. W. 1893 p. 1284.
4) In schol. Av, v. 1297 Didymus fortasse pugnavit cum Am-
monio; de schol. ad Vesp. 947 v. Wilamowitz Herm. XII p. 353, de
schol. Vesp. 1239 v. Bapp Leipz. Stud. VIII p. 144.
 - 25 —
Commentario Demostbcuico rcccns rcpcrto. Et quaravis ficri
potiicrit, iit Didyniiis coraicorum locos acl lioniines a coraicis
agitatos pcrtincntcs ipsc de suo adderet^), quippe qui praeter
Aristopbanem coniracntario instruxerit Cratinura, Pbrynicbum,
Menandrum (fortasse et Eupolidcra) ^), in universura taraen
surarao iure dicendura est et novisse et usurpassc Didyraura libros
Tiepi KUj^Lubou)Lievujv scriptos. Qua in re quod saepius graviter
pcccavit, non curaraus.
Rcstat, ut pauca dicanius de Symraacbo Aristopbanis
interprcte, quera quasi patrem nostrorura scboliorura fuisse
censet Scbneider probante Wilaraovvitzio (HeraklcsPp. 179sqq.),
qucra scquuntur plurirai. Sed difficilliraa baec de Syraraacbo
quaestio incboata raagis quara ad finera pcrducta esse raibi vide-
tur-"^), ut g-rauiraatici buius studia ad K(ju|uaibou)uevou(; spectantia
boc loco accuratius pcrtractare non ausira.

Satis mibi multa verba fccissc vidcor ct de Aramonii

opere et de studiis interpretum ad KUj)Liiubou|uevou(; spectantibus.
Nunc universura scbolia perscruteniur atque quaera-
in
nius, quaenara eorum ita sint comparata, ut etsi scriptoris

nomen non adponitur, taraen ad Kujjuujboujuevujv libros

revocanda sint. Atque primum quideni afferaraus ea, quac
ornata ipsis coraicorura locis nostrara ad quaestioncm spectare
verisiraillimura est, deinde ea, quac, etsi desint coniicornra
tcstiraonia, maiore vel rainore cura probabilitate buc refcrcnda
videntur. Quae iani attulimus, praeterraisiraus bac in cnuraera-
tione; praeterea neglexiuius ca scbolia, in quibus laudatur
Aristopbanis fabula superstcs, qualia sine diibio raaxiraam
partem ipsi scboliastae adposuerunt^).
Quinque fabulae coniraeraorantur dc Mehantbio ct de
Laespodia. De priore quae diversis locis narrantur coniun-
gcnda sunt — id quod saepissirae faciendura cst in scboliis:

1) Eadem de omnibus interpretibus comicorum raagis minusve

valent.
2) cf. Cohn P.W. V p. 457 sq.
3) cf. 0. Gerhard 1.1. p. Isqq.; Schaucnburg- 1.1. p. 3sqq. p. 33;
Meiners 1. 1. p. 221 sqq.
4) Seorsum infra p.34sqq. scholia sequentur, in quibus omiw-
vu|Lioi tractantur.
 — 26 —
scliol. Pac. 803. 6 be MeXdvGioq KuujuujbeiTai eic; |uaXa-
Kiav Kai oijJOcpaYiav. Kai ttoXu judXXov ev loxc, KdXaEiv EuttoXk;
auTOV dj<; Kivaibov bmpdXXei Kai KoXaKa. dXXd Kai uj<; XeuKd^;
exovTa Kai XeTipdv 'ApiaTOcpdvr|<; ev "OpvicTiv. Laiidantiir dein
Av. V. 150 sq., ad qnos adiiotata siint hacc: TTXdTLUV
bk auTov ev ZKeuaT^; uj<; XdXov CTKuuTTTei. KaXXia<; TTebiiTaK;
(I 696 fr. 11) Addas scliol. Pac. 808 . . . oti rdp 6 MeXdvGio^;
6iiJ0cpdT0<; TTpoeipr|Tai. Kai Tiap' EuTioXibi ev 'AaTpaTeuTOiq.
De Lacspodia agitur in schol. ad Av. 1569: .... Aai-
aTTObia<; be Kai Aa|uaaia<; dx; KaKOKvrmoi biapdXXovTai. juvri-

juoveuei be auTuuv Kai EuttoXk; ev Ari|uoi<; (I 284 fr. 102). toutov

be Tov Aaiarrobiav ,
)ue'juvr|Tai be auTOu (t>puvixo^ ev
Kuj)uaaTaT<; djq TToXejuiKoO YeY0v6T0<;. 0iXuXXio<; be ev TaT<;

TTXuvTpiaK; njc, qpiXobiKou. eixe be Kai rrepi Td<; Kvr|)ua<; aiTia<;

Tivdq^ uj<; qpriai ZTpdTTi^ ev Kivriaia* bio Kai KaTd aKeXuJV eqpdpei
t6 ijudTiov, dj<; 0e6TTO)UTTO<; ev TTaiai. cf. llesych. i. v. Aaiarrobia^;,

Plut. Moral. p, 712a, Meiners 1. I. p. 299 sq.

Quattuor fabulae inveniuntur his locis:

schol. Vcsp. 592. Eua0Xo<^ prjTujp (Kai) (Rocmer Stud.
p. 24) auKoq)dvTr|<;, ou )uvn|uoveuei Kai ev 'AxapveOai Kai ev 'OX-
Kdaiv ouTUJ<; (I 498,411). )uvr|)uoveuei be auToO Kai TTXdTUJV ev
TTeiadvbpuj Kai KpaTivo^ ev 0pdTTai<;, cf. schol. Ach. 710.
schol. Vcsp. 1187 'AvbpoKXea be KpaTTvo<;
Zepi^ioK; qpnai boOXov Kai tttujx6v, ev be "QpaK; f^TaipriK^Ta

'ApiaToqpdvri^; tov auT6v. TriXeKXeibr|<; (Blaydes 'fort. t6v auT6v

be TiiX.'; be ev 'Hai6boi<; Kai 'EKcpavTibr|<; paXXavTiOT6)uov; cf.

Hesych. s. vv. ^tt' aYeipujv ct AiovuaoKOupoirupuuvujv; Zenoh.

3, 77; Bekker Anecd. 394, 21 'AvbpOKoXuuvoKXfi<;; Kirchner
Prosop. I p. 66 n. 870.
schol. Pac. 692. 'YTTepPoXo<;: KpaTTvo<; ev TTuTivri (173,
196); accedunt: Nub. 533 Eupolidis MapiKd<;, 558 Platonis
fahula, Ald. ad. 552 (Duehn. p. 435 a) "Epjuitttto^ ev TaT<; 'Ap-
TOTTuuXiai *). cf. Nub. 557. 1065. Ach. 848; schol. in Luc.
Tim. 30.

1) De hoc scholio uberius disputaverunt Fritzschc Acta socie-

tatis Graec. I 183G p. 133sqq., Bergk Comin. p. 311sqq. ; cf. et Meincke
Hist. crit. p. 94; p. 189 adn.6; Kirchner Pros. Att. n. 13910.
 :

- 27 -
seliol. Av. 31. 'AKecTTujp: GeoTro^TToq Teiaauevuj, KaXXia<;
ev TTebnTai^ (I 696, 13), KpaTivoq ev KXeopouXivai^ (I 39, Sb),
(luil)iis ex schol. Vcsp. 1221 addcre licet MeTajevric; OiXobvjT»!
(l 708, 13); cf.Phot. lex.i.v. IdKac;, Eupol.frg-. Adulat. 159p.301.
schol. Plut. 179. (OiXujvibiK) KuujuujbeiTai be
(xic; euTTOpot; (? Kock I p. 734; Blaydes '1. dTraibeuTOc; ex schol.
ad 303 aut dYpoiKoq') Kai wq |LieYa<; tlu aojjuaTi Kai r|Xieio<;. Niko-
xdpn*; faXaTeia (I 771, 3). Tiepi be toO )ueTe0ou<; 0iXuXXi6<; cprjcriv

([ 787, 23) Kai TTXdTUJv be Aaiuj qpncTiv (I 618, 64) Kai 0e6TTOjUTTO<;

^AqppobicrioK; (I 734, 4.5); cf. schol. Plut. 303.

Seciuuntur ea scholia, iii quibus triiii coniicorum loci

exstant
schol. Nub. 691. 'A)uuvia<;: KpaTivo<; ev lepiqpioi^, Eu-
ttoXk; ev n^Xecn (sec. schol. Vesp. 1267), 'ApiaToqpdvri<; ev ZqprjHi;

cf. scholl. Vesp. 74, 75, 466. Liban. pro saltat. or. LXIV 83,
t. IVp.473 Focrst.
schol. Nub. 1001. 01 'lTTTTOKpdTOu<;: ('ApiaTOqpdvr|<;) ev
reuupYoT<;, ev TpiqpdXr|Ti. EuttoXk; ev Ahjuok; (285, 103); cf.

schol. Thesm. 273, Phot. i. v. au<;* u<; tou<; 'lTrTTOKpdTOu<; uiou<;

eXcYOv Kai tou<; TTavaiTiou Kai Me)Livovo<; ei<; unviav Kuu|uujboOvTe<;;

Ath, IIIp. 96e.
schol. Av. 766. 6 TTeiaiou: KpaTivoq ev Xeipujai (183,
233), nuXaia, "Qpai<;; cf. Kirchn. Pros. u. 9802.
schol. Av. 988. AioTreieri<;: Tr|XeKXeibr|<; ev 'AjuqpiKTuoai,
cl>puvixo<; ev Kp6vuj (372, 9), 'A)Lieiv|Jia<; ev K6vvuj (673, 10);
cf. scholl. Vesp. 380, Eq. 1085.
schol. A v. 1 556. rTeiaavbpo<; (cf p.
. 35) EuttoXk; ev 'AaTpa-
:

tcutok; (1264,31), "Ep|uitttto<; ev 'ApTOTTuuXiaiv (1227,9), 'Api-

aToqpdvri<; Ba^uXujvioi^ (412,81); cf. scholl. Pac. 394, Lys 490.
schol. Ran. 303. 'HTeXoxo^: TTXdTUJv; adduntur in Ald.
( Duebn. p. 520 b) Kai iTpdTTK; (I 729, 60) Kai Zavvupiujv ev
Aavdri (I 79, 48), cf. schol. Eurip. Orest. 269, in (juo jjraeter
Aristophanem laudantur XTpdTTK; ev 'AvOpujTTOppaiaTri (I 711, 1)
Kai ev dXXoK; (1728,60) Kai Zavvupiaiv ev Aavdr) (1794,8)').

1) Dubito an addendum sit schol. Pac. 741 'HpaK\fi<;: 'ApiOTo-

q)cxvric; ev "Opvioi, fcv AioXooiKUJvi, ^v IqpriEi; cf. scholl. Vesp. 60 (cf. Koe-
mer Stud. G5;, Kan. 63.
 - 28 —
Scholia, in qiiibus bis ad comicos relegatur de kuujuuj-

bou)Lievoi(;, sunt liaec:

Nub. 109. AeiuTopa^;: nXdTUJV TTepidXTei (629, 106), Eu
ttoXk; ev AutoXukuj p'; cf. Vesp. v. 1269; Ath. IX p. 387 b.
Nub. 361. rTpobiKO^: 'ApiaTo^dvnc; ev TaTnvicTTaTc; (518,
490) Kai ev "OpvKTiv (692); schol. Av. 692.
Vesp.82. 0iX6Hevo^: EuttoXk; noXeaiv (I 322, 235), Opu-
vixoq laTupoi^; cf. Nub. v. 86, Liban. IV p. 473 F.
Vesp. 1312. ieeveXo(;: Aristoph. ev TripuTdbri (429, 151),
TTXdTaJv iKeuai^ (635, 128), cf. Harpocr. i. v., ubi laudatur 6
Touc; nXdTUJV0(; AdKiuva<; TpdHJa^;, Ath. IX p. 367 b.

Pac. 792. ZevoKXfj^;: nXdTOJV locpicTTaTc; (636, 134); una

cum fratribus schol. Vcsp. 1509 eK tujv OepeKpdTOuq 'Atpiujv
(149, 14); scholl. Vesp. 1502. Ean. 86.
Av. 11. 'EHriKe(TTibr|<;: Opuvixo^ MovoTpoTTUJ (376,20),
Aristoph. (cf. p. 38 adn. 1); schol. 764, Hesych. s.v. 'EHr|KeaTO<;.

Bergk Comm. p. 374.

Av. 1294. AuKOupTO^: 0epeKpdTr|<; 'Atpiok; (148, 11), Kpa-
tTvo<; AriXidai (21, 30). Traduntur haec Symmachi nomine;
Aristophanis versus adhibctur in Pseudoplut. vit. Lyc. p. 843 E.
Av. 1297. IupaK6aio<;: EuttoXi^ ev TT^Xeai (315,207),
0puvixo<; ev Movotp6ttlu (377,26); cf. Meiners p. 381 sq.
Av. 14U6. AeujTpocpibr|<;: 0e6TrojuTTO^ ev KaTrrjXiai

(739,24), "EpjuiTTTTO^ KepKUJipiv (233,35); eadem in Avium folio

rescripto a B. Keilio Hermae XXVI p. 134 edito exstant;

cf. Ath. XII p. 551b.
Ran. 367. 'ApxTvo<; et 'AT6ppio<;: TTXdTUJV ev 5lKeuaT<;,

lavvupiujv ev Aavdri; de Agyrrhio v. scholl. Plut. 174, 176,

Eccl. 102; Plat. frg. 185 p. 652 ^).

Magnus restat numerus scholiorum, in quibus una tan-
tum comoedia laudatur. Sunt haec:
Acb. 122. iTpdTUJv: 'ApiaToqpdvri^ ev 'OXKdai (497,407),
cf. schol. Equit. 1374.
Eq. 254. EuKpdTriq: Aristoph. frg. 696 (p. 562); cf. Pho-
tius s. V. MeXiTea KdTTpov, scholl. Eq. 253, 129, Lys. 103; Suid.

1) Aliter se habet schol. Vesp.61. Eupiiribric;: Aristoph. ^vTTpoa-

Tiwvi Ktti dv'AxapveOaiv; cf. schol. Nub. 919 (v. Rutherf.); Roemer Stu-
dlcn p. 64 sq.
 - 29 -
i. V. "ATrecfTiv; cf. Stein 1.1. p. XIX; Kirchner Pros. n. 5759;
Swoboda P.W. VI 1 p. 1057 sq.

Eq. 407. 6 MooXiou: KpaiTvo^ (cf. tamen C. Zaclier Aristo-

pbanesstutlien 1 p. 78 sq., qni legendnm putat toOtov be KpdTri<;

(i. e. grammaticus) TTupOTTiTrnv Xefei).

Eq. 534. Kovvd^: KpaTivoq (105,317), scbol. Vesp. 675

(cf. Mcincke Hist. crit. p. 202).

Eq. 1287. TToXuiuvricyTOc;: KpaTivoq (101,305).

Nub. 351. IiMUJv: EuttoXk; ev noXecTi (318,218).
Nub. 355. KXeiaGevriq: KpaTTvo<; ev TTuTivr] (72, 195);
cf. Lib. 1.1.

Nub. 971. OpOvi^: 'Api(TTO(pdvr|<; (resp. bunc locum); 0e-

peKpdTr|<; (cod. 'ApiaTOKpdTr|(;, corr. Burgesius; cf. Wilamowitz
Timotheos Die Perser p. 66 adn. 1). Scbol. uberius scrvat Sui-
das i. V.

Nub. 919. TTavbeXeTO<;: KpaTTvo<; Xeipuuaiv.

Vesp. 98. Anpoq: EuttoXi? ev noXemv (317,213); cf.

Libau. 1. 1.

Vesp. 157. ApaKOVTibri<;: TTXdTuuv IocpiO"TaT<;.

Vcsp. 687. Xaipea<;: EuttoXk; ev BdTTTai<;; cf. Richtcr

Prosop. Aristopb. III p. 14; Wilamowitz Arist. u. Atben I p. 68
adn. 40; Kircbner Prosop. n. 15091.
Pac. 1031. iTiXpibn^;: EuttoXk; noXeaiv (316,211).
Pac. 1046. 'lepoKXfi<;: EuttoXk; noXeaiv (316,212).
Av.l7. 'AauL)TT6bujpo<;: Tr|XeKXeibri<;; cf.Clausen 1.1. p.35sq.
Av. 168. TeXe'a<;: TTXdTiuv ZupqpaKi (642, 161), (kuujulu-

beTTai be ei<; TToXXd); cf. schol. Av. 167; Prosop. n. 13500.

Av. 283. KaXXia<;: EuttoXk; ev KoXaHi. scholl. Ran. 429.
Eccl. 810; scbol. in Luc. Jov. Trag. 48 (p. 83, 16R).
Av. 1126. TTpoHevibr)^: Tr|XeKXeibr|<; ev 'Hai6boi<g (uj<;

KUJ|uujbeT auTdv); cf. schol. Vesp. 325; v. Meineke II p. 367, 5;

Kock ad Av. v. ; Rutherf. ad scbol.; Kircbner Prosop. n. 12257.
Av. 1292. TTepbiH: Aristoph. ev 'AvaYupuj (405, 53), (tou-
Tou be TToXXoi )ae')ivriVTai) cf. Kockii adn. ad Av. v.; Atb. IX
;

p. 389 a.
Av. 1701. ct>iXiTTTTO<;: 'ApiaTO(pdvri<; ev feujpYoT^;.
Lys. 270. Lyconis uxor: Tf]v 'Pobiav Xe'Yei . . . ., ctt' aia-

XpoT<; Kujptuboupevriv. EuttoXi^ TTdXeaiv (317, 215); scbol. Plat.

 - 30 -
Apol. p. 23 E; cf. Stein 1.1. p. XIX, Riitli. ad 1.; de lilio Auto-
lyco V. Et. M. s. V. Euipriaio^;: EuttoXk;.
Lys. 397. ArnuoaipaToq: EuttoXk; ev Arijuoi<; (2^^2,97)
Kai aXXoi.
Thesm. 168. OiXoKXfiq: TrjXeKXeibTiq 'HaioboK; (214,18);
sclioll. Av. 279, 1295.
Ran. 3G2. OiupuKiuuv: OepeKpdiouc; TTe'pO"ai; diibins cst

lociis; cf. Bcrgk Comm. p. 294; Roemer Studien zu Arist. p. 91.

Ran.418. 'Apxebr|)uo(;: EuttoXk; BdTTTaK; (274, 71); scbol.
Ran. 588.
Ran. 679. KXeoqpujv: TTXdTUJvoq KXeoqpujv, scboll. Ran.
681. 1504. 1532, Thesm. 805; schol. in Eurip. Orcst. 903,4.
Ran.1036. TTavTaKXf|(;: EuttoXk; ev Xpucruj Yevei(338, 29(i).
Ran. 1513. 'Abei)uavTO<;: EuttoXk; ev TToXecriv (316, 210);

cf. Bloemers 1. 1. p. 88 sq.

Eccl. 71. 'ETTiKpdTr|<;: nXdTUJV (633, 122).

Plut. 84. TTaTpoKXf|<;: Aristoph ev Toi<; TTeXapYoTq (503, 43 .
1
).

Plut. 174. TTd jucp i X <;: TTXdTUJV 'Ajucpiapduj (604, 14);

Prosop. n. 11545.
Plut. 177. 0iXei|Jio<;: TTXdTUJv; Phot. s.v. ; Schol. Dcmosth.
XXIV 134 p. 742, 16 Dind.
Plut. 550. 0paaupouXo<;: iTpdTTK^ ev tuj Kiviicria.
ibid. AiovucTio^: TToXuZ:r|Xo<; (792, 11).
Plut. 665. NeoKXeibr|<;: Aristoph. ev TTeXapYoTq, cadcm
schol. Plut. 84; cf. Suid. NeoKXeibou KXeTTTicTTepo^; ; Apost. XI 99;
scbol. Eccl. 254; Schneidcr 1. 1. p. 32 sq.

Plut. 883. Eubaiuo^: 'AiueiiiJia^; cf. Meineke II p. 712,

Rutberf. ad. 1. ^).

lam omnia attulimus scbolia, in quibus de bominibus irrisis

comicorum versus cxstant. Atque cavendum est, ne omnia haec
scbolia e KujjuujboujuevoK; fluxisse ccnseamus; sacpius enim mo-
nuimus eos, qui comicis cxplicandis studium impertirent, nonnum-
quam de suo talia composuisse conscntaneum esse, id quod prae-

1) Dubitantcr afforo sclioll. Nub. 96. "iTTTruuv: KpaTlvoc; (codd.

KpdTr|<;) ev TTav^TTTaic; (01, 155); cf. schol. ad Clem. Alox. Protr. TI 24;

Bero-k Comni. p. 164sqq. — Pac. 313. KXduiv: nXdTuuv. — Av. 299.

IiTopYiXoc;: TTXdTuuv ev XoqpiOTaic; (637, 135).
 — 31 —
cipue cadit in ea scholia, in quibiis de hominibus ceteroquin non
obscuris fabuhie notissimae laudantur. Contra non obliviscendum
est scholia quam maxinie dilacerata et truncata ad nos per-
venisse, itaque quae nos lcgimus, multo uberius in KUJjULuboujue-
vuuv libris et in genuina scholiorum forma exposita fuisse. Quo
factum est, comicorum versus saepissime evanescerent, quin
ut
etiani saepe accidit, ut comicorum tabulae loco extent
tantum verba toOtov Kuu)LiijuboOo'i Kai oi aWoi Kuujuuiboi
vel similia.
Conferas velim, quae de Cleonymo beiXuj, pnjJOKTTTibi,

dbriqpdYUj, KoXaKi, dppu0,uLu, juaKpuj sim. afferunt scholia

hacc: Ach. 88. 844. Eq. 958. 1293. 1372. Nub. G7G. G80.
Vcsp. 19. 22. 592. 822. Pac. 44G. Haec omnia concludi possunt
ex Aristophanis fabulis; tamen legimus schol. Nub. G73
6jq Y^vaiKiZiojLievov be auTov oi Tfi<; dpxaiac; KUJ|uujbia<; iTOiriTai

biapdXXoucTi et schol. 353 tov KXeuuvujuov toOtov uj(^ beiXov

Ktti em Tr\q TiapaTdHeujc; pivjjavTa Tr]V dcTTTiba oi t6 dXXoi Kujjuujboi

biapdXXoucTi Kai ev ToTq IqprjHiv auToq. dx; be\\6q be ev TroXXoT<;

KuupujbeTTai. Longa sine dubio erat series locorum, qui laudati
erant ab Ammonio de Clconymo Kuijuujboujuevuj. Similiter res
se habet in scholl. Av. 129G (Xaipeqpujv) vuKTepi<; be Kai
irapd ToT<; dXXoi<; (cf. scholl. Nub. 104, 504; Vesp. 1408
et schol. Plat. infra p. 43 adhibitum). — Vesp. 83G (Adxr|<;)

oTi be ((u)<s) Roemer) voaqpi(JTri<; Kai utto dXXujv KUJ.uujbeTTai

TTpoeiprjTai (cf. Roemer Studien p. 98 sq., Rutherford Hist. of
Annot. p. 39) — Thesm. 98 ('AYd0ujv) toioOtov (effeminatum)
be tov 'A-fdGujva Kai oi dXXoi KuijuujboOo^iv (cf. schol. Ran. 83;
Thesm. 31, 33; schol. in Luc. Rhct. praec 11, schol. Plat.
Symp. p. 172A.) — Ach. 855 AuaicTTpaTO^s eTTi paXaKia bie-

pdXXeTO" ev evioi<; (sicut Duebner intellego 'apud alios comicos',

cum Rutherf. dubitet, utrum de libris mss. an de commen-
tariis haec intellegenda sint) be Kai TTevr|<s 6 auT6<; Kai KupeuTr|<;,
eKaXeTTO be Kai x^vaXujTTriE, cf. scholl. Eq. 12G8, Vesp. 787,
Aristophan. Daetal. fragm. 198 (p. 439).
NonnuIIis in scholiis nihil aliud legitur nisi KuipujboOai.
Sunt haec: Ach. 71 G 'AXKipidbrjv tov KXeiviou uj<; KaTarruYOva
KuupujboOcriv (cf. Ath. XII 335 ab). — Vcsp. 42 0e'ujpo<;; cf.

schoil. Ach. 134, Nub. 400 (v. Roemer 1.1. p. 190. Rutherf. ad
 - 32 -
scliol. Acli. 134 Geuupoq. De Eq. v. 608 vide Kockii adn.). —
Vesp. 151 'EKqpavTibri^;; cf. Hesycb. s. v. KaTTVia<; (Bcrgk Comm.
p.66sq.; Meineke FCG II p. 224). — Vesp.481 "ApxiTnroq (ab
Aristopbane uon laiidatiis). — Ran. 944 Kriqpicrocpmv; cf. scbol.

1408; Aristopb. 580 p. 540.

fab. inc.

Praeterea nonniimquam exstant talia: KuujuLuboujuevo^,

aKLUTrToiaevo^ €tti ktX; cf. scbol. Eq. 634 Xkitujv
fjv Ycip Xkituuv Kvacpeu^ tk; Kai euTeXrjc; eTTi Tiovripia Kiu)uujbou-

juevoq. — Nub. 348 KXeiTOv

KO,ur|Triv: XeYei, bq fjv eTii k6)ui;) aKuu-
TTTOjuevo^;. — 877 rpuTTO<;. — Vesp. 599 Eucprijuio^;. — Lj^s. 1092
KXeicreevr|<; (cf. scbol. Av. 831. Pberecr. fr. 135 p. 185). — Pliit.

1011 NiTdpioq (cf. Scbneider 1.1. p. 61 adn. 1., Scbauenburg 1.1.

p. 29)1).
Porro aliqua cum probabilitate afferri possunt ea scboliaj
in quibus, quae de bomiuibus irrisis dicuntur, ex ipso Aristo-
pbanis loco sumi non poterant. Huc spectant scboll.
Acb. 603 TeicTaiuevoq, OaiviTTTTOc;, Xdpri^;, feprjc;-) (cf. scbol.
Eccl. 932), Geobiiupo^ (cf. Hesycb. s. v.)^) — Eq. 327 'Itttto-

ba\xo(; — Eq. 1044 'AvTiXeujv — Eq. 1278 'ApiTViuTOc; —

Ran. 78 'loqpuuv — 791 KXeibr|Mibri<; — 1302 MeXnTO<; (cf. scbol.
Plat. infra p. 44) — Tbcsm.861 Opuvuuvbat; (cf. iufra p. 42 sq.).

Summa cautio denique adbibenda est, quia fortasse ipso

ex Aristopbanis loco (v. infra) aut nescio quo fonte sumpta
sunt quae seboliastae adnotaut, iu scboliis qualia sunt Eq. 765
AucTiKXfiq 6jq TTpopaTOKdTrr|Xo(; biePepXrjTO, cf. Hcsycb. s. v. TTpo-

paTOTTuuXrji^. — Eq. 1103 Ooucpdvii^. \h<; KoXaKa KiujuujbeT toutov

Kai dTTaTeiuva Kai tuj KXeuuvi auvovTa bid KoXaKeiav. — Eq.
1268 0ou(uavTi(;, cf. Atb. XII 551 b. — Eq. 1287 Oiiuvixo<;. —
Eq. 1377 OaiaH (cf. Kircbner Prosop. n. 13921). — Vesp. 506
M6puxo(; (v. Roemer Studien p. 91); cf. scbol. Acb. 887, scbol.
Plat. Pbaedr. p. 227 b, Platon. comic. fr. 106 p. 629. — Pac.
289 AdTi<;. — Av. 512 AuaiKpdTrj*; (cf. Clausen 1. 1. p. 37).
—
Lya. 725 'OpaiXoxoc;. — Ran. 14 Aukk;. — Tbesm. 1033 TXau-
K€'Tr|<; (cf. Prosop. n. 2944). — Plut. 314 'ApiaTuXXo<;, cf. scbol.

Eccl. 647.

1) cf. H. Steiger Acta sem. philol. Krlang-. V (1891) p.47sq.

2) vitle Eimslo}- Mullcr W. Ribbeck ad Achnrn. v.
 - 33 --

Atqiie saepius nionitnm est ab iis, qiii egeriiot de scboliis

uonimmquam ipso exscboliastae in-
Aristopbaneis, scbolia
genio profectaesse, 'quippe nibil facilius erat, quam dicere:
0uT0(; 6771 TTOvripia biepdXXexo' outoc; em cTuKoqpavTia eKuj)ULu-
beiTo' (Elmsley ad Acb. v. 603). Itaque praetermittenda sunt
sebolia baec: Acb. 388 'lepajvujaoq, cf. scbol. Nub. 348 —
Acb. 702 Mapipiaq — Acb. 839 KTTiaia^ — Acb. 843 rTpe-

TTi<; — Acb. 849 KpaTivoc; — Acb. 908 NiKapxoq — Ach. 1002

KTno-icpmv — Pac. 883 'Apicppdbri^; (cf. Eq. 1281 Vesp. 1280 sqq.
Eccl. 129 c. scbol.) — Av. 762 iTTiveapoc; — Eccl. 167 'Etti-

Tovoq — Ran. 934 "EpuHi<; — Tbesm. 949 TTauauuv (cf. Acb.

V. 854, Plut. V. 602 cum scboll.) — Plut. 800 AeEiviKO^; ^).

Habes sebolia Aristopbanea, quae bic in censum veniunt.

Sane nonnulla vakle dilacerata et detruncata nostris in codi-
cibus leguntur, sed in universum praebent iusignem et pro-

priam Kuj)uujbou|Lievuuv formam (de qua p. 13 dictum est), ut sine

dubio maximam partem ad KUj)Liujbou)LievuJv libros vel ut accu-
ratius dicam ad Ammonii opus redeant^). Atque aliqua cum

1) Sepavatim hoc loco componam scholia, in quibus de popiilis

nationibusque res est. Quae num e KiJU|aiubou)Li^vtuv libris fluxerint
nimis dubium videtur Sunt haec: esse
scholl. Nub.
'Aenvaioi: EuttoXk; (314, 205); cf. scholl. Ach.
587.
342, 376, 630, Nub.
1176, Hesych. i. v. Kearpeic;. Vesp. 58. MeTapcTc;: —
EOttgXk; TTpoa7ra\Tioi(; (323, 244); cf. schol. Ach. 738, Anonymi in Aristot.
Eth.Nic. lV6(Comm.inArist. XXp. 186,8sqq.). — Pac. 477. 'Apreioi:
OepeKpdxri^ ^v Auto|u6\oi<; (151, 19); cf. Suid. i.v. 'ApteToi cpujpec;. 'ApiOTo-

(p(ivri<; 'AvaYupiu, Ath. X 442d, Prov. Vatic. II 49. — Pac. 1176. Ku^iktt
voi: EottoXk; iv TT6Xeaiv (321,233). ~ Ran. 1308. A^apioi: ^epeKpciTric;
Xeipojvi (192, 149), cf. Bloemers 1.1. p. 79 sq. —
Nub. 830 MriXioi (kuj-
ILiujbouaiv). — Lys. 1181. KapuaTioi (Kujjutubouaiv); cf. scholl. 1058. —
Av. 1133. AiTUTTTioi, cf. scholi. Nub. 1130, Ran. 1406, Thesm. 922;
Eusth. ad Od. p. 1484, 27sqq. (laudatur KpaTivoc;). — Ran. 542. MiXrjaioi,
cf. schol. Lys. 107 Roemer Abh. d. bayr. Ak. d.Wiss. XXII 3, 1905 p. 626
;

pro vriaujuTUJV scripsit kuj,uikujv TTOiriTUJv.

Statim adponam Suid. i. v. ApaxapveO (scr. ApuaxapveO, cf. Et.
Al. V. ApuaxapveO)
i. ^KUuntuboOvTO Yctp oi 'AxapveTc;.
. . . . Hesych. —
i. v. KXaZoiLievioi (KUUjuujboOvTai). KuvoqpaXor KopivGioi, cf. Mein.—
IV p. 642, — Harpocr, i.v, AlEuuveTq, eKUj|LiujboOvTO . , . . M^vavbpo^; iv
Kavr](p6puj; cf. Eusth. II. p, 741,25sqq, (laudantur et IqpriTTioi aKuuiTT^-

Ibievoi ^ttI dtTpioTriTi.). Dc aliis eiusdem generis v. p. 60, 1, 02,3. 66, 1.

2) Obscrvare licet scholia in Aves et Ranas adscripta, ut

3
 - 34 -
probabilitate dici potest, qua via Kuujuujboujuevujv fragmenta iii

scholia pervenerint. Plurima enim ita sunt comparata, ut a

comici interpretibus (primum locum Didymus tenet) ipsis e
KUJ)uujbou)uevuuv libris in iJTTO|Livr))LiaTa recepta esse videantur.
Inveninntur tamen scholia, in quibus comicorum ioci compositi
sunt aliis cum testimoniis, quae ad vitam pertinent^ ut scholium
piov praestet Kaj)uujbou)aevou. Exemplo sit schol. Nub. 361:
cToqpicTTri^; be fjv 6 TTpobiKOc;, Keio<; t6 fivoc;. fiK)uaae be KaTot
Tou^ XPO^^o^^ ZuuKpaTOuc;. TTpOuTOi; be ouTO(; Triv rrevTriKOVTo-

bpax)uov eTiibeiHiv erroiricraTO. |uvr|)uoveuei b' auToO Kai TTXdTuuv

ev TUJ TTpojTaYopa Kai Eevoqpujv ev toT<; 'ATro)uvri)uoveu|uaaiv, ou
jurjv dXXd Kai 'ApiaTocpdvr|<; ev TafriviaTaic; outuu<; (518,490).
biapdXXei be auTov Kai ev "Opviaiv (692) outuj ktX., cf. et scholl.

Nub. 971 (Phrynis), Pac. 347 (Phormio), Plut. 180 (Timotheus).

Atque apparet talia aliena esse ab Ammonii libris (cf. p. 15); contra
censendum est auctores harum vitarum praeter historicos philo-
sophos oratores in usum vocasse Kuu)uujbou|uevuuv quoque libros ').

Accedamus nunc, ut erat propositum, ad peculiarem scho-

Jiorum classem, 6)uuuvu|uou^ dico, qui ab iis, qui KUL))uujbou|uevoi(;

studebant, diligentissime tractandi erant et tractati sunt. Quod

Ammonium attinet, Thucydidis exemplo utimur (Vesp.schol.947);
HerodicumCrateteum etAntiochumAlexandrinum, Kuu)uujbou)uevujv
scriptores Athenaeo teste, eidem rei operam navasse infra videbi-
mus. Praeterea in memoriam revocemus,quod oi TiepiKaXXiaTpaTov
in schol. Plut. v. 179 vituperantur ev Trj 6)uuuvu)uia TrXavri9evTe<; et

ipse Didymus, postquam de Phrynicho comico attulit, quae comici

ei vitio verterunt, pergit hisce verbis: elai be Kai dXXoi Tpei<;

Opuvixoi (schol. Ran. 13), cf. schol. Plut. v. 385. Operae igitur

pretium est 6)uuuvujuou(;, qui in scholiis occurrunt, perscrutari.

Agmen ducat schol. ad Pac. v. 347, in quo multa dc
Phormione praetore narrantur; huc spectant haec (1. 39sqq.):
auToO |ue'uvriTai 6 kuj)uik6<; ev 'iTTTreOai Kai Neq)eXai<;^) Kai

BapuXuuvioi<;, EuTToXi^ 'AaTpareuTOK; ^).

sunt omnino ampliora, nostris quoque in tabulis optimae plerumque

eruditionis dare exemplum. 1) cf. p. 45, p.66sqq.

2) Hac in fabula non commemoratur, sed Lys. v.804; cf. Bergk

in Mein. CGF. II p. 1105.

3) cf. practerca in scholio 1. 28sqq. et 46 sq.; schol. Lys. v.804.

 - 35 -=•

6 be beuT6pO(; rjv Kiuqpo^;' jaejuvrjTai Kai IlTpaTTi^.

TpiToq )aoix6<s' KpaTivoq^) 'ATaXdvTr].
TETapTOc; KpOTUJVidTri<; dpxaTo(;. KpaTivoc; Tpocpoiviuj.
7Te)LiTTToq dpxaioq 'A0rivaTo(; jueTd ZoXoiva dpHac;. EuttoXk;
ev Ar|)aoi(;.

Habemus exeniplum egreginm nequc quidquam obstat,

qnominns onines Pliormiones, qui recensentur, olim in libro
Ttepi KUj|uujbou|uevujv exstitisse iudicemus^).
Practcrea artissime cum KUj)uujbou|uevujv ratione coniunctum
cst scbol. ad Av. v. 1556, in quo de Pisandro (Pros. Att. n. 11770)
agitur a comicis irriso (cf. p. 27) et adduntur baec: buo be
eicTi rTeicravbpoi, KaGdiTep EuttoXk; ev MapiKd qprjaiv (I p. 309
fr. 182) Kai TTXdTUJV ev TTeiadvbpuj TTepi d)uqpoTepujv Xeyei^). —
lN)rro buc pertinent scboll. ad. Av. v. 858 (de Cbaeride)
fjv be 6 XaTpi<; outo<; KiGapujbo^; ijjuxp6<; Kai yeYOvev auXr|Tr|<;.

juvriiuoveuei be auToO Kai OepeKpdTri^; ev 'Aypiok; (I p. 146 fr. 6).

eaTi be Kai eTepo<; auXriTri^;, ou )uvri)uoveuei KpaTTvo<; ev Ne^eaei. —
V^csp. 787 AuaiaTpaTO(;* aKujTTTiK6<;* Kai ev 'Axapveuai (855).
eaTi be Kai eTepo<; AuaiaTpaTO^, TTaT<; MaKapeuj^;, aKUJTTT6)uevo<;
ei<; Kivaibiav (Pros. Att. n. 9611). — Pac. v. 928 0eaYevou<;
ur|via. dvTi tou )uujpia, d)ua0ia. bie^dXXeTO ^dp 6 0eaYevr|<;
ei<; )uaXaKiav (v. Dindorfi adn.), Kai uj<; uujbri<; Kai buaoa)uo<;
Kai TTevri^ eaTi be Kai aWoc; 0eaTevri<;, 6 eig "0)uripov
Tpdi|ia<;, o<; Kai eTTi luaXaKia biepdXXeTO, Kai dXXoi ttoXXoi^). Hos

1) 'ATaXdvTri post ZTpdTTiq, ciiius nonien anteccdit, posuit Diii-

(lorf excidisse nomen Cratini fabulae ratus; Breitoiibacii 1. 1. p. 120
adn. 322 KaXX{a<; pro KpaTivoc; scribendutn esse coniccit.
Prorsus assentior Wilamowitzio dicenti Aristot. u. Atlien I
2)
p. 179: 'so ware die Angabe des Schriftstcllers Trepi kuu^uj-
. . . .

boufievuLJV verstandiich, der aus den Demen (des Eupolis) eincn

<t)opiuiujv laeTct I6Xujva (5pEa<; notiert', cf. ibid. p. 7 adn. 9; F. Leo Die
griechisch-romisclie Biograpliie nacli ihrer literarisclien Forin p. 4 1.

3) Eadeni fere in scliol. Lys. 490, ubi crravit scholiasta; cf.

Mcineke Hist. crit. p. 178 adn.2; Meiners 1.1. p. 229.

Av. 822; Suid. i. vv. Triveia, 0eaYevou<; xpnuaTa, 'Ewd-
4) cf. schol.
Teiov. Fusius M. Sengebusch Diss. Hom. I p. 212sq. de scholio egit,
qui verba 6<; Kal ^tti luaXaKia biepdXXeTO pcrperam repetita a librariis
puiat; cf. et V.. Maass De biogiaphis Graecis Piiil. Unlers. III p. 130
adu. 145; Stein 1. I. p. XVIII.
 ^ % -^

ctXXou^ TToXXou^ intcr Kuujuajbouiuevout; fuisse verisimile est.

Conferas velim scLol. ad Plut. 180 1. 48sqq.: ttoXXoi beTi|u6-

Geoi KaijULuboOvTai^). vuv be toO cTTpaTriYoO )ue')uvr|Tai, bc, ktX. —
Nub. 1022 Tf)(; 'AvTijudxou •
OuToq elq GriXuTr|Ta Kai eu)uopqpiav

KUJ|ULubeiTai (vid. Dindorfi adn.). eO"Ti be Kai eTepo^ em iTOvri-

pia KUJ)ULuboujuevo(;. TpiToq 6 H^aKdboc; XeYOjuevoq ^). TeTapTO^
6 TpaTteZ^iTriq, ou )ue)uvriTai EuttoXk; ev Ari)uoi^. tt e )u tt t o ^
iCTTopiOYpdqpoq. Tdxa be 6 auTo^; ecTTi tuj eujuopqpuj^) —
schoi. Av. 750 Teaaape^ be eyevovTO Op u v i
xo i.

6 luev elc^y ou vuv )uvri)Uoveuei, TToXuqppdbjuovo^; TTaT<;, rroiriTn^;

r\b\}q ev toT^ )ueXecriv. 6 eTepo<;, XopoKXeou<; TraT<;, uTTOKpiTri<;.

TpiTO<;, 0puvixo<; 6 kuj|uik6(;, ou |ue|uvr|Tai "Ep)uiTTTro<; ev Oop-

)uoqp6poi<; uj<; dXX6Tpia uTTOpaXXo|uevou TTOirijuaTa. TeTapTO<; be
ecTTiv 'A0rivaTo<; t6 t^vo<; 6 aTpaTrifric^a^; Td Trepi Edjuov ....
TTepi iLv ev toT<; BaTpdxoi<; iKavOu<; eipr|Ka)uev. Relegare videtur
scholiasta ad Ran. v. 13"^), quo agitur de Phrynicho comico
(cf. p. 22 sq.). Atque sine dubio Didymus ibi de quattuor liis

Phrynichis fusius egit, quos oranes Kuujuujboujuevouq fuisse ap-

paret''). — Ach. 214 '0 '^duXXo^ bpo)ueu(; dpiaTO<; oXujuttiovi-

Kri<s . . . ., 6v eKdXouv 6b6)ueTpov .... eyeveTO be Kai eTepo<;

d6Xr|Tf]<; 6Yb6riv 6Xu)UTridba ViKriO"a<;, Kai TpiTO<; XujTTObuTri<;, cf.
Meiners 1.1.387. — Av. 1701 fopYiav be vuv Xexei
Tov pr|TOpa, ou TTXdTUJv (i. e. philosophus) |uvri)uoveuei. fjv be
Kai eTepo<;, iaTp6<;, ou )uvri)uoveuei 'AXKaTo^ ev 'Evbujuiujvi.

De priore Gorgia hoc loco pdpPapo<; vocato vide schol.

Vesp. 421 : outo^ be 6 ropYia<; KUj)uujbeTTai uj^ TTpob6Tri<; Kai

1) vide Comicae (iict. indicem FCG V p. 1026 i. v. Ti|u60€o^.

2) cf. Ach. V.1150 cum schol.; Coulon 1. 1. p. 86,

'3) Quintum Antimachum fuisse KUj|uiu6oij|Lievov probabile fit verbis
T(ixa h^ kt\. Schwartzio (P.W. esse eum atque
I p. 2436), qui eundem
tertium censet coll. Ach. v. 1150 'AvTi|uaxov t6v '^aK&hoc, tov HuTTPci^n
Tu;v |a€X^a)v TToirjTriv assentiri nequeo; videtur potius icJTopioYP^qpot;
corruptuni esse.
4) cf. Kutherford Hist. of Annot. p. 42; perperam Duebner(quem
sequitur Blaydes) revocat ad v.1299, recte fortasse Meiners 1.1. p.298
ad V.688.
5) De primo vide scholl. ad Ran. vv. 688 et 1299; de altero
scholl. Nub. 1091, Vcsp. 1302; de tertio scholl. llan. 13, Nub. 556; de
quarto scholl. Lys. 313, Ran. 688 (cf. Meineke IJist. crit. p. 148).
 — 37 —
pdppapoq. — Lys. G79 Mikujv (pictor) .... y\v be Oavojadxou ^)

moc,, 'A0rivaTo(;. ecTTi be Kai exepo*; Mikujv eiq ireviav. KUJjuujbou-

ILievoc;. — Lys. 801 buo Mupuuvibai fjcrav, dx; ev TaT^ 'EKKXrj-
aiaZ^ouaai^ (schol. Eccl. 303 nihil acl nos) bebriXujTai. ev0dbe toi-

vuv |ue)LivriTai toO ev OivoqpuTOi^ viKrjaavToq. — Ran. 55 Aibu-

juoq cpricTiv OTi buo MoXoivec; eicTiv, 6 uTTOKpiTric; Kal 6 Xujtto-
buTr|(;. Kai iudXXov tov XujTTobuTriv XeYei^ oq iaxi )uiKp6<; t6
auujua. TijLAaxiba^; be t6v uiroKpiTfiv Xeyea^ai vuvi MoXujva-). —
Ran. 320 AiaYOpa^; Yefove be Kai eTepoq KUJ)aujbou-

|uevo(; eTTi |ueTe0er "Epjuitttto^ ev MoipaK; (1235,42).

Haec omnia ad Kuj|uujbou|uevou(; redire satis probabile est.

Restant nonnulla, de quibiis dubitari potest aut oportet. Sunt

scholia haec: Vesp. 78 buo be eiai Xujaiai, 6 |uev TTu0ibo(;,
6 be TTapiuevujvoq ; cf. Richteri adn. ad Vesp. v. — Ran. 86 Ee-
voKXfi^* ui6^ KapKivou, bc, KUJjuuubeTTai ^hc, dHeaTO^; ev Trj Ttoifiaei

Kai dXXriYOpiKoc; (cf. schol. Pac. 792 : p. 28) . . . eiai bi, (ijq cpaai,

buo EevoKXeT(; TpaYUjboi fCfovoTeq. TpiTO-(; be eaTi toutok;

6|uu)vu|U0(; , TToXiTiKo^, OauXXou^) |uev TraTpoq, tujv be bfjiuujv^)
XoXafpeu(;. — Ran. 944 oti eboKei bouXo^; uuv 6 Kriqpiaoqpujv
au)UTroveTv^) auTUj (Euripidi), Kai |udXiaTa Td |ueXri, ov Kai auv-
eTvai Tx} f^vaiKi auTou KUJjuLuboOaiv (cf. schol. Ran. 1408).
eTep0(S be eaTi Kriqpiaocpuuv 6 Kai t6 vjjfiqpiajua eiaevefKUJV uTiep
ToO eipx0flvai Tfi^; ev TTpuTaveiuj aiTfjaeuj^; ^).

Mittamus paucas 6juujvu|uujv tabulas, in quibus 6|uujvu|uoi

in universura, non Kujjuujboujuevoi recensentur (ut schol. Vesp.

V. 947 OouKubibai, schol. Ach. 703)"^). Talia ad ampliorem

1) Sic pro Oavoxou scribendura; cf. JG I 418 (Steiii 1.1. p. XVIII).

2) cf. Roemer Philol. 67 (1908) p. 367 sq.
3) SicTzetzes, codd.qpauXou; cf. Mein.Hist. crit. p.516, 13, Zachcr
Fleck. Jahrb. Suppl.XVI (1888) pp. 601 et 708, J.H.F.Bloemers Observ.
crit. in schol. ad Ar. Ranas diss. Traiect. 1904. p. 8, Pros.Att. II p. 157.

4) V Tov 6e bfjiuov, quod recep. Ruth. et Bloemers.

5) aujLnroieiv Bloemers 1. 1. p. 64 coll. schol. Ran. 1408.
6) Praeterea huc spcctare videntur scholl. Vesp. 1187 . . . 6 b^
K\eiaQivr\c, im laaXaKici ^"^'JjpvuuuTaTot; , ^Tepot; b^ ^fevvaxoc, f\ XajLiTrpdc;

KXeiaeevn<; oO udvu. — 1169AuKUJve<; (cf. Mein. FCG IT p. 712 ; schol.

Lys. 270, schol. Plat. Apol. p. 23 E).
7) cf. Wilamowitz Herm. XII p. 348 sq.; Maass 1. 1. p. 130 sq.
 ~ 38 —
Tiepi 6)auJvu|Liujv librnm revocanda esse inrc ccnsnit Maass'),
qni tamen parum tribnit Kiujaaiboujuevujv libris, ad qnos maxi-
mam partem 6)uiujvu)iujv, qni inveninntnr in scholiis Aristo-
phaneis, redirc snpra vidimns*). Sanc est qnaedara cognatio
inter KUj|uujbou|aevuJv et 6|iujvu|aujv libros, iu hoc tameu maxime
differnnt, quod iu 6|Liujvu|auJV collcctionc, ut docet titulns operis
a Demetrio Magnete confecti Tiepi 6)uujvu^ujv 7T0ir)TU)v Kai
(TuTYpaqpeujv, homines litterati, poetae, artificcs porro (dvbpiav-
TOTTOioi, dYaX)LiaTOTroioi, Z;ujYpdq)oi, medici) exstabant^); rarissimc
tamen occurruut homines plane obscnri, qnos in comoedia sae-
pissime irrisos Kujjuujboujuevujv auctores una cum imperatoribus,
oratoribus, poetis chirissimis composuerunt.
Atque iu 6)uuJVU)uoi<; huc spcctantibus nonnumquara addita
sunt, qnac a KUj)Liujb. libris prirao aspectu aliena essc videntur
(ef. e. c. scholl. Pac. 928 0eaYevr|<; 6 ei<; "0)UTipov Ypdijja<;, Nnb.
1022 TTe)LiTTT0^ iaTopiOYpd(po<;, Ach. 214 eTepo<; d6Xr)Tfi<; oTboriv

6Xu)LiTTidba viKr|aa<;). Sed rcputandnm est summum studinra

KUj)uujbou)uevujv scriptores posuisse in discernendis 6)uujvujuoi^,
ut necessario talia adderent^).
Aliud hoc loco monendura de ordine, quem secutus cst
Ammonius in KUJ)uujboujuevoi<; conscribcndis. '0)uujvu)uujv enini

his tabnlis optirae edoceraur in litteras digessisse raatcriera

grararaaticum^).
Antiquae comicorum interpretationis reliquiis per Aristo-
phanis codices servatis nnper accesserunt eiusdem generis panca
frustula ex chartis Aegyptiis. Anno h. s. VIII publici inris

factae sunt duae chartae tertii p. Chr. n. saeculi^), quarura

1) Maass indicem confecit (p. 139 sqq.) 6|Liajvunujv, qui inveniun-

tur in scholiis Aristophaneis. Cf. Leo 1.1. p. 44 adn. 2. Sed schol. Av.
V. 11de Execestide omittendum est, cf. Bergk in Meinekii FCG II
p.ll89sq.; Comm.p.373; Kocklp.557; Graf P. W. VI 2, p. 1584. In-
certum est schol. Ran. v. 83; cf. Suid. i.v. 'AYdGujv et Bernhardii adn.
2) cf. et Stein 1. p. XIX.
1.

3) cf. Maass p.23sqq.

4) Quantum haec distent a pioK; (v. p. 34), unusquisque sta-

tim videt.
5) cf. quae hac de re altera in parte disputationis expone-
mus p. 47 sq.
6) Chartarum ad antiquam comoediam pertinentium frag-
 - 39 —
altcra (Oxyr. Pap. VI n. 856 p. 155 — 161) scholia brevissima
ciim lemmatibus ad Aristoph. Acharu. vv. 108 — 180, 368 — 671
praebet, altera^) amplissimum commeutariura continet ad fa-

bulam nescio quam Aristophanis non superstitem, in quo bis

legitur nomen Didymi, cuius ad uTTojuvrjua siue dubio omnia
sunt referenda^). Atque fortasse ea, quae de Philocle poeta
tragico leguntur (AII21sq.): a[u]v[e]xuu<; auiov iTiKpov [cpaar
Kaid xfiv 7T0i]n(Tiv Y«P(?)^) 1'eliquiae sunt Philoclis Koijuiubou-

)uevou (cf. scholl. Aristoph. Av. 281, Vesp. 462). — Praeterea

huc pertinet scholium, quod adscriptum est ad Menandri K6-
XaKO<; fabulae frag-mentum'^): ''AcTTudvaKTOc;'. toO MiXriaiou
['AcrT]udv[aKT]o(; rroXXoi crcpobpa [t]ujv KUj|LiLubioYp(dqpujv) \jii-

)Liv[r|v]T(ai). eTeveT(o) T(dp) 7TaYKpaTiaaT(r)<;) KpdTiaToq ktX.^).

Multo magis huius eruditionis reliquiae augeri possunt
aliorum librorum ope, qui quodam modo cum u7T0|uvr|-
juaaiv ad comicos scriptis cohaereut.
Ordiamur ab Hesychio, cuius tot glossas ad comicorum
interpretes, imprimis ad Didymum, redire omnes consentiunt^).
Atque ut mittamus, quae iam commemoravimus, graviora haec
sunt: i. V. KoXaKO(pujpOKXeibri<;. 'lepOKXeibr|<;'), ov erri TTOvrjpia

KUj)uiubouaiv "EpfuiTT7T0<; juev ev KepKUJipi, Opuvixoq be ev Kuj-

)uaaTai<;. 6 be 'AaKXrjTTidbri^;'^) K(X)euJVujuov eivai uTTeXapev,

menta, quae reperta sunt, maximam partem sunt infimae antiqui-

tatis, cf. Hunt Melanges Nicole 1905 p. 211sq.: Berliner Klassiker-
texte V 2 (1907) p.99sqq.; W. Croenert Berl.pliil. Woch. 1908 p.l391sq.
1) Comparetti Papiri Graeco-Egizii II 1 (1908) n. 112.
ed. Do.
p. 9— 18; cf. Croenert 1. J. van Leeuwen Mnemos. N. S. XXXVII
1. ;

(1909) p. 67sqq.
2) cf. Comparetti p. 12; Croenert p. 1391; Leeuwen p. 67.

3) Supplevit Wilamowitz apud Croenertum 1. 1. p. 1391 ; cf. et

Leeuwen 1. 1. p. 67.

4) Oxyr. Pap. III (1903) n. 409 p. 24.

5) (teste Athenaeo X p. 413 a)
De Astyanacte dbricpd.^oj egit
Theodorus Hierapolita (FHG IV 513), qui scripsit irepi dYuOvuuv.
6) cf. M. Schmidt Quaest. Hesych. CLXV, id. Didymi Fragm.
p.27sqq., p.29Ssqq.; Fr. Novati Studi di filologia Vol. I (1882) p.59sqq.;
Meiners 1. 1. p. 230sq.; Cohn P. W, V p. 462sq., 778 sqq.
7) cf. 0. Ribbeck Abhandl. d. saclis. Ges. d. Wiss. phil.-hist. Kl.

1884 p. 10 adn. 1.

8) De hoc Asc.Iepiade cf. Meineke Hist. crit. p, 12; Susemihl

 — 40 —
oube t6 xeXeiov toO 6v6juaTO<; eTnaTi'"|cra<; ; cf. i. v. KopaKoqpopo-
KXeibnq, Meineke Hist. crit. p. 14; FCG II p. 394.
i. V. AiovucroK[p]oup07Tupujvujv •
KpaTivoq ev ZepicpioK; (I 76,
208) 'alaxpuLJV 'AvbpoKXeuuv AiovuaoKoupuuvujv'. "Evioi qpaaiv
ev Tuj auTLu rrevTe KujjuajbeiaGai, ATaxpov, 'AvbpOKXea^ Aiovuaiov,
Kupov, TTupujv (sic), d|aapTdvovTe<;. oubei<; xdp 'A0r|vaiujv
dvaTpdcpeTai Kupo<;. Aei ouv ypdcpeiv AiovuaoKOuporrupuj-
vujv. Tov fdp Aiovuaov (sic) Koupea ovTa Kuj)LiujbeT[v] • kou-
peu<; be rjv 7Tp6^ TrdTTTTOu, ux; br|XoT 6 Tdq 'ATaXdvTa^ auv9ei<;
(Strattidis). De hac glossa valde corrnpta cf. Th. Bergk iii

Schilleri Andoc. p. 118 sqq.; Meineke FCG II p. 133; Kock I

p. 76 sq. De Androcle v. schol. Vesp. 1 1 87, de Dionysio Plut. 550.

i. V. dYepaiKupr|Xi<;* KpaTTvo^ ev ApaTTCTiaiv eTTi Ad)u-
TTUJV0<;. t6v auTov dYupTHV Kai Kupr|XiaTr]v eTrrev, oiovei 9uTriv
Kai judvTiv. KugriXiv ydp eXefov t6v TTeXeKuv 69ev Kai
AuaiTTTTO<; ev BdKxai<; t6v auT6v (uj^) dYupTr|v KUjjuujbeT. De hoc
loco V. Bergk Coram. p. 46 et cf. Athen. VIII p. 344 e, infra p.59.
Reliqua, quae ad KuijLiujboujuevujv libros redire possint,
breviter commemoremus.
J. V. poujTTi<; de Aspasia agitur, cf. Meineke II p. 571
adn.; Schmidt ad 1. Hes., laudatur EuttoXk;.
raXriijJo^ de Cleone: EuttoXi^; cf. Meineke II 571.
AajuaaiKovbuXov • AajuaaiaTpaTO^: EuttoXk;.
eTTi OaXriviou* 'AXKipidbr|<;: 'ApiaTocpdvri<; (cod. 'ApiaTap-

X0<;, quod servat Kock, corr. Pearson, cf. Bergk apud Mein.
FCG II p. 1166).

Zku9ik6<;' 'Itttt6viko<;: KpaTTvo<;.

XopiXa eKcpavTibe<; * 'EKcpavTibr|<;: KpaTTvo<;; cf. i. v.

eKK€XoipiXuj|uevTi et v. Kaibel P. W. III p. 2361, V p. 2215.

Aaiaiav6<;' bpo)ueu<; eaTiv eTTi ppabuTfiTi Kai TTevicx kuj-

lULuboujuevo^ ; de nomine cf. Meineke IV p. 632.

eTTi XapiHevr|<;- eTui juujpicx n XapiHevri biepe-
p6r|T0 dpxaia ouaa; cf. Et. M. p. 367, 21 sqq. 'Etti XapiHevr|<;'
auXrjTpi^ X] XapiHevri dpxaia Kai TroirjTpia KpoujudTUJV. o'i be jueXo-
TToidv. 0e6TTOjUTTO<; leipfiai, KpaTTvo<; 'ObuaaeOaiv (I 59, 146),

1.1.II p. I9adn.&8; Wcntzel P. W. II p. 1631; Br. Alb. Mueller De

Asclepiade Myrleano diss. Lips. 1903 p. 47 sq.
 — 41 -
'ApicrTOcpdvr]<; ktX., cf. Eccl. v. 9-12 sq. ciuu scliolio; App.
Pi ov. II 82.
Kopubeuc;* .... eKajjaujbeiTO eTil bucTjaop^ioi cf.

Zeuob. IV 59.
Nimis rautilata sunt haec:
BupcroKaTrTTOv tov KXeuuva; cf. Meineke IV p. 632.
AacricTiuaTa* Adcro<;; cf. Mein. IV p. 614.
Haec ex Hesycliii lexico profeni possunt; accedamus nunc
ad scholia Lucianea, quibus iam usi sumus disputantes (p.lO)
de schol. Avium 1297, qnod est de Midia. Atque Hugo Rabe, qui
])rimus accurate edidit scholia ad Lucianum adscripta (Lips.
1906), ipse^) inchoavit quaestioucm de fontibus, quam accuratius
Iractaverunt nuper Carolus Hehn^) et Ricardus Winter^). Sed
non curamus, quando scholia Luciani verbis adposita sint;

ea enim, quae huc pertinent, ncque saeculo V aut VI com-

posita esse neque a Byzantinis illis Basilio Aretha Alexandro
originem ducere (cf. Winter p. 4 sqq ) omnes mecum consentient.
Atciue primum afFeramus scholia, quae 'illustrium virorum Athc-

niensium vitas' praebent; horum scholiorum Mndoles a ceteris

longe aliena est' (sunt verba Winteri p. 54) atque Verisimile

est haec omnia e communi fonte manasse'. Spectant huc scholl.
ad Jov. Trag'. 48 (p. 83, 16sqq.) KaXXiac;- 6 )uev KaXXiac;
ouTO(;, dx; KpaTivoq 'ApxiX6xoi<; qpriaiv, 'iTTrroviKOu uioq fjv, tov
bfliaov MeXiTeu<;, ijjc, 'ApiCTToqpdvriq "Qpai<;, rrXouaioq kui rra-

CTXTlTiiuv Kai uTTO TTopvibiuuv biaqpopou)Lievo<; Kai K6XaKa<;

Tpeqpujv. ei<; be aTiT|uaTiav auTov KpaTivo^ KUJ|uiubeT uj<; eva tujv
KaTdxpeujv KUjjuujbeT be auTov KpaTTvo<; Kai uj<; Oujkou
YuvaiKa juoixeucravTa Kai Tpia TdXavTa b6vTa ei<; t6 }Jii} KpiGfjvai;

cf. schol. Aristoph. Ran. 429 et Av. 283. Sequitur illud de

Midia scholium, de quo supra (p. 10) dictum est.
ad Tim. 30 (p. 114, 21 sqq.) TTTeppoXo<;: noXuZ:riXo<;

ev Ar|)LiOTuvbdpeuj, TTXdTUJV ev TTreppdXuj, KpaTTvo<; ev "Qpai^,

'ApiaToqpdvnq IqpnHi, EuttoXk; TTdXeai; cf. schol. Ar. Vesp. 1007,

quod frustula servat eiusdem piou (v. p. 26).

1) Nachr. der Gesellsch. der Wiss. zu Gottiiig-en 1902 p. 718sqq.;

1903 p.643sqq.
2) De Luciani scholiorum fontibus diss. Marpurg-. 1908.
3) De Luciani.scholiis quaestiones selcctac diss. Lips. 1908.
 - 42 —
ibid. (p. 115, 13sqq.) KXeuuv: KpaTivo^; Xepiqpioic, 'ApiaTO-
q)dvr|(; Z(pr|Hiv; cf. schol. Arist. Pac. 665.
Comicorum bi loci^), quin olim exstitcrint in Kuu)aujbou-

jaeviuv libris, in iiniversum mibi dubium non cst; monet boc

de Midia adnotatio (ad Jov. trag*. 48) ab Ammonio composita
teste schol. Av. 1297; accedunt alia scbolia ad Aristopbanis
fabulns adscripta, quae optime congruunt cum iis, quae supra
attulimus^). Itaque si quaerimus, quomodo bacc e Kuj)Liujbou-
jueviuv libris in scbolia Lucianea pervenerint, ofFeruntur corai-
corum, praesertim Aristopbanis, scbolia^).
Ducimur hoc loco ad alteram scboliorum Luc. classem
buc pcrtinentem, ad Pbrynondam dico aliosque bomines em
Ttovripia bia^oriTOu^, de quibus Wiuter p. 28 sqq. fusius disputat.
Initium facianms a scbol. iu Luc. Alex. 4 (p. 181, 12sqq.):
dj(TauTUJ(; Kai 6 Opuvuuvba^ em Tiovripia (bia)podTai*) Eutto-
Xibi ev 'A(JTpaTeuT0i<;, Arijuoi^, 'ApiCTToqpdvei ev TTpodYUJVi, 'A)li-

qpiapdiu, 0ecr)uoqpopiaZ;ouaai<;, quod scbolium aliquo modo cobaeret

cum Suetonii Tranquilli libro Trepi pXa(J(pri)uiujv Kal TioOev
eKdaTri^). Suetonius enim in capite ei<; TTOvripou<; inscriplo
praeter Eurybatum Cercopes alios enumerat: 0puvujvba<;- eTTi

TTavoupYi(x Kai KaKor|6ei(x TTepip6r|T0<;, quae sequuntur baec:

KiXXiKUJV Kai 6 'Axai6<;, TTpob6Tr|^ Kai b6Xio<;, Dc Cillicontc
autem Ammonius in KUJ)uujbou|uevoi^ teste scbolio ad Aristopb.
cgit
Pac. 363, atque cum Luciani scbolium prorsus Kujjuiuboujuevujv
speciem prae se ferat, dubium non est, quin redeat ad libros

1) Minoris momeriti est schol. ad lov. conf. 16 (p. 57, 1 sqq.) 'AXki-
piotbTic;: 'ApiaToqpdvric; IcpriEi (v. 44); cf. schol. ad v. Aristophanis. —
Schol ad. Rhet. praec. 11 (p. 178, 17 sqq ) de Agathone sumptum
cst ex commentario ad Conv. p. 172 A, v. infra p. 44.
Plat.
2) Haec omnia supersedeo proptcr Winteri operam
afferre
(p. 54 sqq.), qui iuxta posuit et Luciani et Aristophanis scholia, quae
huc pertinent.
3) Idem censuit Winter p. 56 sqq.; cf. Sauppe Act. soc. Graec. II
p. 433 (Kock I p. 60); praeterea Jakobitz Schol. Luc. t. IV p. 46 adn.41.
— Schol. adRhet. praec. 11 ex Plat. scholiis fiuxisse supra monuimus.
4) Sic leg-endum putat A. Brinkmann.

5) ed. Miller Melanges de Litterature Grecque 1868 p. 413— 26,

cf. A. Fresenius De AeSeujv Aristophanearum et Sueton. excerptis By-

zantinis 1875 p. 72sqq. 129sqq.

 — 43 —
Tiepi Kuj)uujbou)Lieva)v. Et Suetonii caput^) ct quae aliis locis

(lc Plirynouda traduntur^), rnagnam partcm indidem origineni

duxerunt. — Una cum Phrynonda Lucianus numero tOuv em
in

KaKia biapor]TUJV nominat Ke'pKUJTTa<; EupOpaTOV 'ApicTTobriiaov

lujaTpaTOv; scliolia, quae adscripta sunt de liis hominibus,
non secus ac de Phrynonda adnotatio ad Ka))Liujbou)uevou<; ali-
qua ex parte pertinent. Vclut de KepKuuvjii laudat scholiasla
KpaTivov 'ApxiXoxoK; (cf. Harp. i. v.), de Eurybato 'ApiaTocpdvriv
(fr. Daedali fr. 184, p. 435)^), de Aristodemo KpaTivov TTavo-
maic; (60, 151), 'ApiCfToqpdvriv AaiTaXeOcTiv (cF. llcs^^ch. i. v.). De
Sostrato haec tantum dicuntur: toutoi^ ojioioc; Kai 6 ZdiCTTpaToq.
Dcnique nonnulla e scholiis Platonicis hoc loco affe-
rcnda sunt. De Chaerephonte legimus in scholio ad Apolog.
20 A (p. 228 Ilerm.): Xaipeq^uuv outo<; 6 ZujKpaTiKoc; icrxvo^
fjv Kai ujxpoq, t6 be fjGo^ (TuKO(pdvTr|<; Kai KoXaH, TTp6<; be Kai
KXeTTTri^ Ktti auxjiripo^, thv be Trepioucriav TTe'vr|<;. EuttoXk; juev

ouv ev TToXecTi bid Tfjv xpoictv ttuHivov auT6v KaXeT, 'ApicTTO-

q)dvr|<; b'ev "Opviai vuKTepiba, ev be TeX)Liiaaeuaiv eiq

auKoqpdvTriv aTToaKuuTTTei. KpaTivo^TTuTivri ei<; aux)Lirip6v Kai

TTevrjTa, EuTroXi<; b' KoXaHiv KaXXiou KoXaKa XeYei, 'Api-

ev
aTocpdvr)^ b' evApd)uaai KXeTTTiiv* ev b' "Qpai<; vukt6^ auT6v
TTaiba KaXeT. Haec quin ad KUJ)uujbou)Lievou<; spectent, nemini
dubium esse potcst; reliquiae paucae exstant in scholiis Aristo-
phancis, e quibus scbol. Platon. fluxisse probabile fit scholio
Nub. 504 (cf. schol. Nub. 144) errei iaxv6<; Kai ujxp6<; ttiv

ibeav 6 Xaipeqpuuv . . .
., praesertim cum iu schol. Platon. non
laudentur Aristoph. Nubes. — Praeter Chaerei)hontem in scholiis

ad Apologiam inveniuntur Kujjaujboujuevoi *) hi:

1) De Suotonio cf. p. 66.

2) cf. schol. Aeschin. III 137, Harpoc. i. v. <t>puvujvbac , Bekkeri
ftTammat. p 314,26; schol. Aristoph. Tliesm, 861, Siiid. i.v. <t)puvuuvbaq
(laudatur 'ApiCTo^dvri; 'A|nqpiap(5iuj (I 398, 26), idem versus exstat in
schol. ad Aescliin. III 137), Hesych. i. v. <l>puvuuv6a(;. Rivulos non
curamus.
3) Praeter Suetonium cf. Suidas i. v. schol. Aeschin. III 137' ;

coram. ad Hermogenis TTepi |Liee6bou 6eiv6TriT0<; cd. a Kabeo Rh. Mus.

63 (1908) p. 140 ct adn. 2.

4) cf. Wilamowitz Aristot. u.Athen I p. 263 adn. 7.

 — 44 —
p. 18 B. "AVUT0<;: GeOTTOjUTTOq ZTpaTlUUTiaiV, "ApXlTITTOq
'IxOucTi. Anytiis in Aristopbanis fabulis nobis servatis non coni-
memoratur.
ibid. MeXrjTO^: 'Api(JTO(pdvriq BaTpdxoi<; (v. 1302; v. adn.
Kockii), TTeXapYoT(;, dv feujpYoTc;; cf. scbol. Aristopb. Ran. 1302
(p. 32).

p. 19 C. 'ApicTTOcpdvriq comicus: auToc; Eiprivri, KpaTTvoc;

(102,307), auTo^ ZKr|vd(; KaTaXajupavou(jai<; (513,471), 'ApiaTiu-
vu)uo<; ev 'HXiuj piYoOvTi, Xavvupiuuv ev feXujTi, EuttoXk; Auto-
XuKUJ, TTXdTuuv NiKai<;; cf. Vita Aristopbanis p. XX VII 12 sqq.
Duebner = p. XXVIII 10 sq., v. Leeuwen Proll. p. 170 bio Kai
ecTKuuTTTov auTov 'ApicrTuuvu|u6<; Te Kai 'A)ueivpia<;.

p. 23 E. AuKuuv: KpaTTvo<; TTuTivri, *ApicrT0(pdvr|<; Xcpr|Hiv,

EuttoXk; ev OiXoiq, ev ttpuutuj AutoXukiu, MeTaYevr|<; '0|ur)puj

(707, 10); cf. scboll. Arist. Vesp. 1169, Lys. 270.

ad Conv. p. 172 A. (p. 255 Herm.) 'ATdGuuv TpaYiubiaq
TTOir|Tfi<; ei<; juaXaKiav cTKuurrTOjuevo^; 'ApicTToqpdvei tuj fripuTdbri.

llaec descripsit scbol. Luc. ad Rbet. praec. 11 (v. supra p. 42

adn. ]).

ad Menex. 235 E. (p. 329 Herm.) (locus valde corruptus

p.

est, cmend. Meineke et Bergk) 'AaTTaaia: KaXXia<; TTebr|Tai<;,

KpaTTvo<; (bis) Xeipuuaiv, EuttoXk; (MXok;, ev TTpoaTraXTioiq, Eu-
ttoXk; Arijuoi^ (cf. Plut. Pericl. 24, infra p. 71 sq.; Harpocr. i. v.).

ad Pbaedr. 227 B. (p. 262 sq. Herm.): M6puxo<;: ov Kai

f) Kuujuujbia \h<; YC(CFTpi|LiapTOV biapdXXei; cf. scboll. Aristopb.
supra p. 32.

Atque quaerentibus, quomodo KuujULubou)uevuuv baec frag--

raenta perlata sint in scbolia Platonica, considerandum est

omnia baec scbolia aeque atque Lucianea illa eandem indolem

prae se ferre quam scbolia Aristopbanea, quibus de bominibus
irrisis agitur. lure igitur opinor L. Cobn, qui primus viam prae-
raunivit de scboliorum Platonicorum fontibus ^), et H. Sauppe'^)

eas ad comicorum uTTO|uvri|uaTa rettulerunt. Scbolium autem

1) Fleck. Jahrb. Suppl. Xin (1884) p. 773-862; de dissertatione

Th. Mcttaueri (De Platonis scholiorum fontibus Tur. 1880) cf. Cohn
Phil.Anz. XIII (1883) p. 709 sqq.; H. Sauppe GGA 1881 p. 1628 sqq.
2) Cohn Pliil. Anz. XIII 711, Sauppe 1.1.
 a ed

- 45 -
Apol. 19C, qnod est de Aristophane, sine dubio redit ad vitam
fabulis poetae praemissam^ sicut misella saltem frustula egre-
giae eruditionis, quam exbibet boc scbolium, etiam in vitis
cod. Veneti servata sunt. Iterura autem moneamus scbolia ut
Lucianea ita Platonica huc spectantia praebere optima piujv
exempbi, qua de re supra p. 34 diximus.

II.
«

Satis dictum est de scboliis, deinceps, ut erat propositum,

dicatur de Atbenaeo. Atque primum in disputationem voce-

mus librum tertium decimum, in quo inde a cap. XXI expo-

nitur Tiepi eTaipujv; bac in disputatione seiuncta est particula
quaedam (p. 585f — 587 f), qua multis testimoniis ex oratoribus
poctis aliis scriptoribus petitis de meretricibus, ut scriptor ipse
indicat, ab oratoribus Atticis memoratis agitur. In iis quae
sequuntur dipnosopbista praebet catalogum pbilosopborum im-
peratorum aliorum bominum clarissimorum, quibus cum mere-
tricibus Ea autem quae
res erat. bic de meritricibus ab ora-
toribus Atticis amatis narrantur pp. 588 590 de, 591 c—f,
c,

592 c—f, arte coniungenda esse cum iis quae antea p.585f— 587f
de raetricibus ab illis commemoratis dicuntur, inde effi-

citur, quod altera parte altera suppletur et quod in utraque

leguntur, quae mirum in modum consentiunt cum Harpocra-
tionis lexico rbetorico, ut docet tabula haec:

Ath. p. 585 f — 586 a Harp. i. v. ZivuuTrri

p. 586 i. V. OavocTTpdTri

p. 586 ab i. V. dcp\ja<;

p. 586b— i. V. rXuKepa
p. 586 e i. V. "Av0eia
p. 586f i. V. 'AvTiKupa
p. 587 a b i. V. Ndvviov
p. 587c i. V. Nejuedq xofpdbpa
p. 592c — i. V. Naiq et AaTicTKa.
 - 4G --

Haec orania ex Atbenaeo Harpocrationem sumpsisse post

Boyseni dissertationem *) nemo contendet. Sed et Atbenaeus
et Harpocratio sna debent anctori nescio cui, qui maxime eos,
qui Tiepi ETaipujv scripserunt, in usum suum vcrterat^). Atquc
apud Atbenaeum bac in parte bis Herodici Cratetei Kuj)uujbou-
ILievuuv libri commemorantur; legimus enim p. 585 f. 586 a: Ar|-
)uoaGevr|<; )U6v fap ev tuj KaTCt 'AvbpoTiuuvo^; (XXII, 50) Iivuj7Tn<;
|uejuvr|Tai Kai OavocTTpdTnq •
Kai Tiepi )uev Tfjc; IivuuTrri^; 'H p 6-
biKoq 6 KpaTriTeioq ev g' kuj juiu b ou jue v uj v qprjaiv oti
"Apubo(; e\eY6T0 bid t6 ^ffavc, eivai' |uvri)uoveuei b' auTii<; 'Avti-
9dvi-i<; ev 'ApKdbi Kai ev KrjTTOupuj, ev 'AKeaTpia, ev 'A\ieuopevi;i,
ev NeoTTibi, Kai "A\eHi<; ev K\eopou\ivri •'^), Kai Ka\\iKpdTr|<; ev
MoaxiuJvi, quibuscum confcras Harp. i. v. ZivuuTTr)* AripoaBevriq
uTiep KTriai(piJUVTO<;' 'HpobiKO^ ev y' Kuu]uujbou)uevujv^) qpnaiv oti
ZivuuTTii x] eTaipa "Apubo<; e\efeT0 bid t6 YpaO<; eivai. Duas
praebent offensiones Harpocrationis vcrba, alteram quod KTrjai-
9uuvToq ex glossa antecedente pro 'AvbpoTiuuvo<; scriptum cst
(i. V. 0avoaTpdTr| rectc Ar|. k^t' 'AvbpoTiuuvo<;), alteram, quod
exbibetur ev f' Kuu)ULubou)uevuuv. Hoc quoque loco, quin Harpo-
crationis librarii peccaverint, non est dubium; utique praeferen-
dus est Atbcnaeus, atque summo iure novissimus Harpocrationis
editor Guil. Dindorf scripsit 'Hp. ev g kuu)u. Egit ig-itur Herodicus
Crateteus sexto in libro Kuu)uujboupevuuv de Sinopa meretrice,
quae "Apubo^; nominabatur bid t6 TPOtO^ eivai, cuius rei docu-
mento comicorum apposuit locos, quos Atbenaeus servavit"');

Boyscn De Harpocrationis lcxici fontibus diss.

1) C. Kil. 1876
p.4sq.; M. H. E.MeierOpiisc. ac. I[ p. 151 adn.324; Fielitz
cf. I.l. p.4G;
Diels-Schubart Berl Klass. Texte I 1904 p. LI.
2) cf. Fr. Jacobs Verinischte Schriften IV p. 315sq.; Schwartz
P. W. I p. 2863.

3) Photius i. V. ZivujTrnaar toOto Tr€Tro(riTai Trapd ti^v ^Taipav

ZivuiTrriv ^KUu|LiLu5eiT0 Ydp eTri tuj KaTaaxnMOvfioai, KaGdTiep "AXcHk; eqpr).
cf. Suid. i. V. ZivuuTTn; Hesych. i. v. oivujTTiaai; Apostol. 15, 50; App.
Prov. 4, 72.

4) Trepi tOuv (tujv om. B) KU))Liujbou|U€vujv BCG (Dind.).

5) Ipsum Athenaeum hanc tabulam non composuisse vel indc
efficitur, quod dipnosopiiista duo comicorum fragmenta Sinopae
nomine ornata (XIII p. 558asqq. p. 567 f) affert, quae hic non ;

recensentur. Antiplianis 'AXieiioM^vr]^; versus legnntur VIII p.338esqq.

 ^ 4? -
ciuiaierantur qiiinqiie fabnlac Antiplianis, praetcrea Alexidis
KXeopouXivri et Callicratis Moaxiujv, exempla saue rarac eru-
(litionis, praesertim cuni Callicratis comici lioc uno loco mentio
fiat. Atque apparct Herodicum simili modo atque Ammonium
comicorum vcrsus composuisse, qui ad singulos Kiu|aujbou)uevou(;

si)cctant.
Accedamns ad alterum Herodici fragmentum, quod in dispu-
tatione de Pliryna meretrice^) habita (p. 590d 591 f) legitur —
(p. 591cd): 'A7To\X6buupo<; b' ev tlu Tiepl 'Eiaipujv buo dvaYpdqpei
Opuvaq Y^YOvevai (YeT- del. K.), iLv iriv )uev eTTiKaXeiaGai KXaucTi-

YeXuuia, Triv be Zairepbiov 'Hp6biK0<; be ev eKTUJ kujjuuj-

boujLievuJV Triv juev Tiapd loic, piiTOpai qpriaiv 6vo|uaZ!o)uevr|v

ZricTTOv KaXeTaGai bid t6 dTToariGeiv Kai aTTobueiv tou<; auv6vTa<;

auTrj, Tfjv be 0eaTTiKr|v eTTXouTei be aqp6bpa fj Opuvr) ( — Kai
UTTiaxveiTO TeixieTv Td<; 0r)pa<; , uj<; laTOpeT KaXXiaTpaToq
ev TUJ Trepi 'ETaipujv — ). eiprjKev be TTepi toO ttXoutou auTfl<; Ti)uo-

KXfl<; 6 kuj|uik6<; ev Neaipa — TTp6KeiTai to juapTupiov (p. 567 d c)

— Kai "A^cpK; ev Koupibi (II 243, 24 K), cf. Ath. p. 567 f.

Comicorum hi loci (fortasse addi potest TToaeibiTTTTo<; ev 'Eqpeaia

(III 339, 12 K, p. 591ef), quiu redeant ad Herodicum uemo

dubitabit^). Atque sumpsit Athcnaeus ApoUodori et Callistrati

una cum Herodici excerptis eodem e fonte, e quo manaverunt,

quae dc Sinopa afferuntur; cf. p. 46. Hoc demonstratur illis

Tr]v TTapd ToT<; pr^TOpaiv 6vo)ua2[o|uevr|v, quae optime quadrant

ad Iractatum de mcretricibus ab oratoribus commemoratis;
praeterea Apollodori TTepi eTaipuuv liber bis apud utrumque
laudatur ea in parte, quam supra tractavimus.
Itaque sexto in libro KUj)uujbou|uevujv Herodicus recensuit
Phrynen et Siuopen meretrices, quas cum ZriaT6v et "Apubov
appellatas esse tradat, sine dubio una composuit. Nonne igitur
probabile est sextum librum omnino ad meretrices spectasse,
cum Ammonius in universum totam materiem KaTd aTOixeTov
digesserit, quippe qui antiquae comoediae studium impertiret, in
qua tot homines et clarissimi et obscuri cavillantur, ut in singulos

1) Hac de meretrice egit uberius Jacobs 1. 1. pp. 436—68.

2) Nam Callistrati testinionium mediis Herodiceis importune
inculcatum esse attente legenti patet.
 ;

-~ 48 -
ordiiies (veliit mcretrices poetas) KUJ|uujbou]uevu)V scriptor opits
ordiDare non potuerit? Contra in media et nova comoedia
eapita talia facillime discerni potnisse non est quod moneam.
Accedit quod Atbenaeo teste Antiocbus Alexandrinus, de quo
postea dicetur, scripsit Ttepi tujv Kaj)LiLubou)uevujv TTOirjTUJV

Ergo aliqua cum probabilitate statuere licet Herodici sextum

librum continuisse meretrices. Alio libro fortasse poetas trac-
tatos esse monet Antiocbi opus supra laudatum. Quot tamen
libros scripserit Herodicus, divinari non potest.
Duobus bis locis Atbenaeus disertis verbis Herodici
KUJ)uujbou)Lieva)v libros laudat, quorum notitiam auctori cuidam
debet, qui Tiepi tujv Trapd toT<; priTopcriv 6vo)ua2!o)ae'vujv eTaipmv
scripserit; quaeramus nunc de aetate grammatici. Dicitur
Herodicus Atb. p. 586 6 KpaTrjreioq, quem eundem esse atque

Herodicura Babylonium, cuius acerbissimum contra Aristarcbcos

epigramma in fine quinti libri (p. 222 a) dipnosopbista tradit,

nemo negabit. Atque usurpatur boc epigramma in altcro

Vergilianorum carminum^), quae catalepton vocantur, c. annum

XXXXIV ante Chr. n. composito. Porro Didymum Herodico
usum esse effici potest ex scbol. in Aristopb. Ran. v. 1028^).

Accedit quod KUJ)uujbou)uevujv studia maxime post Aristarcbum

effloruisse scimus, quod optime quadrat in Cratetis discipulum.

Itaque iamdudura bomines docti^) Cratetera raagistrum duxerunt

Buecheler Rh. Mus. XXXVHI (1883) p. 509.

1) cf. Fr.

2) cf. M. Schmidt Did. fragm. p. 250, 17-, Schoenemann Rh.M.

XXXXII (1887) p. 468 adn. 6; Roemer Philol. 67 p.395. Hoc in scholio
notissimo (v. Susemihl Al. Lit. II p. 26 adn. 129 Berndt 1. 1. p. 46. 65 sqq.;

Rutherford Hist. of Annot. p. 70; V. Coulon 1. 1. p. 205; Rocmer Philol.

LXVII (1908) p. 393 sqq.) de Herodico leguntur haec: 'HpobiKoq be
cpriai biTxac; yeTovevai r&c, KaOeaeic; (Aeschyli Persarum) Kai ti^v Tpa-

Yqjbiav TauTTiv iz^pi^xeiv tt^v ev TTXaTaiait; judxiiv, quibuscum fortasse

coniungenda sunt Didymea haec: (l. 11 sq.) Kal Tiqv |u(av ^ri cp^peaeai.
Haec ad KUJ|iLubou|a^vou<; spectare (quod putaverunt Wegener 1. 1.

p. 156; Graefenhan Gesch. d. kl. Phiiol. im Altert. II p. 54;

Schoene-
mann 1.1. p.469; Susemihl 1.1. p.27 adn.134) non est cur censeamus.
Contra probabiliter Rutherford p.433adn. 15: 'perhaps his lun-
1. 1.

laiKTa uTro|Livri|LiaTa is the source of the reference at R. 1028'; cf. p.57sqq.

3).cf. Jacobs 1.1. p. 394; Vossius De hist. Graec. Lugd. (1624)
p. 109; Wegener 1. 1. p. 165; A. Graefenhnn 1. 1. p. 418sq.
 — 49 -
Herodici, qiiod uberrirae demonstravit Max. Mneller ^), qui fines
statiiit aiiiios 150 et 86 ante Chr. n. Erat igitur Herodicus
Cratetis discipulus, aequalis Ammonii, atque suspicari licet

dY(JuviO",ua quoddam etiam de Kaj)uiJubou)uevoi(; exstitisse inter

Aristarcbeos et Crateteos.
Sed videamus de tertio Kojjuujboufievajv scriptore. Atbe-
naeus enim, qui undecimo libro praebet vasorum catalogum,
inde a p. 481 d usque ad p. 482 e de KUjupiuj eg-it. Et legimus
p. 482bsqq: oiav b' "EcpiTnroq ev 'EqpriPoK; \eYri (11255,9)
ou KuXiKaq eTTi bemva Xaiprijuujv cpepei,

ou KUjLipioKTi TTeTroXe|ur|K' EupiTTibrjq,

ou Tov ipaYiKOV Xefei TTOir|Tr|V, dXXd Tiva 6)uujvu)uov auTuj, fiTOi

cpiXoivov Tiva r| aiTiav exovTa ou xpr\6TY]Vy \jj<; qpriaiv 'Avtioxo^;

6 'AXeHavbpeuq ev tuj TTepi tOuv ev ti] )ueO"ri Kujjuujbia
Kuj)uujbou)uevuJV ttoiiitojv t6 ydp eTTaYecJGai KaTd Tac, eCTi-

daeic; KU)upiGt Kai boKeiv TOUTOiq biajudxecrGai elq eKdTepa Teivei*

)uv)"||uoveuei b'auT0u Kai 'AvaEavbpibiiq ev NripiiicTiv (II 146, 32)
Kai "EqpiTTTTOc; ev '0)uoioi<; f\ 'OpeXiacp6poi<; (II 259, 16) Tria baec
coraicorum fragmenta, in quibus componitur Euripides quidam
cum KU)upiaj, optime quadrant ad locum, neque est cur dubi-

tcmiis, quin Atbenaeus ea ex lexicograpbo nescio quo, cui totum

librum debet dipnosopbista (cf . p. 54), bauscrit. Erravit G. Fielitz ^),
cni aptus ad propositum minime erat titulus, atque Kaibelio^)
assentior, qui Antiocbum Hadriani aetate floruissc probabile
non esse censuit. Sane inde, quod Alexandrinus dicitur gram-
maticus, nibil concludi potest.
Summi porro momenti est, quod Atbenaeus accurate servat
titulum TTepi tujv ev Trj )uecTri Kuj|iujbia KUJ)uujbou)uevujv tt o i r) t u) v.
In exiguum bercle angustumque conchisit Antiocbus studia.
Sed non unius bomiuis erat totius comoediae vastam materiera
pertractare^;, quare casu fortasse factum non est, ut Ammonii
quattuor fragmenta, quae babemus, antiquam ad comoediam

1) De Seleuco Homerico diss. Gotting. 1891 p. lOsq.

2) De Atticorum comoedia bipartita diss. Bonn. 1866 p. 22sq.
3) Herm. XXIIII (1889) p. 57; cf. Susemihl 1. 1. II p. 194 (I p. 426
adn. 88).

4) Optime hoc cxposuit G. W. Baker Harv. Stud. XV p. 230sqq.

4
 — 50 -
pertineant; itaqne Ammoninni antiqnac tantnm eomocdiae
operam navasse probabile esse mihi videtnr. Contra conieeeris
Herodici studia fere media et nova comoedia se continnisse.
Deinde Trepi TTOirjTujv secundum Atbenaei testimonium
scripsit Antiochus, quod supra iam monuimus. Atque ab
Athenaeo inscriptionem capitis, non totius libri landari non est
cur suspicemur. Verisimile igitur est Antiocbum accurate
retractasse singulari libro poetas media in comoedia sae-
pissime irrisos.

Aliud monendum de titulo; boc enim loco legimus rrepi

Tujv .... KuujULuboujuevuuv; de Herodico apud Athenaeum utroque

loco exstat ev '^ Kujjuujboujuevujv, in Vesp. scbol. 1239 'A]U)ua)vio<;

ev ToTt; KUJ)uujboujuevoi(;. Atque quaeritur, utrum in titulo He-

rodici et Ammonii librorum nominativus Kujjuujboujueva intelle-
gatur an potius Kujjuujboujuevoi. Sed cum in fragmentis om-
nibus, quae habemus, res sit de personis irrisis, nusquam ali.a
de re, ad Kuj)uujboujuevou<; ducimur; accedit Antiochi libcr

rrepi — rroiriTUJV, ut summo iure statuendus sit nominativus kuj-

juujboujuevoi. Atque mirandum est, quod bomines docti^) maxi-
mam partem praetulerunt KUJjuujboujueva commoti Asclepiadis
Tragilensis opere TpaYUjboujueva inscripto^); atque censebant
Herodicum de comoediarum argumentis et omnino de rebus,
quae ad comoediam spectant, egisse. Verum tamen suspicati
sunt nonnulli^), douec C. Schmidt rem ad liquidum perduxit
(1. 1. IV adn. 2).
p.

Ducimur hoc loco ad Nicanorem, qui Hadriani tempo-

ribus floruit^). Huius grammatici scriptorum in tabula, quam
Suidas ex Hesychii Onomatologo servat, enumerautur kujjuuj-

1) Velut Moinekc Hist. Graefenhan 1. H p. 54; Din-

crit. p. 13; 1.

dorf in adn. ad scliol. Vesp. 1239; Wilamowitz Phil. Unters. I \\. 155
adn. 72; Schoenemann Rh. Mus. 42 p.470.
2) de quo Wilamowitz Analecta Euripidea p. 181 adn. 3; Wentzel
P. W. II p. 1628.

3) J. Jonsius de script. histor. philosoph.1113, 6(p.217); Schweig-

haeuser ind. auct. Athenaeii. v. HerodicusCrateteus; Jacobs 1.1. p.394;
0. Gerhard 1.1. p. 17 sq.

4) cf. Rohde Rh. Mus. XXXm (1878) p. 168,36. In

Suid. i. V.;

universum de Nicanorc v. W. Dittenberger Apophoreton Halense p. 10.

 ;

— 51 —
bouueva, qui liber viilgo ^) compoDitur cum Herodici et aliorum
Kuu|Liujboujuevoi<;. Coiitra licet opinari Nicanorem de 'arg'umentis
comoediarum' (sic Schweighaeuser 1. 1.) in similitudinem Ascle-
piadis TpaYiJJbou|uevujv egisse.
Sed redeamus ad dipnosophistam, cuius in opere tria

invenimus Kujjuujboujuevujv fragmenta ipso operis titulo et auctoris

nomine ornata. Sed Athenaeo

ut in scholiis Aristophaneis, ita in
quoque alia, quae huc spectent, exstare per se probabile est.
Haec antequam colligamus, e re esse videtur de fontibus
Athenaei, praecipue de comicorum tot fragmentis
pro viribus disputare, quam quaestionem difficillimam pauci
adhuc tractaverunt, solvit nemo. Atque initium capiamus
a loco illo conclamatissimo (VHI p. 336 de): "AXehq b' ev
'Ao"ujTobibacrKd\uj, qpricri Zujtiujv 6 'AXeHavbpeuq ev toT(; Trepi

Tuuv Ti)Liu)VO(; aiXXujv — (efuj YCtp ouk dTiriVTriaa tuj bpdjuaTi*

TrXeiova ty\<; luecTiic; KaXou|uevr|<; KUJjuujbiaq dvayvouc; bpdjuaTa tuuv

OKTaKocriujv Kai toutujv eKXoYd<; Troiricrd)uevo(; ou TrepieTuxov

'AauiTobibacfKdXuj, dXX' oub' dvaYpacpf]<; dHiuiGev Tivi (d^iujGevTi A
corr. K.) auvoiba •
outc ydp KaXXijuaxo<^ oure 'ApiaTOcpdvri<;
auTO dveYpai|jav, dXX' oub' oi Td<; ev TTepYd^uj dvaYpaqpd^; TTOir|-

ad)aevoi-) — 6 be ZuiTiujv qpriaiv ev tuj bpdjuaTi (II, 306, 25) ktX.

'Magnae diligentiac exemphim' cum Casaubono^) multi hodie
censent. Attamen aliter fortasse res se habet; primum enim
ab omnibus, qui de Athenaei fontibus egerunt, extra omnem
dubitationem positum est gloriari dipnosophistam aequalium
more in laudandis scriptoribus, quorum hbros magnam ad
partem ipse uon viderit^). Accuratius locum inspiciamus. Affert
dipnosophista Alexidis fabulae 'AaujTobibdaKaXoq inscriptae,

1) Meineke Hist. crit. p. 14.

Schneider Callimachea II p. 314.
2) cf. 0.
3) Ad 1.; cf. Schweighaeuseri praef. p. IX; Fielitz 1.]. p. 20
Ath.
(p. 30); K. Schmidt 1.1. p.IX adn. 5; A. Daub Fleckeis. Jahrb. Suppl. XI
p.484sq.; Rol). Weber Leipz.Stud. XI p.l47; Gudeman 1.1. p.72adn.l:
'Diese interessante und wichtige Notiz hiitte von denen, die in

Athenaens nur einen mechanischen Abschreiber sehen, mehr beachtet

werden sollen.'

4) cf. Ranke 1.1.; Wilamowitz Phil. Unters. IV p. 115, Herakles

II p. 168; K. Schmidt j. 1.p. VI; Brunk 1.1. p. 29; Kaibel ed. Athenaei

v. I p. XXIII, V. III p. 111.

 - 52 --

qtiae nullo alio loco commemoratiir, versus duodecim, quos

praeter consuetudinem non ex ipsa fabula sumpsisse, sed So-
tioni Alexaudrino se debere praedicat. Atque cum Sotionis
opus biograpbicum ab Athenaeo inspectum non esse omnes
consentiant ^), dubitari potest, num ipse dipnosopbista ex
Sotionis libro Trepi xaiv Tijuujvo^; aiXXuuv boc tantum loco lau-

dato, quos affert versus, exscripserit^). Quae cum ita sint,

fortasse et ea, quae Athenaeus tamquam de suo addit, eodem

ex fonte, licet aliqua ex parte mutata, originem sumpserunt.
Nulla enim re probatur Athenaeum ipsum Alexandrinorum et

Pergamenorum nivaKat; in usum suum vertisse; accedit, quod

re vera 'AauuTobibdaKaXoq Alexidis fabula non est^). Itaque
suspicari fortasse licet Athenaeum totum locum in universum
ab auctore nescio quo hausisse ipsumque verba tantum addi-
disse. Hoc cadit in illud nobis gravissimum TrXeiova Tfiq
jueO"r|(; KaXou]uevr|(; KUJ)ULubia(; dvaYVOuc; bpd|uaTa tu)V OKTaKoaiujv
ktX; haeremus in his TrXeiova tu)v OKTaKOcriujv. lara Casau-

bonus monuit Anonymum Trepi Kujjuujbia<; tradere haec (CGF

Kaibel. I 1 p.9 1.52sq.): Tfi<^ )uev ouv iuecrii<; KUJjuujbiat; eiai Troir|-

Ttti vl\ Kai TouTUJV bpdjuaTa cpe'peTai x^^' (sic K., Ald. xil^)\ fluxe-
runt haec ex Procli Chrestomathia^), neque debuit Meineke
(Hist. crit. p. 271)^) Athenaeo nimis fisus pro xi^\ Q^^od olim
legebatur, uji2' ponere. Ipse dipnosophista CCCCXCV tantum
fabulas mediae comoediae^') laudat, quorum in numero CCLXXV

sunt, quas semel affert. Quod Kaibel (in adn. ad. Ath. 1.) 'inde

Wilamowitz Phil. Unters. IV (1881) p. 32 adn. 9; Susemihl 1.1.

1)

I p. 498 adn. 30; H. Usener Sitz.-Ber. der preuss. Ak. d. Wiss. zu Berlin
1892 p. 1031.
Kaibel Herm. XXIV p. 43 adn.2: ''Athenaeus oder sein Ge-
2)
wahrsmann'; Susemihl 1. 1.
3) cf. Kaibel Herm. XXIV (1889) p. 43 adn. 2.

4) cf. Frid. Stein De Procli Chrestomathia diss. Bonn. 1907

p. 23 sqq.
5) Eadem proposuit Th. Bergk Griech. Lit. Gesch. IV p. 123 adn. 5.
6) Numerus accuratus non est, praesertim cum nesciamus,
quos poetas Atlienaeus mediae attribuerit. Sexies apposuit iroiriTr^ic;

Tfj(; \x^or\(; Kw\Awhia.c, cf. Fielitz 1.1. p.20sqq. De Platone comico v, IX

p. 387 a et cf. Wilamowitz Eurip. Her. P p. 134 adn. 21. Secutus sum
Meinekei tabulam Hist. crit. p. 303.
 ;

— 53 -
ab a. 380 usqiie ad Menandri aetatem AtLenis certe non plus
DC fabulas in scaenam committi potuisse' censuit, Alfr. Koerte
(Rh.Mus. LX (1905) p. 431 sqq.) neqiie omnes mediae aut novae
comoediae fabulas neque Athenis tantum actas esse iure docuit.
Accedit quod Schoenemarin^) uj litteram frequeutem videri ad
mag-num numerum exprimendum observavit; itaque Athenaei
numerus premendus non est.
Attamen Athenaeus comoediae imprimis operam navavit,
maxime mediae quae dicitur. Memorat enim Antiphanis fa-
bulas CIII, Alexidis CII, Eubuli XXXVII, neque dubium est
quin hos comicos ipse inspexerit ^). Omnibus in partibus operis

inveniuntur comicorum loci, qui non ad rem, quae tractatur,

sed tamquam in transitu positi videantur. Summi autem est
momenti, quod dipnosophista hic illic alio e libro vel de suo
inserere aliquid solet, quod plerumque parum in locum quadrat.
IIoc modo nonnumquam comicorum frag-menta ab x\thenaeo
ipso interiecta esse nemo negabit ^). Atque saepius comici
locus multo amplior et locupletior est iis, apud lexico-
qui
graphos alios exstare solent. Denique ipse Athenaeus VII 329 c
testis auYYpawua scripsisse, quo de GpdTTan; piscibus
est se
Archippo comico adhibito actum erat ^).
Argumenta haec omnia lubrica sunt, nec mirum. Alia
enim est via ingredienda, ut x\thenaei hac in re fontes in-
vestigemus; sccernenda primum sunt ea, quae sine dubio

1) De lexicogTaphis antiquis diss. Bonn. 1886 p. 91adn. 1; cf.

A. Daub Fleck. Jahrb. Suppl. XI p.484 adn.62, R. Hirzel Sachs. Ber.37

phil.-hist. Cl. p. 1 sqq.

2) cf. Wilamowitz Textgesch, d. griech. Lyr. p. 26 adn., p. 64;

G. Wentzel P. W. II p. 2032.

3) vide quae adnotat Kaibel ad 43bsqq. III p.ll4f, Atli. II p. ;

IV p. 156f. 157a; VII p. 301asqq.; XI p.449b; XIII p. 565b; XIII

p. 595cd; XV p. 679dsq.; praeterea cf. III p. 90f,; VI p.257dsqq.;
XIII p. 590ab; XV 685 f, —
Huc spectant et ea, quae leguntur IX
p. 371e; III p. 107asqq.; XV 678 e,
4) De titulo et argumento huius Schweig-
libri cf. Casaub. ad I.;

haeuser in Ind. auctor. i.v. Athenaeus; WellmannHerm. XXIII (1888)

p. 179 de Archippo comico egisse Athenaeum censet; item R. J. Th.
Wagner Symbolarum ad com. Graec. hist. crit. cap. quatt. diss. Lips.
1905 p. L4.
 - 54 -
Athenaei uou simt. lam moniiimus Athenaeum saepius ipsum
indicarc se comici cuiusdam locum debere alii auctori. Sic
redeunt ad Artemidorum (XIV p. 663 c) Alexidis, ad As-
clepiadem(XVp.679b)Eubuli, ad Carystium (XIII p.577c)
Calliae, ad Chamaeleontem (XIV p. 628 e) Platonis, ad
Clearchum (XV p. 681 c) Antiphanis, ad Cratetem (XIV
p. 640 c sqq.) Philippidis, Diphili, Sophili, ad Dorotheum
Ascal. (XIV p. 658 d) Eupolidis, ad lubam (XIV p. 660 e sqq.)
Athenionis ^), ad Philochorum (XI p. 464 f) Pherecratis, ad
Seleucum (XI p. 467 e) Strattidis, ad Theodorum (XV
p. 678d) Platonis, ad Tryphonem (III p. 109 c) Timoclis,
(IX p. 400 a) Aristophanis, (XI p. 503 d) Antiphanis, (XIV
p. 634 d sq.) Anaxandridis fragmenta.

Sed cave credas omnes hos scriptores ab Athenaeo

ipso excerptos esse. De Theodoro conferas velim Ath. XV
p. 677 ab, quo loco demonstratur dipnosophistam sua debere
Pamphilo ^). Ducimur ita ad Pamphilum lexicographum, cui
imprimis eae Athenaei partes deberi videntur, quae lexico-
g-rapbum sapiunt. Sed quod olim vulgo credebatur ^), nunc
aliqua ex parte labefactum est a Reitzensteinio ^), qui Pam-
phili loco posuit Herodiani symposium. Utut est, sine dubio
ex lexicographico opere aliquo sumpti sunt catalogi, qui in-
veniuntur, ut piscium septimo libro, poculorura undecimo (cf.

Bappii tabulam 1. 1. p. 257). Atque gravissimum est, quod his

potissimum in capitibus plurima exstant comicorum fragmenta,

ncque dubium est, quin Athenaeus ea maximam partem ex
libro aliquo lexicographico in opus suum deri^averit ^), sicuti

1) cf. Schoenemann de lex. p. 101; Bapp Leipz. Stud. VIII

(1885) p. 156.
2) cf. M. Schmidt Qnaest. Hesych. p. LXX; Rohde 1. 1. p. 13 adn 4.
3) cf.Ranke De Jex.Hes. p.99sq. M. Schmidt 1.1.; Schoenemann ;

1.1. p.84sqq. ; M. Wellmann Herm XXIII p. 179sqq.; Guil. Bender De

Graecae comoediae titulis duplicibus diss. Marp. 1904 p. 17sqq.
4) R. Reitzenstein Geschichte der griech. Etymol. p. 371 sqq.;
cf. Wellmann Herm. XXXV (1900) p.349; P. Egenolff Phil. 61 (1902)
p. 123 sq.
5) cf. Schoenemann 1. 1. p. 85; Kaibel P. W. III p. 2139 de Chari-
clide comico.
 - 55 —
omnia, qnae ad artem meclicam pertinent, tale ad opiis re-
deuut ^). Pampbili porro principalis fous erat Didymus, cuins
rei argumeutum optimum habemus apud Ath. XI p. 487 c:
Mdvr|(;' -iTOTripiou eibo^ NiKuuv KiGapoibuj (III 389, 1). Trape0€TO
xd ia|LipeTa xai Aibuuoc; Kai TTducpiXo^;, i. e. e Didymo hausit
Pamphilus, quem exscripsit Athenaeus. Ipso dipno- Didymo
sophistam usum esse probabile vix est ^). lunumerabilia comi-
oorum frag-menta talibus e libris Atbeuaeum sumpsisse eo quo-
que demonstratur, quod saepius apud alios scriptores eadem
leguutur atque apud Atheuaeum, ita ut euudem ad fontem ea
redire appareat. Praeter Hesycbium huc spectant Clemeus
Alexaudriuus ^), Pollux ^), Erotiauus -').

Quae cum ita sint, maximam partem comicorum testi-

mouiorum ab Athenaeo ipso collectam esse negandum est.
Quod Kaibel in indice de Epbippo comico (t. III p. 611 adu. 2)
adnotat 'Ephippi fabulas nemo legit nisi unus Atheuaeus', hoc
falsum esse vel Antiochi Alexaudriui Kojjuujboujuevajv fragmento
probatur ^). Itaque quod solus Athcnaeus comici fragmenta
servavit, inde uihil couckidi potest. lu uuiversum enim ob-
servandum memoriam mediae potissimum comoediae uni
est

fere Athenaeo deberi, cum multi auctores, qui comicos mediae

quoque comoediae adhibueruut, hodie non exstent. E. g. affcram
Timoclem comicum, qui praeter Atheuaeum rarissime laudatur;
sed iu Didymi de Demosthene commeutario inveuiuntur nova
fragmenta et Icariouis fabulae (col. 10,3 sqq.) et Heroum
(col. 9,70 sqq.), quarum haec bis, illa quater a solo Athenaeo
memoratur.

1) Wellmann Herm. XXXV (1900) p. 349sqq.

vide
Wissowa De Macrobii Sat. font. diss. Vratisl. 1880 p. 51
2) G.
adn, 2; Rohde 1.1. p. 18; Bapp Leij^z. Stud. VIII p. 148; Wilamowitz
Kultur der Gegenw. I 8^ 1907 p. 178.
3) cf. A. Elter De Gnomologiorum Graecorum hist. atque orig.
com. ramenta progr. Bonn. 1897 p. 39 sq.; Kaibel adn. ad 1. 1. p. 85, 18,
t. III p. 262, 19.
4) cf. Rohde 1. 1. p. 25 sqq.
5) cf. Strecker Herm. XXVI (1891) p. 299sq.
6) De Ephippo cf. Kaibel Ath. I p. XXXVI, P. W. V p.2858; Wag-
ner 1. 1. p. 36 sq.
 — 56 -

Satis prolusimns de coniicorum eclogis; legit et excerpsit

dipnosophista fabulas mediae praesertim comoediae, tamen
maximam fragmentorum parteni debet aliis. Optime boc quadrat
ad ea, quae viri docti de fontibus Athenaei, quamvis inchoata
tantum sit quaestio, eruerunt^). Quibus perspectis nemo negabit
fieri potuisse, ut Ka))uujbou)uevuuv quoque librorum vestigia apud
dipnosophistam deprehendantur; accedit quod ipse laudat bis
Herodici, semel Antiochi opus/ quamquam his locis eos ipsos
non consuluit. Quae cum ita sint, si quid in Athenaeo erit,

quod sine dubio KUJ|uujboujuevujv rationem prae se ferat, iure

nostram ad quaestionem vocabimus neque ipsum Athenaeum
talia composuisse protinus censebimus.
Sed circumspiciamus, qui loci ita sint comparati, ut hic
in censum veniant. Initium faciamus a cpiXixOouuv catalogo
octavi libri, in quo Herodici cruju|ueiKTa uTT0|uvr|,uaTa laudantur.
Atque leg'imus p. 338 d (cap. 21) : "AXeHi<; b' ev AinuiiTpiuj

(IT314, 46K) OduXXov Tiva KUijuujbeT di^ cpiXixQuv ev toutok;.

'AvTi^dvrjt; b' ev 'AXieuojuevri cpiXrjboOvTdq Tiva^ KaTaXeyujv
ixOucTiv cpriai (II 20, 26). De KUJjuujboujuevoi<; res est; sed dip-
nosophistam his duobus locis e KUJjuujboujuevuiv libris hausisse

affirmari nequit; legit enim et excerpsit ipse Alexidem et

Antiphanem, praeterea in Antiphanis longa ecloga complures

nominantur Kujjuujboujuevoi, quos iis in libris, quos spectamus,
diversis locis tractatos esse putaveris. Certa autem vestigia
iu iis quae sequuntur videmus; nam enumerantur, qui Anti-
phanis in fragmento KUjjuujboOvTai locique comicorum apponun-
tur, quibus singuli ludibrio habiti sunt. Audiamus Naucratitam
p. 339 b (cap. 22) : TriGavuuTaTa ev toutok; 6 'AvTicpdvriq Kai tov
MicTYO^otv KeKU)|uujbriKev uj<; ecJTTOubaKOTa Trepi KiGapuubouq Kai
KiGapicTTdq ujpaiou(;. cprjai ydp Kai 6 prjTuup Aicrxivr|(; ktX.
(cf. infra p. 65) Kai TijuoKXfi<; b' ev ZaTTcpoi qpriaiv (II 464, 30),
"AXeHK; b' ev 'Ayujvibi ri 'iTTTTiaKUj (II 298, 3). Haec minime
cohaerent cum cpiXixOuuuv catalogo, ut e Kuujuujboujuevuuv aliquo

libro adposita ea esse appareat. Pergit Athenaeus: TTuGioviKriv

be cpriai cpiXribeTv Tapixuj, eTTei epaaTd<; eixe tou^ XaipeqpiXou

1) Haec ut afferam supersedeo propter Wentzelii operam

P.W. IIp. 2032sq.
 - 57 —
ToO TapixomLXou movq, ok; Ti)U0KXfi<; ev 'lKapioi<; qpriai (II 459, 17)
Kai TrdXiv (II 458, 14). Ttpo toutuuv b' ^v epacrTri<; auTfi<;

Kujpio^; Ti<; dvofia. Postrema haec siimpta smit ipso ex

Autiphaiiis frag-mento v. 19 sqq., ut iterum verisimile fiat

Autiphauis eclogam alio ex foute mauasse atque sequeutia.

Tertius est Calh'medo Carabi fiHus, de quo Atheuaeus hoc
loco tradit haec (p. 339 e sqq., cap. 24): Trepi be KaXXi|Liebov-
T0<; ToO Kapd^ou, oti Kai qpiXixOu^ rjv Kai bidOTpocpo^; tou^
6qp0aXjLiou<;, TijuoKXfi<; ev TToXuTTpdY^ovi (II 403, 27), "AXeHi<; b'

ev KpaTeua r| 0ap,uaKOTT(juXi] (II 337, 112), 6juoiaj<; auTov aKuu-

TTTei Kdv ToT<; eTrrfpaqpojuevoi<; ZuvTpexouOiv. ei<; be oijJoqpaYiav

ev juev Oaibujvi f\ Oaibpia outuj<; (II 358, 247). Td auTd laju-

^eia qpepeTai Kav Trj eTrrfpaqpojuevr] Ei<; t6 qppeap. ev be Mav-

bpaYopiIo,uevr] (II 350, 145), ev be KpaTeua (II 337, 113), 'Avti-
qpdvriq b' ev ropYu6uj (II 42, 76), EupouXo<; b' ev 'AvacTujZlo-
]uevoi<; (II 167, 9), 0e6qpiXo<; b' ev 'laTpuj djua cTKUJTrTUJV auToO
Ktti t6 ev X6yoi<; iijuxp6v (II 474, 4). Optimam edepol hahe-
mus KUJjuLuboujuevujv tabulam; primum euim agitur de Calli-

medonte straboue, deiude de piscium amatore, tum de Call.

Hjuxpuj, Alexidis vero KpaTeua<; fabula bis adhibetur. Addi

possunt ex Athenaei III p. 100 c "AXeHi<; ev TTovtikuj bpdjuaTi
(II 368, 193) (6i|J0(pdT0<;), p. 104 d "AXeHi<; ev AopKibi (II 316,

56) (qpiXixOu<;), VI p. 242 d "AXeHi<; ev TTaYKpaTiaaTrj (II 359,

168); cf. VIII p. 364 e, XIV p.614d. Sequuntur autem haec:
0iXiijuovo<; b' ev MeTi6vTi eiTT6vT0<; (II 489, 42)
'A*fuppio<; be TTapaTeOevToq Kapd^ou
uj^ eibev auT6v 'xo^^P^ TTdTTTTa qpiXTaTe'
eiTTa<; Ti eTToiei; t6v TTaTepa KaTriaGiev,
'Hp6biK0<; [b'] 6 KpaTrjTeio^; ev toT<; aujujueiKTOiq urroiuvi^juaai toO
KaXXi^ebovTO<; ui6v ovTa dTTebeiHe t6v 'AYuppiov. Itaque He-
rodicus Crateteus in aujujueiKTOK; uTTOjuvrifiaai Callimedontis
filium esse demonstravit Agyrrhium ^) allato Philemonis comici
loco^). Hac in ecloga Agyrrhius Kdpa^ov, patrem suum, vorat;
Kdpapo<; autem dicebatur Callimedo; ergo Calliuiedontem fuisse

1) cf. IG. II 311 (Ditt. Syll. I^ 194); Judeich P. W. I p. 915.

2) Kaibel nou recte post KaTr]a6iev distinguit; videtur potius

b' ante 6 Kpax. delendum esse.
 — 58 —
l)atreni Agyrrliii conclusit Herodicus, quod facerc non potuit,
antequam Kotpapov a coniicis dictum esse Callimedontem com-
perit. Atque cum auteeedant comicorum loci (nostra tabula),
non dubium est, quin his ipsis locis collatis ea observaverit,
quae tradit Athenaeus. Itaque composuit Herodicus comicorum
ecloi»-as de Callimedonte, et composuit certe KoijuLubouiuevuuv in
libro. Atque retractasse videtur g-rammaticus rem in cru)U|u.

uTTOjuvriiuaaiv. Quae utrum Athenaeus ipse adhibuerit hoc loco,

difficile est dictu.

Atque xAthenaeus verbis his: ^e-jovaai be Kai oibe oipo-

cpdYOi in enumerandis hominibus huc pertinentibus pergit. Sed,
quod saepissime apud dipnosophistam invenitur^ miscet hoc
quoque loco excerpta sua cum iis, quae alii ei praebuerunt.
Nam quae ex Hegesandro ^), Clearcho^), Lynceo^) affert, quin
magnam partem ipse collegerit non dubito. Memorantur alii
(Polemo [cf. Susemihl I p. 675], Macho), quos Athenaeum ipsos
habuisse probabile est. Comicorum praeterea loci, qui ad
singulos oiiJoqpdYOu^ adhibentur, longiores sunt, quam quos in
KuujuLub. libris censendum sit.
exstitisse Itaque inde ap.340e
usque ad p. 343 b (capp. 25 29) nihil — aliqua cum probabilitate
huc duci potest exceptis fortasse iis, quae de Hyperide [cap.27,
laudatur Ti)uoK\fi<; ev AriXLu (II 452, 4) Kai ev 'lKapioi<; (II 458, 15)]
et de Matone traduntur p. 342 cd [laudantur 'Aviiqpdvri^; ev
KiGapujbuj (H 58, 119), 'AvaHiXa^; ev MovoTpoTitu (11269,20)].
Sed duos post catalogos e comicis sumptos (cap. 29) legi-
mus p. 343 c (cap. 30) haec: Tr\q amr^q \hiaq Kai MeXdv6ioq
fiv 6 T?\<; TpaYLubia^ Troir|Tii(;" efpaijje be Kai eXeTeia. kuujuuj-

boOcTi b' auTOV eiri oqjoqpaYia AeuKoiv ev ^pdTepcTiv, 'ApicTTO-

qpdvri^ ev Eiprivt;), OepeKpdTr|<; ev TTeTdXri. ev be toT<; 'IxQ^cti^

"ApxiTTTT0(; TUJ bpdjuaTi \h(; oipoqpdTOV br]aac; Trapabibajcri ToTq

ixOucTiv dvTippuueiicTo^evov. Subito Athenaeus ad veterem

1) Schoenemann de lex. p. 85; Wilamowitz Phil. Unters. IV

cf.

p. 170 adn. 2; Bapp Leipz. Stud. VIII p. 99; R. Weber Leipz. Stud. XI
p. 179; Brunk apud Susemihlium Al. Lit. I p. 489 adn. 17; Wentzel
P. W. II 2032.

2) cf. E. Rohde Der griech. Roinan^ p 57(61).

.3) cf. Schoenemann p. 85; Bruuk apud Susem. I j). 488 adn. 8;
Wentzel 1. 1. p. 2032.
 - 59 -
comocdiam se vertit atque agit de Mehuitliio oipoqpdYUJ, de
qiio multa afferunt scholia Aristopbauea (cf, p. 26), pauca
tameu de 6i|JocpaTicx Melauthii, iit est scholiorum memoria. Sed
non est dubitandum, quin locus ad KuujLiujb. libros spectet,
quamquam Archippi eclogam fortasse ipse Athenaeus addidit.
(cf. p. 53). — Aliis interiectis in cap. 33 revertitur ad kujjliuj-

boujuevouc;: NoGittttov^) be tov TpaYuubiOTTOiov, 6v "Ep|uitttto(;

ev Tolc; MoipaK; qpiicriv (I 236,45). oti be out6<; ecTTiv

6 TTOiqTiic; 0"aqpuu<; TTapiaTr|(Ji TriXeKXeibiic; ev 'Hcri6boi<;.

MuvviOKOc; 6 TpaYiKOc; uTroKpiTri<; KUJ|ULubeTTai utto TTXdTuuvoc;

ev ZupqpaKi dx; 6L|JoqpdYO<; outuu<; (l 642, 160). Kai. AdfUTTLuva

be Tov jLidvTiv eTTi TOi^ 6|uoioi<; KUJ,uiuboucri KaXXia<; TTebr|Tai<;
Ktti Au(TiTrTTO<; BdKxai<;. KpaTivo<; b" ev ApaTreTiaiv (I 30, 57. 58).
Haec ab ipso Atheuaeo composita non esse probat Hesychius
i. V. dYepcriKupriXi<;, ef. p. 40. — Quae in Athenaeo sequuntur,
alio spectant.

Habemus duas Kuu|uujbou|uevajv partes hoc in qpiXix6uuuv

catalogo, quarum altera ad Herodicum -) ducens mediae comoe-

diae fragmenta afFert, altera scholiorum Aristophaneorum supra
adbibitorum speciem prae se fert. Qua via haec e Kuujuujbou|uevuuv
libris in Athenaeum fluxerint, pro certo affirmari non potest
(vide postea p. 63 sq.).
Nunc ad XeTTTuuv catalogum nos vertamus; in libro

enim duodecimo^) inde a p. 513 e usque ad p. 550 f recensentur

1) Cum hoc NoGmTTLu cf. fvriamiToc; XIV p. 638dsqq. ; v. Wila-

inowitz Observ. crit. in conioed. Graecam diss. Berol. 1870 p. 27sq.;
Ad. Wilhelm Urk. dramat. Auffiihr. in Athen p. 101 sq. (p. 247).
2) Liceat hoc loco afferre Ath. 1. VI 234d, ubi leguntur haec:
TTo\€)aujv YoOv — 6 eixe Id.uioc; r\ ZiKuaivioc cit' 'AGrivaioc; 6vo|Lia2[6|uevo(;
Xaipei, (juc; 6 MoM;edTr]q 'HpaK\€ibri<; \efei KaTapi6|uou,u€vo(; auT6v Kai
dTi' dXXuJv TToXeujv. eTTeKaXeiTo he Kai OTriXoKOTrac;, uuc; 'HpobiKot; 6 Kpa-
TrjTeioq eipriKe — •fpu.\\)ac Trepi Trapaoixujv qpriaiv ouTUJt; (fr. 78 Preller).
iTrjXoKOTTac; nomen ioculare in comoedia certe non exstabat (fuit

enim Polemo sub Ptolemaeo Philopatore et Euergete). Itaque ex

Herodici KUJ,uujbou|Lievoi(: sumpta esse, quae Athenaeus affert, non est
cur cum Susemihlio Al. Lit. II p. 27 adn. 134, cuius argumentationem
equidem non capio, censeamus, cf. Koepke contra in au|u|u. uTro|uv. 1. 1. ;

tale quid exstitisse verisimile est, quod suspicati sunt Wegener 1. 1.

p. 156 adn. 16, K. Schmidt 1. p. IV adn. 3. 1.

3) Fluxit hic liber maximam partem ex iibro aliquo Tiepi

 — 60 —
biaPoiiTOi em xpucprj, sed legimus p. 550f (cap. 75): TToauj ouv
KdWiov edTiv, dfaOe TiiuoKpaTec;, Trevojuevov eivai XeTiTOTepov,
iLv KttTaXeYei "Ep|uiTTTro(; ev KepKuJHJiv (I 233, 35) [laudatur Her-
mippi in ecloga Leotrophides ; cf. schol. Arist. Av. 1406, in
quo iidem versus adhibentur] Kai 'ApicTTOcpdvri^ b'ev fripuTdbr]
XeTTTOu^ Toucrbe KaTaXeyei ... (I 428, 149. 150). Hoc in Aristo-

phanis fragmeuto nominantur Zavvupiuuv, MeXr|Toq, Kivriaia^,

quorum unusquisque in iis, quae sequuntur, KUj)uujbou)Lieviuv more
tractatur (cf. p. 56): Trepi Zavvupiujvo<; Kai XTpdTTK;
be toO
ev YuxacTTaTc; cpricriv (I 727,54), Trepi be tou MeXi^TOu (cf. schol.
Plat. p. 44) auTo^; 6 Zavvupiuuv ev feXujTi Xeyei outujc; (I 793, 2).
rjv b'6vTUJ(; XeTTTOTaTO^; Kai juaKpoTaTO^; 6 Kivriaiaq, eiq ov
Kai oXov bpdjua feYpacpev TTpdTTK; (716, 18). dXXoi b' auTov,
[hc, Kai 'ApiaToqpdvr|<;, TToXXdKK; eiprjKaai cpiXupivov Kivrjaiav . . .

oTi be rjv 6 Kivrjaiaq voauubrjq Kai beivoq TaXXa Auaiac; 6

prjTUjp ktX., quibuscum optime conferuntur, quae Harpocratio
i. V. Kivriaia^; affert; vide et schol. ad Aristophanis Ran. 1437,
cf. p. 23 adn. 3. Sequuntur apud dipnosophistam nonnuUa,
quae nos non tangunt; sed p. 552 d scripsit Athenaeus haec:
XeTTToq b'fjv Kai OiXiTTTTibri^, Ka9' ou XoYoq eaTiv TTrepeibri tuj
priTopi, XeYuuv auTov eva tujv TToXiTeuojuevuuv eivai. flv b' euTe-
Xri^ t6 auu|ua bid XeTTTOTriTa, [hq 6 'YTTepeibriq ecpri (fr. 172B1.),
"AXeHi^; t' ev GeaTTpuuToT^; ^riaiv (II 325, 89), Kai 'ApiaTOcpuuv
nXdTujvi (11279,8), Mevavbpoc; be 'OpTr] (III p. 106, 365);
OTi be Kai TreqpiXiTTTTuuaGai eXefov t6 XeXeTTTuv0ai "AXeHi<; ev
MavbpaYopi^O)uevri cpriaiv (II 349, 1 44). ConferasPhot. etSuid.i.v.
0iXiTTTribr|(; •
Tuuv TToXiTeuojuevuuv TTap' 'A6r|vaioi(; elq rjv. eboKei
be iaxv6<; eivai t6 auj)ua. bi6 Kai "AXeHi<; TTeqpiXiTrTribuuaGai eqpri

dvTi ToO XeXeTTTuveai ^). Luce clarius est, opinor, Athenaeum

haec non suis excerptis debere (cf. VI 238 c; 230 c; XI 503 a);
atque suo iure Kaibelius (III p. 215 1. 1) adnotat macilentorum
catalogum alio ex fonte interiectum esse ab Athenaeo; hic fons.

TraXaiac; Tpuqpnt;; cf.Wilamowitz Herm. XXV (1890) p. 225; Kaibelii adn.

tom. ni p. 183, 12; Wentzel P. W. II 2033.
1) lam oratio ad helluones redit. In tractatu Trepi TraXaiac;

Tpuqpnc; (cf. p.59 adn.3) aliqua cura probabilitate huc referuntur p.535
ab 'AXKipidbric (cf. p. 67 adn.4). De iis, quae leguntur p. 524f 525a —
"lujvec;, 'Apubrivoi (cf. p. 67 adn. 4), p. 526d "\uj\ec,, v. p. 33, 1 ;
p. 62, 3.
 :

— 61 —
qiiominns ipsi KUjjuujbou|U6VUJV libri fnerint, mnlta obstant, sed
redenntj qnacnmque via in Athenaenm venernnt^), ad kujjuuj-

bou)uevou<;, qnae exscripsimns.

TTapaaiTUJV quoqne catalogus accnratius tractaudus est.
Lib. VI p. 240csqq. (cap. 38sqq.) TTapdcriTOi, tradit Athenaens,
b' eTT' 6v6)uaTO(; eyevovTO Ti0u)uaX\o<; juev, ou |uvr||uoveuei

"A\eHi<; ev Mi\riaia Kai ev 'ObucraeT ucpaivovTi ' ev be '0\uv-

Giok; qpriaiv (II 225, 159). Apo^iujv b' ev Ya\Tpia (II 419, 1),

TijuoKb^q KevTaupuj f\ AeHajuevuj (II 460, 19), ev be Kauvioi<;

(460, 18), ev b^ETTiO^TO^ai^; (456, 10), 'AvTiqpdvri<; Tupprivuj. Monen-
dnm est omisisse Athenaeum Aristophontis eclogam supra p. 238 c
laudatam, ut solet; cf. p. 241 e, p. 242 f, XIII p. 591 d. lam

sequnntnr p. 241 a sqq. (cap. 39) de Corydo testimonia: rjv be

Kai Kopubo^ tOuv bi' 6v6)uaTO<; TrapacriTUJV ' )uvr|)uoveuei b' auToO
Ti)U0K\fi<; ev 'ETTixaipeKdKUj outuj<; (II 456, 11), "A\eHiq Ari)ur|TpiLij

n 0i\eTaipuj (II 314, 47j, ev be TiT0]i (380, 227), KpaTivo<; b' 6

veuuTepo<; ev TiTdcJi (II 291, 8), oti be Ye\oia e\eTev 6 Kdpuboq
Kai ejTi toutok; Ye\da0ai fi0e\ev 6 auT6<; 'A\eHi<; ev TToiriTaT^;
qpriai (365, 183). dvaypdqpei be auTOu Td dTTO|uvri)uoveu|aaTa Auy-
Keu<; 6 Zd)uio^ kt\. Rursus more sno Athenaeus, quae a kuj-

)uujbou)uevoi<; abhorrent, intermiscet^) usque ad p. 242 c (cap. 41)

MoaxiuJVO<; be tivo<; TTapaaiTou )uvrmoveuujv "A\eHi? ev Tpoqpujviuj
TTapajuaariTriv auTov ev toutok; Ka\eT (II 383, 236), ev be tuj
naYKpaTiaaTfj 'A\eEi<; TpexebeiTTVou<; KaTa\eYUJV qpriaiv (359, 168).
Hac iu ecloga laudatur praeterCorydumCallimedontem Kupripiujv,

de qno pergit Athenaeus: Kupripiujv b' erreKa^eTTO 'ErriKpdTri^;

6 Aiaxivou tou priTopo<; KribeaTri<;, ujq qpriai Ar|)uoa0evri<; ev tlu
TTepi Tfi<; rrapaTTpeapeia^ (§ 287). Haec Athenaeo alinnde nota
fuisse testatur Harpocratio i. v. 'ETTiKpdTri<; (cf. i. v. Kupripiujv).

Atque post Anaxandridis comici fragmentum de Chaerephonte

parasito, homine diverso ab amico Socratis, p. 242 f sqq.
XaipeqpujVTO<; be tou TTapaaiTOu )ue|uvrip6veuTai (sic K.,

ab Athenaeo ipso antea commemoratnr IV p. 134 e, p. 136 e.

1) Notanda sunt inprimis oratorum fragmenta comicis inter-

mixta; cf. p. 65.

2) Fortasse huc spectaiit p. 241e, ubi de Philoxeno aiferuntur

'AHioviKoc; ev tu) XaXKibiKiu et Mdvavbpoq ev KeKpuqpcxXuj.
 - 62 -
p. 164f, p. 165a) |U€V Kdv loTt; Trpo toutujVj dTdp hx] Kai Mevav-
bpoc; auToO )uvri)uoveu6i ev KeKpucpdXuj Kdv lij 'OpYrj be cpi^iaiv

(III 106, 364), ev be MeG]] (III 92, 320), fuvrmoveuei auTou Kai
ev 'AvbpoTuvuj f\ Kpr|Ti. TijuoKXflq b' ev 'ETtiaToXai^ Kai ^hc, Ar\-

juoTiujvi TUJ dcTujTUJ TTapaaiToOvTOc; auToO juvrijuoveuei (II 455, 9),

'AvTicpdvri^; b' ev iKuer] (II 96, 199), Ti|u6eeo(; Kuvapiuj (II 450, 1),
'ATToXXobojpoc; b' 6 KapucTTio^; ev 'lepeia (III 287, 24) [Mdxuuv b' 6
kuu,uik6<; cpriaiv ktX.]. Ut sint hac etiam in Chaerepbontis tabnhi
nonnuUa, quae ipso ab Athenaeo adposita esse vel in Kuujuujb.

libro non quod pro certo dici potest

exstitisse videantur, id

de Machonis fragmento, sine dubio hoc in ea, quae sequuntur,

cadit. Tamen in universum dicendum est ea, quae exscrip-
simus (praesertim capp. 38. 39), ad Kua|uujb. redire. Atque licet

suspicari Naucratitam hac in TTapaaiTuuv enumeratione secutum

esse auctorem nescio quem, qui variis e fontibus composuit,
quae de TrapaaiTOK; scripta erant^),
Breviter apponamus qui restant catalogi. Decimo in libro

Athenaei recensentur dbricpdyoi, de quibus variis ex scriptori-

bus testimonia collecta afferuntur. Kujjuujboujuevujv rationem sa-

piunt, quae inde a p. 416d dicuntur^'). Hic de Ctesia laudantur

'AvaHiXac^ ev Xpuaox6uj (II 273, 31), ev TTXouaioK; (272,25), ev
Xdpiai (273, 30), OiXeTaipoc; ev 'ATaXdvTri (II 230, 3). Quae ante-
cedunt et sequuntur, ea e KUJ|uujb. fiuxisse probabile non est^).
Lib. IV 165d sqq. da uutoi biap6r|T0i: KTriaiTTTToq, AicpiXo^;

ev TOic^ 'EvayiZ^ouai (II 552, 38), TijuoKXfl<; ev ArijuoaaTupoi<;

(II 452, 5), Mevavbpo(; ev 'OpTrj (III 105, 363), cf. Liban. or.

LXIV 83; Aelian. H. A. III 42; Hue^bnXoc;, 'AHi6viko^ ev

Tupprivuj (II 412, 1), TToXueuKTOc;, 'AvaHavbpibri<; ev TripeT
(II 156, 45). — L. III p. 1 19f sqq. TapixoTTuuXai: XaipecpiXou

1) cf. Aeliani fragm. 107—109 ed. Hercher. et 0. Ribbeck Ab-

handl. d. sachs. Ges. d. Wiss. phil. hist. Klasse IX (1884) p. 31 sq.
2) cf. 4]5de.
et p.

3) Hoc idem cadit (cf. supra p. 33 adn. 1) in ea, quae dicuntiir

de Boeotis p. 417baqq. (octo comicorum eclogae laudantur), de Phar-
saliis (418 b c), de Thessalis 418c— e. — Praeter hos apud Athenacum

IQvY] in comoedia ludibrio habita exstant haec: X p. 442c— e BuZ:dv-

Tioi, 'ApYeioi Kai TipuvGioi, MiXVioioi (^eBuooi). ~ VH j). 299dsqq.

Ai-fUTTTioi; cf. p. 60 adn. 1; p. 07 adn. 4.
 - 63 -

uieic;, "AXg^k; ev 'ETTibaupiJu (II 322, 77), cf. VIII p. 339d Timo-
KXfjc; ev 'iKapioiq (II 45*J, 16); EuGuvoc;, 'AvTicpdvr|c; ev Koupibi
(II 63, 128); OeibiTTTroq, "AXeSic; ev 'iTTTriaKUj Kdv ZuupdKOK;
(II 377, 218). — Lib. VI p. 224c sqq. ixeuoTrOuXai, p. 227ab:
'Ep,uaio(;, "Apxittttoc; ev 'Ix0ucriv (1684,25); MiKiuuv, "AXeEiq
ev 'EttikXtipuj ^). — Lib. XIV p. 615e — 616b TrXdvoi: Kriqpiao-
buupoq, AiovucTioc; ev ^Oiuujvujuok; (II 426, 4), NiKoaipaTOc; ev
Zupuj (II 226, 24), TTavTaXeujv, GeoYvriTO^; ev OiXobeaTTOTUJ
(III365, 2). — P. 638c-639a carminum ludicrorum poetae:
'ApYd<;, "AXeEK; ev 'ATTO^dTri (II 304, 19), 'AvaHavbpibri^; ev
'HpaKXeT (II 141, 15), fv ri 0" iir tt o <;
[cf. p. 59 adu. 1], Xiojvibriq

ev TTtuuxoT^ (I 5, 4), KpaTTvoq ev MaX6aKoT(; (I 43, 97), ev Bou-

koXok; (I 16, 15), ev TaT<; "QpaK; (I 90, 256), Tr|XeKXeibri<; be
ev ToT<; ZTeppoT<^ Kai TTepi juoixeia<; dvacTTpecpeaGai cprjaiv

auTOV.
lam collegimus omnes catalogos, qui huc videntur pertinere.
Hos ita in Kuujuujboujuevujv libris exstitisse, ut nunc in Atbenaco
occurrunt, plane incredibilc est; praetermissis enim plurimis iis,

quae sinc dubio aliunde illata sunt, Kuufuujbouiuevujv in libris

qpiXixBue<;, qpiXoTTOTai non separatim recensebantur, id quod

optime demonstratur Callimedontis (VIII p. 339 e sqq.) tabula.
Atque quaeritur, utrum Athenaeus ipse KUJ|uujb. libros inspexerit
an aliis sua his in catalogis debeat. Difficillima hercle est
quaestio, quae accurate enodari non potest, priusquam in uni-
versum de dipnosophistae fontibus deque ratione compilandi
ad liquidum res perducta est. Sed nihil equidem inveni, quo
demoustretur Naucratitam ipsos Kuj|uujb. libros manibus versassc,
sicuti tribus illis locis, quibus laudantur Herodici, Antiochi
libri, auctores ipsos non inspexit.
Magiium hac in re momentum habet Aelianus, cuius
in varia historia duodetriginta capita inveniuntur, quae in bre-
vius vehementer contracta, nonnulla tamen et uberius, eadem
tractant atque Athenaeus ^). Huc pertinent haec:

1) Athen. haec ipse composuisse videtur; Arc-hi|)[)i i-niui fiibii-

\iim certe legit, Alexidis ecloga, in qua Micio laurlatur, paulo
infra p. 227 de legitur.
2) Composuit haec Rudolph Leipz. Studien VII p. 12—18;
F.
cf. ct Liibbe De Aeliani varia historia Vechtae 1888 p. 19sqq.
 _ 64 -
Ath. 1. XII (p. 550f— 552f) — Ael. V. H. X
XeTTToi 1. 6.

1. X (p. 415 b— 416 f) TToXucpdTOi — Ael. V. H. I 27.

1. X (p. 442 b— 443 c) cpiXoTTOTai— Ael. V. H. III 13-15.
Atque Pevizoniiis in editione Var. Hist. (Lugd. in Batavis
1701 praef.) Aeliauum his locis Athenaeo usum esse censuit,
quam sententiam primo secuti sunt omnes, nostrae tamen
aetatis viri docti maximam partem non probant^). Sed hac in

re difficillima non omnes remotae sunt Tamen

difficultates').
verisimillimum esse mihi quidem videtur utrumque communem
ad fontem redire iis quoque locis, quibus Kuj|uujb. fragmenta
continentur.
Quae cum ita sint, Athenaeum ipsos KuuiLiujb. libros in
usum suum vertisse probabile mihi non est. Sed nostrum non
est fontibus dipnosophistae inquirendis operam navare, quod
'negotium non est unius hominis', praesertim tironis, 'sed
coniunctam multorum requirit diligentiam' (Kaibel praef. vol. III

p. IV). Itaque nemo, puto, vitio mihi vertet, quod hac in re

primarios tantum fontes sectatus sum, non rivulos.
Haec de catalogis; sed alteram in Athenaeo habemus
locorum seriem huc spectautium^ qui unum tantum kuujuuj-
boij)Lievov nobis praebent. Fragmenta haec in universum ex
opere aliquo lexicographico sumpta esse omnes probabunt ^).
Huc spectat 1. IX p. 387 a sq. (agitur de OaamviKoT^; opvicTi,
cf. Wellmann Herm. XXVI (1891) p. 482). Adnotantur ad
Aristoph. Nub. v. 109 'tou^ qpaaiavoiK;, ou<; Tpeqpei AeuuYopa^;'

haec: buvaTai ydp 6 AeuuYOpaq Kai ittttou^ Tpeqpeiv Kai 6pvei<;

qpaaiavouq. Ka))uujbeTTai ydp 6 AeuuYopa^; wc; YCtcrTpijuapYoq utto

TTXdTuuvoq ev TTepidXTei. Quale ad opus liaec redeant docet

1) Fusius de hac re disseruerunt M. Wellmann Herm. XXVI

(1891) p. 483 sqq. (P. W. I 488), Rudolph Phil. Suppl. VI (1891) p. 129 sqq.;
quorum a partibus stant et Wilamowitz Phil. Unters. VII (1884) p. 201
adn. 2 et Kaibel praef. vol. I p. XX, XXXI.
2) cf. Wentzel 1, P. W. II p. 2027.
Geuuv eTriKXriaeic; III p. 12 adn.
In dubio rem W. Schmid Der Atticismus III (1893) p. 12.
reliquit
3) Saepius monuimus in lexicis Kujjueub. neglectos uon esse;
quod Parnphilum attinet, iam Schmidt (Quaest. Hesych. p.CLXXXIII)
expressis verbis KUj)Liuj6ou|a^vu)v libros fontem esse dixit vasti illius
operis.
 :

-- 65 -
schol. ad Nub. v. 1., in quo idem Platonis locus memoratur.
Praeterea 1. XV 690 a (de juupoK; disputat Atb.) TTepuuv in frag-
mento Anaxandridis (11151,40) nominatur et sequuntur: iuvri-

)aoveu€i Tou )LiupoTruu\ou TOUTOu Tou TTepuuvo^; xai OeoTTOjUTTOc;

ev 'Ab^riTLu Kai 'Hbuxapei, 'AvTicpdvric; h' ev 'AvTeia (II 24, 35).
Duo bi loci exstant in partibus sine dubio lexicograpbicis; ad
lexicon redetmt et haec: 1. XV (in juupiuv catalogo) p. 690 f:
\h<; Kai t6 jueTaXXeiov' ibvojudaGri fdp Kai touto dTTo MeYdXXou
Tou XiKeXiujTOu. o'i b' 'A0r|vaT6v cpacriv eivai t6v MefaXXov. fuvri-

juoveuei b' auToO 'ApicrT0(pdvr|<; ev TeXjur|aaeuO"i Kal OepeKpdTriq

ev TTeTdXri, iTpdTTi*; b' ev Mrjbeia ouTiuq (I 720, .33); cf. Hesych.
i. V. MeTdXXeiov juupov^ qui idem Aristopbanem et Pberecratem
laudat (Pbot. MexdXXeiov juupov; Etym. m. 574, 46sq.). Restat
1. IX p. 407dsqq. TnXejuaxo^;, TijuoKXfjc; ev Arier] (11461,21),
ev Aiovucruj (11454,7), ev 'iKapioiq aaTupoiq (11459,16).
Haec de Atbenaeo; pauca liceat adiungere. Saepius enim
vidimus coniunctas Kuujuujboujuevuuv tabulas cum testimoniis
ex oratoribus sumptis (cf. Atb. VIII p. 339 b, XII 551dsqq.,
IV p. 166 b), ita ut bic illic suspicio oriri possit bausisse Athe-
naeum ex commentariis ad oratores scriptis vel ex lexicis
rhetoricis, in quibus talia exstitisse docet optime Didymi de
Demostb. commentarius col. 9, 43 sqq. : Auo 'ApicTTOjuribei^
eiaiv, cTepo^ juev 6 (|)epaTo<; .... (1. 52) eTepo^; be . . . . (1. 61)
Kai 01 KoijuiKOi b' auToO juvrijuoveuouai KaGdTrep ct^iXrijuuuv juev ev
AiGoYXuqpLu, TijuoKXfi^; h' ev "Hpuuaiv Kai ev 'kapioiq. Comicorum
versus appositi sunt; est Kuujuujboujuevuuv optima species.
Similia in Aescbinis scholiis — omissis quae iam enota-
vimus ^) — traduntur baec
I 64 'ApiaToqpuuvTr KeKuujuuubr|Tai 6 'ApiaTOcpuuv ^q uTrep

Xdpr|Toq juiaGoO Xe^uuv Kai ibq Trapavojuuuv Tpacpfiv TteqpeuYuuq Kai uj^

aTpaTriYnaaq ev Keiiu Kai bid cpiXoxpni^aTittv TToXXd KaKd epYaadjue-

voq Touq evoiKoOvTa^;, eqp ib fpaqpeic; ktX. (Hyperides laudatur).
Lexicon porro, quod Uarpocratio (cf. p.46) composuit
ex commentariis ad oratores potissimum scriptis ^), servavit
quae sequuntur:

1) V. p.43 adn.2.
2) cf. Blass Herm. XVII (1882) p. 160 sqq.; L. Cohn Fleckeis.
Jahrb. Suppl. XIII p. 828 sqq.
5
 - 66 -
i. V. AXK.p.6tb,i5- .... fiXXos be tor.v 'AXK.Sidbnc
oO
^.vnMOveoe. •AvT.<puJv .... MvnMOV6uou0. 6' auxoO Kai
PnTopujv T.ve? Kai
tu,v «xLv
oi kujmikoi ....
i. V. IeeVeXo s .
. .
. iKu^MUJbe. be «utov 6 tou? nXaTUJvoc
AaKujva? Tpa>pa? Oj^ TdXXoTp.a errn ff(peTepiroMevou
KujM.Koi Te Kai pnTope? eoniuneti
exstant etiam in
prooem.o Suetoniani libri rrepi
pXaacpnM.a>v Kai Tr66ev
eKaaTn,quem iam sup.a p. 42 sq, in disputationem
vocavimu.
Atque quam brevissime hoc loco
adponam, quae hac ex farra-
gme ahquo modo huc specta.-e videntur.
In cap. ei? TTOvnpoOc
inscr,pto(p.416sqq. Miller) imp.obi iaudantur
hi: EupuBaToc
4)puvu,vba5, K.XXiKujv, KepKuj^e?, TeXxtveg, KujpuKato?, Tevl'
b.o? ,n cap. eiq Mujpou? kuI eunee.q (p. 421 sq. M.) inveniuntnr
KoaXeMos, Kobpo?, Kopo.po^, MapyiTn?, MaMMdKueo?, 'AM(p.e-
r.bn, MeXeTibn, 'Akko, (cf. schol. Piat.
Go,-g. p. 497 A [He,-m.
p. 319]), AaMia").

III.

In sehohis ad comieos scriptis et in Athenaeo vidimus

nonnumquam genuinas KUJMu^bouMevujv tabulas
coniunctas cum
ahen.s .-ebus, sumptis ab o.atoribus historicis
philosophis ita ut
mater,a collecta quodam
modo formam biogi-aphicam expleret^)
Atque e re est
hoc loco quam b,-evissimis
expone,e, quanti
moment, fuerint comicorum fabnlae
ad vitas descri-
bendas.
Inter omnes constat eos, qui generi
biogi-aphico inde ab
Ar,stotele o peram navave,unt, comicos
quoque adhibuisse ^).

1 '" ''""' ^' *^^ ^' ''^""'"'•' ^'^"<'^^'^' «iT«^T.dr€,v sim.

V. p. Ssidn
2) cf. p. 34.

^' ^'''""'
^"''- ^''^'- P- ^°^''1'1- ^- S«hercr De
Aelio nio-
nys.o ^Lf-
„v«in musico qu. vocatur di.ss. Bonn.
1886 p.31sqq.;
M< Fr Leo
i-eo Die
gr.-rom. Biogr. p.l06sq. (et
saepius).
 - 67 —
Quod praesertim cadit in Chamaeleontem ^), cuius rei optimum
habemus documentum Athenaei in epitoma (1. I p. 21ef.).

Laudatur enim Chamaeleo de Aeschylo toxc, xopoi<S Tot crxriuaTa

TTOioOvTi Tuuv opxTicTeujv; sed audi Chamaeleontis verba: 'Api-

(JTOcpdvriq YoCiv — Trapd be toic, kojiuikoTc; f] Trepi tOuv

TpaYiKUJV dTTOKeiTai TTicTTiq — TTOieT auTov Aicrx^^ov
XeyovTa (I 558, 677 sq.), e quibus luculeutissime apparet Peri-
pateticum ilhim, qui dedita opera TTepi Kuujuujbiaq scripsit, de
Aeschyli invento in usum vocasse Aristophanem comicum.
Notissimus porro est Ciceronis ille locus (ad. Att. VI 1, 18):

''Quis enim non dixit EuttoXiv, tov Ti^(; dpxaiaq, ab Alcibiade

navigante in Siciliam deiectum esse in mare ? redarguit Era-
tosthenes, affert enim, quas ille post id tempus fabulas docuerit.
Num ideirco Duris Samius, homo in historia diligens, quod
cum multis erravit, irridetur?' Duris quin in errorem ductus
sit Eupolidis BdTTTaiq non est dubium^). Atque recte fortasse
E. Piccolomini et Fr. Leo^) ea, quae Plutarchus Antonii vitae
(cap. 70) inseruit de Timone misanthropo: 6 be Ti|liuuv fjv

'AGrivaToq Kal Y^TOvev f]XiKia judXiaTa KaTd tov TTeXoTTOvvr|cria-

Kov TToXejuov, \hq eK tujv 'ApiCTToqpdvouq Kai TTXdTUJVO^; bpa)udTUJv
XapeTv ecTTi* Kuj)uujbeTTai ^ap ev eKeivoiq ujq bucrjuevri? Kai )ui-

advGpuuTToq ktX., coll. schol. in Aristoph. Lysistr. v. 808 ad

Neanthem rettulerunt. Similia apud Diogenem Laertium de
Cratete Cynico exstant lib. VI 87 ToOtov qpriaiv 'AvTiaGevrj^; ev
:

TaT(; AiaboxaT<; .... KapTepuj^; ouTuuq qjiXoaocpeTv uj(; Kai OiXrj-

)uova Tov KUJjuiKov auToO ]ue)uvf|cr0ai. cprjai ^ovv (II 523, 146)*).

1) cf. De locis nonnullis ad Aeschyli vitam et ad

Fr. Schoell
historiam graecae
tragoediae pertinentibus epistula Jenae 1876
p. 50; P"d. Schwartz 5 Vortrage ii. d. griech. Roman p. 113; Wendling
P.W. III p. 2104; Leo 1.1. p. lO^sqq
2) cf. Lehrs 1.1. p. 208sq.; Kaibel P. W. VI 1 p. 1230. 1233.
3) Piccolomini Studi di filologia greca I 3, 1884 p. 254sqq.;
Leo 1.1. p. 114 sq.
4) Dubium mihi videtur esse, num recte Wilamowitz (Phil.
Unters. I p. 74; Herm. XXXIII 1899 p. 633 adn. 3), quae apud Ath. XII
p. 535 ab [K6KUJ|ULu6r|Tai he Kai utto Eu7r6Xi5o(; luc; dKiXaaToq -rrpoc; YW"vaT-

Kac; ev KoXaEiv oijtujc; (I 300, 158) Kal «PepeKpdTri*; he (pr|aiv (I 194, 155)]
et XIII 574 de de Alcibiade et XII 524f S(j. de Abydenis leguntur,
e Satyro fluxisse censuerit; cf. p. 60 adn. 1.
 — 68 —
Exempla sufficiant ; apparet eos, qui piouq, fevri compo-
suerunt Peripatetici, Alexandrini, alii, non neglexisse comicorum
fabulas. Sed quantum talia distent a Kuu|uiubou|Li6viuv more,
unusquisque statim videt. Primum enim evboHoi tantum, viri

illustres, erant, quorum vitas scripserunt illi; praeterea spectant

ad aetatem, ad mortem, ad patriam, patrem talia, quae kuj)liuj-

boujuevujv scriptores non nisi in transcursu breviter bic illic

attigisse consentaneum est. Quod optime quadrat ad ea, quae

supra exploravimus de studiis interpretum comicorum Ante-
aristarcbeorum ad KUJjaujbou|uevou<; pertinentibus. Fieri enim

omnino non poterat, ut omnis de unoquoque afferretur comi-

corum memoria, antequam Ammonii Herodici, qui post Aristar-
cbura floruerunt, dedita opera bac de re quaesiverant.
Ducimur boc loco iterum ad Didymi de Demostbene
commentarium, ex quo supra locum de Aristomede Kuujuujbou-
IU6VUJ attulimus. Atque Diels p. XL adn. 2 censuit baec: „Die

von Wilamowitz a. 0. (Aristot. u. Atben I p. 263 adn. 7)^) bc-

riibrte Manier, die Komodie fiir die Biograpbik auszunutzen,

gebt bauptsacblicb auf Hermippos zuriick, dessen 'Zitaten-

nester fiir die Quellenforscbung zu beacbten sind. Aucb in
den Scbolien col. 9, 61 ff. findet sicb ein solcbes Nest" ^). Haec
stare non possunt, nam in Hermippi fragmentis superstitibus
neque usquam testimoniorum nubes cernuntur neque omnino
ulla KUJjuiubou|uevujv vestigia inveniuntur^).
Itaque ante Ammonii Herodici aetatem biograpborura in
libris cognosci non possunt Kujjuujboujuevujv reliquiae. Has cuni

viderimus saepissime intermixtas esse aliis testimoniis ex

1) Wil. hoc loco, cuiiis verba p. 72, 1 exscripsimus, de kiu)liiu5.

Hermippuni non tangit.

tal)ulis disserit,

2) Probat haec A. Koerte Rh. Mus LX (1905) p. 400. 410, qui

fusius hoc de loco egit.
3) Quae FHG III 49 fr. 55 (Ath. XIII p. 592 d) post Hermippi
narrationem leguntur: |Livr||Lioveu€i (AaYicTKiiq) iTpdTTic; ^v tou-
6' aOTf]<;

tok; (I 712, 3) ea non ad Hermippum, ut putabant Mueller 1. 1., Fries

Woch. f. kl.Phiiol. 1904 p. 1046, redire dictum est p. 45sqq. Et exempla
a Dielsio et Friesio allata num ad Hermippum, qui ipse Demetrio
usus sit, revocanda sint, mea quidem sententia nimis incertum est.
Fries p. 1045 ipse concedit: 'Ein eingehendes Studium der Komiker
fiir Rednerbiographien ist dcm Hermippos schwerlich zuzutrauen*.
 ,

— 69 —
oratoribus bistoricis pbilosopbis sumptis, iion est dubium, quin
Amiiiouii Herodici libris usi sint, qui postea vitis scribendis
operam dederuut. Certe Didymus nou primus fuit, qui com-
posuit KUjjuLub. tabulas cum aliis tcstimoniis; exstabant talia in
uTTO|uvri,uacri singulos ad scriptores scriptis, in lexicis, in libris
peculiariter ad Piou(; spectantibns. Atque aetatem tulerunt
qui longe post Didymum bis in rebus studium posuerunt,
Plutarcbum dico et Diogenem Laertium, quorum in

libris quae vestigia insint KUjjuujbou)uevujv non inutile erit

investig-are.

Atque primum quidem videamus de Diogene Laertio,

in cuius liljris multarum et diversarum rerum farrag-o coacer-
vata est^), ut non ita difficile sit ea, quae buc spectant, ab
alienis secernere.
Atque plenissima tabula de Platone philosopbo exstat
III 26sqq. -): qpriai b' 'HpaK\eibr|(;, oti veoq ujv outuj^ fjv aibr|-
juujv Kai KOCTjuioc;, tucTTe |ur|beTroTe ocpGfivai feXujv uTtepdYav.
TOiouTOc; b' uuv 6|uuj(; ecTKujqpGri Kal auToq utto tuuv kuujuikuuv.

GeoTTOjUTToq ToOv ev AuToxdpei ('Hbuxdpei em. Casaub.) cprjaiv

ouTUjc; (I 737, 15), dXXd Kai 'AvaHavbpibr|<; ev 0TiaeT(II 142, 19),

[dXXd Kai Ti.uuuv ouTuuai irapaYpajujuaTiZ^ujv auTOV (fr. 19 Dielsjj
"AXeHi?MepoTTibi(II351,147), Kai ev^ATKuXiuJvi (297, l),"A|U(pi<;

AjuqpiKpdTei (II 237, 6), ev be AeHibri^i^^ (^ 239, 13), KpaTivo<;

yeubuTTopoXijuaiuj (11292, 10), "AXeHi<; 'OXu^TTiobuupuj (II 355,
158), Kai ev TTapaaiTLU (II 364, 180), x^^^^^^^i b' auTov Kai
*AvaHiXa<; ev BoTpuXiuivi Kai KipKr] Kai TTXou(Jiai<;.
Duodecim laudantur fabulae de uno Platone^) neque cui-
quam, opinor, dubium erit, quo ex fonte baec fluxerint. In-
opportune quidem invasit Timonis fragmentum, sed Timonis
versus saepius in Laertiano opere ita positos esse observamus,

1) cf. Phil. Unters. IV (1881) p. 324 adn. 5, id. Herm.

Wilamowitz
XXXIV (1899) Usener Epicurea p.XXIIsqq., id. Sitzungsber.
p.629sq.-,
derBerl.Ak. d.Wiss. 1892 p.l025; Leo l.l. p. 35sqq.; E. Schwartz P. W.
V p. 740sqq.
2) Tertium librum Diog. Laert. ediderunt sem. phil. Basil. sodd.
in libro 'luvenes dum sumus' Basileae 1907. Aliis in iibris sequor
Cobeti editionem.
3) cf. Bergk Griech. Litt. Gesch. IV p. 138 adn. 47.
 — 70 —
ut materiae coUectae postea admixti esse videantur ^). Hoc
nostro quoque loco passum esse Timonem eo probabilius est,
quod idem fragmentum occurrit apud Ath. XI p. 505e et Suid.

i. V. TTapaTpa)Li|LiaTiZ;uJv.

Non tam larga sunt, quae VII 27 de Z e n o n e affe-

runtur : Oi ^e }ir]V kuujuikoi eTraivoOvTe^ auTov bid tuuv crKa))U)ud-

Tuuv eXdvGavov. iva ^) Kai (l)i\ri|ULUV qpiiaiv ouTuuq ev bpdjuaTi

OiXocToqpOK; (II 502, 85). fibn be Kai ei<; TrapGi^iav axebov

exuupricrev. eXeYeTO ^ovv err' auToO .... dWd Kai TToaeibiTTTroq

MeTacpepo)uevoi<; (III 340, 15). Quibuscum conferas Clenient.

Alex. Stromat. II 20, 121 Zrivuuvi be tlu Ituuikuj Tnv bibaaKa-

Xiav juapTupoOai KaiTOi biaaupovTeq oi kuu)uikoi oibe nojc, ....

Et Diogenem et Clementem ad eundem fontem redire luce
clarius est, qua de re vide, quae exposuit E. Schwartz ^).

De Socrate Euripidis in scribendis carminibus adiu-

tore dicit II 18: 'EboKei be au)UTTOieTv EupiTribr]* 60ev Mvriai-

Xoxo^ ouTuu (pr]Oi (Teleclides I 218, 39. 40) Kai KaXXia<; TTebr)-

m\<; (I 696, 11), 'ApiaToqpdvnq NecpeXaic; (I 490, 376). Mirum in

modum haec sunt perturbata-, medelam accipiunt ab Euripidis

revei(ed. E.Schwartz Schol. in Euripidem I p. 1, lOsqq.)^): boKei

be auTuu Kai IujKpdTr|<; 6 qpiXoaoqpoc; Kai MvriaiXoxo<; auju-

TTeTTOuiKevai Tivd, uj^ qpncri TnXeKXeibn<;* MvncriXoxo<; b' eKei-

vo<; ktX. (I 218, 39. 40); cf. Meineke F C Gr II p. 371 sq.-, Kock
I218sq.
II 108 TY\(; b' EuKXeibou biaboxn<; eaTi Kai EuPouXibn?
6 MiXnaio<; .... Tiepi toutou qpnai ti<; tuuv kuj)Uikujv (III 461,
294); cf. Plut. Demosth. 9, 3 (Meineke IV p. 619; Fries B. phil.

W. 1904 p. 1044; Natorp P. W. VI 1 p, 870).

1) cf. Rohde Kl. Schrift, I p. 357 sq.; Wachsmuth Sillogr. Graec.

p. 34; Leo r. BiogT. p. 56, quem de Sotioiie tabulae auctore errare
Gr.
docent, quae supra exposuimus.
2) Usener in margine exemplaris sui: de v. iva cf. IX 52 extr.

3) P. W. V p. 751. Praeterea cf. Suid. i. v. Znvuuv.

4) cf. et p. 3, 15 sq.; p. 3, 20 sq.; p. 5, 2 sqq. [laudatur Aristo-
phanes]; p. 5, 12; 6, 5 [rursus Aristophanes affertur (I 540, 580)]; de
Aristophanis vita supra diximus. Quae in Aeschyli vita ad nos
spectare videntur, minoris sunt momenti; cf. Fr. Schoell 1.1.
 — 71 —
II 120 (in Stilponis vita): TTpocrecTKajcpGri be utto Ziu-
qpiXou ToO KUJ,uiKoO ev bpdjuaii rdjuuj (II 547, 23); cf. Meineke
Hist. crit. p. 426.

VI 83 (in vita Monimi) 'ETevexo b' dvf]p eXX6Ti|U0(;, wq

Kai Mevavbpov aurou tov KUJfiiKov jueiuvfiaGai. ev tivi yoOv tujv
bpajudTUJv, ev tlu 'Ittttokojuuj, eiTTev outujc; (III 72, 249).

VI 93 (in vita Cratetis) Me,uviiTai be auToO Kai Mevavbpo<;

ev Aibupai(; ouTUjq (III 35, 117. 118).

VIII 37 sq. (in Pythagorae vita): KpaTivoc; ev TTuGa-

YopiZ;ouai;i, ev TapavTivoic; (II 291, 7), Mviiai|uaxo(; 'AXKjuaiujvi
(II 436, 1), 'ApiaTocpujv nueaTopiaTi^ (II 280, 12. 13); cf. Siiid.
i. V. TTu0aY6pa<; (IV p. 553 sq. Bernh.).
IX 50 (de Protagorae patria): ux; b' EuttoXk; ev
K6XaEi, Ti]ioq' cpriai Tdp (I 297, 146a); cf. Eust. ad Od. p. 1547,
54 sq.; Ath. V218c; Leo 1.1. p. 46.
De his postremis dubitari potest; nonnulla a biographis,
qui ante Ammonium Herodicumque fuerunt, originem duxerint;
ampliora autem illa, quae exscripsimus, ad KUj|uu)bou|uevou^ redire

omnes mecum consentient. Ipsum Diogenem Laertium auc-

torem fuisse quominus statuamus, vel eo impedimur, quod apud
Clementem, Plutarchum, in Euripidis vita eadem exstare vidi-

mus, quae omnia redeunt ad eundem fontem primarium, kujjuuj-

boujuevuiv dico libros.

Paulo difficilior quaestio est de Plutarcho, qui multorum

leg*erit libros excerptaque sua ita conglutinaverit, ut quid
cuique debeat, accurate definire difficile sit. Sed ut apud
Diogenem, ita etiam apud Chaeronensem KeqpdXaia tantum
respiciemus, qua in re mecum consentiunt, qui nostris tempori-
bus de Plutarchi fontibus inquirendis studuerunt ^).

Atque p.43sq. disputantes de scholiis Platonicis (ad Menex.

p. 235 E; p. 329 Herm.) lectorem relegavimus ad Plut. Periclis
vitam, ubi de Aspasia inveniuntur c. 24 haec: ev be jaic,

Kujjuuibiaiq '0|uq)dXri Te vea Kai Arjidveipa Kai TTdXiv "Hpa irpo-

aaYOpeueTai. KpaTivoq b' dvTiKpuc; TTaXXaKfjv auTinv eipiiKev ev

1) cf. C. Wachsmuth Einl. in d. Studium d. alten Geschichte

p.222; Ed. Meyer Forsch. z. alten Gesch. II p.65sqq. Leo 1.1. p. 154 sqq.
 - 72 -
toOtok; (I 86,241). boKei be Kai tov v69ov Ik TauTri^; TeKVuucrai,

TTepi o\j TTe7Toir|Kev EuttoXi^ ev ArijuoK; auTOV |uev outuu(; epoiTUJVTa

(I 282, 98), Tov be Mupuuvibriv dTTOKpivojuevov (cf. Harp.
i. V. 'AcTTTaaia). His omnibiis collatis de fonte quaestio finita est^).

Porro de Pericle Kuujuujboujuevuj multa tradit Plutarchus

cap. 3: 01 be 'Attikoi TTOirjTai 0"xivoKe'qpaXov auTov eKotXouv
TiiJv be KuujuiKuuv 6 juev KpaTivoq ev Xeipuucri (I 86, 240) Kai
TTdXiv ev Ne^ecTei (49, 111), TnXeKXeibnq be (I 220, 44), 6 be
EuTToXi^ ev ToTq Ar^OK; (280, 93) [cf. Poll. II 43 axivoKecpaXov
be KpaTivoq (I 35, 71 in GpdTTaiq) tov TTepiKXea eiTTev]. Talia
Chaeronensem ipsum e comicorum fabulis composuisse olim
censuit H. Sauppe ^), quem optime refutavit Fr. Blass ^), qui
Plutarchum praeter Aristophanem alios veteris comoediae poetas
legisse demonstrari non posse monet*).
Praeterea ad Periclem Kuujuujboujuevov spectant loci hi:

c. 8 ai juevTOi Kuujuiubiai ktX. ; cf. schol. Ach. 530, in quo

1) Liceat mihi Wilamowitzii Athen I p. 263 sq. adn. 7)

(Arist. u.

verba nonnulla exscribere, quae non solum hunc locum tangunt,

sed totam nostram disputationem aliqua ex parte quasi in nuce
continent; sunt haec: 'Das ganze scholion (in Plat. Menex.) ist beson-
ders deshalb wertvoll, weil es ein excerpt aus derselben quelle ist, der
Plutarch Per. 24 sein citatennest iiber Aspasia entnommen hat: wer
diese kostbaren stiicke, kenntlich an citaten der komoedie und phi-
losophischer dialoge, verfasst hat, und in was fiir lexika sie geraten
sind, aus denen sie die Platonscholien und sogar noch Lukian-
scholien genommen haben, weiss ich nicht; die gattung ist aber
sehr gut kenntlich (schol.Plat. Apologie, "Avuroc;, M^\r|TO(;/ApiaTo-
q^dv^c;, AuKuuv). man denkt an KU)jLiuj6ou)Lievoi. auch fiir Plutarch
ist mir die vermittelung dieser gelehrsamkeit eben so unklar, wie
sie wichtig ist. das einsehen von biographischen lexicis ist eben so
wol moglich wie andererseits schon die alexandrinische biographie
solches material sammelte'.
2) Ausgew. Schriften p. 505, sed cf. p. 488.
3) Siefert-Blass Plutarchs ausgew. Biogr. HI^ 1883 p. 65 sq.

4) Addit 'und da andere vor ihm (Plut.), die Grammatiker

namlich, dies Feld schon griindlich nach allen Seiten durchforscht
hatten'. Itaque summo iure Ed. Capps Harv. Stud. XV (1904) p. 69
contendit hoc: 'For the persons who were the but of comic jest
he had the handbooks of the Alexandrians Tiepl tOjv Kuj|uujboujadvuiv
or KUj|atu6ou)Li€va*.
 - 73 -
laudatur Eupolidis Afi)Lioi fabula; schol. Aristidis III 472 Dind ;

Ath. X j). 436 f, V. Blass 1. I. — cap. 13: KUj)Liujbei be t6 epTOv

(sc. jueaov leixoq) Kpaiivo^ \hq ppabeuuc; TTepaiv6)uevov (I 100, 300)
[ideni vcrsus exstant : de gloria Ath. 8] bi6 Kai TrdXiv
Kpaiivoq ev 0paTTai<; rrai^ei Trp6<; auT6v (I 35, 71) — codeni in
cap.: AeHd)uevoi be t6v \6yov oi Kuu^iiKOi ktX. — cap.
^

16: TrjXe-
KXeibriq (I 220, 42). — De Danione musico in cap. 4 affcrtur
Platonis comici ecloga (I 655, 191); cf. Blass 1. 1.

Alias ad vitas Plutarchi transeamus. Atque leginius

Cimonis in vita (cap. 15) haec: KaTepouuv (TuvicTTd^aevoi
Ktti t6v bfi)Liov eHr|pe9iZ;ov eKeivd Te Td TTp6<; Tf)v dbeXqpfiv dva-
veou)Lievoi Kai AaKUJVia|u6v eTTiKaXoOvTe<;. e\q d Kai Td EuTioXibo^;
(l 315, 208) biaTe0puXr|Tai Ttepi Ki)liuuvo<;, quibuscum confcras
schol. in Aristidem p. 515 Df Aibu)uo<; be cpricriv oux
OTi eXaKuuviZiev, dXX' oti 'EXTTiviKri Tfj dbeXqpfi cTuvfiv. amoi be
Tf|<; biapoXfi<; oi kuujuikoi, Kai )udXicrTa EuttoXk; ev rToXecTi. Revo-
camur iterum ad Chalcenterum, quo hoc loco usum esse Phi-
tarchum censuit Ed. Meyer ^). Utique et Plutarchus et scholiasta
ad eundem fontem redeunt, in quo Didymo auctore Eupolidis
versus exstabant.
Optimam porro habemus tabulam de Niciae timiditatc
vit. Nic. cap. 4: Xapeiv be Trepi toutuuv juapTupiav Kai Tiapd
Tiuv KuujuiKuuv ecTTi, ct laudautur TTiXeKXeibr|<; (I 219, 41), Eutto
Xi<; ev TLp MapiKa (I 308, 181), 'ApiaTOcpdvri^ (Eq. v. 358),
Opuvixo^ (I 385, 59).
In Alcibiadis vita duorum hominum meminit Plutarchus,
de quibus quae dicuntur aliqua ex parte hanc quaestionem
tangunt: sunt cap. 13 ct)aiaH, de quo affertur EuttoXk; (I 281, 95),
cf. Gell. I 15, 12, et eodem in capite TTTeppoXo<; ex scholiis
bene notus, de quo affertur Platonis fragmentum I 654, 187;
eosdem versus legimus Nic. vit. c. 11.

In vita Demetrii de Stratocle Phillididis exstat ecloga

cap. 12 et 26 (III 308, 25).

1) 1. 1. p. 36sqq.; Meyerum minime refutavit Rud. Rau Quaest.

Plutarcheae ad Cimonis et Periclis vitam pertinentcs diss. Lips. 1901
p. 35sqq, cf. F. Reuss Burs. Jahresber. 127 (1906) p. 172. Vide tamen,
;

quae monet Fr. Leo 1. 1. p. 154 adn. 1.

 - 74 -
Vit. Deraosth. cap. 4 de BaTvjXuj laudatur Antiphanes;
cf.Fries 1.1.
1044i).
p.

Haec oninia e Kujjuujb. fluxisse certis argumentis magnam

partem demonstrari nequit; licet^ quod saepius monui, nonnulla
ad biographos illos Peripateticos vel Alexandrinos redeant; in

universum tamen de origine non est dubium.

Magis dubia est res in eis quae inveniuntur in libro

Plutarcho falso attributo^ qui nominatur Vitae decem ora-

torum. Atque spectant huc: Vit. Antiph. p. 833c: K€KUJ|uujbiv

Ttti b' €!<; (piXapTupiav utto TTXdTuuvo<; €v TT€i(Tdvbpuj; similia de

hoc Antiphonte (Pros. Att. n. 1304) tradit Philostratus Vit. Soph.
I 15, 2. — p. 833 ab: "Oti b€ utto tOuv TpidKOVTa dTreGav^v,

i(JT0p€T Kai GeoTTOjUTrog dXX' o\jt6<; t' «v €ir| €T€po<;

(cf. Pros. Att. n. 1283), Aumbujvibou 7TaTp6<; (ou Sauppe) Kai
KpaTivoc; €v TTuTivr) d)^ rrovripou |uvr||uov€U€i; cf. Meineke 11

p. 651.
Isocratis in vit. (p. 836e): 60€v €i<; tou<; auXou<; k€kuj-

)uujbr|Tai urr' 'ApicTTOcpdvou^ Kai ZTpdTTibo<;. Respicit ad Strattidis

Atalantam, quod docet Isocr. vita (Westermann p. 256, 77 sqq.):
(TKuuTTTOU(Ji be auT6v 01 KUJ)uiK0i eTTi Trj AaYicyKr), iIjv €i<; ecTTi

Kai lTpdTTi<; XeYUJV TauTa ev 'ATaXdvTri (I 712, 3); cf. Harp. i. v.

AaYicfKa.

Isaei in vita p. 839f.: |uvr)|uov€U€i b' auToO 0€6tto)utto<;

6 Kaj|uiK6<; ev tuj 0ri(TeT.

1) Addas e scriptis moralibus unum locum, qiii exstat De aud.

poet. p. 27 c . . . . t6v KUJ|uuj6o\j|aevov i)TTeppd.\\ei jLiaaTpoTreia TToXiaYpov
(III 399, 8); cf. Aelian. V. H. V 8; Alciphr. 111 26, 4 Scli.
 1 1 1 1

Iiidex x(o|jL(i)5o'jp.3V(ov.

'Apubr|voi 60, 1. 67, 4 r^pnc; 32 0ou)uavTi<;32

'ATdeujv 23,4. 31. 44 r\auKeTri<; 32 0ouqpdvri(;32
'AykuXiujv 24 rvrianT7To<; 59, 1. 03 0paaupou\o<; 30
'AYVjppioc; 28 foYpiai 36 sq. 0ujpuK{ujv 30
'A6e{|uavTo<; 30 rpuTTO<; 32
"A6|uriToc; 6 'lepoK\e{6riq39 sq.
'AGrivaioi 33, i Aaiaiav6<; 40 29
'lepoK\f^c;
AIyutttioi 33, i. 62, 3. Giy, i Aa|uaa{aTpaTo<; 40 6 'lou\{ou 29
AiEujveic; 33, i Ad|uuuv 73 'loqpOuv 32
AToxpoc; 40 AaTK 32 "iTTiT^baiuoc; 32
'AK^OTUjp 27 Afi|uo<; 29 Oi 'iTTTTOKpdTOUq 27
'Akkuj 66 Ari|u6aTpaTo<; 30 'Itttt6viko<; 40
'A\KaiO(; 21 AiaY^pai 37 "Ittttujv 30,
'A\Ki3id6ri<; (i) 31. 40. AuTpecpJi^; 16 MaaToc; 74
42,1. 60,1. 67,4 Aiovuaioc; 30. 40 'laoKpdTri<; 74
'A\Kipid6r|(; (2) 66 AiOTTe{0Tiq. 27 'iujve<; 60, i

'Afiuviag 27 ApaKOVT^bri;; 29
'A,u(pi€Ti6Ti<; 66 Ka\\{a<; 19. 29. 41
'AvbpoK\f|(; 26. 40 'EKqpavTi6ri<; 32. 40 KaWiju^buiv 57 sq. 61
'AvTi\^ujv 32 'EEr|KeaT{6ri<; 28 Kap6oTr{ujv 24
'AvTi|uaxoi 36 'ETTiKpdTJic; 30 KapuOTioi 33, i

'AvTi^Ouv (1. 2) 74 ^EpuaToc; 63 K^pKUJTTec; 43. 6Q

"AvuToc; 44 Eua0\oc; 26 K)iqpia66ujpoc; 63
'ApYotc 63 EuPou\{6ri<; 70 Kriqpiaoqpujv 32
'ApyeToi 33, 1. 62, 3 Eubaiuoc; 30 KriqpiaoqpujvTe^; 37
'Ap{YvujTo<; 32 Eu0uvoc; 63 KiWiKUJv 12. 42. 66
'ApiaTobriiLioc; 43 EuKpdTric; 28 K{|uujv 73
'ApiaT0|uribr|(; 65 EupnT{bri<; (1) 28, 1. 70 Kivria{a(; 17. 23. 60
'ApiaToqpdvri<; 44 EupiTT{bri<; (2)49 K\aZ[o|uevioi 33, i

'ApiaTo^ujv 65 Eupu3aT0<; 43. 66 K\ei5riMi&n^ 32

'ApiaTu\\o<; 32 Euqpri|uio<; 32 K\eia0evei<; 37,6
'Apxe5ri^o<; 30 K\eia0evri<; 29. 32
'ApxTvoc; 28 Zrjvujv 70 K\eiTaY6pa(c) 6
"ApxiTTTTOt; 32 K\eTTO(; 32
'AaTraa{a 40. 44. 71 sq. 'Hy^\oxoc; 27 K\e6KpiT0<; 23
'AoTudvaE 39 'HpaK\n^ 27, K\eoqpujv 30
'AaujTtobujpot; 29 K\eujv 30,1. 40. 41. 42
Aut6\ukoc; 30 0appe\e{bou f. 24, K\eujvu(uo(; 31. 39 sq.
'Axai6(;18 ^ GeaYeveic; 35 sq. Kod\e|uoc;66
'AxapveTc; 33, Oeobujpoc; 32 K66po^ 66
0eTTa\o{ 62, 3 ?Kovva<; 29
BdTu\oc; 74 0^ujpo<; 31 sq. Kop{v0ioi 33, 1

BoiujTo{ 62, 3 0ouKub{br|<; Stephani f. K6poiPo<; 66

BuZ;dvTioi 62, 3 11 Kopubeu<; 41
 1

— 76 —
Mupuuvibai 37 IuuKpdTr|<; 70
K6pubo(; 61
NeoKXeibr|<; 30 luuaiai 37
Kpdxnc; 71
NiKia<; 73 IdjaTpaTO<; 43
Krr]aia<; 62
KTr]aiiTTTOc; 62 NiTdpioc; 32
N6eiTnro<; 59 Teiaa|Liev6<; 32
KuZ;iKr|vo( 33, i
TeX^a<; 29
Kvjvva 16
EevoKXei^; 37 TeXxive^; 66
KOpo; 40
E€voKXf|<; 28 Tevdbio<; 66
KujpvJKaioc; 66
TriXe|aaxo<; 65
Oiuuvixoc; 32 Ti0unaXXo<; 61
AaYicFKa 45. 68,3. 74
'OTrouvTio<; 21 Ti|a60eoi 36
AaiaiTobia 26
'OpaiXoxo<; 32 Tipuv0ioi 62,3
AdinTrujv 40. 59
Adaoc; 41
TTd|acpiXo<; 30 'YTTepPoXo<; 26. 41. 73
Adxir; 31 58
TTav5eXeT0<; 29 TTTepeibr|<;
Aeapioi 33, i
AeuuTopac; 28. 64 sq. TTavTaKXfiq 30
60 TTavTaX^uuv 63 cDaia£ 32. 73
AeojTpocpibn*; 28.
TTaTpoKXf|<; 30 0aiviTTTTO<; 32
AuKic;32
TTeiaavbpoi 35 OapadXioi 62, 3
AuKUJv 44
TTeiaavbpo<; 27 0duXXoi 36
AuKUJvec; 37, 6
6 Tleiaiou 27 cl)duXXo<; 56
Lyconis uxor 29
mpbiE 29 OeibiTTTro<; 63
AuKoOpToc; 28
72 sq.
TTepiKXf|<;_ cl)iXeHJio<; 30
AuaiKXfic; 32
n^puuv 65 ct)iXiTTTTibric; 60
AuaiKpdTric; 32
TTXdTUJV 69 sq. ct)iXnTTTo<; 29
AuaiaxpaToi 35 30. 39
TToXiaTpo<; 74, i ct)iXoKXf|<; 24, 1.
AuaiaTpaToq 31 28
TToXueuKTOc; 62 ctnXoEevoc; (i)
TToXu|ur|aTO<; 29 0iX6Eevo<; (2) 61,2
Ma|Li|adKU0o(; 17. 66
np6biKoc; 28 ct)iXuuvibri<; 17. 27
MapYiTn^; 66 23, 3
TTpoEevibri<; 29 ct)op|uiaio<;
MdTOJv 58
ct)op|aiuJvec; 34 sq.
l\/\^^aX\o<; 65
TTu0aT6pa<; 71
TTu06briXo(; 62 0puvai 47
MeTapei<; 33, i
TTu0ioviKii 56 sq. ct)pOvi<; 29
Meibiac; 9. 10
TTupuuv 40 ct)puvixoi 36
MeXdvGioc; 26. 58 sq.
ct)puvixo<; comicus 22
MeXeTibric; 66 Stratoiiidae
lavvupiujv 60 ct)pOvixo<;
Me\r|TO<; 32. 44. 60
I0eveXo(; 28. 66 f 22
MrjXioi 33,
Ii|nu)v 29 0puvuuvba<;32. 42sq. 66
MiKiuuv 63
MiKUJvec; 37 IivuuTin 46 sq.
iKiTuuv 32 Xaipea<; 29
MiXnoioi 33,1. 62,3
lTTopTiXo<; 30? 1 XaipeqpiXou uleic; 62 sq.
MiOToXac; 56
lTiXpibri<; 29 Xaipeqpuuv (1) 31. 43
MoXajveQ 37
iTiXTTUUV 71 Xaipecpuuv (2) 61 sq.
M6vi|ao<; 71
lTpaTOKXf|<; 73 Xaipibe<; 35
Mopuxoc; 32. 44
iTpdTuuv 28 Xdpn^ 32
Moaxiojv 61
IupaK6aio<; 28 XapiEevn 40 sq.
MuvviOKOc; 59
 Argumentum.

Praefatio p. 5.

Cap. I. De scholiis AristophaDeis et qui ciim eis cognati sunt

libris p. 6 — 45.
Scholia Aristophanea, in quibus Amraonius KUJ|Liuj?)ou|Ljevuiv

scriptor laudatur, tractantur p. 6 13; de opera et studio Am-

monii p. de indole libri Ammoniani p. 14 sq.
13sq. ; Kuuiauj- —
bou|uevoi qui inveniantur apud comicorum interpretes ante
—
Aristarchum p. 15 18 (de Eratosthene p. 16, Euphronio p. IHsq.,
Callistrato p.l7, Aristarcho ipso p. 17sq.), cuius discipulus erat
Ammonius p. 18, et post Aristarchum p. 18 — 20 (de Apollonio
p. 18sq., Artemidoro Demetrio Ixione p. 19 sq., Timachida
p. 19,

p.20); deDidymi ad KUj|uujbou|Lievouc; spectantibus p.20— 25,

studiis
de Symmacho p. 25. —
Tabulae KUJ|auj&ou|aevuuv, quae leguntur
in scholiis Aristophaneis p. 25—33, 6|Liujvu|aujv tabulae seorsum
p. 34—38. De ordine libri Ammoniani p. 38.
Kujjuuj5ou|u^vujv reliquiae, quae servantur in chartis Aegyptiis
p.38sq., apudHesychium p.39— 41, in scholiisLucianeis p.41— 43,
in scholiis Platonicis p. 43—45.

Cap. II. De Athenaeo librisque ad oratores spectantibus

p. 45—66.
Herodici Kuu.uujbouju^vujv fragmenta tractantur p. 45 — 47; de
indole atque ordine libri Herodicei p. 47sq., de aetate gramma-
tici p. 48 sq. — De Antiochi Alexandrini Kuj|Liujbou|uevujv scriptore
p, 49 sq. — De titulo KUj|uujbou|u^vujv librorum p. 50; Nicanoris
KUj)aujbou)Lieva p. 50 sq. — De fontibus Athenaei in comicorum
eclogis p. 51 — 55. — Enumerantur KUJjuuj&ou|ievujv reliquiae, quas
Athenaeus servat p.56- 66 (qpiXixOuujv catalogus p. 56 — 59, XeTrxujv
catalogus p. 59 — 61, TrapaaiTUJv catalogus p. 61 — 62, catalogi
minoris ambitus de Aeliano p. 63sq.; KUJ|uiubou|ue'viuv
p. 62sq. ;

fragmenta, quae Athenaeus lexicographis debet p. 64 sq.).

Apponuntur ku)|uuj6ou|u^vujv fragmenta, quae in commentariis
vcl lexicis ad oratores scriptis inveniuntur p. 65 sq. (in Didymi
de Demosth. comm., in sclioliis Aeschineis, apud Harpocratio-
nem). —
Frustula e Suetonii irepi pXaocprmiujv libro p. 66.
 -- 78 --

Cap. III. Quid in vitis scribendis valuerint Kuujuuuboujuevoi

p. 66—74.
De
Peripateticorum aliorumque studiis biographicis ad kuj|liuj-
66—69 (tractantur Chamaeleo, Duris,
bou^dvouc; pertinentibus p.
Neanthes, Satyrus, Hermippus). —
Kuu|uuj5ouMevujv reliquiae,
quae exstant apud Diogenem Laertium p. 69—71, apud PIu-
tarchum p. 71 — 74.
 Vita.

Natus siim losephiis Steinhausen Rhenanus in oppido Eus-

kirchen die II mensis lunii anni MDCCCLXXXV patre Henrico
matre Mag-dalena e gente Horst, quos superstites esse gaudeo.
Fidem profiteor catholicam. Per sex annos progymnasii Eus-
kirchenensis, per tres gymnasii Monasteriensis ad Eifliam dis-
cipulus fui. Maturitatis testimonio d. XIX m. Mart. a. h. s. IV
instructus Bonnam, vere a. V Monachium me contuli; eiusdem
anni auctumno redii in hanc almam Musarum sedem. Examen
rigorosum habitum est d. XXIV m. Nov. a. h. s. IX, examen
pro facultate docendi d. VII m. Mai a. X. Docuerunt ine viri
clarissimi Bickel Brinkmann Buechelerf Clemen Drescher
Dyroff Elter Erdmann Esser Firmenich-Richartz
Englert
Frauck Jaeger f Kaufmann Kueppers Litzmann Loersch f
Loeschcke Marx Nissen Rumpf Schultz Sell Solmsen
Wentscher Wiedemann Wilmanns Wolff Bonnenses, Crusius
Leyen v. Mueller Muncker Paul Monacenses. Insigni Brink-
V. d.

manui Elteri Marxii erga me benevolentia factum est, ut reci-

perer in seminarium regium philologorum Bonnensium, cuius
per bis sex menses fui sodalis ordinarius. Seminarii theotisci
exercitationibus ut interessem benigne permisit Wilmanns, ar-
chaeologicis Loeschcke.
Quibus praeceptoribus omnibus gratias habeo quam maxi-
mas; in primis Augusti Brinkmanni, quo auctore et duce hanc
dissertationem composui, pio gratoque animo semper colam
memoriam.
t