BOYA VE BOYACILIK

1. BOYANIN GENEL TANIMI :

Boyama, öncelikle saç aksamların korunması için yapılır. Ahşap ve metaldeki

delikleri doldurur, çürümeleri önler ve paslanmalara engel olur. Diğer taraftan temiz bir
görünüm, kolay temizlik ve bakterilerin üremelerini önler. Işığı yansıtmada ya da
yutmada da boya önemli bir rol oynar. Örneğin; gemi dahilinde açık, uçuk boyaların
kullanılması sayesinde daha aydınlık görünüm verir. Diğer taraftan ise, koyu renkler iyi
bir yutucu olduklarından kamuflaj için tatminkar bir görünüm arz ederler. Tüm bu sayılan
özelliklerinden dolayı boyanın önemi çok büyüktür.

2. BOYA ANA MADDELERİ : Boya asıl olarak dört ana maddeden oluşur.

a. Pigment (Boya tozu) :

Titanyum dioksit ve çinko oksit kullanılan ana beyaz boya tozlarıdır. Boya
tozları kimyasal bakımdan fonksiyonsuz olan ve asıl rengi etkilemeyen maddelerdir.
Kullanım amaçları boya tabakasını takviye etmek, yayılmasını azaltıp, boya tabakasının
kalınlığını artırmak, boya maddesinin muhafaza edildiği kutu içerisinde kurumasını
önlemektir.

b. Boya Hammaddesi :

Boyanın sıvı olan ana maddesidir. İçinde boya tozlarını ihtiva ederek rahat
sürülmesini ve karıştırılmasını sağlar. Ayrıca boya tatbik edilecek yüzeyi ıslatır deliklerin
dolmasını sağlayıp, boyanın yüzeye tam tatbik edilerek kurumasını sağlar.

Çok yakın zamana kadar çoğu boyada, ana madde olarak bezir yağı veya
buna yakın yağlar kullanılırdı. Boyaların, bu yağlardan dolayı kalite ve fiziksel
özelliklerinde düşme olduğu gibi kuruması da, çok ağır olurdu. Bu nedenle gemilerde
kullanılacak boyaların içine ham yağlar katılmamalıdır. Boya çok kalın ise, incelticilerden
bir tanesi tercih edilerek kullanılmalıdır.

c. Kurutucular :

Belirli metal bileşen yağ ile karıştırıldıklarında kurumayı sağlayacak boya

maddelerine kurutucular denir. Kurutucular katılmadıklarında takdirde oksijen nüfusu
boya filmine çok yavaş olacağından kuruması için beklememiz gerekecektir.

ç. İncelticiler :

Boyanın tabanca veya fırça ile rahatça uygulanmasını sağlayacak

yoğunluk derecesine ulaşması için kullanılırlar. Fazla katıldıkları taktirde boyanın yüzeye
nüfus etmesini ve parlaklıklarını azalttıkları gibi boyanın özelliğini de bozarlar.

1
3. RENK OLUŞUMLARI :

a. Renkler : Işığın, kendi öz yapısına veya cisimler tarafından

yayılma şekline bağlı olarak göz üzerinde yaptığı etkiye RENK denir.

Renk eşyaların üzerine çarpan ışığın bir kısmının yansıması, diğer

bölümünün ise absorbe (emilmesi) olması ile oluşur. Yansıma veya emilme oranları
rengin cinsini belirtir.

Rengi ilk olarak Isaac NEWTON 17. y.y.’da incelemiştir. Newton’dan bu

yana renkleri tanımlama ve sınıflama yönünden pek çok çalışma yapılmıştır. Renk
ölçümünde kullanılan en yaygın sistem ise Uluslar Arası Aydınlatma Komisyonunun
(CIE) 1931’de kabul ettiği sistemdir.

Buna göre;
(1) Ana renkler: Kırmızı, Sarı, Mavi
(2) Ara renkler: Ana renk harici diğer renklere denir.

Beyaz; en çok ışık yansıtan, siyah ise, en çok emen renklerdir. En beyaz
sayılan bir cismin üzerine gelen ışınlardan %11’ini yutup, %89’unu yansıttığı, en siyah
sayılan bir cismin ise ışınların %2’sini yansıtıp %98’ini yuttuğu tespit edilmiştir.
b. Renk Karışımı :

(1)Toplamalı Renk Karışımı : Üç ana renk olan kırmızı, mavi, sarı

karışımlarından oluşan renkler gözümüz tarafından ayırt edilebilirler. Bu durumu bir
deneyle saptayabiliriz. Kırmızı, mavi, sarı renk veren üç projektör ışığını beyaz bir
perdeye yansıtarak beyaz rengi elde edebliriz. Ana renkleri ikişer ikişer perdede
birleştirdiğimiz zaman aşağıdaki renkleri elde ederiz.

Kırmızı + Sarı = Turuncu

Sarı + Mavi = Cyan Mavisi
Mavi + Kırmızı = Majenta

(2)Çıkarmalı Renk Karışımı : Bir boyacı ustası kırmızı ve yeşil boyayı

karıştırarak sarı rengi elde edemez. Işık rengi ile Boya rengi birbirinden farklıdır. Işık
renkleri belirli dalga uzunluğundaki ışınları yansıtır. Boya rengi ise; belirli dalga
uzunluğundaki ışınları absorbe ederler. Yani emerler. Bu ışınlar emilerek kayboldukları
için beyaz ışının bir bölümü eksilmiş olur. Yani toplamdan çıkarılmış olur. Bu tür renk
karışımlarına çıkarmalı renk karışımları denir.

Sarı + Majenta = Kırmızı

Sarı + Cyan Mavisi = Yeşil
Majenta + Cyan Mavisi = Mor
Sarı + Majenta +Cyan mavisi = Siyah

2
 (3)Bütünleyici Renkler : Bunlar eşit oranda karıştırıldığı
zaman gri olan yani birbirinin rengini gideren renklerdir. Mavi ile Turuncu, Kırmızı ile
Yeşil, Sarı ile Mor gibi…
(4)Karşıt renkler : Yan yana geldiklerinde birbirlerinin etkisini
artırırlar. En net biçimde görünürler.
(5)Uygun renkler : Özelliği bu renklerin arasında ortak
rengin bulunmasıdır. Sarı ve yeşil gibi. Yeşilde sarı bulunduğu için ikisinin de ortak rengi
sarı’dır. Mavi ve mor uygun renk’tir. Mor’da mavi renk vardır.
(6)Uyumsuz renkler : Renk çemberinde birbirlerine ne uygun
renk kadar yakın, ne de karşıt renkler kadar uzak olmayan renklere “uyumsuz renkler”
denir. Örnek; Sarı, Kırmızı. Bu iki renk arasında uzak ya da yakın bir ilişki yoktur.
(7)Renk Değeri : Aynı türden renkler açık ya da koyu
olabilirler. Mavi, Beyaz ile karışırsa türü değişmez. Mor veya yeşile kaçmaz, fakat rengi
açılır.
(8)Renk Elde Etmek :

ANA BOYA : KATKI BOYA : ELDE EDİLEN BOYA :

Kırmızı Siyah Kahverengi

Mavi Siyah Lacivert
Beyaz Siyah – Mavi Borda grisi
Beyaz Sarı Krem
Beyaz Kırmızı Pembe
Sarı Kırmızı Turuncu
Beyaz Yeşil Filizi yeşil
Beyaz Mavi Açık mavi
Siyah Beyaz Güverte grisi

4. BOYA ÇEŞİTLERİ :

Bir çok boya çeşidi mevcuttur. Başlıcalar şunlardır.

a. Astar boya :

Temizlenmiş metal yüzeylere uygulanmak maksadıyla hazırlanmış boya

türleridir. Son kat boyalar için gerekli tabanı oluşturup kimyasal maddelerin eklenmesi ile
yüzeydeki aşınmayı ve paslanmayı önlerler. Gemilerde kullanılan iki tip astar boya
mevcuttur.
Bunlar; Sarı sülyen (Çinko kromat) alüminyum yüzeylere uygulanır.
Kırmızı sülyen ( kırmızı kurşun) tüm metal yüzeylere uygulanır.

b. Karina boyaları :

Su altındaki metal kısımları deniz suyu etkilerinden koruyucu boyadır.

Karina boyaları iki çeşittir.

3
 Aşınmayı önleyici boyalar ( Formül 119 -120 ) .
Kirlenmeyi önleyici boyalar. İçerisinde bakır oksit ihtiva eder. ( Formül 121 )

c. Makine boyaları :
Yanmaz özelliğe sahip olup kazanlar, sitim devreleri gibi yüksek ısı üreten
bölgelerde kullanılırlar.

ç. Tank boyaları :
Su, akaryakıt, pis su tankları gibi yerleri boyamakta kullanılan boyalardır.

d. Sentetik Boyalar :
Bağlayıcı alkit reçine olan solvent buharlaşmasıyla kuruyan halk dilinde
yağlı boya olarak adlandırılan tek bileşimli (komponentli) boyalardır. İncelticisi (tiner veya
solventi) sentetik tinerdir.
Gemilerde “Sentetik Gri Borda” ve “Sentetik Güverte” isimleri ile anılırlar.
Bunların incelticisi (tineri) sentetik tinerdir.

e. Vinilli Boyalar :

Bağlayıcı vinil reçine olan solvent buharlaşmasıyla kuruyan tek bileşenli

(kompenatli) boyalardır. Gemilerde kullanılan Formül 117, Formül 119, Formül 121,
Formül 129, Vinilli faça gibi boyalar, vinilli boyalara örnektir. Vinilli boyalar vinil tineri ile
inceltilirler.

f. Epoksi Boyalar :

Bağlayıcı epoksi reçine olan aminle kimyasal reaksiyona girerek kuruyan

(sertleşen) çift komponentli boyalardır. Epoksi boyaların ambalajı üzerinde belirtilen
oranlarda karıştırılması gerekir. Gemilerde kullanılan “Epoksi Metal Primer” ve “Epoksi
Kumlu Güverte Boyası” bunlara birer örnektir. Epoksi boyalar epoksi tineriyle inceltilir.

g. Cihaz boyası :
Cihazlara vurulan boyadır.

ğ. Diğer boya çeşitleri :

Gemilerin muhtelif yerlerinde kullanılmak üzere boya çeşitleri de vardır.

Bunlar;

Güverte üstü aksamlarda kullanılan boyalar.

Alüminyum yüzey boyaları

Branda boyaları

Rutubeti önleyici boyalardır.

4
5. BOYA EMNİYET TEDBİRLERİ ÇEK LİSTESİ :

a. Kapalı Mahallerde Boya Yapma Çek Listesi :

AÇIKLAMA EVET HAYIR

SIRA NO
Kapalı mahallerde boya yapan personelin sık sık temiz
1 hava alması sağlandı mı?
Durumları devamlı takip edilip ve boyadan sonra yoğurt
2 yediriliyor mu?
Püskürtme ile yapılan boyanın yanma ve zehirlenme
3 olasılığı daha çoktur. Bu nedenle tabanca ile yapılan
boyamada ateş ve /veya yüksek ısıya sahip herhangi
cisim /cihazın bulunmaması sağlanmalı, filtreli maske,
gözlük ve eldiven kullanılıyor mu?
Kapalı bölme /sarnıca boya yapmak için giren personel
4 üzerinde madeni cisim ve ayakkabı tabanında çakılı cisim
bulunmaması sağlanmış mı?
Boya yapılan mahalde ateşle yaklaşma ve sigara içilmez
5 levhaları asılmış mı?

Yere dökülen boyalar çok kısa sürede temizleniyor mu?

6
Vantililasyon ve havalandırma sağlandı mı?
7
Elektrik borularının, tellerinin ve sigortaların bulunduğu
8 yerlerin boyası yapılırken elektriklerinin kesilmesi sağlandı
mı?
Boyama esnasında yangın söndürücüler hazır vaziyette en
9 yakın mesafede bulunuyor mu?

5
 b. Direk/Baca Boya Yapma Çek Listesi :

AÇIKLAMA EVET HAYIR

SIRA NO
Direğe ve bacaya çıkarken 2. Kaptandan izin alındı mı?
1
2. Kaptan izin vermeden önce tüm telsiz ve radar
2 antenlerindeki transmisyonun kesilmiş olduğundan
antenlerin üzerine “Dikkat Direkte Çalışma Var” ikazını
yapan levhaların asılmış olduğundan, “telsiz odası emniyet
tedbirlerinde“ belirtildiği gibi antenlerin topraklanmış
olduğundan emin olundu mu?
2. Kaptan, baş makinisti haberdar ederek kazan emniyet
3 valfının açılmasını ve düdüklere hava basılmasının
önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını sağladı mı?
Çalışma sahasındaki asılı levhalarda belirtilen emniyet
4 tedbir ve kurallarını okuyup personele tebliğ etti mi?
Direkte çalışan personel tarafından emniyet kemeri ve
5 halatı kullanılıyor mu?
Personel aletlerle yüklü bir halde direğe tırmanmamalı her
6 iki eli boş olması gerektiğini biliyor mu?
Tüm alet ve malzemeler halatlarla emniyet altına alınmış
7 mı?
Yardımcı personel ve mürettebat çalışma sahasından neta
8 vaziyette mi?
Direğe çıkan personel dar elbise giymiş mi?
9
Raspa işinde görevlendirilen personel emniyet gözlüğü ve
10 koruyucu maske kullanıyor mu?
Püskürtme boya yapan tüm personel koruyucu yüz maskesi
11 kullanıyor mu?
Baca üzerinde çalışan personel tehlikeli gazlar ve
12 dumanlardan sakınmak için ihtiyatlı bulunuyor mu?
Çalışma bitiğinde 2. Kaptan’a haber verildi mi?
13

6
c. Bordada Boya Yapma Çek Listesi :

AÇIKLAMA EVET HAYIR

SIRA NO
2. Kaptan’dan izin alındı mı?
1
Pervanelerin dönmediğinden ve borda dış çarclarının
2 bordada çalışan personelden neta olduğu kontrol edildi mi?
Gemi üzerinde yol varken veya havuzda iken 2.Kaptan’dan
3 izin alındı mı?
İşe başlamadan önce sorumlu şahıs çalışma alanı
3 çevresindeki yazılı talimatları okuyup çalışan personele
anlattı mı?
İki gemi arasında çalışırken diğer geminin 2. Kaptanı’na
4 veya ilgili personele haber verildi mi?
Sorumlu personel iskele donanımının ve traka halatlarının
5 emniyetini kontrol etti mi?
Sorumlu personel çalışma anında devamlı personelin
6 emniyetini kontrol ediyor mu?
Personelin kapok tipi can yeleği giydiği kontrol edildi mi?
7
Bordada çalışan tüm personel can yeleğinin altına
8 anelesinden güverte üzerindeki mapaya bağlı ve bir kişinin
tuttuğu emniyet kemeri takılı mı?
Halat tutucu personel her zaman hazır ve görevini uygun
9 şekilde yapıyor mu?
Diğer bir geminin yaklaşması halinde personeli süratle
10 güverte üzerine alması gerektiği biliniyor mu?

7
 Düşmeye Karşı Koruyucu Teçhizat (Fall Protection Equipment) :
Personelin gemi direği, bordalar veya bordalara yakın mahaller gibi, güverteye veya
denize düşme riskinin olduğu yerlerde çalıştığı durumlarda, düşme riskine karşı
personeli korumak için kullanılan emniyet kemeri (safety belt) , emniyet halatı (safety
lanyard) ve traka (boatswain’s chair / bosun’s chair) gibi teçhizatı içerir.

Emniyet Kemeri ve Halatı (Safety Belt & Lanyard) Traka (Boatswain’s Chair)

d. Emniyet Tedbirleri :

(1) Tehlike Faktörleri :

Boya ile çalışırken aşağıdaki tehlike faktörleri göz önüne alınmalıdır. Ateşin
meydana gelebilmesi için üç faktörün bir arada bulunması gerekir. Oksijen-Yanıcı
madde-Isı

Bunlarda oksijen tabii olarak atmosferde, yanıcı madde ise boyadaki solventlerin
buharı olarak mevcuttur. Dolayısıyla ateşin oluşumu için gerekli iki faktör her an için
mevcuttur. Üçüncü faktör olarak ısı düşünüldüğünde akla öncelikle kibrit veya çakmağın
yanmasından meydana gelen alev gelir. Yanmanın kolaylıkla olmasını sağlayan bir diğer
tehlikede kıvılcımdır. Kıvılcım bazı sert cisimlerin sürtünme, çarpmasıyla ve elektrik
sparklarından meydana gelir.

Solvent buharının havadan ağır olması nedeniyle buhar tabana çökerek döşeme
yüzeyinde birikir. Bu nedenle hava tabana yakın yerlerden başlamak üzere
temizlenmelidir. Bunun içinde kapalı yerlerde çalışırken emici/basıcı fan kullanmak
faydalıdır. Yanma tehlikesi likidin alevlenme ısısına bağlıdır. Kapalı mahallerde pürmüz

8
kullanılmamalıdır. Kullanılması zorunlu durumlarda yangına karşı emniyet tedbirleri
alınmalıdır.

e. Boyanın Sağlığa Tesiri :

(1) Zehirlenme : Zehirlenme tehlikesi, zehrin karakterine,

dozajına, yoğunluğuna, uçuculuk derecesine, çalışma zamanına gibi bir çok şartta
bağlıdır. Kısa bir zaman için bilinci kaybettirecek şiddetli zehirlenmeler nadiren görülür.
Genelde baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik, uykusuzluk, mide bulantısı gibi belirtilere
boyamada sık rastlanır. Belirtilerin, hemen veya çalışma saati sonunda görülmesi
doğaldır. Zehirlenme tehlikesi gerekli emniyet tedbirleri alındığı şartlar altında
çalışıldığında tamamen azalır, hatta tamamen yok edilebilir.

Kapalı mahallerde boya yaparken eldiven, maske ve gözlük muhakkak

kullanılmalıdır. Keza bu raspa motorları kullanılırken de geçerlidir.

(2) Deri Hastalıkları : Solventler deriyi tahriş ederek deri

hastalıklarına sebep olurlar. Derideki çatlaklar egzama, dermatit gibi arazları meydana
getirirler.

Bunlardan korunmanın en pratik yolu, boyamadan sonra elleri kir veya boya
kalıntılarından korumak için soğuk su ile çalkaladıktan sonra solventle nemlendirilmiş bir
bezle silerek temizlemelidir. Yalnız bu solvent kesinlikle benzol olmamalıdır. Eller daha
sonra sabunlu su ile iyice yıkanarak temizlenmelidir.

Eller katiyen incelticilerle ve solventlerle yıkanmamalıdır. Egzamanın diğer bir

nedeni de derinin boyada kullanılan terebantin, tiner vb. gibi bazı solventlerle kurşun,
kromoksit gibi bazı pigmentlere zamanla hassas hale gelmesidir.

Egzama ve denmatitisin özellikle epoksi poliüretan boya ile çalışıldığında

görülmesinden dolayı bu boyaların sertleştiricileri kesinlikle cilde temas ettirilmemelidir.

(3) Genel Tedbirler :

(a) Boş kutu ve bidonlar kapalı olarak muhafaza edilmelidir.

(b) Solvent buharları genellikle havadan ağır olduğu için bunlar

döşeme üzerinden uzaklaştırılmalıdır.

(c) Su genellikle solventlerden ağırdır, ayrıca bir çok solvent su

ile karışmaz dolayısıyla boyadan olan bir yangını su ile söndürmeye çalışmak ateşin
daha fazla yayılmasından başka işe yaramaz. Boya yangınlarına köpüklü karbondioksit
çıkaran yangın söndürücüler kullanılmalıdır.

9
 (ç) Yanmakta olan bir şahsın üzerine karbondioksit sıkılmaz,
battaniye sarılması veya duş altına sokulması daha uygundur.

(d) Gerekli havalandırma temin edilmelidir.

(e) Likit ve solventlere elle temas edilmemelidir.

(f) Vücudun görünen el, yüz ve boyun gibi yerleri kremle tecit
edilmelidir.

(g) İş elbisesi, kolluk, önlük, lastik eldiven, gözlük ve filitreli

maske kullanılmalıdır.

(ğ) Pürmüz kullanılırken civardaki yanıcı maddeler tecit

edilmelidir.

(h) Trakada boya yaparken personel mutlaka can yeleği giymeli,

traka halatları kontrol edilmeli ve personele can halatı bağlanmalıdır. Boya yapan kişinin
elindeki fırça bir gırcala ile eline bağlanmalıdır.

(ı) Direkte çalışan personel mutlaka emniyet kemeri takmalıdır.

(i) Boya öncesi raspa işlemlerinde çalışan personele gözlük

taktırılmalıdır. Bu husus raspa motoru ile çalışan personel için çok daha önemlidir.

(j) Trakada ve direkte boya yapan kişileri devamlı gözleyecek

zabit sınıfından nezaretçiler görevlendirilmelidir.

(k) Kapalı mahallerde boya yapan personelin sık sık temlz hava
alması sağlanmalı, durumları devamlı takip edilmeli ve boyadan sonra yoğurt
yedirilmelidir.

(l) Püskürtme ile yapılan boyanın yanma ve zehirlenme olasılığı

daha çoktur. Bu nedenle tabanca ile yapılan boyamada ateş ve /veya yüksek ısıya sahip
herhangi cisim /cihazın bulunmaması sağlanmalı, filtreli maske, gözlük ve eldiven
kullanılmalıdır.

(m) Kapalı bölme /sarnıca boya yapmak için giren personel

üzerinde madeni cisim ve ayakkabı tabanında çakılı cisim bulunmamalıdır.

6. BOYA İŞLERİNDE PERSONEL UNSURUNUN ÖNEMİ :

a. Boya işleri tecrübeli ve işi kontrol edebilecek bilgiye sahip personelin

kontrolü altında yapılmalıdır.
b. Boya işlerinde (Özellikle borda, direk vb. gibi tehlikeli mahallerin boyasında
) boya yapan personeli kontrol edecek nezaretçi personel görevlendirilmelidir.
Nezaretçiler, tecrübeli personel arasından seçilmelidir. Boyanacak sathın boyaya

10
hazırlanması için gereken itina, boyanmayacak kısımların kapatılması, boyada
kullanılacak eçhizelerin seçilmesi, emniyet tedbirleri hususları nezaretçi personel
sorumluluğunda olmalıdır.

c. Boya yapacak personel fırça kullanma, boya sürme ve emniyet tedbirleri

konusunda eğitilmelidir.
ç. Personel, boyanın uzun müddet idamesi için dikkat edilmesi gereken
hususlar konusunda eğitilmelidir.

7. BOYAMADA GENEL KURALLAR :

a. Boyama Zamanının Belirlenmesi:

(1) Gemilerin ne zaman boyanacaklarına ait standart bir süre vermek

mümkün değildir. Bu husus, bir önceki boyamada, zeminin hazırlanmasına, boyanın
yapılmasına ve boyalı yüzeyin kullanılmasına bağlıdır.

(2) Gemilerde sık sık boyama yerine neta batarya ile temizliğin ve
boyanın idamesine çalışılmalıdır.

(3) Gemilerin gösterişten çok ihtiyaca uygun sade bir şekilde

boyanmasının gerektiği unutulmamalı ve boya yapan personelin fırça kullanmaktaki
maharetinin aynı olmayacağı dikkate alınarak mümkün olduğu kadar ince teferruatlı
işlerden kaçınılmalıdır.

(4) Boya yapılırken damlayanların yere bulaşmaması için eski bir

branda serilmeli ve boyanmaması gereken her kısım bir ayırıcı (örtü, kağıt vb.) ile
kapatılmalıdır. Boya yapılan kısmın bir ince ile ayrılması ve üzerine “BOYALIDIR” gibi bir
ibare yazılması hem boyanın bozulmaması ve hem de zamandan kazanmak
bakımından faydalıdır.

8. RASPA YAPMAK VE SATIHLARIN BOYAYA HAZIRLANMASI :

a. Sathın Boyaya Hazırlanmasında Kullanılan El Aletleri :

En çok kullanılan el aletleri arasında çekiç ve kazıma raspalar, tel fırçalar

ve zımparalar yer almaktadır. Bunlar;

(1) Çekiç Raspa : Boya ve paslı yüzeylerin

temizlenmesinde kullanılır. Çekiç raspaların kullanıcının eline zarar vermeyen
malzemeden yapılmış olması gerekir.

11
Çekiç Raspa Kazıma(Sıyırma) Raspa

Bunun için sapı ağaç olan raspalar tercih edilmelidir. Demir saplı olmasını tercih
edersek, titreşimi aza indirgeyecek yaylı sap olması gerekir.

Raspa ağzı çok keskin olmamalı ve çelikten yapılmalı, sapında ele geçecek
şekilde bir donanıma sahip olması gerekir.

(2) Kazıma(Sıyırma) Raspa : Bu raspalar ağaç saplı olup

geminin karinasını kazımada kullanılır.

Tel Fırça Lama Raspa

(3) Lama Raspa: Boya ve paslı yüzeyleri temizlemede kullanılır.
Bu raspalar bir tarafı düz, diğer tarafı ‘L’ şeklinde olmalıdır. Raspa ağzı çok keskin
olmamalı ve çelikten yapılmalı, ele geçecek sekil de bir donanıma sahip olması gerekir.

(4) Tel Fırça : Hafif işlerde,pas veya ince boya katlarını

kazımada kullanılır. Eğer yüzey gözenekli ise tel fırça bunları daha iyi temizler.

12
 (5) Elektrikli Raspa Motorları : Yüzeylerin temizlenmesinde
kullanılır. Gemilerimizde 110 ve 220 voltla çalışan raspa motorları mevcuttur. Elektrikli
raspa motorlarıyla çalışırken:

(a) Kabloda yırtık ve çatlak olmamasına dikkat edilmelidir.

(b) Topraklama tam olmalıdır.
(c) Lastik eldiven, gözlük ve kulaklık takılmalıdır.

Elektrikli Raspa Motoru Havalı(Kum) Raspa Motoru

(6) Havalı(Kum) Raspa Motorları : Gemilerimizde bu raspa

motorları çok amaçlı olarak kullanılır. Yüzeyin temizlenmesinde, güverte asfaltının
sökülmesinde, köşe ve oyukların içlerinin temizlenmesinde kullanılır. Kullanılacak
yüzeyin durumuna göre raspa motorunun fırçaları değiştirilmekte ve amaca en uygun
fırça takılabilmektedir.

b. Raspa Yapma ve Sathın Boyaya Hazırlanması :

Yeni boya tatbik edilmeden önce, sürülecek satıhtaki eski boyanın raspa
edilmesi ve her türlü kir, yağ, tuz,kabarık boya parçaları, pas ve varsa tırtırlı pullanma
vb. temizlenmesi şarttır. Eğer yüzeye kum raspası yapılmış ise bu taktirde tırtıllı
pullanma olmayacağından temizleme çok kolaylaşır.

Tırtıllı pullanma, boya tabakasının altına nüfus eder ise, metalin çıplak yüzey
görünene kadar temizlenmesi gerekir. Kum raspası yapma olayı her an için
olamayacağından tırtıllı pullanmanın temizlenmesi darbe ile koparma veya kazıma ile
olur. Kazınan pas ve tırtıllı pullanma tel fırçalarla tamamen çıkartılmadan ilk kat boya
tatbik edilmemelidir. Temizlenmiş satıh mümkün olduğunda naylon fırça ile tatlı su ile
ıslatılmalıdır. Yalnız ıslatılan bu yüzey tamamen kurumadan boyanmamalıdır. Aksi
taktirde su zerreciklerinin boya tabakası altında buharlaşması sonucu taze boyada
kabarcıklar oluşması ve boyanın bu kabarcıklardan delinmesi nedeniyle mahsurludur.
Yüzeylerin boyaya hazırlanması ile ilgili uyulması gereken tedbirler aşağıda olduğu
gibidir;

13
 (1) Çelik satıhlar tel fırça, havalı veya elektrikli fırça ile raspa edilerek
temizlenmelidir. İnce çelik levhalarda ise raspa çekiçleri kullanılmamalıdır.

(2) Alimünyum, bakır, nikel ve korozyona dayanıklı maddelerin satıhları

bozulmayacak tarzda boyalarından kazınmalı, mümkünse boya çıkarıcı maddeler
kullanılmalıdır.

(3) İyi durumda boyanmış bir yüzey üzerine yeni bir kat boya
sürülmeden yapışmayı sağlamak bakımından sabunlu su ile temizlenmelidir.

(4) Herhangi bir zemin uzaktan temiz ve iyi görünebilir. Boyamadan

önce muhakkak surette zemin çekiçle kontrol edilmelidir. Aksi taktirde boya tabakasının
altında pas kalabilir.

(5) Elektrik kablolarının muhafaza zırhını veya kurşun kılıfını

zedelemeden boyalarının çıkarılmasının hiç bir pratik usulü mevcut değildir. Bu
sebepten kablolar üzerinde görülen krozyonlar hafifçe zımparalanıp rötuş yapılmalıdır.

(6) Gemide raspa yapılırken civarda bulunan jeneratör, tevzi tablosu,

motor gibi elektrik teçhizatı örtülerek içlerine boya tozları ve parçacıkların girmesi
önlenmelidir

(7) Raspa ve kazıma işi yaparken temizlenmekte olan tabakanın

altındaki madeni sathı bozmamaya dikkat etmelidir.

(8) Çelik yüzeyler üzerindeki bütün pas, korozyon ve lekeler tamamen

çıkarılmalıdır. Pasın gevşetilmesi için pürmüz ile ısıtmanın yardımı olur. Pas ve
korozyondan arıtılan yüzeyler iyice silinip kurutulmalıdır.
(9) Boyalı bir sathın boyası çıkartılırken, dönen spiral şeklindeki raspa
motorları yerine, çekiçli tip raspa motoru veya raspa çekici/kazıma raspa kullanılmalıdır.
Dönen raspa motorları, eski boyanın çıkartılması için değil, boyası çıkartılmış satıhların
altındaki pas tabakalarını temizlemek için kullanılmalıdır.

(10) Boyanın iyice sarıp yapışabilmesi için temiz ve kuru bir yüzey
hazırlanması çok önemlidir. Kir, gres, tuz ve rutubetin varlığı boyanın gevşemesine ve
çabuk korozyona sebebiyet verir. Temiz satıh, boya için ilk şarttır.

(11) Yüzey madeni çıplak bir hal alıncaya kadar temizlendikten sonra
korozyon veya lekeler oluşmadan astarlanmalı ve tamamen kurumaya bırakılmalıdır (2-4
saat arasında astar boyanın tatbiki şarttır.)

(12) Mümkün olduğu taktirde, tamamen boyamak yerine, bozuk kısımlar

lostra edilmelidir. Lostra edilecek bozuk satıhlar, çıplak yüzey çıkıncaya kadar
temizlenmeli, çevreleyen boya yüzeyinin kenarları zımpara kağıdı ile kademeli olarak
inceltilmeli, böylece eski ve yeni boyaların birleştiği çizgiler imkan nispetinde belirsiz hale
getirilmelidir.

14
 (13) Ağaç aksamın boyaya hazırlanması;

(a) Vernik için hazırlık; önce ağaç zeminin bir önceki verniği
kazınıp zımparalanmalı, daha sonra bezir sürülmelidir.

(b) Boya için hazırlık; eski boya pürmüz tutularak kaldırılmalı,

raspa edilmeli, zımparayı müteakip macunlanmalı ve astar boya atılmalıdır.

9. BOYANIN HAZIRLANMASI :

Hazırlanacak boya miktarı, boya yapılacak yüzeyin büyüklüğüne göre ayarlanır.

Tüm kullanılacak boya bir bidon, teneke, büyük patlak vb. de toplanır. Örneğin; geminin
sancak/iskele bordaları, güverteleri veya tüm alabandaları gibi büyük satıhlar boyanacak
ise, yeterli miktarda boya içi temiz bir bidona boşaltılarak, karıştırılır. Boyanın inceliği ve
rengi, inceltici ve diğer boyaların ilavesiyle ayarlanır. Boyaya başladıktan sonra
bidondaki boya tekrar patlaklara boşaltılıp kapakları sıkıca kapatılarak muhafaza
edilmelidir. Boyaya tekrar başlama durumunda boya hazırlamaya gerek kalmaz.

a. Açılan boya patlağındaki boyanın yüzeyinde meydana gelen kaymak

kenarlarından kesilerek, boyaya karışmadan atılmalıdır. Patlak açıldığında boyanın
üzerinde yağ toplanmış olduğu görülürse, yağ diğer bir kaba boşaltılmalı, boyanın
kaymağı alınmalı, kalan boya karıştırılırken patlak içinden alınan yağ azar azar ilave
edilerek karıştırılmalıdır.

b. Kutunun dip kısmında zamanla çökelen maddeleri ortadan kaldırmak,

boyayı homojen bir hale getirmek için boya kullanılmadan önce mutlaka karıştırılmalıdır.
Yeteri kadar karıştırıldığına kanaat getirildiğinde dahi biraz daha fazla karıştırmakta
daima fayda vardır. Eğer karıştırmaya rağmen boya belirli bir kıvama gelmiyor ise o
boya kullanılmamalıdır.

c. İncelticileri kullanmadan mutlaka boya için tavsiye edilen şekle göre

hareket edilmelidir. Patlak üzerinde her boya tipine göre kullanılacak incelticiler
belirtilmiştir. Mümkün mertebe bu incelticiler kullanılmalıdır. Boya, % 10 oranında
inceltici katılarak kullanılmalıdır.

10. BOYAMA :

Boya; kuruduktan sonra film şeklinde sert satıh olarak kalabilen eriyik şeklinde
kimyevi bir maddedir. Bu kimyevi maddenin boyanacak satıhlara sürüldüğünde amacına
hizmet edebilmesi için, hangi tip boyaların ne zaman, nasıl ve hangi aletle
kullanılacağının bilinmesi gerekir.

15
 a. Genel;

(1) Boyanacak belirli bir satıh, raspa ve tel fırçası yapılıp iyice
temizlendikten sonra yeniden paslanmaması için hemen primer(sülyen) boya ile
boyanmalı boyası yapılmadan geceye bırakılmamalıdır. Bunun için boyanacak kadar
kısım raspa edilmeli ve sülyen çekilmelidir. Ertesi gün yapılacak raspa tozların boyanın
üzerine yapışmaması için boya çok ince olarak hazırlanmalıdır.

(2) Birinci katın kurumasından sonra ikinci kat tatbik edilmelidir. İkinci
katı vurmak için, ilk kat boyanın ele bulaşmayacak kadar kuruması yeterlidir.

(3) Boyamadaki en büyük hatalardan bir tanesi, kalın boyamaktır. Kalın

boya tabakası, kırışıklığa neden olabileceği gibi altıda kurumayabilir.

(4) Uzun denemeler ilk kat sülyenin fırça ile, müteakip katların ise
merdane veya tabanca ile vurulması çok iyi neticeler alındığını göstermiştir.

b. Boya Yapma Aletleri, Fırça Çeşitleri ve Sürme Usulleri:

(1) Fırça ile sürme usulü;

(a) Fırça kıllarının derinlemesine yarısından fazlası boyaya

batırılmamalıdır. Fırça üzerindeki fazla boya, patlağın iç kenarlarına bastırılarak patlak
içine akıtılmalıdır. Boyama sırasında fırça, sürülecek yüzeye dik olarak tutulmalı ve boya
yere dik hareketle sürülmelidir.

(b) Küçük bir yüzey bölgesi yere dik hareketlerle böylece

geçildikten sonra bir defada yere paralel vaziyette hareketlerle sürmek suretiyle fırça
çizgileri ortadan kaldırılmalıdır.

Fırçanın Tutuluşu

16
 Bir Yüzeyin Boyanmasında Fırça Hareketleri

(c) Yüzey üzerinde ince bir tabaka boya kalacak şekilde fırça
kullanılmalıdır. Boyanacak yüzeye bastırılmamalıdır.

(ç) Boya fırçaları, tarak ve kalem fırça tipinde olup,

büyüklüklerine göre numara alırlar.

(d) Boya yapan personelin yanında devamlı tinerli bir üstübü

bulunmalı, boyanmaması gereken kısımlara boya bulaştırıldığında, boya yaşken
temizlenmelidir.

(2) Merdane ile sürme usulü;

(a) Merdane ile boya yüzeye eşit bir şekilde tatbik edilir.

(b) Yavaş yavaş hareket ettirilen merdane ile yukarıdan aşağıya

ve yanlara boya sürerken fazla yaymaya ve aşırı derecede boya kullanmamaya dikkat
etmelidir.

(c) Merdane ile borda ve güverteler pratik bir şekilde kısa sürede
boyanabilir. Çok iyi bir sonuç verir.

17
 (3) Boya tabancası ile püskürtme usulü;

(a) Tabanca ile tatbikatta iyi sonuç alınması boyanın kalitesinden

çok boya yapan kişinin kabiliyetine bağlıdır. Tabanca yüzeye daima aynı mesafede
(yaklaşık 20 Cm.) bulundurulmalı ve aynı süratle yatay olarak sağa sola hareket
ettirilmelidir.

(b) Tabanca ile püskürtülecek boyanın iyice karıştırılmış,

inceltilmiş ve yabancı maddelerden arındırılmış olması gerekir. İnceltme oranı
kullanıcıya bağlı olmakla beraber yaklaşık azami % 40 oranında inceltilebilir.
Kullanılacak boyayı salaşpur bezi ile süzmek iyi sonuç verir.

(c) Rutubet veya yağ zerreciklerinin tabancadan püskürtülen

boyaya karışmasını önlemek için hava giriş hattında hava filtresi olmalıdır.

(ç) Tabanca ile boya yapılırken, boyanması istenilmeyen kısımlar

greslenmeli veya ince yağla yağlanmalı yada gazete/kağıt ve yapışkan bantla
kapatılmalıdır.

(d) Boyanın tatbik edildiği yüzeyin temiz ve kuru olması boyanın

iyi yapışmasını temin bakımından çok önemlidir.

(e) Boya sırasında tabancanın üzerinden hava basıncı ve

boyanın geçiş miktarı ayrı ayrı ayarlanmalıdır.

Fırça Çeşitleri

18
Boya Merdanesi Boya Merdanesi Boya Kabı

Boya Tabancası

Boya Tabancası Başlıkları(İçten ve Dıştan Karışımlı Başlıklar)

c. Boya Katları ve Kalınlıkları :

19
 (1) Boya iç satıhlara boya tabancasıyla veya fırça ile mümkün olan
incelikte ve yüzeyi tam kapatacak şekilde sürülmelidir. Böylece çatlama ve soyulma
önlendiği gibi ağırlıktan kazanılır. Yangın tehlikesi asgariye indirilir.

(2) Dahili satıhların boyanması tek kat astar ve son kat boya şeklinde
olmalıdır.

(3) Su kesiminin üstünde kalan harici kısımlarda iki kat astar, iki tabaka
son kat boya sürülür.

(4) Uzun süre raspa yapılmamış sathın üzerine sürülen 8-9 kat boyanın
bu sathı koruma görevi yapıp yapmadığı bilinemez. Bu nedenle gemiler, özellikle
Havuza veya Büyük Onarıma girdiklerinde iç mahaller dahil her köşesine kadar raspa
edilerek çıplak yüzey meydana çıkarılmalı ve kontrol edilmelidir.

ç. Boya İçin Uygun Ortam/Hava Şartları :

Boya daima hava şartlarının en uygun olduğu zamanda tatbik edilmelidir.

(1) Direkt güneş ışığına maruz kalındığı veya havanın aşırı derecede
sıcak olduğu anlarda boya yapmamaya özellikle dikkat edilmelidir. Sıcak yaz aylarında
sabahın serinliğinde veya akşama doğru boyaya başlanmalıdır. Boya yapmak için ideal
sıcaklık 15-17o C arasındadır.

(2) Boya hiç bir zaman ıslak ve yaş zemine tatbik edilmemeli, sisli ve
karlı havalarda boyamadan kaçınılmalıdır.

(3) Havada nemin fazla oluşundan ötürü satıhta meydana gelecek

yoğunlaşmaya da ayrıca dikkat edilmelidir.

(4) Satıh sıcaklığı Oo C altında olan metalin boyanması uygun değildir.

d. Ağaç Aksamın Boyanması :

Ağaç aksam macunlanıp yeterli seviyede astar boya yapıldıktan sonra asıl boya
sürülür. Ağaç aksama vernik, şellak, lake gibi koruyucularda sürülebilir. Vernik; reçine,
kaynamış yağ, inceltici ve kurutucudan meydana gelen bir karışımdır. Terebentin vernik
için en iyi incelticidir.

Yeni yapılmış ağaç bir kısmın üzerine vernikten evvel bir kat bezir yağı çekilirse
verniğin tutması için iyi bir zemin hazırlanmış olur.

e. Gemilerde Boyanmayacak Kısımlar :

20
 (1) Pervaneler, tutyalar, şaftlar.

(2) Her türlü aksam/eçhize üzerinde bulunan gres basmaya yarayan

grasörlük memeleri.

(3) Liftin uskurların ve kilitlerinin viralı kısımları, tüm pimler ve kelebek

somunlar.

(4) Her hangi bir makine veya eçhizenin çalışan kısımları.

(5) Krom zemin levhaları, parmaklıkları.

(6) Radar antenleri, anten dalga kılavuzları, telsiz antenleri, anten

izalatörleri.

(7) Kaporta ve lumbuzların lastik salmastraları.

(8) Elektronik cihazların özel boya ile boyanmış yüzeyleri.

(9) Galvanizli metaller, cihaz ve kablo etiketleri

(10) Alimünyum yapılı personel dolapları yemek masaları ve tutamaklar.

(11) Washdown, selbastı ve yangın söndürücü devre nozulları.

(12) Florasan lamba glopları.

f. Dış Mahallerin Boyanması(Güverte, Alabanda, Bordalar, Direkler,

Punteller, Baca, Silah ve Cihazlar)

(1) Gemilerin borda ve güverte boya renklerinin seçimi tamamen isteğe

uygun veya eski renk boyasında yapılmalıdır.
(2) Genelde güverteye monteli boru devreleri, güverte boyası renginde,
alabandaya monteli, yatay veya dikey olanlar ise, borda boyası renginde boyanmalıdır.

(3) Demir zincirleri, epoksi kömür katranlı siyah boya ile boyanmalıdır.

(4) Güverte üzerinde gezilen yerlere kumlu boya yapmak, güverte

saçlarını korur ve kaymayı önler. Bu nedenle trafiğin yoğun olduğu kısımlara yolluk
olarak kumlu boya tatbik edilmelidir.

(5) Dikey kaportaların dış yüzeyleri borda boyası, yatay kaportaların üst
yüzeyleri güverte boyası renginde boyanmalıdır. Kaportaların iç yüzeyleri, bulunduğu
alabandanın renginde boyanır. Kaportalar boyanırken aşağıdaki hususlar dikkate
alınmalıdır;

- Kaporta tutamakları mat siyaha boyanmalıdır.

21
 - Sızdırmazlığı temin eden kaporta lastiği ve kaporta
mezarnasının lastiğe gelecek kısmı boyanmamalıdır.
- Pirinçten olan kaporta kolu baskı tutamakları boyanmaz.

(6) Lumbuz kör kapaklarının dışa bakan yüzeyleri borda boyası, iç

kısımları ait olduğu iç alabandanın renginde boyanmalıdır.

(7) Güverte üzerindeki elektrikle ilgili cihaz niteliğindeki aksam, cihaz

boyası ile boyanmalıdır.

(8) Güverte üzerinde bulunan ağaç aksam boyanmaz, ağaç verniği

sürülür. Mutlaka boyanması gerekiyorsa, sentetik parlak kahverengi ile boyanmalıdır.

(9) Köstek zinciri beyaza boyanmalıdır.

(10) Güverte üzerinde ve alabandalarda bulunan;

- Yangın istasyonları, valf bedenleri ve hendılları sentetik

kırmızı parlak boya ile boyanmalıdır.
- Aplikatörler, dublex cihazları sentetik parlak kırmızı ile
aplikatör hamilleri sentetik borda boyası renginde boyanmalıdır.
- Tatlı su valfları sentetik parlak koyu mavi, hava valfları sarı
krom ile, sahilden sitim alma valf, beden ve hendılları galvaniz, sıcağa dayanıklı boya ile
boyanmalıdır.
- Mazot, motorin devre ve alıcı hortum girişleri sentetik
kahverengi parlak boya ile boyanmalıdır.
- Oksijen tüpleri sentetik parlak yeşil, asetilen tüpleri sarı krom,
argon tüpleri sentetik gri borda ile boyanmalıdır.
- Trafik işaretlerinden pirinç olanlar hariç 1 cm. eninde sentetik
parlak siyah ile bant çekilmiş ve 30 X 14 cm. ebadında dikdörtgen üzerine sentetik
parlak kırmızı ile “D” ve ilk yardım merkezini belirten, ağzı sağa açık ay ile oklar boyanır.

- Güvertedeki zırhlı kablolar koruyucu astar atıldıktan sonra

bulunduğu yüzeyin rengine boyanır. Plastik ve lastik koruyuculu kablolar boyanmaz.
- Markalama şamandıraları turuncu üzerine siyah ile gemi
tanıtım numarası ve ismi yazılır.

g. İç Mahallerin Boyanması(Yaşam Yerleri, Kamaralar, Bürolar, Tuvalet

ve Banyolar ve Cephanelikler) :

(1) Yaşam yerlerinde; tavan ve alabandalar inci beyazı, zemin güverte

boyası renginde boyanmalıdır.

(2) Ambarlar, bürolar gibi diğer bölmelerde tavanlar beyaz, alabandalar

filizi yeşil, zemin güverte boyası renginde boyanmalıdır.

22
 (3) Mutfak, makine ve kazan daireleri gibi yangın riski olan bölmelerde
yanmaz boya kullanılmalıdır.

(4) İç kısımlardaki boru devreleri bulundukları yüzeyin renginde boyanır.

(5) Dahili kısımlardaki tirizler zemin veya marley rengine uygun renkte
15 cm. yükseklikte boyanmalıdır.

(6) İç kısımlardaki kaportaların içi ve dışı uygun görülecek renk ile

(tercihen borda boyası uygulanabilir) boyanmalıdır.

(7) Elektrik ON/OFF anahtarlarının metal kapakları cihaz boyası,

anahtar kısmı siyah renkte boyanmalıdır ( ON/OFF anahtarları ev tipi bakalit / plastik ise
boyanmaz).

(8) Elektrik kutuları cihaz boyası ile boyanmalıdır.

ğ. Makine Dairelerinin ve Sintinelerin Boyanması;

(1) Makine dairelerinde tavan ve alabandalarda sentetik esaslı yanmaz

beyaz, taban güverte boyası ile, jeneratör, elektrik motorları yanmaz gri cihaz boyası ile
boyanmalıdır.

(2) Yangın devre valfları, alarmlar kırmızı ile boyanmalıdır.

(3) Washdown boru sistemi borda boyası ile boyanmalıdır.

(4) Elektrik prizlerinin kapakları cihaz boyası, fiş yuvaları siyah ile
boyanmalıdır.

(5) Elektrik düğme kutularının yanları alabanda renginde, ön kapakları

cihaz boyası ve düğmeleri siyah ile boyanmalıdır.

(6) Sintineler epoksi metal primer (astar)kiremit boya ile astar

çekildikten sonra sentetik sintine boyası(kiremit)ile boyanır. Ağaç gemilerin sintineleri
tersanelerce Havuz/Büyük Onarımlarda epoksi esaslı boya ile boyanır.

h. Boru Devrelerinin Markalanması ve Boyanması :

(1) Gemilerin dairelerinde bulunan tüm izoleli boru devreleri bulunduğu

alabandaya uygun renkte boyanır. Sintine saçları altında kalan boru devreleri sintine
boyası ile boyanır.
(2) Gemilerin boru devreleri üzerine aşağıda belirtilen renklerde akış
yönüne uygun ok yapılır. Donanım ismi yazılır. Devreler üzerindeki valflar aynı renk
boyanır. Yangın devreleri valfları kırmızı boya ile boyanır. Akış yönü beyaz boyalı ok ile
markalanır.

23
 - Stim devreleri siyah boya ile,
- Tatlı su devreleri mavi boya ile,
- Deniz suyu devreleri yeşil boya ile,
- Akaryakıt devreleri kahverengi boya ile,
- Hava devreleri açık sarı boya ile,
- Yağlama yağı devreleri turuncu boya ile boyanır.

11. BOYANAN SATHIN BOZULMASI :

a. Kabarma; Siyah pigmentlerin ısıya daha çok absorbe etmesi, diğer bir
deyimle emmesinden ötürü, siyah boyalar kabarmayı daha çok gösterirler. Isının artışı
kabarcıkların meydana gelmesini çabuklaştırır.

Kabarmanın diğer nedenleri;

(1) Suda bekletilip kurumadan kullanılan fırça veya merdaneler.

(2) Islak bir satha boya sürülmesi.

b. Buğulama; Verniğin donukluk gösterme nedenleri:

(1) Yüzeyin nemli oluşu.

(2) Nemli hava.
(3) Hava sıcaklığının ani yükselip alçalması.
(4) Kapalı yerlerdeki boyamada yetersiz havalandırma.

c. Boyadaki fırça izlerinin nedenleri;

(1) Tecrübesiz işçilik.

(2) Fırçayı haddinden fazla bastırarak kullanma.

ç. Köpüklenmenin nedenleri; Fırçanın fazla bastırılarak kullanılması ve

boyanın direkt güneş ışığına maruz kalmasıdır.

(1) Tozlanma; Tozlanma boyanın kendi özrü olmayıp güneş ışığı ve

aşırı nem dolayısıyla dolgu maddesinin ayrışmasından meydana gelen bir olaydır.

(2) Çatlama; Boya film tabakasının çıplak metale kadar olan

yarılmasıdır. Nedenleri;

- Hava sıcaklığında ani düşme.

- Yumuşak astar üzerine sert parlak boya tatbiki.
- Dahilide kullanılmak üzere hazırlanmış boyanın haricen
kullanılması.
- İki kat sürülmesinin icap ettiği hallerde birinci kat kurumadan
ikinci katın sürülmesidir.

24
 (3) Renk değişimi; Koyu bir rengin açılması veya yeşilin sarıya
çalar maviye dönüşümü olayının meydana geliş nedenleri;

- Şehir atmosferinde genellikle mevcut olan kükürt oksitler.

- Kimya fabrikalarının faaliyetlerinden oluşan kükürtlü hidrojen
ile diğer bir takım gazların etkisi.
- Denizlerdeki organik varlıkların çürümesinden hasıl olan
gazlar.

d. Böceklenme (Fouling); Gemiler limanda kısa bir zaman bekletilseler

dahi bazen karinada böceklenme meydana gelebilir. Erken böceklenme nedenleri;

(1) Antifouling boyanın fazla inceltilmesi.

(2) Antifouling boyanın yeter derecede karıştırılmaması.
(3) Havuzda gemi boyandıktan sonra, boyanın sıcak havada güneş
altında fazla bekletilmesi.
(4) Nemli, sisli vb. gibi fena hava şartlarında boyama.
(5) Karinanın çamur ve artık yağlarla kaplanması.
(6) Antifouling boyanın tatbikinden sonra vaktinden önce
yüzdürmemedir.

e. Parlaklık kaybı; Boyanın zamanla parlaklığını kaybetmesi esnasında

normaldır. Fakat bunun çok çabuk olması aşağıdaki nedenlerden ötürüdür;

(1) Yağmurlu, karlı, sisli veya don olan havalarda boyama.

(2) Alkali temizleme sıvılarının fazla kullanılması.

f. Soyulma;

(1) Nemli sathı boyama.

(2) İyi temizlenmemiş yüzeyi boyama.
(3) Sülyenin üzerine boya sürülmeden uzun zaman bekletilmesi.
(4) Ayrı tip boyaları birbirine karıştırma.
(5) Yavaş sertleşen bir sülyen üzerine tam sertleşme olmadan boya
sürme.

g. Kırışma;

(1) Boyanın çok kalın sürülmesi.

(2) Güneş ışığına direkt olarak maruz kalan yüzeyin çok çabuk
kurumasından meydana gelir.

12. BOYADA KULLANILAN MALZEMENİN BAKIMI:

25
 a. Fırçalar kullanılmadan önce, boya incelticisi ile yıkanmalıdır. Bu yıkama,
özellikle çabuk kuruyan boyalar için çok önemlidir.

b. Ertesi gün tekrar kullanılacak fırçaların üzerindeki fazla boyalar çıkarılmalı

ve saplarından asılmalıdır. Bu durumda fırçanın kılları dip kısımlarına kadar boya
inceltici veya kapalı bir kaptaki bezir yağı içine batırılmış olarak kalmalıdır. Fırçanın
ağırlığı kılları üzerine binmemelidir. Solventli çift kompanetli boyalarda boya biter bitmez
fırçalar boyanın özel tineri ile yıkanmalıdır.

c. Boya sonrası kullanılmayacak fırçalar, boya incelticisi ile iyice temizlenmeli

ve sonra sabunlu su ile yıkanıp çalkalanmalıdır. Saplarından asılı veya raflarda düzgün
olarak muhafaza edilmelidir.

ç. Gevşemiş kıllar su içine konularak sıkıştırılmak istenildiğinde kılların dip

kısımlarını tutan madeni kısımlar paslanacağı gibi, ağaç kısımlarda şişmeden dolayı
çatlayabilir.

d. Klasik boya tipleri ile boya yapılıyor ve ertesi günü boyaya devam edilecek
ise, fırça veya merdane üzerindeki fazla boya sıyrılarak alüminyum folyaya sarmak
yeterlidir. Fırçalar ertesi gün kullanılmak üzere suya bırakılmış ise kullanılmaya
başlanırken, suyun giderilip, tamamen kurutulmasına dikkat edilmelidir.

e. Silindiri ahşap olan merdanelerde, üzerindeki yün zamanla gevşeyebilir.

Bunu önlemek için, ahşap silindirli merdaneler kullanım aralarında su içinde
bulundurulmalıdır.

f. Boya tabancaları kullanıldıktan sonra en ince ayrıntılarına kadar incelticiler

ile en ufak bir boya kalıntısı kalmayacak şekilde temizlenmelidir. Temizlenmemiş
haznesinde ve kanallarında boya kurumuş bir boya tabancasını tekrar kullanılır hale
getirmek çok zordur.

KONU : BOYA VE BOYACILIK

26
GİRİŞ : Bu ödev kâğıdı, boya ve boyacılık
konusunda sınıfta verilen bilgileri geliştirmek maksadıyla, öğrencilere rehber olarak
hazırlanmıştır. Bu ödev kâğıdı aynı zamanda sınavlara hazırlanmakta yeterli bir kaynak
teşkil edecektir.
ÇALIŞMA SORULARI :

1. Boya ana maddeleri nelerdir? Yazınız.

2. Kullanıldıkları yerlere göre boyalarının sınıflandırmasını yazınız.

3. Bir yüzeyi temizlemek için kullandığınız malzemeler nelerdir? Yazınız.

4. Boyamada genel kurallar nelerdir? Yazınız.

5. Gemilerde boyanmayacak kısımlar nelerdir? Yazınız.

6. Boya işlemlerinde dikkate alınması gereken hususları yazınız.

7. Bir boyanın yüzeye sürülmek üzere hazırlanmasını yazınız.

8. Yüzeyi boyaya hazırlamalarda kullanılan el aletlerini yazınız.

9. Boyayı satha sürmede kullanılan el aletlerini yazınız.

10. Boyamada emniyet tedbirleri nelerdir? Yazınız.

11. Ana ve ara renkler nelerdir? Yazınız

27
1