Sistem Politik

Tradisional
Hasil Pembelajaran:

1. Menerangkan perkembangan kerajaan-

kerajaan Melayu awal sebelum kedatangan
kuasa Barat di Tanah Melayu.

2. Menjelaskan sistem politik tradisional di

Tanah Melayu sebelum kedatangan kuasa-
kuasa Barat.
 TOPIK PERBINCANGAN

Struktur sosio-politik Perkembangan

masyarakat/kerajaan kerajaan

Implikasi
ketamadunan

3
 STRUKTUR
SOSIO-POLITIK

RAJA – elemen yang penting dalam

Masyarakat yang mudah kerajaan kerana ia merupakan ketua.
Golongan pemerintah (RAJA) • fokus kepada sesebuah kerajaan.
Golongan diperintah (RAKYAT) • Penentu maju-mundur kerajaan.
• Mempunyai ‘daulat’- ‘tulah’.

Konsep naungan digunapakai apabila sempadan

politik belum wujud.
- Cth. Melaka bernaung di bawah kuasa China
sebelum mampu berdikari.
- Kedah bernaung di bawah kuasa Siam

4
 PERKEMBANGAN
MASYARAKAT AWAL

Sumber China (Chien Han Shu - 141 SM)

- Kun Lun: Masyarakat miritim yang mahir dalam
membina kapal. Membawa pedagang dan ahli agama dari China.

Sumber India (Kitab Khatasaritsagara & Jataka)

- Pelayaran pedagang dan ahli agama dari
Bharukeccha, India ke Savarnabhumi (Tanah Emas / Tanah Melayu).

Sumber Yunani (Pliny & Ptolemy)

- Kegiatan perdagangan di Nusantara
sehingga ke lautan Hindi, Arab, Eropah dan Afrika.

5
 PERKEMBANGAN
KERAJAAN AWAL

3M; 5M;
Tun Sun (Segenting Kera), Chih Tu dan Chieh Cha
Chu Tu Kun dan Chiu Chih

1225M; 7-10M;
Teng Ya Nung dan Chi La Tan Tan Tan (Terengganu),
Lo Yueh dan Fo Shih Pu Lo

KERAJAAN NUSANTARA:
SUMBER CHINA
6
C
O Kerajaan kecil:
N Gangga Negara (Perak),
T Kuala Selinsing, Jenderam Hilir dll.
O
H

K Kerajaan Besar:
E Kedah, Champa & Funan (Indo-China),
R Srivijaya (Sumatera) dll.
A
J
A Kerajaan Empayar (Lebih Besar):
A Perlak, Samudera Pasai, Majapahit (Jawa),
N Melaka, Acheh, Johor dll.

7
Tun Sun
Pan-Pan

Tan-tan
Lo Yueh

JAWA Majapahit

8
Sistem Politik Tradisional
 Masyarakat Melayu Tradisional

o Masyarakat Melayu yang mengamalkan sesuatu

kebiasaan secara turun temurun dalam kehidupan
mereka.

 Kehidupan Masyarakat Melayu tradisi

o kehidupan masyarakat zaman Kesultanan Melayu

Melaka.

 Wujudnya sebuah kerajaan yang membentuk sebuah

masyarakat Melayu yang mempunyai sistem dan
strukturnya tersendiri (tiada pengaruh luar).
 Konsep Politik Tradisional

- Sultan mempunyai kuasa mutlak dan

rakyat
menjunjung kedaulatan raja.

 Asas hubungan politik Melayu berteraskan

kepada perjanjian dan perakuan antara
Demang
Lebar Daun (mewakili rakyat) dengan Sang
Si
Perba (mewakili Raja atau pemerintah)
 CIRI-CIRI POLITIK
TRADISIONAL

Struktur Politik: Kepimpinan:

Unit terbesar Undang-Undang:
Diketuai oleh raja
adalah negeri. Dipengaruhi oleh
Ia dibahagikan dalam urusan
adat
kepada beberapa pemerintahan,
(Pepatih dan
jajahan/daerah. peperangan,
Di bawah Temenggung)
hubungan luar,
daerah wujud dan Islam.
kebajikan dll.
kampung.

12
 Tiga unit politik diwujudkan bagi melicinkan
pentadbiran tradisional

PERINGKAT PEMERINTAH

Negeri Raja

Daerah Pembesar

Kampung Penghulu
Peringkat Negeri

 Unit politik terbesar.

 Sempadan negeri ditentukan melalui faktor
geografi dan sungai.
 Ibu negeri terletak di kuala sungai.
 Raja / Sultan ialah ketua pemerintah negeri,
dibantu oleh beberapa orang pembesar
negeri.
Peringkat Daerah

 Daerah : jauh dari ibu kota dan pusat

pentadbiran
sesebuah negeri.
 Sempadan daerah ditentukan oleh
sempadan
sungai.
 Dikawal oleh seorang pembesar tempatan,
digelar Dato’ dan dibantu oleh beberapa
orang penolong yang terdiri daripada
sanak saudaranya.
 Fungsi Pembesar Daerah

 Menjalankan pentadbiran daerah / tempatan

 Menjaga keamanan daerah
 Memungut cukai
 Menjadi utusan raja
 Orang perantaraan antara golongan
pemerintah dengan rakyat
Peringkat kampung

 Unit politik terkecil

 Terletak di kawasan pendalaman dan
pinggir- pinggir sungai atau laut
 Diketuai oleh penghulu
Fungsi penghulu

 Sama dengan fungsi pembesar tetapi dalam

konteks yang lebih kecil
 Penghulu merupakan rakyat biasa tetapi
mempunyai status sosial yang tinggi dalam
masyarakat dan perlantikannya adalah
berdasarkan keturunan
Institusi Pembesar Zaman Melaka

•Sistem pembesar 4 lipatan yang terdiri

daripada Bendahara, Temenggung,
Laksamana, Penghulu Bendahari

• Pembesar 8, 16 dan 32
Jawatan Fungsi

Bendahara Umpama perdana menteri

Mesti berdarah raja & pertalian rapat
dengan raja
Bertindak sebagai penasihat raja
Pemangku raja ketika ketiadaan raja
Boleh bertindak sebagai hakim jika
Raja tiada
Berperanan sebagai pemilih &
pelantik Raja
Penghulu Bendahari kerajaan-mengawal
bendahari pembendaharaan negara
Memungut cukai & hasil negeri
Menyimpan daftar hamba raja dan
ketua bagi semua syahbandar
Jawatan Fungsi

Temenggung Ketua undang-undang, peraturan negeri &

keselamatan
Digelar sebagai ketua polis negara
Jadi pendakwa raya sekiranya berlaku
kesalahan individu yang terbukti
Ketua protokol dalam soal adat istiadat
Laksamana Jawatan agak baru
Hang Tuah sebagai penyandang pertama
(Sultan Mansur Syah)
Pahlawan dalam peperangan terutama di
laut
Bertangungjawab memegang pedang
kerajaan dalam upacara rasmi
Diplomat & pembawa utusan kerajaan
Undang-Undang

• Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut

Melaka diambil dan diubahsuai oleh kerajaan-
kerajaan Melayu selepas Melaka untuk
kegunaan
mereka sendiri.

• Hasilnya lahirlah Undang-undang Johor,

Undang-
undang Pahang, Undang-undang Kedah dan
lain-lain yang menyumbang kepada wujudnya
kerajaan-kerajaan yang teratur.
Rumusan
 Sistem politik tradisional semakin terhak
kesan campurtangan asing dan digantikan
dengan cara yang baru (moden).

Beberapa tradisi sosio-politik masih

dikekalkan dalam pemerintahan sama
ada di peringkat persekutuan mahupun
negeri.

25
 Tradisi sosio-politik yang diamalkan pada hari ini
adalah warisan daripada masyarakat tradisional
pada zaman dahulu.

 Kemajuan dan pembangunan negara bangsa pada

hari ini adalah atas sumbangan dan peranan
orang-orang terdahulu.

 Oleh itu, kita sebagai generasi hari ini, haruslah

menghargai warisan budaya masyarakat yang
diturunkan kepada kita sejak zaman-berzaman.
SEKIAN,
TERIMA
KASIH

27