Prva njega novorođenčeta

Čim se dijete rodi, babica ga prihvati za nožice i podiže uvis da bi se iz njegovih gornjih disajnih puteva
iscjedila aspirisana sluz i plodova voda. Poslije toga položi ga leđima na postelju i tankim gumenim
aspiratorom nježno aspiriše sluz i plodovu vodu iz usta, ždrijela i nosa. Obriše mu lice i očne kapke, pa u
veznice očiju ukapa po jednu kap Credeovih kapljica (l% rastvor Argenti nitrici).

Rastvor srebro-nitrata mora da je svjež i da se čuva u tamnoj flašici i na hladnom mjestu, jer se inače
razgrađuje i draži sluzokožu veznica. Poslije toga, pošto je prestala pulsacija pupčane vrpce, iz pupčanika
se prema plodu istisne zaostala krv, pa se pupčanik podveže i presječe.

Ukoliko je majka Rh-negativna ili se na novorođenčetu zapaze znaci plave ili blijede asfiksije, ne čeka se
prestanak pulsacije već se pupčanik odmah odvezuje i presjeca. Na pupčanik se stavljaju dva čvora, jedan
prema majci, na nekoliko centimetara od introitusa vagine, a drugi prema plodu na nekoliko centimetara
od njegovog pupka. Poslije toga novorođenče se stavlja preko lijeve podlaktice i okupa pod mlazom
mlake vode rastvorom sapunice.

U ovom periodu, tačnije od jednog do pet minuta po rođenju, ljekar procjenjuje stanje novorođenčeta na
osnovu: srčane radnje, boje kože, refleksa, mišićnog tonusa i disanja (Apgar score). Zatim se obriše i
prosuši mekanim ubrusom, pa se odmah poslije toga izvrši revizija pupka, tj. patrljak pupčane vrpce se
ponovo podveže, iscjedi i skrati na 1 cm od pupka, jodira i prekrije sterilnom suhom gazom, koja se
pričvrsti zavojem oko tijela novorođenog djeteta.

Zatim se novorođenče pregleda i na njemu potraže eventualne nakaznosti ili anomalije u razvoju.
Naročitu pažnju pri tome treba obratiti na prirodne otvore, posebno na čmar i spoljne polne organe na
kojima se ponekad mogu javiti nepravilnosti u razvoju. Poslije toga izmjeri se dužina i težina tek rođenog
djeteta, kao i prečnici i obim njegove glavice, pa se uvije u pelene i pokaže majci.

Prije toga preko jednog od ručnih zglobova djeteta omota se i zašije traka sa imenom i prezimenom majke
kako bi se izbjegla zamjena novorođenčadi u stacionarnim ustanovama. Zatim se novorođenče stavlja u
krevetac ili odnosi u dječju sobu. Ako su u toku porođaja znatnije deformisani porođajnim naduvom,
nakazni i mrtvi plodovi se ne pokazuju majci.

Asfiksija novorođenčeta

Asfiksija novorođenčeta je stanje u kojem se kod novorođenčeta ne uspostavlja funkcija disanja odmah
po rođenju, već se ono izvjesno, kraće ili duže vrijeme nalazi u apneji. Da li će se disanje uopšte
uspostaviti i da li će novorođenče ostati u životu zavisi uglavnom od uzroka koji je izazvao asfiksiju, od
trajanja njegovog djelovanja i težine i posljedica nastale hipoksije, kao i od preduzetih mjera da se ona
savlada.
Asfiksija se javlja kao posljedica teških i dugotrajnih porođaja, kada pri prolasku kroz porođajni kanal,
usljed dugotrajnog pritiska na pojedine dijelove ovuluma, prije svega na glavicu i pupčanik, dolazi do
povreda ploda i oštećenja uteroplacentne cirkulacije. U svim tim slučajevima može da dođe do
prijevremenog nadražaja centra za disanje, zbog čega plod pokušava da čini disajne pokrete još dok je u
porođajnom kanalu pri čemu u gornje disajne puteve uvuče plodovu vodu sa dijelovima sluzi,
grumuljicama sirastog maza i drugim materijalom koji se u plodovoj vodi može naći i na taj način ih
djelimično blokira.
Do asfiksije dolazi i prilikom učestalih i dugotrajnih materičnih kontrakcija usljed slabije cirkulacije krvi
u uteroplacentnom krvotoku, koje može da nastupi u slučajevima rizične trudnoće uzrokovane teškim
oboljenjima majke, kao što su: srčana i plućna oboljenja, anemija, nefropatija, hepatopatija, preeklampsija
i eklampsija, dugotrajna hipotenzija, šok i krvavljenje. Ona može da nastupi kod fetalne hemolitičke
bolesti iz drugih razloga, kod infarkta posteljice, prijevremenog odljubljivanja placente, placente previje,
usljed pritiska na pupčanik, uvrtanja pupčanika, pravog čvora na pupčaniku ili krvavljenja iz njegovih
sudova. Kao posljedica bilo kog uzroka koji može da dovede do intrauterine patnje ploda u organizmu
ploda nastaju ozbiljni poremećaji koji se u prvom momentu izražavaju pojavom acidoze prolaznog
karaktera koju nazivamo respiratorna acidoza. Ako su uzroci intrauterine patnje težeg oblika ili ako
njihovo dejstvo duže potraje, u organizmu ploda nastaju teški metabolički procesi praćeni ne samo
promjenom vrijednosti pH već i promjenama vrijednosti kiseonika i ugljen-dioksida u krvi i tkivima.
Na taj način nastaje veoma opasno stanje nazvano metabolička acidoza, koje je u lakšim oblicima
reverzibilno, a u teškim uzrokuje smrt ploda u porođaju ili neminovnu skoru smrt tek rođenog djeteta,
koje se rađa sa znacima teške asfiksije. Težina i karakter ovakve acidoze danas se ustanovljava
ispitivanjem pH krvi i drugim mikroanalizama krvi novorođenčeta i na osnovu dobijenog nalaza
preduzimaju se mjere eventualne korekcije poremećene acidobazne ravnoteže. To se uglavnom postiže
postepenim ubrizgavanjem rastvara bikarbonatau krvotok novorođenčeta preko njegove pupčane vene, uz
povremene laboratorijske kontrolne preglede. Postoje dva stepena asfiksije novorođenčeta: plava i blijeda
asfiksija.
Plava asfiksija je lakši stepen asfiksije novorođenčeta. Ona se javlja kod manje oštećenih plodova. Pošto
novorođenče ne počne da diše na vrijeme, izostaje proces oksigenacije njegove krvi, pa njegova koža
odmah po rođenju postaje intenzivno modra. Međutim, srčana radnja je očuvana i dobra iako obično
postoji izvjestan stepen bradikardije. Mišićni tonus je nešto oslabljen, a refleksi novorođenčeta su
očuvani. Pravilno i na vrijeme sprovedena terapija, koja se uglavnom sastoji u draženju centra za disanje
uz oslobađanje blokiranih disajnih puteva i u davanju kiseonika, vrlo brzo dovodi do pozitivnog rezultata.

Blijeda asfiksija novorođenčeta je mnogo teži stepen asfiksije od plave. Ona se javlja obično kod djece
koja su pri porođaju pretrpjela teže povrede na za život važnim organima ili kod kojih je štetna noksa
intrauterina duže djelovala. Kod njih se najčešće radi o asfiksiji centralnog porijekla izazvanoj oštećenjem
centra za disanje izraženom hipoksijom ili o postojanju intrakranijalnog krvarenja kao posljedice
porođajnih trauma. Karakteriše je izostanak disanja sa gotovo potpunim prekidom srčane radnje ploda i
atonijom muskulature. Otkucaji srca novorođenčeta su aritmični, potmuli i sa vrlo velikim pauzama.
Novorođenče je blijedo, bez mišićnog tonusa i bez refleksa. Ono je mlitavo i beživotno. Brzo i pravilno
sprovedenom terapijom ovog stanja uspostavlja se pravilna srčana radnja i funkcija disanja kod velikog
broja novorođenčadi, ali značajan procenat se ne poravi. Prognoza uglavnom zavisi od težine i karaktera
porođajne povrede koja je uzrokovala blijedu asfiksiju, od dužine trajanja asfiksije i od preduzetih
terapijskih mjera da se reanimira novorođenče.