You are on page 1of 100

"AmË‘H$Wo'Vrb ‘hmË‘m Jm§Yr!

(eVH$moÎma gå¶H$ ñ‘aU)


boIH$
S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi
(àdV©H$, emofU‘wº$ ^maV A{^¶mZ)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (1) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr
S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi
Atmakathetil Mahatma Gandhi
Dr. Ravinand Namdeo Howal

h¸$- boIH$mÀ¶m ñdmYrZ.

àW‘ B-Amd¥Îmr.
{X. 30 OmZodmar, 2021 (73 dr Jm§Yr nwʶ{VWr)

àH$meH$
~§YwVm àH$meZ, gmobmnya.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (2) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


em§VVm, ~§YwVm Am{U
g‘Ýd¶mVM àJVr Amho
ho VËd ‘ZmnmgyZ ‘mݶ H$aUmè¶m
OJ^amVrb V‘m‘ ‘mZdVmdmÚm§g...

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (3) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


^y{‘H$m
"AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr' ho àH$m{eV hmoV Agbobo ‘mPo gmoimdo
nwñVH$ Amho. gm‘m{OH$ H$m¶© H$aʶmÀ¶m hoVyZo ‘r emgH$s¶ ZmoH$arMm ˶mJ
Ho$bm, V|ìhmnmgyZ ‘r nydunojm A{YH$ {bhrV d dmMV Ambmo Amho. ¶mdfuÀ¶m
OmZodmar ‘{hݶmV "Zoh‘rnojm H$mhrVar doJio dmMmdo' Ago ‘bm dmQy> bmJbo d
˶m hoVyZo ‘r emoYmemoY H$ê$ bmJbmo, V|ìhm ‘mo. H$. Jm§Yr AWm©V² ‘hmË‘m Jm§Yr
¶m§Mo "g˶mMo à¶moJ' AWdm "AmË‘H$Wm' ¶m erf©H$mMo ‘amR>r nwñVH$ ‘m¶m
hmVr Ambo. ‘hmË‘m Jm§Yr ¶m§Mo ho nwñVH$ ‘yi JwOamWr ^mfoV {bhrbobo AgyZ,
˶mMr AZoH$ ^mfm§V ^mfm§Vao Pmbobr AmhoV. AgoM EH$ B§J«Or ^mfm§Va gw‘mao
drg dfmªnydu ‘r {dH$V KoVbo hmoVo. gdbVrÀ¶m XamV "AmË‘H$Wm' {dVarV
H$aʶmÀ¶m à¶ËZmV ZdOrdZ Q´>ñQ>Zo ho nwñVH$ bhmZ AmH$mamV d bhmZ
’$m°ÝQ>gmB©Pgh àH$m{eV Ho$bobo Amho. ˶mVrb B§J«Or ^mfm ‘bm WmoS>r H$sMH$Q>
dmQë¶mZo Agob, bhmZ AmH$mamVrb boIZm‘wio Agob qH$dm H$Xm{MV ‘bm
˶mV ’$ma ê$Mr {Z‘m©U Z Pmë¶m‘wio Agob, nU ¶m drgEH$ dfmªV ‘r ˶m
nwñVH$mMr Ho$di nmMnÞmg nmZoM dmMy eH$bmo hmoVmo.
¶m dfu OmZodmarÀ¶m gwê$dmVrÀ¶m {Xdgm§V ‘m¶m OdiMr ~hþVm§e$
nwñVHo$ dmMyZ Pmë¶m‘wio Agob qH$dm amÁ¶emó hm {df¶ {eH$dVmZm ‘bm
Cn¶moJr nS>ob ¶m hoVyZo Agob, nU nwÝhm EH$Xm Jm§YrOtMo N>moQ>¶m AmH$mamVrb
B§J«Or ^mfoVbo M[aÌ dmMm¶bm KoVbo. ¶mdoirhr dmMZ ‘§XJVrZo gwwê$ am{hë¶mZo
‘r H$mhrgm C{Û¾ Pmbmo! Aem n[apñWVrV emoYmemoY H$aVmZm grVmam‘
nwê$fmoÎm‘ nQ>dY©Z ¶m§Zr AZwdmX Ho$bobr d Ah‘Xm~mXÀ¶m ZdOrdZ àH$meZ
‘§{XamZo àH$m{eV Ho$bobr EH$ ‘amR>r Amd¥Îmr ‘m¶m hmVr bmJbr! Vr hmVr
bmJVmM ‘mPr CËgwH$Vm nwÝhm EH$Xm Mmidbr Jobr d Jm§YrOtMr "AmË‘H$Wm'
‘r dmMy bmJbmo. ghO åhUyZ gwê$dmVrMr H$mhr nmZo JmiyZ nwT>rb nmZo ‘r
dmMy bmJbmo d hiyhiy ˶mV g‘ag hmoV Jobmo. gw‘mao nÞmg Vo e§^a nmZo
dmMyZ Pmë¶mZ§Va qH$dm H$Xm{MV ˶m Xaå¶mZM H$YrVar ¶m nwñVH$mVrb H$mhr
‘wÚm§Mr ‘r Zm|X H$ê$Z KoD$ bmJbmo d H$mhr {R>H$mUr ‘mPr ‘Vo qH$dm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (4) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


à{V{H«$¶mhr Zm|XdyZ R>ody bmJbmo.
‘r H$mT>bobr {Q>nUo nmhVmZmM hm EH$ {dñV¥V XrK©boI hmoUma, ho
‘m¶m bjmV Ambo. gw‘mao n§Yam {Xdgm§V nwñVH$mÀ¶m gmYmaUV: nmMeo
nmZm§n¡H$s Odinmg AS>rMeo Vo VrZeo nmZo ‘r dmMyZ H$mT>br d E ’$moa
gmB©PMr gw‘mao n§Yam nyU© nmZo {bhÿZhr H$mT>br. hm XrK©boI drgEH$ nmZm§Mm
hmo
B©b, Agm A§XmO H$ê$Z Mma-nmM dV©‘mZnÌm§À¶m d {Z¶VH$m{bH$m§À¶m
g§nmXH$m§er ‘r g§nH©$ gmYbm. 30 OmZodmar ho Jm§Yr nwʶm{VWrMo {Z{‘Îm gmYyZ
hm XrK©boI H«$‘e: N>mnmb H$m? Aer {dMmaUm ˶m§À¶mH$S>o Ho$br. nmM n¡H$s
Mma {R>H$mUm§hÿZ ZH$ma Ambm; Va EH$m {R>H$mUr CÎmaM {‘imbo Zmhr. ‘r
Varhr {bhrVM am{hbmo. boImMm AmH$ma n§Mdrg nmZo Amobm§Sy>Z Jobm. AOyZhr
~è¶mn¡H$s {bhm¶MoM Amho, ho bjmV Amë¶mda EH$ N>moQ>oImZr nwñVH$M 30
OmZodmar amoOr Jm§Yr nwʶ{VWrMo Am¡{M˶ gmYyZ àH$m{eV H$amdo, Agm {dMma
‘r Ho$bm. na§Vw ˶mgmR>r àH$meH$ emoYUo qH$dm N>nmB© nyU© H$aUo ¶mgmR>r doiM
{e„H$ ZìhVm. ˶m‘wio nwñVH$mMo B-àH$meZ H$aʶmMo R>adbo.
"{ZH$Q>À¶m ghH$mè¶m§À¶m AmJ«hmñVd ‘r "AmË‘H$Wm' {bhm¶bm
KoVbr; nU ’w$bñHo$nMo EH$ nmZ {bhÿZ hmoʶmnyduM ‘w§~B©Mr AmJ ^S>H$br',
Ago ‘hmË‘m Jm§YtZr "AmË‘H$Wo'À¶m àñVmdZoV {bhrbo Amho. hr ‘w§~B©Mr AmJ
åhUOo Zmoìh|~a, 1921 ‘ܶo "{àÝg Am°’$ doëg' AWm©V² {~«Q>re amOnwÌmÀ¶m
AmJ‘Zàg§Jr ‘w§~B© ehamV ^S>H$bobo X§Jo hmoV! "AmË‘H$Wm' {bhm¶bm Zmoìh|.
1921 ‘ܶo Jm§YrOtZr gwê$dmV Ho$br, Agm ¶mMm ñnï> AW© hmoVmo. ¶m
KQ>ZoZ§Va ~amo~a e§^a dfmªZr, åhUOo OmZodmar, 2021 ‘ܶo "AmË‘H$WoVrb
‘hmË‘m Jm§Yr' ho ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m AmË‘H$Woda ^mî¶ H$aUmao nwñVH$ {bhÿZ ‘r
Vo àH$m{eV H$adyZ KoV Amho. hr AmË‘H$Wm àH$m{eV Pmë¶mbm AÚmn e§^a
df} CbQ>br Zgbr, Var {VÀ¶m boIZmMr gwê$dmV Pmë¶mbm AmVm e§^a df}
nyU© Pmbobr AmhoV. ˶m‘wio T>mo~i‘mZmZo H$m hmoB©Zm, nU "AmË‘H$Wo'À¶m
eVH$nyVuÀ¶m gw‘mamg ho nwñVH$ àH$memV ¶oV Amho. nwñVH$mbm "eVH$moÎma
ñ‘aU' ho Cnerf©H$ Xoʶmg haH$V Zmhr, Ago ˶m‘wioM ‘bm dmQ>bo d

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (5) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


˶mZwgma ‘r Vo {Xbobo Amho. Jm§YrOr§À¶m "AmË‘H$Wo'Mo ho ñ‘aU H$aVmZm
H$moU˶mhr EH$m {Xeobm nyd©J«hmZo Z PwH$Vm e³¶ {VVHo$ g§Vw{bV amhÿZ d e³¶
{VVH$s ݶmæ¶ ^y{‘H$m KoD$Z ‘r Ho$bobo Amho. ˶m‘wio ˶mbm "eVH$moÎma
gå¶H$ ñ‘aU' Ago ‘r åhQ>bobo Amho.
BVa gd©gm‘mݶ bmoH$ H$aVmV Vem {H$§dm H$Xm{MV AZoH$ bmoH$ H$aV
ZmhrV Aemhr AZoH$ MwH$m ~mbd¶mV qH$dm Vmê$ʶmV ¶oV AgVmZm ‘mohZXmg
Jm§YtZr Ho$ë¶m! Varhr Vo ‘hmË‘m ~Zbo, hr Jmoï> åhQ>bo Va AmíM¶m©Mr Amho
Am{U åhQ>bo Va Zmhr! gd©gmYmaU bmoH$m§à‘mUo gd©gm‘mݶ Jmoï>r H$aUmao,
gd©gm‘mݶ ‘mohm§Zm ~ir nS>Umao BVHo$M Zìho, Va AZoH$ {R>H$mUr gd©gmYmaU
bmoH$hr H$aUma ZmhrV, Aem AZoH$ Zñ˶m MwH$m H$ê$Z R>odUmao Jm§YrOr ho
‘hmË‘m H$go H$m¶ Agy eH$VmV? Agm àíZ H$moUr CnpñWV Ho$bm, Va Vmo
AJXrM MwH$sMm R>adVm ¶oUma Zmhr! ‘mÌ, Xþgè¶m A§JmZo {dMma H$aVm
gd©gm‘mݶ ‘mUgo Á¶m Jmoï>r H$am¶bm H$YrM YOUma ZmhrV, Aem AZoH$
Mm§Jë¶m Jmoï>rhr ˶m§Zr Ho$boë¶m AmhoV. Am¶wî¶mV Ho$boë¶m dmB©Q>mVë¶m dmB©Q>
MwH$m§Mr Am{U gd¶r§Mr H$~wbr {Xbobr Amho. AS>MUrÀ¶m àg§Jm§Vrb {d{eîQ>
dV©UwH$sMr qH$dm hV~bVoMrhr ‘Z‘moH$ir H$~wbr {Xbobr Amho d ˶m
gwYmaʶmMm à¶ËZhr Ho$bobm Amho. ho gd© H$aVmZm Aݶm¶-A˶mMmamÀ¶m
{damoYmV R>m‘nUo C^o amhÿZ ˶m{damoYmV hmVr H$UIanUo H$mR>rhr KoVbobr
Amho. ¶m VrZ Mma Jmoï>r ˶m§Zm "‘hmË‘m' ~Zdʶmg H$maUr^yV R>aboë¶m
AmhoV, ho ZmH$maVm ¶oUma Zmhr. {ZXmZ ‘r Var Vo ZmH$mê$ BpÀN>V Zmhr!
‘hmË‘m Jm§Ytdarb ho nwñVH$ {bhrʶmnydu ‘r ’$ma H$mhr ‘moR>m
H«$m§{VH$maH$ hoVy g‘moa R>odbobm Zmhr. gܶmMm H$mi ˶mgmR>r ’$magm AZwHy$b
Amho, Agm H$mhr ‘mPm AZw^d Zmhr! ‘hmË‘m Jm§Yr g˶dmXr hmoVo Am{U ‘r
ñdV:gwÕm g˶dmXrM Amho. Am¶wî¶mV e³¶ {VVHo$ g˶mZo dmJʶm-
~mobʶmMm à¶ËZhr AmOda H$aV Ambobmo Amho. g˶ åhUOo Iao, hm g˶ ¶m
eãXmMm EH$M AW© ~hþVm§e bmoH$m§Zr bjmV KoVbobm Amho d "g˶' ¶m
eãXmV "Mm§Jbm' "Mm§Jbr' qH$dm "Mm§Jbo' ¶m AWm©Mm "gV²' hm eãXhr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (6) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{dÚ‘mZ Amho ¶mH$S>o Xþb©j Ho$bobo Amho. ‘hmË‘m Jm§YtZr Iao Am{U Mm§Jbo ¶m
XmoÝhr Jmoï>tMm nmR>nwamdm ˶m§À¶m AmË‘H$WoV d Am¶wî¶mVhr ‘moR>¶m à‘mUmV
Ho$bobm Amho. ˶m‘wio hm AmUIr EH$ AW© ñdrH$maʶmV {ZXmZ Jm§Yr
AZw¶m¶m§Zm Var H$mhr H$ï> nS>Uma ZmhrV d BVam§Zmhr nSy> Z¶oV, Ago ‘bm
dmQ>Vo.
Oo bmoH$ ‘hmË‘m Jm§YtMo AZw¶m¶r ZmhrV qH$dm ˶m§Mo àe§gH$ ZmhrV,
˶m§À¶mgmR>r ¶m nwñVH$mMo H$moUVo ‘mob Amho? e§^aEH$ dfmªnydu ‘hmË‘m
Jm§YtZr OJbobo OrdZ qH$dm ˶mVbo ~maH$mdo ¶m§Mm gܶmÀ¶m {nT>rbm Agm
H$moUVm Cn¶moJ AmO hmoʶmgmaIm Amho, hm ˶m§Mm àíZ Agob, Va Vmohr
‘hËdmMm Amho, Ago Amnë¶mbm åhUVm ¶oB©b! nU ˶mM~amo~a hohr AJXr
Iao Amho, H$s ¶m nwñVH$mÀ¶m dmMZmZo H$moUmMmhr {ZXmZ VmoQ>m Var A{O~mVM
hmoʶmgmaIm Zmhr! H$moU˶mhr 춺$sÀ¶m Am¶wî¶mVrb OmUyZ KoʶmgmaIo
AZw^d OmUyZ KoUo, {deofV: EImÚm gwà{gÕ qH$dm H$V©¥ËddmZ 춺$sÀ¶m
Am¶wî¶mVrb MT>CVmam§Mo, KQ>Zm-àg§Jm§Mo qH$dm ˶m Xaå¶mZÀ¶m ˶m§À¶m
‘Zmoì¶dhmam§Mo agJ«hU H$aUo hm EH$ A˶§V gw§Xa Agm AZw^d AgVmo ho
AZoH$m§Zm ‘mhrV Agob! Aem àH$maMm AZw^d Amnë¶mbm nydunojm A{YH$
àJë^ ~Zdy eH$Vmo. Amnë¶mbm ‘mhrV Zgboë¶m, AmnU {dMmamV Z
KoVboë¶m qH$dm Amnë¶m Amdm³¶mnbrH$S>o Agboë¶m AZoH$ Jmoï>tH$S>o Vmo
Amnbo bj doYy eH$Vmo Am{U ˶mVyZ Amnbm OrdZ{df¶H$ Ñ{ï>H$moZ nydunojm
A{YH$ ì¶mnH$hr ~Zdy eH$Vmo, ¶mV H$moUVrhr e§H$m Zmhr. ¶m Ñï>rZo nmhVm
‘hmË‘m Jm§YtMr hr "AmË‘H$Wm' ‘hmË‘m Jm§YtMo àe§gH$ d ˶m§Mo {damoYH$ ¶m
XmoKm§Zmhr H$mhrVar ‘hËdnyU© Ago XoD$Z OmUmar AmË‘H$Wm Amho, ¶mV e§H$m
Zmhr. ho nwñVH$ ˶m‘wioM ‘r {bhÿZ nyU© Ho$bo Amho d ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m
nwʶ{VWrÀ¶m {Z{‘ÎmmZo ˶mMo B©-àH$meZhr H$ê$Z KoV Amho. dmMH$m§À¶m
ng§Vrg CVabo, Va ˶mMr N>mnrb Amd¥Îmrhr H$mT>Vm ¶oB©b.
-S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi
30 OmZodmar, 2021

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (7) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


AZwH«$‘{UH$m

1. I§S>-1 ~mbnU Am{U {ejU 9

2. I§S>-2 X. Am{’«$H$m, ^maV Am{U nwÝhm X. Am{’«$H$m 30

3. I§S>-3 Am{’«$Ho$Vrb Xþgar Q>‘© Am{U nwÝhm ^maVmV 51

4. I§S>-4 Am{’«$Ho$Mm {Vgam Xm¡am Am{U nwÝhm ^maVmV 58

5. I§S>-5 ^maVmVrb AZw^d 69

n[a{eï> 1 d 2. 99

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (8) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


I§S> n{hbm
(~mbnU Am{U {ejU)
H$a‘M§X AWm©V² H$~m Jm§Yr Am{U nwVir~mB© ¶m§À¶m EH$ ‘wbJr d
VrZ ‘wbJo ¶m Mma An˶m§Vrb ‘mohZXmg ho gdm©V YmH$Q>o An˶! CÎm‘M§X
D$’©$ AmoVm Jm§Yr ho ‘mohZXmg ¶m§Mo AmOmo~m. Vo nmoa~§Xa g§ñWmZmV {XdmU hmoVo.
H$a‘M§X ¶m§Zr AWm©V² ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m d{S>bm§Zr amOH$moQ> d dmH$mZoa ¶oWo
H$mhr H$mi {XdmUr Ho$br hmoVr. ‘¥Ë¶yg‘¶r Vo amOH$moQ> Xa~maMo noÝeZa hmoVo.
2 Am°³Q>mo~a 1869 amoOr nmoa~§Xa AWdm gwXm‘mnwar BWo OÝ‘bobo ‘hmË‘m Jm§Yr
H$mhr OÝ‘V:M ‘hmË‘m ZìhVo. ˶m‘wioM bhmZnUÀ¶m AmR>dUr gm§JVmZm
"bhmZnUr emioV BVa ‘wbm§gmo~V amhÿZ n§VmoOtZm {eì¶m Xoʶmg {eH$bmo
hmoVmo', Aer EH$ AmR>dU Amnë¶mbm gm§JVmV. ˶m§Mr AmB© d¥ÎmrZo Ym{‘©H$
hmoVr; nU ˶m~amo~aM Vr ì¶dhmarhr hmoVr, Ago Jm§YrOr åhUVmV. (1.1
OÝ‘)
bhmZnUr Vo {^S>ñV ñd^mdmMo hmoVo. emioV ˶m§Zr H$moUmer ‘¡Ìr
Ho$br Zmhr. emim gwQ>ë¶m~amo~a Kar "niV' AgV. H$moUr Amnbr WÅ>m H$ê$
Z¶o, ¶mgmR>r Vo Ago H$aV; Ago Vo åhUVmV.emioV H$m°nr H$am¶bm ‘bm
H$YrM AmdS>bo Zmhr, Ago Vo åhUVmV. {ejH$m§Mo Xmof {XgyZhr
˶m§À¶m~ÔbMm AmXa ‘ZmV H$m¶‘ am{hbm. d{S>bm§Mohr JwUXmof AmnU H$mTy>
Z¶o; ˶m§À¶m AmkoV ahmdo, Ago ‘bm dmQ>V Ago, Ago Vo åhUVmV. ~mbnUr
lmdU~mimÀ¶m ‘mV¥{nV¥^º$sÀ¶m H$WoZo ˶m§Zm ào[aV Ho$bo hmoVo. ˶mÀ¶mà‘mUo
ìhmdo Ago ˶m§Zm dmQ>o. ¶m H$mimV Vo ~mOm dmOdm¶bmhr {eH$bo hmoVo. amOm
h[aíM§ÐmMo ZmQ>H$ nmhÿZ Vo Iyn à^m{dV Pmbo hmoVo. gdmªZr ˶mÀ¶mà‘mUo
dmJmdo Ago ˶m§Zm dmQ>o. ‘moR>o Pmë¶mda h[aíM§Ð hr H$moUr H$mën{ZH$ 춺$s
Agmdr, Ago ˶m§Zm dmQy bmJbo. nU lmdU d h[aíM§ÐàVrMr ˶m§À¶m
‘ZmVrb g§doXZerbVm H$m¶‘ am{hbr.(1.2 ~mbnU)
d¶mÀ¶m Voamì¶m dfu ‘mPo b¾ Pmbo, ¶m Jmoï>rMo ‘bm AVrd Xþ:I
hmoVo. gܶmÀ¶m Voam df} d¶mÀ¶m {ddmh Z Pmboë¶m ‘wbm§H$S>o nmhVmo V|ìhm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (9) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


˶m§Zm (d ˶m§Mm ¶m d¶mV {ddmh Z bmdUmè¶m bmoH$m§Zm) ‘r YݶdmX XoVmo,
Ago Vo åhUVmV. ‘m¶m {ddmhmMo ñ‘aU H$aVmo, V|ìhm ‘bm ñdV:MrM H$sd
dmQy> bmJVo. Aem ~mb{ddmhmÀ¶m g‘W©Zna EH$hr Z¡{VH$ ¶w{º$dmX ‘bm gwMy
eH$V Zmhr, Ago Vo åhUVmV. ˶m§Mo b¾ Voamì¶m dfu Pmbo, Var d¶ df} gmV
Vo Voam ¶m H$mbmdYrV ˶m§Mr XmoZdoim "gJmB©' (gmjJ§Y qH$dm gmIanwS>m B.
H$ama) Pmbobr hmoVr. ¶m XmoÝhr ‘wbr AënmdYrV åhUOo {ddmhmnyduM dmaë¶m,
Ago Vo åhUVmV. dV:À¶m gJmB©g§~§Yr ‘wbm§Zm ‘m{hVr hmoVo qH$dm {Xbr OmVo
Ago H$mhrM ZìhVo, Ago Vo åhUVmV. {ZXmZ ‘bm Var ‘m¶m gJmB©~m~V
H$mhrhr AmR>dV Zmhr, Ago Vo {bhrVmV. Jm§YrOtMm EH$ MwbV ^mD$, EH$
g»Im ^mD$ d Vo ñdV: Aem {Vkm§Mo b¾ EH$X‘M bmdʶmV Ambo. ˶mV
Am‘À¶m H$ë¶mUmMm qH$dm BÀN>oMm H$mhr àíZM ZìhVm. Ho$di d{S>bm§Mr
gmo¶ Am{U IMm©Mm Vmo àíZ hmoVm, Ago Vo {bhrVmV.(1.3)
qhXÿ g‘mOm‘ܶo {ddmh hr H$mhr Aer Ver Jmoï> Zmhr. b¾m‘ܶo
‘wbm§Mo AmB©~mn gd©ñd J‘mdyZ ~gVmV. n¡gohr CYiVmV d doihr dm¶m
KmbdVmV. {H$˶oH$ ‘{hݶm§nmgyZ ¶mMr V¶mar gwê$ AgVo. H$nS>o KoUo, Xm{JZo
~ZdUo, JmdOodU KmbUo, ˶mgmR>r doJdoJir n¹$mZ ~ZdUo Aem Jmoï>r gwê$
AgVmV. Jim Mm§Jbm Agmo Zgmo ~m¶H$m Kgm ’w$Q>oñVmoda JmV amhVmV d nwÝhm
AmOmarhr nS>VmV. eoOmarnmOmarhr Jm|JmQ>, IaH$Q>o d BVa KmU ‘wH$mQ>¶mZo
ghZ H$aVmV; H$maU ˶m§Zmhr H$YrVar ho gd© H$amdoM bmJUma AgVo, Aem
àH$maMo dU©Z ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo "AmË‘H$Wo'V Ho$bobo Amho. KamVbr bJ~J
nmhÿZM Amnbr b¾o hmoUma AmhoV, ho Am§åhm ^md§S>m§Zm g‘Obo. Zdo H$nS>o
Kmbm¶bm {‘iVrb. Mm§Jbo nXmW© Im¶bm {‘iVrb. dmO§Ìr dmOob d EH$m
Zì¶m ‘wbr~amo~a Ioim¶bm {‘iob EdT>oM ‘bm V|ìhm b¾mÀ¶m AZwf§JmZo
g‘OV hmoVo, Ago Vo åhUVmV.(1.3)
{ddmhmÀ¶m gw‘mamg Jm§YrOr nmoa~§Xabm ahmV hmoVo d ˶m§Mo d{S>b
amOH$moQ>bm amOmÀ¶m ZmoH$arV hmoVo. "{XdmU Pmbo Var H$m¶; eodQ>r ZmoH$aM!'
Ago Jm§YrOr ¶mg§X^m©V H$S>dQ>nUo åhUVmV. amOH$moQ>À¶m R>mHw$amZo ˶m§À¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (10) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


d{S>bm§Zm bdH$a gmoS>boM Zmhr. b¾mÀ¶m Ho$di XmoZ {Xdg AmYr ˶m§Zm gwQ>r
{‘imbr. nmoa~§Xa Vo amOH$moQ> ho gw‘mao gmR> H$mogm§Mo åhUOo nmM {Xdgm§Mo A§Va
˶m§Zr VrZ {Xdgm§V nma Ho$bo, Ago Jm§YrOr åhUVmV. nU ¶m àdmgmV ˶m§Mm
Q>m§Jm CbQ>bm Am{U O~a XþImnV Pmbr. b¾mÀ¶m Aܶm© AmZ§XmV Aem àH$mao
{daOU nS>bo, Ago Vo åhUVmV. Varhr ~mbd¶mV Vo Xþ:I ‘bm ’$mago OmUdbo
Zmhr, Agohr Vo åhUVmV. {ddmhm~m~V AmÎmm ‘r Q>rH$m H$aV Agbmo, Var
"˶m H$mir ‘bm ˶mV J§‘VM dmQ>V hmoVr', ho "g˶' ˶m§Zr àm‘m{UH$nUo
Amnë¶mg‘moa R>odbobo Amho. ~mohë¶mda ~gbmo, gánXr Ho$br, {eam Im„m,
Kmg {Xbo Am{U nVrnËZr V|ìhmnmgyZM EH$Ì amhÿ bmJbmo. Vr n{hbr amÌ! XmoZ
AOmU ~mbH$m§Zr AOmUVm g§gmamV n«doe Ho$bm, Agohr Vo {Z^uS>nUo
{bhrVmV. n{hë¶m amÌr H$go dmJmdo ¶mMr {eH$dU Hw$Qw§~mVrbM EH$m 춺$sZo
{Xbr hmoVr; nËZrbm Vr {eH$dU H$moUr {Xbr, ho ‘r {Vbm {dMmaë¶mMo ñ‘aV
Zmhr! AOyZhr {dMmaVm ¶oB©b; nU {dMmaʶmMr BÀN>mM hmoV Zmhr! OoWo
g§ñH$maM ~bdmZ AgVmV; {VWo {eH$dU hr ì¶W© ~S>~S> R>aVo, Agohr ˶m§Zr
nwT>o {bhrbobo Amho. {ddmhmZ§Va Am§åhr ~moby Mmby bmJbmo. XmoKohr gma»¶mM
d¶mMo Agbm, Var ‘r ñdm{‘Ëd JmOdm¶bm gwê$dmV Ho$br, hohr ˶m§Zr BWo
Z‘yX Ho$bobo Amho.(1.3)
{ddmhmZ§Va EH$nËZrd«V nmiUo hm nVrMm Y‘© Amho, Ago g‘Obo.
nËZrMmhr Y‘© EH$nVrd«V nmimdo hm Amho, Ago gmh{OH$M ˶m§Zm {Xgbo. hr
~m~ ˶m§Zr ‘moR>¶m Jm§^r¶m©Zo KoVbr d "nmimdo' dê$Z "nmidmdo'da Vo H$Yr
Ambo, ho ˶m§Zm g‘OboM Zmhr. Amnbr nËZr H$moR>o OmVo, H$moUmbm ^oQ>Vo B.
Jmoï>tda ZOa R>odUo ˶m§Zm JaOoMo dmQy> bmJbo. ¶mVyZ ˶m XmoKm§‘ܶo ~o~Zmd d
{dg§dmX hmoD$ bmJbm, ho ˶m§Zr {bhyZ R>odbo Amho. nËZrÀ¶m AZwf§JmZo AmnU
Amgº$ Pmbobmo hmoVmo. emioVhr Amnbo bj bmJV Zgo. H$Yr g§Ü¶mH$mi hmoVo
Am{U nËZrbm ^oQ>Vmo, Ago ‘bm hmoV Ago ˶m§Zr {Z:g§H$moMnUo "AmË‘H$Wo'V
{bhÿZ R>odbobo Amho. H$ñVwa~m§Zm {ejUmMr ’$maer AmdS> ZìhVr, Agohr Vo
åhUVmV. ˶m§Zr ñdV:M ˶m§Zm H$mhr {eH$dʶmMm à¶ËZ Ho$bm; nU AZoH$Xm
{df¶m§Va hmoV am{hë¶mZo {ejU ¶WmVWmM Pmbo, Ago Vo åhUVmV. qhXÿ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (11) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


g‘mOmV ~mb{ddmhmMr "KmVH$s àWm' Amho, Ago Z‘yX H$aVmZmM dfm©Vrb
H$mhr H$mi AmB©d{S>bm§H$S>o ì¶VrV H$aʶmVyZ ~mbd¶mVrb nVrnËZrV dfm©Vrb
H$mhr ‘{hZo A§Vahr amIbo OmVo Agohr ˶m§Zr {bhrbobo Amho.(1.4)
~mbd¶mVrb {ddmhm‘wio Am§åhm C^¶ ^md§S>m§Mo EH$ df© dm¶m Jobo.
EH$ dfm©Zo ‘moR>m Agboë¶m ^mdmbm Va b¾mZ§Va emioV OmUoM O‘bo Zmhr.
b¾ Am{U {ejU ¶m XmoÝhr Jmooï>r EH$Ì H$am¶bm bmdUmam qhXÿg‘mO hm
EH$‘mÌ g‘mO Agob, Aem Ame¶mMr {Q>ßnUr ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zr Ho$bobr
Amho. hm¶ñHw$bmV Amnbr JUZm "T>' {dÚm϶mªV hmoV Ago, Agohr ˶m§Zr
{bhÿZ R>odbobo Amho. ˶m§Zm H$moUmH$Sy>Z ~mob bmdyZ KoUo AmdS>V Zgo. EH$Xm
emioV ˶m§Zm ‘ma Imdm bmJbm, V|ìhm ‘mamnojm AmnU {ejobm nmÌ Pmbmo,
¶mMoM ˶m§Zm A{YH$ Xþ:I Pmbo hmoVo. Xmoam~Or ES>bOr ho emioVrb hoS>‘mñVa
‘moR>¶m d¶mÀ¶m ‘wbm§Zm H$gaV H$am¶bm bmdʶm~amo~aM ’w$Q>~m°b, {H«$Ho$Q> Ago
Ioi Ioim¶bm bmdV. ˶m§Mm Jm§YrOtZm H§$Q>mim hmoVm. Vr MyH$ ˶m§Zm
‘moR>onUr C‘Jbr; nU EH$m nwñVH$mV EH$m {R>H$mUr "‘moH$ir hdm Im¶bm
OmʶmMr' {e’$mag Ho$bobr ˶m§Zr dmMbobr hmoVr d {VMm n[aUm‘ hmoD$Z
˶mZ§m {’$am¶bm OmʶmMr gd¶ bmJbr hmoVr. ¶m gd¶rVyZ H$gaVrMr CUrd
^ê$Z {ZKmbr, Ago Vo åhUVmV.(1.5)
emioV AgVmZm hñVmja gw§Xa R>odʶmMr JaO Zmhr, Ago ˶m§À¶m
‘ZmZo KoVbo hmoVo. ˶m§Mo {ejU Va ¶m g‘Om~amo~a nyU© Pmbo; nU ‘moR>onUr
˶m§Mm hm {dMma ~Xbbm. X{jU Am{’«$Ho$V Jobmo AgVm VoWrb dH$sbm§Mr
Am{U Zd¶wdH$m§Mr "‘mo˶mgmaIr hñVmjao' nmhʶmV Ambr V|ìhm ‘mÌ "‘r
ea‘bmo d nñVmdbmo' Ago ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo {bhyZ R>odbobo Amho. Iam~
hñVmja hr AY©dQ> {ejUmMr {ZemUr g‘Obr nm{hOo, Ago ˶m§Mo ‘V
¶mZ§VaÀ¶m H$mimV ~Zbo. ñdV:Mo hñVmja gwYmaʶmMm ¶mZ§Va ˶m§Zr n«¶ËZ
Ho$bm; nU ˶m§Zm Vo O‘bo Zmhr. "n³³¶m ‘S>³¶mMo H$mR> WmoS>oM diUma
AmhoV?' Aer {‘píH$b {Q>ßnUr ˶m§Zr ¶mda Ho$br Amho. ¶wdH$ ¶wdVtZr
‘m¶m AZw^dmdê$Z ehmUo ìhmdo d Mm§Jbo Aja ho {dÚoMo EH$ Amdí¶H$ A§J

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (12) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Amho, ho OmUyZ ¿¶mdo Ago ˶m§Zr nwT>o åhQ>bo Amho. Mm§Jbo hñVmja ¶oʶmgmR>r
‘wbm§Zm AmYr aoImH$bm {eH$dmdr, Ago ‘V ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo 춺$ Ho$bobo
Amho.(1.5)
dm¶m Jobobo df© ^ê$Z H$mT>ʶmMr gmo¶ V|ìhm ˶m§À¶m emioV hmoVr,
Agohr ˶m§Zr Z‘yX Ho$bo Amho. {ddmhm‘wio dm¶m Jobobo df© ^ê$Z H$mT>ʶmgmR>r
ghm ‘{hZo {Vgè¶m B¶ÎmoV d Cabobo ghm ‘{hZo Mm¡Ï¶m B¶ÎmoV ~gyZ ˶m§Zr
H$mT>bo Ago Vo {bhrVmV. nU ¶mMm ˶m§Zm WmoS>m Ìmghr Pmbm. B§J«Or, J{UV
d ^y{‘Vr‘wio H$mhr H$mi ˶m§Zm {ejU WmoS>o OS> Jobo; nU Z§Va "^y{‘Vr' ‘ܶo
~wÕrMm Ho$di "gmYm d gai' Cn¶moJ H$am¶Mm Amho, ho bjmV Amë¶mda
‘bm Vmo {df¶ AmdSy> bmJbm, Ago Vo {bhrVmV. ^y{‘Vrnojm g§ñH¥$V {df¶mZo
‘bm A{YH$ Ìmg {Xbm, Ago Vo {bhrVmV. "^y{‘Vr‘ܶo KmoH§$nÅ>r H$mhrM
ZgVo; BWo ‘mÌ gd© H$mhr KmoH$m¶MoM hmoVo!' ¶m eãXm§V Vo ^y{‘Vr d g§ñH¥
$V‘Yrb ’$aH$ Amnë¶mbm XmIdVmV. g§ñH¥$VMo {ejH$ ’$ma H$S>H$ hmoVo d
’$magrMo ‘m¡bdr ‘mÌ ñd^mdmZo Jar~ hmoVo, Aer AmR>dU Vo gm§JVmV. BVa
‘wbm§À¶m ~amo~a g§ñH¥$VMm dJ© gmoSy>Z Vo ’$magrÀ¶m dJm©V OmD$Z ~gbo, V|ìhm
‘mÌ {ejH$m§Zr ‘bm naV ~mobmdyZ KoVbo d "Vy H$moUmMm ‘wbJm Amhog, ¶m§Mm
Var {dMma H$a' Ago gm§JV ˶m§Zm g§ñH¥$VÀ¶mM dJm©V ~gdbo Aerhr AmR>dU
Vo gm§JVmV. Jm§YrOtÀ¶m OrdZmVrb ¶m àg§JmMo dmMZ H$aV AgVmZm S>m°.
~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Zr gm§{JVbobr EH$ AmR>dU ‘bm AmR>dVo! S>m°.
Am§~oS>H$am§À¶m emioVrb {ejH$m§Zr ˶m§Zm g§ñH¥$V {eHy$ Z {Xë¶m‘wio
Am§~oS>H$am§Zm ’$magr {eH$mdo bmJbo hmoVo. Jm§YrOtZm ‘mÌ Ë¶m§À¶m {ejH$mZo
ñdV:hÿZ ~mobmdyZ g§ñH¥$V {eH$m¶bm bmdbo hmoVo. Vo Jm§YrOr§Zm ’$mago {eH$Vm
Ambo Zmhr, hr ~m~ {Zamir!(1.5)
^mfoÀ¶m AZwf§JmZo MMm© H$aVmZm ^maVmVr Cƒ {ejUmV bmoH$m§À¶m
‘mV¥^mfoIoarO amï´>^mfm åhUyZ qhXrMm VgoM {VÀ¶m~amo~a g§ñH¥$V, ’$magr,
Aa~r d B§J«Or ¶m ^mfm§Zm ñWmZ {Xbo nm{hOo, Aer Anojm ˶m§Zr 춺$
Ho$bobr Amho. (gܶmÀ¶m H$mimV Vm§{ÌH$ d BVa {df¶m§Zm ‘moR>o ‘hËd àmá

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (13) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Pmë¶mZo EV³¶m ^mfm ‘wbm§Zm {eH$m¶bm bmdUo hr Ae³¶ H$moQ>rVrb ~m~
R>abobr Amho. ˶m‘wio AmnU ‘mV¥^mfogh qhXr d B§J«Or ¶m VrZ ^mfm ‘wbm§Zm
{eH$dʶmdaM g‘mYmZ ‘mZbobo Amho.) Jm§YrOtZm ‘mÌ BV³¶m ^mfm§À¶m
g§»¶oH$S>o nmhÿZ H$moUr Km~ê$Z OmʶmMo H$maU Zmhr, Ago dmQ>Vo. emñÌr¶
nÕVrZo EH$ ^mfm {eH$ë¶mg ˶mZ§Va Xþgar ^mfm {eH$Uo gmono OmVo. Iao Va
qhXr, JwOamVr d g§ñH¥$V hr EH$M ^mfm ‘mZVm ¶oB©b VgoM ’$magr d Aa~r
hrgwÕm EH$ ^mfm ‘mZVm ¶oB©b, Ago ˶m§Zm dmQ>V hmoVo.’$magr hr g§ñH¥$Ver
Am{U Aa~r hr {h~«yer {‘iVrOwiVr ^mfm Agbr ’$magr d Aa~r ¶m
XmoÝhtMm EH$‘oH$ter {ZH$Q> g§~§Y Amho, Agohr ˶m§Mo ¶m AZwf§JmZo à{VnmXZ
hmoVo. D$Xÿ©À¶m ì¶mH$aUmMm g‘mdoe qhXr ^mfoV hmoVmo; ˶m‘wio D$Xy© hr ñdV§Ì
^mfm ‘r ‘mZbobr Zmhr, Agohr Vo åhUVmV. D$Xÿ©Vrb eãXhr Aa~r d
’$magrVrbM AmhoV Ago ˶m§Zr {bhrbo Amho.(1.6 Xþ:IX àg§J-1)
bhmZnUr EH$m {‘Ìmgmo~VMr g§JV ˶m§À¶m KaÀ¶m ‘§S>itZm AmdS>V
ZìhVr. nU ‘r ˶mÀ¶mM H$mhr Mm§Jbo JwU AmhoV; ‘r Ëmbm gwYmaoZ Ago
gm§JyZ ˶m§Zr doi ‘mê$Z Zobr. na§Vw ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zm Omo AZw^d Ambm,
˶mZ§Va "gwYmaUm H$aʶmgmR>r ‘mUgmZo Amnë¶m e{º$n{bH$S>o Imob nmʶmV
CVaUo ~ao Zìho' Agm ì¶mdhm[aH$ {dMma ˶m§Zr Amnë¶mg‘moa R>odbobm Amho.
Á¶mbm AmËå¶mMr qH$dm BídamMr ‘¡Ìr g§nmXZ H$am¶Mr Amho, ˶mZo EH$Q>o
ahmdo qH$dm A{Ib OJVmMr ‘¡Ìr H$amdr, Agohr Vo ¶mZ§Va åhUVmV. ¶m
H$mimV {VWbo AZoH$ qhXÿ {ejH$ bnyZN>nyZ ‘m§gmhma d ‘ÚnmZ H$arV
Agë¶mMo ˶m§Zm ˶m§À¶m {‘ÌmH$Sy>Z g‘Obo. BVahr AZoH$ bmoH$ ‘m§gmhma
H$aVmV. Vmo Z Ho$ë¶m‘wio Amnë¶mH$S>Mo bmoH$ Xþ~io ~Zbo. Am§åhr ‘m§gmhma
H$aVmo ˶m‘wioM Am§åhr geº$ AmhmoV. B§J«Ohr ‘m§gmhma H$aVmV ˶m‘wioM Vohr
Amnë¶mda amÁ¶ H$ê$ eH$VmV Agohr H$mhr ¶m {‘ÌmZo ˶m§Zm gm§{JVbo. hm
{‘Ì Iao Va ˶m§À¶m d{S>b~§YyMm {‘Ì hmoVm d Vmo Z§Va Jm§YrOtMmhr {‘Ì
~Zbm hmoVm. ˶mMo eara ~iH$Q> hmoVo. Vmo Iyn Ymdy eH$V Ago C§M CS>¶m
‘mê$ eH$V Ago. hdm {VVH$m ‘mahr ImD$ eH$V Ago. ho nmhÿZ AmnUhr
~iH$Q> ìhmdo, Ago Jm§YrOtZm dmQy> bmJbo. ˶m {‘ÌmMo ¶w{º$dmX ˶m§À¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (14) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘moR>¶m ~§YyZo AmYrM ‘mݶ Ho$bo hmoVo d ˶mVyZ Vmo "~mQ>bm' hmoVm; Agohr
Jm§YrOr åhUVmV.(1.6 Xþ:IX àg§J-1)
Jm§YrOr ¶m H$mimV {^Ìo hmoVo. gmn, Mmoa, ^yV B. Mr {^Vr ˶m§À¶m
‘ZmV gX¡d dmg H$arV Ago. nËZrOdihr hm {^ÌonUm ˶m§Zm ~mobyZ XmIdVm
¶oV ZìhVm. nËZrhr A§Ymambm Km~aV Zgo d ˶m§Mm {‘Ì Va ^wVoIoVo ¶m§Zm
‘mZVM Zgo. AmnU gn©hr hmVmZo nH$Sy> eH$Vmo, Ago gm§JV Ago. ¶mVyZ
Jm§YrOtZm ‘m§gmhmamMo ‘hËd nQy> bmJbo. AmnUhr ‘m§gmhma H$ê$Z ~iH$Q> d
qh‘VdmZ ìhmdo, Ago ˶m§Zm dmQy> bmJbo. gmam XoeM Oa ‘m§gmhma H$arb, Va
Amnë¶mbm B§J«Om§Mmhr nmS>md H$aVm ¶oB©b, Aem ñdê$nmMm H$mhrgm ~mi~moY
{dMmahr Vo ¶m H$mimV H$ê$ bmJbo. Á¶m Hw$Qw§~mV {H$§dm n[apñWVrV Vo OÝ‘bo
hmoVo, Vo emH$mhmam~m~V A˶§V AmJ«hr hmoVo. ˶m§Mo Hw$Qw>§~ d¡îUd g§àXm¶mVbo
Agë¶m‘wio Xod, Y‘©, Cnmg, àmW©Zm, d«Vd¡H$ë¶o B. ‘ܶo gVV Jw§Vbobo Ago.
JwOamW‘ܶo O¡Z g§àXm¶mMo àm~ë¶ hmoVo. ‘m§gmhmam~Ôb Omo {VañH$ma
JwOamWoVrb lmdH$m§‘ܶo d d¡îUdm§‘ܶo AmT>iVmo, {VVH$m Vmo ^maVmV XþgarH$S>o
Hw$R>ohr AmT>iUma Zmhr, Ago Jm§YrOr ¶m AZwf§JmZo åhUVmV. AmnU ‘m§gmhma
Ho$bm, ho H$ibo, Va Amnbo ‘mVm{nVm H$Xm{MV OrdM XoVrb, Ago ˶m§Zm
EH$m ~mOyZo dmQ>V hmoVo, Va XþgarH$S>o ~bdmZ hmoʶmMr Vrd« CËH§$R>mhr ˶m§Zm
bmJbr hmoVr. ‘moR>¶m H${R>U ‘mZ{gH$ pñWVrV Vo gmnS>bo hmoVo, Ago ˶m§Zr
Ho$boë¶m EH§$Xa dU©Zmdê$Z {XgyZ ¶oVo. EH$mM doir ˶m§Zm ‘m§gmhma H$ê$Z
ñdV: ~bdmZhr ìhm¶Mo hmoVo d ˶mM doir ‘m§gmhma{damoYr g‘yhmg ‘m§gmhmamg
àd¥Îm H$ê$Z B§J«Om§Mm nmS>mdhr H$am¶bm hmoVm!(1.6 Xþ:IX àg§J-1)
{‘ÌmÀ¶m g§JVrZo ‘hmË‘m Jm§YtZr gw‘mao df©^a ‘m§gmhma Ho$bm. AWm©V²
hm MmoarNw>no ‘m§gmhma ‘hmJS>m d AdKS> Agë¶mZo ˶mMm àg§J ‘{hݶm XmoZ
‘{hݶmVyZ EImÚm doirM Ambm, Ago Vo åhUVmV. ˶m§À¶m AmB©d{S>bm§Mo
XohmdgmZ hmoB©n趪V ¶m Jmoï>r ˶m§Zr AmB©d{S>bm§Zm H$iy {Xë¶m ZmhrV. Vo
åhUVmV H$s Amnë¶m ‘m§gmhmam~Ôb ‘mVm{n˶m§Zm H$mhr g‘Obo AgVo, Va
˶m§À¶mda OUy drOM H$mogibr AgVr! Amnbo "XmoZ ‘wbJo' ‘m§gmhma H$ê$Z

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (15) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


MwH$bo AmhoV, ho AmB©~mnm§Zm H$YrM g‘Obo Zmhr, ¶m eãXm§V ˶m§Zr Amnë¶m
~§YyÀ¶mhr ‘m§gmhmamMr ñnï> H$~wbr {Xbobr Amho. ‘mÌ, ¶mZ§Va Amnbo
AmB©d{S>b {Od§V AmhoV, Vmoda Var ‘m§gmhma ~§X H$amdm Agm ˶m§Zr {ZíM¶
Ho$bm d ˶m ~amo~a ˶m§Mm ‘m§gmhma Omo gwQ>bm; Vmo H$m¶‘MmM!
‘m§gmhmamÀ¶mhr n{bH$S>Mr AmUIr EH$ ˶mÁ¶ Jmoï> H$aʶmMo H$mhr àg§J
˶m§À¶m Am¶wî¶mV Ambo; nU Ho$di na‘oídar H¥$noZoM AmnU ˶mVyZ
ghrgbm‘V gwQ>bmo, Ago Vo åhUVmV. nËZrÀ¶m AZwf§JmZo ¶m H$mimV AmnU
g§e¶r ~Zbmo d ZH$iV ‘m¶mH$Sy>Z {Vbm Ìmg Pmbm, Agohr {bhÿZ ˶m§Zr
{ó¶m§À¶m {deofV: Cƒ ‘mZboë¶m OmVtVrb {ó¶m§À¶m namYrZVo~Ôb ghdoXZm
춳V Ho$bobr Amho.(1.7 Xþ:IX àg§J-2)
Cƒ ‘mZboë¶m dJmªVrb {ó¶m§Zm JmoaJar~ ~hþOZ g‘mOmVrb
{ó¶m§À¶m VwbZoV H$m¡Qw>§{~H$ d gm‘m{OH$ ì¶dhmam§À¶m AZwf§JmZo A{YH$ Vrd«
ñdê$nmMr ~§YZo nmimdr bmJV AgV, Aem Ame¶mMo {ZarjU AZoH$
Aä¶mgH$m§Zr ¶mnydu Z‘yX Ho$bobo Amho. ˶m {ZarjUmbm Jm§YtÀ¶m ¶m
{dYmZmVyZ nwï>r {‘iVo. nËZr hr nVrMr Xmgr Zmhr. Vr ˶mMr ghMm[aUr
Amho. ghY{‘©Ur Amho. XmoKohr EH$‘oH$m§À¶m Xþ:ImMo g‘mZ dmQ>oH$ar AmhoV.
~ardmB©Q> H$‘} H$aʶmMr {OVH$s ñdV§ÌVm nwê$fmbm Amho, {VVH$sM Vr órbmhr
Agbr nm{hOo, Ago {dMma Jm§YtZr ¶m g§X^m©V ‘m§S>bo AmhoV. nU ho {dMma
˶m§Zm O|ìhm ˶m§Zm g‘Obo qH$dm ‘mݶ Pmbo, Vmon¶ªVÀ¶m ˶m§À¶m Am¶wî¶mMr
AZoH$ df} MwH$sÀ¶m nÕVrZo ì¶VrVhr Pmbr hmoVr. Vo åhUVmV H$s ‘r ‘m¶m
Y‘©nËZrbm {H$VrVar Xþ:I {Xbobo Amho d ˶m~Ôb ‘r ñdV:bm ‘m’$ H$ê$
eH$V Zmhr. Agë¶m àH$maMr Xþ:Io Ho$di EH$ qhXÿ órM ghZ H$ê$ OmUo!
Am{U åhUyZ ‘r órbm Zoh‘r ghZerbVoMr ‘yVu ‘mZV Ambmo Amho. Cƒ
‘mZboë¶m dUm©Vrb qhXy órda Oa {VÀ¶m nVrZo g§e¶ KoVbm Va Vr {~Mmar
H$moQ>m©V OmD$Z nVrgmo~V ~m§Ybobr JmR> H$mnyZhr Q>mHy$ eH$V Zmhr; Agm
EH$V’$s© ݶm¶ gܶm {VÀ¶m~m~V Mmby Amho. AgbmM ݶm¶ ‘rhr ‘m¶m
nËZrbm {Xbm, ¶mMo Xþ:I ‘bm H$Yrhr {dgaVm ¶oUma Zmhr. ¶m g§e¶J«ñVVoÀ¶m
H$mimMo ñ‘aU Pmbo åhUOo ‘bm ‘mPm ‘yI©nUm d {df¶m§Y {ZX©¶Vm ¶m§À¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (16) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


AZwf§JmZo Vrd« g§Vmn ¶oVmo d ‘¡ÌrÀ¶m AZwf§JmZo Amboë¶m ‘yT>nUmMr H$sd
H$amdrer dmQ>Vo.(1.7 Xþ:IX àg§J-2)
{ddmhmXaå¶mZÀ¶m H$mimVM ‘hmË‘m Jm§YtZr AmUIr EH$ hmZrH$maH$
gd¶ bmJbr, Vr åhUOo Yw‘«nmZmMr AWm©V² {~S>¶m {nʶmMr. EH$m
ZmVbJmÀ¶m g§JVrZo hr gd¶ ˶m§Zm OS>br, Ago Vo åhUVmV. ˶m§À¶m
H$mH$m§Zm {~S>¶m {nʶmMm ZmX hmoVm d hr OmoS>Jmoir H$mH$m§Zr {~S>¶m ’w§$Hy$Z ‘mJo
R>odbobr WmoQ>Ho$ CMbyZ Vr ’w§$H$V Ago. Vê$U d¶mV Iao Va ‘mUgmbm
Yw‘«nmZmMr JaO Vr H$m¶ AgVo? Ho$di J§‘V åhUyZ Yya H$mT>ʶmgmR>rM Aem
Jmoï>r Vê$U ‘wbo H$aVmV. ‘hmË‘m Jm§Yr d ˶m§À¶m AZm{‘H$ ZmVbJmZo VoM
Ho$bo! WmoQ>H$m§Zr hm¡g ^mJoZm, V|ìhm {dS>¶m AmUʶmgmR>r Vo KamVrb ZmoH$am§À¶m
{IemVrb n¡gohr bm§~dy bmJbo! Hw$Rë¶m Var PmS>mÀ¶m ’$m§Úm VmoSy>Z ˶mhr
˶m§Zr AmoTy>Z nm{hë¶m; nU ˶mZo ˶m§Mo g‘mYmZ Pmbo Zmhr. ¶m H$mimV
KamVrb ‘moR>¶m bmoH$m§Zr bmXbobr ~§YZo, namYrZVm B. ‘YyZ ˶m§Zm Z¡amí¶
Ambo Am{U ˶mVyZ AmË‘h˶m H$aʶmMm à¶ËZ ˶m§Zr Ho$bm, Ago Vo
{bhrVmV. YmoVè¶mÀ¶m PmSmÀ¶m EH$XmoZ {~¶m ˶m§Zr Imëë¶m; nU ˶mnwT>o
AmUIr ImʶmMr ˶m§Mr qh‘V hmoB©Zm d ˶m‘wio Vo ~Mmdbo! AmË‘h˶m
H$aʶmMm ~oV H$aUo gmono Amho; nU AmË‘h˶m H$aUo ho H$mhr VodT>o gmono H$m‘
Zmhr, ho ¶m H$mimV ˶m§Zm OmUdbo. ˶m‘wio BWyZ nwT>À¶m H$mimV H$moUr ‘bm
AmË‘h˶oMr Y‘H$s {Xbr, Va {Vbm ‘wirM ^rH$ Z KmbʶmÀ¶m pñWVrV ‘r
Ambmo, Ago Vo åhUVmV.(1.8)
AmË‘h˶oÀ¶m ¶m àH$aUmVyZ {~S>r {nʶmMr Amnbr gd¶ ‘moS>br d
‘moR>onUr Yw‘«nmZ hr J{bÀN> qH$dm hmZrH$maH$ Jmoï> Amho, Ago dmQ>V
Agë¶m‘wio nwÝhm H$Yr AmnU ˶m dmQ>obm Jobmo Zmhr, Ago Vo åhUVmV.
˶m§À¶m XrKm©¶wî¶mMo H$Xm{MV ho EH$ ahñ¶ Agmdo! ¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV
AmUIr EH$ gm§JʶmgmaIm JwÝhm ˶m§Zr d ˶m§À¶m ‘moR>¶m ~§YyZo {‘iyZ Ho$bm;
Ago Vo åhUVmV. ˶m§Zm gw‘mao n§Mdrg ê$n¶m§Mo H$O© Pmë¶m‘wio ~§YyÀ¶m
hmVmVrb gmoݶmÀ¶m H$S>¶mVrb EH$ VwH$S>m VmoSy>Z ˶m§Zr {dH$bm d Amnbo H$O©

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (17) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


˶m§Zr ^mJdbo. ^ard H$S>¶mVrb EH$ Vmoim gmoZo H$mnyZ KoUo gmono Jobo d
˶m§Mr hr Mmoarhr InyZ Jobr; nU ˶m§À¶m ‘Zmbm ¶mMr ê$Iê$I bmJyZ
am{hbr. AmOmanUmZo A§Wê$Umg {Iiboë¶m d{S>bm§Zm eodQ>r ˶m§Zr hr Mmoar
EH$m {MÇ>rVyZ H$idbr d ‘m’$shr ‘m{JVbr Ago Vo åhUVmV. {MÇ>r dmMm¶bm
CRy>Z ~gbobo ˶m§Mo d{S>b {MÇ>r dmMyZ nwÝhm A§Wê$Umda nS>bo. VËnydu
˶m§À¶m S>moi¶m§V Aly Ambo hmoVo d ˶m§Zr Vr {MÇ>r ’$mSy>Zhr Q>mH$br hmoVr,
Ago Jm§YrOr {bhrVmV. d{S>bm§Zr Am§åhmbm H$Yrhr ‘mabo Zmhr, Agohr ˶m§Zr
{bhrbo Amho.(1.8)
d{S>bm§À¶m AIoaÀ¶m jUr Jm§YrOtMo H$mH$m godm H$aʶmgmR>r Ambo
hmoVo. Odi ~gboë¶m ‘mohZXmg Jm§YtZm ˶m§Zr Pmonm¶bm Omʶmg gm§{JVbo.
Jm§YrOr AmZ§XmZo Pmonm¶bm Jobo d e¶ZJ¥hmV OmD$Z nmM EH$ {‘ZrQ>m§VM
ZmoH$amZo ˶m§Mo Xma R>moR>mdyZ ˶m§Mo d{S>b Joë¶mMr I~a ˶m§Zm {Xbr.
‘hmË‘mOr ¶mda IOrb Pmbo. Odi AgyZhr d{S>bm§À¶m A§{V‘ jUr Vo
˶m§À¶m Odi ZìhVo! ¶m àg§JmÀ¶m AZwf§JmZo "AmË‘H$Wo'V ñdV:Mo "{df¶m§Y'
¶m eãXmV dU©Z ˶m§Zr Ho$bobo Amho. ‘mVm{n˶m§Mr Anma godm H$aʶmMr BÀN>m
AgyZhr Amnbo ‘Z {df¶mbm gmoSy> eH$bo Zmhr; {df¶ Amnë¶mda gÎmm
JmOdV am{hbm, ¶mMr Amnë¶mbm ea‘ dmQ>V Ambr Amho. ¶m {df¶m§YVoVyZ
gwQy>Z Omʶmg Amnë¶mbm nwîH$i H$mbmdYr bmJbm d VËnydu ˶m AZwf§JmZo
AZoH$ Y‘©g§H$Q>m§Zm Amnë¶mbm Vm|S> Úmdo bmJbo, Ago Vo åhUVmV. ¶m
àH$aUmZ§Va H$mhr H$mimZo ˶m§Zm Oo EH$ ‘yb Pmbo, Vo MmaXmoZ {Xdg ídmg
KoD$Z ‘ê$Z Jobo! AmUIr H$m¶ hmoUma? ¶m eãXm§V ~mbd¶mVrb ‘mV¥Ëd d
{nV¥ËdmMm {Y¸$ma ˶m§Zr "AmË‘H$Wo'V Ho$bobm Amho.(1.9)
embo¶ OrdZmV {ejH$m§H$Sy>Z Y‘©{df¶H$ {ejU ˶m§Zm {‘imbo Zmhr.
Y‘©kmZ åhUOo AmË‘kmZ qH$dm AmË‘^mZ XoUmao kmZ Agm AW© ˶m§Zm
A{^àoV Amho. KamVrb a§^m~mB© ¶m XmB©H$Sy>Z ˶m§Zm WmoS>o’$ma Y‘©kmZ {‘imbo.
{^Vr dmQ>br H$s am‘Zm‘mMm On H$amdm Ago {VZo ˶m§Zm {eH$dbo. ‘mPr Var
am‘Zm‘mnojm a§^odaM OmñV lÕm hmoVr, Ago Vo ¶m AZwf§>JmZo åhUVmV.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (18) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘moR>onUr ‘mÌ am‘Zm‘ hr ˶m§Zm A‘moKeº$s dmQy> bmJbr. "‘mPm OÝ‘ d¡îUd
g§àXm¶mV Pmbm' Ago Vo åhUVmV. JwOamV‘ܶo ˶m§À¶m Xodimbm "hdobr'
åhQ>bo OmVo. hdobrVrb A{ZVrÀ¶m Jmoï>r H$mZmda ¶oV Agë¶mZo ˶m~Ôb
˶m§Zm AmH$f©U dmQ>bo Zmhr. Iao Va CXmgrZVmM dmQ>V Ago. am‘ajm ˶m§Zm
ewÕ Cƒmam{Zer åhUVm ¶oV Agë¶mZo ˶m§Zm A{^‘mZ dmQ>o; nU ˶m
{H«$¶o~Ôb Amnë¶mbm {deof lÕm ZìhVr, Ago Vo åhUVmV. Xodmb¶mV
am‘m¶U EoHy$Z ˶m‘Ôb ˶m§Zm {deof ào‘ {Z‘m©U Pmbo.(1.10)
d{S>bm§À¶m AmOmanUmÀ¶m H$mimV ‘hmË‘m Jm§Yr ˶m§Mr godm H$arV.
¶m Xaå¶mZ {d{dY Y‘© g§àXm¶m§Vrb bmoH$ ˶m§À¶m d{S>bm§Zm ^oQ>m¶bm ¶oV.
˶m§Mm g§dmX H$mZmda nS>V Joë¶mZo ˶m§À¶m ‘ZmV gd©Y‘mª~Ôb g‘mZ ^md
{Z‘m©U hmoV Jobm, Ago Vo åhUVmV. {¼ñVr ì¶m»¶mVo ‘mÌ qhXÿ Y{‘©¶m§Mr d
qhXÿ XodXodVm§Mr ZmbñVr H$aV Agë¶mZo {¼ñVr Y‘m©{df¶r ‘ZmV AZmXa
CËnÞ Pmbm, Ago Vo åhUVmV. EH$ ‘Zwî¶ {IñVr Y‘m©V Jobm, V|ìhm
Y‘©àdoe H$aVmZm ˶mbm Jmo‘m§g Im¶bm {Xbo Jobo d Xmê$hr ߶m¶bm {Xbr
Jobr, Ago ˶m§Zr EoH$bo, Agohr Vo åhUVmV. ¶m Xaå¶mZ ‘Zwñ‘¥VrMo ^mfm§Va
˶m§À¶m dmMZmV Ambo; nU ˶m dmMZmZo ˶m§Mr ‘Zwñ‘¥Vrda lÕm Va ~gbr
ZmhrM; CbQ> ZmpñVH$VmM {Z‘m©U Pmbr. ‘Zwñ‘¥VrVyZ ‘m§gmhmambm AmYma
{‘imbm. gn©, T>oHy$U B. Zm ‘maUo hr {ZVr Amho Ago dmQy> bmJbo d ˶mdoir
Y‘© g‘OyZ T>oH$Um§Zm ‘maë¶mMo ñ‘aVo, Ago Vo {bhrVmV. na§Vw ¶m H$mimV
"EH$m CnH$mamMr ’o$S> Xhm CnH$mam§Zr H$amdr' Aem Ame¶mÀ¶m dMZm§da
Amnbr lÕm ~gbr, Agohr Vo åhUVmV.(1.10 Y‘©OmJ¥Vr)
d{S>bm§À¶m ‘¥Ë¶yZ§Va H$mhr H$mimZo ˶m§Mo {‘Ì ‘mdOr Xdo ¶m§Zr
‘hmË‘m Jm§YtZm d{H$brÀ¶m Aä¶mgmgmR>r {dbm¶Vobm (åhUOo B§½b§S>bm)
nmR>dmdo Ago ˶m§À¶m KaÀ¶m ‘§S>itZm gwMdbo. Jm§YrOr Vgohr BWë¶m
‘hm{dÚmb¶m§V Om¶bm H§$Q>mibo hmoVo. g‘moa H$m¶ {eH$dbo OmV Amho, ho
˶m§Zm g‘OV Zgo. {dbm¶Vobm OmʶmMm ~oV ˶m§Zm AmdS>>bm; nU
d{H$brEodOr S>m°³Q>aH$s {eH$ʶmgmR>r OmVm Ambo Va ~ao hmoB©b, Ago ˶m§Zm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (19) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


dmQ>bo. ˶m§À¶m ‘moR>¶m ~§YyZo ‘mÌ ¶m {dMmambm Imoo {Xbm. "~mny§Zm (åhUOo
˶m§À¶m d{S>bm§Zm) Va Vwbm dH$sbM H$am¶Mo hmoVo! Vgohr AmnU d¡îUdm§Zr
hmS>-‘m§g H$mnʶmMo H$m‘ H$ê$ Z¶o!' Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. eodQ>r ~°arñQ>arMm
~oV R>abm! na§Vw {dbm¶Vobm Om¶Mo Va ‘moR>m n¡gm bmJUma hmoVm. nmoa~§Xa
g§ñWmZmH$Sy>Z ‘XV {‘idm¶Mo R>aë¶mda Jm§YrOr ~¡bJmS>rZo d C§Q>mdê$Z nmM
{Xdgm§Mm àdmg H$ê$Z amOH$moQ>hÿZ nmoa~§Xabm nmohmoMbo. V|ìhm Amnë¶mH$S>o
aoëdo AOyZ Ambobr ZìhVr. Ho$di ~¡bJmS>rMm añVm hmoVm. Jm§YrOr åhUVmV,
H$s Vo {^Ìo hmoVo d BVa doir EH$Q>¶mZo hm àdmg H$ê$ eH$bo ZgVo; nU
{dbm¶VoÀ¶m OmʶmÀ¶m BÀN>oZo ˶m§À¶m ‘ZmMm Vm~m KoVbm d nwT>Mo gd© H$mhr
AmnmoAmn KS>V Jobo.(1.11 {dbm¶VoMr V¶mar)
nmoa~§Xabm nmohmoMë¶mda ‘mÌ EH$ AS>MU Ambr. nmoa~§Xabm
amhUmè¶m Á¶m H$mH$m§À¶m ‘XVrZo ˶m§Zm nwT>Mm n„m JmR>m¶Mm hmoVm,
˶m§À¶mH$Sy>Z à{VHy$b {‘imbm! {dbm¶Vobm OmD$Z Amnë¶mbm Y‘© amIVm
¶oB©b H$s Zmhr, ho gm§JVm ¶m¶Mo Zmhr! BWë¶m ~S>¶m~S>¶m ~°arñQ>am§À¶m d
gmho~m§À¶m amhUrV ‘bm Var H$mhr ^oX {XgV Zmhr. Imʶm{nʶmMm {d{Y{ZfoY
Zmhr; Vm|S>mVbr {gJmaoQ> ~mOybm H$mT>m¶MrM Zmhr Aer gJir Vèhm!
Amnë¶m Hw$Qw>§~mbm ho H$mhr emo^Uma Zmhr! Am{U g‘wÐ Amobm§S>ʶmMr nadmZJr
Var ‘r Vwbm H$er Úmdr? Aem eob³¶m eãXm§Zr ˶m§Zr Jm§YrOtMo ñdmJV
Ho$bo. bobrgmho~m§H$S>o XoʶmgmR>r {e’$magnÌhr Úm¶bm ZH$ma {Xbm d Vy
ñdV:M nÌ {bhr, Ago gwMdbo. ˶m§Zr ñdV: nÌ {bhrbo d bobrgmho~m§Zm
^oQ>bo. OrZm CVaVm CVaVm bobrgmho~ ˶m§Zm ^oQ>bo d åhUmbo, H$s Vy AmYr
~r. E. hmo Am{U ‘J ‘bm ^oQ>! gܶm Var H$mhr ‘XV XoVm ¶oUma Zmhr!
Jm§YrOtZr ˶m§Zm Imbr dmHy$Z XmoÝhr hmVm§Zr gbm‘ Ho$bm hmoVm; nU Vr gd©
‘ohZV dm¶m Jobr! eodQ>r KamVrb XmJXm{JZo {dHy$Z d H$O© KoD$Z Jm§Yr
Hw$Qw§{~¶m§Zr n¡gm C^mabm. VËnydu ~oMaOr ñdm‘r åhUyZ AmoiIë¶m OmUmè¶m
EH$m O¡Z gmYyÀ¶m ‘XVrZo ˶m§À¶m AmB©Zo ˶m§À¶mH$Sy>Z ‘m§g, ‘{Xam Am{U
‘{hbm§nmgyZ Xÿa amhʶmMr à{Vkm H$adyZ KoVbr! {dbm¶Vobm Omʶmg
{ZKʶmnydr© {VWë¶m ‘§S>itH$Sy>Z ˶m§Mm EH$ N>moQ>oImZr gËH$mahr H$aʶmV

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (20) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Ambm.(1.11 {dbm¶VoMr V¶mar)
{dbm¶Vobm OmʶmgmR>r Vo ‘w§~B©n趪V Ambo; nU ˶m H$mimV dmXio
hmoVmV d ~moQ>r ~wS>VmV ¶m§~m~VÀ¶m MM}Zo ˶m§Mm àdmg ghm ‘{hݶm§gmR>r
bm§~bm. ˶m§Zm {VWo gmoSy>Z ^mD$ JwOamVoV naVbm. na§Vw ¶m Xaå¶mZ
amOH$mo¶‘Yrb "‘moT> dm{U¶m' OmVrVrb bmoH$m§À¶m ‘ZmV H$mbdmH$mbd Pmbr!
˶m§Zm OmVrÀ¶m g^og‘moa C^o amhʶmMo ’$‘m©Z Ambo. Vo ¶oD$Z C^o am{hbo.
OmVrZo ’$‘m©dbo, H$s {dbm¶Vobm OmʶmMm VwPm {dMma ~amo~a Zmhr! Amnë¶m
Y‘m©V g‘wÐ Amobm§Sy>Z Omʶmg ‘ZmB© Amho. {edm¶ {VWo Vwbm Y‘© gm§^miVm
¶oUma Zmhr. {VWë¶m gmho~ bmoH$m§~amo~a Vwbm Imdo ߶mdo bmJob! g~~,
‘mKma Ko! Jm§YrOtZr Amnë¶m narZo g‘OmdyZ nm{hbo. ~«m÷U g„mJmamMrhr
haH$V Zmhr, Ago gm§{JVbo. nU OmVrMm AmJ«h hm ~«m÷UmÀ¶m gëë¶mnojm
‘moR>m R>abm! OmVrÀ¶m à‘wI eoR>OrZo Jm§YtZm OmVr~{hîH¥$V H$aʶmMm hþHw$‘
’$‘m©dbm! Omo H$moUr ˶m§Zm ‘XV H$arb, ˶mbmhr Om~ {dMmaʶmV ¶oB©b d
gìdm ê$n¶m X§S> H$aʶmV ¶oB©b, Agmhr hþHy$‘ gmoS>bm. Jm§Yr Hw$Qw§~r¶ ‘mÌ
nm{R>er am{hbo. ‘w§~B©Vrb ‘oìhʶmZo ‘mÌ OmVrÀ¶m ^¶mZo ‘XV ZmH$mabr.
eodQ>r 4 gßQ>|~a, 1888 amoOr ˶m§Zr ‘w§~B© ~§Xa gmoS>bo. ˶m§À¶mgmo~V
Ͷ§~H$am¶ ‘Ow‘Xma ZmdmMo AmUIr EH$ ghàdmgr hmoVo d Vohr {dbm¶Vobm
~°arñQ>a hmoʶmgmR>r {ZKmbo hmoVo. (1.12 OmVr~mhoa)
¶m àdmgmV {^S>ñV ñd^mdm‘wio VgoM ‘ÚnmZ Am{U ‘m§gmhma
¶m§nmgyZ Xÿa amhʶm‘wio ˶m§Mr WmoS>rJ¡agmo¶ Pmbr; nU ˶m§Zr {Z^mdyZ Zobo.
H$mhr B§J«O J¥hñWm§Zr d {VWo pñWamdboë¶m H$mhr ^maVr¶m§Zr ˶m§Zm gm§^miyZ
Zobo. {VWbo H$mhr $[aVr[admO {eH$dbo. nU BVa H$moUmMohr OmVmV, Vgo
gyê$dmVrMo ˶m§Mo {Xdghr VoWo dmB©Q> Jobo. Vo EH$m hm°Q>obmV CVabo hmoVo. nU
{VWbo Imʶm{nʶmMo nXmW© Z AmdS>ë¶mZo ˶m§Mo hmb Pmbo. amÌr AmB© Am{U
BVa ‘§S>itMr AmR>dU hmoD$Z ˶m§Zm aSy> H$mogibo. àdmgmXaå¶mZ ~moQ>rV
Imè¶m nmʶmZo ñZmZ H$aVmZm ˶m§Zr gm~Uhr dmnabm hmoVm. ˶m‘wio eara
A{YH$M {MH$Q> {MH$Q> hmoD$Z ˶m§Zm JOH$U© Pmbm. Vmo S>m°. àmUOrdZ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (21) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘ohVm§À¶m Am¡fYmZo ~am Pmbm; nU ˶m Am¡fYmZohr ˶m§Zm aS>dbo! ^maVmVyZ
{VH$S>o OmVmZm S>m°. ‘ohVm, XbnVam‘ ew³b, amOnwÌ aU{OVqghOr Am{U
XmXm^mB© Zm¡amoOr ¶m§À¶mgmR>r AmoiInÌo qH$dm {e’$magnÌo AmUbr hmoVr. Vo
hm°Q>obmV CVaë¶mÀ¶m Xþgè¶m {Xder S>m°. ‘ohVm ˶m§Zm Zoʶmg Ambo hmoVo d
˶m§Zr ˶m§Mr EH$m {R>H$mUr amhʶmMr gmo¶ Ho$br hmoVr. na§Vw {VWë¶m
OrdZnÕVrer ˶m§Zm MQ>H$Z g‘ag hmoVm Ambo Zmhr. Vo ¶mAZwf§JmZo åhUVmV
H$s bmoH$ {d{MÌ, KaoXmao {d{MÌ, amhUr‘mZ Am{U [aVr[admO {d{MÌ; ˶mV
{Z¶‘^§JmÀ¶m {^Vr‘wio Imʶm{nʶmMo ~§YZ ¶m§‘wio ‘mPr pñWVr "AS>{H$Ë˶mV
gmnS>boë¶m gwnmargmaIr' Pmbr! Ago Agbo, Var naVrMo XmoaH$mnbo Jobo
Agë¶mÀ¶m OmUrdoZo gd© Ìmg ghZ H$ê$Zhr {VWo VrZ df© nyU© H$aʶmMm
{ZíM¶ ˶m§Zr Ho$bm. (1.13 {dbm¶V Va JmR>br)
H$moUmÀ¶mhr dñVybm hmV bmdy Z¶o, ~mobVmZm C§M AmdmOmV ~moby
Z¶o, ZdrZ AmoiI Pmë¶mda Amnë¶mH$S>o ghOVoZo {dMmabo OmVmV, Vgo àíZ
{VWo {dMmê$ Z¶oV Aem AZoH$ nmíMmζ g§ñH$mam§Mr {VWo Joë¶mda ˶m§Zm
AmoiI Pmbr. Amnë¶mH$S>o gmho~ bmoH$m§Zm "ga' åhUʶmMr nÕV Amho.
B§½b§S>‘ܶo Vgo Zmhr. {VWo Ho$di ZmoH$a Amnë¶m ‘mbH$mbm qH$dm d[að>
A§‘bXmambm "ga' åhUVmV, hohr ‘hmË‘m Jm§YtZm {VWo Joë¶mZ§VaM g‘Obo.
˶m§Mo ImʶmMo hmb nmhÿZ {‘Ìm§Zr ˶m§Zm ‘m§gmhma H$aʶmMm g„m {Xbm; nU
˶m§Zr Vmo ‘mZbm Zmhr. ˶m§Zm amoQ>r A{YH$ Idrer dmQ>o; nU BVa bmoH$ Vr
H$‘r ImV Agë¶mZo ˶m§Zmhr bmoH$b‚moñVd WmoS>³¶mdaM g‘mYmZ ‘mZmdo
bmJo. ‘m§gmhmamÀ¶m AZwf§JmZo ~oÝW°‘À¶m Cn¶wº$VmdmXmÀ¶m nwñVH$mVrb H$mhr
CVmao {‘Ìm§Zr ˶m§Zm dmMyZ XmIdbo; nU Varhr Vo ~Ybo ZmhrV. ¶m Xaå¶mZ
H$YrVar emH$mhmar ^moOZmb¶ emoYyZ ˶m§Zr VoWo ^anoQ> OodU Ho$bo.
"emH$mhmamMo g‘W©Z' ZmdmMo gm°ëQ>Mo EH$ nwñVH$hr dmMyZ H$mT>bo. ‘m§gmhma
H$ê$Z ~iH$Q> hmoʶmÀ¶m EHo$H$mir Camer ~miJboë¶m ˶m§À¶m ñdßZmMm
¶mZ§Va H$m¶‘Mm A§V Pmbm.(1.13, 1.14 ‘mPr ng§Vr)
¶mZ§Va ˶m§Zr "nmo¡dm©Ë¶ O§JbrnUm'Mm ˶mJ H$ê$Z nmíMmζ gä¶VoMm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (22) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


ñdrH$ma H$aʶmMo R>adbo. EH$moUrg {ebtJ ‘moOyZ "Am‘u Am{U Zoìhr'
ñQ>moAa‘ܶo OmD$Z H$nS>o {eD$Z KoVbo. S>mo³¶mda h°Q> YmaU Ho$br.
g§Ü¶mH$migmR>r ZmB©Q> S´>og {edbm. Q>m¶ ~m§Ym¶bm {eH$bo. Ho$g MmonyZ
~gdm¶bm {eH$bo. ìhm¶mobrZ {eH$ʶmMm à¶ËZ Ho$bm. ZmMmMr {eH$dUr
bmdbr. ’«|$M hr ¶wamonMr bmoH${૶ ^mfm {eH$ʶmMm à¶ËZ Ho$bm. ^mfU
H$am¶bm {eH$ʶmgmR>r {eH$dUr bmdbr. ~ob Zm‘H$ boIH$mMo "ñQ±S>S>©
Bbmo³¶we{ZñQ>' ho nwñVH$ KoVbo. VrZ EH$ ‘{hZo Ago gd© àH$ma H$ê$Z
Pmë¶mda ˶mVbm CËgmh g§nbm d Vo gd© ~§X Ho$bo Ago Vo åhUVmV.(1.15
gä¶ doemV) ¶mZ§VaÀ¶m H$mimV ˶m§Zr H$mQ>H$ga H$am¶bm d gd© {hemo~
ì¶dpñWV R>odm¶bm gwê$dmV Ho$br. hr gd¶ ˶m§Zm Am¶wî¶^a nwabr.
Amnë¶mbmhr ˶m§Zr hr gd¶ bmdyZ KoʶmMm g„m "AmË‘H$Wo'VyZ {Xbm Amho.
¶m H$mimV {‘ÌmÀ¶m gëë¶mdê$Z ‘°{Q´>³¶wboeZ H$aʶmMo ˶m§Zr R>adbo.
˶mgmR>r b°{Q>Z ^mfoMm Aä¶mghr Ho$bm. nU ¶mM {df¶mV Vo Zmnmg Pmbo.
bobrgmho~m§Mo "AmYr ~r. E. hmo' ho {dYmZ ‘ZmV gbV Agë¶mZo ˶m§Zm ~r.
E. H$am¶Mo hmoVo; nU IM© dmT>ob åhUyZ Vmo {df¶ ˶m§Zr gmoSy> {Xbm.(1.16)
Jm§YrOr ñdV: XmoZ Imoë¶m§À¶m KamV ñdV§ÌnUo amhÿ bmJbo hmoVo. nU
H$mhr {dÚmWu ˶m§À¶mnojm dmB©Q> n[apñWVrV {eH$V hmoVo. EH$ {dÚmWu Va
H§$Jmb ^mJmVrb EH$mM ImobrV ahmV d XmoZ noZrMm H$moH$mo d amoQ>r ImD$Z
{Zdm©h H$arV, Ago ˶m§Zr {bhrbo Amho. Vo nmhÿZ ˶m§Zr EH$ Imobr gmoS>br d
EH$doiMm ñd¶§nmH$ ñdV: H$ê$Z IM© AmUIr H$‘r Ho$bm. ~mhoaMo OodU,
nmQ>¶m© dJ¡ao H$‘r Pmë¶mZo IM©hr H$‘r Pmbm d doihr dmMbm. ¶m‘wio ¶mdoir
Vo narjoV nmg Pmbo.(1.16) OrdZm{df¶r ¶m H$mimV Vo ~maH$mB©Zo {dMma
H$ê$ bmJbo. Amhma{df¶H$ H$mhr nwñVHo$hr ˶m§Zr dmMbr. B§J«Or boIH$m§Zr
Amhmam~m~V gyú‘ {dMma Ho$bobm Amho, Ago Vo åhUVmV. newnú¶m§da AmnU
Oo à^wËd {‘idbo Amho Vo ˶m§Zm ‘mê$Z ImʶmgmR>r Zìho! ho à^wËd AmnU
˶m§Mo ajU H$aʶmgmR>r {‘idbobo Amho. ImUo ho Ho$di XohYmaUogmR>r
Amdí¶H$ AgyZ Vr H$mhr M¡ZrMr Jmoï> Zmhr. ˶m‘wio Amhmam‘Yrb Ho$di
‘m§gM Zmhr, Va XÿY Am{U A§S>rhr AmnU dÁ¶© Ho$br nm{hOoV Aem Ame¶mMo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (23) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{dMma ¶m boIH$m§Zr ‘m§S>bobo AmhoV. AZoH$m§Zr Vo H¥$VrVhr CVadbobo nmhÿZ
Jm§YrOr à^m{dV Pmbo. bdH$aM ˶m§Zr emH$mhmar ‘§S>imMo g^mgXËd
ñdrH$mabo d H$m¶©H$mar ‘§S>imdahr ˶m§Mr {ZdS> Pmbr. ¶m Xaå¶mZ ˶m§Zr
‘gmbohr dÁ¶© Ho$bo d gwê$dmVrbm ~oMd bmJboë¶m CH$S>boë¶m ^mÁ¶m AmVm
˶m§Zm M¸$ AmdSy> bmJë¶m!(1.17 AÞmMo à¶moJ)
Vo ahmV Agboë¶m {R>H$mUr åhUOo ~oOdm°Q>a noR>oV ˶m§Zr ¶m Xaå¶mZ
EH$m emH$mhmar ‘§S>imMr ñWmnZm Ho$br. XmoZ ‘moR>¶m bmoH$m§Zm Aܶj d
Cnmܶj H$ê$Z ñdV: {MQ>Urg Pmbo. na§Vw ¶m n[agamV Vo ’$ma H$mi Z
am{hë¶mZo d gd¶r à‘mUo H$mhr {Xdgm§Zr ˶m§Zr amhʶmMr OmJm ~Xbë¶mZo hr
g§ñWm ’$ma H$mi Mmbbr Zmhr; ‘mÌ g§ñWm MmbdʶmMm EH$ AZw^d hr
g§ñWm ˶m§Zm XoD$Z Jobr, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(1.17) Jm§YtÀ¶m ¶m
emH$mhmar g§ñWoVrb EH$ gXñ¶ H¥${Ì‘ Cnm¶m§Zr Hw$Qw§~{Z¶moOZmgmR>r à¶ËZaV
hmoVo. ˶m§À¶m {dMmam§Mo Vo ‘OyadJm©V àMmahr H$aV. ˶m§Mo ho H$m‘ AZ¡{VH$
Amho, g§ñWoÀ¶m H$mhr gXñ¶m§Zm dmQ>bo d ˶mgmR>r ˶m gXñ¶mbm åhUOo S>m°.
A°{bÝgZ ¶m§Zm H$mTy>Z Q>mH$ʶmMo à¶ËZ H$aʶmV Ambo. Jm§YrOtZm ho ‘mݶ
ZìhVo. ˶m§Zr A°{bÝgZ ¶m§Zm nm{R>§~m XoUmao ^mfU {bhyZ H$mT>bo; nU Vo
dmMʶmMr ˶m§Mr qh‘V Pmbr Zmhr. Xþgè¶m EH$m g^mgXmZo Vo dmMyZ
XmIdbo. eodQ>r ¶m àH$aUmdê$Z g§ñWoV ‘V{d^mJUr hmoD$Z Jm§YtMm nj
habm; nU ݶm¶mMr ~mOy bT>dë¶mMo g‘mYmZ ˶m§Zm {‘imbo. emH$mhmar
‘§S>imVrb gXñ¶m§Mr BVa {df¶m§darb ‘Vo g‘mZ AgbrM nm{hOoV, Ago
~§YZ gXñ¶m§da bmXUo Aݶm¶H$maH$ Amho, Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. nU g§ñWoVrb
˶mdoiÀ¶m ~hþ‘VmnwT>o Vo {Zîà^ R>abo. H$mhr {Xdgm§Zr ˶m§Zr ˶m ‘§S>imMm
amOrZm‘m {Xbm. ¶m ‘§S>imMo Aܶj AmoëS>’$sëS> ¶m§Zr Jm§YtZm "‘Y‘mem§Vrb
Zam'Mr AWm©V² ImUmè¶m {nUmè¶m nU H$m‘ Z H$aUmè¶m 춺$sMr Cn‘m {Xbr
hmoVr.(1.18 bmOmiynUmMr T>mb)
"E{W³g Am°’$ S>mEQ>' À¶m boIH$m§Zm Z§Va Vo ^oQ>bo. EH$ g^m KoVbr,
nU ˶m g^oV ˶m§Zm ~mobVmM ¶oB©Zm. {bhÿZ AmUbobo ^mfUhr dmMyZ XmIdVm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (24) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶oB©Zm. S>moi¶m§nwT>o A§Ymar Ambr Am{U hmVnm¶ H$mny bmJbo, Ago Vo åhUVmV.
eodQ>r ghH$mar ‘Ow‘Xma ¶m§Zr Vo ^mfU dmMyZ XmIdbo. ‘Ow‘Xmam§À¶m ^mfUmMo
lmo˶m§Zr Q>mi¶m§À¶m JOamV ñdmJV Ho$bo. Amnë¶mbm ~mobVm ¶oV Zmhr, ¶mMr
¶m {Z{‘ÎmmZo ¶m ‘bm ea‘ dmQ>br Ago Jm§YrOr {bhrVmV. nwT>o ˶m§Zr ‘m§gmhmar
hm°Q>obmV emH$mhmar nmQ>u R>odbr. nmQ>¶mª‘ܶo ^mfU H$aʶmMr à«Wm B§½b§S>‘ܶo
hmoVr Ago Vo åhUVmV. nU BWohr "‘m¶m Am‘§ÌUmMm ñdrH$ma H$ê$Z Vwåhr
AmbmV; ¶m~Ôb YݶdmX XoVmo' ¶mn{bH$S>o Vo ~moby eH$bo ZmhrV. ‘mJmhÿZ
níMmÎmmn H$amdm bmJob, Ago eãX ‘m¶m Or^odê$Z qH$dm boIUrVyZ ghgm
CVabo ZmhrV hm ‘m¶m ¶m ^rS>oMm EH$ ’$m¶Xm ‘bm Pmbm, Ago Vo ¶m
AZwf§JmZo åhUVmV. bmOmiynUm hr OUy ˶m§Mr T>mb R>abr, Ago ˶m§Zm dmQ>Vo.
(1.18)
¶wamonmV {eH$m¶bm Jobobo ~hþVoH$ ^maVr¶ {dÚmWu ho {ddm{hV AgV;
nU VoWo Joë¶mda {d{dY H$maUm§Zr hr Jmoï> Vo bndV AgV. {VH$S>o ˶m
H$mimVhr ~mb{ddmh hmoV ZgV. Vê$U ‘wbm‘wbtMo EH$‘oH$m§er ‘¡ÌrMo ‘moH$io
g§~§Y AgV, Ago Jm§YrOr åhUVmV. Amnë¶m ghMmarMr {ZdS> H$aʶmMo nyU©
ñdmV§Í¶ ˶m ‘wbm§Zm {VWo {‘iV Ago. d|Q>Za ZmdmÀ¶m EH$m {R>>H$mUr ‘hmË‘m
Jm§Yr {OWo ahmV, {VWë¶m Ka‘mbH$mMr Vê$U ‘wbJr {eï>mMma åhUyZ ˶m§Zm
{’$am¶bm gmo~V KoD$Z OmB©. MmbUo qH$dm S>m|Jamda MT>CVma H$aUo ¶mV Vr
‘hmË‘m Jm§Ytnojm doJdmZ d ‘O~yV hmoVr, Agohr Jm§YrOr {bhrVmV.
^maVmVrb ~hþg§»¶m {ó¶m nwê$fm§nojm emar[aH$Ñï>¶m H$‘Hw$dV AgʶmMo H$maU
Amnë¶m gm‘m{OH$ pñWVr d JVr‘ܶo AmnU emoYbo nm{hOo, Ago Aem
dU©Zm§À¶m AZwf§JmZo AmnU g‘OyZ KoVbo nm{hOo, Ago dmQ>Vo. ~«m¶Q>Z ZmdmÀ¶m
Xþgè¶m EH$m {R>H$mUr ahmV AgVmZmhr EH$m órer ˶m§Mm ñZoh~§Y Owibm;
‘mÌ àH$aU ’$ma nwT>o OmʶmnyduM Amnbm {ddmh (Iao Va ~mb{ddmh) Pmbobm
Agë¶mMr Jmoï> AmnU g§~§{YVm§Zm H$idbr, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(1.19
Ag˶ê$nr hbmhb) AmOnmgyZ gmYmaUV: eo XrS>eo dfmªnydugwÕm ¶wamonmVë¶m
‘wbm‘wbtZm Amnmnbm OmoS>rXma ñdV: {ZdS>ʶmMo ñdmV§Í¶ {‘iV hmoVo, hr ~m~
AmnU ‘hËdmMr ‘mZbr nm{hOo. Amnë¶mH$S>o AOyZhr ho ñdmV§Í¶ ’$mago

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (25) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Ambobo Zmhr. Varhr Aem Jmoï>tH$S>o Ho$di "˶m§Mr nÕV' qH$dm "Amnbr
nÕV' Am{U "MwH$sMr Jmoï'> qH$dm "~amo~a Jmoï>' Aem ‘¶m©{XV Ñï>rZo Z nmhVm
Cn¶wº$VoÀ¶m Ñï>rZo AmnU nm{hbo nm{hOo d Á¶mbm OodT>o Ponob, ˶mbm VodT>oM
nmD$b ‘mJo qH$dm nwT>o Q>mHy$ {Xbo nm{hOo. {d{dY à¶moJm§VyZ d gmYH$ ~mYH$
à¶moJm§VyZM AZw^dm§À¶m AmYmao Amnbr gm‘m{OH$ dmQ>Mmb Amnë¶mbm
A{YH$m{YH$ {ZXm}f ~ZdVm ¶oB©b.
B§½b§S>‘ܶo amhÿZ gmYmaUV: df©^a Pmbo Agob, ˶m H$mimV EH$Xm
Jm§YrOtMo XmoZ ¶wamonr¶ {‘Ì AZm}ëS>Zo Ho$bobo JrVoMo ^mfm§Va dmMV Agbobo
˶m§Zm AmT>ibo. ˶m§Zr Amnë¶mgmo~V ho dmMZ g§ñH¥$V‘YyZ H$aʶmg
Jm§YrOtZm ~mobmdbo. Jm§YrOtZr Vmoda JrVoMo g§ñH¥$VmVyZ qH$dm àmH¥$VmVyZhr
dmMZ H$Yr H$obobo ZìhVo. ˶m§Mo g§ñH¥$VMo kmZhr ¶WmVWmM hmoVo. ˶m‘wio
˶m§Mr AS>MU Pmbr; nU ˶m§Zr {Z^mdyZ Zobo. ¶m dmMZmXaå¶mZ "{df¶m§À¶m
Amhmar Jobobm ‘Zwî¶ H$m‘ H«$moYm{X XþJw©Um§À¶m VmdS>rV gmnS>Vmo d ˶mnm¶r
bdH$aM ˶mMm gd©Zme hmoVmo' Aem Ame¶mÀ¶m JrVoVrb íbmoH$mMm Amnë¶m
‘Zmda Imob R>gm C‘Q>bm, Ago Vo åhUVmV. Á¶m {WAm°gm°{’$ñQ> {‘Ìm§Zr ˶m§Zm
JrVm dmMʶmMm AmJ«h Ho$bm hmoVm, ˶mM {‘Ìm§Zr ˶mZ§Va AZm}ëS> ¶m§Zr
{bhrbobo "~wÕM[aÌ'hr dmMʶmg gm§{JVbo. ga ES>{dZ AZm}ëS> ¶m§Zr JrVoMo
^mfm§Va Ho$bobo Amho, EdT>rM Jmoï> VËnydu ‘hmË‘m Jm§YtZm ‘mhrV hmoVr. ˶m§Zr
~wÕM[aÌhr {bhrbobo Amho, ho Vmoda ˶m§Zm ‘mhrV ZìhVo! "ho ~wÕM[aÌ ‘r
JrVonojmhr A{YH$ AmdS>rZo dmMyZ H$mT>bo. EH$Xm hmVmV KoVë¶mZ§Va ho nwñVH$
dmMyZ nyU© Pmë¶mZ§VaM ‘bm Imbr R>odVm Ambo', Ago Jm§YrOr ¶m AZwf§JmZo
åhUVmV. (1.20 Ym{‘©H$ n[aM¶)
‘°S>‘ ãbmdQ>ñH$s d A°Zr ~oP§Q> ¶m§À¶mer ¶m {‘Ìm§Zr Z§Va ˶m§Mm
n[aM¶ H$ê$Z {Xbm. ‘mÌ "‘mPo Y‘©kmZ eyݶ Amho. ˶m‘wio H$moU˶mhr n§WmV
gܶm Var ‘bm gm‘rb hmoVm ¶oUma Zmhr' ¶m eãXm§V ˶m {‘Ìm§Mr
"{WAm°gm°{’$H$b gmogm¶Q>r'Mo gXñ¶ hmoʶmMr {dZ§Vr ˶m§Zr ’o$Q>mibr, Ago Vo
åhUVmV. ‘°S>‘ ãbmdQ>ñH$s ¶m§Mm "H$s Qy> {WAm°gm°’$s' hm J«§W ‘mÌ Ë¶m§Zm dmMyZ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (26) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


H$mT>bm d ˶mVyZ qhXÿ Y‘m©{df¶r A{YH$m{YH$ OmUyZ KoʶmMr Amnbr BÀN>m
dmT>br, Ago Vo åhUVmV. {¼ñVr hmoʶmÀ¶m AmJ«hmbm ¶m H$mimV Vo Q>mobdV
am{hbo. ‘Ú d ‘m§gmhmamMr CXmhaUo Vo AmJ«hr bmoH$m§Zm XoD$ bmJbo. ¶mda ‘Ú
d ‘m§gmhmamer {¼íMZ Y‘m©Mm g§~§Y Zmhr, Ago {VWë¶m bmoH$m§Zr ˶m§Zm
gm§{JVbo. {¼íMZm§Mm "OwZm H$ama' ˶m§À¶mZo dmMdbm Zmhr. "Zdm H$ama' ‘mÌ
˶m§Zm ‘mZdbm d ˶mZo ˶m§Zm AmZ§Xhr {Xbm. ^JdmZ ¶oey§À¶m {JaràdMZm§Zr
˶m§Zm à^m{dV Ho$bo. ˶m§Vrb "VwPm gXam ‘mJUmambm VwPm H$moQ>hr Xo! Vw¶m
COì¶m Jmbmda ‘maUmamg‘moa VwPm S>mdm Jmbhr Yê$Z ~K!' Aem Ame¶mÀ¶m
dMZm§‘wio Amnë¶mbm A˶mZ§X Pmbm. JrVm, ~wÕM[aÌ Am{U ¶oeyMr dMZo
¶m§Mo ‘m¶m A~moY ‘ZmZo ¶m H$mimV EH$sH$aU Ho$bo, Ago Vo ¶m AZwf§JmZo
åhUVmV. (1.20 Ym{‘©H$ n[aM¶)
"Y‘© åhUOo ˶mJ' ho gyÌ ¶m H$mimV ˶m§À¶m ‘ZmV ê$Obo.
Y‘©{df¶H$ AmUIr nwñVHo$ dmMʶmMr BÀN>mhr ˶m§À¶m ‘ZmV ê$Obr. ¶mVyZ
H$mbm©BbMo "{d^yVr Am{U {d^yVrnyOm' ho nwñVH$ ˶m§Zr dmMbo d ˶mVyZ
n¡J§~amMr Wmoadr, em¡¶© d VníM¶m© ¶m§Mr H$ënZm ‘bm Ambr, AgoVo åhUVmV.
gd© ‘w»¶ Y‘mªMo ¶mo½¶ kmZ AmnU {‘idbo nm{hOo, hr g‘O ¶m H$mimV
˶m§Zm Ambr. ‘hmË‘m Jm§YtMm hm Mm§Jë¶mà{V "g‘^md' ñdV§Ì ^maVmVyZ Hw$R>o
Var hÔnma H$aʶmMm à¶ËZ hmoV Agbobm A{bH$S>À¶m H$mimV nwÝhm nwÝhm
ZOaog nS>V Amho. ‘hmË‘m Jm§YtZr ¶mnwT>o ZmpñVH$dmXmH$S>o Amnbm ‘moMm©
didbm. ~«°S>bm° ¶m§Mo Zmd ¶m {Z{‘ÎmmZo ˶m§Zr KoVbo Amho. nU ZmpñVH$dmX
˶m§À¶m ng§Vrg CVabm Zmhr. (1.20)
{ZUm©¶H$ jUr qH$dm g§H$Q> H$mimV AZoH$Xm ~m¡{ÕH$ Y‘©kmZ ’$mob
R>aVo, Ago ‘hmË‘m Jm§Yr åhUVmV. nmoQ>©ñ‘W ~§XamV emH$mhmar ‘§S>imÀ¶m
g^ogmR>r ‘hmË‘m Jm§Yr Jobo AgVm ˶m§Mr Á¶m EH$m {R>H$mUr CVaʶmMr gmo¶
Ho$br Jobr hmoVr, Vo {R>H$mU ¶mo½¶ ZìhVo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ˶m {R>H$mUr
Vo {dH$made Pmbo d g§H$Q>mV gmnS>bo. ¶m àg§JmVyZ H$go~go AmnU {Z^mdbmo
d Xþgè¶m {Xder Vo ~§Xa gmoSy>Z {ZKyZ Ambmo, Ago Vo {bhrVmV. (1.21

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (27) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{Z~©bHo$ ~b am‘) Zmam¶U ho‘M§Ð ZmdmMo EH$ à{gÕ boIH$ B§½b§S>bm Ambo
hmoVo. ˶m§Zm OJ {’$am¶Mo hmoVo. nU Vo ~mdi¶m nmofmImV ahmV AgV. ˶m§Mm
ñdV:da nyU© {dídmg hmoVm. Vo Jm§YrOtZm åhUV, H$s "Vwåhr gwYmabobo bmoH$
{^Ìo AgVm. Mm§Jbo qH$dm ‘moR>o bmoH$ H$moUmÀ¶m H$nS>¶mH$S>o nhmV ZgVmV. Vo
˶m§À¶m õX¶mH$S>o nmhVmV!' ho ho‘M§Ð gXam d YmoVa KmbyZ EH$Xm Jm§YtH$S>o
Ambo, Va ˶m§Mm doe nmhÿZ {VWbr Ka‘mbH$sU Km~abr! bhmZ ‘wbm§Zr
˶m§Mm nmR>bmJ Ho$bm. ¶mZ§Va ‘moR>¶m H$ï>mZo {Vgè¶m dJm©Mo {VH$sQ> {‘idyZ Vo
O|ìhm A‘o[aHo$bm nmohmoMbo, V|ìhm {VWo "Agä¶ nmofmI dmnaʶmÀ¶m
H$maUmdê$Z' ˶m§Zm nH$S>ʶmV Ambo d Z§Va gmoSy>Z XoʶmV Amb' Ago Jm§YrOr
{bhrVmV.(1.22 Zmam¶U ho‘M§Ð)
’«$mÝg‘ܶo OmD$Z ˶m§Zr EH$ hOma ’y$Q> C§MrMm Am¶’o$b Q>m°da
nm{hbm. EH$ hOma ’y$Q> C§MrMr dmñVy C^r amhÿM eH$V Zmhr, Agm g‘O
bmoH${චAgë¶mÀ¶m H$mimV Vmo C^mabm Jobm hmoVm. nU gܶm ˶mMm H$m¶
Cn¶moJ hmoVmo, ho ‘bm ‘mhrV Zmhr Ago Jm§YrOr åhUVmV. Q>m°bñQ>m°¶ ¶m§Zr
"Am¶’o$b Q>m°da ho ‘mUgmÀ¶m kmZmMo {MÝh Va ZìhoM; nU Vr ˶mÀ¶m
‘yI©nUmMr IyU Oê$a Amho' Ago åhQ>ë¶mMr AmR>dUhr H$ê$Z XoVmV.(1.23
‘hmàXe©Z) ~°[añQ>argmR>r B§Jë§S>bm Joë¶mda bmoH$ Xmê$gmR>r BVH$m n¡gm
H$gmH$m¶ IM© H$ê$ eH$VmV, ¶mMo ˶m§Zm H$moS>o nS>bo! ~arñQ>a hmoʶmgmR>r
à˶oH$ dfm©Mr Mma gÌo åhUOo VrZ dfm©Mr EHy$U ~mam gÌo "^aUo' Am{U
H$m¶ÚmMr narjm XoUo hr XmoZ H$m‘o H$amdr bmJV, Ago Vo åhUVmV. gÌo ^aUo
åhUOo "OodU OodUo' Agohr ˶m§Zr {bhrbo Amho. amo‘Z bm° d B§½b§S> Mm H$m¶Xm
¶m XmoZ narjm ~°arñQ>a hmoʶmgmR>r Úmì¶m bmJV, Ago Vo åhUVmV. n{hë¶m
narjoV 95 Q>³³¶m§hÿZ A{YH$ Va Xwgè¶m narjoV 75 Q>¸$¶m§hÿZ A{YH$ {dÚmWu
nmg hmoV! ˶m‘wio Vr qMVm Zgo, Agohr Vo åhUVmV. ~°arñQ>am§Zm "^moOZ^mD$
~°arñQ>a' åhQ>bo OmV Ago, Agohr Vo åhUVmV. 10 OyZ 1981 amoOr ˶m§Zm
~°arñQ>aMr nXdr {‘imbr. 12 VmaIobm Vo ^maVmV ¶m¶bm {ZKmbo.(1.24
~°[añQ>a Va Pmbmo)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (28) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘hmË‘m Jm§YtZr ~°arñQ>ar nyU© Ho$br; nU ˶mZ§Va ˶m§Zm d{H$brMo
’$mago kmZ àmá Pmbo ZìhVo. H$m¶Xo dmMbo Iao; nU d{H$br H$aVm
¶oʶmgmaIo H$mhr gܶm Var Amnë¶mbm ¶oV Zmhr, Ago ˶m§Zm dmQ>V Ago.
IQ>bm bT>dʶmgmR>r JaOoMm Agbobm {ZS>a ~mobHo$nUmhr ˶m§À¶mOdi
ZìhVm. ˶m‘wio ˶m§Mr gwê$dmVrMr H$mhr df} amOH$moQ> d ‘w§~B©V {Zî’$i
C‘oXdmar H$aʶmV Jobr. dH$sbmbm Xþ{Z¶oMo ’$mZ Agbo nm{hOo. B{Vhmg
‘mhrV Agbm nm{hOo Ago ’«$oS>[aH$ {nÝH$Q ¶m§Zr ˶m§Zm gm§{JVbo hmoVo.
d{H$brgmR>r {’$amoOehm ‘ohVm§gmaIr ~w{Õ‘Îmm qH$dm ñ‘aUe³VrMr JaO Zmhr.
WmoS>m àm‘m{UH$nUm d H$iH$i AgbrH$m Pmbo, Agohr gm§{JVbo hmoVo. Vo
bjmV R>odyZ ˶m§Zr Amnbr dmQ>Mmb gwê$ Ho$br.
(I§S> n{hbm g‘má)
***

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (29) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


I§S>-2 am.
(X{jU Am{’«$H$m, ^maV Am{U nwÝhm X{jU Am{’«$H$m)

~°[añQ>arMr nXdr KoD$Z Kar naVë¶mda Jm§YrOtZm g‘Obo H$s


˶m§À¶m AmB©Mo AmYrM {ZYZ Pmbo hmooVo. Aä¶mgmda n[aUm‘ hmoD$ Z¶o, åhUyZ
hr ~mV‘r ˶m§Zm H$idʶmV Ambr ZìhVr. Jm§YrOtZm Y¸$m ~gbm; nU ˶m§Zr
ñdV:bm Amdabo. H$dr am¶M§X ¶m eVmdYmZr 춺$sda ˶m§Mr ^º$s ~gbr.
noT>r gm§^miyZ Vo Y‘©kmZmV a‘V. ‘bm ‘mJ©Xe©Zhr H$aV; nU ˶m§Zm ‘r õX¶mV
Y‘©Jwê$Mo ñWmZ XoD$ eH$V Zmhr, Ago Vo åhUVmV. qhXÿ Y‘m©Zo Y‘©Jwê$bm
{Xbobo ñWmZ ‘bm ‘mݶ Amho, Ago Vo åhUVmV. ‘mÌ "qH$JS>‘ Am°’$ Jm°S> BO
{d{XZ ¶y' ¶m Q>m°bñQ>m°¶ ¶m§À¶m d "AZ Qy> {Yg bmñQ>' ¶m apñH$ZÀ¶m
nwñVH$m§Mmhr ˶m§À¶mda ‘moR>m à^md nS>bobm hmoVm, hohr ˶m§Zr bJmobJ {bhÿZ
R>odbobo Amho.(2.1 am¶M§X^mB©)
‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m g‘wÐàdmgm‘wio amOH$moQ>À¶m ˶m§À¶m OmVrV XmoZ VQ>
nS>bo hmoVo. EH$ JQ> ˶m§Zm ewÕ H$ê$Z AmV KoD$ BpÀN>V hmoVm, Va Xþgam ˶m§Zm
AmV KoD$ BpÀN>V ZìhVm. ˶m§À¶m ‘moR>¶m ~§YyZo ˶m§Zm amOH$moQ>bm Zoʶmnydu
Zm{eH$bm Zobo d VoWo J§JmñZmZ H$adyZ amOH$moQ>bm Amë¶mda OmVrbm ^moOZ
KmVbo. ‘bm ho gd© AmdS>bo Zmhr; nU ‘moR>¶m ~§Yy§À¶m g‘mYmZmgmR>r "ho gd©
‘r ¶m§{ÌH$nUo Ho$bo', Ago Jm§YrOr åhUVmV. Á¶m njmZo dmirV Q>mH$bo,
˶m§À¶m Odi OmʶmMm ¶mZ§Va ‘r à¶ËZ Ho$bm Zmhr. ¶m JQ>mVbo H$mhrOU
Amnbm {VañH$ma H$aV am{hbo; nU ‘r ˶m§À¶mer Z‘«nUo dmJbmo. ˶m§À¶m
~{hîH$mamÀ¶m R>amdmbm ‘mZ XoV am{hbmo. gmgy gmgè¶mH$S>o qH$dm ~{hUrH$S>o ‘r
nmUrhr {nbmo Zmhr. ˶m§Zr Mmoê$Z Im¶bm ߶m¶bm {Xbo, Va Vo ‘r KoVbo Zmhr.
˶m JQ>mZohr ‘m¶mH$Sy>Z Anojm R>odbr Zmhr. ‘r ˶m§À¶mV KwgʶmMm à¶ËZ
Ho$bm AgVm qH$dm ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zm Ìmg hmoB©b, Ago H$mhr Ho$bo AgVo, Va
Am‘À¶m g§~§Ym§Zm AmUIrZM VS>m Jobm AgVm! Vo ImÌrZo Am‘À¶m{dê$Õ
CR>bo AgVo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ‘r gm‘monMmamZo KoD$Z ˶m§À¶m H$bmZo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (30) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


dmJë¶m‘wio "H$m¶XoeraÑï>¶m AOyZhr ‘r ~{hîH¥$V AgyZhr ""˶m''
OmVr~m§Ydm§H$Sy>Z ‘bm AmXamMr d CXmaVoMr dmJUyH$ {Xbr OmVo. hm ‘Ywa
n[aUm‘ ‘m¶m Aà{VH$mam‘wioM KSy>Z Ambm, Agohr Vo nwT>o åhUVmV.(2.2
g§gmaàdoe)
ho gd© n«H$aU ^maVmVrb EH$ ‘hËdmÀ¶m 춺$sÀ¶m qH$dm ‘hmË‘m
åhUyZ Á¶m§Zm ‘mZ {Xbm OmVmo, Aem ì¶{º$À¶m Am¶wî¶mV KS>bobo àH$aU
Agë¶m‘wio AmnU ˶mÀ¶mH$S>o EH$ àm{V{Z{YH$ àH$aU åhUyZ nm{hbo nm{hOo
d gܶmÀ¶m ^maVr¶ g‘mOmVrb EH$ ‘hËdnyU© g‘ñ¶m ‘wimnmgyZ g‘OyZ
KoʶmgmR>r {VMm dmna Ho$bm nm{hOo, Ago ‘bm dmQ>Vo. ^maVmV gܶm Á¶m
H$mhr AmR> Vo Xhm hOmam§À¶m Amgnmg OmVr AmhoV, ˶m§Mr {Z{‘©Vr H$er
Pmbr, ¶m~Ôb AZoH$ Aä¶mgH$m§Zr, {dMmad§Vm§Zr d g§emoYH$m§Zr Amnmnë¶m
narZo VH©$ bmdbobo AmhoV. H$moUVmhr VH©$ qH$dm g§emoYZ n[anyU© AgVoM, Ago
Zmhr. ˶m‘wio {d{dY VH©$ EH$Ì H$ê$Z nwT>o Joë¶mg ˶mVyZ V϶mÀ¶m Odinmg
AmnU nmohmoMy eH$Vmo. ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m Am¶wî¶mVrb darb àg§J hm AemM
àH$maÀ¶m EH$m VH$m©bm OÝ‘ XoUmam àg§J Amho. ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m
g‘wÐàdmgmÀ¶m àH$aUmdê$Z g§nyU© JwOamV‘Yrb ˶m§À¶m OmVrV VQ> nS>bo
ZmhrV; Va Ho$di amOH$moQ> ‘Yrb, AWm©V² ˶m§Zm AmoiIUmè¶m n[agamVrb
OmVrV XmoZ VQ> nS>bo. ¶m XmoZ JQ>m§Vrb g§Kfm©bm ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m
g‘Ýd¶mÀ¶m YmoaUm‘wio qH$dm H$Xm{MV g§nyU© eaUmJVrÀ¶m YmoaUm‘wio A{YH$
~i {‘imbo Zmhr d hm g§Kf© AmQ>mo³¶mV am{hbm.
Jm§YtÀ¶m ‘dmi YmoaUm‘wio ˶m§À¶mdarb ~{hîH$mahr H$mhr à‘mUmV
{eWrb Pmbm d WmoS>r’$ma CXmaVm qH$dm g{hîUwVm ˶m§À¶m dmQ>¶mbm Ambr,
Ago Jm§YrOr {bhrVmV. hm ‘dminUm YmaU Z H$aVm Oa Jm§YtZr VmR>anUm
YmaU Ho$bm AgVm, Va ‘hmË‘m Jm§Yr§darb qH$dm ˶m§À¶m Hw$Qw>§~mdarb
~{hîH$mahr H$Xm{MV Q>moH$bm Jobm AgVm d EH$Q>o Jm§YrOr qH$dm Hw$Q§w~mg{hV
Jm§YrOr ho ~{hîH¥$V dJm©V JUbo Jobo AgVo. Añn¥í¶ R>abo AgVo.
amOH$moQ>‘Yrb ¶m XmoZ JQ>m§Vrb g§Kf© Oa H$mhr H$maUm§Zr Q>moH$mbm nmohmoMbm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (31) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


AgVm, Va ^m§S>Uo d ‘mam‘mè¶m ¶m§Mm H$Xm{MV H$S>obmoQ> hmoD$Z H$mbm§VamZo
EH$m OmVrÀ¶m XmoZ OmVrhr V¶ma Pmë¶m Ag˶m. ¶m g§Kfm©V H$mbm§VamZo
XmoÝhrn¡H$s EImÚm JQ>mMr Oa nwaVr YwiYmU Pmbr AgVr, Va ˶m g§nyU©
JQ>mÀ¶m dmQ>¶mbm ^maVmVrb VËH$mbrZ Mmbr[aVtÀ¶m à^mdmImbr Añn¥í¶Vm
Ambr AgVr! Aem n[apñWVrV ñdV: ‘hmË‘m Jm§Yr Am{U ˶m§Mm JQ> qH$dm
˶m§Mm à{VñnYu JQ> ˶m§À¶m gd© gXñ¶m§gh Añn¥í¶ R>abo AgVo!
hm Omo àg§J amOH$moQ>bm ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m H$mimV EH$m {d{eï>
OmVrV {d{eï> H$maUmÀ¶m n[aUm‘ñdê$n KS>bm, Vem àH$maMo {H$Vr àg§J
‘mJrb hOmamo dfmªV ^maVmVrb {d{dY IoS>¶m§Vrb qH$dm eham§Vrb {d{dY
g‘yhm§‘ܶo, {d{dY H$mbmdYrV {d{dY H$maUm§‘wio KSy>Z Jobo AgVrb d
H$moU˶m ‘¶m©Xon趪V VmUbo Jobo AgVrb, ho H$moUrhr gm§Jy eH$Uma Zmhr.
Aem eoH$S>mo, hOmamo qH$dm bjmdYr àg§Jm§VyZ H$Yr H$mhr ZdrZ g‘yh {Z‘m©U
Pmbo AgVrb qH$dm H$Yr Aer {d^mJUr Q>ibrhr Agob! àmMrZ H$mimV
Jm¡V‘ ~wÕm§À¶m Am¶wî¶mVhr Agm EH$ àg§J KS>bobm Amnë¶mbm AmT>iVmo.
em³¶-H$mobr¶ bT>mB©bm {damoY H$aUo d g¡Ý¶mV ^aVr hmoʶmg ZH$ma XoUo ¶m
H$maUm§‘wio em³¶ goZmnVrZo amOnwÌ {gÕmWm©da AWm©V² Jm¡V‘mda ˶mÀ¶m
Hw$Qw§{~¶m§gh ~{hH$ma Q>mH$ʶmMr d ˶m§À¶m gd© O{‘Zr Oá H$ê$Z ˶m§Zm
XoemoYS>rbm bmdʶmMr JO©Zm Ho$br hmoVr. amOnwÌ {gÕmWm©Zo V|ìhm ‘¶m©{XV
‘mKma KoD$Z Hw$Q>§{~¶m§darb ~{hîH$ma Q>mibm d ñdV: Xoe˶mJ H$ê$Z dZmV
Jobm, ho ~wÕM[aÌmV {bhrbobo Amho. Jm¡V‘mZo ho Ho$bo ZgVo, Va ˶mMo g§nyU©
Hw$Qw§~ ˶mdoir Añn¥í¶ qH$dm ~{hîH¥$V ~Zbo AgVo. ‘hmË‘m ’w$ë¶m§À¶m
Am¶wî¶mVhr Agm àg§J Ambm hmoVm; nU Vo AmYw{ZH$ H$mimV OÝ‘ë¶mZo
˶m§Mr ~{hîH¥$Vm§V JUZm hmoUo Q>ibo. B{VhmgmVrb Aem ‘moO³¶m H$m
AgoZmV; nU CnbãY KQ>Zm qH$dm àg§Jm§dê$Z ¶mo½¶ Vmo ~moY KoD$Z AmnU
^maVr¶ bmoH$m§Zr Amnë¶m gm‘m{OH$ Eo³¶m~m~V AmVm g˶~moY H$ê$Z KoVbm
nm{hOo d AmnmngmVrb AZmdí¶H$ ‘¶m©Xon趪V VmUë¶m Joboë¶m gm‘y{hH$
g§Kfm©bm AmVm nyU© {dam‘ {Xbm nm{hOo!

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (32) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


nËZr~amo~aÀ¶m g§~§Ym§V ‘mÌ à¶ËZ H$ê$Zhr Amnë¶mbm ’$ma gwYmaUm
H$aVm Ambr Zmhr, Ago Jm§YrOr åhUVmV. Amnë¶m g§e¶r ñd^mdm‘wio
nËZrer Zoh‘r Ywg’y$g Mmby Ago. {Vbm AjakmZ XoʶmgmR>r ‘r YS>nS>V
Ago; nU {df¶mgº$s‘wio ‘w»¶ H$m‘ ‘mJo nS>V Ago! ˶mVhr IamoIa ‘mPmM
Xmof hmoVm. AZoH$Xm ‘m¶m H$‘Hw$dVnUmMm amJ ‘r nËZrda H$mT>bm. EH$Xm Va
{Vbm ‘mhoarhr YmS>bo d Iyn Ìmg {Xë¶mZ§Va nwÝhm Zm§XdʶmMo H$~yb Ho$bo.
Am¶wî¶mVrb ho gd© J¡aàH$ma Amnë¶mM ‘yI©nUm‘wio KS>bo, ¶mMr Z§VaÀ¶m
H$mimV ‘bm OmUrd Pmbr, Agohr ˶m§Zr ¶mg§X^m©V {bhrbobo Amho.(2.2
g§gmaàdoe) ‘hmË‘m Jm§YtZm ‘hmË‘onU H$em‘wio àmá Pmbo, ho XmIdUmar
Aem àH$maMr AZoH$ CXmhaUo ˶m§À¶m "AmË‘H$Wo'V OmJmoOmJ {dIwabobr
AmhoV. gd©gm‘mݶ ‘mUgm§à‘mUoM Vê$U d¶mV ˶m§Zr AZoH$ MwH$m Ho$ë¶m; nU
OgOgo Vo ‘moR>o Pmbo, VgVgo Vo Amnë¶m MwH$m gwYmaV Jobo! Zwg˶m MwH$m
gwYmê$ZM Vo Jßn ~gbo ZmhrV; Va gd© àH$maMm YmoH$m nËH$ê$Z gd©gmYmaU
g‘mOmg‘moa ˶m§Zr Amnë¶m Ag§»¶ MwH$m§Mr H$~wbrhr {Xbr. dmMH$m§Zm Am{U
{deofV: Vê$U d¶mVrb bmoH$m§Zm gmdY hmoVm ¶oB©b, Aem AZoH$ Jmoï>tMr Zm|X
H$ê$Z ˶m AZwf§JmZo ˶m§Zr Amnbo ‘mJ©Xe©Zhr nwT>rb {nT>rbm CnbãY H$ê$Z
{Xbo Amho. Vê$U {nT>rbm d¡dm{hH$ g§~§Y àñWm{nV H$aʶmnydu Á¶m AZoH$
Jmoï>tMo kmZ AmnU àmá H$ê$Z XoUo JaOoMo Amho, Aem {H$‘mZ H$mhr Jmoï>tH$S>o
Var ‘hmË‘m Jm§YtZr Amnë¶m AmË‘H$WoVyZ Amnbo bj doYbobo Amho. ¶m
{df¶mda g‘mOmV d {deofV: Vk ‘§S>itV A{YH$m{YH$ MMm© d ˶m AZwf§JmZo
H¥$Vr hmoD$Z {VMm bm^ gd©gmYmaU ¶wdH$m§Zm AmnU {‘idyZ {Xbm nm{hOo.
‘hmË‘m Jm§YtZm ˶m§À¶m ‘wbm§gmo~V Ioim¶bm AmdS>V Ago, Ago Vo
{bhrVmV. {dbm¶VoV H$mhr {Xdg Joë¶m‘wio {VH$S>À¶m H$mhr gd¶r ˶m§Zm
bmJë¶m hmo˶m. ˶mZwgma KamVrb dmVmdaUmV d nÕVtV H$mhr ~Xb H$aʶmV
Ambo. åhUOo Mhm-H$m°’$rÀ¶m OmoS>rbm H$moH$mo Ambm. AmoQ>À¶m H$UHo$Mr
bmner Ambr, ~yQ>-nm¶‘moOo d H$moQ>-nmQ>bmoU Ambr. Aem gd© Jmoï>t‘wio
˶m§Mm KaIM© dmT>bm d Vmo ^mJdʶmgmR>r ˶m§Zm ‘w§~B©bm ñWbm§Va H$amdo
bmJbo. VoWrb Kar a{de§H$a ZmdmMm EH$ ~«m÷U ñd¶§nmH$s ˶m§Zr R>odbm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (33) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


hmoVm. Vmo ‘iH$Q> ahmV Ago d ˶mMm emómä¶mghr Pmbobm Zgo Ago Jm§YrOr
åhUVmV. Vw‘À¶mgma»¶m§Zr Aml¶ {Xbm, Va Am‘À¶mgma»¶m§Mo Mmbm¶Mo,
Ago Vmo Jm§YrOtZm åhUV Ago. nU ˶mMr EH$ Mm§Jbr gd¶ åhUOo
BVam§à‘mUo Vmo n§{º$^oX H$aV Zgo d ˶m‘wio ˶mMo Jm§Ytgmo~V nQ>bo! nU
~°[añQ>argmo~V ‘hmË‘m Jm§YtMo gyV H$mhr OwioZm!(2.2)
‘w§~B©V Joë¶mda H$m‘ emoYm¶bm Va ˶m§Zr gwê$dmV Ho$br; nU ˶m§Mm
H$m¶ÚmMm Aä¶mg A{Ve¶ ‘§X JVrZo hmoV hmoVm. {gìhrb àmogrOa H$moS> Va
H$mhr Ho$ë¶m ‘m¶m S>mo³¶mV CVaoZm, Ago Vo {bhrVmV. {’$amoOehm ‘ohVm d
~ÐwÔrZ V¡¶~Or ¶m§Mo ¶m~m~V ˶m§Zr H$m¡VwH$ Ho$bobo AmhoV. ¶m AZwf§JmZo Vo
åhUVmV H$s "{’$amoOehm§À¶m hþemarMo Jw{nV ˶m§À¶m H$m¶ÚmÀ¶m àM§S> ‘moR>¶m
Aä¶mgmV Amho. EpìhS>Ýg A°³Q> AWm©V² nwamdm{df¶H$ H$m¶Xm Va ˶m§Zm OUy
Vm|S>nmR>M Amho. ~ÐwÔrZ ¶m§Mr ~w{Õ‘Îmm Va Aer Amho, H$s O‚mgwÕm
˶m§À¶mnwT>o {XnyZ OmVmV. Amnbr ~mOy ¶mo½¶ nÕVrZo ‘m§S>ʶmMr ˶m§Mr eº$s
AX²^wV Amho!' ¶m ‘§S>itMo Ago H$m¡VwH$ H$aVmZm "¶m gd© ‘hma϶m§~m~VÀ¶m
Aem Jmooï>r EoH$VmZm ‘mPo AdgmZ ‘mÌ A{YH$M JiyZ OmV Ago!' Aer
{‘píH$b {Q>ßnUrhr ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo Ho$bobr Amho. ¶m H$mimV ~mhoa
~°[añQ>arMm ~moS>© bmdyZ AmV ˶mgmR>rMr V¶mar Vo H$aV ~gV! ˶m§À¶m ‘Zmbm
‘mÌ hr ~m~ AñdñW H$aV Ago. Varhr H$m¶ÚmMm Aä¶mg Amnë¶m narZo
˶m§Zr Mmby R>odbm. ‘oZ ZmdmÀ¶m boIH$mMo "qhXÿ bm°' ho nwñVH$ ‘r ‘Z bmdyZ
dmMbo, Ago Vo åhUVmV. na§Vw IQ>bm MmbdʶmMr ‘mPr qh‘V AOyZhr hmoV
ZìhVr; Am{U ho Xþ:I gm§Jmdo Var H$moUmbm? OUy gmgar Joboë¶m
ZddYygmaIr ‘mPr pñWVr Pmbr hmoVr, Ago Vo åhUVmV.
‘‘r~mB©Mm IQ>bm ZmdmMm EH$ IQ>bm ¶m H$mimV ˶m§À¶mH$S>o Ambm;
nU ¶m IQ>ë¶mV Xbmbmbm H$mhr H${‘eZ ˶m§Zm Úmdo bmJUma hmoVo. Vo ˶m§Zr
ZmH$mabo. BVa bmoH$hr XoVmV; ‘w§~B©Vbm IM© ^mJdm¶Mm, Va ho gd© H$amdoM
bmJUma ¶mgma»¶m gd© ¶w{º$dmXm§Zm ˶m§Zr ’o$Q>miyZ bmdbo! CËnÞ H$‘r
{‘imbo Var Mmbob; nU ¶mo½¶ ‘mJm©ZoM H$‘mdUma Agm ˶m§Mm {ZíM¶ hmoVm.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (34) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Vmo ~wÕ{dMmam§Vrb "gå¶H$ AmOr{dH$m' ¶m VËdmer {‘iVmOwiVm Amho.
Xbmbr XoʶmMo ZmH$mê$Zhr ¶m IQ>ë¶mMo H$m‘ ˶m§Zm {‘imbo d ñ‘m°bH$m°O
H$moQ>m©V IQ>bm gwê$ Pmbm. H$m‘ {‘imbo, Var ˶m§Mr ñdV:Mr V¶mar nwaoer
Pmbobr ZìhVr. ˶m‘wio H$moQ>m©V ݶm¶mYremg‘moa ˶m§Zm H$mhr ~mobVm ¶oB©Zm!
‘mPo hmVnm¶ H$mny bmJbo. S>moHo$ JaJam {’$ê$ bmJbo! OUy H$moQ>©M {’$aVo Amho
Ago ‘bm dmQy> bmJbo, Ago Vo åhUVmV. à{VdmXrbm AMyH$ àíZ {dMmaʶmMo
H$m‘hr ‘bm ZrQ> O‘oZm, ho nmhÿZ ݶm¶mYrehr hgy bmJbo, Agohr ˶m§Zr
{bhrbo Amho. Aem pñWVrV Xþgè¶m dH$sbmbm Vmo IQ>bm Mmbdʶmg XoD$Z
Aerbmbm ˶mMr ’$s naV XoD$Z (˶m§À¶mM eãXm§V) ˶m§Zr VoWyZ "ni
H$mT>bm'! (2.3 n{hbm ‘wH$X‘m)
Jm§YrOtÀ¶m d{S>bm§À¶m AmoiIrÀ¶m EH$m Jar~ ‘wgb‘mZmMo AO©
{bhÿZ XoʶmMo H$m‘ ¶m H$mimV ˶m§À¶mH$S>o Ambo. Aem AO© {bhÿZ XoʶmZohr
WmoS>r’$ma àmár hmoB©b; nU Vr Amnë¶mbm ’$maer nwaUma Zmhr, ho ˶m§Zr
AmoiIbo. ˶m‘wio EH$m emioVrb B§J«Or {ejH$mÀ¶m 75 ê$n¶o nJmamÀ¶m
ZmoH$arMr Om{hamV nmhÿZ Vo {VH$S>o Jobo, nU ˶m§Zr ~r. E. Ho$bobo Zgë¶mMo
H$maU XoD$Z ˶m§Zm VoWyZ naV nmR>dʶmV Ambo. ‘r ‘°{Q´>³¶wboeZ nmg Ho$bo
Amho d b°{Q>Z hr ‘mPr Xþgar ^mfm hmoVr, ¶m ˶m§Zr {Xboë¶m ‘m[hVrMm H$mhrM
Cn¶moJ Pmbm Zmhr. "Am§åhmbm J«°Á¶wEQ>M nm{hOo' ¶m YmoaUm‘wio ˶m§Mm
ZmBbmO Pmbm. "‘mPo hmVnm¶ Jimbo! d{S>b~§Yyhr H$miOrV nS>bo!' ¶m
eãXm§V ¶m doiMr Amnbr Aghmæ¶Vm ˶m§Zr 춺$ Ho$bobr Amho. ¶m àg§JmZ§Va
˶m§Zr Amnbo ‘w§~B©Mo {~èhmS> CR>dbo d nwÝhm amOH$moQ>Mm añVm Yabm!
‘w§~B©Vrb a{hdmgmV MmbʶmMm Omo gamd Pmbm, Vmo Am¶wî¶^a nwabm, Agohr
Vo {bhrVmV. ¶m H$mimV ‘w§~B©Vrb hm¶H$moQ>m©V XaamoO IQ>bo EoH$ʶmgmR>r Vo
OmV AgV. nU {VWo H$mhr {eH$bmo, Ago gm§JdV Zmhr, Ago Vo åhUVmV.
AZoH$Xm Va H$mhrM g‘OV Zgo d {Zìdi Sw>b³¶m KoV Vo ~gV AgV. BVa
H$mhrOUhr Sw>b³¶m KoVmZm {Xgë¶m‘wio gwê$dmVrbm H$mhr H$mi Amnbr bmO
hbH$s Pmbr; Z§Va Va Vr OUy EH$ ’°$eZM ~Zë¶m‘wio b‚moMohr à¶moOZ Cabo
Zmhr Ago Vo åhUVmV.(2.3)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (35) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


amOH$moQ>bm Amë¶mda hiyhiy ˶m§Mo ~ñVmZ ~gbo. AO© {bhrʶmMo
H$m‘ H$ê$Z ‘{hZm VrZeoMr àmár hmoD$ bmJbr. BWo Xbmbr Z XoʶmMm {ZíM¶
‘mÌ ‘moS>bm. Xbmbmbm n¡go XoʶmEoder dH$sbmbm H${‘eZ XoUo gwê$ Pmbo.
"^m{JXmar' ¶m eãXà¶moJmÀ¶m dmnamZo Vr ^rS> ‘moS>br Jobr. ˶m§Mo ~§Yy nydu
nmoa~§Xabm amOmMo g„mJma AgVmZm amOmbm MwH$sMm g„m {Xë¶mMm Amamon
˶m§À¶mda Pmbm. {VWë¶m nmo{b{Q>H$b EO§Q>g‘moa Ho$g Jobr. hm EO§Q>
B§½b§S>‘ܶo Jm§YrOtMm {‘Ì hmoVm. 
BÀN>m ZgVmZmhr ~§YyÀ¶m AmJ«hm‘wio Jm§YrOr
˶mÀ¶mH$S>o aX~XbrgmR>r Jobo. nU ˶mZo Jm§YtZm XmX {Xbr Zmhr. ""Vw‘Mo ~§Yy
bQ>nQ>r H$aUmao 춺$s AmhoV; Varhr ˶m§Zm H$mhr gm§Jm¶Mo Agob, Va arVga
AO© H$am¶bm gm§Jm'' Ago gmho~mZo gm§{JVbo. "JaOd§Vmbm A¸$b ZgVo' ¶m
åhUrà‘mUo Jm§YtZr Varhr Amnbo nwamU gwê$ R>odbo, V|ìhm ""nÅ>odmbm, BgH$mo
XadmOm ~VmAmo'' Aem eãXm§V gmho~m§Zr hþHy$‘ gmoS>bm d nÅ>odmë¶mZo
Jm§YrOtZm ~mhoa H$mT>bo. {MS>boë¶m Jm§YtZr arVga {’$¶m©X H$aʶmMr Y‘H$s
EH$ {MÇ>r nmR>dyZ {Xbr; nU gmho~mZo ˶m§Zm Ow‘mZbo Zmhr. ""Vwåhmbm Om¶bm
gm§{JVbo hmoVo, Var Vwåhr Jobm ZmhrV. ˶m‘wio nÅ>odmë¶mZo Vwåhmbm ~mhoa
H$mT>ʶmnwaVo ~i dmnabo!'' Aem AWm©Mo CÎma gmho~m§Zr {Xbo d Vwåhmbm H$m¶
H$am¶Mo Amho, Vo H$am Aem Ame¶mMo CÎma Jm§YtZm {Xbo.(2.4 n{hbm
AnKmV)
{’$amoOehm ‘ohVm§H$S>o ¶m~m~V ˶m§Zr g„m ‘m{JVbm AgVm "VwPr
{dbm¶VoMr Yw§Xr AOyZ CVabobr {XgV Zmhr. BWë¶m Am¶wî¶mMm AZw^d Vwbm
AOyZ {‘im¶Mm Amho. BWo gwImZo amhÿZ XmoZ n¡go H$‘dm¶Mo AgVrb, Va
An‘mZ {JiyZ Q>mH$!' Aem Ame¶mMm g„m ˶m§Zm {‘imbm. An‘mZmMm hm
KmoQ> ˶m§Zm {dfmg‘mZ ^mgbm d Vmo {JiUo ˶m§Zm H$R>rU Pmbo. ¶mnwT>o
H$moUmMr aX~Xbr H$am¶bm Om¶Mo Zmhr, Ago ˶m§Zr ¶mZ§Va R>adbo. Jm§YrOtMo
nwT>Mo ~hþVm§e H$m‘ ˶mM A§‘bXmamÀ¶m H$moQ>m©V Ago. ˶m‘wio Jm§YrOtMr H$m|S>r
Pmbr. amOH$moQ>À¶m bQ>nQ>t~amo~aM H$mR>odmS>À¶m bQ>nQ>tMmhr ˶m§Zm AZw^d
{‘imbm d BWo Amnbm ñdV§Ì ~mUm Amnë¶mbm H$gm {Q>H$dVm ¶oUma, ¶mMm
{dMma ˶m§Zm Zoh‘r nSy> bmJbm. nmoa~§XaÀ¶m "‘oa' bmoH$m§À¶m "{dKmoQ>r' H$amÀ¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (36) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


AZwf§JmZo BWo H$mhr Var Anwam C„oI ˶m§Zr Ho$bobm Amho. g§~§{YV àH$aUmV
"‘oa bmoH$m§Zm H$mhrM {‘imbo Zmhr. ˶m§À¶m àH$aUmMm nwaogm Vnmg Pmbm
Zmhr' EdT>oM g‘OVo. A{nb Ho$bo, Var "T>dimT>di H$ê$ ZH$m' Agm {ZU©¶
¶oUma ˶m§Zm Ago dmQ>bo. EH§$Xa {VWë¶m dmVmdaUmZo ˶m§Zm CXmgrZVm
AmUbr. EImÚm Jmoï>rÀ¶m AZwf§JmZo {Z¶‘M Ho$bobo ZgVrb, Va gmho~mMr
‘Ou hmM H$m¶Xm ~ZVmo, Ago Vo ¶m~m~V åhUVmV.(2.5 X. Am{’«$Ho$Mr
V¶mar)
¶m Xaå¶mZ nmoa~§XaÀ¶m ‘o‘U noT>rH$Sy>Z ˶m§À¶mgmR>r EH$ H$m‘ MmbyZ
Ambo. X{jU Am{’«$Ho$Vrb ˶m§À¶m noT>rMm EH$ Mmirg hOma nm¢S>m§Mm Xmdm
gwê$ hmoVm. ‘mohZXmg Jobm Va ˶mbm H$m‘ {‘iob. Am‘À¶m dH$sbm§Zm ˶mMr
‘XV hmoB©b. Zdm ‘wbyI nhm¶bm {‘iob d Zì¶m AmoiIrhr hmoVrb Ago
EH§$Xa {MÌ V¶ma Pmbo. X{jU Am{’«$Ho$Vrb noT>rMo H$m‘ gm§^miUmao XmXm
AãXþ„m ¶m§Mo ^mJrXma AãXþb H$ar‘ Pdoar ¶m§Mr ¶m {Z{‘ÎmmZo ^oQ> Pmbr.
B§J«Or nÌo Am§åhmbm nwîH$i {bhmdr bmJVmV, ˶mV Vw‘Mr ‘XV hmoB©b.
Am‘Mm {VWo ~§Jbm Amho. ˶m‘wio amhʶmMr gmo¶ hmoB©b. gmYmaU df©^amMo
H$m‘ Amho. amhUo-ImUo Am{U ’$ñQ>© ³bmgÀ¶m {VH$sQ>mgh 105 nm¢S> BVH$s
’$s {‘iob, Ago ˶m§Zr gm§{JVbo. ho n¡go Kar IMm©bm XoVm ¶oVrb, Zdm ‘wbyI
nmhVm ¶oB©b d Zì¶m AmoiIrhr hmoVrb, Agm {dMma H$ê$Z Jm§YrOtZr Vo H$m‘
ñdrH$mabo. ˶m§Zmhr ˶mdoir ^maV gmoSy>Z Hw$R>oVar OmD$Z ¶mdo, AgoM dmQ>V
hmoVo. ˶m‘wio Vo X{jU Am{’«$Ho$bm Om¶bm {gÕ Pmbo.(2.5)
1893 À¶m E{àb ‘{hݶmV Vo X{jU Am{’«$Ho$bm Om¶bm {ZKmbo.
¶mdoir OmʶmnyduM AmB©Mo Va {ZYZ Pmbo hmoVo; ˶m‘wio {d¶moJXþ:I ’$mago
ZìhVo. nVrnËZr Vgohr ’$ma H$mi EH$Ì ahmV ZìhVo. ˶m‘wio Vmo hr ‘moR>m
AS>Wim ZìhVm. bhmZ ~mimMm ‘mÌ Ë¶m§Zm bim bmJbm hmoVm. hm N>moQ>mgm
AS>Wim Am{’«$Ho$À¶m AmH$f©UmZo ghOr Amobm§Sy>Z Q>mH$bm. Vgohr df©^amZo
nwÝhm AmnU EH$Ì ¶oUmaM AmhmoV, Agm nVr-nËZtZr {dMma Ho$bm d Vo
{ZKmbo. {ZKVmZmÀ¶m ~moQ>rVyZ ‘moPm§{~H$Mo JìhZ©a OZabhr àdmg H$aV

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (37) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Agë¶m‘wio ~moQ> ’w$„ Pmbr hmoVr. ˶m‘wio {VH$sQ> H$mhr {‘ioZm. Hr ~moQ>
Jobr, Va nwÝhm ‘{hZm^a Wm§~mdo bmJUma hmoVo. eodQ>r ‘w»¶ A{YH$mè¶mÀ¶m Ho$
{~Z‘Yrb Pmonmi¶mda ˶m§Mr OmJm {ZpíMV H$aʶmV Ambr. àdmgmV bm‘y ho
n{hbo ~§Xa bmJUma hmooVo. Vo Voam {Xdgm§Zr Ambo. {VWo VrZ Mma Vmg ~moQ>
Wm§~ë¶mZo Vo Imbr CVabo d ’o$a’$Q>H$m ‘mê$Z Ambo; nU H$ámZmÀ¶m H¥$noZoM
Z§Va EH$m ‘Mì¶mÀ¶m ghmæ¶mZo ~moQ>rV MTy> eH$bo. AZoH$ bmoH$ ImbrM
am{hbo, Ago Vo åhUVmV. bm‘yhÿZ {ZKyZ ‘J ‘m|~mgm ~oQ>mda d {VWyZ Vo
Pm§Or~mabm nmohmoMbo. {VWo AmR>Xhm {Xdg Wm§~mdo bmJUma hmoVo. BWo
H$ámZmÀ¶m g§JVrZo Vo h~er {ó¶m§À¶m dmS>rV nmohmoMbo; nU gwX¡dmZo ~Mmdbo,
Ago Vo åhUVmV. Pm§Or~mahÿZ nwT>o Vo ‘moPm§{~H$bm Jobo d {VWyZ ‘o ‘{hݶmÀ¶m
AIoarg Vo ZmVmi‘Yrb S>a~Z ~§XamV nmohmoMbo.(2.6 ZmVmibm nmohmoMbmo)
AãXþ„m eoR> ˶m§Zm ݶm¶bm ~§Xamda Ambo hmoVo. VoWrb EH§$Xa
dmVmdaU nmhVmM qhXr bmoH$m§Zm {VWo ’$ma ‘mZ {Xbm OmV Zmhr, ho ˶m§À¶m
bjmV Ambo. EH$XmoZ {Xdgm§Zr AãXþ„m ¶m§Mo~amo~a Vo S>a~Z H$moQ>© nhm¶bm
Jobo. VoWo AãXþ„m§À¶m ‘w»¶ dH$sbmeoOmarM Vo ~gbo hmoVo. S>mo³¶mda ~§Jmbr
nÕVrMr nJS>r hmoVr. ݶm¶mYremZo Vr ˶m§Zm CVadʶmg gm§{JVbr, Vo§ìhm Vr
CVadʶmg ZH$ma XoD$Z Vo H$moQ>m©VyZ ~mhoa {ZKyZ Jobo. ‘wgb‘mZr nmoofmI
Ho$boë¶m§Zm VodT>r ‘wgb‘mZr nJS>r R>odʶmMr nadmZJr H$moQ>m©V hmoVr. BVa
^maVr¶m§Zm Vr ZìhVr. A°J«r‘|Q> H$ê$Z Amboë¶m ^maVr¶m§Zm VoWo Hy$br qH$dm
gm‘r åhQ>bo OmV Ago. AZoH$ X{jU ^maVr¶m§À¶m ZmdmÀ¶m AIoarg ñdm‘r hm
eãX bmdbm OmVmo. ˶mMm An^«§e gm‘r Agm Pmbm hmoVm. gm‘r hm {VWë¶m
Jmoè¶m bmoH$m§À¶m Ñï>rZo VwÀN>VmXe©H$ eãX hmoVm. B§J«OmZo gm‘r åhQ>ë¶m‘wio
H$YrH$Yr EImXm ^maVr¶ ˶mbm åhUo, H$s gm‘rMm AW© ‘mbH$ Agm hmoVmo!
Vwbm ‘bm ‘mbH$ åhUm¶MoM Agbo Va åhU; nU ‘r H$mhr IamoIaM VwPm
‘mbH$ hmoUma Zmhr. ho CÎma EoH$ë¶mda B§J«Om§Mo {nÎm IdiV Ago d àH$aU
H$Yr {edrJmi Va H$Yr hmVKmB©dahr OmV Ago, Ago ‘. Jm§Yr {bhrVmV.
(2.7 H$mhr AZw^d)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (38) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Jm§YrOtZm {VWo Hy$br ~°[añQ>a hr g§km {‘imbr. ì¶mnmè¶m§Zm Hy$br
ì¶mnmar åhQ>bo OmV Ago. Hy$br eãXmMm Amnë¶mH$S>rb AW© ‘Oya qH$dm
h‘mb Agm Agë¶mZo H$moUr Hy$br åhQ>bo H$s {VWbo ^maVr¶ ì¶mnmar {MS>V
AgV d ‘r Aa~ qH$dm ì¶mnmar Amho, Ago åhUV. EImXm Jar~ ñd^mdmMm
B§J«M Agbm, Va ˶mda ‘m’$s ‘mJV Ago. Jm§YrOtZm nJS>r CVadUo åhUOo
An‘mZ Pmë¶mgmaIo dmQ>bo. nU dmXmdmXr ZH$mo åhUyZ ˶m§Zr B§J«Or Q>monr
KmbʶmMo R>adbo. AãXþ„m ¶m§Zr ˶mg {damoY Ho$bm. Vwåhmbm bmoH$ doQ>a
g‘OVrb, Ago Vo åhUmbo. Vo Jm§YrOtZm nQ>bo. ¶m Jmoï>rÀ¶m AZwf§JmZo H$mhr
dV©‘mZnÌm§Zm Amnbr hH$sH$V ˶m§Zr {bhÿZ nmR>dbr. "AZdobH$‘ pìhOrQ>a'
¶m erf©H$mImbr ˶m nÌmMr MMm© {VWo Pmbr. bmoH$m§Zr g§{‘l à{V{H«$¶m
{Xë¶m. S>mo³¶mdaMr nJS>r ‘mÌ ~aoM {Xdg VerM am{hbr.(2.7)
dH$sbmMo nÌ Amë¶mda Vo {àQ>mo[a¶mbm Jobo. {VWo H$moQ>m©V ˶m§Zm
noT>rMo H$m‘ nhm¶Mo hmoVo. ˶m H$mimVbo ˶m§Mo d{H$brMo kmZ Anwao hmoVo.
gwê$dmVrbm "nr ZmoQ>' ¶m§gmaIo eãX EoHy$Zhr ˶m§Mm Jm|Yi CS>V Ago d ˶mMm
AW© H$m¶, ho ˶m§Zm g‘OV Zgo. ˶m§Zr "‘oWmOr' ¶m§Zm {dMmaë¶mda "nr ZmoQ>'
åhUOo "àm°{‘gar ZmoQ>' ho ˶m§Zm g‘Obo, Aem AmR>dUr ˶m§Zr gm§{JVë¶m
AmhoV. ¶m IQ>ë¶mVrb à{VñnYu ho AãXþ„m ¶m§Mo gmo¶aoM hmoVo. ˶m‘wio hm
IQ>bm e³¶ Pmbm, Va AmnmngmV {‘Q>dVmo Ago Vo åhUmë¶mda AãXþ„m
M‘H$bo; nU Z§Va ˶m§Zr Jm§Ytda {dídmg R>odbm. Varhr nmoQ>mVrb H$mTy>Z
KoD$Z gmo¶ao Væ¶~eoR> Amnë¶mbm Vm|S>Kerhr nmS>Vrb; ˶m‘wio Oo H$mhr
H$am¶Mo Vo gmdYnUo H$am, Agm g„m ˶m§Zr Jm§YtZm {Xbm. ˶mda nañna
g‘PmoVm Ho$bmV, Va dH$sbm§Mr Kao ^amdr bmJUma ZmhrV, EdT>oM ˶m§Zm
gm§JVmo, Ago Jm§YrOr åhUmbo. D àdmgmbm {ZKmbo.
{àQ>mo[a¶mH$S>o OmVmZmÀ¶m ¶m àdmgmgmR>r AãXþ„m ¶m§Zr ˶m§Mo ’$ñQ>©
³bmgMo {VH$sQ> H$mT>bo. {~N>mݶmgmR>r ñdV§Ì nmM {ebtJMo {VH$sQ>hr H$mTy>
bmJbo; nU Jm§YrOtZr AmJ«h H$ê$Z Vo dmMdbo. amÌr ZD$À¶m Xaå¶mZ ˶m§Mr
JmS>r ZmVmiMr amOYmZr ‘°[aËg~J© BWo nmohmoMbr, V|ìhm EH$m aoëdo H$‘©Mmè¶mZo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (39) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶oD$Z {~N>mݶm~m~V Mm¡H$er Ho$br! Jm§YtZr Vmo Amnë¶mOdi Agë¶mMo
˶mbm gm§{JVbo. Vmo {ZKyZ OmVmo Amho, VmodaM EH$ Jm¡adUu CVmê$ S>ã¶mV
MT>bm d H¥$îUdUu Jm§YtZm ’$ñQ>© ³bmgÀ¶m S>ã¶mV ~gbobo nmhÿZ Vmo
^S>H$bm! Imbr CVê$Z EH$XmoZ A§‘bXmam§Zm Vmo KoD$Z Ambm. ˶mVrb EH$
A{YH$mar åhUmbm H$s Ago BH$S>o ¶m! Vwåhmbm eodQ>À¶m S>ã¶mV Om¶Mo Amho!
˶mda Jm§YrOr åhUmbo H$s "‘m¶mH$S>o n{hë¶m dJm©Mo {VH$sQ> Amho!' Xþgam
A{YH$mar ˶mda åhUmbm H$s "˶mMr qMVm Zmhr; ‘r Vwåhmbm gm§JVmo, H$s
Vwåhr eodQ>À¶m S>ã¶mV Omdo!' ("X°Q> S>PÝQ> ‘°Q>a..! Am¶ Q>ob ¶yy... ¶y ‘ñQ> Jmo
Qy> X ìh°Z H$ånmQ>©‘|Q>!') Jm§YtZr ˶m A{YH$mè¶m§Mo EoH$ʶmg ZH$ma {Xbm! ‘r
S>a~ZnmgyZM ¶m S>ã¶mVyZ Ambobmo Amho d ¶mM S>ã¶mVyZ àdmg H$aʶmMr
‘mPr BÀN>m Amho Ago Vo åhUmbo. "Vo MmbUma Zmhr! Vwåhr CVabm ZmhrV, Va
nmobrgmbm ~mobmdyZ ‘bm Vwåhmbm ~mhoa H$mT>mdo bmJob', Agm Bemam ˶m
A{YH$mè¶mZo {Xbm. Jm§YrOr ~Ybo ZmhrV, V|ìhm EH$m nmobrg H$‘©Mmè¶mZo
¶oD$Z Jm§YrOtÀ¶m hmVmbm Yê$Z ˶m§Zm S>ã¶m~mhoa H$mT>bo. ˶m§Mo gm‘mZhr
~mhoa H$mTy>Z R>odbo. Jm§YrOtZr eodQ>À¶m S>ã¶mV Om¶bm ZH$ma {Xbm d gm‘mZ
VoWoM R>odyZ Vo doQ>tJ ê$‘‘ܶo OmD$Z ~gbo. WmoS>¶m doimZo aoëdo {ZKyZ Jobr!
(2.8 {àQ>mo[a¶mbm OmVmZm)
‘°[aËg~J© ho {R>H$mU C§Mmda hmoVo d VoWo ˶mdoir Mm§JbrM W§S>r
nS>br hmoVr. Jm§YtH$S>o EH$ AmodaH$moQ> hmoVm; nU Vmo ˶m§À¶m ~°J‘ܶo hmoVm d
˶m§Zr gm‘mZ Z CMbë¶mZo aoëdo H$‘©Mmè¶m§Zr Vo Hw$R>oVar ZoD$Z R>odbo hmoVo. Vo
naV ‘mJʶmMr qh‘V Jm§Yr§Zm Pmbr Zmhr. nwÝhm H$Xm{MV An‘mZ hmoB©b, ¶m
{^VrZo Vo amÌ^a W§S>rV Hw$S>Hw$S>V am{hbo. Vo Wm§~bo hmoVo, ˶m ImobrV {Xdm
ZìhVm. ‘Y«mÌrÀ¶m gw‘mamg EH$m CVmê$Zo ¶oD$Z ˶m§À¶mer H$mhr ~mobʶmMm
à¶ËZ Ho$bm; nU Vo ~mobʶmÀ¶m ‘Z:pñWVrV ZìhVo. nwT>o H$m¶ H$amdo,
h¸$m§gmR>r PJS>mdo H$s naV ^maVmV {ZKyZ Omdo, Agm àíZ ˶m§Zm nS>bm. Xmdm
Aܶm©©da gmoSy>Z {ZKyZ OmUo ˶m§Zm ~ao dmQ>oZm. Vmo Va Zo^iQ>nUm R>aob, Ago
˶m§Zm dmQy> bmJbo. ˶m‘wio gH$mi hmoVmM aoëdoÀ¶m OZab ‘°ZoOabm EH$ d
eoR> AãXþ„m ¶m§Zm EH$ Aem XmoZ Vmam ˶m§Zr Ho$ë¶m. ‘°ZoOaZo H$‘©Mmè¶m§MrM

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (40) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


~mOy KoVbr; nU {VWyZ nwT>o ˶m§Zm ì¶dpñWV R>aboë¶m {R>H$mUr nmohmoMdʶmg
ñQ>oeZ ‘mñVabm gm§{JVbo. AãXþ„m ¶m§Mo ‘ogoOog Joë¶mda qhXr ì¶mnmar
Jm§YrOtZm ^oQ>m¶bm Ambo d ˶m§Mr ˶m§Zr H$miOr KoVbr. hm Ìmg Zoh‘rMmM
Agë¶mMo ˶m§Zm ˶m§À¶mH$Sy>Z g‘Obo. amÌrÀ¶m JmS>rZo Vo nwT>o Mmëg©Q>mD$Zbm
nmohmoMbo.(2.8)
Mmëg©Q>mD$Z Vo OmohmÝg~J© ho A§Va nma H$aʶmgmR>r V|ìhm aoëdoJmS>r
ZìhVr. ~§X KmoS>mJmS>rVyZ (H$moM)‘YyZ Omdo bmJo. gH$mir Vo {ZKmbo, V|ìhm
˶m àdmgmVhr ˶m§Zm Q>m§Jm hmH$UmamÀ¶m ~mOybm ~gdbo Jobo! AmV ~gy {Xbo
Jobo Zmhr. H$moM H§$nZrMm Jmoam "Zm¶H$' Omo Q>m§Jm hmH$UmamOdi ~go, Vmo AmV
OmD$Z ~gbm. Jm§YrOtZm hm An‘mZ Pm|~bm; nU BWo ˶m§Zr Vmo {JiyZ
Q>mH$bm! {damoY H$amdm Va nwÝhm EImXm {Xdg dm¶m OmʶmMr {^Vr hmoVr.
Xþnmar VrZÀ¶m gw‘mamg nmaS>rH$mon ZmdmMo EH$ {R>H$mU Ambo, V|ìhm ˶m
Zm¶H$mbm {~S>r {nʶmMr bha Ambr. ~mhoaMr ‘moH$ir hdmhr Im¶Mr Agob,
˶m‘wio Vmo ~mhoa Ambm. KmoS>mJmS>rV MT>VmZm nm¶ R>odʶmMr Or OmJm AgVo,
˶mda EH$ ‘ibobo JmoUnmQ> Q>mHy$Z Vmo Jm§YrOtZm åhUmbm, ""gm‘r, Vy BWo
~g!'' An‘mZmMm hm Xþgam S>mog {JiUo Jm§YrOtZm H$R>rU Pmbo. "EH$ Va
AmYrM ‘bm H$moM‘ܶo ~gdm¶Mo gmoSy>Z BWo ~mhoa ~gdbo; Am{U AmVm Va
Vwåhmbm {~S>r AmoT>m¶Mr Amho åhUyZ ‘bm Imbr nm¶mOdi ~gm¶bm gm§JVm?
‘r AmV OmD$Z ~gm¶bm V¶ma Amho; nU BWo nm¶mOdi ~gUma Zmhr!' Ago
Vo ^rV^rV ˶m Zm¶H$mbm åhUmbo. na§Vw ˶m§Mo ho ~mobUo nyU© hmoʶmÀ¶m AmVM
˶m§À¶m earamda VS>m»¶m§Mm dfm©d Pmbm! Jm§YrOtÀ¶m X§S>mbm nH$Sy>Z Vmo Bg‘
˶m§Zm Imbr IoMy bmJbm. ~¡R>H$sOdi Agbobm {nVioMm Xm§S>m KÅ> Yê$Z
Jm§YrOr VgoM C^o am{hbo d ˶m Bg‘mMo S>moHo$ H$m~yV ¶oB©ñVmoda ˶mZo
Jm§YrOtda {edrJmi d VS>m»¶m§Mo àhma ¶m§Mm dfm©d Ho$bm. H$mhr CVmê§$Zm X¶m
¶oD$Z ˶m§Zr ˶mbm g‘Omdë¶mZ§Va Vmo WmoS>m Za‘ nS>bm. BWyZ nwT>Mm àdmghr
˶m§Zm ~mhoaÀ¶m ~mOybm ~gyZM H$amdm bmJbm d àdmg^a Vmo Bg‘ ‘.
Jm§YtH$S>o amJmZo nhmV "~KVmoM Vwbm...!' ¶m Am{d^m©dmV H$mhrVar nwQ>nwQ>V
am{hbm. Jm§YrOr Jßn ~gyZ ‘ZmVë¶m ‘ZmV ñdV:À¶m g§ajUmgmR>r na‘oídamMr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (41) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


àmW©Zm H$aV am{hbo. (2.9 AmUIr hmbAnoï>m)
ñQ>°S>aQ>Z ¶oWo ˶m§Zm ݶm¶bm B©gm eoR>Mo bmoH$ Ambo hmoVo. Jm§YrOtZr
H§$nZrH$S>o VH«$mahr Ho$br hmoVr. ˶m‘wio Xþgè¶m {Xder ‘mÌ ñQ>°S>aQ>Z Vo
OmohmÝg~J© ¶m ‘mJm©darb ˶m§Mm àdmg VwbZoZo gwIH$a Pmbm. VoWohr AãXþ„m
eoR> ¶m§Mm ‘mUyg ˶m§Zm ݶm¶bm Ambm hmoVm, nU ˶m§Mr ^oQ> Pmbr Zmhr. ‘J
Vo J«°ÝS> Z°eZb hm°Q>ob ZmdmÀ¶m hm°Q>obmV Jobo. nU VoWo ˶m§Zm OmJm {‘imbr
Zmhr. AãXþ„m ¶m§Zr {Xboë¶m nζmda åhUOo JZr eoR> ¶m§À¶m nζmda ‘J Vo
OmD$Z nmohmoMbo. hm°Q>obmV OmJm Z {‘imë¶mMo gm§JVmM ""Amnë¶mbm Vo
hm°Q>obmV CVê$ XoUma AmhoV H$m?'' Ago åhUV JZreoR> IXmIXm hgbo! ˶m§Zr
gm§{JVbobr ^oX^mdmMr d N>imMr CXmhaUo EoHy$Z Jm§YrOr ñVãY Pmbo.
^maVmVrb Añn¥í¶ dJm©Mm ^maVmVrbM VWmH${WV Cƒ bmoH$m§H$Sy>Z Ogm N>i
nydu hmoV Ago, AJXr VgmM N>i X{jU Am{’«$Ho$Vrb qhXr bmoH$m§Mm X{jU
Am{’«$Ho$V Ho$bm OmV Ago. JZr eoR> åhUmbo, H$s hm ‘wbyI Vw‘À¶mgma»¶m
bmoH$m§gmR>r ¶mo½¶ Zmhr. CÚm {àQ>mo[a¶mbm OmVmZmhr Vwåhmbm BWo n{hë¶m dJm©Mo
{VH$sQ> {‘iUma Zmhr. Vwåhmbm {Vgè¶m dJm©VyZM Omdo bmJob! Q´>mÝgdmb‘ܶo
Va ZmVminojmhr A{YH$ Xþ:I {Xbo OmVo! BWo Amnë¶m bmoH$m§Zm n{hë¶m qH$dm
Xþgè¶m dJm©Mo {VH$sQ> {XboM OmV Zmhr!(2.9)
Jm§YrOtZr ‘J {VWë¶m H$m¶ÚmVyZ H$mhrVar nidmQ> emoYʶmMo
R>adbo, Ago Vo åhUVmV. ˶m§Zr ñQo>eZ‘mñVabm Vma H$ê$Z Xþgè¶m {Xder
n{hë¶m dJm©Mo {VH$sQ> XoʶmMr {dZ§Vr Ho$br. ñdV: Q>m¶ gyQ> Aem nmofmImV
ñQ>oeZda nmohmoMbo. {VWbo ñQo>eZ‘mñVa gõX¶ {ZKmbo! Vo åhUmbo, H$s ‘r Q
´>mÝgdm°ba Zmhr; hm°b§S>a Amho Am{U ‘bm Vw‘À¶mà{V ghmZw^yVr Amho.
Jm§YrOtZm n{hë¶m dJm©Mo {VH$sQ> XoD$Z Vo åhUmbo, H$s "‘Yo Hw$R>oVar JmS>©Zo
Vwåhmbm Imbr Cadbo d {Vgè¶m dJm©V Om¶bm gm§{JVbo, Va aoëdo{dê$Õ VH«$ma
H$ê$Z ‘bm Jmo˶mV AmUy ZH$m!' ˶m§Zm Vgo AmídmgZ XoD$Z d ˶m§Mo Am^ma
‘mZyZ Jm§YrOr aoëdoV ~gbo. ˶m§Zm n{hë¶m dJm©V ~gm¶bm {‘imbo, ¶mMm JZr
eoR> ¶m§Zmhr AmZ§X Pmbm. ‘mÌ Vo åhUmbo, H$s {àQ>mo[a¶mbm ghrgbm‘V

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (42) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


nmohmoMbmV åhUOo Zer~! nU JmS>© Vwåhmbm gwImZo ¶m S>ã¶mV H$mhr ~gy XoUma
Zmhr! Am{U ˶mZo ~gy {Xbo, Var Xþgao àdmgr H$mhr Jßn ~gUma ZmhrV!
(2.9)
JmS>r O{‘©ñQ>Z ñQ>oeZmV nmohmoMbr, V|ìhm {VH$sQ> VnmgʶmgmR>r {VWo
EH$ JmS>© Ambm d Jm§YrOtZm n{hë¶m S>ã¶mV ~gbobo nmhÿZ g§Vmnbm! Mbm..
{Vgè¶m dJm©V Om; Ago ˶mZo Jm§YrOtZm ’$‘m©dbo! Jm§YrOtZr n{hë¶m dJm©Mo
{VH$sQ> XmIdbo; nU Varhr Vmo EoH$m¶bm V¶ma hmoB©Zm. Vo nmhÿZ {VWo ~gboë¶m
EH$m B§J«O CVmê$Zo ˶m JmS>©bm X‘ {Xbm! ˶m§Zr n{hë¶m dJm©Mo {VH$sQ>
H$mT>bobo Amho; ‘J Vwbm H$moUVr AS>MU Amho? Ago åhUV Vmo B§J«O
gX²J¥hñW ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m ‘XVrg Ambm d ˶mZo JmS>m©bm ‘Z‘mZrnmgyZ
namd¥Îm Ho$bo. ""Vwåhmbm Hy$br~amo~aM ~gm¶Mo Agob, Va ‘mPo H$m¶ OmVo?''
Ago ~S>~S>V Vmo JmS>© {VWyZ {ZKyZ Jobm! AmÌr AmR> dmOVm ˶m§Mr JmS>r
{àQ>mo[a¶mbm nmohmoMbr!(2.9) {àQ>mo[a¶mV ‘. Jm§YtZm Zoʶmg H$moUr Ambm
Zmhr, V|ìhm Vo EH$m hm°Q>obmV CVabo. {VWbm ‘mbH$ ˶m§Zm åhUmbm H$s BWo
’$º$ Jmoao bmoH$M CVaVmV! Vwåhr ˶m§À¶mgmo~V OodUmÀ¶m hm°b‘ܶo Oodm¶bm
AmbmV, Va H$Xm{MV Vo hm°Q>ob gmoSy>Z {ZKyZ OmVrb d ‘mPo ZwH$gmZ hmoB©b!
Jm§YrOr ¶mda ˶mÀ¶m gyMZoZwgma ñdV:À¶m ê$‘‘ܶo Oodm¶bm V¶ma Pmbo. na§Vw
H$mhr doimZo hm°Q>ob ‘mbH$mbm dmB©Q> dmQ>bo d BVa CVmê§$er MMm© H$ê$Z ñdV:
Jm§YrOtZm AmJ«hnyd©H$ OodUmÀ¶m hm°b‘ܶo KoD$Z Jobo. hm°Q>obMo ho ñQ>m°ÝQ>Z
ZmdmMo ‘mbH$ ho ‘hmË‘m Jm§YtZm X. A‘o[aH$oV ^oQ>bobo ~hþYm Xþgao gÒ¥hñW!
n{hbm gÒ¥hñW, Omo S>ã¶mV ˶m§À¶m ‘XVrbm YmdyZ Ambm,. Vmo B§J«O hmoVm,
Va hm Xþgam gX²J¥hñW A‘o[aH$Z hmoVm. (2.10 {àQ>mo[a¶mVrb n{hbm {Xdg)
gwê$dmVrbm ˶m§Zr ^maVr¶ bmoH$m§À¶m g^m ^adyZ N>moQ>r N>moQ>r H$m‘o
VoWo Ho$br. H$mhtZm B§J«Or {eH$dbo. ‘J Mm§Jbm nmofmI Ho$bobm Agë¶mg
daÀ¶m dJm©Mo {VH$sQ> {‘iʶmMr gmo¶ Ho$br. Q´>mÝgdmb d Am°a|O ’«$s
ñQ>oQ>‘Yrb ^maVr¶m§Mr ˶mdoir dmB©Q> pñWVr hmoVr. Am°a|O ’«$s ñQ>oQ>‘Yo Va
hm°Q>obmVrb doQ>a qH$dm EImXo ‘OwarMo H$m‘ H$aʶmMrM ‘w^m ˶m§Zm R>odʶmV

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (43) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Ambr hmoVr. WmoS>³¶mV ^maVmVrb Añn¥í¶m§Mr Oer BVa ^maVr¶m§Zr ˶m
H$mimV pñWVr Ho$br, hmoVr, VerM pñWVr {VWë¶m ^maVr¶m§Mr Jmoè¶m X.
Am{’«$H$Zm§Zr H$ê$Z R>odbobr hmoVr. 1885 ‘ܶo Q´>mÝgdmb‘Yrb d 1888
gmbr Am°a|O ’«$s ñQ>oQ>‘Yrb ^maVr¶m§Mr VoWrb H$m¶Úm§Zr X¶Zr¶ AdñWm
H$ê$Z R>odbr hmoVr. ‘Vm{YH$ma Zmhr, O{‘ZrMr ‘mbH$s Zmhr, ’y$Q>nmWdê$Z
MmbʶmMm A{YH$ma Zmhr, amÌr ZD$Z§Va nadmݶm{edm¶ ~mhoa nS>m¶Mo Zmhr
Ago {Z~ªY VoWo ^maVr¶m§da bmXʶmV Ambobo hmoVo. VemM àH$maMo {Z~ªY gd©
Am{e¶m¶r bmoH$m§da d H¥$îUd{U©¶m§da bmXʶmV Ambo hmoVo. XmXm AãXw„m ¶m
˶m§À¶m AerbmÀ¶m Xmì¶mMo H$m‘ gm§^miyZ ^maVr¶ bmoH$m§À¶m hmbAnoï>m§Mm
˶m§Zr ¶m H$mimV VoWo Aä¶mg Ho$bm.
XmXm AãXw„m ¶m§À¶m Xmì¶mMo H$m‘ H$aV AgVmZm "AmnU Iè¶mbm
{MH$Qy>Z am{hbmo, Va H$m¶Xm AmnmoAmnM Amnë¶mer OwidyZ KoVmo' Ago ˶m§Mo
‘V Pmë¶mMo ˶m§Zr {bhÿZ R>odbo Amho. H$m¶ÚmVrb ’$Q>r emoYyZ H$mT>ʶmMo
dH$sbmÀ¶m H$m‘mMo ñdê$n nmhÿZ ˶m§Zm d{H$br~Ôb {VañH$ma dmQy> bmJbm,
Agohr ˶m§Zr {bhrbo Amho. AãXþ„m ¶m§À¶m ¶m KQ>ë¶mV ˶m§Zr dmXr-
à{VdmXr‘ܶo VS>OmoS> KS>dyZ AmUbr. BVHo$M Zmhr, Va ¶mZ§VaMr gw‘mao drg
df} {d{dY Xmì¶m§À¶m AZwf§JmZo {d{dY bmoH$m§‘ܶo VS>OmoS> KS>dyZ AmUʶmVM
˶m§Zr Kmbdbr d ¶mVyZ n¡em§Mhro ZwH$gmZ Pmbo Zmhr Am{U AmËå¶mMo Va
A{O~mVM Zmhr, Ago ˶m§Mo åhUUo Amho.
¶m H$mimV Am{’«$Ho$Vrb H$mhr {¼íMZ {‘Ìm§Zr ˶m§Zm {¼íMZ
~ZdʶmMo à¶ËZ Ho$bo; nU Vo ~Ybo ZmhrV. ¶oey ‘moR>m Amho, ho ˶m§Zm ‘mݶ
hmoVo; nU Vmo A{ÛVr¶ Amho, ho ˶m§Zm ‘mݶ Pmbo Zmhr. {¼íMZ Pmë¶mdaM
‘moj {‘iob, ho ‘Vhr ˶m§Zm ‘mݶ Pmbo Zmhr. qhXÿ Y‘m©Vrb "doX Bídaà{UV
AmhoV' ho VËdhr ˶m§Zm nQ>bo Zmhr. doX B©ídaà{UV ‘mZm¶Mo AgVrb, Va ‘J
Hw$amU d ~m¶~bhr B©ídaà{UV H$m ‘mZy Z¶o, Agm ˶m§Mm à{VdmX hmoVm. qhXÿ
g‘mOmVrb Añn¥í¶Vm hr EH$ gS>bobr àWm Amho, Ago ˶m§Mo ‘V Pmbo hmoVo.
¶m gd© dmVmdaUmV AMmZH$ {VWë¶m ^maVr¶m§Mm ‘Vm{YH$ma H$mTy>Z KoʶmMo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (44) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶moObo OmV Agë¶mMr ~mV‘r ˶m§À¶m dmMZmV Ambr d ‘w»¶ IQ>ë¶mMo H$m‘
g§në¶mZ§Vahr EH$ ‘{hZm^a VoWo amhʶmMo ˶m§Zr R>adbo.
¶mg§X^m©V VoWrb {d{Y‘§S>imV Ago ‘V 춺$ H$aʶmV Ambo hmoVo,
H$s BVH$m H$S>H$ H$m¶Xm nm[aV Ho$bm OmV AgVmZmhr qhXr bmoH$m§H$Sy>Z
WmoS>mgmhr {damoY Ho$bm Jobobm Zmhr d hmM qhXr bmoH$m§À¶m ~oO~m~XmanUmMm
d ‘Vm{YH$ma ^moJʶm~m~VÀ¶m Zmbm¶H$sMm nwamdm Amho! ¶m àH$aUr {~b,
nm[aV Pmë¶mZ§Vahr qhXr H$m¶©H$˶mªZr à¶ËZ gwê$ R>odbm d ‘Vm{YH$ma gwê$
R>odʶmgmR>r Xhm hOma bmoH$m§À¶m gh¶m {‘idë¶m. AZoH$ bmoH$, ¶mV ‘wñbr‘
~m§Ydm§Mm ‘moR>m g‘mdoe hmoVm, {H$aH$moi IMm©Mrhr ‘mJUr Z H$aVm ¶m H$m‘r
am~V am{hbo. d{H$brVyZ {‘iUmè¶m d¡¶{º$H$ CËnÞm{edm¶ {VWë¶m qhXr
g‘mOmMo H$m‘ H$aV amhʶmgmR>r dfm©H$mR>r VrZeo nm¢S>m§Mr a¸$‘hr ˶m§Zm
Úm¶bm {VWbo qhXr bmoH$ V¶ma Pmbo. Jm§YtZr Vr a¸$‘ ZmH$mabr; ‘mÌ Ë¶m
ì¶mnmè¶m§Mo H$moQ>m©Vrb Ho$gogMo H$m‘ d ˶m ~Xë¶mV ¶mo½¶ Aer ’$s VodT>r
Amnë¶m nXamV nmSy>Z KoVbr. Jm§YrOr Z§Va Oar "‘hmË‘m' Pmbo Agbo, Var
à˶oH$ ‘mUgmbm ñdV:bm OJʶmgmR>r eodQ>r WmoS>m’$ma n¡gm hm H$‘dmdm
bmJVmoM! Jm§YtMrhr ¶mVyZ gwQ>H$m Pmbr Zmhr.
ZmVmi ¶oWrb H$moQ>m©V Jmoè¶m dH$sbm§Zr Jm§YtZm {damoY Ho$bm. H$mio
dH$sb Ambo, Va Jmoè¶m§Mo dd©ñd H$‘r hmoB©b, ˶m§Mo g§ajH$ Hw§$nU ‘moSy>Z
nS>ob ¶mMr ˶m§Zm {^Vr dmQ>V hmoVr. Hw$imMm Am{U d{H$brÀ¶m bm¶H$sMm
H$m¶ g§~§Y hm ˶m§À¶m ‘ZmVrb àíZ dH$sbm§À¶m dV©Zmg§~§YmV AZwÎmarV
am{hbm; nU ݶm¶mYrem§Zr ‘mÌ H$mim-Jmoam ^oX d{H$brÀ¶m H$m¶ÚmV Ho$bobm
Zgë¶mMm ‘wÔm nwT>o Ho$bm Am{U H$moQ>m©V IQ>bm bT>ʶmg Jm§YtZm nadmZJr
{Xbr. ‘mÌ ho H$aVmZm d{H$br nmofmImMm {Z¶‘ ‘mݶ H$aʶmg bmdyZ
S>mo³¶mdarb nJS>r CVadʶmg gm§{JVbo! S>~©Z H$moQ>m©V àojH$ åhUyZ ~gbobo
AgVmZm Jm§YtZr nJS>r CVadʶmg nydu EH$Xm ZH$ma {Xbm hmoVm. nU BWo
ZmVmi H$moQ>m©V ˶m§Zm ݶm¶mYrem§g‘moa IQ>bm bT>dm¶Mm Agë¶m‘wio ˶m§Zr
˶m§Mr nJS>r CVadbr. "‘moR>¶m bT>m¶m qOH$ʶmgmR>r H$YrH$Yr N>moQ>¶m bT>m¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (45) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


J‘dmì¶m bmJVmV' ¶m VËdmZwgma Vo dmJbo. H$mim Jmoam dmXmV ‘mÌ X{jU
Am{’«$Ho$Vrb dV©‘mZnÌm§Zr ‘mÌ H$mù¶m dUm©À¶m ‘hmË‘m Jm§YtMr ~mOy KoVbr
d Jm¡adUu Am{’«$H$Z dH$sbm§da ÛofnyU© dV©ZmMm R>nH$m R>odbm. (2.18-
H$mi¶mbm ‘‚mmd)
‘Vm{YH$mamMr Midi Mmby R>odʶmgmR>r ‘hmË‘m Jm§YtZr 22 ‘o
1894 amoOr "ZmVmi B§{S>¶Z H$m±J«og'Mr ñWmnZm Ho$br. dJ©UrXmam§H$Sy>Z
gwê$dmVrbm ‘m{gH$ dJ©Ur KoVbr OmV Ago. nU ¶m dJ©UrXmam§Mm Ama§^eyanUm
bjmV Amë¶mZ§Va ˶m§Zr dm{f©H$ dJ©Ur d Vrhr AmJmD$ Koʶmg gwê$dmV
Ho$br! ¶m Xaå¶mZ ~mbmgw§Xa‘ ZmdmÀ¶m EH$m ‘Ðmgr "{Ja{‘Q>¶m'bm ({~«Q>re
‘mbH$mgmo~V nmM dfm©À¶m H$m‘mMr A°J«r‘|Q> Pmboë¶m EH$m 춺$sbm) Jm§YtZr
‘mbH$mnmgyZ gmoS>dbo. A°J«r‘|Q> eãXmMm An^«§e hmoD$Z A°J«r‘|Q> YmaH$mbm
{Ja{‘Q>¶m åhUʶmMr nÕV VoWo ê$T> Pmbr hmoVr. ~mbmgw§Xa‘bm ˶mÀ¶m
‘mbH$mZo H$mhr H$maUmdê$Z ‘mahmU Ho$br hmoVr. Jm§YtZr H$moQ>m©À¶m ‘XVrZo
˶mMm ‘mbH$ ~Xbbm d ¶mVyZ AZoH$ {Ja{‘Qo ZmVmi H$m±J«ogMo g‘W©H$ Pmbo.
Amnë¶mbm Amnbm ‘mbH$ ~XbVm ¶oVmo, hr ~m~ n{hë¶m§XmM {Ja{‘Q>¶m§À¶m
bjmV Ambr. Vo ˶m§Mo MmhVo ~Zbo. {Ja{‘Q>o bmoH$ Jmoè¶m ‘mUgmg‘moa
S>mo³¶mdaMm ’o$Q>m CVadV AgV. ~mbmgw§Xa‘Zo Jmoè¶m§à‘mUoM Jm§Ytg‘moahr
Amnbm ’o$Q>m CVadbm, V|ìhm Jm§YrOtZr Vmo ˶m§Zm nwÝhm ~m§Ym¶bm bmdbm.
BVam§Zm CUonUm AmUʶmVyZ Amnbm ‘mZ R>odbm Joë¶mMr H$mhr bmoH$m§Mr
^mdZm H$er H$m¶ hmoVo, ho EH$ H$moS>oM Agë¶mMr {Q>ßnUr ‘hmË‘m Jm§YtZr
¶màg§JmÀ¶m AZwf§JmZo Ho$bobr Amho. {VWbo ‘ohVm dJ¡ao bmoH$ AmYrM
Jm§Ytgmo~V Ambo hmoVo. AmVm AZoH$ {Ja{‘Q>ohr Ambo.
¶m {Ja{‘Q>o bmoH$m§Zm åhUOo nmM dfmªMr A°J«r‘|Q> Ho$boë¶m bmoH$m§Zm
R>aboë¶m ‘wXVrMr nmM df} nyU© Pmë¶mZ§Vahr Oa ZmVmimVM ahmdogo dmQ>bo,
Va Vgo amhʶmgmR>r à{V‘mUer 25 nm¢S>m§Mm åhUOo 375 ê$n¶m§Mm dm{f©H$ H$a
ZmVmi gaH$mabm Úmdm bmJV hmoVm. {VWë¶m {dYr‘§S>imZo 1894 gmbr hm
"’$mOrb H$a' ¶m ^maVr¶ {Ja{‘Q>¶m§da bmXbm hmoVm. Vmo aÔ H$aʶmgmR>r

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (46) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


ZmVmi H$m±J«ogbm drg df} IM© H$amdr bmJbr. AZoH$m§Mm Jmoir~mamV Pmbobm
‘¥Ë¶y nhmdm bmJbm. ¶m àH$aUr gw‘mao Xhm hOma bmoH$m§Zm Vwê§$Jdmg nËH$amdm
bmJbm. X{jU Am{’«$Ho$V ‘hmË‘m Jm§YtZr bT>dbobm bT>m hm àm‘w»¶mZo Jar~
Am{U {Zaja bmoH$m§À¶m ‘XVrZoM bT>dbobm hmoVm, ho ˶m§Zr {bhÿZ R>odbobo
Amho. ‘wñbr‘ Am{U V‘ri qH$dm ‘Ðmgr d BVa JmoaJar~ g‘yhm§Vrb bmoH$m§Mm
¶mV ‘moR>m ^aUm hmoVm.
1896 ‘ܶo ghm ‘{hݶm§gmR>r Vo ^maVmV naVbo. ¶m Xaå¶mZ
~moQ>rÀ¶m H$ßVmZmer ˶m§Mr MMm© Pmbr. Zm¡Ho$daÀ¶m H$ámZmbm {ZVrMm AmJ«h
YaUmam Y‘© A‘mݶ Agë¶mMo ˶m§Zm {Xgbo! Jm§YtZm ñdV:bm ‘mÌ Y‘© d
{ZVr hr EH$M Jmoï> Amho Ago dmQ>o. ’$ma Va EH$mM Jmoï>rÀ¶m ˶m XmoZ ~mOy
AmhoV, Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. naVrÀ¶m ¶m àdmgmV H$bH$Îmm Vo ‘w§~B© ¶m
‘mJm©da à¶mJ ¶oWo ˶m§Mr JmS>r MwH$br. V|ìhm VoWo ˶m§Zr "nm¶mo{Z¶a' Mo
g§nmXH$ {‘. MoPZr ¶m§Mr ^oQ> KoVbr. Amnë¶m H$mhr ‘mJʶm§À¶m AZwf§JmZo
Amnë¶mbm "ݶm¶' {‘imdm, Aer {dZ§Vr ˶m§Zr MoPZr ¶m§Zm Ho$br.
amOH$moQ>bm nmohmoMë¶mda EH$ "{hadr nwpñVH$m' {bhÿZ {VÀ¶m Xhm hOma àVr
˶m§Zr N>mnë¶m d Xoe^amVrb à‘wI nwT>mè¶m§Zm VgoM dV©‘mZnÌm§Zm nmR>dë¶m.
ZmVmimVrb qhXr bmoH$m§Zm H$em àH$maMr dmJUyH$ {VWo {‘iVo, ¶mMo gm¡å¶
^mfoV dU©Z ¶m nwpñVHo$V H$aʶmV Ambo hmooVo.
¶m Xaå¶mZ ‘w§~B© ehamV ßboJ ngabm. amOH$moQ>‘ܶohr ñdÀN>VoMr
H$m‘o gwê$ Pmbr. ‘hmË‘m Jm§YtZr ñdÀN>VoÀ¶m H$m‘mV gh¶moJ XoʶmgmR>r
Amamo½¶ Im˶mer g§nH©$ gmYbm d gh¶moJ XoD$ Ho$bm. ¶m ~m~VÀ¶m AmR>dUr
gm§JVmZm Vo ¶m nwñVH$mV åhUVmV H$s amOH$moQ>À¶m JmoaJar~m§Zr Va Amnbr
em¡MHy$no Vnmgy {Xbr d gm§{JVë¶mà‘mUo gwYmaUmhr Ho$ë¶m; na§Vw Y{ZH$ dJm©Zo
‘mÌ em¡MHy$no Vnmgy Xoʶmg {damoY Ho$bm! ˶m§Mr em¡MHy$no A{YH$ KmUoaS>rhr
AgV, Agm A{^àm¶ ˶m§Zr ¶m g§X^m©V {Xbobm Amho. ‘hma ‘§S>itÀ¶m J„rV
OmD$Z {VWbr em¡MHy$nohr ˶m§Zm Vnmgm¶Mr hmoVr. nU {VH$S>o ¶oʶmg g§~§{YV
bmoH$ V¶ma Pmbo ZmhrV. Ho$di EH$ ghH$mar V¶ma Pmbm, Ago Jm§YrOr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (47) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


åhUVmV. Vo Agohr åhUVmV H$s ¶m ‘hma ‘§S>itZr Am‘Mo ào‘mZo ñdmJV Ho$bo!
""em¡MHy$no hr Vw‘À¶mgma»¶m lr‘§V bmoH$m§gmR>r! Am‘À¶mH$S>o Vr Hw$R>br Ambr
AmhoV? Am‘Mr em¡MHy$no Va {VH$S>o AmhoV, O§JbmV!'' Agm J§‘Vrera
A{^àm¶ {Xë¶mMr AmR>dU Jm§YrOtZr gm§{JVbr Amho. Kao VnmgʶmMr
nadmZJr ‘m{JVë¶mdahr ˶m§Zr Vr AmZ§XmZo {Xbr, Ago Vo åhUVmV. ""‘hma
bmoH$m§Mr Kao Am{U A§JU ñdÀN> PmS>bobo hmoVo! KamVrb gd© ^mJ gmadbobo
hmoVo d ^m§S>rHw§$S>rhr ñdÀN> d MH$MH$sV hmoVr. ˶m‘wio ˶m§À¶mH$S>o AmOmamMo
^¶ ZìhVo!' Agm A{^àm¶ ‘hmË‘m Jm§YtZr ¶m g§X^m©V {Xbobm Amho. (I§S>-
2.àH$aU-25)
"amO{Zð>m Am{U ewlyfm' ¶m àH$aUmV ""{~«Q>re amOdQ>rV H$mhr Xmof
‘bm {XgV hmoVo; Varhr EH§$XarV Vr amOdQ> ‘bm Mm§JbrM dmQ>o! {~«Q>re
A§‘b d {~«Q>re A§‘bXma ¶m§Mo YmoaU EH§$XarV àOobm {hVH$maH$ Amho, Ago
‘bm dmQ>V Ago!'' Ago ‘V ‘hmË‘m Jm§YtZr 춺$ Ho$bobo Amho.(I§S>-2.
àH$aU-26) "Jm°S> goìh X qH$J' ho {~«Q>rem§Mo amï´>JrVhr ˶m§Zm AmdS>V Ago!
‘mÌ X. Am{’«$Ho$V d ^maVmV {~«Q>rem§Zr ñdrH$mabobo YmoaU EH$gmaIo ZìhVo; Vo
doJdoJio hmoVo Agohr ˶m§Zr Z‘yX Ho$bobo Amho. X{jU Am{’«$Ho$Vrb {~«Q>rem§À¶m
YmoaUmV dU©Ûof {XgyZ ¶oV hmoVm, Ago Vo ¶mg§X^m©V åhUVmV. ˶m§Mo ^maVmVrb
Vmon趪VMo YmoaU ‘mÌ ’$mago Amjonmh© ZìhVo AgoM ‘hmË‘m Jm§YtMo ‘V hmoVo
Agm AÝd¶mW© ¶mVyZ H$mT>Vm ¶oVmo. {~«Q>re amUrMr S>m¶‘§S> Á¶w{~br gmOar
H$aʶmgmR>r amOH$moQ>‘Yo J{R>V H$aʶmV Amboë¶m H$m¶©H«$‘ g{‘VrMo
gXñ¶Ëdhr ˶m§Zr ñdrH$mabo hmoVo. "Jm°S> goìh X qH$J' ho JrV Vo ñdV:À¶m
KamVrb ‘wbm§Zmhr {eH$dV AgV; nU nwT>o nwT>o ˶m§Mo Aqhgo~m~VMo {dMma
à~i hmoV Jobo, VgVgo "˶mÀ¶m eÌy§Mm Zme H$a; ˶m§Mr H$mañWmZo CbWyZ
Q>mH$' ¶m§gma»¶m ¶m JrVm§Vrb Amoir ‘bm Amjonmh© dmQy> bmJë¶m, Ago Vo
åhUVmV.
Amnbm eÌwnj Zoh‘r MwH$sMmM AgVmo, Ago H$mhr Zmhr Ago ‘V
˶m§Zr darb JrVmÀ¶m AZwf§JmZo S>m°. ~yW ¶m A{YH$mè¶mg‘moa ‘m§S>bo AgVm Vo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (48) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


˶m§Zr bJmobJ ñdrH$mabo d ˶m JrVmÀ¶m ˶m {d{eï> Amoir ˶m§Zr ñdV:À¶m
‘§S>imnwa˶m Var ~XbyZ Q>mH$ë¶m, Aer AmR>dU ‘hmË‘m Jm§Yr Amnë¶mbm
gm§JVmV. ¶m Xaå¶mZ ‘moR>‘moR>¶m eham§V gmd©O{ZH$ g^m ^adyZ bmoH$‘Vmbm
{deof MmbZm XoʶmMm hoVy ˶m§À¶m ‘ZmV Ambm. Vmo hoVy KoD$Z Vo ‘w§~B©bm
Ambo. ݶm. amZS>o, ~ÐþÔrZ Væ¶~Or d ga {’$amoOehm ‘oWm ¶m§Mr ˶m§Zr ^oQ>
KoVbr. {’$amoOehm§Zr ˶m§À¶mgmR>r ‘w§~B©V EH$ g^mhr Am¶mo{OV Ho$br, Ago Vo
gm§JVmV. ‘oWm ¶m§Zm "‘w§~B©Mm qgh' VgoM "‘w§~B©Mm AZ{^{fº$ ~mXehm' Ago
åhQ>bo OmV Ago, Ago Z‘yX H$ê$Z "{’$amoOehm§Zr ~mnmÀ¶m ‘m¶oZo Amnbo
ñdmJV Ho$bo', Agohr ˶m§Zr {bhÿZ R>odbobo Amho.
¶m Xm¡è¶mXaå¶mZ nwʶmbm OmD$Z {Q>iH$-JmoIbo B. Zo˶m§Mrhr ‘.
Jm§Yr§Zr ^oQ KoVbr. {’$amoOehm ‘bm {h‘mb¶mgmaIo ^mgbo Am{U {Q>iH$
g‘wÐmgmaIo Va JmoIbo ho J§JmZXrgmaIo ^mgbo, Ago Jm§YrOr ¶mg§X^m©V
åhUVmV. "‘bm gd© njm§Mr ‘XV hdr Amho' Ago ˶m§Zr {Q>iH$m§Zm gm§{JVbobo
hmoVo. ˶m nmíd©^y‘rda am‘H¥$îU ^m§S>maH$a ¶m njmVrV Aܶjm§À¶m
AܶjVoImbr H$moUVmhr S>m‘S>m¡b qH$dm JmOmdmOm Z H$aVm nwʶmVrb EH$m
KamV ˶m§Mr g^m KoʶmV Ambr, Ago Vo åhUVmV. ‘Ðmg ‘ܶo "‘Ðmg ñQ>±S>S>©'
Mo g§nmXH$ Or. na‘oídaZ {n„o d "{h§Xÿ' Mo g§nmXH$ Or. gw~«‘ʶ‘ ¶m§Mr ˶m§Zm
‘moR>r ‘XV Pmbr. ¶mZ§Va Vo H$bH$ζmbm OmD$Z gwa|ÐZmW ~°ZOvZm ^oQ>bo.
VoWrb "A‘¥V~Pma n{ÌHo$'À¶m H$m¶m©b¶mV Jm§Yr hm H$moUrVar "CnQ>gw§^' J¥hñW
Agë¶mMm g§~§{YVm§Mm g‘O Pmbm, Ago Vo åhUVmV. "d§Jdmgr' À¶m
g§nmXH$mZo Va ˶m§Zm ~amM doi {VWo Wm§~dyZ R>odbo d eodQ>r dmQ>obm bmdbo.
"Am‘À¶mnwT>o Iyn H$m‘o nS>bobr AmhoV! Vw‘À¶mgmaIo {H$VrVar bmoH$ amoO
Am‘À¶mH$S>o ¶oVmV Am{U OmVmV! Vwåhr ˶m‘wio Amnbm añVm Yabobm ~am!'
Ago ¶m g§nmXH$m§Zr ˶m§Zm gwZmdbo. g‘mO{hVmgmR>r dV©‘mZnÌm§VyZ H$mhr
{bhm¶bm {‘imdo, ¶m hoVyZo ‘r ñdV:hr O|ìhm {d{dY {R>H$mUÀ¶m g§nmXH$m§Mr
‘mJrb H$mhr dfmªV ^oQ> KoVbr qH$dm ˶m§À¶mer g§nH©$ gmYbm, V|ìhm ‘bmhr
AZoH$Xm AJXr AgmM AZw^d Ambobm Amho. ˶m‘wio ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m ¶m
AZw^dmÀ¶m g˶Vo~Ôb ‘m¶m ‘ZmV Var H$moUVrhr e§H$m ¶oV Zmhr.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (49) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


"ñQ>oQ>g²‘Z' Am{U "B§p½be‘Z' ¶m XmoZ nÌm§À¶m g§nmXH$m§Zr ‘mÌ
Jm§YrOtMo ñdmJV Ho$bo d ˶m§À¶m bm§~bMH$ ‘wbmIVr Amnë¶m A§H$m§VyZ
N>mnë¶m. "B§p½be‘Z' nÌmÀ¶m lr. gm°§S>g© Zm‘H$ g§nmXH$m§Zr Va ˶m§Mo
H$m¶m©b¶ d dV©‘mZnÌ ¶m XmoÝhtMm dmna H$aʶmMr ‘w^m ˶m§Zm XoD$Z Q>mH$br
d nwT>ohr Am¶wî¶^a ˶m§À¶mer gmV˶nyU© g§nH©$ R>odbm, Ago Jm§YrOr åhUVmV.
Aer ehmUr ‘mUgo AmOH$mb g‘mOmV ’$maM A^mdmZo ^oQ>VmV. g˶nam¶UVm
d A{Ve¶moº$sMm A^md ho Jm§YtMo ñd^md{deof gm§°S>g© ¶m§Zm AmdS>bo hmoVo,
Ago Jm§YrOr åhUVmV. {dê$Õ njmbm ݶm¶ {Xë¶mZo Amnë¶mbmhr bdH$a
ݶm¶ {‘iVmo, Ago Jm§YrOtZr ¶m AZwf§JmZo åhQ>bobo Amho. ¶m Xaå¶mZÀ¶m
H$mimV "OmZodmarV nmb©‘|Q> ^aUma Amho. bJoM naV {’$am' Aer Vma Amë¶mZo
{S>g|~a‘ܶo Jm§YrOr nwÝhm X. Am{’«$Ho$bm Jobo. ‘mJrb doiMm AZw^d nmhVm
¶mdoir ˶m§Zr ghHw$Qw>§~ X{jU Am{’«$Ho$bm Om¶Mo R>adbo hmoVo. ˶m‘wio nËZr,
XmoZ ‘wbo d ‘oìhʶm§Mm EH$ ‘wbJm Ago nmMOU {‘iyZ ¶mdoir X{jU
Am{’«$Ho$bm Jobo.
(I§S> 2 am g‘má.)
***

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (50) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


I§S> 3 am
(X{jU Am{’«$Ho$Vrb Xþgar Q>‘© Am{U nwÝhm ^maVmV)

‘ܶ‘dJu¶ qhXÿ bmoH$m§‘ܶo nVr ZmMdrb, Vgo nËZrZo ZmMbo nm{hOo


Aer nÕV Agë¶mMo Jm§YrOr Amnë¶m AmË‘H$WoÀ¶m {Vgè¶m I§S>mVrb
"Vw’$mZmMr nyd©{MÝho' ¶m erf©H$mÀ¶m n{hë¶m àH$aUmV åhUVmV.
~mb{ddmhm‘wio d ghgm nVr {e{jV, Va nËZr A{e{jV Agë¶m‘wio Ago
hmoVo, Ago Vo åhUVmV. ¶wamonmV Hw$Qw>§~mbm KoD$Z Joë¶mZ§Va Am§åhr gdmªZr
¶wamonr¶ nÕVrMm nmofmI ñdrH$mabm. {OWo e³¶ Agob, {VWo nmaer nmofmIhr
ñdrH$mabm, H$maU nmaer bmoH$ qhXr bmoH$m§V ˶mVë¶m ˶mV nwT>mabobo hmoVo,
Aer H$~ybr ˶m§Zr ¶m àH$aUmV {Xbobr Amho. H$mR>odmS>r ~{Z¶m hr Amnbr
AmoiI XmIdUo ˶m§Zm ~ao dmQ>bo Zmhr. CÎmamÀ¶m g‘n©H$nUmnojm hþHw$‘mÀ¶m
~imYmao ho ~Xb ˶m§Zr Hw$Qw>§{~¶m§Zm ñdrH$mam¶bm bmdbo. H$mbm§VamZo gwYmaUoMr
hr H$mV ˶m§Zr Q>mHy$Z {Xbr. ¶m àdmgmV Mmodrg Vmgm§À¶m Vw’$mZmMm ˶m§Zr
gm‘Zm Ho$bm d ˶m Xaå¶mZ ^OZo, Z‘mO B. Mo à‘mU dmTy>Z
qhXþ-‘wñbr‘m§‘ܶo Eo³¶ {Z‘m©U Pmbo, Ago ˶m§Zr {bhrbo Amho. ßboJMo O§Vy
Vodrg {Xdg ahmV Agë¶mZo àdmgmMo AR>am {Xdg g§në¶mZ§Va S>~©Z ~§XamV
˶m§Zm nmM {Xdg ¹$ma§Q>mBZ ìhmdo bmJbo. Amnë¶mH$S>o bmoH$m§Zm H$moamoZm‘wio
AmVmem Hw$R>o ¹$ma§Q>mBZ nÕVrMr AmoiI hmoD$ bmJbobr Amho. nU hr nÕV V|
ìhmhr hmoVr, Ago {XgVo. g§gJ©Oݶ amoJm§À¶m à{V~§YmgmR>r ˶m H$mimVhr
bmoH$m§Zm ¹$ma§Q>mBZ Ho$bo OmVo, Ago ¶m AZwf§JmZo ‘hmË‘m Jm§YtZr åhQ>bo Amho.
(3.1)
~moQ>rdê$Z CVaë¶mZ§Va ‘hmË‘m Jm§Yr§À¶m Hw$Qw§~mbm doJù¶m añ˶mZo
Kar nmR>dbo Jobo d EH$ nmobrg ˶m§Zm Amnë¶m gmo~V MmbV KoD$Z Jobm. ¶m
gw‘mao XmoZ ‘¡bmÀ¶m naoS>‘ܶo hþ„S>~mO bmoH$m§Zr d nmoam§Zr Jm§YrOtZm JmR>bo d
~oX‘ ‘mahmU Ho$br. EH$m nmobrgmMr nËZr d H$mhr nmobrg gmo~Vrbm
Amë¶mZ§Va Vo Kar nmohmoMbo; nU ~amMdoi ˶m§À¶m Kam^modVr bmoH$m§Mm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (51) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


YwS>Jyg Mmby hmoVm. eodQ>r ˶m§Zm JwánUo KamVyZ {ZgQ>mdo bmJbo.(3.3 H$gmoQ>r)
ho àH$aU g§në¶mZ§Va H$m±J«ogÀ¶m {VOmoarV O|ìhm nmM hOma nm¡§S> O‘m O‘m
Pmbo, V|ìhm ˶mVyZ ˶m§Zr H$mhr Kao {dH$V KoVbr d ˶m§À¶m ^mS>¶mVyZ
H$m±J«ogMm IM© Mmby bmJbm.(3.4 em§Vr) nU ¶m n¡em§‘wio Z§Va V§Q>m ‘mObm d
a¸$‘ H$moQ>m©V O‘m hmoD$ bmJbr. ‘wbm§gmR>r B§J«Or, Vm‘ri qH$dm qhXrVyZ
{ejU ˶m§Zm A‘mݶ hmoVo, hohr ˶m§Zr {bhÿZ R>odbobo Amho. ˶m§Zm JwOamWr
^mfoVyZM ‘wbm§Zm {e{jV H$am¶Mo hmoVo. (3.5 ~mb{ejU)
AmOmar 춺$s¨Mr godm H$aʶmV ‘hmË‘m Jm§YtZm AmZ§X {‘iV Ago.
Á¶m godoV AmZ§X {‘iVmo; VrM godm H$amdr! Vem godonwT>o EofAmam‘ qH$dm
Ðì¶mO©Z ¶m Jmoï>r VwÀN> R>aVmV, Ago ˶m§Zr åhQ>bobo Amho. ‘hmË‘m Jm§YtZr
dmMboë¶m AZoH$ nwñVH$m§Mo C„oI AmË‘H$WoV ¶oVmV. hr nwñVHo$ Aer-
Z‘©Xme§H$a ¶m§Mo Y‘©{dMma; ‘°¹$‘w„a ¶m§Mo ^maV H$m¶ {eH$dVmo? dm°qe½Q>Z
Am¶{d©J ¶m§Mo ‘h§‘XM[aÌ; H$mbm©B©bMr ‘h§‘XñVwVr, OaVwï´>Mr dMZo,
Q>m°bñQ>m°¶Mo Jm°ñnob BZ ~«r’$, apñH$ZMo ìhmQ> Qy> Sy>, Q>m°bñQ>m°¶Mo qH$JS>‘ Am°’$
Jm°S> B. ‘hmË‘m Jm§YtMo dmMZ {dnwb hmoVo, ¶mdê$Z bjmV ¶oVo. Jm¡V‘
~wÕm§daMo "bmB©Q> Am°’$ E{e¶m' ho nwñVH$ dmMë¶mda "Jm¡V‘mMr X¶m~wÕr
‘mZdOmVrnmgyZ nwT>o OmD$Z BVa àmʶm§n趪V nmohmoMbr', ho ˶m§À¶m bjmV
Ambo. àmUr‘mÌm§~ÔbMo ho ào‘ ¶oeyM[aÌmV AmT>iV Zmhr, hm ˶m§Zr ‘m§S>bobm
‘wÔm ^maVr¶ Y‘m©§~m~V Zoh‘r Amjon KoUmè¶m {¼ñVr ~m§Ydm§Zm AmdS>bm
ZìhVm, Ago Jm§YrOr {bhrVmV.
nVr-nËZr g§~§YmV ˶m§À¶m nËZrH$Sy>Z H$Yrhr AmH«$‘U Pmbo Zmhr,
hohr ˶m§Zr Zm|XdyZ R>odbobo Amho.(3.7 ~«÷M¶©-1) Amhma åhUOo earaê$nr
VrW©joÌmÀ¶m ajUmgmR>r {Xbobo ^mS>o, Ago ˶m§Zr åhQ>bobo Amho d ho ^mS>o
{OVHo$ H$‘r, {VVHo$ Mm§Jbo Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. ~«÷M¶m©‘wio earaajU,
~wÕrajU d AmËå¶mMo ajU hmoVo, Ago ˶m§Zm dmQ>V Ago. ˶m‘wio AmYr
EH$nËZrd«V d Z§Va ~«÷M¶©d¥ÎmrMm ˶m§Zr ñdrH$ma Ho$bm, Ago Vo gm§JVmV.
(3.8 ~«÷M¶©-2) X. Am{’«$Ho$V Hw$Qw>§~mgh Joë¶mZ§Va n¡go dmMdʶmgmR>r

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (52) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Ymoã¶mMo H$m‘ ˶m§Zr ñdV:M Ho$bo. åhUOo ñdV:Mo H$nS>o YwUo d Bór H$aUo hr
H$m‘o ˶m§Zr ñdV: H$am¶bm gwê$dmV Ho$br. {VWë¶m Jmoè¶m hOm‘mZo H$mi¶m
Jm§YtMo Ho$g H$mnʶmg ZH$ma {Xbm, V|ìhm ˶m§Zr ñdV:M H$mÌr AmUyZ H$go~go
Amnbo Ho$g H$mnbo. ¶mda Hw$aVS>ë¶mà‘mUo H$mnbo Jobobo Ho$g nmhÿZ ˶m§À¶m
ghH$mè¶m§Zr ˶m§Mr Q>a CS>dbr; nU ˶mMm ˶m§Zm amJ Ambm Zmhr. ¶m àg§Jr
Jmoè¶m hOm‘mMm Amnë¶mbm amJ Ambm Zmhr; H$maU ^maVmVrb Amnë¶m XþîH¥
$˶m§Mr {ejmM OUy ¶m àg§JmZo Amnë¶mbm {‘imbr hmoVr, Ago ˶m§Zr {bhÿZ
R>odbo Amho. Amnë¶mVrb ñdV:bm Cƒ g‘OUmao {h§Xÿ bmoH$ Var Amnë¶m
XoemVrb Ýhmì¶m§Zm Añn¥í¶m§Mo Ho$g Hw$R>o H$mny XoVmo? Agm àíZ CnpñWV H$ê$Z
"Am‘À¶m ñdV:À¶m XþîH$‘mªMoM OUy ho ’$i Amho' Aem Ame¶mMr {Q>ßnUr
˶m§Zr ¶m g§X^m©V Ho$bobr Amho.(3.9)
^maVmMr g§nyU© CÞVr {~«Q>re gm‘«mÁ¶mV hmoUo e³¶ Amho, Aer ¶m
H$min趪V, åhUOo ~moAa ¶wÕmÀ¶m H$mimn趪V ‘hmË‘m Jm§YtMr g‘OyV hmoVr.
{h§Xr bmoH$ YmS>gmMr H$m‘o H$aV ZmhrV, qH$dm ñdmWm©n{bH$S>o ˶m§Zm H$mhr
gwMV Zmhr Aer ¶m H$mimV {~«Q>re bmoH$m§Mr qhXr bmoH$m§à{V YmaUm hmoVr.
˶m‘wio ~moAa ¶wÕmVrb OI‘r g¡{ZH$m§Mr ewlwfm H$aʶmgmR>r qhXr bmoH$m§Mr
EH$ VwH$S>r ~Zdë¶mZ§Vahr gwê$dmVrbm ˶m§Mr godm Koʶmg {~«Q>rem§Zr ZH$ma
{Xbm; na§Vw Z§Va ¶wÕmMm EH§$Xa amJa§J nmhÿZ ˶m§Zm H$m‘mMr g§Yr {Xbr. ¶m
H$m‘r 1100 qhXr bmoH$m§Mr EH$ VwH$S>r V¶ma H$aʶmV Ambr hmoVr. Oar
gwê$dmVrbm JmoirÀ¶m Q>ß߶m~mhoa Vo H$m‘ H$aV hmoVo, Var Z§Va åhUOo
pñn¶m§ñH$monÀ¶m ¶wÕmZ§Va OZab dwba ¶m§À¶m {dZ§Vrdê$Z Jmoir~mamÀ¶m
hÔr‘ܶohr ˶m§Zr H$m‘ Ho$bo. ¶m VwH$S>rbm aoS>H«$m°gMo g§ajU àmá Pmbobo hmoVo.
Aem g§a{jV bmoH$m§À¶m S>mì¶m hmVmbm bmb a§JmMo "A{YH$'À¶m {MÝhmgmaIo
aoS>H«$m°gMo {MÝh bmdbobo nÅ>o ~m§Ybobo AgVmV. eÌyZohr ˶m§Zm BOm H$am¶Mr
Zmhr, Agm {Z¶‘ AgVmo. ¶m VwH$S>rV ‘moR>¶m à‘mUmV {Ja{‘Q>¶o bmoH$ gm‘rb
Pmbo hmoVo. ¶m gd© H$m‘mVyZ X. Am{’«$Ho$Vrb qhXr bmoH$m§Mr à{Vð>m dmT>br d
qhXÿ, ‘wgb‘mZ, JwOamWr, ‘Ðmgr, {¼ñVr Aem {d{dY JQ>m§Vbo ^maVr¶ bmoH$
qhXr bmoH$ åhUyZ g§K{Q>V Pmbo. ¶m H$mimV boâQ>Z§Q> am°~Q>©g² Mo àoV KoD$Z

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (53) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


OmUmè¶m ¶m VwH$S>rVrb qhXr bmoH$m§Zm añ˶mV O|ìhm EH$ nmʶmMm Pam
{Xgbm, V|ìhm {~«Q>re gmoëOam§Zr åhUOo Q>m°‘tZr Amnbr Zoh‘rMr AmT>¶Vm
gmoSy>Z XoD$Z qhXr bmoH$m§Zm AmYr nmUr {nD$ {Xbo, Aer AmR>dU Jm§YrOtZr
gm§{JVbr Amho.
X{jU Am{’«$Ho$Vrb ^maVr¶ bmoH$m§‘ܶo ñdÀN>VoMr AmdS> ’$maer
ZìhVr. Vr {Z‘m©U H$aʶmMohr H$m‘ ‘. Jm§YtZr hmVr KoVbo; nU ˶mbm
{‘imbobm à{VgmX ~oVmg ~mV AgmM hmoVm. ‘mÌ 1901 gmbr Vo O|ìhm nwÝhm
^maVmV ¶oʶmgmR>r {ZKmbo, V|ìhm bmoH$m§Zr ˶m§Zm ‘mZnÌm§gmo~VM gmoZo-Mm§Xr
Am{U {hao‘mUHo$hr ^oQ>rXmIb {Xbr, Ago Vo åhUVmV. ‘mÌ ho ZOamUo
ñdV:H$S>o Z R>odVm EH$ Q´>ñQ> H$ê$Z ˶mV ˶m§Zr R>odbo d ñdV:À¶m qH$dm Q
´>ñQ>tÀ¶m BÀN>oZwgma gmd©O{ZH$ H$m‘m§gmR>r dmnamdo Ago R>adbo. ˶m§À¶m nËZr
H$ñVwa~m ¶m§Zr ho ZOamUo ZmH$maʶmg AmYr {damoY Ho$bm; nU AmYr ‘wbo d
Z§Va ˶m§Zrhr Q´>ñQ>Mr H$ënZm ‘mݶ Ho$br.
^maVmV Amë¶mZ§Va ˶m§Zr 1901 À¶m H$m±J«ogÀ¶m H$mobH$mVm
A{YdoeZmbm hOoar bmdbr. nU ga {’$amoOehm ‘oWm d BVa Zo˶m§À¶m JXuV
¶m {R>H$mUr ˶m§Mm ’$magm ‘oi bmJbm Zmhr. hr ‘hmg^m dfm©VyZ VrZ {Xdg
MmbyZ Pmonr OmV Ago Aer {Q>ßnUr ¶m àg§Jr ˶m§Zr H$obobr Amho. ¶m
A{YdoeZmÀ¶m {R>H$mUr KmU ‘moR>r Ago. bmoH$ {edmerd nmiV. doJdoJi¶m
ñd¶§nmH$ImݶmV ˶m§Mo OodU {eOV Ago. em¡MHw$nm§Mr gmo¶ Anwar Ago. KmU
gm’$ H$am¶bm ñd¶§godH$ V¶ma hmoV ZgV. eodQ>r Vr gm’$ H$aʶmMm ‘mZhr
˶m§Zm ñdV:bmM {‘imbm, ¶mMr Zm|X Jm§YrOtZr Ho$bobr Amho. AmO (åhUOo
ho nwñVH$ {bhrbo OmVmZm) ¶mV ~arM gwYmaUm Pmbr Agbr, Var H$mhr
A{dMmar à{V{ZYr ZH$mo {VWo ‘b{dgO©Z H$ê$Z ‘hmg^oMr N>mdUr KmU H$ê$Z
Q>mH$V d Aem {R>H$mUr OmñVdoi ~¡R>H$ Mmbbr, Va amoJamB© hmoʶmMr ‘moR>r
e³¶Vm Ago d KmU H$mTy>Z Q>mH$m¶bm ñd¶§godH$ V¶ma hmoV ZgV, Ago
Jm§YrOtZr {bhÿZ R>odbobo Amho. ¶m ‘hmg^odoir H$maHw$ZmnmgyZVo ~°am åhUOo
~oAaa AWm©V² godH$ qH$dm {IO‘VJmamn趪VMr {d{dY H$m‘o ˶m§Zr AZw^d

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (54) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{‘idʶmÀ¶m hoVyZo nma nmS>br. eodQ>r X{jU Am{’«$Ho$~m~VMm EH$ R>amd
JmoIb|À¶m ‘XVrZo d {’$amoOehm§À¶m H¥$noZo ¶m ‘hmg^oV ˶m§Zr nm[aV H$ê$Z
KoVbm. Vmo EH$‘VmZo nmg Pmbm, H$maU ghgm H$moUmMmhr H$moU˶mhr R>amdmbm
{damoY hmoV ZìhVm, Ago Jm§YrOr åhUVmV.
bm°S>© H$P©ZÀ¶m Xa~mamÀ¶m AZwf§JmZo ‘. Jm§Yr ¶m§Zr Zm|Xdbo Amho,
H$s ^maVr¶ amOoaOdmS>¶m§Zm ˶m§À¶mH$S>rb {H$‘Vr nmofmI, XmJXm{JZo B.
KmbyZM {~«Q>rem§À¶m Xa~mambm Omdo bmJV Ago. (3.16 bm°S>© H$P©ZMm
Xa~ma! ) H$mobH$mVm ¶oWo JmoIë¶m§À¶m ghdmgmV ‘{hZm^a Vo am{hbo. ¶mdoir
S>m°. à’w$„M§Ð am°¶ ¶m ^maVr¶ n«mo’o$gam§Zm Xa‘hm AmR>eo ê$n¶o nJma {‘iV
hmoVm d ˶mVrb Ho$di Mmirg ê$n¶o Vo ñdV:gmR>r R>odyZ ~mH$sMo gd©
gmd©O{ZH$ H$m¶m©gmR>r IM© H$arV, Ago JmoIë¶m§Zr ˶m§Zm gm§{JVbo hmoVo.
JmoIbo ì¶m¶m‘mgmR>r doi H$mT>V ZgV d AmOmar ahmV AgV, hm ˶m§Mm EH$
Xmof Jm§YtZr Zm|Xdbm Amho. Vo Q´>m‘Zo àdmg H$aV ZmhrV; ñdV:gmR>r ˶m§Zr
KmoS>mJmS>r R>odbobr Amho, hr ~m~hr ‘hmË‘m Jm§YtZm AmdS>V Zgo.(3.17
JmoIë¶m§À¶m ghdmgmV-1)
H$mobH$m˶mÀ¶m H$mbr‘§{Xam{df¶r Iyn EoH$ë¶mZo ˶m§Zr EH$ {Xdg
{VH$S>o ‘moMm© didbm. ¶m ‘§{Xamg‘moa ~{bXmZmÀ¶m ~H$è¶m§À¶m am§Jm bmJboë¶m
˶m§Zm {Xgë¶m. {VWë¶m EH$m gmYwbm "Vwåhr bmoH$m§Zm ¶mnmgyZ namd¥Îm H$m
H$aV Zmhr'? Agm àíZ ˶m§Zr {dMmabm; nU "Ho$di ^Jdغ$s H$aUo ho
Am‘Mo H$m‘' Ago CÎma ˶m gmYyZo ˶m§Zm {Xbo. XodimV OmD$Z nm{hbo, Vmo
{VWo aº$sMr ZXr dhmV hmoVr, Ago Jm§YrOr åhUVmV. EH$m ~§Jmbr g§‘obZmV
EH$m ‘mUgmer ~mobVmZm hm {df¶ H$mT>bm AgVm "VoWo dmOUmè¶m ZJmè¶m§À¶m
AmdmOm‘wio ~H$è¶m§Zm doXZm OmUdV ZmhrV' Aer Am‘Mr g‘OyV Amho, Ago
CÎma ˶m§Zm {‘imbo. "~H$è¶mbm dmMm AgVr, Va ˶mZo doJioM gm§{JVbo
AgVo' Ago à˶wÎma ‘. Jm§YtZr ¶mdoir {Xbo; nU Vo CÎma {Zî’$i R>aUma
Amho, ¶mMr OmUrd ˶m§Zm hmoVr. ¶màg§Jr ‘bm ^JdmZ ~wÕm§Mr AmR>dU
Pmbr; nU ˶m§À¶mà‘mUo H$m‘ H$aVm ¶oUo ho Amnë¶m Amdm³¶m~mhoaMo Amho,

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (55) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶mMr ‘bm nyU© OmUrd hmoVr, Aem Ame¶mMm A{^àm¶hr ¶m àg§Jr ˶m§Zr
Zmo§Xdbobm Amho. Vo nwT>o Agohr {bhrVmV, H$s ho H$m‘ H$aʶmgmR>r ‘m¶mnojm
A{YH$ n[anyU© qH$dm ‘moR>¶m ‘mUgmMr JaO Amho. gܶm H$Xm{MV ˶mMr dmQ>
nhmVM ‘bm ho OJ gmoS>mdo bmJUma, Ago {XgV Amho. na§Vw Agm H$moUrVar
nwê$f qH$dm ór BWo CËnÞ ìhmdr, H$s Or ‘Zwî¶OmVrMr ¶m Kmoa nmVH$mVyZ
‘wº$Vm H$arb, {ZanamY àmʶm§Mo ajU H$arb d BWë¶m Xodmb¶m§Mr ewÕrhr
H$arb!(3.18 JmoIë¶m§À¶m ghdmgmV-2)
B{VhmgmÀ¶m embo¶ nwñVH$mV JmoIë¶m§À¶m gm§Jʶmdê$Z ˶m§Zr
^maVmMm àdmg Ho$bm Ago gm§{JVbo OmVo; nU Amnë¶m AmË‘H$WoV Vo
åhUVmV, H$s ^maVmMm àdmg H$aʶmMr H$ënZm ‘r àW‘ JmoIë¶m§g‘moa
‘m§S>br, V|ìhm Vr ˶m§Zr hgʶmdmar Zobr! NU O|ìhm ˶mmJrb nyU© {dMma
˶m§Zr JmoIë¶m§Zm gm§{JVbm, V|ìhm ‘mÌ Ë¶m§Zr ˶mg AmZ§XmZo g§‘Vr {Xbr!
(3.19 JmoIë¶m§À¶m ghdmgmV-3) hm àdmg ˶m§Zr {Vgè¶m dJm©À¶m S>ã¶mVyZ
Ho$bm. n{hë¶m d {Vgè¶m dJm©À¶m gmo¶rgw{dYm§V ‘moR>r V’$mdV hmoVr; {Vgè¶m
dJm©Vrb CVmê$ åhUOo OUy ‘|T>ao g‘Obr OmV d ‘|T>am§à‘mUoM ˶m§Mr ì¶dñWm
bmdbr hmoVr, Ago Vo åhUVmV. X. Am{’«$Ho$Vrb n{hë¶m d {Vgè¶m dJm©V
BVHo$ ‘moR>o A§Va ZìhVo, Agohr ˶m§Zr {bhrbo Amho. ¶m dJm©Vrb bmoH$m§À¶m
nmZV§~mIy B. ImUo, H$moR>ohr Ww§H$Uo, Imʶm{nʶmMo nXmW© BVñVV gm§S>Uo,
‘moR>‘moR>¶mZo ~mobUo, eoOmar àdmem§~m~V ~ondm© amhUo ¶m ñdê$nmÀ¶m
"J{bÀN>'nUmH$S>ohr ˶m§Zr {ZX}e Ho$bobm Amho.(3.20 ) {e{jVm§Zr {Vgè¶m
dJm©VyZM àdmg H$ê$Z ¶m bmoH$m§Zm gwYmaUo, aoëdoH$S>o VH«$mar H$aV amhUo,
ñdV:nwa˶m gmo¶r H$ê$Z KoʶmgmR>r bmMbwMnV Z H$aUo d H$m¶Úm{dê$Õ
MmbUmar N>moQ>¶mV N>moQ>r Jmoï>hr IndyZ Z KoUo ¶m§gmaIo hr n[apñWVr
gwYmaʶmMo ‘mJ© ˶m§Zr gwMdbo AmhoV.
H$mer{dídZmWmÀ¶m Xe©Zmg Jm§YrOr Jobo AgVm VoWrb n[agamV
"bwƒo{JarMr nam‘mdYr' Mmbbobr ˶m§Zm {Xgbr. ñdV:‘ܶoM Jw§J Agboë¶m
{ó¶m {Xgë¶m. XadmOmg‘moa Hw$Oboë¶m ’w$bm§Mm KmU dmg, ê$n¶o OS>dyZ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (56) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{N>Þ{d{N>Þ Ho$bobr XJS>r ’$ag~§Xr, ˶m ê$n¶m§V gmMbobm ‘i Ago gyú‘
dU©Z ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo H$ê$Z R>odbobo Amho. {VWo B©ída emoYyZhr gmnS>bm
Zmhr. X{jUm XoʶmMr BÀN>m Zgë¶m‘wio EH$ n¡ R>odbr d Vr nmhÿZ nwOmar
n§S>¶mZo ˶m§Zm MmaXmoZ {eì¶m hmgS>ë¶m d "Aem VèhoMo An‘mZ H$aerb, Va
ZaH$mV nS>erb!' Ago ˶m§Zm gwZmdbo. amhÿ Xo VwPr Vr n¡ Vw¶mH$S>oM Ago
åhQ>ë¶mda Jm§YrOr Vr KoD$Z ‘wH$mQ>m¶mZo Mmby bmJbo; nU n§S>¶mZo ˶m§Zm naV
~mobdyZ KoVbo d "Vr n¡ ‘r KoVbr Zmhr, Va VwPo dmB©Q> hmoB©b' Ago åhUV Vr
n¡ Jm§YtH$Sy>Z naV KoVbr ¶mMr Zm|X Jm§YrOtZr Ho$bobr Amho. XodmÀ¶m ZmdmZo
‘moR>o T>m|J, AY‘© Am{U nmI§S> gܶm gd©Ì gwê$ Amho, Ago ˶m§Zr åhQ>bobo
Amho.(3.20 H$merV) H$mobH$m˶mV ñdm‘r {ddoH$mZ§X AmOmar Agë¶m‘wio
˶m§Mr {eî¶m {Zdo{XVm ¶m§MoM Xe©Z KoD$Z Vo naVbo hmoVo, Va BWo A°Zr ~oP§Q>
¶mhr AmOmar Agë¶mZo ˶m§Mohr ZwgVo Xe©Z KoD$Z Vo naVbo hmoVo. ¶mg§X^m©V
^{JZr {Zdo{XVm hr "‘moR>r H$S>H$ ~mB© Amho' Ago JmoIë¶m§Zr åhQ>ë¶mMo ˶m§Zr
Zm|XdyZ R>odbobo Amho.
¶m Xaå¶mZ Xdo ZmdmÀ¶m dH$sbm§Zr Jm§YrOtZm amOH$moQ>‘ܶo Z amhVm
‘w§~Bbm ahm¶bm Omdo, Agm g„m {Xbm. Vw‘Mr ¶mo½¶Vm ‘bm ‘mhrV Amho.
~°arñQ>a bhmZ H$s ‘moR>m ho R>adʶmMo H$m‘ Vgohr Am‘Mo dH$sbm§MoM AgVo,
Am§åhr Vwåhmbm AyyZ‘YyZ ~mobmdyZ KoD$; B©ídamZo Vwåhmbm amï´>H$m¶m©gmR>r
OÝ‘mg KmVbo Amho. Vwåhmbm Am§åhr H$mR>odmS>mV JmS>bo OmD$ XoUma Zmhr;
àg§Jr Vw‘Mm IM©hr ^mJdy Ago gm§JyZ ˶m§Zr Jm§YrOtZm ‘w§~B©bm nmR>dbo. ¶m
Xdo ¶m§ZrM ˶m§Zm AmYr X{jU Am{’«$Ho$bm nmR>dbo hmoVo.(3.21 ‘w§~B©V pñWa
Pmbmo)
(I§S> 3 am g‘má)
***

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (57) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


I§S> 4 Wm
(X{jU Am{’«$Ho$Mm {Vgam Xm¡am Am{U nwÝhm ^maVmV)

{‘. M|~aboZ ho X{jU Am{’«$Ho$V ¶oUma AmhoV, ho g‘Oë¶m~amo~a


{VWë¶m qhXr bmoH$m§Zr ˶m§Zm naV ~mobmdUo YmS>bo. Vmoda ‘w§~B©V pñWamdy
bmJbobo Jm§Yr ‘J Hw$Qw§>~mbm ‘w§~B©VM R>odyZ {VH$S>o Jobo. S>a~Z‘ܶo qhXr
bmoH$m§Mr ~mOy ~m§S>ë¶mda Q´>mÝgdmb‘Yrb bmoH$m§Mrhr ~mOy ‘m§S>ʶmgmR>r Vo
{VH$S>o Jobo; nU {VWë¶m Am{e¶m¶r Im˶mÀ¶m A{YH$mè¶mZo "Am§åhr AmhmoV
Zm BH$S>o? ‘J Vwåhr AmUIr H$embm Ambm AmhmV?' Aer eoao~mOr H$ê$Z
"¶m§Zm ^maVmV naV nmR>dyZ Úm' Ago {VWë¶m qhXr bmoH$m§Zm gm§{JVbo. Jm§YtZr
S>a~Z‘ܶo M|~aboZMr ^oQ> KoVbobr Amho. AmVm nwÝhm BWohr ˶m§Zm ^oQ>Vm ¶oUma
Zmhr. ˶m‘wio n«{V{ZYtÀ¶m ¶mXrVyZ ˶m§Mo Zmd H$mT>mdo, Ago ˶m§Zr qhXr
bmoH$m§Zm gm§{JVbo. (4.2 E{e¶m{Q>H$ ImVo, 4.3 H$Sy> KmoQ>)
¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV Jmoè¶m p¼ñVr bmoH$m§er Á¶m Y‘©MMm© PS>V,
˶mdê$Z {WAm°gm°’$s ¶m {dMmaYmaoMm ‘w»¶ hoVy ~§Yw^mdZm CËnÞ H$aUo d Vr
dmT>dV ZoUo Agm Amho, Ago ˶m§Zr åhQ>bobo Amho. ^maVmVë¶m
{WAm°gm°{’$H$b gmogm¶Q>rÀ¶m A°Zr ~oP§Q> ¶m§Zr Añn¥í¶ dJm©Vrb ‘wbm§Zm ñn¥í¶
‘wbm§gmo~V EH$mM emioV ~gy Xoʶmg {damoY Ho$bm hmoVm, Ago S>m°.
Am§~oS>H$am§Zr ˶m§À¶m "ìhm°Q> H$m±J«og A°ÝS> Jm§Yr h°d S>Z Qy> X AZQ>Mo~ëg'? ¶m
nwñVH$mV {bhrbo Amho. ˶m‘wio {WAm°gm°{’$H$b gmogm¶Q>rMo ~§YwËd Zo‘Ho$
H$moU˶m àH$maMo hmoVo, ¶mMm emoY KoUo BWo Amdí¶H$ dmQ>Vo. ‘hmË‘m Jm§Yr§Zrhr
"{WAm°gm°{’$H$b gmogm¶Q>rMo VmpËdH$ {gÕm§V d {VÀ¶m gXñ¶m§Mo à˶j dV©Z
¶m§Vrb ’$aH$ {XgyZ ¶oV Ago' hr ~m~ AmË‘H$WoV Z‘yX Ho$bobr Amho.(4.4
˶mJd¥Îmr)
Jm§YrOr AmYr XaamoO VrZdoim nmoQ>^a OodV! nU X{jU
Am{’«$Ho$Vë¶m "Zmo ~«oH$’$mñQ> Agmo{gEeZ'À¶m à^mdmImbr ˶m§Zr gH$miMo
OodU ~§X H$ê$Z Q>>mH$bo. WmoS>o {Xdg H$R>rU Jobo; nU ˶mZ§Va ˶m§Mr S>moHo$XþIr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (58) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


H$m¶‘Mr Wm§~br. nyduMm Amhma JaOonojm A{YH$ hmoVm, Agm AZw‘mZ
¶mdê$Z ˶m§Zr H$mT>bm. OwñQ> À¶m "[aQ>Z© Qy> ZoMa' ¶m nwñVH$mVrb "eoVmVrb
‘mVr Amobr H$ê$Z d H$mnS>mV Jw§S>miyZ amÌr PmonVmZm nmoQ>mda ~m§Yë¶mg
~ÕH$moîQ> H$‘r hmoVmo' ¶mMm AZw^d KoVë¶mMo d AZoH$ {‘Ìm§Mr ¶m CnMmamÛmao
ì¶mYrVyZ gwQ>H$m Ho$ë¶mMo Vo {bhrVmV. EaramV ZH$mo ZH$mo Vo AH©$ d agm¶Zo
H$m|~ë¶mZo ‘Zwî¶ Amnë¶m earamMr hmVr H$aVmo, Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. hr gd©
MMm© H$aUmè¶m "‘mVr Am{U nmʶmMo à¶moJ' ¶m àH$aUmÀ¶m eodQ>r ‘mÌ OwñQ>Mr
gd© dm³¶o åhUOo H$mhr doXdm³¶o ‘mZy Z¶oV, Agm Bemam ˶m§Zr {Xbobm Amho.
(4.7 ‘mVr-nmʶmMo à¶moJ)
AmË‘H$WoVrb "EH$ Bemam' ¶m erf©H$mÀ¶m àH$aUmV "ì¶mYr Xÿa
H$aʶmgmR>r ImÚmImÚmMm {d{Y{ZfoY ~miJy Z¶o; àg§Jr ‘m§ghr Iwemb Imdo'
Agm C„oI MaH$g§{hVoV Agë¶mMm d Vmo H$mhr S>m°³Q>a {‘Ìm§Zr ˶m§À¶m
{ZXe©Zmg AmUyZ {Xë¶mMm C„oI Jm§YrOtZr Ho$bobm Amho. ¶m àH$aUmV "~r’$
Q>r' AWm©V² Jmo‘m§gmÀ¶m H$mT>¶m'Mmhr C„oI ˶m§Zr Ho$bobm Amho. Jm¶r-åherMo
XÿY ‘r dÁ¶© Ho$bo hmoVo; nU ~H$arMo Ho$bo Zmhr, ho gm§JVmZm Jm¶, åh¡g d
~H$ar ¶m {VÝhtMm C„oI ˶m§Zr Jmo‘mVm, åh¡g‘mVm d ~H$ar‘mVm Agm Ho$bobm
Amho. Ho$di Jm¶rbmM ‘mVm ‘mZUmè¶m qhXÿ§Zm hm C„oI ‘Ooera dmQ>ë¶m{edm¶
amhUma Zmhr! XÿY Z {nʶmÀ¶m Amnë¶m d«Vmer VS>OmoS> H$arV OJʶmgmR>r
åhUyZ "~H$ar‘mVo'Mo XÿY {nVmZm ˶m§À¶m "d«VmMm AmË‘m R>ma Pmë¶m'Mr H$~ybr
XoD$Z ˶m§Zr nwÝhm "AmË‘m A‘a Amhoo' Ago gm§JUmè¶m qhXÿ§Mr ‘moR>rM JmoMr
Ho$bobr Amho. H$mhr H$maUm§Zr AZw^dr S>m°³Q>am§Zr g„m {Xbm Agob, VaM
BVam§Zr XþYXþ^Vo dÁ¶© H$amdo, AݶmWm H$ê$M Z¶o, Agm gëëmm ˶m§Zr ¶mZ§Va
{Xbobm Amho.(4.8 Bemam)
~bdmZmer XmoZ hmV ¶m àH$aUmV bmMImoa A§‘bXmam§Zm YS>m
{eH$dë¶mMo ˶m§Zr gm§{JVbo Amho. XmoZ A§‘bXmam§Zm H$m‘mdê$Z H$mTy>Z Q>mH$bo
Joë¶mZ§Va H$mhr H$mimZo ˶m§Zm Xþgar ZmoH$ar Yaʶmg ‘XV Ho$ë¶mMohr Vo
gm§JVmV. ¶mVyZ Amjonmh© H¥$˶m§{dê$Õ PJS>m¶Mo; H$˶m©{dê$Õ Zmhr hm Amnbm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (59) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


~mUm hmoVm, Ago ˶m§Zr XmIdyZ {Xbo Amho.(4.9 ~bdZmer XmoZ hmV) H$mio-
Jmoao, qhXÿ ‘wgb‘mZ, {¼ñVr nmaer Agm ^oX Amnë¶m ‘Zmbm H$Yr {edbo
Zmhr, Ago Vo åhUVmV. hm A^oX {ZgJm©V:M ‘m¶m ñd^mdmV hmoVm. Vmo ‘bm
H$moUr {eH$dmdm bmJbm Zmhr, Aer nwï>rhr ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zr OmoS>bobr
Amho. df© 1898 n趪V åhUOo d¶mÀ¶m gw‘mao Vrgmì¶m dfm©n趩§V nËZr åhUOo
{df¶ ^moJmMo gmYZ Ago Vo g‘OV AgV! nVrMr H$moUVrhr Amkm {VZo
{Z‘yQ>nUo ‘mZbr nm{hOo, Ago ˶m§Zm dmQ>V Ago. ˶m§Mr nËZr H$ñVwa~m
˶m§À¶mH$S>o amhUmè¶m gd© bmoH$m§À¶m bKwe§Ho$gmR>r R>odbobo ^m§S>o CmbV AgV.
EH$m {¼ñVr H$maHw$ZmMo, Á¶mMo AmB©d{S>b "n§M‘' OmVrMo hmoVo, ˶mMo nmÌ
CMbʶmg ‘mÌ Ë¶m amOr ZgV. ˶m§Mr d ‘. Jm§YtMr ¶mdê$Z ^m§S>Uo hmoV d
H$YrH$Yr {dH$monmbmhr OmV, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(4.10 nwʶñ‘aU Am{U
àm¶píMÎm)
EH$Xm hmVr KoVbobo H$m‘ A{ZVr‘¶ Amho, Ago nwT>o H$Yr ñnï>nUo
{XgyZ Ambo, VaM Vo gmoSy>Z Úmdo; AݶWm gmoSy> Z¶o, Ago ‘V ˶m§Zr EHo$
{R>H$mUr 춺$ Ho$bo Amho. {‘g íbo{eZ ZmdmMr EH$ Vê$Ur ˶m§À¶mH$S>o
bKwbo{IH$m åhUyZ H$m‘ H$aV Ago. Vr ‘moR>r YmS>gr d eya hmoVr, Ago
Jm§YrOr åhUVmV. Jm§YrOr Vwê§$JmV AgVmZm gd© Am{W©H$ ì¶dhma, "B§{S>¶Z
Amonr{Z¶Z' nÌmMo H$m‘ Aer AZoH$ H$m‘o {VZo nm{hbr. JmoIë¶m§Zr {VMm
Jm§YrOtMr "gdm}Îm‘ ghH$mar' Agm C„oI Ho$ë¶mMo Jm§YrOr gm§JVmV. 1904
‘ܶo ˶m§Zr gwê$ Ho$bobo "B§{S>¶Z Amonr{Z¶Z' ˶m§À¶mgmR>r I{M©H$ R>abo; nU
˶mÀ¶m‘wio ˶m§Zm bmoH$‘Vmda Vm~m {‘idVm Ambm, Ago Vo åhUVmV.
gwê$dmVrbm Mma ^mfm§V ho gmám{hH$ MmbdʶmV ¶oV Ago; nU Z§Va Vm‘ri d
qhXr A§H$ ~§X H$ê$Z Ho$di JwOamWr d B§J«Or A§H$M ˶m§Zr gwê$ R>odbo!(4.13
B§{S>¶Z Amonr{Z¶Z)
^maVr¶ g‘mOmV gdm©V ‘moR>¶mV ‘moR>r g‘mOgodm H$aUmè¶m ‘hma
‘m§J B. bmoH$m§Zm Á¶m§Zm JwOamWr ^mfoV YoS> åhUVmV, ˶m§À¶m Añn¥í¶Vm bmXÿZ
qhXr bmoH$m§Zr ‘moR>o nmVH$ Ho$bobo Amho, Ago Vo ‘mZV! ñdV:bm Cƒ ‘mZUmè¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (60) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


d BVam§Zm VwÀN> g‘OUmè¶m ¶hþXr bmoH$m§Zm Oer Z§VaÀ¶m H$mimV {ejm
{‘imbr, VemM àH$maMr {ejm ^maVmVrb ñdV:bm Am¶© qH$dm n{dÌ
‘mZUmè¶m d BVam§Zm VwÀN> ‘mZUmè¶m qhXr bmoH$m§Zm X{jU Am{’«$Ho$gma»¶m
{R>H$mUr ^moJmdr bmJV Amho, Aem ñdê$nmMm {dMma Vo ¶m H$mimV H$aV
AgV. ^maVmV Á¶mà‘mUo "n§M‘', "YoS>' B. Zmdm§Zr g§~moYyZ H$mhr g‘mOJQ>m§Zm
VwÀN> boIbo OmV Ago, ˶mMà‘mUo X{jU Am{’«$Ho$Vhr H$mhr g‘mOJQ>m§Zm
"Hy$br' åhUyZ g§~moYbo OmB© d ˶m§Zm VwÀN> ‘mZbo OmB©. ^maVr¶ àXoem§VyZ
X{jU Am{’«$Ho$V Joboë¶m qhXr ‘Oyam§Zm qH$dm gd©M qhXr bmoH$m§Zm {VWo "Hy$br'
åhQ>bo OmV Ago. Aem bmoH$m§gmR>r {Zamù¶m R>odboë¶m Á¶m J{bÀN> dñ˶m
AgV, ˶m§Zm "Hy$br bmoHo$eZ' {H$§dm "KoÅ>mo' åhUV. ¶m O{‘Ztda Hy$br ahmV
AgV; nU ˶m§Zm {VMm ‘mbH$s h¸$ {‘iV Zgo! å¶w{Zgrnm{bQ>¶mhr {VH$S>o
’$mago bj XoV ZgV. H$mbm§VamZo Va hr bmoHo$eÝg Zï> H$aʶmMmM VoWrb
gaH$maZo à¶ËZ Ho$bm. ¶m Xaå¶mZ Aën ’$s AmH$mê$Z ‘hmË‘m Jm§YtZr {VWë¶m
Hy$btMo IQ>bo Mmbdbo. Aem gw‘mao gÎma IQ>ë¶m§n¡H$s EImÚmM IQ>ë¶mV
˶m§Zm hma nËH$amdr bmJbr. bmoH$m§À¶m gwIXþ:ImV Aem àH$mao gm‘rb
Pmë¶mZo AmYr eoR> A~Xþ„m d ˶mZ§Va BVa bmoH$hr ˶m§Zm "^mB©' Ago g§~moYy
bmJbo. ho Zmd X{jU Am{’«$Ho$V eodQ>n趪V Mmby hmoVo, Ago Jm§YrOr
{bhrVmV. (4.14- ""Hy$br bmoHo$eZ AWm©V² YoS>dmS>m'')
ImUrVrb AñdÀN>Vo‘wio ßboJ ngaë¶mZ§Va Jm§YrOtMo ghH$mar
‘XZ{OV, Oo "B§{S>¶Z Amo{n{Z¶Z'bm dmMH$ d dJ©UrXma {‘idʶmgmR>r {’$aV
hmoVo, Vo AñdñW Pmbo Am{U Hy$br bmoHo$eÝg‘Yrb bmoH$m§Mr ì¶dñWm
H$aʶmgmR>r ˶m§Zr {~ZYmñVnUo EH$m [aH$må§m KamMo Hw$byn VmoS>bo, hr ‘hmË‘m
Jm§Yr ¶m§Zr gm§{JVbobr AmR>dU bjmV amhʶmgmaIr Amho. bmoH${hVmMr qH$dm
bmoH$m§À¶m h¸$m§Mr Midi MmbdUo, ho H$mhr gmYogainUmZo H$aVm ¶oB©bM
Aem àH$maMo H$m‘ Zmhr hr ~m~ ¶mVyZ AYmoao{IV hmoVo. ‘hmË‘m Jm§Yr
¶m§Zr{VWo nmohmoMë¶m~amo~a H$moU˶m n[apñWVrV ˶m KamMm H$~Om ¿¶mdm
bmJbm, ho ñnï> H$aUmao nÌ Q>mD$Z ³bmH©$bm nmR>dbo, ¶mdê$Z Midi H$er
Mmbdbr OmVo, qH$dm Mmbdbr nm{hOo, ho XmIdyZ {Xbobo Amho. (4.15

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (61) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


ßboJ.) ¶m H$m‘mV ‘XV H$ê$ nmhUmam nU Z§Va ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m gëë¶mZo
"B§{S>¶Z Amo{n{Z¶Z' À¶m H$m‘mV Jw§Vbobm "doñQ>' ZmdmMm EH$ Cn¶wº$ ghH$mar
¶m H$mimV ‘hmË‘m Jm§YtZm {‘imbm. ¶m ßboJÀ¶m H$mimV bmoH$m§Zm Xþgè¶m
{R>H$mUr hmbdyZ å¶w{Z{gnm{bQ>rZo nyU© "Hy$br bmoH$oeZ' OmiyZ Q>mH$bo. ‘mH}
$Q>‘ܶo ‘obobo C§Xra gmnS>ë¶mZo VoWrb gd© bmHy$S>gm‘mZhr OmiyZ Q>mH$bo d
˶mgmR>r gw‘mao Xhm hOma nm¢S>m§Mo ZwH$gmZ gmogbo, Ago ‘. Jm§Yr gm§JVmV.
ñdV:À¶m N>mnImݶmÀ¶m AZwf§JmZo "gmd©O{ZH$ joÌmVrb 춺$sZo
ñdV: ‘m{hVr KoVboë¶m Jmoï>r~m~VM ~mobmdo; EoH$sd JmoîQ>tÀ¶m AZwf§JmZo ~moby
Z¶o' Agm g„m Jm§YrOtZr {Xbm Amho. ñdV:À¶m e³rn{bH$S>rb H$m‘
H$aʶmMm ‘moh Amnë¶mbm Agë¶m‘wio Amna ñdV: d ghH$marhr AZoH$Xm
AS>MUrV ¶oVmV, ¶mMr ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zr H$~wbr {Xbobr Amho. "{H«$Q>rH$'Mo
Cng§nmXH$ nmobmH$ ¶m§Zr ˶m§À¶mer ImUmdirV AmoiI H$ê$Z KoVbr hmoVr.
EH$m àdmgmbm OmVmZm "ho àdmgmV dmMʶmgmaIo nwñVH$ Amho. dmMm!
Vwåhmbm AmdS>ob!', Ago åhUV apñH$ZMo "AZ Qw> {Yg bmñQ>' ho nwñVH$ ˶m§Zr
‘bm dmMm¶bm {Xbo, Ago Jm§YrOr gm§JVmV. ¶m nwñVH$mZo ˶m§Zm ^mê$Z
Q>mH$bo. "¶m nwñVH$mZo ‘m¶m OrdZmV VËH$mi aMZmË‘H$ ’o$a~Xb KS>dyZ
AmUbm' Agohr Vo ¶mAZwf§JmZo åhUVmV. ¶m nwñVH$mMo ˶m§Zr Z§Va "gdmo©X¶'
¶m ZmdmZo ^mfm§Vahr Ho$bobo Amho. Or Jmooï> ‘m¶m‘ܶo Imobda {^Zbobr Amho,
{VMoM gwñnï> à{Vq~~ ¶m nwñVH$mV nS>bobo ‘bm nhm¶bm {‘imbo, Ago ˶m§Zm
¶mXaå¶mZ dmQ>bo.
"gdm©oX¶m'À¶m ‘mܶ‘mVyZ ˶m§Zr VrZ à‘wI {dMma AmË‘gmV Ho$bo dm
Amnë¶mg‘moa R>odbo. Vo Ago- 1. gdmªÀ¶m H$ë¶mUmV Amnbo H$ë¶mU Amho.
2. dH$sb Agmo, Ýhmdr Agmo qH$dm AmUIr H$moUr Agmo, ˶mbm nmoQ>mnmʶmMm
gmaImM h¸$ Amho d ˶m‘wio XmoKm§À¶mhr H$m‘mMr gmaIrM qH$‘V AmnU
‘mZbr nm{hOo. 3. gmYo, A§J‘ohZVrMo, eoVH$è¶mgmaIo OrdZ, ho Iao qH$dm
¶mo½¶ OrdZ hmo¶! n{hë¶m {dMmamV Xþgao XmoÝhr {dMma g‘m{dï> hmoVmV, ho
apñH$ZZo ‘bm {Xì¶mà‘mUo ñnï>nUf XmIdbo, Ago Jm§YrOr åhUVmV.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (62) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


S>~©ZOdiÀ¶m {’${Z³g dgmhVrV N>mnImZm hbdë¶mda n{hë¶mM Ionobm
N>nmB© ¶§ÌmMo B§{OZ ~§X nS>bo. ˶mgmR>r ~mobmdboë¶m B§{OZr¶aZo hmV da Ho$bo.
‘J ˶m§Zr n¶m©¶ åhUyZ AmYrM gmo~V R>odboë¶m N>moQ>¶m ¶§Ìmda ghH$mè¶m§gh
amÌ^a N>nmB© Ho$br. ˶mgmR>r gwVmaH$m‘mgmR>r åhUyZ Amboë¶m bmoH$m§H$S>o ‘XV
‘m{JVbr. ˶m§Zrhr Vr {Xbr; nU amÌ^a H$m‘ H$ê$Zhr N>nmB© nyU© Pmbr Zmhr.
gH$mir B§{OZr¶abm CR>dyZ à¶ËZ Ho$ë¶mda ‘mÌ B§{OZ bJoM gwê$ Pmbo d
Cabobr N>nmB© doioV nyU© hmoD$Z {dVaUmgmR>r nmR>dbr Jobr. Aem YS>nS>t‘wio
dV©‘mZnÌmMr {Z¶{‘VnUm~m~V »¶mVr ngabr, Ago Jm§YtOr åhUVmV.
nmobmH$ ¶m§Zr Z§Va Amnë¶m AmYrÀ¶m ZmoH$arMm amOrZm‘m XoD$Z
‘hmË‘m Jm§Yt~amo~a "B§{S>¶Z Amo{n{Z¶Z' Mo H$m‘ nm{hbo. OÝ‘mZo ¶hþXr
Agboë¶m nmobmH$ ¶m§Zr ˶m§À¶m EH$m {¼íMZ ‘¡{ÌUrgmo~V b¾ Ho$bo. Jm§YrOr
¶m~m~V åhUVmV, H$s gOmVr¶ {dOmVr¶ ho Ho$di Amnë¶m ‘ZmMo ^«‘ AmhoV.
AmnU gd©OU {‘iyZ EH$ Hw$Qw§~ AmhmoV!
ñdV:À¶m ‘wbm§À¶m {ejUmH$S>o ˶m§Zm OmVrZo bj XoVm Ambo Zmhr.
˶m§Mm ‘moR>m ‘wbJm h[abmb ¶m~m~V ˶m§À¶mda ZmamO ahmV Ago. "‘wbm§Zm
AjakmZ Xoʶm~m~V Amnë¶mH$Sy>Z hbJOunUm Pmbm' ho ‘. Jm§YrZrhr H$~yb
Ho$bo Amho. nU ho gd© bmoH$godoMo H$V©ì¶ nma nmS>ʶmÀ¶m AmoKmV KSy>Z Jobo;
˶m§Mo erb KS>dʶmÀ¶m H$m‘mV ‘mÌ ‘r Hw$MamB© Ho$br Zmhr, Ago Vo åhUVmV.
~mbnUmnmgyZ ‘wbm§Zm B§J«Or ~mobm¶bm {eH$dUmao bmoH$ ˶m ‘wbm§Mm d
XoemMmhr Ðmoh H$aVmV, Ago ˶m§Zm dmQ>V Ago. Aemr ‘wbo XoemÀ¶m gm‘m{OH$
d Ym{‘©H$ dmaemnmgyZ d§{MV amhVmV d Xoegodm qH$dm OJmMr godm
~Omdʶmg H$‘r bm¶H$ R>aVmV, Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. ñdV:À¶m ‘wbm§Zm
˶m‘wio ˶m§Zr JwOamWr ^mfoVyZM {ejU {Xbo. ˶m§Mo ghH$mar nmobmH$ ¶m§Zm
‘mÌ Jm§YtMo ho ‘V nQ>V Zgo. B§J«Orgma»¶m OJ^a ñdrH$maë¶m OmV Agboë¶m
^mfonmgyZ ‘wbm§Zm Xÿa R>odyZ Jm§YrOr ‘wbm§À¶m ^mdr CËH$fm©g ZH$iV AmS>H$mR>r
H$aV AmhoV, Agm ˶m§Mm Amjon hmoVm. Vmo Jm§YrOtZm eodQ>n趪V ‘mݶ Pmbm
Zmhr.(4.23 KamVrb ’o$a’$ma)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (63) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶m Xaå¶mZ Pwby bmoH$m§Zr Hw$R>ë¶mem H$ambm {damoY Ho$ë¶mZo
gaH$manjmer ˶m§Mr PS>n Pmbr. ¶m ~§S>mVrb OI‘r Pwby bmoH$m§Mr ewlwfm
H$aʶmMo H$m‘ Jm§YtZr gaH$maH$S>o ‘m{JHVbo d Vo ˶m§Zm {‘imbo. VmËnwaVm
"gmOªQ> ‘oOa'Mm hþÔmhr {‘imbm. gaH$mar JUdoe KmbyZ Jm§YrOtZr ¶m OI‘r
~§S>Imoam§Mr godm Ho$br. ¶mVyZ AmUIr H$mhr A{YH$mar bmoH$m§À¶m AmoiIr
Pmë¶m.(4.24 Pwby ~§S>) d¶mÀ¶m gmYmaUV: EH$Vrgmì¶m dfm©nmgyZ Jm§YrOr
hiyhiy ~«÷M¶m©H$S>o PwH$V Jobo d 1906 nmgyZ ˶m§Zr ˶mMm EH$ d«V åhUyZ
ñdrH$ma Ho$bm, Ago Vo åhUVmV. g‘mOgodm H$aUmamgmR>r ~«÷M¶© A{Zdm¶©
Amho, Ago ˶m§Mo ‘V ¶m H$mimV ~Zbo hmoVo.
Jm§YrOtÀ¶m bT>¶mbm ¶m Xaå¶mZ {‘imbobo "n°{gìh a{OñQ>Ýg' ho Zmd
˶m§Zm g§Hw${MV dmQ>V hmoVo. Vo {Z~©bm§Mo h˶ma Amho, Ago ˶m§Zm dmQ>V Ago.
Ambm bT>m hm eyam§Mm bT>m Amho, Ago ˶m§Mo åhUUo hmoVo. ˶m‘wio Amnë¶m
bT>¶mbm H$moUVo Zmd Úmdo, ¶m~m~V ˶m§Zr "B§{S>¶Z Amo{n{Z¶Z'À¶m dmMH$m§Mo
‘V AO‘mdbo. ‘JZbmb Jm§Yr ¶m§Zr gwMdboë¶m "gXmJ«h' ¶m ZmdmV WmoS>m
~Xb H$ê$Z "g˶mJ«h' ho Zmd ˶m§Zr Amnë¶m bT>¶mbm {Xbo.
S>~©Zbm AgVmZm Jm§YrOtÀ¶m nËZr H$ñVwa~m EH$Xm OmñVM AmOmar
nS>ë¶m. S>m°³Q>am§Zr gm§{JVbo H$s ¶m§Zm AmhmamV ‘m§gmhma qH$dm Jmo‘m§gmMm H$mT>m
XoUo JaOoMo Amho. Jm§YrOtZr ˶mg nadmZJr {Xbr Zmhr; nU H$ñVwa~m§Zm
ñdV:bmM {dMmam d ˶m V¶ma AgVrb, Va Iwemb Úm, Ago ˶m§Zr
S>m°³Q>am§Zm gm§{JVbo. Jm§YrOr V|ìhm OmohmÝg~J©bm hmoVo. Vo {VWyZ {ZKyZ S>~©Zbm
nmohmoMbo, V|ìhm ˶m§Zm g‘Obo, H$s S>m°³Q>am§Zr H$ñVwa~m§Zm Z {dMmaVmM
Jmo‘m§gmMm H$mT>m XoD$Zhr Q>mH$bm hmoVm. "˶m§Zm Jmo‘m§gmMo gyn {Xë¶mZ§VaM ‘r
Vwåhmbm ’$moZ Ho$bm hmoVm', Ago Vo åhUmbo! Jm§YrOr ¶mda ZmamO Pmbo d
"Vwåhr Amåhmbm ’$gdbo' Ago S>m°³Q>am§Zm åhUmbo. ¶mda S>m°³Q>a ˶m§Zm åhUmbo,
H$s amo½¶mMm Ord dmMdUo ho Am‘À¶mgmR>r A{YH$ ‘hËdmMo AgVo! Jm§YrOr
¶mda åhUmbo H$s "Vr ‘obr, Var {VÀ¶m g§‘Vr{edm¶ {Vbm ‘m§gmhma Kmby
XoUma Zmhr!' ¶mdoir Pmboë¶m ‘moR>¶m Ja‘mJa‘ MM}Z§Va Jm§YrOr nËZrbm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (64) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


S>~©ZhÿZ {’${Z³g dgmhVrV KoD$Z Jobo. {VWo EH$m ñdm‘rOtZr ˶m§Zm
‘m§gmhmamÀ¶m {ZXm}fËdmÀ¶m AZwf§JmZo CnXoe Ho$bm. ‘Zwñ‘¥VrVrb H$mhr
íbmoH$hr EoH$dbo. nU Jm§YrOr d H$ñVwa~m ‘m§gmhmamg amOr Pmbo ZmhrV. {VWo
"nmʶmÀ¶m à¶moJm'da H$ñVwa~m§Mm Ord dmMbm, Ago Jm§YrOr åhUVmV.
(4.28 nËZrMr ÑT>Vm)
1908 ‘ܶo Jm§YrOtZm n{hë¶m§Xm Oob‘ܶo Omdo bmJbo, V|ìhm VoWo
˶m§Zm Mhm, H$m°’$s, OodUmV dê$Z Q>mH$ʶmgmR>r ‘rR> dJ¡ao {‘iV Zgo.
gy¶m©ñVmnydu Oodmdo bmJo. gwê$dmVrbm ¶mMm OmM dmQ>bm, Var ho {Z~ªY Va
earamgmR>r Cn¶wº$ R>aUmao AmhoV, Ago ˶m§Zm Z§Va OmUdbo. ˶m‘wio ~mhoa
nS>ë¶mda H$mhr {Xdgm§Zr ˶m§Zr Mhm ~§X Ho$bm. bdH$a OodUmMr gd¶ bmdyZ
KoVbr d OdiOdi Xhm df}n趪V ‘rR>mMmhr ˶mJ Ho$bm. Xþ~i¶m ‘mUgm§Zr
H$S>Ymݶo ImD$ Z¶oV, Ago ˶m§Zr dmMbo hmoVo; nU Vo ˶m§Zm bdH$a gmoS>dbo
Zmhr. H$ñVwa~m§Mo XþIUo nwÝhm dmT>bo, V|ìhm ˶m§Zm ‘rR> d H$S>Ymݶ gmoS>mdo
bmJUma hmoVo, nU Vo gmoS>m¶bm ˶m V¶ma Zìh˶m. ¶mda Jm§YrOtZrhr Vo EH$
df©^amgmR>r gmoS>ʶmMo R>adbo d XmoKm§Zr {‘iyZ ‘rR> d H$S>Ymݶ ImUo gmoS>bo.
¶mVyZ H$ñVwa~m§Mm earam§VJ©V hmoUmam aº$ómd Wm§~bm Ago ‘hmË‘mOr åhUVmV.
‘rR> d H$S>YmݶmMm hm ˶mJ df© g§nbo Var, AJXr ñdXoemV ZaV ¶oB©n趪V
H$m¶‘ am{hbm, Agohr Vo åhUVmV. (4.29 KamV g˶mJ«h)
"earaYmaUogmR>r XþYmMr Oê$ar Zmhr' ¶m {dMmam§Zm à‘mU ‘mZyZ ˶m§Zr
d {‘. H°$bZ~°H$ ¶m§Zr {‘iyZ 1912 gmbr Q>m°bñQ>m¶ ’$‘© ‘ܶo XþYmMm ˶mJ
Ho$bm. H$ƒo e|JXmUo, Ho$ir, IOya, {b§~y d {OVyZMo Vob (Am°{bìh Am°B©b)
hmM ¶m H$mimV ˶m§Mm ‘w»¶ Amhma ~Zbm. {’${Z³g Aml‘mV Vo gwVmaH$m‘,
Mm§^maH$m‘hr {eH$bo hmoVo d VoWrb ‘wbm§Zmhr {eH$dbo hmoVo. nwñVH$s
{ejUmgmR>r ˶m§Zr OmñVrV OmñV VrZ Vmg R>odbo hmoVo. Vo
nmR>¶nwñVH$m§{edm¶M {eH$dV AgV d ‘wbm§Zm ‘mV¥^mfoVyZ {eH$dʶm~m~V
AmJ«hr AgV. amJ AZmda hmoD$Z EH$m Xm§S>½¶m ^m§S>Imoa ‘wbmÀ¶m X§S>mda
˶m§Zr EH$Xm ê$i ‘mabm; nU Z§Va ˶m§ZmM AZoH$ {Xdg níMmÎmmn dmQ>V

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (65) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


am{hbm, H$maU Ago H$ê$Z AmnU Amnë¶mVrb newVoMo àXe©Z Ho$bo, Ago
˶m§Zm dmQ>V am{hbo.(4.34 AmpË‘H$ {ejU)
naXoem§V aoëdoZo, ~moQ>rVyZ B. àdmg H$aVmZm Jm§YrOr {Vgè¶m dJm©‘YyZ
àdmg H$arV; na§Vw {VH$S>À¶m {Vgè¶m dJm©V d Amnë¶mH$S>rb {Vgè¶m dJm©V
IynM A§Va Amho, Ago Vo åhUVmV. Amnë¶mH$S>o ñdÀN>Vm ZgVo, ~gm¶bm
CR>m¶bm nwaoer OmJm ZgVo; {VH$S>o ‘mÌ ñdÀN>Vm R>odbr OmVo d nwaoer OmJm
{‘iob, hohr nm{hbo OmVo Ago Jm§YrOr åhUVmV. {Vgè¶m dJm©À¶m CVmê§$Zm
’$io dJ¡ao ~oVmMrM nwadbr OmVmV; gwH$m‘odm Va {‘iVM Zmhr {‘iVmo; Ago
Vo åhUVmV. Amnë¶mH$S>o ¶m~m~VrVhr AmZ§Xr AmZ§XM Amho, ho Amnë¶mbm
Zoh‘rM {XgVo. Amnë¶mH$S>rb JmoaJar~m§Zm XaamoO XmoZ doi VmOr ^mOr^mH$ar
{‘iʶmMr ‘mam‘ma! ˶m§Zm gwH$m‘odm H$Yr {‘iUma? 1914 À¶m Xå¶mZ
^maVmV naVʶmnydu ˶m§Zr {dbm¶VoMm(B§½b§S>Mm) àdmg Ho$bm, ˶m gw‘mamg
‘mÌ ‘hmË‘m Jm§YtZm Mm§Jbr à{gÕr {‘imbobr Agë¶m‘wio ˶m§Mr ¶m gd©
~m~VrV {Vgè¶m dJm©V AgyZhr CÎm‘ ~S>XmñV R>odbr Jobr. ¶m H$mimV
˶m§À¶m nm¶mVrb eº$s jrU hmoV Mmbë¶mMo ˶m§Zm OmUdbo. ì¶m¶m‘ H$ê$Z
qH$dm OodUmZ§Va MmbyZ Vo Im„obo AÞ nMdʶmMm à¶ËZ H$arV; nU ¶m
Xaå¶mZ ˶m§À¶m nmoQ>è¶m XþIy bmJë¶m. S>m°. OrdamO ‘ohVm ¶m§À¶m gëë¶m‘wio
˶m§À¶m ho bjmV Ambo, H$s CnmofUmZ§Va Jobobr VmH$X H$‘mdʶmgmR>r Mm§Jbm
qH$dm OmñV Amhma KoD$Z EH$X‘M VmH$X dmT>dʶmMm à¶ËZ H$ê$ Z¶o.
earamda ˶mMo {dnarV n[aUm‘ hmoD$ eH$VmV. ˶m‘wio CnmofU H$aVmZm {OVHo$
Onmdo bmJVo, {VVHo$M, qH$~hþZm A{YH$M CnmofU gmoS>VmZm Onmdo bmJVo,
Ago Vo åhUVmV. (4.37 JmoIë¶m§À¶m ^oQ>rg)
1914 À¶m ¶m àdmgmXaå¶mZ Vo B§½b§S>bm nmohmoMʶmÀ¶m XmoZ {Xdg
AmYr åhUOo 4 Am°JñQ> amoOr n{hbo ‘hm¶wÕ gwê$ Pmbo hmoVo. Vo nmohmoMë¶mda
˶m§Zm g‘Obo, H$s Á¶m§Mr ^oQ> KoʶmgmR>r Vo {VH$S>o Jobo hmoVo, Vo JmoIbo
hdmnmbQ>mgmR>r ’«$mÝgbm Jobo hmoVo d ¶wÕm‘wio {VH$S>oM AS>H$bo hmoVo. ˶m‘wio
VoWrb S>m°. OrdamO ‘ohVm B. À¶m ‘XVrZo ˶m§Zr EH$ g^m ~mobmdbr d qhXr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (66) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


bmoH$m§Zr ¶m ¶wÕmV {~«Q>rem§Zm ‘XV H$amdr Ago gwMdbo. ¶mdê$Z g^oV ‘V^oX
Pmbo. {~«Q>rem§Zr Jwbm‘ Ho$boë¶m bmoH$m§Zr ¶m n[apñWVrMm ’$m¶Xm KoD$Z
ñdV:Mr ‘wº$Vm H$ê$Z ¿¶mdr, Ago H$mhr bmoH$m§Mo ‘V hmoVo. Vo Jm§YrOtZm ‘mݶ
Pmbo Zmhr. {~«Q>re amÁ¶nÕVr ¶m H$mimV ˶m§Zm gXmof dmQy> bmJbr hmoVr; nU
Vr Agh¶ Pmbobr ZìhVr. ˶m§À¶m ‘XVrZo AmnU Amnë¶m XoemVbr pñWVr
gwYmê$ eHy$ Agm ˶m§Zm ˶mdoir {dídmg dmQ>V hmoVm. ˶m‘wio ‘XVrg V¶ma
Agboë¶m bmoH$m§Mr ˶m§Zr ¶mXr Ho$br d bm°S>© ³Œ¶y ¶m§Zm Am§åhr OI‘r
{enm¶m§Mr godm ewlyfm H$aʶmg V¶ma AmhmoV, Ago H$idbo. Jm§YrOtgh gw‘mao
80 bmoH$m§À¶m nWH$mZo ghm AmR>dS>¶mMo à{ejU KoVbo d ˶m§Mr VwH$S>r
H$Z©b ~oH$aÀ¶m ZoV¥ËdmImbr ewlyfm H$aʶmg g‚m Pmbr. ¶m Xaå¶mZ
"bmB{g¶‘' ¶m ‘{hbm g§ñWoZo g¡{ZH$m§Mo H$nS>o {edyZ XoʶmMr O~m~Xmar
ñdrH$mabr hmoVr. ¶m g§ñWoV gamo{OZr Zm¶Sy> H$m‘ H$aV Agë¶mZo Jm§YrOtMr
˶m§À¶mer AmoiI Pmbr.(4.38 ¶wÕmV ^mJ)
{~«Q>rem§Zm bT>mB©V Jm§YrOr ‘XV H$aV AmhoV, ho g‘OVmM nmobmH$
¶m§Zr ˶m§Zm X. Am{’«$Ho$VyZ Va Ho$br d "ho Vw‘Mo H$m‘ Aqhgm VËdmÀ¶m
{damoYmV OmUmao Zmhr H$m¶'? Aer {dMmaUm ˶m§À¶mH$S>o Ho$br. V|ìhm B§½b§S>Mo
Ama‘ma gܶm ‘mPo ajU H$aV Agë¶m‘wio ˶m§Mr ‘XV H$aUo ho ‘mPo H$V©ì¶
Amho, Aer ^y{‘H$m ˶m§Zr ‘m§S>br. "AmË‘H$Wo'V ¶mg§~§YmZo {bhrVmZm "Amnbo
{dMma H$mhr àg§Jr MwH$sMohr R>ê$ eH$VmV, ¶mMr OmUrd g˶mJ«hrZo Zoh‘r
R>odmdr' ¶m eãXm§V ˶m§Zr Amnbr AJ{VH$Vmhr 춺$ Ho$bobr Amho. MwH$m
bjmV ¶oVmM àg§Jr AS>MUr gmogyZhr MwH$m H$~yb H$amì¶mV d àm¶píMÎmhr
¿¶mdo, Agmhr {dMma ˶m§Zr nwT>o ‘m§S>bobm Amho. (4.39 Y‘m©Mo H$moS>o)
B§½b§S>‘mJ} ^maVmV ¶oVmZm ~moQ>rda {~«Q>rem§er Pmbobo g§dmX AJXr VwQ>H$ hmoVo.
X{jU Am{’«$Ho$à‘mUo H$mhr à‘mUmV H$m hmoB©Zm, Á¶m õX¶mÀ¶m JmR>r nS>ë¶m,
Vem BWo nS>ë¶m ZmhrV. {~«Q>rem§À¶m ‘ZmV AmnU amÁ¶H$V} Agë¶mMr d
^maVr¶m§À¶m ‘ZmV AmnU Jwbm‘ Agë¶mMr Or ^mdZm dgV hmoVr, ˶mVyZ
Ago KS>V hmoVo, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(4.43 {ZKmbmo)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (67) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


d{H$brMm Aä¶mg H$aVmZm "ImoQ>o ~mobë¶m{edm¶ d{H$brMm Y§Xm
MmbyM eH$Uma Zmhr', Ago ˶m§Zr EoH$bo hmoVo. ˶m§Zm ñdV:bm ‘mÌ ImooQ>o
~mobyZ YZ qH$dm à{Vð>m {‘idm¶Mr ZìhVr. Y§Xm åhUyZ d{H$br H$aUo, hrM
‘wimV EH$ MwH$sMr Jmoï> Amho, Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. Amnbm njH$ma
Amnë¶mbm ’$gdV AgyZ ˶mMr Ho$g ImoQ>r Amho, ho bjmV Amë¶mda Mmby
H$moQ>m©VM Amnë¶m njH$mam{dê$Õ {ZH$mb XoʶmMr {dZ§Vr ˶m§Zr ݶm¶mYrem§Zm
Ho$br. ¶mVyZ Y§Úmda Va n[aUm‘ Pmbm ZmhrM; nU ~amo~aÀ¶m dH$sbm§V
Amnbr à{Vð>m dmT>br. AmnU Zoh‘r g˶ AgVrb VodT>oM IQ>bo
bT>dʶm~m~V AmJ«hr hmoVmo, d Aerbm§Zmhr Vo ‘mhrV hmoVo, Ago Jm§YrOr
åhUVmV. (4.46 njH$ma ghH$mar)
(I§S> 4 Wm g‘má)
***

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (68) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


I§S> 5 dm
(^maVmVrb AZw^d)

^maVmV Amë¶mda ‘w§~B© Vo H$mR>odmS> Agm EH$ àdmg ˶m§Zr


Zoh‘rà‘mUo {Vgè¶m dJm©VyZ Ho$bm. añ˶mV EH$m ñQ>oeZda ßboJ‘wio {Vgè¶m
dJm©À¶m CVmê§$Mr VnmgUr hmoV Ago. Jm§YrOtMm hmV Ja‘ bmJë¶mZo ˶m§Zm
VnmgUrgmR>r amOH$moQ>À¶m S>m°³Q>aH$S>o OmʶmMm AmXoe VnmgUr A{YH$mè¶mZo
{Xbm. amOH$moQ>bm Vo nmohmoMbo d S>m°³Q>aH$S>o Jobo, V|ìhm Jm§YrOtZm {Xbobr Q
´>rQ>‘|Q> nmhÿZ S>m°³Q>a IOrb Pmbo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ¶m AZwf§JmZo A{YH$
Vnerb XoVmZm Vo åhUVmV H$s A{YH$mar bmoH$ {Vgè¶m dJm©Vrb CVmê§$Mr
JUZm ney§‘ܶoM H$aVmV. ˶m§Zm "Vy' åhQ>ë¶m{edm¶ ~mobV ZmhrV. ˶m§Zr OUy
ZmoH$amà‘mUo dmJmdo Aer ˶m§Mr Anojm AgVo. ˶m§Zr CbQ> ~moby Z¶o, Amnbo
g‘W©Zhr H$ê$ Z¶o Aer ˶m§Mr Anojm AgVo. Vo ˶m§Zm bwQ>VmV, {nQ>VmV,
aIS>dVmV, JmS>r MwH$dVmV qH$dm AgoM H$mhrhr H$aVmV. ¶m Am{U Aem
Jmoï>tMm ‘r ñdV: AZw^d KoVbm Amho. hr n[apñWVr ~XbʶmgmR>r
gw{e{jVm§Zr {Vgè¶m dJm©VyZ àdmg H$amdm, J¡agmo¶, CÕQ>nUm, Aݶm¶,
~r^ËgnUm Aem gd© àg§Jm§Zm ñdV: Vm|S> XoD$Z ˶m{dê$Õ XmX {‘idmdr.
n[apñWVr gwYmaʶmMm hmM EH$ ‘mJ© Amho! (5.3 Y‘H$s)
darb àdmgm Xaå¶mZ {da‘Jmd ¶oWo OH$mV VnmgUrdê$Z bmoH$m§Zm
hmoUmam OmM ‘moVrbm qenr d BVa H$mhr bmoH$m§Zr ˶m§À¶m H$mZmda KmVbm
hmoVm. gw‘mao XmoZ df} nÌì¶dhmamÛmao à¶ËZ H$ê$Zhr XmX bmJbr Zmhr, V|ìhm
bm°S>© Moåg’$S>©Mr ^oQ> ˶m§Zr KoVbr d ˶mVyZ ¶m àH$aUmMm {ZH$mb bmdʶmMm
à¶ËZ Ho$bm. H$mhr {Xdgm§Zr OH$mV aÔ Pmë¶mMr ~mV‘r ‘r dV©‘mZnÌmV
dmMbr, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ¶m AZwf§JmZo ‘w§~B© gaH$maÀ¶m goH«o$Q>ater
Pmboë¶m MM}V g˶mJ«hmÀ¶m Bemè¶mdê$Z goH«o$Q>atZr Zmng§Vr Xe©dbr d Aem
Y‘³¶m§Zm ~bdmZ gaH$ma ^rH$ Kmbob Ago Vwåhmbm dmQ>Vo H$m? Ago ˶m§Zr
Jm§YrOtZm {dMmabo. ˶mda "gaH$ma e{º$‘mZ Amho; nU g˶mJ«h hogwÕm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (69) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


e{º$embr eó Amho', Ago CÎma {Xë¶mMo Jm§YrOr gm§JVmV. ^mfUmVrb
g˶mJ«h H$aʶm~m~VMm C„oI hr Y‘H$s ZgyZ, Vo Ho$di bmoH${ejU Amho.
ñdmV§Í¶ ‘mJUmè¶m amï´>mZo ñdg§ajUmgmR>r ¶moObobo Cnm¶ gd©gmYmaUnUo qhgH$
nÕVrMo AgVmV; nU Am§åhr OmUrdnyd©H$ g˶mJ«hmgmaIo A[h§gH$ eó
dmnaV AmhmoV d ˶mMo JwUXmof bmoH$m§Zm gm§JUo ho Am‘Mo H$V©ì¶ Amho, Agohr
Vo ¶m MM}Xaå¶mZ ~mobbo Ago Vo gm§JVmV.(5.3)
amOH$moQ>Mo H$m‘ g§në¶mda Jm§YrOr H$mobH$m˶mbm em§{V{ZHo$VZܶo
H$mhr {Xdg amhʶmgmR>r Jobo. {VWo {’${Z³g Aml‘mVrb ‘§S>itMr amhʶmMr
gmo¶ ˶mdoir Pmbobr hmoVr. Jm§YrOtZmhr VoWo ahm¶Mo hmoVo, nU H$mhr
{Xdgm§VM JmoIë¶m§À¶m ‘¥Ë¶yMr dmVm© ˶m§Zm g‘Oë¶m‘wio Vo nwʶmbm Ambo. ¶m
Xaå¶mZ ‘mPo ghH$mar A°ÊS´>¶yO ¶m§Zr "^maVmVhr g˶mJ«h H$aUma H$m?' Agm
àíZ ‘bm {dMmabm d CÎmamXmIb "EH$ df©^a Var ‘r Ho$di àdmg H$amdm,
gmd©O{ZH$ n«íZmg§~§Yr ‘V ~Zdy Z¶o qH$dm ~moby Z¶o' Aem àH$maMo dMZ
JmoIë¶m§Zr Amnë¶mH$Sy>Z KoVbo Amho Ago Jm§YrOtZr ˶m§Zm gm§{JVbo, Ago
Jm§YrOr§Zr AmË‘H$WoV {bhrbo Amho. ¶m àdmgmV ~aÛmZn趪V ˶m§Zr Xþgè¶m
dJm©Zo àdmg Ho$bm d nwT>rb àdmgmgmR>r {Vgè¶m dJm©Mr {VH$sQ>o {‘idʶmMm
à¶ËZ Ho$bm. ‘mÌ Vr JmS>r bmJʶmnydu {‘iV ZmhrV, Ago ˶m§Zm gm§JʶmV
Ambo. {VH$sQ> {IS>H$s CKS>br, V|ìhm Pw§~S> d aoQ>maoQ>r CS>mbr. H$go~go {VH$sQ>
{‘idbo, Va ~gm¶bm OmJm Zmhr. Xþgè¶m dJm©V Hw$Qw§~mgh Vo ~gbo, Va VoWo
VnmgUrgmer dmX Pmbm d OmXm n¡go ^amdo bmJbo. Z§Va AO© H$ê$Z ˶m§Zr Vo
naV {‘idbo, nU ˶m§Mr ‘moR>r J¡agmo¶ Pmbr d {Vgè¶m dJm©À¶m CVmê§$~m~V
hmoV Agbobm Aݶm¶ ˶m§À¶m ‘ZmV A{YH$M ^abm. ‘mÌ ¶mVrb H$mhr
CVmê$hr CÕQ>nUo, Am|JidmUo d ñdmW©~wÕrZo dmJVmV ¶mH$S>o ˶m§Zr {ZX}e
Ho$bobm Amho d Am§åhr {eH$boë¶m bmoH$m§Zr ¶m Jmoï>r gwYmaʶmH$S>o bjM
{Xbobo Zmhr, ¶mMmhr C„oI H$ê$Z R>odbobm Amho. H$ë¶mU O§³eZda ˶m§Zr d
˶m§À¶m gmo~˶m§Zr Am§Kmoir Ho$ë¶m; nU H$ñVwa~m§Mr AS>MU Pmbr, V|ìhm
H$moUmÀ¶m Var AmoiIrZo ˶m§Zm Xþgè¶m dJm©À¶m ñZmZJ¥hm‘ܶo Am§KmoirgmR>r
nmR>dbo. "nËZrào‘mÀ¶m gwdU©nmÌmZo ‘r g˶mMo ‘wI PmH$bo!' Aer {Q>ßnUr Vo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (70) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


¶mg§X^m©V H$aVmV.(5.5 {Vgè¶m dJm©À¶m hmbAnoîQ>m)
JmoIbo {Od§V AgVmZmhr ˶m§À¶m "gdªQ>g² Am°’$ B§{S>¶m gmogm¶Q>r'V
Jm§YrOtZm Koʶmg H$mhr gXñ¶m§Mr haH$V hmoVr. JmoIë¶m§À¶m ‘¥Ë¶yZ§Va Vr H$‘r
hmoʶmMm àíZM ZìhVm; nU Jm§YrOtZm ˶m gmogm¶Q>rMo gXñ¶ ìhm¶Mo hmoVo.
˶mgmR>r ˶m§Zr g^mgXm§À¶m {dZdʶm H$am¶bm gwê$dmV Ho$br. Jm§YràdoemZo
gmogm¶Q>rÀ¶m ‘yi hoVybmM Y¸$m bmJob, Ago H$mhr g^mgXm§Mo ‘V Agë¶mZo
AIoa g^mgXËdmgmR>r ^abobm AO© ˶m§Zr ñdV:M ‘mJo KoVbm. ¶mVyZ gXa
‘§S>iter Agbobm ˶m§Mm ñZoh dmT>bm, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. H$mhr
{Xdgm§Zr àmUOrdZ ‘ohVm§H$S>o Vo a§JyZbm Jobo, V|ìhmhr S>oH$dê$Z àdmg H$aVmZm
{Vgè¶m dJm©Vrb AñdÀN>VoMm ˶m§Zm ‘moR>m Ìmg Pmbm, Ago Vo {bhrVmV.
ñZmZmÀ¶m OmJr ZaH$Hw§$S>. nm¶ImZm d {VH$S>o OmʶmMm ‘mJ© åhUOo ZwgVr
KmU! àdmem§Mo Ww§H$Uo, {nMH$mè¶m, Jm|JmQ>, gm‘mZmZo OmJm AS>dUo B.
XþJwUm§Mm qH$dm dmB©Q> gd¶tMm BWohr AdmMZr¶ C„oI ˶m§Zr Ho$bobm Amho.
g§~§{YV ~moQ>rÀ¶m EO§Q>bm nÌ nmR>dyZ hr pñWVr gwYmaʶmMm à¶ËZ ˶m§Zr
Ho$bm, Ago Vo {bhrVmV.(5.7 Hw§$^)
H$bH$ζmV ^yn|ÐnmW ~gy§À¶m Kar d BWo S>m°. ‘ohVm§À¶m Kar
’$i’$imdi dJ¡a|Mr CÎm‘ gmo¶ hmoVr. ~gy§À¶m Kar ào‘m{VaoH$m‘wio Amnbr
{dQ>§~Zm Pmbr; nU ‘ohVm§À¶m Kar ’$im§Mo doJdoJio àH$ma nmhÿZ S>moio d Or^
V¥á Pmbr, Ago ˶m§Zr {bhrbo Amho. em§{V{ZHo$VZ‘ܶo H$mH$mgmho~
H$mbobH$am§er ˶m§Mr ^oQ> Pmbr hmoVr, Va 1915 À¶m h[aÛma ¶oWrb
Hw§$^‘oi¶mV n§. õX¶ZmW Hw§$Pê$ ¶m§À¶mer ˶m§Mr ^oQ> Pmbr. ^maV godH$
g‘mOmÀ¶m VwH$S>rMr gmo¶ ˶m§À¶mH$S>o H$aʶmV Ambobr hmoVr. H$bH$Îmm Vo
haÛma àdmgm~m~V Vo {bhrVmV H$s ¶mdoirhr Iyn Ìmg Pmbm. AZoH$ {R>H$mUr
S>ã¶mV {Xdm~Îmrhr Zgo. ‘mbmÀ¶m qH$dm OZmdam§À¶m S>ã¶mVM Cvmê§$Zmhr H$m|
~bo OmV Ago. S>~o CKS>o Agë¶m‘wio ‘ܶmÝhrÀ¶m gy¶m©Mm Ìmg hmoV Ago.
S>ã¶mVrb bmoI§S>r ~¡R>H$ Vmnbobr Ago. ˶mda ~gʶmMm Ìmg hmoV Ago.
Aem pñWVrVgwÕm VhmZbobo qhXÿ àdmgr "‘wgb‘mZ nmUr' nrV ZgV! "qhXÿ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (71) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


nmUr' Agm AmdmO Ambm, VaM ho àdmgr Vo nmUr nrV AgV! S>m°³Q>a
bmoH$m§Zr Am¡fYmV Xmê$ {‘giyZ {Xbr qH$dm qhXÿ AWdm ‘wgb‘mZ nmUr {Xbo
qH$dm AJXr ‘m§gmMo gËd {Xbo, Var Vo KoʶmV ¶m§Zm g§H$moM dmQ>V Zmhr qH$dm
Mm¡H$er H$aʶmMr JaO ^mgV Zmhr, Aer H$S>H$ Q>rH$m Jm§YrOtZr ¶m
AZwf§JmZo ^m{dH$ qhXÿ bmoH$m§da Ho$bobr Amho. (5.7)
^§JrH$m‘ hmM Am‘Mm Img Y§Xm ~ZUma, ¶mMm AZw^d Am§åhmbm
em§{V{ZHo$VZ‘ܶo Ambm hmoVm; h[aÛma Hw§$^‘oi¶mVhr VgoM Pmbo! IÈ>¶m§Vrb
‘imda ‘mVr Q>mH$ʶmMo H$m‘ {’${Z³gÀ¶m VwH$S>rH$S>o XoʶmMr ‘mPr {dZ§Vr S>m°.
Xodm§Zr bJoM ‘mݶ Ho$br, Ago Jm§YrOr Hw§$^ ¶m àH$aUmV åhUVmV. hr ‘r
Ho$bobr Agbr, Var à˶j H$m‘ ‘mÌ ‘JZbmb Jm§Yr d ghH$mar H$aV,
Agohr Jm§YrOr {bhrVmV. ˶m§Mo ñdV:Mo H$m‘ {Xdg^a ‘§S>nmV ~gyZ bmoH$m§Zm
"Xe©Z' XoUo qH$dm ˶m§À¶mer Y‘©MMm© H$aUo hoM hmoVo, Ago Vo åhUVmV. ¶m
H$m‘mVhr BWo ˶m§Zm BVHo$ ì¶ñV ahmdo bmJbo, H$s Oodm¶bm {H§$dm ñZmZmbm
Om¶bmhr ˶m§Zm {Zdm§V doi {‘imbm Zmhr. ¶m AZwf§JmZo MMm© H$aVmZm
nañna{damoYr AZw^dm§‘wio Amnbr pñWVr ‘moR>r H$ê$UmOZH$ Pmbr hmoVr, Ago
Jm§YrOr åhUVmV. EH$sH$S>o {Vgè¶m dJm©VyZ àdmg H$aVmZm AZmoiIr {R>H$mUr
AZmoiIr bmoH$m§H$Sy>Z {Vgè¶m dJm©Mm àdmgr åhUyZ hoQ>miUr, Cnojm B˶mXr
gmogm¶Mr, Va XþgarH$S>o Xe©ZmWu bmoH$m§À¶m ào‘mZo JwX‘ê$Z Om¶Mo Ago Vo
nañna{damoYr AZw^d hmoVo. ¶mVrb H$moUVr pñWVr A{YH$ H$ê$UmOZH$, ho
gm§JUo H$R>rU Amho, Ago Vo åhUVmV. {Vgè¶m dJm©VyZ àdmg H$aVmZm J¡agmo¶
Pmbobr Agbr, Var ghgm ‘bm ’$magm g§Vmn ¶oV Zgo; nU Xe©ZmWu
bmoH$m§À¶m Kmoi³¶mV ‘mÌ ‘r AZoH$Xm Oi’$ibmo Amho, Ago Vo åhUVmV.
{Vgè¶m dJm©Vrb Ìmg gmogʶmVyZ ‘mPr CÞVrM Pmbr, Agohr Vo nwT>o
åhUVmV.
¶m H$mimV ‘moH$ionUmZo qhS>Vmhr Z ¶oʶmBVH$m H$mhr ‘r à{gÕ
Pmbmo ZìhVmo; ˶m‘wio ‘r ^anya ^Q>H$bmo. ¶m àdmgmV bmoH$m§À¶m Y‘©^mdZonojm
˶m§Mm ~mdiQ>nUm, M§MbVm, nmI§S> d Aì¶dñWmM ‘m¶m A{YH$ à˶¶mbm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (72) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Ambr. gmYy§Mo Va OUy nodM ’w$Q>bo hmoVo Am{U Vo OUy ‘mbnwdm Am{U Ira
ImʶmgmR>rM OÝ‘mbm Ambo hmoVo, Aer {Q>ßnUr ˶m§Zr Ho$bobr Amho. nmM
nm¶m§Mr Jm¶ XmIdyZ bmoH$m§Zm bwQ>ʶmÀ¶m àH$mam~Ôb ˶m§Zr g§Vmn 춺$ Ho$bm
Amho. dmgamMo nm¶ d Im§Xm H$mnyZ Vmo Jm¶rÀ¶m H$mnboë¶m Im§Úmbm OmoS>bm
OmVmo d bmoH$m§Zm "nmM nm¶m§Mr Jm¶' XmIdyZ R>H$dbo OmVo, Ago ˶m§Zr
{bhrbo Amho. Aem Jm¶rMo Xe©Z KoʶmMm bmo^ H$moU˶m qhXÿbm Zmhr? Agm
àíZ {dMmê$Z "Aem Xe©ZmgmR>r {H$Vrhr XmZ Ho$bo, Var ˶mMm H$m¶ Cn¶moJ'?
Agm àíZ ˶m§Zr CnpñWV Ho$bobm Amho. Aem {R>H$mUr ‘r ¶m[ÌH$mÀ¶m
^m{dH$VoZo OmV Zgo, Agohr ˶m§Zr {bhrbobo Amho. ˶m H$mir gVam bmI
bmoH$ ¶m ‘oi¶mbm CnpñWV hmoVo, Ago gm§JʶmV ¶oV Ago. Vo gd©OU
{Z{íMVM nmI§S>r ZgUma! ˶mV ewÕ hoVyZo AmË‘ewÕrgmR>r Ambobohr Ag§»¶
bmoH$ AgUma, Agm {dMma ˶m§Zr ‘m§S>bobm Amho.(5.7)
h[aÛmaMm Hw§$^‘oim AZw^dë¶mZ§Va ‘hmË‘m Jm§Yr ‘hmË‘m ‘wZeram‘
¶m§À¶m Jwê$Hw$bmbm ^oQ> Úm¶bm Jobo. VoWo am‘Xod ¶m§Mr ^oQ> Pmbr Ago Vo
{bhrVmV. ho am‘XodOr H$moU? ¶m~m~V ˶m§Zr H$mhr {bhrbobo Zmhr. ~hþYm
{VWbo {ejH$ qH$dm ghH$mar AgmdoV! h[aÛmaMm Jm|JmQ> Am{U BWbr àgÞ
em§VVm ¶m§‘ܶo Jwê$Hw$bmVrb em§VVm ˶m§Zm A{YH$ ^mdbr. ˶m§Zr bú‘U
Pwë¶m~Ôb ~aoM EoH$bo hmoVo. ˶m‘wio ˶m§Zm Vmo nmhʶmMr CËgwH$Vm hmoVr. F$
{fHo$ebm OmʶmMrhr ˶m§Zm AZoH$m§Zr {e’$mag Ho$br. Jm§YrOr§Mr Y‘©^mdZm
A˶§V Vrd« Agë¶mMo F${fHo$e ¶oWrb EH$m gݶmgmbm OmUdbo, Ago Vo
åhUVmV. ‘mÌ VoWo J§JmñZmZ Ho$ë¶mda CKS>¶m A§JmZo ~mhoa Amboë¶m
Jm§YrOtZm nmhÿZ Vmo {~MH$bm! ˶m§À¶m S>mo³¶mda e|S>r Zmhr d Ji¶mV
OmZdohr Zmhr, ¶mMo ˶mbm dmB©Q> dmQ>bo. "Vwåhr AmpñVH$ AgyZhr e|S>r R>odV
Zmhr d OmZdohr KmbV Zmhr, ¶mMo dmB©Q> dmQ>Vo' Ago Vmo åhUmbm. Hr qhXÿ
Y‘m©Mr ~mh¶ {MÝho AmhoV d à˶oH$ qhXÿZo Vr YmaU Ho$br nm{hOoV, Ago Vmo
åhUmbm, Ago Jm§YrOr åhUVmV.
bhmZnUr ~«m÷Unmoao Ji¶mV OmZdo KmbyZ ˶mV {H$„¶m AS>H$dyZ

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (73) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{’$aV, ho nmhÿZ ˶m§Zmhr OmZdo Kmbmdogo dmQ>o. ˶m H$mimV {VÝhr dUmªZr
OmZdo KmbʶmMr Zdr ê$T>r ˶m§À¶mH$S>o Ambr hmoVr Ago Vo åhUVmV.
˶mà‘mUo hm¡goImVa ˶m§Zrhr OmZdo KmVbo d ˶mV {H$„¶m AS>H$dë¶m! H$mhr
{Xdgm§Zr Vo VwQ>ë¶mda Zdo OmZdo ‘mÌ KmVbo Zmhr, Ago Vo åhUVmV. eyÐ bmoH$
OmZdo KmbV ZmhrV; (Iao Va ˶m§Zm Vo Kmby {Xbo OmV Zgo!) ‘J AmnU Var
H$embm Kmbm¶Mo? Agm {dMma àm¡T>nUr ˶m§Zr Ho$ë¶mMo Vo gm§JVmV.
{dbm¶VoV Joë¶mda Amnbr e|S>r nmhÿZ bmoH$ Amnë¶mbm hgVrb; amZQ>r qH$dm
‘mJmgbobo R>adyZ {I„r CS>dVrb, ¶m {^VrZo ˶m§Zr e|S>r H$mnbr, ho ˶m§Zr
¶mMr ˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo H$~wbr {Xbobr Amho. "qhXÿ g‘mO Añn¥í¶Vogma»¶m
KmUoaS>¶m àWm d na§nam Zï> H$arb, CƒZrMVoMm X§^mgh hmS>r‘mgr {Iibobo
BVa Xmof Zmhrgo H$arb, Mmahr ~mOy§Zm ngabobm AY‘© qH$dm nmI§S> Zï> H$arb
V|ìhm ˶mbm Jù¶mV OmZdo KmbʶmMm A{YH$ma ˶mbm àmá Pmbm, Va hmoD$
Úm! gܶm Var qhXÿ g‘mOmbm Ji¶mV OmZdo KmbʶmMm A{YH$ma Zmhr!' Ago
˶m§Zr ¶m AZwf§JmZo ˶m gݶmembm gwZmdë¶mMo Jm§YrOr {bhrVmV.
~mh¶ {MÝhm§Mo ñVmo‘ ‘mOdUo A¶mo½¶ Amho, Amnë¶m Y‘m©bm BVa
Y‘mªnmgyZ doJio H$aʶmgmR>rM ˶mMm Cn¶moJ hmoV Agë¶mda Va Vo A{YH$M
A¶mo½¶ Amho. Aem pñWVrV Va Vo ˶mÁ¶M R>aVo! Vgohr OmZì¶m‘wio gܶm
Var qhXÿ g‘mOmMr H$moUVrhr CÞVr hmoV Agbobr ‘bm {XgV Zmhr. ˶m‘wio
˶m~m~V ‘r CXmgrZ Amho, Ago Vo åhUVmV. b‚mm-^¶mñVd e|S>r H$mT>br,
¶m~Ôb ‘mÌ ‘mPr ‘bmM bmO dmQ>Vo, Ago Vo åhUVmV. õfrHo$e d
bú‘UPwbm ¶oWrb g¥ï>rgm¢X¶© AmdS>bo; nU h[aÛmaà‘mUoM ¶oWohr ^m{dH$m§Zr
H$ê$Z R>odbobr KmU ˶m§Zm AñdñW H$ê$Z Jobr! bmoH$m§À¶m Omʶm¶oʶmÀ¶m
añ˶mdaM bmoH$ em¡Mmbm ~gV, ¶mMm ˶m§Zm àM§S> g§Vmn Ambm hmoVm.
AmYrMm XmoaI§S>mMm Agbobm nyb EH$m ‘madmS>¶mZo Z§Va bmoI§S>mMm ~Zdbm
Jobm d ˶mMr Mmdr gaH$maH$S> {Xbr, hr ~m~ ‘mÌ Ë¶m§Zm AmdS>br Zmhr.
{VWë¶m OñVmÀ¶m nͶm§Zr ~Zdboë¶m V~oë¶mgma»¶m MmigÑe OmJobm
"ñdJm©l‘' ho Zmd {Xbobo nmhÿZ Va Vo A{YH$M ^S>H$bo! gmYH$m§Zm
amhʶmgmR>r Vr OmJm ¶mo½¶ ZìhVr. h[aÛmaMo AZw^d ‘mÌ Cn¶moJmg Ambo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (74) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Am{U ^mdr Am¶wî¶mV H$moR>o ahmdo, H$m¶ H$amdo ho R>adʶmÀ¶m H$m‘r Ambo,
Ago Vo {bhrVmV. (5.8 bú‘U Pwbm.)
¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV AmnU H$moR>o ahmdo {H$§dm ñWm{¶H$ ìhmdo,
¶m~ÔbMm {dMma ˶m§À¶m ‘ZmV Mmby hmoVm. ˶m§Zr h[aÛma‘ܶoM ahmdo, Aer
ñdm‘r lÕmZ§XOr ¶m§Mr BÀN>m hmoVo. ho ñdm‘r lÕmZ§X ho ‘moR>o à{gÕ, àm‘m{UH$
d H$iH$irMo AܶmpË‘H$ ZoVo hmoVo. S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§ZrgwÕm ˶m§Zm
àeñVrnÌ {Xbobo Amho, ¶mdê$Z ˶m§Mm ‘moR>onUm bjmV ¶mdm! H$bH$Ë˶mÀ¶m
d¡ÚZmWYm‘m‘ܶo ˶m§Zr ahmdo, Agm H$mhr ‘§S>itMm AmJ«h hmoVm. ˶m§Zr
amOH$moQ>‘ܶo ahmdo Ago H$mhr bmoH$m§Zm dmQ>V hmoVo, Va Ah‘Xm~mX‘ܶo ˶m§Zr
pñWa ìhmdo ¶mgmR>r ˶m§Mo H$mhr {‘Ì à¶ËZerb hmoVo. ˶m§Zm ñdV:bmhr
Ah‘Xm~mX‘ܶo ahm¶Mo hmoVo. "‘r JwOamVr Agë¶m‘wio JwOamVr‘m’©$VM XoemMr
A{YH$m{YH$ godm H$ê$ eHo$Z Aer ‘mPr g‘OyV hmoVr' Ago Vo {bhrVmV.
Ah‘Xm~mX ho hmV‘mJm§Mo ‘moR>o H|$Ð Agë¶mZo Ma»¶mMo H$m‘ ¶oWo A{YH$M
Mm§Jbo Mmbob, Ah‘Xm~mX ho CÚmoJ d ì¶mnmamMo ‘moR>o H|$Ð Agë¶mZo VoWrb
YZmT>¶ bmoH$m§H$Sy>Z n¡emMr ‘XVhr hmoD$ eHo$b Agmhr {dMma ˶m§Zr Ho$bm
hmoVm.
~°arñQ>a OrdZbmb ¶m§Mo H$moMa~ ¶oWrb Ka ^mS>¶mZo KoD$Z AIoa
˶m§Zr ˶mMo Zm‘H$aU "g˶mJ«hml‘' Ago Ho$bo. Aml‘mV amhʶmgmR>r {Z¶‘
H$aʶmMr doi Ambr V|ìhm ga Jwê$Xmg ~°ZOu ¶m§Zr "Z‘«Vm' ¶m JwUmg
‘hËdmMo ñWmZ Úmdo Ago gwMdbo. Amnë¶m ¶wdH$m§‘ܶo Z‘«VoMm A^md Amho,
Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. Z‘«Vobm {Z¶‘mV ñWmZ {Xbo, Va Z‘«Vm hr Z‘«Vm amhUma
Zmhr Ago ‘mZyZ Jm§YtZr Vr gyMZm ’o$Q>mibr. V{‘ir, JwOamVr Ago gJio
{‘iyZ gw‘mao n§Mdrg OU Aml‘mV EH$m Hw$Qw§>~mà‘mUo ahmV, Ago Jm§YrOr
åhUVmV. Añn¥í¶ dJm©Vrbhr EImXm 춺$s Aml‘mV Agmdm, Ago ˶m§Mo ‘V
hmoVo. ¶m~m~V "Vw‘À¶m {Z¶‘m§Mo nmbZ H$ê$Z Aml‘mV ahm¶bm V¶ma hmoVrb,
Ago Añn¥í¶ WmoS>oM dmQ>oda nS>bobo gmnS>Uma AmhoV' Ago åhUyZ Vmo {df¶
˶m§À¶m {‘Ìm§Zr Q>mobdbm, Ago Vo åhUVmV.(5.9 Aml‘mMr ñWmnZm)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (75) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Aml‘ gwê$ Pmë¶mda H$mhr ‘{hݶm§Zr ^mB© A‘¥Vbmb R>¸$a ¶m§Mo EH$
nÌ Ambo. Añn¥í¶dJm©Vrb EH$ Hw$Qw§~ ˶m§À¶mgmo~V ahm¶bm V¶ma Amho, Ago
˶mV ˶m§Zr {bhrbo hmooVo. Vo dmMyZ Jm§YrOr Mnmnbo. BV³¶m bdH$a hr doi
¶oB©b, Ago ˶m§Zm dmQ>bo ZìhVo. ‘w§~B©V Hw$R>o Var {ejH$mMo H$m‘ H$aUmao
XÿXm^mB©, ˶m§Mr nËZr XmZr~oZ d A§Jmdarb ‘wbJr bú‘r Ago {VKoOU
˶m§À¶mgmo~V amhÿ bmJbo. nU ¶mMm ˶m§Zm Ìmg hmoD$ bmJbm. Vmoda {‘iUmar
n¡em§Mr ‘XV ~§X nS>br. nmUr ^aVmZmhr {edrJmi H$mZmda ¶oD$ bmJbr.
AmOy~mOyÀ¶m bmoH$m§Zr Ìmg Xoʶm~amo~aM ~{hîH$mamMo Aó CJmaë¶m‘wio Vo
A{YH$M ÌñV Pmbo. Aem doir doi nS>br, Va Añn¥í¶m§À¶m dñVrV OmD$Z
VoWo amhÿ Agm {dMma Jm§YrOtZr Ho$bm; na§Vw Aem doir EH$ J¥hñW ¶oD$Z
˶m§Zm Voam hOma ê$n¶m§Mr ‘XV XoD$Z {ZKyZ Jobm, Ago Vo åhUVmV. EH$m
Añn¥í¶ ‘mZboë¶m OmVrVrb bmoH$m§Zr Amnë¶mgmo~V ¶oD$Z amhUo H$ñVwa~m
¶m§Zm Am{U BVa {ó¶m§Zm AmdS>bo ZìhVo, ho Jm§YrOtZr Z‘yX H$ê$Z R>odbobo
Amho.
Aml‘mV ahm¶bm Amboë¶m ¶m XÿXm^mBªMo {ejU gmYmaU Pmbo hmoVo,
nU ˶m§Mr AmH$bZeº$s Mm§Jbr hmoVr, Ago Jm§YrOr åhUVmV. AmOy~mOybm
KS>Umè¶m KQ>Zm àg§Jm§Mm XÿXm^mBªZmhr g§Vmn ¶oV Ago; nU ~marH$gmarH$
An‘mZ nmoQ>mV KoʶmgmR>r Jm§YrOr ˶m§Zm {dZdV AgV! XÿXm^mB© ‘J ñdV:À¶m
nËZrMrhr g‘OyV KmbV d Aem [aVrZo àm¶mo{JH$ VËdmda gwê$ Pmbobo ho
"ghOrdZ' gwê$ ahmV Ago. àH$aUmÀ¶m gwê$dmVrbm "XÿXm^mBªÀ¶m ¶oʶm‘wio
n¡em§Mr ‘XV ~§X Pmbr' Ago gm§JUmao Jm§YrOr ˶mM n«H$aUmÀ¶m eodQ>r ‘mÌ
"Añn¥í¶m§~amo~a amoQ>rì¶dhma H$oë¶mZ§Vahr gZmVZr JUbo OmUmao qhXÿ bmoH$ ¶m
g§ñWobm ‘XV H$aVmV, hr H$mhr jw„H$ Jmoï> Zmhr' Ago åhUyZ ñdV:MrM
g‘OyV KmbVmV, Ago {XgVo.(5.10 H$gmoQ>r)
^maVmVyZ H$ama H$ê$Z ‘OwargmR>r ~mhoa Joboë¶m ^maVr¶m§Zm {Ja{‘Q>o
åhUyZ AmoiIbo OmV Ago, ho AmnU nm{hboboM Amho. ZmVmi‘ܶo ˶m§À¶mda
~gdbobm dm{f©H$ VrZ nm¢S>m§Mm H$a 1914 ‘ܶo H$‘r Pmbm; nU hr Mmb

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (76) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘wimnmgyZ ~§X Pmbobr ZìhVr. df© 1916 ‘ܶo n§. ‘XZ‘mohZ ‘mbdr¶ ¶m§Zr
hm àíZ CMbyZ Yabm, V|ìhm bm°S>© hm{S>©J ¶m§Zr ˶m§Mm R>amd ‘mݶ Ho$bm hmoVm.
"doi ¶oVmM' hr Mmb ~§X H$aʶmMo AmídmgZ {~«Q>re ~mXehmZo Amnë¶mbm
{Xbobo Amho, Ago Vo åhUV! na§Vw hr Mmb VËH$mi ~§X Pmbr nm{hOo, Ago
Jm§YrOtZm dmQ>V Ago. Amnë¶m ~ondm© d¥Îmr‘wioM hr Mmb BVH$s df} gwê$
am{hbr; nU AmVm ˶m{dê$Õ nwaogo bmoH$‘V OmJ¥V Pmbobo Amho, ˶mMm
Cn¶moJ H$ê$Z KoUo JaOoMo Amho d ˶mgmR>r g˶mJ«hmgma»¶m eómMr ‘XV
Amnë¶mbm H$ê$Z KoVm ¶oB©b, ¶m {ZU©¶màV ¶m Xaå¶mZ Jm§YrOr Ambo. "doi
¶oVmM' ¶m eãXà¶moJmVrb "doi' {ZpíMV Zgë¶m‘wio ‘mbdr¶m§Zr d[að>
H$m¡pÝgbmV 1917 À¶m ’o$~«wdmarV ¶m~m~VMo {~b AmUʶmMm à¶ËZ Ho$bm;
nU ˶mbm ìhmB©gam°¶Zr nadmZJr ZmH$mabr. ˶m‘wio ¶m {df¶mbm MmbZm
XoʶmgmR>r ^maV^a Xm¡am H$aʶmMo Jm§YrOtZr R>adbo, Ago Vo {bhrVmV.
Xoem~mhoarb ‘Owam§da bmXbm OmUmam Aݶm¶H$maH$ H$a Zï>
H$aʶmgmR>r gwê$ hmoUmè¶m ¶m Xm¡è¶mVrb n{hbr g^m ‘w§~B©V Pmbr. H$a Zï>
H$aʶmgmR>r 31 Owb¡, 1917 hr A§{V‘ VmarI XoʶmMo ˶m§Zr d ˶m§À¶m
ghH$mè¶m§Zr R>adbo. Vgm R>amd ¶m g^oV nm[aV Pmbm. "bdH$amV bdH$a' hm
~Xb H$amdm qH$dm "Vm~S>Vmo~' ~Xb H$amdm ¶m§gmaIo ‘moK‘ eãX Q>mibo Jobo.
nwT>rb aU{ZVr R>adʶmgmR>r {ZpíMV doi d VmarI R>adUo JaOoMo hmoVo, Vo
H$m‘ ¶m VmaIoZo nma nmS>bo. hr OmJ¥Vr H$aʶmgmR>r Jm§YrOr bmhmoa, H$bH$Îmm,
H$amMr Aem {d{dY eham§Xaå¶mZ {’$aV am{hbo. ¶m àdmgmVhr ˶m§Zm H$Qy>
AZw^d Ambo. aoëdoJmS>¶m H$mR>moH$mR> ^aboë¶m AgV. S>ã¶mV nm¶ R>odm¶bmhr
H$YrH$Yr OmJm Zgo. AZoH$ bmoH$m§Zr ˶m§Mo Zmd EoH$bobo Agbo, Var Mohè¶mZo
H$mhr Vo ˶m§Zm AmoiIV ZìhVo. ˶m‘wio gd©gmYmaU CVmê$§à‘mUoM Ag§»¶
J¡agmo¶r ghZ H$aV d àg§Jr Y¸o$ qH$dm {eì¶mhr ImV ˶m§Zm hm àdmg nma
nmS>mdm bmJbm hmoVm.
H$amMrhÿZ bmhmoa‘mJ} H$bH$ζmbm OmVmZm ˶m§Zm bmhmoa‘ܶo JmS>r
~Xbmdr bmJbr. A˶§V JXu Agë¶m‘wio ˶m§Zm S>ã¶mV n«doe H$aVm ¶oB©Zm. V|

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (77) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


ìhm EH$m h‘mbmZo gwMdë¶mZwgma EH$m S>ã¶mV ˶m§Zr ñdV:bm H$go~go PmoHy$Z
{Xbo d S>ã¶mV KwgdʶmÀ¶m ~Xë¶mV ˶mbm ~mam AmUo {Xbo. H$bH$ζmbm
doioda nmohmoMm¶Mo Agë¶mZo Ago H$aUo ˶m§Zm ^mJ nS>bo. aoëdoÀ¶m S>ã¶mV
Aem àH$mao àdoe {‘imë¶mZ§Va gw‘mao XmoZ Vmg darb gmIirbm nH$Sy>Z
˶m§Zm C^o ahmdo bmJbo. ˶mdoir AmOy~mOyÀ¶m H$mhr bmoH$m§Zr daÀ¶m ~mOybm
Agboë¶m ’$irda {Zdm§V VmUyZ {Xbr hmoVr d AYwZ ‘YyZ "H$m ao...AOyZ
Imbr Zmhr ~gbmg H$m'? Aem Ame¶mMo H$mhr àíZ CƒmaV ˶m§À¶mda
IoH$gV hmoVo! WmoS>¶mdoimZo Zmd Jmd {dMmaë¶m‘wio Vo ˶m§Zm gm§Jmdo bmJbo d
Vo EoH$ë¶mZ§Va ‘mÌ Vo ghàdmgr IOrb Pmbo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV.
"YraOZm§ ’$i ‘rR>m§' Ago ¶m àg§Jr Vo JwOamVrVyZ Amnë¶mbm gm§JVmV.
˶m§À¶m d BVa ghH$mè¶m§À¶m à¶ËZm§Zm ’$i ¶oD$Z eodQ>r 31 Owb¡ nydu
{Ja{‘Q>mMr Mmb ~§X H$aʶmV ¶oV Agë¶mMo gaH$mar nÌH$ ~mhoa nS>bo. hr
"AY©Jwbm‘{Jar' Zï> H$aʶmgmR>r n{hbm AO© 1894 gmbr H$aUmam n{hbm
춺$s ‘r ñdV: hmoVmo, Ago Jm§YrOr åhUVmV. (5.11 {Ja‘rQ>Mr nÕV)
{~hma‘Yrb M§nmaʶ hm {Zi bmJdS>rgmR>r à{gÕ Agbobm ^mJ! hm
àXoe åhUOo am‘m¶UmVrb OZH$ amOmMm àXoe Ago Jm§YrOr åhUVmV.
AmYw{ZH$ H$mimV {~«Q>rem§Zr ¶wamo{n¶Zm§Zm ^maVmV O{‘Zr IaoXrMm A{YH$ma
{Xë¶mZ§Va {VWo AZoH$ ‘moR>‘moR>o ‘io‘mbH$ V¶ma Pmbo hmoVo. ¶m ^mJmV "VrZH$
{R>¶m' ¶m ZmdmMr EH$ nÕV gwê$ Pmbobr hmoVr. eoVH$è¶m§Zr Amnë¶m
O{‘ZrVrb VrZ drgm§e ^mJmV O{‘ZrÀ¶m ‘yi ‘mbH$mgmR>r {ZirMr bmJdS>
Ho$brM nm{hOo, Agm X§S>H$ VoWrb H$m¶ÚmZo eoVH$è¶m§Zm KmbyZ {Xbobm hmoVm.
amOHw$‘ma ew³b ZmdmÀ¶m EH$m eoVH$è¶mZo bIZm¡ ¶oWo Jm§YrOtMr ^oQ> KoD$Z
M§nmaʶmg ^oQ> XoʶmMr Ji Kmbon趩§V M§nmaʶmV {ZirÀ¶m AZwf§JmZo hOmamo
bmoH$m§Zm hmb H$mT>mdo bmJVmV, ¶mMr ‘hmË‘m Jm§YtZm nwgQ>erhr H$ënZm
ZìhVr, Ago Vo {bhrVmV. amOHw$‘ma ew³b ¶m§Zmhr ˶m§À¶m g‘ñ¶oMo ZrQ> dU©Z
H$aVm ¶oV ZìhVo. Vwåhr M§nmaʶmV ¶m; {VWo dH$sb~m~y Vwåhmbm gd© H$mhr
gm§JVrb, Ago Vo ‘hmË‘m Jm§YtZm åhUV AgV. gwê$dmVrbm hmoH$ma XoD$Z
Jm§YrOtZr doi ‘mê$Z Zobr; nU ew³b ¶m§Zr ˶m§Mm {nÀN>m gmoS>bm Zmhr. Vo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (78) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


nwÝhm nwÝhm Jm§YrOtZm ^oQ>V am{hbo. "‘r H$bH$˶mbm Amë¶mda {VWyZ nwT>o
Vwåhr ‘bm KoD$Z Om' Ago Jm§YrOtZr ˶m§Zm gm§{JVbo hmoVo. R>aboë¶m doir
H$bH$ζmbm ^yn|Ð ~gy ¶m§À¶mH$S>o Jm§YrOr nmohmoMʶmnyduM ho ew³b VoWo
nmohmoMbobo Jm§YrOtZm {Xgbo. "¶m AS>mUr, A{e{jV nU {ZíM¶r eoVH$è¶mZo
‘bm Ooarg AmUbo hmoVo' Ago Jm§YrOr ¶m AZwf§JmZo {bhrVmV.
ew³b ¶m§À¶m~amo~a Vo H$bH$ζmhÿZ nmQ>ʶmbm Jobo. {VWo "amO|Ð~m~y'
¶m§À¶mH$S>o ˶m§Mr CVaʶmMr gmo¶ H$aʶmV Ambr hmoVr; nU Vo ˶mdoir
~mhoaJmdr Jobo hmoVo. "{~hma‘ܶo ñnem©ñnem©Mm [admO IynM H$S>H$ hmoVm',
Ago gm§JyZ Jm§YrOr {bhrVmV H$s ˶m§À¶m åhUOo Jm§YrOtÀ¶m ~mXbrVrb
nmUr CS>mbo, Var VodT>¶mZohr amO|Ð~m~y§À¶m ZmoH$ambm {dQ>mi hmoV hmoVm! "‘mPr
OmV H$moUVr, ho ¶mbm H$m¶ ‘mhrV Amho'? Ago Jm§YrOr ¶m~m~V {bhrVmV.
{~hma‘Yo {‘imboë¶m ¶m n{hë¶m gbm‘rZ§Va ‘m¡bmZm ‘Pê$b hH$ ¶m§À¶m
gm§JʶmZwgma Vo ‘wPâ’$anyabm Jobo. {VWo Oo ~r H¥$nbmZr ˶m§Zm ‘bH$mZr
ZmdmÀ¶m àmܶmnH$m§À¶m Kar KoD$Z Jobo. EHo$H$mir àmo’$oga Agboë¶m H¥
$nbmZtZm ñdV:Mo Ka ZìhVo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ¶mZ§Va ~«O{H$emoa~m~y,
J¶m~m~y, amO|ÐàgmX B. gd©OU {VWo O‘m Pmbo d ˶m§Zr eoVH$è¶m§À¶m
hbmIrMr n[apñWVr ˶m§Zm H$WZ Ho$br. Vr EoH$ë¶mZ§Va "Aem n[apñWVrV
N>moQ>o‘moR>o IQ>bo MmbdyZ Cn¶moJ hmoUma Zmhr; hr VrZH${R>¶m nÕVM
Amnë¶mbm AmVm g§ndmdr bmJob!' Ago Jm§YrOr åhUmbo.
{~hma‘Yrb Zri {nH$dUmè¶m eoVH$è¶m§Mm àíZ hm H$mhr EH$ XmoZ
{Xdgm§V gwQ>ʶmgmaIm àíZ Zmhr. ˶mgmR>r H$Xm{MV XmoZ df}hr Kmbdmdr
bmJVrb, ¶mMm A§XmO Vmon趪V Jm§YrOtZm Ambm hmoVm. ˶m‘wio ‘r doi
Xoʶmg V¶ma Amho; nU Vwåhmbm ‘mPr ‘XV H$amdr bmJob, Ago VoWrb
˶m§À¶m ghH$mè¶m§Zm Vo åhUmbo. ñdV:Mo Y§Xo ~§X H$ê$Z H$mhr {Xdg
‘m¶mgmR>r H$maHw$ZmMo Am{U Xþ^mî¶mMo åhUOo ^mfm§Va H$aʶmMo H$m‘gwÕm
H$amdo bmJob; àg§Jr Vwê§$JmV OmʶmMrhr V¶mar R>odbr Va ~aoM Amho, Agohr
Vo ˶m gdmªZm åhUmbo. {VH$S>Mr qhXr ^mfm ˶m§Zm g‘Om¶bm OS> OmV hmoVr.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (79) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{VWbr gd© H$mJXnÌo H¡$Wr qH$dm CXÿ©‘ܶo {bhrbobr hmoVr d Vr ˶m§Zm dmMVm
¶oUo e³¶ hmoV ZìhVo. hr gd© n[apñWVr O|ìhm EH$‘oH$m§g‘moa ñnï> Pmbr, V|ìhm
Vwê§$JmV OmʶmÀ¶m V¶marì¶{V[aº$ bmJob Vr BVa gd© àH$maMr ‘XV Xoʶmg Vo
gd©OU V¶ma Pmbo. Vwê§$JmV OmʶmMr H$ënZm Oam ZdrZM Amho; Vr H$er
nMdVm ¶oVo Vo Am§åhr nmhy Ago H$mhrgo ˶m§Mo CÎma hmoVo.(5.13 {~hmar
gainUm)
M§nmaʶ hm {VahÿV {d^mJmVrb EH$ {Oëhm hmoVm d ‘moVrhmar ho ˶m
{Oëh¶mMo à‘wI ñWmZ hmoVo. hm àXoe J§JmZXrÀ¶m n{bH$S>rb Vramda
{h‘mb¶mÀ¶m nm¶Ï¶mer Am{U ZonmiÀ¶m Odi dgbobm hmoVm. VoWrb eoVH$ar
A{e{jV hmoVo Am{U VoWo Jm§YrOtZm H$moUrhr AmoiIV ZìhVo. eoVH$è¶m§À¶m
pñWVrMo ghH$mè¶m§Zr EH§$Xa dU©Z Ho$ë¶mZ§Va M§nmaʶmVrb eoVH$è¶m§Mr
n[apñWVr Amnë¶m S>moi¶m§Zr nmhÿZ KoʶmMo Jm§YrOtZr R>adbo! ‘iodmë¶m§{dê$Õ
Amboë¶m VH«$matV {H$VnV V϶ Amho, hohr ˶m§Zm emoYm¶Mo hmoVo. ho gd©
H$aVmZm hOmamo eoVH$è¶m§Zm ^oQ>mdo bmJob; na§Vw VËnydu {ZirÀ¶m ‘iodmë¶m§Zm
d VoWrb H${‘eZam§Zm ^oQ>Uo Oê$arMo Amho, Ago ˶m§Zm dmQ>bo. ˶mdê$Z ˶m§Zr
˶m§Zm nÌo {bhrbr. ‘iodmbo g§KQ>ZoÀ¶m {MQ>Urgm§Mr ¶mZ§Va O|ìhm ˶m§Mr ^oQ>
Pmbr, V|ìhm ˶m {MQ>UrgmZo Jm§YrOtZm gai "naH$s¶' R>adbo d "Vwåhr
Am‘À¶m‘ܶo nS>ʶmMo H$maU Zmhr' Ago ˶m§Zm gwZmdbo. H$mhr gm§Jm¶MoM
Agob Va {bhÿZ H$idm, Agohr Vmo åhUmbm. H${‘eZam§Zrhr ˶m§Zm Y‘H$s
{Xbr d {VahÿV gmoSy>Z Omʶmg gm§{JVbo.
Amnë¶mbm AQ>H$ hmoD$ eH$Vo, ¶mMm A§XmO ¶mdoir Jm§YrOtZm
Ambm. Vr Pmbr, Va ‘moVrhmarÀ¶m Amgnmg Pmbobr ~ar, Ago ˶m§Zm dmQ>bo.
˶m‘wio Vo VoWyZ ‘moVrhmarbm Jobo. VoWyZ gw‘mao nmM ‘¡bm§da amhUmè¶m EH$m
eoVH$è¶mda A˶mMma Pmbobm Agë¶m‘wio ˶mb m ^oQ>ʶmgmR>r Xþgè¶m {Xder
Vo {ZKmbo AgVm dmQ>oVM gwn[aQ>|S>§Q> gmho~m§Mm {Zamon ˶m§Zm {‘imbm. M§nmaʶ
gmoSy>Z {ZKyZ OmʶmMm AmXoe ˶m§Zm {‘imbm hmoVm. Vmo ˶m§Zr ‘moS>bm. ‘bm
nwT>o Om¶Mo Amho, Vnmg H$am¶Mm Amho Agm O~m~ ˶m§Zr {Xbm. ˶mda Xþgè¶m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (80) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{Xder H$moQ>m©V hOa amhʶmMo g‘Ýg ˶m§Zm {‘imbo. amÌr ˶m§Zr ‘hËdnyU©
H$mJXnÌo {bhÿZ R>odbr. g‘ÝgMr dmVm© EoHy$Z Xþgè¶m {Xder VoWo bmoH$m§Mr JXu
Cgibr. Jm§YrOr {OH$S>o OmVrb, {VH$S>o bmoH$ ˶m§À¶m ‘mJo ¶oD$ bmJbo. Vo
gd© Ñí¶ nmhÿZ gaH$mar dH$sb, ‘°{OñQ´>oQ> dJ¡ao gd©OU Km~abo. H${‘eZaZo
˶m§À¶mgmR>r Omio bmdbo hmoVo; nU Vo gd©OU ñdV:M ˶m Omù¶mV gmnS>bo,
Ago Jm§YrOr {bhrVmV.
¶mdoir H$moQ>m©g‘moa Vo åhUmbo, H$s H$moQ>m©Mm AZmXa H$aʶmMm hm àíZ
ZgyZ gaH$ma d ‘m¶m‘Yrb ‘V^oXmMm hm àíZ Amho. ‘r bmoH$godm d Xoegodm
H$aʶmgmR>r BH$S>o Ambobmo Amho. {ZirMo ‘iodmbo eoVH$è¶m§Zm ZrQ> dmJdV
ZmhrV. ˶m‘wio eoVH$è¶m§À¶m AmJ«hmñVd ‘bm BH$S>o ¶mdo bmJbo. ¶m àíZmMm
ZrQ> Aä¶mg Ho$ë¶m{edm¶ ‘r ˶m§Zm ¶mo½¶ ‘XV H$er H$ê$ eH$Uma? e³¶
Pmbo, Va gaH$ma d ‘iodmbo ¶m§Mr ‘XV KoD$Z n[apñWVr g‘OmdyZ KoʶmMr
‘mPr BÀN>m Amho. ‘m¶m ¶m H¥$˶m‘wio em§VVm ^§J hmoB©b qH$dm a³VnmV
hmoB©b, Ago ‘bm ‘wirM dmQ>V Zmhr. ‘r H$m¶Xo nmiUmam ‘Zwî¶ Amho d
Agë¶m Jmoï>tMm ^anya AZw^d Agë¶mZo gaH$maÀ¶m AS>MUrhr ‘bm
g‘OVmV. ˶m‘wio gaH$mar hþHy$‘ nmiʶmH$S>oM ‘mPm H$b am{hbobm Amho. nU
‘r Vgo Ho$bo, Va Á¶m§À¶mgmR>r ‘r BWo Ambmo, ˶m§À¶mer àVmaUm Ho$ë¶mgmaIo
hmoB©b! ˶m‘wio ‘r AmnU hmoD$Z M§nmaʶ gmoSy>Z OmUma Zmhr. ‘bm BWyZ
Kmbdm¶MoM Agob, Va KmbdyZ XoʶmMr O~m~Xmar gaH$maZo ñdV:H$S>o ¿¶mdr,
Aem Ame¶mÀ¶m eãXm§V Jm§YrOtZr ñdV:Mr ~mOy ‘m§S>br.
Jm§YrOtMr ~mOy EoHy$Z KoVë¶mZ§Va {ejm gwZmdʶmgmR>r H$moQ>m©Zo IQ>bm
VhHy$~ Ho$bm. na§Vw {ejm EoH$ʶmgmR>r H$moQ>m©V OmʶmnyduM "JìhZ©agmho~m§À¶m
hþHw$‘mdê$Z Amnë¶mdarb IQ>bm H$mTy>Z KoʶmV ¶oV Amho' Agm ‘°{OñQ´>oQ>Mm
hþHw$‘ Ambm. ìhmB©gam°¶ ¶m§À¶mgh Amnë¶m {d{dY ghH$mè¶m§Zm ˶m§Zr ¶m
Xaå¶mZ Á¶m Vmam nmR>dë¶m hmo˶m, ˶m§Mm Agm ’$m¶Xm Pmbm. ¶m
bT>¶mXaå¶mZ M§nmaʶmVrb ‘iodmë¶m§Zr ˶m§À¶m {damoYmV AZoH$ AmH«$‘H$
hmbMmbr Ho$ë¶m. ImoS>gmi A’$dmhr ngadë¶m. nU "A˶§V jw„H$

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (81) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


~m~VrVhr g˶mbm {MH$Qy>Z amhʶmÀ¶m ‘m¶m gd¶r‘wio ‘iodmë¶m§Mo Vra
’w$H$Q> Jobo' Ago Jm§YrOr ¶m~m~V {bhrVmV. ¶m bT>¶mVrb hH$sH$Vr Vo ñdV:
‘moR>¶m dV©‘mZnÌm§H$S>o {bhÿZ nmR>dV hmoVo. ¶m bT>¶mbm ˶m§Zr H$Yrhr amOH$s¶
ñdê$n ¶oD$ {Xbo Zmhr. A§{V‘ C{Ôï> amOH$s¶ AgyZhr Á¶m H$m¶m©V à˶j
amOH$maUmbm ñWmZ Zmhr, {VWo amOH$maU AmUbo Joë¶mg H$m‘mMm {dMH$m
hmoVmo. {df¶m§Va Z Ho$ë¶mZo XmoÝhr gwairVnUo MmbVmV, Agm ‘mPm AZw^d
Amho Ago Vo åhUVmV. ewÕ bmoH$godo‘ܶo à˶jnUo Zgbo, Var Aà˶jnUo
amOH$maU ho ¶oVoM; M§nmaʶmVrb bT>¶mZo ho {gÕ Pmbo Amho Ago Vo åhUVmV.
(5.15 IQ>bm)
M§nmaʶmVrb eoVH$è¶m§À¶m emofU‘wº$sMm àíZ Ygmg bmdʶmgmR>r
Jm§YrOr d amO|Ðn«gmX, d«O{H$emoa ~m~y B. dH$sb‘§S>ir EH$ Ka ^mS>¶mZo KoD$Z
amhÿ bmJbr. nU Amnë¶mH$S>rb gm‘m{OH$ dmñVd H$mhr Am¡aM hmoVo. BWo
EH$m KamV amhÿZhr à˶oH$mMm ñd¶§nmH$ doJdoJim hmoV Ago. à˶oH$mZo
Amnmnbm ñdV§Ì AmMmar R>odbobm hmoVm. gmd©O{ZH$ ‘XVrVyZ {‘imboë¶m
n¡emda Midi Mmbdm¶Mr åhUOo hr M¡Z nadS>Umar ZìhVr. ˶m‘wio
doJdoJio AmMmar ~§X H$ê$Z gdmªZr EH$Ì OodU KoʶmMo R>abo d ˶mà‘mUo
gd©OU emH$mhmar OodU KoD$ bmJbo. Jm§YrOtda gdmªMr {^ñV Agë¶mZo ho
e³¶ Pmbo. ¶mVyZ doi d n¡emMr ~MV Pmbr. ghH$mè¶m§À¶m ‘XVrZo ‘J BWo
nr{S>V eoVH$è¶m§À¶m O~mݶm {bhÿZ KoVë¶m OmV. ˶m XoʶmgmR>r bmoH$
JmdmoJmdmhÿZ Ambobo AgV. O~mZr XoUmè¶mMr CbQ>VnmgUr H$ê$ZM O~mZr
KoVbr OmV Ago; OoUoH$ê$Z H$s Ho$g {gÕ H$aʶmg ’$ma H$ï> nSy> Z¶oV. Jwá
nmobrg A§‘bXmam§Zm AQ>H$md Z H$aVm ˶m§À¶mer ào‘mZo dmJyZ ¶m O~mݶm
KoʶmV Amë¶m. ˶m‘wio EH$Va bmoH$m§Mr AZmdí¶H$ {^Vrhr ‘obr d
O~mݶm§‘ܶo ImoQ>onUmhr Ambm Zmhr. Á¶m ‘iodmë¶m{dê$Õ J§^ra VH«$ma
Ambobr Ago, ˶mbm nÌ nmR>dyZ qH$dm ^oQ> KoD$Z Jm§YrOr ˶mMr ~mOyhr
g‘OmdyZ KoV.(5.16 H$m¶©nÕVr)
M§nmaʶmV {ejUmMo dmVmdaU ’$mago ZìhVo. ˶m‘wio VoWrb ‘wbm§Zm

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (82) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{eH$dʶmMo ˶m§Zr R>adbo. JmdmVrb nwT> mè¶mZo Ka Am{U {ejH$mMo OodU
Úmdo, bmoH$m§Zr {eYm Úmdm d BVa IM© ¶m dH$sb‘§S>itZr Mmbdmdm Ago
R>abo. AmUIr ñd¶§godH$m§Mr JaO ^mgbr, V|ìhm Jm§YrOtZr Omhra[a˶m
‘mJUr Zm|Xdbr. {Vbm à{VgmX XoD$Z {d{dY ^mJmVyZ H$mhr ñd¶§godH$ Ambo.
ñdV:À¶m nËZr d ‘wbm§Zmhr ¶m H$m‘mV ˶m§Zr gm‘mdyZ KoVbo. {bhm¶bm
dmMm¶bm {eH$dʶmEodOr Mmbr[aVr, ñdÀN>Vm, AmH$S>o‘moS> ¶m§da ˶m§Zr ^a
{Xbm. JmoIë¶m§Mo ghH$mar S>m°. Xod ¶m§Zm ˶m§Zr ghm ‘{hݶm§gmR>r ~mobmdyZ
KoVbo. ‘iodmë¶m§{dê$Õ VH«$ma Amë¶mg Vo Jm§YtZr nhmdo; BVam§Zr ˶mV nSy>
Z¶o, Ago AmnmngmV R>abo hmooVo. ˶mMo nmbZ Ho$bo Jobo. (5.17 ‘mPo
ghH$mar)
ñdÀN>Vo~m~V H$mhr bjmV amhʶmOmoJo AZw^d ˶m§Zm Ambo. EH$m
JmdmV {ó¶m§Mo H$nS>o IynM ‘ibobo {Xgbo. H$ñVwa~m§Zr ˶m§Zm Vo ~Xbʶmg
gm§{JVbo. V|ìhm EH$ ór ˶m§Zm KamV KoD$Z Jobr d {VZo AmVrb n[apñWVr
XmIdbr. PmonS>rdOm KamV noQ>r, H$nmQ>, gm‘mZgw‘mZ H$mhr ZìhVo. Vr
åhUmbr H$s A§Jmda Zogbr Amho, VodT>r EH$M gmS>r ‘m¶mH$S>o Amho. Vr H$er
~Xby Vo gm§Jm! hr Aer pñWVr ^maV^a ‘moR>¶m à‘mUmV Vo§ìhm hmoVr d Ag§»¶
bmoH$ Ajae: A§Jmdarb H$nS>¶m§{Zer H$mi H§$R>V hmoVo, ho Jm§YrOr BWo Z‘yX
H$aVmV. emiogmR>r ~m§~y d JdVmMo EH$ N>ßna ˶m§Zr ~m§Ybo hmoVo. Vo EH$m amÌr
H$moUrVar OmiyZ Q>mH$bo. eoOmaÀ¶m ‘iodmë¶mÀ¶m ‘mUgm§da g§e¶ hmoVm; nU
˶mÀ¶mH$S>o nmhʶmEodOr {dQ>m§Mo Zdo Ka ~m§YʶmV Ambo. ¶mVyZ bmoH$m§Mm
{dídmg dmT>bm. nU ñdÀN>Vm, {ejU B. ~m~VMm bmoH$m§Mm CËgmh ’$ma
H$mim {Q>H$bm Zmhr. ñd¶§godH$hr hiyhiy ngma Pmbo.(5.18 J«m‘àdoe)
eoVH$è¶m§À¶m hH$sH$Vr {bhÿZ KoʶmMo H$m‘ ‘mÌ Jm§YrOtZr gwê$M
R>odbo. Vo OmVrb {VWo bmoH$m§Mr JXu Cgiy bmJë¶mZo {~hma gaH$ma ‘mÌ
AñdñW Pmbo. ˶m§Zr AmXa¶wº$ ^mfoV nÌ {bhrbo; nU "Amnbr Mm¡H$er
~arM bm§~br' Aer {Q>ßnUr H$ê$Z {~hma gmoSy>Z {ZKyZ Omʶmg gm§{JVbo.
Jm§YrOtZr ¶mg ZH$ma {Xbm d bmoH$m§À¶m Xþ:ImMo {ZdmaU hmoB©n趪V {~hma Z

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (83) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


gmoS>ʶmMm BamXm Omhra Ho$bm. JdZ©a ga ES>dS>© JoQ> ¶m§Zr ¶mda EH$ Mm¡H$er
g{‘Vr Zo‘br d ˶mda Jm§YrOtZmhr KoVbo. ‘r g{‘VrMm g^mgX Pmbmo, Var
eoVH$è¶m§Mm H¡$dma KoʶmMo ‘r Wm§~dUma Zmhr d g{‘VrÀ¶m H$m‘H$mOmZo ‘mPo
g‘mYmZ Z Pmë¶mg ‘r ‘mPo H$m‘ H$aVM amhUma, ¶m XmoZ AQ>r gaH$maZo ‘mݶ
Ho$ë¶m. Ga ’«°$H$ ñbm¶ ho ¶mg§~§Yr Zo‘boë¶m g{‘VrMo à‘wI hmoVo. ¶m g{‘VrZo
eoVH$è¶m§À¶m gd© VH«$mar amñV R>adë¶m d ‘iodmë¶m§Zr J¡admOdr {aVrZo
KoVboë¶m n¡emVrb H$mhr ^mJ naV H$amdm, VgoM VrZH${R>¶m H$m¶Xm aÔ
H$amdm, Aem {e’$maer Ho$ë¶m. ga ES>dS>© JoQ> ¶m§À¶m I§~ranUm‘wio ho H$m‘
‘moR>¶m à‘mUmV ¶eñdr Pmbo, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. ¶m AZwf§JmZo Omo H$m¶Xm
nmg Pmbm ˶m‘wio ‘iodmë¶m§À¶m gÎmoMm AñV Pmbm d a¶VoMm ídmg ‘moH$im
Pmbm, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. {ZirMm S>mJ OmVm OmUma Zmhr, hm Omo
J¡ag‘O Vmoda {~hma^a ngabm hmoVm, Vmo Aem {aVrZo Xÿa Pmbm.(5.19 COi
~mOy)
¶mZ§Va Jm§YrOtMm ‘Owam§er g§~§Y Ambm d ˶m§Zm M§nmaʶ gmoS>mdo
bmJbo. M§nmaʶmVrb ‘madmS>r ~§Yy§Zr Jmod§ed¥Õr qH$dm JmonmbZmV ag KoVbm
hmoVm Ago Vo åhUVmV. Jm§YrOtZmhr ¶m H$m‘mV ag hmoVm. H$mhr bmoH$ ‘mÌ
~¡bm§H$Sy>Z ˶m§À¶m eº$sn{bH$S>rb H$m‘ H$ê$Z KoVmV, ¶m~Ôb ˶m§À¶m ‘ZmV
ZmamOr hmoVr. "ho bmoH$ ZwgVo ZmdmMo qhXÿ AgyZ ~¡bm§Zm {ZX©¶nUo PmoS>nVmV
Am{U Y‘m©bm ~Å>m bmdVmV!' Aer {Q>ßnUr Jm§YrOtZr ¶m~m~V Ho$bobr Amho.
Ah‘Xm~mX‘Yrb IoS>m {Oëh¶mVrb ‘Owam§Mo H$m‘ ¶mZ§Va Jm§Yr§H$S>o Amë¶m‘wio
d ˶mVM Vo Jw§VyZ nS>ë¶m‘wio nwT>o {~hmaH$S>o ˶m§Zm OmñV bj XoVm Ambo Zmhr.
IoS>m {Oëh¶mVrb eoVH$è¶m§À¶m gmam‘m’$sMm àíZ d Ah‘Xm~mX ¶oWrb
‘Owam§À¶m AëndoVZmMm àíZ ho AmUIr XmoZ àíZ ¶mXaå¶mZ ‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m
{df¶n{ÌHo$da Ambo hmoVo. ˶m‘wio Vo {VH$S>o Jobo. {VH$S>À¶m {JaUr‘mbH$m§er
˶m§Mo gbmo»¶mMo g§~§Y hmoVo d ˶m§À¶mer bT>ʶmMr ‘hmË‘m Jm§YtMr BÀN>m
ZìhVr. ˶m‘wio ‘ܶñW åhUyZ H$mhr n§M Zo‘yZ ˶m§À¶m‘m’©$V àíZ gmoS>dmdm,
Aer {dZ§Vr ˶m§Zr {JaUr‘mbH$m§Zm Ho$bm. na§Vw ‘ܶñW Zo‘ʶmMr H$ënZm
{JaUr‘mbH$m§Zm ng§V nS>br Zmhr. ˶m‘wio Jm§YtZr ‘Owam§Zm g§n H$aʶmMm g„m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (84) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{Xbm.
g§n nwH$maʶmnydu ‘Owa g§nH$è¶m§H$Sy>Z H$mhr AQ>r ˶m§Zr dXdyZ
KoVë¶m hmo˶m. em§VVoMm ^§J H$am¶Mm Zmhr, H$m‘mda OmD$ BpÀN>Umam§da
OmoaO~aXñVr H$am¶Mr Zmhr, ˶mZr {^jm ‘mJyZ ImD$ Z¶o, g§n {H$Vrhr
bm§~bm Var ‘mKma KoD$ Z¶o d OdiMo n¡go g§nboVa BVa H$mhr H$m‘ H$ê$Z
CXa{Zdm©h Mmbdmdm, Aem ñdê$nmÀ¶m H$mhr AQ>r hmo˶m. Ah‘Xm~mXMm hm
g§n EH$drg {Xdg Mmbbm. amoO {VWë¶m ... ZXr{H$Zmar ‘Owam§Mr g^m ^aV
Ago. EH$ Eo³¶mMm ~mdQ>m KoD$Z ‘Owa Xa{Xder {‘adUyH$ H$mT>rV {‘adUwH$sZo
g^obm ¶oV. Jm§YrOtÀ¶m {JaUr‘mbH$m§gmo~V XaamoO MMm© hmoV; nU ˶m
{Zî’$i R>aV! "Amåhr nU ‘Owam§Mm {dMma H$aVmoM Zm! ˶m§Mo Am{U Am‘Mo
ZmVo {nVm-nwÌmà‘mUo Amho. ‘J ˶m§À¶mV Am{U Am‘À¶mV BVa H$moUmbm
Am§åhr H$emgmR>r ¶oD$ Úm¶Mo?' Ago àíZ H$ê$Z g‘ñ¶m gmoS>dʶmgmR>r
‘ܶñWm§Mr åhUOoM n§Mm§Mr Zo‘UyH$ H$aʶmg Vo {damoY H$arV.(5.20 ‘Owam§er
g§~§Y)
H$moMa~ ¶oWrb Aml‘mVyZ MmbUmè¶m H$m‘mH$S>ohr AYyZ‘YyZ ˶m§Mo
bj OmV Ago! "Aml‘ hm ehamnmgyZ qH$dm JmdmnmgyZ AbJ Agmdm; nU
Vmo BVH$mhr Xÿa Zgmdm H$s ¶m¶Mr-Om¶Mrhr n§MmB©V ìhmdr' Agm ˶m§Mm
{dMma hmoVm. hm {dMma ~wÕm§À¶m g§Kmam‘m§er {‘iVmOwiVm Amho. ~wÕm§Mm
g§Khr Aem {R>H$mUr CVaV Ago qH$dm {Zdmg H$aV Ago, H$s Oo {R>H$mU
JmdmVhr Zgo JmdmnmgyZ Xÿahr Zgo! (5.21 Aml‘mMo Xe©Z) IoS>m
{Oëh¶mVrb g˶mJ«hmXaå¶mZ eoVgmam ^abm Zmhr åhUyZ EH$ eoV Oá Ho$bo,
V|ìhm EH$ g˶mJ«hr ‘mohZbmb n§S>¶m Am{U ˶m§À¶m H$mhr ghH$mè¶m§Zr
Jm§YrOr§À¶m gëë¶mZo JwnMyn OmD$Z eoVmVrb gd© H$m§XmM H$mTy>Z AmUbm.
¶m~Ôb Z§Va ˶m§Zm Vwê§$JdmgmMr {ejm Pmbr. Jm§YrOr åhUVmV, H$s H$m§Xo
H$mT>ʶmMo H¥$˶ MmoarÀ¶m H$m¶Xoera ì¶m»¶o‘ܶo ~gV ZìhVo; Varhr {ejm
XoʶmV Ambr; nU Am‘Mm H$b Anrb H$aʶmH$S>o ZìhVm. bmoH$m§À¶m
‘ZmVrb H$m¶ÚmMr {^Vr H$mTy>Z Q>mH$ʶmgmR>r H$mhr bmoH$m§Zm Vwê§$JmV Om¶MoM

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (85) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


hmoVo! Jm§YrOr Agohr åhUVmV H$s "EdT>¶m VodT>¶m gmè¶mgmR>r C^o eoV Oá
H$aʶmbm H$m¶ÚmMm AmYma Agbm, Var Vo ݶm¶-{ZVrbm gmoSy>Z Amho; Vr
EH$ àH$maMr byQ>M Amho. ˶m‘wio Aem Jmoï>tMm AZmXa H$aUo ho Amnbo
H$V©ì¶M Amho'! (5.24 H$m§XoMmoa)
¶m bT>¶mÀ¶m eodQ>r lr‘§V eoVH$è¶m§Zr gmam ^abm, Va Jar~
eoVH$è¶m§Mm gmam VhHy$~ H$aʶmV ¶oB©b, Agm VmoS>Jm ‘m‘boXmam§Zr gwMdbm d
˶mda eoVH$è¶m§Zr ¶wÕ~§Xr H$ê$Z CËgd gmOam Ho$bm. ¶m bT>¶mVyZ d„^ ^mB©
nQ>obm§Mm CX¶ Pmbm. Mm§Jbr Mmbbobr d{H$br gmoSy>Z Vo ¶m bT>mB©V gm‘rb
Pmb hmoVo. nmQ>rXmam§Zm ¶m bT>¶mZo ñdV:À¶m e³rMr OmUrd Pmbr. (5.25
IoS>m g˶mJ«hmMm eodQ>) "qhXÿ ‘wbg‘mZm§‘ܶo Iar ‘¡Ìr Zmhr, ¶mMr OmUrd
‘bm X{jU A{’«$Ho$VM Pmbr hmoVr' Ago "Eo³¶mMr Vi‘i' ¶m àH$aUmV Vo
åhUVmV. IoS>m àH$aUmÀ¶m doiogM ¶wamonmV ‘hm¶wÕ gwê$ hmoVo d ˶m AZwf§JmZo
MMm© H$aʶmgmR>r ìhmBgam°¶ bm°S>© Moåg’$S>© ¶m§Zr ‘hmË‘m Jm§YtZm ~mobmdyZ
KoVbo hmoVo. ¶m ~¡R>H$sV ˶m§Zr {~«Q>rem§Zm ¶wÕmV ‘XV H$aʶmMo AmídmgZ {Xbo.
Vo qhXr Am{U B§J«OrV ~mobbo. Aem ~¡R>H$m§V VËnydu H$moUrhr qhXrV ~mobbo
ZìhVo, Ago Vo åhUVmV.(5.26 Eo³¶mMr Vi‘i)
Amnbr ^y{‘H$m A{YH$ ñnï> H$aʶmgmR>r ìhmBgam°¶ ¶m§À¶m nadmZJrZo
EH$ nÌ Ë¶m§Zr ¶mZ§Va à{gÕ Ho$bo. {Q>iH$ d A{b~§Yy ¶m ~¡R>H$sg AZwnpñWV
Agë¶m~Ôb àW‘ ˶m§Zr IoX 춺$ Ho$bm hmoVm. ¶mZ§Va hmo‘ê$bÀ¶m AZwf§JmZo
bmoH$m§À¶m AmH$m§jm d {Ibm’$VrÀ¶m AZwf§JmZo ‘wgb‘mZm§À¶m AmH$m§jm ¶m
‘wÚm§Mmhr g‘mdoe ˶mV hmoVm. "‘r B§J«Om§Mm MmhVm Amho Am{U Or amO{Zð>m
B§J«Om§‘ܶo dgV Amho, VrM amO{Zð>m à˶oH$ qhXr ‘mUgm‘ܶohr OmJ¥V
H$aʶmMr ‘mPr BÀN>m Amho, Agohr ¶m nÌmV ˶m§Zr {bhrbo hmoVo.
"‘wgb‘mZm§Mm gƒm {‘Ì' ~ZʶmgmR>r Á¶m XmoZ H$m‘m§‘ܶo ‘wgb‘mZm§Zm ‘XV
H$aʶmMo ˶m§Zr ¶m Xaå¶mZ R>adbo hmoVo, ˶mVrb n{hbo H$m‘ Vwê§$JmVrb
Abr~§Yy§Zm gmoS>dUo ho hmoVo, Va Xþgao H$m‘ {Ibm’$V MidirMm ‘wñbr‘m§À¶m
~mOyZo {ZH$mb bmdʶmgmR>r ‘XV H$aUo ho hmoVo.(5.27 [aH«y$Q>^aVr)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (86) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Moåg’$S>© ¶m§Zm {Xboë¶m AmídmgZmZwgma a§Jê$Q> ^aVrgmR>r ˶m§Zr IoS>m
{Oëh¶mVyZ gwê$dmV Ho$br. VoWo ˶m§Zm {ZameoMm gm‘Zm H$amdm bmJbm. bmoH$
g¡Ý¶^aVrgmR>r V¶ma ZìhVo. Vwåhr Va AqhgmdmXr; ‘J g¡Ý¶^aVrgmR>r AmJ«h
H$gmH$m¶ YaVm? Agm AJXr amñV àíZ bmoH$m§Zr CnpñWV Ho$bm! nU Jm§YrOr
Va {~«Q>rem§Zm eãX XoD$Z ~gbo hmoVo. ˶m‘wio Vo JmdmoJmd g^m KoV qhS>bo; nU
EHo$H$m JmdmV Hw$R>oVar EImX Xþgam ‘mUyg ¶mdoir ^aVrg V¶ma hmoV hmoVm.
Aem n[apñWVrV [aH«y$Q>^aVrgmR>r Jm§YrOtZr Oo nÌ V¶ma Ho$bo hmoVo, ˶mV
{~«Q>rem§Zr ^maVr¶ OZVobm {Z:eó H$aʶmgmR>r Omo H$m¶Xm ~Zdbm hmoVm,
˶mbm "B{VhmgmVrb gdm©{YH$ H$mim H$m¶Xm' Ago g§~moYbo hmoVo d gܶmMr
^aVr hr hm H$m¶Xm aÔ H$ê$Z eó Mmbdm¶bm {eH$ʶmgmR>r OUy EH$
gwdU©g§YrM R>aUma Amho, Ago ˶m§Zr Z‘yX Ho$bo hmoVo. ¶mdê$Z {~«Q>re
A{YH$mè¶m§er ˶m§Mo IQ>Ho$ CS>mbo; na§Vw Varhr gaH$ma d Jm§Yr ¶m XmoKm§Zmhr
EH$‘oH$m§Mr JaO Agë¶mZo ‘V^oX ~mOybm R>odyZ ¶m~m~VÀ¶m ~¡R>H$m§V Vo EH$Ì
¶oV am{hbo. ¶m g¡Ý¶^aVrgmR>r KaJwVr ^m§S>Uo ~mOybm R>odʶmMm AmJ«h {~«Q>re
H$aV hmoVo. na§Vw A§‘bXmam§Mr AnH¥$˶o qH$dm gaH$maMm g§K{Q>V Owby‘ ghZ
H$aVm ¶oUma Zmhr; bmoH$‘Vmbm Vwåhr AmVm H$Yr Zìho EdT>o ‘hËd {Xbo
nm{hOo, Ago Jm§YrOtMo ˶m§Zm CÎma hmoVo. ‘r gܶm eó~imEodOr
AmË‘~imbm Am{U ào‘~imbm bmoH${චH$aʶmÀ¶m à¶ËZmV Amho Am{U
˶mV ¶eñdr Pmbmo, Va gd© OJ EH$ Pmbo, Var ^maV ˶mMm gm‘Zm H$ê$
eHo$b, Agohr ˶m§Zr {bhrbo hmoVo.(5.27)
‘hmË‘m Jm§YtMr Vã¶oV ~hþYm ZmOwH$ Agmdr qH$dm A{Vn«dmgm‘wio d
{d{dY {R>H$mUMo Imëbo{nbo OmV Agë¶mZo Vr Ver Pmbr Agmdr. ˶m‘wio
AZoH$Xm ˶m§Zm AmOmanUmMm Ìmg ghZ H$amdm bmJV Ago. EH$Xm Va ˶m§Zm
Z{S>¶mXbm Om¶Mo hmoVo d ˶m§Mr Vã¶oV {~KS>br. gm~a‘VrhÿZ Ah‘Xm~mX d
{VWyZ Z{S>¶mX Ago Vo H$go~go nmohmoMbo; nU ¶m H$mimV ˶m§Zm Mmodrg VmgmV
Vrg Vo Mmirg doim nmoQ> gm’$ H$amdo bmJbo. "Á¶m earambm XJS>mà‘mUo
‘O~yV g‘OV hmoVmo, Vo eara ‘mVrÀ¶m T>oH$imgmaIo ~Zbo hmoVo' Ago Vo ¶m
AZwf§JmZo {bhrVmV. S>m°³Q>am§Mo Am¡fY Am{U B§Oo³eZ Koʶmghr ˶m§Zr ZH$ma

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (87) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{Xbm, ¶mbm H$maU ‘mPo AkmZ hmoVo, Ago Vo åhUVmV. Vo åhUVmV, H$s
B§Oo³eZ åhUOo H$gbrer bg Agob, Ago ‘bm dmQ>o; nU Vo dZñnVrMo
Am¡fY AgVo, ho ‘bm Z§Va g‘Obo. ¶m AmOmamV ‘r Iyn jrU Pmbmo; nU
O‘©ZrMm nwaVm nmS>md Pmë¶mMr d AmVm [aH«y$Q>^aVrMr JaO Zgë¶mMr ~mV‘r
d„^^mBªZr AmUë¶mda ‘bm ~ao dmQ>bo, Ago Vo {bhrVmV. ¶m AmOmamV
‘m§gmhmar gyn qH$dm {Z~uO A§S>r KoʶmMr gyMZm H$mhr {‘Ìm§Zr ˶m§Zm Ho$br
hmoVm; nU Vr ˶m§Zr ZmH$mabr, Agohr Vo {bhrVmV.(5.28 ‘¥Ë¶yeæ¶m)
e§Ho$À¶m ‘wimer lÕoMm A^md AgVmo Ago ˶m§Mo ‘V hmoVo. (5.29
am¡bQ> A°³Q>) am¡bQ> A°³Q>bm {damoY H$aʶmgmR>r ˶m§Zr g˶mJ«h g^m ñWmnZ
Ho$br. ˶mZ§Va {R>H${R>H$mUr 30 ‘mM© d 6 E{àb amoOr ~§X nmibo Jobo. ‘rR>
g˶mJ«hmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ g{dZ¶ H$m¶Xo^§J H$aʶmMo R>adʶmV Ambo. "qhX
ñdamO' d "gdm}X¶' hr gaH$maZo ~§Xr KmVbobr ‘hmË‘m Jm§YtOr nwñVHo$ N>mnyZ
{dH$ʶmV Ambr. ‘w§~B© Mm¡nmQ>rdarb g^m g§në¶mZ§Va hr nwñVHo$ {dH$ʶmMm
H$m¶©H«$‘ R>adbm Jobm hmoVm. ˶mbm ‘moR>o ¶e {‘imbo. bmoH$m§Zr ‘XV åhUyZ
OmñVrMo n¡go XoD$Z nwñVHo$ IaoXr Ho$br. Xþgè¶m {Xder gaH$ma åhUmbo, H$s
Zdr Amd¥Îmr N>mnyZ {dH$ë¶m‘wio Vr H¥$Vr JwÝh¶mÀ¶m H$joV ¶oV Zmhr. ¶m
Xaå¶mZ nwT>rb EH$m H$m¶©H«$‘mgmR>r {X„rhÿZ A‘¥Vgabm OmV AgVmZm
nmobrgm§Zr ˶m§À¶m hmVr EH$ hþHy$‘ R>oD$Z Vw‘À¶m n§Om~ àdoem‘wio Aem§VVm
dmT>>ob; ˶m‘wio n§Om~‘ܶo àdoe H$ê$ Z¶o, Agm ‘ZmB© hþHy$‘ ˶m§À¶m hmVr
{Xbm. ˶m§Zr Vmo ‘mZʶmg ZH$ma {Xbm, V|ìhm ˶m§Zm Vmã¶mV KoD$Z JmS>¶m d
A§‘bXma ~XbV ‘w§~B©bm AmUʶmV Ambo. VoWo bmoH$m§Zr X§Jm gwê$ Ho$bm hmoVm,
Ago g‘Oë¶mdê$Z H$mhr ghH$mè¶m§gmo~V Vo nm¶YwUr ^mJmV Ambo. {VWyZ gwê$
Pmbobr {‘adUyH$ H«$m’$S>©‘mH}$Q> ^mJmV nmobrgm§Zr AS>dbr d bmoH$m§À¶m
A§Jmda KmoS>oñdma gmoSy>Z {‘adUyH$ Cyidbr.(5.31 Vmo AmR>dS>m)
nmobrgm§À¶m darb H¥$˶m~m~V Jm§YrOtZm dmQ>bo, H$r bmoH$m§À¶m
A§Jmda KmoS>oñdma gmoS>ʶmMr JaO ZìhVr! nmobrg A{YH$mè¶m§Zm ‘mÌ Vgo
dmQ>V ZìhVo. ˶m‘wio H${‘eZa {J«{’$W Jm§YrOtZm åhUmbo, H$s H$m¶ H$am¶Mo Vo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (88) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Am§åhmbm Mm§Jbo g‘OVo. Vw‘À¶m {eH$dUwH$sMm bmoH$m§da H$m¶ n[aUm‘ Pmbm
Amho, ˶mMrhr Vw‘À¶mnojm A{YH$ ‘m{hVr Am§åhmbm {‘iVo. Am§åhr H$S>H$
Cnm¶ ¶moObm Zmhr, Va bmoH$ A{YH$M ZwH$gmZ H$aV OmVrb. Vwåhmbm ‘r
ImÌrZo gm§JVmo, H$s bmoH$ Vw‘À¶mgwÕm Vmã¶mV ahm¶Mo ZmhrV. H$m¶Xo^§JmMr
^mfm ˶m§Zm MQ>H$Z g‘Oob; nU em§VVoMr Jmoï> bdH$a g‘OUma Zmhr. Vw‘Mo
hoVy Mm§Jbo AmhoV; nU Vo bmoH$m§Zm g‘OUma ZmhrV. Vo ˶m§À¶m diUmdaM
OmVrb! {J«{’$W ¶m§À¶m ¶m {ZdoXZmV g˶ Am{U AZw^d ¶m XmoÝhrMm A§e
hmoVm. nU Jm§YrOtZm ho ‘V ‘mݶ ZìhVo. bmoH$ ñd^mdV: bT>mD$ d¥ÎmrMo
ZmhrV; Vo em§VVm{à¶M AmhoV, Ago ˶m§Mo åhUUo hmoVo. XmoKm§Mm dmX{ddmX
dmTy> bmJbm, Vgo H${‘eZa åhUmbo, H$s "bmoH$m§Zr Vw‘Mr {eH$dU ZrQ> J«hU
Ho$bobr Zmhr, ho Vwåhmbm {Xgbo Va Vwåhr H$m¶ H$amb?' Jm§YrOr ¶mda
åhUmbo, H$s "‘mPr ImÌr Pmbr, Va ‘r bT>m ~§X H$arZ!'(5.32 Vmo
AmR>dS>>m)
darb MM}Xaå¶mZ "bmoH$ {ngmië¶mgmaIo H$arV AmhoV d Oo H$mhr
hmoB©b, ˶mMr gd© O~m~Xmar Vw‘À¶m {eamda ¶oB©b' Aer gmdY{JarMr gyMZm
{J«{’$W ¶m§Zr Jm§YrOtZm {Xbr. nU Jm§YrOrhr ‘mJo hQ>bo ZmhrV. bmoH$m§Zr
H$‘rOmñV Ho$bo, Va ‘bm AmíM¶© dmQ>ob d Xþ:Ihr hmoB©b; nU ‘r O~m~Xmar
ñdrH$maʶmg V¶ma Amho. ¶mZ§Va Mm¡nmQ>rda g^m ^adyZ VoWo Jm§YrOtZr
bmoH$m§Zm em§VVoMo AmdmhZ Ho$bo. Var BVaÌ AmJ ^S>H$bobrM hmoVr.
Ah‘Xm~mX‘ܶo ‘me©b bm° bmJy Pmbm. ¶m X§½¶m§V EH$ nmobrg {enmB© d
AmUIr EH$ gaH$mar H$‘©Mmar ¶m§Mo IyZ nS>bo hmoVo. Jm§YrOtZr Aem pñWVrV
g˶mJ«h ‘mJo KoVbm. bmoH$m§Zr Amnmnbo JwÝho H$~yb H$amdoV d gaH$maZohr Vo
‘m’$ H$amdoV, Ago ˶m§Zr gwMdbo; nU XmoKm§n¡H$s H$moUrhr ˶m§Mo EoH$bo Zmhr.
(5.32)
darb KQ>ZoZ§Va Vo Z{S>¶mXbm Jobo. VoWrb n[apñWVr nm{hë¶mZ§Va
˶m§À¶m Ago bjmV Ambo, H$s Ah‘Xm~mX, IoS>m, M§nmaU, Z{S>¶mX B.
{R>H$mUr bmoH$m§Zm H$m¶Xo^§JmgmR>r nmMmaU H$ê$Z H$ê$Z ˶m§Zr {h‘mb¶mEdT>r

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (89) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


‘moR>r MyH$ Ho$bobr Amho. ¶m MwH$sMr H$~wbr {Xë¶m‘wio Amnë¶mbm AZoH$
{R>H$mUr CnhmgmMm gm‘Zm H$amdm bmJbobm AgyZhr hr MyH$ H$~yb Ho$ë¶mMm
níMmÎmmn Amnë¶mbm hmoV Zmhr, Agohr ˶m§Zr {bhrbobo Amho. BVam§Mo
hËVrEdT>o Xmof AmnU aOmEdT>o ‘mZm¶bm d ñdV:Mo amB©EdT>o Xmofhr nd©VmEdT>o
‘mZyZ AmnU dmQ>Mmb H$am¶bm {eH$bo nm{hOo, Agm g„mhr ˶m§Zr ¶m
AZwf§JmZo Amnë¶mbm {Xbobm Amho. AmnU bmoH$m§Zm g{dZ¶ H$m¶Xo^§J
H$am¶bm gm§JyZ MyH$ Ho$br Ago ˶m§Zm dmQ>V Zmhr. hm H$m¶Xo^§J H$am¶bm
{dZ¶erb ‘mUgm§Zm AmnU ~mobmdbo Zmhr d gagH$Q> H$m¶Xo^§J H$ê$ {Xbm,
¶m MwH$sMm ‘mÌ Ë¶m§Zm níMmÎmmn Pmbm. bmoH$m§Zm g{dZ¶ H$m¶Xo^§JmgmR>r
bm¶H$ ~ZdʶmnyduM AmnU ˶m§Zm Vmo H$am¶bm bmdbm. Oo bmoH$ BVadoir
~ondm©B©Zo qH$dm JwánUo H$m¶Xo^§J H$aVM Ambobo AmhoV, ˶m§Zm g{dZ¶
H$m¶Xo^§JmMo ‘hËd g‘OUma Zmhr, hr Jmooï> Amnë¶m bjmV Ambr Zmhr, ho
˶m§Zm ‘mJmhÿZ C‘Jbo. (5.33 {h‘mb¶mEdT>r MyH$)
MidirMm àMma àgma H$aʶmgmR>r ˶m§Zr Mmbdboë¶m "ZdOrdZ' d
"¶§J B§{S>¶m' ¶m nÌm§Mm In ˶m gw‘mamg à˶oH$s Mmirg hOmam§da Jobm hmoVm.
ZdOrdZ ho ‘m{gH$ nÌ B§Xþbmb ¶m{kH$ ¶m§À¶mH$Sy>Z Mmbdm¶bm KoD$Z ˶mMo
gmám{hH$mV ê$nm§Va Ho$bo hmoVo. ˶m§À¶m Midirg ‘XV H$aUmao "H«$m°{ZH$b'
gaH$mar X~mdm‘wio ~§X nS>bo, Var hr XmoZ nÌo ‘mÌ OmoamV Mmbbr. C‘a
gmo~mZr d e§H$abmb ~°H$a ¶m XmoKm§Mr IMm©Mr O~m~Xmar CMbbobr hmoVr.
˶m§À¶mM àoaUo‘wio ¶§J B>§{S>¶m ho nÌ AmR>dS>¶mVyZ EH$ EodOr XmoZXm {ZKy
bmJbo. ¶m nÌmV Om{hamVr Z KoVë¶m‘wio {dMmañdmV§Í¶ {Q>H$dVm Ambo, Ago
Vo åhUVmV. (5.34 "ZdOrdZ' Am{U "¶§J B§{S>¶m') ¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV
n§Om~mVrb X§½¶m Ymo߶m§Zm Omoa MT>bm hmoVm. bmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r
Jm§YrOtZr ¶mdo Ago {VWë¶m H$mhr nwT>mè¶m§Zm dmQ>V hmoVo. nU ìhmBgam°¶Zr
˶m§Zm {VH$S>o Omʶmg nadmZJr {Xbr Zmhr. ¶m Xaå¶mZ bîH$ar H$m¶ÚmÀ¶m
H$mimV n§Om~mV KS>boë¶m KQ>Zm§À¶m Mm¡H$ergmR>r h§Q>a Am¶moJ Zo‘bm Jobm
hmoVm. Jm§YrOr d ghH$mè¶m§Zr ¶m Am¶moJmda ~{hîH$ma Q>mH$bm.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (90) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Am°³Q>mo~a‘ܶo ˶m§Zm n§Om~mV OmʶmMr nadmZJr {‘imbr. h§Q>a
Am¶moJmda ~{hîH$ma Q>mH$ë¶mZ§Va H$m±J«ogZo ñdV:Mr EH$ Mm¡H$er g{‘Vr Zo‘br.
¶ g{‘Vrda ‘moVrbmb Zohê$, {MÎma§OZ Xmg, ~°. O¶H$a, Aã~mg V¡¶~Or d
‘hmË‘m Jm§Yr ¶m§Mr dUu bmJbr. Mm¡H$er doJdoJù¶m Jmdm§V OmD$Z H$am¶Mr
hmoVr. ‘hmË‘m Jm§YtH$S>oM Mm¡H$ergmR>r ‘moR>¶m g§»¶oZo Jmdo XoʶmV Ambr
hmoVr; ˶m‘wio ˶m§Zm n§Om~‘Yrb AZoH$ Jmdo nmhVm Ambr. gaH$maMr
AamOH$Vm, A§‘bXmam§Mr Zm{Xaemhr d Aaoamdr ¶m§~m~VÀ¶m Jmoï>r g‘Oë¶mda
‘bm AmíM¶© dmQ>bo d Xþ:Ihr Pmbo, Ago Vo åhUVmV. ¶m g{‘VrMm Ahdmb
{bhyZ H$mT>ʶmMr O~m~Xmarhr Jm§YtdaM nS>br d EImÚm Jmoï>rÀ¶m AZwf§JmZo
WmoS>r Oar e§H$m Agbr, Var Vr ~m~ dJiyZ g{‘VrZo [anmoQ>© V¶ma Ho$bm, Ago
Jm§YrOr åhUVmV.(5.35 n§Om~mV)
‘hmË‘m Jm§Yr ¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV qhXÿ ‘wgb‘mZm§À¶m EH$m g§¶wº$
~¡R>H$sg hOa am{hbo. qhXÿ§Zr {Ibm’$Vrbm nm{R>§~m Úmdm d ˶m ~Xë¶mV
‘wgb‘mZm§H$Sy>Z JmoajUmg g§‘Vr dXdyZ ¿¶mdr, Agm ñdm‘r lÕmZ§X d BVa
Zo˶m§Mm à¶ËZ hmoVm. nU Agm gm¡Xm H$ê$ Z¶o, Ago ‘V ‘m§Sy>Z Jm§YrOtZr
JmoajUmMm àíZ ‘wgbmZm§À¶m ~wÕrda gmoSy>Z XoʶmMo ˶m g^obm AmdmhZ Ho$bo.
{Ibm’$Vr~m~V ‘wgb‘mZm§da Aݶm¶ hmoV Agob, Va ˶mV ‘wgb‘mZm§Zm ‘XV
H$aUo ho qhXÿ§Mo H$V©ì¶ Amho, Ago Vo åhUmbo. Varhr ‘wgb‘mZm§Zr qhXÿ§À¶m
g‘mYmZmW© JmodY ~§X Ho$bm nm{hOo Ago ‘V ‘m¡bmZm AãXþb ~mar ¶m§Zr ‘m§S>bo,
Ago Jm§YrOr åhUVmV. ¶mM g^oV "Zm°Z H$mo Am°naoeZ' hm eãX ‘r àW‘
dmnabm Ago Jm§YrOr åhUVmV. hr g^m Zmoìh|~a‘ܶo {X„rV Pmbr hmoVr.
˶mdoir ‘ahÿ‘ hH$s‘gmho~, ^mB© Ag’$Abr, ñdm‘r lÕmZ§XOr, ‘m¡bmZm
hgaV ‘mohmoZr B. hOa hmoVo. n§Om~Mm àíZhr {Ibm’$VrÀ¶m àíZmbm OmoS>mdm,
Ago H$mhr OUm§Mo ‘V hmoVo, ˶mbm Jm§YrOtZr {damoY Ho$bm.(5.36 {Ibm’$V
Am{U JmoajU) {Ibm’$VM àíZ hm Xoem~mhoarb àíZ hmoVm. {~«Q>rem§Zr aÔ
Ho$bobm ‘wgb‘mZm§À¶m gdmo©ƒ Ibr’$mMm A{YH$ma ˶mbm naV {‘idyZ
Xoʶm~m~VMm Vmo àíZ hmoVm.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (91) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


A‘¥Vga g^onydu ~mXehmMm gwYmaUm§Mm hám Omhra Pmbm hmoVm.
H$mhr Xmof Agbo, Var gwYmam¶bm haH$V Zmhr, Ago Jm§YrOtZm dmQ>V hmoVo.
R>amdmbm {Q>iH$, Xmg d BVa ‘moR>¶m Zo˶m§Mr BVam§Mr haH$V hmoVr. Jmooï>
‘V{d^mOZmda Ambr Ago {Xgbo; nU eodQ>r g‘oQ> Pmbm, Ago Jm§YrOr
{bhrVmV. R>amd Zo‘H$m H$m¶ hmoVm, ¶m~m~V ‘mÌ g§~§{YV àH$aUmV ˶m§Zr
‘w½YVm nmibobr Amho. hm R>amd H$mU˶m hmoVm, ˶mV {eaʶmMr ¶oWo
Amdí¶H$Vm Zmhr Ago ˶m§Zr gXa àH$aUmÀ¶m eodQ>r {bhrbo Amho. (5.37
A‘¥VgaMr amï´>r¶ g^m) Om{b¶Zdmbm ~mJ ñ‘maH$mÀ¶m C^maUrMm R>amd
n§Om~ H$m±J«ogZo nm[aV Ho$bm hmoVm. ˶mgmR>r ˶m§Zm nmM bmI ê$n¶o O‘dm¶Mo
hmoVo. ¶m ñ‘maH$ g{‘VrV Jm§YrOtMm g‘mdoe hmoVm. "{^jm' ‘mJyZ n¡go
C^maʶmV ‘XZ‘mohZ ‘mbdr¶ AmKmS>rda AgV; nU ‘rhr H$mhr ‘mJo ZìhVmo
Ago Vo åhUVmV. amOm‘hmamOm§H$Sy>Z bmImo ê$n¶o {‘idʶmV ‘mÌ ‘mbda¶m§Mm
hmV YaUmam H$moUr ZìhVm, Ago Vo åhUVmV. Om{b¶Zdmbm ñ‘maH$mgmR>r
amOo‘hmamOm§H$Sy>Z n¡go {‘iUma ZmhrV, ho OmUyZ ˶m§Zr ‘w§~B©Vrb bmoH$m§H$Sy>Z
n¡gm {‘idbm; nU qhXÿ, ‘wñbr‘ d erI ¶m {VÝhr g‘yhm§Vrb bmoH$ {VWo
ehrX Pmbobo Agë¶m‘wio ñ‘maH$ H$go ~Zdmdo, ¶mMm noM {Z‘m©U Pmbm hmoVm.
{deofV: qhXÿ ‘wñbr‘ d¡a^mdm‘wio Vmo O{Q>b ~Zbm hmoVm.
H$m±J«ogMr n{hbr KQ>Zm JmoIë¶m§Zr {bhrbr hmoVr. ‘ܶ§Var ~amM
H$mi Joë¶mZo Vr Anwar >R>aV hmoVr. ¶m KQ>ZoMr nwZK©Q>Zm H$aUo V|ìhm JaOoMo
~Zbo hmoVo. Vo H$m‘ H$aʶmMr O~m~Xmar ¶m Xaå¶mZ Jm§YrOtZr hmVr KoVbr.
˶mdoir H$m±J«og‘ܶo bmo. {Q>iH$ d {MÎma§OZ Xmg ¶m§Mo XmoZ JQ> à~i d
nañna{damoY H$aUmao Agë¶m‘wio ¶m XmoÝhr JQ>m§Vrb EH$ EH$ {dídmgy 춺$s
KQ>Zmg{‘VrV Amnë¶mgmo~V Agmdm Am{U ¶m {VKm§ì¶{V[aº$ g{‘VrV AmUIr
H$moUr Zgmdm, Aer Jm§YrOtMr BÀN>m hmoVr. Vr H$m±J«ogZo nyU© Ho$br. {Q>iH$m§V’}$
Ho$iH$a d Xmg ¶m§À¶mV’}$ Am¶. ~r. goZ Aer XmoZ Zmdo g‘moa Ambr. ho
{VKoOU H$Yrhr EH$Ì ~gbo ZmhrV. Ho$di nÌì¶dhmamÀ¶m AmYmao Amnbo
H$m‘ ˶m§Zr nyU©Ëdmg Zobo. A‘¥VgaÀ¶m g^oVrb H$m¶m©‘wio Zmhr, Va ¶m
H$m¶m©‘wio ‘r Iè¶m AWm©Zo H$m±J«ogdmgr Pmbmo, Ago Vo ¶m AZwf§JmZo {bhrVmV.

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (92) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


(5.38 amï´>r¶ g^oV n«doe)
Jm§YrOr åhUOo MaIm ho gyÌ Amnë¶mH$S>o AmVm ‘mݶ Pmbobo Amho.
nU df© 1908 n趪V, åhUOo d¶mÀ¶m gw‘mao Mm{iern趪V ‘r MaIm nm{hbm
ZìhVm, Ago Vo AmË‘H$WoÀ¶m nmMì¶m I§S>mVrb 39 ì¶m àH$aUmV åhUVmV.
^maVmMo Xm[aж Ma»¶mÀ¶m ‘mJm©ZoM Xÿa hmoB©b, Ago ˶m§Zr "qhX ñdamO' ¶m
nwñVH$mV {bhrbo hmoVo. 1915 gmbr Vo X{jU Am{’«$Ho$VyZ ^maVmV naVbo,
Vmon趪Vhr ˶m§Zr MaIm ñdV:À¶m S>moi¶m§Zr nm{hbm ZìhVm. ˶m§À¶m g§nH$m©V
Amboë¶m J§Jm~oZ ¶m ^{JZrZo MaIm emoYyZ XoʶmMr O~m~Xmar ñdV:À¶m
{eamda KoD$Z ‘mPm ^ma hbH$m Ho$bm, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(5.39 ImXrMm
OÝ‘) J§Jm~oZ ¶m§Zr Iyn emoYmemoY H$ê$Z ~S>moXm g§ñWmZmVrb {dOmnya ¶oWrb
H$mhr Hw$Qw>§~m§H$S>rb MaIo emoYyZ H$mT>bo. {Jaʶm§Vrb ¶§Ì‘mJm§da gyV H$mVʶmg
Vmoda gwê$dmV Pmë¶mZo MaIm ˶mdoirhr H$mb~mh¶M R>abm hmoVm. Á¶m
bmoH$m§H$S>o MaIo hmoVo, ˶m§Zrhr Vo ‘mi¶mda Q>mHy$Z {Xbo hmoVo. H$moUr "noiy'
nwadbm, VaM ho bmoH$ ˶m§Zm gyV H$mVyZ XoV. ˶m‘wio Jm§YtZr gwê$dmVrbm
{Jaʶm§H$Sy>Z noiy {‘idbo; nU Z§Va Vo ¶mo½¶ Z dmQ>ë¶m‘wio ghH$mè¶m§Zr EH$
qnOmar emoYbm. ˶mÀ¶mH$Sy>Z noiy ~ZdʶmMo H$m‘ Aml‘mVrb ‘wbm§Zmhr
{eH$dʶmV Ambo d Aem àH$mao Ma»¶mda H$mVbobo gyV H$mhr {dUH$am§H$Sy>Z
{dUyZ Koʶmg gwê$dmV H$aʶmV Ambr.
Jm§YrOr ahmV Agboë¶m doJdoJù¶m {R>H$mUr ¶mZ§VaÀ¶m H$mimV
Ma»¶mda gyVH$VmB© gwê$ Pmbr. Ma»¶mMm Jw§Omad ˶m§Zm àgÞ H$ê$ bmJbm.
Vmo ˶m§À¶m Vã¶oVrV H$mhr à‘mUmV H$m hmoB©Zm nU gwYmaUm H$aʶmg H$maUr^yV
R>abm, Ago Vo åhUVmV. BWyZ nwT>À¶m H$mimV "g§nyU© ImXrYmar hmoʶmg ‘r
CVmdri Pmbmo' Ago Vo åhUVmV. ˶m§À¶m ghH$mè¶m§Zr ~Zdbobr ImXr Iyn
OmS> d Aê§$X nÝh¶mMr hmoVr. ¶m Xaå¶mZ ˶m H$mir Añn¥í¶ R>adboë¶m
dJm©Vrb am‘Or d J§Jm~oZ ¶m§Zm ˶m§À¶m Aml‘mV amhʶmgmR>r emoYyZ
AmUʶmV Ambo. ê§$X nÝh¶mMr ImXr ˶m§À¶mH$Sy>Z {dUyZ {‘iy bmJbr. ImXr
àgmamVhr ˶m§Mr ‘moR>r ‘XV Pmbr, Ago Jm§YrOr {bhrVmV. J§Jm~oZ ¶m§Zr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (93) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


JwOamV‘Yrb d JwOamV~mhoarb AZoH$m§Zm ImXr {dUʶmMo H$g~ {eH$dboo,
Ago Vo åhUVmV.(5.40 MaIm gmnS>bm)
¶m Xaå¶mZÀ¶m H$mimV ñdXoer MidirÀ¶m H$mimV Xoer
{JaUr‘mbH$m§Zr ˶m§Mm ‘mb MT>¶m ^mdmV {dH$ë¶mMr H$~wbr EH$m
{JaUr‘mbH$mZo ˶m§À¶mgmo~V ~mobVmZm {Xbr. Am§åhr Y§Xm namonH$mamgmR>r
WmoS>mM MmbdVmo; Ago åhUyZ "ImXr IndʶmÀ¶m MidirMr Zmhr; Va Vr
{Z‘m©U H$aUmè¶m MidirMr JaO Amnë¶mbm Amho. ˶m‘wio hdo Va {Jaʶm
H$mT>m d V¶ma hmoUmè¶m ‘mbmMm XOm© gwYmaʶmMm à¶ÝV H$am' Agohr ˶mZo
˶m§Zm EoH$dbo! Jm§YrOr ‘mÌ "‘r Ma»¶mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ AY©~oH$ma {ó¶m§Zm
amoOJma nwadV Amho' Ago åhUyZ Ma»¶mda R>m‘ am{hobo. (5.41 EH$ g§dmX)
¶m Xaå¶mZ {Ibm’$V n[afXoZohr AghH$mamMm R>amd nm[aV Ho$bm. ‘wgb‘mZ
~§Yy em§Vr Am{U Aqhgm hr VËdo nmim¶bm {H$VnV V¶ma hmoVrb, ¶m~m~V
e§H$m Agbr, Var EH$ YmoaU åhUyZ Vo nmiʶmg AãXþb ~mar gma»¶m Zo˶m§Mr
haH$V ZìhVr. JwOamV àm§{VH$ n[afXoZohr ‘hmË‘m Jm§Yr§À¶m nwT>mH$mamZo
AghH$mamMm R>amd nm[aV Ho$bm. àm§{VH$ g^obm Agm A{YH$ma Zmhr, Ago
H$mhr bmoH$m§Mo åhUUo hmooVo; nU nwT>o nmD$b Q>mH$ʶmMm nmoQ>‘§S>im§Zm A{YH$ma
Amho. ˶m§À¶mV Y‘H$ Agë¶mg Vmo ˶m§Mm YåM Amho d ¶mVyZ ‘w»¶ g§ñWoMr
à{Vð>m dmT>ʶmMm g§^d Amho, ¶mgma»¶m ¶w{º$dmXm§VyZ ghH$mè¶m§Mr ‘Vo
AghH$mamH$S>o didʶmV Jm§YrOtZm ¶e {‘imbo. Aã~mg V¡¶~Or d
d„^^mB© nQ>ob ¶m§Mr ¶m H$m‘r ˶m§Zm ‘XV {‘imbr.
AghH$mamÀ¶m ‘wÚmda {dMma H$aʶmgmR>r H$bH$Îmm ¶oWo ~mobmdboë¶m
Img A{YdoeZmV gßQ>|~a, 1920 ‘ܶo H$m±J«ogÀ¶m H|${ж H$m¶©H$m[aUrZo hr
AghH$mamMm R>amd nm[aV Ho$bm. bmbm bOnVam¶ ho ¶m A{YdoeZmMo Aܶj
hmoVo. Jm§YtÀ¶m {dZ§VrZwgma ‘m¡bmZm A~wb H$bm‘ AmPmXm§Zr "em§VVm‘¶' ¶m
eãXmgmR>r "~mA‘Z' hm eãX Img ‘wñbr‘m§Zm AmH${f©V H$aʶmgmR>r gwMdbm.
AghH$mamgmR>r "VH}$ ‘dmbmV' hm eãXhr gwMdbm. ‘m¡bmZm em¡H$VAbtZr
R>amdmMm ‘gwXm {bhÿZ H$mT>ʶmMr {dZ§Vr Ho$ë¶mZo AmJJmS>rV ~gyZM ‘hmË‘m

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (94) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


Jm§YtZr Vmo {bhÿZ H$mT>bm. ˶mV "em§VVm‘¶' hm eãX Kmbm¶Mm amhÿZ Jobm.
amÌr ˶m§Zm Vo AmR>dbo, Vmoda R>amd N>mnm¶bm Jobm hmoVm. ˶m§Zr ‘hmXod^mB©
XogmBªZm H$m‘{Jarda nmR>dbo; nU Vmoda ‘gwXm N>mnyZ V¶mahr Pmbm hmoVm. ¶m
A{YdoeZmbm A°Zr ~oP§Q>, ‘mbdr¶, {MÎma§OZ Xmg, {dO¶ amKdmMm¶©,
‘moVrbmb Zohê$ Ago {X½JO hOa hmoVo. R>amdmV {Ibm’$V d n§Om~mVrb àíZ
¶m§{dê$Õ AghH$ma nwH$maʶmMo Z‘yX H$aʶmV Ambo hmoVo. "AghH$maM
H$am¶Mm Va EdT>¶m ‘¶m©{XV Aݶm¶mgmR>rM H$embm? ñdamÁ¶ Z {‘iUo hmM
gdm©V ‘moR>m Aݶm¶ Amho. ˶m‘wio AghH$ma ˶m{dê$ÕM Ho$bm Jobm nm{hOo!'
Ago ‘V amKdmMm¶mªZr ‘m§S>bo d Vo bJoM ‘mݶhr Pmbo. Aem àH$mao
ñdamÁ¶mÀ¶m ‘mJUrgmR>r AghH$mamMm R>amd "{VIQ>, J§^ra d {dñV¥V'
MM}Z§Va nm[aV Pmbm. hm R>amd nm[aV hmoʶmnyduM {Q>iH$m§Mm ‘¥Ë¶y Pmbm hmoVm.
Vo ¶mdoir Agm¶bm hdo hmoVo, Ago Jm§YrOr åhUVmV.(5.42 AghH$mamMm
àdmh)
H$mhr ’o$a’$mam§gh AghH$mamMm R>amd ZmJnya dm{f©H$ A{YdoeZmV
nwÝhm EH$Xm nm[aV H$aʶmV Ambm. gw‘mao Mm¡Xm hOma bmoH$ ¶m A{YdoeZmbm
CnpñWV hmoVo, Ago Jm§YrOr åhUVmV. AghH$mamMm H$m¶©H«$‘ am~dʶmgmR>r
XrS>hOma à{V{ZYr {ZdS>ʶmMr ‘hmË‘m Jm§YtMr ¶moOZm hmoVr. nU
{df¶{Z¶m‘H$ g{‘VrZo ghm hOmam§Mm AmH$S>m KmVbm. Jm§YrOr ¶m~m~V ZmamO
hmoVo. A{YH$ à{V{ZYtH$Sy>Z A{YH$ H$m¶© hmoVo qH$dm bmoH$emhr A{YH$
^¸$‘nUo àñWm{nV hmoVo, Ago Vo ‘mZV ZìhVo. n§Yameo à{V{ZYr Oa CXma
‘ZmMo, bmoH$m§À¶m h¸$m§Zm OnUmao d àm‘m{UH$ AgVrb, Va ghm hOma
{Z~ªYeyݶ bmoH$m§nojm Vo A{YH$ Mm§Jbo H$m‘ H$aVrb d bmoH$emhrMo ajU
H$aVrb, Ago ˶m§Zm dmQ>V hmoVo. bmoH$m§Mr gÎmm Mmbm¶Mr Agob, Va Va
˶m§À¶m ‘Yo ñdmV§Í¶ào‘, ñdm{^‘mZ d EH$OyQ> hr AgbrM nm{hOo. Mm§Jbo
Am{U gƒo à{V{ZYrM {ZdSy>Z XoʶmMm {ZYm©a ˶m§Zr Ho$bobm Agbm nm{hOo.
Zwg˶m g§»¶obm ’$mOrb ‘hËd XoD$Z Cn¶moJ Zmhr!
~°. OrZm d n§. ‘mbdr¶ ¶m§Zm gm‘«mÁ¶mA§VJ©V amhÿZM ñdamÁ¶ hdo

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (95) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


hmoVo. ñdamÁ¶mÀ¶m R>amdmV ‘mÌ gm‘«mÁ¶mÀ¶m AmV amhÿZ qH$dm ~mhoê$Z, Ogo
{‘iob Vgo ñdamÁ¶ {‘idʶmMm {ZYm©a 춺$ Ho$bobm hmoVm. ˶m‘wio
OrZm-‘mbdr¶m§Zm H$‘r nmqR>~m {‘imbm. em§VVm‘¶ d g˶mJ«hr ‘mJm©ZoM
ñdamÁ¶ {‘idʶmer ~m§Yrb amhʶm~m~Vhr H$mhtMm Amjon hmoVm; nU Vmo
H$m±J«ogZo ’o$Q>mibm. ¶m R>amdm§Mr ZrQ> A§‘b~OmdUr Ho$br AgVrb Va
bmoH$m§Zm Iyn Mm§Jbo {ejU {‘imbo AgVo, Ago Jm§YrOr åhUVmV. ZmJnyaÀ¶m
¶mM A{YdoeZmV qhXÿ-‘wgb‘mZ Eo³¶, Añn¥í¶Vm {Z‘y©bZ Am{U ImXrMm
ñdrH$ma ¶m§~m~VMo R>amd nm[aV Pmbo. H$m±J«ogÀ¶m qhXÿ g^mgXm§Zr V|ìhmnmgyZM
Añn¥í¶Vm{Z‘y©bZmMo H$m‘ hmVr KoVbobo Amho, VgoM ImXrÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ

XrZXþ~i¶m bmoH$m§er g§~§Y OmoS>bm Amho, Ago Jm§YrOr åhUVmV.
{Ibm’$VrÀ¶m {Z{‘ÎmmZo AghH$ma nwH$maʶmVyZ qhXÿ-‘wñbr‘ Eo³¶mMm ‘hmZ
à¶moJ Ho$bm Jobm, Ago Vo nmMì¶m I§S>mVrb ¶m ÌoMmirgmì¶m àH$aUmÀ¶m
eodQ>r åhUVmV. (5.43 ZmJnyabm)
H$m±J«og Am{U Jm§YrOter Amnë¶m Am¶wî¶mVrb ~amM ‘moR>m H$mi
Á¶m§Zm PJS>mdo bmJbo, ˶m S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Zr Amnë¶m Y‘mªVamgmR>r
ZmJnyaMr ZmJ^y‘rM {ZdS>br. àmMrZ H$mir Jm¡V‘ ~wÕm§Mo àIa AZw¶m¶r
Agbobo ^maVmVrb ZmJd§er¶ bmoH$ ¶m àXoemVM ahmV AgV, ho H$maU ¶m
{R>H$mUmÀ¶m {ZdS>r‘mJo hmoVo, Ago S>m°. Am§~oS>H$am§Zr gm§{JVbobo Amho. EH$m
ghH$mè¶mZo ¶m~m~VÀ¶m Eo{Vhm{gH$ ‘m{hVrMr AmR>dU H$ê$Z {Xë¶mZ§Va AmYr
{ZdS>bobo ‘w§~B© ho {R>H$mU ~XbyZ ˶m§Zr ¶m {R>H$mUmbm ng§Vr {Xbobr hmoVr.
1920 gmbr ZmJnya ¶oWo ^maVr¶ H$m±§J«ogZo "Añn¥í¶Vm {Z‘y©bZm'Mm R>amd nm[aV
Ho$bm hmoVm, hr ~m~hr Y‘mªVamgmR>r ZmJnyabm ¶mo½¶ {R>H$mU R>adUmar R>ê$
eH$Vo. ~m~mgmho~m§Zr {ZdS>bobm "~wÕ Yå‘' hm EH$m ^maVr¶ ‘hm‘mZdmZo
{Z‘m©U Ho$bobm hmoVm. Vmo ^maVr¶ ^y‘rV ê$Obobm Yå‘ hmoVm d ^maVmVrb
qhXÿ, ‘wgb‘mZ d Añn¥í¶ ¶m {VÝhr dJmªVrb bmoH$m§À¶m EHo$H$miÀ¶m nyd©Om§Zr
ñdrH$mabobm Yå‘ hmoVm, hr ~m~ ¶mg§X^m©V bjmV KoʶmgmaIr Amho.
ZmJnya‘Yrb Yå‘XrjoÀ¶m AmXë¶m {Xder åhUOo 13 Am°³Q>mo~a,

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (96) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


1956 amoOr nÌH$mam§er ~mobVmZm S>m°. Am§~oS>H$am§Zr ‘hmË‘m Jm§YtMr AmR>dU
H$mT>br hmoVr. ^maVmVrb qhXÿ g‘mOmgmR>r H$‘rV H$‘r hmZrH$maH$ R>aob
AgmM ‘mJ© ‘r ñdrH$marZ, Ago AmídmgZ ‘r ‘hmË‘m Jm§YtZm {Xbo hmoVo!
AmVm ~wÕm§Mm Yå‘ ñdrH$mê$Z qhXÿ g‘mOmÀ¶m Ñï>rZo CnH$maH$ R>aob, AgoM H¥
$˶ ‘r H$arV Amho, ¶mMo ‘bm g‘mYmZ Amho, Aem Ame¶mMr {Q>ßnUr S>m°.
Am§~oS>H$am§Zr Ho$bobr hmoVr. hr {Q>ßnUrgwÕm ¶m g§X^m©V A˶§V ‘hËdmMr R>aVo.
{deof åhUOo Amnë¶m Am¶wî¶mVrb AmUIr EH$m ‘hËdmÀ¶m àg§Jr, åhUOo
S>m°. emaXm H$~ra ¶m§À¶mgmo~V Pmboë¶m {ddmhàg§JrgwÕm "‘hmË‘m Jm§Yr AmO
{Od§V AgVo, Va AmO Am§åhmbm ew^oÀN>m XoʶmgmR>r Vo BWo Z¸$sM Ambo
AgVo' Aer ^mdnyU© {Q>ßnUr S>m°. Am§~oS>H$am§Zr Ho$br hmoVr. AZoH$ ‘hËdmMo
{ZU©¶ KoVmZm S>m°. Am§~oS>H$am§Zm ‘hmË‘m Jm§YtMr AmR>dU ¶oV Ago, Agm
AZw‘mZ ¶mdê$Z Amnë¶mbm H$mT>Vm ¶oB©b. AmnmngmVrb ¶m ào‘mH$S>o Xþb©j
H$ê$Z Ho$di {damoY Am{U CnhmgmÀ¶mM ñ‘¥Vr OnUo, ho H$moU˶mhr gwg§ñH¥$V
g‘mOmbm emo^mXm¶H$ R>aUmar ~m~ Zmhr, EdT>o Oar ¶m{Z{‘ÎmmZo AmnU bjmV
KoVbo Var Vo nwaogo Amho.
AmË‘H$WoÀ¶m "nyUm©hþVr' ¶m eodQ>À¶m àH$aUmV g˶ ‘r Ogo nm{hbo,
Á¶m ‘mJm©Zo nm{hbo, Vo Vgo Xe©dʶmMm à¶ËZ ‘r Ho$bobm Amho. ¶mVyZ ‘mPo
g‘mYmZ Pmbo Amho. dmMH$mbmhr ¶mVyZ g˶ d Aqhgm ¶m~m~V A{YH$
AmñWm dmQy> bmJob, Aer Amem ˶m§Zr 춺$ Ho$bobr Amho. g˶mgmaIm Xþgam
na‘oída Zmhr d g˶‘¶ hmoʶmg AqhgogmaIm Xþgam loð> ‘mJ© Zmhr, ho ¶m
nwñVH$mÀ¶m nmZmnmZmVyZ Omhra ìhmdo, Aer Anojm ˶m§Zr 춺$ Ho$bobr Amho.
‘mPr Aqhgm gƒr Agbr, Var Vr AnyU© Amho. ‘bm Pmbobm g˶mMm
gmjmËH$mahr g˶mÀ¶m {dídì¶mnr ‘hmgy¶m©À¶m Ho$di EImÚm {H$aUmgmaIm
Amho ¶mMr ‘bm nyU© OmUrd Amho. ¶m g¥ï>rVrb hOmamo gy¶© EH$Ì Ho$bo, Var
g˶ê$nr ‘hmgy¶m©Mr ~amo~ar Vo H$ê$ eH$Uma ZmhrV. g˶ hr BVH$s VoOñdr d
‘hËdnyU© ~m~ Amho, Aem Aem¶mMr {dYmZo ˶m§Zr ¶m nwñVH$mÀ¶m eodQ>r
Ho$bobr AmhoV. g˶Xe©ZmgmR>r Ord‘mÌmda AmË‘dV² ào‘ H$aUo JaOoMo Amho.
Vo H$ê$ BpÀN>Umam ‘mUyg ¶m OrdZmÀ¶m qH$dm Ordg¥ï>rÀ¶m H$moU˶mhr

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (97) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{d^mJmnmgyZ A{bá amhÿ eH$V Zmhr. g˶mÀ¶m CnmgZoZoM ‘bm amOH$maUmV
IoMyZ AmUbobo Amho. Y‘m©Mm amOH$maUmer g§~§Y Zmhr, Ago åhUUmam§Zm Y‘©
‘wir g‘ObobmM Zmhr, Agohr ˶m§Zr BWo {bhrbo Amho.(5.44 nyUm©hþVr)
AmË‘ewÕr{edm¶ BVa Ord‘mÌm§gmo~VMo (‘mZ{gH$) Eo³¶ gmYVm
¶oUma Zmhr. AqhgmY‘m©Mo nmbZ H$aVm ¶oUma Zmhr. AmË‘ewÕr ¶mMm AW©
H$m¶m, dmMm, ‘ZmZo {Z{d©H$ma hmoUo {H$§dm amJ, bmo^, Ûof B. nmgyZ ‘wº$ hmoUo
hmo¶! ¶m {Z{d©H$maVon趪V nmohmoMʶmMm à¶ËZ ‘r H$aV Amho, nU Vo ‘bm
AOyZ gmYbobo Zmhr. ˶m‘wio BVam§Zr Ho$boë¶m ñVwVrZo ‘r ’$gV Zmhr. CbQ>
Vr ‘bm gbVoM! eó~imZo g§nyU© OJ qOH$ʶmnojm ‘ZmMo {dH$ma qOH$Uo hr
A{YH$ H$R>rU ~m~ hmo¶, Ago ‘bm dmQ>Vo. ‘m¶mVrb {dH$mam§Mr ‘bm ea‘
dmQ>Vo Amho. ^maVmV Amë¶mZ§Va gwÕm ‘m¶mVrb ho {dH$ma AOyZ Zï> Pmbobo
ZmhrV. nU Vo Zï> H$aʶmMo e³¶ Vo gd© à¶ËZ ‘r H$aV Amho. ‘bm AOyZ
Iyn AdKS> MT>U MT>m¶Mr Amho, ¶mMr ‘bm OmUrd Amho. ˶mgmR>r ‘bm
eyݶdV² ~Zbo nm{hOo. ‘Zwî¶ ñdV:hÿZ ñdV:bm gd© àmUr‘mÌm§À¶m eodQ>r ZoD$Z
~gdV Zmhr, Vmoda ˶mbm ‘wº$s Zmhr. Aqhgm hrM Z‘«VoMr namH$mð>m AgyZ,
¶m Z‘«Vo{dZm ‘wº$s Zmhr. ˶m‘wio Vr àmá H$aʶmgmR>r ‘r àmW©Zm H$aVmo.
OJmÀ¶m ghmæ¶mMr ¶mMZm H$aVmo, Ago {bhÿZ ˶m§Zr ¶m nwñVH$mMm eodQ>
Ho$bobm Amho.
(I§S> nmMdm g‘má)
***

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (98) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


n[a{eï> EH$ d XmoZ
‘hmË‘m Jm§YtÀ¶m "g˶mMo à¶moJ' AWm©V² "AmË‘H$Wm' ¶m nwñVH$mÀ¶m
eodQ>r XmoZ n[a{eï>o OmoS>bobr AmhoV. ¶mVrb "S>a~Z‘Yrb h„m' ¶m
erf©H$mÀ¶m n{hë¶m n[a{eï>mV X{jU Am{’«$Ho$Vrb bmoH$m§Zr Jm§YrOtda Ho$boë¶m
hëë¶mMr gmÚ§V hH$sH$V XoʶmV Ambobr Amho. 1996 À¶m ‘ܶmV X{jU
Am{’«$Ho$hÿZ ^maVmV Ambobo Jm§Yr 1896 À¶m {S>g|~a ‘ܶo O|ìhm nwÝhm EH$Xm
X{jU Am{’«$Ho$bm Jobo, V|ìhm Am{’«$H$oV àdoe H$aVmZmM ˶m§Zm H$moU˶m
àg§Jmbm Vm|S> Úmdo bmJbo, ¶mMo dU©Z ¶mV Ambobo Amho. "g˶mJ«h BZ gmD$W
Am{’«$H$m' ¶m erf©H$mÀ¶m ˶m§Zr AmYr {bhrboë¶m EH$m nwñVH$mVyZ Vo KoVbobo
AmhoV. X{jU Am{’«$Ho$Vrb Jmoè¶m bmoH$m§Zm ^maVmV ~XZm‘ Ho$ë¶mÀ¶m
g‘OwVrVyZ {MS>boë¶m Jmoè¶m bmoH$m§Zr Amnë¶mbm ¶m doir X{jU Am{’«$Ho$V
àdoe H$aVmM H$er ‘mahmU Ho$br d ˶mM amÌr Jm§YtZm g§ndʶmgmR>r
O‘boë¶m O‘mdmÀ¶m VmdS>rVyZ nmobrgm§Zr ˶m§Mr H$er gwQ>H$m Ho$br, ¶mMo
dU©Z ¶m n[a{eï>mV Ambobo Amho. ¶m àg§JmXaå¶mZ Jm§YrOtZm ‘yN>m© ¶oB©n趪V
‘mahmU Pmbr hmoVr. earamdarb OI‘m {H$aH$moi hmo˶m; nU EH$XmoZ {R>H$mUr
‘wH$m ‘mahr bmJbm hmoVm, Ago Jm§YrOtZr ¶m~m~V {bhrbo Amho. ho ‘mahmU
àH$aU 13 OmZodmar 1897 amoOr KS>bo hmoVo.
Xþgè¶m n[a{eï>mV 1999 À¶m ~moAa ¶wÕmÀ¶m AZwf§JmZo X{jU
Am{’«$Ho$Vrb qhXr bmoH$m§V {Z‘m©U Pmbobm d¡Mm[aH$ ‘V^oX Jm§YrOtZr CKS>
Ho$bm Amho. X{jU Am{’«$Ho$Vrb {~«Q>re bmoH$ Am{U ~moAa bmoH$ ¶m§À¶m
hmUm‘marnmgyZ qhXr bmoH$m§Zr A{bá ahmdo, Ago åhUUmar EH$ ~mOy hmoVr; Va
Aem AmUr~mUrÀ¶m jUr A{bá amhUo Amnë¶mgmR>r emo^mXm¶H$ Zmhr, Ago
åhUUmar Xwgar ~mOy hmoVr. hr Xþgar ~mOy Jm§YrOtZr ‘m§S>br hmoVr. {~«Q>re
àOmOZ åhUyZ BVHo$ {Xdg AmnU Amnbo h¸$ AmnU ‘mJV AgVmZm
Amnë¶mbm ¶m ¶wÕmV VQ>ñW amhVm ¶oUma Zmhr, Ago ˶mZm dmQ>V hmoVo.
^maVmVrb gd© ZoVo ˶m H$mimV {~«Q>re gm‘«mÁ¶mA§VJ©V amhÿZM ñdamÁ¶

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (99) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi


{‘imdo, ¶m ‘mJUrMm nwañH$ma H$aV hmoVo! ˶m nmíd©^y‘rda Amnbo åhUUo
¶mo½¶ hmoVo, Ago Jm§YrOr åhUVmV! AmnU Ym{‘©H$ àd¥ÎmrMo 춺$s AmhmoV,
¶mH$S>o Va ˶m§Zr nwñVH$^a {ZX}e Ho$bobmM Amho. ˶m AZwf§JmZo "AmnU AmV
EH$ d ~mhoa XþgaoM AgVm H$m‘m Z¶o; Ogo AmnU AmV Agy, VgoM ~mhoa
{Xgbo nm{hOo' ho Amnbo åhUUo ˶m§Zr ‘m§S>bobo AgyZ, hr ~m~hr Y‘m©er
OmoS>bobr Amho. "Ogo AmV, VgoM ~mhoa' amhʶmMr hr àd¥Îmr hr
Y‘m©MaUmVrb eodQ>Mr ~m~ ZgyZ Y‘m©MaUmMr Vr AJXr n{hbr nm¶ar Amho,
Ago ˶m§Zr {bhrbobo Amho. àm‘m{UH$nUm hm Y‘m©MaUmMm nm¶m AgyZ, Vmo
¶mo½¶[aVrZo KmVë¶m{edm¶ Y‘m©Mr B‘maV C^rM amhÿ eH$Uma Zmhr, Ago ˶m§Zr
A˶§V AmJ«hr à{VnmXZ ¶m AZwf§JmZo ˶m§Zr H$obobo Amho.
***
(g‘má)

""AmË‘H$WoVrb ‘hmË‘m Jm§Yr'' (100) S>m°. a{dZ§X Zm‘Xod hmodmi

You might also like