ËÅÊÖ ¹1

Ñýäýâ: Îðøèë
 ¯ð òàðèàíû ¿éëäâýðëýëèéí ò¿¿õ
 ¯ð òàðèàíû øèíæ ÷àíàð , àíãèëàë
 ¯ð òàðèà áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðëýëèéí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà
Äýëõèéí õ¿í àì ºñºæ õºäºº àæ àõóé ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéãàà ºíºº ¿åä ¿ð
òàðèàíû á¿òýýãäýõ¿¿í, óóðãèéí ¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ýð÷èìæñýí ¿éëäâýðëýë
ÿâóóëàõ, áàéãàà íººö áîëîëöîîã èëð¿¿ëýí ñóäëàõ àæèë á¿õ íèéòèéí àíõààðëûí òºâä
áàéíà.
ªíºº ¿åä ãàçàð òàðèàëàíãèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãöýý øààðäëàãûã õàíãàõ,
óóðàãò òýæýýëèéí äîòîîäûí ¿éëäâýðëýëèéã ò¿ðãýí íýìýãä¿¿ëýõ ò¿¿íèéã ¿ð àøèãòàé
çàðöóóëæ àøèãëàõ, íººöëºõ íü ¿íäñýí ¿¿ðýã áîëæ áàíà.
Äýëõèéí îðîí á¿ðèéí ¿ð òàðèàíû àðâèí ñàí õºìðºãò óëààíáóóäàé, öàãààí áóäàà,
ýðäýíý øèø, àðâàé çîíõèëîõ áàéð ñóóðèéã ýçýëäýã. Áóóäàé, àðâàé íü ¿ðýíäýý õ¿í
ìàëûí áèå ìàõáîäèä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òýæýýëèéí áîäèñ áîëîõ óóðàã í¿¿ðñ óñ,
ººõ òîñ, òºðºë á¿ðèéí âèòàìèí, ýðäýñ íýãäëýýð áóñàä òàðèìëààñ õàðüöàíãóé èõ,
òýæýýëëýã ÷àíàðààð ãîö ñàéí, õàäãàëàõ, òýýâýðëýõ, öýâýðëýõ çýðýã áîëîâñðóóëàëò
õèéõýä õÿëáàð ó÷ðààñ õ¿í àìûí õ¿íñ òýæýýëèéí ¿íäñýí ýõ áóëãèéí íýãä ç¿é ¸ñîîð
òîîöîãääîã.
Äýëõèéí á¿õ õ¿í àìûí õýðýãöýýò õ¿íñ òýæýýëèéí 20 îð÷èì õóâèéã áóóäàé
ýçýëäýã þì. Áóóäàéã äýëõèéí á¿õ õ¿í àìûí 35% áóþó 43 îðíû íýã ìèëëèàðä õ¿í õ¿íñ
òýæýýëäýý ãîë á¿òýýãäýõ¿¿í áîëãîí õýðýãëýæ áàéíà. Áóóäàéí ¿ðýí äýõ óóðàã íü ¿ë
îðëîãäîõ àìèí õ¿÷ëýýð ýëáýã áºãººä áóñàä õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õîñëîí
òýíöâýðëýäýã îíöëîã ÷àíàðòàé. Òóõàéëáàë áóóäàéí ¿ðýíä áàéäàã ëèçèí õýìýýõ àìèí
õ¿÷èë íü óóðàã õóðèìòëàãäàõ ýõ áóëàã áîëäîã. Áóóäàéí õèìè ôèçèê òåõíîëîãèéí ÷àíàð
íü ãàçàð ç¿é õºðñ, öàã óóðûí ºâºðìºö áàéäëààñ áîëæ àñàð èõ õýëáýëçýëòýéãýýð
õóâüñàí ººð÷ëºãäºæ áàéäàã. Óëñ îðîí á¿ð ãàçàð ç¿éí áàéðøèë, õºðñ öàã óóðûí íºõöºë,
àãðîòåõíèêèéí àðãà àæèëëàãàà, ¿ðèéí ôèçèê õèìè òåõíîëîãèéí ÷àíàðò íºëººëæ áàéãàà
õ¿÷èí ç¿éëèéã ñóäàëæ èëð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé. Ǻâõºí ¿ðèéí õèìè ôèçèêèéí øèíæ
÷àíàðààð áóóäàéí á¿õ ¿íýëãýýã ãàðãàæ áîëîõã¿é áºãººä ãóðèë òàëõíû çýðýã äóãààð,
òåõíîëîãèéí ÷àíàð áîëîí ýíý ¿ç¿¿ëýëòòýé ø¿òëýí õîëáîãääîã áóñàä ÷àíàðóóäûã ñóäëàõ
¸ñòîé. Áóóäàé íü àëü ÷ îðíû óëñ àðäûí àæ àõóéí ñàëáàð á¿õýíä ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä áîëæ
õýðýãëýãäýõ ó÷ðààñ áóóäàéí ¿ðèéã ãóðèë òýæýýë öàðäóóë, àðõè ïèâî, ñïèðò, öàâóó,
áàë áóðàì, íàðèéí áîîâ, ãîéìîíãèéí ¿éëäâýðèéí ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä áîëãîí õýðýãëýäýã áà
áóóäàéí ñ¿ðëèéã ñîíèíãèéí öààñ, êàðòîí, à÷àà áàðààíû áîîäîë, õàéðöàã ñàâ õèéõýýñ
ãàäíà ¿ð ñ¿ðýë íü ãýðèéí òýæýýìýë àìüòäûí õàìãèéí àìòëàã, èë÷ëýã òýæýýë áîëäîã.
Áóóäàé íü ÓÀÀÀ-ä òýðã¿¿í çýðãèéí à÷ õîëáîãäîëòîé òàðèìàë ó÷ðààñ òàðèà òàðèàëàõ
òàëáàé, õóðààæ àâàõ óðãàöûí õýìæýýãýýð áóñàä òàðèìàëòàé õàðüöóóëàõàä
òýðã¿¿í çýðýãò îðäîã.
Ýõ ãàçðûí ýðñ òýñ óóð àìüñãàëòàé, äàëàéí ò¿âøíýýñ ¿ëýìæ ºðãºãäñºí, õºðñ,
öàã óóðûí ÿíç á¿ðèéí íºõöºëòýé ìàíàé îðîíä òàðèàëæ áàéãàà áóóäàéí òåõíîëîãèéí
÷àíàðûã ñóäàëñíààð õ¿íñ òýæýýëèéí ºíäºð ¿ç¿¿ëýëòòýé, àðâèí óðãàöòàé ãóðèë
òàëõíû ÷àíàðààð øàëãàðñàí ñîðòûã èëð¿¿ëýí íóòàãøóóëæ, ñîðò á¿ðèéí çîõèöëûã
òîãòîîæ, ¿éëäâýðèéã ÷àíàð ñàéòàé ò¿¿õèé ýäýýð õàíãàõ áîëîìæ áàéíà. Áóóäàéí õ¿íñ
òåõíîëîãèéí ÷àíàðò áèø ãàãöõ¿¿ õýìæýýã íü àíõààð÷ áàéñàí òèéì öàã ¿å áèé. Îðîí á¿ð
òàðèà áóóäàéã ºðãºí òàðèàëæ, îëîí æèëèéí òàâààðûí áîëîí ¿ðèéí òàðèàíû íººöòýé
áîëæ, ãàäààäàä ãàðãàõ áîëñîí ¿åýñ ýõëýí áóóäàéí òåõíîëîãèéí ÷àíàðûã ãîëëîí
àíõààðàõ áîëñîí. Ãýâ÷ ãóðèë òàëõíû ÷àíàðò òàâèõ õàíäëàãà ºâºðìºö îíöëîãòîé íü òóõàéí
îðíû íèéãìèéí õýðýãëýý, õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýìæýý, òºðºë, íîðì, óëñ îðíû ýäèéí
çàñãèéí õºãæèë óÿëäààòàé áàéäàã. Áóóäàéí ¿ðýíä 14 -18% óóðàã, 77 – 78% í¿¿ðñ
óñ, 1.2 - 1.5% ººõ òîñ áàéäãààñ ãàäíà êàëüöè (Ñà), ôîñôîð (Ð), òºìºð (Fe) çýðýã
ýëåìåíò áîëîí òºðºë á¿ðèéí âèòàìèíààð áàÿëàã ó÷ðààñ õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé
õàìãèéí øèíãýö ñàéòàé óóðàãò òýæýýë áîëäîã. Áóóäàéí òåõíîëîãèéí ÷àíàðûã ñóäàëæ
ñàéæðóóëñíààð çºâõºí ãóðèë òàëõíû ÷àíàð ñàéæðàõ òºäèé áóñ, íýã õýìæýýíèé ¿ðíýýñ
àâàõ ãóðèë òàëõíû ÷àíàð ãàðö íýìýãäýæ, ¿ðèéí çàðöóóëàëòûã áàãàñãàõ ýäèéí
çàñãèéí à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

¯ð òàðèàíû ¿éëäâýðëýëèéí ò¿¿õ

Õ¿í òºðºëõòºí ¿¿ñýæ áèé áîëñîí öàãààñ ýõëýí õîîë õ¿íñ òýð äóíäàà ¿ð òàðèàã
õ¿íñíèé ãîë á¿òýýãäýõ¿¿íýý áîëãîí õýðýãëýæ ýõýëñýí áàéíà. Ò¿¿õ÷èä, àðõåîëîãè÷èä
ãàë ¿¿ññýíòýé õîëáîîòîéãîîð ¿ð òàðèàã áîëãîæ õýðýãëýõ (êàøà) óëìààð òàëõ áîëãîí
õýðýãëýõ áîëñîí òóõàé òàéëáàðëàäàã. Òàðèàã íóíòàãëàõ ýõíèé òºõººðºìæ íü öîõèëòûí
õ¿÷ äàðàà íü ¿ðýëòèéí õ¿÷ (çåðíîòåðêà) àøèãëàí, øóëóóí õºäºëãººíººð öààøäàà ýðãýõ
õºäºë㺺í áîëãîñîí (ýðãýæ äàâøèõ õºäºë㺺í) òóõàé äóðäñàí áàéäàã. ̺í ò¿¿í÷ëí ãàð
àæèëëàãààã ÿìàð íýã àìüòíû õ¿÷ (ìîðü, òýìýý) äàðàà íü óñ, ñàëõèíû õ¿÷èéã àøèãëàí
ººð÷èëæ òàðèàãàà áîëîâñðóóëàõ áîëñîí áàéíà. Ñàëõèí òýýðýì àíõ Âîñòîêîä 3000
æèëèéí ºìíº ¿¿ññýí ò¿¿õòýé. ¯ð òàðèàã íóíòàãëàõ òºõººðºìæ õèéõèéí çýðýãöýý ºìíº íü
òàðèàãàà öýâýðëýõ, ÷èéãòýé áàéâàë õàòààõ, öààøèëáàë øèãø¿¿ð õýðýãëýõ ãýõ
ìýòýýð ¿éëäâýðèéí òºõººðºìæ¿¿ä ¿¿ñýæ áèé áîëñîí ãýäýã. 1822 îíä Ìèëëåðèéí çîõèîñîí
íóíòàãëàõ ìàøèí, 1834 îíä Øâåéöàðèéí èíæåíåð Çóëüöáåðãåðèéí çîõèîí á¿òýýñýí ìàøèí
çýðýã íü îð÷èí ¿åèéí òýýðýìäýõ ìàøèíû ýõëýë áîëñîí þì.
¯ð òàðèàíû øèíæ ÷àíàð
¯ð òàðèà ò¿¿íèé àíãèëàë, á¿òýö, øèíæ ÷àíàð
¯ð òàðèà íü õ¿íèé àìüäðàëä ÷óõàë øààðäëàãàòàé óðãàìëûí á¿ë þì. ¯ð òàðèàíû
òºðëèéí óðãàìëûã ò¿¿íèé íàéðëàãàíä çîíõèëîõ áîäèñîîð íü 3 á¿ëýãò õóâààíà.
à. Öàðäóóëààð áàÿëàã – ýíý á¿ëãèéí ¿ð òàðèàã àìóó òàðèà ãýæ íýðëýäýã.
Äýëõèéä íèéòäýý 550 á¿ëãèéí 6700 òºðëèéí òàðèàëäàã áîëîí çýðëýã óðãàäàã ¿ð
òàðèà áàéäàã. Ãîë òºëººëºã÷èä íü: óëààí áóóäàé, õºõ òàðèà, àðâàé, îâú¸ñ, ýðäýíýøèø,
öàãààí áóäàà, øàð áóäàà þì.
á. Óóðãààð áàÿëàã - âàíäóé, øîø áóóðöàã, íóò, âèê, ÷èíà
â. Òîñîîð áàÿëàã - íàðàíöàöýã, ìààëèíãà, ñîÿ, àðàõèñ, ðàïñ çýðýã ¿ð òàðèà îðíî.
Ýäãýýðèéí äîòðîîñ ìàíàé îðíû ãàçàð òàðèàëàíãèéí ãîë óðãàìàë áîëñîí óëààí áóóäàéí
á¿òöèéã àâ÷ ¿çüå.
Á¿òýö: ¯ð íü õàëüñ, ýíäîñïåðì / ñ¿¿íöýð èäýý /, ¿ð õºâðºë ãýñýí 3 õýñãýýñ
òîãòîíî. Õàëüñ íü èõýâ÷ëýí øàð, óëààí øàð ºíãºòýé áàéõ áà ýíäîñïåðìèéã ãàäíû íºëººíººñ
õàìãààëàõ ¿¿ðýãòýé. Äîòðîî 3 õýñýãò õóâààãäàíà. ¯¿íä:
- æèìñíèé (ïåðèêàðïèé)
- ¿ðèéí (ïåðèñïåðìèé)
- àëåéðîíû (óóðãèéí)
Òýäãýýðèéí äîòîð òàëä öàðäóóëëàã áà öàâóóëàã ýä ýñýýñ òîãòñîí ýíäîñïåðì
áàéíà.
Áóóäàéí àíãèëàë
 Áóóäàé íü äýëõèéä ºðãºí òàðõñàí áàÿëàã óðãàìëûí íýã áºãººä ýðò äýýð ¿åýñ
òàðèàëàãäàæ èðñýí ò¿¿õòýé. Äýëõèéä òàðõñàí 22 òºðëèéí áóóäàéíààñ òàðèàëàíãèéí
¿éëäâýðò 纺ëºí, õàòóó, òàðâàãàí, òóðãèäóì, òàðèìàë, õîñ, óðò çýðýã 5 - 6 òºðëèéí
áóóäàéã òàðüæ áóñàä áóóäàé íü çàðèì óëñ ã¿ðýíä çýðëýã (ýíäåìèê) áàéäëààð
òàðõñàí áàéäàã.
Áóóäàé íü ãàäààä áàéäàë, àæ àõóéí øèíæ òºë⺺𺺠í¿öãýí óðò, á¿ðõ¿¿ë óðò ãýæ
2 á¿ëýã õóâààãääàã.
Í¿öãýí ¿ðò áóóäàéí á¿ëýãò: ò¿ð¿¿íèé ãîë íü áàò áýõ, ¿ð íü õàëüñíààñàà õÿëáàð
öàéðäàã õàòóó, 纺ëºí áóóäàéíóóä õàìààðíà.
Á¿ðõ¿¿ë ¿ðò áóóäàéí á¿ëýãò: ò¿ð¿¿íèé ãîë íü áàò áýõ áèø, ¿ð íü ò¿ð¿¿ áîëîí
öýöãèéí õàëüñíààñ àìàðõàí ñàëäàãã¿é, öàéðóóëàõàä ¿ð íü õàëüñòàéãàà ¿ëääýã
çýðëýã áà òàðèìàë íýã áà õîñ ¿ðò áóóäàé õàìààðíà.
Áóóäàé ¿åò óðãàìëûí ÿçãóóð òðèòèêóìûí òºðºëä áàãòäàã. Áóóäàéí ¿ð
ò¿ð¿¿ ñàõëûí ºíãº, ò¿ð¿¿íèé õàëüñ çýðýã ãàäààä áàéäëààðàà ººð áºãººä õîîðîíäîî
ÿëãàãäàõ îëîí øèíæýýñ áîëæ õýäýí çóóí ñîðòîä õóâààãääàã. Ãàçàð òàðèàëàíãèéí
¿éëäâýðëýëä òàðõñàí áóóäàéí òºðºë ç¿éë íü 纺ëºí áîëîí õàòóó áóóäàé þì. Îëîí îìîã
ä¿ðñèéí áóóäàéíóóäààñ õàìãèéí óÿí õàòàí õºðñ, öàã óóðûí ÿíç á¿ðèéí íºõöºëä õÿëáàð
çîõèöîæ óðãàäàã íü 纺ëºí áóóäàé þì.
Èéìýýñ òàðèàëàí ýðõýëäýã óëñ îðíû áóóäàé òàðèàëäàã á¿õ òàëáàéí 80 – 90%-
èéã ºâºëæèõ áà çóñàõ 纺ëºí áóóäàé ýçýëäýã.
Õàòóó áóóäàé íü: ãàäààä îð÷èíòîé çîõèöîõ óÿí õàòàí ÷àíàðààðàà 纺ëºí áóóäàéíààñ
áàãà, óðãàí áîëîâñðîõäîî ºíäºð àãðîòåõíèê, ¿ðæèë øèìòýé õºðñ øààðääàã. Õàòóó
áóóäàé íü óóðàã èõòýé, öàâóóëàã íü àãøèëò ñàéòàé, ãóðèë íü óñ äààõ ÷àäâàð ñàéí
ó÷ðààñ õºíäèé ãîéìîí ¿éëäâýðëýõýä õýðýãëýíý.

Õàòóó 纺ëºí áóóäàé ìîðôîëîãèéí øèíæ òºë⺺ð ÿëãàõ

¯ðèéí á¿òöýí
Ǻºëºí áóóäàé Õàòóó áóóäàé
¹ äýõ õýñã¿¿ä
Ñàõàëòàé áà ñàõàëã¿é ïðèçì
1 Ò¿ð¿¿ Ñàõàëòàé, ïðèçì õýëáýðòýé
áà ìóøãèðñàí õýëáýðòýé
2 Ñàõàë Áîãèíî ñèéðýã Óðò çýðýãöýý áàéðëàëòàé
3 ¯ð Ãóðèëàíöàð õàãàñ øèëýíöýð Òóíãàëàã øèëýíöýð õºíäëºí
áîãèíî, õºíäëºí îãòëîë íü îãòëîë íü
 ãóðâàëæèíäóó,òàëáàé
äóãóéäóó áîãèíîâòîð
óðòàâòàð
Ãîíçãîé äóãóéâòàð õîíõîðäóó
4 ¯ð õºâðºë Óðòàâòàð áºãººä òîâãîð
ñóóñàí

Ìàíàé îðîíä õàòóó 纺ëºí áóóäàéí òºðºë ä¿ðñ áîëîõ àëüáèäóì ëþòåñöåíñ
ìåëÿíîïóñûí ç¿éëä áàãòäàã 10 ãàðóé ñîðòûã íóòàãøóóëàí 30 ãàðóé ñîðòûã ñîðò
ñîðèëòîíä òàðèàëæ áàéíà. Áóóäàéí á¿õ ñîðòûã òàëõíû ÷àíàðààð 3 á¿ëýãò õóâààíà.
Ñîðòûí ¿ðèéí òàëõíû ÷àíàð ¿ðèéí íàéðëàãà äàõü óóðàã, ôåðìåíò íèéëìýë
íýãäëèéí õýìæýý öàâóóëãûí ÷àíàðààñ øóóä õàìààðàëòàé áàéäàã.
1-ð á¿ëãèéí õ¿÷èò áóóäàé íü: Õýâèéí çóóðìàãèéã áèé áîëãîõîä èõ õýìæýýíèé
óñ øèíãýýæ õººëò ñàéòàé, ãàðö èõòýé òàëõ áèé áîëãîíî. Ýíý áóóäàéí çóóðìàãò
èñýëòèéí ïðîöåññ óäààí ÿâàãääàã. Òýð ÷àíàðààðàà õýëáýðýý ñàéí õàäãàëäàã ó÷ðààñ
òàëõ áàðèõ ¿éë àæèëëàãààã ìåõàíèêæóóëàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Õ¿÷èò
áóóäàéã ÷àíàð ìóóòàé áóóäàéíä ñàéæðóóëàã÷ áîëãîí àøèãëàäàã.
2-ð á¿ëýãò: Òàëõíû ÷àíàðààð äóíä çýðãèéí ñîðòóóä õàìààðàõ áà áóñäàä
ñàéæðóóëàã÷ áîëæ ÷àäàõã¿é áèåý äààñàí ñîðò áàéíà.
3-ð á¿ëýãò: Ýíý á¿ëýãò îðäîã áóóäàéí ñîðòóóä íü çàéëøã¿é ñàéæðóóëàã÷
øààðääàã, ãóðèë òàëõíû ÷àíàð ìóóòàé áàéäàã. Ýíý ñîðòûí áóóäàéí ãóðèë íü óñ áàãà
øèíãýýäýã, àìàðõàí ÷àíàðàà àëääàã, óÿí õàòàí ÷àíàðààð ìóó, òàëõ íü õýëáýðýý
àëääàã, ñèéðýãæèëò áàãàòàé áóþó ýñâýë æèãä áèø, õººëò ìóóòàé òàëõ áîëäîã, 8–
10% óóðàãòàé, 15–20% öàâóóëàãòàé, 20-40% ñàéæðóóëàã÷ øààðääàã ñîðòóóä
õàìààðíà. Òàëõ áàðèõ ÷àíàðò ¿ðèéí õºëäºëò, ºâ÷èí õîðäëîãûí íýðâýãäýë ìóóãààð
íºëººëäºã.
Ìàíàé îðíû áóóäàé òàðèàëæ áàéãàà òàëáàéí 60 – 70%-èéã õ¿÷èò, õàòóó
áóóäàé ýçýëæ áàéãàà áîëîâ÷ õºðñ öàã óóð, àãðîòåõíèêèéí òºðºë á¿ðèéí àðãà
àæèëëàãààíû íºëººë뺺ñ áîëæ ãóðèë òàëõíû ÷àíàð õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã áà
öààøèä õàòóó, õ¿÷èò, 纺ëºí áóóäàéí ñîðòûã öýâðýýð íü òàðèàëæ ¿ðæ¿¿ëýõ ÷àíàðò
íºëººëæ áóé õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººëëèéã ñóäëàí èëð¿¿ëæ ãóðèë òàëõíû ÷àíàðûã
ñàéæðóóëàõ íü óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí ÷óõàë çîðèëò áîëæ áàéíà.
 ¯ð òàðèà áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí åðºíõèé ÷èã õàíäëàãà íü:
  áàãà çàé òàëáàé ýçëýõ îâîð áàãàòàé, òåõíîëîãèéí îëîí ¿éëäëèéã çýðýã
ã¿éöýòãýõ ÷àäâàðòàé ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæèéã á¿òýýõ
 ãóðèëûã áàÿæóóëàõ (àìèíäýì, ýðäýñ áîäèñîîð)
 á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã îëøðóóëæ çîõèöóóëàõ ¿éë÷èëãýý á¿õèé
õ¿íñíèé ÷èãëýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ
 “ýð÷èìæñýí” õýâòýý òåõíîëîãèéã ºðãºí íýâòð¿¿ëýõ ÿâäàë þì
Ìàíàé îðíû ãóðèëûí ¿éëäâýð¿¿äèéí òåõíîëîãèéí ò¿âøèíã àâ÷ ¿çâýë óëàìæëàëò áà
ýð÷èìæñýí õýâòýý òåõíîëîãèòýé ãýñýí 2 ¿íäñýí õýñýãò õóâààí àâ÷ ¿çýæ áîëîõ þì.
Óëàìæëàëò òåõíîëîãèéí õóâüä “Àëòàí òàðèà” ÕÊ íü ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí ¿éë
àæèëëàãààã èæ á¿ðýí êîìïüþòåðæ¿¿ëæ àâòîìàò óäèðäëàãàòàé áîëãîñîí áàéíà.
Ãóðèëûí ¿éëäâýðèéí òåõíîëîãèéí îíöëîã íü áóñàä õ¿íñíèé ¿éëäâýðòýé õàðüöóóëàõàä
ìåõàíèê ïðîöåññ ãîë÷ëîí ÿâàãääàã ó÷èð àâòîìàòæóóëàõàä õÿëáàð áàéäàã.
Èíãýñíýýð òåõíîëîãèéí ïðîöåññûí ÿâöûã õÿíàõààñ ãàäíà ¿éëäâýðëýëä çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ëàáîðàòîðèéí õÿíàëòûã áîãèíî õóãàöààíä õèéõ áîëîìæòîé.
“Óëààíáààòàð” ãóðèë “Óóðàã - Àëòàé” ¿éëäâýð¿¿äèéí õóâüä “ýð÷èìæñýí” õýâòýý
òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà. Õýâòýý òåõíîëîãèéí ¿åä òåõíîëîãèéí ¿éë
àæèëëàãàà íü óÿí õàòàí øèíæèéã àãóóëñàí, íýã òºõººðºìæ íü õàðüöàíãóé îëîí òîîíû
òåõíîëîãèéí ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ áîëîìæòîé.
Ãóðèëûã àìèíäýì, ýðäýñ áîäèñîîð áàÿæóóëàõ òàëààð îëîí æèëèéí òóðøèëò,
ñóäàëãààíû àæèë õèéãäñýí áºãººä ¿¿íèé ¿ð ä¿íä õ¿íèé áèåä ýåðýã íºëºº á¿õèé
íýìýëò áýëäìýëèéã ãàðãàí àâñàí áàéíà. Àìåðèêò ¿éëäâýðëýæ áóé ãóðèëûíõàà òàë
õóâèéã òºìðèéí áýëäìýëýýð áàÿæóóëàí ¿éëäâýðëýæ áàéíà. Ìàíàé îðíû õóâüä
“Óëààíáààòàð - ãóðèë” ÁÃ- 085 ãóðèëûíõàà òîäîðõîé õóâèéã òºìðèéí áýëäìýëýýð
áàÿæóóëàí ¿éëäâýðëýæ áàéíà.
ÀØÈÃËÀÕ ÕÝÂËÝË
1. Àëòàíöýöýã ß, Áàòìýíä Ð, Îþóí÷èìýã ×, Öýöãýý Ä, “ Óðãàìëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé
ýä áîëîâñðóóëàõ òåõíîëîãèéí ¿íäýñ” ÓÁ, 2000 îí
2. Åãîðîâ Ã.À “ Êðàòêèé êóðñ ìóêîìîëüíîãî è êðóïÿíîãî ïðîèçâîäñòâà” Ìîñêâà, 2000 îí
3. Åãîðîâ Ã.À “ Òåõíîëîãèÿ ìóêè è êðóïû” Ìîñêâà, 1999 îí
4. Ïëàòîíîâ Ï.Í, Ïóíêîâ Ñ.Ï, Ôàñìàí Â.Á “ Ýëåâàòîðû è ñêëàäû” Ìîñêâà, 1987 îí
5. ß. Áàÿðõ¿¿, Ö. ×èìýääóëàì “ ¯ð òàðèà áîëîâñðóóëàõ òåõíîëîãè “ÓÁ, 2005 îí