Eski Topluluklarda Kurban

Yahudilikte Kurban

Tevrat‟ta Kurban Kıssası

Hıristiyanlıkta Kurban

Kur‟an‟da İbrahim Peygamber Kıssası

Tevrat ve Kur‟an‟a Göre İnsan Kurban Etme Sorunu

Kurban Kesmenin Hükmü

Fakirlere Kurban Dağıtımı

Kurbanla Bir Yıllık B12 İhtiyacı Karşılanabilir

Eski Türklerde Kurban

Kurban Bayıltılarak Kesilebilir Mi?

Kurban Kesiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Kurban Kesmek

Kaynakça (Kurban: Yaklaştıran Şey)
 Eski Topluluklarda Kurban
Eski topluluklarda ibadetin temel
unsurlarından biri olan Kurban (Yakın olmak,
yaklaşmak), Tanrıların gönlünü hoş tutmak,
onlarla barışık olmak, onlara teşekkür etmek
ve onlardan isteklerde bulunmak için
sunulurdu. Birçok toplulukta, insan kurban
etme geleneği de mevcuttu.
 Yahudilikte Kurban
Yahudilikte kurbanlar günlük, haftalık, aylık, mevsimlik ve
yıllık olarak sunulurdu. Mesela daimî kurban, her gün
sabah akşam sunulan birer yıllık, iki kuzudan ibaretti
(Tevrat, Çölde Sayım 28:1-8). Kurban uygulaması, Süleyman

Mabedinin 70 yılında Romalılar tarafından yıkılması

nedeniyle, Mabede bağlı diğer uygulamalar gibi Mesih
(beklenen kurtarıcı) çağına kadar askıya alınmıştır.
 Tevrat’ta Kurban Kıssası
„„Hakk, İbrahim‟i deneyip ona dedi: “Ey İbrahim! Sevdiğin
biricik oğlunu, İshak‟ı al ve Moriya diyarına git. Orada sana
söyleyeceğim dağların biri üzerinde onu yakılan kurban
olarak takdim et.” [Rabbe hoş koku olsun diye kurbanın tamamı veya
bir kısmı yakılırdı (Tevrat, Çölde Sayım 28:6)]. İbrahim sabahleyin erken
kalktı, eşeğine palan vurdu. Kendisi ile beraber
uşaklarından ikisi ve oğlu İshak‟ı aldı; yakılan kurban
odunlarını yardı, kalkıp Hakk‟ın kendisine söylemiş olduğu
yere gitti.
İbrahim üçüncü günde gözlerini kaldırıp uzaktan o yeri
gördü. İbrahim uşaklarına dedi: “Siz burada eşekle beraber
kalın, ben çocukla beraber oraya gideceğim; secde edip
yanınıza döneriz.”
İbrahim yakılan kurban odunlarını alıp, oğlu İshak‟a yükletti;
ateşi ve bıçağı kendi elinde taşıdı ve ikisi birlikte gittiler.
İshak, babası İbrahim‟e şöyle dedi:
“Ey baba! İşte ben, işte ateş ve odun; fakat yakılan
kurbanlık kuzu nerde?” İbrahim dedi: “Oğlum! Yakılan
kurban için kuzuyu Hakk kendisi tedarik eder.”
Hakk‟ın kendisine demiş olduğu yere vardılar; İbrahim
orada bir mezbah (kesim yeri) yaptı, odunları dizdi ve oğlu
İshak‟ı bağlayıp odunların üstüne koydu.
İbrahim elini uzattı, oğlunu boğazlamak için bıçağı aldı.
Hakk‟ın meleği göklerden ona çağırıp dedi: “İbrahim,
İbrahim! Elini çocuğa uzatma ve ona bir şey yapma; çünkü
şimdi bildim ki, sen Hakk‟tan korkuyorsun ve kendi biricik
oğlunu benden esirgemedin.”
İbrahim gözlerini kaldırıp gördü; işte arkasında bir koç
çalılıkta boynuzlarından tutulmuştu; İbrahim gidip koçu aldı
ve oğlu İshak‟ın yerine onu yakılan kurban olarak takdim
etti (Tevrat, Yaratılış, 22: 1-13).
 Hıristiyanlıkta Kurban
Hıristiyanlığa göre her insan günahkâr olarak doğar
(Peccatum orginale-Asli Günah). Çünkü insanlığın atası
Âdem ve Havva günah işlemiştir. Dünyada yaşamış
tek günahsız kişi olan İsa ise insanların günahlarını
bağışlatan bir kurban olarak haçın üzerinde ölmüştür.
İsa‟nın ölümü günahları bağışlatan bir kurban (kefaret)
işlevi görmüştür. Bu nedenle Hıristiyanlar kurban
kesmezler (İncil, Romalılara Mektup, 5/12-21; I. Korintoslular, 15/21-22).
 Kur’an’da İbrahim Peygamber Kıssası
“Rabbim, bana iyilik sevenlerden birini lütfet!‟‟ Bunun üzerine
biz, İbrahim‟e yumuşak huylu bir oğlan müjdeledik. Çocuk
onunla birlikte koşacak yaşa gelince, İbrahim dedi:
„„Yavrucuğum, uykuda görüyorum ki ben seni boğazlıyorum.
Bak bakalım sen ne dersin?‟‟
„„Babacığım,” dedi, “Emrolunduğun şeyi yap! Allah dilerse beni
sabredenlerden bulacaksın.‟‟
Böylece ikisi de teslim olup İbrahim onu şakağı üzerine
yatırınca, biz şöyle seslendik: „„Ey İbrahim! Sen rüyayı
gerçekleştirdin. İşte biz, güzel düşünüp güzel davrananları
böyle ödüllendiririz. Bu, hiç kuşkusuz apaçık imtihanın ta
kendisiydi.‟‟ Ve ona fidye olarak büyük bir kurbanlık verdik.‟‟
(Kur’an, Saffat [37] 100-107).
 Kurban Kesmenin Hükmü
Kurban çok kuvvetli bir sünnet, ibadet ve simgedir
(Şeair). Hz. Muhammed hep kurban kesmiştir. Fakat
kurbanın hükmü ile ilgili görüş birliği yoktur (Prof.Dr. Ali
Bardakoğlu, ‘‘Kurban,’’ 437).
Farz veya Vacip (farz ile sünnet arası bir yükümlülük) Diyenler:
• ‘‘Biz, her ümmet için bir kurban ibadeti koyduk ki
Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanların
üzerine O'nun adını ansınlar…’’ (Kur’an, Hacc [22] 34, 67).
• Hz. Peygamber‟e hitaben, ‘‘Rabbin için namaz kıl,
kurban kes!’’ (Kur’an, Kevser [112] 3) emri, ümmeti de kapsar.
• Hanefi mezhebi, Mâlik, Evzai, Nevevi gibi din
bilginlerine göre kurban kesmek vaciptir.
Müekked Sünnet (Hz. Peygamberin devamlı işlediği, nadiren terk ettiği
davranış) Diyenler:
• Kurban hiçbir ayette emir kipinde geçmez. Sadece Hac
Suresi‟nde hacıların kurban kesilirken Allah adını
anmaları yani besmele çekmeleri emredilir. Başka bir
yerde „kurban kes‟ emri yoktur (Prof.Dr. Süleyman Ateş, ‘‘Gece namazı en
kuvvetli farzdır,’’ Vatan Gzt., 24 Aralık 2008).

• Maliki, Hanbeli ve Şafii Mezhepleri; Hanefi hukukçulardan

Ebu Yusuf, sahabeden Ebu Bekir, Ömer, İbn Mes‟ud, İbn
Abbas ve Bilal‟e göre müekked sünnettir (Prof.Dr. Vecdi Akyüz,
Mukayeseli İbadetler İlmihali, IV, 290).
 Fakirlere Kurban Dağıtımı
Kurban etleri son yıllarda birçok dernek ve
kuruluş tarafından, ülkemizin fakir bölgeleriyle
fakir ülkelere dağıtılmaktadır. Bu güzel çalışma-
lar sayesinde yıllardan beri et yiyemeyen muh-
taç insanlar, bu değerli besine kavuşabilmekte;
paylaşmanın sıcaklığını hissedebilmektedirler.
Kurbanla Bir Yıllık B12 İhtiyacı Karşılanabilir
Bir kaç öğünlük kırmızı et, kişinin bir yıllık B12
vitamini ihtiyacını büyük oranda karşılar.
Mesela Afrika‟da kesilen kurbanlar, oradaki en
yaygın sağlık sorunu olan beslenme bozukluğu
protein enerji malnutrisyonu ve Kwashiorkor
sendromunu önlemeye katkıda bulunuyor (Yeni
Şafak Gzt., 13 Kasım 2009).
 Eski Türklerde Kurban
İslam âleminde en çok Türkler kurban keser. Eski Türklerin her
durumda zaten kurban kesme geleneği vardı. Dede korkut
destanında bu çok belirgin olarak ortadadır. Türkler aynı
zamanda göçebe milletti, onlarda hep hayvancılık vardı. Kurban
kesme geleneği İslamiyet‟te devam etti. Türkler yeni dinlerinde
bu ibadeti bulunca, ona dört elle sarıldılar. Ama maalesef
günümüzde borç alarak veya „El âlem ne der!‟ diye kurban
kesenler bile var!
 Kurban Bayıltılarak Kesilebilir Mi?
Hayvana acı vermemek için önce şoka
sokmak (bayıltmak), sonra kesmek caizdir;
çünkü şoka giren hayvan ölmez, hayatı
devam eder, ancak kesilince kanı akar ve ölür
(Prof.Dr. Ali Bardakoğlu, ‘‘Kurban,’’ 439).
 Kurban Kesiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hayvan, kesim yerine incitilmeden götürülür, kesilecek zaman
kıbleye karşı ve sol tarafı üzerine yatırılır. Kurbanı kesen
kimse, hayvana eziyet vermemeye dikkat etmeli, bıçağı
hayvana göstermemeli ve keskin bıçak kullanmalıdır. Kesim
İşlemi tamamlandıktan sonra çevre temizliğinin iyice
yapılması, hayvanın artan parçalarının toprağa derince
gömülmesi, mümkün olduğu ölçüde dışarıda hiçbir parçasının
bırakılmaması gerekir (Prof.Dr. Ali Bardakoğlu, ‘‘Kurban,’’ 440).
Allah Rasulü‟nün ailesi bir bayram günü
kurban keser, etler de hemen fukaraya
dağıtılır. Peygamberimiz Hz. Âişe‟ye,
kurbandan geriye ne kaldığını sorunca,
„„Sadece bir kürek kemiği kaldı.‟‟ cevabını alır.
Bunun üzerine o, şöyle karşılık verir:
„„Desene, o kürek kemiği hariç hepsi bize
kaldı.‟‟ (Hadis, Tirmizi, Kıyamet 33 [2470]).
 Kaynakça
• Akyüz, Vecdi, Mukayeseli İbadetler İlmihali, IV, İz Yay., İstanbul 1995.
• Ateş, Süleyman, Kur‟an Ansiklopedisi, KURAM Yay., XII, basım yeri ve tarihi yok.
• Bardakoğlu, Ali, „„Kurban,‟‟ Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXVI, 433-435.
• Feyizli, Hasan Tahsin, İslam‟da ve Diğer İnanç Sistemlerinde Oruç – Kurban, Milli
Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul 1993.
• Güç, Ahmet, „„Kurban,‟‟ Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXVI, 433-435.

Eylül 2018