eBook

“Improviseren over de 5 basisakkoorden”

Leer stap voor stap de 5 basisakkoorden bij het improviseren beheersen en
toepassen op jazz standards uit het Real Book

Werner Janssen

online improvisatiecursussen voor muzikanten die improviseren zien als middel voor
persoonljke groei, op elk instrument, in elke stijl en elk niveau www.improcircle.nl
Inhoud

Pag. 2 Inhoud
Pag. 3
1. Introductie
Pag. 4 2. Mijn verhaal
Pag. 5 3. Help, improviseren hoe moet dat ?
Pag. 6 4. Beperkende overtuigingen bij het improviseren
Pag. 7 5. Wat is een akkoord ?
Pag. 8 6. De vijf basisakkoorden uit het Real Book
Pag. 10 7. Stappenplan voor het succesvol instuderen van jazz standards
Pag. 12 8. Hoe verder ?

2
1. Introductie

Vind je het ook geweldig om je eigen solo’s te spelen over muziek ? Met jouw favoriete popsong mee
jammen of met een begeleidingstrack van een jazz standard improviseren ? Dat geeft lekker veel energie
en door je fantasie en op je gehoor kom je een heel eind, maar je hoort ook dat niet alles klopt en blijft in
herhaling vervallen. Het stoort je, maar je weet niet goed hoe je verder kunt komen.

Je hebt misschien wel eens akkoordsymbolen gezien, maar weet niet goed wat ze betekenen en hebt al
helemaal geen idee hoe je je dit ooit eigen kunt maken. Je weet niet waar je moet beginnen. Of misschien
heb je je wel eens verdiept in deze stof, maar merkte je dat je een stuk spontantiteit verloor als je ook nog
eens aan al die regels moest denken.

Misschien geeft dit je het gevoel dat je niet alles uit haalt wat er in je zit, of dat je met andere mensen er bij
je niet zo goed durft te uiten op je muziekinstrument. Maar stiekum denk je “dat wil ik ook” als je dan
anderen hoort spelen die ogenschijnlijk moeiteloos de ene na de andere prachtige improvisatie spelen op
hun instrument.

En het goede nieuws is dat jij dit ook gewoon kunt leren ! Als je wilt leren hoe je dit allemaal kunt
doorbreken, lees dan snel de tips uit mijn Ebook en pas ze toe als je gaat oefenen. Met gericht 15 minuten
oefenen per dag kan iedereen leren improviseren over akkoorden !

Met als resultaten dat je

• meer vrijheid ervaart bij het improviseren
• meer controle hebt over wat, waarom en wanneer je speelt
• beter hoort dat jouw noten kloppen met de onderliggende akkoorden
• met meer zelfvertrouwen speelt
• meer tijd overhoudt voor andere dingen, omdat je efficiënter oefent
• meer geld overhoudt, omdat je minder en gerichter les kunt nemen

In dit eBook maak je kennis met de vijf basisakkoorden bij het improviseren. Ze komen voor in popmuziek
en in het Real Book. Dit boek wordt ook wel het American Songbook genoemd en bevat die amerikaanse
songs die hun oorsprong hebben in de Broadway musicals van de jaren 30 van de 20e eeuw. Bekende
componisten zijn Ira en George Gershwin, Irving Berlin, Hoagy Carmichael, Harold Arlen, Cole Porter en
Jerome Kern.

Denk aan All of Me, My secret love, Stella by Starlight, Autumn Leaves, Body and Soul , Lover Man, I love
you en al die andere honderden prachtige songs.


Vocalisten als Frank Sinatra, Nat en King Cole, Ella Fitzgerald, Sarah
Vaughn, Mel Torme en meer recent, Michael Buble en Diana Krall, zijn
bekende vertolkers van de liederen uit het American Songbook.

Dit oeuvre vormt ook de basis waarop bekende instrumentalisten uit de
jazz, zoals onder andere Charlie Parker, Miles Davis, Dizzy Gillespie, Stan
Getz, Bud Powell, Duke Ellington, Bill Evans, Chet Baker en John Coltrane
hun jazztaal hebben ontwikkeld en verder vorm gegeven.

3
2. Mijn verhaal

Op mijn vijfde leerde ik van mijn vader de sopraan saxofoon te bespelen. Toen ik rond mijn zestiende
begon met improviseren was ik gefascineerd door het spelen met een ritmesectie en speelde het ene na
het andere nummer mee met mijn meespeel CD collectie. Ik vond het wel lekker klinken en het was een
leuke manier om mezelf te uiten op mijn saxofoon. Ik kwam niet echt verder en speelde na twee jaar nog
steeds dezelfde dingen. Ik snapte weinig van die akkoordsymbolen en deed maar wat. Aanvankelijk
deerde mij dat niet, maar na een tijd frustreerde het mij dat ik geen structuur kon ontdekken om er grip te
krijgen, terwijl anderen, geraffineerd, de ene mooie noot na de andere uit hun mouw leken te schudden.

Op de middelbare school vond ik het altijd al leuk om aan mezelf ‘s avonds nog eens de lesstof van die dag
te structureren en hardop uit te leggen, zodat ik het echt helemaal begreep. In die tijd heb ik de basis
gelegd om anderen te ondewijzen. Hoewel ik met veel enthousiasme muziek maakte en diverse prijzen in
de wacht sleepte, koos ik voor de studie Wiskunde aan de Universiteit om zekerder te zijn van werk. Ik
werd steeds bedrevener in de Wiskunde, maar het Universum had andere plannen met me.

Tijdens sommige concerten die ik in die tijd gaf, ik speelde hoofdzakelijk klassieke muziek, gebeurde het
wel eens dat ik in een soort trance raakte. Volmaakt gelukkig en vervuld van vrede keek ik van boven toe
naar mijn lichaam en instrument, waaruit van hogerhand bestuurd, klanken als een witte gloed neerdaal-
den op het publiek. Ik denk dat dit het beste te vergelijken is met wat mensen met een bijna-dood ervaring
wel eens zeggen. Opvallend veel mensen uit het publiek kwamen dan na afloop geëmotioneerd naar me
toe en zeiden dat mijn muziek hun zo had geraakt. Vanaf toen wilde ik alleen nog maar deze vrede delen.

Ik kreeg een goed betaalde baan bij vliegtuigfabrikant Fokker. Deze mentale bezigheid bracht mij niet
bepaald in de hogere sferen waar ik zo graag wil zijn. Na werktijd oefende ik daarom stug door in de
verlaten kantoren van de Research afdeling. Ik deed toelating op het Conservatorium en werd ook nog
eens aangenomen. Mijn grote droom zou wel eens uit kunnen komen, maar ik had ook een goede baan.
Help, wat nu ? Het Universum schoot weer “te hulp”……… de dag na de toelating werd ik als enige op de
afdeling ontslagen vanwege een reorganisatie.

Eenmaal op het Conservatorium moest het roer om, want mijn leraar was geïrriteerd over alle lelijke
noten die ik speelde en ik had ook niet het juiste vocabulaire. Ik moest dus op mijn instrument opniew
leren praten in de taal van de jazzmuziek. Om in mijn levensonderhoud te kunnen voorzien werkte ik
overdag bij een software bedrijf en had dus maar beperkte tijd en energie om te studeren.

Hier bood mijn wiskundestudie uitkomst, want ik was gewend om overzicht te creëren en in logische
stappen te denken. Ik kon zo efficiënt studeren en stap voor stap beter worden. Ik had snel door dat er in
het American Songbook in essentie eigenlijk maar vijf akkoorden zijn. Dat is te overzien. Het kwartje ging
vallen toen ik me realiseerde dat er geen één op één relatie is op tussen akkoord en toonladder, maar dat
het van de situatie af hangt wanneer je welke toonladder op een akkoord speelt.

Ik ging solo’s naspelen en onthield de basiswoordjes die anderen speelden op de akkoorden die ik tegen
kwam. Deze “licks” reeg ik aaneen tot muzikale breiwerkjes. Dit gaf me de vrijheid om op een willekeurige
toon te beginnen en dan mijn improvisatie op een goede manier af te maken en nooit verlegen te zitten om
woordjes. Ook verbeterde ik mijn timing, jazzgeluid en opvatting door anderen te kopiëren.

Binnen twee jaar had ik me dit eigen gemaakt en inmiddels ben ik regelmatig te
zien op TV, treed ik op met het Metropole Orkest, het orkest van de Luchtmacht, de
WDR Big Band, de Konrad Koselleck Big Band, zangeres Tania Kross en het Clazz
Ensemble en geef ik workshops, priveles en online cursussen over improvisatie.

En het mooie is dat jij ook snel beter kunt leren improviseren met mijn efficiënte
methodes ! Ik geniet er ontzettend van als mijn leerlingen mijn tips toepassen en in
korte tijd er beter door gaan spelen en meer zelfvertrouwen ontwikkelen.

Mijn droom is om een mooiere wereld te maken door iedere muzikant te helpen
de muziek die diep van binnen zit met vertrouwen en plezier te laten spelen. Dat
doe ik in online cursussen, live workshops, en speciale composities voor HaFa
orkesten waarmee echt iedereen kan leren improviseren.


4
3. Help, improviseren, hoe moet dat ?

Als je improviseert dan bedenk je jouw eigen muziek en voert deze nagenoeg tegelijkertijd uit. Je bent
tegelijkertijd componist en uitvoerder ! Waar komt die fantasie vandaan ? Die muziek komt ergens diep
van binnen. Het heeft te maken met je voorstellingsvermogen. Afhankelijk van je durf en de muziek die je
hebt opgeslagen in jouw geheugen, speel je bij voorkeur heel klassiek, bluesy, of misschien lekker funky.

Meestal wordt er geïmproviseerd in de jazz- en popmuziek, maar er kan natuurlijk in elke stijl geïmpro-
viseerd worden, denk maar aan de eeuwenoude traditie om op kerkorgel te improviseren. Hoewel je ook
vrij kunt improviseren, is het gebruikelijk te improviseren in een bepaalde toonsoort. Je kent vast wel die
boeken of Big Band stukken waar akkoordsymbolen in staan. En om jou te “helpen” staat er vaak per
akkoord een toonladder bij die je moet gebruiken in je improvisatie.

Goed bedoeld, maar vaak zijn de gekozen akkoorden en ladders discutabel. Bovendien krijg je hele
“verticale” improvisaties als je per akkoord steeds een andere ladder “moet” spelen. Op het ene akkoord
ladder A en meteen daarna ladder B enzovoort. Moeilijk bij te houden terwijl je speelt. Het is bijna
onmogelijk om zo nog spontaan te spelen. Zo ging het bij mij ook, totdat ik een veel muzikalere manier
ontdekte1.

Als je begint met improviseren wordt er daarom vaak begonnen met een akkoordenschema waar je met
één ladder over het hele schema kunt spelen. Een bekend voorbeeld is de Bluesladder. Speel je een Blues
in F, dan kun je op alle akkoorden de Bluesladder van F spelen.

Voordeel is dat je je kunt concentreren op je muzikale verhaal, je timing en je geluid. Maar er is ook een
belangrijk nadeel : na een tijdje gaat het voor je zelf en zeker voor je eventuele publiek vervelen. En
bovendien verdwaal je zo makkelijk in het akkordenschema. Het klinkt veel geraffineerder als je juist
gebruik maakt van de verschillende mogelijkheden die de onderliggende akkoorden bieden.

In dit Ebook leer je strategieën om dit op een makkelijke en efficiënte manier te beheersen. Dan houd je
ook nog eens tijd over voor andere leuke dingen en bespaar je geld, want je hoeft je minder lessen te
nemen.

1 deze methode maakt gebruik van “Guide Tone Lines” en komt in hoofdstuk 7 aan bod

5
4. Beperkende overtuigingen bij het improviseren

Als je beter over akkoorden wilt leren improviseren, dan weet je waarschijnlijk niet waar je moet
beginnen in de veelvoud aan goed bedoelde adviezen en studieboeken. Het is ook niet bepaald aantrek-
kelijk om eerst in boeken te moeten duiken terwijl jij nou juist lekker wilt spelen op je instrument. Theorie
lijkt wel een groot oerwoud waarin je snel je oriëntatie kwijt raakt en daarom begin je er maar liever niet
aan, of geef je het maar op. Die keren dat je al eens probeerde bewust toonladders te gebruiken werd je
waarschijnlijk ook nog eens hierin bevestigd, omdat je merkte dat dit ten koste ging van je speelplezier en
spontaniteit, twee belangrijke ingrediënten.

Tenzij je tot de 0,0001 % van de mensheid hoort die op gehoor alle nuances van akkoorden horen en dit
meteen intuïtief kunnen vertalen naar hun instrument, zijn de mind en het gehoor toch de meest
betrouwbare ingangen om geraffineerder te leren improviseren. In dit Ebook leer je enkele
basisbeginselen van akkoordenleer in Jip- en Janneketaal, zodat jij op een makkelijke manier zelfstandig
en doelgericht beter kunt leren improviseren.

Als je hier bedrevener in wordt ervaar je zeker meer controle en speelplezier, omdat je hoort dat wat je
speelt verband houdt met de onderliggende akkoorden. En hoe meer mogelijkheden je ontdekt, hoe
makkelijker je spontaan kunt kiezen tussen alle uitwegen die je kent.

Een andere vaak voorkomende belemmering is dat je “verdwaalt” in het akkoordenschema. Eenmaal de
weg kwijt speel je zo maar wat en op je muzikale intuïtie breng je het er nog aardig van af. Om meer
controle te hebben kun je het beste zinnen maken van vier maten. We noemen dit trouwens de
”viermatenfrasering”. In dit eBook krijg je een ander houvast cadeau, zodat je nooit meer hoeft te
verdwalen in een akkoordenschema. En dat met slechts 15 minuten oefenen per dag !

Een laatste beperking vormt vaak de angst om fouten te maken. Improviseren kun je alleen maar leren
door het te doen. Sta je zelf toe dat je mag leren en JOUW authentieke verhaal mag vertellen op je
instrument. Probeer je niets aan te trekken van anderen, behalve van opbouwende feedback.

Samengevat uit mijn eigen ervaring zijn de belangrijkste belemmeringen bij het improviseren dus angst
voor de ondoorzichtigheid en moeilijkheid van theorie, het onvermogen de controle te houden en dan te
verdwalen en tenslotte durf, het stemmetje in je hoofd dat zegt dat alles perfect moet. En gelukkig kun je
hier beter in worden. Ik geef je mijn tips in dit eBook.

6
5. Wat is een akkoord ?

Elk muziekstuk bestaat uit melodie, ritme en harmonie. De melodie is de tekst die gezongen wordt of de
lijn die je meefluit bij een lied. Het ritme heeft te maken met de beweging in de muziek, dus tempo en de
“groove”. Jazzsongs worden vaak in een “swingfeel” gespeeld. Andere grooves zijn Funk, de zwoele Bossa
Nova, of misschien wel Reggae. Ook een mars of een wals zijn voorbeelden van grooves.

De harmonie is het onderliggende klankpalet dat er voor zorgt dat het muziekstuk een bepaald gevoel
oproept en een sfeer krijgt. Denk aan een vrolijk lied, een mysterieus, of een melancholisch gevoel.

Dit klankpalet kan bestaan uit één enkele toon die een tijdje duurt. Misschien een beetje saai, bijvoorbeeld
prima voor een oosterse meditatie. Het klankpalet kan ook bestaan uit twee tonen die tegelijk klinken. Dit
is al interessanter, want het geeft meer mogelijkheden. In de oudere westerse klassieke muziek wordt de
harmonische basis meestal gevormd door drieklanken, juist, drie tonen tegelijk. Luister maar eens naar
Mozart wat je met deze relatief eenvoudige harmonie allemaal kunt doen. Nagenoeg alle kinderliedjes kun
je harmoniseren met drieklanken. In de jazzmuziek wordt er meestal geïmproviseerd over akkoorden,
tenminste vier tonen tegelijk. Even een stukje theorie in Jip- en Janneketaal, doe je mee ?


Een piano heeft witte en zwarte toetsen. De toon-
aftstand tussen de witte toetsen is steeds precies
één, behalve tussen E en F, resp. B en C. Met de
zwarte toetsen kun je een halve toonafstand
verhogen of verlagen. De zwarte toets tussen C en
D heet Cis (1/2 verhogen vanuit C) of Des (1/2
verlagen vanuit D).



De afstand tussen twee tonen noemen we een interval. Zo’n halve toon noemen we een “kleine secunde” en
een hele toon een “grote secunde”. Bij drieklanken en akkoorden speelt de “terts” een grote rol. Een “kleine
terts” is drie halve toonafstanden (bijvoorbeeld van C naar Es) en een “grote terts“ is vier halve toonafstan-
den (bijvoorbeeld C-E).

Je kunt je een akkoord voorstellen als een flatgebouw met minimaal drie verdiepingen. Elke verdieping
ligt een terts hoger dan de vorige verdieping. De begane grond is het fundament waarop het akkoord is
gebouwd, de “grondtoon”. Heeft het akkoord een kleine terts dan is de eerste verdieping van het flatge-
bouw een beetje lager dan wanneer de terts groot is. De tweede etage, weer een kleine of grote terts
hoger, heet “kwint” en de derde etage, weer een terts hoger, heet “septiem”.

Je kunt je voorstellen dat je steeds andere combinaties kunt maken als je kleine of grote tertsen op elkaar
stapelt. Als je piano of een ander akkoord instrument bespeelt dan moet je maar eens architect worden
van flatgebouwen met verschillende etages en de akkoordtonen tegelijk indrukken. Ook als je geen
akkoordinstrument speelt kun je je trouwens toch een voorstelling van maken van deze akkoorden, door
de akkoordtonen na elkaar te spelen.

En wat is nu zo verrassend ? Het hele American Songbook, met meer dan 500 prachtige songs is bijna
helemaal te herleiden tot slechts vijf basisakkoorden. Als je deze akkoorden beheerst dan heb je ook de
basis om te improviseren zonder “foute” noten, want akkoordtonen klinken natuurlijk altijd goed.

Zorg dus dat je van deze vijf akkoorden alle akkoordtonen kent en gebruik deze in je solo. De eerste keer
lijkt dat misschien lastig, maar je komt steeds deze akkoorden tegen en dan wordt het steeds makkelijker,
het zijn er per slot van rekening slechts vijf. In het volgende hoofdstuk staan we in detail stil bij de vijf
basisakkoorden en heb ik ze voor je op een rijtje gezet.

7
6. De vijf basisakkoorden uit het Real Book

6.1 Het majeur 7 akkoord

Als we op de grondtoon achtereenvolgens een grote terts, een kleine en weer een grote terts stapelen, dan
noemen we dit akkoord het “majeur 7 akkoord”. Als we als grondtoon C kiezen, dan bestaat het akkoord C
Majeur 7 uit C, E, G en B. Om dit akkoord te beluisteren, klik je op deze link http://www.improcircle.nl/5-
basisakkoorden-c-majeur-7/. Dit akkoord wordt genoteerd als Cmaj7, CM7, CΔ, of CΔ7.

6.2 Het mineur 7 akkoord

Het mineur 7 akkoord krijgen we als we op de grondtoon eerst een kleine terts stapelen en vervolgens een
grote terts en weer een kleine terts. Met grondtoon C dus C – Es – G – Bes, genoteerd als Cm7 of Cmi7.
Beluister dit akkoord via de link http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cmi7-mp3-2/.

6.3 Het dominant septiem akkoord

Als we op de grondtoon achtereenvolgens een grote terts, een kleine en nog een keer een kleine terts
stapelen, dan noemen we dit akkoord het “dominant septiem akkoord”, of ook wel kortweg “dominant”.
Dit akkoord speelt een heel belangrijke rol omdat je met dit akkoord vanuit de ene toonsoort naar de
andere kunt overstappen. Het is als een loopbrug die de verbindende schakel vormt tussen de ene flat en
de andere.

Met grondtoon C hebben we C – E – G en Bes en het word genoteerd als C7. Om dit akkoord te beluisteren
klik je op deze link http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-c7-mp3-2/

6.4 Het halfverminderd akkoord

Als we op de grondtoon achtereenvolgens twee keer een kleine terts en tenslotte een grote terts stapelen,
dan noemen we dit akkoord het “halfverminderd akkoord”. Met grondtoon C krijgen we dan C – Es – Ges –
Bes. Het wordt genoteerd als CΦ, Cm7b5, of Cmi7b5. Beluister dit akkoord via deze
http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cm7b5-mp3-2/


6.5 Het verminderd akkoord

Als we op de grondtoon drie maal een kleine terts stapelen, dan noemen we dit akkoord het “verminderd
akkoord”. Met grondtoon C hebben we dan C – Es – Ges – A. Dit is een grappig akkoord, want als we een
willekeurige andere “etage” van dit akkoord als begange grond (grondtoon) zouden nemen en dan steeds
een kleine terts zouden stapelen dan houden we precies hetzelfde akkoord. Het verminderd akkoord, ook
wel “dimished” of kortweg “dim” geheten, noemen we “symmetrisch”. Beluister het akkoord via de link
http://www.improcircle.nl/5-basisakkoorden-cdim-mp3-2/

Zijn er dan geen andere akkoorden ? Ja, er zijn nog andere akkoorden, zeker in de klassiek muziek. Maar
de akkoorden die je in het Real Book tegen komt zijn varianten van de vijf basisakkoorden. Hieronder vind
je de vijf basisakkoorden uit het American Songbook, vanuit grondtoon C.

8
 De vijf meest voorkomende akkoorden
uit het Real Book (Jazz standards)

1. MAJEUR 7 AKKOORD, notatie : CŒ„Š7 (spreek uit "C majeur 7", ook wel genoteerd als C Ü

& 44 w
formule : grote terts + kleine terts + grote terts (of 4 x 1/2 + 3 x 1/2 + 4 x 1/2 )

w
w
w

2. MINEUR 7 AKKOORD, notatie : C‹7 (spreek uit "C mineur 7")

formule : kleine terts + grote terts + kleine terts (of 3 x 1/2 + 4 x 1/2 + 3x1/2 )
2

& bbw
w
w
w

3. DOMINANT SEPTIEM AKKOORD, kortweg "DOMINANT" genoemd, notatie : C7 (spreek uit "C 7")
3 formule : grote terts + kleine terts + kleine terts (of 4 x 1/2 + 3 x 1/2 + 3 x 1/2 )

& nbw
w
w
w

4. HALF VERMINDERD AKKOORD, notatie : C‹7(b5) (spreek uit "C halfverminderd", vaak genoteerd als C ø)
formule : kleine terts + kleine terts + grote terts (of 3 x 1/2 + 3 x 1/2 + 4 x 1/2 )
4

& bbbw
w
w
w

5. VERMINDERD AKKOORD, notatie : Cº (spreek uit C verminderd of C dim(inished), ook wel genoteerd als Cdim)

5 formule : kleine terts + kleine terts + kleine terts (of 3 x 1/2 + 3x 1/2 + 3 x 1/2 )

& bbw
ww
w

Copyright © www.improcircle.nl 2016

9
7. Stappenplan voor het succesvol instuderen van
jazz standards

Als je de vijf basisakkoorden enigszins beheerst, dan kun je ze toe gaan passen op de songs van het
American Songbook. Daar gaat het tenslotte om. Ik heb een stappenplan voor je gemaakt hoe je controle
kunt krijgen over elke jazz standard. Lees snel verder en als je ca 15 minuten per dag gericht oefent, ga je
met snelle stappen steeds beter spelen !


Stap 1. Leer de melodie UIT JE HOOFD

Je kunt de melodie zien als de mooiste improvisatie die er ooit gemaakt is bij het akkoordenschema. Een
goede solo grijpt soms terug op de melodie. Het is de leidraad voor jezelf en de luisteraar waar je bent in
het akkoordenschema, dus probeer steeds de melodie mee te horen in je hoofd als je improviseert. Speel
mee met een opname of met een play along track en ga door totdat je de melodie beheerst. Je mag van blad
beginnen, maar de melodie beklijft beter als je het meteen uit het hoofd leert.


Stap 2. Leer de baslijn UIT JE HOOFD

Je kunt de baslijn lezen uit het akkoordenschema. Dit is de grondtoon (ook wel “root” geheten) van elk
akkoord. Als je grondtonen uit je hoofd kent, dan weet je waar je bent en waar je naar toe gaat in het
akkoordenschema. Zie het als een schip dat navigeert van de ene boei naar de andere om zijn bestemming
te bereiken. Speel deze basnoten als hele noten, dus geen andere tonen er bij. Net zolang totdat het je
helemaal uit het hoofd kent. Je kunt dit ook oefenen en je geheugen trainen als je onderweg bent naar je
werk door de baslijn zachtjes mee te zingen met een opname of play along track, of gewoon uit het hoofd.


Stap 3. Leer alle akkoorden UIT JE HOOFD

Elke akkoord heeft een grondtoon (die heb je in stap 2 al uit het hoofd geleerd), een terts, (3) een kwint
(5) en een septiem (7). Op een akkoordinstrument kun je deze tegelijk spelen, maar op een blaas-
instrument kun je alleen de afzonderlijke akkoordtonen spelen. Dit heet een “arpeggio”. Zo krijg je toch
een idee van de klank van het akkoord.

De akkoordtonen klinken natuurlijk altijd goed in je solo. Leer dus de vier akkoordtonen uit je hoofd en
speel ze van beneden naar boven en omgekeerd en ook door elkaar. Als je gaat improviseren dan verpak
je een of meerdere akkoordtonen per akkoord in je improvisatie tot een mooi muzikaal verhaal.

Dit is misschien wel de lastigste stap, vooral in het begin. Als je het lastig vindt om deze akkoorden uit het
hoofd te leren, kun je ook stap voor stap opbouwen : Begin met de grondtoon en terts, (allebei als halve
noten, of een ritme dat beter past bij de groove van de ritmesectie). Voeg dan de kwint en tenslotte het
septiem toe. Je kunt dan vier kwartnoten spelen.

Je kunt hier mee variëren door soms in de volgorde 1-3-5-7 te spelen, maar ook omgekeerd 7-5-3-1. Als je
wat verder bent kun je dit ook meer random doen. Soms wordt er geen akkoord gespeeld, maar een
drieklank, dan ontbreekt het septiem.


Stap 4. Speel een “walking bass” lijn

In de voorgaande stappen hebben we heel “verticaal” geoefend. We hebben steeds elk akkoord
afzonderlijk bekeken. Een jazz standard bevat natuurlijk meerdere akkoorden en een goede lijn in je solo
krijg je als je deze akkoorden met elkaar verbindt. Dan is de focus horizontaal.

Een goede methode om te horen hoe de akkoorden elkaar opvolgen is het spelen van een “walking bass”
lijn. Dit is een lijn van kwartnoten, waarbij de akkoordtonen gespeeld worden. Begin met de grondtoon en

10
speel dan een logische lijn kwartnoten naar het volgende akkoord toe. De kunst is om de noot waar je
uitkomt zo dicht mogelijk te laten aansluiten bij de laatste noot van het akkoord waar je vandaan kwam. Je
hoeft dus niet steeds bij elk akkoord op de grondtoon te beginnen, maar een bassist zal wel altijd de
grondtoon in de baslijn verwerken.

Als je hier bedrevener in wordt, merk je dat het ook leuk is om behalve akkoordtonen, soms ook
chromatische tonen te spelen. Dit worden doorgangsnoten genoemd. Deze werken als een soort cement
tussen de akkoorden.


Stap 5. Onderzoek de Guide Tone Lines, of “slootje springen tussen de akkoorden”

De nummer één methode om grip te krijgen op het horizontaal verbinden van akkoorden is het
onderzoeken van de “guide tone lines”. Dit is een horizontale lijn van een wilekeurige akkoordtoon uit het
ene akkoord naar de dichtstbijzijnde akkoordtoon uit het volgende akkoord en weer verder, etc.

Aangezien een akkoord in principe vier tonen heeft, heb je vier mogelijke vertrekpunten. Onderzoek van
elk vertrekpunt hoe die door het schema zou moeten bewegen. Dat wil zeggen, zo elegant mogelijk, met
kleine stappen. Sommige lijnen blijken mooier te zijn dan andere.

Denk aan akkoorden als weilanden met een slootje ertussen. Als je van het ene naar het andere akkoord
speelt, stap je als het ware over een slootje. Je doet dit liefst waar het slootje zo smal mogelijk is, misschien
zelfs waar het slootje zo smal is dat je niet hoeft te springen.

Je kunt dit het beste aan de hand van het volgende recept oefenen :

1. speel hele noten (van vier tellen)
2. voeg een ritme toe, dat bij de groove van de ritmesectie past, maar houd de noot hetzelfde.
3. Je kunt de noot een beetje omspelen met andere noten. Dit kunnen andere akkoordtonen zijn,
maar ook noten uit een toonladder die op het akkoord past. Aan het eind van de maat speel je de
oorspronkelijke noot en die los je op naar de oorspronkelijke target note.


Stap 6. Avontuur

Je hebt nu alle basisprincipes door. Je bent nu bij een punt aangekomen waarop je creativiteit van pas
komt. Je kunt op de volgende manieren verder :

1. kopiëer andermans vocabulaire en verwerk precies op die plek dit in jouw solo en op andere
vergelijkbare plekken in het akkoordenschema. Misschien moet je hierbij de lick transponeren.
2. Een lick op een akkoord aanpassen zodat deze ook op een ander akkoord past
3. Toonladders
4. Chromatische leidklanken gebruiken
5. Alternatieve akkoorden bedenken en instuderen
6. ETC, ETC.

11
8. Hoe verder ?

Als je de 5 baisisakkoorden beheerst en grip begint te krijgen op popsolo’s of jazz standards dan zijn er
allerlei manieren om jezelf verder te ontwikkelen.

Je kunt vanzelfsprekend les nemen en/of workshops volgen. Ook de app “iReal pro” met meer dan 1200
songs uit de jazz en pop is een goedkoop en zeer bruikbaar studiemiddel. Ik speel zelf graag uit de boeken
van de serie “Jazz Play Along” van Hal Leonard, maar er zijn meer goede boeken. Pas op met de bekende
Aebersold serie. De akkoorden kloppen vaak niet en de toonladders die ze suggereren zijn discutabel. Ook
zijn de tempo’s van de tracks vaak erg hoog.

Wil je met efficiënte stap voor stap methodes leren hoe je met controle, vertrouwen en plezier kunt
improviseren ? Ik wil je graag helpen, want ik droom van een betere wereld met de allermooiste muziek
die vanuit ieders binnenste mag klinken.

Bij dit Ebook heb ik de online minicursus “5 basisakkoorden” ontwikkeld. In deze goedkope cursus leer
je hoe je de 5 basisakkoorden kunt beheersen met als voordelen
• Je leert met meer controle, plezier en zelfvertrouwen improviseren
• Je bespaart tijd, want de instructies duren niet langer dan 5 minuten
• Je bespaart geld, want je lert zelfstandig en hebt minder muziekles nodig

Voor meer informatie surf je naar http://www.improcircle.nl/minicursus-5-basisakkoorden/.

Om de 5 basisakkoorden toe te passen heb ik ook nog de minicursus “6 stappenplan voor jazz
standards” gemaakt. Je leert in 6 korte lessen met speciaal ontwikkelde opdrachten, meespeeltracks en
lesvideo’s :

• Improviseren met de vijf basisakkoorden in jazz standards
• Een baslijn spelen
• Akkoorden met elkaar verbinden
• Hoe je zelfstandig in slechts 6 stappen je ELKE jazz standard je helemaal eigen kunt maken

Voor meer info surf je naar http://www.improcircle.nl/minicursus-6-stappenplan-jazz-standards

Alle online improvisatiecursussen van Impro Circle vind je op www.improcircle.nl
Over live workshops van Werner Janssen op www.wernerjanssen.nl
Maandelijkse gratis blog met een leuke improvisatietip www.improcircle.nl/blog
Eigen Youtubekanaal met leuke filmpjes www.youtube.com/channel/UChxBB6Voo8A_rzNNSU9aNeg

Bekijk welke successen andere cursisten behaalden met de cursussen van impro Circle op
https://vimeo.com/185194482 en https://vimeo.com/197394958

Op een mooiere wereld vol muziek, op JOUW authentieke muzikale verhaal,
Werner Janssen

Website http://www.improcircle.nl
Email info@improcircle.nl
Telefoon 06 22 600 900 (van buiten Nederland 00316 22 600 900)

12