Univerzitet u Sarajevu

Odsjek za biologiju

Sarajevo, 28. 04. 2020. godine

Prvi test iz predmeta Globalna ekologija

IME I PREZIME: BIČO ELDAR

Red. Pitanje Bodo
br. vi
1. Navedite osnovne oblike materije u ekosferi. 1,50

Život, zrak, tlo,voda

2. Kozmički, planetarni, magmatski, hipergeni i biohemijski su 0,50

Stadijumi supstanci
3. Koji autor je shodno „tipu duše“dao prvu sistematiku živog svijeta? 0,50

Aristotel
4. Prije Darvina „borbu za opstanak“, kao posljedicu disbalansa između porasta 0,50
raspoloživih resursa i populacije, je uočio Al-Jahiz

5. Nemjerljivi naučni doprinos Sergeja Vinogradskog se ogleda kroz: 1,00

- otkrio hemosintezu
- otkrio azotofiksirajuće bakterije
- doprinose u mikrobnoj ekologiji

6. Definirajte II zakon termodinamike. 0,50

Drugi zakon termodinamike nam upućuje smjer u kojem se odvija pretvorba toplotne
energije u mehaničku. Odnosno da je entropija svemira uvijek u porastu, te se kreće
iz područja visoke energije (Zemlja) u područje niske energije (svemir).

7. Navedite oblike informacija u globalnoj ekologiji. 1,00

zračna fotografija, daljinska detekcija, kompjuterska simulacija, vještačka biosfera

8. Navedite pet autora čije su publikacije i angažman obilježile razdoblje razvoja 1,25
ekološke svijesti (u periodu 60tih i 70tih godina XX vijeka).

Supek, Ellenberg, Rachel Carson, Lorenz, Rifkin

9. Navedite tri osnovne zakonitosti bioloških/ekoloških sistema. 1,00

Samoodržavanje, samoorganizacija, samoobnovljivost

10. Temeljne postavke globalne ekologije. Boldirajte tačan odgovor. 1,50

Biom je osnovna organizacijska i funkcionalna jedinica prirode. DA NE
Pod sličnim biogeografskim uslovima nestaju slični ekosistemi. DA NE
Ekosistemi posjeduju sposobnost samoorganizacije i samoobnavljanja DA NE
Principi funkcionisanja prirodnih i vještačkih ekosistema se bitno razlikuju. DA NE
Čovjek je dio prirode. DA NE
Stanište vrši prirodnu selekciju vrsta koje ulaze u sastav date biocenoze. DA NE
11. Dopunite sinonimima. 0,50
Ekosferologija – globalna, planetarna ekologija
Biogeoekologija - paleontologija
Ekofiziologija - agroekologija

12. Postanak Zemlje se objašnjava gravitacijskom implozijom koja se desila prije 4,6 0,25
milijardi
godina.

13. Na poprečnom presjeku Zemlje se, shodno razlikama u gustini materijala, razlikuju 1,50
slojevi (specificirajte dubine slojeva tj. plohe diskontinuiteta):

• Kora (do Mohorovičićevog diskontinuiteta - 50km)

a. Kontinentalno područje (Atlantik i Indijski ocean) - SiAl (granit) + SiMa

(gabro-bazalt)

b. Pacifički bazen (SiMa)

• Lupina (između ploha diskontitnuiteta): peridotit, dunit, eklogit

• Jezgro (2 900 do 6 371 km) – NiFe (meteoriti)

14. Navedite šest hemijskih elemenata koji dominiraju u sastavu Zemlje (ne isključivo 1,00
litosfere!) Kisik, silicij, aluminij, željezo, natrij, kalcijum

15. Prvi hemisintetski oblici prokariota su se na Zemlji pojavili prije 0,25

godina.
3,8-4,1 milijardi godina

16. Šta je dokazao Stanley Miller u svom eksperimentu 1953. godine? 1,00

Miller je eksperimentom dokazao da električna pražnjenja koja simuliraju ona

atmosferska, u prisutnosti vode i plinova za koje se pretpostavljalo da su bili prisutni
u prvobitoj atmosferi mogu proizvesti organske molekule, među njima i
aminokiseline.
17. Šta označava pojam i kada se odigrao „Oxygen holocaust“ na Zemlji? 1,50

Desio se prije 2,4 milijarde godina, okeanski organizmi su proizvodili dosta kisika koji
se zadržavao u atmosferi te je ona iz reducirajuće pretvorena u oksigenirajuću

18. Navedite osnovna geološka razdoblja od najstarijeg do najmlađeg. 1,50

Prekambrij (proterozoik, arhaik), Paleozoik (kambrij, ordovicij, silur, devon, karbon,

perm), Mezozoik (trijas, jura, kreda), Kenozoik (tercijar, kvartar)

19. Kada su se pojavili prvi višećelijski organizmi? 0,25

Prije 1,5 milijardi godina

20. Nabrojite periode Paleozoika od najstarijeg do najmlađeg. 1,00

Kambrij, ordovicij, silur, devon, karbon, perm

21. Upišite geološku epohu za koju je karakteristična data skupina/rod organizama. 2,50
Ostracodermi - Paleozoik
Encrinus - Trijas
Graptoliti - Ordovicij
Protobatrachus, Belodon, Eotheria - Trijas
Trilobiti - Kambrij
Pteridosperma - Karbon
Cycadoidea - Jura
Rhinia - Devon

22. Tokom Paleogena klima na prostoru centralne Evrope je bila subtropska 0,50
dok je u sjevernoj Evropi bila umjerena

23. Trijas se na osnovu dešavanja na prostoru Njemačke i istočne Poljske diferencira na 0,25
periode: donji, srednji i gornji trijas

24. Objasnite pojam, „tercijarni relikt“ i navedite primjere biljnih rodova. 1,00

Predstavljaju žive fosile, odnosno biljne vrste koje su opstale tjekom dugih razdoblja,
te nemaju žive srodnike. Primjeri rodova su Ginkgo, Semi

25. Dryas tundra tokom Pleistocena se prostirala na prostoru 0,50

, a na nju se prema jugu nastavljala vegetacija
26. Otkada datiraju Hominidae? 0,25
15-20 miliona godina

27. U kojem pravcu se tokom Holocena povlači tundra u Evropi? 0,25

Povlače se ka sjeveru

28. Objasnite pojmove. 1,00

Barisfera – nepristupačna unutrašnjost Zemlje
Litosfera – vanjska lupina
Pirosfera – magmatska zona ispod lumine

29. Nabrojte karakteristične forme efuzivnih stijena. 0,50

Kupa, slijev, eruptivne ploče, vulkanske bombe, vulkanski pijesak, vulkanski pepeo

30. Nabrojte globalne „bolesti“ zemljišta. 2,50

Huang He sindrom, Dust Bowl sindrom, Sahel sindrom, Saravak sindrom, Sindrom
Aralskog jezera, Sindrom kiselih kiša, Bitterfeld sindrom, Sao Paolo sindrom, Los
Angeles sindrom, Katanga sindrom, Alpski sindrom, Sindrom spaljene zemlje

31. Podjela eruptivnih stijena na efuzivne, intruzivne i žične je podjela prema 0,25
mjestu postanka

32. Tekstura kod efuzivnih stijena može biti fluidalna, vezikularna, mandulasta 0,50
, a intruzivnih homogena

33. Navedite faze u procesu nastanka zemljišta. 1,00

1. postepeno raspadanje matične stijene djelovanjem fizičkih faktora
2. nakupljanje organskih materija koje se transformišu humusni koloidalni
kompleks
3. migracija koloida i hemijskih elemenata u profilu zemljišta, pri čemu nastaju
zemljišni horizonti

34. Šta su aerosoli u atmosferi? 0,50

Čvrste i/ili tečne čestice prelagane da budu privučene na površinu Zemlje
gravitacijom

35. Prva atmosfera na Zemlji je bila izgrađena od 0,50

 Prva atmosfera je bila izgrađena od lakih i inertnih gasova (hidrogen, helij,
argon, neon, ksenon)

36. Rezidentno vrijeme ugljika u atmosferi iznosi 0,50

do milijardu godina

37. Koje je zemljište klimazonalno u biomu lišćarsko-listopadnih šuma? Koje su njegove 1,00
 osnovne karakteristike?
Kambisol, osnovne karakteristike kambisola su da se formira u uslovima umjereno
tople i vlažne klime na različitim supstratima, dobro razvijen sloj humusa, neutralne
do slabo bazične reakcije.

38. Definišite pojam „zemljište“. 0,50

Zemljište je prirodno-istorijsko tijelo nastalo procesima transformacije i translokacije
organske i mineralne materije, a kao rezultat međudejstva klime, matičnog supstrata,
reljefa i živih organizama

39. Boldirajte tačnu tvrdnju. 2,00

Varijabilni gasovi u atmosferi su N2, O2, Ar, He, Ne, Kr, Xe. DA NE
Stratosfera u atmosferi se prostire od 50 do 85 km visine. DA NE
Temperatura zraka u troposferi opada sa porastom visine. DA NE
19% mase atmosfere se nalazi u stratosferi. DA NE
Ozonski omotač (filter UV zraka) se nalazi na visini od 25 km. DA NE
Temperatura u termosferi raste do 1500°C. DA NE
Atmosferski pritisak na novou mora iznosi 100 mbar. DA NE
Između stratosfere i termosfere nalazi se hiposfera. DA NE

40. Objasnite odnos klime, zemljišta i vegetacije. 2,00

Specifični uslovi klime i zemljišta svakako određuju koja će vegetacija na tom
prostoru biti. Ove 3 stavke su ključne za razvijanje bilo kog oblika života.

UKUPNO 36