You are on page 1of 50
MUCLUC § 1. CHUYEN DONG CO, CHUYEN DONG THANG DEU.. I. KHAINIEM CO BAN .. I, CACH XAC BINH VITRI CUA VAT TRONG KHONG GIAN I. CACH XAC BINH THOLGIAN IRONG CHUYEN BONG IV. HE QUI CHIEU.. ¥ § 2. CHUYEN DONG THANG DEU I. CHUYEN DONG THANG DEU. HL. PHUUNG TRINH CHUYEN 80 THANG DEU... §3. CHUYEN DONG THANG BIEN DOI DEU. 1. VAN TOC TUC THOI. CHUYEN DONG THANG BIEN BOI BEU... Il CHUYEN BONG THANG NHANH DAN BEU VA THANG CHAM DAN DEU., §4. SU ROI TY DO. I. SURO! TRONG KHONG KH VA SU ROI TUDO... Il. NGHIEN CUU SY ROI TU DO CUA CAC VAT. Il CHUYEN BONG CUA VAT NEM THANG DUNG LEN CAO § 5. CHUYEN DONG TRON DEU... 1. DINH NGHIA. Il TOC DO DALVA TOC DO.GOC IL GIA TOC HUUNG TAM... §6. TINH TUONG DOI CUA CI HUYEN DONG ce NG THUG ce “ONG VAN TOC... 1. TINH TUGNG DOI CUA CHUYEN DONG. UL. CONG THUC CONG 7 § 7. SALSO CUA PHEP BO CAC DAL LUGNG VAT Li. 1, PHEP BO CAC DAI LUONG VAT Li. HE DON VJ SI. I. SAI SO PHEP BO. § 9. TONG HOP VA PHAN TICH LU’ 1, LUC. CAN BANG LUC IL TONG HOP LUC. ~ IIL. DIEU KIEN CAN BANG CUA CHAT DIEM ‘ IV. PHAN TICH LUC : : § 10. BA DINH LUAT NIU= TON vrsnnnnnees 1 DINHLUATINIU-TON.. IL DINH LUAT II NIU- TON. IIL BINH LUATIII NIU- TON... § 1. LUC HAP DAN. DINH LUAT VAN VAT HAP DAN 1. LUCHAP DAN 15 II BINH LUAT VAN VAT HAP DAN wees senetneennnciesennneee IS IIL. TRONG LUC LA TRUONG HGP RIENG ‘CUA LUC HAP DAN. 16 § 12. LUC DAN HOI CUA LO XO. DINH LUAT HUC 1 HUONG VA DIEM DATLUC DAN HOI CUA LO XO Il BO LON CUA LC DAN HOI CUA LO XO. BINH LUAT HUC $13, LUC MA SAT 1, LUC MA SAT TRUGT. IL LUC MA SAT LAN. II. LUC MA SATNGHi..... § 14. LUC HUONG TAM 1 ON TAP IL. LUC HUONG TAM wn. scsse Ill. VE TINH NHAN TAO. CUA TRAL DAT. § 15. BAL TOAN VE CHUYEN DONG NEM NGANG | KHAO SAT.CHUYEN RONG CTIA VAT NEM NGANG II XAC DINH CHUYEN DONG CUA VAT § 17. CAN BANG CUA MOT VAT DUOI TAC DUNG CUA KHONG SONG SONG. 1. CAN BANG CUA MOF VAT CHIU TAC DUNG CUA HAL LUC. i . II CAN BANG CUA MOT VAT CHIU TAC DUNG CUA BA LUC KHONG SONG SONG .. IIL. TRONG TAM CUA VAT RAN... : § 18. CAN BANG CUA MOT VAT CO TRUC QUAY CO BINH. MOMEN LC ws 1. NHAN XE VE TAC DUNG CUA MOF LUC LEN MOL VAT RAN CO TRUC QUAY CO BINH... 22 II. CAN BANG CUA MOT VAT CO TRYC QUAY CO BINH. MOMEN LUC. 22 Ill. DIEU KIEN CAN BANG CUA MOT VAT COTRUC QUAY CO DINH.. 23 § 19. QUY TAC HOP LUC SONG SONG CUNG CHIEU.. L Quy TAC - IL PHAN TICH, MOT! Luc THANH HAL Luc SONG SONG CUNG CHIEU sesenenee § 20. CAC DANG CAN BANG. CAN BANG CUA MOT VAT CO MAT CHAN DE... 1. CAC DANG CAN BANG E u CAN BANG CUA VALCO MAL CHAN DE... § 21. CHUYEN DONG TINH TIEN CUA VAT RAN. CHUYEN DONG QUAY CUA VAT RAN QUANH MOT TRUC CO DINE... T CHUYEN DONG TINH TIEN CLA MOT VAT RAN Il, CHUYEN DONG QUAY CUA VAT RAN QUANH MOT TRUC CO BINH, § 22, NGAU LUC. 1. DINHNGHIA.... 2 TL TAC DUNG CTIA NGAU LUC DOL VOT MOT VAT RAN: Ill. MOMEN CUA NGAU LUC § 23. DONG LUQNG. DINH LUAT BAO TOAN DONG LUQNG. 1 DONG LUNG 26 TL BINH LUAT RAO TOAN BONG LONG. 27 § 24. CONG. CONG SU. LONG. IL. CONG SUAT § 25. DONG NANG. See I. KHAINIEM BONG NANG 30 Il. CONG THUC TINH DONG NANG. ene) Il. CONG CUA LUC TAC DUNG VA DO BIEN THIEN DONG NANG ( DINH LY BONG NANG)... 30 [Raph (aL) Wy, npeesteceasaneee lenentapees bard monesso be Soper tacrenecnereascrencereascreareenecy| 1, THE NANG TRONG TRUON' 31 CONG CUA TRONG LUC VA DO GIAM THE NANG 31 Ill, THE NANG DAN HOL : 32 §27. CO NANG 32 1. CO NANG CUA VAT CHUYEN DONG TRONG TRONG TRUONG... IL CO NANG CUA VAT CHIU TAC DUNG CUA LUC BAN HOI. 32 33 § 28. CAU TAO CHAT. THUYET DONG HOC PHAN TU CHAT KH. 1 CAL TAO CHAT IL. THUYET DONG HOC PHAN TU CHAT KH «soon i § 29. QUA TRINH DANG NHIET. DINH LUAT BOILO ~ MARIOT.. 1, TRANG THAT VA QUA TRINH BIEN DOI TRANG THAI .vscnsncsnensnn IL QUA TRINH PANG NHIET II, DINH LUAT BOYLE-MARIOTTE (BOIL ~ MARIOT).. § 30. QUA TRINH DANG TiCH. DINH LUA 1. QUA TRINH DANG TICH. TINH LUAT CHARI RS (SAC-10) § 31. PHUONG TRINH TRANG THAI CUA KHi Li TUONG... 1. KHiTHUC VA KHi Li TUGNG. I PHUONG TRINH TRANG THAI CUA KHi Li“UONG TL BINH LUAT GAY —LIIYXAC (QUA TRINH DANG AP) W IV. DQ KHONG TUYET DOL... § 32. NOI NANG VA SU’ BIEN THIEN NOI NANG L.NOINANG I CACH LAM THAY BOI NOINANG §33. CAC NGUYEN Li CUA NHIET DONG LUC HQC I. NGUYEN Li NHIET BONG LUC HOC I. NGUYEN Li II NHIET DONG LUC HOC § 34. CHAT RAN KET TINH. CHAT RAN VO BINH HiNH 1 CHAT RAN KET TINH. IL CHAT RAN VO BINH HINH.. § 36. SU’ NG Vi NHIET CUA VAI LSUNODAL IL SYNO KHOI... 111. UNG DUNG... §37. CAC HIEN TUONG BE MAT CUA CHAT LONG. 1. HIEN LUUNG CANG BE MAT CUA CHAT LONG. Il. HIEN TUQNG DiNH UOT, HIEN TUQNG KHONG DiNH UGT, Ill HIEN TUQNG MAO DAN... ania : § 38. SY CHUYEN THE CUA CAC CHA LSUNONG CHAY 4a 1. SUBAY HOI Ill. SU'SOL. §39. DO AM CUA KHONG KHi 1. BO AM TUYET BOI VA BO AM CUC BAL... I, DO AM TIBOL MI. ANH HUGNG > CHINH PHUC VAT Li 10 os Chuong va DONG HOC CHAT DIEM § 1. CHUYEN DONG CO, CHUYEN DONG THANG DEU I. KHAI NIEM CO BAN 1, Chuyén dong co Chuyén déng co ciia m6t vat (goi tit la chuyén dng) 1a su thay ddi vi tri cla vat dé so vdi ede vat khde theo thai gian. 2. Chat diém oe ; fea yok M6t vat chuyén dong durge coi Li mot chat diém néu kich ay thude cia né rit nhé so v6i d6 dai duéng di (hod so voi khoang cach ma ta dé cap dén). 3. Quy dao Quy dao cia mét chuyén déng 1a dung ma chat diém ‘TpHCM zB chuyén dng vach ra trong khong gian, I. CACH XAC DINH VI TRI CUA VAT TRONG KHONG GIAN 1. Vit lam mée va thivéc do ‘ic dinh chinh xée vj tri eta vat ta chon mot vat kam + va mét chiéu duong trén quy dao rdi diing thuée do eo M chidéu dai dogn dudng tir vat lim mée dén vit. ‘0 2. Hé toa do a) H6 toa d6 1 truc (sir dung khi vat chuyén ding trén mot duéng om 2 b) Hé toa d6 2 truc (sit dung khi vat chuyén dong trén mot dung thing): Toa dé cia vat 6 vj tri M: cong trong mét mat phing): Toa d cia vit & vi tri M: e. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Gy Ci TRUONG THPT CAI NUOC < Ill. CACH XAC DINII THOI GIAN TRONG CIIUYEN DONG 1. Méc thai gian va dong ho ‘Dé xdc dinh tig thoi diém tng voi timg vi tri cua vét chuyén déng ta phai chon méc thdi gian va do thoi gian trdi di ké tir méc théi gian bing mét chide déng hd. 2. Thdi diém va thoi gian Vat chuyén déng dén timg vi tri trén quy dao vao ning théi diém nhat dinh cdn vat di tir vi tri nay dén vj tri khdc trong nhiing khoang théi gian nhat dinh. IV. HE QUI CHIEU MOt hé qui chiéu gdm: + M6t vat lam méc, mot hé toa d6 gan véi vat lam moc. + Mt méc thai gian va mét déng hd. § 2. CHUYEN DONG THANG DEU 1. CHUYEN DONG THANG DEU 1. Van téc trung binh - téc 46 trung binh s + Van tc tung binh: vzy => + Tée dé trung binh: v= 1 *™2 + Khéng duge tinh van téc trung binh bang cach lay trung binh cOng cita van t6c trén cdc doan duong khac nhau + Céng thie v=“2* chi ding khi mét vat chuyén dng bién déi deu trén mot doan dudng ma van t6c bién di tir vo dén v. | Téc d} trung binh khéc véi vén tc trung binh, + Te d6 trung binh dc tnmg cho d6 nhanh chim ctia chuyén dong va bing thuong s6 gitrd quang dudng di durgc vai khoang thoi gian di trong qung dung do. + Khi chat digim chi chuyén dong theo 1 chiéu va ta chon chiéu nay 1a chiéu (+) thi van tc trung binh bang téc d6 trung binh (vi hic nay dg doi tring véi quaing dudng di duge). Quiing during Sm Sm Sm Sm Sm Thoi zien Is Is. Is Is Is Tocd) _, Sm/s_ Sms m/s Sm/s_— Sms. oy @.2.@ Pink ménh do ta lam ra - Einstein mS > CHINH PHUC VAT Li 10 eS 2. Chuyén dong thing déu La chuyén déng c6 quy dao la duéng thang va c6 téc d6 trung binh nhu nhau trén moi quang duéng. 3. Quang dwong di trong chuyén dong thing déu S=v.t Trong chuyén dng thang déu, quang dudng di duge s ti 1¢ thudn véi thii gian chuyén déng t. Il. PHUONG TRINH CHUYEN DONG VA DO TH] TOA DO - THOT GIAN CUA CHUYEN DONG THANG DEU 1. Phuong trinh chuyén dong x=x, +v.(t-t,) sot Eeecat > tt Xe 3 0 khi vat chuyén d6ng cing chiéu durong. + v<0 khi vat chuyén Ong nguge chidu duong. vy . Di thj chuyén dong thang déu a) Dé thi xOt (hinh a va hinh b) b) Dé thi vot ( hinh c) >< » Ly: ° vo 0 v<0 ° § 3. CHUYEN DONG THANG BIEN DOI DEU I. VAN TOC TUC THOL. CHUYEN DONG THANG BIEN DOI DEU 1, D6 Idn cua van téc tire thoi Trong khoang thoi gian rit ngin At, ké tir lie & M vat di duge mOt doan dudng As rat ngin thi dai ugng: v-% 14 d6 lon van t6c tite thoi cua vat tai M. Bon vi van téc 1a m/s. \t Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < 2, Vécto van téc tire thdi — Véeto van téc tire thdi v tai mét diém trong chuyén déng th + Géc nm trén vat chuyén d6ng khi qua diém 46 + Huéng tring v6i hudng chuyén dong + DO dai biéu di&n d6 1dn van téc theo m6t ti xich nao d6 va duge tinh bang: v= * 3. Chuyén dong thang bién déi déu —- Chuyén dong thing bién déi déu 1a chuyén déng 6 quy dgo 14 mét dudng thing va c6 d6 In ca van téc tire théi ting hoe giam déu theo thoi gian. —~ Chuyén déng thing bién déi déu chia ra 2 loai: + Chuyén d6ng thing nhanh dan déu 1a chuyén dong c6 quy dao la mt dug thing va c6 van téc tite thesi Khi néi van tée tai mot vi tri hay tang déu theo théi gian. eet mot thai diém nao dé thi dé Ia van + Chuyén dong thang cham dan déu la chuyén dong | ge tire thoi. © quy dao 1a mot dug thing va 66 van te tite thé giam déu theo thdi gian. IL CHUYEN DONG THANG NHANH DAN DEU VA THANG CHAM DAN DEU 1. Gia téc trong chuyén déng thing nhanh dan déu va thing cham dan déu. a) Khai nigm gia téc: Gia téc tire tha tai thoi diém t ciia vat chuyén d6ng thing dac trumg cho d6 bién thién nhanh hay cham ciia van téc ciia chuyén déng tai thoi diém d6 va duge do bing thuong s6 gitra 6 bign thién van téc (rit nho) va khong thiti gian (rt nhé) thyc hién d6 bién thién vin téc dé. = ving s6 (Don vj gia téc la m/s’) AL tt sf 7 Fc At b) Vée to gia toe. — Vécto gia toc tire thai de trung cho d6 bién thién nhanh chm cua vécto vin toc. — Véeto gia tée tite thai cling phuong voi quy dao thing. Gia tr] dai sé ctia véeto gia the tire thai AV goi tit la gia tbe ttre thai va bing: i \t — Chiéu cita véeto gia te a trong chuyén ddng thang nhanh dan déu ludn cing chiéu véi véeto van téc > va >0. (ava v cing dau) — Chiéu ciia véeto gia téc a trong chuyén d6ng thiing chim dan déu luén nguge chiéu véi cdc véeto van tc > v.a <0 (a va v wai déu). ) 4 ¢ Dinh ménh do ta lam ra - Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 2. Cae phuong trinh cia chuyén dong thing bién déi déu Logi chuyéal sett CD THANG DEU [CD NHANH DAN DEU] CD CHAM DAN DEU Phuong trinh dng, ‘ing s6 Gia t6c a=0 z . 7 av >0 (cing diu) ay <0 (tréi diu) Phuong trinh van téc v=hang sé jy tat Lala ‘Duong thang xién ‘Duong thing xién BO thi vin te—thoi | Pwensthdngsong | ase cs chigu husng | gdc c6 chigu hung 2 song v6i true thé eee ie gian in len (hog huéng en a xudng) (hose hung xuéng) tos Quing duong Sev Savyytt5at? Phuong trinh toa 46 X=X,+vt Phuong trinh de lap v6i thoi gian 3. Cac dé thj ctia chuyén dong thing bién déi déu — BO thj gia the — thoi gian: 14 dudng thang song song voi true OF — D6 thj van téc — théi gian: 1a dudng thing xién géc, bit dau tir vi tri a> 0, hung xudng néu a <0. =0,v=v,), huéng lén néu — Dé thi toa dé — thai gian: 1a duémg cong (nhanh hyperbol) bat dau tir vi tri (t=0.x=x_), bé lom. hudng lén néu a >0, bé lom hudng xudng néu a <0. alms’) {cc ce ot) DO thj gia t6c~ thai gian voi a > 0 v (amis) Vo ° t, BS thi van tée— thoi gian véi x(t) i «(s) A thy — U eit In vt e6 eaimg van We thi song song, 1B} thy t9a do — tnd gian voi a > 0 Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < §4.SU ROITU DO I. SU ROI TRONG KHONG KHi VA SU ROI TU DO 1. Su roi cia cae vat trong khéng khi Cée vat roi trong kh6ng khi xdy ra nhanh chm khae nhau 1a do lye can cia khong khi téc dung vao ching khée nhau. 2. Sy roi cita cdc vat trong chan khéng (sy roi ty do) ‘Néu loai bo duge anh hug ciia khéng khi thi moi vat sé roi nhanh nhu nhau, Sy roi ca cée vat trong treong Vat roi trong khéng khi duge coi la hop nay ri 1a si fi ep nay goi lA sy roi tr do. roi ty do khi lye cn ctia khong khi rat nh6 so véi trong lye tae dung trong luc. len vat. Il. NGHIEN CUU SY ROI TY DO CUA CAC VAT Dinh nghia: Sy roi ty do 1a sy roi chi dudi tic dung cua 1, Nhiing dac diém cia chuyén déng roi tu do oy t A — Phuong cia chuyén déng roi ty do 1a phuong thing dimg (phuong ciia day doi). PB h — Chiéu cia chuyén déng roi ty do 1a chidu tir trén xudng dudi. — Chuyén dng roi qy do 1a chuyén dng thang nhanh din déu, 2, Cae cOny thie vita chuyén dng roi ty du khidag ob van We dw Céng thite van téc Céng thite tinh quang during Cong thite dc lap véi thoi gian 3. Gia téc roi tw do — Tai m6t noi nhat dinh trén Trai Dat va & gin mat dit, cdc vat déu roi ty do véi cing mot gia téc g. ~ O nhiing noi khae nhau, gia téc roi ty do sé khae nhau : + O dia cue g lin nhat; g=9,8324 mis”, + G xich dgo g nhé nhat: g=9,7872 m/s" — Néu khéng ddi héi d9 chinh xac cao, ta cd thé ay 2=9,8m/s* hoic g=10m/s*, Il. CHUYEN DONG CUA VAT NEM THANG DUNG LEN CAO 2a Chuyén dong ciia vit ném thiing dig Ién cao gdm giai * Giai dogn 1: chuyén déng lén cao chim din déu cé gia téc diing bang gia téc roi ty do dén khi v = 0. * Giai doan 2: Roi tyr do yohevt-d Chon géc toa d6 O mat dat, chigu (+) hudng lén, goc théi gian Iie ném vat: gt Vai vo: van téc Iie ném vat : 49 cao Itie ném vat. cey @.°.@ Pink ménh do ta lam ra - Einstein ~~ > CHINH PHUC VAT Li 10 eS § 5. CHUYEN DONG TRON DEU I. DINH NGHIA 1. Chuyén dng tron. RN Chuyén dong tron 1a chuyén dng cé quy dgo 1A m6t dung tron, li Ky 2 2. Téc dé trung binh trong chuyén dong tron rN WZ Téc d6 trung binh eta chuyén dng tron [a dai long do bing throng s6 N xy = a a ita do dai cung tron ma vat di duge va thoi gian di hét cung tron dé. ‘D6 dai cung trin ma vat di dug Chuyén dong tron déu 1a chuyén d6ng cé quy dao tron va 6 téc d6 trung binh trén moi cung tron la nhu nhau, Téc dé trung binh = 3. Chuyén dong tron déu I. T6C DO DAI VA TOC DO GC 1.Téedodai vy -= (chi At rat nhé) Trong chuyén déng tron déu tbc d6 dai cita vat e6 d6 én khong déi. 2. Vée to van téc trong chuyén dong tron déu ~ C6 phuong tring véi tiép tuyén ~ C6 46 lon khéng adi — Hudng luén thay doi — Dé lén ctia vécto van téc dai trong chuyén déng tron déu goi la tée d6 dai. Ki higu v: v=A® = nang sé At 3. Téc dd gée, chu ki, tin sé a. Tée d6 gee — Téc dd gée de trung cho sy quay nhanh hay cham cia véete tia 5 Ovi quanh tam O cia chit diém: @= 4° M At ae Voi Ala géc quét, tinh bang rad; @ tinh bing rad/s. M. Le ; : 0 ~ Xét chat diém chuyén dng déu trén dudng tron durge 1 vong thi: ~ Thdi gian chit diém di la At= — Goe quet: Ag = rns hay @=2nf (w goi la tn sO géc) 2. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Oo J Ci TRUONG THPT CAI NUOC < b. Chu ki — Chu ki T ca chuyén dng tron déu 1a thoi gian dé vat di duge mot vong. ~ Ligh hé gitia t5c d6 ede va chu ki: T= 2% = 288 ov (V6i r la ban kink qui} dao tron ; don vj ctia chu ki la gidy (s)) c. Tan sé, ~ Tin £6 £14 66 vang chit diém di duge trong 1 gify: fh Chuyén déng tron déu IA chuyén dng tun hoan véi chu ki T va tin sO. (Don vj ctia tan sé la Hz ; 1 Hz = I vong/s) d. Lién hé giira téc 6 dai va toc 46 goc [v= CHINH PHUC VAT Li 10 eS Céng thie cong van te Céng thire cng van toe: v,; Trong dé: * v,; van toc tuyét déi ( van tc cia vat déi véi hé quy chiéu dimg yén). * viz van téc tuong doi ( van téc ca vat déi véi hé quy chiéu chuyén dong). * Vay vai te kév theo ( van tée eit hé quy chiéu chuyén dong déi voi hé quy chiéu dimg yén). ¥ Trud : Cée van téc cing phuong, cing chiéu nhau ig hop (Thuyén chay xudi dong nude) Khi vi va vas cling chiéu: v,, = Vip +V¥95 : Cae van tc cing phurong, nguge ch Y Trung hop (Thnyén chay ngwoe: déng nine) Khi Vi va vas nguge chiéu: vy, Vs Fy Y Trung hop 3: Cae van tée c6 phuong vudng géc nhau Khi vi vudng gée véi Vs: vy, = v2 + V5) v: ¥ Truong hgp 3: Cée van tée e6 phuong hop nhau mgt goc a Khi Vj) V3; =0 hop nhau géc a: vj, = Vp) + V3; +2V,.V,,C0S0L 2. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton be J Ci TRUONG THPT CAI NUOC < § 7. SAISO CUA PHEP DO CAC DAI LUONG VAT Li I. PHEP DO CAC DAI LUQNG VAT LI. HE DON VI SI 1. Phép do céc dai lugng vat li — Phép do mot dai lugng vat lila phép so sénh né véi dai lugng cing logi drge quy use lam don vi. — Phép so sanh true tiép théng qua dung cy do goi la phép do truc tiép. — Phép xe dinh mt dai luong vat Ii théng qua mt cng thite lién hé véi cée dai lugng do true tiép goi la phép do gin tiép. 2. Don vi do — Don vj do thudng duge ding trong hé don vi SI —Hé don vi SI la hé théng cae don vi do cdc dai lwong vat li di duoc quy dinh théng nhit ap dung tai nhiéu nude trén thé gidi. I. SAI SO PHEP DO 1. Cac loai sai sé — Cé hai logi sai s6: sai s6 hé théng (thudng chi xét sai s6 dung cy) va sai s6 ngau nhién. 2. Gia tri trung binh ~ Gia tri trung binh khi do nhiéu lan ngt dai lwgng A duge tinh: 5 ATA, Ht A, qo Aut Aa tat Ay 7 — Day la gid tri gdn ding nhat véi gid tri thye cla dai lugng A. 3. Cach xac dinh sai sé cua phép do — Sai s6 tuyét déi tmg véi mGi 1an do 1a trj tuyét ddi cia higu gitta gid tr] trung binh va gid trj cla mai lan do. AA, =|A-A\[:AA, =|A-a, |: AA, — Sai sé tuyét di trung binh cia n lan do goi Ia sai sb ngdu nhién va duge tinh: AA, +AA, +. +AA, n — Sai s6 tuyét déi cia phép do 1a tong sai s6 ngdu nhién va sai s6 dung cy: AA =AA+AAl — Trong dé sai sé dung cy AA’ cé thé lay bang nita hoc mt 46 chia nho nhat trén dung cu. 4. Cach viét két qua do é qua do dai lugng A duge viét duéi dang A=A+AA, trong do AA duge lay Wi da dén hai chit sé c6 nghia con duge viét dén bac thap phan tuong ting. if 0y Dinh ménh do ta lam ra - Einstein S > CHINH PHUC VAT Li 10 eS miie d6 chinh xée eta phép do. Vé nguyén tic, 6 ligu phai duge ghi sao cho chi ¢6 s6 cudi cing 1 bat dinh, $6 bat dinh 1a s6 duge wée tinh trén thang chia cho dung cu do khéng dat 46 chinh xée dén gid tri do Quy tiie xde dinh s6 cé nghia — Tat ca nhing chit s6 khéng la sé khéng, trong cdc phép do déu la nhimg s6 cé nghia, Vi du: Cac s6 do: 24,7 m; 0,734 m; 714m. Nhiing sé nay c6 3 s6 c6 nghia. — Nhiing s6 khong xuat hién 6 gitta nhimg s6 khéng phai la sé khéng, ld nhimg s6 cé nghia. Vi du: do: 7.003 m; 40,79 m; 1,503 m. Nhimg sé nay cé 4 sé cé nghia. — Nhiing sé khéng, xuat hign trude tat ca nhiimg s6 khong phai la s6 khong, la khong c6 nghia. Vi dy: Cac s6 do: 0,0071 m; 0,42 m; 0,000099 m. Nhimng sé nay chi c6 2 sé c6 nghia. —Nhiing sé khéng, 6 cudi mdi s6 va & béa phai dau phay thap phan la s6 cé nghia. Vi du: Cac s6 do: 43.00 m: 1,010 m; 9.(00m, Nhiing sé nay c6 4 s6 ¢6 nghia. ~ Sé khong duge diing dé thigt lap di {ap phan kh6ng duge tinh vio sé c6 ngl Vi du: Trong cdc s6 0,0034 chi c6 2 sé c6 nghia, nhung trong s6 3,040 lai cé 4 s6 cé nghia. — Vai cic 4 phite tap thuréng duge chuyén sang dang s4 lu thira thfp phan va chi cd cde sé. & phan nguyén duge tinh vio s6 ¢6 nghia. Vi du: 1064 =1,064.10° cé 4 s6 c6 nghia. 0,000520 = 5,20.10 c6 3 s6 cé nghia hoae viet 9,210 * co 286 co nghia — Theo cdc quy tac trén thi sé ligu 2,4g c6 2 sé c6 nghia. Va néu quy ra miligam thi phai viét 2,4.10°mg (286 ‘6 nghia). 5. Sai s6 ti déi — Sai s6 ti di 5A. cia phép do Ia ti sO gitta sai s6 tuyét d6i va gid tri trung binh cia dai lugng do, tinh bing phin tram 6A = 100% 6. Cach xac dinh sai sé cua phép do gian tiép — Sai s6 tuyét d6i cua mét tong hay higu thi bang tong cic sai s6 tuyét d6i cua céc s6 hang. F=X+Y-Z>AF=AX+AY+AZ ~ Sai s6 ti ddi cita m6t tich hay thuong thi bing tng sai sé ti déi ctia cae thita s6. Fax or =x+0v +07 ~ Sai s6 him ma: Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < Chwong B DONG LUCHOC CHAT DIEM § 9. YONG HOP VA PHAN TiCH LUC - DIEU KIEN CAN BANG CUA CHAT DIEM 1, LUC. CAN BANG LUC — Lye Ia dai lurgng véeto die trung cho tac dyng ita vat nay én vit khac ma két qua la gay ra gia téc cho vat hodc kim cho vat a bign dang. _— — Duong thing mang vécter Iye a gid cia lyre. Hai 7 lye cn bing li hai lye cing tie dung lén mot vat, aloe gi, cing 49 Wn VA nye chidan Lue duge biéu dién bing vécto cé: + Gc vécto 1a diém dit cita luc ny cuaive A Nerien Cy) + Phuong va chiéu ctia vécto 1a IL TONG HOP LUC phuong va chiéu cia luc. 1. Dinh nghia + D6 dai vécto biéu thi 46 lén cua luc. ~ Téng hgp lye la thay thé cae Iye tae dung ding thi vao cing mot vat bing mot lye c6 tae dung gidng hét cdc le dy. Lyre thay thé nay goi la hgp lye. 2. Qui tic hinh binh hanh. —Néu hai Ive déng qui lam thanh hai canh cia mét hinh binh hanh, BR thi dung chéo ké tir diém déng qui biéu dién hop lye cita ching. — Vé mit todn hoe ta viét nhu sau: A +E, 6 lon lye: F =F +F +2KE, cosa. va F +E, >¥2|R-F (Véi a Li g6e hop béi hai lye F, vi F) +Khi F va F; cing phuong, cing chidt (a =0°) thi F=F, +E, +Khi F va F cing phuong, nguwoe chiéu (a=180°) thi F=|F -B. Néu vat chiu tie dung cia nhigu lye thi tién +Khi F va F) vung gée voi nhau (aq =90°) | hanh téng hop hai lye rdi ldy hop lye cla 2 lye do tong hgp tiép voi lyre thir 3... thi F=/F+E 62\ Dinh ménh do ta lam ra - Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 eS IIL. DIEU KIEN CAN BANG CUA CIIAT DIEM Muén cho mét chat diém dimg céin bang thi hop luc cita cdc luc tac dung lén né phai bing khéng. IV. PHAN TICH LUC 1. Dinh nghia Phan tich lye 14 thay thé mét lye bling hai hay nhigu lye cé tée dung giéng hét nhu lye dé. Cac lye thay thé goi la cde Ie thanh phan. 2. Phan tich m@t Iyc thanh hai Iyc thanh phan trén hai phuong cho truéc + Vi dy: Phan tich trong lye P than hai lye >, va Pr: Phe Nhu vay + P, c6 tac dung nén vit xuéng theo phutong vudng géc voi mat phang nghiéng. + PB. cé xu hung kéo vat trot xuéng duéi § 10. BA DINH LUAT NIU- TON I. DINH LUAT I NIU- TON 1. Dinh luat I Niu- ton Neu mét vat khéng chiu tac dung ciia le nao hoac chiu tac dung cia cdc luc cé hop hire bang khéng, thi vat dang dimg yén sé tiép tuc dimng yén, vat dang chuyén dng sé tiép tue chuyén déng thing déu mai mai. 2. Quan tinh La tinh chat cia moi vat 6 xu huéng bao todn van téc cua né ca vé hung va d6 én. 3. Y nghia cua dinh luat I Niu- ton + Dinh lugt Ni t6c cla moi vi ton néu [én mot tinh chat quan trong cla moi vat, dé 1A tinh chat bao to’n van Tinh chat d6 goi la quan tirh. Quan tinh e6 hai biéu hign: ~ Xu hudng gitt nguyén trang thai dig yén. Ta ndi cde vat c6 “tinh i ~ Xu huong git nguyen trang thai ehuyén dng thing du, Ta noi cae v chuyén dong co da ++ Dinh luat I Niu~ ton edn duge goi la dinh ludt quan tinh, Chuyén dng thing du duge goi la chuyén dng theo quan tinh, Vidu: + Nguoi ngoi trén xe dang chuyén déng thang déu. Khi xe thang gdp, nguoi van bao toan van tc nén nguedi sé chi vé phia truce. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton C3 TRUONG THPT CAI NUOC < + Khi biit bi nghet mye, chiing ta phai cam biit vay. Biit va muc citing chuyén ding wa khi bist dét ngét dimg lai, muc van bao todn van toc nén muce vieug ra khoi bit. I. BINH LUAT II NIU- TON 1. Dinh ludt = Gia téc cia mét vat cing hudng vai lye tic dung In vat. D6 1én ciia gia téc ti 1é thudn véi dé 1én \é nghich véi khéi lugng cia — Trong trudng hgp vat chju nhiéu luc tac dung F....F, thi F 1a hgp luc eta ede luc 46: P=R+.+F 2. Khéi long va mite quan tinh — Khéi long 14 dai Iugng dc trung cho mite quan tinh cia vat b. Tinh chat cia khéi hong — Kh6i Iugng 1a mot dai lurgng vo hudng, dong va khong doi doi voi mai vat. — Khéi lugng co tinh chat eGng duge. 3. Trong luc. Trong lugng a. Trong lye —Trong lye 1a lye huit ctia Trai Dat tae dung vao v4i, gay ra cho chiing gia téc roi tr do, Trong lye duge ki higu la — GO gan trii dat trong lye ¢6 phuong thang dimg, chiéu tir trén xuéng. Diém dat ciia trong lyre tae dung len vat goi la trong tam cia vat. b. Trong lugng — D6 lén cita trong lye tae dung lén m6t vit goi la trong long cua vat, ki hiéu Id P. Trong long cua vit duge do bing lye ké. c. Céng thite cita trong lyre II. DINH LUAT III NIU- TON 1. Sy tuong tac gitta cdc vat Khi mt vat tac dung lén vat khc mot lye thi vat dé ciing bi vat kia tic dyng nguge tré Iai mét lye. Ta néi gilta 2 vat c6 su tuong tac. @.4@ Pink ménh do ta lam ra - Einstein mS > CHINH PHUC VAT Li 10 eS 2. Dinh Iuat Trong moi truéng hop, khi vat A tic dung lén vat B mot lye, thi vat B cing tae dung Iai vat A mot luc. Hai lye nay c6 cing gid, cing 49 lén nhumg nguge ch 3. Lue va phan lye — M6t trong hai lye twong tae gitta hai vat gpi ld lye tae dung edn lye kia goi lA phan lye. — Dic diém cua lye va phan lye: © Lye va phan luc ludn luén xuat hign (hose mat di) dong thoi. * Lye va phan luc e6 cing gid, ciing d6 In nhung nguoe chiéu. Hai Iue c6 die diém nhu vay goi la hai luc truc d6i. (true déi chir khéng duge noi 1a cin bang hodc truc d6i can bang) * Lye va phan Ic khong can bang nhau vi ching dat vio hai vat khae nhau. § 11. LUC HAP DAN. DINH LUAT VAN VAT HAP DAN LLUC HAP DAN — Moi vat trong vi tru déu hat nhau voi mét luc, goi la lye hap din. Vi du: Luc hap din gitta Mat Troi va ede hinh tinh [Mat Trai iit cho cic hinh tinh chuyén déng quash Mat [T'ang Dat ‘Troi, lye hap din giita trai dat va moi vat Kim cho ' moi vat du e6 xu hung roi xudng, — Lue hip din 1a Iye tic dung tir xa, qua khoang khéng gian gitta cde vat. IL DINH LUAT VAN VAT HAP DAN 1. Dinh Iuat Lye hap din gitta hai chat diém bat ki ti Ié tkuan vdi tich hai khdi lwgng cita ching va ti 1é nghich voi binh phuong khoang cach gitta ching 2. H6 thite f-o Trong dé: +m va m: 1a khéi rong cita hai chat diém (kg) +r li khoang cach gitra hai chat diém (m) + Fha d@ 1én lye hap dan (N) + G hing sé hap din, c6 gia tri 1a 6,67.10"" (Nam? /kg’) Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < 3. Dinh Iuat duge ap dung cho céc trudng hop — Hai vat la hai chat diém. (kich thude eta vat rit nhi so véi khodng each gitta hai vat). — Hai vat déng chat hinh cau véi khoang cach gitra chang duge tinh tir tim vat nay dén tim vat kia. III. TRONG LUC LA TRUONG HOP RIENG CUA LUC HAP DAN — Trong lve tic dung lén m6t vat chinh la luc hap daa giita Trai Dat va vat dé. — Trong lye dat vao mot diém die bigt cia vat, goi Ie trong tim cia vat — Céng thite xe dinh gia téc roi tw do 6 dé cao h: |g Trong do: * G=6,67.10"' Nam? /kg? li hing sé hap din. +R la ban kinh tréi dat. +h 1a 46 cao cia vat tinh tir mat dat. + M la khdi lugng cita vat. GM + Néu véit 6 gan mat dat thi g— 1a hing sé déi véi moi vat. § 12. LUC DAN HOI CUA LO XO. DINH LUAT HUC 1, HUONG VA DIEM DAT LUC DAN HOI CUA LO XO 1, Diém dat Lye dain hdi cia 18 xo xudt hién & hai dau cia 1 xo va tac dung vao cic vat tiép xtic hosic gin véi né Lim né bién dang. 2, Hung Hung ciia lye dan héi nguge vi huéng ciia ngoai lye gay bién dang. Cu thé, khi bi dan, Tue din hdi cia 10 x0 huGny they tye ets 10 xo vio phia trong; cin khi bj nén, lye din hoi hurdng theo tryc cita 1d xo ra phia ngoai. I. BO LON CUA LUC DAN HOI CUA LO XO. BINH LUAT HUC 1. Gi han dan hii cia 1d xo — MGi lo xo hay mdi vat dan héi cé mét gidi han dan héi nhat dinh. 2. Dinh luat Hac (Hookes) — Trong giéi han dan héi, 46 lén cia luc dan hdi cia 16 xo ti 1é. thudn véi dé bién dang ctia 16 xo Fy, =-kAC. Ci 6 Dinh ménh do ta lam ra - Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 eS — po lon: [F,, =k[Ad] Dau “-" chi lye dan héi luén nguge chiéu voi chiéu bién dang. Trong dé: + Fay 1a d6 I6n cua le dan hai (N). + AC=|(—C,| la dé bin dang cita 16 xo (m). +k la d6 cig hay hé s6 din hdi cia 16 xo (N/m). : : Fi Fan Fn Lire dan Lire dan La x0 bj nén Lo xo bi dan day cao su hay day thép, luc dan hdi chi xudt hién khi bi ngoai lye kéo din. Vi thé lye din néi tong tudng hgp nay goi la lye cang. — Doi vai mat tiép xiic bj bién dang khi bj é> vao nhau thi lye dan hoi c6 phuong yudng goc voi mat § 13. LUC MA SAT LLUC MA SAT TRUOT 1. Cach xac dinh 46 lén cia ma sat trugt wae ~ Méec lye ké vio vit r8i kéo theo phitomg eT hon ngang cho vat truot gan nhwr thing déu. Khi 46, luc ké chi d6 1én cia lye ma sit trugt ic SS dung vao vat. 2. Dac diém cia dé lon cia ma sat trugt — Xuat hién 6 mat tiép xtc ciia vat dang truot trén mét bé mat. ~ Khéng phy thude vio dién tich tiép xbe va téc 46 cla vat. ~ TiIé véi d 1én cita Ap lye. — Phu thuge vao vat ligu va tinh trang cia hai mgt tiép xiv Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton bi 7\ Ci TRUONG THPT CAI NUOC < 3. 11é 56 ma sat trugt H@ 6 ma sat trugt pit phy thude vao vat ligu va tinh trang cua hai mat tiép xtc. 4. Cong thite ciia lyre ma sat trgt Fa = HN Trong dé ++ Finst la d6 Iéin lye ma sat tru +N la ap lye vat dé lén mit tigp xite + w 1 hé s6 ma sat trugt, khéng c6 don vi I. LUC MA SAT LAN — Xuit hién 6 ché tiép xiic cia vat voi be mat ma vat in trén dé dé can tre chuyén dong Lin. — Lye ma sit Kin rit nhé so véi ma sit trirgt. Nén khi lye ma sat trugt 06 hai dé lam gidim bot Ie ma sat ngudi ta dat vao giita hai mat tiép xtic con in hoa 6 bi, Il. LUC MA SAT NGHi — Xuat hign 6 mit tiép xtc cia vat voi bé mat dé git cho vat dimg yén trén bé mat do khi chiu tic dung cia lye song song véi mit tiép xtc. ~ Lye ma sat nghi c6 d6 kin ewe dai, lyse ma sat nghi cue dai lén hon lye ma sat trugt. § 14. LUC HUONG TAM 1. Céng thite tinh van tée dai: v=" (m/s) 4. Céng thie tinh chu kis T=2% t © 2. Céng thite tinh van t6c g6e: 5. Méi lién hé gitta tin s6 va chu ky: 3. Céng thie tinh tin sé: @=2nf te 7 6. Gia te husng tim: a, II, LUC HUONG TAM 1. Dinh nghia — Lye (hay hgp lye ciia cdc lye) tie dung vio mét va: chuyén d9ng tron déu va gy ra cho vat gia tc hung tim goi la lye huéng tam. 2. if 1 8y Dinh ménh do ta lam ra ~ Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 eS 2. Cong thive Trong dé: + Fy ka lye huéng tm (N) +m li khéi lung cia vat (kg). + an: la gia téc hudng tim (mm/s). + v la téc 46 dai cuia vat chuyén d6ng tron déu (m/s), +R la ban kinh quy dao tron (m). +0 1a tbe d6 gée cia vat chuyén dng tron du (rad’s).. 3. Vidu — Lye hap din gita Trai Dat va vé tinh nhin tao déng vai trd luc huéng tim, giit cho vé tinh nhén tao chuyén dGng tron déu quanh Trai Di — Dung 6t6 va duéng sit 6 nhing doan cong phai nghiéng vé phia tim cong dé hop lye gitra trong lye va. phan Iye ciia mat duding tao ra lye huéng tim git cho xe, tau chuyén déng dé dang trén quy dao. Ill. VE TINH NHAN TAO CUA TRAI DAT Lye tée dung vao vé tinh 1a Iye hap dan ctia Trai Dat. Lue nay dong vai tro lye hudng tam: Fy = Fy Voi: m la khdi lung vé tinh M la khdi long Trai Dat G la hing s6 hap din (G = 6,67.10""Nm* /kg?) h la dé cao v6 tinh Khi h< CHINH PHUC VAT Li 10 eS Chuong 8 CAN BANG VA CHUYEN DONG CUA VAT RAN § 17. CAN BANG CUA MOT VAT DUOI TAC DUNG CUA HAI LUC VA CUA 3 LUC KHONG SONG SONG 1. CAN BANG CUA MOT VAT CHIU TAC DUNG CUA HAI LUC - a Diéu kién can bang cia mét vat chju tac dung cia hai lye 1a hai lye truc Gi voi nhau, tite la: eding gid, cing 46 lon va nguge chiéu, IL CAN BANG CUA MOT VAT CHIU TAC DUNG CUA BA LUC KHONG SONG SONG ~ Quy tée téng hop hai lye c6 gid déng quy Buée I: Trugt cée vée to lye trén gid ciia ching dén diém déng quy. Buéc 2: Ap dung quy tac hinh binh hah dé tim hop luc ‘t ~ Diéu kign cin bing ciia vit chju tac dung cia ba lye khéng song song + Ba lye d6 phai déng ng va dong quy; + Hop cia hai lye phai efin bing véi lye thir ba. S4E4R-05F+E m IIL TRONG TAM CUA VAT RAN — La m@t diém xde dinh gan voi vat ma ta xem nh toan b6 khdi lugng ctia vat tap trung tai dé va 1a diém dit ca trong lye. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton cy 2 TRUONG THPT CAI NUOC < ‘Vat rin phing va déng chat cé dang hinh hoc thi trong tam tring véi tém hinh hoc cia vat. (hinh vE abc dudi day). ‘Trong tam cing 6 thé Id mét diém nam 6 ngoai phan vit chat cua vat (hinh d). § 18. CAN BANG CUA MOT VAT CO TRUC QUAY CO DINH. MOMEN LUC L NHAN XET VE TAC DUNG CUA MOT LUC LEN MOT VAT RAN CO TRUC QUAY c6 pINH — Cac lye c6 gid song song véi truc quay hoje cit tryc quay thi khong c6 tae dung lam quay vat rin. — Cac ye o6 phurong vuéng géc (nhung khéng cit trac quay) va cang xa truc quay thi tac dung lam quay vat cang manh, IL. CAN BANG CUA MOT VAT CO TRUC QUAY C6 BINH. MOMEN LUC 1. Dinh nghia Mémen lye déi véi mot truc quay la la dg lugng da: trung cho téc dung Lim quay eta lye va duge do bing tich cia luc véi cénh tay don ctia nd. M = Fad Trong dé: © F ld d6 én cia lyre tac dung (N). #d la cénh tay don, Ia khoaing eich tir true quay d&n gid iia lute (m). © M la momen lye (N.m). Luru 4: Khi lye tée dung c6 gid di qua true quay (d= 0) thi momen lye bing kh6ng, vat sé khOng quay. 2. Cac buéc xac dinh canh tay dén d cua mét lve: (rat quan trong cin ghi nhé) — Bue 1: Xac dinh giao diém O ca true quay va mat phang chia céc lye. — Buwée 2: tir O ké during thing vudng géc va cit gid cia luc F tai H. Thi OH chinh la canh tay don d. ON 22 § Dinh ménh do ta lam ra - Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 IIL. DIEU KIN CAN BANG CUA MOT VAT CO TRUC QUAY C6 DINII 1. Quy tac Muén cho mét vat cé truc quay cé dinh 6 trang thai can bing, thi tang cdc mémen lye c6 xu hudng lam vat quay theo chiéu kim déng hé phai bing téng cic mémen lye cé xu huéng Lim vat quay theo chiéu nguge lai. > 2. Chu y Quy tic mémen Ie cdn dp dung cho trudng hop vét kh6ng e6 true quay 6 dinh néu trong mét truéng hop nao dé vit quay quanh mét truc quay tam théi di qua khdi tam cia né. § 19. QUY TAC HOP LUC SONG SONG CUNG CHIEU LQuy TAC On ° oO — Hop cita hai luc F,, F, song song, cing chiéu, tac dung vao mét jan vai hai lyre va 06 AG vat rin, \t hye F song song cing Ién bang tong d6 Ién cia hai lye a6. F=R+R ~ Gia cia hop lye F nim trong mat phiing cia FF, va chia khodng céch gitta hai lye nay thinh nhimg doan ti 1é nghich véi Fd 9 16m cha hai cd, Rod IL PHAN TiCH MOT LUC THANH HAI LUC SONG SONG CUNG CHIEU — La phép lam nguge lai voi phép tong hop luc. F=K+F Lye F phan tich thanh hai thanh phan FF; phaithoaman | F_ dy § 20. CAC DANG CAN BANG. CAN BANG CUA MOT VAT CO MAT CHAN DE 1. CAC DANG CAN BANG 1. Cac dang can bang — Cé ba dang can bing la cn bing bén, can bing khdng bén va cn bing phiém dinh. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < Khi vat bi kéo ra khéi vj tri can bing mét chitt ma trong hte cla viit c6 xu huéng: + kéo n6 tre vé vj tri can bing thi dé 1a vj tri cn bing bén. + kéo né ra xa vj tri cin bing thi dé 1a vi tri ean bing khong bén. id n6 ditng yén 6 vi tri méi thi dé la vi tri céin bing phiém dinh. bs — oO CAn bing bén Cn bang khong bén CAn bing phiém dinh 2. Nguyén nhan cita cdc dang can bang Nguyén nhan giy ra cée dang cn biing khae nhau li vi tri trong tim cita vat: — Cn bing bén, trong tim 6 vi tri th4p nhat so véi cac vi tri lan can. — Can bing khéng bén, trong tam 6 vj tri cao nhat so véi cdc vj tri lin cn, — Cn bang phiém dinh, vj tri trong tam khdng thay ddi hoge 6 mGt do cao khéng di. I. CAN BANG CUA VAT CO MAT CHAN DE 1. Mat chan dé Mit chan dé la hinh da gidc Idi nhé nhit bao boc tit ca cdc dién tich tiép xtc ctia vat voi mat do. 2. Diéu kign cin bing ctia mét vat c6 mat chan ¢é Gid cia trong luc phai xuyén qua mat chan dé (hay trong tim "roi" trén mit chin dé). 3. Mic ving vang cua sy can bang Mure viing vang cua sit can bang duge xae dinh bor 40 cao cua trong tim va dién tich cua mat chan dé, Trong tam cita vat cng cao va mat chan dé cng nh6 thi vat cang dé bi lat d6 va nguge lai. Dinh ménh do ta lam ra - Einstein ole > CHINH PHUC VAT Li 10 eS § 21. CHUYEN DONG TINH TIEN CUA VAT RAN. CHUYEN DONG QUAY CUA VAT RAN QUANH MOT TRUC CO DINH 1. CHUYEN DONG TINH TIEN CUA MOT VAT RAN 1. Dinh nghia Chuyén dng tinh tién cia mét vat rin la chuyén dng trong dé duong néi hai diém bat ky ciia vat luén luén song song véi chinh nd. 2. Gia téc ciia vat chuyén dong tinh tién ~— Trong chuyén d6ng tinh tién, tat cd cae diém ciia vat déu chuyén d6ng nhw nhau. Nghia ld déu co cing mot gia téc. = Gia téc cia vat chuyén déng tinh tién xc dinh theo dinh luat II Newton: hay F=ma m Trong 46 F=F + F,+...4.F, la hop hye ctia cae lyre tac dung vio vat, IL CHUYEN DONG QUAY CUA VAT RAN QUANH MOT TRUC C6 DINH 1, Dac diém cia chuyén dong quay. Téc dé géc ~ Khi vat rin quay quanh mét truc cé dinh tai moi diém cita vat c6 cing mét téc d6 goe @ goi la toc 46 g6c cia vat. — Néu vat quay déu thi w =const. Vat quay nhanh dan thi @ ting dan. Vat quay cham dan thi @ giam din. 2. Tac dung ctia momen luc Mémen lye téc dung vao mét vat quay quanh mét truc cé dinh lam thay déi tc d6 géc cita vat. 3. Mite quén tinh trong chuyén déng quay — Moi vat quay quanh m6t true déu c6 mite quin tinh, Mite quan tinh cia vat cang 1én thi vat cng khé thay déi téc dé géc va nguge lai. — Mire quan tinh cita mt vat quay quanh mot truc phy thuge vao khéi long cia vat va sy phin bé khéi lugng dé déi vai tryc quay. Khdi Iugng cita vat cng lén va duge phan bé cang xa truc quay thi inde quan tinh cia val Cany lon va nguyE lai. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < § 22. NGAU LUC I. DINH NGHIA H@ hai lye song song, nguge chiéu, ¢6 46 Ién bing nhau va cing tic dung vao mot vat. I. TAC DUNG CUA NGAU LUC DOI VOI MOT VAT RAN — Ngiu lye tic dung vio m@t vat chi lim cho vat quay chir khong, chuyén dng tinh tién. FE; . : 1 — Truong hop vat khong 6 true quay cd gaa lye sé Lim vat quay quanh truc di qua trong tam va vudng géc voi mit phing chira 2 ngdu lye. 7 —Truimg hgp vat 6 truc quay cé dinh: ngau lye sé lam vat quay quanh truc 6 dinh do. Il. MOMEN CUA NGAU LUC — Céng thite tinh: M= Fd v6i F 1a d6 lon ciia mdi Iwe; d 1a canh tay dén cua ngau lye (khodng cach gitta hai gia cua hai Iye tao nén ngau luc). — Mémen cita ngau lye khong phy thude vao vj tri true quay vudng géc voi mit phing chira ngau lye. Chuuvng A CAC DINH LUAT BAO TOAN § 23. DONG LUONG. DINH LUAT BAO TOAN DONG LUONG I. BONG LUQNG 1. Xung lurgng cia lyre —Khi m@t lye F tac dung lén mt vat trong khoang thoi gian At thi tich F.At durge dinh nghia la xung lung eta lye F trong khoaing théi gian At (v6i gid thiét F khéng déi trong khodng thai gian tac dung At). we — Don vi xung lung eiia Iye 1a Niuton gidy (ki higu N.s). ON @ Pinh ménh do ta lam ra ~ Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 eS Déng luong — Dong lugng cita mot vat khdi lugng m dang chuyén dong véi van tée Vv 1a dai long duge xe dinh boi cong thie: =mv ~ DOng lugng Li mGt dai lung véeto cing huréng véi van tbe cua vat. ~ Dong lugng c6 don vi do 1a kildgam mét trén gidy (kg.ns). 3. Méi lién hé gitta déng lugng va xung lugng cia lye =p, = Fat hay Ap = Fat — Dé bién thién dong long cita mét vat trong khoding théi gian bang xung hrgng cia tng cae lye ~Tacé: tic dung lén vat trong khoang thai gian dé. ~ ¥ nghia: Khi luc dii manh tée dung lén vat trong mot khong thoi gian hifu han s@ Lim dng luong ca vat bién thién, Phat biéu nay durge xem ahur mét cdch dign dat khéc ciia dinh ludt II Niu-ton, 4. Dang lngng hé nhiéu vit Ong lugng cia hé la tng dong Iugng cia cde vat trong he, Py =PitP2+Pst--+Py IL DINII LUAT BAO TOAN DONG LUONG 1. HG c6 Lip (hay h@ kin) Mot hoje néu nhiéu vat durge goi la hé c6 lip (hay hé kin) khi khong ¢6 ngoai lye tae dung lén ¢6 thi ede ngogi lye dy edn bing nhau. 3. Dinh ludt bao toan d6ng hrong = D6ng lugng cia mot hé c6 Lip 1a m6t dai iwgng bao toan — H¢ thite cia dinh ludt bio toin dong rong d6i véi hé hai vat la: P. +P, = khéng déi, — Xét hé c6 lip gém hai vat tung téc, thi ta cd: Pi-P:=Pi+P: trong dé, p, , p; li cde vécto déng luong ciia hai vat truéc khi tuong tac, pi,p) 1a cdc vécto dong Iugng ca hai vat sau khi tuong tic. 4, Van dung dinh luat bio toan dng lwong déi v6i hai vat va cham mem ~— Vat khéi luong mi chuyén déng trén mit phiing ngang, nhin véi van téc v, , dén va cham véi mét vit khdi lugng ms dimg yén trén mit phiing ngang dy. Sau va cham, hai vét nh§p Him mgt, chuyén d6ng vai cing mot van tée Vv. — Va cham nay goi Li va cham mém, Hé nay 1a hé ¢6 lap. — Ap dung dinh Iuat bao toan dong Itrgng, ta co: Diéu ta biét 1a hat nude, diéu ta chua biét 1a dai duong - Newton Ory Ci TRUONG THPT CAI NUOC < 5. Van dung dinh luat bao toan dong lugng déi voi chuyén dong bing phan lye (Sy gidt Iui cia sting khi bin, chuyén dng cia may bay phan luc, tén lia...) i — M6t tén liza lie dau dimg yén. Sau khi Iuong khi véri khéi Luong m phut ra phia sau véi van téc V, thi tén lira véi khéi lvong M chuyén céng véi van tée V. — Ap dung dinh luat bao toan déng lugng, ta tinh duoc: V = M Chai y: Tén lira bay Ién phia trude nguge voi hung khi phut ra, khong phu thude khéng khi hay chan khéng. Dé la nguyén tic ctia chuyén dong bang phan lye. § 24. CONG. CONG SUAT 1. CONG 1. Dinh nghia céng trong trong hop téng quat —Khi lye F khéng déi tac dung lén mot vat va diém dit cia luc dé chuyén déi mét doan $ theo hudng hop v6i huéng ciia lye mot goe @, thi céng thye hign béi lye duge tinh theo céng thite: A=FS cose ~ Trong hé SI, don vi cong a jun (J). Jun la cong do lye 6 46 1én 1N thyte hign khi diém dft cia Iye chuyén déi Im theo huéng ciia lye 2. ¥ nghia vat li cua cong A ung voi cac trong hop cua goc a —Néu 0 O va khi dé A goi la céng phat déng. =Néu @=90° thi A=0 va lye vudng géc véi phuong chuyén déi luc khéng sinh cong. —Néu 90° CHINH PHUC VAT Li 10 eS Il. CONG SUAT 1. Khai nigm cong suat Céng suat la dai lugng do bing céng sinh ra trong m6t don vi théi gian hay ciing c6 thé ndi cng sudt + Don vi khac ciia cong sudt 1a MA. LUC hay SUC NGUA (HP): cia m6t lye do téc d6 sinh céng cia hye dé. 1HP = 736W + Don vj cong kilowatt gid (kwh): Trong Lkwh = 3.600.000} A(J): céng thye hign t(s): théi gian thye hign cong P: cong suit, dom vj cua céng suit la odt (W)- 2. Mé rong khai niém cong, céng suit — Khai nigm céng suat cing duge mé rong cho cée nguén phat ning lgng khéng phai dudi dang sinh cng co hoe. Vi dy: cong suat phat dign cua nha may thuy dign Hoa inh la 1YVOMW. — Khai niém céng suit tiéu thu cua mét thiét bi tiéu thu nang hong la dai long do bing ning luong tigu thy cua thiét bj dé trong mét don vi théi gian. Vi dy: cong suat tiéu thy dign nang ciia mt bong dén dign Ia 40W. 3. Hép 86 6 té, xe may = Trong 6 16, xe may cng suat cita lyre phat dong cita déng co la A t — Xét lye tée dung theo huéng chuyén dong a =0°. Khi do A=Fscos(0")=Fs — Vay ta duge: Fv|(*) — Tiong dé v 1a van tée tire thei tai thei diém dang xét — Tir (*) v6i 6 16, xe may cOng suat cla dGng co 1a mét dai lugng duge duy tri khong ddi, Do d6 néu F tang thi hop sé. va nguge lai, vige diéu chinh ting gidm nay duge thyc hign qua mét thiét bi goi la Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét 1a dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < § 25. DONG NANG I. KHAI NIEM DONG NANG 1. Nang lugng, Moi vat xung quanh ta déu mang ning Ivgng, Khi m9t vat tuong te v6i ce vat khée thi gitta ching cé thé c6 trao déi nang Itong. Qué trinh trao ddi nang lugng nay dién ra dui nhimg dang khée nhau: thy hign cong, truyén nhi¢t, phat ra cdc tia mang nang lrgng.... 2. Dong ning — Ning lugng ma mot vat c6 dugc do né dang chuyén déng goi ld dong nang. — Khi mét vit e6 dng ning thi vat d6 ¢6 thé tée dung lye 1én vat khae va lye nay sinh céng. IL CONG THUC TINH DONG NANG 1. Céng thite 2. Tinh chat — Chi phy thuge d6 16n van t6e, khong phy thude huéng van te — La dai hrgng v6 huéng, c6 tri duong. Mang tina trong déi. 3. Don vi Don vi ciia Il. CONG CUA LUC TAC DUNG VA DO BIEN THIEN DONG NANG ( DINHLY DONG NANG) 1g nang la jun (J) ‘D6 bién thién dong ning bing céng ciia cac ngoai lye tic dung vao vat, cong nay dung thi dong ning cua vat tang, cOng ny am thi dong nang cia vat gidm. T 2 ly? mv? ~ CHINH PHUC VAT Li 10 eS § 26. THE NANG IL. THE NANG TRONG TRUONG 1. Trong trudng ~ Moi vat 6 xung quanh Trai Dat déu chiu tac dung ciia lye hap dn do Trai iy ra, lye nay duge goi la trong lye. — Ta noi rang xung quanh Trai Dat ton tai m6t trong trong. Biéu hign ciia trong trudng la sy xuat hién trong luc tac dung lén mét vat khdi long m dat tai mét vi tri bat ki trong khoang khéng gian cO trong trudng. Céng thite cia trong lye cua mot vat khéi lngng m cé dang: P = mg. Véi g la gia tic roi tu do hay cén goi la gia téc trong trudng, 2. Thé nang trong trudng — Thé nang trong trudng cua mot vat 1a dang ning lvong tuong tac giita Trai Dat va vat trong trong truémg. ~ Bigu thie tinh thé nang trong trudng: W, = mgz hod bing khéng, phy thude vio vj tri chon lam géc thé ning, ~ Tinh chat: La dai lugng v6 huéng. Cé gid tri dong, am f — Dom vi cita thé nang 1a: jun (J) Ae ‘Chi y: Néu chon géc thé nang tai mat dat thi thé nang tai mat dat bing khéng (W, =0) IL CONG CUA TRONG LUC VA BO GIAM THE NANG — Khi m6t vat chuyén d6ng trong trong trutng tir vi tri M dén. vi tri N thi cOng ctia trong lye eta j bing higu thé ng trong tring lai M va tai N. Ags = MZ = MBZ5 — HG qua = Khi vat gidm d9 coo thi thé ning gidm > trong lye sinh cng duong. + Khi vat tng d6 cao thi thé ning ting — trong lye sinh céng am, Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton TRUONG THPT CAI NUGC < I. THE NANG DAN HOI 1. Céng ctia lye dan hoi — Xét mbt ld xo c6 dG cimg k, mot dau gin vio mét vat, dau kia gitt cd dinh. ~ Khi 16 xo bj bién dang véi dg bién dang ta AC= 0-6, thi ye dan hdi la F, = kAC —Khi dura 16 xo tir trang thai bién dang vé trang thai khong bién dang thi cng ciia Iye dan héi duge xéc dinh bing céng thire: (ACY 2. Thé nang dan hoi — Thé nang dan hdi la dang nang Iugng cia mot vat chju téc dung cita lye dan hdi. — COng thite tinh thé nang dan héi ciia m6t Io xo 6 trang “hai c6 bién dang Al Ia 1 2 ~1hé nang dan hi la mat da hugmg vo hong, dong. (ay — Don vj ctia thé nang dan hoi la jun (J) § 27. CO NANG 1.CO NANG CUA VAT CHUYEN DONG TRONG TRONG TRUONG 1. Dinh nghia — Co ning cia vat chuyén dong dudi tac dung cita trong lye bing téng dong i ning va thé nang trong trudng cua vat. — Bigu thire: |W = f, + W, =. mv" +mgz, 2. Su bdo toan co nang ciia vat chuyén dong chi dudi téc dung cita trong lye — Khi mét vat chuyén déng trong trong truéng chi chju tac dung ciia trong lye thi co nang cia vat la mot dai lugng bio ton. mv? +mgz = hang sé — He qua * Trong qué trinh chuyén déng ctia mot vat trong trong tring : + Néu dng nang gidm thi thé ning tang va ngugc lai (dng nang va thé nang chuyén hod cho nhau). + Tai vj tri nao dgng nang cue dai thi thé nang cys tiéu va nguge lai. Dinh ménh do ta lam ra - Einstein > CHINH PHUC VAT Li 10 eS I. CO NANG CUA VAT CIIIU TAC DUNG CUA LUC DAN HOI 1. Dinh nghia Co ning cia vat chuyén déng dudi tic dung cia lye dan hdi bing téng dong nang va thé ning din hdi cla vat: al 2 = k(AC mv" +Tk(AC) 2 2. Su bao toan co nang cia vat chuyén ding See Senet eee Dinh luat bao toan co nang chi ding khi Khi mét vat chi chiu tic dung ciia luc dan hbi gay | vat chuyén déng chi chju tac dung cla bai sy bién dang cia m@t la xo din hai thi conang | tong lye va lye dan hoi, Néu vat con chiu tac dung thém céc lye khac thi cong ctia cdc hue khac nay ding bang 6 bién_ thign co nang. cia vat li m6t dai lugng bao toan: Chuong G CHAT KHi § 28. CAU TAO CHAT. THUYET DONG HOC PHAN TU CHAT KHi 1, CAU TAO CHAT 1, Nhimg diéu da hoc vé cau tao chat — Cée chat duge edu tao tir cde hat riéng biét 1a phan ti. — Cac phan tir chuyén dong khong ngimg. — Cac phan tir chuyén dong cang nhanh thi nhiét d6 cua vat cang cao. 2. Luc tuong tac phan tr ~ Gitta cae phan tir cdu tao nén vat cé lyre hut va lye day, — Khi khong edch gitta ede phin tir nhé thi ve dy manh hon Iye hut, khi khoang ech gitta cde phin tir lén thi lye hat manh hon lye déy. Khi khodng eéch gitta ede phan tir rit lén thi lye tong téc khong dang ké. Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton G3) Pi TRUONG THPT CAI NUOC < 3. Cac thé rin, long, khi — 6 thé ran, cae phan tir & gan nhau (khoang Q@000000 cach gitta cde phan ti chi vao e& kich thude cla 000000 ching). Lye tuong tic gitta cae phan tr chit ran @000000 rat manh nén gitt duge cde phan tir chat rin rit @000000 manh nén gidt duge cde phan tir nay 6 cée vi tri ©000000 xac dinh va Lam cho chung chi co thé dao dgng xung quanh cac vj tri can bang xac dinh nay. Vi thé, cde vat rin 6 thé tich va hinh dang riéng xac dinh. — Thé long duge coi 1a trung gian giita thé khi va thé rin, Lue Iuong tuong tic gitia cée phan tir 6 thé Jong lén hon lye twong tic gitta ede phan tir 6 thé khi nén gidt durge ede phan tir khong chuyén dng phan tan ra xa nhau. Do dé, chat long c6 thé tich ri g xdc dinh. Tuy nhién, lye nay chua di Ion nhu trong chat rin dé gi cde phan tir 6 nbiing vi ti xe dinh. Cae phan tir 6 thé long eiing dao dong xung quanh vi tri can bing nhung khong cé dinh ma di chuyén. Vi thé, chat long khéng c6 hinh dang riéng ma c6 hinh dang ca phin binh chira n6. = thé khi, cdc phan tir 6 xa nhau (khoang cach giita cac phan tir Ién gap hang chye lan kich thuée e @ @ cia ching). Lye tuong tac gitta cae phan tir rat yeu @ QO % nén cfc phan tir chuyén dong hoan toan hén loan. © @ ‘Vi thé, chat khi khéng 6 hinh dang va thé tich riéng, Chat khi chiém toan b6 t tich cla binh chire va cé thé nén duge dé dang. Il. THUYET DONG HQC PHAN TU CHAT KHi 1. Noi dung co ban ciia thuyét dong hoc phan tu chat khi Thuyét dng hoc phan tir chat khi ra dvi vao nhimg nim dau cua thé ki XVIII, noi dung co ban nhu sau: — Chit khi duge edu tao tir cde phan tir rigng r8, c6 kich thude rit nho so v6i khong cach pita ching. | 443; phan ti khi va cham vao thd d6ng hén loan khéng | binh téc dung Jén thanh binh mét luc ngimg; chuyén dng nay cing nhanh thi nhiét do | KhOng dang ke, nhung v6 so phan tir khi va cham vao thanh binh tée dung Ién i thanh inh mot lye dang ké. Luc nay ~Khi chuyén dng hn logn, cée phin tir khi va | gay 4p sudt cia chat khi Ién thanh binh. cham vao nhau va va cham véo thanh binh. — Cée phan tir khi chuy chat khi cdng cao. 2. Khi li trong Chat khi trong dé cae phan tir duge coi la cdc chat diém va chi tuong tac khi va cham duge goi i tuong. aN @2%@ Pink ménh do ta lam ra - Einstein — [> CHINH PHUC VAT Li10 eS § 29. QUA TRINH DANG NHIET. DINH LUAT BOILO - MARIOT I, TRANG THAI VA QUA TRINH BIEN DOI TRANG THAL ~ Trang thai cla mét wong khi duoc xéc diah bing thé tich V, ap suat p va nhiét d6 tuyét d6i T. —Nhiing dai long nay duoc goi la cdc théng sé trang thai cia mét long khi. Gitta cdc théng sé trang thai iia mot Iugng khi c6 nhiing méi lién hé xée inh, Luong khi c6 thé chuyén tir trang thai nay sang trang thai khac bang cdc qua trinh bién doi trang thai. goi tit la qué trinh. ~ Trong hau hét cc qué trinh ty nhién, ca ba théng sé trang thai déu thay adi. Tuy nhién ciing cé thé thye hign duge nhing qué trinh trong dé chi c6 hai thong s6 bién ddi, con mét thong s6 khdng di. Nhimg qua trinh nay durge goi 1A dang qua tinh Il. QUA TRINH DANG NHIET Qué trinh bién ddi trang thai trong dé nhiét d6 duoc git khong déi goi la qué trinh dng nbiét. IIL, BINH LUAT BOYLE-MARIOTTE (BOILO - MARIOT) 1, Dinh luat — Trong qué trinh dang nhiét eda mét long khi nhat dinh, ap suat ti Ié nghich voi 1 = Hay : p.V = const Pasay YP. — Néu goi pi,V) la ap suat va thé tich ca mt lrgng khi 6 trang thai 1; p2,V2 la ap suat va thé tich cua ugng khi nay 6 trang théi 2, thi theo djnh Iudt Bolo Mariét ta e6: PV =P2Vo 2. Duong dang nhiét — Dudng biéu dign syr én thién ciia dp suat theo thé tich khi nhiét 46 khéng déi goi la duong ding nhigt. Trong hé tog d6 (p,V) durong nay la dxemg hypebol. — Ung véi cae nhiét d6 kde nhau ciia cing mét lugng khi c6 céc duéng dang nhiét khéc nhau. Dudng ding nhiét 6 trén img voi nhiét d6 cao hon dudmg ding nhiét 6 dusi. Cac don vi hay ding cho p suat va thé tich Jatm = 1,013.10° Pa = 760mmHg; ImmHg = 133,32 Pa; 1Bar=10° Pa. Im =10001it; Lem’ =0,001lit; Idm* = Ili. COng thitc tinh khéi lugng riéng: [m=p.V] v6i p 1a khdi long riéng (kg/m’) Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton Ci TRUONG THPT CAI NUOC < § 30. QUA TRINH DANG TICH. DINH LUAT SAC-LO I. QUA TRINH DANG TiCH Qua trinh bién ddi trang thai khi thé tich khong ddi ‘a qua trinh dang tich. Nose a Il. DINH LUAT CHARLES (SAC-LO) 1. Dinh luat — Trong qua trinh ding tich cia m6t Iugng khi nhat dinh, ap sudt ti 18 voi nhiét d6 tuyét Adi. p-T Hay - =const T(°K) =1(°C)+273 la nhig: 46 tuys adi. — Goi pi.T: 1a ap suat va nhigt d6 tuyét déi cia mOt hrgng khi 6 trang thai 1; p2,T2 Ia ap suat va nbiét Trong dé: p la ap sua 49 tuyét Adi cia m6t hegng khi 6 trang thai 2. Ta co: BLP T 1 2. Duong ding tich — During biéu dién sy bién thién cia ap suat theo nhigt d6 khi thé tich khéng doi goi la dudng ding tich. (Trong hé toa d6 OpT dudmg dang tich la dudmg thang kéo dai di qua géc toa 46). — Ung véi cée thé tich khée nhau cua cing mét lugng khi ta c6 nhiig dug dang tich khée nhau. Dutg 6 tren tig véi thé tich nho hon, v T(K) § 31. PHUONG TRINH TRANG THAI CUA KHi Li TUONG 1. KHi THUC VA KHi LI TUONG —Nhiing thi nghiém chinh xéc cho thay, chit khi thye (chat khi tn tai trong thu té nhu 6xi, nito, cacbonic...) chi tuin theo gan ding cdc dinh Iuat Béi-lor - Ma-ri-dt va Sée-lo. Gid tri cia tich p.V va Co) 92°. Pink ménh do ta lam ra - Einstein Ss > CHINH PHUC VAT Li 10 eS thuong pT thay di theo bin chit, nhigt 6 va dp sudt eda chat khi. Chi ¢6 khi Ii tudng la tudn theo ding cae dinh lut vé chat khi da hoc. — Tuy nhién, sy khde biét gitta khi thye va khi li trong khéng Ién G nhimg nhiét 49 va ap suat thong thudng, Do 46, trong doi sing va ki thudt, khi khéng yéu edu dé chinh xac cao, ta 6 thé Ap dung ede dinh luat vé chit khi li tuéng dé tinh Ap sudt, thé tich va nhiét 46 cita khi thuc. I. PHUONG TRINH TRANG THAI CUA KHi Li TUONG Xét mGt long khi chuyén tir trang thai 1 (p,,,,T,) sang trang thai 2 (p,.V:,T,) qua trang thai trung gian V (p3VasT,) ~ Tirtrang thai (1) sang trang thai (1') dy li qué trinh dang nhigt rm y BM 8 Ta 66) p,V, ~ p'V) => p= PE] ) —Tir trang thai (I) sang trang thai(2): ¢ay la qué trinh ding tich Taco: |B T_T ("*) ‘Thé (*) vao(**): => = - =const goi li phuomg trinh trang thai khi Iy tung, IIL DINH LUAT GAY - LUYXAC (QUA TRINH DANG AP) 1. Qua trinh ding 4p Qua trinh dang Ap la qua trinh bién d6i trang thai cé V; T thay doi nhung ap suat khong déi. 2. Lién hé gitta thé tich va nhiét dQ tuyét déi trong qua trinh ding 4p ‘Trong qua trinh ding ap cua mot lugng khi ahat dinh, thé tich ty 1é thudn vor nhigt do tuyét d61: v V~T Hay: ay ‘const 3. Duong ding 4p — Dudng biéu dién sy bién thién cua thé tich theo nhiét 46 khi 4p suat khong di goi la dudng ding 4p. Trong hé toa dé (V.T ) dug ding tich li dutmg O thing kéo dai di qua géc toa d6. T Te Tek) len) 1(°K) Diéu ta biét la hat nude, diéu ta chua biét la dai duong - Newton TRUONG THPT CAI NUGC < IV. DO KHONG TUYET DOI ~Tir cde dudmg dang tich va ding ap trong céc hé true toa do OpT va OVT ta thay khi T=0°K thi p=0 va V=0. Hom nita & nhiét 46 dui OK thi dp suat va thé tich sé s6 gia tri am. Bo 1a dieu khéng thé thy en duge, — Do dé, Ken-vin da dua ra mt nhiét giai bat dau bing nhiét dé 0°K va 0°K =-273,15°C goi la 46 khong tuyét déi — Nhiét dé thép nhat ma con ngudi thye hign duge trong phong thi nghiém hién nay la 10°K. Chuong 6) CO SO CUA NHIET DONG LUC HOC § 32. NOI NANG VA SU BIEN THIEN NOI NANG I. NOINANG 1. NOi nang la gi? — Trong nhiét dong lye hoc, ngwdi ta goi ting déng nding va thé nang cia cde phan tir cdu tao nén vat 1 ndi nang cita vat. — Néi nding ki higu la U va c6 don vi la jun (J). — NOi ning ciia mGt vat phy thuge vio nbigt d va thé tich cia vat: U = £(T,V) 2. Dd bién thién ndi nang Trong nhigt d6ng lye hoc ngudi ta khong quan tim dén ndi nang cia vat ma quan tam dén d6 bién thién ndi nding AU ctia Il. CACH LAM THAY DOI NOI NANG 1, nghia la phan ndi nding tng thém lén hay gidm bét di trong mot qua trinh. 1. Thue hign cong — Cate qué trinh Lam thay di ndi nang nhur inh bén duge goi li qua trinh thye hign edng, g ir thy hign céng. — Trong qua trinh thyc hign céng ¢6 sw chuyén héa tir mot dang ning Iugng khae sang ndi nang. GY @28@ Pink ménh do ta lam ra - Einstein Ss

You might also like