1

GLAVNI NOSAČI
1.7.2020.
 Opšte
2

 Glavni deo noseće konstrukcije objekta;

Prihvataju dejstva sa krovne površine, iz
unutrašnjeg prostora, dejstva vetra na zidove,
temperaturna i seizmička dejstva i prenose ih
na temelje.
 Predstavljaju poprečni noseći sistem objekta;
Postavljaju se na međusobnom rastojanju od
4,0 do 30,0 m u zavisnosti od sistema
primenjenih rožnjača, odnosno od vrste
tehnološkog procesa u hali.
1.7.2020.
 Statički sistemi
3

 Sistem sa zglobnom vezom krovnih nosača i stubova;

 Sistem sa pendel stubovima i podužnim spregom za
stabilizaciju objekta;
 Okvir na tri zgloba sa ili bez zatege;
 Okvir na dva zgloba sa ili bez zatege;
 Uklješten okvir.
Za glavne nosače višebrodnih hala mogu se takođe
primenti i kombinovati različiti statički sistemi: okvirni
sistemi, sistemi sa zglobnim vezama krovnih nosača i
stubova, uz mogućnost dodavanja glavne noseće
konstrukcije aneksa (ukoliko postoji).
1.7.2020.
 Podela prema načinu izrade (obliku poprečnog preseka)
4

 Puni nosači (vrućevaljani profili, puni

limeni nosači);
 Rešetkasti nosači;

 Kombinacija rešetkastih i punih limenih

nosača.

1.7.2020.
 Sistemi sa zglobnom vezom krovnog nosača i stubova
5

 Jedan ili oba glavna stuba su uklještena u temelj -

glavni nosač je sposoban za prijem svih horizontalnih
sila upravnih na podužnu osu hale.
 Krovni nosači su zglobno oslonjeni na stubove -
omogućena rotacija na mestu oslanjanja.
 Krovni nosači mogu biti rešetkasti ili puni.
 Kod hala manjih visina ili u slučaju lakih ili srednje
teških dizalica, glavni stubovi se izvode kao puni
(limeni ili valjani) nosači.
 Kod hala većih visina i u slučaju težih dizalica veću
primenu imaju rešetkasti glavni stubovi.

1.7.2020.
 Sistemi sa zglobnom vezom krovnog nosača i stubova
6

sa dizalicom bez dizalice

1.7.2020.
 Sistemi sa zglobnom vezom krovnog nosača i stubova
7

Rwk 3
N= +  Rwz
2 16

 Rwk komponenta opterećenja

od dejstva vetra na krov,
 Rwz komponenta opterećenja
od dejstva vetra na zid.

 Dužina izvijanja stubova u

ravni nosača:
lk = 2  h
1.7.2020.
 Sistemi sa zglobnom vezom krovnih nosača i stubova
8

Sistem sa jednim uklještenim i drugim "pendel" stubom

Dužina izvijanja uklještenog stuba prema DIN:
P2
lk = 2  h  1 + 0,96 
P
1.7.2020.
 Sistem sa "pendel" stubovima i podužnim spregom za stabilizaciju
9

 Krovni nosač je zglobno oslonjen na dva "pendel" stuba.

 Statički sistem je labilan - mora se postaviti podužni
krovni spreg u nivou glava stubova.

1.7.2020.
 Sistem sa "pendel" stubovima i podužnim spregom za stabilizaciju
10

 Pendel stubovi svoje horizontalne reakcije predaju donjim

delom temeljima, a gornjim delom horizontalnom
podužnom spregu.
 Horizontalne reakcije horizontalnog sprega za stabilizaciju
predaju se u vertikalnom spregu (ukrućenjima) u
kalkanskom zidu koji ih dalje predaje temeljima.
 Kod malih nagiba krovova podužni spreg za stabilizaciju
nalazi se u ravni krova, a kod većih nagiba on se nalazi u
ravni donjeg pojasa krovnih nosača kada donji pojas
krovnog nosača deluje kao vertikala ovog sprega; u ovom
slučaju usled dejstava aksijalnih sila pritiska treba voditi
računa o stabilizaciji elemenata na izvijanje.
 Vertikalne spregove (ukrućenja) u kalkanskom zidu treba
oblikovati na takav način da ne ometaju postavljanje vrata i
prozora. 1.7.2020.
 Sistem sa "pendel" stubovima i podužnim spregom za stabilizaciju
11

Mogući položaji podužnog sprega za stabilizaciju

1.7.2020.
 Sistem sa "pendel" stubovima i podužnim spregom za stabilizaciju
12

Pri većim rasponima hala L, podužni spreg za stabilizaciju ne

ide po cleoj širini hale, već se usvaja visina ovog sprega 1/6
do 1/8 ukupne dužine hale (raspon podužnog sprega).
1.7.2020.
 Okvirni sistemi jednobrodnih hala
13

 Kruta veza krovnih nosača i stubova.

 Krovni nosač je elastično uklješten u stubove -
preraspodela momenata savijanja duž krovnog nosača i
racionalizacija poprečnih preseka.
 Ugib krovnog nosača je manji – primena kod hala većeg
raspona.
 Visina krovnog nosača poprečnog preseka punog limenog
nosača je orjentaciono 1/20 do 1/30 raspona dok je
visina rešekastog krovnog nosača 1/12 do 1/18 raspona.
 Uštede u utrošku materijala koje se postižu kod krovnog
nosača vode većem utrošku čelika u stubovima koji su
izloženi znatnim momentima savijanja, transverzalnim i
normalnim silama.
1.7.2020.
 Statički sistemi okvirnih nosača
14

 Uklješten okvir,
 okvir na dva zgloba,
 okvir na tri zgloba sa ili bez zatege.
 Zglobno oslanjanje stubova na temelje daje jednostavnije
fundiranje, za razliku od uklještenih stubova kod kojih se
zahteva ozbiljine fundiranje.
 Za srednje i velike raspone prednost je u rešenjima sa
uklještenim okvirima.
 Kod okvirnih sistema značajne horizontalne reakcije se
javljaju ne samo pri horizontalnom već i pri vertikalnom
opterećenju, što se mora imati u vidu, pogotovu pri
fundiranju na lošem zemljištu, tj. moraju se predvideti
posebno mere za prijem ovih reakcija.
1.7.2020.
 Okvirni sistemi jednobrodnih hala
15

Oblici okvirnih sistema

1.7.2020.
 Okvirni sistemi jednobrodnih hala
16

Optimalni razmaci (rasteri) okvirnih nosača:

 mali raspon nosača, L < 16,0 m:

ℓ = 4,0 do 6,0 m,
 srednji raspon nosača, L = 16,0 do 30,0 m:

ℓ = 6,0 do 8,0 m,
 veliki raspon nosača, L = 30,0 do 45,0 m:

ℓ = 8,0 do 10,0 m,
 za raspone L = 45,0 do 60,0 m

ℓ = 10,0 do 12,0 m.
1.7.2020.
 Okviri na tri zgloba
17

 Statički određeni nosači, neosetljivi na neravnomerna sleganja i rotacije

temelja - izgradnja na tlu loše nosivosti.
 Mogu biti puni limeni ili rešetkasti nosači.
 U odnosu na okvire na dva zgloba ili uklještene daje veći utrošak čelika za
noseću konstrukciju.
1.7.2020.
 Okviri na tri zgloba
18

 Mogućnost prihvatanja horizontalne sile zategom koja

može biti na nivou veze stubova i krovnog nosača ili na
nivou oslanjanja stubova na temelje.
 Zadržavaju se prednosti okvira na tri zgloba uz
moguće uštede u fundiranju usled primene zatege.

1.7.2020.
 Okviri na dva zgloba
19

 Okviri na dva zgloba su jedanput statički neodređeni nosači i mogu

se izvoditi u punoj, rešetkastoj ili kombinovanoj izradi za hale bez
dizalica ili sa njima. Sistem se primenjuje za tla dobre ili loše
nosivosti jer se u glavnom nosaču javljaju mali dodatni naponi od
eventualnog sleganja ili rotacije temelja.
 Povoljni su za dizalice manje nosivosti.
 Upotrebom okvira na dva zgloba za glavni nosač hale dobija se veći
utrošak čelika za noseću konstrukciju od uklještenih okvira ali se
pri tome dobijaju mnogo manje dimenzije temeljnih stopa i to bez
komplikovanih sistema za ankerovanje.
 Mana sistema je nešto manja krutost u poprečnom pravcu.

1.7.2020.
 Okviri na dva zgloba
20

1.7.2020.
 Uklješteni okviri
21

 Uklještenjem okvira dobija se ravnomernija

raspodela momenata savijanja duž elemenata
okvira i znatno se smanjuje horizontalno
pomeranje pri dejstvu horizontalnog
opterećenja (značajno pri postojanju dizalica u
hali).
 Potrebni su znatno veći temelji za prijem
momenata uklještenja uz komplikovan sistem
za ankerovanje (ostvarivanje uklještenja).
1.7.2020.
 Uklješteni okviri
22

 Kklješteni okvir je tri puta statički neodređen

što može voditi značajnim naprezanjima usled
eventualnog sleganja i rotacije temelja, zbog
čega se primenjuje kod zemljišta dobre
nosivosti.
 Uklješteni okviri se obično rade u punoj izradi,
mada se primenjuju i kao rešetkasti ili
kombinovani (puni stubovi i rešetkasta rigla).

1.7.2020.
 Uklješteni okviri
23

1.7.2020.
 Sistemi glavnih nosača višebrodnih hala
24

 Primena stubova u unutrašnjosti hale i podela u više brodova, ima

opravdanje s obzirom na ekonomičnost građenja jer su elementi noseće
konstrukcije manjih dimenzija, pa je ukupna ušteda u potrošnji čelika
znatna u odnosu na jednobrodne hale.
 Brodovi hale po širini i visini mogu biti isti ili različiti. Izbor poprečnog
preseka višebrodne hale ne zavisi samo od zahteva slobodnih površina i
nosivosti dizalica, već i od mnogih funkcionalnih zahteva, pre svega od
načina odvodnjavanja vode sa krova i od sistema osvetljavanja u
središnjim brodovima.
 Za glavne nosače višebrodnih hala mogu se koristiti različiti statički
sistemi, određeni ili neodređeni. Statički određene sisteme treba
primenjivati kod zemljišta loše nosivosti.
 Mogu se isprojektovati različiti statički sistemi glavnih nosača sa
zglobnom ili uklještenom vezom za temelj, odnosno između rigle i
stubova vodeći računa o tome da sistem ne bude labilan. Takođe je
moguće dodavanje uz glavni brod ili brodove jedan ili dva aneksa.

1.7.2020.
 Sistemi glavnih nosača višebrodnih hala
25

1.7.2020.
 Primena krovnih podvlaka i međuvezača kod višebrodnih hala
26

 U slučajevima da postoji potreba za većim unutrašnjim

prostorom u hali (unutrašnji red/redovi stubova su na
većem međusobnom rastojanju), krovni nosači se
oslanjaju na sekundarne nosače, podvlake.
 Podvlake leže u podužnom pravcu između stubova i na
njih se oslanjaju. U slučaju rešenja u rešetkastoj izradi,
uobičajeno je da elementi krovne konstrukcije imaju iste
gabaritne dimenzije (statička visina). Primenom
podvlaka u srednjim redovima stubova, kranski nosači
(koji se oslanjaju na stubove) mogu imati veći raspon u
odnosu na one koje se oslanjaju na stubove u obimnim
(fasadnim) zidovima.
1.7.2020.
 Primena krovnih podvlaka i međuvezača kod višebrodnih hala
27

1.7.2020.
 Dvobrodna hala sa uklještenim stubovima i zglobno osolnjenim krovnim nosačima
28

1.7.2020.
 Hale sa aneksima
29

1.7.2020.
 Trobrodni okvirni nosač
30

1.7.2020.
 Dvobrodni okvirni nosač sa denivelisanim krovom
31

1.7.2020.
 Puni krovni nosači
32

 Krovni nosači mogu biti puni ili rešetkasti.

 Puni krovni nosači imaju primenu kod manjih raspona i
opterećenja manjeg inteziteta.
 Mogu biti od vrućevaljanih profila, a u slučaju većih
raspona i inteziteta opterećenja rade se u zavarenoj izradi
(puni limeni nosači).
Optimalna visina punih krovnih nosača:
 zglobna veza krovnog nosača i stubova:
h = L/15 do L/18
 kruta veza krovnog nosača i stubova:
h = L/20 do L/30. 1.7.2020.
 Puni krovni nosači
33

sa paralelnim pojasevima trapezni

1.7.2020.
trapezni sa lanternom
 Puni krovni nosači
34

 Da bi se povećale statičke karakteristike valjanih profila,

kosim ili testerastim sečenjem po rebru profila,
pomeranjem, odnosno premeštanjem i ponovnim
zavarivanjem dobijaju se trapezasti i saćasti nosači.
 Način proračuna saćastih nosača, zbog znatnog slabljenja
rebra ne može se uraditi prema klasičnom postupku
dimenzionisanja nosača opterećenih na savijanje. Njihov
način rada je sličan Virendel-nosačima tj. mora se
obuhvatiti uticaj transverzalnih sila na mestu oslabljenog
rebra. Iako su ovakvi nosači bitno olakšani ipak nemaju
tako široko polje primene usle znatnih troškova izrade.

1.7.2020.
 Trapezasti i saćasti nosači
35

1.7.2020.
 Puni krovni nosači od vrućevaljanih profila
1.7.2020.

36

 Povećanje nosivosti na dejstvo momenata savijanja postiže se

ojačanjem pojasnih lamela.
 Kod nosača male visine, opterećenih smičućom silom velikog
inteziteta povećanje nosivosti na smicanje se postiže umetanjem i
zavarivanjem limova na rebru nosača.
 Podvezice treba upasovati u zaobljenja profila, a po potrebi mogu biti
jednostrane ili obostrane.

ojačanje pojasnih lamela ojačanje rebra

 Puni krovni nosači u zavarenoj izradi
37

 Veza pojasnih lamela i rebra

(vertikalnog lima) se ostvarije
pomoću obostranih ugaonih
šavova ili K šavova.
 Nosači malih raspona su
konstantnog poprečnog
preseka.
 Kod nosača većeg raspona vrši
se racionalizacija materijala:
presek se „prilagođava“
presečnim silama - promena
debljine pojasnih lamela,
dodavanje novih pojasnih
lamela i povećanje visine rebra. 1.7.2020.
 Puni glavni nosači
38

1.7.2020.
 Puni glavni nosači
39

1.7.2020.
 Puni glavni nosači
40

1.7.2020.
 Puni glavni nosači
41

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači
42

 Gornji pojas prati nagib krovne ravni, donji pojas

je horizontalan ili je za veće raspone „izlomljen“
na gore.
 Pritisnuti elementi ispune treba budu što kraći, a
zategnuti duži.
 Visina rešetkastih krovnih nosača trapezastog i
poligonalnog oblika:
u sredini raspona: L/8 do L/10,
uz oslonac: L/10 do L/15.

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači
43

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači – poprečni preseci
44

 Mogu se koristiti različiti poprečni preseci:

vrućevaljani ili hladnooblikovani, jednodelni ili
višedelni, sa ispunom u jednoj ravni (jednozidne
rešetke) ili u dve ravni (dvozidne rešetke).
 Kod elemenata pritisnutog pojasa treba
ograničiti odnos b/t (vitkost) elemenata preseka
kako ne bi došlo do pojave izbočavanja (klasa 4).

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači – poprečni preseci
45

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači
46

Krovni rešetkasti nosači industrijskih hala rade se u zavarenoj izradi ili sa

zavrtnjevima u zavsnosti od gabaritinh dimenzija nosača, sa ili bez čvornih limova.
Ukoliko su elementi ispune vezani za pojaseve zavarivanjem, potrebno je
predvidete montažne nastavke rešetkastog nosača.

Rešetkasti krovni nosač u zavarenoj izradi od ugaonika

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači – veza elemenata na mestu čvora
47

 Čvorovi bez čvornih limova su

povoljniji zbog manje krutosti
čvora na savijanje – manja su
lokalna naprezanja.
 Rebro na krajevima elemenata
ispune se zaseca i formira se
sučeoni nastavak sa rebrom
pojasnog elemenata.
Prepuštene nožice se zavaruju
ugaonim šavovima.
 U oslonačkom čvoru je
potrebno predvideti čvorni lim
zbog prijema reaktivnog
opterećenja.
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od valjanih profila
48

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od valjanih profila
49

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači
50

1.7.2020.
 Laki rešetkasti krovni nosači
51

 Manji rasponi i manji intezitet opterećenja: primena lakih

rešetkastih nosača - "R"-nosači.
 Pojasni elementi su od vrućevaljanih ili hladnooblikovanih
profila a dijagonalna ispuna je od okruglog čelika, pljošteg
čelika ili hladno oblikovanih ugaonika.

1.7.2020.
 Laki rešetkasti krovni nosači
52

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila
53

 Rešetkasti nosači od šupljih profila, kružnog (CHS – Circular Hollow

Section), kvadratnog ili pravougaonog (RHS – Rectangual Hollow
Section) poprečnog preseka, imaju poslednjih godina primarnu
poziciju u savremenom građevinskom konstrukterstvu u odnosu na
tradicionalne rešetkaste nosače od vruće valjanih profila zbog niza
prednosti:
 Kod pritisnutih elemenata primena kružnog (kvadratnog) oblika
poprečnog preseka je optimalnija, u odnosu na štapove otvorenog
poprečnog preseka;
 Površina izložena uticaju korozije je manja ( za 30-40%) u odnosu na
otvorene poprečne preseke, a održavanje je jednostavnije.
 Aerodinamički koeficijent oblika je znatno manji u odnosu na profile
otvorenog poprečnog preseka.
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila kružnog preseka
54

 Rešetkasti nosači od kružnih cevi imaju široko polje

primene.
 Postupak obrade krajeva elemenata ispune je
kompleksan i zahteva primenu specijalizovanih
tehnoloških postupaka. Krive sečenja pri direktnom
zavarivanju elemenata ispune za pojaseve su
komplikovane naročito kod višestrukih prodora. U
moderno opremljenim radionicama postoje
automatski uređaji za gasno rezanje koji ujedno
seku i obrađuju krajeve elemenata za zavarivanje.
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila kružnog preseka
55

 Odnos prečnika ispune di i prečnika pojasa d0 treba da zadovolji

uslov:
0,2  di / d0  1,0
 Zadovoljiti opsege važenja koji su propisani u poglavlju 7, EN
1993-1-8.
 Pored kontrole nosivosti elemenata potrebno je izvršiti kontrolu
nosivosti veza elemenata ispune i pojaseva.

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila kružnog preseka - čvorovi
56

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila kružnog preseka –
montažni nastavci
57

 Kod montažnih nastavaka sa zavrtnjevima koriste se čeone

ploče zavarene na oba kraja cevi. Konzolni prepust čeonih
ploča ojačava se rebrima za ukrućenje. Montažni nastavak
je moguće izvesti i preko priključnih limova.
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila kružnog preseka – zavareni
montažni nastavci
58

 Zavareni montažni nastavci cevi se obično izvode kao sučeoni.

 Pošto koren šava ne može biti proveren, preporučuje se postavljanje uloška od cevi manjeg
prečnika.
 Montažni nastavci sa "mufom" predstavljaju statički dobro, ali estetski manje zadovoljavajuće
rešenje. Kod cevi izloženih aksijalnom pritisku ukupna dužina "mufa" treba da bude najmanje 3,5∙d i
da ima istu površinu poprečnog preseka kao osnovna cev.
 Rešenja sa čeonom pločom su manje dobra zbog indirektnog prenošenja sile i uticaja zatezanja
upravno na pravac šava.
 Kod montažnih nastavaka cevi različitih prečnika koriste se čeone ploče veće debljine. Takođe je
moguće da se šira cev preoblikuje na prečnik uže cevi.
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila pravougaonog preseka
59

 Pružaju znatno veće oblikovne i konstruktivne

prednosti u odnosu na kružne cevi.
 Profili se seku testerama upravno ili koso u odnosu na
osu, pa su površine sečenja ravne.
 Jednostavnije oblikovanja čvorova u odnosu na profile
kružnog preseka.
 Profili se dobijaju toplim ili hladnim preoblikovanjem od
okruglih cevi. Kod hladno oblikovanih profila
zavarljivost duž ivica cevi je ograničena zbog niskog
stepena hladne deformacije, zbog čega su ivične oblasti
podložne starenju i krtom lomu. Zbog toga se danas po
pravilu koriste toplooblikovani normalizovani profili.

1.7.2020.
Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila pravougaonog preseka
 Potrebno je zadovoljiti uslove u pogledu odnosa širine
preseka elementa ispune bi pojasnog elemenata b0 i
odnosa širine preseka bi i debljine zida ti elementa
ispune:
bi / b0  0,25 (T, Y, X veze i K i N veze sa preklopom)
bi
 35 bi / b0  0,35(K i N veze sa razmakom)
ti
 Zadovoljiti opsege važenja koji su propisani u poglavlju
7, EN 1993-1-8.
 Pored kontrole nosivosti elemenata potrebno je izvršiti
kontrolu nosivosti veza elemenata ispune i pojaseva.
60
1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila pravougaonog preseka - čvorovi
61

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila pravougaonog preseka
– rešenja oslonačkih čvorova
62

1.7.2020.
 Detalji osalnjanja rožnjača na rešetkaste krovne nosače od šupljih profila
63

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila
64

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila
65

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila
66

1.7.2020.
 Rešetkasti krovni nosači od šupljih profila
67

1.7.2020.
 Glavni stubovi
68

 Noseći elementi dominantno opterećeni

aksijalnim silama.
 Prema vrsti naprezanja mogu biti:

 aksijalno opterećeni ("pendel" - stubovi),

 ekscentrično opterećeni stubovi

(kombinovano naprezanje aksijalnim silama,
momentima savijanja i transverzalnim silama).

1.7.2020.
 Glavni stubovi – oblik poprečnih preseka
69

 Konstantan presek,
 Promenljiv presek po visini.
 Stubovi konstantnog poprečnog preseka se koriste u
halama sa dizalicama nosivosti 10 do 15 t.
 Najveću primenu imaju stubovi sa stepenastom
promenom poprečnog preseka: pun nosač po visini
stuba ili kombinacija - donji deo stuba je rešetkast, a
gornji pun.
 Ako u hali postoje dizalice u više nivoa glavni stubovi
mogu menjati poprečni presek više puta.

1.7.2020.
 Glavni stubovi – oblik poprečnih preseka
70

1.7.2020.
 Glavni stubovi – konstantan poprečni presek
71

Visina konstantnog poprečnog preseka stuba:

 H/15 za stubove visine 10 do 12 m,
 H/18 za stubove visine 14 do 16 m,
 H/20 za stubove veće visine od 20 m.
Projektuju kao zavareni limeni nosači ( ili se
usvajaju vrućevaljani I profili).

1.7.2020.
 Glavni stubovi – stepenasto promenljiv poprečni presek
72

 Visina preseka gornjeg dela stuba:

H2/8 do H2/12, gde je H2 visina gornjeg dela stuba.
 U slučaju hala sa dizalicama srednje nosivosti, ova
dimenzija je min 500 mm, a povećava se u slučajevima
velike visine stuba H2 ili velike težine mostne dizalice, kao
i u slučajevima kada je neophodno napraviti prolaz
(revizioni otvor) kroz rebro stuba. Kada postoji otvor u
rebru stuba, minimalna visina preseka je1000 mm.
 Gornji deo stepenasto promenljivog stuba izvodi se kao
zavareni limeni nosač (vrućevaljani I profil), a vrlo retko
kao rešetkasta konstrukcija.
1.7.2020.
Glavni stubovi – stepenasto promenljiv poprečni presek
 Visina preseka donjeg dela stuba (ispod kote GIŠ-a)
određuje se u zavisnosti od visine donjeg dela stuba H1.
 Dimenzija preseka stuba ispod kote GIŠ-a određuje krutost
konstrukcije u odnosu na horizontalna pomeranja.

Visina dela stuba Puni limeni glavni Rešetkasti glavni

ispod kranske staze stubovi stubovi
H1 (m)
do 10-12 1/10-1/14 1/9-1/12
15-20 1/12-1/16 1/11-1/14
25-30 1/15-1/20 1/13-1/17

1.7.2020. 73
 Glavni stubovi – oblik poprečnih preseka
74

 Kod stubova okvira na dva

ili tri zgloba treba izvršiti
redukciju krutosti stuba
prema osloncu (zglobu).
Ova redukcija se ne vrši
samo kod okvira malih
raspona.

1.7.2020.
 Glavni stubovi – poprečni preseci
75

 Puni limeni nosači, rešetkasti i sandučasti preseci.

 Kod manje opterećenih stubova koriste se zavareni limeni nosači I
preseka.
 Za veća opterećenja primenjuju se stubovi složenog poprečnog
preseka ili rešetkasti stubovi.
 Poprečni preseci stuba ispod GIŠ-a mogu biti puni ili rešetkasti;
glavni stubovi koji nose kranski nosač sa jedne strane su
nesimetrični, dok su preseci središnjih stubova višebrodnih hala
simetrični.
 Sandučasti poprečni preseci od dva U profila, formirani od limova
zavarivanjem, ili u kombinaciji I profila i obraznih limova koriste se
uglavnom za glavne stubove otvorenih hala (nadstrešnica) koji
nemaju stabilizaciju (pridržavanje) u bočnom pravcu.
1.7.2020.
 Glavni stubovi – poprečni preseci
76

1.7.2020.
 Rešetkasti glavni stubovi – veza rešetkaste ispune i pojaseva
77

1.7.2020.
 Glavni stubovi - montažni nastavak na mestu veze gornjeg i
donjeg dela stuba
78

1.7.2020.
 Veza gornjeg punog i donjeg rešetkastog dela stuba
79

1.7.2020.
 Krute veze u uglovima okvira
80

 Kruta veza krovnog nosača i stuba

ili kruta veza krovnog nosača u
slemenu mora biti konstruktivno
oblikovana na način da ne dođe do
promene ugla između elemenata
koji se spajaju.
 Zbog značajne koncentracije
naprezanja na mestu krute veze
potrebno je dodatno ukrutiti ugao
okvira, posebno kod veza koje su
ostvarene zavrtnjevima.
 Montažni nastavci na mestu krute
veze mogu biti vertikalni, kosi i
horizontalni.
1.7.2020.
 Oblikovanje krutog ugla okvira bez vuta
81

1.7.2020.
 Oblikovanje krutog ugla okvira sa vutom
82

1.7.2020.
 Zavareni kruti uglovi sa montažnim nastavkom krovnog nosača
83

1.7.2020.
 Kružne i izlomljene vute
84

1.7.2020.
 Krute veze u uglovima okvira ostvarene zavrtnjevima
85

1.7.2020.
 Krute veze u uglovima okvira sa horizontalnim i vertikalnim
montažni nastavcima
86

1.7.2020.
 Okvir na tri zgloba u rešetkastoj izradi
87

1.7.2020.
 Kruta veza rešetkastog krovnog nosača i stuba
88

1.7.2020.
 Krute veze krovnog nosača i središnjeg stuba kod višebrodnih okvira
89

1.7.2020.
 Rešenja slemenog čvora okvirnih glavnih nosača
90

1.7.2020.
 Krute veze u uglovima okvira
91

1.7.2020.
 Rešetkasti okvirni nosač na dva zgloba
92

1.7.2020.
 Krute veze u uglovima okvira
93

1.7.2020.
 Oslanjanje stubova
94

 Reaktivno opterećenje stuba prenosi se preko

oslonačke ležišne ploče na temelj.
 Ležišna ploča treba da bude projektovana tako da
napon u betonu temelja ispod ležišne ploče bude u
okviru dopuštenih vrednosti.
 Reaktivno opterećenje mogu činiti samo aksijalne
i smičuće sile - zglobna veza stuba i temelja, ili i
momenti savijanja - uklještena veza stuba i
temelja.
1.7.2020.
 Jednostavni zglobni oslonac stuba sa neukrućenom ležišnom pločom
95

1.7.2020.
 Zglobni oslonac stuba sa ukrućenom ležišnom pločom
96

1.7.2020.
 Zglobni oslonac stubova od šupljh profila sa ukrućenom ležišnom pločom
97

1.7.2020.
 Zglobno oslanjanje stubova preko tangencijalnog ležišta
98

1.7.2020.
 Zglobni oslonac sa čepom
99

1.7.2020.
 Uklještenje stuba pomoću debele ležišne ploče
100

1.7.2020.
 Uklještenje stubova pomoću ukrućenih ležišnih ploča
101

1.7.2020.
 Uklještena stopa rešetkastog stuba
102

1.7.2020.
 Primena "trna" kod veze dijagonale vertikalnog sprega
103

1.7.2020.