Wikipedia.org Wikipedia.

org

AHŞAP
8. Bölüm

Yapı Malzemesi - Ahşap 1

Great-adventures.com
Ahşap nedir?
 Ahşap, binlerce yıldır birçok amaç için
kullanılmaktadır. Başlıca kullanımlarından
biri yakıttır. Mobilya, alet ve silah
yapımında ve inşaat malzemesi olarak da
kullanılır.
 İnşaat işlerinde kullanılacak odun
genellikle ahşap olarak bilinir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 2

İnşaat sektöründe malzeme
olarak ahşabın avantajları
• Her yerde mevcut olması,
• Hafif ve güçlü olması,
• Kolayca şekillendirilebilir olması,
• İyi ısı ve ses yalıtkanı olması,
• Tekrarlanabilir doğal bir kaynak olması.

Yapı Malzemesi - Ahşap 3

İnşaat sektöründe malzeme
olarak ahşabın dezavantajları

• Kolayca yanıcı olması,

• Mantar ve böceklerin neden olduğu
çürüme ile tahrip olması,
• Değişen atmosferik nem ile şişme ve
büzülme göstermesi.

Yapı Malzemesi - Ahşap 4

 Ahşabın
Sınıflandırılması

Yapı Malzemesi - Ahşap 5

 Yumuşak Ahşap & Sert Ahşap

Yumuşak ahşaplar, iğne benzeri yaprakları olan

ağaçlardan gelir. Köknar, çam, sedir ve selvi bu
gruba aittir.
Sert ahşaplar, geniş yapraklı ağaçlardan gelir. Bu
ahşaplar yumuşak ahşaplardan daha ağır ve
serttir. Sert ahşaplar yapısal amaçlı kullanılmaz,
iç mekan bitirme, mobilya vb. için uyarlanır. Ceviz,
karaağaç, huş ağacı ve meşe bu gruba aittir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 6

Ahşabın Yapısı

 Ahşap, lignin (%15 -%30) selüloz (%40 - %50)

ve hemiselüloz (%15 - %25) liflerinden oluşan
heterojen, hücresel ve anizotropik bir
malzemedir.
 Ağacın yapısı, hücre adı verilen birimlerden
oluşur. Her hücre tüp benzeri bir şekle sahiptir,
iç kısmı oyuktur ve dış kısmı duvarlara sahiptir.
Kesitte, hücreler kabaca çok köşelidir ve en
yaygın olarak yuvarlatılmış köşeleri olan
dikdörtgen şeklinde görünür.
Yapı Malzemesi - Ahşap 7
 Bahar ahşabı &
Yaz ahşabı
 Bahar ahşabında, hücreler daha büyük
açıklıklara ve daha ince duvarlara sahiptir.
Yaz ahşabında, daha küçük açıklıkları ve
daha kalın duvarları vardır.
 Bu nedenle, yaz ahşabı daha ağır, daha
yoğun ve daha güçlüdür, ancak bahar
ahşabından daha fazla büzülür.

Yapı Malzemesi - Ahşap 8

 Kereste Üretimi
 Kereste, ağacın kereste
fabrikasında uzunlamasına
bir kesme makinesinden
geçirilerek enine kesilmesi ile
üretilir.

Sawmilltimbers.com

Yapı Malzemesi - Ahşap 9

Kerestecilik
 Bir ağacın gövdesi genellikle ticari ürünlere
dönüştürmek için uygun bir uzunluğa getirilerek
kütük oluşturulur.
 Kütükler;
• ağaçları kesmek,
• uygun uzunluklarda kesmek,
• dalları kırpmak aşamaları ile elde edilirler.
 Ağaçlar genellikle sonbaharda veya kışın, ahşapta
minimum miktarda bitki özü olduğunda kesilir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 10

Kerestelerin Standart Kereste
Boyutlarına Kesme
 Daha sonra kütükler standart boyutlara kesilir. Levhalar
ya yıllık halkalara paralel enine kesitin uzun boyutu ile ya
da yıllık halkalara teğet olan uzun boyut ile kesilir.
 Yıllık halkalara paralel enine kesitleri ile kesilen
levhaların çeşitli avantajları vardır:
 Enine daha az büzülür veya şişer, daha eşit aşınır,
boyayı daha iyi tutar.

Yapı Malzemesi - Ahşap 11

 Kurutma İşlemi
 Kereste fabrikasından gelen kereste% 35'e kadar nem
içerebilir.
 Normal hava koşullarında ahşap, havanın sıcaklığına ve
nemine bağlı olarak nem içeriği değerine kadar kurur.
Aşırı nem kaybına büzülme eşlik eder. Servis ömrü
boyunca ahşapta büyük bir büzülme istenmez. Bu
nedenle kereste, fırında kurutulmalı veya kullanmadan
önce olgunlaştırılmalıdır.
 Uygun bir şekilde hava ile kurutulmuş kereste, bölgeye
bağlı olarak% 6 ila %24 oranında nem içerir. Kerestenin
nem içeriği, fırınlarda kurutma veya kimyasal işlemle
yaklaşık% 6 ila 8'e düşürülebilir.
Yapı Malzemesi - Ahşap 12
Ahşapta Kusurlar
 Kusurlar, ahşabın mukavemetini,
dayanıklılığını ve kullanışlılığını azaltan
düzensizliklerdir.
 Kerestedeki kusurlar, orijinal ahşapta
bulunan düzensizliklerden veya yanlış
kesme veya olgunlaştırmadan
kaynaklanan düzensizliklerden
kaynaklanabilir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 13

 Budak Yeri Timber.org.au

 Bunlar, kesilmiş ağaç dallarının enine

kesitidir. Budak yerinin getirdiği
süreksizlik ahşabın gücünü azaltır. Bu
etki, çekme mukavemeti üzerinde, basınç
mukavemetine göre daha belirgindir.
 Basit bir kirişin alt yüzeyine yakın bir
budak, kirişin üst yüzeyine yakın bir
budaktan daha istenmeyen bir durumdur.

Yapı Malzemesi - Ahşap 14

Yarık Timber.org.au

Bunlar, yıllık halkalar arasında meydana

gelen ahşapta uzunlamasına
ayrıklardır.
Bunlar, büyüme sırasında rüzgarın canlı
ağaç üzerindeki etkisi nedeniyle veya
ahşabın eşit olmayan kuruması
nedeniyle ortaya çıkar.
Yapı Malzemesi - Ahşap 15
Yüzeysel Çatlaklar ve
Solma
 Çatlaklar, yıllık halkalarda meydana gelen
ahşapta uzunlamasına ayrılmadır. Bunlar,
olgunlaştırma sırasında eşit olmayan kuruma
nedeniyle büzülmeden kaynaklanır.
 Solma, bir odun parçasının kenarındaki veya
köşesindeki kabuktur. Solma, ağacın dışına
çok yakın kesmenin sonucudur.

Yapı Malzemesi - Ahşap 16

 Küf veya Çürük & Yamulma
 Küfler veya Çürükler - Bu kusurlar genellikle
bakteriyel etkinin neden olduğu parçalanma
kanıtıdır.
 Yamulma - yüzeyin dışbükey veya içbükeyin
uzunlamasına olması, veya levhanın dört
köşesi aynı düzlemde olmaması
bozukluklarıdır.
 Yamulma, ahşabın nem içeriğindeki
değişikliklerden kaynaklanan eşit olmayan
hacim değişikliğinin sonucudur.

Yapı Malzemesi - Ahşap 17

Ahşabın Özellikleri
Fiziksel Özellikler Mekanik Özellikler
 Ağırlık  Basınç Dayanımı
 Nem İçeriği  Eğilme Dayanımı
 Büzülme  Elastik Özellikler
 Yükleme Hızı

Yapı Malzemesi - Ahşap 18

 Ağırlık
 Hücre duvarı malzemesinin özgül ağırlığı 1.54'dür.
Ancak, tüm ahşaplar sudan daha hafiftir. Bunun
nedeni hücre boşluklarında hava bulunmasıdır.
 Ahşabın birim ağırlıkları 300 ila 800 kg/m3 arasında
değişmektedir. Ağırlıktaki bu fark, hücrelerin farklı
boyutlarında bulunan hava miktarı ve hücre
duvarlarının farklı kalınlıklarından
kaynaklanmaktadır.
 Ahşabın mukavemeti birim ağırlık ile doğru orantılı,
gözenek boşluğu ile ters orantılıdır

Yapı Malzemesi - Ahşap 19

Nem İçeriği
 Ahşaptaki su, hücre duvarlarında emdirilmiş su
ve hücre boşluklarında serbest su olarak
ortaya çıkar.
 Kritik aşamadaki nem içeriğine, hücre duvarları
doymuş ancak serbest su olmadığında, lif
doygunluk noktası denir. Çoğu ahşap için lif
doygunluk noktası yaklaşık %25 ila %30
arasında değişir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 20

 Nem İçeriği
 Nem içeriğindeki artış,
mukavemette azalmaya
neden olur.
 Bu etki lif doygunluk
noktasına kadar devam
eder.
 Nem içeriğinde lif doygunluk
noktasının ötesinde daha
fazla artış, mukavemeti
etkilemez.
Yapı Malzemesi - Ahşap 21
 Nem İçeriği
 Nemin kopma birim
deformasyonu
üzerindeki etkisi
verilmiştir:
 Nemin ahşabın
dayanımı üzerinde de
önemli bir etkisi vardır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 22

 Ahşabın Asal Yönleri
Boyuna (Longitudinal): Liflere
paralel
Radyal (Radial): Halkalara dik
Teğetsel (Tangential): Halkalara
teğet

Yapı Malzemesi - Ahşap 23

 Büzülme
 Ahşabın büzülmesi hücre duvarlarının kurumasından
kaynaklanır.
 Nem içeriği lif doygunluk noktasına eşit (veya daha fazla)
olduğundan büzülme meydana gelmez.
 Ahşap fırında kuruduğunda büzülme maksimum değere
ulaşır.
 Büzülme geri dönüşümlü bir olgudur. Suyun hücre
duvarları tarafından emilmesi ahşabın şişmesine neden
olur.
 Teğetsel büzülme radyal büzülmenin yaklaşık iki katıdır.
 Boyuna büzülme ise pratikte sıfırdır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 24

Ahşabın Mekanik Özellikleri
• Ahşabın türü ve çeşidi,
• elde edildiği yer,
• yoğunluğu,
• nem içeriği,
• kusurların varlığı ve yerleri mekanik özelliklerini
etkilemektedir.
• Ahşabın mekanik özellikleri son derece
değişkendir.
Yapı Malzemesi - Ahşap 25
 Basınç Dayanımı
 Ahşap anizotropik bir malzemedir.
 Anizotropi: fiziksel bir özelliğin ölçüldüğü yöne
bağlı olarak değişmesi
 Ahşabın taneye dik bir yönde basınç
mukavemeti, taneye paralel bir doğrultuda
mukavemetinden farklıdır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 26

Basınç Dayanımı

 En ince duvarlı hücreler ilk önce çöker ve eylem

yavaş yavaş ilerler. Bu nedenle, liflere dik olan
kuvvetler altında ahşabın gücü nispeten azdır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 27

 Basınç Dayanımı
 Liflere paralel bir yöndeki
basınç dayanımı, liflere dik
bir yöndeki basınç
dayanımından çok daha
fazladır.
 Liflere paralel bir yük
altında göçme, tek tek
liflerin eğilmesini veya
bükülmesini içerir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 28

 Eğilme Dayanımı
 Eğilme mukavemeti, çekme mukavemeti ile
yakından ilişkilidir.
 Böylece eğilme mukavemeti, malzemenin
eğilmeye karşı direncini bulmak için
araştırılır.
 Tüm ahşapların eğilme dayanımı basınç
dayanımından daha fazladır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 29

Elastik Özellikler
 Ahşabın gerilme - birim deformasyon eğrisi, türüne ve
nem içeriğine bağlıdır. Gerilme - birim deformasyon
eğrisi, belirli bir gerilme seviyesine kadar düz bir çizgidir,
daha sonra eğri doğrusal olmayan bir şekil alır.
 Ahşabın iyi tanımlanmış bir akma noktası yoktur, ancak
orantı sınırı elastik mukavemet ölçüsü olarak belirlenir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 30

 Çam ve Meşenin Mekanik
Özellikleri
Çam Meşe
Liflere paralel basınç 26* (52.5**) 25 (50)
dayanımı, Mpa
Liflere dik basınç 3.5 (7.5) 6 (9)
dayanımı, Mpa
Eğilme day., MPa 55 (95) 58 (99)
Elastisite modülü, 10500 9000
MPa (13000) (12000)
* Yaş ahşap, ** Kuru ahşap
Yapı Malzemesi - Ahşap 31
 Yükleme Hızının Dayanım
Üzerindeki Etkileri
 Diğer malzemelerin çoğundan farklı olarak, yük
uygulama oranındaki küçük değişimler ahşabın
mukavemeti üzerinde daha belirgin bir etkiye
sahiptir.
 Hızlı yükleme altında, yük daha az hızlı
yüklemeye göre daha yüksek nihai mukavemet
gösterir.
 Sürekli yükler altında; deformasyon artar, örnek
nihai mukavemetin % 50-%60'ının altında göçme
meydana gelir.
Yapı Malzemesi - Ahşap 32
Ahşabın Bozulması
 Çürüme Nedeniyle Bozulma
 Böceklerin Neden Olduğu Bozulma

Yapı Malzemesi - Ahşap 33

 Ahşabın Korunması
 Ahşabın çürümeye karşı direnci, ahşabın
boyanmasıyla veya çürüme üreten mantarları
zehirleyecek koruyucuların kullanılmasıyla
arttırılabilir.
 Boya sadece ahşabın yüzeyini korur. Boya
mekanik olarak zayıf olduğundan, boya filmi
yırtılabilir. Boya filmi kırıldığında, çürüme
meydana gelebilir ve boyanın altına ilerleyebilir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 34

Modifiye Ahşap Ürünleri
 Ahşabı daha küçük ahşap parçalarından
yeniden yapılandırarak çeşitli ahşap
ürünler elde edilir.
 Tutkal lamine ahşaplar,
 Kontraplaklar,
 Yonga levhalar,
 Lif levhalar (Suntalar) vb.

Yapı Malzemesi - Ahşap 35

 Tutkal Lamine Ahşap
sbcindustry.com

 Tutkal lamine ahşap (Glulam), daha büyük bir birime

birbirine bağlanmış birkaç ahşap laminanın bir araya
getirilmesi ile oluşmaktadır. Laminatlar, üre-formaldehit
gibi yapıştırıcılar ile bir arada tutulur. Bazen mekanik
sabitleme de kullanılabilir.
 Büyük kesitli tutkal lamine yapısal elemanlar nispeten
küçük parçalardan imal edilebilir, böylece küçük
ağaçlardan ahşap elde edilir. Ayrıca, kusurlu kısımları
kesip atarak az sayıda kusuru olan parçalar da
kullanılabilir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 36

Kontraplak
anpas.com.tr

 Kontrplak, kaplama denilen ince ahşap

tabakalarının yapıştırılmasıyla üretilir.
Kaplamaların bağlanması, alternatif kaplamaların
tane yönlerinin birbirine dik açı yapacak şekilde,
iki eksenli bir panel oluşturacak şekilde yapılır.
 Kontrplaklar iki temel tipte üretilir: dış (su
geçirmez) veya iç (neme dayanıklı). Dış tip
yaygın olarak fenol-formaldehit (iç tip için protein
tutkalı) ile bağlanır. Hem sıcak hem de soğuk
presleme kullanılır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 37

Kontraplak
 Masif ahşapla karşılaştırıldığında, kontrplak çok
daha izotropiktir ve daha az büzülür. Kontrplak
imalatında kullanılan kaplamalar genellikle bir
kütüğün büyük bir bıçağa karşı döndürülmesiyle
üretilir. Kaplama tabakaları daha sonra istenen
boyutlarda parçalara kesilir ve belirli bir nem
içeriğine kadar kurutulur.
 Kaplamalar genellikle yumuşak ağaçlardan
kesilir. Kontrplaklar mobilya, kapı, beton formları
da dahil olmak üzere çok geniş bir uygulama
alanına sahiptir.
Yapı Malzemesi - Ahşap 38
Ahşaptan Üretilmiş Yapı
Levhaları
 Elyaf levhası
 Odunlifi levhası
 Yonga levha
 Sunta - yonga levha
 Mantar levha

Yapı Malzemesi - Ahşap 39

Elyaf levhası Wikipedia.org

Elyaf levhalar işlenmiş talaşlardan üretilmektedir.

İlk olarak, kontrollü büyüklükteki talaşlar yüksek basınçlı
buhara maruz kalır,
Selüloz ve lignin istenmeyen elementlerden ayrılır.
Daha sonra, selüloz lifleri ve lignin homojen bir kütleye
karıştırılır ve uygun uzunluklarda kesilen sürekli bir levha
haline getirilir.
Son olarak, bu levhalar ısıtılmış preslerde düzgün sert
tabakalara preslenir.

Yapı Malzemesi - Ahşap 40

Odunlifi levhası
working-wood.com

 Ahşap liflerinden yapılır. Ahşap önce lifli

bileşenlerine ayrılır ve daha sonra bir panelde
yeniden oluşturulur. Lif levhasının
oluşturulmasında asfalt gibi bağlayıcı maddeler
ilave edilebilir.
 Gözeneklidir; düşük yoğunluğa sahiptir. Bu
nedenle yalıtım ve çatı levhası olarak kullanılır.
 MDF: Orta yoğunlukta lif levha

Yapı Malzemesi - Ahşap 41

Yonga levhası
Fragalot.com

 Yonga levhası yaklaşık 3 veya 4 cm2'lik çok ince

talaşlardan yapılır.
 İnşaat için uygun levhalar oluşturmak üzere ısı
ve basınç altında ısı ile sertleşen üre formaldehit
reçinesi ile birleştirilirler.

Yapı Malzemesi - Ahşap 42

Sunta - yonga levha

 Yonga levhası ile aynı şekilde üretilir. Ancak,

sunta yonga levha talaştan daha büyük ahşap
parçacıklarından yapılır.
 Sunta Yonga levhalar, aşınmaya direnci düşük
olduğu veya cazip bir cilaya sahip olmadığı için
dış ortamlar için kullanılmaz. Bölme, raf gibi
ürünler oluşturmak için kullanılır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 43

Mantar levha
 Mantar, Akdeniz ülkelerinde yetiştirilen bir meşe
kabuğundan elde edilir. Kabuk ağaçlardan
soyulduktan sonra, bazı çözünür bileşenleri
çıkarmak için olgunlaştırılır ve kaynatılır.
 Mantar pano, yapıştırıcılar ve basınç kullanılarak
mantardan yapılır. Genellikle yalıtım ve iç cephe
kaplaması için kullanılır.

Yapı Malzemesi - Ahşap 44