ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΙΚΑΣ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΙΚΑΣ

• Ένας θεσμός με πανάρχαιες ρίζες, που διατηρήθηκε μέχρι

και το τέλος του 20ου αιώνα, ήταν ο θεσμός της προίκας.
Προίκα ονόμαζαν «όλα τα κινητά και ακίνητα περιουσιακά
στοιχεία, που έδινε η οικογένεια της νύφης ή και η ίδια η
νύφη στο γαμπρό κατά το γάμο» .Κατά τον Αστικό Κώδικα
προίκα ήταν «η υπό της γυναικός ή άλλου χάριν αυτής
παρεχομένη εις τον άνδρα περιουσία προς ανακούφισίν των
βαρών του γάμου».
 ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

• Η λέξη «προίκα» ετυμολογικά προέρχεται από την αρχαία

ελληνική λέξη «προίξ» (<πρό + ἱκνέομαι / ἱκνοῦμαι<ἵκω =
έρχομαι), και σημαίνει αυτό που έρχεται εκ των προτέρων,
με την έννοια του δώρου που δινόταν πριν από το γάμο.
Αλλού συναντάμε τη λέξη «φερνή» για την περιουσία της
νύφης που δινόταν στον γαμπρό με τον γάμο και
αποτελούσε ανέκαθεν μια συνεισφορά στη δημιουργία του
νέου σπιτικού.
• Ο θεσμός της προίκας με το πέρασμα των χρόνων
καθιερώθηκε στα ελληνικά ήθη και έθιμα, διατηρήθηκε
μέχρι και τον περασμένο αιώνα και αποτελούσε το άγος
όλων των οικογενειών, που είχαν κορίτσια για γάμο.
Παντρειά, χωρίς την καταβολή προίκας και μάλιστα
προκαταβολικά σπανίως συνέβαινε και όση περισσότερη
προίκα είχε μία κοπέλα τόσο πιο περιζήτητη νύφη ήταν.
Πρακτικά ήταν αδύνατο μια φτωχή – ακόμα και όμορφη –
κοπέλα να παντρευτεί το γιο του προύχοντα της περιοχής.
Τις ελάχιστες φορές που συνέβαινε γάμος από έρωτα και
χωρίς προίκα, η κοινωνία θεωρούσε δεδομένο ότι η νύφη
«τύλιξε» τον γαμπρό
• . Συχνό ήταν και το φαινόμενο μια άσχημη ή μεγάλη για την
εποχή γυναίκα με καλή προίκα να γίνει περιζήτητη νύφη και
τότε ακουγόταν το κλασικό «τα λεφτά πηγαίνουν στα
λεφτά». Το έθιμο της προίκας ουσιαστικά κάλυπτε μια
κοινωνική αναγκαιότητα των παλαιότερων χρόνων, αφού η
γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι δεν αποτελούσε μέρος του
εργατικού δυναμικού και δεν εισέφερε στο οικογενειακό
εισόδημα