Meleklere İman

Eski Kültürlerde Melekler

Yahudilikte Melekler
Hıristiyanlıkta Melekler
Gökteki Savaş
Meleklere
Kur‟an‟da Meleklerin Özellikleri
Melekler Allah‟ın Görevlileri Midir?
İman
Melekler Görülebilir Mi?
Cebrail
Azrail
Mikail
İsrafil
Kiramen Katibin
Diğer Melekler
Koruyucu Melekler
Kaynakça
 Meleklere İman
Meleklere iman, özünde Allah‟ın bizi rahmetiyle
her an ve her yerde kuşattığına imandır. Çünkü
melekler ilahi emre hazır ilahi güçlerdir. Bu
nedenle onlara Kur‟an‟da „Allah‟ın orduları‟ adı
verilmiştir. Yine Kur‟an, „Elbette Allah iman
edenleri savunur‟ buyurur. Allah mümin
kullarını tıpkı Bedir‟de olduğu gibi melekleriyle
savunur ve destekler.
Bu destek kimi zaman müminlerin içlerine
indirilen güç, iç sükunet, cesaret, celadet
(kahramanlık), sabır ve sebat; bazen de
müminlerin düşmanlarının kalbine indirilen
korku ve yılgınlık suretinde gerçekleşir
(Kur’an, Al-i İmran [3] 123-124; Enfal [8] 9-12).
 Eski Kültürlerde Melekler
Melek ( ‫ ) الملك‬: Göndermek, haberci, elçi.
Aggelos (Yun.), Angelus (Lat.), Ange (Fr.),
Angel (İng.), Engel (Alm.), Mal‟akh (İbr.),
Angiras (Sanskr.), Ferişteh (Fars.).
Arkeolojik bulgulara göre melek kavramı
binlerce yıl öncesine, antik Perslere kadar
uzanır.
 Yahudilikte Melekler
Yahudi kutsal kitabında bilgi ve kudrette
insandan daha üstün, bir olan Tanrı‟ya bağlı,
bir kralın mahiyeti gibi O‟nun hizmetinde
bulunan, mesajını insanlara iletme ve iradesini
yerine getirmede elçilik görevi yapan
varlıklardan bahsedilmektedir. Mihael (Mikail),
Gabriel (Cebrail), Uriel ve Rafael (İsrafil) adlı
dört büyük meleğe inandıkları gibi diğer
meleklere de inanırlar (Ekrem Sarıkçıoğlu, Başlangıçtan
Günümüze Dinler Tarihi, İstanbul 1983, 199; Osman Cilacı, Genel Hatlarıyla
Dinler Tarihi, Konya 1994, 93).
Yahudilikte melekler yer içer (Tevrat, Tekvin, 19:3), dört
kanatları, dört yüzleri, el ve ayakları vardır
(Hezekiel, 1:6-12, 23-25). Tanrı‟nın oğullarıdır, dünyadaki

kadınlarla evlenebilirler (Tekvin 6:2), bunlardan da

devler olan Nefiller (Nephilim) doğar (Tekvin, 6:4).
Metatron ise, Yahudi mitolojisinde yüksek
dereceli bir melektir (Babil Talmudu’nda üç yerde geçer).
Hıristiyanlıkta Melekler
Melekler bütün varlıklarıyla
Tanrı‟nın uşakları ve
kullarıdır. Sürekli olarak
göklerdeki Baba‟nın yüzünü
seyreder (İncil, Matta 18:10), iyi ve
kötü diye ikiye ayrılırlar (Matta,
25:41-42; 2. Petrus, 2:4; Vahiy, 12:7).

Cennette Tanrı‟ya isyan

etmeleri sonucu birçok melek
(günaha) düşmüştür (Tevrat, Yeşaya
14:12; İncil, Luka, 10:18; 2. Petrus 2:4).
Hıristiyanlıkta baş melek (İng. Archangel, Alm.
Erzengel), Mikail‟dir (İncil, Yahuda, 9). Cebrail, Allah‟ın
buyruklarını, vahiylerini peygamberlere bildirir
(Luka, 1:19). Aboddon denilen cehennem meleği ve

tabiat olaylarını sevk ve idare eden melekler

vardır (İncil, Vahiy, 7:1; 9:11).
Hıristiyanlığa göre gökte Gökteki Savaş
savaş çıktı. Mikail ve
melekleri, ejderha ve
onun meleklerine karşı
savaştılar. Ejderha onları
yenemedi. Şeytan ve
iblis diye adlandırılan ve
bütün dünyayı kandıran
o büyük ejderha (yılan),
melekleri ile birlikte
yeryüzüne atıldılar (İncil,
Vahiy 12/7-9).
 Kur’an’da Meleklerin Özellikleri
• Melekler, insanlardan önce yaratılan (Bakara [2]
30-34), çok hızlı varlıklardır (Mearic [70] 4).

• Bir kısmı gece gündüz, bıkıp usanmadan

Allah‟a tesbih (Enbiya [21] 19-20) ve hamd eder
(Bakara [2] 30).

• Yeme içme, cinsiyetleri yoktur (Hud [11] 69-70;

Zariyat [51] 24-28; Saffat [37] 149; Zuhruf [43] 19; Necm [53] 27-28) .
Çoğalmaları yaratılma iledir.
Madem meleklerin cinsiyeti yok,
o zaman biz niye kızlara „Melek,‟
erkeklere de „İsrafil, Cebrail,
Mikail‟ gibi isimler veriyoruz?
• Gaybı (gizli olanı) ve bilgisi sadece Allah‟a ait
bulunan konuları bilemezler. Bilgileri, Allah‟ın
öğrettikleri kadardır (Bakara [2] 31-33).
• Meleklerin çeşit ve sayılarını Allah‟tan başka
kimse bilemez (Müddessir [74] 31). Kur‟an yerde ve
gökte Allah‟ın ordularının bulunduğu belirtir
(Fetih [48] 4).

• Akıllıdırlar, fakat irade ve nefisleri, isyan

etme özellikleri yoktur (Kur’an, Nahl [16] 50; Tahrim [66] 6)
• Kur‟an‟da meleklerin „çok kanatlı‟ olduklarının
ifade edilmesi, niteliğini kavrayamayacağımız
mecazi bir anlatım olsa gerektir (Fatır [35] 1).
Çünkü cenah ( ‫ح‬ ََ ‫ ) َج َنا‬kelimesi kanat
anlamına geldiği gibi taraf, yan, el ve mecazi
olarak kudret, kuvvet, himaye (Şuara [26] 215)
manalarına da gelebilmektedir (Prof.Dr. Bekir
Topaloğlu vd., İslam’da İnanç Esasları, 234; Prof.Dr. M. Sait Özervarlı,
Dolayısıyla
‘‘Melek,’’ 40-42); Mustafa İslamoğlu, İman Bilinci, 36).

son derece süratli olan meleklerin kanatlarını,

kuş kanadı şeklinde düşünmemek daha
uygundur.
Bazıları, “Benim şeyhim, Azrail'i geri
gönderdi!” şeklinde iddialarda bulunsa da
bu iddia, şu ayetlere aykırıdır:
“Onlar, mutlak hükümranlık sahibi olarak
tanıyıp bildikleri Rablerinden korkarlar ve
kendilerine emredilen her şeyi yaparlar!”
(Nahl [16] 50).

“Melekler her işlerini Allah‟ın emri

doğrultusunda yaparlar!” (Enbiya [21] 27).
 Yaşayan Tanrı, Yanlış Zamanda Öldü!
Hinduların Yaşayan Tanrı olarak kabul ettiği,
Hindistan‟ın en popüler ve nüfuzlu ruhani liderlerinden
Sathya Sai Baba 85 yaşında hayatını kaybetti. 23
Kasım 1926‟da doğan Sai Baba müritlerine, 2022
yılında 96 yaşında öleceğini açıklamıştı (Hürriyet Gzt.,
‘‘Yaşayan Tanrı’ öldü,’’ 25 Nisan 2011).
 Melekler Allah’ın Görevlileri Midir?
Allah, muhtaç olmadığı halde meleklere görev
verir. Fakat melekler Allah‟a yardım değil,
ibadet ederler. İnsanlar acizlikten dolayı görevli
edinir. Allah‟ın ise hiçbir şekilde, hiç kimsenin
yardımına ihtiyacı yoktur.
Allah, kâinatta hükmeden kudretinin icraatını
(yapılan işleri) ilan etmek, onlar vasıtasıyla
azametini bildirmek, şahit tutmak için de
melekleri görevlendirir (Kur’an, Al-i İmran [3] 18; Nisa [4] 166).
„„Kur‟an‟ı kesinlikle biz indirdik; elbette onu yine
biz koruyacağız.‟‟ (Hicr [15] 9).
 Melekler Görülebilir Mi?
Bazı ayetlerde, meleklerin özel görevleri veya
peygamberlerle diyalogları sırasında çeşitli
maddi suretlere bürünüp (temessül) insanlarla
konuştukları haber verilmektedir. Mesela
Cebrail, peygamber olmadığı halde Hz.
Meryem‟e insan suretinde görünür ve bir
çocuğunun olacağını haber verir (Meryem [19] 17-19).
Fakat melekler, kıyamette görülecektir (Kur’an,
Furkan [25] 22; Nebe [78] 38).
 Cebrail
Vahiy ve ilham meleğidir. Kur‟an‟da üç yerde
Cibril ( ‫ ) جبريل‬şeklinde geçmektedir (Kur’an,
Bakara [2] 97; [66] Tahrim 4). Ayrıca er-Ruh (Mearic [70] 4, Nebe

[78] 38; Kadr [97] 4), Rasulü‟n-Kerim (Tekvir [81] 19),

Rasulü Rabbike (Meryem [19] 19), er-Ruhu‟l-Emin

(Şuara [26] 193) ve Ruhu‟l-Kuds (Bakara [2] 87, 253, Maide [5]

110, Nahl [16] 102) isimleri ile de anılmaktadır.

 Azrail
“Nihayet birinize ölüm gelince elçilerimiz
onun canını alırlar.” (En’am [6] 61).
Eceli gelenlerin ruhunu alan meleğe
ayetlerde genelde çoğul kalıbıyla yer verilmiş
(Kur’an, Nisa [4] 97; En’am [6] 61, 93), bir yerde de

Melekü’l-Mevt (ölüm meleği) (Secde [32] 11)

şeklinde atıfta bulunulmuştur. Azrail ismi
sadece bazı zayıf hadislerde geçmektedir
(Prof.Dr. M. Sait Özervarlı, ‘‘Melek,’’ 40-42).
 Mikail
Kur‟an‟da Cebrail ile birlikte ismi geçen tek
melek olan Mikail‟in (Kur’an, Bakara [2] 98) hangi
vazifeyi yerine getirdiği ile ilgili bilgi verilmez.
Onun canlıların rızıkları, yağmurların
yağması ve bitkilerin gelişmesi gibi işlerle
ilgili olan görevleri rivayette yer almaktadır
(Mahmûd Muhammed es-Sübkî, el-Menhelü’l-’Aźbü’l-mevrûd, Kahire
1394/1974, V, 178; Lütfullah Cebeci, ‘‘Mikail,’’ 46).
 İsrafil
Kur‟an‟da kıyametin kopması ve ahiret
hayatının başlaması sırasında sûra üflenme
olayından (Kur’an, Neml [27] 87; Zümer [39] 68) ve yeniden
dirilişi haber veren bir çağrıcıdan (Kaf [50] 41; Kamer
[54] 6) söz edildiği halde bu işle görevli meleğin

adı anılmamış, söz konusu duyuruyu yapacak

olan İsrafil‟in adı ancak hadislerde anılmıştır
(Hadis, Müslim, Salatü’l-Müsafirin 200; M. Sait Özervarlı, ‘‘Melek,’’ 40-42).
 Kiramen Katibin
„„Her insanın önünde ve ardında onu takip
eden ve yaptığı işleri Allah‟ın emri uyarınca
bir bir kaydeden melekler vardır.‟‟ (Kur’an, Ra’d [13]
11; Zuhruf [43] 80; Kaf [50] 17-18; İnfitar [82] 10-12; Tarık [86] 4).

Yazıcı melekler, sürekli kayıt yapan güvenlik

kameraları gibi düşünülebilir.
 Diğer Melekler
• Bu meleklerin dışında Uluhiyet (ilahlık, tanrılık)
makamına yakın, arşı taşıyan ve onun
çevresinde bulunan meleklere Mukarrabin
denilir (Kur’an, Nisa [4] 172; Zümer [39] 75; Mü’min [40] 7; Hakka [69]
17). Bunların görevleri sırf Allah‟a ibadet; O‟nu

tesbih, tenzih (kusurdan uzak görmek) ve

takdis etmektir (kutsal saymaktır).
• Kabirde sorgulayan ve Münker-Nekir
adlarıyla bilinen iki melekten Kur‟an‟da söz
edilmez; tek bir rivayette geçmektedirler
(Hadis, Tirmizi, Cenaiz 70 [1077]. Bu hadis, hasen-garibtir).

• Ahirette mü‟minleri selamlayarak

karşılayacak cennet meleklerine (Kur’an, Ra’d
[13] 23-24; Enbiya [21] 103; Zümer [39] 73), cehennemlikleri

aşağılayıp korkutan ve 19 grup oldukları

açıklanan görevlilere (Zümer [39] 71-72; Tahrim [66] 6;
Müddessir [74] 30-31) genel olarak Hâzin adı

verilmiştir.
• Cehennem bekçilerini temsil eden melek bir
ayette Mâlik (Zuhruf [43] 77), cennet meleği ise
hadislerde Rıdvan (Hadis, Suyuti, el-Haba’ik fi ahbari’l-
Melaik, nşr. Ebu Hacer Muhammed Said bin Besyuni Zağlul, Beyrut
1405/1985, s. 67) ismiyle geçer.
• Cehennem görevlileri ayrıca Zebani olarak
da adlandırılmıştır (Kur’an, [96] Alak 18; Prof.Dr. M. Sait
Özervarlı, ‘‘Melek,’’ 40-42). Cehennemde görevli

melekler, herhangi bir „suçtan‟ dolayı değil,

Allah‟ın takdiri sonucu orada görev yaparlar.
• İnsanlardan olduğu gibi meleklerden de
elçiler (Rasul) seçilmiştir (Hac [22] 75).
• Kadir gecesinde inip inananların oluşturduğu
manevi barış ortamını paylaşırlar (Kadir [97] 4-5).
• Yine melekler insanlara dua edip destekler;
müminler için Allah‟tan af dileyip istiğfar eder
(Ahzab [33] 5-6, 43; Mü’min [40] 7-9; Şura [42] 5; Necm [53] 26);

mü‟minlere ve zor durumda kalanlara

görünmeden destek verirler (Al-i İmran [3] 123-125; Enfal
[8] 9; Tevbe [9] 26, 40).
 Koruyucu Melekler
“Her biri için onu önünden ve arkasından
izleyen gözcüler vardır ki, kendisini Allah‟ın
emrine bağlı olarak koruyup denetlerler.” (Kur’an,
Ra’d [13] 11; En’am [6] 61).

Bu melekler insanları bazı görünmez

kazalardan veya olumsuz etkilerden korurlar.
Yoksa bu manevi koruyucular her kötülüğe
engel olsaydı, o zaman insanın sorumluluğu
kalmazdı.
 Kaynakça
• Ateş, Süleyman, İnsan ve İnsanüstü (Ruh, Melek, Cin, İnsan), 3. bsk., Yeni
Ufuklar Neşr., İstanbul Ekim 1995.
• Cebeci, Lütfullah, Kur‟an-ı Kerim‟e Göre Melekler, İstişare Yay., Konya 1989.
• Cebeci, Lütfullah, „„Mikail,‟‟ Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXX, 45-46.
• Erbaş, Ali, “Melek,” Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXIX, 37-39.
• İslamoğlu, Mustafa, İman Bilinci, 5. bsk., Düşün Yay., İstanbul 2013.
• Özbek, Durmuş, „„Bugünkü Semavi ve İlahi Kitaplarda Melekler ve Özellikleri,‟‟
Selçuk Üniv. İlahiyat Fak. Derg., III, 1990, s. 297-330.
• Özervarlı, M. Sait, “Melek,” Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXIX, 40-42.
• Uyanık, Mevlüt, İslam‟da İnanç İlkeleri, Esin Yay., Ankara 1997.
• Topaloğlu, Bekir - Yavuz, Yusuf Şevki - Çelebi, İlyas, İslam‟da İnanç Esasları,
Marmara Üniv. İlahiyat Fak. Vakfı Yay., İstanbul 1998.

Ekim 2016